Upload
altanbulag-tserendorj
View
239
Download
3
Embed Size (px)
Citation preview
¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÀÒÈÑÒÈÊÈÉÍ ÕÎÐÎÎ
ÀÆ ¯ÉËÄÂÝÐÈÉÍ ¯ÉËÄÂÝÐËÝËÈÉÍ ÈÍÄÅÊÑ ÒÎÎÖÎÕ ÀÐÃÀ×ËÀË
2008 îí
¯íäýñíèé ñòàòèñòèêèéí õîðîîíû äàðãûí 2008 îíû 10 äóãààð
ñàðûí 09-íû ºäðèéí 01/132 òîîò òóøààëûí õàâñðàëò.
2
Ãàð÷èã Íýã. Íèéòëýã ¿íäýñëýë
Õî¸ð. Îéëãîëò, òîäîðõîéëîëò
Ãóðàâ. Èíäåêñ òîîöîõ ìýäýýëëèéí ýõ ¿¿ñâýð, õàìðàõ õ¿ðýý, àíãèëàë, äàâòàìæ
3.1 Ìýäýýëëèéí ýõ ¿¿ñâýð
3.2 Õàìðàõ õ¿ðýý, àíãèëàë
3.3 Èíäåêñ òîîöîõ äàâòàìæ
ĺðºâ. Àæ ¿éëäâýðèéí ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñ òîîöîõ äàðààëàë
4.1 Èíäåêñ òîîöîõ ¿å øàò
4.2 Èíäåêñèéí òîîöîîíä àøèãëàõ æèíã òîîöîõ
4.3 Èíäåêñèéí òîîöîîíä àøèãëàõ ¿ç¿¿ëýëò, àðãà ç¿é
4.4 Àæ ¿éëäâýðèéí ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñèéí òîîöîîíä àøèãëàãäàõ òîìú¸î
4.5 Áèåò õýìæýýíèé èíäåêñèéí òîîöîîíä õàìðàãäàõ á¿òýýãäýõ¿¿íèéã ñîíãîõ
4.6 Áèåò õýìæýýíèé èíäåêñ áîëîí òîî õýìæýýíä îðëóóëãà õèéõ
4.7 Èíäåêñèéí æèí áîëîí ñóóðèéã øèíý÷ëýõ
Òàâ. Àæ ¿éëäâýðèéí ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñèéã òàðõààõ, àøèãëàõ
Õàâñðàëò 1. Àæ ¿éëäâýðèéí äýä ñàëáàðóóäàä ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñ òîîöîõ àðãóóä
Õàâñðàëò 2. Àæ ¿éëäâýðèéí ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñ òîîöîõ æèøýý.
3
ÀÆ ¯ÉËÄÂÝÐÈÉÍ ¯ÉËÄÂÝÐËÝËÈÉÍ ÈÍÄÅÊÑ ÒÎÎÖÎÕ ÀÐÃÀ×ËÀË
Íýã. Íèéòëýã ¿íäýñëýë
• Àæ ¿éëäâýðèéí íèéò ¿éëäâýðëýëòèéí õýìæýýíä á¿òýýãäýõ¿¿íèé áèåò õýìæýý, ¿íý
ãýñýí õî¸ð õ¿÷èí ç¿éë íºëººëäºã áºãººä á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿íèéí ºñºëòèéí íºëººëëèéã àðèëãàæ, çºâõºí ¿éëäâýðëýëèéí ºñºëòèéã òîäîðõîéëîõ çîðèëãîîð ñòàòèñòèêèéí ïðàêòèêò ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñèéã àøèãëàäàã. Àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàðûí ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñ íü òóõàéí õóãàöààíä ¿éëäâýðëýñýí á¿òýýãäýõ¿¿í, ¿éë÷èëãýýíèé áèåò õýìæýýíèé ººð÷ëºëòèéã õàðóóëäàã.
• Àæ ¿éëäâýðèéí ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñ íü ýäèéí çàñãèéí ¿éë àæèëëàãààí äàõü
áîãèíî õóãàöààíû ººð÷ëºëò, ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéã õàðóóëàõ íýã øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò áîëäîã. Ò¿¿í÷ëýí æèë, óëèðëûí ÄÍÁ-èé òîîöîîíä óã èíäåêñèéã àøèãëàíà.
• Ñîíãîãäñîí á¿òýýãäýõ¿¿íèé òîî õýìæýý, òýäãýýðèéí õóâèéí èíäåêñ, á¿òýýãäýõ¿¿í,
á¿ëýã, äýä ñàëáàðûí íèéò á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýëèéí õýìæýýíä ýçëýõ õóâèéí æèí áîëîí òîäîðõîé ñàëáàðóóäûí ¿éëäâýðëýã÷èéí ¿íèéí èíäåêñèéã ¿íäýñëýí àæ ¿éëäâýðèéí ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñèéã òîîöíî.
• Ýíýõ¿¿ àðãà÷ëàëûã àæ ¿éëäâýðèéí ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñèéã òîîöîõîä ìºðäëºã
áîëãîíî. Àæ ¿éëäâýðèéí ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñèéí òîîöîîíä àøèãëàãäàõ ¿éëäâýðëýã÷èéí ¿íèéí èíäåêñèéã “¯éëäâýðëýã÷èéí ¿íèéí èíäåêñ òîîöîõ àðãà÷ëàë”-ûí äàãóó òîîöíî.
Õî¸ð. Îéëãîëò, òîäîðõîéëîëò
• Ýíýõ¿¿ àðãà÷ëàëä îðñîí íýð òîìú¸îã äàðààõ áàéäëààð îéëãîæ, õýðýãëýíý. ¯¿íä:
Á¿òýýãäýõ¿¿í ãýæ áóñàä á¿òýýãäýõ¿¿í, ¿éë÷èëãýýíèé ¿éëäâýðëýëòýä çàâñðûí
õýðýãëýýíèé îðö õýëáýðýýð, ýñâýë õ¿í àìûí ýöñèéí õýðýãëýý áîëæ àøèãëàãäàõ çîðèëãîîð ¿éëäâýðëýëèéí ¿ð ä¿íä áèé áîëñîí áèåò ç¿éëèéã;
Íèéò ¿éëäâýðëýëò ãýæ àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà, èðãýäèéí ººð íýãæ áàéãóóëëàãûí õýðýãëýýíä áîëîí ººðèéí ýöñèéí õýðýãëýýíä çîðèóëàí ¿éëäâýðëýñýí á¿òýýãäýõ¿¿í, ¿éë÷èëãýýíèé íèéò õýìæýýã;
Èíäåêñ ãýæ òóõàéí ¿çýãäëèéí òîäîðõîé õóãàöààíû ººð÷ëºëòèéã õàðóóëñàí õàðüöàíãóé õýìæèãäýõ¿¿íèéã;
¯éëäâýðëýëèéí èíäåêñ ãýæ á¿òýãäýõ¿¿í, ¿éë÷èëãýýíèé ¿íèéí ººð÷ëºëòèéí íºëººëëèéã àðèëãàñàí, çºâõºí áèåò õýìæýýíèé ººð÷ëºëòèéã èëýðõèéëýõ ¿ç¿¿ëýëòèéã;
¯éëäâýðëýã÷èéí ¿íèéí èíäåêñ ãýæ àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí ¿éëäâýðëýñýí á¿òýýãäýõ¿¿í, ¿éë÷èëãýýíèé ¿íèéí (¿éëäâýðëýã÷èéí ¿íýýðõ) ººð÷ëºëòèéã èëýðõèéëýõ ¿ç¿¿ëýëòèéã;
4
¯éëäâýðëýã÷èéí ¿íý ãýæ àëèâàà á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýõ, ¿éë÷èëãýý ÿâóóëàõàä ãàðñàí çàðäàë, àøãèéã áàãòààñàí ¿éëäâýðèéí ãàçðûí ¿íèéã;
Æèí ãýæ èíäåêñèéã òîîöîõîä òóõàéí öàã õóãàöààíä ººð÷ëºëòã¿é õýâýýðýý áàéõ õýìæèãäýõ¿¿íèéã, òóõàéëáàë òîäîðõîé òºðëèéí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿éëäâýðëýëòèéí íèéò ¿éëäâýðëýëòýä ýñâýë ò¿¿íèé îðëîãûí íèéò îðëîãîä ýçëýõ õóâü õýìæýýã;
Äåôëÿòîðûí àðãà ãýæ ¿íý áîëîí áèåò õýìæýýíèé ýëåìåíòýýñ á¿ðäýõ õóâüñàã÷ààñ áèåò õýìæýýíèé (òîî õýìæýý áîëîí ÷àíàð) ýëåìåíòèéã ÿëãàæ òîäîðõîéëîõ àðãûã;
Ñóóðü ¿å ãýæ ¿çýãäëèéí ººð÷ëºëòèéã ñóäëàõ çîðèëãîîð ñîíãîæ àâñàí òóëãóóð ¿åèéã;
Òàéëàíò ¿å ãýæ ºíººãèéí ¿éë àæèëëàãààíû ¿ð ä¿íã õàðóóëñàí òîäîðõîé õóãàöààã; Òàéëàíò ¿å íü ñàð, óëèðàë, æèë áàéíà.
Õóâèéí èíäåêñ ãýæ íèéëìýë þìñ ¿çýãäëèéí çºâõºí íýã á¿ðýëäýõ¿¿í õýñãèéí ººð÷ëºëòèéã õàðóóëñàí èíäåêñèéã õýëíý. Àæ ¿éëäâýðèéí äýä ñàëáàðûí õóâüä õóâèéí èíäåêñ íü á¿òýýãäýõ¿¿í òóñ á¿ðò òîîöñîí ¿íèéí áîëîí áèåò õýìæýýíèé èíäåêñ áàéíà.
Á¿ëãèéí èíäåêñ ãýæ íèéëìýë ¿çýãäëèéí á¿ðýëäýõ¿¿í õýñãèéí á¿ëãèéã õàìàðñàí èíäåêñèéã õýëíý. Á¿ëãèéí èíäåêñ íü àæ ¿éëäâýðèéí äýä ñàëáàð òóñ á¿ðò òîîöñîí èíäåêñ, òóõàéëáàë óóë óóðõàé, îëáîðëîõ ñàëáàðûí í¿¿ðñ îëáîðëîëòûí äýä ñàëáàðûí èíäåêñ, áóñàä àøèãò ìàëòìàë îëáîðëîëòûí äýä ñàëáàð çýðýã ñàëáàðûí èíäåêñ áàéíà.
Åðºíõèé èíäåêñ ãýæ á¿õ á¿ðýëäýõ¿¿í õýñãýýñ òîãòîõ íèéëìýë ¿çýãäëèéí á¿õ ýëåìåíòèéí äóíäàæ ººð÷ëºëòèéã õàðóóëñàí èíäåêñèéã õýëíý. Àæ ¿éëäâýðèéí ¿éëäâýðëýëèéí åðºíõèé èíäåêñ íü ñàëáàðóóäûí èíäåêñèéã òýäãýýðèéí ñóóðü ¿åèéí íèéò ¿éëäâýðëýëòèéí ä¿íä ýçëýõ õóâèéí æèíãýýð æèãíýæ òîîöñîí èíäåêñ áàéíà.
