ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ

ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ

ΜΑΘΗΤΗΣ: ΛΥΚΟΥΔΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣΤΑΞΗ:Α1 ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: 2011-2012

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1. Παιδιά και ανθρώπινα δικαιώματα………………………….……..3

2. Το άρθρο 32 της «Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού» και η σημασία του………………………………………………….15

3. Φαινόμενα καταπάτησης των δικαιωμάτων του παιδιού………17

4. Παιδική εργασία – Πηγή έμπνευσης για δημιουργούς………....27

5. Επίλογος – Προτάσεις…………………….……………………….57

6. Αποσπάσματα από κείμενα που αναφέρονται σε ανήλικους βιοπαλαιστές………………………………………………………..60

7. Βιβλιογραφία………………………………………………………..66

1

2

ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

3

Η παιδική ηλικία είναι μια ιδιαίτερα κρίσιμη περίοδος στη ζωή του ανθρώπου. Αυτό συμβαίνει διότι τα παιδιά αδυνατούν να στηριχθούν στις δικές τους δυνάμεις, διακρίνονται για την έλλειψη εμπειριών και την ανωριμότητα σε πνευματικό και ψυχικό επίπεδο. Είναι επομένως συναισθηματικά ευάλωτα και ανυπεράσπιστα και χρειάζονται την αρωγή όλων μας. Οφείλουμε ως κοινωνία να παρέχουμε σε όλα τα παιδιά κάθε δυνατότητα για να αναπτυχθούν ολόπλευρα μέσα σ’ ένα ασφαλές, στοργικό και δημιουργικό περιβάλλον. Στο πλαίσιο αυτό σημαντικό βήμα αποτέλεσε η «Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Παιδιού», (1959), και η «Σύμβαση για τα δικαιώματά του», (Ο.Η.Ε. 1989), που επικυρώθηκε από όλα σχεδόν τα κράτη του κόσμου. Έχει επικυρωθεί από 193 χώρες, ενώ δεν την έχουν επικυρώσει δύο. Η Ελλάδα την επικύρωσε στις 2 Δεκεμβρίου του 1992.

Η «Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού» στο πρώτο μέρος της περιλαμβάνει 41 άρθρα, στα οποία στοιχειοθετούνται οι τέσσερις μεγάλες κατηγορίες των δικαιωμάτων των παιδιών: Επιβίωσης, Ανάπτυξης, Προστασίας και Συμμετοχής. Στο δεύτερο μέρος της, άρθρα 42 έως 45, περιγράφεται ο μηχανισμός ελέγχου της εφαρμογής της και θεσμοθετείται το όργανο που θα ασκεί αυτό το ρόλο, η «Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Παιδιού». Τέλος, το τρίτο μέρος της, άρθρα 46 έως 54, περιλαμβάνει τις διατάξεις που αφορούν ενδεχόμενες τροποποιήσεις σε άρθρα της Σύμβασης.

Τα κυριότερα σημεία των άρθρων της «Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Παιδιού» συνοψίζονται ονομαστικά στον παρακάτω πίνακα :

4

5

Τα 54 άρθρα της Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Παιδιού

(Οι σύντομες περιγραφές που δίνονται είναι ενδεικτικές και δεν αντανακλούν το πλήρες περιεχόμενο των άρθρων)

1. Ορισμός

2. Διακρίσεις 23. Παιδιά με ειδικές ανάγκες

3. Φροντίδα 24. Υγεία & υγειονομικές υπηρεσίες

4. Το Κράτος Μέλος 25. Επανεξέταση φροντίδας

5. Γονική καθοδήγηση 26. Κοινωνική Πρόνοια

6. Επιβίωση & Ανάπτυξη 27. Επίπεδο ζωής

7. Όνομα & Εθνικότητα 28. Εκπαίδευση

8. Ταυτότητα 29. Στόχοι της εκπαίδευσης

9. Ζωή με τους Γονείς 30. Παιδιά μειονοτήτων

10. Επανένωση με την οικογένεια 31. Παιχνίδι - Ψυχαγωγία

11. Απαγωγή και κράτηση 32. Παιδική Εργασία

12. Ελευθερία Γνώμης 33.Προστασία από ναρκωτικά

13. Ελευθερία Έκφρασης 34. Σεξουαλική εκμετάλλευση

14. Ελευθερία Σκέψης - Θρησκείας 35. Εμπορία παιδιών

15. Ελευθερία του συνεταιρίζεστε

36. Άλλες μορφές εκμετάλλευσης

16. Προσωπική ζωή 37. Βασανιστήρια & στέρηση ελευθερίας

17. Πρόσβαση σε πληροφόρηση 38. Ένοπλες συρράξεις

18. Γονική ευθύνη 39. Επανένταξη - Αποκατάσταση

19. Κακομεταχείριση - Παραμέληση

40. Αντιμετώπιση από τη Δικαιοσύνη

20. Προστασία - ορφανά 41. Κατοχύρωση

21. Υιοθεσία 42-45. Εφαρμογή και Έλεγχος

22. Παιδιά πρόσφυγες 46-54. Ενδεχόμενες τροποποιήσεις

6

Εκτενέστερα κατ’ άρθρο:

ΑΡΘΡΟ 1Καθένας κάτω των 18 έχει αυτά τα δικαιώματα.

ΑΡΘΡΟ 2Όλα τα παιδιά έχουν αυτά τα δικαιώματα, ανεξάρτητα

από το ποια είναι, που ζουν, τι κάνουν οι γονείς τους, τι γλώσσα μιλάνε, ποια είναι η θρησκεία τους, αν είναι αγόρια ή κορίτσια, ποιες είναι οι παραδόσεις τους, αν έχουν κάποια αναπηρία, αν είναι πλούσια ή φτωχά. Κανένα παιδί δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται άδικα για κανένα λόγο.

ΑΡΘΡΟ 3

Όλοι οι ενήλικες πρέπει να κάνουν αυτό που είναι καλύτερο για τα παιδιά. Όταν οι μεγάλοι παίρνουν αποφάσεις, πρέπει να σκέφτονται τι συνέπειες θα έχουν αυτές τους οι αποφάσεις για τα παιδιά.

7

ΑΡΘΡΟ 4Το κράτος έχει ευθύνη να εξασφαλίσει πως τα

δικαιώματά που αναγνωρίζονται στην παρούσα Σύμβαση προστατεύονται. Πρέπει να βοηθήσει την οικογένεια να προστατεύσει τα δικαιώματα του παιδιού και να δημιουργήσει ένα περιβάλλον όπου θα μπορεί να μεγαλώσει και να αναπτυχθεί πλήρως.

ΑΡΘΡΟ 5Η οικογένεια έχει την ευθύνη να βοηθήσει το παιδί να

μάθει να ασκεί τα δικαιώματά του και να εξασφαλίσει πως τα δικαιώματά του προστατεύονται.

ΑΡΘΡΟ 6Κάθε παιδί έχει δικαίωμα στη ζωή.

ΑΡΘΡΟ 7Κάθε παιδί έχει δικαίωμα να έχει ένα όνομα και αυτό

πρέπει να αναγνωρίζεται επίσημα από το κράτος. Έχει δικαίωμα σε μια εθνικότητα (να ανήκει σε μια χώρα).

ΑΡΘΡΟ 8

Κάθε παιδί έχει δικαίωμα σε μια ταυτότητα - ένα επίσημο αρχείο του ποιο είναι. Κανείς δεν πρέπει να του το στερήσει αυτό.

ΑΡΘΡΟ 9Κάθε παιδί έχει το δικαίωμα να μένει με τους γονείς (ή

γονέα) του, εκτός και αν αυτό είναι κακό για εκείνο. Έχει το δικαίωμα να ζει με μια οικογένεια που νοιάζεται για κείνο.

8

ΑΡΘΡΟ 10Αν το παιδί ζει σε διαφορετική χώρα από αυτή που

μένουν οι γονείς του, έχει το δικαίωμα να ζητήσει να είναι μαζί στο ίδιο μέρος με αυτούς, έτσι ώστε η οικογένειά του να ξαναενωθεί.

ΑΡΘΡΟ 11Τα παιδιά έχουν το δικαίωμα να προστατεύονται από

απαγωγή.

ΑΡΘΡΟ 12 Τα παιδιά δικαιούνται να λένε τη γνώμη τους και οι

μεγάλοι να την ακούν και να την παίρνουν σοβαρά.

ΑΡΘΡΟ 13Κάθε παιδί έχει το δικαίωμα να ανακαλύπτει πράγματα

και να μοιράζεται τις σκέψεις του με άλλους, μιλώντας, ζωγραφίζοντας, γράφοντας ή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο εκτός και αν αυτός βλάπτει ή προσβάλλει άλλους ανθρώπους.

ΑΡΘΡΟ 14Έχει το δικαίωμα να επιλέξει τη δική του θρησκεία και

τα πιστεύω. Οι γονείς του θα πρέπει να το βοηθήσουν να αποφασίσει τι είναι σωστό και τι λάθος και ποιο είναι το καλύτερο για κείνο.

9

ΑΡΘΡΟ 15Έχει το δικαίωμα να διαλέξει τους φίλους του και να

συμμετέχει ή να φτιάξει ομάδες, φτάνει αυτό να μην βλάπτει άλλους.

ΑΡΘΡΟ 16 Έχει δικαίωμα σεβασμού στην ιδιωτική του ζωή.

ΑΡΘΡΟ 17

Έχει το δικαίωμα να λαμβάνει πληροφορίες που είναι σημαντικές για την ευημερία του, από το ραδιόφωνο, τις εφημερίδες, από βιβλία, ηλεκτρονικούς υπολογιστές και άλλες πηγές. Οι ενήλικες πρέπει να βεβαιωθούν πως οι πληροφορίες που λαμβάνει δεν είναι βλαβερές και να το βοηθήσουν να βρει και να καταλάβει τις πληροφορίες που χρειάζεται.

ΑΡΘΡΟ 18Έχει το δικαίωμα να μεγαλώσει με τους γονείς (ή γονέα)

του αν αυτό είναι δυνατό.

ΑΡΘΡΟ 19 Έχει το δικαίωμα να προστατεύεται από το να πάθει

κακό ή να το κακομεταχειριστούν, στο σώμα ή το μυαλό.10

ΑΡΘΡΟ 20Έχει το δικαίωμα σε ειδική φροντίδα και βοήθεια αν δεν

μπορεί να ζήσει με τους γονείς του.

ΑΡΘΡΟ 21Έχει δικαίωμα σε φροντίδα και προστασία αν το

υιοθετήσουν ή το αναλάβει ανάδοχη οικογένεια.

ΑΡΘΡΟ 22Έχει δικαίωμα σε ειδική φροντίδα και βοήθεια αν είναι

πρόσφυγας (εάν εξαναγκάστηκε να φύγει από το σπίτι του και ζει σε άλλη χώρα), όπως και σε όλα τα άλλα δικαιώματα αυτής της Σύμβασης.

ΑΡΘΡΟ 23Έχει δικαίωμα σε ειδική εκπαίδευση και φροντίδα αν

έχει κάποια αναπηρία, καθώς και σε όλα τα άλλα δικαιώματα αυτής της Σύμβασης, ώστε να μπορεί να ζήσει μια ολοκληρωμένη ζωή.

ΑΡΘΡΟ 24

Έχει δικαίωμα στην καλύτερη δυνατή φροντίδα για την υγεία του, καθαρό νερό να πιει, θρεπτικό φαγητό, ένα καθαρό και ασφαλές περιβάλλον και τις πληροφορίες που θα το βοηθήσουν να μείνει υγιές.

ΑΡΘΡΟ 25Αν ζει κάτω από τη φροντίδα άλλων ή σε άλλες

καταστάσεις μακριά από το σπίτι του, έχει δικαίωμα να εξετάζονται τακτικά οι συνθήκες κάτω από τις οποίες ζει για να φανερωθεί αν είναι οι πιο κατάλληλες.

11ΑΡΘΡΟ 26Έχει δικαίωμα για βοήθεια από το κράτος αν είναι

φτωχό ή βρίσκεται σε ανάγκη.

ΑΡΘΡΟ 27Κάθε παιδί έχει δικαίωμα σε φαγητό, ρούχα, ένα

ασφαλές μέρος να ζήσει και να ικανοποιούνται οι βασικές του ανάγκες. Δεν πρέπει να μειονεκτεί με τρόπο που να μην μπορεί να κάνει πολλά από τα πράγματα που κάνουν τα άλλα τα παιδιά.

ΑΡΘΡΟ 28

Έχει δικαίωμα σε εκπαίδευση καλής ποιότητας. Πρέπει να ενθαρρύνεται να πάει στο σχολείο μέχρι την υψηλότερη τάξη που μπορεί.

ΑΡΘΡΟ 29Η εκπαίδευσή του πρέπει να το βοηθάει να

χρησιμοποιεί και να αναπτύξει το ταλέντο και τις ικανότητές του. Πρέπει επίσης να το βοηθάει να μάθει να ζει με ειρήνη, να προστατεύει το περιβάλλον και να σέβεται τους άλλους ανθρώπους.

ΑΡΘΡΟ 30Κάθε παιδί έχει το δικαίωμα να εξασκεί τις παραδόσεις

του, τη γλώσσα και τη θρησκεία του - ή όποια άλλη

επιλέξει. Μειονότητες και ιθαγενείς ομάδες χρειάζονται ιδιαίτερη προστασία αυτού του δικαιώματος.

12

ΑΡΘΡΟ 31 Κάθε παιδί έχει δικαίωμα στο παιχνίδι και την

ξεκούραση.

ΑΡΘΡΟ 32

Έχει δικαίωμα προστασίας από εργασία που το βλάπτει και που είναι επιβλαβής για την υγεία και την εκπαίδευσή του. Εάν εργάζεται, έχει το δικαίωμα να είναι ασφαλές και να πληρώνεται ικανοποιητικά.

ΑΡΘΡΟ 33Έχει δικαίωμα προστασίας από επιβλαβή ναρκωτικά

και από το εμπόριο ναρκωτικών.

