1

Η Ελλάδα μια βόλτα Σκοπός της ερευνητικής εργασίας μας είναι να γνωρίσουμε την χώρα μας αλλά κυρίως να γνωρίσουμε τον δικό μας τόπο. Αφορμή στάθηκε η ανακάλυψη τοπίων και δραστηριοτήτων τόσο κοντά μας που δεν ήταν γνωστοί σε μας και είναι δίπλα μας. Ξεκινήσαμε ένα γρήγορο, κυρίως φωτογραφικό, ταξίδι στην Ελλάδα αλλά και μια στάση μεγαλύτερης διάρκειας στην περιοχή μας ανακαλύπτοντας και εξερευνώντας.

2

ΘΡΑΚΗ

3

Η ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΞΑΝΘΗΣ

Η Ξάνθη είναι μια πόλη της Θράκης στη Βόρεια Ελλάδα. Για το όνομα της πόλης υπάρχουν δύο απόψεις:

• Η πρώτη, πως Ξάνθη ονομαζόταν μία από τις κόρες του Ωκεανού και της Τηθύας.

• Η δεύτερη πως προέρχεται από μια αμαζόνα που είχε το όνομα Ξάνθη και βασίλευε τότε στην περιοχή.

Υπάγεται διοικητικά στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Είναι η πρωτεύουσα του ομώνυμου νομού και του ομώνυμου δήμου με πληθυσμό 64.450 κατοίκων σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της απογραφής του 2011.

4

Η πόλη αποτέλεσε σταθμό της εκστρατείας του Ανδρόνικου Γ’ του Παλαιολόγου το 1327 κατά τον εμφύλιο πόλεμο που επικρατούσε εκείνη την εποχή. Η άνθηση της πόλης επήλθε 18ο με 19ο αιώνα, οπότε και η πόλη έγινε ξακουστή σε ολόκληρο τον κόσμο για τον καπνό της, και δεν είχε τίποτα να ζηλέψει από άλλες ευρωπαϊκές πόλεις. Την αποκαλούσαν και σαν μικρό Παρίσι, εξαιτίας του πλούτου που είχε εκείνη την εποχή. Την οικονομική άνθηση της πόλης σταμάτησαν δύο δύσκολες περίοδοι: α) η ελληνική επανάσταση, κατά την οποία πολλοί Ξάνθιοι συνελήφθησαν και φυλακίσθηκαν β) δυο αλλεπάλληλοι σεισμοί το 1829 ισοπέδωσαν την πόλη και τα χωριά της περιοχής. Η πρώτη φάση οικοδόμησης της σημερινής Παλιάς Πόλης, διατηρώντας μεγάλο μέρος του παλαιότερου πολεοδομικού ιστού, εκτιμάται ότι είναι μεταξύ 1830-1845. Την περίοδο 1870–1910 στην πόλη αναπτύσσεται έντονη οικονομική δραστηριότητα και έχουμε οικονομική άνθηση.

Η Παλιά Πόλη

5

ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ • Λαογραφικό μουσείο

• Εκκλησιαστικό Μουσείο Μητροπόλεως

Ξάνθης

6

ΡΟΔΟΠΗ

Η Ροδόπη είναι μια μεγάλη οροσειρά κατά μήκος των ελληνοβουλγαρικών συνόρων, στα βόρεια των νομών Δράμας , Ξάνθης και Ροδόπης. Κατά την ελληνική μυθολογία, η οροσειρά ονομάστηκε έτσι από τη βασίλισσα της Θράκης Ροδόπη, την οποία οι θεοί μεταμόρφωσαν σε βουνό, για την τιμωρήσουν για την αλαζονεία της.

Σήμερα η Ροδόπη είναι μια περιοχή σχεδόν έρημη. Με τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο και τον Εμφύλιο, οι περισσότεροι οικισμοί ερήμωσαν οριστικά και οι κάτοικοί τους δεν ξαναγύρισαν ποτέ. Ακόμη και οι Σαρακατσάνοι κτηνοτρόφοι εγκατέλειψαν την δύσκολη ζωή στην Ροδόπη.

7

Η οροσειρά της Ροδόπης χαρακτηρίζεται από πολυάριθμες κορυφές χαμηλού σχετικά υψομέτρου. Η ψηλότερη κορυφή της (εντός Ελληνικού εδάφους), η Δελημπόσκα έχει υψόμετρο 1.953 μέτρα και βρίσκεται στο νομό Δράμας στον ορεινό όγκο του Φρακτού, στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα.

Αυτό ίσως που κάνει την Ροδόπη μοναδική είναι ο υδάτινος πλούτος της. Διασχίζεται από τον Νέστο ποταμό και τους δεκάδες παραποτάμους του, ενώ έχει πολύ υψηλό δείκτη βροχοπτώσεων.

8

Η ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ

ΚΟΜΟΤΗΝΗ

9

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ

Η Αλεξανδρούπολη είναι πόλη της Θράκης και πρωτεύουσα του νομού Έβρου. Έχει πληθυσμό 49.724 κατοίκους. Είναι σημαντικό λιμάνι και εμπορικό κέντρο της βορειοανατολικής Ελλάδας.

Η Αλεξανδρούπολη είναι μια πόλη σύγχρονη με προσεγμένο ρυμοτομικό σχέδιο και αναπτύσσεται με γρήγορους ρυθμούς. Αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους συγκοινωνιακούς κόμβους καθώς προσεγγίζεται με όλα τα μέσα, αεροπορικώς, σιδηροδρομικώς, οδικώς και ακτοπλοϊκώς. Αξιοσημείωτα έργα υποδομής είναι το σύγχρονο - -διεθνές λιμάνι, η Εγνατία οδός καθώς και η σιδηροδρομική σύνδεση με σημαντικές πόλεις που την καθιστούν εμπορικό κόμβο και δημιουργούν της κατάλληλες προϋποθέσεις για την περαιτέρω ανάπτυξή της στο μέλλον

10

Αποτελεί μια από τις νεότερες πόλεις της χώρας, καθώς ιδρύθηκε το 1875 και ως πόλη αναφέρεται από τις αρχές του 20ου αιώνα. Η γύρω περιοχή της έχει πλούσιο ιστορικό παρελθόν, καθώς στην θέση της βρισκόταν η αρχαία πόλη Σάλη, την οποία αναφέρει ο Ηρόδοτος, καθώς επίσης σε κοντινή απόσταση η αρχαία Μεσημβρία, η Ρωμαϊκή Τραϊανούπολη και η Βυζαντινή Βήρα. Ένα μικρό χωριό δημιουργήθηκε στην περιοχή της πόλης κατά τη διάρκεια κατασκευής της σιδηροδρομικής γραμμής που συνδέει την Κωνσταντινούπολη με τις μεγάλες πόλεις της Μακεδονίας. Η συγκεκριμένη εργασία αποτελούσε μέρος μιας προσπάθειας εκσυγχρονισμού της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και ανατέθηκε σε μηχανικούς από την Αυστροουγγαρία. Η αρχική εγκατάσταση σύντομα έγινε ένα χωριό γνωστό ως Δεδέαγατς.

11

ΈΒΡΟΣ O Έβρος, γνωστός και ως Μαρίτσα, (Βουλγαρικά: Марица, Τουρκικά: Meriç Nehri) είναι ο δεύτερος σε μέγεθος ποταμός της ΝΑ Ευρώπης (μετά τον Δούναβη), και ο κυριότερος ποταμός της Βαλκανικής Χερσονήσου, με συνολικό μήκος περίπου 530 km.

Πηγάζει από τα όρη Ρίλα, πρώην Σκόμιο, της δυτικής Βουλγαρίας και κυλά σε βουλγαρικό έδαφος νοτιοανατολικά, διασχίζοντας την Ανατολική Ρωμυλία, σχηματίζοντας κοιλάδα ανάμεσα στις οροσειρές της Ροδόπης και του Αίμου απ' όπου και διέρχεται από τις πόλεις Πλόβντιβ (Φιλιππούπολη), Σβίλεγκραντ και Ιβαήλοβγκραντ. Στη συνέχεια, συναντώντας τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα, κοντά στο χωριό Ορμένιο, εισέρχεται για λίγα χιλιόμετρα σε τουρκικό έδαφος, σχηματίζοντας το τρίγωνο του Καραγάτς, κοντά στην Αδριανούπολη, απ' όπου η συνέχεια του ρου του αποτελεί το γεωγραφικό

12

σύνορο μεταξύ Ελλάδας-Τουρκίας, χωρίζοντας και γεωγραφικά τη Δυτική από την Ανατολική Θράκη. Εκβάλλει στο βόρειο Αιγαίο Πέλαγος, στο λεγόμενο Θρακικό πέλαγος. Το μήκος του στο ελληνικό έδαφος από τη Νέα Βύσσα μέχρι τις εκβολές του φθάνει τα 206 χιλιόμετρα

13

Το δέλτα του Έβρου Ο Έβρος στις εκβολές του σχηματίζει ένα τεράστιο και δαιδαλώδες δέλτα, το οποίο αποτελεί τον σημαντικότερο υδροβιότοπο της Ελλάδας. Το Δέλτα του Έβρου αρχίζει από το χωριό Πόρος, όπου διακλαδίζεται σε δύο βραχίονες. Δεν είναι πλωτός σε κανένα σημείο του, έχει όμως σημαντικό όγκο υδάτων που χρησιμοποιούνται για παραγωγή ηλεκτρισμού (φράγμα Κυπρίνου), και αρδεύσεις. Είναι από τους πιο συμαντικούς υδροβιότοπους της Ευρώπης και είναι υπό προστασία.

14

Ρύπανση του ποταμού Στον Έβρο καταλήγουν βαρέα μέταλλα από απόβλητα μεταλλευτικών δραστηριοτήτων στην Βουλγαρία και βιομηχανίες της Τουρκίας. Τα επίπεδα νιτρικών, νιτρωδών, αμμωνιακών αλάτων και ολικού φωσφόρου είναι εξαιρετικά υψηλά στο σημείο εισόδου του ποταμού στην Ελλάδα.

15

Νησιά Αιγαίου Η ΛΗΜΝΟΣ

Η Λήμνος είναι το όγδοο μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας και έχει έκταση 476 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Βρίσκεται στο Βόρειο Αιγαίο και είναι ανάμεσα στο Άγιο Όρος, τη Σαμοθράκη , τη Λέσβο και την Ίμβρο. Πρωτεύουσα του νησιού είναι η Μύρινα που πήρε το όνομα της γυναίκας του πρώτου βασιλεία του νησιού. Παρόλο που η Λήμνος είναι ένα ηφαιστειογενές νησί έχει εύφορες πεδιάδες στις οποίες καλλιεργούνται σιτηρά και αμπέλια. Οι κάτοικοι ασχολούνται με τη γεωργία την κτηνοτροφία και την αλιεία.

Η λέξη Λήμνος σημαίνει λευκή, λαμπερή, παρόλο που αυτές οι ονομασίες δεν ταιριάζουν με ένα ηφαιστειογενές νησί. Κατά σοβαρότερες εκδοχές το όνομα Λήμνος προέρχεται είτε από λέξη Λήιον, που προσδιορίζει το σπαρμένο χωράφι, τον αγρό ή από τις αρχαίες ελληνικές λέξεις

16

"ληίς" (που σημαίνει κοπάδι) + "μήλο" (που σημαίνει πρόβατο), δηλαδή νήσος κοπαδιών αιγοπροβάτων. Η τελευταία αυτή εκδοχή φέρεται και η επικρατέστερη, επειδή η Λήμνος είναι το πεδινότερο νησί του Αιγαίου με μεγάλη παραγωγή αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων από την αρχαιότητα. Ακόμα και σήμερα, τα μεγαλύτερα τμήματα της Λήμνου είναι τα σπαρμένα σιταροχώραφα που φθάνουν ως την άκρη της θάλασσας.

Στο πέρασμα των αιώνων την είπαν ακόμη με τα επίθετα: "Ανεμόεσσα", επειδή εκείνη η περιοχή έχει πολλούς και ισχυρούς ανέμους, "Δίπολη", διότι είχε δυο κύριες πόλεις τη Μύρινα και την Ηφαίστεια "Σιντιίδα", γιατί οι πρώτοι κάτοικοι ονομάζονταν Σίντιες "Αμπελόεσσα", επειδή έχει πολλούς αμπελώνες και "Υψιπύλεια", γιατί στη αρχαιότητα ζούσε εκεί η βασίλισσα Υψιπύλη.

O κόλπος του Μούδρου είναι, επίσης, ένας αξιόλογος βιότοπος με πλούσια ιχθυοπανίδα. Επειδή είναι τόπος αναπαραγωγής ψαριών, την άνοιξη και το καλοκαίρι απαγορεύεται το ψάρεμα με στενά δίχτυα. Ο κόλπος είναι ακόμη πλούσιος σε οστρακοειδή, όπως αχιβάδες, μύδια, πίνες, χτένια και καβούρια.

17

Ο κόλπος του Μούδρου

Αρχαιολογικοί χώροι

Οι σημαντικότεροι αρχαιολογικοί χώροι του νησιού είναι η Πολιόχνη στην ανατολική ακτή της Λήμνου , το Καβείριο και η Ηφαιστία στα ΒΑ του νησιού καθώς και η νησίδα του Κουκονησίου κοντά στον Μούδρο.

Καβείριο

Ηφαιστία

18

Η Μυτιλήνη

Η Λέσβος είναι το τρίτο σε έκταση νησί της Ελλάδας και είναι από τα πιο δασωμένα νησιά του Αιγαίου, αφού υπάρχουν μεγάλες εκτάσεις από πεύκα, βελανιδιές, καστανιές κ.ά. Οι ακτές της χαρακτηρίζονται από τους δύο κλειστούς κόλπους - της Καλλονής και της Γέρας - που σχηματίζονται στο νότιο τμήμα. Στο έδαφος της υπάρχουν πολλές ιαματικές θερμοπηγές (Θερμή, Εφταλού, Γέρα, Λισβόριο, Πολιχνίτος) που μαρτυρούν τη μεγάλη ηφαιστειακή δραστηριότητα.

Πρωτεύουσα είναι του νησιού είναι ο Μόλυβος , στον οποίο καθρεφτίζεται με τον καλύτερο τρόπο η μεγάλη οικονομική ανάπτυξη του νησιού κατά τον 18ο αιώνα. Τα εντυπωσιακά αστικά μέγαρα, έργα σπουδαίων αρχιτεκτόνων που διατηρούνται σε πολύ καλή κατάσταση μαγεύουν τον επισκέπτη. Αξίζει να επισκεφθεί κανείς το κάστρο, , τον υπέροχο ναό του Αγίου Αθανασίου, , το Γενί Τζαμί, και την εκκλησία του

19

Αγίου Θεράποντα, που αποτελεί σημείο αναφοράς για την πόλη.

Ευρήματα αρχαιολογικών ανασκαφών μαρτυρούν ότι το νησί κατοικήθηκε από την Νεολιθική περίοδο. Το 1393-1184 π. Χ. κυριεύεται από τους Αχαιούς, ενώ το 1110-1100 π. Χ. από τους Αιολείς.

Το 88 π. Χ. το νησί κυριεύεται από τους Ρωμαίους. Ακολουθεί μια περίοδος αυτονομίας από το 62 π. Χ. έως το 70 μΧ., ενώ κατά την διαίρεση του Ρωμαϊκού κράτους σε Ανατολικό και Δυτικό, η Λέσβος περιέρχεται στο Ανατολικό Κράτος.

Κατά την Βυζαντινή περίοδο (324-1453) το νησί δέχεται επιδρομές Σαρακηνών, Ενετών και Καταλανών. Το 1354 παραχωρείται από τον Αυτοκράτορα Ιωάννη Παλαιολόγο Ε’ ως προίκα της αδελφής του, στο Γενουάτη Φραγκίσκο Γατελούζο.

Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας (1462-1912) το νησί γνωρίζει δύσκολες μέρες.

Το 1912 η Λέσβος απελευθερώνεται από τον Ελληνικό στόλο και παραχωρείται οριστικά στην Ελλάδα με τις Συνθήκες του Λονδίνου και των Αθηνών το 1914, ενώ τα Ελληνικά δικαιώματα στο νησί αναγνωρίζονται επισήμως με την Συνθήκη των Σεβρών και της Λωζάνης το 1923.

20

Το αρχαίο θέατρο της Μυτιλήνης

Το Αρχαίο Θέατρο Μυτιλήνης βρίσκεται στο Βορειοδυτικό άκρο της πόλης, στο λόφο της Αγίας Κυριακής. Αποκαλύφθηκε από τις αρχαιολογικές ανασκαφές που έγιναν το 1958 και θεωρείται ως ένα από τα μεγαλύτερα θέατρα της αρχαιότητας ,αφού χωρούσε 15.000 άτομα και είχε εξαίρετη ακουστική . Σύμφωνα με την παράδοση ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας Πομπήιος κατά την επίσκεψή του στο θέατρο , αποφάσισε να κατασκευάσει παραπλήσιο Θέατρο στην Ρώμη.

21

Το κάστρο του Μολύβου

Το Κάστρο Μολύβου χτίστηκε κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής εποχής στα απομεινάρια αρχαίων, εκτεταμένων τειχών, με σκοπό την αντιμετώπιση επιδρομών. Ολοκληρώθηκε το έτος 1373 και ενισχύθηκε από τους Τούρκους το 1462. Πρόκειται για ένα καλοφτιαγμένο Κάστρο, χτισμένο με κόκκινο και καφέ τραχείτη, με γερά τείχη, με επιγραφές, οικόσημα και άλλα διακριτικά στοιχεία. Ο χώρος χωρίζεται σε πολλά επίπεδα, ενώ εξαίρετο μνημείο παραμένει η κεντρική είσοδος κατασκευασμένη από χοντρό ξύλο, σκεπασμένο με περίτεχνες μεταλλικές πλάκες. Βρίσκεται στην κορυφή πευκόφυτου λόφου και θεωρείται ως ένα από τα καλύτερα διατηρημένα Κάστρα της Ανατολικής Μεσογείου.

Tα σημερινά δείγματα αρχιτεκτονικής στη Λέσβο παρουσιάζουν ανομοιομορφία λόγο των σεισμών και πυρκαγιών που έχουν καταστρέψει το νησί τα τελευταία 200 χρόνια.

22

Η ζωή στη Μυτιλήνη

Η Μυτιλήνη είναι μια ζωντανή πόλη που δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από κάθε σύγχρονη μεγαλούπολη. Η νυχτερινή ζωή είναι έντονη και ικανοποιεί όλα τα είδη διασκέδασης. Μπαράκια που παίζουν ελληνική και ξένη μουσική, κέντρα με ζωντανή μουσική που υπόσχονται αξέχαστες βραδιές. Για τους παραθεριστές των ήπιων τόνων, λειτουργεί θερινός κινηματογράφος, ενώ ο δήμος διοργανώνει πολιτιστικές εκδηλώσεις που περιλαμβάνουν θεατρικές παραστάσεις και μουσικές συναυλίες με τη συμμετοχή δημοφιλών καλλιτεχνών. Η Λέσβος φημίζεται για την τοπική της κουζίνα. Θα δοκιμάσετε εκλεκτές συνταγές που θα σας μείνουν αξέχαστες. Τα πιο φημισμένα πιάτα της λεσβιακής κουζίνας είναι: αρνάκι γεμιστό, σουτζουκάκια, κρεμμυδοντολμαδάκια, κολοκυθολούλουδα, κολοκυθοκεφτέδες, κρεμμυδόπιττες, γκιουζελμέδες, σπιτικά ζυμαρικά, καλαμαράκια γεμιστά κ.α. Η διαμονή στην πρωτεύουσα της Λέσβου θα σας αφήσει τις καλύτερες εντυπώσεις. Ξενοδοχεία όλων των κατηγοριών και ενοικιαζόμενα δωμάτια με όλες τις ανέσεις, απευθύνονται σε κάθε οικονομική δυνατότητα.

23

Οι παραλίες της Λέσβου

Οι παραλίες της Λέσβου δεν είναι πάρα πολλές σε σχέση με το μέγεθος του νησιού. Παρουσιάζουν όμως μεγάλη ποικιλία. Άλλες μικρές και γραφικές και άλλες μεγάλες και κοσμικές. Τα νερά τους, είναι πεντακάθαρα και μπορούν να ικανοποιήσουν όλες τις προτιμήσεις. Άλλες με δροσερά νερά όπως αυτές των Καλλονής και Γέρας και άλλες με πιο κρύα νερά όπως αυτές που βλέπουν στο Αιγαίο πέλαγος.

24

ΑΠΟΛΙΘΩΜΕΝΟ ΔΑΣΟΣ ΛΕΣΒΟΥ

Μοναδικό Μνημείο της Φύσης

Στην δυτική Λέσβο, εκεί που η λάβα και η στάχτη του ηφαιστείου συναντούν το γαλάζιο του Αιγαίου, ο χρόνος και το κύμα φέρνουν στο φώς απολιθωμένα τμήματα δέντρων που έζησαν στο παρελθόν. Μεγάλα και μικρά πολύχρωμα, σε αμέτρητο αριθμό και ποικιλία, όρθια ή ξαπλωμένα στη γη με τις ρίζες να διαπλέκονται. Κατοικούν εκεί αμέτρητα χρόνια και είναι μάρτυρες σε αύτη την δημιουργία της Φύσης. Τα απολιθωμένα δένδρα δημιουργούν ένα σύνολο μοναδικό <<ΤΟ ΑΠΟΛΙΘΩΜΝΟ ΔΑΣΟΣ ΤΗΣ ΛΕΣΒΟΥ>>. Τα χρώματα τους φωτεινά, ζωντανά ξεχωρίζουν από τα άχρωμα και γκρίζα των ηφαιστείων πετρωμάτων που τα περιβάλουν. Αμέτρητες οι αποχρώσεις του κόκκινου, του

25

κίτρινου και του καστανού, του πράσινου αλλά και του μαύρου. Πολύχρωμες λεπτομέρειες από κροκί, άλικο, μενεξεδί μέχρι το βαθύ μπλε, σε πολύπλοκους συνδυασμούς, θαμπώνουν τους επισκέπτες.

Απολιθωμένα δένδρα βρίσκονται σε πολλές θέσεις και σε μεγάλο αριθμό στην Λέσβο. Τα πιο πολλά βρίσκονται στο τρίγωνο που το αποτελούν οι περιοχές Όρδυμνος, Νησιώπη, Σκάλα Ερεσσού, Σίγρι. Αρκετά απολιθώματα συναντούμε και στης περιοχές Μεσοτόπου, Χιδήρων, Γαβαθά, Πολιχνίτου, Μολύβου και Άγρας.

Δημιουργία Απολιθωμένου δάσους

Το απολιθωμένο δάσος δημιουργήθηκε πριν 20 εκατομμύρια χρόνια και αποτελεί ένα από τα ωραιότερα μνημεία της γεωλογικής μας κληρονομιάς.

Η δημιουργία του είναι συνδεδεμένη με τη γεωλογική ιστορία και εξέλιξη της περιοχής του Αιγαίου. Το Αιγαίο αποτελεί και σήμερα μια από τις ενεργείς περιοχές

του πλανήτη μας. Οι γεωλογικές διεργασίες που συμβαίνουν στο μέρος αυτό γίνονται αντιληπτές πολύ συχνά από σεισμική και ηφαιστειακή δραστηριότητα.

26

Η ηφαιστειακή δραστηριότητα που εκδηλώνεται στο Αιγαίο είναι γνωστό ότι οφείλεται στην Αφρικανική λιθοσφαιρική πλάκα η οποία βυθίζεται κάτω από την Ευρασιατική πλάκα η οποία εκδηλώνεται στην περιοχή της νότιας Κρήτης εκεί που υπάρχει η ελληνική τάφρος. Η βύθιση αύτη προκαλεί πιέσεις στη εσωτερική λεκάνη του Αιγαίου, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται ρήγματα στο φλοιό που συνδέονται με την σεισμικότητα της περιοχής, με αυτό τον τρόπο δίνουν ώθηση στο ηφαιστειακό υλικό να ανέρχεται από το εσωτερικό της γης και να εκχύνεται στις θέσεις των ηφαιστείων. Με την διαδικασία αυτή δημιουργήθηκαν μια σειρά ηφαιστείων στο χώρο του Αιγαίου όπως της Σαντορίνης της Μήλου της Νισύρου και άλλα.

Η Λέσβος είναι και αυτή ένα ηφαιστειογενές νησί όπως η Χίος και η Λήμνος. Σχεδόν το μισό ή και περισσότερο από το μισό της έκτασης του νησιού αποτελείτε από ηφαιστειογενείς σχηματισμούς ξαπλώνονται από το ΒΑ του κόλπου της Καλλονής ως τη Μήθυμνα και δείχνουν ότι υπήρχε ηφαιστειακή δραστηριότητα με πολλές εκρήξεις. Σε αυτήν την εποχή που υπήρχε έντονη ηφαιστειακή δράση δημιουργήθηκαν στο νησί τα απολιθώματα. Η ηφαιστειακή δραστηριότητα εκτός από την λάβα που ευτυχώς δεν έφτασε στις περιοχές που κατοικούνταν εκτόξευσε μεγάλες ποσότητες στάχτης στην ατμόσφαιρα, η οποία έφτασε σε λίγο χρονικό διάστημα μέχρι το απολιθωμένο δάσος και κάλυψε σχεδόν τα πάντα. Μετά τις ηφαιστειακές εκρήξεις ακολούθησαν πολλές έντονες βροχοπτώσεις που δημιούργησαν αρκετές λασποροές οι

27

οποίες σκέπασαν το απολιθωμένο δάσος που υπήρχε εκείνη την εποχή. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η βλάστηση δημιουργήθηκε λόγο της προσωρινής ηφαιστειακής ηρεμίας. Όσον αφορά την απολίθωση αυτή αφού είχαν τελειώσει οι περίοδοι βλάστησης και θαψίματος των δένδρων και αυτά δεν ανήκει στην περίοδο ηφαιστειακού παροξυσμού. Η απολίθωση έγινε με το υλικό που ήταν διαλυμένο στα θερμά νερά που κυκλοφορούσαν στο έδαφος. Το υλικό αυτό ονομάζεται διοξείδιο του πυριτίου.

Τα απολιθωμένα λοιπόν δένδρα της Λέσβου βλάστησαν πάνω στο έδαφος το οποίο σχηματίστηκε από στερεά αναβλύσματα ηφαιστείων που βρίσκονταν σε ενέργεια και μέσα σ' αυτό το έδαφος που βλάστησαν θάφτηκαν και απολιθώθηκαν με την κυκλοφορία θερμών νερών που περιείχαν διοξείδιο του πυριτίου.

Είδη φυτών και δένδρων

Η ποικιλία των φυτών του Απολιθωμένου δάσους όπως αποδεικνύεται από την συστηματική μελέτη των απολιθωμένων κορμών

28

και φύλλων προσδιόρισαν το είδος των φυτών που συμμετείχαν στην δημιουργία του απολιθωμένου δάσους πριν από 20 εκατομμύρια χρόνια. Οι περισσότεροι απολιθωμένοι κορμοί ανήκουν στα κωνοφόρα και αγγειόσπερμα, όπως πεύκη, σεκόια που είναι το μεγαλύτερο φυτό που έζησε στον πλανήτη μας, ο πλάτανος, η δρυς, η οξιά, ο φοίνικας, το κυπαρίσσι, τίλια ο σφένδαμος, το κανελόδενδρο, η λεύκη, η δάφνη και άλλα.

Μοναδικότητα και αξία του απολιθωμένου Δάσους

Οι επιστήμονες που μελέτησαν το Απολιθωμένο δάσος της Λέσβου αναφέρονται με θαυμασμό στην μοναδικότητα και την σπανιότητα που δημιούργησε η φύση, επειδή είναι μια δασική έκταση που απολιθώθηκε εκείνη την στιγμή λόγο της δράσης του ηφαιστείου. Οι λόγοι που το καθιστούν μοναδικό και δείχνου την τεράστια αξία του δάσους είναι οι εξής:

1) Ο μεγάλος αριθμός των απολιθωμένων κορμών που διατηρούνται όρθιοι με το ριζικό τους σύστημα τα οποία φαίνεται ότι απολιθώθηκαν στη φυσική τους θέση.

2) Τα απολιθωμένα δένδρα και τα όργανα φυτών, ρίζες, κλαδιά, φύλλα και σπέρματα έχουν διατηρηθεί σε άριστη κατάσταση.

3) Η ηλικία του δάσους καθώς και η ποικιλία και ο μεγάλος αριθμός των διαφορετικών ειδών των

29

απολιθωμένων φυτών που βρέθηκαν συνηγορούν για τη μεγάλη επιστημονική τους αξία.

4) Η σύνθεση της απολιθωμένης χλωρίδας αποτελεί σημαντικό δείκτη των κλιματικών συνθηκών και του περιβάλλοντος εκείνης της περιόδου.

Παρόμοιο και συγκρίσιμο οικοσύστημα με αυτό του Απολιθωμένου Δάσους είναι τα απολιθωμένα δάση που βρίσκονται στην Β. Αμερική και συγκεκριμένα στην Αριζόνα.

Επίσκεψη στο Απολιθωμένο Δάσoς

Ο επισκέπτης έχει πολλές επιλογές για να ξεναγηθεί στο Απολιθωμένο Δάσος. Μπορεί να επισκεφθεί το Πάρκο του Απολιθωμένου Δάσους στη περιοχή «Κύρια Απολιθωμένη», το Γεωπάρκο του Σιγρίου, τη νυσίδα Νησιώπη, είτε να επιλέξει πεζοπορικές διαδρομές που συνδέουν τις διάφορες απολιθωματοφόρες θέσεις χωρίς να παραλείψει να επισκεφθεί τις εγκαταστάσεις του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας στο Σίγρι όπου αναδεικνύονται τα ευρήματα

30

του απολιθωμένου Δάσους και η γεωϊστορική εξέλιξη του Αιγαίου από τις διεργασίες που οδήγησαν στη δημιουργία του απολιθωμένου Δάσους πριν 20 εκατομμύρια χρόνια μέχρι τα σύγχρονα οικοσυστήματα.

Το Πάρκο που δημιούργησε η Διεύθυνση Δασών Λέσβου, αποτελεί μια μοναδική εμπειρία. Ο επισκέπτης μένει έκθαμβος μπροστά στην πληθώρα των ευρημάτων τα οποία όπως αναφέραμε παραπάνω είναι άριστα διατηρημένα. Επίσης μπορεί να περιηγηθεί σε μια ολόκληρη βουνοπλαγιά με ιδικά διαμορφωμένα μονοπάτια που κατασκευάστηκαν χωρίς μηχανικά μέσα για να μη διαταραχθεί το φυσικό περιβάλλον, θα νιώσει συγκίνηση με τους ωραίους χρωματικούς συνδυασμούς που η φύση «στόλισε» τα πετρωμένα δένδρα και θα θαυμάσει την αυθεντικότητα των απολιθωμένων κορμών που έχουν διατηρήσει την πιο παραμικρή λεπτομέρεια και στο φλοιό και στο εσωτερικό τους. θα εντυπωσιαστεί από το πλήθος και τις διαστάσεις των δένδρων και θ' ανακαλύψει ότι κάποια από αυτά του είναι γνωστά και ίσως του θυμίζουν την τελευταία επίσκεψη του σ' ένα πευκοδάσος.

Για αυτούς τους λόγους αξίζει να επισκεφτούν το Απολιθωμένο Δάσος της Λέσβου. Γιατί θα συνειδητοποιήσει ότι κάνει ένα ωραίο ταξίδι μέσα στο χρόνο.

31

32

Ναοί και Μονές στη Λέσβο

Μητροπολιτικός Ναός Αγίου Αθανασίου Ιεροί Ναοί

Βρίσκεται στο κέντρο της Μυτιλήνης, οικοδομημένος στο τέλος του 16ου αιώνα σε σχήμα σταυροειδές, τρίκλιτης βασιλικής. Είναι αφιερωμένος στον Άγιο Αθανάσιο και στον Ναό φυλάσσονται τα ιερά λείψανα του νεομάρτυρα Αγίου Θεοδώρου του Βυζαντίου-προστάτη της πόλης.

Το ξυλόγλυπτο τέμπλο χαρακτηρίζεται ως ένα από τα ωραιότερα έργα της Μεταβυζαντινής περιόδου ( 1738 ), ενώ επίσης μεταξύ άλλων ξεχωρίζει η εικόνα του Ιησού είναι ( Μικρασιατικό κειμήλιο του 16ου αιώνα ). Άγιος Θεράποντας

33

Αποτελεί σημείο αναφοράς στην περιοχή του λιμανιού της Μυτιλήνης και είναι ο μεγαλύτερος Ναός της πόλης. Χτίστηκε το 1860 σε ρυθμό σταυροειδές Βυζαντινό, ενώ ανάμεσα στις αξιόλογες εικόνες ξεχωρίζουν δυο Βυζαντινές, του Ιησού Χριστού (14ος αιώνας ) και του Ιωάννη Θεολόγου ( 15ος αιώνας ).

Ναός Αγίων Θεοδώρων

Πρόκειται για μια από τις παλαιότερες εκκλησίες της πόλης της Μυτιλήνης και είναι χτισμένη στο άκρο της αρχαίας πόλης. Κατασκευάστηκε κατά την Βυζαντινή εποχή και ανοικοδομήθηκε το 1759 σε ρυθμό τρίκλιτης βασιλικής, κατόπιν καταστροφής από

πυρκαγιά. Στο εσωτερικό της υπάρχουν καταπληκτικές αγιογραφίες και εκκλησιαστικά ( ξυλόγλυπτα ) αντικείμενα.

34

Παναγία Αγίας Σιών Βρίσκεται στην κωμόπολη Αγιάσος. Το όνομα της προήλθε από την παλιά εικόνα της Παναγίας, φιλοτεχνημένη από τον Ευαγγελιστή Λουκά, που κατά την ιερή παράδοση ο ιερομόναχος Αγάθωνας μετέφερε το 803 από την Ιερουσαλήμ, που ως γνωστόν ονομάζεται Αγία Σιών.

Η σκήτη του Αγάθωνα πολύ σύντομα έγινε τόπος προσκυνήματος και πυρήνας διαμόρφωσης της σημερινής κωμόπολης της Αγιάσου. Η σημερινή εκκλησία χτίστηκε το 1814. Η εκκλησία στεγάζει Εκκλησιαστικό Μουσείο με μια σημαντική συλλογή χειρογράφων, σκευών και άλλων εκκλησιαστικών αντικειμένων. Αποτελεί σημαντικό προσκύνημα του νησιού. Παναγία Γλυκοφιλούσα

Βρίσκεται στην Πέτρα χτισμένη πάνω σε βράχο, όπου έχουν λαξευθεί 114 σκαλοπάτια που οδηγούν στην εκκλησία. Η

35

εξαίρετα οχυρή του θέση ωθεί στην αναζήτηση της κτίσης του στην περίοδο των συχνών πειρατικών επιδρομών της Υστεροβυζαντινής περιόδου. Εντός της εκκλησίας υπάρχουν σπάνιες Βυζαντινές εικόνες και ένας ωραιότατος επισκοπικός θρόνος. Αποτελεί σημαντικό προσκύνημα του νησιού.

