2ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΙΣΑΜΟΥ

ΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: Η ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ

Χρήσιμες Ιστοσελίδες για πληροφοριακό υλικό!

http://www.elia.org.gr/ για φωτογραφικό υλικό

http://www.hellenic-history.gr/ για υλικό και χάρτες, γλωσσάρι

www.culture.gr για διαδραστικό χάρτη και χρονολόγιο

http://www.greek-language.gr/ χρήση λεξικού για ερμηνεία όρων που θα συναντήσουμε στα

κεφάλαια και για την υλοποίηση του δικού μας λεξικού όρων της αρχαϊκής εποχής, το οποίο

όμως μπορούμε να εμπλουτίζουμε κατά τη διάρκεια της χρονιάς.

http://www.edutv.gr χρησιμοποιούμε το υλικό της εκπαιδευτικής τηλεόρασης για παρουσιάσεις

και εκπαιδευτικές ταινίες που σχετίζονται με το θέμα μας.

Μεγάλο μέρος της εργασίας αυτής στηρίχτηκε στο σενάριο διδασκαλίας της κ.Ευαγγελίας

Μανώλογλου και στα φύλλα εργασίας της κ.Κατερίνας Προκοπίου, τις οποίες και ευχαριστώ

θερμά!

Για οποιοδήποτε διευκρίνιση, βοήθεια, υποστήριξη είμαι στη διάθεσή σας!

1

1Ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

1. ΑΠΟΙΚΙΑΚΗ ΕΞΑΠΛΩΣΗ

1) Πότε ξεκίνησε η έξοδος των Ελλήνων ;

α) το 1100 – 1000 π.χ - β) το 800 – 700 π.χ - γ) το 500 – 400 π.χ

2) Είστε Έλληνες και ετοιμάζεστε ιδρύσετε μια αποικία. Παρατηρήστε τον παρακάτω χάρτη και σημειώστε τις πιθανές τοποθεσίες για αποικισμό. Με ποια κριτήρια θα επιλέγατε τις πιθανές περιοχές;

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Στην προσπάθεια σας θα χρειαστεί να ξέρετε κάποιες λέξεις –κλειδιά: (http://www.greek-language.gr). Όσοι δεν έχετε διαδίκτυο μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το βιβλίο σας (σελ. 43 και 44). Αποικία_____________________________________________________________Οικιστής____________________________________________________________Μητρόπολη_________________________________________________________

2

Κάπηλος____________________________________________________________

4. Για ποιους λόγους ( ποια είναι τα αίτια που) ανοίξατε πανιά και σαλπάρατε;

5. Α. Οι νέοι τόποι – αποικίες άλλαξαν την ζωή σας τελικά και πως έγινε αυτό; Β. Ποια ήταν τα αποτελέσματα αυτής της προσπάθειας;

_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

3

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Η ΠΟΛΗ – ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΟΣ

1.Περιγράφω το αρχαίο άστυ (πόλη –κράτος):Μέσα στα τείχη:

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Έξω από τα τείχη στην ύπαιθρο:

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Πώς αισθάνεται ο πολίτης της πόλης-κράτους για το άστυ του;____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Η ΟΠΛΙΤΙΚΗ ΦΑΛΑΓΓΑ ήταν ένα στρατιωτικό σώμα όπου όλοι οι πολίτες φορούν πανοπλία και έχουν κοινό σκοπό την υπεράσπιση της πόλης τους. Ποιοι πολίτες συμμετείχαν; Με ποια κριτήρια; ___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________3. Καταγράφω τα πολιτεύματα με τη σειρά που εμφανίζονται κατά την αρχαϊκή εποχή: (α)_________________________(β)_______________________ (γ)______________________

4. Αντιστοιχίζω:

Α/α

Πολίτευμα ΧαρακτηριστικάΑπάντησ

η

1 ΑριστοκρατίαΠολίτευμα κατά το οποίο την εξουσία την έχουν οι πλούσιοι

του χρήματος, κυρίως οι έμποροι1____

2 ΟλιγαρχίαΠολίτευμα κατά το οποίο την εξουσία την έχουν οι ευγενείς,

οι ιδιοκτήτες γης.2____

3 Τυραννία Πολίτευμα κατά το οποίο την εξουσία την έχει ένα φιλόδοξο άτομο, που αποβλέπει στο δικό του όφελος χωρίς να

3___

4

1.