ΑΡΘΡΟ 34Έχει δικαίωμα σε μια ζωή ελεύθερη από σεξουαλική

κακοποίηση.

ΑΡΘΡΟ 35Κανείς δεν επιτρέπεται να το απαγάγει ή να το

πουλήσει.

ΑΡΘΡΟ 36Έχει δικαίωμα προστασίας από κάθε μορφή

εκμετάλλευσης.

ΑΡΘΡΟ 37Κανείς δεν επιτρέπεται να τιμωρήσει με σκληρό ή

επιβλαβή τρόπο ένα παιδί.

13ΑΡΘΡΟ 38Έχει δικαίωμα σε προστασία και ελευθερία από τον

πόλεμο. Παιδιά κάτω των 15 ετών δεν μπορούν να αναγκαστούν να πάνε στο στρατό ή να συμμετέχουν σε πολέμους.

ΑΡΘΡΟ 39Έχει δικαίωμα σε βοήθεια αν πληγωθεί, αν

παραμεληθεί ή αν το κακομεταχειρισθούν.

ΑΡΘΡΟ 40Έχει δικαίωμα σε νομική υποστήριξη και δίκαια

αντιμετώπιση από το δικαστικό σύστημα που σέβεται τα δικαιώματά του.

ΑΡΘΡΟ 41Εάν οι νόμοι της χώρας παρέχουν καλύτερη προστασία

στα δικαιώματά των παιδιών από ότι τα άρθρα αυτής της Σύμβασης, τότε αυτοί οι νόμοι πρέπει να εφαρμόζονται.

ΑΡΘΡΟ 42Όλα τα παιδιά έχουν το δικαίωμα να γνωρίζουν τα

δικαιώματά τους! Οι ενήλικες πρέπει να ξέρουν γι' αυτά τα δικαιώματα και να βοηθήσουν και τα παιδιά να τα μάθουν επίσης.

ΑΡΘΡΑ 43 έως 54Αυτά τα άρθρα εξηγούν πώς τα κράτη και οι διεθνείς

οργανισμοί όπως η UNICEF θα εργασθούν για να εξασφαλίσουν το ότι θα προστατεύονται τα δικαιώματα των παιδιών.

14

ΤΟ ΑΡΘΡΟ 32 ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ

ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ

Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί στο άρθρο 32 της «Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Παιδιού», το οποίο αναφέρεται στην παιδική εργασία. Πιο συγκεκριμένα, στο άρθρο 32, αναγνωρίζεται το δικαίωμα του παιδιού να προστατεύεται από την οικονομική εκμετάλλευση και από την εκτέλεση οποιασδήποτε εργασίας που ενέχει κινδύνους ή που μπορεί να εκθέσει σε κίνδυνο την εκπαίδευσή του ή να βλάψει την υγεία του ή τη σωματική , πνευματική, ψυχική, ηθική, κοινωνική ανάπτυξή του. Τα συμβαλλόμενα κράτη παίρνουν νομοθετικά, διοικητικά, κοινωνικά και εκπαιδευτικά μέτρα για να εξασφαλίσουν την εφαρμογή του παρόντος άρθρου. Για το σκοπό αυτόν και λαμβάνοντας υπόψη τις σχετικές διατάξεις των άλλων διεθνών οργάνων, τα συμβαλλόμενα Κράτη ειδικότερα:

Α) Ορίζουν ένα κατώτατο όριο ή κατώτατα όρια ηλικίας για την είσοδο στην επαγγελματική απασχόληση.

Β) Προβλέπουν μια κατάλληλη ρύθμιση των ωραρίων και των συνθηκών εργασίας.

Γ) Προβλέπουν κατάλληλες ποινές και άλλες κυρώσεις, για να εξασφαλίσουν την αποτελεσματική εφαρμογή του παρόντος άρθρου.

15Σίγουρα το παραπάνω άρθρο κρύβει μια ιδιαίτερη

δυναμική και κρίνεται ιδιαίτερα καταλυτικό για τη ζωή ενός παιδιού. Αυτό γιατί αν ένα παιδί αναγκαστεί να μπει από νωρίς στο στίβο της βιοπάλης αυτό σημαίνει ότι θα

απολέσει και πολλά από τα δικαιώματα που κατοχυρώνονται από τα υπόλοιπα άρθρα της Σύμβασης. Το μέλλον για τα παιδιά που εργάζονται διαγράφεται ζοφερό καθώς δεν τους δίνεται και η δυνατότητα να αναπτύξουν τις ικανότητες και να διευρύνουν τις γνώσεις και τις δεξιότητές τους αλλά και την κοινωνική τους θέση μέσα από το σχολείο ή έξω από αυτό. Βασικά δικαιώματα του παιδιού όπως το δικαίωμα στη μόρφωση και το δικαίωμα στο παιχνίδι είναι άγνωστα γι’ αυτά τα παιδιά. Δεν πρέπει να παραλείψουμε τα ψυχολογικά τραύματα και την καθυστέρηση στην πνευματική και σωματική ανάπτυξη ενός παιδιού που δουλεύει. Με λίγα λόγια τα εργαζόμενα παιδιά έχουν αφήσει πίσω τους το όνειρο μιας ανέμελης ζωής, με ξέγνοιαστα μαθητικά χρόνια, με στοργή και ασφάλεια και βιώνουν τον εφιάλτη του μόχθου, της σκληρής εργασίας και της υπέρμετρης εκμετάλλευσης. Το άρθρο 32 λοιπόν αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο στη διασφάλιση των δικαιωμάτων του παιδιού.

16

ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ ΚΑΤΑΠΑΤΗΣΗΣΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ

Δυστυχώς η πραγματικότητα ακυρώνει την ισχύ της «Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Παιδιού», αν όχι στο σύνολό της, κατά το μεγαλύτερο μέρος της. Η πικρή αυτή αλήθεια είναι διάχυτη μέσα στα δελτία ειδήσεων της τηλεόρασης, που όλοι παρακολουθούμε, φιγουράρει στα άρθρα των πρωτοσέλιδων των εφημερίδων, επιβεβαιώνεται σε πλήθος ιστοσελίδων στο διαδίκτυο, αμαυρώνει την καθημερινότητά μας, τραυματίζει την κατά τα άλλα «σύγχρονη» κοινωνία μας. Όλοι ξέρουμε ότι στις μέρες μας, παρά τις τόσο σπουδαίες και αλματώδεις προόδους της ανθρωπότητας, η απόλαυση βασικών δικαιωμάτων από τα παιδιά, είναι ακόμη μια θεωρητική διακήρυξη, ένας ευσεβής πόθος. Με βάση δημοσιευμένες μελέτες έγκριτων επιστημόνων, καθώς και έρευνες οργανισμών και φορέων διεθνούς κύρους, πλήθος είναι τα γεγονότα, που επιβεβαιώνουν την προσβολή των παιδικών δικαιωμάτων τόσο στις αναπτυγμένες όσο και στις υποανάπτυκτες χώρες. Ενδεικτικά αναφέρονται τα εξής:

17Α. Υποανάπτυκτες χώρες

Υψηλή θνησιμότητα λόγω ασθενειών και άθλιων συνθηκών υγιεινής.

Συνθήκες πείνας και ασιτίας. Παιδική εργασία-φτηνό εργατικό δυναμικό. Αναλφαβητισμός και έλλειψη παιδείας.

Στρατιωτικές μονάδες που επανδρώνονται από παιδιά.

Βασανισμοί και φυλακίσεις. Εμπόριο παιδιών για υιοθεσία. Θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης (παιδική

πορνεία). Παιδιά που βιώνουν πολεμικές συνθήκες και

καταστάσεις.

Α. Αναπτυγμένες χώρες Άθλιες συνθήκες διαβίωσης-στέρηση

στοιχειωδών αναγκών (κυρίως σε παιδιά μεταναστών ή κατώτατων κοινωνικο-οικονομικών στρωμάτων).

Σεξουαλική κακοποίηση(παιδική πορνογραφία) Ξυλοδαρμοί-άσκηση βίας. Απαγωγές παιδιών με στόχο την εμπορία

οργάνων. Παιδιά θύματα οικογενειακής βίας ή διαζυγίου. Αποδόμηση της παραδοσιακής οικογένειας. Αποκλεισμός από μορφωτικά αγαθά. Περιθωριοποίηση παιδιών με ειδικές ανάγκες. Τρομοκρατικές επιθέσεις με θύματα μικρά

παιδιά.

18 Φαινόμενα παιδικής εργασίας (παιδιά

φαναριών). Ασφυκτικές συνθήκες ζωής στις μεγαλουπόλεις

λόγω έλλειψης πρασίνου και χώρου δραστηριοποίησης και παιχνιδιού.

Προπαγανδιστικά διαφημιστικά μηνύματα με αθώα θύματα τα παιδιά.

Το γεγονός όμως που συγκεντρώνει τη μεγαλύτερη απέχθεια και προβληματίζει ιδιαίτερα είναι η καταστρατήγηση του δικαιώματος του παιδιού που αφορά στην παιδική εργασία.

Σύμφωνα με την έκθεση της Unicef, «Η κατάσταση των παιδιών του κόσμου», το ποσοστό των παιδιών που εργάζονται σε αναπτυγμένες χώρες είναι αναπάντεχα υψηλό, γεγονός που καταρρίπτει το μύθο ότι η παιδική εργασία αποτελεί πρόβλημα μόνο του αναπτυσσόμενου κόσμου. Η φτώχεια εξάλλου, σημαντική συνέπεια της οποίας είναι η παιδική εργασία, εμφανίζεται τόσο στον αναπτυσσόμενο όσο και στον αναπτυγμένο κόσμο.

19

Η έκθεση ανάμεσα σε άλλα καταλήγει και στο συμπέρασμα ότι το πρόβλημα της παιδικής εργασίας συνεχώς θα εντείνεται, επειδή οι εργοδότες προτιμούν να προσλαμβάνουν παιδιά, μια που μπορούν πιο εύκολα να τα εκμεταλλευτούν. Τα σκήπτρα στην παιδική εργασία κρατά η Ασία και οι χώρες του Ειρηνικού, όπου το φαινόμενο της παιδικής εργασίας είναι μέρος της καθημερινότητας και όπου ο βαθμός εκμετάλλευσης των παιδιών, ξεπερνά και την πιο νοσηρή φαντασία. Αλλά και στη Λατινική Αμερική και την Αφρική, το σκηνικό είναι εξίσου εφιαλτικό. Αν λάβουμε τώρα υπ’ όψιν μας και τα χιλιάδες παιδιά-θύματα που προωθούνται από τις περιοχές αυτές προς τις λεγόμενες «αναπτυγμένες» χώρες, τα οποία έρχονται να προστεθούν στα ήδη πολυάριθμα δικά τους περιστατικά, σίγουρα θα αρχίσουμε να συνειδητοποιούμε το μέγεθος και την πολυπλοκότητα του προβλήματος, που έχει πάρει οικουμενικές διαστάσεις. Πιο συγκεκριμένα :

20

Στις αναπτυσσόμενες-υποανάπτυκτες χώρες, ενδεικτικά αναφέρουμε ότι:

Α. Στην Ασία και τις χώρες του Ειρηνικού 122,3 εκατομμύρια παιδιά εξαναγκάζονται σε εργασία. Για την Αφρική το αντίστοιχο νούμερο είναι 50 εκατομμύρια.

Β. Στη Βραζιλία 7 εκατομμύρια παιδιά αναγκάζονται ή υποχρεώνονται να εργάζονται. Στη Βραζιλία, την Κολομβία και το Εκουαδόρ, ένα ποσοστό 20% των παιδιών ηλικίας 10-14 χρόνων, εργάζεται σε σπίτια.

Γ. Στη Γουατεμάλα, στην Ονδούρα, στην Νικαράγουα και στον Παναμά, περισσότερα από 2 εκατομμύρια παιδιά ηλικίας 5-15 χρόνων εργάζονται σε αγροτικές δουλειές.

Δ Σε ορυχεία εργάζονται περίπου 500 χιλιάδες παιδιά στο Περού και 13.500 στη Βολιβία.

Ε. Υπολογίζεται ότι 4 με 6 χιλιάδες παιδιά αποτελούν μέρος των παραστρατιωτικών οργανώσεων στην Κολομβία όπου έχουν μετατραπεί σε σκληρούς πολεμιστές. Η εκπαίδευση τους περιλαμβάνει πολλά βασανιστήρια και δοκιμασίες. Πολλά από αυτά τα παιδιά σκοτώνονται σε μάχες.

Ζ. Το Πακιστάν είναι η χώρα που έχει κάνει τα λιγότερα για την κατάργηση της παιδικής εργασίας. Πάνω από 8 εκατομμύρια παιδιά κάτω των 14 ετών, εργάζονται στο Πακιστάν, σύμφωνα με έρευνα της Επιτροπής των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (1995). Ας σημειωθεί επίσης ότι δέχεται στα στρατεύματά του εθελοντές ακόμη και 16 ετών.

Η. Στην Αργεντινή χιλιάδες παιδιά απασχολούνται σε εργοστάσια και φάρμες. Περίπου 57 χιλιάδες αγόρια και κορίτσια εργάζονται ως ρακοσυλλέκτες, και μαζεύουν χαρτόνια από τους δρόμους. 21

Στις αναπτυγμένες, τώρα ,χώρες της Ευρώπης, τα στοιχεία που παραθέτουμε κάθε άλλο παρά παρήγορα είναι:

Α. Στη Μεγάλη Βρετανία σύμφωνα με τους πιο μετριοπαθείς υπολογισμούς περίπου το 25% των 11χρονων και περίπου το 66% των 14χρονων παιδιών εργάζονται, παρακολουθώντας παράλληλα και τα σχολικά τους μαθήματα. Στη Μεγάλη Βρετανία η εργασία επιτρέπεται από την ηλικία των 13 ετών, ενώ στο Νότιο Λονδίνο σε εργατικές λαϊκές συνοικίες το 40% των παιδιών εργάζονται. Σύμφωνα με την έρευνα του συνδικάτου G.M.B. τα κέρδη της εργοδοσίας από τη χρησιμοποίηση νέων σχολικής ηλικίας ανέρχονται σε 600 εκατομμύρια λίρες.

