Επτανησιακή ΣχολήΜε τον όρο Επτανησιακή Σχολή εννοούμε την

λογοτεχνική παραγωγή των Ιονίων νήσων από τις δεκαετίες του 18ου αιώνα. Ο όρος Επτανησιακή Σχολή εισήχθη από τον Ροϊδη και τον Ασύοπνο στο 2ο μισό του 19ου αιώνα και τον υιοθέτησε αργότερα ο Κωστής Παλαμάς στα κριτικά του δοκίμια για τους Επτανήσιους ποιητές . Επίκεντρο αυτής αξιόλογης παραγωγής είναι ο Διονύσιος Σολωμός. Σε αυτή την περίοδο αντίθετα από ότι συμβαίνει για την ποίηση έχουμε μικρή παραγωγή πεζογραφικών κειμένων.

Περίοδοι της Επτανησιακής ποίησης Προσολωμικοί ποιητές Προσολωμικοί θεωρούνται οι ποιητές της περιόδου από τα μέσα του 18ου αιώνα – την πρώτη

εικοσαετία του 19ου. Αυτοί οι ποιητές χαρακτηρίζονται ως Πρόδρομοι. Χαρακτηριστικά των Προδρόμων είναι: τα επικαιρικά ποιήματα που απηχούν τις φιλελεύθερες ιδέες του Διαφωτισμού , ροπή προς την αποκαλούμενη αρκαδική ποίηση. Σημαντικότεροι εκπρόσωποι οι: Αντώνιος Μαρτελάος και Θωμάς Δανελάκης.

Σολωμικοί ποιητές

Το έργο τους φέρει τα ίχνη της σολωμικής επίδρασης ενώ οι ίδιοι συνέβαλλαν στην μελέτη και την διάδοση της ποίησης του Σολωμού. Ανάμεσα τους ξεχωρίζουν οι : Αντώνιος Μάτεσι , Γεώργιος Τερτσέτης, ο Τυπάλδος και Ιάκωβος Πολυλάς.

Μετασολωμικοί ποιητέςΔραστηριοποιούνται μετά τον θάνατο του Σολωμού(1857).Ποιητές – μεταφραστές που

έχουν δεχθεί επιδράσεις από τις κριτικές απόψεις του Πολυλά . Κυριότεροι : ο Ετ. Χρυσομάλλης, ο Γ. Καλοογούρος και ο Ν. Καγεδίνας.

Εξωσολωμικοί ποιητές Δεν ανήκαν στην σφαίρα επιρροής του Σολωμού . Κυριότεροι εξωσολωμικοί ποιητές είναι :

ο Ανδρέας Κάλβος , ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης. Ελάσσονες και Επίγονοι Ελάσσονες θεωρούνται ποιητές όπως ο Ιωάννης Πετριτσόπουλος και ως Επίγονοι

χαρακτηρίζονται ορισμένοι επτανήσιοι λογοτέχνες που δέχθηκαν έξω – επτανησιακές επιδράσεις κυρίως της Αθηναϊκής σχολής και είναι οι Λορέτζος Μαδίλης , Γ. Σπαταλάς και Μαρίνος Σγουρός.

Διονύσιος ΣολωμόςΚυρίαρχη μορφή της Επτανησιακής σχολής υπήρξε ο Διονύσιος

Σολωμός . Γεννήθηκε στην Ζάκυνθο, γιος του κόντε Νικόλαου Σολωμού. Το 1810 έφυγε για σπουδές στην Ιταλία με την συνοδεία του ιταλού ιερωμένου και δασκάλου του Don Santo Rossi.Φοίτησε στο Λύκειο της Κρεμόνα και στο πανεπιστήμιο της Πάβια , όπου πραγματοποίησε νομικές σπουδές. Στην Πάβια ήρθε σε επαφή με τους κύκλους των ρομαντικών και τον κλασικιστή ποιητή Βιτσέντζο Μόντι. Το 1818 γύρισε στη Ζάκυνθο , όπου συνέγραψε ποιήματα και συνδέθηκε φιλικά με τον Γεώργιο Τερτσέτη και τον Αντώνιο Μάτεσι. Το 1822 τυπώθηκε στην Κέρκυρα η συλλογή σονέτων του Rime improvisate. Έγραψε επίσης ποιήματα στα ελληνικά με επιρροές από τους Χριστόπουλο και Βηλαρά. Ακόμη, υπήρξε

υπόμνημα διαμαρτυρίας για την πολιτική των Άγγλων στα Επτάνησα και στο Σύνταγμα του 1817, προς τον Γεώργιο Δ’ της Αγγλίας.