λογοδοτεί σε κανέναν.

5. Τα κείμενα – ιστορικές πηγές του Αριστοτέλη (σελ. 45) και του Ηροδότου (σελ. 47) σε ποια πολιτεύματα νομίζετε ότι αναφέρονται; Από ποια στοιχεία των πηγών βγάλατε τα συμπεράσματά σας;

___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

6. Αναλύστε τις παρακάτω λέξεις στα συνθετικά τους. Εξηγείστε τη σημασία τους. Βρείτε τη μετάφρασή τους στα αγγλικά αλλά και στη δεύτερη ξένη γλώσσα που διδάσκεστε (γαλλικά ή γερμανικά). Αν δεν τις γνωρίζετε χρησιμοποιείστε ένα λεξικό, ή ένα ηλεκτρονικό λεξικό ή ζητήστε από τους καθηγητές σας των ξένων γλωσσών να σας βοηθήσουν. Τι παρατηρείτε;

Λέξεις ΣυνθετικάΣημασία

(Ετυμολογία των λέξεων)

Αγγλικά

Γαλλικά

Γερμανικά

Παρατηρήσεις

(σχετικά με τη χρήση τους στις ξένες γλώσσες)

ΑΚΡΟΠΟΛΗ

ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ

5

3Ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

6. ΟΙ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΙ ΔΕΣΜΟΙ

1) Διαβάστε την ιστορική πηγή του Ηρόδοτου (σελ. 54) και γράψτε τα σημεία που ενισχύουν την

άποψη ότι οι έλληνες ενώ από παλιά ζούσαν χωριστά σε πόλεις –κράτη, η επαφή τους με τους

άλλους λαούς τους βοήθησε να καταλάβουν την ενότητα τους.

Α.__________________________ Γ.__________________________

Β.__________________________ Δ.__________________________

2) Στην αρχαϊκή εποχή αρχίζει και επικρατεί η ονομασία Έλληνας. Τι σημαίνει ο όρος «βάρβαρος» για τους αρχαίους έλληνες; Ψάξτε σε ένα λεξικό ή στο http://www.greek-language.gr . ________________________________________________________________________________________________________________________________

3) Εκδηλώσεις και χώροι πανελλήνιου χαρακτήρα. Συμπληρώνω τα κενά:

α) Οι Ολυμπιακοί αγώνες τελούνταν από το ____π.Χ. κάθε _______χρόνια στην _____________προς τιμή του ___________. Σταματούσαν οι πόλεμοι γινόταν δηλαδή _____________ και οι αγώνες διαρκούσαν ________________ημέρες. Το έπαθλο των νικητών ήταν _________________Τα σημαντικότερα αθλήματα των ολυμπιακών αγώνων ήταν ________________________________________

β) Τα μαντεία. Το σημαντικότερο μαντείο με διεθνές κύρος ήταν των ____________αφιερωμένο στον ____________ που έδινε _______________ μέσω της ιέρειας _______________.

γ) Η αμφικτιονία των Δελφών ήταν ______________των γειτονικών πόλεων που ρύθμιζε θέματα σχετικά με την

_________________και ________________του μαντείου.

6

1. Ποια ήταν τα αθλήματα στα οποία αγωνιζόταν οι αθλητές στους αρχαίους ολυμπιακούς αγώνες;______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

____________________________________________________________________

2.Τι σημαίνουν οι όροι:

Αμφικτιονία___________________________________________________________

Εκεχειρία____________________________________________________________

Μαντεία______________________________________________________________

Χρησμός_____________________________________________________________

Εργασία για το σπίτι (υποχρεωτική)

Διαλέξτε μία από τις παρακάτω και φυσικά όπως πάντα μπορείτε να δουλέψετε και ομαδικά:

Για όσους διαθέτουν διαδίκτυο:

1. Βρείτε απεικονίσεις αθλημάτων των Ολυμπιακών αγώνων σε αρχαία αγγεία. Ποια από τα αθλήματα αυτά εξακολουθούν να υπάρχουν ακόμα και σήμερα; Κάντε έρευνα με την μηχανή αναζήτησης. Σας δίνω βοηθητικές ιστοσελίδες: http://www.perseus.tufts.edu/Olympics/, http://www.olympianature.gr/portal/index.php/2009-02-06-13-36-53/2009-02-06-14-28-01, http://odysseus.culture.gr/a/1/11/ga111.html. http://www.bbc.co.uk/schools/primaryhistory/ancient_greeks/the_olympic_games/

2. Βρείτε φωτογραφίες των σημαντικότερων μαντείων της αρχαίας Ελλάδας και γράψτε μερικά στοιχεία γι’ αυτά.

Για όσους δε διαθέτουν διαδίκτυο:

1. Διαβάστε την πηγή «Καλλιπάτειρα» στη σελίδα 55 του βιβλίου σας και απαντήστε στην ερώτηση: Για ποιο λόγο οι Ελλανοδίκες έκαναν παρατήρηση στην Καλλιπάτειρα; Ποια είναι σήμερα η παρουσία και η συμμετοχή των γυναικών στους Ολυμπιακούς Αγώνες και στον αθλητισμό γενικότερα;

2. Οι άνθρωποι πάντα έχουν αγωνία για το μέλλον τους. Στην αρχαιότητα κατέφευγαν στα μαντεία. Σήμερα με ποιο τρόπο προσπαθούν να μάθουν το μέλλον τους; Να δώσετε παραδείγματα.

7

4Ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

7. ΠΕΡΣΕΣ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΕΣ: ΔΥΟ ΚΟΣΜΟΙ ΣΥΓΚΡΟΥΟΝΤΑΙ

Το περσικό κράτος. Να συμπληρώσετε τα κενά:

Ιδρυτής του περσικού κράτους ήταν ο ____________.Το περσικό κράτος ήταν διαιρεμένο σε______________ που τις διοικούσαν οι _____________. Δεν φορολογούνταν οι _________ και οι _______________ . Οι Πέρσες πίστευαν στο θεό ___________, θεό της σοφίας και της αλήθειας. Η γραφή τους ήταν η ___________ Οι Έλληνες της Μικράς Ασίας ήταν υποχρεωμένοι να πληρώνουν _____________στους Πέρσες και να τους ακολουθούν στις _______________

Τα αίτια της ιωνικής Επανάστασης το 499-494 π.Χ. ήταν: 1) ________________________________________2)________________________________________3)________________________________________

Τους Ίωνες βοήθησαν: Η Ιωνική επανάσταση: Α) όλοι οι Έλληνες Α) είχε αίσια κατάληξη

Β) μόνο οι Αθηναίοι με 25 πλοία Β) απέτυχε και η Μίλητος καταστράφηκε

Γ) οι Αθηναίοι και οι Ερετριείς με 25 πλοία Γ) απέτυχε αλλά η Μίλητος σώθηκε

Ο τραγικός ποιητής Φρύνιχος έγραψε την τραγωδία:Α) Μιλήτου άλωσις και τιμωρήθηκε με πρόστιμο γιατί συγκίνησε πολύ τους Αθηναίους.

Β) Μιλήτου άλωσις και επαινέθηκε πολύ από τους Αθηναίους.

Γ) Μιλήτου άλωσις και διώχθηκε από την Αθήνα γιατί τους θύμισε τη συμφορά της ιωνικής αυτής πόλης.