Β. Στη Γερμανία που αποτελεί ένα πολυπολιτισμικό κράτος με ιδιαίτερες πολιτικές ανακατατάξεις τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με τα στοιχεία του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου της Ελλάδας, εργάζονται 600.000 παιδιά, από τα οποία - σύμφωνα με τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας - 300.000 παιδιά είναι τουρκικής υπηκοότητας. Η Γερμανική νομοθεσία απαγορεύει την παιδική εργασία, αλλά επιτρέπει στα παιδιά ηλικίας άνω των 13 ετών να απασχολούνται σε ελαφρές εργασίες και όχι για πάνω από 2 ώρες ημερησίως.Παιδιά άνω των 13 ετών δεν υποχρεούνται να παρακολουθούν το σχολείο όταν εκπαιδεύονται σε κρατικό ή ιδιωτικό φορέα για πάνω από 35 ώρες την εβδομάδα. Ορίζει μάλιστα και τις βαριές ανθυγιεινές εργασίες οι οποίες δεν πρέπει να ασκούνται από παιδιά.

22Γ. Στην Ελβετία, τα τελευταία χρόνια, υπάρχει

έξαρση του φαινομένου. Στο καντόνι της Γενεύης με την άδεια των αρχών επιτρέπεται η εργασία παιδιών από την ηλικία των 13 ετών.

Δ. Στην Ισπανία η παιδική εργασία αφορά 200.000 άτομα. Η αύξηση της επιταχύνθηκε μετά την ψήφιση από την κυβέρνηση ενός νόμου που καταργούσε τους μέχρι τότε υπάρχοντες περιορισμούς για τις μαζικές απολύσεις.

Όμως, οι αναφορές του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας αναφέρονται και στις Η.Π.Α., όπου το φαινόμενο της παιδικής εργασίας παρουσιάζει μεγάλη αύξηση. Η αύξηση αυτή, είναι συνδεδεμένη με την ανάπτυξη του τριτογενούς τομέα παραγωγής, των εργασιών μερικής απασχόλησης και την αναζήτηση χεριών με αμοιβή περισσότερο ευέλικτη, λιγότερο ακριβή και χωρίς υπογραφή συλλογικών συμβάσεων εργασίας. Έτσι, στις Η.Π.Α. στην αγροτική οικονομία, μόνο στην πολιτεία της Καλιφόρνια, απασχολούνται μισό εκατομμύριο παιδιά από την Κεντρική Αμερική. Στις φυτείες, στα σύνορα με το Μεξικό, παιδιά μόλις 4 χρόνων, πληρώνονται 2 δολάρια για 12ωρη «εργασία».

Στις Η.Π.Α. οι προβλέψεις δείχνουν ότι ο αριθμός των εργαζόμενων παιδιών θα αυξηθεί, φθάνοντας ή και ξεπερνώντας τα 400 εκατομμύρια άτομα, γεγονός που βρίσκεται σε απόλυτη συμφωνία με τη νέα παγκόσμια τάση της αύξησης της παιδικής εργασίας.

23

Θα κλείσουμε με την Ελλάδα! Η παιδική εργασία αποτελεί ένα σύγχρονο πρόβλημα και για τη χώρα μας. Η έρευνα της Unicef την κατατάσσει στις αναπτυσσόμενες χώρες που εφαρμόζουν «ελλιπή και ανεπαρκή» μέτρα για την προστασία του παιδιού. Πράγματι, αν και η ελληνική νομοθεσία διασφαλίζει τα δικαιώματα των ανήλικων εργαζομένων, στην πράξη αυτά καταπατώνται. Σύμφωνα

με στοιχεία της ΕΣΥΕ, στη χώρα μας εργάζεται το 0.6% των 14χρονων παιδιών και το 9.8% των νέων 15-19 χρονών. Σε αυτά τα ποσοστά δεν αναφέρονται τα παιδιά που επικουρικά εργάζονται στις οικογενειακές επιχειρήσεις, τα παιδιά των γεωργών και των κτηνοτρόφων, τα τσιγγανόπουλα και χιλιάδες άλλοι νέοι που προέρχονται από ομάδες που βρίσκονται στο οικονομικό και κοινωνικό περιθώριο. Η συντριπτική πλειοψηφία των νέων παιδιών ηλικίας 14 χρόνων εργάζεται στην αγροτική παραγωγή και ακολουθεί το εμπόριο, η βιομηχανία και η οικοδομή. Στην ηλικιακή κατηγορία 15-19 χρονών, οι νέοι εργάζονται στη γεωργία και την κτηνοτροφία και ακολουθούν η βιομηχανία , το εμπόριο, η οικοδομή και ο τουρισμός. Όπως φαίνεται από τα στοιχεία της ΕΣΥΕ οι νέοι, ως φτηνή και ανειδίκευτη εργατική δύναμη πραγματοποιούν τις πιο σκληρές εργασίες με αρνητικές επιπτώσεις τόσο στη σωματική τους διάπλαση και στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς τους, όσο και την ψυχική τους υγεία.

Τέλος ενδιαφέρον παρουσιάζει η σύνδεση της παιδικής εργασίας με τη μαθητική διαρροή. Σύμφωνα με έρευνα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, το 1997, 7 στους 10 μαθητές εγκατέλειψαν το σχολείο, για να συνεισφέρουν στο οικογενειακό εισόδημα ή να εργαστούν στον τουριστικό ή αγροτικό τομέα. Το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα οξύ σε ορεινούς νομούς της κεντρικής - δυτικής ηπειρωτικής περιοχής, στα νησιά, στη Θράκη, την Κεντρική Μακεδονία και ορισμένες περιοχές της Πελοποννήσου. Κλείνουμε αναφέροντας ότι τα τελευταία 15 χρόνια, 30.000 παιδιά δεν φοίτησαν ούτε στο δημοτικό σχολείο, ενώ 15.000 παιδιά το χρόνο εγκαταλείπουν την υποχρεωτική εκπαίδευση, και 120.000 νέοι ηλικίας 15-19 χρονών δεν ολοκλήρωσαν την βασική - στοιχειώδη εκπαίδευση.

25

ΕΛΛΑΔΑ - 2008Κάθε χρόνο 8.000 μαθητές εγκαταλείπουν την εκπαίδευση για οικονομικούς λόγους.

1 στους 10 Έλληνες (περίπου 1.000.000 άνθρωποι) δεν τελείωσε ούτε καν το Δημοτικό.

2.800.000 Έλληνες, ηλικίας 16 ετών και άνω δεν έχουν ολοκληρώσει τη βασική εκπαίδευση, το υποχρεωτικό 9χρονο σχολείο, και η κύρια (αν όχι η μοναδική) αιτία είναι η εργασία.75.000 παιδιά στη χώρα μας εργάζονται (κάποιοι κάνουν λόγο για μάστιγα).

10% Εργάζονται από τα 10 – 12 χρόνια τους.

34% Εργάζονται από τα 12 – 14 χρόνια τους.56% Εργάζονται από 14 ετών και πάνω.

48% Εργάζονται σε συνεργεία-μηχανουργεία.18% Εργάζονται σε άλλες χειρωνακτικές δουλειές. 14% Εργάζονται στην οικοδομή.12% Εργάζονται σε εξωτερικές δουλειές.8% Εργάζονται σε λαϊκές αγορές και παζάρια.

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 2008115.000.000 παιδιά ανά τον κόσμο δεν πηγαίνουν σχολείοΠάνω από 53% των παιδιών εκτός πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι κορίτσια.25.000.000 παιδιά εργάζονται, και μάλιστα σε σκληρές εργασίες, με την πλειοψηφία αυτών να έχουν εγκαταλείψει την εκπαίδευση.70% της παιδικής εργασίας παγκοσμίως βρίσκεται στον αγροτικό τομέα.Πάνω από 132.000.000 αγόρια και κορίτσια κάτω των 15 ετών εργάζονται σε αγροκτήματα και φυτείες, χειριζόμενα μηχανήματα, σπέρνοντας και θερίζοντας, ψεκάζοντας ζιζανιοκτόνα και φροντίζοντας ζώα

26

ΠΑΙΔΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΗΓΗ ΕΜΠΝΕΥΣΗΣ ΓΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΣ

Το φαινόμενο της εκμετάλλευσης της παιδικής εργασίας έχει αποτελέσει το έναυσμα για να γραφούν εκατοντάδες λογοτεχνικά κείμενα από μεγάλους δημιουργούς και ανάλογα άρθρα από εμπνευσμένους δημοσιογράφους. Παρακάτω παρατίθενται αποσπάσματα από τέτοιου είδους κείμενα.

27

1.«Παγκοσμιοποίηση των παιδιών»Δημοσίευση: 18/10/1998, εφημερίδα «Το Βήμα»

Βασίλης Μουλόπουλος

Η είδηση δεν συγκίνησε κανέναν. Οι εφημερίδες, τα κόμματα και οι πάσης αποχρώσεως αριστεροί ήταν απασχολημένοι με το να αναλύουν το «μήνυμα των εκλογών» και έτσι δεν βρήκαν την ευκαιρία ούτε να αναλύσουν ούτε να καταγγείλουν ότι στην Κωνσταντινούπολη παιδάκια 10-12 ετών ράβουν τα τζιν Benetton με μεροκάματο 200 δρχ. την ημέρα. Κανένας δεν φώναξε για σκάνδαλο, γιατί φαίνεται ότι η Αριστερά στην εποχή της παγκοσμιοποίησης δεν έχει τίποτε να πει για την παγκοσμιοποίηση της εκμετάλλευσης των παιδιών. Το θέμα αν δεν της φαίνεται φυσιολογικό δεν την απασχολεί. Στην εποχή μας σκάνδαλο είναι ότι πέφτει το Χρηματιστήριο και όχι ότι κάθε λεπτό πεθαίνουν 25 παιδιά από ασιτία· ότι 250 εκατομμύρια αγοράκια και κοριτσάκια σε όλον τον κόσμο ηλικίας 5-14 χρόνων δουλεύουν 14-16 ώρες την ημέρα δένοντας κόμπους σε χαλιά, στρίβοντας φύλλα καπνού, κόβοντας σπίρτα· ότι παιδάκια παραμορφώνουν τα χέρια τους ράβοντας μπάλες, κόβοντας διαμάντια, παραμορφώνουν τα πόδια τους δουλεύοντας σε υαλουργίες, σε νταμάρια ή κάνοντας τους βαστάζους στις αγορές· ότι κοριτσάκια όχι μεγαλύτερα

από 12 χρόνων πωλούνται για τα χαρέμια των αραβικών κρατών σαν αγελάδες σε παζάρια· ότι αγοράκια και κοριτσάκια δουλεύουν στα μπουρδέλα ή πουλούν το κορμί τους στους δρόμους της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής· ότι παιδάκια ξεφορτώνουν τούβλα στο Νεπάλ για 70 δρχ. σε κάθε 100 διαδρομές μεταξύ του φορτηγού και του γιαπιού.

Ο Μπένετον δεν είναι ούτε χειρότερος ούτε καλύτερος από τους υπόλοιπους άρχοντες των πολυεθνικών: από τη Nike, την Adidas, τη Fiat, τη United Fruit κλπ. Ακολουθεί τους νόμους της ελεύθερης αγοράς, όπως κάνουν όλοι, μεταφέροντας την παραγωγή του εκεί όπου το κόστος εργασίας είναι χαμηλότερο· εκεί όπου τα δικαιώματα εργασίας είναι ελάχιστα ως ανύπαρκτα. Και αν σε αυτές τις χώρες δουλεύουν μωρά, δεν φταίνε οι καθώς πρέπει καπιταλιστές της πολιτισμένης Δύσης. Φταίνε οι νόμοι των υπανάπτυκτων κρατών, φταίνε οι βάρβαροι γονείς του Τρίτου Κόσμου που βάζουν τα παιδιά τους να δουλεύουν.

Όμορφος ο κόσμος της ελεύθερης αγοράς· ο κόσμος της παγκοσμιοποίησης που «προάγει τον πλούτο των εθνών και την ευημερία των ατόμων». Υπάρχουν στον πλανήτη 1 δισ. φτωχά παιδιά και οι στατιστικές της Unicef λένε ότι το ένα στα δύο εργάζεται στην κυριολεξία για ένα πιάτο φαΐ στις βιομηχανίες που παράγουν προϊόντα made in... που πωλούνται στις αγορές της Δύσης. Οι στατιστικές επίσης λένε ότι το ένα στα δύο παιδιά των φτωχών και απόκληρων του πλανήτη είναι πλεονάζον. Οι αγορές δεν το χρειάζονται. Δεν είναι παραγωγικό. Και όποιος δεν παράγει, ως γνωστόν, δεν χρειάζεται. Γι' αυτό καλύτερα να πεθαίνουν προτού μεγαλώσουν και γίνουν επικίνδυνα. Για του λόγου το αληθές, οι παρααστυνομικές ομάδες στη Βραζιλία δολοφονούν κατά μέσον όρο τέσσερα παιδιά την ημέρα ενώ στη ναρκοδημοκρατία της Κολομβίας (που είναι πιο παραγωγικοί) φθάνουν τα έξι παιδιά ημερησίως.

Για όσους σηκώνουν αδιάφοροι τους ώμους νομίζοντας ότι αυτά συμβαίνουν μακριά τους, στη γη των βαρβάρων, έχω δυσάρεστα νέα. Σύμφωνα με το υπουργείο Εργασίας των ΗΠΑ, πέντε εκατομμύρια παιδιά κυρίως μεταναστών από τη Λατινική Αμερική εργάζονται οικοδομώντας το αμερικανικό θαύμα. Στα αγροκτήματα-μοντέλο του κράτους της Καλιφόρνιας 500.000 παιδιά από 5 ως 12 ετών δουλεύουν, για δύο δολάρια, 12 ώρες την ημέρα κάτω από τεχνητές βροχές εντομοκτόνων. Στη Βρετανία του «Τρίτου Δρόμου» προς τον σοσιαλισμό (η παιδική εργασία επιτρέπεται δια νόμου από 13 χρόνων) τέσσερα στα δέκα παιδιά εργάζονται με πενιχρά μεροκάματα.

