พระบรมสารรกธาต พระอรหนตธาต

สงอนสงคาแหงพระพทธศาสนา

น ำเพชร

หนา 2

...ผใด พงบชาพระสมมาสมพทธเจา ซงเปนผนาของโลก

ขณะยงทรงพระชนมอยกด พงบชาพระธาต แมประมาณเทาเมลดพนธผกกาด

ของพระองคแมปรพนพพานแลวกด เมอจตของผนนเลอมใสเสมอกน

บญกยอมเสมอกน...

พระบรมสารรกธาต พระอรหนตธาต และอฐธาต สงอนสงคาแหงพระพทธศาสนา

ยสมง สะยงส ชนะธาต วะราสะมนตา ฉพพณณะรงส วสะเรห สมชชะลนตา ตสสะ โลกะหตะเหต ชนสสะ

ถบงตง ถปะมพภตตะมง สระสานะมตะวา

“พระบรมธาตอนประเสรฐทงหลายของพระพทธเจารงเรองโดยรอบ ดวยถองแถวแหงพระรศม ๖ ประการ ประดษฐานอย ณ สถปองคใด ขาพเจาขอนอมบชาพระสถปอนบรรจพระบรมธาตของพระพทธเจาพระองคนน อนเปนเหตใหเกดประโยชนแกโลก อนนาอศจรรยยงนน ดวยเศยรเกลา”

( จากอารมภกถาในพระคมภรถปวงศ ตานานวาดวยการสรางพระสถปเจดย พระวาจสสรเถระ พระเถระชาวลงกา ไดรจนาไวเมอ ๗๐๐ ปเศษมาแลว ระหวางราว พ.ศ. ๑๗๗๙ – ๑๘๑๕ หรอระหวาง พ.ศ. ๑๗๗๓ – ๑๘๐๓ )

น ำเพชร

หนา 3

พระบรมสารรกธาต และ พระอรหนตธาต

๑. เปนโบราณวตถทหายากยง ๒. ใครมยอมหวงแหนยงนก ๓. เมอพระบรมธาตและพระธาตประดษฐานอย ณ ทใด ยอมนาแตสรมงคลมาส ณ ทนน ๔. อานภาพพระพทธคณสงยงหาสงใดเปรยบมได

อานสงสแหงการไดสรางกศลกบพระธาต ถวายฉตรยอดพระเจดย ----> ไดรบการเคารพยกยอง เกดในชาตตระกลสง มสงาราศ ถวายทองคา ----> ผวพรรณงาม เปลงปลง อดมมงคง ถวายเงน ----> ใจสวางไสว อยเยนเปนสข ถวายอญมณ ----> รศมกายทพยสวาง มราศ มกประสบโชคด ถวาย, บรรจพระเครอง ----> มกาลงใจตอสกบอปสรรค มกมคนชวยเหลอเวลามปญหา ถวายแผนทองคาเปลวปดองคพระเจดย ----> มราศผวพรรณงาม ใจสวาง อบอนใจ ถวายอฐ หน ปน ทราย ----> มแตความมนคงในชวต ใจคอหนกแนน ไมโลเล สรางองคพระเจดย ----> มกไดสงอนพงปรารถนา สขภาพด ไมมวนอดตาย ถวายธงหลากสประดบองคพระธาต ----> มสงาราศ กายทพยสวาง ถวายโคมไฟใหแสงสวาง ,เทยน ----> ใจสวาง ชวตสะดวกสบาย มอปสรรคนอยลง มปญญา ธรรมสงขน เบกทางสทพยเนตร ถวายดอกไมอนบรสทธตางๆ ----> สขสงบใจ ใจสะอาดสดชนผองแผว ถวายธป เครองหอมตางๆ ----> อบอนมนคงในใจ ใจสวางมอปสรรคนอยลง มกลนกายสะอาด รสกสดชนเสมอ ถวายแผนหนปพนพระเจดย ----> มบรวารด มสมาธดขน มเวลาปฏบตธรรมมากขน ถวายกระจกสประดบองคพระเจดย ----> กายทพยสวาง มสงาราศ มคนศรทธา เหนความดในตว ถวายผาเหลองครอง(หม)องคพระเจดย ----> เพมเนกขมมบารม ใจสงบขน มโอกาสไดวมตตธรรมเรวขน สรงนาพระธาต ----> ใจสะอาดสงบสวางขน กายและใจชมชนแจมใส สขภาพด ถวายขาว อาหาร เวรขาวบชาพระธาต ----> อดมสมบรณ อมอกอมใจ สขภาพด เวยนเทยนรององคพระเจดย ----> เพมวสยปจจยแหงกศลธรรม เปนสรมงคล ชวยยกระดบจตใจใหสงขน สะอาดขน

น ำเพชร

หนา 4

แสดงความเคารพอยางสงสดตอพระธาตจากใจจรง ----> เปนทเคารพยกยอง มกไมมใครเขาใจผดหรอมองอะไรผดๆ ไดบารมวมตตรรมจากพระบรมธาต พาไปสวสทธมรรค ผล นพพานไดเรวยงขน เปนเจาภาพหรอมสวนชวยจดงานฉลองพระธาต ----> ประสบสขในชวตโดยทวไปแทบทกดานอดมมงคง มคนเคารพยกยองชวยเหลอเสมอ บรณซอมแซมเจดยพระธาต ----> สขภาพด อายยน รปรางหนาตาผวพรรณด มฐานะมนคง สรางเจดยบรรจพระบรมธาต ----> ชวตมนคงสขสมปรารถนาทกดาน เปนทเคารพยกยอง ไดมรรคผล นพพาน เรวขน ถวายพระบรมธาตเพอบรรจในเจดย ----> เปนทเคารพยกยอง สขสมปรารถนาในชวต ประสบพบเจอแตสงทดงาม ไดอรยมรรคผลนพพานเรวขน ถวายภาชนะบรรจพระบรมธาตในเจดย ----> มชวตมงคง ปลอดภย มงคง มบรวารด มเกยรต เปนทยกยอง ถวายบทสวด เทปสวดมนตสวดบชาพระธาต ----> เปนทยกยองสรรเสรญจากคนทกหมเหลา ไดยนไดพบแตสงทดงาม เสยงใสไพเราะ มวาจางดงาม มสมาธดขน อานสงสจากการบชาพระบรมสารรกธาต และพระอรหนตธาต

๑. ไมถงแกความตายกอนเวลา เชน ตายโหง และ คมศาสตราวธ ๒. มอปสรรคปญหายอมผานพนไดแนนอน ๓. ประกอบการคาพาณชยยอมจะเจรญรงเรอง ๔. รบราชการ ยศ ตาแหนงจะเจรญขน ๕. มเสนหเมตตามหานยม มหาโชค มหาลาภ และ คลาดแคลว ๖. เทวดาอารกษคมครองรกษาตลอดกาล ๗. เมอดบจตมสคตสรวงสวรรคเปนทไปในเบองหนา ๘. ในบานเรอนครอบครวจะสงบสขรมเยน และเจรญรงเรอง ๙. มเดช มอานาจวาสนา บารมแผไพศาล บรวารจะเคารพ หมชนจะยาเกรง ๑๐. อานสงสนอกจากนสดแลวจะอธษฐาน

น ำเพชร

หนา 5

"พระบรมสารรกธาต" คอ พระธาตสวนยอยทบงเกดแตองคสมเดจพระสมมาสมพทธเจาโดยเฉพาะ มไดเปนคาทใชเรยก พระธาตของพระอรหนตสาวก หรอพระธาตเจดยตางๆ (บางทเรยกวา"พระบรมธาต" หรอ "พระสารรกธาต" กได

"พระธาต" คอ กระดก หรอ สวนของรางกายตางๆ เชน ผม ขน เลบ ฟน หนง โลหต ฯลฯ ทมคณลกษณะเปนทแตกตางจากสามญชนทวไป โดยมลกษณะคลาย ' ธาต ' ซงหากมองโดย ไมสงเกตใหดแลว กคลาย กรวด หน แกว เพชร ฯลฯ

คาวา “พระบรมสารรกธาต” อาจแยกไดเปน ๒ ตอน คอ “พระบรม” ตอนหนง และ “สารรกธาต” ตอนหนง คาวา “พระ” นนแปลไดวา ประเสรฐ “บรม” พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถานใหความหมายไววา อยางยง ทสด “พระบรม” จงอาจแปลไดวา “ผประเสรฐอยางยง” สวนคาวา “สารรกธาต” นนแปลไดวา “พระธาตสวนยอยซงแยกออกจากพระสรระกาย”

เมอรวมทงหมดเขาดวยกนแลว กอาจแปลไดวา “พระธาตสวนยอยซงแยกออกจากพระสรระกายของพระบรมศาสดาผประเสรฐสด” แตหากพดอยางภาษาชาวบานธรรมดากอาจเรยกไดวา “กระดกของพระพทธเจา” นนเอง

ทเรยกวา “พระธาตสวนยอยซงแยกออกจากพระสรระกายของพระบรมศาสดาผประเสรฐสด ” กเนองดวยพระบรมสารรกธาตนน มอย ๒ ประเภทดวยกน และสวนทมปรากฏอยในโลกมนษยโดยทวไปนน ลวนเปนประเภททแยกกระจดกระจายจากกนทงสน ดงจะปรากฏรายละเอยดในตอนตอไป การทเราไมเรยก “พระบรมสารรกธาต” ของพระพทธองควา “พระบรมอฐ” อยางกระดกของพระมหากษตรยกเพราะวา “พระบรมสารรกธาต” นนมคณลกษณะและอานภาพผดแปลกแตกตางกบกระดกของมนษยสามญธรรมดาเปนอนมาก โดยมลกษณะเปน “ธาต” ชนดหนง ซงเมอมองดผวเผนแลว คลายหน คลายแกว คลายเพชร ฯลฯ โดยเหตน จงมผนยมเรยกกนอยางสน ๆ วา “พระธาต”

แตอยางไรกด คาวา “พระธาต” นไมอาจชใหชดลงไปไดวาเปนกระดกของใครกนแน เพราะกระดกของพระอรหนต ผเปนอรยสงฆสาวก กจะมลกษณะเปน “พระธาต” อกดวยเชนกน และมอานภาพความศกดสทธผดแผกแตกตางไปจากกระดกมนษยสามญอกเชนกน เพยงแตวาแตกตางไปจาก “พระธาต” ของพระพทธองคบางเทานน นอกจากน คาวา “พระธาต” เรายงอาจใชหมายถง พระสถป หรอพระ

เจดยทบรรจพระบรมสารรกธาตไดอกดวย เชน พระธาตพนม พระธาตดอยสเทพ พระธาตหรภญชย

น ำเพชร

หนา 6

พระธาตไชยา ฯลฯ แมคาวา “พระบรมธาต” กเ ชนกน แมจะเจาะจงใชเ รยกเฉพาะกระดกของพระพทธเจากตาม แตกนยมใชเรยกพระสถปเจดยทบรรจพระบรมสารรกธาตอกเชนกน เชน พระบรมธาตเมองนครศรธรรมราช พระบรมธาตจงหวดชยนาท ฯลฯ

ดงนนรปศพทตาง ๆ ทหมายถงกระดกพระพทธเจา ซงมอยดวยกนมากมายหลายรปแบบ เชน พระธาต พระบรมธาต พระสรระธาต พระอฐธาต ฯลฯ ลวนแตไมอาจชใหชดลงไปไดวาเปนกระดกของพระพทธเจาไดทงสน

โดยเหตนจงไดมการบญญตศพทขนมาใหมใชเรยกเฉพาะกระดกของพระบรมศาสดาพระสมมาสมพทธเจาเทานน คอคาวา

“พระบรมสารรกธาต” หมายถง พระธาตทนบเนองหรอเปนสวนทางรางกาย หรอ พระวรกายขององคพระสมมาสมพทธเจาโดยเฉพาะ มใชพระธาตของพระอรหนตสาวก และมไดหมายถง พระธาตเจดย หรอ พระสถปเจดยอกตอไป เพราะฉะนน จะเปนการถกตองทสด เหมาะสมทสดทเราตองเรยกพระบรมอฐของพระพทธเจาของเราวา “พระบรมสารรกธาต” ใหเปนการแนนอนตายตวลงไปโดยเดดขาด

พระบรมสารรกธาต 9 สณฐาน ทชมรมรกษพระบรมธาตแหงประเทศไทยรวบรวมไว

น ำเพชร

หนา 7

ลกษณะของพระบรมสารรกธาต ดงไดกลาวมาแลว วาพระบรมธาตหรอพระบรมสารรกธาตนน แททจรงกคอ พระบรมอฐ หรอ

กระดกขององคสมเดจพระบรมศาสดาพระสมมาสมพทธเจา พระผประทานกาเนดพระบวรพระพทธศาสนานนเอง แตทไมเรยก “พระบรมอฐ” กเปนเพราะพระบรมสารรกธาตมลกษณะและอานภาพแตกตางจากกระดกของมนษยธรรมดาสามญเปนอนมาก ทงนกเพราะสมเดจพระบรมศาสดาทรงเปนพระอจฉรยบคคล อรยบคคล และโลกตรบคคล กลาวคอทรงเปนบคคลทนาอศจรรย เปนบคคลทประเสรฐเลศยง และ เปนบคคลทอยเหนอโลก เปนผลวงพนวสยของสามญชนแลวโดยสนเชง ไดทรงสรางสมบารมไวอยางอเนกอนนต ตลอดกาลเวลาอนยาวนานยง

พระพทธองคทรงสมบรณ และ บรบรณดวยพระวสทธคณ พระปญญาคณ และพระกรณาคณอยางยงทไมอาจจกมบคคลอนใดมาเปรยบได ทรงมพทธานภาพอนยงใหญไพศาลแผซานตลอดไปทวทง

จกรวาล ทรงเปนผสาเรจพระอรหตตผล และบรรลถงซงพระนพพาน อนเปนธรรมวเศษยอดยง ไมมสงใดจะยงไปกวายากทผใดจะพงบรรลได ไมวาในอดต ปจจบน หรออนาคตกตาม

เพราะฉะนน กระดกของพระพทธองค หรอพระบรมสารรกธาต จงมคณลกษณะเปนพเศษเปนของวเศษผดแผกแตกตางไปจากกระดกของปถชนธรรมดาโดยสนเชง

พระบรมสารรกธาตน มใชมลกษณะเหมอนดงกระดกมนษยสามญธรรมดาโดยทวไปหากแตมลกษณะเปน “ธาต” ชนดหนง ซงเมอมองดผวเผนแลวกจะคลายไขมกขนาดเลก คลายหน คลายแกว คลายเพชร ฯลฯ และมสสนวรรณะตาง ๆ กน เชน ขาวสกใส ขาวดจงาชาง เขยว เหลองออน สทอง แดงเรอ ๆ ฯลฯ

พระบรมสารรกธาตทมลกษณะคลายเพชรนนเทาทเคยพบมอย ๒ ชนดดวยกน คอชนดใสและชนดขน หากเปนเพชรชนดใสกจะเปนองคขนาดเลก สองแสงเปนประกายแวววบจบตาเลยทเดยว หากเปนชนดเพชรขนกจะมองคขนาดเของขนมา แตทวาไมสองแสงเปนประกายเทากบชนดเพชรใส เมอกลาวโดยทวไปแลว พระบรมสารรกธาต หรอ พระธาตของพระอรหนตสาวกนน จะมลกษณะดงตอไปน