Να αντιστοιχίσετε τους όρους της στήλης Α με αυτούς της στήλης Β:

Στήλη Α Στήλη Β Στήλη Γ

1. 492 π.Χ Α. Πέρσες στρατηγοί στη μάχη του Μαραθώνα 1

2. 490 π.Χ Β. Μάχη του Μαραθώνα 2

3. Δαρείος Γ. Ανεπιτυχής εκστρατεία του Μαρδόνιου 3

4. Μιλτιάδης Δ. Πέρσης βασιλιάς 4

5. Δάτης και Αρταφέρνης Ε. Αθηναίος στρατηγός στο Μαραθώνα 5

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

8

9.ΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ (σελ. 63 – 64)

1100-800 π.Χ.800-500

π.Χ.500 – 323

π.Χ.323 – 146

π.Χ.146π.Χ. – 330

μ.Χ.330 – 1453

μ.Χ.1453 μ.Χ -

Σήμερα

Α) Ποια είδη λόγου καλλιεργήθηκαν κατά τη αρχαϊκή εποχή;

________________________________________________________

Β) Ποιος ήταν ο μεγαλύτερος ποιητής διδακτικής ποίησης; Ποιο το έργο του; Ποιο το περιεχόμενο του έργου του; _________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Γ) Με ποια θέματα ασχολείται η λυρική ποίηση; α.____________________________________________________________β. ___________________________________________________________ γ. ___________________________________________________________ δ. ___________________________________________________________

2. Μεταφέρετε τα γράμματα που αντιστοιχούν στη λέξη «έπος» και αυτά που αντιστοιχούν στην έκφραση «λυρικό ποίημα».

9

(α) μικρό ποίημα

(β) πολύστιχο μεγάλο ποίημα

(γ) περιγράφει κατορθώματα ηρώων

(δ) υμνεί συναισθήματα

(ε) το τραγουδούν με συνοδεία λύρας

1. έπος __________________

2. λυρικό ποίημα_____________

3. Σας δίνονται τα ονόματα: Σαπφώ, Σιμωνίδης, Ηράκλειτος, Πυθαγόρας, Αλκαίος, Θαλής, Αρχίλοχος, Πίνδαρος. Τοποθετείστε τα στη σωστή στήλη.

Λυρικοί Ποιητές Φιλόσοφοι

__________________ __________________ __________________ __________________

__________________ __________________

3. Οι φιλόσοφοι προσπαθούν να κατανοήσουν τη ______________του κόσμου με τη_________και όχι με το______________________. Ξεχώρισαν ο _________, ο ____________, ο _____________ από τη ____________, ο ___________ από την __________ και ο ____________ από τη _______________.

4. Οι επιστήμες που αναπτύσσονται είναι:Α. ______________ Γ.______________ Ε._______________Β._______________ Δ.______________

5. Το επίτευγμα του Θαλή ήταν ότι__________________________________________________________________ και του Αναξίμανδρου ότι________________ ___________________________________________________

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

10.Η ΤΕΧΝΗ (σελ. 65 – 66)

10

1. Ποιες είναι οι βασικές δημιουργίες της αρχαϊκής εποχής;

Α. ____________________________________________

Β.____________________________________________

2. Από ποια υλικά κατασκευάζονται οι ναοί;

Α.________________ και Β.________________________

3. Γράψτε τα μέρη του ναού με βάση το παρακάτω σχεδιάγραμμα ναού:

Α.___________ Β.___________ Γ. _____________ Δ. ______________

Αρχιτεκτονική: Οι ρυθμοί των ναών

4. Αφού μελετήσετε τις παραπάνω εικόνες μπορείτε να αναγνωρίσετε σε ποιο ρυθμό ανήκουν οι ναοί; Γράψτε την απάντησή σας στο κάτω μέρος των εικόνων.

11

Α Β Γ Δ

___________________ _________________________

Όχι, δεν τελειώσαμε ακόμα! Μπορείτε να εντοπίσετε τις διαφορές των δύο ρυθμών;

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

ΓΛΥΠΤΙΚΗ: Κούρος & Κόρη

1. Περιγράψτε τον αρχαϊκό κούρο και την κόρη.

Κούρος:_______________________________________________ _____________________________________________________ _____________________________________________________ _____________________________________________________ _________________________________________________

Κόρη:________________________________________________ _____________________________________________________ _____________________________________________________ _____________________________________________________ _________________________________________________

2. Οι ανάγλυφες επιτάφιες πλάκες ονομάζονται ________________ ___________ (δύο λέξεις).