Ãóðàâ. Èíäåêñ òîîöîõ ìýäýýëëèéí ýõ ¿¿ñâýð, õàìðàõ õ¿ðýý, àíãèëàë, äàâòàìæ
3.1 Ìýäýýëëèéí ýõ ¿¿ñâýð • Àæ ¿éëäâýðèéí ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñ òîîöîõîä àæ ¿éëäâýðèéí á¿òýýãäýõ¿¿íèé
áèåò õýìæýý, ¿éëäâýðëýã÷èéí ¿íýýñ ãàäíà èíäåêñèéí òîîöîîíä àøèãëàõ æèíã òîäîðõîéëîõ çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé áºãººä ¿¿íòýé óÿëäàæ ìýäýýëëèéí ýõ ¿¿ñâýðèéã äàðààõ áàéäëààð á¿ðä¿¿ëíý. ¯¿íä:
- Àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàðûí á¿òýýãäýõ¿¿íèé áèåò õýìæýýã íýãòãýí ãàðãàõ
ìýäýýëëèéí ýõ ¿¿ñâýð íü “Àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàðûí á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýëòèéí ñàðûí ìýäýý” (À¯-1) áàéíà.
- ¯éëäâýðëýã÷èéí ¿íèéí èíäåêñèéã òîîöîõ ìýäýýëëèéí ýõ ¿¿ñâýð íü “¯éëäâýðëýã÷èéí ¿íèéí óëèðëûí ìýäýý” (¯¯Ì-1) áàéíà.
- Èíäåêñèéí òîîöîîíä àøèãëàõ æèíã òîîöîõ ìýäýýëëèéí ýõ ¿¿ñâýð íü “Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí òîîëëîãî”-ûí ä¿í, Áèçíåñ ðåãèñòðèéí ñàíãèéí õîëáîãäîõ ¿ç¿¿ëýëò, àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàðûí æèëèéí ýöñèéí ìýäýý (À¯-7) áàéíà.
5
3.2 Õàìðàõ õ¿ðýý, àíãèëàë • Àæ ¿éëäâýðèéí ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñèéí òîîöîîíä ¯íäýñíèé ñòàòèñòèêèéí
õîðîîíû áèçíåñ ðåãèñòðèéí ñàíä á¿ðòãýëòýé àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàðò ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéãàà àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà õàìðàãäàíà.
• Àæ ¿éëäâýðèéí ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñèéí òîîöîîíä Ýäèéí çàñãèéí á¿õ òºðëèéí
¿éë àæèëëàãààíû ñàëáàðûí àíãèëàë áîëîí Á¿òýýãäýõ¿¿í, ¿éë÷èëãýýíèé íýãäñýí àíãèëëûã àøèãëàíà. Àæ ¿éëäâýðò õàìðàãäàõ ¿éë àæèëëàãàà íü Ýäèéí çàñãèéí á¿õ òºðëèéí ¿éë àæèëëàãààíû ñàëáàðûí àíãèëëûí äàãóó óã ñàëáàðò ¿éëäâýðëýãäýæ áóé á¿òýýãäýõ¿¿í íü á¿òýýãäýõ¿¿í, ¿éë÷èëãýýíèé íýãäñýí àíãèëëûí äàãóó òóñ òóñ àíãèëàãäàíà.
• Ýäèéí çàñãèéí á¿õ òºðëèéí ¿éë àæèëëàãààíû ñàëáàðûí àíãèëëûí äàãóó òóõàéí
ñàëáàðò õàìðàãäàõ á¿òýýãäýõ¿¿íèéã òîäîðõîéëîõäîî äýýðõ 2 àíãèëëûã õîëáîñîí õ¿ñíýãò (Bridge table)-èéã àøèãëàíà.
• Ýäèéí çàñãèéí á¿õ òºðëèéí ¿éë àæèëëàãààíû ñàëáàðûí àíãèëëûí äàãóó àæ
¿éëäâýð íü äîòðîî óóë óóðõàé, îëáîðëîõ àæ ¿éëäâýð; áîëîâñðóóëàõ àæ ¿éëäâýð; öàõèëãààí, äóëààíû ýð÷èì õ¿÷ ¿éëäâýðëýë, óñàí õàíãàìæ ãýñýí ãóðâàí ñàëáàðò õóâààãäàíà.
• Óóë óóðõàé, îëáîðëîõ àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàð íü äîòðîî 4 äýä ñàëáàðò;
áîëîâñðóóëàõ àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàð íü äîòðîî 21 äýä ñàëáàðò; öàõèëãààí, äóëààíû ýð÷èì õ¿÷ ¿éëäâýðëýë, óñàí õàíãàìæèéí ñàëáàð íü äîòðîî 2 äýä ñàëáàðò ìºí àíãèëàãäàíà. Ýíýõ¿¿ àíãèëàë íü ýäèéí çàñãèéí á¿õ òºðëèéí ¿éë àæèëëàãààíû ñàëáàðûí àíãèëëûí òóõàéí ¿åä õýðýãëýãäýæ áóé õóâèëáàðûí äàãóó ººð÷ëºãäºæ áîëíî.
3.3 Èíäåêñ òîîöîõ äàâòàìæ • Àæ ¿éëäâýðèéí ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñèéã ñàðûí äàâòàìæòàéãààð òîîöíî.
ĺðºâ. Àæ ¿éëäâýðèéí ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñ òîîöîõ äàðààëàë
4.1 Àæ ¿éëäâýðèéí ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñèéã äàðààõ ¿å øàòíû äàãóó òîîöíî. ¯¿íä:
• Àæ ¿éëäâýðèéí íèéò ¿éëäâýðëýëòèéí õýìæýýã ñàëáàð, äýä ñàëáàðààð,
òýäãýýð äýä ñàëáàðò õàìðàãäàõ á¿òýýãäýõ¿¿íýýð ãàðãàæ áýëòãýíý. • Äýýðõ ìýäýýëëèéã àøèãëàí èíäåêñèéí òîîöîîíä àøèãëàõ æèíã ñàëáàð, äýä
ñàëáàð, á¿òýýãäýõ¿¿íèé ò¿âøèíä òîîöíî. • Ñîíãîñîí á¿òýýãäýõ¿¿íèé áèåò õýìæýýíèé õóâèéí èíäåêñèéã òîîöíî.
6
• Á¿òýýãäýõ¿¿íèé õóâèéí èíäåêñýä ¿íäýñëýí á¿ëãèéí áóþó äýä ñàëáàðûí èíäåêñèéã òîîöíî.
• Á¿ëãèéí áóþó äýä ñàëáàðûí áèåò õýìæýýíèé áîëîí ¿éëäâýðëýã÷èéí èíäåêñýä ¿íäýñëýí ñàëáàðûí èíäåêñèéã òîîöíî.
• Ñàëáàðûí èíäåêñýä ¿íäýñëýí àæ ¿éëäâýðèéí åðºíõèé èíäåêñèéã òîîöíî. 4.2 Èíäåêñèéí òîîöîîíä àøèãëàõ æèíã òîîöîõ. Àæ ¿éëäâýðèéí ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñèéã òîîöîõîä äàðààõ 3 ò¿âøíèé æèíã àøèãëàíà (Æèí òîîöîõ á¿òöèéã çóðãààð õàðóóëàâ). ¯¿íä:
• Æèí -1 /Æ1/ Àæ ¿éëäâýðò õàìààðàõ ñàëáàðóóäûã òîäîðõîéëæ, òóñ á¿ð äýýð æèíã òîîöíî. Æèíã òîîöîõ ¿ç¿¿ëýëò íü àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàðûí íèéò ¿éëäâýðëýëòèéí õýìæýý áîëîí ñàëáàð á¿ðèéí ¿éëäâýðëýëòèéí õýìæýý áàéíà.
• Æèí-2 /Æ2/ Àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàð á¿ðò õàìààðàõ äýä ñàëáàðûã
òîäîðõîéëæ, òóñ á¿ð äýýð æèíã òîîöíî. Æèíã òîîöîõ ¿ç¿¿ëýëò íü àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàðûí ¿éëäâýðëýëòèéí õýìæýý áîëîí äýä ñàëáàð á¿ðèéí íèéò ¿éëäâýðëýëòèéí õýìæýý áàéíà.
• Æèí-3 /Æ3/ Àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàðûí äýä ñàëáàð á¿ðò õàìààðàõ
á¿òýýãäýõ¿¿íèéã òîäîðõîéëæ, òóñ á¿ð äýýð æèíã òîîöíî. Æèíã òîîöîõ ¿ç¿¿ëýëò íü àæ ¿éëäâýðèéí äýä ñàëáàðò áàãòàõ á¿ëã¿¿äèéí íèéò ¿éëäâýðëýëòèéí õýìæýý áîëîí òóõàéí äýä ñàëáàðò áàãòàõ á¿òýýãäýõ¿¿í òóñ á¿ðèéí ¿éëäâýðëýëòèéí õýìæýý áàéíà.
Àæ ¿éëäâýðèéí á¿òýýãäýõ¿¿íèé á¿õ æèíãèéí íèéëáýð íü íýãòýé òýíö¿¿ áàéíà.
Àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàðûí á¿òöýä ãàð÷ áóé ººð÷ëºëòèéã òóñãàõ ¿¿äíýýñ ñàëáàðûí íèéò á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýëòèéí ä¿íä ¿íäýñëýí æèíã æèë òóòàì øèíý÷èëæ òîîöíî. Òóõàéí îíû òîîöîîíä ºìíºõ îíû æèíã àøèãëàíà.
7
Çóðàã 1. Àæ ¿éëäâýðèéí ¿éëäâýðëýëòèéí æèí òîîöîõ åðºíõèé á¿òýö
Æèí 1 Æèí 2 Æèí 3
4.3 Èíäåêñèéí òîîöîîíä àøèãëàõ ¿ç¿¿ëýëò, àðãà ç¿é • Àæ ¿éëäâýðèéí ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñèéã òîîöîõîä äàðààõ 2 òºðëèéí
¿ç¿¿ëýëòèéã àøèãëàíà. ¯¿íä:
1. Àæ ¿éëäâýðèéí îíû ¿íýýðõ íèéò ¿éëäâýðëýëòèéí õýìæýý, äýä ñàëáàðààð 2. Àæ ¿éëäâýðèéí á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýëèéí áèåò õýìæýý, á¿òýýãäýõ¿¿íýýð
• Àæ ¿éëäâýðèéí ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñèéã òîîöîõäîî äåôëÿòîðûí áîëîí áèåò
õýìæýýíèé ýêñòðàïîëÿöûí ãýñýí õî¸ð àðãûã õîñëóóëàí õýðýãëýíý. • Ñóóðü ¿åèéí ¿íýýðõ ¿éëäâýðëýëèéí õýìæýýã òîîöîõäîî òóõàéí ¿åèéí ºðò㺺ðõ
¿íèéí ä¿íã ¿éëäâýðëýã÷èéí ¿íèéí èíäåêñò õàðüöóóëæ òîäîðõîéëíî. ͺ㺺 òàëààð
Óóë óóðõàé, îëáîðëîõ àæ ¿éëäâýð
Áîëîâñðóóëàõ àæ ¿éëäâýð Öàõèëãààí, äóëààí, óñàí õàíãàìæ
Òº
ìð
èé
í õ
¿äýð
îë
áî
ðë
îë
ò
Ãàçð
ûí ò
îñ
îë
áî
ðë
îë
ò
Áóñ
àä
àø
èãò
ìà
ëòì
àë
î
ëá
îð
ëî
ëò
Í¿¿
ðñ
îë
áî
ðë
îë
ò
Àæ ¿éëäâýð
Òà
ìõè
¿é
ëä
âýð
ëýë
Íýõ
ìýë
èé
í ¿é
ëä
âýð
ëýë
Õóâ
öà
ñ ¿é
ëä
âýðë
ýë,
¿ñë
ýã
àð
üñ á
îë
îâñ
ðóó
ëà
ëò
Õ¿í
ñ, ó
íä
àà
¿é
ëä
âýð
ëýë
Óñ
àð
èóò
ãàë
, óñ
àí õ
àíã
àì
æ
Öà
õèë
ãàà
í,
äóë
àà
í,
óóð
¿é
ëä
âýð
ëýë
Õ¿ð
ýí í
¿¿ð
ñ
×óë
óóí
í¿¿ð
ñ
Çýñ
èé
í á
àÿæ
ìà
ë (
35
%)
Àë
ò
Ìîë
èá
äåí
èé
á
àÿæ
ìàë
(4
7%
)
Ãÿíò
áî
ëä
ûí
áà
ÿæì
àë
Öà
õèë
ãàà
í ýð
÷èì
õ¿÷
Äóë
àà
íû
ýð
÷èì
õ¿÷
Ò¿ã
ýýñý
í ö
ýâýð
óñ
……
……
……
……
……
……
.