Τα παιδιά του κόσμου ουρλιάζουν στέλνοντας μηνύματα αγωνίας αλλά αυτά δεν φθάνουν στα αφτιά της «νέας Αριστεράς». Έχει άλλα σοβαρότερα προβλήματα να λύσει από εκείνα της φτώχειας, της εκμετάλλευσης, της ανισότητας, της περιθωριοποίησης, της αδικίας. Αγωνιά για να πείσει ότι είναι αρκετά ρεαλιστική δηλαδή, συντηρητική ώστε να κυβερνήσει· ότι είναι αρκούντως δεξιά για να επιβάλει την ανταγωνιστικότητα, την ελαστικοποίηση, την εργασιακή κινητικότητα, την ανεργία· ότι μπορεί να θυσιάσει μερικές εκατοντάδες χιλιάδες παιδιά (των άλλων) στον βωμό της παγκοσμιοποίησης.

29

2. «Πού πήγαν τα παιδιά των φαναριών»Δημοσίευση: 28/4/2002, εφημερίδα «Το Βήμα»

Τάσος Τέλλογλου

Μια πρώην καναδή αστυνομικός, αρκετοί γάλλοι, ελβετοί, έλληνες και αλβανοί υπάλληλοι τριών μη κυβερνητικών οργανώσεων, αστυνομία και εκκλησίες καταλήγουν μετά από τρίχρονη έρευνα ότι οι αλβανοί ανήλικοι που διακινούνταν μέσω Θεσσαλονίκης προς την Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, είτε έχουν διοχετευθεί προς τη Δυτική Ευρώπη είτε έχουν επαναπατριστεί στην Αλβανία. Επί αρκετά χρόνια οι μη κυβερνητικές οργανώσεις (όπως ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης) καλλιεργούσαν την υπόθεση ότι εκατοντάδες παιδιά που είχαν διακινηθεί στην Ελλάδα ως το 1999 εξαφανίστηκαν από τη χώρα μας την τελευταία διετία, επειδή πουλήθηκαν για να ληφθούν από παράνομα κυκλώματα τα όργανά τους. Τον Οκτώβριο του 1999 η πρώην καναδή αστυνομικός Ναταλί Χέπελ ξεκίνησε μια έρευνα για την παράνομη διακίνηση ανηλίκων από την Αλβανία στην Ελλάδα. Η έρευνα αφορούσε περισσότερα από 1.000 Αλβανάκια που είχαν διακινηθεί από τις πόλεις Μπεράτι, Κορυτσά και Ελμπασάν κυρίως προς τη Θεσσαλονίκη και από εκεί προς ολόκληρη την Ελλάδα με σκοπό την εκμετάλλευσή τους στην επαιτεία. Σε μια δεύτερη φάση της έρευνας τον Οκτώβριο του 2001 ο συνολικός αριθμός των παιδιών που είχαν διακινηθεί μόνο από τις πόλεις Κορυτσά και Ελμπασάν προσέγγιζε τις 3.000. Παράλληλα η ομάδα έρευνας διαπίστωσε μια δυσαναλογία μεταξύ του αριθμού των παιδιών που είχαν διακινηθεί από τις

αλβανικές πόλεις προέλευσης και τον εξαιρετικά χαμηλό αριθμό παιδιών που εμφάνιζε το ίδιο διάστημα η δημόσια εικόνα των ελληνικών μεγαλουπόλεων. Τι είχαν γίνει τα παιδιά;

30

Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι τα παιδιά διοχετεύθηκαν σε 4 κατευθύνσεις:

* Σε αγροτικές ασχολίες της ελληνικής επαρχίας.

* Σε χώρες της Δυτικής Ευρώπης με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση. Σαν χώρες προέλευσης από την Ελλάδα αναφέρονται το Βέλγιο, η Ιταλία, η Ελβετία, η Γερμανία και η Βρετανία. Χίλιες πεντακόσιες τέτοιες περιπτώσεις είχαν εντοπιστεί από τις αστυνομικές αρχές στις ευρωπαϊκές χώρες το φθινόπωρο του 2001, με εξαίρεση το Βέλγιο όπου οι μισές ανήλικες πόρνες είναι Αλβανές.

Στην Ελλάδα ο αριθμός αυτών των παιδιών έφθανε το 2001 τις 6.000 αλλά μόνο 1.000 από αυτά τα παιδιά ανήκαν στην κατηγορία της έρευνας. Σύμφωνα με στοιχεία του ιταλικού υπουργείου των Εξωτερικών, 168 παιδιά αυτής της κατηγορίας βρέθηκαν δολοφονημένα στην Ιταλία μόνο το 2000.

* Από το 1998 ως το τέλος του 2000 συγκεντρώθηκαν περίπου 700 παιδιά από την Ελληνική Αστυνομία σε διάφορα σωφρονιστικά ιδρύματα αλλά από αυτά μόλις 2 έγινε δυνατό να επαναπατριστούν στην Αλβανία.

* Από το τέλος του 2000 ως σήμερα χάρη στην προσπάθεια της ελληνικής μη κυβερνητικής οργάνωσης «Φιλοξενία» επαναπατρίστηκαν άλλα 10 παιδιά, 4 από τα οποία κατέθεσαν, με τη μορφή προσωπικής μαρτυρίας, στη UNICEF τις εμπειρίες τους:

* Οι μαρτυρίες των αγοριών

Ο 15χρονος Ελτον από το Ελμπασάν - όλα τα παιδιά που κατέθεσαν είναι από αυτή την πόλη - είπε ότι ήρθε στην Ελλάδα σε ηλικία 6 ετών. «Από τότε ξαναπήγα πολλές φορές στην Ελλάδα, τις περισσότερες φορές με τα πόδια... Ζητιάνευα στα φανάρια, έπλενα αυτοκίνητα και πουλούσα χαρτομάντιλα, έκανα όλες τις δουλειές για να ζήσω. Τον περισσότερο καιρό ζούσαμε στο δρόμο. Βγάζαμε από 10.000 ως 20.000 δραχμές την ημέρα και τις μοιραζόμασταν... Είχα προβλήματα με την Ελληνική Αστυνομία που σε δύο περιπτώσεις μάς έδειρε... Και οι εργοδότες μάς έδερναν στα χωριά όταν τους λέγαμε ότι τη συγκεκριμένη μέρα θέλαμε να παίξουμε και να μην πάμε για δουλειά». Ο Ελτον ενθαρρύνθηκε από τη μητέρα του να κάνει αυτή τη δουλειά: «Ο πατέρας μου ήταν στη φυλακή και χρειαζόμασταν χρήματα». Ο Ελτον 16 ετών πηγαίνει σήμερα στην Ε' τάξη σε σχολείο της γενέτειράς του.

Ο 15χρονος Σπετίμ κατέθεσε ότι ο διακινητής του τού «έβαζε» ημερήσιους «στόχους» στη ζητιανιά στα φανάρια. «Δεν έχει ψωμί σήμερα» μας έλεγε αν δεν φέρναμε τα λεφτά που έπρεπε. Το «αφεντικό» έφτανε στο σημείο να πει: «Κλέψτε, κάντε ό,τι μπορείτε, εμένα με ενδιαφέρει να φέρετε τα χρήματα». Και ο Σπετίμ κατήγγειλε κακομεταχείριση από την Αστυνομία.

Ο 16χρονος Αρτάν ήρθε σε ηλικία 5 ετών για πρώτη φορά στην Ελλάδα. «Κατέφυγα σε ορφανοτροφείο επειδή δεν άντεχα το ξύλο του διακινητή κάθε φορά που δεν έφερνα τα χρήματα του "ημερήσιου στόχου". Η Αστυνομία γνώριζε τι κάναμε, ήταν πάντα γύρω μας».

* Οι εμπειρίες των κοριτσιών

Ένα μήνα μετά τις πρώτες καταθέσεις των αγοριών, η UNICEF πήρε, τον Ιούνιο του 2001, καταθέσεις από τρία κορίτσια της ίδιας ηλικίας. Η κατάθεση της 14χρονης Ελα επιβεβαιώνει πλήρως τις καταθέσεις των αγοριών: «Πήγα στην Ελλάδα περπατώντας... Το ταξίδι στην Ελλάδα

ήταν συναισθηματικά φορτισμένο επειδή ήταν επικίνδυνο. Όταν βλέπαμε την Αστυνομία πηδάγαμε στα ρέματα...

... Συνήθως καταλήγαμε στη Θεσσαλονίκη. Δεν είχαμε τη δυνατότητα να φοράμε το χειμώνα χοντρά ρούχα, για να μας λυπούνται οι Έλληνες και να μας δίνουν χρήματα. Ζητιανεύαμε έξω από ντίσκο, κλαμπ και στα φανάρια. Μια μέρα το "αφεντικό" μέτρησε τα χρήματα μόλις γυρίσαμε στο σπίτι που μέναμε και έδειρε τη φίλη μου Ρουντίνα επειδή είχε συγκεντρώσει μόλις ένα πεντακοσάρικο... Με χτύπησε ένα αυτοκίνητο σε κάποιο φανάρι και έσπασα το πόδι μου. Με μετέφεραν στο νοσοκομείο και μου έδωσαν "Σέρουμ". Η Αστυνομία με συμβούλευσε να μη ζητιανεύω στα φανάρια επειδή ήταν πιο επικίνδυνο αλλά να προτιμώ ντισκοτέκ και κλαμπ. Δεν είπα στη μητέρα μου για το ατύχημα αλλά το έμαθε από ένα γειτονόπουλο και τότε αναγκάστηκα να φύγω επειδή το "αφεντικό" μού είπε ότι δεν ήταν σε θέση να με κρατήσει πια...

32

... Έδινα όλα τα χρήματα στο "αφεντικό" επειδή δεν είχα τη δυνατότητα να τα κρύψω, όπως μου ζητούσε να κάνω η μητέρα μου. Μία φορά που πήγα να κρύψω τα χρήματα από αυτόν με έπιασε η Αστυνομία και μια άλλη φορά το "αφεντικό" απείλησε ότι θα με "πουλήσει" σε άλλον αν δεν του έδινα τα χρήματα...».

Η Ελα όταν γύρισε στην Αλβανία δεν μιλούσε τη μητρική της γλώσσα παρά μόνο ελληνικά. «Έγραφα με μεγάλα γράμματα επειδή δεν ήξερα να γράφω».

33

3. « Από τα φανάρια στα θρανία»Δημοσίευση: 23/3/2003, εφημερίδα «Το Βήμα»

Ρομίνα Ξύδα

Η ιστορία που θα ακολουθήσει έχει δύο πρωταγωνιστές. Μοιάζει κάπως με το ταγκό που κανένας δεν μπορεί να το χορέψει χωρίς παρτενέρ. Από τη μία πλευρά, τα παιδιά των φαναριών που αφήνουν τους δρόμους της πολύβουης πόλης, μετατρέπονται σε μαθητές και ανακαλύπτουν στα 12 χρόνια τους τη γλύκα της μάθησης, αποκτώντας δικαίωμα στη ζωή και στο όνειρο, και από την άλλη κάποιοι άνθρωποι οι οποίοι παίρνουν τα παιδιά αυτά από το χέρι, τα αγκαλιάζουν και τα οδηγούν σε έναν καλύτερο κόσμο. Κανένας άλλος δεν θα μπορούσε να περιγράψει αυτή την αλλαγή καλύτερα από τη μικρή Γιουζιάν: «Το σχολείο

μού αρέσει πάνω απ' όλα στη ζωή μου. Ως τα 12 μου δεν πήγαινα σχολείο γιατί είχαμε κάποιες οικονομικές δυσκολίες στο σπίτι και δούλευα στον δρόμο πουλώντας λουλούδια μαζί με τα έξι αδέλφια μου. Σήμερα είμαι υπερήφανη για τον εαυτό μου γιατί όταν ήρθα εδώ δεν ήξερα τι σημαίνει η λέξη αρχαία και σήμερα έγραψα άριστα Ευριπίδη. Στο μέλλον θέλω να σπουδάσω και να γίνω δασκάλα, σαν τη δασκάλα εκείνη που με οδήγησε μακριά από τα φώτα των φαναριών...».