น ำเพชร

หนา 8

๑. มรปพรรณสณฐานตาง ๆ กน เชน กลม เสยว ยาว ร เปนเหลยม บางอยางกมลกษณะคลายกระดกคนธรรมดา ตางแตทวามขนาดเลกกวามาก วรรณะโดยทวไป จะออกเปนมนเลอม มสตาง ๆ เปนตนวา ออกขาวเปนงาชาง ขาวสกใส แดงเรอ ๆ เหลองปนแดง เหลองออน ฯลฯ

๒. เมอมองดโดยผวเผนแลว คลายกอนหน กอนกรวด หรอไขมกขนาดเลก แตเมอพจารณาโดยละเอยดแลวกจะมใชกอนหน กรวด หรอไขมก เพราะมนาหนกเบากวามาก และมความดงดดคลายแมเหลกแตไมแรงเทาแมเหลก กลาวคอ ดดวตถอน ๆ อยางแมเหลกไมไดแตมกจะรวมตวเขาหากน ดวยเหตนพระบรมสารรกธาตขนาดเลกทลอยนาไดนน หากลอยคราวละหลาย ๆ องคกมกจะรวมจบกลมตดกนเปนแพ และคงจะเปนเพราะเหตนเอง บรรดาเกจอาจารยทงหลาย จงไดกลาวไววา ผทมพระบรมสารรกธาตหากหมนปฏบตบชาและถวายสกการะ ตามกรรมวธอนเหมาะสมแลวกจะบนดาลใหพระบรมสารรกธาต หรอพระธาตองคอน ๆ เสดจปาฏหารยมารวมอยดวยกนได

๓. ความแตกตางระหวางพระบรมสารรกธาตกบกอนหนกอนกรวด ซงมรปพรรณสณฐาน สสน และขนาดไลเลยกน อนจะพงเหนไดชดอกประการหนง กคอการใชเครองมอวทยาศาสตรเขาชวยวนจฉย โดยใชกลองจลทรรศนชนดพเศษทมสมรรถภาพสงใชสาหรบสองเหลก ซงสามารถสองดเนอโลหะทะลทะลวงเขาไปขางในได เมอนากลองจลทรรศนดงกลาวมาสองดพระบรมสารรกธาตแลวกจะเหนเปนสรงทองสองแสงวาววบจบตานาดมาก

เหตใดทพระบรมสารรกธาตมลกษณะแตกตางจากอฐของบคคลธรรมดา เหตใดทพระบรมสารรกธาตมลกษณะแตกตางจากอฐของบคคลธรรมดาสามญ ดงน

อาจารยบญม เมยางกร ผบรรยายพระอภธรรมของอภธรรมมลนธ วดพระเชตพน ฯ ไดกลาวถงเรองนไวในปาฐกถา เ รอง “อภนหารพ ระบรม ธาต ” เ ม อวนท ๗ สงหาคม ๒๕๒๑ มความสาคญตอนหนงดงน

“ในพระพทธศาสนาแสดงเรองรปเอาไววา รปตาง ๆ ทเราเหน ๆ อยตอหนานนมาจากหนวยเลก ๆ ทละเอยดประณตมาก มารวมกนเราจงมองเหนและสมผสถกตองได ดงนนรางกายของสตวทงหลายจงมาจากหนวยเลก ๆ แตมา

รวมกนจนเปนแทง เปนกอนใหญ ผทศกษาพระอภธรรมปฎกมาดวยดกจะทราบวา รางกายของสตวทงหลายมาจากหนวยเลก ๆ ท

เรามองไมเหนได หนวยเลก ๆ เหลานนเรยกวา “อณ” และเมอเอา ๓๖ คณเขาไปกจะเปน ๑ ปรมาณ ( ๑ เมลดขาวเปลอกแยกออกเปน ๘๒ ลานเศษสวน ) ปรมาณทงหลายนนยอมเคลอนตวเองอยเรอย ๆ หยด

น ำเพชร

หนา 9

ไมได ทกวนาทดวยอานาจของอต คอความรอนทาใหรปเปลยนแปลงเปนรปใหมอยเรอยไป อานาจททาใหรปปรมาณเปลยนแปลงนน ในอภธรรมเรยกวา อณทเตโช คอความรอน หรอ สตเตโช คอความเยน ซงกไดแกรอนนอยนนเอง

นอกจากอานาจของเตโชแลว ในพระอภธรรมปฎกยงไดแสดงถงเรองอานาจของจต เพราะจตใจยอมจะเขาไปมบทบาทแสดงออกได เพราะจตมอานาจทาใหรปผนแปรไปได เชน การยน การเดน การหายใจ การยอยอาหาร ตลอดจนไปถงเรองอทธปาฏหารยซงในวชาการทางโลกคนควาเขามาไมถงความพสดารตลอดจนเหตผลขอเทจจรงนมอยในพระอภธรรมปฎกมากมาย

นอกจากอานาจของจตแลว ยงมอานาจของกรรมทเปนตวการเขาไปมอานาจทาใหรปเปนไปไดตาง ๆ

ปรมาณทประชมกนเปนรางกายนนถกอานาจของกรรมทงทเปนบาปและเปนบญเขามาผนแปรเปลยนแปลงใหเปนไปอยเสมอ ตลอดเวลา หรอทก ๆ วนาท โดยมไดมหยดเลย ทาใหคอย ๆ เปลยนจากรปเดมมาเปนรปใหมเรอย ๆ ไป ตงแตเกดไปจนถงแกความตายในทางธรรมเรยกชอรปนวา “กรรมชรป” กรรมชรปเขาไปมบทบาทกบรางกายของสตวทงหลาย เรมตงแตปฏสนธเปนตนไปจนกวาจะตาย เมอตายแลว กไดไปตงตนใหม เชน ทาใหไมมรปประสาทตา หรอ ทาประสาทตาใหขาดตกบกพรอง หรอ ทาใหประสาทกายเสยหาย เชน เปนอมพาต จนเดนเหนไมได เปนตน

อานาจของกรรมทาใหรปกายของสตวทงหลายเปนไปไดตาง ๆ สารพดอยาง ทวทงรางกายไมวาจะเปนภายนอก หรอ ภายใน หรอ แมแตลายมอ เรมตงแตปฏสนธในขณะแรกไปจนถงแกความตาย กรรมชรปทางานตดตอกนไปไมขาดสาย ใหเปนรปสวยหรอไมสวย สมบรณหรอทพพลภาพ รางกายของสตวทงหลายจงเหมอนกนไมได และบางทกแตกตางกนไปยงกบฟากบดนเสยอก แมวาจะเกดจากพอแมเดยวกน

รปรางของสตวนรกนน นาเกลยด นากลว นาอศจรรย เลาใหใครฟงแลวไมคอยจะเชอ เพราะไมนาจะเปนไปได แมเปรตอสรกายกมใชยอย รปรางอธบายไมไดวาจะคลายกบสตวอะไรในเมองมนษย เชน รางกายเปนคนแตตวไมม หรอ ตวเปนกอนเนอกอนหนง หรอมแตโครงกระดก เปนตน

สาหรบสตวเดรจฉานในโลกมนษยกมแปลก ๆ ตาง ๆ จนมนษยคนควาเขาไปไมไหว รปหรออวยวะทงหลายเหลานกหนอานาจของการผลตสรางขนมาไมได

น ำเพชร

หนา 10

รปรางของเทวดากโดยทานองเดยวกน เทวดาชนสง ๆ นนชางสวยสดงดงาม มสสนวรรณะงดงาม และมแสงแวววาวนาอศจรรยใจ นนกเพราะอานาจของกรรมทไดทาเอาไวในอดตเปนตวการผลตสรางขน

ผททาบาปมาก กรรมชรปกทารปใหไมด ผททาบญมาก อานาจของกรรมชรปกทารปใหด และบางทานดจรง ๆ เปนพเศษ จนเกดความอศจรรยใจแกคนทงหลาย

พระสมมาสมพทธเจาบาเพญบารมมานานแสนนาน ซงเปนอานาจของกรรมชนดพเศษ เพราะมแตความปรารถนาดตอมนษยและเทวดาใหไดมปญญาในปญหาชวต และเสนอแนะปญญาใหเดนไปสความพนทกขไดในทสด

พระองคมไดเบอหนายหรอทอถอยในการทจะชวยสงเคราะหแกสตวโลก แมจะเกดมาจนนบชาตทเกดมาไมไหว และแมพระองคจะทนทกขทรมานอยางไรความปรารถนาอยางหนกแนนและรนแรงอยางไมรเบอหนายทจะชวยสตวทงหลายอยางทจะหาใครมาเปรยบเทยบใหใกลเคยงไมได อานาจของมหากศลกรรมจงผลตสรางรป คอพระสรระของพระองคทานใหไมเหมอนใคร และไมมใครเหมอน จนคนสมยใหมบางคนทมไดศกษาพระพทธศาสนาเหนวาเปนไปไมได เพราะสดวสยทจะเปนไปไดเชนกน

นอกจากอานาจของกรรมในอดตแลวอานาจของจตของพระองคทานกไดบากบนปฏบตจนไดอภญญาจตอานาจพเศษมาชาตแลวชาตอกจนนบชาตไมได และยงมอานาจจตของพระสมมาสมพทธเจาผตรสรโดยเฉพาะ ซงไมมผใดคาดคะเนหรอหยงถงไดอกตางหากดวย จงยากทผใดจะพรรณนาใหใกลกบ

ความจรงไดแลวพระบรมธาตของพระองคทาน จงไมเหมอนกบผใดในโลกนหรอโลกไหน

หลวงปตอ อจลธมโม แหงวดบานขา ตาบลทาบอ อาเภอศรสงคราม จงหวดนครพนม ซงเปนพระกรรมฐานสาคญรปหนงในสายพระอาจารย มน ภรทตโต เชอกนวาทานไดปฏบตธรรมจนบรรลถงขนสงสดเชนกน ทานได

มรณภาพไปเมอป ๒๕๑๗ ไดทราบมาวาอฐของทานบดนกกลายเปนพระธาตไปแลวเชนกน ทานไดเคยกลาวไวกบบรรดาสานศษยคราวหนง วาอานาจตบะทพระอรยบคคลไดตงหนาบาเพญเพยร เพอขดเกลากเลสนนมไดแผดเผาเฉพาะกเลสเทานน หากแตไดแผดเผากระดกในรางกายใหกลายเปนพระธาตไปดวยในขณะเดยวกน

พระกสสปมน เถราจารย แหงสานกสงฆปปผลวนาราม บานคาย จงหวดระยอง ซงเปนพระเถระผเชยวชาญในวปสสนาธระทสาคญรปหนงในยคปจจบน ไดเคยกลาวกบผเขยนทานหนง เมอตอน

น ำเพชร

หนา 11

บายวนท ๑๖ มถนายน ๒๕๒๑ วาการทกระดกของพระอรยบคคลไดแปรสภาพกลายเปนพระธาตไปนน ไดเปนไปเองโดยอตโนมต ไมใชเกดจากทานไดอธษฐานบนดาลใหเปนไป

ทงนเกดแตการททานมมานะพากเพยร ขดเกลาดวงจตของทานเองอยางจรงจง เพอการบรรลธรรมขนสงยง ๆ ขนอยตลอดเวลา นน ไ ดยงผลใหกระดกของทานพลอยไดรบการขดเกลาใหกลาย สภาพเปนพระธาตผดแผกแตกตางไปจากกระดกของปถชนธรรมดา ไปดวยในขณะเดยวกน

รวม ความวา การทพระ บรมสารรกธาตกด พระธาตของพระอรหนตสาวกกด มลกษณะผด แ ปลก ไ ปจา กกระ ด กม น ษ ย ค นธรรมดาสามญโดยสนเชงนน กเนองมาแตอานาจจตของทานทไดผานการบาเพญเพยรมาอยางอกฤษฏจนกระแสจตแกกลาสามารถประหารกเลสใหดบลงไดสนท ประกอบกบทงทานไดสงสมบญญาบารมสรางสรรคแตคณงามความดมแตความเสยสละอยางเอนกอนนตตลอดชวระยะกาลเวลาอนยาวนานยงสบตอกนมาหลายแสนชาต

ดวยคณอนลาเลศ ทบคคลทวไปไมอาจจะเจรญรอยพระยคลบาทไดโดยงายนเอง ททาใหพระบรมสารรกธาต หรอกระดกของพระพทธองค ตลอดจนกระดกของพระ อรหนต มคณลกษณะไมเหมอนกบกระดกของมนษยปถชนธรรมดาโดยทวไปทงสน พระบรมสารรกธาตจงนบเปนมงคลวตถอนสงสด เปนปชนยวตถอนวเศษสดทมนษยและเทวดาจกพงหาไดในโลกน

ทงนเปนเพราะวาพระพทธรปนน แมจะมความเกาแกและศกดสทธเพยงใดกตามกเปนแตเพยงสงสมมตหลอสาเรจขนมาจากโลหะตาง ๆ ทนามาสรางขนเปนองคพระปฏมาเทานนหาใชพระสรระขององคสมดจพระบรมศาสดาพระสมมาสมพทธเจาไม

ดวยเหตน จงเปนทยอมรบกนในหมบรรดาชาวพทธวา พระบรมสารรกธาตนนเปนรตนมงคลอนวเศษสดทมนษยจกพงแสวงหามาสกการบชาเพอความเปนศรมงคลแกตนและสงคมได ประเภทของพระบรมสารรกธาต

เนองจากพระบรมสารรกธาตทพบนน มความแตกตางจากอฐของบคคลธรรมดาทวไป แตอยางไรกตามยงพบลกษณะของ พระบรมสารรกธาตทมลกษณะเหมอนกระดกคนเชนกน เทาทพบเหนไดตามพระธาตเจดยทวไป หรอตามพพธภณฑสถานตางๆทงในประเทศไทย ศรลงกา อนเดย และ ทตางๆ ทวโลก สามารถแบงไดเปน 2 ประเภทใหญๆ ไดแก

น ำเพชร

หนา 12

พระบรมสารรกธาต ลกษณะ 'พระธาต' พระบรมสารรกธาตลกษณะน จะพบมากในประเทศไทย ศรลงกา จน

พมา ฯลฯ มลกษณะตรงตามพระไตรปฎก ในประเทศไทยมประดษฐานอยทเจดยพระธาต ตามวดตางๆทวไป

พระบรมสารรกธาต ลกษณะ 'กระดกคน' พระบรมสารรกธาตลกษณะน จะพบเฉพาะในประเทศอนเดย ตามโบราณสถานตางๆ ทขดคน

สาหรบในประเทศไทย รฐบาลองกฤษไดมอบใหแกประเทศไทย 2 ครง ครงแรก พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว โปรดเกลาฯให

ประดษฐานอย ณ เจดยภเขาทอง วดสระเกศราชวรมหาวหาร และ ครงท 2 รฐบาลไดอญเชญไปประดษฐาน ณ เจดยวดพระศรมหาธาตฯ

