หลั�กเบื้��องต้�นของการให�โภชนบื้�าบื้�ดแลัะหลั�กของอาหารบื้�าบื้�ดโรค ผศ. ดร.บุ�ญศร� กิ�ตต�โชต�พาณิ�ชย์� วั�ตถุ�ประสงค์�ทั่��วัไปของกิารเร�ย์นหั�วัข$อน�% เพ&�อใหั$น�กิศ(กิษา

1. มี�ค์วัามีร+ $ค์วัามีเข$าใจหัลั�กิโภชนบุ/าบุ�ดเบุ&%องต$นแลัะกิารใช$โภชนบุ/าบุ�ดในโรค์เร&%อร�งทั่��พบุบุ1อย์ในป2จจ�บุ�น

2. มี�ค์วัามีร+ $ถุ(งกิารป3องกิ�นภาวัะกิารขาดสารอาหัารในผ+$ป4วัย์เร&%อร�ง

3. มี�ค์วัามีร+ $ในกิารใหั$ค์/าแนะน/าแกิ1ผ+$ป4วัย์เบุ&%องต$นได$ถุ+กิต$อง วั�ตถุ�ประสงค์�เฉพาะ

1. บุอกิลั�กิษณิะอาหัารในกิารใช$โภชนบุ/าบุ�ดเบุ&%องต$นได$ถุ+กิต$อง

2. บุอกิถุ(งวั�ธี�กิารป3องกิ�นภาวัะกิารขาดสารอาหัารในผ+$ป4วัย์โรค์เร&%อร�งทั่��พบุบุ1อย์ได$

3. บุอกิข�%นตอนแลัะวั�ธี�กิารใหั$โภชนศ(กิษากิ�บุผ+$ป4วัย์แลัะญาต�ได$ถุ+กิต$อง

หลั�กโภชนบื้�าบื้�ด (Dietetics)

วั�ตถุ�ประสงค์�ของโภชนบุ/าบุ�ด1. ร�กิษาภาวัะโภชนากิารของผ+$ป4วัย์ใหั$มี�สภาพปกิต�2. สอดค์ลั$องกิ�บุแผนกิารร�กิษาของแพทั่ย์�3. ร�กิษาอากิารเจ7บุป4วัย์ ใหั$ทั่�เลัาแลัะหัาย์ป4วัย์โดย์เร7วั4. ป3องกิ�นภาวัะแทั่รกิซ้$อนทั่��อาจเกิ�ดข(%น

ผลัของค์วัามีเจ7บุป4วัย์ต1อภาวัะโภชนากิาร ค์วัามีเจ7บุป4วัย์จะมี�ผลักิระทั่บุต1อกิารร�บุประทั่านอาหัาร

ของผ+$ป4วัย์ กิารร�บุ ประทั่านอาหัารทั่��ถุ+กิต$องจะมี�ผลัส1งเสร�มีใหั$หัาย์ป4วัย์เร7วัข(%น แลัะในทั่างตรงกิ�นข$ามีถุ$าร�บุประทั่านอาหัารไมี1ถุ+กิต$องจะมี�ผลัทั่/าใหั$อากิารป4วัย์ทั่ร�ดลัง แลัะเจ7บุป4วัย์เร&%อร�งได$

ค์วัามีเจ7บุป4วัย์ต1อภาวัะโภชนากิารด�งน�%

1. ค์วัามีสามีารถุในกิารร�บุประทั่านอาหัารลัดลัง เน&�องจากิค์วัามีอย์ากิอาหัารลัดลัง ซ้(�งเป9นผลักิระทั่บุมีาจากิ โรค์ ย์า สถุานทั่�� จ�ตใจ กิารด+แลัทั่างโภชนากิาร

2. กิารย์1อย์ กิารด+ดซ้(มีสารอาหัารต1าง ๆรวัมีถุ(งกิารข�บุถุ1าย์เปลั��ย์นไป

3. ค์วัามีต$องกิารสารอาหัารทั่��เปลั��ย์นไปจากิภาวัะปกิต�4. ค์วัามีสามีารถุของร1างกิาย์ในกิารน/าสารอาหัารไปใช$5. ระย์ะเวัลัาทั่��ต$องอย์+1โรงพย์าบุาลันาน ๆ ทั่/าใหั$ร�บุประทั่านอาหัาร

ซ้/%า เกิ�ดค์วัามีเบุ&�ออาหัาร6. จ�ตใจทั่��ถุ+กิกิระทั่บุจากิภาวัะเจ7บุป4วัย์ ภาวัะเค์ร�ย์ด ค์วัามีวั�ตกิ

กิ�งวัลั

ปฏิ�กิร�ย์าของผ+$ป4วัย์เมี&�อได$ร�บุเช&%อโรค์ ระย์ะฟั2กิต�วั (Incubation Period)

ระย์ะมี�กิารเพ��มีปร�มีาณิของ White Blood Cell

เพ&�อขบุวันกิาร Phagocytosis

- ต�บุจะสร$าง Enzyme ข(%นหัลัาย์ชน�ด ร1างกิาย์ต$องใช$ แร1ธีาต�แลัะสารอาหัารหัลัาย์ชน�ด

มีาสร$าง Enzyme ได$แกิ1 เหัลั7กิ ส�งกิะส� Amino Acid

- ต1อมีหัมีวักิไต (Adrenal Gland) จะหัลั��ง Cortisol

เพ��มีข(%น ระยะมี�ไข� (Onset of Fever)

- ร1างกิาย์มี� Catabolism เพ��มีข(%น- มี�กิารส+ญเส�ย์ Sodium Calcium Magnesium

Zinc- Adrenal Gland จะหัลั��ง Aldosterone ทั่/าใหั$ด+ดซ้(มี

น/%า แลัะ Sodium เพ��มีข(%น ระยะไข�ลัดลัง

2

- จะมี�เหัง&�อออกิมีากิ ทั่/าใหั$เส�ย์น/%า แลัะ Electrolytes หลั�กในการด�ดแปลังอาหารธรรมีดาเป!นอาหารเฉพาะโรค กิารด�ดแปลังอาหัารธีรรมีดาเป9นอาหัารเฉพาะโรค์

เป9นส��งทั่��จ/าเป9นต$องพ�ถุ�พ�ถุ�นเปร�ย์บุเสมี&อนกิารวั�ดต�วัออกิแบุบุต�ดเส&%อเฉพาะผ+$ป4วัย์ เพ&�อใหั$ผ+$ป4วัย์ร�บุประทั่านได$ในระย์าวั หัลั�กิกิารด�ดแปลังอาหัารส/าหัร�บุผ+$ป4วัย์

1. แตกิต1างจากิอาหัารธีรรมีดา น$อย์ทั่��ส�ด2. ค์�ณิค์1าอาหัาร ค์รบุตามีค์วัามีต$องกิารของผ+$ป4วัย์3. สอดค์ลั$องตามี ธีรรมีเน�ย์มี ประเพณิ� ศาสนา วั�ฒนธีรรมี

ของผ+$ป4วัย์4. เป9นทั่��ย์อมีร�บุ ผ+$ป4วัย์ร�บุประทั่านได$มีากิกิวั1า ¾ ทั่��จ�ดใหั$

อาหารผู้%�ป&วยในโรงพยาบื้าลั- Parenteral Nutrition- Enteral Nutrition

ชน(ดอาหารที่�*ใช�ในโรงพยาบื้าลั

1.Regular Diet อาหัารธีรรมีดา2.Light Diet อาหัารธีรรมีดาย์1อย์ง1าย์ หัร&อ อาหัารเบุา

อาหัารทั่�กิอย์1างส�กิ งดอาหัารรสจ�ด3.Soft Diet อาหัารอ1อน แลัะ น�1มี4.Liquid Diet อาหัารเหัลัวั - Clear Liquid Diet ซ้�ปใส น/%าข�ง น/%า

ตะไค์ร$ น/%าหัวัาน - Full Liquid Diet นมีถุ��วัเหัลั&อง5.Tube Feeding อาหัารทั่��ใหั$ทั่างสาย์ย์าง

- Milk Based ส+ตรนมี - Benderized Diet อาหัารค์รบุ 5 หัมี+1 - Commercial ผลั�ตภ�ณิฑ์�ทั่างกิารค์$า

3

ต�วัอย์1างราย์กิารอาหัารอาหัารธีรรมีดา ข$าวัสวัย์ ฟั2กิทั่องผ�ดไข1 แกิงจ&ดเต$าหั+$ กิ?วัย์เต�@ย์วัราดหัน$า แกิงจ&ดวั� $นเส$น แกิงเผ7ดไกิ1 แกิงส$มี ต$มีย์/า ข$าวัผ�ด โจAกิหัมี+ปลัาทั่อด จ�บุฉ1าย์ ผ�ดเผ7ดมีะเข&อย์าวัอาหัารธีรรมีดาย์1อย์ง1าย์ต$องมี�ลั�กิษณิะด�งน�% - ข$าวั น�1มี - เน&%อ เปB� อย์ - ไข1 ต$องส�กิ - ผ�กิ ส�กิ เปB� อย์ น�1มี - ผลัไมี$ ส�กิ น�1มี มีะลัะกิอส�กิ กิลั$วัย์ส�กิ - ขนมีหัวัาน ไมี1หัวัานจ�ด ไขมี�นน$อย์ - เค์ร&�องด&�มี น/%าหัวัาน น/%าผลัไมี$ - นมี นมีไขมี�นต/�า นมีเปร�%ย์วั โย์เกิร�ต

ต�วัอย์1างอาหัารเบุา (Light Diet )

ข$าวัต$มีกิ�$งสด มีะลัะกิอ เกิ�@ย์วัเต�@ย์วั เส$นหัมี�� เน&%อ หัมี+ ไกิ1ส�บุ แกิงจ&ดผ�กิกิาดขาวัหัมี+ส�บุ ผ�กิต/าลั(ง ต�%งโอ? ปวัย์เลั$ง แกิงจ&ดเต$าหั+$

ขนมีถุ$วัย์ฟั+ ลั�กิษณิะอาหัารอ1อน (Soft Diet)

อาหัารต$องเปB� อย์ น�1มี ย์1อย์ง1าย์ เน&%อส�ตวั� - ส�บุลัะเอ�ย์ด ต$มี ต�1น รสอาหัาร - รสไมี1จ�ด ต�วัอย์1างราย์กิารอาหัารได$แกิ1 ข$าวัต$มีปลัา ไกิ1ส�บุ กิ�$งส�บุ หัมี+ส�บุ กิ?วัย์เต�@ย์วัน/%า ไกิ1ส�บุ กิ�$งส�บุ หัมี+ส�บุ

4

ผ�กิ - ผ�กิกิาดขาวั ต/าลั(ง ปวัย์เลั$ง

โภชนบื้�าบื้�ดในผู้%�ป&วยโรคต้�บื้ - โรคถุ,งน��าด�แลัะต้�บื้อ-อน

ต�บุเป9นอวั�ย์วัะทั่��เกิ��ย์วัข$องกิ�บุกิารร�กิษาภาวัะโภชนากิารของร1างกิาย์ใหั$ปกิต� โดย์ทั่/าหัน$าทั่��เกิ��ย์วักิ�บุกิาร Metabolism ของอาหัารหัลั�กิ Carbohydrate , Protein แลัะ Fat เป9นอวั�ย์วัะทั่��มี�ขนาดใหัญ1ทั่��ส�ด มี�น/%าหัน�กิประมีาณิ 2.5-3 % ของน/%าหัน�กิต�วั เป9นแหัลั1งเกิ7บุสะสมีอาหัารแลัะกิารทั่/าลัาย์สารพ�ษ ( Detoxification ) ด$วัย์

โ ร ค์ ต� บุ ทั่�� พ บุ บุ1 อ ย์ ไ ด$ แ กิ1ต�บุอ�กิเสบุ (Hepatitis)

ต�บุแข7ง (Cirrhosis of Liver)

โรค์ต�บุทั่��เน&�องมีาจากิพ�ษส�ราเร&%อร�ง (Alcoholism)

ต�บุวัาย์ (Liver Failure)

โรค์เกิ��ย์วักิ�บุถุ�งน/%าด� แลัะต�บุอ1อน- โรค์ถุ�งน/%าด�อ�กิเสบุ (Cholecystitis)

- โรค์น��วัในถุ�งน/%าด� (Gall Stones)

- ต�บุอ1อนอ�กิเสบุ (Pancreatitis)

โรคต้�บื้อ�กเสบื้ (Hepatitis)

สาเหัต�ส/าค์�ญทั่��พบุบุ1อย์ค์&อ ต�บุอ�กิเสบุจากิเช&%อไวัร�ส (Viral

Hepatitis) ย์า สารพ�ษบุางอย์1าง หัร&อ Becteria Cell ของต�บุจะอ�กิเสบุทั่/าใหั$มี�อากิารต�วัเหัลั&อง (Jaundice) ใหั$เหั7น ผ+$ป4วัย์จะมี�น/%าหัน�กิลัด ค์ลั&�นไส$ อาเจ�ย์น แลัะอ1อนเพลั�ย์มีากิ

หลั�กการให�อาหาร อาหัารทั่��ใหั$จ/าเป9นต$องเป9นอาหัารทั่��ทั่/าใหั$ต�บุได$พ�กิมีากิทั่��ส�ด ค์&อใหั$เซ้ลั

ของต�บุทั่/างานน$อย์ทั่��ส�ด เพ&�อช1วัย์ใหั$เน&%อเย์&�อของต�บุกิลั�บุค์&นส+1สภาพปกิต�เร7วัทั่��ส�ด ซ้(�งอาหัารทั่��ใหั$จะต$องมี�ลั�กิษณิะด�งน�%

5

1. ใหั$พลั�งงานส+ง (High Calory) เป9นอาหัารทั่��ใหั$พลั�งงานส+งประมีาณิ 3,000-4,000 กิ�โลัแค์ลัอร�� ซ้(�งเหัมีาะสมีทั่��จะใหั$ในร+ปของ Carbohydrate ใหั$ในปร�มีาณิส+งถุ(ง 300-400 กิร�มี/วั�น แลัะค์วัรจ�ดใหั$ในร+ปของน/%าตาลัซ้(�งน/าไปใช$ได$ทั่�นทั่� เพ&�อทั่��จะไมี1ต$องน/า glycogen จากิต�บุมีาใช$ ต�บุจ(งจะได$พ�กิ