8
îíû ¿íýýðõ ¿éëäâýðëýëèéí ºñºëòèéí èíäåêñèéã ¿éëäâýðëýã÷èéí ¿íèéí èíäåêñò õàðüöóóëæ áèåò õýìæýýíèé èíäåêñèéã òîäîðõîéëíî.
• Õ¿ñíýãò 1.-ä “À” á¿òýýãäýõ¿¿íèé ñóóðü ¿åèéí ¿íýýðõ ¿éëäâýðëýëèéí õýìæýýã òîäîðõîéëæ, ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñ òîîöîõ äåôëÿòîðûí àðãûí æèøýýã õàðóóëàâ. Ýíä òàéëàíò ¿åèéí (T1) ñóóðü ¿åèéí ¿íýýðõ ¿éëäâýðëýëèéí õýìæýý íü 111.94¥ áîëíî (120.00¥ :107.2 x 100.0=111.94¥). Ñóóðü ¿åèéí ¿íýýðõ ¿éëäâýðëýëèéí õýìæýýã õîîðîíä íü õàðüöóóëæ “À” á¿òýýãäýõ¿¿íèé õóâüä ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñèéã òîîöîõ áºãººä ìàíàé æèøýýãýýð 101.8 áîëíî (111.94¥ : 110.00¥ õ 100.0=101.8). ͺ㺺 òàëààð òóõàéí ¿åèéí ¿íýýðõ ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñèéã (120.00¥:110.00¥ õ 100.0=109.1) ¿éëäâýðëýã÷èéí ¿íèéí èíäåêñò (107.2) õàðüöóóëæ ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñèéã òîîöîæ áîëíî (109.1 : 107.2 x 100.0=101.8).
Õ¿ñíýãò 1. Äåôëÿòîðûí àðãûí æèøýý
Ñóóðü ¿å (T0) Òàéëàíò ¿å (T1)
Òóõàéí ¿åèéí ¿íýýðõ ¿éëäâýðëýë
(p x q)
¯éëäâýðëýã÷-èéí ¿íèéí
èíäåêñ
Ñóóðü ¿åèéí ¿íýýðõ
¿éëäâýðëýë-èéí õýìæýý
Òóõàéí ¿åèéí ¿íýýðõ ¿éëäâýðëýë
(p x q)
¯éëäâýðëýã÷èéí ¿íèéí èíäåêñ
Ñóóðü ¿åèéí ¿íýýðõ
¿éëäâýðëýë-èéí õýìæýý
"À" á¿òýýãäýõ¿¿í 110.00 ¥ 100.0 110.00 ¥ 120.00 ¥ 107.2 111.94 ¥
Ñóóðü ¿å Òàéëàíò ¿å
Ñóóðü ¿åèéí ¿íýýðõ ¿éëäâýðëýë-èéí
õýìæýý
¯éëäâýðëýë-èéí èíäåêñ
Ñóóðü ¿åèéí ¿íýýðõ
¿éëäâýðëýë-èéí õýìæýý
Òîî õýìæýýíèé ºñºëòèéí
õàðüöàíãóé õýìæèãäýõ¿¿í
¯éëäâýðëýëèéí èíäåêñ
"À" á¿òýýãäýõ¿¿í 110.00 ¥ 100.0 111.94 ¥ 1.0176 101.8
• Òóõàéí ¿åèéí ¿éëäâýðëýëèéí áèåò õýìæýýã ñóóðü ¿åèéí ¿éëäâýðëýëèéí áèåò
õýìæýýíä õàðüöóóëàí áèåò õýìæýýíèé èíäåêñèéã òîîöîæ, ò¿¿íèéã ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñèéí òîîöîîíä øóóä àøèãëàõûã áèåò õýìæýýíèé ýêñòðàïîëÿöûí àðãà ãýíý. Áèåò õýìæýýíèé ýêñòðàïîëÿöûí àðãûí ¿åä ¿íèéí ä¿í áîëîí ¿éëäâýðëýã÷èéí ¿íèéí ìýäýýëëèéã àøèãëàõ øààðäëàãàã¿é.
• Õ¿ñíýãò 2.-ä Í¿¿ðñíèé ¿éëäâýðëýëèéí áèåò õýìæýýã àøèãëàí ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñ òîîöîõ áèåò õýìæýýíèé ýêñòðàïîëÿöûí àðãûí æèøýýã õàðóóëàâ. Òàéëàíò ¿åèéí òîî õýìæýýã ñóóðü ¿åèéí òîî õýìæýýíä õàðüöóóëàí ¿éëäâýðëýëèéí áóþó áèåò õýìæýýíèé èíäåêñèéã òîîöíî (22,000:20,000õ100.0=110.0).
Õ¿ñíýãò 2. Áèåò õýìæýýíèé ýêñòðàïîëÿöûí àðãûí æèøýý
Ñóóðü ¿å Òàéëàíò ¿å
Òîî õýìæýý (òîíí)
¯éëäâýðëýëèéí èíäåêñ (áèåò õýìæýýíèé
èíäåêñ)
Òîî õýìæýý (òîíí)
¯éëäâýðëýëèéí èíäåêñ (áèåò õýìæýýíèé
èíäåêñ)
Í¿¿ðñ 20,000 100.0 22,000 110.0
• Á¿òýýãäýõ¿¿íèé ÷àíàðûí ººð÷ëºëòèéã òîäîðõîéëîõîä õ¿íäðýëòýé, ò¿¿í÷ëýí ÷àíàðûí ººð÷ëºëòèéã òîäîðõîéëñîí òîõèîëäîëä ò¿¿íèéã òîî õýìæýýíèé ººð÷ëºëòºä òóñãàõàä õ¿íäðýëòýé áàéäàã ñàëáàðóóäûí õóâüä äåôëÿòîðûí àðãûã õýðýãëýíý. Òóõàéëáàë, ìîä, ìîäîí ýäëýë ¿éëäâýðëýë, íèéòëýõ õýâëýõ, äóó áè÷ëýã õèéõ ¿éë àæèëëàãàà, ìàøèí òîíîã òºõººðºì溺ñ áóñàä òºìºð ýäëýë ¿éëäâýðëýë
9
çýðýã ¿éëäâýðëýæ áóé á¿òýýãäýõ¿¿í íü áàéíãà ººð÷ëºãääºã, á¿òýýãäýõ¿¿íèé áèåò õýìæýýã íü òîäîðõîéëîõîä õ¿íäðýëòýé ñàëáàðóóäûí õóâüä äåôëÿòîðûí àðãûã õýðýãëýõ íü ç¿éòýé þì.
• ¯éëäâýðëýñýí á¿òýýãäýõ¿¿í¿¿ä íü õýìæèõýä èæèë òºðëèéí, á¿òýýãäýõ¿¿íèé ÷àíàð íü óðò õóãàöààíû òóðøèä òîãòìîë áàéäàã ñàëáàðóóäûí õóâüä áèåò õýìæýýíèé ýêñòðàïîëÿöûí àðãûã õýðýãëýíý. Òóõàéëáàë, óóë óóðõàé, îëáîðëîõ àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàðûí í¿¿ðñ îëáîðëîëòûí äýä ñàëáàðûí õóâüä í¿¿ðñ ãýñýí á¿òýýãäýõ¿¿íèé õóâüä òîíí ãýñýí íýãäñýí õýìæ¿¿ðýýð õýìæèõ áîëîìæòîé, ÷àíàð íü óðò õóãàöààíä ººð÷ëºãääºãã¿é ó÷èð áèåò õýìæýýíèé ýêñòðàïîëÿöûí àðãûã õýðýãëýíý.
• Äýýðõ øàëãóóðûí äàãóó àæ ¿éëäâýðèéí äýä ñàëáàðóóäàä õýðýãëýãäýõ àðãóóäûã òîäîðõîéëîí äýä ñàëáàð òóñ á¿ðýýð Õàâñðàëò 1.-ä õàðóóëàâ.
4.4 Àæ ¿éëäâýðèéí ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñ òîîöîõîä àøèãëàõ òîìú¸î • Àæ ¿éëäâýðèéí òîäîðõîé äýä ñàëáàðóóäûí õóâüä áèåò õýìæýýíèé ýêñòðàïîëÿöûí
àðãûã õýðýãëýõ áºãººä áèåò õýìæýýíèé èíäåêñèéã ñóóðü ¿åèéí íèéò ¿éëäâýðëýëòèéí õóâèéí æèíãýýð æèãíýñýí Ëàñïåéðñèéí áèåò õýìæýýíèé èíäåêñ ( LQI )- èéí òîìú¸îã àøèãëàæ òîîöíî. ¯¿íä:
∑∑∑ ⋅⋅=⋅
⋅
⋅= 100)(100
)()(
0000
0 WQQ
PQPQ
I ttLQ
Qt- Òàéëàíò ¿åèéí á¿òýýãäýõ¿¿íèé áèåò õýìæýý Q0- Ñóóðü ¿åèéí á¿òýýãäýõ¿¿íèé áèåò õýìæýý P0- Ñóóðü ¿åèéí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿íý W0- Æèí
• Àæ ¿éëäâýðèéí á¿ëãèéí áèåò õýìæýýíèé èíäåêñèéã òîîöîõäîî äàðààõ äýñ äàðààëëûã áàðèìòàëíà.
1. Á¿òýýãäýõ¿¿íèé õóâèéí èíäåêñèéã òîîöîõ. Àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàð òóñ á¿ðèéí
áèåò õýìæýýíèé èíäåêñèéã òîîöîõûí òóëä þóíû ºìíº äýä ñàëáàð á¿ðò ñîíãîñîí á¿òýýãäýõ¿¿íèé õóâèéí èíäåêñèéã òîîöíî. Èíäåêñèéí òîîöîîíä äàðààõ òîìú¸îã àøèãëàíà. ¯¿íä:
0Q
Qtiij =
iij-i-ð á¿ëãèéí j-ð á¿òýýãäýõ¿¿íèé èíäåêñ Qt-òàéëàíò õóãàöààíû áèåò õýìæýý Q0-ñóóðü ¿åèéí áèåò õýìæýý
2. Á¿ëãèéí áóþó äýä ñàëáàðûí èíäåêñèéã òîîöîõ. Á¿òýýãäýõ¿¿í á¿ðèéí õóâèéí
èíäåêñ áîëîí òóõàéí á¿ëãèéí áóþó äýä ñàëáàðûí õóâèéí æèíã àøèãëàí äýä ñàëáàð á¿ðèéí áèåò õýìæýýíèé èíäåêñèéã òîîöíî. Èíäåêñèéí òîîöîîíä äàðààõü òîìú¸îã àøèãëàíà. ¯¿íä:
10
jnjj
jnjnjjjjj www
wiwiwiJ
+⋅⋅⋅++⋅⋅⋅⋅+⋅+⋅
=21
2211
Jj - j á¿ëãèéí áóþó äýä ñàëáàðûí èíäåêñ wjn - j á¿òýýãäýõ¿¿íèé á¿ëýãò ýçëýõ õóâèéí æèí • Àæ ¿éëäâýðèéí òîäîðõîé äýä ñàëáàðóóäûí õóâüä äåôëÿòîðûí àðãûã õýðýãëýõ
áºãººä ¿éëäâýðëýã÷èéí ¿íèéí èíäåêñèéã ñóóðü ¿åèéí íèéò ¿éëäâýðëýëòèéí õóâèéí æèíãýýð æèãíýñýí Ëàñïåéðñèéí ¿íèéí èíäåêñ ( LPI )- èéí òîìú¸îã àøèãëàæ òîîöíî. ¯éëäâýðëýã÷èéí ¿íèéí èíäåêñèéã òîîöîõäîî ¯ÑÃ-ûí (òóõàéí ¿åèéí íýðýýð) äàðãûí 2007 îíû 4 ä¿ãýýð ñàðûí 2-íû ºäðèéí 45 òîîò òóøààëûí õàâñðàëòààð áàòëàãäñàí “¯éëäâýðëýã÷èéí ¿íèéí èíäåêñ òîîöîõ àðãà÷ëàë”-ûã àøèãëàíà.