ΕΡΓΑ ΠΟΥ ΕΓΡΑΨΕ Ο ΣΟΛΩΜΟΣΤον Μάη του 1823 έγραψε τον Ύμνο εις

την Ελευθερίαν Το 1824 έγραψε την πρώτη εκδοχή του

Λάμπρου και το πεζό κείμενο Διάλογος.Το 1825 έγραψε την Καταστροφή των

Ψαρών Το 1826 ξεκίνησε τη Γυναίκα της Ζάκυνθος

Το 1828 έφυγε για την Κέρκυρα, όπου εκεί γνώρισε τον Νικόλαο Μάντζαρο, επηρεάστηκε από το ρεύμα του γερμανικού ιδεαλισμού και αφοσιώθηκε στην ποίηση.

Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι είναι από τα πιο σημαντικά έργα του Σολωμού και της νεοελληνικής ποίησης . Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι αποτελούν το έργο ζωής του Σολωμού, καθώς τον απασχολούσε κατά την διάρκεια της ποιητικής του περιόδου.

ΘΕΜΑ των Ελεύθερων Πολιορκημένων είναι ο ηρωικός αγώνας των Μεσολογγιτών κατά την δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου (1825-1826) ως την απεγνωσμένη έξοδο , την παραμονή των Βαϊων. Ο ποιητής ξεκινώντας από το συγκεκριμένο ιστορικό γεγονός ανάγεται στον αγώνα του ανθρώπου για την ηθική , την εσωτερική ελευθερία. Το έργο “Ελεύθεροι Πολιορκημένοι” χωρίζεται σε τρία αποσπάσματα καθένα από τα οποία αντιπροσωπεύει όχι μόνο το διαφορετικό στάδιο επεξεργασίας αλλά και την διαφορετική ποιητική αντίληψη.

ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΔΕΧΤΗΚΕ Ο ΣΟΛΩΜΟΣ

Ιταλικός κλασικισμός Δημοτικά τραγούδια Κρητική λογοτεχνία (κυρίως από τον Ερωτόκριτο του

Βιτσέντζου Κορνάρου) Χριστιανική Φιλολογία (ευαγγελικά και πατερικά

κείμενα) Διαφωτισμός (εκεί κυρίως έχουν την ρίζα τους οι

φιλελεύθερες ιδέες του Σολωμού οι οποίες ενισχύθηκαν μετά την έκρηξη της Ελληνικής Επανάστασης)

Αρχαία ελληνική λογοτεχνία (στον Κρητικό διακρίνουμε κυρίως επιδράσεις της Οδύσσειας του Ομήρου)

Ιδέες φιλελεύθερων κοινωνικών και πολιτικών κινημάτων

Χαρακτηριστικά της ποίησης του Σολωμού

A. ΕΞΩΤΕΡΙΚΑ-ΜΟΡΦΙΚΑ Η αποσπασματικότητα: Όλα τα μεγάλα ποιητικά

έργα της ωριμότητας του Σολωμού έχουν μείνει ανολοκλήρωτα και έχουν την μορφή αποσπασμάτων.

Η δημοτική γλώσσα : η γλώσσα του λαού την οποίαν εμπλουτίζει με στοιχεία του επτανησιακού και κρητικού ιδιώματος.

Η λιτότητα και η πυκνότητα των νοημάτων Λέξεις προσεκτικά επιλεγμένες Ο λυρισμός: Εξωτερίκευση συναισθημάτων,

πλούτος σε εικόνες και σχήματα λόγου. Ιαμβικός δεκαπεντασύλλαβος στίχος Ζευγαρωτή ομοιοκαταληξία

Β. ΕΣΩΤΕΡΙΚΑ-ΘΕΜΑΤΙΚΑ Οι ενορατικές εμπειρίες και το

αποκαλυπτικό στοιχείο Η λατρεία της φύσης Η λατρεία της πατρίδας: Το στοιχείο αυτό

ενισχύεται στον Σολωμό μετά την έκρηξη της Ελληνικής Επανάστασης .

Ο εξιδανικευμένος έρωτας και το θέμα της αγάπης : Στο έργο του Σολωμού συναντάμε πάντοτε εξιδανικευμένες γυναικείες μορφές. Οι μορφές αυτές εξαγνίζονται λόγω του έρωτα που νιώθουν ή του έρωτα που εισπράττουν.

Το θρησκευτικό στοιχείο : Ο Σολωμός είναι βαθύτατα θρησκευόμενος. Στο έργο του λοιπόν συναντάμε αναφορές σε στοιχεία της χριστιανικής πίστης και παράδοσης.

ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΑ Β.