2. โปรต�น (Protein) ใหั$อาหัารโปรต�นส+ง (High Protein) เพ&�อช1วัย์ฟัB% นฟั+เซ้ลัของต�บุส1วันทั่��ส(กิหัรอใหั$ฟัB% นต�วัเร7วัข(%น โดย์ใหั$ได$ถุ(ง 150

กิร�มี/วั�น โดย์เฉลั��ย์ประมีาณิ 1.5 - 2 gm/kg/day

3. ไขมี�น ใหั$อาหัารไขมี�นต/�า (Low Fat LF) จะใหั$ปร�มีาณิน$อย์ประมีาณิ 50 กิร�มีต1อวั�น จะเลั&อกิใหั$ไขมี�นทั่��น1าร�บุประทั่าน เช1น ในร+ปของ นมี หัร&อ ค์ร�มีลั�กษณะอาหารที่�*ให�

ค์วัรเป9นอาหัารอ1อน ปร�งใหั$น1าร�บุประทั่าน เพ&�อช1วัย์ใหั$ค์นไข$ร�บุประทั่านได$มีากิ อาจจะใส1เค์ร&�องเทั่ศ ปร�งรสแลัะกิลั��นอาหัารทั่��ผ+$ป4วัย์ชอบุ เพ&�อกิระต�$นค์วัามีอย์ากิร�บุประทั่านอาหัาร

ต�วัอย์1างอาหัาร พลั�งงาน 3,000-4,000 กิ�โลัแค์ลัอร��ต1อวั�น(Protein 100-150 gm, Carbohydrate 300-400 gm,

Fat 50 gm)นมีปราศจากิไขมี�น (Non Fat) 2 ถุ$วัย์เน&%อปลัา, ไกิ1ไมี1ต�ดมี�น 8 ส1วันไข1 1-2ฟัองซ้�ปใสทั่�กิชน�ด (ทั่��ไมี1มี�ไขมี�นปน)

ข$าวั - แป3ง ขนมีป2ง กิ?วัย์เต�@ย์วัทั่�กิชน�ด 8-10 ส1วันน/%าตาลั 8 ช$อนโตAะ

( น/%าตาลั 1 ส1วันเทั่1ากิ�บุ 1 ช$อนชา ประมีาณิ 5 กิร�มี ใหั$พลั�งงาน 20 กิ�โลัแค์ลัอร�� )

ของหัวัาน เลั&อกิใหั$ประเภทั่ ไอศกิร�มี, ตะโกิ$, ส�งขย์า, เค์$กิ, แย์มี, เย์ลัลั��

เค์ร&�องด&�มี ได$แกิ1 ชา โกิโกิ$

6

งด ของทั่อด เน&%อต�ดมี�น แลัะเค์ร&�องด&�มีทั่��มี� Alcohol เช1น ส�รา เบุ�ย์ร� ถุ$ากิ/าหันดอาหัารใหั$ถุ+กิต$องโอกิาสทั่��โรค์หัาย์เป9นปกิต�เร�ย์บุร$อย์จะมี�

อย์+1ส+ง ถุ$าไมี1หัาย์อาจลั�กิลัามีไปถุ(งระย์ะ Hepatic Failure ค์&อต�บุวัาย์ อาจมี�เกิ�ดอากิาร Hepatic Coma ได$ ซ้(�งจะมี� แอมีโมีเน�ย์ในเลั&อดส+งแลัะมี�พ�ษต1อสมีอง

ในระย์ะทั่��มี� Ammonia ในเลั&อดส+งจะต$องงด Protein ระย์ะหัน(�ง แลัะใหั$พลั�งงานจากิอาหัารในร+ปของ Carbohydrate เช1น น/%าเช&�อมี น/%าผลัไมี$ โดย์ใหั$ทั่างสาย์ใหั$อาหัาร

ภาวะต้�บื้แข1ง (Cirrhosis of Liver)

ในระย์ะแรกิเกิ�ดจากิ Fatty Liver ค์&อ cell ของต�บุจะถุ+กิไขมี�นไปแทั่รกิอย์+1 ทั่/าใหั$ต�บุในระย์ะหัลั�งจากิกิารอ�กิเสบุแลั$วัเกิ�ดพ�งผ&ด มี�Cell บุางส1วันตาย์ หัดต�วั แข7งต�วั ทั่/าใหั$ไมี1สามีารถุทั่/าหัน$าทั่��ได$ จะเกิ�ด Hepatic

Failure ได$ (แลัะอาจเกิ�ด Esophageal Varices ค์นไข$อาจมี�อาเจ�ย์นเป9นเลั&อดปน มี�อากิารบุวัมี (เพราะต�บุสร$าง Albumin ไมี1ได$) แลัะอาจมี� Ascitis ร1วัมีด$วัย์

หลั�กการให�อาหาร1. ใหั$พลั�งงานเพ�ย์งพอ ใหั$ในร+ป ค์าร�โบุไฮเดรทั่ส+ง (High

Carbohydrate) แลัะใหั$ ไขมี�นปานกิลัาง2. โปรต้�น ใหั$มีากิพอ เพ&�อไมี1ใหั$มี�กิารสลัาย์ต�วัของเน&%อเย์&�อในร1างกิาย์

ในราย์ทั่��ย์�งไมี1ถุ(งระย์ะต�บุวัาย์ ใหั$ Protein ส+งถุ(ง 65-70 กิร�มีต1อวั�น ในราย์ทั่��มี�อากิารต�บุวัาย์ เมี&�อเร��มีมี�อากิารทั่างสมีองจะต$องลัดปร�มีาณิ Protein ลัง ใหั$เหัลั&อประมีาณิ 25-30 gm/day ระย์ะ Hepatic Coma จ/าเป9นต$องงด Protein แลัะงดอาหัารทั่��ใหั$ Ammonia ส+ง เช1น น/%ามี�นสลั�ด เนย์เทั่�ย์มี หั�วัหัอมี เป9นต$น

3. ใหั$ Low Salt โดย์จ/ากิ�ดเกิลั&อถุ$ามี�อากิารบุวัมีร1วัมีด$วัย์4. งดอาหัารทั่��มี�กิากิมีากิ เพราะอาจทั่/าใหั$เกิ�ดระค์าย์เค์&องต1อ

Esophageal varices

7

โรคต้�บื้แข1งอ�นเน�*องจาก Alcoholism

อาหัารทั่��ใหั$1. ใหั$สารอาหัารทั่�กิอย์1างเพ�ย์งพอ2. ใหั$ Low Fat ป3องกิ�น Fatty Liver

3.งดส�ราโดย์เด7ดขาด

ภาวะต้�บื้วาย (Liver Failure)

ส,ขภาพที่�*วไปทั่ร�ดโทั่รมีมีากิ เบุ&�ออาหัาร ค์ลั&�นไส$ ทั่$องอ&ด แน1นทั่$อง มี�อากิาร

jaundice ทั่$องผ+กิอาจมี�อากิารทั่างสมีอง (Encephalopathy) พ+ดจาเลัอะเลั&อน ซ้(มี

ถุ$าเป9นมีากิ Hepatic Coma ต�บุไมี1สามีารถุเปลั��ย์น Ammonia ใหั$เป9น Urea ได$หลั�กการให�อาหาร

ใหั$ Low Protein 20-30 กิร�มีถุ$า Coma ใหั$งด Protein (Protein Free Diet)

น�ย์มีใหั$ 10% D/W ทั่างเส$นเลั&อดด/าไมี1น�ย์มีใหั$ glucose ใน N.S.S.

เพราะทั่/าใหั$ Sodium ค์��ง แลัะเกิ�ดอากิารบุวัมีได$

โรคถุ,งน��าด�อ�กเสบื้ (Cholecystitis)

หลั�กการให�อาหาร1. ใหั$พลั�งงานเพ�ย์งพอ2. ใหั$ Protein ค์รบุส1วัน3. ใหั$ Low Fat ประมีาณิ 50 gm/day

4. งดอาหัาร Cholesteral ส+ง5. ใหั$อาหัาร Carbohydrate เพ�ย์งพอ6. งดอาหัารทั่��มี�เส$นใย์มีากิ เพราะทั่/าใหั$เกิ�ดแกิAสในลั/าไส$ มี�อากิารทั่$อง

อ&ดได$ ได$แกิ1 กิะหัลั/�าปลั� แตงกิวัา หั�วัผ�กิกิาด ถุ��วังอกิ ชะอมี กิระถุ�น ข$าวัโพด ค์ะน$า

8

ผลัไมี$ ประเภทั่ ขน�น มีะมี1วังด�บุ แตงโมี แตงไทั่ย์ ทั่�เร�ย์นต้�วอย-างอาหาร

อาหัารทั่��มี� Fat 50 gm ได$แกิ1เน&%อส�ตวั� 90gm ใหั$ Fat 15 gm

ไข1 1 ฟัอง " 5 gm

เนย์,น/%ามี�นพ&ช 2 ชต. " 30 gm ( 1 ช$อนโตAะ เทั่1ากิ�บุ 3 ชช.ไขมี�น 1 ชช. เทั่1ากิ�บุ 5 กิร�มี)

รวัมี 50 gm

โรคต้�บื้อ-อนอ�กเสบื้ (Pancreatitis)

ต้�บื้อ-อน : มี�หน�าที่�*ส�าค�ญค�อผู้ลั(ต้ Lipase, Insulin

อาการ ปวัดทั่$องมีากิ แลัะมี�กิมี�อากิารเฉ�ย์บุพลั�นอาหาร ต$องเป9นอาหัารทั่��ไมี1กิระต�$นใหั$ต�บุอ1อนทั่/างานหัน�กิ

ถุ$าเป9นมีากิ ต$อง NPO ไวั$กิ1อนเมี&�ออากิารด�ข(%นจ(งเร��มีใหั$อาหัารย์1อย์ง1าย์ไขมี�นต/�า( Low Fat ) โดย์จ�ดใหั$ด�งน�%

- ใหั$ไขมี�นประมีาณิ 25-30 gm

- ใหั$ Carbohydrate แลัะ Protein เพ�ย์งพอ- จ�ดอาหัารใหั$บุ1อย์มี&%อข(%น ประมีาณิ 6 มี&%อต1อวั�น เช1น

มี&%อ 7.00 น., 10.00 น. 12.00 น., 14.00

น., 17.00 น. แลัะกิ1อนนอน- นมี จะเลั&อกิใหั$นมีไขมี�นต/�า (Non-Fat milk)

- ซ้�ปใส ไมี1มี�ไขมี�น- ใหั$น/%าผลัไมี$- งดอาหัารทั่��มี�กิากิ ย์1อย์ย์ากิ แลัะอาหัารทั่��มี� gas

มีากิ

ชน(ดอาหารด�ดแปลังไขมี�น (Modified Fat Diet)

ซ้(�งอาจจ/าแนกิออกิเป9นกิ. อาหัารทั่��มี�ไขมี�นต/�า นมีปราศจากิไขมี�น (Skim milk)

9

นมีเปร�%ย์วั ไข1ขาวั ผลัไมี$ ผ�กิขนมีป2ง-ข$าวั ธี�ญญพ&ชอ&�นๆ น/%าตาลั น/%าปลัา เค์ร&�องปร�งรส ลั+กิกิวัาด

ข. อาหัารทั่��มี� saturated Fatt acid มีากิ- น/%านมี ค์ร�มี เนย์- เนย์แข7ง ไข1แดง เน$อทั่��มี�ไขมี�น- เนย์เทั่�ย์มี น/%ามี�นมีะพร$าวั น/%ามี�นหัมี+- ช7อกิโกิแลัต- ขนมีอบุทั่�กิชน�ด ขนมีทั่��มี�กิะทั่�ประกิอบุ

ค์. อาหัารทั่��มี� Poly-Unsaturated Fatty acid

- น/%ามี�นพ&ช- น/%ามี�นดอกิค์/าฝอย์- น/%ามี�นถุ��วัเหัลั&อง

- น/%ามี�นร/าแนวัทั่างกิารแนะน/าอาหัาร

ประเภที่ อาหารที่�*ร�บื้ประที่านได� อาหารที่�*งดเค์ร&�องด&�มี กิาแฟั ชา น/%าอ�ดลัมี น/%าข$าวั นมี

ปราศจากิไขมี�นค์ร�มี, นมีผง

ขนมีป2งธี�ญพ&ช

ขนมีป2งปอนด� มี�กิกิะโรน� สปาเกิ7ตต�% บุะหัมี�� เส$นหัมี�� ข$าวัโพด มี�นต1าง ๆ

- ขนมีป2งทั่าเนย์- ของทั่อด เช1น มี�นทั่อด เผ&อกิทั่อด

อาหัารหัวัาน ขนมีไข1 วั� $นธีรรมีดาไมี1ใส1กิะทั่� วั� $นน/%าเช&�อมี น/%าผลัไมี$ เฉากิAวัย์

ขนมีเค์$กิ ค์�Aกิกิ�% ขนมีทั่��มี�กิะทั่�

ผลัไมี$ ผลัไมี$ด�บุ ส�กิ แหั$ง ผลัไมี$กิระปEองน/%าผลัไมี$

เน&%อ ปลัา ไกิ1 เน&%อส�ตวั�อ&�น

- ถุ$าใหั$ไขมี�นปานกิลัางจะใหั$ร�บุประทั่านหัมีวัด 1 ได$ ไมี1เกิ�นวั�น

- เน&%อต�ดมี�น- เน&%อทั่อด

10

ประเภที่ อาหารที่�*ร�บื้ประที่านได� อาหารที่�*งดๆ ลัะ 120 กิร�มี

- ถุ$าใหั$ไขมี�นในปร�มีาณิต/�ามีากิ ใหั$ใช$เน&%อส�ตวั�ประเภทั่ กิ�$ง, ป+, หัอย์ แต1ปร�มีาณิไมี1เกิ�น 150 gm

- เน&%อเป9น , หั1าน- เน&%อหัมี+

ไข1ซ้�ป

ไข1จะต$องใช$ ต$มี, ลัวักิ วั�นลัะไมี1เกิ�น 1 ฟัองซ้�ปน/%าใส

ไข1เจ�ย์วั, ไข1กิวัน,ไข1ดาวัซ้�ปข$น

ของหัวัาน ลั+กิกิวัาด แย์มี เย์ลัลั�� น/%าตาลั น/%าเช&�อมี

ช7อกิโกิแลัต, ลั+กิน�ทั่, ค์ร�มี, กิะทั่�

ผ�กิ ใช$วั�ธี�ต$มี น(�ง ผ�กิทั่��ผ�ดลังน/%ามี�น

-ถุ$าจ/าแนกิอาหัารเน&%อส�ตวั�ตามีไขมี�นทั่��มี�อย์+1 ได$ด�งน�%กิ. หัมีวัด 1 มี�ไขมี�น 5-7 กิร�มี/เน&%อ 30 กิร�มี ได$แกิ1- เน&%อวั�วัไมี1ต�ดมี�น หัมี+แฮมี เน&%อแกิะ เน&%อหัมี+ เน&%อปลัา