• Àæ ¿éëäâýðèéí òîäîðõîé äýä ñàëáàðóóäûí õóâüä äåôëÿòîðûí àðãûã, áóñàä äýä
ñàëáàðóóäàä áèåò õýìæýýíèé ýêñòðàïîëÿöûí àðãûã õýðýãëýí ñàëáàð áîëîí íèéò àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàðûí ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñèéã òîîöíî. Òóõàéëáàë, áîëîâñðóóëàõ àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàðûí õóâüä ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñ òîîöîõîä äýýðõ õî¸ð àðãûã õîñëóóëàí õýðýãëýíý.
• Àæ ¿éëäâýðèéí ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñèéã òîîöîõäîî äàðààõ äýñ äàðààëëûã
áàðèìòàëíà. 1. Äýä ñàëáàðûí èíäåêñèéã òîîöîõ. Á¿ëýã á¿ðèéí áóþó äýä ñàëáàð á¿ðèéí áèåò
õýìæýýíèé èíäåêñ áîëîí ¿éëäâýðëýã÷èéí ¿íèéí èíäåêñ, äýä ñàëáàðûí õóâèéí æèíã àøèãëàí ñàëáàðûí ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñèéã òîîöíî. Èíäåêñèéí òîîöîîíä äàðààõü òîìú¸îã àøèãëàíà. ¯¿íä:
Ji i ñàëáàðûí èíäåêñ win i á¿ëãèéí áóþó äýä ñàëáàðûí òóõàéí ñàëáàðòàà ýçëýõ õóâèéí æèí
2. Àæ ¿éëäâýðèéí ¿éëäâýðëýëèéí åðºíõèé èíäåêñ òîîöîõ. Ñàëáàðûí
¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñ áîëîí òóõàéí ñàëáàðûí õóâèéí æèíã àøèãëàí åðºíõèé èíäåêñèéã òîîöíî. Èíäåêñèéí òîîöîîíä äàðààõ òîìú¸îã àøèãëàíà. ¯¿íä:
∑=
⋅+⋅⋅⋅+⋅+⋅= n
nn
nD
nDD
W
WJWJWJI
1
2211
I – Àæ ¿éëäâýðèéí åðºíõèé èíäåêñ Wn – Òóõàéí ñàëáàðûí íèéò àæ ¿éëäâýðò ýçëýõ õóâèéí æèí
inii
ininiiiii
D
wwwwJwJwJ
J+⋅⋅⋅++
⋅⋅⋅⋅+⋅+⋅=
21
2211
11
4.5 Áèåò õýìæýýíèé èíäåêñèéí òîîöîîíä õàìðàãäàõ á¿òýýãäýõ¿¿íèéã ñîíãîõ • Òîäîðõîé äýä ñàëáàðóóäûí áèåò õýìæýýíèé èíäåêñèéí òîîöîîíä òºëººëºõ
÷àäâàð á¿õèé, õýìæèõýä èæèë òºðëèéí, ÷àíàð íü óäààí õóãàöààíû òóðøèä ººð÷ëºãääºãã¿é á¿òýýãäýõ¿¿íèéã ñîíãîíî. Òóõàéëáàë, ñ¿¿ëèéí ãóðâààñ äîîøã¿é æèë òîãòâîðòîé ¿éëäâýðëýãäñýí, íèéò ¿éëäâýðëýëòèéí õýìæýýãýýðýý òóõàéí ñàëáàðòàà òîäîðõîé õóâèéí æèí ýçýëäýã, á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýë íü òîãòâîðæñîí, öààøèä òîäîðõîé õóãàöààíä òîãòâîðòîé ¿éëäâýðëýãäýõ, á¿òýýãäýõ¿¿íèé áèåò õýìæýýã ñóäëàõ áîëîìæòîé ýñýõèéã õàðãàëçàí ¿çýõ øààðäëàãàòàé.
• Èíäåêñèéí òîîöîîíä òóõàéí á¿ëãèéí ¿éëäâýðëýëä 0.1 õóâèàñ äýýø õóâèéí æèíòýé á¿õ á¿òýýãäýõ¿¿íèéã ñîíãîæ àâíà, õàðèí ò¿¿íýýñ äîîø õóâèéí æèíòýé á¿òýýãäýõ¿¿íèé õóâüä èæèë òºñòýé á¿òýýãäýõ¿¿íòýé õàìòàä íü àâ÷ æèíã íýãòãýæ òîîöíî.
4.6 Áèåò õýìæýýíèé èíäåêñ áîëîí òîî õýìæýýíä îðëóóëãà õèéõ
• Èíäåêñèéí òîîöîîíä òóõàéí á¿òýýãäýõ¿¿íèé òîî õýìæýý ýñâýë èíäåêñ íü òîîöîãäîõã¿é îðõèãäñîí òîõèîëäîëä îðëóóëãà õèéíý. Îðëóóëãûã òîî õýìæýý ýñâýë èíäåêñýýð õèéæ áîëíî.
• Îðëóóëãûã èë, äàëä ãýñýí 2 àðãààð õèéäýã. Äàëä îðëóóëãûí ¿åä òóõàéí á¿òýýãäýõ¿¿íèé îðõèãäñîí èíäåêñ áîëîí ò¿¿íèé æèí íü òîîöîîíîîñ õàñàãäàæ, á¿ëýã äýõ áóñàä èíäåêñýä ïðîïîðöèîíàëààð äàõèí õóâààðèëàãäàíà. Èíãýñíýýð á¿ëãèéí èíäåêñ íü çºâõºí áóñàä èíäåêñýýð òîîöîãäîõ áà îðõèãäñîí èíäåêñèéã á¿ëãèéí èíäåêñòýé èæèë ãýæ àâ÷ ¿çíý. Èë îðëóóëãûí ¿åä îðõèãäñîí á¿òýýãäýõ¿¿íèé èíäåêñ (ýñâýë òîî õýìæýý) íü øóóä áè÷èãäýõ áà îðëóóëñàí ¿ç¿¿ëýëòèéã íýìæ òóñãàõ çàìààð á¿ëãèéí èíäåêñèéã òîîöíî. Òîî õýìæýýã çààâàë èë õýëáýðýýð îðëóóëãà õèéäýã áîë èíäåêñèéí îðëóóëãà íü èë, äàëä àëü ÷ õýëáýðýýð áàéæ áîëíî. Ãýõäýý îðëóóëãûã ãîë òºëºâ èíäåêñèéí õºäºë㺺í íü õàðàãäàõ èë àðãààð õèéõ íü ç¿éòýé.
4.6.1 Èíäåêñýýð îðëóóëãà õèéõ. Îðëóóëãûã òóõàéí á¿òýýãäýõ¿¿í, äýä á¿ëýã, á¿ëýã, äýä ñàëáàðûí èíäåêñýýð õèéõ áà òóõàéí á¿òýýãäýõ¿¿íèé áèåò õýìæýýíèé ººð÷ëºëòºä àëü íü èë¿¿ òîõèðîõîîñ õàìààðàí àëü èíäåêñèéã õýðýãëýõèéã øèéäâýðëýíý. Õýðýâ á¿ëãèéí èíäåêñýýð îðëóóëãà õèéæ áàéâàë èë, äàëä àëü ÷ õýëáýðýýð îðëóóëãûã õèéæ áîëíî. Äàëä îðëóóëãûí ¿åä á¿ëãèéí èíäåêñèéã çºâõºí áýëýí áàéãàà èíäåêñýýð òîîöîõ áà îðõèãäñîí èíäåêñ¿¿ä íü á¿ëãèéí èíäåêñòýé èæèë óòãà àâíà. Èë îðëóóëãûí ¿åä á¿ëãèéí èíäåêñèéã äàëä îðëóóëãûíõòàé èæèë àðãààð òîîöîõ áà îðõèãäñîí èíäåêñèéã á¿ëãèéí èíäåêñýýð îðëóóëñíû äàðàà á¿ëãèéí èíäåêñèéã äàõèí òîîöíî.
4.6.2 Òîî õýìæýýíèé îðëóóëãà õèéõ. Òîî õýìæýýíèé îðëóóëãà õèéõäýý äàðààõ àðãààñ àëü òîõèðîõûã ñîíãîí õýðýãëýíý. ¯¿íä:
- ªìíºõ ¿åèéí ã¿éöýòãýëýýð îðëóóëãà õèéõ
- Òàéëàíò áîëîí ºìíºõ ¿åèéí á¿õ òîî õýìæýýã àøèãëàí äóíäæèéã òîîöîõ
- ªìíºõ ¿åèéí òîî õýìæýýíèé ººð÷ëºëòèéí äóíäæààð ¿ðæ¿¿ëæ, îðëóóëàõ áèåò õýìæýýã òîîöîõ
12
- Òàéëàíò áîëîí ºìíºõ ¿åèéí á¿õ òîî õýìæýýã àøèãëàí òîî õýìæýýíèé äóíäæèéã äàõèí òîîöîõ
• Õýðýâ á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿éëäâýðëýë æèëèéí òóðø òîãòìîë áàéõ áîëîâ÷ òàéëàíò õóãàöààíä áèåò õýìæýýíèé ìýäýýëýë ºãºã人ã¿é òîõèîëäîëä ºìíºõ ¿åèéí ã¿éöýòãýëýýð îðëóóëãà õèéíý.
• Òóõàéí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿éëäâýðëýë æèëèéí òóðø áàéõ áîëîâ÷ óëèðëûí õýëáýëçýëòýé, òàéëàíò õóãàöààíä áèåò õýìæýýíèé ìýäýýëýë ºãºã人ã¿é òîõèîëäîëä òàéëàíò áîëîí ºìíºõ ¿åèéí á¿õ òîî õýìæýýã àøèãëàí òîî õýìæýýíèé äóíäæèéã òîîöîæ îðëóóëãà õèéíý.
• Õýðýâ á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿éëäâýðëýë æèëèéí òóðø òîãòìîë áóñ áºãººä òàéëàíò õóãàöààíä áèåò õýìæýýíèé ìýäýýëýë ºãºã人ã¿é òîõèîëäîëä ºìíºõ ¿åèéí òîî õýìæýýíèé äóíäàæ ººð÷ëºëòººð ¿ðæ¿¿ëæ áèåò õýìæýýíèé îðëóóëãà õèéíý.