บางเขน พระบรมสารรกธาตประเภททเหมอนกระดกคนธรรมดา

พระบรมสารรกธาตทชาวพทธในประเทศไทย หรอแมแตชาวพทธโดยทวไปในนานาประเทศไดพบเหนกนมานน ลวนแตมลกษณะเปน “พระธาต” มรปลกษณสสนตาง ๆ กน ตามทไดกลาวมาแลวแตตน

แตอยางไรกด มหลกฐานหลายแหงยนยนททาใหนาเชอไดอกเชนกนวาพระบรมสารรกธาตทยงคงอยในสภาพเชนเดยวกบกระดกบคคลธรรมดาโดยทวไปกนาจะมอยเหมอนกน เฉพาะอยางยงพระบรมสารรกธาตทขดไดตามโบราณสถานในประเทศอนเดย

ดงมเรองปรากกอยใน “ นทานโบราณคด ” ของสมเดจพระบรมวงศเธอ กรมพระยาดารงราชานภาพ นทานท ๗ เรองสบพระศาสนาในอนเดย ตอนหนงไดทรงนพนธถงเรองพระบรมธาตไว ดงน

“ เมอฉนไปยโรป ไปถงกรงลอนดอนกอนมาถงอนเดยนกขนถงเ รองนน วนฉนไปดพพธภณฑสถานจงขอใหเจาพนกงานเขาพาไปดพระบรมสารรกธาตพระพทธเจาทไดไปจากอนเดยไปเหนกเกดพศวง ดวยพระบรมธาตทวานนเปนกระดกคน ม ใชธาตทคลายกบปนเชนเรานบถอกนในเมองไทย ”

อกตอนหนงไดทรงนพนธเลาไววา

น ำเพชร

หนา 13

“ เมอฉนมาถงอนเดย ไปดพพธภณฑสถานแหงใดกตงใจพจารณาดพระธาตทพบในอนเดยอนมอยในพพธภณฑสถานทกแหงมาไดความรเปนยตวา พระธาตทพบในอนเดยเปนกระดกคนทงนน มหนงสอเขยนทหอผาวา พระบรมธาตพระพทธเจากม วาพระธาตพระสารบตรกม พระโมคคลลานกม ”

แตอยางไรกด พระบรมสารรกธาตตามทไดกลาวมาน กมขอทชวนใหสงสยวาอาจมใชของแทกได เพราะองคประกอบแวดลอมหลายประการ เชน ตวหนงสอ สงของทบรรจรวมอยกบพระบรมสารรกธาต เชน เงนตรา เปนตน ลวนเปนของเมอลวงสมยพทธกาลนานตง ๑,๐๐๐ ปแลวทงสน

พระเจาวรวงศเธอ พระองคเจาภาณพนธ ยคล ไดทรงนพนธเลาถงเรองพระบรมสารรกธาตทมลกษณะอยางกระดกคนธรรมดาสามญไวใน “เรองอภนหาร” ในหนงสอ พทธนดรไตรเวทย ฉบบท ๑๒ ประจาเดอนกนยายน ๒๕๒๐ มความสาคญตอนหนง ดงน

“พระองคเจาปฤษฎางค เปนผทไดทรงรบการศกษาเปนอยางด โดยเฉพาะสาหรบคนในสมยนน เชน ไดเสดจไปทรงศกษาในองกฤษ ไดทรงรบปรญญาจากมหาวทยาลยองกฤษ และ ทรงรภาษาองกฤษเปนอยางด ในสมยวยหนมทานไดรบราชการในตาแหนง และไดทรงประโยชนตอประเทศชาตมาก แตเปนทนาเสยดายททานมนสยแปลก ๆ อยมาก โดยททานโปรดทาอะไรแปลก ๆ จงมไดเปนคนสาคญเทาทควรคนหนง สงหนงททานไดทรงทาคอทานเสดจไปทรงผนวช (หรอจะทรงผนวชในนกอนเสดจ ขาพเจากจาไมได) อยทประเทศศรลงกาทรงผนวชอยนานป จนกระทงทรงสอนและตงนกายสงฆไทยขน ในประเทศศรลงกา และสรางวดทประทบไวทเมองโคลมโบ ซงพระองคทานและวดกยงคงเปนทนบถอของชาวพทธจนทกวนน ทานทรงเลาวาในตอนททานทรงผนวชอยนนเขาไดขดผอบหนพรอมดวยพระบรมธาต ซงดเหมอนจะขดไดทแควนอมรวด และรฐบาลองกฤษในเวลานนไดเชญเสดจทานไปทอดพระเนตรและรวมพสจนกบปราชญฝายวชาโบราณคดชาวองกฤษ พระองคปฤษฎางคทรงเลาใหขาพเจาฟงวา พระบรมธาตนนเปนกระดกคนทเผาแลว ดงน ขาพเจาจงเชอวาทานทรงเปนคน ๆ หนงในจานวนไมกคนทไดเคยเหนพระบรมธาตแบบกระดกคน ทานเลยจงไมทรงเชอเรองพระบรมสารรกธาตทเปนหนปน”

นอกจากน ม.ร.ว. คกฤทธ ปราโมช ไดเขยนเลาไวในเรอง “บกภเขาทอง” ตงแต ป ๒๔๙๑ มกลาวถงเรองพระบรมสารรกธาตบนยอดบรมบรรพต วดสระเกศ ไวตอนหนง ดงน

“พระบรมสารรกธาตทอยบนยอดภเขาทองนนแปลกกวาพระบรมสารรกธาตองคอน ๆ ในประเทศไทย กลาวคอ พระบรมสารรกธาตองคอน ๆ นนถงแมจะมลกษณะตองตรงตามพระบาลอยางใดตามกไมมใครยนยนไดวาเปนกระดกคน แตพระบรมสารรกธาตทอยบนยอดภเขาทองนนนกวทยาศาสตรไดพสจนแลว และยนยนวาเปนกระดกคนทเผาแลวอยางแนนอนไมมปญหา พระบรมสารรกธาตองคน

น ำเพชร

หนา 14

ลอรดเคอรซน อปราชเมองอนเดยไดขดพบในพระเจดยโบราณ พระบรมธาตนนมอยหลายชนบรรจไวในสถปหนโบราณอกชนหนง และมถอยคาจารกไว แปลเปนภาษาไทยไดวาเปนกระดกของพระสมณะโคดม ซงเปนญาตของพวกศากยะ ลอรดเคอรซน เหนวาเปนของสาคญไมควรจะนาไปไวทพพธภณฑใด ๆ แตเปนของคบญบารมของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวรชกาลท ๕ ซงทรงเปนชาวพทธศาสนปถมภกแตพระองคเดยว เพราะประเทศไทยเปนเอกราชจงไดสงพระบรมสารรกธาตเขามาทลเกลาฯ ถวาย

เมอขอเทจจรงไดมมา ดงน พระวรวงศเธอ พระองคเจาภาณพนธ ยคล จงไดทรงมความเหนเกยวกบลกษณะและประเภทของพระบรมสารรกธาต ดงตอไปน

“เรองของพระบรมสารรกธาตของพระพทธเจา และพระธาตของพระสาวกนน ขาพเจาจงเหนควรแบงออกเปน ๒ ประเภท คอ

ประเภทท ๑ ไดแกพระบรมสารรกธาตทเปนกระดกคนตามทควรจะเปน ประเภทท ๒ เปนสมมตธาต ซงหมายถงเปนสงทพทธาภนหารของพระพทธเจา หรอของ

พระสงฆ หรอของทมพลงจตแรงไดบนดาลใหหนมาปรากฏแทนพระบรมสารรกธาต (กระดก) ของพระพทธเจาเพอใหเราไดสกการบชา และนนกคอพระธาตทเปนชนดหนปน มใชเปนกระดกคนจรง ๆ ” นอกจากนยงทรงเชอวาพระบรมสารรกธาตประเภททเปนกระดก เชนบคคลธรรมดานนาจะมอยในองคพระปฐมเจดยอกแหงหนงดวยดงปรากฏอยในบทพระนพนธอกตอนหนง ดงน

“ขาพเจาไดทราบวาตอมารฐบาลองกฤษในประเทศอนเดยไดอญเชญพระบรมธาตแบบกระดกคนซงจะเปนพระบรมธาตทพระองคเจาปฤษฎางคไดทรงเหนนนหรอไมหรอจะเปนอกสวนหนงกไมทราบ แตไดทราบวาเปนกระดกเหมอนกน มาทลเกลาฯ ถวายสมเดจพระปยะมหาราช และไดทรงโปรด เกลาฯใหนาไปบรรจไวในพระเจดยภเขาทองไมทราบวาไดเคยปรากฏอภนหารอยางใดหรอเปลา นอกจากนแลวขาพเจารสกวาพระบรมธาตแบบนถาจะมอกในเมองไทยกนาจะมบรรจอยในพระสถปทองคพระปฐมเจดยครอบอย ทงนเพราะขาพเจาเชอวานครปฐมเปนแหลงแรกทพระพทธศาสนาแพรเขามาสประเทศไทยเปนครงแรก และจะเปนศนยทตงของอาณาเขตทวาราวด ซงกเปนเวลาพนกวาปแลวและเปนระยะเวลาหลงจากทพระเจาอโศกมหาราชทรงสถาปนาใหพระพทธศาสนารงเรองขนในประเทศอนเดยหลงจากทเสอมสลายไป ดงนกนาจะยงคงมพระบรมธาตทเปนกระดกคนจรง ๆ พบเหนกนได พอทพระสาวกอาจจะนามาในเมองไทย (ทวาราวด) แลวบรรจไวในพระมหาเจดยในแควนนน”

รวมความวา พระบรมสารรกธาตของพระอรหนตนนนาจะมอยดวยกน ๒ ประเภท หรอ ๒ ลกษณะใหญ ๆ คอ

๑. ประเภททเหมอนกระดกมนษยธรรมดา ๒. ประเภททมลกษณะเปน “พระธาต”

น ำเพชร

หนา 15

เรองนในทรรศนะของผเขยนเหนวาไมนาจะเปนเรองแปลกประหลาดอนใดเพราะ ตวอยางพระอรยบคคลในยคปจจบนหลายทานทเมอทานไดลวงลบดบขนธทงสงขารไปแลว เมอมการฌาปนกจศพทานกนขน การณกปรากฏวากระดกของทานไดมอยดวยกนทง ๒ ชนด คอ ชนดทเปนกระดกคนธรรมดา และ ชนดทเปนพระธาต เชน คณแมบญเรอน โตงบญเตม และ พระสทธสารโสภณ (สงวน โฆสโก) อดตเจาอาวาสวดอาวธวกสตาราม บางพลด

ในราย คณแมบญเรอน โตงบญเตม ซงไดมการฌาปนกจศพทานทวดธาตทอง พระโขนง เมอวนท ๒๕ ตลาคม ๒๕๐๗ นน “พระธาต” ไดปรากฏใหเหนในวนเผานนเองโดยททานสงการเรองนไวลวงหนามากอนถง ๓ เดอนแลว เชน ใหทาความสะอาดเมรทเผาทานเปนพเศษ ใหนาถาดสงกะสปดวยผาขาวหลาย ๆ ชนมารองรบใตโรง ใหใชไฟแรงเปนพเศษเผาศพทาน ฯลฯ

เมอถงเวลาเผาศพทานปรากฏการณพเศษนามหศจรรยกบงเกดใหเหนในบดดล กลาวคอ มวตถธาตชนดหนงสองแสงเปนประกายโชตชวงคลายทองทเขาหลอมอยในเบาหยดออกมาตลอดทวสรรพางคกายของทานพอกระทบถาดทรองรบอยกกลงกระจายเปนเมดเลก ๆขนาดตาง ๆ กน สวนใหญคลายเมลดพนธผกกาดสเทาอมเขยวนบเปนจานวนหมน ๆ องค

แปลวา “พระธาต” ไดปรากฎออกมาจากเรอนรางของ คณแมบญเรอน โตงบญเตมตงแตวนและเวลาทเผาศพทานนนเอง ขณะเดยวกน อฐของทานสวนทเหลอยงคงเปนสภาพทเปนกระดกคนธรรมดากยงคงสภาพเดมอยตลอดมาจวบจนบดน

นอกจากนนยงมอกรายหนง คอ พระสทธสารโสภณ (สงวน โฆสกา) หรอ “หลวงพอใหญ” อดตเจาอาวาสวดอาวธวกสตาราม บางพลด ผซงมความศรทธาเลอมใสในปฏปทาของคณแมบญเรอน โตงบญเตม เปนอยางยงออกปากเรยก “โยมพ ” ตลอดเวลาและทานไดปฏบตตามแบบฉบบพระสปฏปนโนตลอดมา ครนเมอทานไดมรณภาพลงในป ๒๕๑๗ แลวไดมการพระราชทานเพลงศพ เมอวนท ๒๒ เมษายน ๒๕๒๒ กปรากฏวาอฐของทานกมสภาพเชนเดยวกบ คณแมบญเรอน โตงบญเตม กลาวคอมทงสวนทเปนกระดกคนธรรมดาและสวนทเปนพระธาต ซาบางองคยงมสภาพกลายเปนกอนทองคาสกดาน ๆ ปนขเถาอยอกดวย ซงอฐของ คณแมบญเรอน โตงบญเตมกมลกษณะเชนเดยวกนน

แมอฐของทานพระอาจารยมน ภรทตโต กเชนกนจวบจนบดนกยงมบางสวนทยงคงอยในสภาพเดมเหมอนกระดกคนธรรมดาอยตามเดม ทง ๆ ทกาลเวลากลวงมาถงกวา ๓๐ ปแลวเมอนบจากวนฌาปนกจสรระของทาน

น ำเพชร

หนา 16

จากตวอยางอฐของพระอรยบคคลทงสามทานในปจจบนตามทกลาวมาน ทาใหสามารถชไดวา อฐของพระอรหนตแตละองคนน อาจมไดทง ๒ ชนด คอ ชนดทเปนกระดกธรรมดา และ ชนดทเปนพระธาต

แตมใช “พระธาต” ทมกาเนดมาจากหนตามธรรมชาตแตประการใด หากแตเปน “พระธาต” ทเกดมาจากสรระรางกายของผสาเรจในทางธรรมเหลานนเอง ทงนรวมตลอดถงพระบรมสารรกธาต หรอ พระบรมอฐของพระพทธเจาผทรงเปนจอมศาสดาแหงพระบวรพทธศาสนาดวย

พระบรมสารรกธาต หรอพระธาต (หมายถงกระดกของพระอรหนตโดยทวไป) ในสวนทเปน “พระธาต” อนมลกษณะแตกตางไปจาก

กระดกมนษยธรรมดาสามญโดยสนเชงนควรถอไดวาเปนปาฏหารยอนเกดแตการบาเพญเพยรทางจตเพอเอาชนะกเลสใหดวงจตของทานบรรลธรรมจนถงขนสงสดโดยแท

เหนจะเปนดวยเหตดงไดกลาวมานเอง การณจงไดปรากฏวาพระบรมสารรกธาต หรอพระธาตสวนทเปน “ธาต” อนมใชกระดกธรรมดานไดกอปาฏหารยสองแสงเปนดวงโชตชวงดวยลกษณะตาง ๆ หรอสรางเรองมหศจรรยใหมวลมนษยบนพนพภพไดพบเหนกนมานกตอนก เปนเวลานานนบเปนพน ๆ ปมาแลว