34Τη μικρή Γιουζιάν τη βρήκαμε στο τριώροφο κτίριο που βρίσκεται επί της οδού Αρίστωνος στον Κολωνό. Ένα κτίριο που, ενώ δεν θυμίζει τίποτε από σχολείο, «διδάσκει» καθημερινά γράμματα σε περίπου 70 παιδιά των φαναριών, τα περισσότερα από τα οποία είναι τσιγγανάκια από τη Θράκη. Τα παιδιά αυτά θα βρίσκονταν ακόμη στους δρόμους αν δεν είχε επιδείξει ευαισθησία μια γυναίκα, η κυρία Μυρτώ Λαιμού, ιδρύτρια του Κέντρου Συμπαράστασης Παιδιών και Οικογένειας: «Εργαζόμουν στην περιοχή για χρόνια ως κοινωνική λειτουργός και όταν συνειδητοποίησα τις ανάγκες αυτών των παιδιών αποφάσισα να κάνω κάτι. Στην αρχή απευθύνθηκα σε δήμους και νομαρχίες, χωρίς να λάβω όμως την παραμικρή ανταπόκριση. Όταν είδα ότι κανένας δεν ενδιαφέρεται για το μέλλον αυτών των παιδιών, που αποτελούν έναν σημαντικό πληθυσμό στην περιοχή του Κολωνού, αποφάσισα να τα βοηθήσω μόνη μου με κάποιες μικρές οικονομίες που διέθετα. Ύστερα βοήθησαν φίλοι και σύλλογοι και το τελευταίο διάστημα μας δίνει μια μικρή βοήθεια το υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας» λέει η κυρία Λαιμού και συμπληρώνει: «Εμείς δεν είμαστε σχολείο ούτε έχουμε σκοπό να αντικαταστήσουμε το σχολείο. Προσπαθούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά αυτά να αποκτήσουν βασικές γνώσεις ώστε να μπορέσουμε να τα κατατάξουμε στη συνέχεια σε σχολεία της περιοχής. Έργο μας είναι, δηλαδή, η σχολική προετοιμασία και υποστήριξη». Το έργο του Κέντρου δεν σταματά όμως εδώ. Στο πλάι των παιδιών αυτών «στέκει» μια ομάδα 15 ατόμων που είτε εθελοντικά είτε με έναν συμβολικό μισθό τα φροντίζουν σαν δικά τους παιδιά. Στο ισόγειο του κτιρίου λειτουργεί ειδικός χώρος όπου οι δάσκαλοι επιτελούν και... χρέη γονέων: «Όταν αναλαμβάνεις να σταθείς δίπλα στα παιδιά αυτά, δεν μπορείς να περιοριστείς σε εκπαιδευτικές αρμοδιότητες, ό,τι πτυχίο και αν διαθέτεις. Εγώ έχω αναλάβει, όπως άλλωστε όλοι οι εργαζόμενοι του Κέντρου, μια μικρή ομάδα παιδιών τα οποία τα πηγαινοφέρνω στο σχολείο, τα κάνω μπάνιο, τα κουρεύω, τους αλλάζω ρούχα. Όταν αυτά τα παιδάκια δεν έχουν στο σπίτι τους νερό, υποχρεούμαστε να τα κάνουμε μπάνιο διότι δεν θέλουμε να πηγαίνουν βρώμικα στο σχολείο και να αισθάνονται ότι διαφέρουν. Πρώτη μας δουλειά είναι να τα κάνουμε να αποκτήσουν μια στοιχειώδη κοινωνικότητα ώστε να μπορέσουν να ενταχθούν στη συνέχεια στο σχολείο» σημειώνει η κυρία Ελευθερία Καραγιώργη, ειδική προσχολικής αγωγής. Οι ίδιοι άνθρωποι φροντίζουν ακόμη και για τη διατροφή των μικρών μαγειρεύοντάς τους σε καθημερινή βάση, ενώ από δίπλα τους δεν λείπει ειδική παιδοψυχολόγος, αρμόδια για να «ταΐσει», όπως λέει, τις πεινασμένες τους ψυχές... Εργασία στον δρόμο, συνθήκες απόλυτης φτώχειας, γονείς απόντες: «Πάρα πολλά παιδιά έχουν σοβαρά προβλήματα στη συμπεριφορά τους τα οποία εξωτερικεύουν συνήθως με επιθετικότητα, πράγμα αναμενόμενο από τη στιγμή που δεν καλύπτονται βασικές ψυχοσωματικές ανάγκες τους, όπως η ηρεμία και η ασφάλεια. Προσπαθώ να τα μάθω μέσα από τον διάλογο να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους» λέει η ψυχολόγος του Κέντρου κυρία Ελένη Πεφάνη. Πολλά από αυτά όχι μόνο νιώθουν τον χώρο σαν σπίτι τους, αλλά όταν η πόρτα του κλείνει ζητούν από τους εργαζομένους να τα πάρουν μαζί τους, στο δικό τους σπίτι: «Τα παιδιά αισθάνονται τον χώρο αυτό σαν σπίτι τους διότι τους καλύπτει πολύ βασικές ανάγκες τους, όπως το φαγητό και το μπάνιο. Κάποιες φορές μου ζητάνε να τα πάρω μαζί μου, στο σπίτι μου, παράκληση που φανερώνει τις δύσκολες συνθήκες κάτω από τις οποίες μεγαλώνουν» υπογραμμίζει η κυρία Πεφάνη. Ένα από τα μελανότερα σημάδια που προσπαθούν να σβήσουν οι αρμόδιοι από τις καρδιές των μικρών είναι εκείνο που επήλθε από τη ρατσιστική συμπεριφορά των συνομηλίκων τους. «Προτιμώ να έρχομαι εδώ. Δεν θέλω να πηγαίνω σχολείο γιατί τα άλλα παιδιά με κοροϊδεύουν και στο διάλειμμα με λένε γύφτο» λέει ο 13χρονος Σαμπρί. Ακρότητες που δυστυχώς δεν εξαντλούνται στη συμπεριφορά των συμμαθητών τους και οι οποίες πηγάζουν πολλές φορές και από την ίδια την κοινωνία.

«"Τι να το κάνω αυτό που φέρατε;" μου έλεγαν οι περισσότεροι δάσκαλοι όταν πήγαινα να εγγράψω κάποιο παιδί σε σχολείο της περιοχής» λέει η κυρία Λαιμού και συμπληρώνει: «Στην αρχή συνάντησα εντονότατες αντιδράσεις από δασκάλους και διευθυντές. Το υπουργείο Παιδείας μόλις πριν από λίγο καιρό πήρε σαφή θέση ξεκαθαρίζοντας στους αρμοδίους των σχολείων της περιοχής ότι υποχρεούνται να δέχονται στις αίθουσές τους τα παιδιά αυτά. Ελλείψει ενδιαφέροντος από την πολιτεία και την αυτοδιοίκηση καθημερινά ζητούν χείρα βοηθείας από το Κέντρο τουλάχιστον 15 οικογένειες τσιγγάνων για θέματα επιδομάτων, ιατρικής περίθαλψης και ασφάλισης: «Τα παιδιά δεν φυτρώνουν από μόνα τους. Πίσω από ένα προβληματικό παιδί είναι βέβαιο ότι υπάρχει μια προβληματική οικογένεια. Γι' αυτό προσπαθούμε να βοηθάμε και τους γονείς με διάφορα μέσα» λέει η κυρία Μαρία Σωτηροπούλου, κοινωνική λειτουργός του Κέντρου. «Έχουμε προβλήματα αλλά δεν είμαστε κακοί» Οι 15 έφηβοι τσιγγάνοι που «φοιτούν» σε παράρτημα του Κέντρου Συμπαράστασης Παιδιών και Οικογένειας σε κτίριο επί της οδού Γιατράκου, στο Μεταξουργείο, δεν έχουν πάει ποτέ σχολείο ενώ κάποιοι άλλοι το εγκατέλειψαν νωρίς. «Οι έλληνες δάσκαλοι έδιναν σημασία μόνο στα δικά σας παιδιά και δεν μας συμπαθούσαν. Συνεχίζω το σχολείο γιατί υπάρχουν άνθρωποι που μας αγαπούν πολύ. Μας μαθαίνουν πράγματα, μας βρίσκουν δουλειά και μας καταλαβαίνουν. Θέλουμε να τελειώσουμε το σχολείο για να σταματήσουμε να βγαίνουμε στους δρόμους, για να βρούμε και εμείς μια δουλειά όπως όλοι οι άνθρωποι. Με απολυτήριο δημοτικού μπορείς να βγάλεις ναυτικό φυλλάδιο και να πας αύριο-μεθαύριο στα καράβια ή σε μια τεχνική σχολή» λέει ο Ράντζο. Το 2002 επτά παιδιά άνω των 16 ετών που δεν παρακολούθησαν το δημοτικό σχολείο βοηθήθηκαν από το Κέντρο και κατάφεραν να πάρουν το απολυτήριο του δημοτικού. «Στην αρχή περνούσα κάθε πρωί από το σπίτι καθενός και του χτυπούσα την πόρτα για να τον ξυπνήσω προκειμένου να έρθει στο μάθημα. Μετά από λίγο έμαθαν να έχουν συνέπεια. Είναι τραγικό να μην υπάρχει κάποιο εκπαιδευτικό πρόγραμμα για να ενταχθούν τα παιδιά αυτά» λέει ο εκπαιδευτικός του Κέντρου Εφήβων κ. Χριστόφορος Κωτσάκης. Ούτε στο κτίριο αυτό οι προσπάθειες των αρμοδίων περιορίζονται σε θέματα εκπαιδευτικού χαρακτήρα. Πέρα από τη διδασκαλία βασικών μαθημάτων, όπως ορθογραφία, ανάγνωση, αριθμητική και κοσμογνωσία προκειμένου τα παιδιά να δώσουν εξετάσεις και να πάρουν απολυτήριο δημοτικού, βασικός στόχος του Κέντρου είναι η επαγγελματική τους αποκατάσταση. «Από τον Ιανουάριο έχουμε ξεκινήσει ένα πρόγραμμα εισαγωγής στην απασχόληση σε συνεργασία με διαφημιστικά γραφεία διανομής φυλλαδίων. Έτσι τα παιδιά βγάζουν ένα μεροκάματο και δεν χρειάζεται να γυρνούν στους δρόμους με χαρτομάντιλα και λουλούδια στο χέρι» υπογραμμίζει ο κ. Κωτσάκης. Επιπλέον το Κέντρο φροντίζει για την ιατρική περίθαλψη των παιδιών σε συνεργασία με ιατρικές σχολές και για την ψυχαγωγία τους διοργανώνοντας εκδρομές και επισκέψεις σε διάφορους χώρους. «Φταίτε και εσείς οι δημοσιογράφοι που παρουσιάζετε εμάς σαν ζητιάνους και τους γονείς μας σαν ανθρώπους που εκμεταλλεύονται τα παιδιά τους. Αντί να κάνετε κάτι δραστικό, το μόνο που κάνετε είναι να δίνετε μια άσχημη εικόνα για εμάς. Σίγουρα έχουμε προβλήματα, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι είμαστε κακοί. Δεν σας ενδιαφέρει για ποιον λόγο είμαστε στους δρόμους. Σας ενδιαφέρει να δείχνετε ότι οι δρόμοι σας γέμισαν από εμάς... τους γύφτους» μας φώναξε προτού κλείσουμε πίσω μας την πόρτα του Κέντρου Εφήβων ο 19χρονος Φώτης.

36

4. « Οι σκηνίτες τσιγγάνοι»

του Παναγιώτη Σαμπάνη,προέδρου του Συμβουλίου Διαχείρισης των σκηνιτών

τσιγγάνων του Οικισμού Αγία Σοφία (Στρατόπεδο Γκόνου)

Οι συνθήκες ζωής στους καταυλισμούς των σκηνιτών τσιγγάνων είναι άθλιες. Οι οικογένειες ζουν σε νάιλον παράγκες, χωρίς νερό, χωρίς αποχέτευση και τουαλέτες, χωρίς αποκομιδή των σκουπιδιών, χωρίς συγκοινωνιακή σύνδεση, χωρίς ηλεκτρισμό, αντιμέτωπες με τις θεομηνίες και τα φυσικά φαινόμενα. Οι σκηνίτες τσιγγάνοι καθημερινά αντιμετωπίζουν ζωτικά προβλήματα, στα οποία είναι αδύναμοι να αντιδράσουν και ταυτόχρονα βρίσκονται στο έλεος των ρατσιστικών και απάνθρωπων συμπεριφορών μερικών δήμων που τους εκδιώκουν εκτός των ορίων τους. Γεννιέται το ερώτημα πως μπορούμε να μιλάμε για εκπαιδευτική ένταξη και παιδεία, για σύνδεση με την παραγωγή, για υγειονομική προστασία όταν ζει κανείς σε αυτές τις συνθήκες.

Κατά τη δική μας γνώμη, η Πολιτεία οφείλει να προασπίσει τα κοινωνικά δικαιώματα των 120.000 σκηνιτών τσιγγάνων της χώρας μας. Ήδη για τους 3.000 τσιγγάνους που ζούνε στην κοίτη του Γαλλικού ποταμού, η Νομαρχία Θεσσαλονίκης με τη συνεργασία του Γραφείου του Πρωθυπουργού, του Υπ. Εθν. Άμυνας, των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων και του δικού μας Συμβουλίου Διαχείρισης υλοποιούν εγκατάστασή μας εκεί, προβλέπεται το φθινόπωρο του 1999. Ελπίζουμε ότι εκεί θα πληρούνται οι προϋποθέσεις που τίθενται και στην Πρόταση Νόμου των ΜΚΟ (υδροδότηση, αποχέτευση, ηλεκτροδότηση, υγειονομική περίθαλψη κλπ.) και ότι θα δοθεί η δυνατότητα στους τσιγγάνους να αναλάβουν τις ευθύνες της αυτοδιαχείρισής τους.

Πιστεύουμε πως οι σκηνίτες τσιγγάνοι, που σήμερα ζουν στο περιθώριο μπορούν να γίνουν ένα ενεργό κομμάτι της Ελληνικής Κοινωνίας. Αρκεί να υπάρξει η πολιτική βούληση ενός σχεδιασμού σε βάθος χρόνου. Για αυτό η πρόταση Νόμου για τους Αυτοδιαχειριζόμενους Οικισμούς πρέπει να αποτελέσει άμεσο Νόμο του Κράτους. Κατά τη γνώμη μας αυτό είναι το πρώτο απαραίτητο βήμα που πρέπει να το ακολουθήσουν και άλλα αντίστοιχα για την παιδεία, την παραγωγική ένταξη και την επαγγελματική κατάρτιση. Πιστεύουμε ότι ήδη έχουμε αργήσει προς αυτή την κατεύθυνση γιατί καθημερινά οι παραδοσιακές ασχολίες στο εμπόριο λιγοστεύουν και οι τσιγγάνοι που ζουν στους καταυλισμούς, αποκομμένοι από τα κοινωνικά δικαιώματα, βρίσκονται μπροστά σε αδιέξοδο.

Οι σκηνίτες τσιγγάνοι δεν είναι ούτε κλέφτες, ούτε παραβάτες όπως πολλοί τους παρουσιάζουν. Εάν τους δοθεί η δυνατότητα ασφαλούς διαβίωσης, παιδείας και επιμόρφωσης, μπορούν να αναπτυχθούν και να αναμιχθούν με τα υπόλοιπα στρώματα. Η ελληνική κυβέρνηση σήμερα βρίσκεται σε ένα μεγάλο στοίχημα: εάν υλοποιήσει την πρόταση του νόμου και ασχοληθεί ενεργά με τον πληθυσμό των σκηνιτών τσιγγάνων θα μπορέσει να τους προσφέρει μια διέξοδο προς το μέλλον. Εξάλλου αυτό επιτάσσει και η δημοκρατία.