Παναγία Γοργόνα Παναγία Γοργόνα: Βρίσκεται Β.Δ. της Μυτιλήνης και σε απόσταση 48 χλμ, χτισμένη πάνω σε μικρό βράχο μέσα στη θάλασσα στο γραφικό λιμανάκι της Σκάλας Συκαμινιάς.

Ονομάζεται Παναγία Γοργόνα από την ομώνυμη εικόνα που παρουσιάζει την Παναγία με ουρά γοργόνας (έργο αγνώστου λαϊκού ζωγράφου ).

Ιερές Μονές

Άγιος Ραφαήλ Βρίσκεται στα Β.Α. του νησιού και σε απόσταση 3 χλμ από τον οικισμό της Θερμής. Η σημερινή Μονή χτίστηκε στην θέση Παλαιοχριστιανικής βασιλικής, λείψανα της

36

οποίας υπάρχουν στην περιοχή (τοιχογραφίες, κόκκινο πλακόστρωτο δάπεδο, η εικόνα του Παντοκράτορα (14ος αιώνας) κ.α.).

Στην μοναστηριακή της ζωή διακρίνουμε τρεις περιόδους: (α) από τον 10ο αιώνα έως το 1235, (β) από το 1433 έως το 1463 - έτος καταστροφής της από τους Τούρκους, με τελευταίο ηγούμενο τον `Αγιο Ραφαήλ και (γ) από το 1962 έως σήμερα.

Είναι γυναικεία Μονή, η οποία ανεγέρθηκε και λειτουργεί προς τιμήν του Αγίου Ραφαήλ. Αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προσκυνήματα του νησιού, που συμβάλλει σημαντικά στην οικονομική ευημερία της ευρύτερης περιοχής. Ταξιάρχη Μιχαήλ

37

Πρόκειται για Βυζαντινό Μοναστήρι που ερημώθηκε πιθανότατα με την κατάληψη του νησιού από τους Τούρκους (1462), ενώ ο μοναστηριακός Ναός ανοικοδομήθηκε εκ βάθρων το 1879.

Μεταξύ των παλαιών εικόνων του Ναού και των πολύτιμων εκκλησιαστικών αντικειμένων, διακρίνεται η ανάγλυφη εικόνα - Βυζαντινής τεχνοτροπίας - του Ταξιάρχη Μιχαήλ, η οποία σύμφωνα με την παράδοση φιλοτεχνήθηκε από πηλό και αίμα των σφαγιασθέντων μοναχών κατά την καταστροφή της Μονής από τους Τούρκους.

Αποτελεί σημαντικό προσκύνημα του νησιού και είναι χτισμένη σε πολύ μικρή απόσταση από την κωμόπολη Μανταμάδος.

38

Λειμώνος – Αγίου Ιγνατίου Είναι χτισμένη στο κέντρο του νησιού σε απόσταση 3χλμ Β.Δ. της κωμόπολης Καλλονής. Το Καθολικό της είναι αφιερωμένο στους Παμμεγίστους Ταξιάρχες.

Χτίστηκε το 1523 από τον Μητροπολίτη Μηθύμνης Ιγνάτιο Αγαλιανό, του οποίου το όνομα τιμάται σήμερα, ενώ κατά τα χρόνια της Τουρκοκρατίας ήταν το μοναδικό πνευματικό κέντρο του νησιού.

Το Καθολικό είναι ένας επιβλητικός ναός ρυθμού τρίκλιτης βασιλικής, με ξυλόγλυπτο επίχρυσο τέμπλο και

39

με τοιχογραφίες αγιορείτικης τεχνοτροπίας του 1800. Διαθέτει πλούσια βιβλιοθήκη, ενώ παράλληλα λειτουργούν Μουσείο Εκκλησιαστικής Τέχνης και Γεωλογικό Μουσείο (1990). Παναγίας Μυρσινιώτισσας Κοντά στην Ι. Μ. Λειμώνος και εξαρτώμενη από αυτήν βρίσκεται η βυζαντινού ρυθμού Μονή, η οποία ανασυστήθηκε το 1523 προς τιμή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.

Στο εσωτερικό της υπάρχουν ανεκτίμητης αξίας εικόνες, παλαιό ξυλόγλυπτο τέμπλο και σημαντικές τοιχογραφίες.

40

ΑΓΙΟΣ ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ

41

Ο Άγιος Ευστράτιος, όπως αποκαλούν οι ντόπιοι το νησί τους, έχει έκταση 45 τ. χλμ. Το έδαφός του είναι ηφαιστειογενές με λίγο πράσινο αλλά με πλούσιο υπέδαφος. Η ψηλότερη κορυφή του είναι το "Σημάδι" (298 μ.). Γύρω του υπάρχουν αρκετά μικρονήσια και βραχονησίδες. Ανήκει στη επαρχία Λήμνου, από την οποία απέχει 20 ν . μ και μαζί με αυτήν και τη Λέσβο συγκροτούν το νομό Λέσβου.

ΙΣΤΟΡΙΑ

Σύμφωνα με τα ευρήματα το νησί κατοικείται από τη Μυκηναϊκή Εποχή. Το 1021 ο Βασίλειος ο Βουλγαροκτόνος παραχώρησε το νησί στη Μονή της Μεγίστης Λαύρας και χρησιμοποιήθηκε ως "Φροντιστήριον αγένειων μοναχών".

ΤΟΠΟΣ ΕΞΟΡΙΑΣ Ο Άγιος Ευστράτιος ήταν γνωστός για 4 δεκαετίες γνωστός ως τόπος εξορίας. Το 1928 έφθασαν οι πρώτοι κρατούμενοι, διωκόμενοι για πολιτικά αλλά και ποινικά αδικήματα. Την περίοδο 1936 -1948 οι εξόριστοι έφτασαν τους 300 και ήταν όλοι πολιτικοί κρατούμενοι. Την περίοδο 1948 - 1963 οι εξόριστοι μαζί με τους φρουρούς - χωροφύλακές τους ξεπέρασαν τους 4.000 και διαβιούσαν ξεχωριστά από τους ντόπιους σε καλύβες και σε σκηνές. Ανάμεσά τους οι Βάρναλης, Ρίτσος, Καρούζος, Κατράκης, Πατρίκιος, Λειβαδίτης. Μάλιστα ο Μάνος Κατράκης ανέβασε και μια θεατρική παράσταση: Τους "Πέρσες" του Αισχύλου.

42

Ικαρία

Η Ικαρία (ή Ικαριά, στα αρχαία χρόνια Δολύχη) είναι ένα Ελληνικό νησί του ανατολικού Αιγαίου και αποτελεί την ομώνυμη Περιφερειακή Ενότητα Ικαρίας. Πρωτεύουσα και επίνειο του νησιού είναι ο Άγιος Κήρυκος στη νοτιοανατολική ακτή της νήσου, ενώ δεύτερος αναπτυσσόμενος λιμένας είναι ο Εύδηλος στη βόρεια ακτή. Γεωγραφική Θέση & Μορφολογία Η Ικαρία είναι ένα από τα μεγαλύτερα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, με 255 τετραγωνικά χιλιόμετρα σε έκταση και με 102 μίλια (160 χιλιόμετρα) ακτογραμμή. Ο πληθυσμός της ανέρχεται σε 8.312 κατοίκους (απογραφή 2001). Διοικητικά αποτελεί την ομώνυμη περιφερειακή ενότητα της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου και χωρίζεται σε τρεις δημοτικές ενότητες, με έδρες τον Άγιο Κήρυκο και πληθυσμό με

43

3.243 κατοίκους, το Εύδηλο με πληθυσμό 2.831 κατοίκους και τον Χριστό με πληθυσμό 2.238 κατοίκους. Η τοπογραφία της παρουσιάζει αντιθέσεις, καθώς εμφανίζει καταπράσινες πλαγιές και γυμνούς απότομους βράχους Το νησί είναι ορεινό στο μεγαλύτερο μέρος του. Διασχίζεται από την οροσειρά του Αθέρα (Πράμνος), του οποίου η υψηλότερη κορυφή είναι 1.041 μέτρα. Η πλειονότητα των χωριών χαρακτηρίζονται ορεινά, κάτι που οφείλεται στην ανάγκη προστασίας των κατοίκων από τις πειρατικές επιδρομές στο Μεσαίωνα. Η Ικαρία έχει παράδοση στην παραγωγή ενός δυνατού κόκκινου κρασιού, γνωστού από τον Όμηρο ως "Πράμνειος Οίνος". Το νησί είναι σε μεγάλο κομμάτι του καλυμμένο από βλάστηση, κουμαριές, πρίνους και πευκοδάση. Υπάρχουν επίσης αφθονία νερών. Στα δυτικά υπάρχει το δάσος του Ράντη, ένα από τα σπανιότερα χαρακτηριστικά μεσογειακά προϊστορικά δάση. Μέρος του νότιου τμήματος έχει καταστραφεί από πυρκαγιά το 1993. Υπάρχουν σπάνια και μοναδικά είδη ζώων στο νησί, όπως η σαύρα "κορκόφυλας", αλλά και ιδιαίτερη χλωρίδα. Εκτός από συνηθισμένα ζώα, χαρακτηριστικά είναι τα ημιάγρια κατσίκια ελευθέρας βοσκής (τα λεγόμενα "ρασκά" = ορεσκά, ορεσίβια), τα οποία συναντώνται παντού, διαταράσσοντας την χλωρίδα του νησιού με την υπερβόσκηση. Το κλίμα της Ικαρίας θεωρείται ήπιο. Ετυμολογικές & Ερμηνευτικές Αναφορές Υπάρχουν διάφορες θεωρίες για την προέλευση της ονομασίας του νησιού. Η πρώτη αναφέρεται ότι η λέξη Ικαρία προέρχεται από την φοινικική ρίζα -καρ, ενώ η άλλη εκδοχή στηρίζεται στον λαό των Κάρων της

44

Μικράς Ασίας. Άλλη αρχαία ονομασία που συναντάται για το νησί είναι "Δολύχη" που σημαίνει μακριά, λόγω του μακρόστενου σχήματός της. Στον διάβα του χρόνου, το νησί αναφέρεται και με άλλες ονομασίες όπως Οινόη, Ιχθυόεσσα, Ανεμόεσσα, και στο Βυζάντιο ως Μάκρη.

Κύριο λήμμα: Ο Μύθος του Ίκαρου και του Δαίδαλου

Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, το νησί ονομάζεται Ικαρία από το μύθο του θρυλικού Ικάρου, που με τον θάνατό του έδωσε, το όνομά του στο Ικάριο πέλαγος. Το εθνικό όνομα των κατοίκων του νησιού ονομάζεται Ικαριώτης και Ικαριώτισσα (ή απλά Καριώτης - Καριώτισσα ή Καριωτίνα), ενώ στον πληθυντικό Ικαριώτες και Ικαριώτισσες. Το όνομα του δεύτερου του λιμένα, του Εύδηλου, προέρχεται από τα συνθετικά "ευ" + "δήλος = φανερός", δηλαδή λιμένας που γίνεται εύκολα φανερός από μακρυά, πλησιάζοντας στη βόρεια πλευρά του νησιού.

Εξαιτίας των Βαλκανικών πολέμων, η Ικαρία αδυνατούσε να συνενωθεί με την Ελλάδα μέχρι το Νοέμβριο του αυτού έτους. Για 5 μήνες παρέμεινε ανεξάρτητη πολιτεία, με τις δικές της ένοπλες δυνάμεις, σφραγίδες και ύμνο και το όνομα "Ελευθέρα Πολιτεία Ικαρίας". Αυτοί οι πέντε μήνες ανεξαρτησίας ήταν δύσκολοι. Οι ντόπιοι είχαν έλλειψη σε προμήθειες, δεν είχαν συχνή συγκοινωνία και ταχυδρομικές υπηρεσίες, ενώ κινδύνευαν να γίνουν κομμάτι της Ιταλικής Αυτοκρατορίας στο Αιγαίο. Με απόφαση της εθνοσυνέλευσης ενώθηκε με την Ελλάδα.

45

ΕΘΝΙΚΟΣ ΥΜΝΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΑΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ ΙΚΑΡΙΑΣ Από το δώμα του Πλάστη σταλμένη / η Θεά η γλυκιά, κατεβαίνει / με ρομφαία στο ένα της χέρι / και στο άλλο αναμμένο δαδί, / τη χαρά και το φως για να φέρει / στο μικρό αλλά ανδρείο νησί. / Και τα σίδερα σκίζει, σκορπάει / καίει τα ράκη, μακριά τα πετάει / που από χρόνια το είχαν ζωσμένο / το νησάκι τ' ωραίο σφικτά, / γιατί ήταν το μαύρο δεμένο / στην πικρή του βαρβάρου σκλαβιά. / Και κινώντας το κάτασπρο χέρι / με το πύρινο πού 'χε μαχαίρι / με ολόχρυσα γράφει ψηφία / στου μαρμάρου την πλάκα βαθειά: / "Είσαι αθάνατη, ναι, ΙΚΑΡΙΑ / και στεφάνια σου πρέπουν πολλά"

Ικαριώτικος Χορός Ιδιαίτερα γνωστός στο πανελλήνιο είναι ο ικαριώτικος χορός που χορεύεται στα τοπικά πανηγύρια, από τα οποίο ευρέως γνωστό είναι της Αγίας Μαρίνας, ημέρας της απελευθέρωσης του νησιού και του 15 Αύγουστου.

46

Τα τελευταία χρόνια τα πανηγύρια έχουν "ξαναγεννηθεί" με την συμμετοχή της νεολαίας αλλά και των επισκεπτών του νησιού τα καλοκαίρια, καθώς είναι ένα από τα στοιχεία της ιδοτυπίας των Ικαρίων. Στα Καριώτικα πανηγύρια, οι διοργανωτές είναι όλοι εθελοντές του χωριού που μαγειρεύουν (βραστό και ψητό κατσίκι, πατάτες, σαλάτες, κλπ.), σερβίρουν, ενώ η ορχήστρα με κυρίαρχο το βιολί δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στον Καριώτικο χορό. Τα έσοδα χρησιμοποιούνται στην συνέχεια για έργα της κοινότητας του χωριού. Το δυνατό κόκκινο Καριώτικο κρασί συμβάλλει έτσι ώστε πολλά πανηγύρια να έχουν πολύ κέφι και να διαρκούν όλη τη νύχτα. Όλα αυτά συνιστούν πρωτοτυπίες στον Ελλαδικό χώρο κάνοντας τα πανηγύρια της Ικαρίας μοναδικά.

•

ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ

47

Βράχος με τη μορφή του Γεώργιου Παπανδρέου

Μόνη Θεοσκέπαστη (Σπήλαιο)

48

Αρχαιολογικό Μουσείο Αγίου Κηρύκου

Πύργος Δρακάνου

49

Μονή Ευαγγελίστριας του Μουντέ

Μονή Ζωοδόχου Πηγής

50

Οινοποιεία

Αφιανέ Καρίμαλη Τσαντίρη

ΙΚΑΡΙΑ: Η Τζαμάικα του Αιγαίου. Έχει χαρακτηριστεί έτσι από τις απέραντες παραλίες γεμάτες ,άλλες άμμο και άλλες βότσαλα, και τα καταγάλανα νερά αυτών. Παραλία Αμμουδάκι

51

Παραλία Αρμενιστής

52

Παραλία Ιερό

Παραλία Κάμπος

53

Παραλία Σεϋχέλλες

54

Σάμος

Η Σάμος είναι ελληνικό νησί του ανατολικού Αιγαίου. Το νησί είναι σήμερα γνωστό για το γλυκό μοσχάτο κρασί του "Νέκταρ" και τα τουριστικά αξιοθέατά του, αλλά και για τις προσωπικότητες που παρείχε στην ελληνική ιστορία, όπως τον Πυθαγόρα, τον φιλόσοφο Επίκουρο, τον αστρονόμο Αρίσταρχο που φέρεται να σχεδίασε τον πρώτο ηλιοκεντρικό χάρτη και άλλους. Επίσης εκεί παρήχθησαν τα πρώτα χάλκινα αγάλματα και τα αγγεία της Σάμου ήταν ξακουστά το 550 π.Χ. Από την Ικαρία απέχει 10 μίλια, ενώ από τη Μικρασιατική ακτή χωρίζεται με δίαυλο πλάτους μόλις 1300 μ. Το νησί γνωρίζει μεγάλη τουριστική κίνηση την θερινή περίοδο. Από όλα τα νησιά της Ελλάδας είναι εκείνο που βρίσκεται κοντινότερα στην Τουρκία, από την οποία τη χωρίζει το Στενό της Μυκάλης (ή ο επταστάδιος πορθμός, στην αρχαιότητα), που στο ύψος του του Ποσειδωνίου έχει πλάτος γύρω στα 750 μέτρα (ελληνικά χωρικά ύδατα). Στη Σάμο βρίσκεται το Ευπαλίνειο όρυγμα, υπόγειο υδραγωγείο και σημαντικό τεχνικό έργο της

55

αρχαιότητας, που περιγράφηκε από τον Ηρόδοτο. Η σήραγγα μήκους 1036 μέτρων ανοίχτηκε ταυτόχρονα από τις δυο πλευρές του βουνού και οι δυο σήραγγες συναντήθηκαν περίπου στο μέσον, με ακρίβεια αξιοθαύμαστη για τα τεχνικά μέσα της εποχής.Άλλο σημαντικό αξιοθέατο της Σάμου είναι το Ηραίον. Στα αρχαία χρόνια, ο ναός της Ήρας, το Ηραίον ήταν ο μεγαλύτερος στην Ελλάδα σύμφωνα με τον Ηρόδοτο. Τα ερείπια του ναού βρίσκονται κοντά στο σύγχρονο Ηραίον, το οποίο είναι ένας παραθαλάσσιος τουριστικός οικισμός.

Αξιοθέατα Ηραίον Σάμου Το Ηραίον σάμου βρίσκεται 3 χιλιόμετρα

δυτικά από το Πυθαγόρειο και είναι αφιερωμένο στην θεά Ήρα.

56

Ευπαλίνειο Όρυγμα Βρίσκεται δυο χιλιόμετρα από το Πυθαγόρειο στην αρχαία σήραγγα που μνημονεύεται από τον Ηρόδοτο ως το Αμφίστομο όρυγμα.

Σπήλαιο του Πυθαγόρα Βρίσκεται στους πρόποδες του Κέρκη και σύμφωνα με την παράδοση εδώ κατέφυγε για

να κρυφτεί ο φιλόσοφος Πυθαγόρας. Αρχαιολογικό Μουσείο Σάμου Το μουσείο στεγάζεται σε δυο κτίρια. Το παλιό μουσείο του 1912, το λεγόμενο

Πασχάλειον αρχαιοφυλάκειον και το νέο Μουσείο. Αρχαιολογική Συλλογή Πυθαγορείου Η Αρχαιολογική Συλλογή του Πυθαγορείου που στεγάζεται στο ισόγειο

του δημαρχιακού κτιρίου. Λαογραφικό Μουσείο του Πνευματικού Ιδρύματος

Νικολάου Δημητρίου Μουσείο Βυρσοδεψίας στο Καρλόβασι

57

Σειτάνια

Πυθαγόρειο

58

Κοκκάρι

Καρλόβασσι

59

Χίος

Πρόκειται για το πέμπτο μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας, το οποίο βρίσκεται στο

βορειοανατολικό Αιγαίο. Μαζί

60

με τα νησιά Οινούσσες και Ψαρά αποτελεί το Ν. Χίου, με πρωτεύουσα την πόλη της Χίου, γνωστή και ως Χώρα .Ο πληθυσμός της φτάνει τους 54.000 κατοίκους. Ο τουρισμός αποτελεί σημαντικό κομμάτι στην οικονομική ανάπτυξη της Χίου. Τουρίστες από το εξωτερικό αλλά και το εσωτερικό της χώρας μας επισκέπτονται το νησί κάθε χρόνο. Τα αξιοθέατα είναι πολλά. Μερικά από αυτά είναι τα παρακάτω: ΣΠΗΛΑΙΟ ΟΛΥΜΠΩΝ Το σπήλαιο βρίσκεται σε υψόμετρο 110 περίπου μέτρων πάνω από τη θάλασσα ,με βάθος που φθάνει τα 52 μ. Ανάμεσα σε βράχια και θάμνους "χάσκει" η φυσική είσοδός του, ένα μικρό άνοιγμα διαστάσεων 2Χ1 μ.φα σπήλαια της Ελλάδας. Οι σχηματισμοί (διάκοσμος) του σπηλαίου βρίσκονται ακόμη σε κατάσταση ανάπτυξης. Το σπήλαιο έχει ένα πλούσιο και εντυπωσιακό σταλακτιτικό και σταλαγμιτικό διάκοσμο που το κατατάσσει ανάμεσα στα πιο αξιόλογα και όμορφα σπήλαια της Ελλάδας. Οι σχηματισμοί (διάκοσμος) του σπηλαίου βρίσκονται ακόμη σε κατάσταση ανάπτυξης.

61

ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Το Κάστρο βρίσκεται βόρεια του λιμανιού της πόλης. Είναι βυζαντινής κατασκευής (9ος και 10ος αι.) και έχει σημαντική ιστορική σημασία για τη Χίο. Εκεί βρίσκεται και το παλάτι του Ιουστινιάνι, ενδιαφέρον κτίριο του 15ου αιώνα, που αναστηλώθηκε τελευταία και χρησιμοποιείται ως εκθεσιακός χώρος παλαιοχριστιανικών ψηφιδωτών, Βυζαντινών τοιχογραφιών, μεταβυζαντινών εικόνων και ξυλόγλυπτων.

62

ΑΝΑΒΑΤΟΣ Το χωριό βρίσκεται στη βόρεια Χίο. Δεν είναι τόσο παλαιό όπως τα μεσαιωνικά χωριά της νότιας Χίου, όμως αποτελεί εθνικό μνημείο για όλους τους Χιώτες αλλά και τους Έλληνες γενικότερα αφού εκεί συνέβησαν φοβερές σφαγές το 1822. 'Εκτοτε το χωριό εγκαταλείφτηκε .

ΜΥΛΟΙ Οι μύλοι

ήταν μέρος της βιομηχανικής παραγωγής στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου . Τέσσερις από αυτούς που είναι πρόσφατα ανακαινισμένοι, βρίσκονται 1 χλμ βόρεια του κέντρου της πόλης.

63

ΜΟΥΣΕΙΑ Ναυτικό Μουσείο Χίου Το μουσείο αυτό καλύπτει ένα σημαντικό χάσμα της ναυτικής ιστορίας του νησιού και δείχνει ότι στη διάρκεια των αιώνων οι Χιώτες απασχολήθηκαν με τη ναυτιλία και με το εμπόριο.

Αρχαιολογικό Μουσείο Περιλαμβάνει ευρήματα από τη Nεολιθική εποχή ως την Ύστερη αρχαιότητα. Στους χώρους του, με υποδειγματική τακτοποίηση, εκτίθενται κεραμικά, γλυπτά, ανάγλυφα, κοσμήματα αρχιτεκτονικά, επιγραφές, γυάλινα, χρυσά, χάλκινα αντικείμενα και στην αυλή αναστηλωμένος μακεδονικός τάφος, επιτύμβιες στήλες κ.ά.

64

Δημοτική Πινακοθήκη

Πινακοθήκη - Λαογραφική Συλλογή Aργέντη

Βυζαντινό Μουσείο Στεγάζεται στο οθωμανικό τέμενος Μετζιτιέ Τζαμί (μέσα του 19ου αι.) της πλατείας Bουνακίου και

65

περιλαμβάνει ευρήματα από τα Παλαιο-χριστιανικά χρόνια ως τη μεταβυζαντινή περίοδο.

Λαογραφικό Μουσείο Καλλιμασιάς

ΠΑΡΑΛΙΕΣ Μερικές από αυτές είναι • Μαύρα Βόλια • Γλάροι • Αγία Φωτιά • Καρφάς • Αυλωνία

66

67

ΚΑΜΠΟΣ ΧΙΟΥ Ο Κάμπος, μια από τις πιο όμορφες περιοχές της Χίου, με εξαίρετο φυσικό τοπίο και με ιδιαίτερα τοπικά αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά. Τα γενοβέζικα στοιχεία συνδυάζονται με τη ντόπια αρχιτεκτονική παράδοση, δημιουργώντας μια ιδιαίτερη αρχιτεκτονική φυσιογνωμία: Ψηλοί τοίχοι χτισμένοι από την τοπική πέτρα προστατεύουν τα κτήματα με τα περιβόλια από τη σκόνη, τους αγέρηδες και το κρύο. Σ' αυτόν υπαρχούν 38 Βυζαντινές Εκκλησίες και πολλά αρχοντικά (64 από αυτά έχουν κηρυχθεί ως διατηρητέα μνημεία από το Υπουργείο Πολιτισμού). Τα εσπεριδοειδή συνδέονται άρρηκτα με την περιοχή του Κάμπου. Εξαιτίας στο άρωμα των ανθέων των εσπεριδοειδών, η Χίος ονομάζεται και μυροβόλος. Τα περιβόλια καλύπτονται με ψηλούς τοίχους έτσι ώστε τα εσπεριδοειδή να προστατεύονται από τον αέρα, το κρύο και την κακοκαιρία.

68

69

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Οι Κυκλάδες είναι νησιωτικό σύμπλεγμα στο Αιγαίο πέλαγος και αποτελείται από 33 νησιά. Η διάταξη των νησιών είναι σε δύο παράλληλες ευθείες σε συνέχεια του Σουνίου και της Ευβοίας προσδίδοντας την επιμέρους διάκριση σε Δυτικές και Ανατολικές Κυκλάδες, οι οποίες αποτελούν τον ομώνυμο νομό Κυκλάδων. Ο συνολικός πληθυσμός του Νομού είναι 112.615 κάτοικοι και η έδρα του στην Ερμούπολη. Το όνομα τους δόθηκε από τους αρχαίους γεωγράφους εξαιτίας της κυκλικής διάταξης γύρω απ' την ιερή νήσο Δήλο (γενέτειρα της θεάς Άρτεμης και του Απόλλωνα) σε αντιδιαστολή των υπολοίπων νήσων του Αιγαίου που τις αποκαλούσαν Σποράδες

70

ΑΜΟΡΓΟΣ

Πήρε το όνομά της από το φυτό αμοργίς, ένα είδος λιναριού από το οποίο φτιάχνονταν οι «άλικοι αμοργίδες», χιτώνες της Αμοργού. Βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο των Κυκλάδων Εχει μήκος ακτών 126 χιλιόμετρα. Πρωτεύουσα του νησιού είναι η Χώρα Αμοργού Η Αμοργός είχε πληθυσμό 1.859 άτομα στην απογραφή του 2001. Οι κάτοικοι ασχολούνται παραδοσιακά με τις αγροτικές εκμεταλλεύσεις, την κτηνοτροφία αλλά και την αλιεία.

71

72

73

ΝΑΞΟΣ

Η Νάξος ή Αξιά είναι το μεγαλύτερο νησί των Κυκλάδων Ο δήμος Νάξου έχει πληθυσμό 12.089 κατοίκους. Η Νάξος σήμερα διοικητικά χωρίζεται σε δύο κύριους δήμους. Τον Δήμο της πόλεως Νάξου και τον Δήμο Δρυμαλίας Γεωλογικά η Νάξος αποτελεί ένα πλούσιο γεωλογικό πάρκο από κρυσταλλοσχιστώδη πετρώματα μη αξιοποιήσιμο ακόμη. Η Νάξος έπαιξε σημαντικό ρόλο στον κυκλαδικό πολιτισμό. Μεταξύ των σημαντικών αλλαγών που προέκυψαν εκείνη την εποχή ήταν η εξέλιξη της ναυσιπλοΐας (εξ ανάγκης), η κατασκευή και χρήση του χαλκού, η κεραμική και η επεξεργασία μαρμάρων.

74

75

76

ΜΗΛΟΣ

Η Μήλος είναι ηφαιστειακό νησί του Αιγαίου Πελάγους. Η Πλάκα είναι η πρωτεύουσα του πέμπτου σε μέγεθος μεγαλύτερου νησιού των Κυκλάδων. .Λέγεται ότι το όνομά της προέρχεται από τη λέξη 'βήλος' που εξελίχθηκε σε 'μήλος' και σήμαινε 'πρόβατο'. Το γνωστό άγαλμα της Αφροδίτης της Μήλου, το οποίο σήμερα βρίσκεται στο μουσείο του Λούβρου (Παρίσι) βρέθηκε στη Μήλο το 1820 ενώ το αντίγραφο βρίσκεται στο αρχαιολογικό μουσείο της Μήλου στην Πλάκα.

77

78

79

ΤΗΝΟΣ

Έχει 8.574 κατοίκους μοιρασμένους σε 62 οικισμούς. Η Τήνος έλαβε την ονομασία της από το βασιλιά Τήνο. Το έδαφος γενικά είναι ορεινό με υψόμετρο που δεν ξεπερνά τα 729 μέτρα. Η Τήνος έλαβε την ονομασία της από το βασιλιά Τήνο, τον πρώτο οικιστή του νησιού και αρχηγό µιας οµάδας Ιώνων από την Καρία της Μικράς Ασίας, που κατοίκησε εδώ κατά τα προϊστορικά χρόνια. Στην Τήνο βρίσκεται και ο ναός της Παναγίας Ευαγγελίστριας (Παναγία Τήνου, με την ομώνυμη θαυματουργό, κατά τη χριστιανική παράδοση, εικόνα.

80

81

82

Φολέγανδρος

Η Φολέγανδρος είναι νησί των Κυκλάδων, μεταξύ της Σικίνου και της Μήλου. Απέχει 15 μίλια (ανατολικά) από τη Μήλο και 22 μίλια ΒΔ. από τη Σαντορίνη. Αποκαλείται επίσης και Πολύκαντρος. Πρωτεύουσα είναι η Χώρα.

Γενικά πρόκειται για ορεινό νησί, πετρώδες με απότομες ακτές. Οι αρχαίοι Έλληνες την αποκαλούσαν "σιδηράν".

83

84

85

ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ

Το νησί Σαντορίνη ή Θήρα βρίσκεται στο νότιο Αιγαίο πέλαγος, στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Κυκλάδων. Σήμερα η Σαντορίνη είναι ένα από τα διασημότερα τουριστικά κέντρα του κόσμου. Είναι επίσης γνωστή για τα ηφαίστειά της. Η τελευταία ηφαιστειακή δραστηριότητα ήταν το έτος 1950 και μελλοντικές εκρήξεις είναι σίγουρες. Γενικά η Σαντορίνη είναι άνυδρος και ξερή, χωρίς λίμνες, ποταμούς, ρεματιές ή χαράδρες. H αμπελοκαλλιέργεια αποτελεί τον σημαντικότερο τομέα αγροτικής παραγωγής στη Σαντορίνη.

86

87

88

ΠΑΡΟΣ

Η Πάρος είναι το τρίτο σε μέγεθος νησί των Κυκλάδων και βρίσκεται δυτικά της Νάξου, από την οποία τη χωρίζει στενός δίαυλος πλάτους 3 περίπου μιλιών Η καίρια γεωγραφική θέση της Πάρου στο κεντρικό Αιγαίο, το σταυροδρόμι των θαλάσσιων δρόμων που συνδέουν την ηπειρωτική Ελλάδα με τα νησιά του Αρχιπελάγους, τα μικρασιατικά παράλια και ευρύτερα τη Μεσόγειο, αποτέλεσε τη διαχρονική βάση για την ανάπτυξη του νησιού. Eίναι γνωστά tα λατομεία me το εξαιρετικής ποιότητας λευκό μάρμαρο, την «Παρία λίθο», που εξορυσσόταν εκεί από τον 7ο π.Χ. αιώνα και ήταν πηγή πλούτου για το νησί της Πάρου

89

90

91

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ

Τα Δωδεκάνησα βρίσκονται στο νοτιοανατολικό Αιγαίο. Τα Δωδεκάνησα αποτελούνται απο 26 κατοικημένα νησιά και 137 ακατοίκητα νησιά και βραχονησίδες. Τα μεγαλύτερα είναι η Ρόδος που είναι και η πρωτεύουσα της νομαρχίας Δωδεκανήσου, η Κώς, Κάρπαθος, Κάλυμνος, Λέρος, Πάτμος, Λειψοί, Νίσυρος, Σύμη, Καστελόριζο, Αστυπάλεα, Χάλκη, Αγαθονήσι, τα μικρά νησιά της Ψέριμου κοντά στην Κάλυμνο όπως και το Γαιδουρόνησο, Αρκιοί, τα Ασπρονήσια και το Μαράθι κοντά στη Λέρο και Λειψούς καθώς και η Φαρμάκος οι Φούρνοι και πολλά άλλα.

92

ΠΑΤΜΟΣ

Μορφολογία: Η Πάτμος είναι σχετικά μικρό νησί. Αποτελείται κυρίως από τρία τμήματα συνδεόμενα μεταξύ τους από δύο ισθμούς περί το μέσο του νησιού, όπου εκεί κατά την αρχαιότητα (σώζονται ερείπια) ήταν και η πρωτεύουσα, και παρά το νότιο άκρο. Το έδαφός της είναι βραχώδες, ηφαιστειογενές και απότομο με ψηλότερη κορυφή τον Προφήτη Ηλία (270 μ.) που βρίσκεται στο κέντρο της νήσου, νότια της Χώρας (της ομώνυμης) Πάτμου. Υφίστανται ακόμα δύο υψώματα ένα στο βόρειο τμήμα τις "Σκλάβες", και ένα στο νότιο το "Πράσο".

93

Βράχος σκήτη στην παραλία του Γροίκου.

Μονή Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου (του Ευαγγελιστή) σε μορφή μεγάλου

94

κάστρου.

Σκάλα.

Κάμπος.

Διακόφτι.

95

Σταυρός.