ΚΕΡΑΜΙΚΗ:

«Δίγλωσσος αμφορέας του Ανδοκίδη»12

Α΄ όψη Β΄ όψη

«Δίγλωσσα» ονομάζονται τα αγγεία στα οποία η μία όψη τους είναι μελανόμορφη και η άλλη ερυθρόμορφη .

1. Βρείτε την ερμηνεία των υπογραμμισμένων όρων (πληροφορίες μπορείτε να βρείτε και στο βιβλίο σας και στο www . greek - language . gr )Α._____________________________________________________________________________________________________________________________________Β._____________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Ποια όψη ανήκει του παραπάνω αγγείου ανήκει στο μελανόμορφο ρυθμό και ποια στον ερυθρόμορφο; Γιατί;

Α΄ όψη Β΄ όψη

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΣΑΝ….ΠΑΙΧΝΙΔΙ

(ΚΕΦ. 4. ΔΕ 4, 5, 6, 7, 8)

1. Σας δίνονται ανακατεμένα τα πολιτεύματα: αριστοκρατία, δημοκρατία, τυραννίδα, βασιλεία Καταγράψτε τα με τη σειρά εξέλιξης. Στη συνέχεια τοποθετήστε με χρονική τάξη τα πρόσωπα

13

που έπαιξαν ρόλο στην εξέλιξη του πολιτεύματος στην Αθήνα (Κύλωνας, Δράκοντας, Σόλωνας, Πεισίστρατος, Κόδρος).

Ιδέα: Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε σκληρό χαρτόνι που θα κόψετε στενόμακρα ή ακόμα καλύτερα ένα κομμάτι ξύλο (αρκετά μακρύ). Γράψτε τις χρονολογίες πάνω σ’ αυτά σαν ημερολόγιο. Στη συνέχεια πάνω σε μικρότερα ξεχωριστά χαρτόνια μπορείτε να γράψετε την εξέλιξη του πολιτεύματος. Τέλος, σε πιο μικρά ακόμα χαρτονάκια γράψτε τα ονόματα των προσώπων και τοποθετήστε τα χρονολογικά. Ή απλά μπορείτε να το σχεδιάσετε. Εμπλουτίστε το σχέδιο σας με ζωγραφιές. Αφήστε χώρο για να συμπεριλάβουμε αργότερα τον Περικλή, τον Πελοποννησιακό πόλεμο και το Μ. Αλέξανδρο.

Συμβουλή: Αν αποφασίσετε σαν τμήμα να φτιάξετε το αρχαιοελληνικό καλεντάρι (=ημερολόγιο) θα σας χωρίσω σε ομάδες, ώστε να δημιουργήσουμε κάτι όμορφο.

Κάπως έτσι:

Αρχαίο Ελληνικό Ιστορικό Ημερολόγιο

2. Με βάση τον πίνακα που συμπληρώσαμε στην τάξη για τους περσικούς πολέμους αξιοποιήστε τις πληροφορίες για να προσθέσετε τις πληροφορίες στο ημερολόγιό σας.

3. Τέλος, μπορείτε να ανατρέξετε και στο βιβλίο των θρησκευτικών και να δείτε παράλληλα με τα γεγονότα που συνέβαιναν στην Ελλάδα τι συνέβαινε στη γη της Χαναάν και στους Ισραηλίτες. Φτιάξτε ξεχωριστά χαρτάκια γι’ αυτά.

Αποτέλεσμα: Θα έχετε συγκεντρωμένα σε ένα σημείο τα σημαντικότερα γεγονότα από δύο μαθήματα στα οποία θα μπορείτε να ανατρέχετε όταν χρειάζεται να θυμηθείτε κάτι! Δεν είναι και λίγο, ε;

14

Εδώ θα γράψετε τις χρονολογίες .

Το πολίτευμα όπως εξελίχθηκε

Το πολίτευμα όπως εξελίχθηκε

Το πολίτευμα όπως εξελίχθηκε

Το πολίτευμα όπως εξελίχθηκε

Τα πρόσωπα Τα πρόσωπα Τα πρόσωπα Τα πρόσωπα Τα πρόσωπα