37

5. «Ένα εκατομμύριο παιδιά 10-14 ετών

στη Βραζιλία εξακολουθούν να εργάζονται»

Posted: Δεκεμβρίου 30, 2011 by ecoleft11 in ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ Ετικέτες:παιδική εργασία, Βραζιλία

Μπραζίλια, Βραζιλία

Περισσότερα από ένα εκατομμύριο παιδιά ηλικίας 10-14 ετών συνεχίζουν να εργάζονται στη Βραζιλία, παρά τις κινήσεις της κυβέρνησης κατά της παιδικής εργασίας.

Όπως αναφέρει η εφημερίδα Folha de Sao Paulo που επικαλείται στοιχεία της απογραφής που συνέλεξε το Βραζιλιανό Ινστιτούτο Γεωγραφίας και Στατιστικής (IBGE), οι προσπάθειες των Αρχών έχουν ευοδωθεί σε κάποιο βαθμό.

Το ποσοστό των παιδιών και των εφήβων της Βραζιλίας που εργάζονται για να βγάλουν το ψωμί τους έχει μειωθεί από 6,6% το 2000, σε 6,2% το 2010.

Η εφημερίδα αναφέρει ότι η παιδική εργασία είναι ένα ιδιαίτερα μεγάλο πρόβλημα στην Αμαζονία, όπου περίπου το 10% του συνόλου των παιδιών εργάζεται. Εξάλλου, η παιδική εργασία είναι γενικά κοινωνικά αποδεκτή στις αγροτικές περιοχές της Βραζιλίας.

Πάντως, οι Αρχές της Βραζιλίας έχουν θέσει ως στόχο την εξάλειψη της παιδικής εργασίας μέχρι το 2020.

«Είμαστε αντιμέτωποι με το πρόβλημα της αόρατης παιδικής εργασίας, σε τοποθεσίες που είναι δύσκολη η μετάβαση λόγω της απόστασης ή λόγω νομικών θεμάτων που δεν μας επιτρέπουν την είσοδο σε μια ιδιωτική κατοικία», δήλωσε ο Μάρκος Καλίξτο, επιθεωρητής Εργασίας στο βραζιλιανό κρατίδιο Τοκαντίνς.

Newsroom ΔΟΛ, με πληροφορίες από ΑΠΕ/Γερμανικό

38

6. «Αν δε δουλέψω, πώς θα ζήσω;»Δημοσίευση: 6/9/2004, εφημερίδα «Τα Νέα»

Όνομα : ΡίναΤόπος κατοικίας: Πρακάς Ναγκάρ, μια παραγκούπολη στην

Ανατολική ΙνδίαΕπάγγελμα : σπάει πέτρες

Ηλικία : πέντε ετών«Μου αρέσει…», ψιθυρίζει ντροπαλά, χωρίς να σταματήσει τη δουλειά της. Η πέτρα

στις όχθες του ποταμού Μαχαράντα μετατρέπεται μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα σε χαλίκια. Έξι μέρες την εβδομάδα, ατελείωτες ώρες κάθε μέρα. Με την ίδια βρόμικη και σχισμένη φούστα, το ίδιο βρόμικο και σχισμένο μπλουζάκι. «Θα ήθελα όμως να πηγαίνω στο σχολείο», λέει. Ολόγυρά της, οκλαδόν επάνω στον ίδιο σωρό από πέτρες, κάτω από μαύρες ομπρέλες που κρύβουν τον ήλιο, αλλά εντείνουν τη ζέστη, βρίσκονται δεκάδες ακόμα παιδιά. «Αν δε δουλέψω, πώς θα κερδίσω χρήματα για να ζήσω;» ρωτά η δεκάχρονη Ρίνα, σπάζοντας ταυτόχρονα πέτρες μαζί με τον αδερφό της, τον Ρατζές, που νομίζει ότι είναι έξι ετών, αλλά φαίνεται μεγαλύτερος-κανείς εδώ δε γνωρίζει πραγματικά πότε γεννήθηκε.

…Λατομεία, ορυχεία και εργοστάσια: αυτές είναι οι «δημοφιλέστερες» εργασίες για τα παιδιά ενός κατώτερου θεού. Στο Σιλιγκούρι όμως, στη στενή λωρίδα γης ανάμεσα στο Νεπάλ και το Μπανγκλαντές, η οποία συνδέει τα απομονωμένα βορειοανατολικά κρατίδια με την υπόλοιπη Ινδία, πιο εύκολα βρίσκει κανείς παιδιά να εργάζονται στις όχθες του ποταμού, σπάζοντας πέτρες για να χρησιμοποιηθούν τα χαλίκια ως οικοδομικό υλικό ή μαζεύοντας άμμο με τον ίδιο σκοπό, παρά ενηλίκους. Αμείβονται ανάλογα με το φορτίο. Για ένα φορτίο πέντε τόνων παίρνουν 700 ρουπίες δηλαδή περίπου 12 ευρώ. Η Ρίνα και οι γονείς της χρειάζονται περίπου τέσσερις εβδομάδες για ένα τέτοιο ποσό. Ζουν μαζί με τα δύο άλλα παιδιά της οικογένειας, τη δώδεκα μηνών Πριγιάνκα και τον τριών ετών Βικράμ, σε μια καλύβα από μπαμπού και για βραδινό τρώνε μόνο ρύζι ή ψωμί που φτιάχνουν οι ίδιοι. Τις μέρες της πληρωμής υπάρχει, αν είναι τυχεροί, και κρέας. Τις περισσότερες μέρες δεν υπάρχουν ούτε καν λαχανικά. «Είμαστε φτωχοί, πώς να αγοράσουμε λαχανικά;»ρωτά η Λίλα, η 25χρονη μητέρα της Ρίνα. Τα μελαγχολικά της μάτια γίνονται ακόμη πιο μελαγχολικά, όταν σκέφτεται το μέλλον. Ο τρίχρονος Βικράμ «προπονείται» ήδη για τη δουλειά που θα πιάσει σε έναν χρόνο. Το μοναδικό του παιχνίδι άλλωστε, είναι ένα μικρό σφυρί……» .

7. «48 ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ ΠΑΙΔΙΑ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΜΟΝΟ ΣΤΗ ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΑΜΕΡΙΚΗ»

Η παιδική εργασία είναι η σύγχρονη δουλεία Δημοσίευση: 9/2/2010

του ΙΑΣΟΝΑ ΠΙΠΙΝΗ

Η παιδική εργασία είναι η σύγχρονη δουλεία. Μικρά παιδιά ηλικίας ακόμη και 5 ετών, αντί να παίζουν ή να πηγαίνουν στο σχολείο υποχρεώνονται να εργάζονται και μάλιστα, πολλές φορές κάτω από τις πιο σκληρές και απάνθρωπες συνθήκες, σε ορυχεία ή στους δρόμους. Παρ’ ότι τα δικαιώματα των παιδιών προστατεύονται από διεθνείς συνθήκες ακόμη και σήμερα σε πολλές χώρες του κόσμου όπως και στη Λατινική Αμερική, το φαινόμενο ανθεί. Υπολογίζεται ότι περίπου 246 εκατομμύρια παιδιά σε όλο τον κόσμο ηλικίας 5 έως 17 χρόνων εργάζονται. Από αυτά τα παιδιά -σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας- τα 179 εκατομμύρια εργάζονται σε δουλειές πολύ σκληρές οι οποίες θέτουν σε κίνδυνο την φυσική και πνευματική τους ακεραιότητα.

"Τα ξημερώματα πουλούσαμε “πάντσος” (χοτ ντογκ) και το βράδυ φυλάγαμε αυτοκίνητα σε ένα πάρκινγκ. Καθάριζα παπούτσια στην πόλη αλλά συνέχιζα να πηγαίνω στο σχολείο. Όταν έγινα 10 χρονών είχα πλέον κουραστεί από το να δουλεύω τόσο πολύ", (Άνχελ Μπογαρίν από την Ουρουγουάη)

Οι αριθμοί της ντροπής

► Μόνο στη Λατινική Αμερική υπάρχουν 48 εκατομμύρια παιδιά που εργάζονται► Κάθε χρόνο σε όλο τον κόσμο 22 χιλιάδες παιδιά πεθαίνουν από αιτίες που

σχετίζονται με την εργασία► Περίπου 8,4 εκατομμύρια παιδιά είναι θύματα δουλείας και πορνείας.► Επιπλέον περισσότερα από 100 εκατομμύρια από αυτά τα παιδιά δεν

πηγαίνουν στο σχολείο.► Οι περιοχές όπου εντοπίζεται έντονα το πρόβλημα της παιδικής εργασίας είναι:

Ασία, Αφρική, Λατινική Αμερική και Καραϊβική, Μέση Ανατολή.Λατινική Αμερική

Το σκηνικό στη Λατινική Αμερική είναι εφιαλτικό. Στη Βραζιλία 7 εκατομμύρια παιδιά αναγκάζονται ή υποχρεώνονται να εργάζονται. Στη Βραζιλία, στην Κολομβία και το Εκουαδόρ ένα ποσοστό 20% των παιδιών ηλικίας 10 με 14 χρόνων, εργάζεται σε σπίτια. Περισσότερα από 2 εκατομμύρια παιδιά ηλικίας 5 με 15 χρόνων εργάζονται σε αγροτικές δουλειές στη Γουατεμάλα, στην Ονδούρα, στην Νικαράγουα και στον Παναμά.

Περού και Βολιβία

Σε ορυχεία εργάζονται περίπου 500 χιλιάδες παιδιά στο Περού και 13.500 στη Βολιβία. Στο Εκουαδόρ περίπου 314 χιλιάδες παιδιά εργάζονται, σε έναν πληθυσμό 12 εκατομμυρίων κατοίκων. Αν και δεν υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία, στις πιο φτωχές χώρες της Καραϊβικής όπως Μπελίσε, Γκουγιάνα και Σουρινάμ η παιδική εργασία είναι ένα πρόβλημα που οξύνεται.

Κολομβία

Υπολογίζεται ότι 4 με 6 χιλιάδες παιδιά αποτελούν μέρος των παραστρατιωτικών οργανώσεων στην Κολομβία όπου έχουν μετατραπεί σε σκληρούς πολεμιστές. Η εκπαίδευση τους περιλαμβάνει πολλά βασανιστήρια και δοκιμασίες. Πολλά από αυτά τα παιδιά σκοτώνονται σε μάχες.

Αργεντινή

Στην Αργεντινή η εταιρεία Nuestra Huella που εξάγει κοτόπουλα στην Γερμανία, στην Ιταλία, στη Γαλλία, στην Ισπανία και στην Κίνα, έχει κατηγορηθεί ότι απασχολεί χιλιάδες παιδιά στα εργοστάσια και φάρμες. Περίπου 57 χιλιάδες αγόρια και κορίτσια εργάζονται ως ρακοσυλλέκτες, μαζεύουν χαρτόνια από τους δρόμους.

“Η φτώχεια είναι ένας σημαντικός παράγοντας αλλά υπάρχουν και άλλες αιτίες που γεννούν την παιδική εργασία όπως είναι η πολιτική και οικονομική αστάθεια, οι

ανισότητες, η μετανάστευση, η εκμετάλλευση, οι πολιτιστικές πρακτικές, η έλλειψη εργασίας, η έλλειψη εκπαίδευσης” αναφέρει έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Εργασίας.

Χιλιάδες παιδιά δουλεύουν στα ορυχεία

Ένας από τους τομείς που ανησυχούν περισσότερο τους διεθνείς οργανισμούς που ασχολούνται με τα δικαιώματα των παιδιών είναι η εργασία στα ορυχεία. Σύμφωνα με υπολογισμούς στα ορυχεία εργάζονται περίπου ένα εκατομμύριο παιδιά και έφηβοι. Τα περισσότερα από αυτά τα παιδιά εργάζονται σε μικρές βιομηχανίες που δεν έχουν άδεια και τα κατάλληλα μέτρα ασφαλείας.

Οι εργασίες που συνήθως κάνουν τα παιδιά είναι: να δουλεύουν σε σπίτια, στην αλιεία, σε εργοστάσια, σε ορυχεία, σε βιομηχανίες, στους δρόμους ή στην πορνεία.

Η Βραζιλία, η Γουατεμάλα, το Μεξικό, το Περού και η Βολιβία είναι οι χώρες με τα μεγαλύτερα ποσοστά παιδικής εργασίας στη Λατινική Αμερική.

Μεγάλες εταιρείες στηρίζουν την παραγωγή τους εκμεταλλευόμενοι παιδιά

Η Οργάνωση Human Rights Watch σε μια έκθεση της αναφέρει ότι “εντόπισε παιδιά στο Εκουαδόρ τόσο νέα, ακόμη και 8 ετών, να εργάζονται σε φυτείες μπανάνας σε συνθήκες απαράδεκτες και σκληρές. Chiquita, Del, Monte, Dole, La Favorita, Bonita κατηγορήθηκαν επειδή χρησιμοποιούσαν φυτείες όπου εργάζονταν παιδιά. Η ιστοσελίδα Taringa δημοσίευσε έναν μακρύ κατάλογο με 81 εταιρείες σε Ευρώπη και Αμερική οι οποίες χρησιμοποιούν στην δουλειά μικρά παιδιά. Στον κατάλογο αυτό περιλαμβάνονται κορυφαίες εταιρείες αθλητικών παπουτσιών στις ΗΠΑ, οι οποίες έχουν εργοστάσια για να παράγουν τα προϊόντα τους στην Ασία, ευρωπαϊκές εταιρείες τηλεπικοινωνιών και πολλοί πολυεθνικοί κολοσσοί.

Η παιδική εργασία δεν υπάρχει μόνο επειδή είναι μέρος του εμπορίου. Τα παιδιά – σκλάβοι δεν είναι μόνο θύματα της πολιτιστικής “καθυστέρησης” σε πολύ φτωχές χώρες αλλά και ένα εργαλείο του διεθνούς εμπορικού πολέμου.