Ιστορία:

Η Πάτμος (κοινώς Πάτινος), που σπάνια αναφέρεται από τους αρχαίους συγγραφείς, Θουκυδίδης (3, 33), Στράβων (10, 448), απαντάται επιγραφικά και ως «Πάτνος». Το όνομά της κάποιοι ετυμολογούν (και ο

96

Κρίππεν) εκ του πάτνη = Φάτνη, ενώ άλλοι από το όρος Λάτμος της Μικράς Ασίας, όπου κατά τους αρχαίους χρόνους λατρευόταν ιδιαίτερα η Άρτεμις και ο κυνηγέτης ήρωας Ενδυμίωνας, απ΄ όπου και το πιθανότερο προήλθαν οι πρώτοι κάτοικοι του νησιού μεταφέροντας και τη λατρεία της Άρτεμης. Μεταγενέστερα η Πάτμος αναφέρεται στα έργα «Σταδιασμοί Μεγάλης Θαλάσσης» (280-284) και «Οικουμένης περιήγηση» του Ευσταθίου (530), καθώς και από τον Λατίνο συγγραφέα Πλίνιο (Φυσική Ιστορία 4, 12, 23). Εκτός του ότι οι αρχαίοι κάτοικοι της Πάτμου και Λέρου είχαν κοινή προστάτιδα θεά την Άρτεμη ήταν εντελώς άσημοι μέχρι και τους ρωμαϊκούς χρόνους που το νησί ήταν τόπος εξορίας πολιτικών καταδίκων και αυτόν τον χαρακτήρα διατήρησε και στους πρώτους χριστιανικούς χρόνους, όπου και εξορίστηκε ο μαθητής του Ιησού, Ιωάννης και που συνέγραψε στην Πάτμο την Αποκάλυψη και το φερώνυμο αυτού «Ευαγγέλιο», τα ιερά βιβλία των Χριστιανών στην Καινή Διαθήκη. Περί τον Δέκατο αιώνα η Πάτμος φαίνεται να έχει υποστεί πολλά δεινά από τους πειρατές και μνημονεύεται ως άσημος και σχεδόν έρημος νήσος. Ο 11ος αιώνας βρίσκει την Πάτμο να λαμβάνει νέα ζωή. Μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης (1453) στο νησί κατέφυγαν πολλοί πρόσφυγες από την «Πόλη» και συν-αναπτύχθηκε ολόκληρος οικισμός που αργότερα προστέθηκαν και άλλοι πρόσφυγες προερχόμενοι από Κρήτη. Αυτός και ο οικισμός της Χώρας Πάτμου. Οι κάτοικοι της Πάτμου, λόγω του άγονου του νησιού και μη έχοντας άλλο πόρο ζωής, αναγκάσθηκαν να επιδοθούν στη ναυτιλία και το εμπόριο διαθέτοντας στην αρχή μικρά πλοία. Για επαγγελματικούς και μόνο λόγους φρόντιζαν πάντα να διατηρούν «αγαθές σχέσεις» τόσο με

97

τους Οθωμανούς όσο και με τους Λατίνους, εξαγοράζοντας την ησυχία, ασφάλεια και ελευθερία τους με φόρους και δώρα που κατέβαλαν συχνά στους Τούρκους και τους Ενετούς. Το 17ο αιώνα η Πάτμος με τη συνύπαρξη της Μονής Φεβρουαρίου του 1947 ενσωματώθηκε στην Ελλάδα μαζί με τα είχε καταστεί ναυτικό και εμπορικό κέντρο. Κατά την περίοδο του υπέρ 20ετούς Ενετοτουρκικού πολέμου του λεγόμενου Κρητικού (1645 – 1669), η Πάτμος λειτουργούσε ως ναύσταθμος των Ενετών, όπου με τη λήξη του πολέμου αυτού η μεν Κρήτη περιήλθε στους Ενετούς, ενώ η Πάτμος καταλήφθηκε από τους Τούρκους. Παρά ταύτα οι κάτοικοι συνέχισαν να αποκτούν περισσότερα πλοία. Η Πάτμος, κατά τις ειδήσεις των ταξιδιωτών εκείνης της εποχής, φέρεται να μην είχε ποτέ ξένους μόνιμους κατοίκους εκτός από Έλληνες και μόνο, όπως και στη συνέχεια μέχρι σήμερα. Το 1770 κατά την επανάσταση του Ορλόφ η Πάτμος καταλήφθηκε από το Ρωσικό στόλο και σε γενόμενη τότε απογραφή βρέθηκε να αριθμεί 510 οικίες και 2.086 κατοίκους. Με τη συνθήκη Κιουτσούκ-Καϊναρτζή (1774) οι Πάτμιοι επωφελούμενοι της παρουσίας των Ρώσων προξένων στο Αιγαίο και χρησιμοποιώντας τη ρωσική σημαία κατασκεύασαν μεγάλα πλοία και επιδόθηκαν στο θαλάσσιο εμπόριο. Η Πάτμος, που ήταν επίσης γενέτειρα του ενός των ιδρυτών της Φιλικής Εταιρείας του Εμμανουήλ Ξάνθου, με την έκρηξη της «Επανάστασης» στην Πελοπόννησο κατέστη ναυτικό επαναστατικό κέντρο και πολλοί κάτοικοί της έλαβαν μέρος στον αγώνα της Εθνεγερσίας. Μετά τη συνθήκη Κωνσταντινουπόλεως (9 Ιουλίου 1832) η Πάτμος περιήλθε και πάλι στην Οθωμανική αυτοκρατορία, όπου και παρέμεινε μέχρι το 1912, οπότε

98

καταλήφθηκε από τους Ιταλούς στους οποίους και παρέμεινε μέχρι την κατάρρευση του Φασισμού, περί το θέρος του 1943, οπότε τους αντικατέστησαν γερμανικοί σχηματισμοί που με τη κατάρρευση του Ναζισμού παραδόθηκαν στους Συμμάχους. Τέλος, με τη συνθήκη 10 υπόλοιπα πρώην ιταλοκρατούμενα νησιά που απετέλεσαν τη Γενική Διοίκηση Δωδεκανήσου.

Ηλιοβασίλεμα στο Β.Αιγαίο από το κάθισμα της Παναγίτσας του Γραβά.

Θρησκευτική Ιστορία: Η Πάτμος κατά τη θρησκευτική ιστορία γίνεται γνωστή από τον 1ο αιώνα από την παρουσία εκεί ως εξόριστου για δύο χρόνια του Ιωάννου του Θεολόγου, μαθητή του Ιησού, ο οποίος βρισκόμενος στη σπηλιά της Αγίας Άννας συνέγραψε το «Ευαγγέλιο» (πιθανώς) και την «Αποκάλυψη», όπως ο ίδιος μαρτυρεί. Στη Σκάλα (επίνειο) σώζονται τα δύο εκκλησάκια αφιερωμένα το μεν ένα στον Ιωάννη τον Ευαγγελιστή και το άλλο στους μαθητές του Πολύκαρπο και Πρόχορο. Μετά το θάνατο του Ιωάννη του Θεολόγου στην Έφεσο η Πάτμος πέφτει στην αφάνεια για οκτώ αιώνες, όταν το 904 μετά την άλωση της Θεσσαλονίκης από τους κουρσάρους του Λέοντα του Τριπολίτη, οι αιχμάλωτοι Θεσσαλονικείς προσορμίσθηκαν στο νησί.

99

ΕΙΚΟΝΕΣ

100

101

ΚΑΛΥΜΝΟΣ

Η Κάλυμνος είναι νησί των Δωδεκανήσων, στο νοτιοανατολικό Αιγαίο. Η έκταση της είναι 110,581 τ.χλμ με αποτέλεσμα να είναι το 26ο μεγαλύτερο ελληνικό νησί.

Θέση: Βρίσκεται νότια της Λέρου από την οποία τη χωρίζει ομώνυμος στενός πορθμός (Λέρου), ή διώρυγα Καλύμνου, ή "Διαπόρι", έχοντας ΝΑ. την Κω και σε απόσταση 14 μίλια προς Α. τις τουρκικές ακτές της Μικράς Ασίας. Προς Ν. έχει το Κρητικό πέλαγος και προς Δ. και Β. το Ικάριο πέλαγος.

102

Μορφολογία:

Το έδαφος της νήσου είναι σχετικά πετρώδες ορεινό με μικρές πεδιάδες συνολικής έκτασης 109 τ.χλμ. Τα βουνά της Καλύμνου είναι άδενδρα με κυριότερες κορυφές τον Προφήτη Ηλία, ακριβώς στο κέντρο της νήσου (760 μ.), την Κυρά Ψηλή ή Καραψηλή (700 μ.) στα ΝΑ. και τη "Παλατιανοί" στο ΒΔ. άκρο. Οι ακτές της Καλύμνου είναι σχετικά απόκρημνες σχηματίζοντας πολλά ακρωτήρια, όρμους και λιμένες. Εξ αυτών σπουδαιότεροι είναι ο, της πρωτεύουσας της νήσου που λέγεται και λιμένας Ποθαίας (ΝΑ.), ο Ριναίας, βορειότερα, τα Πεζώντα ή Πέζοντας ακόμα βορειότερα, ο όρμος Παλαιονήσου Β.ΒΑ., ο Εμποριός (Δ.ΒΔ.), τα Λινάρια, νοτιότερα και το Πιθάρι προς Ν.

103

Ιστορία:

Η Κάλυμνος κατοικείται από τους χρόνους της νεολιθικής εποχής. Αρχαιότεροι κάτοικοι του νησιού ήταν οι Κάρες. Το αποδεικνύουν τα ερείπια με Καρικά χαρακτηριστικά στην αρχαία μητρόπολη του Κάστελλα, κοντά στα σημερινά Στημένια. Αργότερα το κατοίκησαν οι Φοίνικες, πράγμα που μαρτυρούν τα ερείπια που υπάρχουν στον Εμπορειό. Στην περίοδο 1150 π.Χ. - 800 π.Χ., η Κάλυμνος εποικίστηκε από τους Δωριείς. Σημαντική απόδειξη είναι η σημερινή ονομασία ΔΑΜΟΣ και τα αξιόλογα ερείπια του Ιερού από το ναό του θεού Απόλλωνα. Επιγραφές που σώζονται σήμερα μαρτυρούν ότι οι Δωριείς κυριάρχησαν στο νησί με αρχηγό το Θεσσαλό, γιο του Ηρακλή και της Χαλκιόπης.

Ο Όμηρος την ονομάζει Καλύδνες και αναφέρει ότι συμμετείχε στον Τρωικό πόλεμο στέλνοντας μαζί με άλλα νησιά 30 πλοία με αρχηγούς τον Φείδιππο και τον Άντιφο. Μετά τον Τρωικό πόλεμο (σύμφωνα με τον Διόδωρο), τέσσερα από τα πλοία του Αγαμέμνονα στο γυρισμό τους ναυάγησαν έξω από το νησί. Τα πληρώματά τους (Αργείοι και Επιδαύριοι)

104

εγκαταστάθηκαν τότε μόνιμα στο νησί και έχτισαν ένα οικισμό πάνω στο οροπέδιο του νησιού, που, σε ανάμνηση της μακρινής τους πατρίδας, ονομάστηκε Άργος. Για πολύ καιρό υπήρξε η πρωτεύουσα του νησιού.

Στο τέλος της Αρχαϊκής εποχής και στις αρχές των Κλασικών χρόνων η Κάλυμνος είναι μια πολιτεία αυτόνομη. Το πολίτευμά της είναι δημοκρατικό, αφού οι αποφάσεις παίρνονται από την Εκκλησία του λαού -που λέγεται αλλιώς Δάμος- και από τη Βουλή. Όμως η αυτονομία της δεν κράτησε πολύ, γιατί την κατέλαβαν οι Πέρσες, τότε που κυρίευσαν τις Ιωνικές πόλεις της Μικράς Ασίας. Απελευθερώνεται το 477 π.Χ., γίνεται μέλος της Αθηναϊκής Συμμαχίας, μαζί με τη Λέσβο, τη Χίο, τη Σάμο, την Κω και τη Ρόδο και πληρώνει φόρο στο ταμείο της συμμαχίας που βρίσκεται στη Δήλο.

Στον Πελοποννησιακό πόλεμο δε φαίνεται να παίρνει μέρος, αφού ο Θουκυδίδης δεν την αναφέρει καθόλου ανάμεσα σε άλλα νησιά. Το 357 π.Χ. η Κάλυμνος παύει να είναι ελεύθερη. Υποτάσσεται στην εξουσία του βασιλιά της Αλικαρνασσού Μαύσωλου. Μετά από 15 χρόνια περίπου, η Κάλυμνος επαναστατεί, αποκτά την ελευθερία της και ξαναγίνεται σύμμαχος των Αθηναίων. Κατά την κλασική εποχή παρουσίασε αξιόλογη πολιτιστική ακμή. Κατάλοιπο της εποχής εκείνης είναι τα σωζόμενα μέχρι σήμερα ερείπια του ναού του Καλυνδέου Απόλλωνα.

Αργότερα την κατέλαβαν οι Ρωμαίοι. Κατά τους Βυζαντινούς χρόνους ανήκε στο θέμα της Σάμου. Το 10ο αι. την κατέστρεψαν οι Τούρκοι και τον 14ο αιώνα την κατέλαβαν οι Ενετοί Ιππότες του Αγίου Ιωάννη. Το 1522

105

υποτάχθηκε στους Τούρκους, οι οποίοι αργότερα της παραχώρησαν προνόμια. Το 1912 την κατέλαβαν οι Ιταλοί, οι οποίοι, ύστερα από 35 περίπου χρόνια, την παραχώρησαν στην Ελλάδα, μαζί με τα υπόλοιπα Δωδεκάνησα. Η επίσημη ενσωμάτωση με την Ελλάδα έγινε στις 7 Μαρτίου του 1948.

Η ΑΝΑΡΡΙΧΗΣΗ ΣΤΗΝ ΚΑΛΥΝΟ: Η ποικιλομορφία των ακτών, των απόκρημνων βράχων και το ήπιο κλίμα καθιστούν το νησί αυτό ιδανικό μέρος για τους αναρριχητές. Για όσους αναρριχητές έχουν ταξιδέψει, ο βράχος της Καλύμνου μοιάζει με αυτόν της Ταϊλάνδης. Η Κάλυμνος όμως από τους περισσότερους αναρριχητές κρίνεται ως πληρέστερος προορισμός.Επίσης έχει δημιουργηθεί σχολή αναρρίχησης με στόχο την εκπαίδευση Καλυμνίων αναρριχητών.

106

107

108

109

110

111

ΕΙΚΟΝΕΣ

Άγιος Σάββας

112

Κάστρο της Χρυσοχεριάς

Κάστρο της Χώρας

Ταξιάρχης στο Βαθύ

113

Αρχαίος ναός του Απόλλωνα

Άγιος Ιωάννης Μελιτσάχα

114

ΚΩΣ

Η Κως είναι το τρίτο μεγαλύτερο νησί των Δωδεκανήσων . Έχει πληθυσμό 30.947 κατοίκους και η πρωτεύουσα του νησιού είναι η Κως, όπου είναι και το κύριο λιμάνι. Σήμερα η Κως είναι ένα από τα πιο τουριστικά νησιά .

ΙΣΤΟΡΙΑ: Το νησί κατοικήθηκε από τους Προϊστορικούς χρόνους. Αποικίστηκε αρχικά από τους Κάρες και στους ιστορικούς χρόνους δέχτηκε Δωριείς από την Αργολίδα. Τον 7ο-6ο αι. π.Χ., η Κως μαζί με τις πόλεις Κνίδου, Αλικαρνασσού, Ιάλυσο, Κάμειρο και Λίνδο, αποτέλεσε τη Δωρική εξάπολη. Το 500 π.Χ. κατακτήθηκε από τους Πέρσες, από τους οποίους ελευθερώθηκε το 479 π.Χ. και έγινε μέλος της

115

Αθηναϊκής Συμμαχίας. Γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη τον 4ο αι. π.Χ. κυρίως ύστερα από την εγκαθίδρυση της νέας πόλης της Κω (366 π.Χ.) στην Β.Α. ακτή του νησιού, στη θέση της σημερινής πρωτεύουσας. Στην Κω γεννήθηκε ο πατέρας της Ιατρικής Ιπποκράτης (460-357 π.Χ.), μετά το θάνατο του οποίου καθιερώθηκε στο νησί το Ασκληπιείο. Κατακτήθηκε από το Μέγα Αλέξανδρο το 366 π.Χ. Στα χρόνια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας το νησί παρήκμασε, αλλά γνώρισε νέα ακμή στους Βυζαντινούς χρόνους. Λεηλατήθηκε από τους Σαρακηνούς (11ο αι. μ.Χ.), πέρασε στους Γενοβέζους, τους Ενετούς και το 1315 στους Ιππότες του Τάγματος του Αγίου Ιωάννη. Το 1522 κατακτήθηκε από τους Οθωμανούς, ενώ το 1912 περιήλθε στους Ιταλούς. Στις 3 Οκτωβρίου 1943 καταλήφθηκε από Γερμανικά στρατεύματα και στις 9 Μαϊου 1945 πέρασε στα χέρια των Άγγλων. Στις 7 Μαρτίου 1948 πραγματοποιήθηκε η ενσωμάτωση του νησιού με την Ελλάδα. Το νησί της Κω πλήγηκε από σεισμούς κατά τα έτη 142, 469, 554 και 1933. ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ:

Το μουσείο ιδρύθηκε κατά την περίοδο της ιταλικής κατοχής.

Αρχαιολογικό μουσείο Κως

116

Το Κάστρο της Νερατζιάς

117

Το Κάστρο της Αντιμάχειας

118

Ο Πλάτανος του Ιπποκράτη Θεωρείται το αρχαιότερο δέντρο στην Ευρώπη, είναι 2.400 ετών

119

Ρωμαϊκή οικία Κω - Casa Romana

120

Το Ασκληπιείο

Παλαιοχριστιανικές Βασιλικές Αγίου Στεφάνου

121

Η αρχαία αγορά της Κω

Δυτικός αρχαιολογικός χώρος

122

ΝΙΣΥΡΟΣ

Η Νίσυρος είναι νησί του νότιου Αιγαίου και ένα από τα Δωδεκάνησα. Ανήκει στην ομάδα των αρχαίων Νοτίων Σποράδων, και βρίσκεται δυτικά της Ρόδου, ανάμεσα στην Κω, την Τήλο και την Αστυπάλαια. Συγκεκριμένα, απέχει 8 μίλια ΒΔ. της Τήλου, και 10 μίλια νότια της Κω, στην οποία και υπάγεται διοικητικά, και 9 ναυτικά μίλια ανατολικά από το ακρωτήρι Νάτσα της Τουρκίας. Η Νίσυρος έχει έκταση περίπου 41 τετραγωνικά χιλιόμετρα και συνολικό μήκος ακτών περίπου 24 χιλιόμετρα. Ο πληθυσμός της το1950 αριθμούσε 2.516 κατοίκους. Κατά την τελευταία απογραφή (2001), ο πληθυσμός της ανερχόταν στους 948 κατοίκους. Πρωτεύουσα του νησιού είναι το Μανδράκι. Άλλα χωριά της Νισύρου είναι ο Εμπορειός, οι Πάλοι, τα Νικειά και τα Λουτρά.

123

ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ:

Η Νίσυρος είναι ένα ηφαίστειο που αποτελεί μέρος του ηφαιστειακού τόξου της νότιας Ελλάδας. Βρίσκεται στην άκρη του τόξου του Αιγαίου, μαζί με τη Καλδέρα της Κω και τη νήσο Γυαλί. Η Νίσυρος αποτελείται από ηφαιστειογενή βουνά, ενώ το κέντρο της νήσου καταλαμβάνει μία καλδέρα διαμέτρου 4 χλμ., από τον πυθμένα και μέχρι την επιφάνεια του οποίου απαντάται θείο. Μέσα στη καλδέρα βρίσκεται ο μεγαλύτερος υδροθερμικός κρατήρας στον κόσμο, ο Στέφανος, ο οποίος έχει διάμετρο 300 μέτρα, ενώ συνολικά η Νίσυρος έχει 5 κρατήρες. Η τελευταία έκρηξη του ηφαιστείου έλαβε χώρα το 1888 και σήμερα στο νησί υπάρχουν ενεργές φουμαρόλες. Λόγω της ηφαιστειακής δραστηριότητας στη Νίσυρο υπάρχουν θερμές πηγές με θερμοκρασία από 30 μέχρι 60 °C,[1] εκ των οποίων οι κυριότερες είναι στα Λουτρά και τους Πάλους. Η μορφολογία της έχει επηρεαστεί από το ηφαίστειο και το ηφαιστειογενές της έδαφος που είναι πολύ εύφορο και ευνοεί τη δενδροκομία και την πλούσια βλάστηση.

124

ΙΣΤΟΡΙΑ:

Κατά τους Περσικούς πολέμους η Νίσυρος μαζί με την Κάλυμνο και την Κω υπάγονταν στο Βασίλειο της Αλικαρνασσού υπό την Αρτεμισία. Στη συνέχεια ακολούθησε την τύχη των υπολοίπων πέριξ αυτής νήσων. Φαίνεται ότι άποικοι από το νησί ίδρυσαν την Νίσυρο στην Καρία της Μικράς Ασίας. Καταλήφθηκε από τους Ιταλούς το 1912, οι οποίοι εξουσίαζαν το νησί μέχρι την προσάρτησή της στην Ελλάδα το 1948.

125

ΕΘΙΜΑ:

Το πανηγύρι της Παναγιάς της Σπηλιανής το Δεκαπενταύγουστο είναι το πιο γνωστό έθιμο του νησιού. Στην ακολουθία του Εσπερινού ψάλλετε στο τέλος ένα μοιρολόι που θυμίζει Μ.Εβδομάδα και τη Μ.Παρασκευή. Οι Νισύριοι έχουν συνθέσει δικά τους εγκώμια για τη γιορτή. Μετά την ακολουθία του Εσπερινού προσφέρεται νηστήσιμο δείπνο και παραδοσιακοί λουκουμάδες. Κατά την ακολουθία του Όρθρου γίνεται το κόλλυβο της Παναγίας με τη συνοδεία μοιρολογιών από τις εννιαμερίτισσες, οι οποίες έχουν φέρει και τα υλικά για το κόλλυβο. Οι εννιαμερίτισσες είναι γυναίκες που έχουν κάνει τάμα να περάσουν 9 μερόνυχτα προσευχής στα κελιά της μονής, προσφέροντας διάφορες εργασίες για την καθαριότητα και την προετοιμασία του μοναστηριού κατά τη διάρκεια του πανηγυριού. Μετά το τέλος της λειτουργίας το κόλλυβο μεταφέρεται μαζί με την εικόνα της Παναγίας και με τη συνοδεία της πομπής των πανηγυριωτών από το Ηγουμενείο στην τραπεζαρία της μονής, όπου παρατίθεται πάνδημο γεύμα. Μετά το τέλος του γεύματος κάθε προσκυνητής ασπάζεται τη θαυματουργή

126

εικόνα της Παναγίας, δέχεται από τον ιερέα κόλλυβα και αφήνει τον οβολό του για την αντιμετώπιση των εξόδων του γεύματος.

ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ: Μανδράκι Το Μανδράκι είναι η πρωτεύουσα της Νισύρου, με καλή γεωγραφική θέση και ηφαιστειογενές έδαφος. Στα χρόνια των πειρατών κτίστηκε κάστρο με παρατηρητήριο, που θεωρείται κτίσμα των ιπποτών. Στα κλασικά χρόνια κτίστηκε ψηλά στο βουνό κάστρο με κυκλώπεια τείχη από μαύρο γρανίτη. Εκεί βρέθηκαν πλούσιοι τάφοι με ειδώλια, παλιά νομίσματα και μεγάλα πιθάρια.

127

Χοχλάκοι

Η παραλία Χοχλάκοι βρίσκονται στην βορειοδυτική πλευρά της Νισύρου, δίπλα στο Μανδράκι. Η πλαζ αποτελείται από μαύρες ηφαιστειακές πέτρες. Δεν είναι οργανωμένη.

128

Κρατήρας Στεφάνου

Ο κρατήρας του Στεφάνου είναι ο κεντρικός κρατήρας του ηφαιστείου της Νισύρου. Βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα δυτικά του οικισμού Νίκια στο κέντρο του νησιού. Η διάμετρός του είναι 300 μέτρα, ενώ το βάθος του 30. Η τελευταία φορά που εξερράγη ήταν το 1873. Ο ηφαιστειακός λόφος του Προφήτη Ηλία είναι ο μεγαλύτερος ηφαιστειακός λόφος της Ευρώπης με άλλου τρεις κρατήρες.

129

Πάλλοι

Ο οικισμός Πάλλοι βρίσκεται στην βόρεια πλευρά της Νισύρου. Διαθέτει λιμάνι και μια από τις ομορφότερες παραλίες του νησιού, αμμώδη. Άλλα αξιοθέατα του οικισμού είναι τα Ιπποκράτεια λουτρά και η Παναγία η Θερμιανή.

130

Λουτρά

Τα Λουτρά βρίσκονται στην βόρεια πλευρά της Νισύρου, λίγα χιλιόμετρα ανατολικά από το Μανδράκι. Στον οικισμό λειτουργούν τα Ιαματικά Λουτρά Μανδρακίου. Τα νερά είναι πλούσια σε νάτριο, θείο και χλώριο, λόγω του ηφαιστειογενούς εδάφους.

131

Παχιά Άμμος

Η παραλία Παχιά Άμμος βρίσκεται στην ανατολική πλευρά της Νισύρου. Πρόκειται για μια όμορφη αμμώδη παραλία, με πεντακάθαρα νερά. Δεν υπάρχει τουριστική οργάνωση.

132

ΤΗΛΟΣ

Η Τήλος είναι το έβδομο μεγαλύτερο νησί των Δωδεκανήσων. Ο πληθυσμός της, ανέρχεται στους 533 κατοίκους. Στο νησί υπάρχουν τρεις οικισμοί: το Μεγάλο Χωριό με 233 κατοίκους, τα Λιβάδια με 278 και ο Άγιος Αντώνιος με 22.

133

ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ: ΜικρόΧωρι

134

Μοναστήρι του Αγίου Παντελεήμονα

135

Κάστρο

Καθεδρικός ναός

136

Σπήλαιο χαρκαδιό

Λιβάδια Τα Λιβάδια είναι το λιμάνι της Τήλου

137

ΠΑΡΑΛΙΕΣ: Έριστος

Άγιος Αντώνιος

138

Πλάκα

Λιβάδια

javascript:void(0);

139

140

ΛΕΡΟΣ

Η Λέρος είναι νησί στο νοτιοανατολικό άκρο του Αιγαίου στα Δωδεκάνησα. Η Λέρος είναι ένα από τα ελληνικά νησιά που δεν έχουν επιβαρυνθεί ακόμα από το μαζικό τουρισμό. ΙΣΤΟΡΙΑ:

Ο Θουκυδίδης επισήμανε την ιδιαίτερη σημασία των κόλπων και των λιμανιών της Λέρου κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο (431 – 404 π.Χ.), στον οποίο η Λέρος υποστήριζε τους Αθηναίους. Η λήξη του πολέμου σήμανε και την έναρξη της κυριαρχίας της Λέρου από τους Σπαρτιάτες. Στο νησί επίσης, βρίσκεται το γνωστό ιερό της Θεάς Αρτέμιδος. Κατά το δέκατο τρίτο αιώνα, το νησί καταλήφθηκε από τους Γενουάτες και ύστερα από τους Ενετούς.

141

ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ:

Το Βυζαντινό Κάστρο της Παναγιάς.

Το Αρχαιολογικό Μουσείο

142

Άγιος Ισίδωρος

Το Ρωμαϊκό Φρούριο Μπρούτζι

143

Ο Παλιός Αλευρόμυλος

Ο Πύργος του Μπελλένη

144

ΑΣΤΥΠΑΛΑΙΑ

H Αστυπάλαια (ή Αστροπαλιά) είναι νησί του Αιγαίου με 1.238 κατοίκους (απογραφή 2001). Κατά μία άποψη, το νησί ονομάστηκε έτσι (άστυ + παλαιός) από τους Δωριείς κατοίκους του, οι οποίοι βρήκαν στην περιοχή ίχνη παλαιότερου οικισμού των Φοινίκων, κατά τους ισχυρισμούς "κάποιων" αρχαιολόγων. Η Αστυπάλαια ανήκει διοικητικά στα Δωδεκάνησα, αλλά γεωγραφικά και πολιτισμικά στέκει ανάμεσα στα Δωδεκάνησα και στις Κυκλάδες.

145

ΙΣΤΟΡΙΑ:

Κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821 η Αστυπάλαια ξεσηκώθηκε ακολουθώντας το παράδειγμα της Κάσου. Τον επόμενο χρόνο υπάχθηκε διοικητικά στην επαρχία Θήρας, πλην όμως δεν κατάφερε να συμπεριληφθεί στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος, διατήρησε όμως την αυτονομία της, σύμφωνα με παλαιότερο διάταγμα του Σουλτάνου Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπή, που ανανέωσε ο Μαχμούτ Β΄, επί βασιλείας του Όθωνα, το 1835 και που αναγνώρισε το Χαττ-ι Χουμαγιούν το 1856. Το 1881 η Αστυπάλαια υπάχθηκε στον Καζά (επαρχία) της Καλύμνου, όπου και παρέμεινε μέχρι τις 22 Απριλίου του 1912, οπότε και καταλήφθηκε από τον ιταλικό στόλο κατά τον Ιταλοτουρκικό πόλεμο του 1911-1912. Τελικά, υπό ιταλική κατοχή παρέμεινε μέχρι την Ένωση της Δωδεκανήσου με την Ελλάδα το 1948. ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ: Οι ακτές της Αστυπάλαιας είναι βραχώδεις, με όρμους και παραλίες. Μια μικρή λωρίδα γης περίπου 100 μέτρων, το Στενό, χωρίζει το νησί σε δύο τμήματα το μέσα και το έξω νησί. Στα νοτιοανατολικά υπάρχουν

146

διάφορα μικρά νησιά, όπως η Αγία Κυριακή, ο Χονδρός, το Κουνούπι και ο Κουτσομύτης. Στα Δυτικά βρίσκονται οι νησίδες Οφιδούσα, Χτένια, Ποντικούσα και άλλες. Η πρωτεύουσα και κύριο λιμάνι του νησιού είναι η Αστροπαλιά, ή Χώρα.

ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ:

Το κάστρο της Αστροπαλιάς

147

Ανεμόμυλοι

Αρχαιολογικό Μουσείο

148

ΣΥΜΗ

Η Σύμη είναι το όγδοο σε μέγεθος ελληνικό νησί του συμπλέγματος των Δωδεκανήσων. ΙΣΤΟΡΙΑ:

Η Σύμη κατοικείται από τα προϊστορικά ακόμα χρόνια. Μερικά ονόματα που αναφέρονται είναι, Καρίκη, Μεταποντίς, Αίγλη, και Σύμη από το όνομα της συζύγου

149

του Γλαύκου που θεωρείται ο πρώτος κάτοικος στη γη αυτή. Εικάζεται ότι οι αρχικοί κάτοικοι της ήσαν οι Κάρες και οι Φοίνικες. Μετά ήρθαν οι Δωριείς. Το 1522 πέρασε στα χέρια των Τούρκων. Η Σύμη την περίοδο αυτή όμως κατείχε σημαντικά εμπορικά και φορολογικά προνόμια και ελευθερίες θρησκευτικής και γλωσσικής έκφρασης. ΕΘΙΜΑ:

Πλούσια ήθη και έθιμα επιβιώνουν ως σήμερα. Χαρακτηριστικό είναι ο Κουκουμάς στις 2 Μαΐου. Στο έθιμο αυτό έπαιρναν μέρος, ανύπαντροι νέοι και νέες. Αποβραδίς, η κυρά του σπιτιού όπου θα γιόρταζαν τον Κουκουμά, έδινε ένα αγγείο της Βενετίας, το ξυστί, σε εφτά νέες για να φέρουν από ισάριθμα σπίτια, που ένα μέλος του λεγόταν Ειρήνη, το λεγόμενο αμίλητο νερό, διότι καθ’οδόν δεν έπρεπε να μιλούν. Στην επιστροφή, έβαζαν μέσα στο ξυστί τα δαχτυλίδια τους και το

150

σκέπαζαν με κόκκινο μαντήλι κι' ένα μεγάλο κλειδί. Το ξυστί το ανέβαζε, τότε, η κυρά στο ανώι, όπου το άφηνε ως το πρωί, για να το δουν ο ουρανός και τ’ άστρα. Έτσι, πίστευαν ότι θα παντρεύονταν γρήγορα. Το πρωί, μετά την Λειτουργία στο ναό του Αγίου Αθανασίου, μετέβαιναν στο σπίτι όπου έκαναν τον Κουκουμά παίρνοντας θέση γύρω από ένα μπακιρένιο ταψί, το σινί. Η νοικοκυρά κατέβαζε από το ανώι το ξυστί και το έβαζε στο κέντρο του σινιού. Αμέσως οι νέες αφαιρούσαν το κλειδί, το κόκκινο αντήλι, έβγαζαν τα δαχτυλίδια τους και έβαζαν στο ξυστί φρεσκοκομμένα λουλούδια και γύρω στο σινί καμιά δεκαριά κουτάλια της σούπας. Με τις παλάμες τους χτυπούσαν ρυθμικά το σινί και τα κουτάλια έκαναν ένα ωραίο ήχο, ενώ οι λυράρηδες άρχιζαν να παίζουν μουσική και οι νέες, να τραγουδούν δίστιχα επαινώντας τους αγαπημένους τους. Μετά το γεύμα που πρόσφερε η κυρά, άρχιζαν να καταφθάνουν οι νέοι με τριαντάφυλλο στ' αυτί και χόρευαν με τις νέες τραγουδώντας άλλα δίστιχα. Στο τέλος του Κουκουμά, η κυρά έδινε σε κάθε νέα ένα κομμάτι από πίττα φτιαγμένη με το αμίλητο νερό, αλάτι και αλεύρι κοσκινισμένο από πρωτότοκη νέα, της οποίας ζούσαν οι γονείς. Λόγω του αλατιού στην πίττα που έτρωγαν, οι νέες διψούσαν και στον ύπνο τους έβλεπαν σε ποιού νέου το σπίτι θα πήγαιναν για να πιουν και να ξεδιψάσουν. Αυτός θα ήταν ο νέος που θα παντρεύονταν. Ένα άλλο, μακάβριο αυτή το φορά, έθιμο ήταν το Φωνικό του Δωμάτου (εκ του φωνή και του δώμα) που τηρούσαν πιστά οι Συμιακές του Χωριού, όχι του Γιαλού ή του Μουράγιου. Μόλις πέθαινε κάποιος, η χήρα όφειλε να βγει στο δώμα του σπιτιού της τελείως ασυγύριστη, με λυμένα τα μαλλιά και να κλαίει, να φωνάζει και να ωρύεται ώστε να την ακούσουν μέχρι το Μουράγιο, για να τιμήσει πρεπάμενα (εκ του πρέπον) τον άντρα της.