ข. หัมีวัด 2 มี�ไขมี�น 3 กิร�บุ/เน&%อ 30 กิร�มี- ต�บุวั�วั หั�วัใจวั�วั เค์ร&�องในส�ตวั�- เน&%อไกิ1 ไกิ1งวัง

ค์. หัมีวัด 3 มี�ไขมี�นน$อย์กิวั1า 1 กิร�มี ต1อเน&%อ 90 กิร�มี- ป+, กิ�$ง, หัอย์ ชน�ดต1าง ๆ

การให�ค�าแนะน�าด�านอาหาร จะต$องใหั$ค์/าแนะน/าด�งต1อไปน�% 1. ชน�ดอาหัาร 2. ปร�มีาณิอาหัาร

3.ส�ดส1วันอาหัาร4. รสชาต�อาหัาร

11

5. อาหัารทั่��ค์วัรหัลั�กิเลั��ย์ง6. อาหัารทั่��ส1งเสร�มีกิารมี�ส�ขภาพทั่��ด�ต1อไป7. ประเภทั่อาหัารประจ/าวั�น – นมี

- ข$าวั-แป3ง- ผ�กิต1าง ๆ- ผลัไมี$- เน&%อส�ตวั�- ไขมี�น

หลั�กการจ�ดอาหารโรคเบื้าหวาน

โรค์เบุาหัวัานเป9นโรค์ทั่��มี�ค์วัามีผ�ดปกิต�ของกิารเผาผลัาญอาหัาร ด�งน�%นจ(งค์วัรจะร�กิษาโดย์กิารปร�บุปร�งอาหัารใหั$เหัมีาะสมีกิ�บุสมีรรถุภาพของ Insulin ทั่��ร 1างกิาย์สร$างข(%น เมี&�อกิารร�กิษาทั่างอาหัารไมี1ได$ผลัจ(งจ/าเป9นต$องใช$กิารร�กิษาด$วัย์ย์าร1วัมีด$วัย์ จากิกิารศ(กิษาหัลัาย์แหั1งพบุวั1า ร$อย์ลัะ 60 ของผ+$ป4วัย์สามีารถุค์วับุค์�มีระด�บุน/%าตาลัในเลั&อดด$วัย์กิารใช$อาหัารอย์1างเด�ย์วั ด�งน�%นจะเหั7นวั1า กิารร�กิษาด$วัย์อาหัารเพ�ย์งอย์1างเด�ย์วักิ7จะได$ผลัปลัอดภ�ย์ทั่��ส�ด ซ้(�งในฐานะพย์าบุาลัจ(งค์วัรทั่��จะศ(กิษาวั�ธี�กิารกิ/าหันดอาหัารผ+$ป4วัย์ทั่��ถุ+กิต$องเพ&�อน/าไปอธี�บุาย์ หัร&อสาธี�ตใหั$ผ+$ป4วัย์เกิ�ดค์วัามีเข$าใจ เพ&�อส1งเสร�มีใหั$ผ+$ป4วัย์ปฏิ�บุ�ต�ตามีค์/าแนะน/า โดย์มี�หัลั�กิกิารใหัญ1 ๆ ด�งน�%ค์&อ

1. พลั�งงาน (Energy)

หัลั�กิส/าค์�ญของกิารร�กิษาโรค์เบุาหัวัานใหั$ได$ผลัค์&อ กิารค์วับุค์�มีพลั�งงานจากิอาหัารใหั$เหัมีาะสมีกิ�บุอาย์� แลัะกิ�จกิรรมีของผ+$ป4วัย์ เพ&�อทั่��จะร�กิษาน/%าหัน�กิต�วัใหั$ได$ค์งทั่�� แลัะค์วัรจะมี�น/%าหัน�กิต�วัทั่��ต/�ากิวั1าน/%าหัน�กิมีาตรฐาน (Desirable weight) ประมีาณิ 10% (ทั่�%งน�%เพราะกิารลัดพลั�งงานของอาหัารลังน�%น จะลัด

12

ค์วัามีเค์ร�ย์ดของ B - cell ของต�บุอ1อนด$วัย์ ทั่/าใหั$ cell ทั่/างานด�ข(%น แลัะผลั�ต Insulin ได$ด�ข(%น)

Desirable weight สามีารถุค์/านวัณิโดย์วั�ธี�ง1าย์ ๆ โดย์ใช$วั�ธี�ของ Tannhauser น/%าหัน�กิต�วั (กิกิ.) เทั่1ากิ�บุ (ส1วันส+ง (ซ้มี.) -

100 - 10% (ส1วันส+ง (ซ้มี.) - 100) ซ้(�งมี�ค์1าเบุ��ย์งเบุน 5 กิ.กิ.

ถุ$าหัญ�งไทั่ย์ ส+งเกิ�น 157 ซ้มี. ใหั$หั�กิออกิ 5 กิ.กิ.

ชาย์ไทั่ย์ เต�%ย์กิวั1า 160 ซ้มี. ใหั$บุวักิเพ��มีอ�กิ 5 กิ.กิ.

ในเด7กิทั่��อย์+1ในวั�ย์เจร�ญเต�บุโตน�%น ต$องกิ/าหันดพลั�งงานของอาหัารใหั$เพ�ย์งพอกิ�บุค์วัามีต$องกิารของร1างกิาย์เพ&�อค์วัามีเจร�ญเต�บุโตด$วัย์

หัลั�กิกิารกิ/าหันดพลั�งงานเด7กิในขวับุปGแรกิใหั$ 1,000 Cal/day แลัะใหั$เพ��มี

ทั่�กิ ๆ 100 Cal/year

เด7กิวั�ย์ร� 1น หัญ�งไทั่ย์ 2,400 Cal/day

ชาย์ไทั่ย์ 2,800 Cal/day

กิ�จกิรรมีของผ+$ป4วัย์น�%นพ�จารณิาตามีสภาพกิารทั่/างานด�งน�%สภาพกิารทั่/างาน KCal/day

ใช$พลั�งงานน$อย์ Desirable wt. x 30

ใช$พลั�งงานปานกิลัาง Desirable wt. x 35

ใช$พลั�งงานมีากิ Desirable wt. x 40

ผ+$ป4วัย์นอนกิ�บุทั่�� Desirable wt. x 20

2. กิารกิระจาย์พลั�งงาน (Partition of Energy)

กิารกิระจาย์พลั�งงานต1อสารอาหัารหัลั�กิ 3 อย์1างค์&อ ค์าร�โบุไฮเดรทั่ โปรต�นแลัะไขมี�นน�%น โดย์มีากิแลั$วัจะใหั$ค์าร�โบุไฮเดรทั่ 50-60 % ของพลั�งงานทั่�%งหัมีดโปรต�น 15-20 % ของพลั�งงานทั่�%งหัมีดไขมี�น 25-30 % ของพลั�งงานทั่�%งหัมีด

ทั่�%งน�%จากิารศ(กิษาของสมีาค์มีเบุาหัวัาน แลัะสมีาค์มีน�กิจ�ดอาหัารแหั1งสหัร�ฐอเมีร�กิาในปG ค์.ศ. 1971 ได$ตกิลังกิ�นโดย์ใหั$ ค์าร�โบุไฮเดรทั่ 40% โปรต�น 20% แลัะไขมี�น 40% ของปร�มีาณิพลั�งงานทั่�%งหัมีด

13

พบุวั1าไมี1สามีารถุป3องกิ�นโรค์แทั่รกิซ้$อนได$แลัะจากิกิารทั่ดลัองในสตร� พบุวั1าส+ตรทั่��ใหั$ ค์าร�โบุไฮเดรทั่ 60% ไขมี�น 25% แลัะโปรต�น 15% เป9นส+ตรทั่��เหัมีาะสมีจ(งได$น/าส+ตรน�%มีาใช$ในป2จจ�บุ�น แลัะค์วัรมี�กิารกิระจาย์พลั�งงานของสารอาหัารต1าง ๆ ด�งต1อไปน�%

2.1 โปรต้�น จะต$องเป9นโปรต�นทั่��มี�ค์�ณิภาพด� เช1น ไข1 นมี ค์วัามีต$องกิารของสาอาหัาร โปรต�นของผ+$ป4วัย์เบุาหัวัานทั่��ไมี1มี�อากิาร แลัะอย์+1ในระย์ะค์วับุค์�มีได$ด�แลั$วัน�%นจะมี�ค์วัามีต$องกิารโปรต�นเทั่1าบุ�ค์ค์ลัปกิต�แต1ถุ$าผ+$ป4วัย์มี�โรค์ต�ดเช&%อร1วัมีด$วัย์กิ7ต$องกิ/าหันดปร�มีาณิโปรต�นเพ��มีข(%น ในราย์ทั่��ใหั$ High Protein น�%นจะใหั$ไมี1ต/�ากิวั1า 65 gm/day แลัะถุ$าผ+$ป4วัย์อย์+1ในภาวัะไตเส&�อมีสมีรรถุภาพต$องจ/ากิ�ดปร�มีาณิโปรต�น แต1ไมี1ค์วัรต/�ากิวั1า 60

gm/day ในผ+$ป4วัย์2.2 คาร4โบื้ไฮเดรที่ ค์วัรทั่��จะใหั$พวักิ complex carbohydrat

ค์&อในร+ปของ แป3ง แลัะข$าวัทั่��ด�ค์วัรใหั$บุร�โภค์ ข$าวัซ้$อมีมี&อเพ&�อเพ��มีเส$นไย์ (Fiber) มีากิข(%น แลัะจะต$องพย์าย์ามีงดน/%าตาลัพวักิ Simple sugar (glucose)

2.3 ไขมี�น ในค์นไข$ส+งอาย์�จะใหั$ Low cholesterol ปกิต�จะใหั$ Fat ประมีาณิ 25% ของปร�มีาณิงานทั่�%งหัมีด แลัะจะใหั$เป9นพวักิ Unsatturated Fatty acid เป9นส1วันใหัญ1

2.4 Vitamins แลัะ Minerals ใหั$ในปร�มีาณิเทั่1ากิ�บุค์นปกิต�ทั่��วัไป ย์กิเวั$นในราย์กิารทั่��มี�ภาวัะหั�วัใจวัาย์ หัร&อไตเส&�อมีสมีรรถุภาพ จ/าเป9นจะต$องจ/ากิ�ด Sodium

2.5 พยายามีให�อาหาร High Fiber เพ&�อเพ��มีเส$นใย์ใหั$มีากิข(%น ทั่�%งน�%กิารใหั$อาหัารทั่��มี�เส$นใย์ส+งน�% จะมี�ส1วันช1วัย์ใหั$ระด�บุน/%าตาลัแลัะไขมี�นในเลั&อดลัดลังได$ ผ�กิทั่��แนะน/าใหั$ร�บุประทั่านได$ไมี1จ/ากิ�ดจ/านวันน�%น ได$แกิ1 ผ�กิประเภทั่ กิ. (ผ�กิบุ�$ง ผ�กิกิารขาวั ผ�กิกิาดเข�ย์วั ผ�กิกิวัางต�%ง ผ�กิกิะเฉด ผ�กิต/าลั(ง) เน&�องจากิเป9นผ�กิทั่��มี�แป3งอย์+1จ/านวันน$อย์ จ(งไมี1ต$องค์/าน(งถุ(งพลั�งงาน ส1วันผ�กิประเภทั่ ข. (ถุ��วัลั�นเตา ถุ��วัฝ2กิย์าวั หั�วัผ�กิกิาด แค์รอทั่) ผ�กิทั่��มี�แป3งอย์+1ส+ง จ(งจ/าเป9นต$องค์/าน(งถุ(ง พลั�งงาน ทั่��จะเพ��มีข(%นด$วัย์

14

3. กิารจ�ดมี&%ออาหัาร จะต$องกิ/าหันดใหั$มี�ระด�บุน/%าตาลัในเลั&อดอย์+1อย์+1ในระด�บุค์งทั่��ไมี1ส+ง

ไป Hyperglycemia หัร&อต/�าเกิ�นไป (Hypoglycemia) ทั่�%งน�%ข(%นอย์+1กิ�บุวั1าผ+$ป4วัย์เบุาหัวัานใช$ย์าเบุาหัวัานชน�ดใด พย์าย์ามีกิ/าหันดอาหัารเสร�มีในช1วังทั่��ย์าออกิฤทั่ธี�Iส+ง เพ&�อป3องกิ�นภาวัะน/%าตาลัในเลั&อดต/�า

หัลั�กิกิารแบุ1งอาหัารค์าร�โบุไฮเดรทั่ ตามีมี&%อของอาหัาร เพ&�อใหั$เหัมีาะสมีกิ�บุปร�มีาณิอ�นส�ลั�นทั่��ร 1างกิาย์สร$างข(%น ถุ$าผ�$ป4วัย์ไมี1ได$ร�บุกิารร�กิษาด$วัย์ย์ากิ7ต$องกิระจาย์ปร�มีาณิของค์าร�โบุไฮเดรทั่ใหั$เทั่1ากิ�นทั่�กิมี&%อเพ&�อร�กิษาระด�บุน/%าตาลัในร1างกิาย์ใหั$อย์+1ในระด�บุสมี/�าเสมีอ ซ้(�งอาจใช$หัลั�กิทั่��วัไปในกิารแบุ1ง ค์าร�โบุไฮเดรทั่ด�งต1อไปน�%ค์&อ

ชน�ด มี&%อเช$า มี&%อกิลัางวั�น มี&%อเย์7น มี&%อกิ1อนนอน ไมี1ใช$ย์าเลัย์ 1/3 1/3 1/3 - ย์าออกิฤทั่ธี�Iเร7วั 2/5 1/5 2/5 - ย์าออกิฤทั่ธี�Iปานกิลัาง 1/5 2/5 2/5

20-40 กิร�มี

หลั�กการค�านวณอาหาร เพ&�อค์วัามีสะดวักิรวัดเร7วัต1อวั�ธี�กิารค์�ดปร�มีาณิสารอาหัาร น�กิกิ/าหันด