ดงมพยานหลกฐานปรากฏอยในตานานพงศาวดารคมภร ศลาจารก จดหมายเหต ฯลฯ เปนอนมาก ซงผเขยนจะไดนาหลกฐานดงกลาวมาแสดงใหทานผอานไดประจกษชดในอนาคตตอไปขางหนา คณลกษณะของพระบรมสารรกธาต

คณลกษณะของพระบรมสารรกธาตและพระธาต ทพบเหนไดทวไปในปจจบน และไดรบการยอมรบจากพทธศาสนกชนและพระภกษสงฆโดยทวไป พบวามลกษณะทมองจากภายนอกคราวๆไดดงน

- มดวยกนหลายส ตงแตใสดงแกวจนกระทงขน สขาวดจสสงข สทอง สดา สชมพ สแดง ฯลฯ - มหลากหลายรปแบบ ไดแก ลกษณะเมลดขาวสาร พนธผกกาด เมลดถวแตก แกวใส ฯลฯ - หากมขนาดเลกมกสามารถลอยนาได เมอลอยดวยกนจะสามารถดงดดเขาหากนได และลอย

ตดกนเปนแพ - สามารถเสดจมาเพมจานวนขนหรอลดลงไดเอง ซงเปนลกษณะเฉพาะของพระธาต - เปลยนขนาดและสสนเอง - สวนมากมกมนาหนกคอนขางเบา เมอเทยบกบขนาด

น ำเพชร

หนา 17

พระบรมสารรกธาตลกษณะตางๆ คมภรสมงคลวลาสน ซงเปนอรรถกถาอธบายความพระสตรทฆนกาย ในพระสตตนตปฎกนน

พระอรรถกถาจารยไดแบงลกษณะของพระบรมสารรกธาตออกเปน 2 ลกษณะใหญๆ คอ 1.นวปปกณณา ธาต คอ พระบรมสารรกธาตทยงคงรปรางเดมอยเปนชนเปนอน มไดแตกยอยลง

ไป มทงหมด 7 องค ไดแก พระนลาฏ (กระดกหนาผาก) 1องค พระเขยวแกว 4 องค และพระรากขวญ (กระดกไหปลารา)

2.วปปกณณา ธาต คอ พระบรมสารรกธาตสวนตางๆขององคสมเดจพระสมมาสมพทธเจา ทมไดคงรปรางอยเปนชน แตแตกยอยลงเปนเปนจานวนมาก กระจายไปประดษฐานตามสถานซงพระอรรถกถาจารยทานไดจาแนกลกษณะและขนาดของพระบรมสารรกธาตชนด วปปกณณา ธาต ตอไปอกดงน เมอพจารณาจากลกษณะภายนอก แบงออกไดเปน 3 ลกษณะ

1. (ส)เหมอนดอกมะลตม (สพกล) ทานวาพระบรมสารรกธาตลกษณะน ตวงได 6 ทะนาน 2. (ส)เหมอนแกวมกดาทเจยระไนแลว (สผลก) ทานวาพระบรมสารรกธาตลกษณะน ตวงได 5

ทะนาน 3. (ส)เหมอนจณ หรอ ผงทองคา (สทองอไร) ทานวาพระบรมสารรกธาตลกษณะน ตวงได 5 ทะนาน

และเมอพจารณาจากขนาด ทานแบงไดเปน 3 ขนาด ไดแก 1. ขนาดเลก ประมาณเมลดพนธผกกาด[อรรถกถาบาลอธบายวา( สพพขททกา ธาต สาสปวชมตตา)

บางทานกเรยกวา พระบรมสารรกธาตลกษณะเมลดพนธ ผก *บางตาราระบวาพระบรมสารรกธาตขนาดนจะมสดงมะลตม*

2. ขนาดเของ คอมขนาดใหญขนมา ประมาณเมลดขาวสารหกกง[อรรถกถาบาลอธบายวา( มหาธาต มชเฌ ภนนตณฑลมตตา) บางทานกเรยกวา พระบรมสารรกธาตลกษณะขาวสาร *บางตาราระบวาพระบรมสารรกธาตขนาดนจะมสดงแกวมกดา*

3. ขนาดใหญ คอมขนาดใหญทสด ประมาณเมลดถวเขยวผากลาง[อรรถกถาบาลอธบายวา (อตมหต มชเฌ ภนนมคคามตตา)บางทานกเรยกวา พระบรมสารรกธาตลกษณะเมลดถว *บางตาราระบวาพระบรมสารรกธาตขนาดนจะมสดงทองอไร*

พระบรมสารรกธาตประเภทน บางทานแปลตามบาลวามขนาดประมาณเทา “เมลดถวมคคะ” ครงซก โดยไดใหอรรถาธบาย ไววา

“ถวมคคะ เปนถวชนดหนงในอนเดย คลายถวเขยว แตเมลดโตกวาขนาดเทา ๆ กบ ถวเหลอง”

น ำเพชร

หนา 18

พระบรมสารรกธาตเหลาน จากการดาเนนงานของ อาจารยบญม เมธางกร ผบรรยายพระอภธรรมของอภธรรมมลนธ วดพระเชตพน ดวยการอญเชญเทพเขามาประทบสาแดงปาฏหารยตาง ๆ ทาใหไดความรแปลก ๆ ซงไมเคยปรากฏในตาราเลมใดมากอน ในฐานะทชาวพทธเราตองการแสวงหาความจรงในเรองเรนลบเหลาน กนาทจะไดรบฟงกนไวบางเพราะในเมอเรายงไมอาจสรางอานาจทพยตาง ๆ ขนมาในตวเราได เชน หทพย ตาทพย ฯลฯ กจาเปนตองอาศยอานาจทพย

ของผอนทนาเชอถอใหความกระจางแกเราไปกอน ตอไปนคอความรบางประการเกยวกบพระบรมสารรกธาต จากการดาเนนงานของอภธรรมมลนธ

วดพระเชตพน เฉพาะในสวนทเกยวกบเรองราวในตอนน เทาทพอจะสรปความรวบยอดนามากลาวพอเปนสงเขปได

พระบรมสารรกธาตเหลานม “แสง” ไมเทากน หรออาจกลาวอกนยหนงกตองวา “แรง” ไมเทากน ทงนเกดแตมาจากแตละสวนของพทธสรระ กลาวคอหากเปนพระบรมสารรกธาตสวนหนาหรอสวนบน เชน หนาผาก ลกคาง โหนก

แกม จมก ฯลฯ จะม “แสง” หรอ “พลง” สงมาก หากเปนพระบรมสารรกธาตสวนลางลงมา เชน ขอมอ ขอเทา ฯลฯ กจะม “แสง” หรอ “พลง” นอยลงมาหนอยหนง

พระบรมสารรกธาตประเภทเมลดพนธผกกาด -- จะมาจากสวนหนาผาก หรอ บรเวณโหนกแกม หนา กบลกคาง พระบรมสารรกธาตสวนน จะมลกษณะ มน และเปนเงามาก

พระบรมสารรกธาตประเภทเมลดขาวสาร - สวนมากจะเปนพวกดงจมก และ มอขวาปลายนวช พระบรมสารรกธาตประเภทนมนอยหายากมาก

ดวยเหตนพระพทธองคจงไดทรงอธษฐานใหพระบรมสารรกธาตแตกแยกกระจดกระจายออกจากกน โดยแบงออกเปน ๓ ขนาด ๓ ส ๓ สณฐาน ดงทจะไดกลาวตอไป

เรองนไดมกลาวไวในอรรถกถาดงน “ธรรมดาพระพทธเจาทงหลายทมพระชนมายนอย กเสดจดบขนธปรนพพานเรว และเมอ

ปรนพพานแลวพระบรมสารรกธาตมไดรวมอยในทแหงเดยวกน ไดแยกยายกระจดกระจายไปในทศานทศ ดวยกาลงอธษฐานของพระพทธเจาเพอเปนประโยชนเกอกลแกประชมชน ในตางถนจะไดสกการบชากน พระพทธเจาจงทรงพระดารวา ตถาคตจะมชนมายไมยนนาน หมสตวซงเกดไมทนไดเหนนนกมมาก หากไดอฐธาตของตถาคตไวสกการบชาแลวจะไดบญกศลเปนอนมาก เมอทรงพระดาร

น ำเพชร

หนา 19

เชนนแลวเมอเวลาจะเสดจดบขนธปรนพพานไดทรงอธษฐานวา ขอใหอฐธาตของตถาคตจงกระจายไปทศานทศ สวนพระพทธเจาทมพระชนมายยนนานพระบรมสารรกธาตของพระองคไมกระจายไปรวมอยดวยกนเปนแทงทอง เชน พระบรมธาตของพระกสสปสมมาสมพทธเจา ผมพระชนมายยนนานรวมกนเปนแทงทองดจทองแทงชมพนทบรสทธ ปราศจากมลทนสนราค ประชาชนในภายหลงไมสามารถแบงปนกนได จงปรกษาตกลงกนวาควรสรางพระเจดยบรรจไวในทแหงเดยวกน”

ใน “ตานานมลศาสนา” ซงปราชญบรรพชตแหงลานนาไทยสมยเมอ ๕๐๐ ปเศษมาแลว ไดกลาวถงพทธอธษฐานในเรองนไวอยางนาฟง ดงน

“กนหนาจกนพพานแลว ศาสนากบกวางขวางนก เหตธาตกทง ๗ ประการ คอวา กระดกหนาผาก เขยวทง ๔ และกระดกดามมด ๒ อนน อยาใหแตกใหยอยเถด ธาตอนอนกวาน จงแตกยอยเทาเมดถวถม เทาเมดขาวสารหกกง เทาเมดพรรณผกกาด เพอใหคนทงหลายฝงอนประกอบดวยศรทธา เอาไปอปฏฐากบชาในทอยแหงตน เพอเปนเหตใหไดถงสคตแกเขาเถด” (อธบายคาบางคา กระดกดามมด – กระดกไหปลารา ถวถม – ถวเขยว)

ในคมภร “ชนกาลมาลปกรณ” ซงทานรตนปญญาเถระ ปราชญลานนาไทยอกทานหนงไดแตงไวในสมยเมอเกอบ ๕๐๐ ปมาแลว กไดมการกลาวถงเรองราวของพระบรมสารรกธาตไวมากมาย อาท ตอนหนงไดพรรณนาไวดงน

“พระพทธทมพระชนมายยนนาน พระสรระเปนแทงเดยวเทานนเหมอนแทงทอง แต พระผมพระภาคเจาของเราทงหลายมพระบรมสารรกธาตประมาณ ๑๖ ทะนานเลก เพราะพระองคอธษฐานใหพระบรมสารรกธาตกระจายออกจากกน โดยพระดารวาตถาคตอยไมนานกจกปรนพพาน ศาสนาของตถาคตไมแพรหลายไปทกหนทกแหง เพราะฉะนนเมอตถาคตปรนพพานแลวมหาชนรบเอาพระบรมสารรกธาตแมเทาเมลดพนธผกกาดบรรจเจดยไวในทอยของตน ๆ แลวกราบไหวบชาตายไปกจะไดบงเกดในสวรรค เพราะเหตดงน พระบรมสารรกธาต จงกระจดกระจายออกจากกนกม ไมกระจายออกจากกนกม”

ดวยเดชะแหงพระบรมสารรกธาตแหงพระพทธเจาพระองคนนแล แผนดนนชอวาทรงไวดวยแกว ประดบแลวดวยนกพรตผประเสรฐสด พระบรมสารรกธาตของพระผมจกษ อนปราชญผหนกแนนในการสกการะตางไดสกการะดแลว

พระพทธเจาพระองคใด อนจอมเทพ จอมนาค จอมนระ และจอมมนษย ผสงสดบชาแลว ขอทานทงหลายจงประณมมอถวายบงคมพระบรมสารรกธาตนน ๆ ของพระพทธเจาพระองคนน เพราะพระพทธเจาทงหลายหาไดยากนก ในหลายหมน หลายแสนกปแล ฯ

น ำเพชร

หนา 20

พระธาตลอยนา ตามโบราณาจารยตางๆทานกลาววา พระบรมสารรกธาต

และพระธาตทมขนาดไมใหญนกนน สามารถทจะลอยนาได สวนการลอยนาของพระบรมสารรกธาตและพระธาตนน จะลอยนาโดยทนาจะเปนแองบมลงไปรองรบพระบรมสารรกธาตไว นอกจากนอาจปรากฏรศมของนารอบๆพระบรมสารรกธาตอกดวย ทงนหากทาการลอยพรอมๆกนหลายๆองค พระบรมสารรกธาตจะคอยๆลอยเขาหากนและตดกนในทสด ไมวาจะลอยหางกนสกเพยงใด

น เ องจ ง เ ปน เหต ใ หม ผ ก ลาว วา หากมพระ บรม สาร รกธาตประดษฐานอย ณ ทใดแลว หากมการถวายความเคารพเปนอยางดและเหมาะสมแลว ทานกสามารถทจะดงดดองคอนๆใหเสดจมาประทบรวมกนได อยางไรกตาม ครบาอาจารยทงหลาย ไดหามมใหทาการทดสอบพระบรมสารรกธาตดวยการลอยนา โดยถอวาเปนการดหมนคณขององคพระสมมาสมพทธเจา

การลอยนาของพระบรมสารรกธาตนนจะเปนการลอยอยางทเรยกวา ประดษฐานอยเหนอนาจรง ๆ กลาวคอจะเปนแองรองรบไวเทานน จะไดหมหอจบไวเหมอนอยางวตถลอยนาอยางอน ๆ กหามได หากเปนพระบรมสารรกธาตแลวจะมลกษณะของนา หรอประกายของนา จะปรากฏใหเหนเปนแฉกเลยทเดยว

พระบรมสารรกธาตบางองคเมอลอยไปลอยมากอาจจมลงในนาไดแตถาเราคอย ๆ ชอนขนมาประจงวางลงบนพนนาใหม กอาจกลบลอยใหปรากฏแกสายตาไดอก นบวาเปนความนาอศจรรยยงประการหนงในคณลกษณะของพระบรมสารรกธาต ซงแตกตางไปจากอฐธาตของมนษยสามญธรรมดาโดยทวไป

น ำเพชร

หนา 21

สถานทประดษฐาน พระบรมสารรกธาต แบบทกระจดกระจายนน หลงจากไดทาการแบงออกเปน 8 สวน แยกยายไป

ประดษฐานตามเมองตางๆ หลงจากถวายพระเพลงแลว ตามตานานกลาววา พระมหากสสปะเถระ และ พระเจาอชาตศตร ไดรวมกนกระทา 'ธาตนธาน' คอการอญเชญพระบรมสารรกธาตทแบงออกไปนนกลบมาประดษฐานรวมกนไวในทแหงเดยว เพอปองกนการสญหาย จากการศกและสงคราม และในตอนทายของตานานกลาววา บคคลผมาอญเชญพระบรมสารรกธาตออกไปและกระทาการเผยแผพระพทธศาสนาใหยงใหญ กคอ พระเจาอโศกมหาราช นนเอง

