ΓΛΩΣΣΑΡΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΩΝ

ΟΡΩΝ

ΑΝΟΙΚΕΙΩΣΗ Σύμφωνα με τη φορμαλιστική θεωρία το ενδιαφέρον

επικεντρώνεται στη λογοτεχνικότητα του κειμένου, η οποία ανακαλύπτεται στην «ανοικείωση» και στις τεχνικές που τη διασφαλίζουν. Ως ανοικείωση θεωρείται η χειραφέτηση των λέξεων από την συνηθισμένη τους σημασία μέσω νέων συνδυασμών. Kύριο χαρακτηριστικό της είναι το παραξένισμα του δέκτη, η τοποθέτησή του απέναντι σε μια κατάσταση που δυσκολεύεται να αναγνωρίσει αυτόματα, με βάση το αποθεματικό των παραστάσεων που έχει καταγράψει ως γνωστές . Είναι τελικά μια έκκληση για ενεργοποίηση των αισθήσεων και της άμεσης, βιωματικής σχέσης με τα πράγματα.

 

ΔΙΑΚΕΙΜΕΝΙΚΟΤΗΤΑ

με τη θεωρία της διακειμενικότητας τα λογοτεχνικά κείμενα δεν αναφέρονται απαραίτητα στην εξωτερική πραγματικότητα αλλά σε πολλές περιπτώσεις αναφέρονται άμεσα σε άλλα κείμενα. Γεννιέται έτσι η έννοια του διακειμένου, των διάφορων δηλαδή κειμενικών στοιχείων τα οποία μπορούμε να εντοπίσουμε σε περισσότερα από ένα λογοτεχνικά έργα. είναι πολύ πιθανό δύο κείμενα να συνδέονται μεταξύ τους χωρίς να το έχουν συνειδητοποιήσει οι δημιουργοί τους

ΔΙΗΓΗΜΑ● Σύντομη μορφή αφήγησης ● αρχιτεκτονική διάρθρωση της αφήγησης ● θέματα: γεγονότα της καθημερινής ζωής ● ορισμένο τοπικό, χρονικό και κοινωνικό πλαίσιο ● αρετή: η πειστικότητα ● τεχνικά μέσα: α) πλοκή μύθου β) παραστατικότητα περιγραφής γ) ζωντάνια διαλόγων δ) φυσικότητα της αφήγησης  

ΕΓΚΙΒΩΤΙΣΜΟΣ 

αφηγηματική τεχνική κατά την οποία μία αφήγηση εμπεριέχει μία άλλη ως διακριτό τμήμα της

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΜΟΝΟΛΟΓΟΣ Κύριος στόχος της τεχνικής αυτής είναι να φέρει στην

επιφάνεια την αδιάκοπη ροή σκέψεων, εικόνων, αναμνήσεων, συνειρμών και εντυπώσεων που διασχίζουν την ψυχή και το νου του ήρωα, σαν να ήταν δυνατόν να διατυπωθούν όλα αυτά σε λόγο αυτόματα, τη στιγμή ακριβώς που γεννιούνται. Πρόκειται για ένα εντελώς ιδιόμορφο είδος αφηγηματικού λόγου, που δίνει την εντύπωση ότι προσπαθεί να μας εισαγάγει στην εσώτερη ζωή του ήρωα, σαν να μην είχαμε κανενός είδους συγγραφική παρέμβαση: ακόμη και η συντακτική οργάνωση του λόγου είναι υποτυπώδης, σα να μιλά πραγματικά το υποσυνείδητο.Από γλωσσικής πλευράς, ο εσωτερικός μονόλογος προϋποθέτει μια γραφή ελλειπτική, ασυνεχή, διακοπτόμενη και αντιφατική. Η όποια πληροφορία παρέχεται με τρόπο υπαινικτικό και φευγαλέο .

ΗΘΟΓΡΑΦΙΑ

αναπαράσταση περιγραφή και απόδοση ηθών, εθίμων της ιδεολογίας και της ψυχοσύνθεσης ενός λαού όπως αυτά διαμορφώνονται υπό την επίδραση του φυσικού περιβάλλοντος και των ιστορικών και κοινωνικών συνθηκών σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο

IN MEDIA RES

        Η αφήγηση αρχίζει από το "κέντρο" του μύθου, δηλαδή από το γεγονός που αποτελεί την "καρδιά" της πλοκής, από το πιο ουσιαστικό και το πιο καίριο περιστατικό. Όταν ένα αφηγηματικό κείμενο αρχίζει in medias res, δημιουργείται στον αναγνώστη ένα αφηγηματικό κενό, δηλαδή κάποια απορία και ορισμένα ερωτηματικά για τα γεγονότα που χρονικά προηγούνται και τα οποία ο αναγνώστης προς το παρόν αγνοεί.