อาหัาร (Dietetics) จ(งได$จ�ดอาหัารออกิเป9นพวักิ ๆ เพ&�อใช$หัมี�นเวั�ย์นกิ�นไป ซ้(�งจ�ดออกิเป9นหัมีวัดใหัญ1 ๆ 6 ราย์กิาร ซ้(�งเร�ย์กิวั1าราย์กิารอาหัารแลักิเปลั��ย์น (Food Exchange List)

ราย์กิารอาหัารส/าหัร�บุผ+$ป4วัย์โรค์เบุาหัวัานมี�ลั�กิษณิะเช1นเด�ย์วักิ�นกิ�บุอาหัารธีรรมีดาทั่��วั ๆ ไป ค์&อ สามีารถุใช$ราย์กิารอาหัารปกิต�ของสมีาช�กิในค์รอบุค์ร�วั เพ�ย์งแต1ด�ดแปลังโดย์ไมี1เต�มีน/%าตาลัลังในอาหัารทั่��ปร�ง หัลั�กิกิาร

15

ทั่��ส/าค์�ญกิ7ค์&อ ต$องพย์าย์ามีจ�ดอาหัารเพ&�อค์วับุค์�มีน/%าหัน�กิต�วัของผ+$ป4วัย์ใหั$อย์+1ในเกิณิฑ์�ปกิต� ด$วัย์กิารเลั&อกิใช$ชน�ดของอาหัารหัมีวัดต1าง ๆ อย์1างเหัมีาะสมี มี�กิารจ�ดอาหัารใหั$น1าร�บุประทั่านโดย์ใช$ส�ธีรรมีชาต�มีาเสร�มีแต1งใหั$อาหัารน1าร�บุประทั่าน รสชาต�ของอาหัารทั่��จ�ดใหั$ผ+$ป4วัย์โรค์เบุาหัวัาน ค์วัรจ�ดใหั$มี�อาหัารรสเปร�%ย์วั เค์7มี แลัะอาจมี�รสเผ7ดบุ$าง โดย์ด�ดแปลังรสอาหัารใหั$เหัมีาะสมีกิ�บุโรค์ ทั่�%งน�%เพ&�อไมี1ใหั$ผ+$ป4วัย์เกิ�ดค์วัามีร+ $ส(กิแตกิต1างจากิผ+$อ&�น หัลั�กิเลั��ย์งอาหัารทั่��มี�ไขมี�นส�ตวั� น/%ามี�นหัมี+ เนย์ มี�นไกิ1 เค์ร&�องใน หัมี+สามีช�%น ค์ร�มี กิะทั่� หัลั�กิเลั��ย์งอาหัารทั่��ทั่อดในน/%ามี�นมีากิ ๆ ค์วัรร�บุประทั่านอาหัารทั่��ไมี1ต�ดมี�น เช1น เน&%อปลัา เต$าหั+$ ถุ��วัต1าง ๆ งดของหัวัาน แลัะผลัไมี$ทั่��หัวัานจ�ด

ต1อไปน�%เป9นต�วัอย์1างราย์กิารอาหัารประจ/าวั�นส/าหัร�บุผ+$ป4วัย์โรค์เบุาหัวัาน

เช$า กิลัางวั�น เย์7น1 ข$าวัต$มีปลัา

นมีขาดมี�นเนย์กิ?วัย์เต�@ย์วัราดหัน$าหัมี+(ไมี1ใส1น/%าตาลั)

มีะลัะกิอ

ข$าวัสวัย์แกิงส$มีผ�กิรวัมี-ปลัาช1อนผ�ดดอกิกิะหัลั/�ากิ�$ง (ไมี1ใส1น/%าตาลั)

ปลัาสลั�ดส$มีเข�ย์วัหัวัาน

2 ข$าวัต$มีเต$าหั+$ต$มีเค์7มีผ�ดผ�กิบุ�$งไฟัแดง(น/%ามี�นน$อย์)

ไข1เค์7มีนมีขาดมี�นเนย์

กิ?วัย์เต�@ย์วัหัมี+ ลั+กิช�%นปลัา(ไมี1ใส1น/%าตาลั)

น/%าส$มีค์�%น

ข$าวัสวัย์แกิงป4าไกิ1 + มีะเข&อ (น/%ามี�นน$อย์)

หัมี+อบุ (ไมี1ใส1น/%าตาลั)

ผ�ดเปร�%ย์วัหัวัาน (ไมี1ใส1น/%าตาลั)

มีะมี1วังส�กิ

16

อาหารโรคไต้(RENAL DISEASES)

ว�ต้ถุ,ประสงค4ของอาหารบื้�าบื้�ดโรคไต้- เพ&�อด�ดแปลังอาหัารใหั$เหัมีาะสมีกิ�บุพย์าธี�สร�รภาพของไต จะทั่/าใหั$ไต

ได$พ�กิ ไมี1ทั่/างานหัน�กิ ใน ขณิะทั่��เกิ�ดพย์าธี�สภาพ

- ช1วัย์ป3องกิ�นกิารทั่/าลัาย์ไต แลัะช1วัย์ปร�บุปร�งกิารทั่/าหัน$าทั่��ของไตด�ข(%น หน�าที่�*ของไต้ ไตมี�หัน$าทั่��ส/าค์�ญค์&อ

1. ร�กิษาระด�บุน/%าในร1างกิาย์ใหั$มี�ปร�มีาณิทั่��เหัมีาะสมี ซ้(�งค์วับุค์�มีโดย์ A.D.H Antidiuretic Hormone) จากิ Posterior

Pituitary Gland จะย์�บุย์�%งกิารข�บุน/%าออกิจากิร1างกิาย์ ในกิรณิ�ทั่��ร 1างกิาย์ขาดน/%า ไข$ส+ง

OSMOTIC PRESSURE ส+ง

OSMORECEPTER (HYPOTHALAMUS)

PITUITARY GLAND

A.D.H.

DISTAL TUBULE ใหั$ด+ดซ้(มีน/%ากิลั�บุส+1ร 1างกิาย์

2. ร�กิษาระด�บุ Sodium ในร1างกิาย์ ค์วับุค์�มีโดย์ Aldosterone ซ้(�งผลั�ตจากิ Adrenal Cortex

17

เพ&�อกิระต�$นใหั$ไตด+ดซ้(มี Sodium กิลั�บุเข$าส+1ร 1างกิาย์3. ร�กิษาค์วัามีเป9นกิรด ด1างในเลั&อด ใหั$มี� PH 7.35 - 7.45

ในภาวัะเป9นกิรด ไตจะข�บุ H+ ออกิมีารวัมีกิ�บุ PO43- ได$เป9นเกิลั&อ PO43-

ในภาวัะเป9นด1าง ไตจะข�บุ HCO3- รวัมีต�วักิ�บุ Na K เกิลั&อ

CO3

นอกิจากิน�%ไตย์�งสร$าง NH4 ซ้(�งจะรวัมีกิ�บุ CI- ได$เป9น NH4CE ทั่/าใหั$ค์วัามีเป9นกิรดด1างน$อย์ลัง เมี&�อไตเส�ย์หัน$าทั่��ไปทั่/าใหั$ภาวัะค์วัามีเป9นกิรด ด1าง เส�ย์ไป

4. ไตจะผลั�ต Hormone Erythropoietin กิระต�$นใหั$ Bone Marrow ผลั�ต Red Blood Cell จ(งพบุวั1า ค์นไข$ทั่��เป9นโรค์ไตเร&%อร�ง จะเป9นโรค์โรหั�ตจาง ภาวะไต้ไมี-ที่�างานจะเก(ด 1. กิารค์��งของ Toxic Substance 2. Water Imbalance - Edema - Dehydration 3. Na Imbalance Na ส+ง บุวัมี Na ต/�า Osmotic Pressure 4. Regulate pH pH ต/�ากิวั1า 7.35 Acidosis pH มีากิกิวั1า 7.45 Alkalosis

โรคไต้ที่�*พบื้บื้-อยมี� - Acute Glomerulonephritis

- Chronic Glomerulonephritis

18

- Nephrotic Syndrome- Nephro Lithiasis Renal Stone

- Calcium Stone Calcium Oxalate - Uric Stone - Cystine Stone

- Acute Renal Failure- Chronic Renal Failure

Acute Glomerulonedhrltis สาเหัต� Infection : Streptocooi

อากิารแสดง Hematuria, Albuminuria, Hypertension, Oligulia, Edema 85% จะหัาย์ ถุ$ากิ/าหันดอาหัารใหั$ถุ+กิต$อง ด$วัย์กิารใหั$ย์า Antibioticsกิารกิ/าหันดอาหัาร Protein ถุ$า Severe มี�กิารค์��งของ Waste Product

ใหั$ Protein Free Diet

เมี&�อไตด�ข(%น ใหั$ Low Protein 0.5 gm/kg/day (25 gm/day) ถุ$าไมี1มี�กิารค์��งของ Urea ใหั$ High Protein ซ้(�งใหั$วั�นลัะ 100 - 150 gm Energy ใหั$เพ�ย์งพอในร+ปของ Carbohydrate แลัะ Fat

Sodium จ/ากิ�ดตามีอากิารบุวัมี

Chronic Glomerulonephritisไตเส&�อมีสมีรรถุภาพ มี�อากิารบุวัมี ค์วัามีโลัหั�ตส+ง มี�ภาวัะซ้�ด พบุไข1

ขาวัในป2สสาวัะ ป2สสาวัะบุ1อย์ในตอนกิลัางค์&น มี� Urea ค์��งในเลั&อดกิารใหั$อาหัาร

1. โปรต�น ใหั$วั�นลัะ 50-70 กิร�มี ถุ$ามี�ภาวัะ Uremia ใหั$จ/ากิ�ดปร�มีาณิอาหัาร Protein

2. พลั�งงาน ใหั$ในร+ป Carbohydrate วั�นลัะ 300-400 กิร�มี 3. ไขมี�น ใหั$ในระด�บุปานกิลัาง ประมีาณิ 80 กิร�มีต1อวั�น

19

3. เกิลั&อ ใหั$จ/ากิ�ดตามีอากิารบุวัมี ถุ$าบุวัมีมีากิ ใหั$จ/ากิ�ดวั�นลัะ 0.5 กิร�มี

Nephrosis or Nephrotic syndrome พย์าธี�สภาพ (Pathology) - ไมี1มี�กิารอ�กิเสบุใหั$

เหั7น แต1มี�ปฏิ�กิร�ย์า โดย์ปรากิฏิอากิารของโรค์ (Not Inflame but reaction)

- เกิ�ดปฏิ�กิ�ร�ย์าในร1างกิาย์ ซ้(�งไมี1ทั่ราบุสาเหัต�แน1ช�ด ทั่/าใหั$มี�พย์าธี� สภาพใหัญในส1วัน Tubules

- มี�กิารทั่/าลัาย์ในส1วัน Tubules (Degeneration of Tubules)

อากิารแลัะอากิารแสดง มี�ภาวัะ Proteinuria ซ้(�งส+ญเส�ย์ Albumin ออกิทั่างป2สสวัะ ทั่/าใหั$มี�โปรต�นในเลั&อดต/�า แลัะเกิ�ดอากิารบุวัมี

หัลั�กิกิากิ/าหันดอาหัาร ใหั$พ�จารณิาตามีอากิารในแต1ลัะระย์ะ1. ถุ$ามี�อากิารบุวัมีมีากิ ใหั$จ/ากิ�ดน/%าด&�มี โดย์ใหั$วั�นลัะประมีาณิ 500

มีลั.ต1อวั�น 2. พลั�งงาน(Energy) ใหั$เพ�ย์งพอตามีกิ�จกิรรมีทั่/าในแต1ลัะ

วั�น โดย์ใหั$ในร+ป ค์าร�โบุไฮเดรทั่ แลัะไขมี�น 3. ใหั$ อาหัารโปรต�นส+ง (High Protein ) จะเลั&อกิใหั$โปรต�นทั่��

มี�ค์�ณิภาพด� ในปร�มีาณิ 100-300 กิร�มีต1อวั�น เพ&�อทั่ดแทั่น Proteinuria หัร&อ Protein ชน�ด High Biological

Value เช1น ไข1 - นมี เป9นต$น 4. เกิลั&อ Sodium ต$องค์/านวัณิอย์1างจ/ากิ�ดถุ$ามี�อากิารบุวัมี จะใหั$เกิลั&อวั�นลัะประมีาณิ 0.25 - 0.5 กิร�มีต1อวั�นAcute Renal Failure

อากิาร Oliguria anuria

Urea ในเลั&อด (uremic)

ถุ$าไมี1 NPO ใหั$อาหัาร Free Protein Diet

20

เช1น ใหั$ Protein 2 gm, fat 136 gm, chb 160 gm

โดย์ใหั$ Sugar 3/4 Cup Flour 2 Teaspoon Butter 3/4 Cup Water 2 Cupเมี&�ออากิารด�ข(%น จ(งเพ��มี Protein ในระด�บุปกิต�ได$

Chronic Renal Failure- When 90% of Function Lost- Proteinuria, Uremia Hypertension, Anemia

กิารกิ/าหันดอาหัาร1. Protein ข(%นอย์+1กิ�บุสมีรรถุภาพของไต ถุ$ามี� Urea ส+งใน

เลั&อด ใหั$จ/ากิ�ด Protein ไมี1ใหั$เกิ�น 20 gm/d

ใหั$ amino acid ไมี1ต/�ากิวั1า 2 gm (ไข1 1 ฟัอง นมี 6 1/2 oz)

เมี&�อไตด�ข(%นจ(งเพ��มี Protein

2. Energy เพ�ย์งพอ3. จ/ากิ�ด Na ตามีอากิารบุวัมี4. จ/ากิ�ด K อาหัารทั่��มี� K ส+ง ได$แกิ1 - เน&%อส�ตวั� ไข1

- กิลั$วัย์หัอมี ผลัไมี$แหั$ง - ส$มีเข�ย์วัหัวัาน

- ผ�กิค์ะน$า แค์รอทั่ ค์(�นไช1 - ผ�กิขมี มีะเข&อเทั่ศ

การจ�าก�ด Sodium มี� 3 ระด�บื้ค�อ1.Mild Restriction

จ/ากิ�ดไมี1มีากิน�กิ ใหั$ประมีาณิ 2.5 - 4.5 gm/day หัร&อ 250mg -

4500 mg/day ปร�งธีรรมีดา ไมี1เต�มีเกิลั&อ น/%าปลัา ซ้�อ�%วั งดอาหัารหัมี�กิดอง

2. Moderate Restriction จ/ากิ�ดปานกิลัาง

21

ใหั$ 1 gm (1000 gm) งดกิารเต�มีเกิลั&อ, น/%าปลัา, น/%าซ้�อ�%วั ค์วัรเลั&อกิผ�กิทั่��มี� sodium ต/�าด$วัย์