• Á¿òýýãäýõ¿¿í æèëèéí çàðèì ñàðä ¿éëäâýðëýãääýã, óëèðëûí ÷àíàðòàé á¿òýýãäýõ¿¿í áîë õàìãèéí ñ¿¿ëä ¿éëäâýðëýñýí ¿åýñ òóõàéí áàðààã äàõèí ¿éëäâýðëýãäòýë áèåò õýìæýýã òîîöîõäîî òàéëàíò áîëîí ºìíºõ ¿åèéí áèåò õýìæýýíèé ìýäýýëëèéã àøèãëàí áèåò õýìæýýíèé äóíäæèéã äàõèí òîîöîõ îðëóóëãûí àðãûã àøèãëàíà.
• Òóõàéí á¿òýýãäýõ¿¿íèéã õàìãèéí ñ¿¿ëä ¿éëäâýðëýñýí ¿åýñ òóõàéí á¿òýýãäýõ¿¿íèéã äàõèí ¿éëäâýðëýõ õ¿ðòýëõ áèåò õýìæýýã äýýðõ àðãóóäààð òîîöîæ áàéíãà øèíý÷ëýíý.
• Àæ ¿éëäâýðò øèíý á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýñýí òîõèîëäîëä çºâõºí òóõàéí á¿òýýãäýõ¿¿íèé õóâèéí èíäåêñèéã òîîöíî. Õàðèí òîäîðõîé õóãàöààíû äàðàà áóþó ñàëáàðûí æèí ººð÷ëºãäºæ øèíý÷ëýãäñíèé äàðàà òóõàéí á¿òýýãäýõ¿¿íèé õóâèéí èíäåêñèéã àøèãëàí óã á¿òýýãäýõ¿¿íä õàìààðàõ á¿ëãèéí èíäåêñ, äýä ñàëáàðûí èíäåêñ, åðºíõèé èíäåêñèéã òîîöíî.
4.7 Èíäåêñèéí æèí áîëîí ñóóðèéã øèíý÷ëýõ • Èíäåêñèéí ñóóðü ¿å áîëîí æèí æèë á¿ð øèíý÷ëýãäýõ ó÷ðààñ ººð ººð æèíãýýð
òîîöîãäñîí èíäåêñ¿¿äèéã õîëáîæ õýëõýý èíäåêñèéã ¿¿ñãýõäýý äýä ñàëáàðûí ò¿âøèíä òîîöíî. Õýëõýý èíäåêñèéã òîîöîõ “íýã óëèðëààð õîëáîõ”, “ºíãºðñºí æèëýýð íü õîëáîõ”, “æèë á¿ðýýð õîëáîõ” ãýñýí àðãóóä áàéäàã áºãººä àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàðûí ¿éëäâýðëýëèéí õýëõýý èíäåêñèéã òîîöîõäîî “íýã óëèðëààð õîëáîõ” àðãûã õýðýãëýíý. ªìíºõ îíû èíäåêñèéí öóâààã òóõàéí îíû èíäåêñèéí öóâààòàé õîëáîõ ¿å íü òóõàéí æèëèéí íýãä¿ãýýð ñàð áàéíà.
• ªìíºõ îíû æèí áîëîí ñóóðèàð òóõàéí îíû íýãä¿ãýýð ñàðûí èíäåêñèéã äàâõàð òîîöîæ óã èíäåêñèéã òóõàéí îíû øèíý÷ëýãäñýí æèí, ñóóðèàð òîîöñîí íýãä¿ãýýð ñàðûí èíäåêñò (òóõàéí îíû ñóóðü ¿åèéã íýãä¿ãýýð ñàðààð àâäàã òîõèîëäîëä 100-ä) õóâààæ õîëáîã÷ êîýôôèöèåíòèéã òîîöíî. ¯¿íèéã òîìú¸îãîîð èëýðõèéëáýë äàðààõ áàéäàëòàé áàéíà.
)()(_
шинэIndexхуучинIndexткоэффициенХолбогч =
13
Ýíä Index(õóó÷èí) íü ºìíºõ îíû æèí, ñóóðèàð òîîöñîí òóõàéí îíû íýãä¿ãýýð ñàðûí èíäåêñ, Index(øèíý) íü òóõàéí îíû øèíý÷ëýãäñýí æèí, ñóóðèàð òîîöñîí òóõàéí îíû íýãä¿ãýýð ñàðûí èíäåêñ áàéíà.
• Øèíý èíäåêñèéí öóâààã õîëáîã÷ êîýôôèöèåíòýýð ¿ðæ¿¿ëýí ºìíºõ ¿åèéí ñóóðüä
øèëæ¿¿ëñýí øèíý èíäåêñèéí öóâààã òîîöîæ ãàðãàíà. • Æèíã øèíý÷ëýí èíäåêñèéí öóâààã õîëáîñíû äàðàà õîëáîõ ¿åèéí õóâüä
òîîöîãäñîí ñóóðü øèíý÷ëýõ êîýôôèöèåíòèéã àøèãëàí ñóóðü ¿åèéã ñîëèíî. Ñóóðü øèíý÷ëýõ êîýôôèöèåíòèéã òîîöîõäîî äàðààõ òîìú¸îã àøèãëàíà. ¯¿íä:
)()(__
шинэIndexхуучинIndexткоэффициеншинэчлэхСуурь =
Ýíä Index(õóó÷èí) íü ºìíºõ îíû æèí, ñóóðèàð òîîöñîí òóõàéí îíû íýãä¿ãýýð ñàðûí èíäåêñ, Index(øèíý) íü òóõàéí îíû øèíý÷ëýãäñýí æèí, ñóóðèàð òîîöñîí òóõàéí îíû íýãä¿ãýýð ñàðûí èíäåêñ áàéíà.
• Äýýðõ òîîöîîëëûã æèøýýãýýð àâ÷ ¿çüå. 2006 îíû íýãä¿ãýýð ñàðûí èíäåêñèéã 2004 îíû æèíã àøèãëàí 2005 îíû íýãä¿ãýýð ñàðûã ñóóðü áîëãîí òîîöíî. E ñàëáàðûí õóâüä óã èíäåêñ 118.8 ãàð÷ áàéãàà áºãººä 2005 îíû æèíã àøèãëàí 2006 îíû 1 ä¿ãýýð ñàðûã ñóóðü áîëãîñîí èíäåêñ áóþó 100.0-ä õóâààæ õîëáîã÷ êîýôôèöèåíòèéã îëíî. E ñàëáàðûí õîëáîã÷ êîýôôèöèåíò íü 118.8/100.0=1.118 ãàð÷ áàéãàà áºãººä óã êîýôôèöèåíòèéã àøèãëàí 2006 îíû 2 äóãààð ñàðûí èíäåêñèéã òîîöíî (101.9 õ 1.118=121.1). 2006 îíû 1 ä¿ãýýð ñàðûí ñóóðèéã 2005 îíû 1 ä¿ãýýð ñàðûí ñóóðüä øèëæ¿¿ëýõ êîýôôèöèåíò íü Å ñàëáàðûí õóâüä 100.0/118.8=0.8418 áàéíà. Óã êîýôôèöèåíòèéã àøèãëàí 2005 îíû 1 ä¿ãýýð ñàð áîëîí 12 äóãààð ñàðûã 2006 îíû 1 ä¿ãýýð ñàðûí ñóóðüò øèëæ¿¿ëíý (2005 îíû 12 äóãààð ñàðä Å ñàëáàðûí õóâüä 116.7 x 0.8418 = 98.8 áîëíî).
Õ¿ñíýãò 3. Èíäåêñèéí æèí áîëîí ñóóðèéã øèíý÷ëýõ æèøýý
Èíäåêñ 2004 îíû æèí
2005.I 2005.XII 2006.I 2005 îíû æèí
2006.I 2006.II 2006.III 2006.IV
Èíäåêñèéí ñóóðü ¿å Èíäåêñèéí ñóóðü ¿å 2006.I = 100 2005.I = 100 (i) Èíäåêñ òîîöîõ ýõíèé ò¿âøèí A 0.20 100.0 120.0 122.0 0.25 100.0 102.3 104.3 105.0B 0.40 100.0 115.0 117.2 0.20 100.0 101.5 101.8 102.0C 0.15 100.0 125.2 132.0 0.25 100.0 104.5 105.1 106.0D 0.25 100.0 105.0 109.4 0.30 100.0 100.3 101.8 102.1Ä¿í 100.0 115.0 118.4 100.0 102.1 103.3 103.8 (ii) Èíäåêñ òîîöîõ ýöñèéí ò¿âøèí E=A+B 0.60 100.0 116.7 118.8 0.45 100.0 101.9 103.2 103.7F=C+D 0.40 100.0 112.6 117.9 0.55 100.0 102.2 103.3 103.9Ä¿í 100.0 115.0 118.4 100.0 102.1 103.3 103.8
14
(iii) Ýöñèéí ò¿âøèíä èíäåêñ¿¿äèéã õîëáîõ E=A+B 0.60 100.0 116.7 118.8 0.45 118.8 121.1 122.6 123.2F=C+D 0.40 100.0 112.6 117.9 0.55 117.9 120.5 121.8 122.4Ä¿í 100.0 115.0 118.4 118.4 120.9 122.3 122.9 (iv) 2006.I ñóóðüò øèëæ¿¿ëýõ E=A+B 0.60 84.2 98.2 100.0 0.45 100.0 101.9 103.2 103.7F=C+D 0.40 84.8 95.5 100.0 0.55 100.0 102.2 103.3 103.9Ä¿í 84.4 97.1 100.0 100.0 102.1 103.3 103.8
Òàâ. Àæ ¿éëäâýðèéí ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñèéã òàðõààõ, àøèãëàõ
• Àæ ¿éëäâýðèéí ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñèéã òàðõààõäàà äàðààõ çàð÷ìûã
áàðèìòëàíà. ¯¿íä:
1. Èíäåêñèéã ýäèéí çàñãèéí á¿õ òºðëèéí ¿éë àæèëëàãààíû ñàëáàðûí àíãèëëûí äýä ñàëáàðûí áóþó 2 îðíû ò¿âøèíä (Õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿í, óíäàà ¿éëäâýðëýëèéí äýä ñàëáàðûí õóâüä 3 îðíû ò¿âøèíä) íýãòãýí õàðóóëíà. ̺í ñàëáàð (óóë óóðõàé, îëáîðëîõ àæ ¿éëäâýð; áîëîâñðóóëàõ àæ ¿éëäâýð; öàõèëãààí, äóëààíû ýð÷èì õ¿÷ ¿éëäâýðëýëò, óñàí õàíãàìæ) áîëîí àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàðûí ä¿íãýýð èíäåêñèéã íýãòãýí õàðóóëíà.
2. Èíäåêñèéã òàñëàëààñ õîéø íýã îðîíòîéãîîð, ïðîöåíòîîð (100-ààð ¿ðæ¿¿ëýí) èëýðõèéëýí õàðóóëíà.
3. Ñóóðü ¿åèéí èíäåêñèéã òîäîðõîéëîí, 100-òàé òýíö¿¿ ãýñýí òýìäýãëýãýýã õàðóóëíà (ªºðººð õýëáýë, 2005.I=100 ãýõ ìýò).
4. Ñàðûí ººð÷ëºëò áîëîí ºìíºõ îíû ìºí ¿åòýé õàðüöóóëñàí ººð÷ëºëòèéã õàðóóëíà.