41

8. « Το σύγχρονο δουλεμπόριο»Παιδιά από την Αφρική, την Κίνα και τις Ινδίες, με παγίδα

τη μόρφωση έρχονται στη Βρετανία όπου τα χρησιμοποιούν ως δούλους

Δημοσίευση: Εφημερίδα Ελευθεροτυπία, 28 Ιουνίου 2003

« Η ανθρώπινη εκμετάλλευση έχει πολλές μορφές… Βρετανικές εφημερίδες αποκάλυψαν προσφάτως τις ανησυχητικές διαστάσεις του δουλεμπορίου παιδιών από αφρικανικές χώρες τα οποία προωθούνται, κυριολεκτικά ως σκλάβοι, σε πλούσια σπίτια. Τα θύματα είναι κυρίως κορίτσια από χώρες της Δυτικής Αφρικής, που ξεκινούν με την ελπίδα μιας καλής μόρφωσης στην Ευρώπη, για να καταλήξουν να υπηρετούν πλούσιες οικογένειες χωρίς αμοιβή. Πιστεύεται ότι ένα σημαντικό ποσοστό των περίπου 10.000 παιδιών από τη Δυτική Αφρική που φτάνουν στη Βρετανία, για να ζήσουν υποτίθεται με θετές οικογένειες, προορίζονται στην πραγματικότητα για λαθραία

οικιακή εργασία…Οι σπείρες που τα στρατολογούν λένε συνήθως στους γονείς ότι θα τα πάνε στην Ευρώπη για να μορφωθούν με αντάλλαγμα μια μικρή βοήθεια στο σπίτι όπου θα ζουν. Κατά τον ίδιο τρόπο φτάνουν και παιδιά από την Κίνα και το Βιετνάμ, που καταλήγουν δούλοι σε παράνομες και εστιατόρια. Σύμφωνα με εκτιμήσεις ορισμένων ανθρωπιστικών οργανώσεων, η προώθηση για οικιακή υπηρεσία λαμβάνει ακόμη μεγαλύτερες διαστάσεις από την παιδική πορνεία…Θορυβημένοι από την έκταση του φαινομένου οι αρμόδιοι υπουργοί ετοιμάζονται, κατόπιν υποδείξεως της Unicef, να κλείσουν ένα παραθυράκι του νόμου που αξιοποιούν οι σύγχρονοι δουλέμποροι. Όπως προειδοποιεί η οργάνωση σε έκθεσή της για τη διακίνηση παιδιών…ενώ η βρετανική κυβέρνηση ανάγει την παράνομη εισαγωγή παιδιών στη χώρα με σκοπό την πορνεία σε αδίκημα, που επισείει ποινή 14ετούς κάθειρξης, δεν έχουν κάποιο όπλο εναντίον των συμμοριών που εμπορεύονται παιδιά για καταναγκαστική εργασία μη σεξουαλικής φύσεως…»

42

9.Το παράδειγμα του Πακιστάν:

Νομοθετικό πλαίσιο και πραγματικότητα

της Σοφίας Καραγιαννοπούλου - Κόγιου

Παιδίατρος,Διευθύντρια ΕΣΥ,

Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Κοινωνικής Παιδιατρικής και Προαγωγής της Υγείας - Παράρτημα Θεσσαλονίκης

 Η παιδική εργασία αποτελεί σημαντικό κοινωνικό πρόβλημα στο Πακιστάν. Η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων επικυρώνει το γεγονός, αναφέροντας ότι πάνω από 8 εκατομμύρια παιδιά κάτω των 14 ετών, εργάζονται σήμερα στο Πακιστάν (1995).

Όμως σήμερα ο πραγματικός αριθμός των εργαζομένων παιδιών πιθανολογείται ανάμεσα σε 2 με 19 εκατομμύρια. Σχετική έρευνα στο Πακιστάν (1990-1991) αναφέρει ότι οι ανήλικοι εργαζόμενοι από 10 έως 14 ετών φθάνουν τα 2 εκατ. Το Πακιστανικό Ινστιτούτο Οικονομικής Ανάπτυξης όμως, θεωρεί ότι ο αριθμός των 2 εκατομμυρίων δεν είναι ακριβής εξαιτίας:

1. μη αναφοράς στην παιδική εργασία επειδή είναι παράνομη και2. δεν συμπεριλαμβάνει την εργασία παιδιών κάτω των 10 ετών

Ανεξάρτητα πάντως, από τα παραπάνω στοιχεία, είναι γεγονός, ότι εκατομμύρια παιδιά στο Πακιστάν, υποφέρουν από το σύστημα της «υποχρεωτικής» εργασίας. Μέχρι πρόσφατα τις εργασιακές σχέσεις στο Πακιστάν καθόριζε το προνόμιο του «peshgi» (αντι-πραγματικός). Όσο παρέμεναν απλήρωτα τα χρέη του «peshgi» ή έστω ένα μέρος τους, ο οφειλέτης /εργαζόμενος ήταν δεσμευμένος στον πιστωτή /εργοδότη. Σε περίπτωση ασθένειας ή θανάτου, η οικογένεια του οφειλέτη ήταν υπεύθυνη για το χρέος του, καθώς αυτό κληρονομούνταν από γενιά σε γενιά.Όσον αφορά τα παιδιά το «peshgi», πληρώνεται από ένα γονιό ή κηδεμόνα ο οποίος μετά απαλλάσσει το παιδί από το χρέος.Η «υποχρεωτική» εργασία των ανηλίκων έχει γίνει ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα στα καμίνια τούβλων, στα υποδηματοποιεία, στη βιομηχανία κατασκευής χαλιών, στη γεωργία και στην υφαντουργία. Μισό εκατομμύριο είναι δεσμευμένα» στην βιομηχανία κατασκευής χαλιών. μερικά από αυτά προέρχονται από το Αφγανιστάν, το Μπαγκλαντές και την Μπούρλα.

Από τον Σεπτέμβριο του 1998 απαγορεύεται η εφαρμογή του συστήματος του «peshgi». Ωστόσο, η απόφαση αυτή σταμάτησε μόνο ένα μέρος των χρεών του παρελθόντος. Η κατάργηση όμως του «peshgi» στην ουσία συντελέστηκε το 1992, με το νόμο για την υποχρεωτική εργασία που νομιμοποίησε της «banded ledor» στο Πακιστάν, καταργώντας όλα τα χρέη των εργαζομένων στους εργοδότες τους.

43Η Νομοθεσία για την παιδική εργασία στο Πακιστάν

Στο Πακιστάν το νόμιμο όριο ηλικίας για εργασία είναι το 14ο έτος για μαγαζιά και εμπόριο, βιομηχανία, ναυτιλία και το 15ο έτος για ορυχεία και σιδηροδρομικούς σταθμούς4. Το Σύνταγμα της ισλαμικής Δημοκρατίας των ανθρώπινων δικαιωμάτων και την εργασία παιδιών κάτω των 14 ετών σε οποιαδήποτε εργασία: ορυχείο ή σε οποιαδήποτε επικίνδυνη απασχόληση.

Ο νόμος για την κατάργηση της εξαναγκαστικής εργασίας καθιστά όλα τα έθιμα, τις παραδόσεις, τις πρακτικές, τα συμβόλαια ή τις συμφωνίες - που αφορούν την εξαναγκαστική εργασία - επικίνδυνα και παράνομα. Κάθε υποχρέωση απ’ την πλευρά των εργαζομένων για τα απλήρωτα χρέη τους καταργείται, ενώ οι παραβάτες αυτού του νόμου καταδικάζονται σε φυλάκιση από 2 έως 5 χρόνια και /ή με, πρόστιμο από 50.000 ρουπίες.Ο νόμος για την παιδική εργασία του 1991 απαγορεύει την παιδική εργασία σε συγκεκριμένες ασχολίες και καθιερώνει τις συνθήκες εργασίας. Κανένα παιδί δεν επιτρέπεται να εργάζεται πλήρως ή μερικώς τη νύχτα.Παρόλα αυτά, η κυβέρνηση του Πακιστάν σε συνεργασία με τη Unicef το 1992, ανακοίνωσε ότι με βάση συντηρητικούς υπολογισμούς, ένα εκατομμύριο από 1,5 εκατομμύρια εργάτες σε βιομηχανίες κατασκευής χαλιών στο Πακιστάν ήταν παιδιά, τα περισσότερα από τα οποία ξεκίνησαν να εργάζονται πριν από το 10ο έτος της ηλικίας τους. Πέραν από την ταπητουργία και άλλοι βιομηχανικοί κλάδοι όπως η πλινθοποιία δεν μπορούσαν να επιβιώσουν χωρίς τους μικρούς εργάτες τους.Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι πολλά από τα εργοστάσια που απασχολούν παιδιά, τα μετακινούν παράνομα.

Αυτά τα παιδιά εργάζονται για 16 ώρες την ημέρα - σε εργασίες που θεωρούνται επιβλαβείς για την υγεία τους. Όταν τα παιδιά δεν είναι παραγωγικά πωλούνται σε συμμορίες ζητιάνων όπου συχνά κακοποιούνται.Πολλές προσπάθειες έχουν γίνει για την εξάλειψη τέτοιων φαινομένων, όμως η συχνή μετακίνηση των παιδιών δυσχεραίνει τον εντοπισμό τους και σε αρκετές περιπτώσεις που τα παιδιά δοκιμάζουν να δραπετεύσουν επιστρέφουν με τη «βοήθεια» της τοπικής αστυνομίας.Η παιδική εργασία έχει προσλάβει επιδημικές διαστάσεις στο Πακιστάν. Οι στατιστικές της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Πακιστάν (ΕΑΔΠ) επισημαίνουν ότι ο αριθμός των παιδιών που αναγκάζονται να εργασθούν στο Πακιστάν βρίσκεται «μεταξύ 11 και 12 εκατομμυρίων παιδιών. Τα μισά από αυτά έχουν ηλικία μικρότερη των 10 ετών».

44

Πέρα όμως από την «πένα», η παιδική εργασία έχει αποτυπωθεί και μέσα από το φωτογραφικό φακό ευαίσθητων φωτογράφων καθώς και σε πίνακες ελλήνων και ξένων ζωγράφων. Σε τέτοιες περιπτώσεις η κινέζικη παροιμία «μια εικόνα, χίλιες λέξεις», αποδεικνύεται σοφή…

46

48

49

50

51

52

53

54

55

56

ΕΠΙΛΟΓΟΣ – ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Ο σεβασμός των παιδικών δικαιωμάτων θα έπρεπε να αποτελεί ηθική και πολιτική επιταγή, ιδίως για το σύγχρονο κόσμο, όπου διαθέτονται όλα τα μέσα ώστε αυτό να επιτευχθεί αρμονικά. Τα τελευταία χρόνια, έχουν γίνει προσπάθειες για την κατάργηση της παιδικής εργασίας. Όμως και εδώ οι απόψεις διίστανται. Διατυπώνεται για παράδειγμα η άποψη, ότι η μοναδική διέξοδος στο πρόβλημα είναι ένα άμεσο τέλος στη συμμετοχή των ανηλίκων σε εργοστάσια, φάρμες και οικογενειακές επιχειρήσεις. Όμως από την άλλη πλευρά

υποστηρίζεται ότι μια τέτοια οπτική αδυνατεί να κατανοήσει ότι οι ανήλικοι εργαζόμενοι αποτελούν τμήμα της οικονομικής και κοινωνικής πραγματικότητας, ιδιαίτερα στις χώρες του λεγόμενου Τρίτου Κόσμου.

«Ο 15χρονος Ντίμπου, από τη Σενεγάλη δήλωσε στο συνέδριο του Όσλο το 1997 να μην αποφασιστεί η κατάργηση της παιδικής εργασίας διότι τότε οδηγούνται πολλά παιδιά στην πείνα, την εγκληματικότητα και την πορνεία».

Παράλληλα, υπάρχει και η άποψη μιας μεταρρυθμιστικής πολιτικής που στηρίζεται στη βελτίωση των μισθών και των συνθηκών ασφαλείας των ανήλικων εργαζομένων. Απαραίτητη θα ήταν η συνεργασία τοπικών κοινοτήτων, έτσι ώστε να γίνουν αντιληπτές από τους πολίτες οι βλαβερές επιπτώσεις που μπορεί να έχει η εργασία σε παιδιά μικρής ηλικίας. Η δυσκολία μιας τέτοιας πολιτικής έγκειται στο γεγονός ότι σε πολλές κοινωνίες η παιδική εργασία είναι δεδομένη, αναγκαία και υποχρεωτική για πολλά παιδιά. 57

Για να ξεπεραστεί μια τέτοια δυσκολία, κρίνεται απαραίτητη η δωρεάν υποχρεωτική εκπαίδευση υψηλής ποιότητας για όλα τα παιδιά η οποία θα τα καθοδηγεί να πάρουν τη θέση που τους αναλογεί στην κοινωνία ως ανθρώπινα όντα και όχι ως μηχανές, η θεσμοθέτηση αυστηρότερου νομοθετικού πλαισίου, η καταγραφή όλων των γεννήσεων, η συλλογή στοιχείων και η παρακολούθηση του φαινομένου και τέλος οι στρατηγικές πρόληψης του φαινομένου. Επιπρόσθετα, επιβάλλεται η ύπαρξη κοινωνικών προγραμμάτων για να υποστηριχτούν οικογένειες και να ενισχυθούν με ένα εναλλακτικό εισόδημα που θα αντικαθιστά την απασχόληση του παιδιού τους με απώτερο στόχο την καταπολέμηση της φτώχειας. Ακόμα, αντιπρόσωποι από τα σχολεία, τις

εκκλησίες, τα εργατικά συνδικάτα και οι μη κυβερνητικές οργανώσεις θα μπορούσαν να ανακαλύψουν τρόπους για να φέρουν τα παιδιά στο σχολείο. Όμως το πιο σημαντικό είναι να συνειδητοποιήσουμε ότι το φαινόμενο της παιδικής εργασίας πρέπει να αντιμετωπιστεί ως ένα παγκόσμιο κοινωνικό πρόβλημα που έχει τις ρίζες του όχι μόνο σε καταστάσεις οικονομικής ύφεσης αλλά και σε μια ρευστή πραγματικότητα που γεννά νέα προβλήματα ή οξύνει τα ήδη υπάρχοντα. Κρίνεται, λοιπόν, απαραίτητη η ευαισθητοποίηση του κόσμου με τη βελτίωση της πληροφόρησης και ενημέρωσης.