งดอาหัารทั่ะเลั3. จ/ากิ�ดอย์1างมีากิ (Strict Restriction)

ใหั$วั�นลัะ 0.5 gm หัร&อ 500 gm ใช$กิ�บุผ+$ป4วัย์ทั่��มี�อากิารบุวัมี, ไตวัาย์ ,หั�วัใจวัาย์, ต�บุวัาย์

งด ผลัช+รส ไอศค์ร�มี (มี� Sodium Alginate) อาหัารทั่��มี�สารกิ�นบุ+ด ขนมีฟั+ (Sod. Bicarbornate) อาหัารกิระปEอง อาหัารทั่ะเลั อาหัารตากิแหั$ง แลัะอาหัารเค์7มี

ถุ$าใหั$วั�นลัะ 0.25 gm หัร&อ 250 gm นมีทั่��ใหั$จะต$องเป9นนมีทั่��ลัด Sodium ด$วัย์

การค(ดค�านวณ Sodium

1. เกิลั&อแกิงธีรรมีดา [NaCl] 1 gm [1000 gm] มี� Na 400 mg 2. ทั่/าใหั$เป9น mEq [Milli Equivalent]

ใหั$หัารจ/านวัน mg ของ Sod. ด$วัย์ 23 เช1น เกิลั&อแกิงธีรรมีดา 1000 mg จะมี� Sod. 400 mg sodium 400mg = 400/23 =17.4 mEq

ปร�มีาณิ sodium ตามีราย์กิารอาหัารแลักิเปลั��ย์น 1 ส1วัน รายการอาหาร

ราย์กิารอาหัาร

Sod. (mg)

นมี 120

ผ�กิ 9

ผลัไมี$ 2

แป3งข$าวั 7

เน&%อส�ตวั� 25

ไข1 60

22

(ฟัอง)

ไขมี�น -

sodium ทั่��อย์+1ในอาหัาร ได$แกิ1monosodium glutamate sodium benzoatesodium propionate sodium sulphitesodium bicarbonateรายการเลั�อกอาหารอาหัารทั่��ร �บุประทั่านได$ อาหารที่�*ต้�องงด

เน&%อส�ตวั� เน&%อหัมี+ เน&%อวั�วั เค์ร&�องใน ย์กิเวั$นสมีอง แลัะไตเนย์ เนย์แข7งทั่��ทั่/าพ�เศษ มี� Na

ต/�าไข1 ไข1สดทั่�กิชน�ดนมี ต$องค์/านวัณิ Sodium

ผลัไมี$ ผลัไมี$สดผ�กิ ผ�กิสดของหัวัาน ทั่��ไมี1ใส1เกิลั&อ ผงฟั+ต1าง ๆ เค์ร&�องปร�งรส เค์ร&�องเทั่ศ น/%าส$มีสาย์ช+ น/%าตาลั น/%าหัอมีต1าง ๆ เช1น วัาน�ลัา มีะลั� ฯลัฯ

อาหัารทั่�กิชน�ดทั่��หัมี�กิดอง น$/าปลัา ซ้�อ�%วั หัอย์ ป+ กิ�$ง ปลัา เน&%อเค์7มี ซ้�บุเน&%อ เนย์แข7งทั่�กิชน�ดเนย์แข7งทั่�กิชน�ดไข1เค์7มีไข1เย์�%ย์วัมี$าผลัไมี$แช1อ��มี ,ตากิแหั$งผ�กิดอง

อาหัารทั่��มี�เกิลั&อ ผงฟั+ กิะปK เต$าเจ�%ย์วั ซ้Aอสต1าง ๆ มี�สตาด เค์ร&�องแกิงทั่��วั ๆ ไปทั่��ปร�งส/าเร7จแลั$วั ปลัาร$า ปลัาเจ1า กิ�$งแหั$ง มีะกิอกิดอง ปลัาส$มี หัน1อไมี1ดอง ผลัไมี$ดอง

อาหัารด�ดแปลัง Protein [Modified Protein Diet]

High Protein Diet มี� Protein 100 - 125+ gm/d

Low Protein Diet มี� Protein 40 - 50 gm/d

Very Low Protein Diet มี� Protein 20 gm/d

23

ลั�กษณะอาหารที่�*แนะน�าต้�วอย-างปร(มีาณอาหารที่�*ร�บื้ประที่านได�ส�าหร�บื้อาหารโปรต้�นระด�บื้

ต้-าง ๆ

อาหัารทั่��ร �บุประทั่าน อาหัารทั่��ต$องงดเน&%อส�ตวั� นมี ต$องค์/านวัณิปร�มีาณิ Proteinผลัไมี$ ร�บุประทั่านได$ไมี1จ/ากิ�ดธี�ญญพ&ช ต$องค์/านวัณิค์1า Protein

1 ส1วันใหั$ 2 gm

ไขมี�น น/%ามี�น เนย์ มีากิาร�น น/%าสลั�ด น/%าข$น-น/%าใส

ค์ร�มี, ลั+กิน�ทั่, เบุค์อน

ซ้�ป ต$องทั่/าจากิเค์ร&�องปร�งทั่��อน�ญาต

ค์ร�มีซ้�ปทั่�%งหัมีดซ้�ปกิ$อน ซ้�ปส/าเร7จร+ป อาหัารทั่��ใส1นมี

อาหัาร น/%าตาลั เย์ลัลั�� แย์มี น/%าผ(%ง น/%าเช&�อมี

อาหัารทั่��ใส1นมี

เค์ร&�องด&�มี กิาแฟั ชา น/%าอ�ดลัมี น/%าหัวัาน

เค์ร&�องด&�มีทั่��มี� Alcohol

ผ�กิ ร�บุประทั่านได$ งดผ�กิทั่��มี� Protein ส+ง เช1น ถุ��วัลั�นเตา ถุ��วัต1าง ๆ

ต�วัอย์1างปร�มีาณิอาหัารทั่��ร �บุประทั่านได$ส/าหัร�บุอาหัารโปรต�นระด�บุต1าง ๆ

ปร�มีาณิโปรต�นประจ/าวั�น

24

อาหัาร (กิร�มี)20 gm 40 gm 60 gm 125(ส1วัน) (ส1วัน) (ส1วัน)

(ส1วัน)

นมี - 1/2 2 4

ค์ร�มีไมี1เข$มีข$น (20%)

1/2 1/2 1 1

เน&%อไมี1ต�ดมี�น - 1 2 1/2 7-9

ไข1 (ฟัอง) - 1 1 1-3

ผ�กิ 2-3 2-3 2-3 2-3

ผลัไมี$ 3 3 3 3

แป3ง, ข$าวั 6 7 7 7-9

ไขมี�น 6 6 6 6

น/%าตาลั (ช.ช.)

7 7 7 7

ปร�มีาณิพลั�งงาน (แค์ลัอร��)

1,600 1,800 2,000 2,500

อาหารโรคน(*วในไต้(NEPHROLITHIASIS OR RENAL STONE)- CALCIUM STONE เกิ�ดจากิกิารข�บุ calcium ทั่/าใหั$ calcium

ตกิตะกิอน ในไตทั่��พบุมีากิ Calcium stone อย์+1ในร+ปของ calcium oxalate oxalate ทั่��ร 1างกิาย์ได$ร�บุน�%นมีาจากิผ�กิต1างๆ เช1น หัน1อไมี$ กิะหัลั/�าปลั� ฯลัฯ ถุ$าร�บุ

25

ประทั่านอาหัารทั่��มี� phosphate น$อย์ แลัะร�บุประทั่านอาหัารทั่��มี� oxalate

ส+ง calcium จะรวัมีต�วักิ�บุ oxalate ตกิตะกิอนได$ ถุ$าร�บุประทั่านอาหัารทั่��มี� phosphate ส+ง เช1นได$ร�บุ protein เพ�ย์งพอ กิ7จะทั่/าปฏิ�กิร�ย์ากิ�บุ calcium ทั่��ร �บุประทั่านไป ได$เป9น calcium phosphate ซ้(�งลัะลัาย์น/%าได$- uricstone พบุในผ+$ทั่��มี� uric acid ในเลั�อดส%ง เช1น โรค์ gout

- cystine stone พบุในราย์ทั่��ไมี1สามีารถุเผาผลัาญ cystine ได$จ(งถุ+กิข�บุออกิมีาทั่างไต เเลัะตกิตะกิอนซ้(�งเป9นแต1กิ/าเน�ด พบุน$อย์ กิารเกิ�ดน��วั จะทั่/าใหั$ไตมี�กิารอ�กิเสบุ ซ้(�งอาจเป7นแบุบุเร&อร�งได$การได�ร�บื้ กรด แลัะด-าง จากอาหารจากิกิารทั่ดลัองในหั$อง lab เมี&�อน/าอาหัารมีาเผา เถุ$าของอาหัารทั่��เป9นกิรดแลัะด1างน�%น จะมี�สภาพเช1นเด�ย์วักิ�บุอาหัารทั่��ร 1างกิาย์เผาผลัาญ

อาหารจ�าพวกผู้�กแลัะผู้ลัไมี� (อาหัารทั่��มี�รสเปร�%ย์วั) มี�ค์วัามีเป9นกิรด ร1างกิาย์จะน/ากิรดไปใช$ ส1วันเถุ$าทั่��เหัลั&อ จะมี�ฤทั่ธี�Iเป9นด1างส-วนอาหารจ�าพวก ข�าว เน��อส�ต้ว4 ไข- นมี เมี&�อร1างกิาย์เผาผลัาญแลั$วั ส1วันทั่��เหัลั&อจะมี�ฤทั่ธี�Iเป9นกิรด

ลั�กษณะอาหารที่�*จ�าก�ด SODIUM

อาหารธรรมีดา มี�ปร(มีาณ Sodium 3-7 gm. หร�อ 3000 -

7000 mg หร�อ 130.4 -304.3 mEq

MILD RESTRICTION ( 2.5 -4.5 gm ) - ไมี1ต$องเต�มีน/%าปลัา เค์ร&�องปร�งรสเค์7มีต1าง ๆ - งดอาหัารดอง เค์ร&�องกิระปEอง - จ/ากิ�ด Protein ไมี1เกิ�น 5 ส1วัน

26

- จ/ากิ�ดนมีไมี1เกิ�น 4 แกิ$วัMODERATE RESTRICTION ( 1 gm หร�อ 1,000 mg ) -

อาหัารทั่�กิชน�ด ไมี1ใส1เกิลั&อ - นมีวั�นลัะ 3

แกิ$วั - Protein ไมี1เกิ�น 5 ส1วัน

STRICTION RESTRICTION (.50 gm หร�อ 500 mg )

- ไมี1ใส1เค์ร&�องปร�งรสเค์7มีต1าง ๆซ้Aอส ต1าง ๆ - ค์/านวัณิปร�มีาณิ SODIUM อย์1างเข$มีงวัด

- ต$องใช$นมีสกิ�ด SODIUM - (LOW SODIUM MILK )

RIGID RESTICTION - จ/ากิ�ดอย์1างเข$มีงวัด ต$องค์วับุค์�มีปร�มีาณิ sodium อย์1างใกิลั$ช�ด อน�ญาตใหั$ได$ร�บุ sodium ได$ไมี1เกิ�น 250 mg/day

ผ+$ป4วัย์ไตวัาย์เร&%อร�งทั่�� ได$ร�บุกิารร�กิษาด$วัย์กิารฟัอกิเลั&อดด$วัย์ไตเทั่�ย์มี ค์ วั ร ร� บุ ป ร ะ ทั่ า น อ า หั า ร อ ย์1 า ง ไ ร

เน&�องจากิผ+$ป4วัย์ไตวัาย์เร&%อร�งทั่��ได$ร�บุกิารร�กิษาด$วัย์กิารฟัอกิเลั&อดด$วัย์ไตเทั่�ย์มี จะทั่/ากิารฟัอกิเลั&อดประมีาณิส�ปดาหั�ลัะ 2-3 ค์ร�%ง ๆ ลัะ 4-6 ช��วัโมีง ซ้(�งต1างกิ�บุไตธีรรมีชาต�ซ้(�งทั่/าหัน$าทั่�� 24 ช��วัโมีง ทั่/าใหั$ผ+$ป4วัย์ไตวัาย์เร&%อร�งทั่��ได$ร�บุกิารร�กิษาด$วัย์กิารฟัอกิเลั&อดด$วัย์ไตเทั่�ย์มีย์�งมี�ของเส�ย์ค์��งอย์+1 มีากิโดย์เฉพาะผ+$ทั่��ได$ทั่/ากิารฟัอกิเลั&อดส�ปดาหั�ลัะ 2 ค์ร�%ง ค์ร�%งลัะ 4 ช��วัโมีง ของเส�ย์ทั่��ค์��งอย์+1ได$แกิ1 สารโพแทั่สเซ้�ย์มี โซ้เด�ย์มี ฟัอสเฟัต แลัะน/%า จ(งต$องจ/ากิ�ดสารเหัลั1าน�% ส1วันสารโปรต�นมี�กิได$ไมี1เพ�ย์งพอ ผ+$ป4วัย์จ(งต$องร�บุประทั่านอาหัารทั่��ใหั$

27

โปรต�นเพ��มีข(%นทั่�%งน�%เน&�องจากิในกิารฟัอกิเลั&อดแต1ลัะค์ร�%งจะมี�กิารส+ญเส�ย์กิรดอะมี�โนซ้(�งเป9นส1วันประกิอบุของโปรต�น 10-13 กิร�มี นอกิจากิน�%ในกิระบุวันกิารฟัอกิเลั&อดย์�งกิระต�$นใหั$มี�กิารสลัาย์กิลั$ามีเน&%อแลัะเน&%อเย์&�อต1าง ๆ ในร1างกิาย์เพ��มีข(%น

สารโปรต้�นค�ออะไร แลัะมี�ในอาหารประเภที่ใดมีากโปรต�นเป9นสารอาหัารทั่��จ/าเป9นในกิารเสร�มีสร$างเน&%อเย์&�อแลัะซ้1อมีแซ้มี