• Àæ ¿éëäâýðèéí ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñèéã ñàð á¿ðèéí ñòàòèñòèêèéí áþëëåòåíü, òàíèëöóóëãàä õýâëýí ãàðãàæ õýðýãëýã÷äýä òàðõààõààñ ãàäíà àæ ¿éëäâýðèéí íýìýãäýë ºðòãèéã çýðýãö¿¿ëýõ ¿íýýð óëèðàë, æèëýýð òîîöîõîä àøèãëàíà.
15
Õàâñðàëò 1.
Àæ ¿éëäâýðèéí äýä ñàëáàðóóäàä ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñ òîîöîõ àðãóóä
ISIC êîä Àæ ¿éëäâýðèéí äýä ñàëáàðóóä Õýðýãëýãäýõ àðãà C Óóë óóðõàé, îëáîðëîõ àæ ¿éëäâýð
10 Í¿¿ðñ îëáîðëîëò Áèåò õýìæýýíèé ýêñòðàïîëÿöûí àðãà (Áèåò õýìæýýíèé èíäåêñ) - í¿¿ðñíèé òîî õýìæýýã òîííîîð õýìæèíý.
11 Ãàçðûí òîñ, øàòäàã õèé îëáîðëîëò Áèåò õýìæýýíèé ýêñòðàïîëÿöûí àðãà (Áèåò õýìæýýíèé èíäåêñ) - ãàçðûí òîñíû òîî õýìæýýã áàððåëèàð õýìæèíý.
13 Ìåòàëëûí õ¿äýð îëáîðëîëò Áèåò õýìæýýíèé ýêñòðàïîëÿöûí àðãà (Áèåò õýìæýýíèé èíäåêñ) - á¿òýýãäýõ¿¿íèé òîî õýìæýýã òîííîîð õýìæèíý.
14 Áóñàä àøèãò ìàëòìàë îëáîðëîëò Áèåò õýìæýýíèé ýêñòðàïîëÿöûí àðãà (Áèåò õýìæýýíèé èíäåêñ) - á¿òýýãäýõ¿¿íèé òîî õýìæýýã òîííîîð õýìæèíý.
D Áîëîâñðóóëàõ àæ ¿éëäâýð
15 Õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿í, óíäàà ¿éëäâýðëýë Áèåò õýìæýýíèé ýêñòðàïîëÿöûí àðãà (Áèåò õýìæýýíèé èíäåêñ) - á¿òýýãäýõ¿¿íèé òîî õýìæýýã òîõèðîõ õýìæ¿¿ðýýð õýìæèíý.
16 Òàìõè ¿éëäâýðëýë Áèåò õýìæýýíèé ýêñòðàïîëÿöûí àðãà (Áèåò õýìæýýíèé èíäåêñ) - á¿òýýãäýõ¿¿íèé òîî õýìæýýã øèðõýãýýð áîëîí áëîêîîð õýìæèíý.
17 Íýõìýëèéí ¿éëäâýðëýë Äåôëÿòîðûí àðãà (Íèéò ¿éëäâýðëýëòèéí èíäåêñèéã ¿éëäâýðëýã÷èéí ¿íèéí èíäåêñò õóâààíà)
18 Õóâöàñ ¿éëäâýðëýë, ¿ñëýã àðüñ áîëîâñðóóëàëò
Äåôëÿòîðûí àðãà (Íèéò ¿éëäâýðëýëòèéí èíäåêñèéã ¿éëäâýðëýã÷èéí ¿íèéí èíäåêñò õóâààíà)
19 Àðüñ, øèð áîëîâñðóóëàõ, øèðýí ýäëýë, ãóòàë ¿éëäâýðëýë
Äåôëÿòîðûí àðãà (Íèéò ¿éëäâýðëýëòèéí èíäåêñèéã ¿éëäâýðëýã÷èéí ¿íèéí èíäåêñò õóâààíà)
20 Ìîä, ìîäîí ýäëýë ¿éëäâýðëýë Äåôëÿòîðûí àðãà (Íèéò ¿éëäâýðëýëòèéí èíäåêñèéã ¿éëäâýðëýã÷èéí ¿íèéí èíäåêñò õóâààíà)
21 Öààñ, öààñàí á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýë Äåôëÿòîðûí àðãà (Íèéò ¿éëäâýðëýëòèéí èíäåêñèéã ¿éëäâýðëýã÷èéí ¿íèéí èíäåêñò õóâààíà)
22 Íèéòëýõ, õýâëýõ, äóó áè÷ëýã õèéõ àæèëëàãàà
Äåôëÿòîðûí àðãà (Íèéò ¿éëäâýðëýëòèéí èíäåêñèéã ¿éëäâýðëýã÷èéí ¿íèéí èíäåêñò õóâààíà)
23 Êîêñ, øèíãýí áîëîí öàöðàã èäýâõò ò¿ëø ¿éëäâýðëýë
Äåôëÿòîðûí àðãà (Íèéò ¿éëäâýðëýëòèéí èíäåêñèéã ¿éëäâýðëýã÷èéí ¿íèéí èíäåêñò õóâààíà)
16
24 Õèìèéí á¿òýýãäýõ¿¿í¿éëäâýðëýë Äåôëÿòîðûí àðãà (Íèéò ¿éëäâýðëýëòèéí èíäåêñèéã ¿éëäâýðëýã÷èéí ¿íèéí èíäåêñò õóâààíà)
25 Ðåçèí áîëîí õóâàíöàð á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýë
Áèåò õýìæýýíèé ýêñòðàïîëÿöûí àðãà (Áèåò õýìæýýíèé èíäåêñ) - á¿òýýãäýõ¿¿íèé òîî õýìæýýã òîõèðîõ õýìæ¿¿ðýýð õýìæèíý.
26 Òºìºðëºã áóñ ýðäýñ áîäèñîîð õèéñýí ýäëýë ¿éëäâýðëýë
Äåôëÿòîðûí àðãà (Íèéò ¿éëäâýðëýëòèéí èíäåêñèéã ¿éëäâýðëýã÷èéí ¿íèéí èíäåêñò õóâààíà)
27 Òºìðèéí ¿éëäâýðëýë Áèåò õýìæýýíèé ýêñòðàïîëÿöûí àðãà (Áèåò õýìæýýíèé èíäåêñ) - á¿òýýãäýõ¿¿íèé òîî õýìæýýã òîõèðîõ õýìæ¿¿ðýýð õýìæèíý.
28 Ìàøèí òîíîã òºõººðºì溺ñáóñàä òºìºð ýäëýë ¿éëäâýðëýë
Äåôëÿòîðûí àðãà (Íèéò ¿éëäâýðëýëòèéí èíäåêñèéã ¿éëäâýðëýã÷èéí ¿íèéí èíäåêñò õóâààíà)
29 Ìàøèí, òîíîã òºõººðºìæ ¿éëäâýðëýë Äåôëÿòîðûí àðãà (Íèéò ¿éëäâýðëýëòèéí èíäåêñèéã ¿éëäâýðëýã÷èéí ¿íèéí èíäåêñò õóâààíà)
30 Áè÷èã õýðãèéí áîëîí òîîöîîëîõ òåõíèê ¿éëäâýðëýë
Äåôëÿòîðûí àðãà (Íèéò ¿éëäâýðëýëòèéí èíäåêñèéã ¿éëäâýðëýã÷èéí ¿íèéí èíäåêñò õóâààíà)
31 Öàõèëãààí ìàøèí õýðýãñýë ¿éëäâýðëýë Áèåò õýìæýýíèé ýêñòðàïîëÿöûí àðãà (Áèåò õýìæýýíèé èíäåêñ) - á¿òýýãäýõ¿¿íèé òîî õýìæýýã òîõèðîõ õýìæ¿¿ðýýð õýìæèíý.
33 Ýìíýëãèéí áàãàæ õýðýãñýë, íàðèéí õýìæ¿¿ð, õàðàà ç¿éí õýðýãñýë, öàã ¿éëäâýðëýë
Áèåò õýìæýýíèé ýêñòðàïîëÿöûí àðãà (Áèåò õýìæýýíèé èíäåêñ) - á¿òýýãäýõ¿¿íèé òîî õýìæýýã òîõèðîõ õýìæ¿¿ðýýð õýìæèíý.
35 Òýýâðèéí áóñàä õýðýãñýë ¿éëäâýðëýë Äåôëÿòîðûí àðãà (Íèéò ¿éëäâýðëýëòèéí èíäåêñèéã ¿éëäâýðëýã÷èéí ¿íèéí èíäåêñò õóâààíà)
36 Ìåáåëü òàâèëãà ¿éëäâýðëýë, áîëîâñðóóëàõ ¿éëäâýðèéí áóñàä
Äåôëÿòîðûí àðãà (Íèéò ¿éëäâýðëýëòèéí èíäåêñèéã ¿éëäâýðëýã÷èéí ¿íèéí èíäåêñò õóâààíà)
E Öàõèëãààí, äóëààíû ýð÷èì õ¿÷ ¿éëäâýðëýëò, óñàí õàíãàìæ
40 Öàõèëãààí, äóëààí, óóð ¿éëäâýðëýë
Áèåò õýìæýýíèé ýêñòðàïîëÿöûí àðãà (Áèåò õýìæýýíèé èíäåêñ) - öàõèëãààí ýð÷èì õ¿÷íèé õýìæýýã ìÿí.êâò.öàã, äóëààíû ýð÷èì õ¿÷èéã ìÿí.Ãêàë-ààð õýìæèíý.
41 Óñ àðèóòãàë, óñàí õàíãàìæ Áèåò õýìæýýíèé ýêñòðàïîëÿöûí àðãà (Áèåò õýìæýýíèé èíäåêñ) - ò¿ãýýñýí óñûã ìÿíãàí ìåòð êóá-ýýð õýìæèíý.
Õàâñðàëò 2.
Àæ ¿éëäâýðèéí ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñ
òîîöîõ æèøýý Äýýðõ àðãà÷ëàëûí äàãóó àæ ¿éëäâýðèéí ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñèéã æèøýýí äýýð òîîöú¸. ¯éëäâýðëýëèéí èíäåêñèéã òîîöîõîä áèåò õýìæýýíèé ýêñòðàïîëÿöûí áîëîí
17
äåôëÿòîðûí àðãûã àëü àëèíûã íü õýðýãëýäýã áîëîâñðóóëàõ àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàðûí õóâüä íàðèéâ÷ëàí àâ÷ ¿çüå. 1. Æèí òîîöîõ Àæ ¿éëäâýðèéí ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñ òîîöîõäîî òîãòìîë á¿òýöòýé æèíã àøèëàõ áà æèë á¿ð óã õóâèéã øèíý÷ëýí ºìíºõ æèëèéí õóâèéã äàðàà æèëèéí èíäåêñèéí òîîöîîíä àøèãëàíà. Òóõàéí æèøýýí äýýð 2007 îíû 8 äóãààð ñàðûí ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñèéã òîîöîõîä 2006 îíû æèíã àøèãëàíà. 1.1 Àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàðûí æèíã òîîöîõ. Àæ ¿éëäâýðò õàìðàãäàõ ñàëáàðóóäûã òîäîðõîéëæ, ñàëáàð òóñ á¿ð äýýð æèíã òîîöíî. Æèíã òîîöîõ ¿ç¿¿ëýëò íü àæ ¿éëäâýðèéí íèéò ¿éëäâýðëýëòèéí õýìæýý áîëîí ñàëáàð á¿ðèéí ¿éëäâýðëýëòèéí õýìæýý áàéíà. Õ¿ñíýãò 1-èéí ºãºãäëèéã æèøýý áîëãîí àâúÿ.