Η σκληρή πραγματικότητα, τέλος, κατέστησε επιτακτική την ανάγκη για την καθιέρωση της 12ης Ιουνίου ως την Παγκόσμια Ημέρα κατά της παιδικής εργασίας και ειδικότερα κατά του περιορισμού της παράνομης διακίνησης παιδιών, από το Διεθνή Οργανισμό Εργασίας.

58

12 Ιουνίου : Παγκόσμια ημέρα κατά της παιδικής εργασίας.

Η μέρα, είναι, επίσης, αφιερωμένη στα παιδιά της Αφρικής, που στην πλειοψηφία τους δουλεύουν από πολύ μικρή ηλικία και κάτω από ιδιαίτερα αντίξοες συνθήκες.

59

Α Π Ο Σ Π Α Σ Μ Α Τ Α Α Π Ο Κ Ε Ι Μ Ε Ν Α Π Ο Υ Α Ν Α Φ Ε Ρ Ο Ν Τ Α Ι Σ Ε Α Ν Η Λ Ι Κ Ο Υ Σ

Β Ι Ο Π Α Λ Α Ι Σ Τ Ε Σ

T ο κ ο ρ ι τ σ ά κ ι μ ε τ α σ π ί ρ τ α

Π α ρ α μ ύ θ ι τ ο υ Χ α ν ς Κ ρ ί σ τ ι α ν Ά ν τ ε ρ σ ε ν

Έπεφτε χιόνι και κόντευε να νυχτώσει. Ήταν η τελευταία βραδιά του χρόνου, η παραμονή της Πρωτοχρονιάς. Μέσα σ' εκείνο το κρύο και σ' εκείνο το σκοτάδι, ένα φτωχό κοριτσάκι περπατούσε στο δρόμο, χωρίς να φοράει τίποτα στο κεφάλι του, ούτε στα πόδια του……..

Το κοριτσάκι βάδιζε ξυπόλητο και τα πόδια του είχανε μελανιάσει από το κρύο. Μέσα στην τσέπη της κουρελιασμένης ποδιάς της είχε ένα σωρό σπίρτα. Στο χέρι της κρατούσε κι άλλα κουτιά γεμάτα, γιατί αυτή τη δουλειά έκανε: πουλούσε κουτιά με σπίρτα στους δρόμους. Όμως εκείνη την ημέρα δεν είχε πουλήσει ούτε ένα κουτί, γιατί οι άνθρωποι έτρεχαν να προφυλαχτούν από το κρύο κι από το χιόνι, και κανείς δε στεκόταν για ν' αγοράσει σπίρτα. Δεν είχε πουλήσει ούτε ένα κουτί και δεν είχε ούτε μια δεκάρα στην τσέπη της. Το κοριτσάκι πεινούσε και κρύωνε κι ήταν αδύνατο, κι έτρεμε ολόκληρο……………..

60Το κοριτσάκι πάγωνε όλο και πιο πολύ, αλλά δεν

τολμούσε να γυρίσει σπίτι της: θα πήγαινε τα κουτιά με τα σπίρτα, κι ούτε μια δεκάρα. Ο πατέρας της θα τη μάλωνε κι άλλωστε, μήπως και μέσα στο σπίτι της δεν έκανε τόσο κρύο;………….

Τα καημένα τα χεράκια της δεν τά' νιωθε πια από το πολύ το κρύο. 'Eνα σπίρτο θα τα ζέσταινε λιγάκι. Αν τολμούσε να βγάλει ένα, μονάχα ένα, απ' το κουτί και να τ' ανάψει να ζεστάνει τα δάχτυλά της; Τράβηξε ένα: κριτς! Πώς έλαμψε! Πώς άναψε! Ήτανε μια φλογίτσα καθαρή και ζεστή κι έμοιαζε με κεράκι, καθώς τη σκέπασε με τις χούφτες της. Τι παράξενο φως! Έμοιαζε τώρα μ' ένα κοριτσάκι, καθισμένο μπροστά σε μια μεγάλη σιδερένια σόμπα, που το σκέπασμά της ήτανε γυαλιστερό. Η φωτιά έκαιγε εκεί μέσα τόσο υπέροχα και ζέσταινε τόσο καλά!

Αλλά τι έγινε; Μόλις το κοριτσάκι άπλωσε τα ποδαράκια του για να τα ζεστάνει, η φλόγα έσβησε και η σόμπα εξαφανίστηκε. Η μικρούλα βρέθηκε καθισμένη στη γωνιά της, ανάμεσα σε δυο σπίτια, και κρατούσε στο χέρι της ένα σπίρτο καμένο.

Άναψε και δεύτερο σπίρτο……. Άναψε αμέσως και τρίτο σπίρτο……….. Το φτωχό κοριτσάκι άναψε άλλο σπίρτο. Μέσα στη λάμψη του, παρουσιάστηκε η γιαγιά της που της χαμογελούσε. «Γιαγιά», φώναξε η μικρούλα, «πάρε με μαζί σου»……… Πήρε το κοριτσάκι στην αγκαλιά της η γιαγιά, και πέταξαν κι οι δυο χαρούμενες, μέσα σ’ εκείνη τη λάμψη. Δεν υπήρχε πια ούτε κρύο, ούτε πείνα, ούτε αγωνία. Ήταν κοντά στο Θεό.

61

Για ένα παιδί που κοιμάται

ΔΗΜΗΤΡΑ Χ. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ

Στη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας του εικοστού αιώνα, μετά την κατάρρευση των καθεστώτων των ανατολικών χωρών, μεγάλο μέρος του πληθυσμού τους μετακινήθηκε σε ευρωπαϊκές χώρες, με σκοπό την εξεύρεση εργασίας. Από την εποχή αυτή και ως τις μέρες μας ζουν και βασιλεύουν στη χώρα μας χιλιάδες οικονομικοί μετανάστες, όπως το παιδί του ποιήματος, που κερδίζει το ψωμί του στα φανάρια της λεωφόρου και κοιμάται στο μηχανοστάσιο του εργοστασίου. Το ποίημα περιλαμβάνεται στη συλλογή Το κυπαρίσσι των εργατικών (1995).

Νύχτα. Η κίνηση αραιή στη λεωφόρο.Μες στο κλειστό, το φωτισμένο εργοστάσιο,Οι μηχανές, αποσταμένες μα άγρυπνες,Επιβλέπουν σαν άκακοι γίγαντεςΤον ύπνο του μικρού. ΣτριμωγμένοςΚοντά στη σκάρα του ατμού,

Με του αδερφού του το παλτό σκεπασμένοςΞεκουράζεται.Όλη τη μέρα δουλεύει στα φανάριαΣκουπίζει τζάμια βιαστικά με το κόκκινο.Εισπράττει κέρματα ή την εύλογη αγανάκτηση.Περιμένει το επόμενο φανάρι.Τίμια κερδίζει έτσι το ψωμίΚαι το μερίδιο του νυχτοφύλακα,Που τον αφήνει να κοιμάται εκεί μέσα.

Τα χιονισμένα βουνά της πατρίδας του,Τα χέρια της μάνας του που τύλιγαν γύρω τουΓυναίκειο μαντίλι για το κρύο,Το δάσκαλο που πληρωνότανε με γάλαΜόλις θυμάται.Θυμάται κάτι ελληνικά από το στόμα του,Που τώρα εδώ ακούγονται αλλιώτικα.Όχι σαν βότσαλα γυαλιστερά μεγάλης θάλασσας,΄Όχι σαν ποδοβολητό του αλόγουΕνός ανίκητου στρατηλάτη,Αλλά να, σαν τα κέρματα στην τσέπη, 62Σαν το φτύσιμο στο βλέμμα του πελάτη.Καμιά φορά πιο εγκάρδιαΣαν τούτο δω το βουητό της σκάρας,Που όλο ανεβάζει το θερμό ατμό.

Δ.Χ.Χριστοδούλου, Το κυπαρίσσι των εργατικών,Καστανιώτης

63

Χωρίς Οικογένεια

Απόσπασμα από το βραβευμένο από τη Γαλλική Ακαδημία έργο του Έκτορα Μαλό.

Η σκηνή διαδραματίζεται στο καφενείο του χωριού, ανάμεσα στο Μπαρμπερή, το μικρό Ρεμί και το σινιόρ Βιτάλη, τον παράξενο γέροντα… Δείχνει πόσο εύκολα και απροκάλυπτα, γινόντουσαν αγοραπωλησίες μικρών και απροστάτευτων παιδιών, αντί εξευτελιστικά μικρού ποσού χρημάτων, με την ανοχή και την αποδοχή του κοινωνικού περίγυρου που παρακολουθεί δίχως να συμμετέχει ή να αντιδρά.

- Αυτό εδώ είναι το παιδί που σας στενοχωρεί;

- Αυτό, μάλιστα.

- Και πιστεύεις ότι το ορφανοτροφείο θα σου δίνει μηνιάτικο για να το τρέφεις;

- Γιατί όχι; Αφού δεν έχει γονιούς, κάποιος πρέπει να πληρώνει τα έξοδά του για να το έχω στο σπίτι μου. Δε νομίζω να έχω άδικο.

- Δε λέω όχι. Νομίζεις όμως πως γίνεται πάντα αυτό που είναι δίκαιο;

- Α! όσο γι’ αυτό….- Εγώ λοιπόν σου λέω πως δε θα πάρεις τη

διατροφή που ζητάς.- Ε, τότε, ας το πάρουν στο άσυλο. Δεν

υπάρχει νόμος να μ’ αναγκάσει να το κρατήσω σπίτι μου.- Ίσως υπάρχει κι άλλος τρόπος να το

ξεφορτωθείς, και μάλιστα να ωφεληθείς και κάτι, είπε ο γέρος, αφού πρώτα με κοίταξε καλά καλά. Εγώ άρχισα να φοβάμαι πολύ.

- Δώσε μού το εμένα, είπε τέλος ο γέρος. Θα δουλεύει μαζί μου.

Ο Μπαρμπερής βλέποντας ίσως κάποια ευκαιρία να κερδίσει μερικά χρήματα, γύρισε και ρώτησε το γέρο:

- Πόσα θα μου δώσεις;

64- Είκοσι φράγκα το χρόνο, απάντησε ο γέρος.

Δεν το αγοράζω το νοικιάζω.- Είκοσι φράγκα; Πολύ λίγα.- Εκείνο που θέλεις είναι να ξεφορτωθείς το

παιδί και να μη σου τρώει το ψωμί, δεν είν’ έτσι; Κι εγώ σκέφτομαι να το φορτωθώ ο ίδιος.

- Μα για κοιτάξτε τι όμορφο παιδί! Είναι καλοκαμωμένο και γερό σαν άντρας.

- Ναι, είναι όμορφο, αλλά δεν μπορεί να κάνει σκληρή δουλειά

- Αυτός; Για κοίταξέ το καλά, είναι πολύ γερό.

Ο γέρος ακούμπησε το κοκαλιάρικο χέρι του στα πόδια μου και τα ψηλάφισε, ενώ κουνούσε το κεφάλι του κάνοντας γκριμάτσες. Η χειρονομία αυτή κι οι κουβέντες που έλεγαν οι δυο τους, μου θύμισαν τη σκηνή που είδα όταν ο ζωέμπορος είχε έρθει σπίτι ν’ αγοράσει την αγελάδα μας. Κι αυτός την είχε ψηλαφίσει, και κουνούσε το κεφάλι του κάνοντας γκριμάτσες. Έλεγε πως δεν ήταν καλή η αγελάδα και δε θα μπορούσε να την ξαναπουλήσει. Κι ωστόσο την αγόρασε. Έτσι λοιπόν θα με αγόραζε τώρα ο γέρος κι εμένα; Βοήθησέ με, Μάνα Μπαρμπερίνα! Πώς όμως θα μπορούσε να με βοηθήσει; Ήμουν έτοιμος να πω πως ο ίδιος ο Μπαρμπερής χτες ακόμα, με κατηγορούσε για αδύνατο κι έλεγε πως δεν έχω γερά μπράτσα και κότσια. Τι θα κέρδιζα όμως αν το έλεγα; Ίσως μόνο βρισιές και ξύλο. Αυτό συλλογίστηκα και δε μίλησα.

- Σου δίνω τριάντα φράγκα, είπε ο γέρος, ύστερα από κάμποση ώρα.

Τότε εγώ ρίχτηκα στα πόδια του γέρου και φώναξα κλαίγοντας:

- Αφήστε με εδώ, κύριε, μη με παίρνετε μαζί σας, σας παρακαλώ!…….

65

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Βασίλης Μουλόπουλος:«Παγκοσμιοποίηση των παιδιών», εφημερίδα «Το Βήμα»

2. Τάσος Τέλλογλου: « Πού πήγαν τα παιδιά των φαναριών», εφημερίδα «Το Βήμα»

3. Ρομίνα Ξύδα: «Από τα φανάρια στα θρανία», εφημερίδα «Το Βήμα»

4. Παναγιώτης Σαμπάνης: « Οι σκηνίτες Τσιγγάνοι», στην ηλεκτρονική επιθεώρηση για τα ανθρώπινα δικαιώματα

5. Άρθρα από τις εφημερίδες «Ελευθεροτυπία» και «Τα Νέα»

6. Σοφία Καραγιαννοπούλου–Κόγιου:«Παραβιάζοντας τα παιδικά χρόνια»

7. www.olympinet.gr/unicef8. Χανς Κρίστιαν Άντερσεν: « Το κοριτσάκι με τα

σπίρτα», παραμύθι9. Δήμητρα Χριστοδούλου: « Για ένα παιδί που

κοιμάται», ποίημα10. Έκτορας Μαλό: « Χωρίς Οικογένεια», εκδόσεις

Παπαδόπουλος

66