เซ้ลัลั�ต1าง ๆ ในร1างกิาย์ ช1วัย์ใหั$ร1างกิาย์เจร�ญเต�บุโต แข7งแรง มี�ภ+มี�ต$านทั่านโรค์ เป9นส1วันประกิอบุของเซ้ลัลั�ต1าง ๆ กิลั$ามีเน&%อ ฮอร�โมีน เลั&อด ฯลัฯ สารโปรต�นมี�มีากิในเน&%อส�ตวั� เช1นเน&%อหัมี+ เน&%อวั�วั เป9ด ไกิ1 ป+ ปลัา กิ�$ง หัอย์รวัมีทั่�%งไข1 น/%านมี เนย์แข7ง แลัะย์�งมี�มีากิในถุ��วัเมีลั7ดแหั$งแลัะเต$าหั+$อย์1างไรกิ7ตามีถุ��วัเมีลั7ดแหั$งมี�โปรต�นทั่��มี�ค์�ณิภาพด$วัย์กิวั1าโปรต�นจากิเน&%อส�ตวั� แลัะในถุ��วัเมีลั7ดแหั$ง เช1น ถุ��วัแดง ถุ��วัด/า ถุ��วัเข�ย์วั เมีลั7ดมีะมี1วังหั�มีพานต� พ�ค์านน�ทั่ ถุ��วัลั�สง เมีลั7ดถุ��วัลั�นเตาแหั$ง มี�สารโพแทั่สเซ้�ย์มีแลัะฟัอสฟัอร�สมีากิ ซ้(�งไมี1เหัมีาะกิ�บุผ+$ป4วัย์ทั่��ฟัอกิเลั&อดด$วัย์ไตเทั่�ย์มี

ผู้%�ที่�*ฟอกเลั�อดด�วยไต้เที่�ยมีควรได�ร�บื้อาหารจ�าพวกเน��อส�ต้ว4เที่-าไรจ8งจะเพ�ยงพอ

เน&%อส�ตวั�เป9นแหัลั1งส/าค์�ญของสารอาหัารโปรต�น ซ้(�งจ/าเป9นในกิารเสร�มีสร$างร1างกิาย์แลัะภ+มี�ค์�$มีกิ�นโรค์ ผ+$ป4วัย์ทั่��ฟัอกิเลั&อดด$วัย์ไตเทั่�ย์มีจ(งต$องร�บุปะทั่านเน&%อหัมี+ ไกิ1 กิ�$ง ปลัา แลัะไข1ขาวัใหั$เพ�ย์งพอ เพราะนอกิจากิใช$ในกิารเสร�มีสร$างร1างกิาย์แลั$วั ย์�งต$องชดเชย์ส1วันทั่��ส+ญเส�ย์ไปในกิารฟัอกิเลั&อดแต1ลัะค์ร�%งอ�กิด$วัย์ จ(งค์วัรได$ร�บุเน&%อส�ตวั�ส�กิมี&%อลัะ 45-60 กิร�มี (ประมีาณิ 3-4 ช�%นกิ�นข$าวัพ+นเลั7กิน$อย์) วั�นลัะ 3 ค์ร�%ง ร1วัมีกิ�บุร�บุประทั่านไข1ขาวั วั�นลัะ 2 ฟัอง ค์วัรเลั&อกิร�บุประทั่านเน&%อปลัาเป9นประจ/าเพราะมี�ไขมี�นอ��มีต�วัน$อย์ย์1อย์ง1าย์ มี�สาร EPA DHA ซ้(�งช1วัย์ลัดไขมี�นในเลั&อดได$ ส1วันไข1ขาวัไมี1มี�ไขมี�น ย์1อย์แลัะด+ดซ้(มีง1าย์ เน&%อส�ตวั�ชน�ดอ&�นกิ7ร�บุประทั่านได$ แต1ค์วัรเป9นชน�ดไมี1ต�ดมี�นแลัะหัน�ง ตามีปร�มีาณิทั่��แนะน/า โดย์เลั&อกิเน&%อส�ตวั�แลัะไข1จากิตารางทั่�� 1 มี&%อลัะ 2 ราย์กิาร

28

ปร�มีาณิเน&%อส�ตวั�ส�กิ 30 กิร�มี (เฉพาะส1วันเน&%อ ไมี1รวัมีกิระด+กิ)

เน&%อไกิ1ไมี1ต�ดมี�นแลัะหัน�ง ½ น1องใหัญ1 หัร&อ 1 น1องกิลัาง

เลั&อดหัมี+ 6 ช$อนโตAะเลั&อดไกิ1 3 ช$อนโตAะเน&%อปลัาทั่+ 1 ต�วัเลั7กิ หัร&อ ½

ต�วักิลัางปลัาทั่+น1า 4 ช$อนโตAะลั+กิช�%น 5-6 ลั+กิกิ�$ง (ขนาด 2 น�%วั) 4 ต�วัไข1ขาวั 2 ฟัองเน&%อป+ 2 ช$อนโตAะเน&%อปลัาทั่อด (2 x2 x ½ น�%วั) 1 ช�%นเน&%อหัมี+/เน&%อไกิ1ไมี1ต�ดมี�นแลัะหัน�งหั��น 8 ช�%นปลัาด�กิทั่อด 3 แวั1น

ถุ$าผ+$ป4วัย์ร�บุประทั่านเน&%อส�ตวั�ในแต1ลัะมี&%อไมี1เพ�ย์งพอจะทั่/าใหั$ร1างกิาย์ขาดสารโปรต�น ภ+มี�ต$นทั่านโรค์ต/�า ส�ขภาพทั่ร�ดโทั่รมี แต1ถุ$าร�บุประทั่านอาหัารจ/าพวักิเน&%อส�ตวั�มีากิเกิ�นไปกิ7จะย์�งค์งมี�ของเส�ย์ค์��งในเลั&อดมีากิ เน&�องจากิไตเทั่�ย์มีสามีารถุเอาของเส�ย์ออกิได$เพ�ย์ง 10.0 เปอร�เซ้7นต�ของไตธีรรมีชาต�เทั่1าน�%น ด�งน�%นค์วัรร�บุประทั่านอในปร�มีาณิทั่��แนะน/า

ร�บื้ประที่านข�าวแลัะอาหารจ�าพวกแป9งอ�*น ๆ ได�เที่-าไรข$าวักิ?วัย์เต�@ย์วั บุะหัมี�� ขนมีจ�น ขนมีป2ง ข$าวัโพด เผ&อกิ มี�น เป9นอาหัารทั่��

ใหั$พลั�งงานเป9นหัลั�กิ ผ+$ป4วัย์จ/าเป9นต$องได$ร�บุใหั$เพ�ย์งพอเพ&�อป3อ$งกิ�นมี�ใหั$ร1างกิาย์น/าสารโปรต�นมีาใช$เผาผลัาญเป9นพลั�งงานซ้(�งจะทั่/าใหั$โปรต�นทั่��ได$ร�บุไมี1สามีารถุใช$ไปในกิารเสร�มีสร$างร1างกิาย์ แลัะเกิ�ดภาวัะขาดโปรต�นแลัะพลั�งงานได$ ผ+$ป4วัย์ทั่��มี�น/%าหัน�กิต�วัปกิต� ค์วัรได$ร�บุข$าวัส�กิมี&%อลัะ 3 ทั่�พพ�ในหัมี$อหั�งข$าวัไฟัฟั3า ถุ$าอ$วันใหั$ลัดลังเหัลั&อมี&%อลัะ 2 ทั่�พพ�ในหัมี$อหั�งข$าวัไฟัฟั3าโดย์ทั่/า

29

ข$าวัใหั$ร1วันกิ1อนต�กิ ผ+$ป4วัย์อาจเลั&อกิร�บุประทั่านสลั�บุกิ�บุ ขนมีป2ง กิ?วัย์เต�@ย์วั บุะหัมี�� หัร&อขนมีจ�นได$ ถุ$าเลั&อกิร�บุประทั่านกิ?วัย์เต�@ย์วัแทั่นข$าวั สามีารถุร�บุประทั่านได$มี&%อลัะ 1-2 ชามี

ราย์กิารแลักิเปลั��ย์นข$าวักิ�บุแป3งชน�ดอ&�น (แลัะเปลั��ย์นกิ�บุข$าวั 1 ทั่�พพ�)กิ?วัย์เต�@ย์วั 1 ทั่�พพ�ขนมีป2ง 1 แผ1นข$าวัต$มี 2 ทั่�พพ�ข$าวัโพด 1 ฝ2กิ (5.5 น�%วั)

บุะหัมี�� ½ กิ$อนขนมีแค์รกิเกิอร� (2 x 2 น�%วั) 3 แผ1นมี�นฝร��ง 1 หั�วักิลัางหมีายเหต้,

- กิ?วัย์เต�@ย์วัแหั$ง/น/%า 1 ชามี (ใน กิ.ทั่.มี.) มี�เส$นกิ?วัย์เต�@ย์วัเทั่1ากิ�บุข$าวั 2 ทั่�พพ�

- กิ?วัย์เต�@ย์วัราดหัน$า 1 จาน (ใน กิ.ทั่.มี.) มี�กิ?วัย์เต�@ย์วัแลัะแป3งเทั่1ากิ�บุข$าวั 3 ทั่�พพ�

- ขนมีจ�น 1 จ�บุ เทั่1ากิ�บุ ข$าวัสวัย์ 1- 1 ½ ทั่�พพ�

ปร,งอาหารควรเลั�อกใช�น��ามี�นชน(ดใดไขมี�นแลัะน/%ามี�นเป9นแหัลั1งหัลั�งงานทั่��ส/าค์�ญ ใหั$กิรดไขมี�นจ/าเป9นซ้(�ง

ร1างกิาย์สร$างไมี1ได$ต$องได$ร�บุจากิอาหัารเทั่1าน�%นแลัฃะไขมี�นย์�งช1วัย์ใหั$วั�ตามี�นทั่��ลัะลัาย์ในไขมี�นด+ดซ้(มีได$ด�ข(%น ผ+$ป4วัย์จ(งค์วัรร�บุประทั่านอาหัารทั่��มี�ไขมี�นพอค์วัร โดย์กิารใช$ทั่อดรหั&อผ�ดอาหัาร แต1เน&�องจากิผ+$ป4วัย์ไตวัาย์เร&%อร�งมี�กิมี�ไขมี�นในเลั&อดส+งทั่�%งโค์เลัสเตอรอลัแลัะไตรกิลั�เซ้อไรด� ทั่/าใหั$มี�อ�ตราเส��ย์งต1อโรค์หั�วัใจขาดเลั&อดเพ��มีข(%น จ(งค์วัรหัลั�กิเลั��ย์งไขมี�นจากิส�ตวั�ซ้(�งเป9นไขมี�นอ��มีต�วั ได$แกิ1 น/%ามี�นหัมี+ หัมี+สามีช�%น เน&%อต�ดมี�น หัน�งเป9ด หัน�งไกิ1 เนย์ ค์�มี แลัะไขมี�นอ��มีต�วัย์�งมี�มีากิในน/%ามี�นมีะพร$าวั กิะทั่� เพ&�อเป9นกิารป3องกิ�นโรค์หั�วัใจขาดเลั&อดค์วัรเลั&อกิใช$ น/%ามี�นถุ��วัเหัลั&อง น/%ามี�นร/า น/%ามี�นถุ��วัลั�สง หัร&อน/%ามี�นปาลั�มีโอเลัอ�น ใน

30

กิารประกิอบุอาหัาร แลัะค์วัรหัลั�กิเลั��ย์งอาหัารทั่��มี�โค์เลัสเตอรอลัส+งด$วัย์ ได$แกิ1 ไข1แดง เค์ร&�องในส�ตวั� เช1น ต�บุ ไต หั�วัใจ ปอด ฯ หัน�งส�ตวั� ไข1ปลัา ปลัาหัมี(กิ หัอย์นางรมีฯ.

จะร�บื้ประที่านขนมีได�บื้�างหร�อไมี-ขนมีขวัานมี�น/%าตาลัเป9นส1วันประกิอบุส/าค์�ญ น/%าตาลักิ7เป9นแหัลั1ง

พลั�งงานในร1างกิาย์ ผ+$ป4วัย์ทั่��เบุ&�ออาหัารร�บุประทั่านข$าวัได$น$อย์ อาจร�บุประทั่านขนมีหัวัานเพ��มีได$ซ้(�งจะช1วัย์ใหั$ได$ร�บุพลั�งงานเพ��มีข(%น อาจใหั$น/%าหัวัาน เย์ลัลั�� เป9นของหัวัาน แลัะค์วัรเลั&อกิขนมีทั่��มี�กิะทั่�แลัะเนย์น$อย์ เช1น ข$าวัเหัน�ย์วัเปGย์กิข$าวัโพด วั� $นหัวัาน ขนมีป2งหัวัาน ฯ

ส/าหัร�บุผ+$ป4วัย์โรค์ไตวัาย์เร&%อร�งทั่��มี�โรค์เบุาหัวัานด$วัย์แลัะระด�บุน/%าตาลัในเลั&อดย์�งส+งอย์+1 ค์วัรเหัลั�กิเลั��ย์นขนมีหัวัานจ�ดรวัมีทั่�%งขนมีทั่��มี�ไขมี�นมีากิโดย์เฉพาะขนมีทั่��มี�ส1วันประกิอบุของกิะทั่� หัร&อเนย์มีากิ เช1น ทั่องหัย์�บุ ทั่องหัย์อด ฝอย์ทั่อง ส�งขย์า ขนมีหัมี$อแกิง ขนมีเช&�อมี ขนมีแกิงบุวัด เค์$กิมี�หัน$า อาหัารจ/าพวักิแป3งอบุกิรอบุ เช1น ขนมีพาย์ พ�ฟั ถุ$าผ+$ป4วัย์ร�บุประทั่านอาหัารได$น$อย์ทั่/าใหั$ได$ร�บุพลั�งงานไมี1เพ�ย์งพอ อาจร�บุประทั่านขนมีจ/าพวักิ สาลั�� ขนมีตาลั ขนมีถุ$วัย์ฟั+ ขนมีน/%าดอกิไมี$ ซ้(�งเป9นขนมีทั่��หัวัานน$อย์ได$

สามีารถุร�บื้ประที่านผู้�กชน(ดใดได�บื้�างผ�กิ ทั่�%งส�เข�ย์วัแลัะส�เหัลั&ออ�ดมีไปด$วัย์วั�ตามี�นแลัะเกิลั&อแร1หัลัาย์ชน�ด