Àæ ¿éëäâýðèéí òóõàéí ñàëáàðûí æèí
= Òóõàéí ñàëáàðûí íèéò ¿éëäâýðëýëò
Àæ ¿éëäâýðèéí íèéò ¿éëäâýðëýëò
Õèéñâýð æèøýýíä:
Áîëîâñðóóëàõ àæ ¿éëäâýðèéí
ñàëáàðûí æèí = 395 926.5 =
0.19392
2 041 689.0
Õ¿ñíýãò 1
Àæ ¿éëäâýðèéí íèéò ¿éëäâýðëýëòýä ñàëáàðóóäûí ýçëýõ õóâèéí æèí, 2006 îí
Ñàëáàð Íèéò ¿éëäâýðëýëò
(ñàÿ òºã)
Íèéò ¿éëäâýðëýëòýä ýçëýõ õóâèéí
æèí /Æ1/ Óóë óóðõàé îëáîðëîõ àæ ¿éëäâýð 1 454 561.8 0.71243
Áîëîâñðóóëàõ àæ ¿éëäâýð 395 926.5 0.19392
Öàõèëãààí, äóëààíû ýð÷èì õ¿÷ ¿éëäâýðëýëò, óñàí õàíãàìæ 191 200.8 0.09365 Ä¯Í 2 041 689.0 1.00000
1.2 Á¿ëãèéí áóþó äýä ñàëáàðûí æèíã òîîöîõ. Àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàðóóäàä õàìààðàõ äýä ñàëáàð á¿ðèéí æèíã òîîöíî. Æèíã òîîöîõ ¿ç¿¿ëýëò íü àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàðóóäûí ¿éëäâýðëýëòèéí õýìæýý áîëîí äýä ñàëáàð á¿ðèéí íèéò ¿éëäâýðëýëòèéí õýìæýý áàéíà.
Á¿ëãèéí áóþó äýä ñàëáàðûí
æèí =
Òóõàéí äýä ñàëáàðûí íèéò ¿éëäâýðëýëò
õ
Òóõàéí ñàëáàðûí ¿éëäâýðëýëòèéí àæ ¿éëäâýðèéí
íèéò ¿éëäâýðëýëòýä ýçëýõ õóâèéí æèí
Àæ ¿éëäâýðèéí òóõàéí ñàëáàðûí íèéò ¿éëäâýðëýëò
18
Õèéñâýð æèøýýíä (Õ¿ñíýãò 2):
Õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿í, óíäàà ¿éëäâýðëýëèéí äýä
ñàëáàðûí æèí =
123 050.6 Õ 0.19392 = 0.06027
395 926.5
Õ¿ñíýãò 2
Àæ ¿éëäâýðèéí íèéò ¿éëäâýðëýëòýä äýä ñàëáàðóóäûí ýçëýõ õóâèéí æèí, 2006 îí
Äýä ñàëáàðóóä Íèéò ¿éëäâýðëýëò
(ñàÿ òºã)
Íèéò ¿éëäâýðëýëòýä ýçëýõ õóâèéí
æèí /Æ2/ Õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿í, óíäàà ¿éëäâýðëýë 123 050.6 0.06027Òàìõè ¿éëäâýðëýë 2 290.1 0.00112Íýõìýëèéí ¿éëäâýðëýë 109 869.1 0.05381Õóâöàñ ¿éëäâýðëýë, ¿ñëýã àðüñ áîëîâñðóóëàëò 29 998.4 0.01469Àðüñ, øèð áîëîâñðóóëàõ, øèðýí ýäëýë, ãóòàë ¿éëäâýðëýë 3 104.5 0.00152
Ìîä, ìîäîí ýäëýë ¿éëäâýðëýë 4 731.2 0.00232
Öààñ, öààñàí á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýë 4 768.5 0.00234Íèéòëýõ, õýâëýõ, äóó áè÷ëýã õèéõ ¿éë àæèëëàãàà 9 078.0 0.00445Êîêñ, øèíãýí áîëîí öàöðàã èäýâõò ò¿ëø ¿éëäâýðëýë 18.0 0.00001
Õèìèéí á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýë 4 627.8 0.00227
Ðåçèí áîëîí õóâàíöàð á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýë 135.8 0.00007Òºìºðëºã áóñ ýðäýñ áîäèñîîð õèéñýí ýäëýë ¿éëäâýðëýë 20 225.6 0.00991Òºìðèéí ¿éëäâýðëýë 74 879.4 0.03668Ìàøèí òîíîã òºõººðºì溺ñ áóñàä òºìºð ýäëýë ¿éëäâýðëýë 1 989.4 0.00097
Ìàøèí, òîíîã òºõººðºìæ ¿éëäâýðëýë4.6 0.00000
Áè÷èã õýðãèéí áîëîí òîîöîîëîõ òåõíèê ¿éëäâýðëýë 2 086.4 0.00102Öàõèëãààí ìàøèí, õýðýãñýë ¿éëäâýðëýë 461.1 0.00023Ýìíýëýãèéí áàãàæ õýðýãñýë, íàðèéí õýìæ¿¿ð, õàðàà ç¿éí õýðýãñýë, öàã ¿éëäâýðëýë 1 693.2 0.00083Òýýâðèéí áóñàä õýðýãñýë ¿éëäâýðëýë 1 801.9 0.00088Ìåáåëü òàâèëãà ¿éëäâýðëýë, áîëîâñðóóëàõ ¿éëäâýðèéí áóñàä 1 113.0 0.00055Áîëîâñðóóëàõ àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàðûí ä¿í 395 926.5 0.19392
19
1.3 Á¿òýýãäýõ¿¿íèé æèíã òîîöîõ. ¯éëäâýðëýëèéí èíäåêñ òîîöîõäîî áèåò õýìæýýíèé ýêñòðàïîëÿöûí àðãûã õýðýãëýäýã äýä ñàëáàðóóäûí õóâüä òóõàéí äýä ñàëáàð á¿ðò õàìààðàõ á¿òýýãäýõ¿¿íèéã òîäîðõîéëæ, òóñ á¿ð äýýð æèíã òîîöíî. Æèíã òîîöîõ ¿ç¿¿ëýëò íü àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàðò áàãòàõ äýä ñàëáàðóóäûí íèéò ¿éëäâýðëýëòèéí õýìæýý áîëîí òóõàéí äýä ñàëáàðò áàãòàõ á¿òýýãäýõ¿¿í á¿ðèéí ¿éëäâýðëýëòèéí õýìæýý áàéíà (Õèéñâýð æèøýýíä õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿í, óíäàà ¿éëäâýðëýëèéí ñàëáàðûí äýä ñàëáàðûí ãîë íýðèéí á¿òýýãäýõ¿¿í¿¿äýýð òºëººë¿¿ëæ àâàâ).
Á¿òýýãäýõ¿¿íèé æèí
=
Òóõàéí á¿òýýãäýõ¿¿íèé íèéò ¿éëäâýðëýëò
õ Òóõàéí äýä ñàëáàðûí íèéò
¿éëäâýðëýëòèéí ñàëáàðûí íèéò ¿éëäâýðëýëòýä ýçëýõ õóâèéí æèí Òóõàéí á¿òýýãäýõ¿¿í
õàìààðàõ äýä ñàëáàðûí íèéò ¿éëäâýðëýëò
Õèéñâýð æèøýýíä (Õ¿ñíýãò 3):
Ìàëûí ìàõíû æèí = 13 513.7
Õ 0.06027 = 0.00662 123 050.6
Õ¿ñíýãò 3
Àæ ¿éëäâýðèéí íèéò ¿éëäâýðëýëòýä á¿òýýãäýõ¿¿í á¿ðèéí ýçëýõ õóâèéí æèí, 2006 îí
Á¿òýýãäýõ¿¿í Íèéò ¿éëäâýðëýëò
(ñàÿ òºã)
Íèéò ¿éëäâýðëýëòýä ýçëýõ õóâèéí
æèí /Æ3/ Ìàëûí ìàõ 13 513.7 0.00662Áîëîâñðóóëñàí øèíãýí ñ¿¿ 2 789.8 0.00137Ãóðèë 23 097.8 0.01131Òàëõ 32 026.3 0.01569Àðõè, äàðñ 51 623.0 0.02528Õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿í, óíäàà ¿éëäâýðëýëèéí äýä ñàëáàðûí ä¿í 123 050.6 0.06027
Äýýðõ çàð÷ìààð àæ ¿éëäâýðèéí á¿õ ñàëáàð, äýä ñàëáàð, á¿òýýãäýõ¿¿í á¿ðèéí æèíã òîîöíî. 2. Àæ ¿éëäâýðèéí ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñ òîîöîõ õèéñâýð æèøýý Àæ ¿éëäâýðèéí ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñ òîîöîõ æèøýýã áèåò õýìæýýíèé ýêñòðàïîëÿöûí àðãûã õýðýãëýäýã õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿í, óíäàà ¿éëäâýðëýë áîëîí äåôëÿòîðûí àðãà õýðýãëýäýã íýõìýëèéí ¿éëäâýðëýëèéí çýðýã äýä ñàëáàðò àâ÷ ¿çüå.
20
2.1 Á¿òýýãäýõ¿¿íèé õóâèéí èíäåêñ òîîöîõ Õ¿ñíýãò 4
Á¿òýýãäýõ¿¿í
Íèéò ¿éëäâýðëýëò,
2006 îí (ñàÿ òºã)
Æèí
¯éëäâýðëýñýí áèåò õýìæýý
Èíäåêñ2007.VIII
2007 îíû 7-ð ñàð
2007 îíû 8-ð ñàð
2007.VII
Ìàëûí ìàõ, òí 13 513.7 0.00662 110.0 144.8 ? Áîëîâñðóóëñàí øèíãýí ñ¿¿, ìÿí.ë
2 789.8 0.00137 435.2 265.7 ?
Ãóðèë, ìÿí.òí 23 097.8 0.01131 4 581.6 5 558.4 ?Òàëõ, òí 32 026.3 0.01569 1 730.9 1 756.6 ? Àðõè äàðñ, ìÿí.ë 51 623.0 0.02528 1 016.5 974.2 ?
Õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿í, óíäàà ¿éëäâýðëýë 123 050.6 0.06027
Á¿òýýãäýõ¿¿í á¿ðèéí áèåò õýìæýýíèé õóâèéí èíäåêñèéã QQ
i
i )(0
1 òîìú¸îãîîð
( 1iQ -òàéëàíò îíû, 0iQ -ñóóðü ¿åèéí áèåò õýìæýý) áîäíî.