Το αφηγηματικό κενό προκαλεί το ενδιαφέρον και διεγείρει την προσοχή του αναγνώστη, επειδή ακριβώς του δημιουργεί εύλογες απορίες. Στη συνέχεια, βέβαια, οι απορίες και το "κενό" του αναγνώστη αίρονται, γιατί ο συγγραφέας βρίσκει την ευκαιρία, με αναδρομική αφήγηση αποκαθίσταται η ομαλή ροή και εξέλιξη του μύθου.

ΚΛΑΣΣΙΚΙΣΜΟΣ

• Εμφανίζεται κατά την εποχή της Αναγέννησης.• Ο καλλιτέχνης ακολουθεί τα πρότυπα, τις αρχές και

τα ιδεώδη της τέχνης της κλασικής εποχής.• Η έκφραση διακρίνεται από πληρότητα, αρτιότητα

και συμμετρία.• Κέντρο του κλασικισμού ο άνθρωπος, ως ον «καλό

κάγαθό» που καταξιώνεται με τον αγώνα του.• Η φαντασία και το συναίσθημα πειθαρχούν στον

ορθό λόγο και την καλλιτεχνική τελειότητα.

ΜΠΑΛΑΝΤΑ• ( Ετυμολογικά, προέρχεται από τη γαλλική λέξη ballade=• χορός).• Είναι αφηγηματικό ποίημα, που συνδυάζει επικά, λυρικά και

δραματικά στοιχεία.• Διακρίνεται σε δύο είδη:• α) στη μπαλάντα σταθερής μορφής, με ορισμένο στιχουργικό

τρόπο σύνθεσης και• β) στην ελεύθερη μπαλάντα με βασικό γνώρισμα το

περιεχόμενο της.• • αποτελείται από τρεις στροφές με τον ίδιο αριθμό στίχων( 8-

12 στίχοι) και μια τέταρτη στροφή που λειτουργεί ως κατακλείδα και συμπυκνώνει όλο το νόημα του ποιήματος

ΛΥΡΙΣΜΟΣ

    

 Η εξωτερίκευση του εσωτερικού κόσμου του λογοτέχνη (σκέψεων, απόψεων, βιωμάτων, συναισθημάτων) με τη χρήση μάλιστα πλούσιων και εντυπωσιακών εκφραστικών μέσων. Με άλλα λόγια, ο λυρισμός περιλαμβάνει το στοιχείο της συναισθηματικής φόρτισης και εκφράζει την εσωτερική ζωή του λογοτέχνη

ΣΟΝΕΤΟ

• Είναι είδος 14στιχου ποιήματος, αποτελούμενο από δυο τετράστιχες και δύο τρίστιχες στροφές.

• Το κεντρικό νόημα του σονέτου βρίσκεται συνήθως στο τέλος του και μάλιστα στον τελευταίο στίχο του.

• Θέματα: ερωτικά,φιλοσοφικά,σατιρικά,ελεγειακά

ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ

• Εμφανίζεται και κυριαρχεί από 1870 έως και 1920.• Έμφαση στην εσώτερη συγκινησιακή και αισθητική

εμπειρία.• Μουσική χρήση του γλωσσικού υλικού.• Χρήση συμβόλων με πολυδιάστατες ερμηνείες.• Υιοθεσία ελεύθερου και ανομοιοκατάληκτου στίχου.

ΥΠΕΡΡΕΑΛΙΣΜΟΣ

•  Λέγεται και σουρεαλισμός.• Αφορά την παράσταση των υποσυνείδητων ενεργειών,

την απουσία επεξεργασίας από την κριτική σκέψη, την υπέρβαση του πραγματικού και αισθητού κόσμου.

• Εμφανίζεται στη Γαλλία, 1924, ως ζωγραφικό ρεύμα.• Καθιερώνει τη λεγόμενη «αυτόματη γραφή».• Φέρνει στην επιφάνεια τις αόρατες διασυνδέσεις των

πιο ανόμοιων πραγμάτων.• Απόλυτη ελευθερία στο λεξιλόγιο και τη στιχουργική,

απρόσμενοι συνδυασμοί λέξεων, εντυπωσιακές εικόνες.

ΦΟΥΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

• Λέγεται και μελλοντισμός.• Δημιουργός του ο Ιταλός Μαρινέττι.• Χρήση γλώσσας απελευθερωμένης από συντακτικά δεσμά

και μέτρα.• Εκδηλώνει λατρεία για τη μηχανή, την ταχύτητα, τον

κίνδυνο, τον πρωτογονισμό.• Ελεύθερος στίχος, χαλαρή και ανορθόδοξη σύνταξη ,

απουσία στίξης ( γεωμετρικά ή σχηματικά ποιήματα)• Αναπάντεχες και συναρπαστικές εικόνες.• Νέο ποιητικό λεξιλόγιο• Προκλητική διάθεση προς το κοινό