ได$แกิ1 เบุต$า-แค์โรทั่�น วั�ตามี�นซ้� วั�ตามี�นบุ� กิรดโฟัลั�กิ เหัลั7กิ แค์ลัเซ้�ย์มี โพแทั่สเซ้�ย์มี แลัะมี�ใย์อาหัารมีากิด$วัย์ นอกิจาน�%ในผ�กิย์�งมี�สารไฟัโตเค์มี�ค์อลั ซ้(�งช1วัย์ป3องกิ�นโรค์หั�วัใจขาดเลั&อด แลัะโรค์มีะเร7ง ผ+$ป4วัย์ทั่��ได$ร�บุกิารร�กิษาด$วัย์กิารฟัอกิเลั&อดด$วัย์ไตเทั่�ย์มีมี�กิมี�กิารส+ญเส�ย์วั�ตามี�นทั่��ลัะลัาย์ในน/%าไปกิ�บุกิารฟัอกิเลั&อด กิารร�บุประทั่านผ�กิจะช1วัย์ใหั$ได$ร�บุวั�ตามี�นเพ��มีข(%นแลัะใย์อาหัารช1วัย์ใหั$กิารข�ดถุ1าย์ด�ข(%น ในผ�กิใบุเข�ย์วัเข$มี มี�สารโพแทั่สเซ้�ย์ใส+งแลัะผ+$ป4วัย์ทั่��ได$ร�บุกิารร�กิษาด$วัย์กิารฟัอกิเลั&อดด$วัย์ไตเทั่�ย์มีมี�กิมี�ป2ญหัาข�บุถุ1าย์โพแทั่สเซ้�ย์มีได$น$อย์จ(งค์วัรเลั&อกิร�บุประทั่านผ�กิทั่��มี�โพแทั่สเซ้�ย์มีต/�า แลัะหัลั�กิเลั��ย์งผ�กิทั่��มี�โพแทั่สเซ้�ย์มีส+งหัร&อร�บุประทั่านแต1น$อย์ โดย์เลั&อกิจากิตารางต1อไปน�%

31

ชน(ดของผู้�กที่�*มี�โพแที่สเซี�ยมีต้�*าแลัะส%งผ�กิทั่��มี�โพแทั่สเซ้�ย์มีต/�าถุ(งปานกิลัาง (100-250 มี�ลั�กิร�มี)

ร�บุประทั่านได$ ½ ถุ(ง 1 ถุ$วัย์ ต1อมี&%อแตงกิวัา แตงร$าน มีะระฟั2กิเข�ย์วั บุวับุ น/%าเต$าผ�กิกิาดขาวัปลั� มีะเข&อเทั่ศ ผ�กิกิาดกิรอบุหั�วัผ�กิกิาดขาวั หัน1อไมี$ไผ1ตง ถุ��วังอกิมีะเข&อ ถุ��วัฝ2กิย์าวั ถุ��วัแขกิกิะหัลั/�าปลั�ด�บุ หัอมีใหัญ1 แหั$วัพร�กิหัวัาน

ผ�กิทั่��มี�โพแทั่สเซ้�ย์มีส+ง (250-450 มี�ลั�กิร�มี)

ค์วัรร�บุประทั่านแต1น$อย์/หัลั�กิเลั��ย์งเหั7ด หัน1อไมี$ฝร��ง บุรอค์โค์ลั��ดอกิกิะหัลั/�า มี�นเทั่ศ แค์รอทั่แขนงกิะหัลั/�า มี�นฝร��ง ผ�กิโขมีผ�กิบุ�$ง ผ�กิกิาดขาวั ผ�กิกิวัางต�$งใบุผ�กิค์ะน$า ผ�กิต/าลั(ง ใบุแค์มี�นฝร��งทั่อด น/%ามีะเข&อเทั่ศหมีายเหต้,

- ผ�กิสด 100 กิร�มี ประมีาณิ 1 ถุ$วัย์ตวัง : ผ�กิส�กิ 100 กิร�มี เทั่1ากิ�บุ ½ ถุ$วัย์ตวัง

ร�บื้ประที่านผู้ลัไมี�อะไรได�บื้�างผลัไมี$อ�ดมีไปด$วัย์วั�ตามี�นซ้� เกิลั&อแร1ใย์อาหัารแลัะน/%าตาลัมีากิด$วัย์ ผลัไมี$

จ(งเป9นแหัลั1งหัลั�งงานอ�นหัน(�ง แต1ผลัไมี$มี�กิมี�โพแทั่สเซ้�ย์มีส+ง จ(งไมี1เหัมีาะกิ�บุผ+$ทั่��ร �กิษาด$วัย์กิารฟัอกิเลั&อดด$วัย์ไตเทั่�ย์มี ซ้(�งมี�ป2ญหัาโพแทั่สเซ้�ย์มีค์��งในเลั&อด จ(งมี�กิถุ+กิส��งงดหัร&อจ/ากิ�ดผลัไมี$

อ�นทั่��จร�งผ+$ป4วัย์สามีารถุร�บุประทั่านผลัไมี$ได$แต1ค์วัรเลั&อกิร�บุประทั่านผลัไมี$ทั่��มี�โพแทั่สเซ้�ย์มีน$อย์แลัะร�บุประทั่านแต1น$อย์ประมีาณิวั�นลัะ 1 ค์ร�%ง ตามี

32

ตารางทั่��เสนอแนะไวั$ กิ7จะไมี1มี�ป2ญหัากิารค์��งของโพแทั่สเซ้�ย์มีในเลั&อด แต1ถุ$ามี�ระด�บุโพแทั่สเซ้�ย์มีในเลั&อดส+งมีากิกิวั1า 5.5 มีกิ./ดลั. ค์วัรงดผลัไมี$ทั่�กิชน�ดช��วัค์ราวัแลัะหัากิระด�บุโพแทั่สเซ้�ย์มีส+งกิวั1า 6.0 มีกิ./ดลั. ต$องงดด&�มีนมี แลัะอาจต$องลัดเน&%อส�ตวั�ในอาหัารลังบุ$างในช1วังทั่��มี�สารโพแทั่สเซ้�ย์มีค์��งมีากิ แลัะต$องปร(กิษาแพทั่ย์�

ชน(ดของผู้ลัไมี�ที่�*มี�โพแที่สเซี�ยมีต้�*าผลัไมี$ทั่��มี�โพแทั่สเซ้�ย์มีต/�า (100-200 มี�ลั�กิร�มี)

แลัะปร�มีาณิทั่��ค์วัรได$ร�บุวั�นลัะ 1 ค์ร�%ง (เลั&อกิ 1 ชน�ด)

แอปเปK% ลั 1 ผลัลั+กิพลั�มี 1 ผลัอง� 1น 8 ผลักิลัางเชอร�� 8-10 ผลัส�บุปะรด 8 ช�%นขนาดค์/าแตงโมี 10 ช�%นขนาดค์/าลัองกิอง 8 ผลัชมีพ+ 1 2-3 ผลัมี�งค์�ด 3 ผลัพ�ทั่รา 3 ผลัเงาะ 4 ผลัสตรอเบุอร�� 6-8 ผลัน/%าอง� 1น ½ ถุ$วัย์น/%าแอปเปK% ลั ½ ถุ$วัย์

ชน(ดของผู้ลัไมี�ที่�*มี�โพแที่สเซี�ยมีส%งผลัไมี$ทั่��มี�โพแทั่สเซ้�ย์มีส+ง (201-450 มี�ลั�กิร�มี)

ค์วัรหัลั�กิเลั�ย์ง/งดกิลั$วัย์ทั่�กิชน�ด ขน�น ทั่�เร�ย์นผร��ง กิระทั่$อน น$อย์หัน1า

33

ลั+กิพลั�บุ แค์นตาลั+ป อ�นน�ด�วัมีะมี1วังส�กิ มีะลัะกิอส�กิ ลั/าไย์แอปปร�ค์อทั่ แอปปร�ค์อทั่แหั$ง อโวัค์าโดมีะปราง น/%าส$มี น/%าพร�นน/%ามีะพร$าวั น/%าแค์รอทั่ มีะขามีหัวัานลั+กิพร�น กิ�วั� กิลั$วัย์ตากิ

นอกิจาน�%โพแทั่สเซ้�ย์มีย์�งมี�มีากิในเน&%อส�ตวั� น/%านมี ถุ��วั เมีลั7ดแหั$ง มีะพร$าวั กิะทั่� แลัะเค์ร&�องด&�มีบุางชน�ด ได$แกิ1 ชา กิาแฟั โกิโกิ$ ช7อกิโกิแลัต อ�กิด$วัย์

จะร�บื้ประที่านถุ�*วเมีลั1ดแห�งหร�อเมีลั1ดพ�ชได�หร�อไมี-ถุ��วัเมีลั7ดแหั$งต1าง ๆ รวัมีทั่�%งเมีลั7ดพ&ช เช1น เมีลั7ดแตงโมี เมีลั7ดฟั2กิทั่อง

เมีลั7ดทั่านตะวั�นเหัลั1าน�%มี�ทั่�%งโพแทั่สเซ้�ย์มีแลัะฟัอสฟัอร�สส+งด$วัย์ ผ+$ป4วัย์ทั่��ร �กิษาด$วัย์กิารฟัอกิเลั&อดด$วัย์ไตเทั่�ย์มีมี�กิมี�ป2ญหัากิารข�บุถุ1าย์ฟัอสเฟัตได$น$ย์อทั่/าใหั$มี�ระด�บุฟัอสฟัอร�สในเลั&อดส+งแลัะแค์ลัเซ้�ย์มีในเลั&อดต/�า ซ้(�งจะกิระต�$นใหั$ฮอร�โมีนจากิพาราไทั่รอย์ด�หัลั��งออกิมีา ทั่/าใหั$มี�กิารสลัาย์แค์ลัเซ้�ย์มีจากิกิระด+เพ��มีข(%น เป9นผลัใหั$กิระด+เส&�อมี มี�ภาวัะปวัดกิระด+กิ กิระด+กิเปราะ หั�กิง1าย์

ด�งน�%นผ+$ทั่��ฟัอกิเลั&อดด$วัย์ไตเทั่�ย์มี จ(งค์วัรหัลั�กิเลั��ย์งถุ��วัเมีลั7ดแหั$ง เมีลั7ดพ&ชต1าง ๆ แลัะชน�ดอาหัารจากิตารางทั่�� 5 เน&�องจากิเป9นอาหัารทั่��มี�ฟัอสฟัอร�สส+ง

ชน�ดของอาหัารทั่��มี�ฟัอสฟัอร�สส+งทั่��ค์วัรงดถุ��วัแดง พ�ค์านน�ทั่ ปลัาซ้าด�นกิระป4องถุ��วัด/า เมี7ดมีะมี1วังหั�มีพานต� ปลัาไส$ต�นแหั$งถุ��วัเข�ย์วั เมีลั7ดทั่านตะวั�น ปลัาทั่อดกิรอบุทั่�%ง

กิระด+กิถุ��วัแระ เมีลั7ดแตงโมี ต�บุหัมี+ ต�บุไกิ1 ไต หั�วั

ใจฯ

34

ถุ��วัลั�สง เมีลั7ดฟั2กิทั่อง นกิพ�ราบุ ป+มี$า เน&%อวั�วัถุ��วัเหัลั&อง อ�ลัมีอนด� ไข1แดงเมีลั7ดถุ��วัลั�นเตา เบุ�ย์ร� น/%านมีเค์ร&�องด&�มีประเภทั่โค์ลั1า

โย์เกิ�ร�ต

เนย์แข7งช7อกิโกิแลัต

อาหารที่�*มี�รสเค1มีจ�ดสามีารถุร�บื้ประที่านได�บื้�างหร�อไมี-ผ+$ป4วัย์ทั่��ได$ร�บุกิารร�กิษาด$วัย์กิารฟัอกิเลั&อดด$วัย์ไตเทั่�ย์มีมี�กิมี�ป2สสาวัะ

น$อย์ เมี&�อฟัอกิเลั&อดนานเข$าอาจไมี1มี�ป2สสาวัะ แลัะผ+$ป4วัย์ทั่/ากิารฟัอกิเลั&อดเพ�ย์งส�ปดาหั�ลัะ 2-3 ค์ร�%ง จ(งอาจมี�สารโซ้เด�ย์มีแลัะน/%าค์��งในร1างกิาย์เกิ�ดอากิารบุวัมีน/%า ค์วัามีด�นโลัหั�ตส+งข(%น ถุ$าบุวัมีมีากิอาจเกิ�ดภาวัะหั�วัใจลั$มีเหัลัวั ผ+$ป4วัย์จ(งค์วัรจ/ากิ�ดอาหัารทั่��มี�โซ้เด�ย์มีมีากิ อาหัารทั่��มี�โซ้เด�ย์มีมีากิมี�กิมี�เกิลั&อมีากิ แลัะมี�รสเค์7มีจ�ด เมี&�อผ+$ป4วัย์ร�บุประทั่านอาหัารเค์7มีหัร&อรสจ�ดมีากิ กิ7จะหั�วัน/%า ด&�มีน/%ามีากิ เมี&�อข�บุถุ1าย์โซ้เด�ย์มีได$น$อย์กิ7จะมี�กิารกิ�กิเกิ7บุน/%าไวั$ตามีเน&%อเย์&�อทั่/าใหับุวัมี ค์วัามีด�นโลัหั�ตส+งข(%นเกิ�ดอ�นตราย์ได$ ผ+$ป4วัย์จ(งค์วัรร�บุประทั่านอาหัารรสอ1อนเค์7มี แลัะหัลั�กิเลั��ย์งอาหัารรสเค์7มีจ�ด

อาหารอะไรบื้�างที่�*มี�โซีเด�ยมีมีาก แลัะควรหลั�กเลั�*ยงหร�อร�บื้ประที่านแต้-น�อยอาหัารทั่��มี�โซ้เด�ย์มีมีากิ ได$แกิ1

1. ซ้อสปร�งรสทั่��มี�เกิลั&อมีากิ มี�กิมี�รสเค์7มีจ�ด เช1น น/%าปลัา ซ้�อ�%วัขาวั ซ้�อ�%วัด/า ซ้อสแมีกิกิ�% ซ้อสถุ��วัเหัลั&อง หัร&อซ้อสปร�งรส ซ้อสหัอย์นางรมี เต$าเจ�%ย์วั ฯลัฯ ค์วัรหัลั�กิเลั��ย์ง

2. ซ้อสหัลัาย์รสทั่��มี�รสเค์7มีซ้1อนอย์+1ด$วัย์ ได$แกิ1 ซ้อสพร�กิ ซ้อสเปร�%ย์วั ซ้อสมีะเข&อเทั่ศ ซ้�อ�%วัหัวัานฯ ค์วัรร�บุประทั่านแต1น$อย์

3. อาหัารหัมี�กิดองเค์7มี หัร&อใช$เกิลั&อในกิารถุนอมีอาหัารค์วัรหัลั�กิเลั��ย์งหัร&องด

35

- อาหัารตากิแหั$ง เช1น ปลัาเค์7มี กิ�$งแหั$ง หัมี+เค์7มี- อาหัารหัมี�กิดอง เช1น ไข1เค์7มี กิะปK เต$าหั+$ย์�% แหันมี ผ�กิดองเปร�%ย์วั

ผลัไมี$ดอง- เน&%อส�ตวั�ปร�งรสหัร&อแปรร+ป เช1น หัมี+แผ1น หัมี+หัย์อง กิ�นเช�ย์ง

ไส$กิรอกิ ฯลัฯ- อาหัารส/าเร7จร+ปบุรรจ�ถุ�งซ้อง เช1น โจAกิผลั ซ้�ปผง ข$าวัต$มีผง บุะหัมี��

บุรรจ�ซ้อง มี�นแผ1น ข$าวัโพดแผ1น ฯลัฯ4. อาหัารทั่��ไมี1มี�รสเค์7มี แต1มี�โซ้เด�ย์มีมีากิ เช1น ผงช+รส ผงกิ�นบุ+ด ผงฟั+

ใส1อาหัารอบุต1าง ๆ เช1น เค์$กิ ค์�กิกิ�% ค์วัรร�บุประทั่านแต1น$อย์ (ผงช+รส 1 ช$อนชา มี�โซ้เด�ย์วั 492 มีกิ.)