3164.18.1440.110
0
===QQtQ i 1 6105.0
7.2652.435
02 ===
QQtQ i
i á¿ëãèéí 1-ð á¿òýýãäýõ¿¿í áóþó õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿í, óíäàà ¿éëäâýðëýëèéí
äýä ñàëáàðûí ìàëûí ìàõíû ¿éëäâýðëýëèéí õóâèéí èíäåêñ 1.3164, i á¿ëãèéí 2-ð á¿òýýãäýõ¿¿í áóþó áîëîâñðóóëñàí øèíãýí ñ¿¿íèé ¿éëäâýðëýëèéí õóâèéí èíäåêñ 0.6105 ãàð÷ áàéíà. 2.2 Á¿ëãèéí áóþó äýä ñàëáàðûí áèåò õýìæýýíèé èíäåêñ òîîöîõ
Õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿í, óíäàà ¿éëäâýðëýëèéí äýä ñàëáàðûí áèåò õýìæýýíèé èíäåêñèéã òîîöîõûí òóëä ýíý äýä ñàëáàðò õàìðàãäàõ á¿òýýãäýõ¿¿í òóñ á¿ðèéí áèåò õýìæýýíèé õóâèéí èíäåêñèéã æèíãýýð íü ¿ðæ¿¿ëæ íèéëáýðèéã íü òóõàéí äýä ñàëáàðûí íèéò æèíä õàðüöóóëæ òîîöíî. Òóõàéëáàë:
0523.102528.001569.001131.000137.000662.0
02528.09584.001569.00148.101131.02132.100137.06105.000662.03164.111 =++++
⋅+⋅+⋅+⋅+⋅=
⋅=∑∑
ji
ijij w
wiJ
Õ¿ñíýãò-5
Á¿òýýãäýõ¿¿í
Íèéò ¿éëäâýðëýëò,
2006 îí (ñàÿ òºã)
Æèí
Áèåò õýìæýý
Èíäåêñ 2007îíû 7-ð
ñàð
2007 îíû 8-ð
ñàð
Ìàëûí ìàõ, òí 13 513.7 0.00662 110.0 144.8 1.3164
Áîëîâñðóóëñàí øèíãýí ñ¿¿, ìÿí.ë 2 789.8 0.00137 435.2 265.7 0.6105
Ãóðèë, ìÿí.òí 23 097.8 0.01131 4 581.6 5 558.4 1.2132 Òàëõ, òí 32 026.3 0.01569 1 730.9 1 756.6 1.0148
Àðõè äàðñ, ìÿí.ë 51 623.0 0.02528 1 016.5 974.2 0.9584
Õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿í, óíäàà ¿éëäâýðëýë
123 050.6 0.06027 1.0523
%
21
Õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿í, óíäàà ¿éëäâýðëýëèéí äýä ñàëáàðûí áèåò õýìæýýíèé èíäåêñ 105.23 õóâü ãàð÷ áàéãàà áºãººä õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿í, óíäàà ¿éëäâýðëýëèéí äýä ñàëáàðûí ¿éëäâýðëýë 2007 îíû 8 äóãààð ñàðä ºìíºõ ñàðààñàà 5.23 õóâèàð ºññíèéã òîîöîæ ãàðãàâ. Äýýðõòýé àäèë çàð÷ìààð áèåò õýìæýýíèé ýêñòðàïîëÿöûí àðãà õýðýãëýäýã áóñàä äýä ñàëáàðûí ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñèéã òîîöíî.
2.3 ¯éëäâýðëýã÷èéí ¿íèéí èíäåêñ àøèãëàí ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñèéã òîîöîõ
Íýõìýëèéí ¿éëäâýðëýëèéí äýä ñàëáàðûí õóâüä á¿òýýãäýõ¿¿í¿¿ä íü íýãýí òºðëèéí áóñ, ÷àíàðûí ººð÷ëºëò èõòýé ó÷èð óã äýä ñàëáàðûí ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñèéã òîîöîõäîî äåôëÿòîðûí àðãûã õýðýãëýíý. Òóõàéëáàë, äýä ñàëáàðûí îíû ¿íýýðõ ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñèéã ¿éëäâýðëýã÷èéí ¿íèéí èíäåêñò õàðüöóóëàí ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñèéã òîäîðõîéëíî. Õ¿ñíýãò-5
Äýä ñàëáàð
Íèéò ¿éëäâýðëýëò,
2006 îí (ñàÿ òºã) Æèí
¯éëäâýðëýëèéí õýìæýý, îíû ¿íýýð,
ñàÿ òºãðºã Îíû ¿íýýðõ ¿éëäâýðëýë-èéí èíäåêñ 2007
îíû 7-ð ñàð
2007 îíû 8-ð
ñàð Íýõìýëèéí ¿éëäâýðëýë
109 869.1 0.05381 2 384.6 2 708.2 1.2928
2007 îíû 8 äóãààð ñàðûí íýõìýëèéí ¿éëäâýðëýëèéí äýä ñàëáàðûí îíû ¿íýýðõ ¿éëäâýðëýëèéí õýìæýýã 7 äóãààð ñàðûí ¿éëäâýðëýëèéí õýìæýýíä õàðüöóóëàí òóõàéí ñàðûí îíû ¿íýýðõ ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñèéã òîîöíî (2708.2 : 2384.6=1.2928). Õ¿ñíýãò-6
Äýä ñàëáàð
Íèéò ¿éëäâýðëýëò,
2006 îí (ñàÿ òºã) Æèí
2007 îíû 8-ð ñàð
¯éëäâýðëýë-èéí èíäåêñ
Îíû ¿íýýðõ
¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñ
¯éëäâýðëýã÷èéí ¿íèéí èíäåêñ
Íýõìýëèéí ¿éëäâýðëýë 109 869.1 0.05381 1.2928 0.9888 1.3075
Îíû ¿íýýðõ ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñèéí ¿éëäâýðëýã÷èéí ¿íèéí èíäåêñò õàðüöóóëàí ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñèéã òîîöíî (1.2928 : 0.9888=1.3075). 2.4 Ñàëáàðûí ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñ òîîöîõ
Óóë óóðõàé, îëáîðëîõ àæ ¿éëäâýð áîëîí öàõèëãààí, äóëààíû ýð÷èì õ¿÷
¿éëäâýðëýëò, óñàí õàíãàìæèéí ñàëáàðûí á¿õ äýä ñàëáàðóóäûí õóâüä áèåò õýìæýýíèé ýêñòðàïîëÿöûí àðãûã õýðýãëýí ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñèéã òîîöîõ áºãººä áîëîâñðóóëàõ àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàðûí õóâüä áèåò õýìæýýíèé ýêñòðàïîëÿöûí áîëîí äåôëÿòîðûí àðãûã õîñëóóëàí õýðýãëýíý. Èéìýýñ æèøýý áîëãîæ áîëîâñðóóëàõ àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàðûí ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñèéã òîîöú¸. Óã èíäåêñèéã òîîöîõäîî
22
óã ñàëáàðò õàìààðàõ äýä ñàëáàð á¿ðèéí ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñèéã æèíãýýð íü ¿ðæ¿¿ëæ íèéëáýðèéã íü òóõàéí ñàëáàðûí æèíãèéí íèéëáýðò õàðüöóóëíà.
Õ¿ñíýãò-7
Á¿ëýã Íèéò ¿éëäâýðëýëò, 2006 îí (ñàÿ òºã)
Æèí
¯éëäâýðëýëèéí èíäåêñ
(2007îíû 8-ð ñàð)
Õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿í, óíäàà ¿éëäâýðëýë 123 050.6 0.06027 1.0523
Òàìõè ¿éëäâýðëýë 2 290.1 0.00112 1.1295
Íýõìýëèéí ¿éëäâýðëýë 109 869.1 0.05381 1.3075
Õóâöàñ ¿éëäâýðëýë, ¿ñëýã àðüñ áîëîâñðóóëàëò
29 998.4 0.01469 1.0869
Àðüñ, øèð áîëîâñðóóëàõ, øèðýí ýäëýë, ãóòàë ¿éëäâýðëýë
3 104.5 0.00152 0.0361
Ìîä, ìîäîí ýäëýë ¿éëäâýðëýë 4 731.2 0.00232 0.8936
Öààñ, öààñàí á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýë
4 768.5 0.00234 3.2861
Íèéòëýõ, õýâëýõ, äóó áè÷ëýã õèéõ ¿éë àæèëëàãàà
9 078.0 0.00445 1.0040
Êîêñ, øèíãýí áîëîí öàöðàã èäýâõò ò¿ëø ¿éëäâýðëýë 18.0 0.00001 1.0000
Õèìèéí á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýë 4 627.8 0.00227 1.1358
Ðåçèí áîëîí õóâàíöàð á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýë
135.8 0.00007 1.4636
Òºìºðëºã áóñ ýðäýñ áîäèñîîð õèéñýí ýäëýë ¿éëäâýðëýë
20 225.6 0.00991 0.8089
Òºìðèéí ¿éëäâýðëýë 74 879.4 0.03668 0.8506
Ìàøèí òîíîã òºõººðºì溺ñ áóñàä òºìºð ýäëýë ¿éëäâýðëýë
1 989.4 0.00097 0.3382
Ìàøèí, òîíîã òºõººðºìæ ¿éëäâýðëýë 4.6 0.00000 4.9788
Áè÷èã õýðãèéí áîëîí òîîöîîëîõ òåõíèê ¿éëäâýðëýë
2 086.4 0.00102 1.1417
Öàõèëãààí ìàøèí, õýðýãñýë ¿éëäâýðëýë
461.1 0.00023 0.5789
Ýìíýëýãèéí áàãàæ õýðýãñýë, íàðèéí õýìæ¿¿ð, õàðàà ç¿éí õýðýãñýë, öàã ¿éëäâýðëýë
1 693.2 0.00083 0.8871
Òýýâðèéí áóñàä õýðýãñýë ¿éëäâýðëýë
1 801.9 0.00088 1.1006
Ìåáåëü òàâèëãà ¿éëäâýðëýë, áîëîâñðóóëàõ ¿éëäâýðèéí áóñàä
1 113.0 0.00055 0.8304
395 926.5 0.19392 ?
23
Áîëîâñðóóëàõ àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàðûí ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñ 1.0880 áóþó
8.80 õóâèéí ºñºëòòýé ãàðëàà. Äýýðõòýé àäèë çàð÷ìààð áóñàä ñàëáàðûí èíäåêñèéã òîîöíî. 2.4 Àæ ¿éëäâýðèéí ¿éëäâýðëýëèéí åðºíõèé èíäåêñ òîîöîõ
Àæ ¿éëäâýðèéí åðºíõèé èíäåêñèéã òîîöîõäîî óóë óóðõàé îëáîðëîõ ¿éëäâýð; áîëîâñðóóëàõ ¿éëäâýð; öàõèëãààí, äóëààíû ýð÷èì õ¿÷, óñàí õàíãàìæèéí ñàëáàðûí èíäåêñèéã æèíãýýð íü ¿ðæ¿¿ëæ íèéëáýðèéã íü äýýðõ ñàëáàðûí æèíãèéí íèéëáýðò õàðüöóóëíà.
Õ¿ñíýãò-8
Ñàëáàð Íèéò ¿éëäâýðëýëò, 2006 îí (ñàÿ òºã)
Æèí Èíäåêñ
Óóë óóðõàé îëáîðëîõ ¿éëäâýð 1 454 561.8 0.71243 1.0296
Áîëîâñðóóëàõ ¿éëäâýð 395 926.5 0.19392 1.0880
Öàõèëãààí, äóëààíû ýð÷èì õ¿÷, óñàí õàíãàìæ
191 200.8 0.09365 1.0406
Àæ ¿éëäâýðèéí ä¿í 2 041 689.0 1.00000 ?
04196.109365.019392.071243.0
09365.00406.119392.00880.171243.00296.1=
++⋅+⋅+⋅
=⋅+⋅+⋅
=
∑=
E
Cnn
EE
DD
CC
W
WJWJWJI
Àæ ¿éëäâýðèéí ¿éëäâýðëýëèéí åðºíõèé èíäåêñ 2007 îíû 8 äóãààð ñàðä ºìíºõ
ñàðòàé õàðüöóóëàõàä ìàíàé æèøýýãýýð 1.04196 áóþó àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàðûí ¿éëäâýðëýëò 4.2 õóâèéí ºñºëòòýé ãàðàâ.
Äýýðõ çàð÷ìààð àæ ¿éëäâýðèéí ¿éëäâýðëýëèéí èíäåêñèéí òîîöîîã ñàð á¿ð òîîöîæ ãàðãàíà.
______________________o 0 o______________________
0880.119392.021099.0
==⋅
=∑∑
in
ininD
wwJ
J