จากเนอความในพระปฐมสมโพธกถา ไดมการแจกแจงถงสถานทประดษฐานพระบรมสารรกธาต แบบทไมกระจดกระจาย ทง 7 ประการ สรปได

1. พระเขยวแกวเบองบนขวา ประดษฐานอยท พระจฬามณเจดย บนสวรรคชนดาวดงส (บางตารากลาววา ไดอญเชญมาประดษฐาน ณ ประเทศศรลงกา ในรชสมยของพระเจาทฏฐคามนอภย)

2. พระเขยวแกวเบองบนซาย ประดษฐานอยท เมองคนธารราฐ (แควนคนธาระ เปนอาณาจกรในสมยโบราณ กนอาณาเขตทางตอนเหนอของประเทศปากสถาน และตะวนออกของประเทศอฟกานสถานในปจจบน

3. พระเขยวแกวเบองลางขวา ประดษฐานอยท ณ ประเทศศรลงกา (เชอกนวา เปนพระเขยวแกวองคทประดษฐานอยทวดศรดาลาดามาลกาวา เมองเคนด ในปจจบน)

4. พระเขยวแกวเบองลางซาย ประดษฐานอยท นาคพภพ 5. พระรากขวญขวา ประดษฐานอยท พระเกศจฬามณเจดย บนสวรรคชนดาวดงส (บางตารา กลาว

วา ภายหลงไดอญเชญมาประดษฐานยงพระเจดยถปาราม ประเทศศรลงกา) 6. พระรากขวญซาย ประดษฐานอยท ทสสเจดย บนสวรรคชนพรหมโลก (ทสสเจดย ประดษฐานอย

ณ. อกนฏฐพรหมโลก ซงเปนภพภมหนงในปญจสทธาวาส และเปนชนสงสดของรปพรหม) 7. พระอณหศ(กรอบหนา) ประดษฐาน ณ ทสสเจดย บนสวรรคชนพรหมโลก (บางตารากลาววา

พระมหากสสปะเถระเปนผเกบรกษาไว และมอบแกสทธวหารกสบตอกนมา ภายหลงพระมหาเทวเถระ จงไดเปนผอญเชญไปประดษฐานยงประเทศศรลงกา)

ความประเสรฐและอานภาพของพระบรมสารรกธาต ตามทไดพรรณาถงเรองราวของพระบรมสารรกธาตมาอยางยดยาวพอสมควรแลวกพอจะชใหทานผอานไดเหนแลววาพระบรมสารรกธาตนนมความสาคญเพยงใด เฉพาะอยางยงสาหรบพวกเราชาวพทธทงหลาย ทงนดวยเหตทวา พระบรมสารรกธาตนเปน “ธาต” พเศษ อนทรงคณวเศษอยางยงบงเกดมาแตพระพทธสรระ หรอรางกายของพระพทธองคโดยตรง พระพทธองคทรงเปนบคคลอนวเศษ

น ำเพชร

หนา 22

สดทมนษยและเทวดาทงหลาย จกตงใจถวายคารวะเปนอยางสงทรงสมบรณบรบรณดวย พระวสทธคณ พระปญญาคณ และพระกรณาคณ เพยบพรอมเตมเปยมทกประการ ทรงเปนบคคลทเลศประเสรฐยงของโลก ทรงอยเหนอโลก กลาวคอทรงลวงพนวสยของสามญชนโดยสนเชง ทรงสมบรณพรอมทงดานบญฤทธและอทธฤทธ ทรงไวดวยความศกดสทธทกดานทกประการ เมอพระพทธองคเปนพระผทรงไวซงความศกดสทธอยางเอกอเชนน พระบรมสารรกธาตซงเปน “ธาต” ทเกดจากพระวรกายของพระองคยอมจะตองทรงไวซงความศกดสทธอยางยงดวย โดยมตองสงสย บรรดาปชนยวตถตาง ๆ ทชาวพทธนยมบชาสกการะกนอยทวหนาทกวนนถงกบตองลงทนมาดวยมลคามหาศาลเปนเรอนลาน เรอนแสนกม ไมวาจะเปนพระเครอง พระบชา ฯลฯ หรอปชนยวตถอนใด ไมวาจะสรางขนในยคใดสมยใดทงสน ไมวาจะสรางดวยวตถธาตชนดใด ทง สมฤทธ ชน ดน วาน ผง ตลอดกระทง เงน ทองคา หรอ อญมณอนสงคายงสงใดกตามทกยงหาศกดสทธเทาพระบรมสารรกธาตไดไม เพราะปชนยวตถทงหลายเหลานนเปนแตสงทชาวพทธเราสมมตขนมา เพอจกไดนมสการสกการะตางองคสมเดจพระสมมาสมพทธเจาพระบรมศาสดาเทานน แตพระบรมสารรกธาตนบงเกดขนมาจากพระสรระขององคสมเดจพระสมมาสมพทธเจาโดยตรง ดงนน พระบรมสารรกธาตจงเปนปชนยวตถพเศษสดยงกวาปชนยวตถอนใดในโลกทงสน เพราะอบตมาแตปชนยบคคลทสงสดในโลก นอกจากนการกระจดกระจายของพระบรมสารรกธาตเทาทปรากฏอยในโลกทกวนนกมเหตมาจากการทพระพทธองคทรงอธษฐานกอนทจะเสดจดบขนธปรนพพานเพอใหมนษยทงหลายไดมไวสกการบชา เปนเครองนอมนาใหไดไปบงเกดเปนเทพในแดนสวรรคในภพตอไป เรองดงกลาวนปรากฏอยในคมภรเกาแกทปราชญแตโบราณไดแตงไวเปนอนมาก เปนตนวา ใน “ปฐมสมโพธกถา” ของสมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระปรมานชตชโนรส มกลาวไววา “พระบรมโลกนาถแหงเราทงหลายนทรงพระจนตนาการวาตถาคตจะทรมานชนมายอยบมไดชากจกปรนพพานแลศาสนาของตถาคตกจะไมแผไพศาลไปในนานาประเทศทงปวง เหตดงนนจงทรงพระอธษฐานวา เมอตถาคตนพพานแลว พระธาตจงทาลายเรยราดออกเปน ๓ สณฐาน มหาชนจะไดเชญไปนมสการกอพระสถปบรรจไวในนานาประเทศทอยแหงตน ๆ จะไดมผลไปสสคตภพ”

ใน “ตานานมลศาสนา” ซงพระเถระชาวเชยงใหมไดแตงไวเมอราว ๕๑๑ ปเศษมาแลว กมกลาวไว ดงน

“กนหนาจกนพพานแลว ศาสนากบกวางขวางนก เหตธาตกทง ๗ ประการ คอวา กระดกหนาผาก เขยวทง ๔ และกระดกดามมดอนนอยาใหแตกยอยเถด ธาตอนอนกวานจงแตกจงยอยเทาเมลด

น ำเพชร

หนา 23

ถงถม เทาเมดขาวสารหก เทาเมลดพนธผกกาด เพอใหคนทงหลายฝงอนประกอบดวยศรทธาเอาไปอปฏฐากบชาในทอยแหงตนเพอเปนเหตไดถงสคตแหงเขาเถด”

แปลวา พระบรมสารรกธาตเทาทไดมไวสกการบชาตามสถานทตาง ๆ เปนอนมากนนกเกดแตพทธประสงคโดยแทเพอใหผมศรทธาทงหลายไดมไวสกการบชาแทนพระองคเพอความสขความเจรญ และกาวไปสโลกสวรรคตอไป

พระบรมสารรกธาตจงนบเปนมงคลวตถอนสงสดทมนษยตลอดจนเทวดาทงหลายจกพงแสวงหามาสกการบชาได ตลอดเวลาทพระบรมสารรกธาตปรากฏอยในโลกนจะตองประดษฐานอยในสถานทอนเหมาะสมเทานน มฉะนนกจะเสดจปาฏหารยไปสถตอย ณ สถานทใหมตอไป ดงปรากฏอยใน “ปฐมโพธกถา” ฉบบของสมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระยาปรมานชตชโนรส ดงน

“พระบรมสารรกธาตแหงองคสมเดจพระโลกนาถอนประดษฐานอยในทตาง ๆ นน สกการ อลภมาโน เมอมไดเครองสรรพปชนยภณฑแลว พระบรมธาตทงปวงกเสดจไปสทอนประกอบดวยเครองสกการบชาถามบคคลบชาอยในประเทศใดแลว กเสดจไปสประเทศนนดวยกาลงอธษฐานแหงองคสมเดจพระผมพระภาค”

พระบรมสารรกธาตนไมวาเกบบรรจหรอผลกลงไวในทแหงใด ในสภาพอยางใด เชน ในองคพระสถปเจดยใตพนธรณ หรอในผอบบชาชาวบาน ฯลฯ กสามารถเสดจออกไปจากทนน ๆ ไดทงสน ไมวาจะเสดจจารกไปเพยงชวขณะหนง หรอเสดจอนตรธานไปเลยกตาม เชอกนวาหากประดษฐานพระบรมสารรกธาตไวในทอนไมเหมาะสม หรอขาดการถวายสกการะบชาแลวพระบรมสารรกธาตกเสดจอนตรธานไปจากทนนได !

ขณะเดยวกนหากไดรบการปฏบตบชาเปนอนด ผสกการะดารงอยในศลธรรมอนดมกาย วาจา ใจ บรสทธ สะอาดอยเสมอ มบญญาบารมทสงสมเปนอนดมาแตอดตชาตพระบรมสารรกธาตนนกอาจเพมจานวนขนมาไดเชนกน

พระบรมสารรกธาตจงเปนวตถธาตกายสทธทรงไวซงอภนหารสามารถอนตรธานไปจากผทกลายเปนมจฉาทฏฐไปสบคคลทเปนสมมาทฏฐไดเอง นอกจากนยงสามารถเปล งฉพพรรณรงสใหปรากฏไดในบางคราวเปนวตถทมเทพยดาอภบาลรกษา เปนสรณะอนวเศษสามารถชวยปองกนมใหบคคลทเคารพเลอมใสตกไปสอบายภมได และจะมแตชกนาไปสสคตโลกสวรรคเทานน และจะสถตอยเปนหลกชยของพระบวรศาสนา ไปจนครบถวน ๕,๐๐๐ พรรษา

พระบรมสารรกธาตเปนของกายสทธและมอานภาพเปนทน าอศจรรย ผดแผกแตกตางไปจากกระดกคนธรรมดาสามญเปนอนมากควรแกการสกการบชาของบรรดาพทธศาสนกชนเปนยงนก ตราบชวกาลนาน

น ำเพชร

หนา 24

พระบรมสารรกธาตและพระธาตเกดขนไดอยางไร ครบาอาจารย ทานกลาวไววา เหตการเกดพระธาตเทาทพบเกดขนได ๓ เหต ๑. เกดจากอานสงส ผลจากการปฏบตธรรมอนยงยวด ๒. เกดจากพระผมคณธรรมอนวเศษ ทาใหเกด ๓. เกดจากการอญเชญมาจากอากาศ

๑. เกดจากอานสงสการปฏบตธรรมอนยงยวด เรองนเปนเรองทนกปฏบตเทานนถงจะเขาใจ ผลการเกดพระธาตในลกษณะน จะเกดจากผลการปฏบตตามภมธรรมยงภมของทานนน ๆ มภมธรรมทบรรลถงจดสงสด

พระธาตของทานสณฐานใสเปนเพชร เปนแกว อญมณ ครบาอาจารยททานเรมจากการพจารณาวา คนเราเกดจากการประชมกนหรอการรวมกนของธาต มพนฐานจากธาต ๔ และธาต ๖ ธาต ๔ หมายถง ดน นา ลม ไฟ รวมกนเกดเปนรางกาย รวมกบธาต ๖ เพยงแตเพมอก ๒ ธาตคอ อากาศธาต และวญญาณธาต ทาใหเกดชวตอากาศธาต เหมอนกนกบเครองยนตกลไก เลอดลม ทสบฉดเลยงรางกาย รวมกบวญญาณธาต หรอธาตร นคอการประชมกนเพอใหเกดรางกายขนมา ครบาอาจารยทงหลายทานไดเหนในสวนนนามาพจารณาโดยแยกกนเปน ๒ สวน จตกบกาย จตมธาตรวญญาณธาต อาศยกายทประกอบจากธาต ๔ เปนเครองพจารณา จตไดความรจากกาย โดยทานอาศยขอพจารณาธรรมจากสตปฏฐาน ๔ คอ กาย เวทนา จต ธรรม กาย ทานพจารณาเกดขนตงอยและดบไปของรางกาย ยดไวกเปนทกข เปนอนจจง เมอพจารณาทานกปลอยวางไมยดมนถอมน เวทนา ทานพจารณาความสข ความทกข ความไมสข ไมทกข (ทไมใชอเบกขา) จต จตของเราความรสกดชว ธรรม กเลส กเลสไมเกดขนได สวนด สวนทเสย กดบไป เมอจตใจทานขดเกลา โลภะ โมหะ โทสะ หรอเรยกวา ฟดกบกเลส จตใจ สะอาดขน ละเอยดขนจากผวหนงไปถงใตผวหนง ถงเนอจนถงกระดก ธาตขนธจะสะอาดเปนอานสงส รางกายไดรบอานสงส เรมสความเปนอรยบคคล เขาสชนโสดาบน

เมอภมธรรมการปฏบตของทานนน ๆ สงขนตามธาตขนธ รางกายยงสะอาด ปฏบตขดเกลาลดนอยลงเหลอแต สงทด จนถงขนไกลจากกเลสวรรณะ ความสดใสของกายเหมอนดงทองคา เคยมครงหนงเปนเรองทเลาวา หลวงพอปาน วดบางนมโค จ.อยธยา ทานกลาววา หลวงพอเนยม วดนอย จ.สพรรณบร ทานจะมวรรณะ ผวพรรณทผองใส ในตามความสกสกาวเหมอนทองฟา มใบหนายมแยม แสดงถงความรมเยน ทมาจากผลานสงสแหงการปฏบตธรรมอนยงยวด เมอทานเหลานนไดละสงขารไป อฐของทานอศจรรยเปนพระธาตเหมอนกบอญมณสดใส บางองคอฐธาตของทานเกดเปนพระธาตขนเลยทนท บางองคหลงจากนนไมนาน อฐธาตของทานกคอย ๆ แปรสภาพเปนพระธาตไปตามกาลเวลา สวนใหญ พบเหนมากในพระวปสสนาจารยสายพระปา บางองคสงขารของทานเปนพระธาต ทง ๆ ททานยง

น ำเพชร

หนา 25

ไมไดมรณภาพไป อยางเชน หลวงปเขยว วดหรงบน จ.นครศรธรรมราช ทานถอนฟนและใหลกศษยเกบไว ตอมาฟนนไดเกดเปนพระธาตแกวผลกใส หลวงปแหวน วดดอยแมปง จ.เชยงใหม ทานเขารบการผาตดทโรงพยาบาล พยาบาลทานหนงเกบชนสวนกระดกออนทหลงจากผาตดเอาไว ปรากฏวาชนกระดกนนกลายเปนผลกแกวใส หรอพระธาตนนเอง ยงความศรทธาอยางสงของชาวเชยงใหม หลวงปเจยะ เคยไดรบฟนของหลวงปมน ภรทตโต ตอมาฟนนนกกลายเปนผลกแกวใสเหมอนกน