151

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

Η Κάρπαθος είναι το δεύτερο σε έκταση νησί του ελληνικού συμπλέγματος της Δωδεκανήσου (μετά τη Ρόδο). ΙΣΤΟΡΙΑ:

Η Κάρπαθος είναι η μυθολογική πατρίδα του τιτάνα Ιαπετού και νήσος της γέννησης

152

του Πρωτέα και ανατροφής της Αθηνάς. Στην Κάρπαθο έζησε ένα μέρος της ζωής του και ο Προμηθέας. Κατά την αρχαιότητα, υπήρχαν 4 οχυρωμένες πόλεις: η Αρκέσεια, η Βρυκούς, η Κάρπαθος και η Νίσυρος, στη νησίδα Σαρία που παλαιότερα ήταν ενωμένη με την Κάρπαθο. Μεταγενέστερα, πέρασε διαδοχικά στα χέρια των Ρωμαίων και των Βυζαντινών, των Γενοβέζων (Ανδρέα και Λουδοβίκο Μορέσκο), των Ενετών (οικογένεια Κορνάρο) και των Οθωμανών Τούρκων. Το Μεσαίωνα, το νησί ονομαζόταν Σκαρπάντο (Scarpanto). Το 1913, παραχωρήθηκε στους Ιταλούς. Η ελευθερία ήρθε νωρίτερα από τα υπόλοιπα Δωδεκάνησα, όταν στις 5 Οκτωβρίου 1944, με πρωτοστάτες τους κατοίκους των Μενετών, ξεκίνησε η επανάσταση και οι Ιταλοί εκδιώχθηκαν από το νησί. Στις 11 Οκτωβρίου του ίδιου έτους, έγινε η παράδοση των Ιταλών και η διακήρυξη ένωσης με την Ελλάδα, υψώθηκε η Ελληνική σημαία και τελέσθηκε πανηγυρική δοξολογία. Στις 8 Οκτωβρίου μια βάρκα με αποστολή Καρπαθίων, η Ιμμακολάτα, ταξίδεψε μέχρι την Αίγυπτο για να ανακοινώσει το μήνυμα της ελεύθερης Καρπάθου.

153

ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ:

Πηγάδια

Αγία Αναστασία

154

Αγία Φωτεινή

155

ΡΟΔΟΣ

Η Ρόδος είναι το μεγαλύτερο νησί της Δωδεκανήσου.Το νησί της Ρόδου βρίσκεται στο σταυροδρόμι δυο μεγάλων θαλάσσιων διαδρομών της Μεσογείου, ανάμεσα στο Αιγαίο πέλαγος και των ακτών της Μέσης Ανατολής όπως είναι η Κύπρος και η Αίγυπτος. Ως σημείο συνάντησης τριών πολιτισμών, η Ρόδος έχει γνωρίσει πολλούς πολιτισμούς.

156

ΙΣΤΟΡΙΑ: Μέσω της μακραίωνης της ιστορίας, όλοι οι διαφορετικοί λαοί που κατοίκησαν στη Ρόδο έχουν αφήσει το σημάδι τους σε όλες τις πλευρές του πολιτισμού του νησιού: στην τέχνη, τη γλώσσα, την αρχιτεκτονική. Η στρατηγική του θέση απέφερε στο νησί μεγάλο πλούτο και κατέστησε την πόλη της Ρόδου μια από τις εξέχουσες πόλεις της αρχαίας Ελλάδας. Το 1988, η Μεσαιωνική Πόλη αναγνωρίστηκε ως Πόλη Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Η Μεσαιωνική Πόλη είναι μείγμα διαφορετικών αρχιτεκτονικών από διάφορες ιστορικές περιόδους με δεσπόζουσα την περίοδο της παραμονής στο νησί του τάγματος των Ιπποτών του Αγίου Ιωάννη καθώς και αυτής των Οθωμανών. Σήμερα, αποτελεί ένα ζωντανό κομμάτι της σύγχρονης πόλης όπου αναπτύσσονται εμπορικές,

157

τουριστικές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες ενώ περιλαμβάνει και κατοικήσιμες περιοχές. ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΟΝΟΜΑΣΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΡΟΔΟ: Οφιούσα: γιατί είχε πολλά φίδια Αστερία: για τον έναστρο ουρανό της Τρινακρία: γιατί το σχήμα της αποτελείται από δύο τρίγωνα Κορυμβία: για το σχήμα κορύμβου που καταλήγει σε δυο κορυφές Τελχινίς: από τους πρώτους κατοίκους της Μακαρία: δηλαδή ευτυχισμένη Ποντία: θαλασσινή Αιθρία: για το ωραίο κλίμα της Ποήεσσα: για την πλούσια βλάστηση της Για τα ονόματα αυτά μιλούν αρχαίοι συγγραφείς: ο Ευκράτης, ο Διόδωρος, ο Πλίνιος, ο Πίνδαρος, ο Στράβωνας και η Σούδα. ΠΑΛΑΙΑ ΠΟΛΗ:

158

Ακούγοντας τις λέξεις Μεσαιωνική Πόλη ή Καστροπολιτεία στο μυαλό μας έρχονται αυτομάτως εικόνες ερειπίων ενώ όταν βρεθούμε εκεί, αυτόπτες μάρτυρες, χρειάζεται να κλείσουμε τα μάτια προκειμένου να «μυρίσουμε» το παλιό άρωμα και να μπορέσουμε να δώσουμε «ζωή» στα φαντάσματα που παίζουν κρυφτό στις επάλξεις και στις πολεμίστρες. Όλα αυτά όμως συμβαίνουν αλλού, όχι στη Ρόδο, το Νησί των Ιπποτών… Εδώ υπάρχει μια ολοζώντανη Μεσαιωνική Πόλη, που μέσα από τα τείχη της αναπνέουν, κατοικούν και εργάζονται περισσότεροι από 6.000 άνθρωποι, χωρίς να υπολογίσουμε τους χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο. Ένα μεσαιωνικό μνημείο, δυτικοευρωπαϊκού υστερογοτθικού ρυθμού –με πολλά στοιχεία της ιταλικής αναγεννησιακής τεχνοτροπίας να εμφανίζονται στα τέλη του 15ου αιώνα

159

καθώς και στοιχεία ντόπιας αρχιτεκτονικής- από τα ελάχιστα που υπάρχουν πλέον στην Ευρώπη, αναπόσπαστο πλέον μέρος της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, που προστατεύεται από την UNESCO.

Η Πόλη της Ρόδου ιδρύθηκε το 408 π.Χ. στην «Πανός άκρα», στη βόρεια μύτη του νησιού και ρυμοτομείται με το καλύτερο πολεοδομικό σύστημα όλων των εποχών, το Ιπποδάμειο. Η Παλιά Πόλη περιβάλλεται από πολύ καλοδιατηρημένα μεσαιωνικά αμυντικά τείχη του 14ου και 15ου αιώνα, μήκους περίπου πέντε χιλιομέτρων και πλάτους περίπου 12 μέτρων, με επάλξεις και πυργίσκους καθώς και τάφρο, πλάτους περίπου 30 μέτρων, με γέφυρες στις Πύλες. Διαθέτει 11 Πύλες από τις οποίες ξεχωρίζουν η Πύλη Ντ’ Αμπουάζ και η Θαλασσινή Πύλη ή Πύλη του Λιμανιού. Οι υπόλοιπες είναι: Πύλη Μουσείου, Πύλη Αρνάλδου, Πύλη Ταρσανά, Πύλη Ελευθερίας, Πύλη Αγίου Αθανασίου, Πύλη Ακάντιας, Πύλη Παναγίας ,Πύλη της Αγίας Αικατερίνης και Πύλη Αγίου Ιωάννη ή Κοσκινού. Η τελευταία ονομάζεται και Κόκκινη Πόρτα, καθώς, όπως λέει η παράδοση στην

160

Πύλη αυτοί σφαγιάστηκαν πολλοί χριστιανοί κατά τη διάρκεια της Άλωσης της πόλης το 1522 από τους Τούρκους.

Το 1522 μετά από αρκετές αποτυχημένες απόπειρες τελικά η Πόλη της Ρόδου πέφτει στα χέρια των Οθωμανών και ξεκινά η περίοδος της Τουρκοκρατίας (1522-1912). Δεν θα χαρακτηρίζαμε αυτή την περίοδο από τις πιο λαμπρές για την πόλη αλλά μάλλον το αντίθετο. Οι μεν οχυρώσεις αλλά και τα περισσότερα μεσαιωνικά κτίσματα συντηρούνται αλλά οι μετατροπές στις χρήσεις είναι σημαντικές. Το Παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου μετατρέπεται σε φυλακή, το Νοσοκομείο των Ιπποτών σε στρατώνα, ενώ την ίδια ώρα κτίζονται πολλά τζαμιά, με εντυπωσιακούς μιναρέδες αλλά και λουτρά. Οι Έλληνες δεν είχαν πλέον το δικαίωμα να κατοικούν εντός των τειχών. Όσοι διατηρούσαν καταστήματα και γενικά όσοι εργάζονταν μέσα σ’ αυτήν έπρεπε να την εγκαταλείψουν το ηλιοβασίλεμα.

161

Το 1912 ξεκινά μια νέα περίοδος για τη Ρόδο, όταν καταλαμβάνεται από τους Ιταλούς. Η περίοδος της Ιταλοκρατίας (1912-1948) είναι μια περίοδος ανάπτυξης αλλά και μεταμόρφωσης της πόλης. Οι Ιταλοί κατασκευάζονται καλαίσθητα κτίρια, αναδεικνύουν τους αρχαιολογικούς τόπους, διαμορφώνουν τους ελεύθερους χώρους, εντάσσουν νέες χρήσεις σε αναστηλωμένα μεσαιωνικά κτίσματα και κηρύσσουν περιμετρικά του τειχισμένου οικισμού, γύρω από τις οχυρώσεις και την τάφρο, μια μνημειακή ζώνη πρασίνου, συνολικής έκτασης 150 στρεμμάτων ενώ ξανακτίζουν το Παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου, που είχε καταστραφεί σε μια έκρηξη πυριτιδαποθήκης, που βρισκόταν στα υπόγεια γειτονικής εκκλησίας, το 1856. Το έργο της αναστύλωσης, που ξεκίνησε το 1937 και ολοκληρώθηκε το 1940, στηρίχτηκε στα αρχικά σχέδια των Ιπποτών και παρά το γεγονός ότι υπάρχουν αρκετές αλλοιώσεις παρόλα αυτά δεν παύει να είναι ένα συγκλονιστικό μνημείο.. Ο ΚΟΛΟΣΣΟΣ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ:

162

ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΕΦΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ Το αριστούργημα όμως όλων ήταν ο Κολοσσός. Φιλοτεχνήθηκε γύρω στα 293 από τον Λίνδιο Χάρη, μαθητή του Λυσίππου. Ηταν ένα τεράστιο χάλκινο άγαλμα του πολιούχου θεού Ηλίου, ψηλό 70 πήχες (31μ. περίπου). Οι Ρόδιοι πούλησαν (300 τάλαντα) τις πολιορκητικές μηχανές του Δημητρίου όταν έπαψε την πολιορκία και έφυγε ηττημένος και έκαμαν το άγαλμα που η κατασκευή του κράτησε 12 χρόνια. Για το άγαλμα μιλούν αρχαίοι αλλά και μεσαιωνικοί συγγραφείς. Έμεινε στη θέση του μόνο 66 χρόνια και έπεσε στο σεισμό του 227 δεν το ξαναέστησαν όμως φοβούμενοι κάποιο χρησμό μας λέει ο Στράβωνας. Εννιά αιώνες έμεινε πεσμένος ο κολοσσός ώσπου το 653 μ.Χ τον πήρε ο χαλίφης Αράβων Μωαβίας, και το πούλησε για χαλκό

163

σ’ έναν Εβραίο από την Έδεσσα που χρειάστηκε 900 καμήλες για να τον μεταφέρει.

Το πρόβλημα που απασχολεί τους σημερινούς ερευνητές είναι πού ήταν στημένος ο κολοσσός. Παρεξηγώντας μια φράση του επιγράμματος, που ήταν χαραγμένο στη βάση του κολοσσού, κι έλεγα ότι τον τοποθέτησαν «όχι μόνο πάνω από το πέλαγος αλλά και στη ξηρά» φαντάστηκαν ότι στεκόταν στην είσοδο του λιμανιού με ανοιχτά τα σκέλη πατώντας με το ένα πόδι στο ένα άκρο του λιμανιού και με το άλλο στο απέναντι, ενώ ψηλά με σηκωμένο χέρι κρατούσε φως σαν φάρος για τα καράβια που περνούσαν να μπουν στο λιμάνι. Ο κολοσσός της Ρόδου ήταν ένας ύμνος στη Τέχνη και στην Ελευθερία. ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ ΡΟΔΟΥ: Η Ρόδος είναι ένα από τα πιο κοσμοπολίτικα νησιά της Ελλάδας, πόλος έλξης χιλιάδων τουριστών από όλα τα

164

μέρη της γης. Η γοητεία της πηγάζει από την μακραίωνη ιστορία της σε συνδυασμό με την απαράμιλλη φυσική ομορφιά.

Παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου

165

Λόφος Μόντε Σμιθ

Αρχαιολογικό Μουσείο

166

Καζίνο ΥΔΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΡΟΔΟΥ:

Μία βόλτα στον παραλιακό πεζόδρομο της πόλης, οδηγεί στο βορειότερο άκρο της Ρόδου στον Υδροβιολογικό Σταθμό Ρόδου / Ενυδρείο, κτίριο ιστορικό με ιδιαίτερη

167

αρχιτεκτονική που αποτελεί χώρο επαφής και γνωριμίας με το θαλάσσιο πλούτο του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου. Το Ενυδρείο αναπαριστά μια υποθαλάσσια σπηλιά με διαδρόμους που είναι φτιαγμένοι από πωρόλιθο, διακοσμημένοι με φυσικά κοχύλια και δίνει την εντύπωση στον επισκέπτη ότι βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Ο ΚΟΙΛΑΔΑ ΜΕ ΤΙΣ ΠΕΤΑΛΟΥΔΕΣ ΣΤΗΝ ΡΟΔΟ:

Η Κοιλάδα με τις Πεταλούδες ή Πελεκάνος ανήκει διοικητικά στο χωριό Θεολόγος. Είναι μία μικρή πευκόφυτη και σκοτεινή κοιλάδα, που τη διασχίζει ένα ρυάκι, σχηματίζοντας λιμνούλες και μικρούς

168

καταρράκτες στην πορεία του. Την ώρα του επισκεπτηρίου, οι γκρι πεταλούδες κοιμούνται στις σκιερές πλευρές των κορμών των δέντρων ή κοντά στις ρίζες τους, σαν νυχτερίδες. ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΡΟΔΟΥ:

Ιαλυσός

Ιξιά

169

Φαληράκι

Άντονι Κουίν

Αφάντου

170

Τσαμπίκα

Στεγνά

Αγία Αγάθη

171

Κάλαθος

Βλύχα

Άγιος Παύλος

172

Λίνδος

Πευκοί

Άγιος Γεώργιος

173

Γεννάδι

Πρασονήσι

174

Η Μακεδονία, τόπος με μακρόχρονη ιστορία και παράδοση, αποτελεί το δεύτερο σε πληθυσμό και έκταση γεωγραφικό διαμέρισμα της Ελληνικής επικράτειας. Μοιράζεται διοικητικά σε τρεις περιφέρειες :

1. περιφέρεια δυτικής Μακεδονίας (περιφερειακές ενότητες Καστοριάς, Κοζάνης, Φλώρινας, Γρεβενών).

2. περιφέρεια κεντρικής Μακεδονίας (περιφερειακές ενότητες Πέλλας, Ημαθίας, Πιερίας, Κιλκίς, Θεσσαλονίκης , Χαλκιδικής ,Σερρών).

3. περιφέρεια ανατολικής Μακεδονίας (περιφερειακές ενότητες Δράμας, Καβάλας, Θάσου, Αγίου Όρους).

175

Εδώ βρίσκεται η έδρα του αρχαίου δωδεκάθεου κατά τη μυθολογία, ο Όλυμπος, τόποι λατρείας και διοικητικές περιφέρειες της αρχαιότητας, όπως το Δίον, η Πέλλα και οι Βεργίνα. Επίσης αποτελεί τη γενέτειρα του Μέγα Αλέξανδρου, του Αριστοτέλη, του Φιλίππου και στόχο στην νεότερη ιστορία πολλών βαλκανικών λαών (Βαλκανικοί πόλεμοι). Παράλληλα χαρακτηρίζεται από μοναδικό γεωγραφικό τοπίο, το οποίο ποικίλει. Από τη μία το ορεινό με κάποιες εξαιρέσεις, ωστόσο, Δυτικό και Ανατολικό τμήμα, από την άλλη η δεύτερη μεγαλύτερη πεδινή έκταση της Ελλάδας στο κεντρικό τμήμα.

176

Ν. ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ

Βρίσκεται στο δυτικό άκρο της Δυτικής Μακεδονίας. Η πρωτεύουσα, Καστοριά είναι χτισμένη πάνω στη χερσόνησο της ομώνυμης λίμνης, και ανάμεσα στα βουνά Βίτσι και Γράμμο. Περιβάλλεται από τη λίμνη της και συνδέεται με την ξηρά μέσω μιας ευρύτερης λωρίδας γης από επιχωματώσεις, δίνοντας την εντύπωση νησιού.

177

ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ ΤΗΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ

178

• Δείγματα της λαμπρής άνθησης της βιοτεχνικής και

εμπορικής δραστηριότητας των κατοίκων της Καστοριάς κατά τη διάρκεια ιδιαίτερα του 18ουαι.

• Παρουσιάζουν ακόμα και σήμερα ιδιαίτερο ενδιαφέρον και ως οικιστικό σύνολο.

• Είναι κατεξοχήν δείγματα λαϊκής αρχιτεκτονικής. (Με εσωτερικούς χωρισμένους λειτουργικούς χώρους, εσωτερικές διακοσμήσεις, περίτεχνα ξυλόγλυπτα στα σανιδώματα στις οροφές, πολύχρωμους υαλωτούς φεγγίτες υψηλής αισθητικής, πλήθος φυτομορφικών διακοσμήσεων και ρόμβων που δημιουργούν και συνθέτουν ένα ιδιότυπο εσωτερικό χώρο).

179

180

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΝΑΟΙ Η Καστοριά με τις 72 εκκλησίες της είναι πόλη που σώζει σε μεγάλο βαθμό αδιάλειπτα τη βυζαντινή και μεταβυζαντινή μνήμη. Μερικές από τις βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες που σώζονται σήμερα στη Καστοριά είναι οι παρακάτω: Η Παναγία Κουμπελιδική (αρχές του 11ου αι)

Άγιοι Ανάργυροι (12ου αι.)

181

Άγιος Στέφανος (11ου αι.)

Ιερή Μονή Μαυριώτησας (τέλη του 11ου αι.)

182

Άγιος Νικόλαος (16ου αι.)

Η ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΓΟΥΝΑΣ Μαζί με τη λίμνη της, ευρύτατα γνωστό χαρακτηριστικό της πόλης είναι η δραστηριοποίηση των κατοίκων της για περισσότερα από πεντακόσια χρόνια στην τέχνη της γουναρικής. Η τέχνη των καστοριανών γουνοποιών συνιστάται στην ειδική επεξεργασία των χορδάδων που χειρίζονται με μοναδικό τρόπο και με ιδιαίτερη τεχνική.

183

184

ΣΠΗΛΑΙΟ ΤΟΥ ΔΡΑΚΟΥ

185

Ν. ΦΛΩΡΙΝΑΣ

Η Φλώρινα είναι πόλη της Δυτικής Μακεδονίας και πρωτεύουσα του νομού Φλωρίνης. Βρίσκεται σε υψόμετρο 680 μέτρων και έχει πληθυσμό περίπου 22.000 κατοίκους .

186

187

ΤΟ ΧΙΟΝΟΔΡΟΜΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΠΙΣΟΔΕΡΙΟΥ Βρίσκεται στη θέση Βίγλα μόλις 18 χιλιόμετρα από την πόλη της Φλώρινας. . Έχει δημιουργηθεί ένα αξιόλογο σαλέ και 10 πίστες εξυπηρετούν τους επισκέπτες. Διαθέτει τη μεγαλύτερη πίστα Ολυμπιακών προδιαγραφών στην Ελλάδα.

188

ΝΥΜΦΑΙΟ

• Ιδρύθηκε περίπου το 1385 στον ορεινό όγκο Βιτσίου.

• Έχει χαρακτηρισθεί «διατηρητέος παραδοσιακός οικισμός».

• Οι ταξιδιωτικοί οδηγοί το παρουσιάζουν ως ένα από τα δέκα ομορφότερα χωριά της Ευρώπης, ενώ στον παγκόσμιο διαγωνισμό της U.N.E.S.C.O. διεκδίκησε το Διεθνές Βραβείο Μελίνα Μερκούρη για την άριστη διαχείριση πολιτιστικού αποθέματος και φυσικού περιβάλλοντος.

• Περικλείεται από δάσος οξιάς και διασχίζεται από λιθόστρωτα μονοπάτια και πετρόκτιστα σπίτια.

• Εκεί βρίσκεται και ο Αρκτούρος, το ευρωπαϊκό κέντρο προστασίας της καφέ αρκούδας, μια μη κυβερνητική, μη

189

κερδοσκοπική περιβαλλοντική οργάνωση που ιδρύθηκε το 1992, με στόχο την προστασία της άγριας ζωής και του φυσικού περιβάλλοντος.

190

191

ΠΡΕΣΠΕΣ

192

• Η λεκάνη των Πρέσπων σχηματίστηκε από τεκτονικές υφέσεις πιθανότατα κατά τη διάρκεια της Τριτογενούς γεωλογικής εποχής (1-70 εκατομμύρια χρόνια πριν).

• Ο εθνικός δρυμός Πρεσπών δημιουργήθηκε το 1974.

• Το μικρό νησί της λίμνης Μικρή Πρέσπα, ονομάζεται Άγιος Αχίλλειος και αποτελεί εδώ και χρόνια το κέντρο των εκδηλώσεων «Πρέσπεια» με σημαντικές συναυλίες. Στο νησάκι υπάρχουν επίσης αρχαιολογικά καθώς και βυζαντινά και μεταβυζαντινά μνημεία με σημαντικότερη τη βασιλική εκκλησία του 10ου αιώνα.

193

ΑΓΙΟΣ ΓΕΡΜΑΝΟΣ

194

Ν. ΓΡΕΒΕΝΩΝ

Έγινε ξεχωριστός νομός το 1964 όταν αποσπάστηκε τμήμα του νομού Κοζάνης και τμήμα του νομού Λαρίσης. Ο πληθυσμός του νομού Γρεβενών ήταν 37.947 κάτοικοι σύμφωνα με την απογραφή του 2001 και η απόσταση από την πρωτεύουσα της Ελλάδος, την Αθήνα είναι 400 χιλιόμετρα ενώ από την Θεσσαλονίκη είναι 163 χιλιόμετρα. Ήταν ο πιο αραιοκατοικημένος νομός της Ελλάδας κατά την δεκαετία του '90.

195

Μεγάλο μέρος του νομού είναι ορεινή περιοχή και περιστοιχίζεται από τα βουνά Λύγκος στα δυτικά, Χάσια στα νοτιοδυτικά και Βούρινος στα βορειοανατολικά. Ο μεγαλύτερος σε μήκος ποταμός της χώρας, ο Αλιάκμονας διέρχεται μέσα από τον νομό και συγκεκριμένα από το κεντρικό και βορειοανατολικό μέρος του νομού.

196

Η τοπική οικονομία στηρίζεται κυρίως στην γεωργία. Η καλλιέργεια σιταριού και οσπρίων (κύρια ρεβίθι) καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της καλλιεργούμενης γης.

Η εκτροφή αμνοεριφίων και η κτηνοτροφία γενικότερα είναι επίσης αναπτυγμένη. Σημαντική είναι επίσης η συνεισφορά από τον αγροτουρισμό.

Η ΠΟΛΗ ΤΩΝ ΓΡΕΒΕΝΩΝ

197

Έχει 25.620 κατοίκους (απογραφή 2011) και είναι έδρα του ομώνυμου δήμου. Η οικονομία της πόλης βασίζεται στις υπηρεσίες και το εμπόριο. Η πόλη εμφανίζεται από την εποχή του Βυζαντίου. Διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις γίνονται το καλοκαίρι, ενώ λαμβάνουν χώρα και διάφορα τοπικά έθιμα όπως αυτό της "Γκαμήλας" την Κυριακή της Αποκριάς. Το Νοέμβριο του 2007 ανακηρύχθηκαν επίσημα "Πόλη των Μανιταριών".

Εθνικός Δρυμός Πίνδου (ΒΑΛΙΑ ΚΑΛΝΤΑ)

198

Ο Εθνικός Δρυμός Πίνδου, γνωστός και ως Βάλια Κάλντα βρίσκεται σε ιδιαίτερα δυσπρόσιτη περιοχή της οροσειράς της Πίνδου στα όρια μεταξύ των νομών Γρεβενών και Ιωαννίνων. Η συνολική του έκταση φτάνει τα 68.990 στρέμματα. Ο δρυμός περιλαμβάνει την κοιλάδα της Βάλια Κάλντα(«ζεστή κοιλάδα» στα βλάχικα) και του Αρκουδορέματος καθώς και τα βουνά Λύγκος και Μαυροβούνι. Χαρακτηρίζεται ιδιαίτερα από την ποικιλία μορφολογικών αντιθέσεων με απότομους γκρεμούς και ορμητικούς χείμαρρους, καθώς και πυκνά δάση. Η περιοχή αποτελεί καταφύγιο για την καφέ αρκούδα (Ursus arctos), τον λύκο (Canis lupus) και το αγριόγιδο (Rupicarpa rupicarpa).

199

200

ΕΘΝΙΚΟ ΧΙΟΝΟΔΡΟΜΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΒΑΣΙΛΙΤΣΑΣ Το Εθνικό Χιονοδρομικό κέντρο Βασιλίτσας είναι ένα από τα δημοφιλέστερα της βορείου Ελλάδας. Βρίσκεται σε μια πανέμορφη τοποθεσία, στο κέντρο της οροσειράς της Πίνδου και συγκεκριμένα στη δυτική πλευρά του νομού Γρεβενών. Απέχει 45 χλμ. από την πόλη των Γρεβενών και 185 χλμ από την Θεσσαλονίκη.

201

Ο δρόμος προς το χιονοδρομικό κέντρο αποτελείται από καλής ποιότητας άσφαλτο. Η διαδρομή που ακολουθείται από την πόλη των Γρεβενών μπορεί να χαρακτηριστεί ως μία από τις ωραιότερες στον Ελλαδικό χώρο, καθώς όπου και να κοιτάξει κανείς θα δει τα καταπληκτικά τοπία της Πίνδου να ξεδιπλώνονται μπροστά του, καθώς η ευρύτερη περιοχή είναι κατάφυτη από πεύκα, έλατα και οξιές. Πρόκειται για ένα φυσικό περιβάλλον μοναδικής αισθητικής.

202

Ν. ΚΟΖΑΝΗΣ

Πρόκειται για ένα μεγάλο νομό, τον μεγαλύτερο της περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας με πολλούς και μεγάλους κατοικημένους τόπους. Είναι ένα μεγάλο λεκανοπέδιο που αγκαλιάζεται από βουνά της Λάρισας και της Πιερίας (Πιέρια Όρη και Όρος Τίταρος), της Ημαθίας (Βέρμιο) και από τα δικά της βουνά (Καμβούνια, Βουρίνος, Ασκίο, Βόιο,) που μέσα τους κρύβουν παραδοσιακούς οικισμούς, μοναδικές διαδρομές και εκπληκτικά τοπία. Ο νομός της Κοζάνης φιλοξενεί και για περίπου 60 χλμ. το πέρασμα του μακρύτερου ελληνικού ποταμού, του Αλιάκμονα. Μάλιστα στο πέρασμα του από την Κοζάνη ο Αλιάκμονας μεταλλάσσεται σε λίμνη στο νοτιοανατολικό άκρο του νομού.

203

Η ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΚΟΖΑΝΗΣ

204

Ιστορικό & Λαογραφικό Μουσείο Κοζάνης

Το Ιστορικό- Λαογραφικό Μουσείο Κοζάνης ιδρύθηκε το 1969 και είναι δημιούργημα του Συνδέσμου Γραμμάτων και Τεχνών Κοζάνης. Το κτίριο είναι ένα εντυπωσιακό δείγμα μακεδονίτικης αρχιτεκτονικής και στους χώρους μπορείτε να δείτε εκθέματα φυσικής ιστορίας, ιστορίας και λαογραφίας.

205

Μουσείο Σύγχρονης Τοπικής Ιστορίας

Στο μουσείο αυτό θα δείτε στιγμές της σύγχρονης ιστορίας της περιοχής από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά. Είναι ένας χώρος με άποψη που στοχεύει στην ενημέρωση, την προβολή της σύγχρονης ιστορίας αλλά και την πολιτικοποίηση των πολιτών.

Αρχοντικό Λασσάνη & Αρχοντικό Βούρκα

Στο Αρχοντικό Λασσάνη στεγάζεται η Δημοτική Χαρτοθήκη. Αξίζει να επισκεφτείτε τη Δημοτική Χαρτοθήκη που πρόσφατα έχει ανανεωθεί και συμπληρωθεί με νέα εκθέματα. Αξίζει όμως να θαυμάσετε αυτό το υπέροχο κτίριο εξωτερικά.

206

Το αρχοντικό Βούρκα είναι ένα πανέμορφο κτίσμα του 18ου αιώνα που λόγου του αρχιτεκτονικού του ενδιαφέροντος έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό μνημείο. Διασώζεται ο περίβολος και η αυλή του και αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα της αστικής μακεδονικής αρχιτεκτονικής. Στο εσωτερικό του κτηρίου υπάρχουν ενδιαφέρουσες ξύλινες διακοσμημένες οροφές και μουσάντρες.

Αριστερά το αρχοντικό Λασσάνη και δεξιά το αρχοντικό Βούρκα.

Αιανή

207

• Η Αιανή είναι χωριό που βρίσκεται κοντά στην βορειοδυτική όχθη της τεχνητής λίμνης του Αλιάκμονα, 22 χλμ από την πόλη της Κοζάνης.

• Εκεί μπορεί κανείς θαυμάσει τον παλαιοχριστιανικό ναό της Αγίας Παρασκευής με εντυπωσιακά ψηφιδωτά. Δίπλα στο ναό θα δείτε το υπόγειο ασκητάριο που κρατά από την εποχή της ρωμαϊκής κυριαρχίας και η παράδοση λέει ότι ασκήτεψε η ίδια η Αγία Παρασκευή.

• Υπάρχει επίσης αρχαιολογικός χώρος και μουσείο.

• Εκεί υπάρχουν καταπληκτικές ταβέρνες. • Είναι προσηλωμένη στην παράδοση και

επιβιώνουν πολλά έθιμα όπως οι «Καβαλάρηδες της Αιανής», η «Λαζαρίνα» και η «Χελιδόνα» (παγανιστική υποδοχή της Άνοιξης). Μεγάλο και ονομαστό πανηγύρι γίνεται του Αϊ Γιαννιού (του Πρόδρομου).

208

Μπουχάρια

Αποτελούν ένα εντυπωσιακό γεωλογικό φαινόμενο που χρειάστηκε περί τα 70.000 χρόνια για να ολοκληρωθεί.

Κρόκος Κοζάνης

Ο Κρόκος είναι μια κωμόπολη πολύ κοντά στην πόλη της Κοζάνης (5 χλμ) και είναι γνωστόςγια τον κρόκο, το σαφράν ένα από τα ακριβότερα μπαχαρικά στον κόσμο. Είναι η μοναδική κροκοκαλλιεργούμενη περιοχή της Ελλάδας, στην οποία γίνεται από πάρα πολλά χρόνια συστηματική καλλιέργεια του φυτού.

209

Ν. ΚΙΛΚΙΣ

210

Η ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ • Το Κιλκίς, πρωτεύουσα του ομώνυμου Νομού,

είναι μία αναπτυσσόμενη επαρχιακή πόλη με αξιοσημείωτη βιομηχανική πρόοδο.

• Το 2001 η πόλη είχε πληθυσμό 17.430. • Είναι κτισμένο γύρω από το λόφο του Αγίου

Γεωργίου.

Το σπήλαιο στον Άγιο Γεώργιο

211

ΓΟΥΜΕΝΙΣΣΑ • Η Γουμένισσα είναι μια χτισμένη στους

πρόποδες του Πάικου. • Βρίσκεται σε απόσταση 40 χιλ. από την πόλη

του Κιλκίς, 75 χιλ. από την πόλη της Θεσσαλονίκης και μόλις 20 χιλ από τα Γιαννιτσά.

• Σήμερα έχει 4.500 κατοίκους • Φημίζεται για το καλό κρασί , τα καθάρια της

νερά, το τσίπουρο και τα χάλκινα παραδοσιακά όργανα, που την έχουν κάνει γνωστή σε όλον σχεδόν τον κόσμο.

212

ΚΑΣΤΑΝΕΡΗ

213

ΓΡΙΒΑ

ΜΕΓΑΛΑ ΛΙΒΑΔΙΑ Τα Λιβάδια είναι ορεινό χωριό χτισμένο σε οροπέδιο του όρους Πάικο σε υψόμετρο 1.200 μέτρων και είναι ένα από τα ορεινότερα χωριά της Μακεδονίας .

214

215

Η ΓΑΛΑΖΙΑ ΛΙΜΝΗ ΣΤΟ ΣΚΡΑ

216

Ν. ΗΜΑΘΙΑΣ

Συνορεύει στα βόρεια με το νομό Πέλλας, στα ανατολικά με το νομό Θεσσαλονίκης, στα νότια με το νομό Πιερίας και στα δυτικά με το νομό Κοζάνης. ΒΕΡΟΙΑ Πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη του νομού είναι η Βέροια.

217

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΒΕΡΓΙΝΑΣ

• Στην περιοχή αυτή υπήρξε η παλιά πρωτεύουσα του αρχαίου Μακεδονικού κράτους, οι ΑΙΓΕΣ. Εδώ υπάρχουν τα Ανάκτορα, το αρχαίο θέατρο και οι Βασιλικοί Τάφοι.

• Ο Τάφος του Φιλίππου με τα μοναδικής αξίας ευρήματά του (χρυσή λάρνακα, υδρία, στεφάνια, ασπίδα κ.λπ.), που αποτελούν στοιχεία παγκόσμιας ακτινοβολίας.

• Ο χώρος των Βασιλικών Τάφων με τα στέγαστρά του, είναι ιδιαίτερα επιβλητικός για τον επισκέπτη.

218

219

Σχολή του Αριστοτέλη και Αρχαία Μίεζα

Κοντά στη Νάουσα, στη θέση "Ισβόρια" βρίσκεται η αρχαία μακεδονική πόλη Μίεζα, όπου εκεί δίδαξε ο φιλόσοφος Αριστοτέλης τον νεαρό Αλέξανδρο, λίγο μετά τα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ.

220

Άγιος Νικόλαος Νάουσας

Μοναδική περιοχή για αναψυχή. Τεράστιο άλσος που το διασχίζει ο ποταμός Αράπιτσα, πάρκα, πράσινο, χώρος για περίπατο, άθληση και ξεκούραση.