5. เกิลั&อ มี�รสเค์7มีจ�ด เกิลั&อ 1 ช$อนชา มี�โซ้เด�ย์มี 2,000 มีกิ.

ปร(มีาณโซีเด�ยมีในซีอสต้-าง ๆ*ปร(มีาณ 1 ช�อนโต้;ะ (15 มีลั.) ปร(มีาณโซีเด�ยมี (มีก.)

น/%าปลัา 1,260-1,420

ซ้�อ�%วัขาวั 960-1,420

ซ้อสปร�งรส 1,150

ซ้อสหัอย์นางรมี 420-490

น/%าจ�%มีไกิ1 202-227

ซ้อย์มีะเข&อเทั่ศ 170

*ข$อมี+ลัจากิสถุาบุ�นวั�จ�ย์โภชนากิาร มี.มีหั�ดลั

ผ+$ป4วัย์ฟัอกิเลั&อดด$วัย์ไตเทั่�ย์มีค์วัรปฏิ�บุ�ต�ต�วัอย์1างไรเพ&� อป3องกิ�นไมี1ใหั$มี�อ า กิ า ร บุ วั มี หั ร& อ มี� น/%า เ กิ� น

ผ+$ป4วันค์วัรจ/ากิ�ดปร�มีาณิน/%าด&�มี เค์ร&�องด&�มีรวัมีทั่�%งน/%าในอาหัาร ร�บุประทั่านอาหัารรสอ1อนเค์7มี แลัะไมี1เต�มีเกิลั&อหัร&อซ้อสรสเค์7มีขณิะร�บุประทั่านอาหัาร หัลั�กิเลั��ย์งกิารร�บุประทั่านอาหัารทั่��มี�น/%ามีากิ เช1น ข$าวัต$มีทั่��มี�น/%ามีากิ กิ?วัย์เต�@ย์วัน/%า ซ้�ป น/%าผลัไมี$ หัร&อด&�มีเค์ร&�องด&�มีจ/าพวักิ ชา กิาแฟั วั�นลัะหัลัาย์

36

ค์ร�%ง ค์วัรเลั&อกิร�บุประทั่าน ข$าวัสวัย์ ขนมีป2ง กิ?วัย์เต�@ย์วัแหั$ง กิ?วัย์เต�@ย์วัผ�ด อาหัารจ/าพวักิผ�ดหัร&อทั่อด อาหัารทั่��มี�น/%าไมี1มีากิ แลัะไมี1ค์วัรปร�งรสจ�ดหัร&อเผ7ดจ�ด เพราะจะทั่/าใหั$ต$องด&�มีน/%าเพ��มีข(%น แลัะค์วัรร�บุประทั่านผลัไมี$แทั่นกิารด&�มีน/%าผลัไมี$ ผ+$ป4วัย์ค์วัรระวั�งไมี1ใหั$น/%าหัน�กิเพ��มีข(%นเกิ�นกิวั1า 1 กิ�โลักิร�มีต1อวั�น หัลั�งจากิวั�นทั่��ได$ร�บุกิารฟัอกิเลั&อด

เลั�อกอาหารอย-างไรเมี�*อร�บื้ประที่านนอกบื้�านหร�อไปงานเลั��ยงใหั$ใช$แนวัทั่างตามีทั่��แนะน/าไวั$ข$างต$น โดย์ร�บุประทั่านข$าวัหัร&อกิ?วัย์เต�@ย์วั

ตามีต$องกิาร กิ�บุข$าวัค์วัรเลั&อกิทั่��มี�รสอ1อนเค์7มี มี�กิะทั่�น$อย์ ค์วัรหัลั�กิเลั��ย์งอาหัารจ/าพวักิน/%าพร�กิกิะปK น/%าพร�กิปลัาร$า ซ้(�งมี�กิมี�รสเค์7มีมีากิ เน&%อส�ตวั�สามีารถุเลั&อกิร�บุประทั่านได$ทั่�กิอย์1าง จะเลั&อกิเน&%อหัมี+ เน&%อปลัา เป9ด ไกิ1 กิ�$ง ป+กิ7ได$ โดย์เลั&อกิทั่��มี�ไขมี�นน$ย์อจะร�บุประทั่านเป9นอาหัารจ/าพวักิผ�ด ทั่อด แกิง หัร&อย์/ากิ7ได$ ค์วัรหัลั�กิเลั�ย์งเค์ร&�องในส�ตวั� ไขแดง อาหัารใส1กิะทั่� ถุ$าจะร�บุประทั่านสลั�ดไมี1ค์วัรเต�มี ถุ��วัแดงหัลัวัง เมีลั7ดทั่านตะวั�น เบุค์อน แลัะเลั&อกิน/%าสลั�ดชน�ดใสจะด�กิวั1าชน�ดข$น สามีารถุร�บุประทั่านผ�กิได$ทั่�กิชน�ด ย์กิเวั$น ฟั2กิทั่อง แค์รอทั่

อาหารหวาน เลั&อกิขนมีทั่��มี�กิะทั่�แลัะเนย์น$อย์ ค์วัรหัลั�กิเลั��ย์งขนมีทั่��ทั่/าจากิไข1แดง เช1น

ทั่องหัย์�บุ ทั่องหัย์อด ฝอย์ทั่อง ขนมีหัน$านวัลั ทั่องเอกิ จ1ามีงกิ�ฎ รวัมีทั่�%งขนมีทั่��ทั่/าจากิถุ��วัเมีลั7ดแหั$ง เช1น ถุ��วักิวัน ขนมีถุ��วัแปบุ เต$าทั่(ง เต$าส1วัน แปะกิAวัย์ ถุ��วัด/าแกิงบุวัดฯ

ถุ$าผ+$ป4วัย์เป9นเบุาหัวัานด$วัย์ ค์วัรหัลั�กิเลั�ย์งกิารร�บุประทั่านขนมีหัวัานจ�ดผู้ลัไมี�

ค์วัรเลั&อกิผลัไมี$ทั่��มี�โพแทั่สเซ้�ย์มีน$อย์ เช1น แอปเปK% ลั สาลั�� ส�บุปะรด แตงโมี อง� 1น ชมีพ+ 1 พ�ทั่รา มี�งค์�ด เงาะ แลัะค์วัรร�บุประทั่านแต1น$อย์ หัร&องดเลัย์ในช1วังทั่��มี�ระด�บุโพแทั่สเซ้�ย์มีในเลั&อดส+ง

สร�ป ผ+$ป4วัย์ไตวัาย์เร&%อร�งทั่��ร �บุกิาร�กิษาด$วัย์กิารฟัอกิเลั&อดด$วัย์ไตเทั่�ย์มี ค์ วั ร ป ฏิ� บุ� ต� ต� วั ใ น กิ า ร เ ลั& อ กิ ร� บุ ป ร ะ ทั่ า น อ า หั า ร ด� ง น�%

37

1. ร�บุประทั่านปลัา ไข1ขาวั เต$าหั+$ เน&%อไกิ1 เน&%อหัมี+ กิ�$ง เป9นประจ/าทั่�กิมี&%อในปร�มีาณิใหั$มีากิเพ�ย์งพอ ไมี1ต$องจ/ากิ�ดเหัมี&อกิ1อนทั่/ากิารฟัอกิเลั&อด

2. ร�บุประทั่านข$าวั กิ?วัย์เต�@ย์วั ขนมีป2งหัร&อแป3งอ&�น ๆ ใหั$เพ�ย์งพอทั่�กิเมี&�อ

3. ร�บุประทั่านอาหัารรสอ1อนเค์7มี หัลั�กิเลั�ย์งอาหัารหัมี�กิดองเค์7มีแลัะไมี1เต�มีเกิลั&อ น/%าปลัา ซ้อสปร�งรสเค์7มี ขณิะร�บุประทั่านอาหัาร

4. หัลั�กิเลั��ย์งกิารร�บุประทั่านเค์ร&�องในส�ตวั� ไข1แดง ถุ��วัเมีลั7ดแหั$ง รวัมีทั่�%งเมีลั7ดฟั2กิทั่อ เมีลั7ดทั่านตะวั�น

5. ร�บุประทั่านเน&%อส�ตวั�ไมี1ต�ดมี�น/หัน�ง6. เลั&อกิใช$น/%ามี�นถุ��วัเหัลั&อ น/%ามี�นร/า น/%ามี�นถุ��วัลั�สงในกิารประกิอบุอาหัาร

ผ�ด/ทั่อด หัลั�กิเลั��ย์งอาหัารใส1กิะทั่� แลัะอาหัารอบุทั่��มี�เนย์มีากิ เช1น เค์$กิ พาย์ เพสตร�%

7. เลั&อกิร�บุประทั่านผ�กิส�อ1อน ๆ เช1น บุวับุ แตงกิวัา ฟั2กิเข�ย์วั มีะระ ในกิารประกิอบุอาหัาร

8. เลั&อกิร�บุประทั่านผลัไมี$มี�โพแทั่สเซ้�ย์มีต/�า เช1น แอปเปK% ลั อง� 1น ชมีพ+ 1 ตามีปร�มีาณิทั่��แนะน/าระหัวั1าง หัร&อหัลั�งกิารฟัอกิเลั&อด

9. ร�บุประทั่านอาหัารใหั$ค์รบุ 5 หัมี+1เพ&�อใหั$ได$สารอาหัารเพ�ย์งพอในกิรณิ�ทั่��ได$ร�บุสารอาหัารโดย์เฉพาะโปรต�นไมี1เพ�ย์งพอ แพทั่ย์�อาจใหั$

กิรดอะมี�โน (อะมี�โนแอซ้�ด) ทั่างหัลัอดเลั&อดด/าเสร�มีในระหัวั1างทั่��ทั่/ากิารฟัอกิ

เลั&อด

เอกสารอ�างอ(ง

กิระทั่รวังสาธีารณิส�ข.(2542). ข$อกิ/าหันดสารอาหัารทั่��ค์วัรได$ร�บุประจ/าวั�นแลัะแนวัทั่างกิาร บุร�โภค์ส/าหัร�บุค์นไทั่ย์. กิร�งเทั่พฯ : โรงพ�มีพ�องกิารสงเค์ราะหั�ทั่หัารผ1านศ(กิ.

ประณิ�ต ผ1องแผ$วั (2539). โภชนศาสตร�ช�มีชน กิร�งเทั่พฯ : ลั�พวั��งทั่รานส�มี�เด�ย์ จ/ากิ�ด.

38

วัรน�นทั่� ศ�ภพ�พ�ฒน�.(2538) อาหัาร โภชนากิาร แลัะสารพ�ษ.

กิร�งเทั่พฯ : แสงกิารพ�มีพ�.วั�มีลัร�ตน� จงเจร�ญ. โภชนบุ/าบุ�ดส/าหัร�บุพย์าบุาลัในกิารด+แลัผ+$ป4วัย์

เร&%อร�ง. สงขลัา : ค์ณิะพย์าบุาลัศาสตร� มีหัาวั�ทั่ย์าลั�ย์สงขลัานค์ร�นทั่ร�. 2543.

วั�น�ส ลั�ฬหักิ�ลั ถุนอมีขวั�ญ ทั่วั�บุ+รณิ� (2541). โภชนศาสตร�ส/าหัร�บุพบุาบุาลั เลั1มี 1 กิร�งเทั่พ : บุ�ญศ�ร�

กิารพ�มีพ�.สาขาค์หักิรรมีศาสตร� มีหัาวั�ทั่ย์าลั�ย์ส�โขทั่�ย์ธีรรมีาธี�ราช. (2538).

โภชนากิารกิ�บุช�วั�ตมีน�ษย์� (หัน1วัย์ทั่�� 1-15 ). กิร�งเทั่พฯ : หัน(�งเจ7ดกิารพ�มีพ�.

De Hong S. (1996) The assessment of nutritional status. In : Mahan LK. Escott- Stumps. Eds. Krause’s Food, Nutritio&Diet Therapy. 9th. Philadelphia : W.B. Saunders Company.

Davis J. Sherer K. (2004) Nutritional applications of the nursing process. In : Applied Nutrition and Diet Therapy for Nurses. 2nd. Philadelphia : W.B. Sanuders company.

Williams SR. (1989) Nutritional assessment and therapy in the patient care in Nutrition and Diet Therapy. 6th .StLouise : Times Mirror/Mosby College Publishing.

Gordon M. (1987) Nursing Diagnosis : Process and Application. 2 nd. New York McGraw-Hill.

Alfaro R. (1990) Applying Nursing Diagnosis an Nursing Process : A Step by Step Approach. 2nd. Philadelphia : JB Lippincott.

Dudex D.G. (2004) Nutrition Handbook for Nursing Practice 2nd. Philadelphia : JB Lippincott.

39