ฉะนนแลว เหตทเกดจากอานสงส ผลการปฏบตธรรมอนยงยวดจนรางกายเปนพระธาต สวนใหญจะปรากฏขนในนกปฏบต แตมใชหมายถงแตพระสงฆเทานน ยงเกดขนกบปถชนคนทวไปได แตตองเปนนกปฏบตธรรม

ถงแมเกดเปนผหญงเองกอาจไดรบอานสงสแบบน เหมอนกบทานอบาสกาบญเรอน วดอาวธฯ บางพลด ทานกสาเรจภมธรรมชนสง มอฐกลายเปนพระธาต ฉะนนแลวการปฏบตธรรมตามหลกพระพทธศาสนาใหเกดผลสงสดจงไมมความเกยวของในการแบงชนชนวรรณะ หรอเพศชายหญงเลย

๒. เกดจากพระผมคณธรรมอนวเศษ ทาใหเกดพนฐานกมาจากอยางแรกตองบรรลภมธรรมชนสง นอกจากสงขารของทาน บงเกดเปนพระธาตแลว ยงใหสงอน ๆ เกดเปนพระธาตไดจตตานภาพ อยางเชน หลวงปเขยน วดหรงบน ทานฉนภตตาหารเกดกางปลาตดฟน และทานไดนากางปลาทตดฟนออก แลวใหลกศษยเกบกางปลาไว ซงตอมากางปลาชนนกลายเปนพระธาตผลกแกวใส หลวงปด วดสะแก จ.อยธยา ทานชอบสรางพระเนอผงสขาว แตทาไมพระเครองทานจงขนพระธาตได พระธาตทข นกบพระเครองหลวงปด จะขนเปนเกลดใส ๆ แวววาว คลาย ๆ ผลกนาแขง ซงพระของทานกเปนเนอผงสขาว ๆ คลายชอลก ไมมสวนผสมอน ๆ ทแปลกไปกวานน ททาใหเกดปฏกรยาทางเคมได แตพระทานกเกดอศจรรยขนพระธาตได แตมขอแมวา ผทเปนเจาของพระของทานทขนพระธาตสวนใหญจะเปนนกปฏบตธรรม อยางนกเปนเรองของจตตานภาพเหมอนกน เปนเรองแปลกอกอยางหนง ทครบาอาจารยทานอธบายไววา พระผมกายสะอาดขนถงเปนพระธาต ขหรออจจาระ ทานจะหอม หรออจจาระทานจะไมมกลนเหมน นารงเกยจเหมอนคนทว ๆ ไป เพราะการบรโภคอาหารของทาน เมอสงขารของทานสะอาด การบรโภคอาหารผานรางกายของทานทสะอาด ผองใส กากอาหารทผานรางกายนนจะเปนกากอาหารทไมมกลนสกปรก นารงเกยจเหมอนปถชนคนทวไป อยางเชน หลวงปส วดถาเขาบญนาค จ.นครสวรรค ขทานหอม อาจจะดวยสงขาร อายเกน ๑๐๐ ป การขบฉนจงไมเตมทเหมอนคนทวไป ๓. เกดจากการอญเชญมาจากอากาศ โบราณมความเชอวาพระธาตทานจะเสดจมาไดตามอากาศ โดยทานมาจากพระธาตในสวนทตกเรยราด ผรกษาเกศาไวไมด รกษาไมสะอาด จนเขากลาวไววาพระธาตเมอรกษาด ทานจะเสดจมาและเพมได ถารกษาไวไมด ทานกจะคอย ๆ หายไป

น ำเพชร

หนา 26

เรองนมขอพสจนไดจากหลาย ๆ ทานไดพสจนมาแลววา พระธาตเสดจมาเองโดยผทศรทธา ผนนเตรยมอญเชญพระธาต โดยวธการเตรยมผอบ ปดวยผาขาว ดอกไมหอม ตงไวในทสะอาด สวดมนต ภาวนาอญเชญพระธาตดวยบท อตปโสเรอนเตย(คาถามงกฏพระพทธเจา) ถอศลภาวนาแลวพระธาตจะเสดจมาเอง แตทงนผนนตองศรทธาอยางแนวแนและแทจรง เรองนไดมการพสจนมาแลว สมยหลวงปล วดอโศการาม จ.สมทรปราการ ทานไดอญเชญโดยวธน ปรากฏวาอญเชญอาราธนาสาเรจ พระธาตเสดจมาไดจรง ๆ ทานจงไดสรางพระธาตเจดยขนาดใหญ เพอประดษฐานพระธาตองคน ใหไดสกการะดงทเหนในปจจบน

ชาวพทธนบถอพระธาตสงสด สรางเจดยกจะบรรจพระธาตไวบนยอด นยมนาของทมคาและวจตรอลงการ ถวายเปนเครองบชา ดงทด ไดจากพพธภณฑวดพระมหาธาตวรมหาวหาร จงหวดนครศรธรรมราช จดแสดงสงของทนามาบชาพระบรมธาต ตงแตครงในอดต อาท ตนไมเงนตนไมทอง มงคลวตถ และเครองรางของขลง เครองมอเครองใชในชวตประจาวน เครองประดบอนมคา ศลปวตถและโบราณวตถ เครองเงน เครองทองรปพรรณ เครองถม ตลอดจนสงของทแปลกผดธรรมชาต ลวนแตสะทอนใหเหนถงศรทธาอนยงใหญของบรรพชนไดอยางด ถงแมในปจจบนการบชาเปลยนแปลงไปตามกาลสมย แทนทจะสรรหาหรอจดทาสงของนามาถวายมกใชถวายดวยเงนบารงแทนดไมยงใหญเหมอนในอดต

ตามความเชอทวา พระธาต หมายถงสงแทนความศกดสทธอนสงสด แมบรรจไวในเจดยยงตองไวทบนยอดสด จงไมมใครนยมนาตดตวไวเหมอนพระเครอง เพราะคนเราอาจจะเขาไปในสถานททสกปรก ทไมสมควร หรอทอโคจร จะเกดกรรมแกทงตวเองและผอน เชน ใสพระธาตไปลอดราวผา หรอไปลอดในสถานท ทมผอนอยสงกวา เทากบวาเรานาพระธาตไปลอดใตสถานทนน ๆ นอกจากเกดกรรมแกเราแลว บคคลอน ๆ ทอยสงกวา พาตองรบกรรมไปดวย ซงทงหมดนคอเรองของความเชอใน "พระธาต" มาแตโบราณ

น ำเพชร

หนา 27

อนาคตของพระบรมธาต เมอกาลเวลาลวงเลยไปจนถง พ.ศ. ๕๐๐๐ พระบรมธาตทงหลายขององคสมเดจพระสมมาสม

พทธเจา จะเสดจไปสทพระเจดยฐาน ณ เกาะลงกา และดารงคงอยตลอด เพอจะทรงสงเคราะหชาวสงหฬ ใหเกดสวสดมงคล ดวยการกระทาพธสกการบชาพระคณพระองคทานกอนพระพทธศาสนาใกลจะสญสนไป

ครนถง พ.ศ.๔๙๙๙ และลวงได ๑๑ เดอน กบ ๒๒ วน ซงตรงกบวนพฤหสบด เดอน ๖ ขน ๙ คา เปนเวลาคมหนตฤด ปชวด นกษตรอฐศก เวลารงอรณ พระบรมธาตทกพระองคจะเสดจไปยงสถานทประชมทนท แลวทรงกระทายมกปาฏหารย ดวยพทธฤทธอนวเศษ บงเกดเปนพระพทธนเวศน และพระวรกายสง ๑๘ ศอก เปลงรศมอก ๖ ประการ มพระบวรสนฐานงดงามยงนก ดวงพระพกตรผดผอง ดงสสวรรณ พระรปองคเสดจขนประทบบนบลลงกในควงตนพระศรมหาโพธ ทรงพระสมาธและกระทายมกปาฏหารย โปรด สตว คนธรรพ เทวดา ฤาษ กนนร นาคราช ทงอสรพรอมหนานงแนนเหนอแผนดน พระองคตรสพระธรรมเทศนา โปรดสตวอย ๗ วน มผฟงในครงนนถงสอสงไขยสองลานสามแสนหกสบเจดพนโกฏ แลวพระเพลงกพวยพงขนเผาพลาญพระรปองคใหหมดสนไป ในวนพทธ เดอน ๖ ขน ๑๕ คา ปชวด นกษตร อฐศก พระพทธศาสนากสนสดลงเพยง ๕๐๐๐ ปเตม...

น ำเพชร

หนา 28

พระบรมสารรกธาตสณฐานเมลดขาวสาร พระบรมสารรกธาตสณฐานเมลดขาวสาร พระบรมสารรกธาตสณฐานเมลดขาวสารหก พระบรมสารรกธาตสณฐานเมลดงา พระบรมสารรกธาตสณฐานเมลดงา พระบรมสารรกธาตสณฐานเมลดงา

น ำเพชร

หนา 29

พระบรมสารรกธาตสณฐานเมลดถว พระบรมสารรกธาตสณฐานเมลดถว พระบรมสารรกธาตสณฐานรปหวใจ พระบรมสารรกธาตวรรณะตางๆ พระบรมสารรกธาตวรรณะใสประดจเพชร พระบรมสารรกธาตวรรณะใสประดจเพชร

น ำเพชร

หนา 30

พระบรมสารรกธาตวรรณะแกวมกดา พระบรมสารรกธาตวรรณะด า พระบรมสารรกธาตวรรณะทองอไร พระบรมสารรกธาตวรรณะทองอไร พระบรมสารรกธาตวรรณะทบทม พระบรมสารรกธาตวรรณะเทา

น ำเพชร

หนา 31

พระบรมสารรกธาตวรรณะเทา พระบรมสารรกธาตพระปพโพธาต พระบรมสารรกธาตพระโลหตธาต พระบรมสารรกธาตพระโลหตธาต พระบรมสารรกธาตพระอาโปธาต พระบรมสารรกธาตหทยธาต

น ำเพชร

หนา 32

พระบรมสารรกธาตหทยธาต พระบรมสารรกพระอณหสธาต พระบรมสารรกธาตหวไหลซาย ดอยขะมอ พระบรมสารรกธาตจากถ าตง สณฐานเมลดถวเขยว พระบรมสารรกธาตจากถ าตง สณฐานเมลดผกกาด พระบรมสารรกธาตจากถ าตง ใสประดจเพชร

น ำเพชร

หนา 33

พระบรมสารรกธาตจากวดพระธาตจอมกตต พระบรมสารรกธาตจากสมเดจพระสงฆราช

พระบรมสารรกธาตลอยน า

พระบรมสารรกธาตก าลงแบงองค

น ำเพชร

หนา 34

พระบรมสารรกธาตของ “นาเพชร”

พระอาโปธาต พระโลหตธาต วรรณะทบทม สวนสมอง วรรณะรวม เหมอนกระดก พระโลหต วรรณะเพชร วรรณะรวม

น ำเพชร

หนา 35

พระบรมสารรกธาตของ “นาเพชร” สณฐานกานดอกพกล วรรณะเพชร

พระโลหต

น ำเพชร

หนา 36

พระบรมสารรกธาตของ “นาเพชร”

วรรณะเพชร

พระอาโปธาต

เกลดพระธาต

น ำเพชร

หนา 37

พระบรมสารรกธาตลอยนา

น ำเพชร

หนา 38

พระอรหนตธาตสมยพทธกาล พระสารบตร

สณฐานกลมเปนปรมณฑล , รเปนไขจงจก ,เปนดงรปบาตรควา พรรณสขาวสงข , สพกลแหง(นาตาลแดง) , สหวายตะคา

พระสารบตร ภายหลงจากบวชแลว ๑๕ วน ทานกบรรลอรหนต แ ละ เปนพระอครสาวกเบองข วาของพระพทธเจา พระพทธองคทรงยกยองใหพระสารบตรเปนผเลศดวยปญญา กอนทพระสารบตรจะนพพาน ทานไดเดนทางกลบบานเพอไปโปรดมารดา และทานกเกดอาการอาเจยนออกมาเปนโลหตไมหยด มารดาทานกเศราโศกเปนอนมาก บรรดาเทวดา และพรหมตางกเสดจมาเยยมทาน มารดาของทานจงถามวาทานเหลานนเปนใคร ทาไมจงมแสงรอบกาย ทานกตอบวาเปนเทพเทวดาไดแก ทาวโลกบาลทงส พระอนทร และองคสดทายคอทาวมหาพรหม มารดาทานตกใจและคดไดวาพระสารบตรยงใหญกวาทานเหลานนอกหรอ แลวพระพทธเจาจะยงใหญเพยงใด จงเกดความเลอมใสพระพทธองค พระสารบตรจงแสดงธรรมโปรดมารดาเพอทดแทนคณ แลวทานกดบขนธ นพพาน พระโมคคลลานะ

สณฐานกลมเปนปรมณฑล , รเปนผลมะตม , คลายเมลดทองหลาง , เมลดสวาท เมลดคา พรรณสเหลองหวายตะคา , ขาวสงข , เขยวชาใน , ลายคลายไขนก , ลายเปนรอยราวคลายสายเลอด

พระโมคคลลานะ ภายหลงจากบวชแลว ๘ วน ทานกบรรลอรหนต และเปนพระอครสาวกเบองซายของพระพทธเจา พระพทธองคทรงยกยองใหพระโมคคลลานะเปนผเลศดวยฤทธ ตวอยางเชน ครงหนง เมอพ ร ะ พ ทธ เ จ า ไ ด เ สด จพ รอ ม ด ว ย พ ร ะ อ รห น ตจานวน ๕๐๐ รป เพอเสดจไปยงเทวโลก ไดผานวมานของเหลาพญานาค ทกาลงมการรนเ รงกนอยางสนกสนาน ทม นนโทปะนนทะนาคราช เปนประธานใหญ เมอเหนคณะสงฆผานไปเหนอวมานจงมความโกรธมาก จงไดตรงไปยงเขาพระสเมรแปลงตนเปนนาคขนาดใหญ พนโอบเขาพระสเมรดวยขดถง ๗รอบ แลวแผพงพานบงชนดาวดงสเอาไว เพอไมใหพระพทธเจาและพระสงฆผานไปได และเมอเปนดงนนไดมพระอรหนตหลายรปอาสาปราบ แตพระพทธเจาไมทรงอนญาต จน พระโมคคลลานะ ผซง

น ำเพชร

หนา 39

ตามเสดจไปดวยอาสา พระองคจงทรงอนญาต ดงนน พระโมคคลลานะ จงไดแปลงกายเปนนาคราชขนาดใหญกวาถงเทาตว พนเอานาคนนโทปะนนทะนาคราช เอาไวดวยขดถง ๑๔ รอบ นาคราชทนไมไหวบนดาลใหไฟลกขน พระโมคคลลานะ กใหเกดไฟขนเชนกน