221

ΧΙΟΝΟΔΡΟΜΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ

Δύο από τα μεγαλύτερα χιονοδρομικά κέντρα στην Ελλάδα, το Σέλι και τα 3 - 5 Πηγάδια, βρίσκονται στον Νομό Ημαθίας σε απόσταση μόλις 18 χλμ. από την πόλη της Νάουσας. Το ιδιαίτερο φυσικό κάλλος της περιοχής και η εύκολη πρόσβαση τα έχουν καταστήσει πραγματικό παράδεισο για τους φίλους των χειμερινών σπορ και όχι μόνο. Διαθέτει μεγάλη επιλογή από ξενοδοχεία, ξενώνες, ταβέρνες και εστιατόρια, για ευχάριστη διαμονή και καλό φαγητό.

222

Ν .ΠΙΕΡΙΑΣ

223

• Η ονομασία Πιερία προέρχεται από την αρχαία

φυλή και την αρχαία χώρα της Πιερίδος. • Είναι επίσης πατρίδα του Ορφέα και των Μουσών. • Εκεί υπάρχουν πολλές τοποθεσίες αρχαιολογικού

ενδιαφέροντος, όπως το Δίον, η Πύδνα, τα Παλιάμπελα Κολινδρού και ο Πλαταμώνας.

ΔΙΟΝ

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ

224

225

• Ο Όλυμπος, το ψηλότερο βουνό της Ελλάδας και έδρα των Αρχαίων Ελλήνων θεών, υψώνεται στο νότιο μέρος της Πιερίας. Τα Πιέρια Όρη βρίσκονται στα δυτικά.

Ο Όλυμπος

226

Πιέρια Όρη

O παραδοσιακός οικισμός της Μόρνας(Σκοτίνα).

227

ΛΙΤΟΧΩΡΟ

Φαράγγι Ενιπέα

228

ΠΑΡΑΛΙΕΣ Πολλές είναι οι παραλίες, μερικές από τις οποίες είναι: της Κατερίνης, των Νέων Πόρων, της Μεθώνης, του Πλαταμώνα, της Σκοτίνας), του Βαρικού, της Γρίτσας Λιτοχώρου και της Κατερινόσκαλας ή Ολυμπιακής ακτής.

Πλαταμώνας

Νέοι Πόροι

229

Ν. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

• Ο Νομός Θεσσαλονίκης είναι ο μεγαλύτερος στην

Μακεδονία και στη Βόρεια Ελλάδα. • Βρέχεται από τον Θερμαϊκό κόλπο στα δυτικά και

τον Στρυμονικό κόλπο στα ανατολικά. • Στο κεντρικό-βόρειο τμήμα του νομού υπάρχει η

κοιλάδα της Μυγδονίας με τη Λίμνη Κορώνεια (ή Λίμνη Αγίου Βασιλείου ή Λίμνη Λαγκαδά) και λίγο ανατολικότερα τη Λίμνη Βόλβη που είναι η δεύτερη μεγαλύτερη στην Ελλάδα.

• Τα βουνά βρίσκονται στο κεντρικό και βόρειο τμήμα του νομού. Στα βουνά περιλαμβάνονται ο Χορτιάτης στα κεντροδυτικά του νομού, ο Βερτίσκος στα βόρεια, τα όρη Βόλβης, τμήμα από τα Κρούσσια και τμήμα από τα Κερδύλια στα βορειοανατολικά.

230

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

• Πρόκειται για την μεγαλύτερη πόλη της Μακεδονίας και την συμπρωτεύουσα της χώρας (δεύτερη μεγαλύτερη πόλη στην Ελλάδα).

• Συγκαταλέγεται επίσης στις αρχαιότερες πόλεις της Ευρώπης.

• Είναι ο σημαντικότερος συγκοινωνιακός κόμβος της Β. Ελλάδας, αφού από αυτή περνούν οι αυτοκινητόδρομοι και οι σιδηρόδρομοι για την Ευρώπη, ενώ το λιμάνι της δημιουργεί ένα σταυροδρόμι μεταξύ της Ελλάδας και των χωρώ της υπόλοιπης νοτιοανατολικής Ευρώπης.

231

Ο Λευκός Πύργος αποτελεί το σύμβολο της πόλης.

Η Πλατεία Αριστοτέλους.

232

Η παραλία.

Μνημείο Μεγάλου Αλεξάνδρου στην παραλία της Θεσσαλονίκης.

233

Τα κάστρα .

234

Άγιος Γεώργιος (Ροτόντα).

Άγιος Δημήτριος

Ο Ι. Ναός του Αγίου Δημητρίου χτίστηκε στα μέσα του 5ου αιώνα (413), πάνω στον τόπο του μαρτυρίου του Αγίου .Στο χώρο αυτό βρισκόταν το «στάδιο» όπου γίνονταν μονομαχικοί αγώνες. Σ’ αυτό το στάδιο μονομάχησε ο πιστός μαθητής του Αγίου Δημητρίου, Νέστορας, και κατατρόπωσε τον Λυαίο. Ολόκληρο το ισόγειο συγκρότημα του

235

αρχαίου λουτρού, όπου ήταν φυλακισμένος ο Άγιος, διατηρήθηκε και διασκευάσθηκε σε κρύπτη του. ναού, η οποία έγινε για αιώνες και παραμένει κέντρο λατρείας.

Η Καμάρα.

236

Ν. ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ

Πάνε δύο Θεσσαλονικείς στον Παράδεισο.

"-Ωραία δεν είναι εδώ ρε συ;

-Καλά είναι ρε φίλε, αλλά σαν την Χαλκιδική δεν έχει!"

237

Γεωγραφικά αποτελεί την απόληξη της Κεντρικής Μακεδονίας στο Αιγαίο πέλαγος, το οποίο εισχωρεί βαθιά μέσα σε αυτήν, σχηματίζοντας τρεις χερσονήσους, που δίνουν στην περιοχή το χαρακτηριστικό της σχήμα («πόδια της Χαλκιδικής») : η χερσόνησος της Κασσάνδρας, η χερσόνησος της Σιθωνίας και η χερσόνησος του Αγίου Όρους. Πρωτεύουσα του Νομού Χαλκιδικής είναι ο Πολύγυρος. Βρίσκεται στο γεωγραφικό μέσο του νομού και έχει 11.000 περίπου κατοίκους.

238

ΠΑΡΑΛΙΕΣ Μερικές από τις παραλίες είναι οι παρακάτω: • Αρμενιστής

239

• Καβουρότρυπες

• Ζωγράφου

• Πλατανίτσι

240

• Νικήτη

• Μόλος/Χανιώτη

241

• Ποσείδι

ΜΟΥΣΕΙΑ • Αρχαιολογικό Μουσείο Πολυγύρου • Το Λαογραφικό Μουσείο Άφυτου • Το Αρχαιολογικό Μουσείο του Ολύνθου • Λαογραφικό μουσείο Αρναίας

242

Ορεινή Χαλκιδική Αρναία

Από το 2010 έως σήμερα ανήκει στο δήμο Αριστοτέλη με έδρα την Ιερισσό. Είναι ένα από τα γραφικότερα χωριά της Βόρειας Χαλκιδικής και έδρα της Ιεράς Μητροπόλεως Ιερισσού, Αγίου Όρους και Αδραμερίου. Είναι κτισμένη σε υψόμετρο 600 μέτρων, στους πρόποδες του του Χολομώντα, έχοντας μπροστά της προς τα Βορειοανατολικά μια κοιλάδα με

243

καταπράσινα λειβάδια και απέναντι τα δάση του βουνού Δρεβενίκος. Αναπτύχθηκε ιδιαίτερα κατά το 19ο αιώνα, οπότε και απέκτησε τη μορφή που έχει σήμερα. Παλαιόκαστρο Η θέση του οικισμού είναι στα βόρεια του Πολυγύρου στον ορεινό όγκο του Χολομώντα.Στο χωριό υπάρχουν ταβέρνες και καταλύματα για τους επισκέπτες. Κύρια ασχολία των κατοίκων είναι η γεωργία (παράγονται σιτηρά) και η υλοτομία, ενώ πολλοί κάτοικοι εργάζονται και στα μεταλλεία. της Γερακινής. Κεντρικός ναός είναι αυτός του Αγίου Αθανασίου. Υπάρχει επίσης το εξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής , που πανηγυρίζει την 25η και 26η Ιουλίου. Κατά τον εορτασμό των Φώτων, γίνεται παραδοσιακή εκδήλωση με δρώμενα, τους" Φωταρούς." Πρόκειται για αναπαράσταση γεγονότος, που χρονολογείται από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας.

244

Ταξιάρχης Ο Ταξιάρχης είναι μεγάλος οικισμός που είναι κτισμένος πάνω στο όρος Χολομώντας, σε δασώδη περιοχή, και αριθμεί 1.070 κατοίκους (το 2001).Το όνομα του χωριού οφείλεται στον Αρχάγγελο Μιχαήλ, ο ναός του οποίου βρίσκεται σε αυτό. Ανάμεσα στα άλλα, το χωριό έχει ταβέρνες, πετρόκτιστη πλατεία, παραδοσιακά ξωκλήσια, παραδοσιακά σπίτια, ξενώνες, Δημοτικό σχολείο και νηπιαγωγείο, όπως επίσης και ενεργό πολιτιστικό σύλλογο.Κύριες ασχολίες είναι η κτηνοτροφία και η υλοτομία. Σημαντικό μέρος του εισοδήματος προέρχεται από την καλλιέργεια ελάτου, για χριστουγεννιάτικα δέντρα. Ονομαστοί είναι οι κτίστες του Ταξιάρχη, ενώ τα τελευταία χρόνια αυξάνονται οι άνθρωποι που ασχολούνται με τον αγροτουρισμό.

245

Βαρβάρα Η Βαρβάρα είναι χωριό και ομώνυμο δημοτικό διαμέρισμα του Δήμου Αρναίας. Είναι κτισμένο στα βορειοανατολικά του νομού, μέσα σε δάσος.Στο χωριό λειτουργούν Δημοτικό σχολείο και νηπιαγωγείο. Κύρια ασχολία είναι η κτηνοτροφία. Πολλοί από τους κατοίκους ασχολούνται με την υλοτομία, ενώ δραστηριοποιείται γυναικείος συνεταιρισμός, που παράγει γλυκά κουταλιού και τραχανά. Ενεργός είναι και πολιτιστικός σύλλογος. Στα αθλητικά, δραστηριοποιείται η ποδοσφαιρική ομάδα με το όνομα Αετός Βαρβάρας, που αγωνίζεται στη β΄ ερασιτεχνική κατηγορία του πρωταθλήματος της Ε.Π.Σ. Χαλκιδικής. Πανηγυρίζει στις 4 Δεκεμβρίου, κατά την εορτή της Αγίας Βαρβάρας. Το κυρίως πανηγύρι γίνεται στον κεντρικό ναό του Αγίου Γεωργίου, ενώ τον Απρίλιο και τον Ιούλιο λαμβάνουν χώρα τριήμερες πολιτιστικές εκδηλώσεις.

246

247

14ο Φεστιβάλ Βαρβάρας στην Ορεινή Χαλκιδική

Το Φεστιβάλ Βαρβάρας που λαμβάνει χώρα στη Βαρβάρα Χαλκιδικής είναι μια προσπάθεια χρόνων του Πολιτιστικού Συλλόγου Βαρβάρας που με μεράκι φροντίζει για την επαφή του τόπου με το “σήμερα” μιας και η Βαρβάρα βρίσκεται σε ορεινή περιοχή της Χαλκιδικής.

248

ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ

Χερσόνησος του Άθω, το Περιβόλι της Παναγίας.

Διοίκηση • Το Άγιο Όρος αποτελεί αυτοδιοίκητο τμήμα

του Ελληνικού Κράτους, που βρίσκεται στη χερσόνησο του Άθω της Χαλκιδικής.Από το 1988 συγκαταλέγεται στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

249

Σύνταγμα Σύμφωνα με το άρθρο 105 του Συντάγματος της Ελλάδας, το Άγιο Όρος αποτελεί αυτοδιοίκητο τμήμα του Ελληνικού Κράτους. Διοικητικά τελεί υπό την εποπτεία του Κράτους και πνευματικά υπό την ανώτατη εποπτεία του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Η υποδοχή των προσκυνητών Ο καθένας για τους δικούς του λόγους πλησιάζει την αθωνική πολιτεία, αναζητά κάτι διαφορετικό. Στο διάβα του ο ξένος αρχίζει να αισθάνεται οικείος µε το απόμακρο και άγνωστο του τόπου και του τρόπου του βίου. Θα βρει φιλοξενία στο αρχονταρίκι (αίθουσα υποδοχής), θα ακούσει λόγο παρακλήσεως. Ο καφές µε το ρακί και το λουκούμι εδώ και χρόνια ξεκουράζουν τον προσκυνητή.

250

Τα μοναστήρια στο Άγιο Όρος

Το Άγιο Όρος αποτελείται από 20 μοναστήρια που λειτουργούν ξεχωριστά, έχοντας το καθένα μία επιτροπή που αποφασίζει για θέματα του μοναστηριού. Τον πρώτο λόγο έχει ο ηγούμενος του μοναστηριού, εκλεγμένος από τους μοναχούς. Το κάθε μοναστήρι έχει τον δικό του αντιπρόσωπο. Οι 20 αντιπρόσωποι αποτελούν την Ιερά Επιστασία που παίρνει αποφάσεις για σημαντικά θέματα του Αγίου Όρους.

Κοινόβια Οι κοινόβιες μονές του Αγίου Όρους είναι 20, όπου οι μοναχοί ακολουθούν το ίδιο πρόγραμμα, μοιράζοντας την στέγη, την εργασία, την τροφή, την προσευχή. Άρχοντας του μοναστηριού είναι ο ηγούμενος.

251

Οι σκήτες Οι σκήτες είναι μικρές συνοικίες από μοναχούς και έχουν ιδρυθεί σε χώρους που ανήκουν στις μονές.

Τα κελιά Τα κελιά είναι μικρά ιδρύματα με δικό τους ναό και πολλά δωμάτια. Είναι κτισμένα σε χώρο που ανήκει σε κάποιο μοναστήρι. Επικεφαλής είναι ο Γέροντας και οι άλλοι υποτακτικοί του. Εδώ οι μοναχοί λειτουργούν σαν μια κλειστή οικογένεια, ζουν με τον δικό τους ιδρώτα, ζωγραφίζοντας εικόνες, κάνοντας γουδιά, κομποσκοίνια κ.α.

252

Οι καλύβες Οι καλύβες είναι μικρές κατοικίες δύο ή τριών ατόμων που έχουν παραχωρηθεί ισόβια από κάποιο μοναστήρι.

Τα καθίσματα Τα καθίσματα είναι μικρές καλύβες που κατοικούνται από έναν μοναχό.

253

Τα ησυχαστήρια Τα ησυχαστήρια είναι μικρά καθίσματα σε δύσβατα και απάτητα σημεία, σε ρωγμές βράχων και απόμακρες κορυφές βουνών.

Ιερά Μονή Βατοπεδίου

254

Ιερά Μονή Ιβήρων

Ιερά Μονή Χιλανδαρίου

255

256

257

Ν. ΔΡΑΜΑΣ

ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ

258

Η Δράμα είναι η πρωτεύουσα του ομώνυμου νομού της ανατολικής Μακεδονίας. Πρόκειται για πόλη με μακραίωνη ιστορία, καθώς η περιοχή της κατοικήθηκε ήδη από τους προϊστορικούς χρόνους. Η ετυμολογία της λέξης προέρχεται από το «Υδράμα»-«Δύραμα» λόγω της αφθονίας των νερών που αναβλύζουν στην περιοχή. ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ

259

Βυζαντινά τείχη στην Δράμα.

260

Το αρχαιολογικό μουσείο

261

Το σπήλαιο του Μαρά η αλλιώς και σπηλαίο του Αγγίτη.

Αγγίτης ποταμός.

Ν. ΚΑΒΑΛΑΣ

• Η μεγαλύτερη πόλη του νομού είναι η Καβάλα (70.360) και ακολουθούν η Χρυσούπολη (8.004) και η Ελευθερούπολη (5.500).

• Είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος νομός στη Μακεδονία μετά το Νομό Θεσσαλονίκης.

262

• ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ: Στο ανάγλυφο του νομού δεσπόζουν τρεις μεγάλοι ορεινοί όγκοι: το Παγγαίο στο Δυτικό τμήμα, στα όρια με το νομό Σερρών, τα όρη της Λεκάνης στο Βορειοανατολικό τμήμα, στα όρια με τους νομούς Δράμας και Ξάνθης και το όρος Σύμβολο στο Νότιοδυτικό τμήμα, απέναντι και παράλληλα με το Παγγαίο. Μεταξύ των ορέων αυτών ή στα όριά τους σχηματίζονται οι πεδινές εκτάσεις του νομού. Σημαντικότερο υδάτινο ρεύμα του νομού είναι ο ποταμός Νέστος, ο οποίος ρέει στα όρια του νομού με το νομό Ξάνθης και αρδεύει την πεδιάδα της Χρυσουπόλεως.

Η ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ

263

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ ΚΑΙ ΜΟΥΣΕΙΑ

264

Αρχαιολογικός χώρος των Φιλίππων

Βρίσκεται 15 χλμ από την Καβάλα στην περιοχή Κρηνίδες και είναι από τα πιο σημαντικά μνημεία. • Αρχαιολογικός χώρος των Φιλίππων • Αρχαίο θέατρο Φιλίππων • Ρωμαϊκή πόλη • Παλαιοχριστιανικοί ναοί

Φρούριο Καβάλας

265

Βρίσκεται στην κορυφή της πιο παραδοσιακής συνοικία της πόλης της Καβάλας, με θέα που κόβει την ανάσα. Σώζονται επίσης τμήματα των τειχών της οχύρωσης. ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΑΒΑΛΑΣ

ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΑΠΝΟΥ

266

Το Μουσείο Καπνού Δήμου Καβάλας αποτελεί ένα θεματικό μουσείο, το οποίο περιλαμβάνει αντικείμενα κι αρχειακό υλικό για την καλλιέργεια και την παραγωγή του καπνού, την αγροτική και εμπορική επεξεργασία του, τα βιομηχανικά καπνικά προϊόντα και τα εκθεσιακά καπνοδείγματα.

267

ΗΠΕΙΡΟΣ

Η Ήπειρος είναι το γεωγραφικό διαμέρισμα της Ελλάδας που εκτείνεται στο βορειοδυτικό άκρο της χώρας. Αποτελείται από τους νομούς Άρτας, Ιωαννίνων, Πρέβεζας και Θεσπρωτίας.

268

Ν.ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

Ο νομός Ιωαννίνων είναι ένας από τους μεγαλύτερους σε έκταση νομούς της Ελλάδας και καταλαμβάνει τη μισή περίπου έκταση του γεωγραφικού διαμερίσματος της Ηπείρου, που βρίσκεται στην βορειοδυτική πλευρά της χώρας. Πρωτεύουσα του νομού είναι η πόλη των Ιωαννίνων. Τα Ιωάννινα βρίσκονται στο βορειοδυτικό κομμάτι της ηπειρωτικής Ελλάδας, στο κέντρο του ομώνυμου λεκανοπεδίου. Είναι μία από τις μεγαλύτερες πόλεις της Ελλάδας με πλούσια πολιτιστική παράδοση και σύγχρονες αναπτυξιακές επιχειρήσεις. Η διάνοιξη της Εγνατίας οδού συνδέει οδικά τη δυτική με τη βόρεια και ανατολική Ελλάδα. Στα Ιωάννινα εδρεύει το πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, με 17 τμήματα και περίπου 20.000 φοιτητές. Μεταξύ των πολυποίκιλων γεωγραφικών χαρακτηριστικών της περιοχής, ξεχωριστή θέση κατέχει η λίμνη Παμβώτιδα, που

269

παράκειται της πόλης. Άξιο αναφοράς είναι και το νησάκι της λίμνης (νήσος Ιωαννίνων), στο οποίο βρίσκεται μικρός οικισμός και διάφορα μνημεία και αξιοθέατα, όπως η τελευταία κατοικία του Αλή Πασά.

Τρία χιλιόμετρα από την πόλη των Ιωαννίνων βρίσκεται το σπήλαιο Περάματος Ιωαννίνων, μήκους περίπου 830 μέτρων και εκτάσεως περίπου 14400 τ.μ. Το σπήλαιο ανακαλύφθηκε από κατοίκους της πόλεως που προσπάθησαν να βρουν καταφύγιο από τους βομβαρδισμούς των ιταλικών αεροπλάνων το 1940.

270

271

Το Ζαγόρι είναι περιοχή στο Νομό Ιωαννίνων. Στην περιοχή υπάρχουν 45 χωριά, τα αποκαλούμενα Ζαγοροχώρια, τα οποία είναι διάσπαρτα στους πρόποδες της Πίνδου. Η λέξη Ζαγόρι προέρχεται από τα Σλαβικά, από την πρόθεση Za που σημαίνει "πίσω" και το ουσιαστικό gora που σημαίνει "βουνό". Στην αρχαιότητα η περιοχή ονομάζονταν «Παροραία», και οι κάτοικοί της «Παροραίοι», δηλαδή αυτοί που ζουν πίσω από τα όρη.

272

273

274

275

Ν.ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ

Ο Νομός Θεσπρωτίας είναι ο βορειοδυτικότερος νομός της ηπειρωτικής χώρας και πιό συγκεκριμένα ένας από τους τέσσερις νομούς της γεωγραφικής και διοικητικής περιφέρειας της Ηπείρου. Ανήκει στους ακριτικούς νομούς της χώρας. Πρωτεύουσα του νομού είναι η Ηγουμενίτσα. Η περιοχή του Νομού Θεσπρωτίας προσαρτήθηκε στο Βασίλειο της Ελλάδος κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων το 1913 όταν ο ελληνικός στρατός απελευθέρωσε την περιοχή από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Είναι ένας από του ποιο αραιοκατοικημένους νομούς. Η Ηγουμενίτσα είναι παραλιακή πόλη στην βορειοδυτική Ελλάδα, ο πρώτος σε κίνηση λιμένας της δυτικής Ελλάδας και ο δεύτερος σε επιβατική κίνηση μετά τον Πειραιά πανελλαδικά.

276

277

Τα Σύβοτα είναι παραθαλάσσιο χωριό στα νότια του νομού Θεσπρωτίας. Αποτελούν ένα από τα κυριότερα παραθαλάσσια θέρετρα της Ηπείρου και κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού συγκεντρώνει πλήθος τουριστών τόσο από την Ελλάδα όσο και από το εξωτερικό. Ο οικισμός είναι χτισμένος σε έναν μικρό κόλπο στον οποίο βρίσκονται διάσπαρτες διάφορες νησίδες, δημιουργώντας ένα όμορφο τοπίο.

278

279

280

Ν. ΠΡΕΒΕΖΑΣ

Ο νομός Πρέβεζας είναι ένας από τους τέσσερις νομούς της διοικητικής περιφέρειας της Ηπείρου. Βρίσκεται στη νοτιοδυτική άκρη της Ηπείρου. Η θέση του νομού, η μορφολογία και το κλίμα του ήταν από τα βασικά πλεονεκτήματα που τον έφεραν στην επιφάνεια και τον ανέδειξαν σε σταυροδρόμι πολιτισμών. Τα διάσπαρτα σε όλο το νομό δημιουργήματα των αρχαίων χρόνων, παντρεμένα με το σήμερα δίνουν ένα μοναδικό χαρακτήρα που συνδυάζει την ιστορική εξέλιξη του νομού με το σήμερα.

ΠΡΕΒΕΖΑ Η Πρέβεζα είναι η πρωτεύουσα του Νομού Πρεβέζης, πόλη και λιμένας της Ηπείρου. Η Πρέβεζα έγινε γνωστή στο πανελλήνιο στην πρόσφατη ιστορία λόγω της αυτοκτονίας του Κώστα Καρυωτάκη (1928). Τα τελευταία χρόνια με την δημιουργία της γέφυρας του Ρίου - Αντίριου (2004) και της υποθαλάσσιας Σήραγγας Ακτίου - Πρέβεζας (2003), έχει διευκολυνθεί η πρόσβαση τουριστών στην πόλη.

281

Γεωγραφικά, η πόλη βρίσκεται σε στρατηγική θέση στο κέντρο της παράλιας βορειοδυτικής Ελλάδας και είναι γνωστή για την αρχαία Νικόπολη, το ποτάμι του Αχέροντα και το νεκρομαντείο.

282

283

284

Η Πάργα είναι παραθαλάσσια κωμόπολη που βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα του νομού Πρέβεζας. Η Πάργα αποτελεί οικονομικό, εμπορικό και τουριστικό κέντρο της περιοχής. Παλαιότερα η Πάργα ήταν επίσης γνωστή από τα εκλεκτά κίτρα που παράγονταν στη γύρω περιοχή, τα λεγόμενα "εβραϊκά κίτρα", που εξάγονταν στην Ευρώπη και Αμερική. Σήμερα η Πάργα αποτελεί το πιο πολυσύχναστο τουριστικό θέρετρο της περιοχής.

285

286

Ν. ΑΡΤΑΣ

Ο Νομός Άρτας καταλαμβάνει το νοτιοανατολικό τμήμα της Ηπείρου. Είναι μία κατεξοχήν αγροτική περιοχή. H καλλιέργεια εσπεριδοειδών είναι η κυριότερη αγροτική παραγωγή της περιοχής. Η ελαιοκαλλιέργεια κατέχει σημαντική θέση στη γεωργική δραστηριότητα της περιοχής. Ο τομέας του τουρισμού είναι ελάχιστα αναπτυγμένος, γεγονός που καθιστά την Άρτα έναν τόπο τουριστικά ανεξερεύνητο. Tο ιστορικό Γεφύρι της Άρτας είναι από τα πιο σημαντικά αξιοθέατα της περιοχής. Λιθόκτιστη γέφυρα του ποταμού Αράχθου, του 17ου αιώνα μΧ, που έγινε πασίγνωστη από το ομώνυμο θρυλικό δημοτικό τραγούδι. Η αρχική κατασκευή του γεφυριού τοποθετείται στα χρόνια της κλασικής Αμβρακίας επί βασιλέως Πύρρου. Το σημερινό μήκος του πέτρινου γεφυριού της Άρτας φτάνει στα 145 μ., και το πλάτος

287

του τα 3,75 μ. Στην αριστερή όχθη του ποταμού Άραχθου, ελάχιστα μέτρα από το γεφύρι, βρίσκεται ο Πλάτανος της Άρτας ή αλλιώς «Πλάτανος του Αλή Πασά». Πρόκειται για έναν υπεραιωνόβιο πλάτανο και σύμφωνα με τον θρύλο κάτω από τη σκιά του καθόταν ο Αλή Πασάς των Ιωαννίνων και επιτηρούσε το κρέμασμα των Ελλήνων. Ο πλάτανος το 1976 ανακηρύχτηκε σε διατηρητέο μνημείο της φύσης.

288

Άρτα Η Άρτα είναι η πρωτεύουσα του νομού Άρτας, καθώς και η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Ηπείρου μετά τα Γιάννενα. Στην είσοδο της πόλης βρίσκεται το φημισμένο πέτρινο γεφύρι της Άρτας, σήμα κατατεθέν της πόλης, γνωστό από το ομώνυμο δημοτικό ποίημα. Η πόλη είναι χτισμένη στην ίδια θέση που κατά την αρχαιότητα υπήρχε μια από τις σημαντικότερες πόλεις της περιοχής, η Αμβρακία. Κατά μία άλλη άποψη η ΄Αρτα είναι χτσμένη στη θέση της αρχαίας Αργιθέας ή κατ' άλλους του αρχαίου Αμφιλοχικού Άργους.

289

290

ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ

Η Στερεά Ελλάδα ή Κεντρική Ελλάδα είναι γεωγραφικό διαμέρισμα της Ελλάδας. Οι κάτοικοί έχουν το εθνικό όνομα Στερεοελλαδίτες. Τους νομούς της Στερεάς Ελλάδας αποτελούν σήμερα η Αιτωλοακαρνανία, η Ευρυτανία, η Φωκίδα, η Φθιώτιδα, η Βοιωτία, η Εύβοια και η Αττική. Παραδοσιακά φέρεται και με την ονομασία Ρούμελη, αλλά συνήθως δεν περιλαμβάνεται η Αττική και η Εύβοια.

Η Στερεά Ελλάδα γεωγραφικά χωρίζεται σε Ανατολική και Δυτική, με φυσικό σύνορο ανάμεσά τους το νότιο τμήμα της οροσειράς της Πίνδου. Η Ανατολική αποτελείται από τους νομούς Ευρυτανίας, Φωκίδας, Φθιώτιδας, Βοιωτίας, Αττικής και την Εύβοια. Η Δυτική Στερεά αποτελείται από ένα μόνο νομό, την Αιτωλοακαρνανία, που είναι και ο μεγαλύτερος νομός της Ελλάδας.

Η Στερεά είναι μια από τις ορεινότερες περιοχές της Ελλάδας, ιδιαίτερα στο κεντρικό τμήμα της, όπου δεσπόζει η Νότια Πίνδος

291

292

Ν. ΦΘΙΩΤΙΔΑΣ

Ο νομός Φθιώτιδας ανήκει διοικητικά στην περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας.

Πρωτεύουσά του είναι η πόλη της Λαμίας.

Μεγάλο μέρος της έκτασης είναι ορεινό στο νότιο μέρος με μερικές περιοχές χαμηλού υψομέτρου, αν και οι πεδιάδες βρίσκονται στα κεντρικά και στα βόρεια στις κοιλάδες του Ασωπού και του Σπερχειού. Βουνά κυριαρχούν στο νότο, στα νοτιοδυτικά, τα πιο δυτικά και στα βόρεια.

293

294

295

ΛΑΜΙΑ Η Λαμία είναι πόλη και πρωτεύουσα του νομού Φθιώτιδας. Βρίσκεται στις πλαγιές του όρους Όθρυς, κοντά στον Σπερχειό. Ενώνει την Κεντρική με τη Βόρεια Ελλάδα, καθώς μέσω αυτής διέρχεται ο αυτοκινητόδρομος Α1, ο οποίος ενώνει την Αθήνα με τη Θεσσαλονίκη. Είναι κέντρο εύφορης αγροτικής και κτηνοτροφικής περιοχής.

296

297

Ν. ΒΟΙΩΤΙΑΣ

Η Βοιωτία είναι περιοχή πεδινή και πολύ εύφορη. Η ορεινή έκταση είναι πολύ μικρή. Οι μεγαλύτερες πεδιάδες είναι της Θήβας, της Χαιρώνειας και της Κωπαΐδας (που σχηματίστηκε ύστερα από την αποξήρανση της ομώνυμης λίμνης). Ο νομός έχει δυο λίμνες, την Υλίκη και την Παραλίμνη, που τροφοδοτούν με τα νερά τους τη λίμνη του Μαραθώνα. Η Βοιωτία αποτελεί το Νομό με τη μικρότερη δασική βλάστηση στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας. Το μεγαλύτερο μέρος των κατοίκων διαμένει στους τρεις μεγαλύτερους δήμους που είναι της Θήβας, της Λιβαδειάς και της Τανάγρας. Ο μεγαλύτερος δήμος είναι της Θήβας, αν και πρωτεύουσα του νομού είναι η Λιβαδειά.

298

Η Βοιωτία είναι μια από τις πλουσιότερες και πιο εύφορες αγροτικές περιοχές της Ελλάδας. Κύρια προϊόντα είναι το βαμβάκι, η τομάτα, η πατάτα, ο καπνός, οι ελιές, το μέλι, τα σιτηρά, το κριθάρι, το καλαμπόκι, οι ξηροί καρποί, τα όσπρια, τα κηπευτικά, τα λαχανικά, τα φρούτα και τα κτηνοτροφικά προϊόντα. Στο νομό και κυρίως στο Δίστομο υπάρχουν τα σημαντικότερα κοιτάσματα βωξίτη όλης της χώρας.

Λιβαδειά Η Λιβαδειά είναι πρωτεύουσα του νομού Βοιωτίας. Είναι παλιό αγροτικό κέντρο μιας εύφορης περιοχής, που παράγει βαμβάκι, καπνό, σιτηρά, κτηνοτροφικά κ.α. προϊόντα. Σήμερα έχει αξιόλογη βιομηχανία μεταλλικών κατασκευών, οικοδομικών υλικών, κτηνοτροφικών, καθώς και εκκοκκιστήρια βαμβακιού, νηματουργεία, κλωστήρια, υφαντουργεία, σπορελαιουργεία κ.α. Σημαντική ανάπτυξη παρουσιάζει επίσης η βιοτεχνία υφαντών και ειδών λαϊκής τέχνης.

299

300

Αράχωβα Η Αράχωβα (ή Αράχοβα) είναι μία ορεινή κωμόπολη του Νομού Βοιωτίας χτισμένη στις νότιες πλαγιές του Παρνασσού σε υψόμετρο 968 μέτρων. Αποτελεί δημοφιλές χειμερινό θέρετρο, χάρη στην ύπαρξη χιονοδρομικού κέντρου.

301

Ν. ΕΥΒΟΙΑΣ

Η Εύβοια είναι το δεύτερο μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας και το έκτο μεγαλύτερο της Μεσογείου. Στο κοντινότερο σημείο με τη Στερεά Ελλάδα είναι κτισμένη η πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη του νησιού η Χαλκίδα. Γεωλογικά η Εύβοια αποτελεί συνέχεια της Αττικής. Το έδαφός της αποτελείται κυρίως από σχιστόλιθους, ενώ παρουσιάζει πολλές γεωλογικές διαπλάσεις. Έντονη πάντως φαίνεται να υπήρξε και ηφαιστειακή δράση κατά τη διάρκεια της τεταρτογενούς περιόδου του καινοζωϊκού αιώνα, όπου και αποσχίστηκε από την ηπειρωτική χώρα.

302

303

Χαλκίδα Η Χαλκίδα είναι η πρωτεύουσα και ο κύριος λιμένας του νομού Εύβοιας. Είναι κτισμένη στις δύο πλευρές του πορθμού του Ευρίπου με το ένα κομμάτι της να βρίσκεται στην νήσο Εύβοια και το άλλο της στην Στερεά Ελλάδα. Στην ηπειρωτική πλευρά της στον λόφο της Κανήθου δεσπόζει το ενετικό κάστρο του Καράμπαμπα που μαζί με την γέφυρα του Ευρίπου και το μοναδικό φαινόμενο αλλαγής της κατεύθυνσης των υδάτων ανά έξι ώρες και ενδιάμεσα μίας ώρας στασιμότητας αποτελούν τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της.

304

305

Ν. ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ

Ο νομός είναι σχεδόν ολοκληρωτικά καλυμμένος από βουνά. Πρωτεύουσα του νομού είναι το Καρπενήσι.

306

307

308

ΚΑΡΠΕΝΗΣΙ Το Καρπενήσι είναι η πρωτεύουσα του Νομού Ευρυτανίας. Βρίσκεται στο κέντρο του Νομού, στη νοτιοδυτική πλευρά του Βελουχιού σε υψόμετρο 960 μέτρα. Το Καρπενήσι, όπως και όλος ο νομός, βρίσκεται σε ορεινή περιοχή εξαιρετικού φυσικού κάλλους, πλούσια σε βλάστηση. Η παραδοσιακή αρχιτεκτονική έχει διατηρηθεί σε αρκετό βαθμό, τόσο στα γύρω χωριά όσο και μέσα στην πόλη, με πλήθος καλοδιατηρημένων κτιρίων. Στην πόλη λειτουργεί το «Μουσείο Καρπενησίου» ενώ στα γύρω χωριά υπάρχει πλήθος από λαογραφικά μουσεία. Σε απόσταση 11 χλμ. βρίσκεται και το χιονοδρομικό κέντρο του Βελουχιού.