Στο απόσπασμα αυτό παρουσιάζεται η φύση στην ωραιότερη της ώρα , την άνοιξη . Την άνοιξη όλα ανανεώνονται , η ομορφιά της φύσης κατακλύζει τα πάντα , ενώ παντού επικρατεί η εύθυμη διάθεση , η χαρά και το κέφι . Μπροστά σε αυτό το θαύμα της αναγέννησης της φύσης , η αγάπη των πολιορκημένων για την ζωή γίνεται μεγαλύτερη , αντίθετα η ιδέα του θανάτου βαριά και ασήκωτη . Είναι φυσικό οι πολιορκημένοι που αισθάνονται τον θάνατο πολύ κοντά να απελπίζονται και να λυπούνται ακόμη περισσότερο όταν βλέπουν την φύση στολισμένη με όλες τις ομορφιές της , όπως συμβαίνει την άνοιξη . Σε μια τέτοια εποχή οι πιθανότητες για τον θάνατο είναι περισσότερες και ο άνθρωπος αισθάνεται σαν να πεθαίνει όχι μια αλλά χίλιες φορές . Με αυτόν τον τρόπο η ψυχή φοβάται και για μια στιγμή παρασύρεται από την ομορφιά και την γλύκα της ζωής και έτσι η ψυχή ξεχνάει το χρέος της προς την πατρίδα.

ΣΧΕΔΙΑΣΜΑ Γ.Σε αυτό το απόσπασμα η φύση στην ωραιότερη και

ομορφότερη εποχή , την άνοιξη. Η μαγεία της φύσης μεγαλώνει την επιθυμία για ζωή και δυσκολεύει τους αγωνιστές να τηρήσουν το χρέος τους προς την πατρίδα. Ο έρωτας που βρίσκεται σε έξαρση την άνοιξη , χορεύει με τον Απρίλη . Κελαηδίσματα πουλιών ακούγονται από ένα σκιερό γεμάτο από δροσιά και μυρωδιές μέρος . Από παντού χύνονται δροσερά νερά που ηχούν γλυκά . Η ζωή πλημμυρίζει την γη , τον ουρανό και την θάλασσα . Στο πεντακάθαρο και ακίνητο νερό της λίμνης μια πεταλούδα παίζει με την σκιά της . Μυρίζει πάρα πολύ ωραία , επειδή κοιμήθηκε μέσα σε ένα κρίνο.

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΩΝ Β-Γ ΣΧΕΔΙΑΣΜΑΤΩΝ

Αρχικά σε επίπεδο μορφής διακρίνουμε την διαφορά στο στίχο . Και στα δύο αποσπάσματα ο στίχος είναι ιαμβικός δεκαπεντασύλλαβος . Στο Β σχεδίασμα ο στίχος ομοιοκαταληκτεί ζευγαρωτά (κρητικός) , ενώ στο Γ σχεδίασμα δεν υπάρχει ομοιοκαταληξία . Στο 2ο απόσπασμα του σχεδιάσματος Β’, αναφέρονται οι βαθύτερες ουσίες της ζωής που είναι το νερό, ο ουρανός και η στεριά, διάσπαρτες. Αντιθέτως, στο 6ο απόσπασμα του Γ’ σχεδίασμα η γη, ο ουρανός και το νερό είναι τοποθετημένες, δίπλα δίπλα , σε ένα σημείο του κειμένου. Επίσης, στο Β’ σχεδίασμα αναφέρονται τα πρόβατα, η πεταλούδα και το σκουλικάκι , ενώ στο Γ’ σχεδίασμα παρατείθενται τα αηδόνια, οι πεταλούδες και οι μέλισσες . Στο Β’ σχεδίασμα η μοναδική αναφορά στο θέμα των <<Ελεύθερων Πολιορκημένων>>, στην πολιορκία δηλαδή και αποτελεί το δεύτερο ημιστίχιο του δεύτερου στίχου με την αποστροφή σε β΄ πρόσωπο και την σύγκριση-αντίθεση του αριθμού των ανθών με των οραμάτων . Αντιθέτως, στo Γ’ σχεδίασμα οι αναφορές στον άνθρωπο απουσιάζουν .

ΤΕΛΟΣ Μέλη της ομάδας

Δαγαλάκη ΚωνσταντίναΖωγραφάκη ΜαρίαΔαμιανάκη ΝατάσαΘεοδωράκη ΒάσωΘεοδωρίδης Ηλίας

Γραμματικάκης Κωνσταντίνος

2ο Γ.Ε.Λ. ΗρακλείουΤμήμα Α2 Σχολικό έτος 2012 – 2013

Υπεύθυνη καθηγήτρια: Άρια Μαυρογιάννη