ไฟของนนโทปะนนทะนาคราชสไมไหว จงถามวา "ทานผเจรญ ทานเปนใคร" ตอบวา "เราคอโมคคลลานะ ศษยของตถาคต" นนโทปะนนทะนาคราช จงบอกวา ทานจงคนรางกลบเปนพระเหมอนเดมเถด แตดวยนสยของผรวา นนโทปะนนทะนาคราช เปนคนไมยอมแพใครงาย ๆ จงไดแปลงกายใหเลกนดเดยว สามารถเขารห รจมกได แลวเขาไปตามรตาง ๆ จน นนโทปะนนทะนาคราช ทนไมไหว และนนโทปะนนทะนาคราช สไมไดจงหนไป พระโมคคลลานะ จงแปลงรางเปนพญาครฑไลตดตามไป เมอหนไมพนจงแปลงรางเปนมาณพหนม ยอมแพพระโมคคลลานะและทสดจงยอมใหพระพทธเจาพรอมพระอรหนตผานไปแตโดยด แมพระโมคคลานะจะมฤทธมากแตดวยกรรมของทานแตอดตชาต ทาใหพวกโจรคอยคดจะฆาทานอยเสมอ แตพวกโจรกทาอะไรพระโมคคลลานะไมไดเพราะทานมฤทธมาก กอนททานจะเขาสนพพานทานกเหนวาตองชดใชกรรมเกาแตอดตชาตททานเคยฆาพอแม จงยอมใหพวกโจรทารายทบตจนรางแหลกเหลว แลวพวกโจรกนารางทานไปทงไวในปา เมอพวกโจรไปแลวพระโมคคลลานะกประสานกายมาเฝาพระพทธเจา เพอทลลาเขาสนพพาน พระสวล

สณฐานดงผลยอปา , เมลดในพทรา , เมลดมะละกอ พรรณสขาว , สเหลองหวายตะคา , สพกลแหง , สแดงดงหมอไหม , สเขยวดงดอกผกตบ

พระสวล เปนสาวกของพระพทธเจาทเปนเลศทางลาภสกการะ ในอดตชาตของทานสมยพระพทธเจาวปสส พระสวลไดเกดเปนชาวบานคนหนงทหานาผงมาขายในเมอง ขณะทกาลงจะเขาเมองไดมชายคนหนงมาขอซอนาผงในราคาสง พระสวลหรอชาวบานคนนนเกดความแปลกใจสงสยวาทาไมจงใหราคาสงกสอบถามชายผนนไดความวา ขณะนในเมองกาลงจะมงานบญใหญ

เปนมหาทาน และขาดนาผงทจะถวายพระพทธเจาวปสสเพยงอยางเดยว เมอไดฟงเชนนนชาวบานจงบอกกบชายคนนนวาจะไมขาย แตตองการนานาผงไปถวายดวยตนเอง ชายผนนและชาวเมองตางพากนรวมอนโมทนาบญกบชายชาวบานผนนดวย เมอตายไปแลวกไดไปเกดเปนเทวดาหลายชาตจนไดมาเกดในปจจบนชาตเปนพระสวล พระสวลเปนเลศทางลาภสกการะตงแตอยในครรภกมผเอาลาภสกการะตางๆมาถวาย และไมวาทานจะเดนทางไปในทแหงใดกมแตลาภมขาดสายจนถงพระนพพาน

น ำเพชร

หนา 40

พระองคลมาล

สณฐานคลายนวมอ , คอดดงคอลา , แทงกลม , คลายแขนงไม สวนใหญมรทะลตลอดหวทาย พรรณสขาวสงข , สเหลองดงดอกจาปา , สฟาหมอก

พระองคลมาล แตเดมชอ อหงสกะ เมอแรกเกดโหรทานายไววาจะเปนโจร บดาของทานจงสงไปเรยนวชาความร ทานกเรยนไดเกงกวาคนอนจนเพอนๆ อจฉาจงยอาจารยใหเกลยด อาจารยกหลงเชอจงหลอกใหทานไปฆาคนมาใหไดครบหนงพนคนแลวจะสาเรจวชาสงสด นบแตนนมาทานกเปนจอมโจรทฆาคนแลวตดนวมอมารอยคอเปนสรอยเพอนบจานวนใหครบพน จงไดฉายา องคลมาล จนกระทงคนสดทายทจะตองฆา ทานกคดจะฆามารดาตนเอง พระพทธเจาจงเสดจมาโปรด ทานกเปลยนใจจะมาฆาพระพทธองคแทน แตวงเทาไรกไมทนจงตะโกนบอกใหหยด พระพทธเจาจงตรสวา เราหยดแลว แตเจาสยงไมหยด ดวยความสงสยทานจงถามความหมาย พระพทธเจาทรงตอบวา เราเปนผทไมเบยดเบยนใคร จงชอวาหยด แตเจาเปนผเบยดเบยนสตวทงหลาย จงชอวาไมหยด เมอไดฟงดงนนจอมโจรองคลมาลกเกดดวงตาเหนธรรมจงทลขอบวช เมอทานไดบวชเปนพระแลวไมวาจะเดนทางไปทใด กจะถกผคนทมความโกรธแคนทารายอยเปนนจ ทานกอดทนใชหนกรรม และปฏบตธรรมอยางไมลดละจนเขาถงซงพระนพพาน

พระโกณฑญญะ

สณฐานงอนชอยดงงาชาง พรรณสขาวดงดอกมะลตม , สเหลอง พระโกณฑญญะ แตเดมทานเปนพราหมณ และเคยไดทานาย

พระพทธเจาไวเมอตอนประสตวาทานจะตองเปนศาสดาทยงใหญตรสรเปนพระสมมาสมพทธเจา ในขณะทพราหมณคนอนๆ ทานายวาพระองคอาจจะเปนพระเจาจกรพรรดอกทางหนง ครนเวลาลวงมาจนถงพระพทธเจาทรงออกผนวชและบาเพญเพยรเพอใหบรรลธรรม ขณะนนทานโกณฑญญะ และเพอนพราหมณทง ๔ มาพบเขาเกดความเลอมใสศรทธาคอยอยเฝาพระพทธองค จนกระทงพระพทธองคทรงคนพบทางสายกลางจงกลบมาปฏบตตนและเสวยอาหารตามเดม พวกพราหมณจงคดวาพระองคทรงเลกการปฏบตแลวจงลาจากไป จนในทสดพระพทธเจาทรงตรสรแลวจงไดเดนทางมาพบพวกพราหมณทง ๕ เพอแสดงปฐมเทศนา แตพวก

น ำเพชร

หนา 41

พราหมณ กไมอยากจะเชอนก พระองคจงทรงเทศนาเมอจบกณฑแรกทานโกณฑญญะกบรรลโสดาบนจงทลขอบวช และไดเปนพระภกษรปแรกในพระพทธศาสนา พระองคไดแสดงธรรมจนถงวนท ๔ พราหมณทง ๕ จงบรรลเปนพระอรหนตพรอมกน พระโกณฑญญะ พระพทธเจาทรงตงทานเปนสาวกทรราตรนาน คอมอายมากอยมานานกอนใคร พระอนรทธะ

สณฐานดงสามเหลยมพรรณสแดงเลอดนก , สเหลองพกล พระอนรทธะ ในอดตชาตทานเคยเกดเปนคนยากจน แตทาน

ไดทาบญใสบาตรพระปจเจกพทธเจาทออกจากฌาณสมาบต และอธษฐานขอคาวา ไมม จงอยาเกดแกขาพเจา และกไดเปนเศรษฐ เมอตายไปกไดไปเกดเปนพระอนทร ๗ ชาต พระมหาจกรพรรด ๑๔ ชาต อกทงเคยทาบญใหญสรางประทปโคมไฟหลายพนดวงเพอบชาเจดยบรรจพระบรมสารรกธาตของพระปทมตระพทธเจา และเจดยบรรจ

พระบรมสารรกธาตของพระกสสปะพทธเจาอก เมอเกดมาในชาตนกเปนพระราชโอรสของ อมโตทนะศากยะ พระอนรทธะถอการไมนอนเปนขอวตรอย ๕๕ ป กาจดความงวงเหงาได ๒๕ ป และทานมญาณรเหนทกสรรพสง ขณะทพระพทธเจาใกลจะปรนพพาน ทานกตามดจตและบอกพระอานนททราบทกขณะ พระพทธเจาทรงยกยองทานเปนเลศทางตาทพย พระมหากจจายนะ

สณฐานดงศรษะชาง , ดงเบยจน พรรณสขาวสงข , สเหลอง พระมหากจจายนะ ในอดตชาตทานไดทาบญใหญเอาไว

มาก เชนเมอเกดในสมยพระปทมตระพทธเจาไดถวายมหาทาน ๗ วน ในสมยพระสเมธพทธเจา ทานเกดเปนวชาธรเหาะไปบชาพระพทธองคดวยดอกกรรณกา ในสมยพระกสสปะพทธเจา ไดบชาเจดยบรรจพระบรมสารรกธาตของพระองคโดยถวายอฐทองคาราคาหนงแสน จนมาถงปจจบนชาตทานกไดเปนมหา

อามาตย ของพระเจาจณฑปชโชต และไดเดนทางไปทลเชญพระพทธเจามาแสดงธรรม แตเมอไปถงไดสดบพระธรรมเทศนาแลวบรรลอรหนตทานจงออกบวช และเหาะกลบมาโปรดพระราชา และมหาชนแทนพระพทธองค จนผคนเลอมใสศรทธาออกบวชกนเปนอนมาก

น ำเพชร

หนา 42

พระพมพาเถร สณฐานบางเปนแผนกระแจะ , ดงแปงหยด , ดงเลบมอ , บางทมรทะลตรงกลางหรอเปนรสะดอ

พรรณสขาว , สเหลองดงสลาน , สดา , สดอกพกลแหง พระพมพาเถร แตเดมเปนพระมเหสของเจาชายสทธต

ถะกอนทจะเสดจออกผนวชเปนพระพทธเจา หลงจากพระพทธเจาทรงตรสรแลวไดเสดจมาโปรดพระนางฯทาใหเกดความเลอมใสศรทธาและออกบวชเปนพระภกษณจนบรรลเปนพระอรหนตเสดจเขาสนพพานในทสด พระสนตตมหาอามาตย

สณฐานดงดอกมะลตม พรรณสขาวดงสงข พระสนตตมหาอามาตย เปนมหาอามาตยของพระ

เจาปเสนธโกศล ไปปราบโจร และไดชยชนะกลบมา พระราชาจงพระราชทานหญงงามใหนางหนง มหาอามาตยจงมวเมาอยในกาม และสราอย ๗ วนจนวนสดทายพระพทธเจาเสดจผานมาทรงรดวยญาณวาวนนมหาอามาตยจะหมดอายขยแตดวยบญบารมจากอดตชาตจะทาใหทานไดบรรลเปนอรหนต และนพพานในวนน แลวเหตการณกเปนจรง มหาอามาตยเกดเปนโรคลมขนในทอง และมาหาพระพทธเจา พระพทธองคทรงโปรดแสดงธรรมแกมหาอามาตย จนบรรลเปนอรหนต และทราบวาตนหมดอายขยแลว จงเสดจขนไปบนอากาศ เขาเตโชธาต ใหไฟเผารางกายคงเหลอแตพระธาตดงดอกมะลลอยลงมาแลวเสดจเขาสนพพาน

น ำเพชร

หนา 43

พระภททยะ สณฐานดงกลองทงสองขางเรยวเลก พรรณสดงดอกพดตาน

พระภททยะ ทานเปนผเกดในตระกลสง เปนบตรแหงพระนางกาฬโคธา พระราชเทวศากยราช ผมอายมากกวานางศากยะทงหลาย และพระภททยะในอดตชาตทานเคยเกดในตระกลสงตดตอกนถง ๕๐๐ ชาต พระพทธเจาทรงยกยองทานเปนเลศกวาภกษทงหลาย ในดานเปนผมตระกลสง พระภททยะทานชอบอยโดยสนโดษในปาอนวเวก ถอธดงควตรอยางเครงครดจนถงพระนพพาน

พระอานนท

สณฐานดงใบบวเผอน พรรณสขาวดงเงน , สดาอยางนารก , เหลองหวายตะคา พระอานนท ทานเปนสาวกทพระพทธเจายกยองใหเปนเลศถง ๕ อยาง ๑.เปนพหสตร มความร

มาก ๒.เปนผอปฏฐากพระพทธเจาไดอยางยอดเยยม ๓.มสตด ไมหลงลม ทาอะไรไมผดพลาด ๔.มคต คอมความคดดมประโยชน ๕.มความทรงจาเปนเยยม กอนททานจะดบขนธนพพาน พระญาตของทานทง ๒ ฝายตางกแยงตวทานไปยงเมองของตน ทานจงเหาะขนไปเหนอแมนาซงเปนเสนแบงเขตแดนของทง ๒ เมอง เนรมตไฟเผารางกาย เหลอแตพระธาตซงแบงออกเปน ๒ สวนใหเมองทง ๒

ทานจงเขาสพระนพพาน พระอปคต

สณฐานหวคอดทายคอด พรรณสดอกพกลแหง พระอปคต ทานเกดหลงพทธกาลประมาณ สองรอยกวาป อยใน

สมยพระเจาอโศกมหาราช เมอพระเจาอโศกมหาราชไดทรงคนพบพระบรมสารรกธาต พระองคจงทรงสรางเจดย ๘๔,๐๐๐ องคบรรจพระบรมสารรกธาตประดษฐานในทตางๆ และ ใหมการฉลองสมโภชเปนเวลา ๗ ป แตพญามารไดบนดาลใหเกดความอดอยากยากแคน งานฉลองจะไดไม

สาเรจ พระอปคตจงไดปราบพญามารดวยการเนรมตซากหมาเนาแขวนไวทคอพญามาร ซงแกเทาไรกไม

น ำเพชร

หนา 44

ออก พญามารจงยอมแพ แตไมไดมาจากใจจรง พระอปคตจงเอาซากหมาเนาออกมาให แตไดจบพญามารขงไวในภเขา พญามารจงเรมสานกผดวาตนเองไดลวงเกนพระพทธเจาเปนอยางยง แตพระองคมไดทรงตอบโต และ ยงไดทลเชญใหพระองคปรนพพานดวยคดวาตนเองเปนผยงใหญ แตความจรงแลวพระพทธเจาทรงมพระมหากรณาธคณมากมไดกระทาโทษแกตน ซงถาจะกระทากทาไดโดยงาย แมแตพระภกษรปนยงกระทาโทษตนไดโดยตนไมมทางต อสไดเลย พญามารเกดสานกในพระคณของพระพทธเจาจงปรารถนาจะบาเพญบารมเพอใหสาเรจเปนพระพทธเจาพระองคหนงในอนาคตกาลบาง พระอปคตหยงรความคดของพญามารไดดวยญาณจงไปปลดปลอยพญามารและสงสอนการบาเพญบารมเพอพทธภมให พระอปคตมกจะนงสมาธอยใตบาดาล จงมกทาเปนรปพระมใบบวปดหวเปนเครองหมาย มกบชาโดยใสพานแชนาไวเรยกวาพระบวเขม พระอทยเถระ

สณฐานยาวแลดงกรช พรรณดงสดอกบวโรย สดอกบานไมรโรย สดงดอกหงอนไก สดงดอกคา พระอทยเถระเกดในตระกลพราหมณทกรงกบลพสด ไดเหน