309

310

Ν. ΦΩΚΙΔΑΣ

Πρωτεύουσα του νομού είναι η Άμφισσα. Η οικονομία του νομού βασίζεται στην καλλιέργεια της ελιάς, στα μεταλλεία βωξίτη, στον τουρισμό, στην παραγωγή μελιού, στις ιχθυοκαλλιέργειες, στην κτηνοτροφία, στην πτηνοτροφία και την αλιεία. Είναι από τους πιο ορεινούς νομούς της Ελλάδας με εναλλασσόμενο γεωμορφολογικό τοπίο.

311

312

313

ΑΜΦΙΣΣΑ H Άμφισσα είναι η πρωτεύουσα του νομού Φωκίδας. Η Άμφισσα είναι πρώτη στην παραγωγή γάλατος κατσίκας, όμως το μεγαλύτερο μέρος των κατοίκων της ασχολείται με την καλλιέργεια της ελιάς, αφού υπάρχει στην περιοχή έκταση με ελιές, η οποία ονομάζεται "Ελαιώνας της Άμφισσας", όπου παράγονται οι "ελιές Αμφίσσης", και η οποία προστατεύεται ως μέρος του Δελφικού Τοπίου.

314

Ν. ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ

Η Αιτωλοακαρνανία (επίσημη ονομασία: Νομός Αιτωλίας και Ακαρνανίας) βρίσκεται στο δυτικό μέρος της Ελλάδας. Ο νομός είναι μια ένωση της Αιτωλίας και της Ακαρνανίας. Πρωτεύουσά της είναι για ιστορικούς λόγους το Μεσολόγγι και μεγαλύτερη πόλη και οικονομικό κέντρο το Αγρίνιο. Άλλη σημαντική πόλη είναι η Ναύπακτος. Η οικονομία του νομού είναι κυρίως αγροτοκτηνοτροφική, με μεγάλη παραγωγή κυρίως στις νότιες περιοχές. Είναι μια απ' τις κύριες καπνοπαραγωγικές περιοχές της χώρας, ενώ καλλιεργούνται ακόμα ρύζι, όσπρια, δημητριακά, ελιές. Στα νοτιοδυτικά παράλια λειτουργούν ιχθυοκαλλιέργειες, ενώ υπάρχουν και μεγάλες αλυκές ειδικά στην περιοχή του Μεσσολογίου. Στον τομέα της κτηνοτροφίας ο νομός κατέχει μια από τις υψηλότερες θέσεις στην εγχώρια παραγωγή χοιρινού κρέατος με σύγχρονες μονάδες στην περιοχή της Βόνιτσας και του Αστακού.

315

316

317

ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ Το Μεσολόγγι είναι πόλη της δυτικής Στερεάς Ελλάδος, πρωτεύουσα του Νομού Αιτωλοακαρνανίας. Το Μεσολόγγι, η Ιερά πόλις όπως έχει αποκληθεί, έχει ταυτιστεί περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη ελληνική πόλη με τον Αγώνα του 1821.

318

ΠΕΛΛΟΠΟΝΗΣΟΣ!

Η Πελοπόννησος (γνωστή και ως Μωρέας ή Μωριάς) είναι η μεγαλύτερη χερσόνησος της Ελλάδας και ένα από τα

εννέα γεωγραφικά της διαμερίσματα. Βρίσκεται στα νότια του ηπειρωτικού τμήματος της χώρας και συνδέεται με τη Στερεά

Ελλάδα μέσω μιας στενής λωρίδας γης, του Ισθμού της Κορίνθου, στον οποίο το 1893 κατασκευάστηκε η ομώνυμη

διώρυγα, μετατρέποντας την ουσιαστικά σε νησί.

319

Ν.ΑΧΑΪΑΣ

Η Αχαΐα είναι νομός της Ελλάδας που βρίσκεται στην βόρεια Πελοπόννησο και ανήκει

στην περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας. Συνορεύει στα ανατολικά με το νομό Κορινθίας, στα νότια με το

νομό Αρκαδίας και στα νοτιοδυτικά με το νομό Ηλείας. Πρωτεύουσα του νομού είναι η Πάτρα, η τρίτη

μεγαλύτερη πόλη της Ελλάδας, η οποία χαρακτηρίζεται και σαν την βασική ακτοπλοϊκή πύλη της χώρας προς

την δυτική Ευρώπη.

Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΟΥΧΟΥ ΑΓΙΟΥ ΑΝΔΡΕΑ

320

Ν.ΗΛΕΙΑΣ Ο νομός Ηλείας είναι νομός της Ελλάδας που

βρίσκεται γεωγραφικά στην Πελοπόννησο με πληθυσμό 193.288 κατοίκων . Διοικητικά ανήκει στην περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας. Πρωτεύουσα του νομού είναι ο Πύργος (33.791 κάτοικοι).

Παραλία Κουρούτας:

Παραλία Κυλλήνης:

321

Αρχαία Ολυμπία!

Η αρχαία πόλη της Ολυμπίας και ο ναός του Επικούρειου Απόλλωνα στις Βάσσες είναι από τα σημαντικότερα ευρήματα της κλασσικής περιόδου αφού στην Ολυμπία τελούνταν οι αρχαίοι Ολυμπιακοί αγώνες ενώ στις Βάσσες, ο ναός φαίνεται πως περιστρέφεται μαζί με τον άξονα της γης!

322

Ο ναός του Επικούρειου Απόλλωνα!

323

Ν.ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ Η Κόρινθος είναι πόλη και σημαντικός λιμένας της Πελοποννήσου. Αποτελεί την έδρα του ομώνυμου Δήμου, είναι πρωτεύουσα του νομού Κορινθίας και η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της περιφέρειας Πελοποννήσου και πρώτη στο νομό με 58.280 κατοίκους κατά την απογραφή του 2011.

324

Ισθμός της Κορίνθου

Ο Ισθμός της Κορίνθου είναι μια στενή λωρίδα γης που ενώνει τη Στερεά Ελλάδα με την Πελοπόννησο ενώ η διώρυγα που έχει διανοιχθεί σε αυτόν ενώνει το Σαρωνικό με τον Κορινθιακό κόλπο. Έχει πλάτος 6 περίπου χιλιόμετρα και το πιο στενό σημείο είναι εκεί όπου έχει κατασκευαστεί η διώρυγα της Κορίνθου (1880-1893).

325

Ν.ΑΡΚΑΔΙΑ Η Τρίπολη (γνωστή παλιότερα και ως Τριπολιτσά και Τρομπολιτσά) είναι πόλη στην κεντρική Πελοπόννησο, μεγαλύτερη πόλη και πρωτεύουσα του νομού Αρκαδίας και της επαρχίας Μαντινείας. Βρίσκεται σε υψόμετρο 660 μέτρων. Είναι επίσης έδρα της Περιφέρειας Πελοποννήσου. Ο πληθυσμός της είναι 46.910 κάτοικοι.

326

Πλατεία Άρεως. Διαμορφώθηκε στη θέση όπου βρισκόταν το σεράι.

Κεντρική Πλατεία Τρίπολης ή Πλατεία Αγίου Βασιλείου.

327

Πολεμικό Μουσείο Το Φεβρουάριο του 2000 και στεγάζεται στο ισόγειο του σπιτιού του Μαλλιαρόπουλου στην κεντρική πλατεία του Αγίου Βασιλείου. Περιλαμβάνει κυρίως εκθέματα από τον αγώνα του 1821, όπως και του πολέμου του 1940.

328

Ν.ΑΡΓΟΛΙΔΑΣ Αργολίς, ή Αργολίδα είναι νομός της Ανατολικής

Πελοποννήσου και βρέχεται στα νότια από τον Αργολικό Κόλπο και στα ανατολικά από τον Σαρωνικό κόλπο. Συνορεύει στα βόρεια με το

νομό Κορινθίας και στα δυτικά και νότια με το νομό Αρκαδίας. Πρωτεύουσα του νομού είναι το Ναύπλιο. Σημαντικές τοποθεσίες που

περιλαμβάνει ο νομός είναι το Άργος, οι Μυκήνες (στα αρχαία Ελληνικά Αἱ Μυκήναι),

η Επίδαυρος, το Μέρμπακα (Αγία Τριάδα Αργολίδος) και το Τολό Αργολίδας.

329

ΝΑΥΠΛΙΟ Το Ναύπλιο ή Ανάπλι είναι πόλη της Πελοποννήσου, πρωτεύουσα του Νομού Αργολίδας και ο κυριότερος λιμένας της ανατολικής Πελοποννήσου. Το Μπούρτζι είναι μικρό φρούριο χτισμένο σε νησίδα μέσα στο λιμάνι, για το Παλαμήδι.

ΜΠΟΥΡΤΖΙ

330

Ν.ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ Η Μεσσηνία είναι νομός της Ελλάδας που βρίσκεται στη νοτιοδυτική Πελοπόννησο. Περικλείεται στα βόρεια από τον ποταμό Νέδα και τα Αρκαδικά Όρη, στα ανατολικά από το όρος Ταΰγετος, στα νότια από τον Μεσσηνιακό Κόλπο και στα δυτικά από το Ιόνιο Πέλαγος.

ΚΑΛΑΜΑΤΑ Η Καλαμάτα, παλαιότερα Καλάμαι, είναι πόλη της

νοτιοδυτικής Πελοποννήσου, πρωτεύουσα του νομού Μεσσηνίας και λιμάνι της νότιας ηπειρωτικής

Ελλάδας.

331

332

Ν.ΛΑΚΩΝΙΑΣ

O νομός Λακωνίας είναι ο νοτιότερος νομός της Πελοποννήσου και της ηπειρωτικής Ελλάδας. Βρέχεται από το Αιγαίο Πέλαγος (Μυρτώο Πέλαγος), το Μεσσηνιακό κόλπο και το Λακωνικό κόλπο. Ανάμεσά τους βρίσκεται η κοιλάδα του ποταμού Ευρώτα και η πρωτεύουσα του νομού, Σπάρτη. Συνορεύει στα βόρεια με το νομό Αρκαδίας και στα δυτικά με το νομό Μεσσηνίας.

333

ΣΠΑΡΤΗ Η Σπάρτη είναι πόλη της Πελοποννήσου και πρωτεύουσα του νομού Λακωνίας της Ελλάδας. Στα ανατολικά της πόλης βρίσκεται η οροσειρά του Πάρνωνα, που είναι κατάφυτη από έλατα και άλλα δέντρα.

334

Tο αρχαίο θέατρο της Σπάρτης Η Σπάρτη και ο Ταΰγετος

Το κέντρο της Σπάρτης

335

ΜΥΣΤΡΑΣ Ο Μυστράς ήταν Βυζαντινή πολιτεία της Πελοποννήσου και απέχει έξι χιλιόμετρα ΒΔ της Σπάρτης. ΟΙ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΤΟΥ ΜΥΣΤΡΑ. Άγιος Δημήτριος

336

Ευαγγελίστρια

Άγιοι Θεόδωροι

Αφεντικό

337

ΠΟΛΕΙΣ ΤΙΣ ΛΑΚΩΝΙΑΣ.

ΚΑΡΥΕΣ

ΒΑΜΒΑΚΟΥ

338

ΑΝΑΒΡΥΤΗ ΑΝΩΓΕΙΑ ΓΕΡΑΚΙ ΑΡΝΑ

339

ΒΛΑΧΙΩΤΗΣ ΣΚΑΛΑ ΟΙΤΥΛΟ

340

ΕΠΤΑΝΗΣΑ

Στα Επτάνησα ανήκουν τα νησιά Κέρκυρα, Κύθηρα, Παξοί, Ιθάκη , Κεφαλονιά, Λευκάδα και Ζάκυνθο .

ΚΕΡΚΥΡΑ

341

Η Κέρκυρα είναι ένα από τα βορειότερα νησιά του Ιονίου Πελάγους. Βρίσκεται στην είσοδο της Αδριατικής Θάλασσας, κοντά στις Ηπειρωτικές ακτές. Οι βορειοανατολικές της ακτές πλησιάζουν αρκετά τις ακτές των Αγίων Σαράντα της Αλβανία.

Έχει σχήμα μακρόστενο, πλατύτερο στο βόρειο τμήμα της, ενώ στενεύει προς το νότο. Τα παράλιά της έχουν συνολικό μήκος 217 χιλιόμετρα και σχηματίζουν αρκετούς όρμους και ακρωτήρια. Το έδαφός της είναι κυρίως ορεινό, ιδιαίτερα στο βόρειο τμήμα. Οι ξένοι την αποκαλούν Κορφού (αγγλ. Corfu), από τις δύο κορυφές που φαίνονται, καθώς πλησιάζει ο επισκέπτης στο νησί.

342

Υψηλότερες κορυφές είναι αυτή του Παντοκράτορας (η αρχαία Ιστώνη, 914 μ.) και το Στραβοσκιάδι (849 μ.).

Η Πόλη της Κέρκυρας

Η πόλη της Κέρκυρας χαρακτηρίζεται από το έντονο Βενετσιάνικο στοιχείο, αλλά και από πολλές Αγγλικές και Γαλλικές επιρροές. Είναι κοσμοπολίτικη πόλη που αποπνέει μια αίσθηση αρχοντιάς, με κύρια αξιοθέατα τη μεγάλη πλατεία Σπιανάδα, που είναι η μεγαλύτερη πλατεία των Βαλκανίων, το Παλιό και το Νέο Φρούριο, το Δημαρχείο (Θέατρο Σαν Τζιάκομο), το Κανόνι, το Μον Ρεπό αλλά και τα Μουσεία Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής Ιστορίας.

343

Αξιοθέατα

Εκτός πόλεως μπορεί να συναντήσει κανείς εξαιρετικές τοποθεσίες. Ανάμεσα στα αξιοθέατα της περιοχής ανήκει το Αχίλλειο, το παλάτι της βασίλισσας Ελισάβετ (Σίσσι), με το διάσημο γλυπτό «Αχιλλέας Θνήσκων» και τα υπέροχα έργα τέχνης, όπως τοιχογραφίες και πίνακες. Η περιοχή του Πέλεκα φημίζεται για τη θέα του ηλιοβασιλέματος που προσφέρει, ενώ στην Παλιοκαστρίτσα βρίσκεται το βυζαντινό φρούριο Αγγελόκαστρο. Ίσως το πιο φημισμένο της αξιοθέατο είναι το νησάκι μπροστά στο Κανόνι, που συνδέεται με αυτό μέσω μιας μικρής λωρίδας στεριάς, πάνω στο οποίο βρίσκεται η εκκλησία της Παναγίας των Βλαχερνών και το ξακουστό Ποντικονήσι.

344

Παραλίες

Παραλίες με ψιλή ξανθή άμμο συναντώνται στον Άη Γόρδη, τη Γλυφάδα, τη λίμνη Κορισσίων, τον Άγιο Γεώργιο των Πάγων, το Μαραθιά ,τον Γαρδένο, την Κασσιώπη, το Σιδάρι, τη Ρόδα ,την Αχαράβη, τον Αλμυρό, τη Δασιά, στην Παλαιοκαστρίτσα και σε άλλες περιοχές. Αλλά και χωριά στην ενδοχώρα της Κέρκυρας ασκούν μια

345

γοητεία, όπως οι Σιναράδες, ο Άγιος Ματθαίος, οι Βαρυπατάδες, η Κορακιάνα, οι Γιαννάδες, οι Καρουσάδες, η Επίσκεψη,ο Χλωμός, ο Σπαρτύλας, η Λευκίμμη, πνιγμένα μέσα στο πράσινο .

346

ΠΑΞΟΙ

347

Oι Παξοί είναι τα μικρότερα νησία των Επτανήσων, ακριβώς 11χμ. από την νοτιότερη άκρη της Κέρκυρας. Πολλοί επισκέπτες επιστρέφουν χρόνο με το χρόνο στους Παξούς για να περάσουν τις διακοπές τους σε αυτό το μοναδικό τοπίο. Οι Παξοί καλύπτονται από πολλά δέντρα ελιών, με μερικά απ' αυτά να χρονολογούνται εκατοντάδες χρόνια πριν, άγρια λουλούδια και μικρούς αμπελώνες. Αυτό το γαλήνιο και φυσικό τοπίο είναι ότι κάνει τις διακοπές στους Παξούς αληθινά αξέχαστες. Από τη δεκαετία του '60, πολλοί από τους 2.500 κατοίκους των Παξών ασχολούνται με τον τουρισμό, την αλιεία και την παραγωγή ελαιόλαδου. Το ελαιόλαδο των Παξών είναι πολύ υψηλής ποιότητας και χρησιμοποιείται και στην παραγωγή σαπουνιού και σαμπουάν .Μπορείτε να αγοράσετε όλα τα τοπικά προϊόντα από καταστήματα στο Γάιο. Ο τουρισμός έχει εισαχθεί ήπια στο νησί. Υπάρχουν υπέροχες και ήρεμες παραλίες, με κρυστάλλινα νερά, τέλεια για κολύμβηση. Αν και μόνο μία ή δύο είναι αμμώδεις παραλίες, οι Παξοί έχουν τα μαγικότερα καθαρά νερά για ευχάριστη κολύμβηση. Το νησί έχει γίνει ένας αγαπημένος προορισμός, αλλά συνεχίζει να παραμένει φυσικό.

348

349

ΛΕΥΚΑΔΑ

Η Λευκάδα είναι νησί του Ιονίου πελάγους και μαζί με τα νησιά

350

Κέρκυρα, Κεφαλονιά, Ιθάκη, Ζάκυνθος και Παξοί αποτελούν την περιφέρεια Ιονίων Νήσων. Το όνομά της η Λευκάδα το πήρε απ' το ακρωτήριο Λευκάτα η αλλιώς Κάβος της Κυράς, που βρίσκεται στο νοτιότερο άκρο του νησιού Βάσει του σχεδίου Καποδίστριας η Λευκάδα μαζί με τα νησιά Κάλαμος, Καστός και Μεγανήσι, (γνωστά και ως Πριγκιποννήσια), αποτελούσε το νομό Λευκάδος με έδρα την πόλη της Λευκάδος. Από το 2011 όμως, οπότε και εισήχθηκε στο πρόγραμμα Καλλικράτης, η Λευκάδα, μαζί με τα προαναφερθέντα νησιά, αποτελεί πλέον δήμο με έδρα και πάλι την πόλη της Λευκάδος. Λόγω της γεωγραφικής της θέσης συνδέεται με την Αιτωλοακαρνανία με μια πλωτή γέφυρα μήκους περίπου 20 μέτρων. Μαζί με την Εύβοια είναι τα δυο μοναδικά νησιά στην Ελλάδα στα οποία η πρόσβαση γίνεται οδικώς. Το 1963 ήταν που ο Έλληνας μεγιστάνας Αριστοτέλης Ωνάσης αγόρασε το Σκορπιό, μια μικρή νησίδα που βρίσκεται απέναντι απ' τις ανατολικές ακτές της Λευκάδας και πιο συγκεκριμένα στο κοσμοπολιτικό Νυδρί, το οποίο απέκτησε, έκτοτε, παγκόσμια φήμη, φιλοξενώντας κατά καιρούς πλήθος επισκεπτών αλλά και προσωπικοτήτων απ' όλη την υφήλιο. Μάλιστα, οι κάτοικοι της περιοχής, για να τιμήσουν τον Έλληνα εφοπλιστή, έχτισαν προς τιμήν του ένα άγαλμα, το οποίο κοσμεί την πλατεία του χωριού.

351

Παραλίες

352

353

ΙΘΑΚΗ

Tο μικρότερο σε μέγεθος και πληθυσμό μετά τους Παξούς νησί των Ιονίων Νήσων, αλλά πασίγνωστο σ όλο τον κόσμο για την 'πατρίδα', όπου βασίλευε ο πολυμήχανος 'Οδυσσέας' του Ομήρου. Το νησί πήρε το όνομά του από τον Ίθακο, πρώτου κατοίκου του νησιού (γιος του Πτερέλαου και αδελφός

354

του Πολύκτορα και του Νήριτου) ή κατά τη μυθολογία ήταν γιος του Ποσειδώνα και της Αμφιμέλης.

Σύμφωνα με άλλη υπόθεση το όνομα προέρχεται από τη λέξη Ιθή (=εύθυμος) ή από τη φοινικικής καταγωγής λέξη Utika (=αποικία) ή από τη λέξη Ιθύς (=απότομος).

Παραλίες

355

Λαζαρετο

Τo νησάκι Λαζαρέτο ή του Σωτήρα -με την ομώνυμη εκκλησία- βρίσκεται στο Βαθύ κοντά στη ΝΔ παραλία του λιμανιού. Χρονολογείται από το 1560 όπου του έγινε κάποια ανακαίνιση. Το διόροφο

356

κτήριο έγινε από τους Άγγλους το 1817 όπου φτιάχτηκε και η προτομή του Άγγλου Αρμοστή τότε sir Thomas Meytland. Παλιά φιλοξενούσε λοιμοκαθαρτήριο (1836), αργότερα φυλακή καταδίκων (μέχρι το 1912) και σήμερα μη χρησιμοποιούμενο

Αρχαιολογικό Μουσείο Βαθέως Ιθάκης

Στις συλλογές του μουσείου περιλαμβάνονται ευρήματα από τα Γεωμετρικά μέχρι και τα Ρωμαϊκά χρόνια από τις ανασκαφές στον Αετό και στις άλλες θέσεις .Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει μια κατηγορία αγγείων γεωμετρικής περιόδου τα οποία προέρχονται από τοπικό εργαστήριο γι αυτό και ονομάζονται Ιθακήσια.

ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ

357

Η Κεφαλονιά είναι το μεγαλύτερο νησί του Ιονίου και διαθέτει αξιόλογες τουριστικές υποδομές και εξαιρετικά ενδιαφέρον φυσικό περιβάλλον. Στη Κεφαλονιά θα βρείτε πανέμορφες παραλίες, αξιοθέατα με ιστορικό, πολιτιστικό και θρησκευτικό ενδιαφέρον, καθώς και μοναδικα φυσικά φαινόμενα, όπως τα υπόγεια σπήλαια και τον εθνικό δρυμό του Αίνου.

358

Το Αργοστόλι είναι η πρωτεύουσα και η μεγαλύτερη πόλη της Κεφαλονιάς. Προστατευμένο μέσα σε ένα φυσικό λιμάνι, απλώνεται πανέμορφο σε χαμηλούς λόφους γεμάτους από βλάστηση που φτάνει ως τη θάλασσα. Στην άκρη του κόλπου δίπλα στο Αργοστόλι, υπάρχει η λιμνοθάλασσα του Κούταβου, με την οργιώδη βλάστηση και το δάσος από πανύψηλους ευκάλυπτους.

Αξιοθέατα

Κάστρο της Άσσου

359

Φανάρι Αγίων Θεοδώρων

Κάστρο Αγίου Γεωργίου

360

Παραλίες

361

ΖΑΚΥΝΘΟΣ

362

Η Ζάκυνθος είναι το τρίτο σε μέγεθος νησί στο Ιόνιο, το πράσινο νησί της ποίησης, στο τραγούδι και στην αγάπη, η πατρίδα του Δ. Σολομού, του συγγραφέα του Εθνικού Ύμνου της Ελλάδας αλλά επίσης και του Άγιου Διονύσιου, του προστάτη Άγιου. Πλούσια στην ομορφιά και στην παράδοση, και ιστορικός και πολιτιστικός, η Ζάκυνθος

363

είναι ιδανική για οποιονδήποτε ταξιδιώτη με ερευνητική διάθεση.

Όταν το καράβι φτάσει στο λιμάνι, ειδικά τη νύχτα, αισθάνεσαι σαν να μπαίνεις στο λιμάνι της Βενετίας. Από την μια πλευρά θα δεις τις φωτισμένες καμπάνες του Καθεδρικού ναού Αγίου Διονυσίου και από την άλλη πλευρά τη γραφική πόλη με τον δρόμο που πηγαίνει στο λόφο της Μπόχαλης (2χμ) και το Ενετικό Φρούριο (3χμ). Η θέα του λιμανιού και της πόλης από πάνω είναι απλά συναρπαστική και ακόμα πιο ευχάριστη όταν κάθεστε σε μια από τις πολλές υπαίθριες καφετέριες ή τοπικές ταβέρνες .

Ναυάγιο

364

Παραλίες

365

366

Κύθηρα

Τα Κύθηρα, νησί γνωστό και με την παλαιότερη ενετική ονομασία Τσιρίγο (Cerigo) είναι, κατά τη μυθολογία, το νησί της θεάς Ουράνιας Αφροδίτης και του Έρωτα

367

Οι κάτοικοι είναι κυρίως αγρότες και υπάλληλοι, αλλά με την αύξηση του τουρισμού και την προσέλευση ημιμόνιμων οικιστών, το κέντρο βάρους έχει μετατοπισθεί προς τις τουριστικές επιχειρήσεις και την οικοδομή. Κύρια αγροτικά προϊόντα είναι το λάδι και το μέλι. Τουριστικά το νησί βρίσκεται σε ανάπτυξη.

Το Καψάλι

368

Η Χύτρα

Το σπήλαιο της Χύτρας

369

Καταρράκτης της Φόνισσας

370

Παραλία Καλαδί

To λιμανάκι του Αβλέμωνα

371

ΚΡΗΤΗ

372

Νομός Χανίων

Η Πρωτεύουσα του Ν. Χανίων είναι τα Χανιά.

Χανιά

373

Χανιά Τα Χανιά είναι παραλιακή πόλη του νησιού και έχουν πληθυσμό 55.858 κατοίκους και θεωρείται η 2η μεγαλύτερη πόλη στο νησί, μετά το Ηράκλειο.

Tο λιμάνι των Χανιών

374

Η παλιά πόλη των Χανίων Η παλιά πόλη των Χανίων βρίσκεται χτισμένη γύρω από το Βενετσιάνικο λιμάνι και θεωρείται από τις πιο όμορφες πόλεις τις μεσογείου.

Σοκάκι παλιάς πόλης Χανίων

375

Σφακιά

Τα Σφακιά απέχουν 75 χλμ από τα Χανιά και βρίσκονται σε μια ιδιαίτερη δυσπρόσιτη και τραχιά περιοχή , διότι περιβάλλεται από τα Λευκά Όρη και από αρκετά φαράγγια.

Σφακιά Το χωριό είναι πολύ μικρό καθώς έχει μόνο 278 κατοίκους. Οι κάτοικοι του χωριού ασχολούνται κυρίως με τον τουρισμό και το ψάρεμα.

376

Ελαφόνησος

Ελαφόνησος Η Ελαφόνησος είναι ένα μικρό νησάκι που βρίσκεται απέναντι από το Ν. Χανίων και το κανάλι το οποίο το χωρίζει από τον Νομό είναι πολύ ρηχό, ώστε να διασχίζεται με τα πόδια

Παραλία Ελαφονήσου

Νομός Ρεθύμνου

377

Η πρωτεύουσα του Νομού είναι το Ρέθυμνο.

378

Ρέθυμνο

Ο πληθυσμός της πόλης ανέρχεται στις 28.987 κατοίκους.

Το καλοκαίρι η πόλη είναι γεμάτη από τουρίστες ενώ τον χειμώνα την κρατάνε ζωντανή οι φοιτητές.

Βενετσιάνικος φάρος στο Ρέθυμνο

379

Αρχαιολογικοί χώροι και αξιοθέατα του Νομού.

ΤΟ ΦΡΟΥΡΙΟ ΜΟΝΟΠΑΡΙ Είναι ένα από τα πιο γνωστά κάστρα και βρίσκεται στο ύψωμα του χωριού Άνω Κάστελλος.

380

ΦΡΟΥΡΙΟ ΦΟΡΤΕΤΖΑ Το Φρούριο της Φορτέτζας είναι ένα οχυρό που κατασκευάστηκε από τους Ενετούς για να προστατεύσει το Ρέθυμνο και την περιοχή από την μεγάλη Τουρκική απειλή.

381

ΣΠΗΛΑΙΟ ΣΦΕΝΔΟΝΗΣ Το σπήλαιο Σφενδόνη έχει μεγάλο μήκος, πάνω από 500 μέτρα και συνολική επιφάνεια μεγαλύτερη από 3 στρέμματα.

Εσωτερικό σπηλαίου

382

ΥΣΤΕΡΟΜΙΝΩΙΚΟ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟ ΤΩΝ ΑΡΜΕΝΩΝ Το νεκροταφείο ανακαλύφθηκε, όταν δυο μικροί μαθητές παρέδωσαν στους υπεύθυνους του Αρχαιολογικού Μουσείου Ρεθύμνου δυο αγγεία που είχαν βρει στη θέση πoινοκέφαλο κοντά στο χωριό Αρμένοι.

383

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΡΕΘΥΜΝΟΥ Αυτό που είναι πολύ ενδιαφέρον είναι ο μεγάλος αριθμός σφραγίδων και το πήλινο μοντέλο ενός βωμού, διατηρημένο μόνο στο άνω τμήμα του.

384

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ Το Εκκλησιαστικό Μουσείο περιέχει μια συλλογή εκκλησιαστικών σκευών και αντικειμένων, όπως εικόνες, καμπάνες, και σκεύη.

Εικόνα εσωτερικό από το εκκλησιαστικό μουσείο

385

Νόμος Ηρακλείου Η πρωτεύουσα αυτού του νομού είναι το Ηράκλειο, που

είναι και η μεγαλύτερη πόλη της Κρήτης.

Ηράκλειο

Λιμάνι Ηρακλείου

386

Ηράκλειο

Ο Δήμος Ηρακλείου έχει πληθυσμό 173.450 κατοίκους. Στο λιμάνι του Ηρακλείου δεσπόζει το Ενετικό φρούριο Κούλε. Η πιο δημοφιλής πλατεία του Ηρακλείου είναι η πλατεία των Λιονταριών, εκεί είναι τόπος συνάντησης ξένων και ντόπιων.

Ονομάστηκε έτσι λόγω ενός Ενετικού σιντριβανιού που υπάρχει με τέσσερα λιοντάρια που από το στόμα τους αναβλύζει νερό.

387

Το σιντριβάνι στην πλατεία των λιονταριών

388

Νομός Λασιθίου Ο Νομός Λασιθίου είναι ο ανατολικότερος νομός της Κρήτης .

Στις τρεις πλευρές του το Λασίθι βρέχεται από θάλασσα.

Πρωτεύουσα του νομού Λασιθίου είναι ο Άγιος

Νικόλαος.

389

Άγιος Νικόλας

Οι πρώτες ενδείξεις ανθρώπινης δραστηριότητας και εγκατάστασης ήταν στην πόλη του Αγίου Νικολάου.

Άγιος Νικόλαος

Ο Άγιος Νικόλαος είναι η πρωτεύουσα του νομού Λασιθίου, λιμάνι με κοσμοπολίτικο χαρακτήρα, σύγχρονα τουριστικά κέντρα και μεγάλη εμπορική κίνηση.

390

Αξιοθέατα Σπιναλόγκα

Το κάστρο κτίστηκε κατά τη Ενετοκρατία με τη χρησιμοποίηση του οικοδομικού υλικού προϋπάρχοντος

αρχαίου φρουρίου. Θεμελιώθηκε το 1579.

Σπιναλόγκα

Από το 1669 ως το 1715 υπήρξε καταφύγιο Βενετών, Xαΐνηδων και παρανόμων.

Στη συνέχεια κατοικήθηκε σχεδόν αποκλειστικά από Μουσουλμάνους μέχρι και το 1903 που έφυγαν και οι τελευταίοι κάτοικοί του, όταν μετατράπηκε σε λεπροκομείο με απόφαση της Κρητικής πολιτείας.

391

Το φρούριο του Αγίου Νικολάου

Το φρούριο του Αγίου Νικολάου Κυριακοσελλίων, βρίσκεται στον οικισμό Κυριακοσελλίων της επαρχίας Αποκόρωνα.

Είναι Βυζαντινό φρούριο που κτίστηκε από τον φεουδάρχη της περιοχής, για να εξασφαλίσει τα προνόμια του.

ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ

Χτίστηκε τον 7ο - 9ο αιώνα κατά την περίοδο της εικονομαχίας.

392

Εκκλησία Αγίου Νικολάου

393

Σειτία Η Σητεία είναι σημαντικό λιμάνι που παρά την τουριστική ανάπτυξη διατηρεί τη φυσιογνωμία της ανέπαφη. Αιολικά πάρκα, αρχαιολογικά ευρήματα, οινοποιεία, μοναστήρια και ξωκλήσια συνθέτουν το σκηνικό της άρτια προσαρμοσμένο στην σύγχρονη

πραγματικότητα.

394

Αττική

Γεωγραφικά Η περιφέρεια Αττικής έχει έκταση 3.808 χλμ2 και αποτελεί την πρώτη σε πληθυσμό και πιο πυκνοκατοικημένη περιφέρεια της Ελλάδας, αφού σε αυτήν βρίσκεται το πολεοδομικό συγκρότημα της Αθήνας που αποτελεί την πρωτεύουσα της Ελλάδας, συγκεντρώνοντας το 1/3 του πληθυσμού της χώρας, δηλαδή 3.761.810 κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του 2001. Γεωγραφικά η Αττική χωρίζεται σε δύο μεγάλες υποενότητες, την περιφέρεια πρωτευούσης και το υπόλοιπο Αττικής. Η περιφέρεια πρωτευούσης περιλαμβάνει το πολεοδομικό συγκρότημα της Αθήνας, δηλαδή όλους τους δήμους Αθηνών-Πειραιώς που ανήκαν στην τέως διοίκηση πρωτευούσης, και οριοθετείται από τονΣαρωνικό κόλπο και τα βουνά της Πάρνηθας, του Υμηττού και τηςΠεντέλης που ορίζουν το λεκανοπέδιο Αττικής. Το υπόλοιπο Αττικής καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της έκτασης της περιφέρειας και αποτελείται από το ανατολικό και δυτικό τμήμα, τα νησιά του Σαρωνικού και την επαρχία Τροιζηνίας που βρίσκεται στην Πελοπόννησο.

Η περιφέρεια Αττικής

395

Κλίμα Στην περιοχή της Αττικής το κλίμα είναι εύκρατο, μεσογειακό και γενικά ήπιο το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου. Παρόλο όμως που είναι μεσογειακό, το κλίμα της Αθήνας έχει αρκετά μεγάλη διαφορά στα εύρη της θερμοκρασίας μεταξύ καλοκαιριού και χειμώνα σε σχέση με άλλες περιοχές της χώρας. Έχει μέση ετήσια θερμοκρασία 18,3 βαθμούς Κελσίου. Δεν είναι λίγες οι φορές που η θερμοκρασία υπερβαίνει τους 40C (καύσωνας). Το χειμώνα όμως πιάνει έντονο κρύο την πόλη, και η θερμοκρασία μπορεί να πέσει ακόμα και υπό το μηδέν. Θερμότερος μήνας θεωρείται ο Ιούλιος, ενώ ψυχρότερος είναι αναμφισβήτητα ο Ιανουάριος.

396

Αθήνα

Αθήνα Θέση της Αθήνας Η Αθήνα (Ἀθῆναι στα αρχαία ελληνικά και την καθαρεύουσα) είναι η πρωτεύουσα της Ελλάδας. Επίσης είναι η έδρα της Περιφέρειας Αττικής. Βρίσκεται στη Στερεά (Κεντρική) Ελλάδα και αποτελεί εύρωστο οικονομικό, πολιτιστικό και διοικητικό κέντρο της χώρας. Πήρε το όνομά της από τη θεά Αθηνά που ήταν και η προστάτιδά της. Η Αθήνα σήμερα είναι μία σύγχρονη πόλη αλλά και διάσημη, καθώς στην αρχαιότητα ήταν πανίσχυρη πόλη-κράτος και σημαντικότατο κέντρο πολιτισμού· θεωρείται η ιστορικότερη πόλη της Ευρώπης μαζί με τη Ρώμη. Είναι γνωστή σε όλο τον κόσμο για τα ιστορικά της μνημεία που διασώθηκαν,έστω και μερικώς, στο πέρασμα των αιώνων. Επίνειο της ιστορικής πόλης είναι το λιμάνι του Πειραιά.

397

Γεωγραφία

Η Αθήνα απλώνεται στην κεντρικό λεκανοπέδιο της Αττικής, το επονομαζόμενο Αθηναϊκό πεδίο, το οποίο περιβάλλεται από το όρος Αιγάλεω στα δυτικά, το όρος της Πάρνηθας στα βόρεια, την Πεντέλη στα βορειανατολικά και τον Υμηττό στα ανατολικά, ενώ βρέχεται από το Σαρωνικό κόλπο στα νοτιοδυτικά. Επειδή η Αθήνα έχει ουσιαστικά καταλάβει ολόκληρο το λεκανοπέδιο, είναι πολύ δύσκολο να επεκταθεί περαιτέρω λόγω των φυσικών συνόρων. Παρά ταύτα, τα προάστιά της διαρκώς επεκτείνονται στα άκρα της πόλης, καθώς σήμερα η Παλλήνη, παράλληλα με το χαρακτήρα της αυτόνομης πόλης της Ανατολικής Αττικής, αποτελεί και το ανατολικό άκρο της πρωτεύουσας, ο Άγιος Στέφανος το βορειοανατολικό, οι Αχαρνές το βόρειο, τα Λιόσια το βορειοδυτικό, το Μοσχάτο το δυτικό και η Βάρκιζα το νότιο. Η πόλη διχοτομείται από τον Κηφισό ποταμό που πηγάζει από τη συμβολή Πεντέλης-Πάρνηθος, ώσπου να χυθεί στο φαληρικό όρμο του Σαρωνικού και τη διαχωρίζει από τον Πειραιά

Η γεωμορφολογία στην Αθήνα συχνά δημιουργεί το φαινόμενο της θερμοκρασιακής αναστροφής, το οποίο μερικώς ευθύνεται για τα προβλήματα ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Το Λος Άντζελες έχει περίπου την ίδια μορφολογία

398

και παρόμοια συγκοινωνιακή φιλοσοφία (ΙΧ) και παρουσιάζει παρόμοια προβλήματα. Το έδαφος είναι πετρώδες και όχι και τόσο εύφορο (Αθηναϊκός σχιστόλιθος, ασβεστολιθικές μάζες στους λόφους). Η μικρότερη μέρα του χρόνου είναι στις 21 Δεκεμβρίου, ενώ η μεγαλύτερη στις 21 Ιουνίου. Κατά τη μικρότερη μέρα του χρόνου ο ήλιους ανατέλλει στις 8:00 και δύει στις 16:45, ενώ κατά τη μεγαλύτερη μέρα του χρόνου, ο ήλιος ανατέλλει στις 4:20 και δύει στις 21:20.

Αξιοθέατα Κύριο αξιοθέατο είναι: Η θεά Αθήνα…

Θεά Αθήνα Το όνομα της πόλης της Αθήνας, όσο και της θεάς Αθηνάς που ανέκαθεν σχετιζόταν με την πόλη, φαίνεται να μην είναι Ελληνικής

399

και πιθανώς μη Ινδοευρωπαϊκής καταγωγής αφού είναι μάλλον κατάλοιπο του προελληνικού γλωσσικού υποστρώματος της Αττικής, της γλώσσας δηλαδή που μιλούσαν οι κάτοικοι του ελλαδικού χώρου πριν την έλευση των ελληνικών φύλων.[3] Σε παλαιότερα ελληνικά, όπως μαρτυρείται και στα Ομηρικά Έπη, το όνομα της πόλης ήταν στον ενικό ως Ἀθήνη και αργότερα μετατράπηκε στον πληθυντικό ως Ἀθῆναι όμοια με άλλες πόλεις όπως τις Θήβες (Θῆβαι) και τις Μυκήνες (Μυκῆναι). Κατά τον Μεσαίωνα το όνομα αποδόθηκε στην καθομιλουμένη στον ενικό αν και λόγω του συντηρητισμού του γραπτού λόγου και του γλωσσικού ζητήματος η επίσημη ονομασία παρέμεινε ως Ἀθῆναι μέχρι την κατάργηση της καθαρεύουσας. Παλαιότερα, είχαν προταθεί άλλες ετυμολογήσεις από λόγιους του 19ου αιώνα. Ο Κρίστιαν Λόμπεκ πρότεινε ως ρίζα του ονόματος την λέξη ἄθος ή ἄνθος για να δηλώσει την Αθήνα ως πόλη ανθούσα. Μετέφρασε ακόμη την πόλη στα λατινικά ως Florentia. Ο Λούντβιχ Ντεντερλάιν πρότεινε ως ρίζα το επικό ρήμα θάω (θέμα θη–), δηλαδή θηλάζω, που δηλώνει ότι η Αθήνα έχει εύφορη γη. Κατά την μυθολογία λέγεται ότι η πόλη έχει το όνομα της θεάς Αθηνάς, μετά από τον αγώνα της με τον θεό της θάλασσας Ποσειδώνα για να αναδειχθεί το καλύτερο δώρο, που είχε καθένας για την πόλη. Συγκεκριμένα ο πρώτος βασιλιάς της Αθήνας Κέκροπας, ο οποίος ήταν μισός άνθρωπος και μισός φίδι, έπρεπε να αποφασίσει ποιος θα ήταν ο προστάτης της πόλης. Οι δύο θεοί Ποσειδώνας και Αθηνά θα έκαναν από ένα δώρο στον Κέκροπα και όποιος έκανε το καλύτερο, αυτός θα γινόταν προστάτης. Εμφανίστηκαν και οι δύο μπροστά στον Κέκροπα και πρώτος ο Ποσειδώνας χτύπησε την τρίαινά του στο έδαφος και εμφανίστηκε ένα ρυάκι με γάργαρο νερό. Μετά η Αθηνά χτύπησε το δόρυ της στο έδαφος και εμφανίστηκε μια μικρή ελιά. Ο Κέκροπας παραξενεύτηκε αλλά και εντυπωσιάστηκε από το δώρο της Αθηνάς και αποφάσισε να διαλέξει το δώρο της και αυτήν ως προστάτιδα της πόλης. Έτσι πήρε η Αθήνα το όνομά της. Όμως, ο Ποσειδώνας, θυμωμένος με τον Κέκροπα, καταράστηκε την Αθήνα να μην έχει ποτέ αρκετό νερό. Έτσι από τότε ξεκίνησε το πρόβλημα της λειψυδρίας που ταλαιπωρούσε την Αθήνα.

Ο Παρθενώνας

400

Ο Παρθενώνας αποτελεί το λαμπρότερο μνημείο της Αθηναϊκής πολιτείας και τον κολοφώνα του δωρικού ρυθμού. Η κατασκευή του ξεκίνησε το 448/7 π.χ. και τα εγκαίνια έγιναν το 438 π.χ. στα Μεγάλα Παναθήναια, ενώ ο γλυπτός διάκοσμος περατώθηκε το 433/2 π.χ. Σύμφωνα με τις πηγές, οι αρχιτέκτονες που εργάστηκαν ήταν ο Ικτίνος, ο Καλλικράτης και πιθανόν ο Φειδίας, που είχε και την ευθύνη του γλυπτού διακόσμου. Είναι ένας από τους λίγους ολομάρμαρους ελληνικούς ναούς και ο μόνος δωρικός με ανάγλυφες όλες του τις μετόπες.

Παρθενώνας

Η Βουλή των Ελλήνων στο Σύνταγμα, την καρδιά της πόλης.

401

Η Βουλή των Ελλήνων Το κέντρο της αρχαίας πόλης εντοπίζεται πέριξ του λόφου της Ακρόπολης, στο Θησείο και την Πλάκα. Οι περιοχές αυτές σήμερα, πέρα από τον τουριστικό τους χαρακτήρα, αποτελούν και τις πιο ακριβές ζώνες του κέντρου (μαζί με το Σύνταγμα και το Κολωνάκι κάτω από τον λόφο του Λυκαβηττού). Το ιστορικό κέντρο των Αθηνών εντοπίζεται σε αυτή τη ζώνη, μαζί με το Μοναστηράκι, το οποίο αποτελεί δημοφιλή τουριστικό και εμπορικό προορισμό για τους επισκέπτες. Χαρακτηριστικό είναι και το τρενάκι στην Πλάκα για την περιήγηση των τουριστών, όπως επίσης και η τουριστική λεωφορειακή γραμμή που γυρνάει το κέντρο. Το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος, όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο, καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα. Κατά τις 3 δεκαετίες που ακολούθησαν τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο οικοδομήθηκαν πολλά νέα πολυώροφα κτίρια, τα οποία και χαρακτηρίζουν τη σημερινή εικόνα της πόλης. Το δημαρχείο της Αθήνας στην πλατεία Κοτζιά

402

Η σύγχρονη πόλη της Αθήνας αποτελείται από την συνένωση πολλών μικρότερων πόλεων και χωριών που επεκτάθηκαν για να συνθέσουν μία μεγάλη ενιαία πόλη· η επέκταση αυτή συνέβη τον 20ό αιώνα. Το πολεοδομικό συγκρότημα της Αθήνας αποτελείται από 35 δήμους και τρεις κοινότητες, ο μεγαλύτερος των οποίων είναι ο Δήμος Αθηναίων με 655.780 κατοίκους (απογραφή 2011). Όταν αναφερόμαστε στην Αθήνα, αναφερόμαστε συνήθως στην Αθήνα με τα προάστια ή αλλιώς «μείζονα περιοχή της Αθήνας», ορισμένες φορές αναφερόμαστε στον Δήμο Αθηναίων και άλλες στο «κέντρο της Αθήνας». Κάθε δήμος της μείζονος περιοχής της Αθήνας είναι αυτοδιοικούμενος από τον Δήμαρχο και το Δημοτικό Συμβούλιο.

Μεταφορές

403

1. Προαστιακός σταθμός 2. Τραμ 3. Μετρό

Επισκέψιμοι χώροι και κέντρα ενδιαφέροντος

1. Πλατεία Συντάγματος

404

2. Δάσος Αρεοπαγίτου

405

3. Εθνικός κήπος Αθηνών

4. Εθνικό αρχαιολογικό μουσείο

5. Αρχαιολογικό μουσείο Κεραμικού

406

6. Ελληνικό Παιδικό Μουσείο

407

Αίγινα Βρίσκεται στο κέντρο του Σαρωνικού Κόλπου, περιβαλλόμενη από το Αγκίστρι, τη Σαλαμίνα, τα Μέθανα, την Τροιζήνα, τον Πόρο και τον Πειραιά. Η κομβική θέση της μεταξύ Πελοποννήσου και Αττικής, δύο ιστορικά κέντρα του ελληνικού και πανευρωπαϊκού πολιτισμού την κατέστησαν από πολύ νωρίς σημαντικό εμπορικό και διαμετακομιστικό κέντρο Το νησί καλύπτει έκταση 87.410 στρεμμάτων και παρουσιάζει μεγάλη γεωμορφολογική ποικιλία με ξηρό κλίμα και πευκόφυτα βουνά.

Η ιστορία της Αίγινας,Μυθολογική προσέγγιση: Η μυθολογική παράδοση θέλει την Αίγινα να έχει πάρει το όνομα της από τη νύμφη Αίγινα. Η νύμφη Αίγινα ήταν κόρη του Ασωπού ποταμού και της Μετώπης. Ο Δίας έκανε με την Αίγινα ένα γιο τον Αιακό, που από την εκδικητική μανία της Ήρας βρέθηκε μόνος του στο νησί και γιαυτό παρακάλεσε τον πατέρα του να μεταμορφώσει τα μυρμήγκια σε ανθρώπους. Έτσι απόκτησε η Αίγινα τους πρώτους της κατοίκους, τους Μυρμιδόνες. Αγκίστρι Το Αγκίστρι θα έλεγε κανείς ότι είναι το μικρό αδερφάκι της Αίγινας. Πρώτα από όλα από την άποψη του φυσικού περιβάλλοντος. Έπειτα είναι σε τόσο κοντινή απόσταση που η ιστορική τους μοίρα είναι απόλυτα συνδεδεμένη. Από την άλλη το Αγκίστρι, καταπράσινο με όμορφες παραλίες και αξιόλογες τουριστικές υποδομές, μπορεί να προσφέρει στον επισκέπτη του μια αίσθηση απομόνωσης και

408

χαλάρωσης που η Αίγινα ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες ως πιο κοσμοπολίτικη δύσκολα μπορεί να προσφέρει.

Τα σημαντικότερα αξιοθέατα της Αίγινας

Ναός της Αφαίας

O ναός της Αφαίας στην Αίγινα είναι από τα πιο εντυπωσιακά κτίσματα της υστεροαρχαικής εποχής. Ο ναός δεσπόζει στην περιοχή του ιερού της Αφαίας που ίδρυσαν οι Αιγινήτες για να τιμήσουν την

409

Μινωική θεότητα Αφαία, κόρη του Δία και της Κάρμης. Ο ναός πρωτοοικοδομήθηκε το 570-560 π.χ. αλλά καταστράφηκε από πυρκαγιά. Το 500-490 π.χ. κτίσθηκε ο ναός που βλέπουμε σήμερα και διαμορφώθηκε όλος ο χώρος του ιερού. Δυστυχώς το ιερό δεν διατηρήθηκε για μεγάλο διάστημα καθώς άρχισε η παρακμή της Αίγινας ήδη από τα μέσα του 5ου αιώνα. Τον 2ο αιώνα π.χ. όλος ο χώρος είχε εγκαταληφθεί. Ο ναός της Αφαίας είναι δωρικού ρυθμού και από πολλούς θεωρείται το πρότυπο που είχαν στο μυαλό τους οι αρχιτέκτονες του Παρθενώνα. Ο ναός διέσχισε τους αιώνες μέσα στην εγκατάληψη, δεσπόζοντας στην περιοχή μέχρι που δύο "φιλέλληνες" το 1811, ένας Άγγλος αρχιτέκτονας και ένας Γερμανός βαρώνος, έκαναν τις πρώτες "ανασκαφές", προφανώς λαδώνοντας κάποιον τοπικό πασά. Έτσι κατάκλεψαν τα γλυπτά των αετωμάτων, τα οποία μετέφεραν στην Ιταλία και από εκεί τα πούλησαν σε δημοπρασία στον γερμανό βασιλιά Λουδοβίκο. Σήμερα βρίσκονται στη γλυπτοθήκη του Μονάχου για να τα καμαρώνουν οι επισκέπτες της αξιόλογης αυτής γερμανικής πόλης. Το ελληνικό κράτος για να τιμήσει προφανώς τους γερμανούς, ανέθεσε τις πρώτες επιστημονικές ανασκαφές στο χώρο το 1901, στο Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο. Ευτυχώς οι τελευταίες αναστηλωτικές εργασίες το 1956-1975 έγιναν από τους Α. Ορλάνδο και Ε. Στίκα.

Αίγινα - Παλιαχώρα

Η Παλιαχώρα της Αίγινας είναι η μεσαιωνική πρωτεύουσα του νησιού. Βρίσκεται σε ένα ψηλό βραχώδη λόφο που προσφέρει φυσική προστασία και δεν ήταν δύσκολο να οχυρωθεί. Η πρωτεύουσα της Αίγινας πρέπει να μεταφέρθηκε στην Παλιαχώρα γύρω στον 10ο αιώνα εξαιτίας του φόβου των πειρατών. Στην ίδια οχυρή θέση υπήρχε στην αρχαιότητα η πόλη Οία ή Οίη που πολλά από τα αρχιτεκτονικά της μέλη χρησιμοποιήθηκαν στο χτίσιμο της νέας πόλης.

410

Στην παλιαχώρα σήμερα σώζονται σε καλή κατάσταση μόνο 38 εκκλησίες που μας δίνουν το μέτρο ανάπτυξης της πόλης κατά τη διάρκεια της ενετοκρατίας. Δυστυχώς δεν σώζονται στοιχεία της οχυρωματικής ή της αστικής αρχιτεκτονικής της πόλης καθώς στους αιώνες που ακολούθησαν η ζωή ξαναμεταφέρθηκε στην παραλιακή ζώνη της Αίγινας. Η Παλιαχώρα βρίσκεται πολύ κοντά στο μοναστήρι του Άγιου Νεκτάριου εντυπωσιακό τοπίο που ακόμη και σήμερα γεμίζει με δέος τον επισκέπτη. Μερικές από τις εκκλησίες που σώζονται σήμερα στην Παλιαχώρα είναι:

Αγία Κυριακή Άγιος Χαράλαμπος Άγιος Γεώργιος του Κάστρου Άγιος Νικόλαος Μαύρικας Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος Ταξιάρχης. Σταυρός Άγιος Γεώργιος Καθολικός, Αγία Βαρβάρα, Άγιος Νικόλαος Επισκοπή Αγία Άννα Άγιοι Θεόδωροι Άγιος Μηνάς Άγιος Ελευθέριος Αγία Μακρίνα Ταξιάρχης Μιχαήλ Άγιοι Ανάργυροι Αγία Αικατερίνη Κοίμηση Θεοτόκου Παναγία του Γιαννούλη Μεταμορφώσεως Άγιος Ευθύμιος Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος Άγιος Γεώργιος Άγιος Στέφανος Άγιος Αθανάσιος Άγιος Κήρυκος Άγιος Στυλιανός Άγιος Ζαχαρίας Αγία Κυφτή

411

Άγιος Σπυρίδων

Αρχαιολογικός χώρος Κολώνα Ο αρχαιολογικός χώρος της Κολόνας στην Αίγινα βρίσκεται δίπλα στο σημερινό λιμάνι της Αίγινας και δείχνει την συνέχεια στην μακραίωνη ιστορία του νησιού. Το όνομα του ο αρχαιολογικός χώρος το πήρε από Βενετσιάνους ναυτικούς, χάρη στον ένα και μοναδικό κίονα που τον χρησιμοποιούσαν για προσανατολισμό. Τα αρχαιότερα ίχνη κατοίκησης στον αρχαιολογικό χώρο Κολόνα μας πάνε πίσω 5000 χρόνια.

Οι πρώτες ανασκαφές στον αρχαιολογικό χώρο κολόνα στην Αίγινα άρχισαν ήδη από τον 19ο αιώνα, η πρώτη συστηματική ανασκαφή άρχισε το 1921 από τον Welter.

412

ΑΙΓΙΝΑ Πόρος Ο Πόρος είναι νησί του Σαρωνικού Κόλπου. Η αρχαία ονομασία του ήταν Καλαυρία. Έχει 4.348 κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του2001 που αποτελούν ομώνυμο δήμο. Βρίσκεται σε μικρή απόσταση από την ακτή Πελοποννήσου και το απέναντι χωριό Γαλατάς. Είναι γνωστός, μεταξύ άλλων, για το σπουδαίο λεμονόδασος που βρίσκεται στην παραπάνω ακτή. Στον Πόρο βρίσκεται το Κέντρο Νεοσυλλέκτων του Πολεμικού Ναυτικού, ενώ είναι δημοφιλής σαν τόπος μικρών αποδράσεων από την Αθήνα.

Σημαντικά γεγονότα στην ιστορία του Πόρου

413

Σύμφωνα με όσα έχει φέρει στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη, ο Πόρος κατοικείτε αδιάλειπτα από την πρώιμη εποχή του Χαλκού. Υπήρξε σημαντικό κέντρο κατά την Μυκηναϊκή περίοδο, ενώ η ανάπτυξη του Πόρου συνεχίστηκε όλη διάρκεια της αρχαιότητας. Οι αναφορές που υπάρχουν για την ύπαρξη αμφικτιονίας με κέντρο τον Πόρο και το ιερό του Ποσειδώνα στο νησί είναι χαρακτηριστικά για τον ρόλο που έπαιζε ο Πόρος στα αρχαία χρόνια. Σε αυτό μάλιστα το ιερό του Ποσειδώνα κατέφυγε ικέτης και τελικά αυτοκτόνησε, κυνηγημένος από τους Μακεδόνες, ο σπουδαίος Αθηναίος ρήτορας Δημοσθένης, στις 12 Οκτωβρίου του 322 π.χ.

Ο Πόρος πρωτοστάτησε στην επανάσταση του 1821 με την ηγεσία των Γεωργίου Μερτίκα και Γεωργίου Κριεζή, οι οποίοι βοήθησαν και τον Σπυρίδωνα Μάρκελο να ξεσηκώσει την Αίγινα. Ο Πόρος υπήρξε για ένα σύντομο διάστημα έδρα της επαναστατικής κυβέρνησης από τις 15 Απριλίου μέχρι τις 16 Ιουνίου του 1827. Στον Πόρο έγινε η σύσκεψη των μεγάλων δυνάμεων για τον καθορισμό των πρώτων συνόρων του Ελληνικού κράτους. Εδώ στον Πόρο δημιουργήθηκε ο πρώτος πολεμικός ναύσταθμος της σύγχρονης Ελλάδας ΤΟ 1830. Ενώ στον Πόρο διαδραματίστηκε ένα από τα πιο δραματικά επεισόδια στην ιστορία της Ελλάδας, όταν κατά την διάρκεια ακόμη μιας εμφύλιας διαμάχης το 1831, ο ναύαρχος Μιαούλης πυρπόλησε τον νεοσύστατο ελληνικό πολεμικό στόλο.

Ιερό του Ποσειδώνα στον Πόρο

Μυθολογικές αναφορές σχετικές με τον Πόρο

Ο Πόρος σύμφωνα με μυθολογικές αναφορές αποτελείτο στην αρχαιότητα από δύο νησιά. Το ένα ήταν η ηφαιστειογενής

414

Σφαίρα ή Σφαιρία που πήρε το όνομα της από τον ηνίοχο του Πέλοπα, Σφαίρο που κατ’ άλλους ονομάζονταν και Κίλλας και σήμερα πάνω της είναι χτισμένη η πόλη του Πόρου. Ενώ το άλλο νησί ήταν η κατά πολύ μεγαλύτερη σε μέγεθος Καλαυρεία που ήταν (και είναι) καταπράσινη με άφθονα τρεχούμενα νερά. Σύμφωνα με τον μύθο η Καλαυρεία ανήκε στον θεό Απόλλωνα που την παραχώρησε στον Ποσειδώνα με αντάλλαγμα τους Δελφούς και έτσι δικαιολογείται η λατρεία του Ποσειδώνα και η ίδρυση του ιερού του στο νησί. Με την Σφαίρα συνδέεται και ο μύθος της γέννησης του θρυλικού Θησέα καθώς η μητέρα του Αίθρα λέγεται ότι πηγαίνοντας στο νησί για να κάνει σπονδές στον τάφο του Σφαίρου, το ίδιο βράδυ που είχε πλαγιάσει με τον μεθυσμένο Αιγέα, συνευρέθηκε και με τον Ποσειδώνα και έτσι γεννήθηκε ο Θησέας. Βέβαια όλα αυτά δεν ήταν παρά το αποτέλεσμα που έφεραν τα μαγικά κόλπα της Μήδειας που είχε υποσχεθεί στον Αιγέα οπωσδήποτε διάδοχο. Πάντως ο Ποσειδώνας με γενναιοδωρία παραχώρησε την πατρότητα του Θησέα στον βασιλιά της Αθήνας ώστε να αποκτήσει διάδοχο.

Σύμφωνα με τον Στράβωνα με έδρα το ιερό του Ποσειδώνα είχε ιδρυθεί την αρχαϊκή εποχή η ισχυρή αμφικτιονία της Καλαυρείας ανάμεσα στις πόλεις Ερμιόνη, Επίδαυρο, Αίγινα, Αθήνα, Πρασιές, Ναύπλιο και Ορχομενό.

Αξιοθέατα

415

1. ΡΩΣΙΚΟΣ ΝΑΥΣΤΑΘΜΟΣ

2.ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΟΡΟΥ

3. ΝΑΟΣ ΠΟΣΕΙΔΩΝΑ

4. ΔΙΑΒΟΛΟΓΕΦΥΡΟ

416

Ύδρα

417

H Ύδρα έχει έκταση 52 τετραγωνικά χιλιόμετρα και απέχει 6 ναυτικά μίλια από την νοτιοανατολικη ακτή της Αργολίδας. Είναι μια βραχώδης οροσειρά, μήκους 20 χιλιομέτρων και πλάτους από 1,5 χμ. έως 6 χμ. Το νησί είναι άγονο και άνυδρο, με ψηλότερη κορυφή το Έρε (592 μ.) και απέχει 35 ναυτικά μίλια από τον Πειραιά. Ο Δήμος της Ύδρας έχει περίπου 2.387 κατοίκους. Το κλίμα του νησιού είναι τυπικά μεσογειακό, εύκρατο, ξηρό, ήπιο με δροσερά παρατεταμένα καλοκαίρια και μαλακούς χειμώνες. Οι βόρειοι κυρίως άνεμοι απομακρύνουν την αχλή της θάλασσας και δημιουργούν ένα λαμπρό και καθαρό ορίζοντα.

418

Παραλίες

419

Ναοί Μονή Αγία Ευπραξίας

Η Μονή της Αγίας Ευπραξίας είναι ένα γυναικείο μοναστήρι, χτισμένο σε μικρή απόσταση από το Μοναστήρι του Προφήτη Ηλία... Μονή Προφήτη Ηλία

420

Μονή Γεννήσεως Θεοτόκου Ζούρβας

Αξιοθέατα Η Σχολή Εμποροπλοιάρχων

Το 1749 ιδρύθηκε το σχολείο του Αγίου Βασιλείου. Το 1800 λειτούργησε ως Ναυτική Σχολή. Πριν την επανάσταση εργάζονταν δάσκαλοι από το εξωτερικό... Αξιοθέατα του λιμανιού

Δίπλα στο λιμάνι βρίσκεται το δεσποτικό άγαλμα του Ανδρέα Μιαούλη.

421

Νήσος Δοκός & Φάρος Δοκού

Οικία του Λάζαρου Κουντουριώτη, στην οποία λειτουργεί παράρτημα του Εθνικού

Ιστορικού Μουσείου, Φάρος Ζούρβα Ύδρας

Χτίστηκε το 1883 και βρίσκεται ανατολικά της Ύδρας. Η Ύδρα και η Τέχνη Η Ύδρα ήταν και είναι ένα από τα σημαντικότερα κέντρα καλλιτεχνικής δημιουργίας και κατά καιρούς (ιδιαίτερα κατά τη δεκαετία του ’50) φιλοξένησε πλήθος καλλιτεχνών από την Ελλάδα αλλά και από το εξωτερικό. Από την Ύδρα είχε καταγωγή ο ποιητής Μίλτος Σαχτούρης (29 Ιουλίου 1919 – 29 Μαρτίου 2005) και ο ζωγράφος Νίκος Χατζηκυριάκος Γκίκας (26 Φεβρουαρίου 1906 -3 Σεπτεμβρίου 1994). Ο Μίλτος Σαχτούρης, ένας από τους σημαντικότερους μεταπολεμικούς Έλληνες ποιητές τιμημένος με τρία κρατικά βραβεία, ήταν δισέγγονος του ναυάρχου του '21 καπετάν Γιώργη Σαχτούρη ενώ ο

422

Γκίκας ήταν σημαντικός Έλληνας ζωγράφος, γλύπτης, χαράκτης, εικονογράφος, συγγραφέας, ακαδημαϊκός και γιος της Ελένης Γκίκα, της γνωστής οικογένειας Γκίκα, η οποία είχε εγκατασταθεί στην Ύδρα. Μεγάλο ρόλο στη καλλιτεχνική ζωή της Ύδρας έπαιξε και ο διακεκριμένος Έλληνας μεταϊμπρεσιονιστής ζωγράφος, Περικλής Βυζάντιος (16 Ιανουαρίου 1893 – 9 Φεβρουαρίου 1972). Ο Περικλής Βυζάντιος, το 1936 μαζί με τον τότε διευθυντή της Σχολής Καλών Τεχνών δημιούργησε το παράρτημα της Σχολής Καλών Τεχνών στην Ύδρα, που στεγάστηκε στο αρχοντικό του Ναύαρχου Τομπάζη. Το έργο του συνέχισε με μεγάλη επιτυχία ο διαπρεπής Υδραίος ζωγράφος Παύλος Παντελάκης, ο οποίος ως εκπρόσωπος της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας στην Ύδρα, προστάτεψε το θαύμα Ύδρα με ζήλο και μόνο θετικά αποτελέσματα. Η Ύδρα του χρωστάει πολλά. Το όνομά τους με την Ύδρα έχουν επίσης συνδέσει πάρα πολλές προσωπικότητες της Τέχνης και των Γραμμάτων κάποιες από τις οποίες είναι: ο Σεφέρης, ο Πικιώνης, ο Ελύτης, ο Πετσάλης, ο Εγγονόπουλος, ο Χένρυ Μίλλερ , οι ζωγράφοι Παν Τέτσης, Μαυροϊδης Γιώργος,Κωνσταντίνος Βυζάντιος καθώς επίσης και ο διάσημος τραγουδοποιός και συγγραφέας, Λέοναρντ Κόεν. Τοπικές εκδηλώσεις του νησιού Καθ' όλη την διάρκεια της χρονιάς, γίνονται στο νησί εκθέσεις ζωγραφικής και μουσικές εκδηλώσεις (Φεστιβάλ Παραδοσιακής Μουσικής και συναυλίες ). Τις Απόκριες, ντόπιοι και ξένοι επισκέπτες, διασκεδάζουν και χαίρονται έντονα στο Υδραίϊκο καρναβάλι, με μεταμφιεσμένους να περιδιαβαίνουν στα σοκάκια της πόλης την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς, έχοντας μπροστά τους τον βασιλιά καρνάβαλο.

423

Σπέτσες

Το νησί των Σπετσών βρίσκεται μόλις 2 ώρες από το λιμάνι του Πειραιά για αυτό και θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε ως προάστιο της Αθήνας. Οι Σπέτσες το 1821 έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο στην επανάσταση, και μέχρι σήμερα αποτελεί ένα κόσμημα στον Αργοσαρωνικό κόλπο , αφού από εκεί καταγόταν η Μπουμπουλίνα και πολλοί καπετάνιοι που η παρουσία τους ήταν πολύ σημαντική στην επανάσταση. Το όνομα του νησιού έχει ιταλικές ρίζες , από το όνομα του μπορούμε να καταλάβουμε πως οι Σπέτσες ήταν και είναι το νησί των αρωμάτων αφού βγαίνει από το ιταλικό ‘’Isola di Spezzie’’ δηλαδή το «μυροβόλο νησί».

Λίγα λόγια για τις Σπέτσες και την Ιστορία τους

Στον οικισμό των Σπετσών, ο οποίος έχει κηρυχθεί ως παραδοσιακός, ζουν σήμερα 3.500 περίπου μόνιμοι κάτοικοι, που ασχολούνται κυρίως με τουριστικά επαγγέλματα αλλά και με τις οικοδομικές επιχειρήσεις και την αλιεία. Ο πληθυσμός το καλοκαίρι μαζί με τους

424

χιλιάδες Αθηναίους που διατηρούν τη δεύτερη κατοικία τους στο νησί και τους τουρίστες ξεπερνά τις 20.000. Σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα μαρτυρούν ότι το νησί κατοικήθηκε από την Πρωτοελλαδική εποχή, περί το 2300 π.Χ. ενώ ευρήματα υπάρχουν και από την Υστεροβυζαντινή περίοδο καθώς και τα πρώτα βυζαντινά χρόνια. Η μεγάλη εμπορική και οικονομική ανάπτυξη έρχεται κατά τον 18ο αιώνα όπου οι Σπέτσες αναδείχτηκαν σε μια από τις τρεις μεγάλες ναυτικές δυνάμεις μαζί με την Ύδρα και τα Ψαρά. Οι Σπετσιώτες, από τους πρώτους που ύψωσαν τη σημαία της Επανάστασης του 1821, αγωνίστηκαν ηρωικά και ναυμάχησαν τον στόλο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας πολλές φορές ενώ ανέδειξαν σημαντικότατες μορφές στον αγώνα της Εθνικής Παλιγγενεσίας όπως την Μπουμπουλίνα, τον Γιάννουζα, τον Κ. Μπαρμπάτση, τον Γ. Πάνου και άλλους. Το νησί γνώρισε και πάλι ευημερία στα χρόνια του μεσοπολέμου, κυρίως χάρη στον εθνικό ευεργέτη Σωτήριο Ανάργυρο. Ο Ανάργυρος αγόρασε μια πολύ μεγάλη έκταση, την αναδάσωσε, κατασκεύασε το πρώτο υδραγωγείο του νησιού και το ξενοδοχείο «Ποσειδώνιο», αναδεικνύοντας έτσι το νησί σε τουριστικό θέρετρο. Η μεγαλύτερη προσφορά του ήταν η δημιουργία της Αναργυρείου και Κοργιαλενείου Σχολής Σπετσών που απετέλεσε ένα από τα καλύτερα πρότυπα σχολεία της Ελλάδας και μάλιστα με διεθνή εμβέλεια.

Αξιοθέατα

Οι Σπέτσες όπως και πάρα πολλά μέρη στην Ελλάδα που έχουν διατηρήσει τον παραδοσιακό τους χαρακτήρα, είναι οι ίδιες ένα μεγάλο αξιοθέατο. Ταυτόχρονα η μακρόχρονη και σημαντική της ιστορία, αλλά και ο σύγχρονος πολιτισμός, έχουν δημιουργήσει στις Σπέτσες πανέμορφα αξιοθέατα.

425

Ο Φάρος στο παλιό λιμάνι στις Σπέτσες Ένας από τους παλιότερους φάρους που λειτούργησαν στην Ελλάδα, ξεκίνησε την λειτουργία του το 1837, Ενώ τα κτίσματα που βλέπει ο επισκέπτης σήμερα, φτιάχτηκαν το 1885. Το ύψος του φάρου είναι πάνω από 11 μέτρα ενώ βρίσκεται πάνω σε ένα μικρό λόφο που κάνει το συνολικό του ύψος πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας είναι 27 μέτρα. Ο φάρος στις Σπέτσες δίνει μια αναλαμπή κάθε 5 δευτερόλεπτα, Ο φάρος των Σπετσών εκτός από ένα χρήσιμο εργαλείο ναυσιπλοΐας, η λάμψη του φτάνει τα 18 ναυτικά μίλια, αποτελεί και μια όμορφη αφορμή για βόλτα στον πευκόφυτο λόφο που τον φιλοξενεί. Αναργυρείου και Κοργιαλενείου Σχολής Σπετσών

426

427

Η Πέλλα είναι νομός της Ελλάδας και ανήκει στην περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας. Χωρίζεται σε 11 Δήμους και ο πληθυσμός του ανέρχεται σε 145.797 κατοίκους. Συνορεύει στα βόρεια με την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία, στα ανατολικά με το νομό Κιλκίς, στα νοτιοανατολικά με το νομό Θεσσαλονίκης , στα νότια με τους νομούς Ημαθίας και Κοζάνης και στα δυτικά με το νομό Φλώρινας . Πρωτεύουσα του νομού είναι η Έδεσσα με πληθυσμό 18.253 κατοίκους , ενώ η μεγαλύτερη πόλη είναι

428

τα Γιαννιτσά με 29.364 κατοίκους . Άλλα σημαντικά κέντρα είναι οι κωμοπόλεις Κρύα Βρύση με 6.535 κατοίκους, Αριδαία με 5.600 κατοίκους και Σκύδρα με 5.801 κατοίκους.

ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ Ν. ΠΕΛΛΑΣ

Το μεγαλύτερο ποσοστό του Νομού καλύπτεται από καλλιεργήσιμη γη, δάση και βοσκότοπους. Οι ορεινοί όγκοι που περιβάλλουν το Νομό είναι το όρος Βοράς, το όρος Βέρμιο , το όρος Πάικο , το όρος Τζένα και το όρος Πίνοβο . Οι κύριες πεδινές εκτάσεις του Νομού είναι η πεδιάδα της Αριδαίας στο βόρειο τμήμα του Νομού, καθώς και η πεδιάδα της Έδεσσας και των Γιαννιτσών στο νότιο και ανατολικό τμήμα του Νομού. Η επιφάνεια του Ν. Πέλλας, στο μεγαλύτερο ποσοστό της (45,35%) χαρακτηρίζεται ως ορεινή, ενώ οι πεδινές και ημιορεινές εκτάσεις καταλαμβάνουν αντίστοιχα το 39,93% και το 14,72% της επιφάνειάς του.

429

Ο Νομός είναι εξαιρετικά πλούσιος σε επιφανειακό και υπόγειο υδάτινο δυναμικό (Εδεσσαίος, Μογλένιτσας, Αλιάκμονα ,Λουδίας). Παρουσιάζει ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό απασχόλησης στον πρωτογενή τομέα το οποίο ανέρχεται σε 44,35% του συνολικού αριθμού των απασχολουμένων, ενώ στον δευτερογενή τομέα απασχολείται το 17,15% και στον τριτογενή το 36,15%.

Επίσης εντοπίζονται αρχαιολογικοί χώροι ιδιαίτερης αξίας οι οποίοι προσελκύουν σημαντικό αριθμό επισκεπτών. Σπουδαιότερος αρχαιολογικός χώρος του νομού είναι αυτός της αρχαίας πρωτεύουσας, του μακεδονικού βασιλείου της Πέλλας.

430

ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΙ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΙ – ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ

ΒΟΡΑΣ – ΚΑΪΜΑΚΤΣΑΛΑΝ

431

Ο Βόρας (ή Καϊμακτσαλάν), είναι το τρίτο υψηλότερο βουνό της Ελλάδας και βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του νομού Πέλλας έως τα όρια με το νομό Φλώρινας. Συνεχίζεται και πέρα από τα σύνορα στην πλευρά της ΠΓΔΜ. Η ψηλότερη κορυφή είναι το Καϊμάκτσαλαν ή Καϊμάκι με 2.524 μέτρα. Ο Βόρας συνδέεται δυτικότερα με τα βουνά Τζένα (2.182 μέτρα) και Πίνοβο (2.156 μέτρα), τα οποία αποτελούν τμήμα της ίδιας οροσειράς. Καλύπτεται από δάση δρυός, οξιάς και πεύκης. Από τις δυτικές πλαγιές του Βόρα πηγάζει ο Μογλενίτσας, ο οποίος πριν τα αποστραγγιστικά έργα που πραγματοποιήθηκαν στην πεδιάδα των Γιαννιτσών ήταν τμήμα του Λουδία, και από τις νότιες ο ποταμός Εδεσσαίος.

432

433

ΧΙΟΝΟΔΡΟΜΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ

Στον Βόρα λειτουργεί χιονοδρομικό κέντρο. Το κέντρο διαθέτει συνολικά δεκατρείς πίστες διαφόρων επιπέδων δυσκολίας, οι οποίες εξυπηρετούνται από τέσσερις διαφορετικούς αναβατήρες.

434

435

436

ΕΚΚΛΗΣΑΚΙ ΠΡΟΦΗΤΗ ΗΛΙΑ Στην κορυφή του Καϊμακτσαλάν στα 2.524 μ., βρίσκεται η εκκλησία αφιερωμένη στον Πέτρο και Παύλο, γνώστη στους περισσότερους ως εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία.

Στην περιοχή αυτή την εποχή του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου διεξήχθησαν τρομερές μάχες μεταξύ των δυνάμεων της Αντάντ και των ΓερμανοΒουλγάρων.

Η εκκλησία κτίστηκε το 1920, σε χώρο που παραχώρησαν οι Έλληνες στους Σέρβους με σκοπό να δημιουργήσουν μνημείο για τους νεκρούς τους, από την μάχη που έγινε εκεί το 1916.

437

ΧΩΡΙΑ ΑΓΙΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Tο χωριό είναι κτισμένο στους πρόποδες του βουνού Bόρας (ή Kαϊμάκτσαλαν) στην κορυφή Πιπερίτσα. Κτίστηκε στα τέλη του 16ου αιώνα και κατοικούνταν έως τα τέλη της δεκαετίας του 1980 οπότε οι κάτοικοί του μεταφέρθηκαν στο νέο οικισμό που βρίσκεται 6 χλμ κάτω από τον παλιό οικισμό. Σημαντικό αξιοθέατο του χωριού είναι η εκκλησία της Αναλήψεως η οποία κτίστηκε στα τέλη του 1700.

438

ΚΑΡΥΔΙΑ

ΚΕΡΑΣΙΑ

439

ΠΑΝΑΓΙΤΣΑ

ΛΟΥΤΡΑ ΠΟΖΑΡ

Τα Λουτρά Πόζαρ (Λουτρακίου) βρίσκονται στην Επαρχία Αλμωπίας, 13χμ. βορειοδυτικά της Αριδαίας. Τα ιαματικά, θερμά νερά, με σταθερή θερμοκρασία 37οC, αναβλύζουν εδώ και χιλιάδες χρόνια από τα βουνό, όπου δημιουργούν ένα εντυπωσιακό τοπίο βουνού και δάσους.

440

Η Λουτρόπολη Είναι χτισμένη στις όχθες του θερμοπόταμου που διασχίζει την περιοχή, απέχει 3 χιλιόμετρα από το Λουτράκι και βρίσκεται στην κοιλάδα του Αγίου Νικολάου.

Στην περιοχή έχει ανακαλυφθεί ένα σύμπλεγμα περίπου 15 σπηλαίων, με άφθονα ευρήματα προϊστορικών χρόνων. Η περιοχή έχει ανακηρυχθεί ως σπηλαιοπάρκο (Σπηλαιοπάρκο Αλμωπίας) και είναι το πρώτο του είδους του στην Ελλάδα.

441

Επίσης υπάρχει ένα μικρό μουσείο όπου εκτίθενται αρχαία νομίσματα, αντικείμενα και εργαλεία, που συνδέονται με την ανθρώπινη παρουσία στην περιοχή από την Αλεξανδρινή περίοδο μέχρι σήμερα. Το σπανιότερο από όλα είναι ο «φοίνικας» του Καποδίστρια, το πρώτο νόμισμα του ελληνικού κράτους.

Aκόμη υπάρχουν τα υπέροχα ορειβατικά μονοπάτια που ενώνουν τη λουτρόπολη με το Καϊμακτσαλάν.

442

Καταρράκτες Έδεσσας Οι καταρράκτες της Έδεσσας δεν υπήρχαν πάντα, όπως είναι σήμερα. Έως τα τέλη του 14ου αι ο κυρίως όγκος νερού συγκρατιόταν σε μία μικρή λεκάνη στα δυτικά της πόλης. Τότε τα νερά (έπειτα πιθανώς από κάποιο γεωλογικό ή καιρικό φαινόμενο) πέρασαν μέσα από την πόλη. Σήμερα οι καταρράκτες είναι ένα εντυπωσιακό θέαμα .

Υπάρχουν δύο καταρράκτες: ο διπλός καταρράκτης που

443

κυλάει πλάγια και τα ορμητικά νερά του χωρίζονται στα δύο και ο καταρράκτης Κάρανος που το νερό του πέφτει κάθετα από μεγάλο ύψος (περίπου 70 μέτρα).

Πίσω από την "κουρτίνα" του νερού που σχηματίζεται στον κάθετο καταρράκτη, υπάρχει ένας μικρός διάδρομος, σαν μπαλκόνι. Επίσης υπάρχει και το μικρό σπήλαιο με σταλακτίτες, που παρουσιάζει ιδιαίτερο γεωλογικό ενδιαφέρον.

444

Αρχαία Πέλλα

Βρίσκεται πολύ κοντά στη σύγχρονη πρωτεύουσα της Μακεδονίας. Από την άνοιξη του 1980 ανασκάπτεται το εμπορικό και διοικητικό της κέντρο. Σε μια έκταση πάνω από 70.000 τμ, στην καρδιά της αρχαίας πόλης, γύρω από μια τεράστια κεντρική πλατεία, σταδιακά αποκαλύπτεται ένα συγκρότημα από στοές και σειρές χώρων πίσω τους, στους οποίους ήταν εγκατεστημένα τα αρχεία, η έδρα των αρχόντων της πόλης, άλλες δημόσιες υπηρεσίες και πολλά εργαστήρια και καταστήματα.

445

Η Πρωτεύουσα του νομού ! Έδεσσα

Βρίσκεται σε υψόμετρο 320 μέτρων. Είναι πόλη της κεντρικής Μακεδονίας και πρωτεύουσα της επαρχίας του Νομού Πέλλας. Ο πληθυσμός της πόλης ανέρχεται στους 18.253 κατοίκους .Στην πόλη είναι έντονο το υγρό στοιχείο (ποτάμια και

446

καταρράκτες), γι' αυτό και οι ονομασίες της: Έδεσσα και Βοδενά έχουν την ίδια ρίζα.

Αξιοθέατα Ο Ψηλός Βράχος Στην άκρη της συνοικίας Βαρόσι βρίσκεται η περιοχή Ψηλός Βράχος με καταπληκτική θέα τις χρωματιστές κοιλάδες της Έδεσσας .Εύκολα μπορεί να διακρίνει κανείς τις πλαγιές του Βερμίου και τα γύρω χωριά ενώ υπάρχει πανοραμική θέα της Αρχαίας Πόλης και της Μονής της Αγ.Τριάδας.

Κιουπρί Μία πέτρινη τοξωτή γέφυρα που οι ντόπιοι αποκαλούν Βυζαντινή δεσπόζει στον χώρο. Εικάζεται ότι από το σημείο αυτό περνούσε η αρχαία Εγνατία οδός. Ο χώρος είναι βυθισμένος στο πράσινο ενώ τα νερά ακούγονται παντού. Στην τοποθεσία αυτή κάθε χρόνο ο Μητροπολίτης «βυθίζει» το σταυρό για τον «καθαγιασμό των υδάτων» στην εορτή των Θεοφανείων.

447

Το πέτρινο Ρολόι της Πόλης Το σήμα κατατεθέν της Έδεσσας, είναι το πέτρινο ρολόι, που βρίσκεται στο κέντρο της πόλης .Η κατασκευή του ρολογιού χρονολογείται γύρω στο 1900.Πρόκειται για πυργωτό κτίσμα από πελεκητή πέτρα στην κορυφή του οποίου λειτουργούν μέχρι και σήμερα έξι ρολόγια. Η βάση του είναι από σιδηρόπετρα.

Η παραδοσιακή συνοικία Βαρόσι Στην ανατολική πλευρά της Έδεσσας έχει διατηρηθεί ανέπαφη η παλιά Μακεδονική αρχιτεκτονική. Το Βαρόσι ήταν μια από τις τρεις χριστιανικές συνοικίες, οι

448

οποίες είχαν δημιουργηθεί και αναπτυχθεί κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας στην Έδεσσα.

Κανναβουργείο Το κανναβουργείο της Έδεσσας βρίσκεται δίπλα στους μύλους, στην τοποθεσία ‘Μεγάλος Κρημνός’ λίγο έξω από το Βαρόσι. Πρόκειται για ένα εργοστάσιο που παρήγαγε σχοινιά και σπάγκους από ινδική κάνναβη Το Κανναβουργείο Έδεσσας αποτέλεσε το μεγαλύτερο εργοστάσιο παραγωγής σχοινιών και σπάγκων στην Ελλάδα. Η λειτουργία του ξεκίνησε το 1913.

449

Ο ΤΟΠΟΣ ΜΑΣ !!!! Καλή

Η Καλή, είναι ένα χωριό του Νομού Πέλλας, που βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα μακριά από τη Σκύδρα. Ο πληθυσμός ανέρχεται στους 1684 κατοίκους . Η αρχαία πόλη ήταν κτισμένη δίπλα στον ποταμό Αλμωπαίο και δίπλα στον αρχαίο δρόμο επικοινωνίας της Κάτω Μακεδονίας με την Αλμωπία. Το χωριό μας πήρε το σημερινό του όνομα το 1935. Μέχρι τότε ονομαζόταν Καλινίτσα. Το 1922, μετά τη Μικρασιατική καταστροφή, ακολούθησε η ανταλλαγή πληθυσμών. Τα ελληνικά χωριά της Θράκης, της Μικράς Ασίας και του Πόντου, άδειαζαν από τους κατοίκους τους.

450

Οι κάτοικοι του Αγγελοχωρίου, ενός χωριού της Ανατολικής Θράκης, επιβιβάσθηκαν σ’ ένα πλοίο και μετά από ταξίδι μιας εβδομάδας αποβιβάσθηκαν στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης.

Προορισμός τους ήταν το Βερτικόπ, η σημερινή Σκύδρα. Τελικά όμως εγκατασταθήκαν στην Καλινίτσα . Ακόμη είναι ένα αγροτικό χωριό και οι κάτοικοί του ασχολούνται, κυρίως με την καλλιέργεια και τη συγκομιδή γεωργικών προϊόντων.

451

Επίσης πλην των φρούτων (ανάλογα με την εποχή) θα βρείτε γαλακτοκομικά προϊόντα, βότανα, μέλι, καυτερές πιπεριές (τσούσκες), καθώς και διάφορα τουρσιά.

452

Ήταν η έδρα του Δήμου Μενηίδος που συστάθηκε με τη συνένωση έξι παλαιών γειτονικών κοινοτήτων του Νομού . Πλέων ο Δήμος Μενηίδος έχει γίνει Δήμος Σκύδρας.

Εκκλησία του Τιμίου Σταυρού

453

Δημαρχείο Καλής

Γυμνάσιο Και Λύκειο Καλής

454

Δημοτικό σχολείο

Παιδικός σταθμός και Νηπιαγωγείο

Πλατανάκια

455

Άνυδρο Οι σημερινοί κάτοικοι του Άνυδρου είναι απόγονοι των κατοίκων του Βαϊρίου (Μπαϋρκιοϊ) της Ανατολικής Θράκης. Ο Τρομερός διωγμός που ξέσπασε το Μάιο του 1915, ανάγκασε τους κάτοικους του Βαϊρίου να εκτοπίστηκαν στο εσωτερικό της Μ. Ασίας σε διάφορες πόλεις Μαγνησία, Κιρκαγάτς, Βαλούκ Κεσέρ, Αξάριο και αλλού.

456

Το Νοέμβριο του 1918 με τη λήξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, επέστρεψαν στο Βαϊριο και βρήκαν τα πάντα ερειπωμένα, Αναστήλωσαν όμως τα καταστρεμμένα σπίτια τους, την εκκλησία και το σχολείο. Στις 24 Ιουλίου 1923 υπογράφτηκε η συνθήκη της Λωζάνης και αποφασίστηκε η ανταλλαγή των πληθυσμών. Οι κάτοικοι του Βαϊρίου αναγκάστηκαν για δεύτερη φορά και αυτήν οριστικά να εγκαταλείψουν τη γη τους και πήραν το δρόμο της προσφυγιάς. Αποβιβάστηκαν στον Πειραιά. Εκεί δεν υπήρχε τόπος να μείνουν και η ταλαιπωρία τους συνεχίστηκε μέχρι την Πρέβεζα. Τα πράγματα ήταν δύσκολα και αποφάσισαν να μεταβούν στο Νιντίρ του Νομού Πέλλας. Εγκαταστάθηκαν περίπου 350 από τις 400 οικογένειες του Βαϊρίου. Το χωριό υπέφερε από λειψυδρία και γι' αυτό το ονόμασαν Άνυδρο.

457

Έκτισαν την εκκλησία του Αγίου Νικολάου, όπου τοποθέτησαν λείψανα Αγίων, την εικόνα του Αγίου Νικολάου και άλλες εικόνες μεγάλης αξίας που με ευλάβεια έφεραν μαζί τους από τη χαμένη πατρίδα.

Με προσωπική τους επίσης εργασία έκτισαν το διθέσιο Δημοτικό Σχολείο απέναντι από την εκκλησία.

458

Έκτισαν ακόμη ένα μικρό ξωκλήσι έξω από το χωριό στη χάρη του Αγίου Χαραλάμπους. Σήμερα το Άνυδρο ανήκει στο Δήμο Σκύδρας. Περίπου 350 άνθρωποι μένουν μόνιμα στο χωριό Οι κάτοικοι του χωριού ασχολούνται με τη γεωργία, με την καλλιέργεια ροδάκινων και με την κτηνοτροφία ενώ λιγότεροι με τα καπνά.

Πλέον το σχολείο δεν λειτουργεί, αλλά το προαύλιο του χρησιμοποιείται για το παιχνίδι των παιδιών.

459

Ο Προφήτης Ηλίας Το χωριό αναφέρεται παλαιότερα κατά το 1874 ως Άγιος Ηλίας. Σημαντικές αλλαγές έγιναν με τον ερχομό των προσφύγων από την Σμύρνη ,την Μαγνήσια, την Έφεσο ,την Θράκη και τον Πόντο. Παλαιότερα στο χωριό κατοικούσαν οι Τούρκοι και κάποιες οικογένειες ντόπιων Μακεδόνων και λίγοι Βλάχοι. Σήμερα οι κάτοικοι του χωρίου ανέρχονται στους 1700 κατοίκους .

Η Εκκλησία του Προφήτη Ηλία Η Εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στον Προφήτη Ηλία και κάθε χρόνο στις 20 Ιουλίου γίνεται μεγάλο πανηγύρι .Την παραμονή του πανηγυριού ο

460

κόσμος πήγαινε στον εσπερινό κρατώντας άρτους για να διαβαστούν.

Το εξωκλήσι του Αγίου Αθανασίου Είναι χτισμένο λίγο πιο έξω από το χωριό σε ένα ψηλό λόφο .Για το εξωκλήσι αυτό υπάρχουν πολλοί θρύλοι που αναφέρουν ότι ο Άγιος εμφανιζόταν παλαιότερα σε πολλούς κατοίκους.

Ο αρχαιολογικός χώρος

461

Νοτιοδυτικά του χωριού βρίσκονται τα ερείπια του οικισμού. Στην θέση αυτήν βρέθηκε νεκροταφείο και δυο επιτύμβιες στήλες.

Τα σπίτια Τα σπίτια ήταν συνήθως μονώροφα και διώροφα με μεγάλες αυλές και μπαλκόνια. Ήταν φτιαγμένα από λίθους ή ξύλα που ήταν φθηνά υλικά .Στην αυλή είχαν συνήθως την τουαλέτα και τους στάβλους για τα ζώα αλλά και πέτρινο φούρνο που έψηναν ψωμί και φαγητά .Παιδικά δωμάτια δεν υπήρχαν αλλά κοιμόντουσαν όλοι μαζί σε ένα δωμάτιο

462

Οι πρώτες ασχολίες των κατοίκων

α) Ο αγροτικός τομέας Οι κάτοικοι ασχολούνταν κυρίως με τον αγροτικό τομέα. Καλλιεργούσαν σιτάρι, καλαμπόκι και καπνά .Η ζωή ήταν πολύ δύσκολη διότι οι δουλειές του χωραφιού ήταν εξίσου δύσκολες και περνούσαν τις περισσότερες ώρες τους στο χωράφι. Αργότερα άρχισε και η καλλιέργεια των ροδάκινων και η χρησιμοποίηση αγροτικών μηχανημάτων.

β) Ο κτηνοτροφικός τομέας Στο κτηνοτροφικός τομέα κύρια ασχολεία τους ήταν τα κοπάδια. Είχαν δημιουργήσει μαντριά για την φροντίδα

463

και την προστασία των ζώων. Από τα ζώα έπαιρναν το μαλλί αλλά και το κρέας το γάλα με το οποίο έφτιαχναν τυρί και γιαούρτια υπόλοιπα ζώα (κότες,γουρούνια) τα εκτρέφανε στους στάβλους για τις βασικές ανάγκες του σπιτιού.

Το ποτάμι Καθώς μπαίνεις στον Πρ.Ηλία συναντάς τα νερά του ποταμού Αλμωπαίου. Τα νερά ήταν καθαρά έτσι ώστε οι νοικοκυρές μπορούσαν και έπλεναν τα ρούχα τους .Ήταν ώμος και ένα φυσικό εμπόδιο αφού η μετακίνηση από τον Πρ.Ηλία προς την Καλί γινόταν μέσα από το ποτάμι .Αργότερα χτίστηκε μια ξύλινη γέφυρα και στη συνέχεια η γέφυρα που υπάρχει σήμερα.

464

Ακόμη στο κέντρο του χωριού βρίσκεται ένα ιστορικό κτίριο που κατασκευάστηκε το 1932 και στέγαζε για πολλά χρόνια το Δημοτικό Σχολείο που λειτουργούσε εκεί ως το 1988.Σημερα το ιστορικό κτίριο μετά από εργασίες αναπαλαίωσης φιλοξενεί τα γραφεία του ΚΑΠΗ. Το σχολείο μεταφέρθηκε σε σύγχρονο κτίριο σε υψομετρική τοποθεσία με καταπληκτική θεά.

465

Καλλίπολη Η Καλλίπολη είναι οικισμός του Ν. Πέλλας με 600 κατοίκους. Τον 14ο αιώνα η Μακεδονία κατακτήθηκε από τους Οθωμανούς Τούρκους από τον Γαζή Έβρενο. Αυτός έφερε μαζί του και την φυλή τους Γουρουκους Τούρκους. Ίδρυσε 6 χωρία στην περιοχή των Γιαννιτσών μεταξύ αυτών και την Καραμτζα ,το παλιό όνομα της Καλλίπολη. Το όνομα αυτό διατηρήθηκε μέχρι της 2-3-1926 όπου μετονομάστηκε σε Καλλίπολη . Το 1922 ήρθαν προσφυγές από την Α. Θράκη και συγκεκριμένα από την Καλλίπολη και τα χωριά Γεννικοϊ (Νεοχώρι).Το 1974 εγκαταστάθηκαν στο χωριό κάτοικοι από την Λιθαρία πόντιοι που καταγόντουσαν από την περιοχή Απές. Από τον 1974 μέχρι και τώρα οι κάτοικοι ασχολούνται με την γεωργία και την κτηνοτροφία.

466

Βιομηχανίες Έχοντας 2 μεγάλα εργοστάσια η Καλλίπολη έγινε ο κύριος τομέας παραγωγής και εργασίας ,όπου οι αγρότες πηγαίνουν τα προϊόντας τους με αντίστοιχη αμοιβή. Έτσι το χωριό πηρέ άλλες διαστάσεις πιο σύγχρονες από ποτέ.

Μνημεία Ένα από τα πιο αξιόλογα μνημεία της Καλλίπολης είναι το άγαλμα της Σοφίας Βέμπο. Το όποιο βρίσκεται στην είσοδο του χωρίου. Το άγαλμα φτιάχτηκε λόγου ότι η Βέμπο καταγόταν από την Καλλίπολη της Τουρκιάς.

467

Κάθε 28 Οκτώβριου διοργανώνονται κάποιες εκδηλώσεις προς τιμή της.

Το δεύτερο μνημείο είναι το Ιερό που βρίσκεται στην πλατεία του χωρίου. Χτίστηκε για να τιμήσει τους ήρωες που πολέμησαν κατά των Γερμανών. Στο Ιερό πραγματοποιούνται κάθε και 28 Οκτώβριου 25 Μάρτιου εορτές προς τιμή των αγωνιστών.

468

Εκκλησία Το 1951 δημιουργήθηκε ο Ιερός ναός Άγιου Δημητρίου. Η εκκλησία πριν ονομαστεί Α. Δημήτριος λεγόταν Ζωοδόχου πηγής επειδή είχα βρει μια πηγή με καθαρό νερό.

Σχολείο Το σχολειό λειτουργούσε το 1923 ως μονοθέσιο, το 1972 έγινε διθέσιο και το 2008 έγινε τριθέσιο .Το σχολειό έχει 35 παιδιά. Το 2006 ονομάστηκε Σοφία Βέμπο προς τιμή της σπουδαίας τραγουδίστριας.

469

470

Μάνδαλο

Το Μάνδαλο είναι χωριό του νομού Πέλλας. Είναι τρίτο σε πληθυσμό Δημοτικό Διαμέρισμα του Δήμου Μενηίδος. Βρίσκεται 25 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της πρωτεύουσας του νομού, Έδεσσας.

Η ονομασία του χωριού Μάνδαλο προέρχεται κατά μία άποψη από το ρήμα "μανδαλώνω" (=ασφαλίζω, δένω), γιατί το Μάνδαλο ήταν αρχικά παραθαλάσσιο και έπειτα παραλίμνιο χωριό. Μανδάλωμα ονομαζόταν το δέσιμο που γίνονταν στις βάρκες και στα άλλα σκάφη στις όχθες της λίμνης.

Ιστορία

Η ιστορία της περιοχής που σήμερα στεγάζεται το Μάνδαλο ξεκινάει από πάρα πολύ παλιά. Στην περιοχή

471

αυτή ανακαλύφθηκαν ερείπια νεολιθικού οικισμού που κατοικήθηκε από το 4600 μέχρι το 4000 π.Χ. Ο οικισμός επανακατοικήθηκε μετά το 3000 π.Χ. στην πρώιμη εποχή του. Από εκεί και πέρα δεν υπάρχει ιστορική μαρτυρία για την κατάσταση στην περιοχή έως τα χρόνια των Μακεδόνων Βασιλέων γύρω στο 400 π.Χ., όπου η περιοχή πιθανολογείται ότι ανήκε στο Μακεδονικό βασίλειο.

Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας υπήρχαν δύο μικρά χωριά, το Μαντάλοβο (ή Μανδάλοβο) και το Μαυρίνεβο ή Μαύρο, που ανήκαν στην κοινότητα Ασιάρ Βέη. Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή ήρθαν στο χωριό πρόσφυγες που κατάγονταν από την κωμόπολη Άργος, νοτιοδυτικά του Πόντου. Οι κάτοικοι της ασχολούνταν με την κτηνοτροφία και τη γεωργία και ήταν υποτελείς στους Τούρκους.

472

Το 1925 ξεκίνησε το χτίσιμο δηλαδή των πρώτων πρόχειρων σπιτιών. Σχολείο ιδρύθηκε το 1925. Οι πρόσφυγες κάτοικοι του χωριού μέχρι το 1928 ανέρχονταν σε 275. Από Μανδάλοβο το χωριό είχε ήδη μετονομαστεί σε Μάνδαλος μέχρι το 1940.

Κατά την περίοδο του εμφυλίου πολέμου, στις 25 Νοεμβρίου του 1944 το χωριό κάηκε. Αρκετοί κάτοικοι του χωριού αποτέλεσαν θύματα του εμφυλίου. Μία ολόκληρη οικογένεια ξεκληρίστηκε από τους αντάρτες και στη μνήμη τους χτίστηκε μνημείο με τα ονόματά τους και τις ηλικίες τους, που υπάρχει ακόμα και σήμερα

Εκκλησίες

Η εκκλησία του Αγίου Νικολάου, βασιλική, χτίστηκε γύρω στο 1855 και ήταν αρχιτεκτονικού ρυθμού Βασιλικής. Κάηκε από τους Τούρκους, αλλά ξαναχτίστηκε από τους κατοίκους μετά την απελευθέρωσή τους.

Στον οικισμό Μαύρο χτίστηκε περίπου το 1915 η τρίκλιτη βασιλική της Αναλήψεως του Κυρίου.

473

Κοινότητα

Η κοινότητα ιδρύθηκε στο χωριό το 1931. Η πρώτη γεωργική παραγωγή ήταν το σιτάρι και αργότερα ο καπνός. Το 1934 ιδρύθηκε ο γεωργικός συνεταιρισμός Μανδάλου. Την πενταετία 1980-85 άρχισε η συστηματική δεντροφύτευση ροδακινιών και άρχισε να εγκαταλείπεται ο παραδοσιακός καπνός και το σιτάρι. Ακόμη καλλιεργούνται τα βερίκοκα και λιγότερο οι ελιές και τα κεράσια.

474

475

Ακόμη σε απόσταση 30 χλμ από τον δήμο Σκύδρα βρίσκεται και μια άλλη ιστορική πόλη !! Γιαννιτσά

Τα Γιαννιτσά είναι χτισμένα στις λοφώδεις υπώρειες του Πάικου όρους, ανάμεσα σε δύο χαμηλές κοιλάδες. Απέχουν 50 χιλιόμετρα από τη Θεσσαλονίκη. Ιστορία Οι περισσότεροι ερευνητές τοποθετούν την κατάληψη της περιοχής των Γιαννιτσών στη δεκαετία του 1380. Και τη συναρτούν με έναν σημαντικό ηγέτη των Τούρκων, το Γαζή Εβρενός, που θεωρείται ότι συνέβαλε αποφασιστικά στην επικράτηση των Οθωμανών στη Μακεδονία και αλλού. Πολέμησε στις μάχες του Κοσσυφοπεδίου (1389) και της Νικόπολης(1396), ενώ κατέλαβε την Κόρινθο. Καταγόταν από το Μπαλικεσίρ (Παλιόκαστρο) μεταξύ Περγάμου και Προύσας και η παράδοση τον θέλει γιο του Ornos (Ουρανού), κυβερνήτη της Προύσας. Πέθανε στα Γιαννιτσά και ετάφη το 1417. Οι σουλτάνοι του χάρισαν τεράστιες εδαφικές εκτάσεις, από τις οποίες η μεγαλύτερη και σπουδαιότερη ήταν η περιοχή των Γιαννιτσών, που

476

ορίστηκε ως «βακούφι» (θρησκευτικό-φιλανθρωπικό μουσουλμανικό ίδρυμα).

Τα αρχεία του ιεροδικείου της Θεσσαλονίκης μαρτυρούν ότι η «ηγεμονία» του Εβρενός έφτανε στο χωριό Άδενδρο της Θεσσαλονίκης και κάλυπτε πρακτικά μεγαλύτερο χώρο από την επαρχία Γιαννιτσών. Τα Γιαννιτσά ήταν η πρωτεύουσα αυτής της παραγωγικής και στρατηγικής χώρας.

Η μάχη των Γιαννιτσών

Ο τουρκικός στρατός στο ελληνικό μέτωπο, αφού δε συγκράτησε τις δυνάμεις του στα στενά του Σαρανταπόρου και κατάφερε μόνο να δημιουργήσει προβλήματα προέλασης στους Έλληνες στη Δυτική Μακεδονία, συγκεντρώθηκε στα Γιαννιτσά, όπου και οχυρώθηκε, θεωρώντας και σωστά, ότι η Θεσσαλονίκη δεν ήταν δυνατόν να κρατηθεί έξω από τα τείχη της.

477

Η στρατηγική θέση των Γιαννιτσών, οι χαμηλοί λόφοι, που λειτουργούν ως άριστα εμπόδια άμυνας ενώ η παρακείμενη λίμνη έκανε υποχρεωτική την πορεία των αντιπάλων σε ένα στενό σχετικά χώρο, ενισχύθηκε περισσότερο με μονάδες πυροβολικού. 25.000 τουρκικού στρατού και 30 πυροβόλα, περίμεναν τους Έλληνες (με δύναμη πέντε μεραρχιών, από τις οποίες έλαβαν μέρος στη μάχη οι τέσσερις), που προήλαυναν από τη Βέροια.

Η μάχη ξεκίνησε την 19η Οκτωβρίου και διήρκεσε δυο ημέρες.

Ο πεζόδρομος Γιαννιτσών

Το επίκεντρο της κοινωνικής ζωής της πόλης αναμφίβολα βρίσκεται στον πεζόδρομο των Γιαννιτσών. Εδώ και στα παράπλευρα στενά η πόλη ζει καθημερινά σε έντονους ρυθμούς, καθώς συγκεντρώνει τον κύριο όγκο των επισκεπτών και όσων γενικά επιθυμούν να γευματίσουν, να δειπνήσουν ή απλά να απολαύσουν τον

478

καφέ ή το ποτό τους. Τα βράδια η δυναμική του χώρου αυξάνεται από τα πολλά στέκια νεολαίας.

Οικία του Εμίν Μπέη

Το μνημείο κατά την τουρκοκρατία αποτελούσε σπίτι Τούρκου Μπέη ενώ από τις αρχές του 1930 και για εξήντα χρόνια στέγασε το Νοσοκομείο Γιαννιτσών.

Το Μαυσωλείο του Γαζή Εβρενός.

479

Το Ηρώο των Γιαννιτσών

Ο πύργος του ρολογιού

Το άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου

480

Ο ποταμός Λουδίας

Κωπηλατικό Κέντρο Λουδία

481

Βιβλιογραφία greekisland.com

http://www.palaikastro.com/sightseeing/indexgr.php http://www.palaikastro.com/sightseeing/indexgr.php http://el.Wikipedia.org/wiki/%

482

483

484