พทธานภาพของพระพทธเจาททรงแสดงทามกลางพระประยรญาต จงเกดความศรทธา ออกบรรพชาไมชากสาเรจพระอรหนต ตอมาทานไดเหนมหาชนสรรเสรญชางเผอกของพระมหากษตรย จงคดวาคนเหลานพากนสรรเสรญสตวเดรจฉาน แตไมสรรเสรญพระพทธเจา ทานจงไดแสดงธรรมกลาวสรรเสรญพระพทธเจาใหมหาชนฟงนบเปนคาถาได ๑๖ คาถา เชน อปมาวา ความสงบเสงยมไดแกศล ความไมเบยดเบยนไดแกกรณา เปนชางเทาหนา หมายถงศลและกรณาทงสองน เปนหวหนาคณธรรมทงปวง มสต สมปชญญะเปนชางเทาหลง หมายถงสตสมปชญญะยอมตามหลงคณธรรมทงปวง เปนตน พระอตตรายเถร

สญฐานดงรปพระคะวมปะต พรรณดงเมฆ สหมอกฟา สแดงเขม พระอตตรายเถร เกดทกรงสาวตถ ไดไปฟงธรรมทสานก

ของปฏาจาราเถร เกดสลดใจในสงสารจงออกบรรพชา ไมชากสาเรจอรหนต พรอมดวยปฏสมภทา ดวยมวาสนาบารมแกกลาแลว และ ไดกลาวคาถาขน ๗ คาถา ความวาบคคลทงหลายยอมตาขาวเลยงบตร ภรรยา หาทรพยมาเลยงบตร ภรรยา ทานทงหลายจงกระทาสง

น ำเพชร

หนา 45

ทไมทาใหเดอดรอนในภายหลง จงรบลางเทาแลวนงเจรญธรรม จงทาจตใหมอารมณแนงแนในทางธรรม จงพจารณาดสงขารวาเปนของแปรปรวน ไมยงยนถาวร ไมใชตวตนของเรา เราไดฟงคาสอนของนางปฏาจาราดงนแลวกรบลางเทาเขาไปเจรญสมณธรรม กไดสาเรจอรหนต เราไดทาลายกองมด เราไดมความสขใจอยางยงแลว เราหอมลอมดวยคณธรรมแลว เหมอนเทพเจาชาวดาวดงษหอมลอมทาวสกกะเทวราชผชนะสงครามแลวฉะนน พระกาฬทายเถระ

สณฐานดงลกหนบด พรรณดงเมฆเกลดฟา พระกาฬทายเถระ เกดในตระกลอามาตยทกรงกบลพสด

ในวนประสตของพระพทธเจา เรยกวาเปนสหชาต คอ ผเกดรวมวนเดยวกนกบพระพทธเจา เมอพระพทธเจาตรสรแลวประทบอยทวดเวฬวน กรงราชคฤห พระเจาสทโธทนะโปรดใหกาฬทายอามาตยกบราชบรษ ไปทลอาราธนาเสดจสกรงกบลพสด และ เมอกาฬทายอามาตยไดฟงธรรมแลว กสาเรจอรหนตพรอมดวย

ปฏสมภทาญาณ บวชเปนเอหภกขแลวพระพทธเจาพรอมภกษ ๒ หมนรป เสดจไปตามทางทจะไปกรงกบลพสด สวนพระกาฬทาย ไดเหาะไปแจงขาวแกพระราชา แลวยนอยบนอากาศใหพระเจาสทโธทนะเหน พระองคจงทรงถามวา ทานเปนใคร จงถวายพระพรตอบวา อาตมาเปนบตรของพระพทธเจา พระองคเปนบดาแหงบดาอาตมภาพ พระองคเปนตาของอาตมภาพ พระเจาสทโธทนะจงอาราธนาใหนงทบลลงกจดโภชนาหารใสบาตรถวายแลวจะลากลบพระเจาสทโธทนะจงตรสถามวาพระผเปนเจาจะไปฉนทใด ทานตอบวา จะไปฉนในสานกพระศาสดา พระองคจงใหทานฉนทนน แลวใหนาอาหารอนไปถวายพระพทธเจา ทานฉนแลวกแสดงธรรมแกชมชน แลวนาอาหารเหาะไปถวายพระพทธเจาทกวน ตลอดระยะเวลาการเดนทาง ๖๐ วน พระกาฬทายเถระไดทาใหราชตระกลเลอมใสในพระรตนตรยทงสนดวยอาการอยางน สมเดจพระสมมาสมพทธเจาจงทรงตงทานไวในตาแหนงอนเลศฝายทาใหตระกลเลอมใสดวยประการฉะน

น ำเพชร

หนา 46

พระปณณะเถระ สณฐานเปนสเหลยมจตรส พรรณสขาว สดอกพกลแหง พระปณณะเถระไดทาอธการกศลมาในพระพทธเจา

แตปางกอน สมยเปนดาบสอยในปาหมพานตมพระปจเจกพทธเจาปรนพพานอยในเงอมเขา ทานเหนแสงสวางใหญจงไปเสาะหาด พบพระปจเจกพทธเจาปรนพพานจงหาฟนมาเผาแลวรดดวยนาหอม เทวบตรเหนเหตการณจงยนในอากาศแลวบอกวา ดแลวๆสตตบรษ ทานจะไดชอวา ปณณะ ซงแปลวา ผมบญมาก ครนมาถงสมยสมเดจพระสมมาสมพทธเจา กไดเกดมาในตระกลคฤหบด ททาเรอสปารกะ ใน สนาปรนตชนบท (ประเทศไทยในปจจบน) ไดไปคาขายยงอนเดย และ ไดฟงธรรมจากพระพทธเจาทกรงสาวตถ จงเกดความศรทธาและออกบวช เมอพระพทธเจาตรสรแลว ๑๙ พรรษาทานเจรญสมณธรรมได ๓ ป กใครจะกลบมายงเมองไทย บานเกดของทาน จงขอเขาเฝาและขอพระโอวาทยอๆจงเกดพระปณโณวาทสตรในพระไตรปฎก บนลอ ๗ ครง แลวกลบเมองไทย ไปเจรญสมณธรรม ทบานมกล หรอ แมกน ( ตามกระเบองจารไววาเปนลกชายคนโตของ พอกลอมและแมกน หรอ ขนกลอม ขนหญงกน มนองชายชอจน หรอ จลปณณ และมนองชาย นองสาวอก) พระปณณะเถระไดสาเรจพระอรหนตในพรรษานน เมอพอคาญาตของทานเดนทางไปประสบภยในทะเล ทานกเหาะไปชวยใหปลอดภยกลบมา ไดขนไมจนทนหอมมาขายไดกาไรมาก ทานจงชวนญาตใหสรางโรงกลมใหญ ๕๐๐ หอง เสรจไดดวยฤทธ แลวทลเชญพระพทธเจาและพระอรหนตสาวก ๔๙๙ องค เสดจผานมาโดยเรอนยอดตลอดทางประมาณ ๓๐๐ โยชน ทางละโวโบราณ และไดโปรดสจจพนธดาบส (ชพน) บรรลอรหนตแลว ครบอรหนต ๕๐๐ องค กถงเมองไทย ในปพทธพรรษา ๒๒ ทรงประทบทปาชายบานแมกน ๒ คน ตอมาสมยพระโสณะอตตระ (พ.ศ. ๒๒๓ – ๒๓๕) ไดใหมาสรางวดตรงทประทบ จงรวาเปนวดพรบพลน พระปณณะเถระไดพาเสดจมาทางเมองทอง และ ทรงรบสงวาจะเปนสวรรณภม (ประเทศไทย) ไปถงหนาเขาง ตรสวาจะเปนเมองราชพล ตอจากสวรรณภม แลวไดเขาประทบ ณ ถาฤษ ตรสวาจะมคนนบถอมาก เสดจผานเมองทองไดพบกบพระเจาทบไทยทอง และ ตรสชวนไปมคธ แลวพระปณณะเถระไดพาเสดจไป ณ นมมทานท (ไทยวานมมทา) ทรงโปรดนาคราช ซงทลขอสงทบาเรอจงประทบรอยพระพทธบาท ณ นมมทานท เมอเสดจไปสจจพนธคร พระสจจพนธไดทลขอบาง จงไดประทบรอยพระพทธบาทและทรงอธษฐานใหขยายใหญขน ๓ เทา ประดษฐาน ณ พระพทธบาทสระบรจนถงทกวนน

น ำเพชร

หนา 47

พระมหากปนะเถรเจา สณฐานดงผลชะเอม พรรณขาวขางหนง แดงขางหนง เขยวขาง แดงขางหนง เหลองขางเขยวขาง

กม พระมหากปนะเถรเจา เกดเปนพระราชา ทรงพระนามวา พระ

เจามหากบน พระองคทรงคอยสดบขาวการอบตขนแหงพระพทธเจา พระธรรมเจา พระสงฆเจา จนทรงทราบจากพวกพอคา กเกดความปตอยางยง ทรงพระราชทานทรพย ๓ แสน แลวตามเสดจไปบรรพชาพรอมดวยอามาตยพนหนง ครนมาถงแมนา พระองคทรงทา

สตยาธษฐานวา ถาพระศาสดาเปนพระสมมาสมพทธเจาจรง ขอใหมาวงไปบนหลงนาได และ มากขามนาไดสาเรจ พระพทธเจาทรงรไดดวยญาณจงเหาะไปประทบทโคนตนนโครธใหญ ใกลแมนาจนทภาคา ทรงเปลงรศม ๖ ประการ เมอพระเจามหากบน และ อามาตยเหนกเขาไปถวายบงคม ขอฟงธรรม เมอจบพระธรรมเทศนา กไดสาเรจพระอรหนตทงหมด แลวบรรพชาเปนเอหภกข พระนางอโนชาราชเทว ทรงทราบขาวจากพอคาวาพระราชาเสดจออกบวช และ ขาวการอบตขนของพระรตนตรย กเกดความปตเชนกน และพระราชทานทรพยอก ๙ แสน เปน ๑๒ แสน พระนางพรอมดวยเหลาภรรยาอามาตย ตามเสดจพระราชา ไดขามแมนาดจเดยวกนเปนปาฎหารย เมอไปถงทเฝาแลว พระพทธเจาทรงบนดาลใหไมเหนพวกภกษผเปนสาม ตอเมอไดฟงธรรมจนสาเรจโสดาบนแลว จงโปรดใหเหน แลวหญงพนคนซงมพระนางอโนชาราชเทวเปนประธาน ไดบรรพชาในสานกนางภกษณ แลวสาเรจพระอรหนตทงสน พระสมนะเถระ

สณฐานดงหอยโขง พรรณแดงดงสชาด ดงสเสน กามะถน พระสมนะเถระไดเคยบชาพระพทธเจาสขดวยดอกมะล

มาในอดตชาต มาถงพทธกาลนไดเกดมาในเรอนอบาสกคนหนงซงเปนอปฏฐากของพระอนรทธะ ซงลกเกดมาทไรกตายหมด จงคดวาถาไดลกอกทจะบวชอยกบพระอนรทธะ จงไดลกมาจนลกอายครบ ๗ ขวบ ไมเคยมโรคภยไขเจบ จงนาไปบรรพชา ไดเจรญวปสสนา ไมชากไดอภญญา ๖ ประการ แลวไดเหาะไปตก

นาทสระอโนดาตในปาหมพานต เพอมาถวายพระอนรทธะเถรเจา พญานาคไดจาแลงกายใหยาวใหญ ขดตวรอบสระนาถง ๗ รอบ แผพงพานใหญขนไวเบองบน สมนะสามเณรจงแปลงเปนครฑบนลงมาเพอโฉบพญานาค นาคจงยอมแพ และ ไดตกนาไปถวายพระเถรเจา วนหนงภกษทเปนปถชนเหนทานเปนเดก

น ำเพชร

หนา 48

นารก จงหยอกลอดงห จบหวเลนพระพทธเจาทรงดารวาพวกนไมรทาบาปโดยไมรตว จงทรงออกอบายจะทรงลางเทาดวยนาในสระอโนดาต ใหสามเณรตางๆไปนานามา ไมมใครรบ สมนะสามเณรจงรบอาสา แลวเอามอจบหมอใบใหญกวาตวคน ซงจนาได ๖๐ หมอเลกเหาะไปตกนา เมอถวายบงคมกบพระพทธเจาแลว พระองคกทรงประกาศเกยรตคณและประทานอปสมบทแบบทายชชอปสมบท คอ การอปสมบทโดยเปนทายาท (โดยธรรม) เหมอนโสปากะสามเณร วาตงแตวนนเปนตนไปเธอจงเปนภกษ พระกงขาเรวตะ

สณฐานกลมงอกะป มกะปมดงภเขา พรรณเขยวดงสลกปด สปกแมลงทบ สลกจนทรออน พระกงขาเรวตะ เกดในตระกลผมงมทรพยสมบต ใน

กรงสาวตถ ไดไปฟงธรรมกบมหาชน เกดความเลอมใสจงออกบวช เลาเรยนกรรมฐาน กระทากสณบรกรรมจนไดฌานแลว ทาฌานใหเปนทตงแลวไดสาเรจอรหตผล เปนผทชานาญในการเขาฌานทงกลางวนกลางคน พระพทธเจาทรงแตงตงไวในตาแหนงอนเปนเลศฝายภกษผเพงฌาน พระอตตระเถระ

สณฐานดงเมลดแตงโม พรรณแดงดงเปลอกกร ดงผลหวา พระอตตระเถระเปนพระธรรมทตทพระเจาอโศก

มหาราชสงมาเผยแพรพระพทธศาสนาในสวรรณภม เมอ พ.ศ. 235 คณะของทานม ๕ รป คอ โสณะ อตตระ ฌานยะ ภรยะ และ มนยะ ทานไดมาเมองไทยไทยพกทชางคอม นครศรธรรมราช เทศนพรหมชาลสตร และ ไดวางพธอปสมบท ญตตจตตถกรรมวาจา โดยใชอทกเขปสมา หรอ สมานา และ ไดวางเพศชไทย โดยถอแบบพระสากยาน ซงเปนตนของพระภกษณ ไดวางพธสวดปาฏโมกข อโบสถกรรม ปวารณากรรม เมอพระเจาโลกละวา ใหมนขอมพสสณ ขอมเฉย ขอมสอน ขอมเมอง สรางวดมหาธาต ทานไดวางวธกาหนดนมตผกขนธ สมา พ.ศ. ๒๓๘ เดอน ๕ ขน ๑๕ คา ทานใหขอมปนพระพทธรปดวยปนขาวเปนประธานในโรงพธ ไดวางวธกราบ สวดมนตไหวพระ ไดวางพธกฐน และ ธดงค แบบสรางพระพทธรปตางๆมในสมยนน มการสรางลอ

น ำเพชร

หนา 49

เกวยนประดษฐเปนธรรมจกรแทน พระธรรม กบ มมค หรอ สตวเนอเปนกวางบาง ฟานบางเปนเครองหมายสมยสวรรณภม พระครนนทะเถระ

สณฐานดงดอกพกล พรรณเหลองแกดงสขมน สดอกการะเกด พระครนนทะเถระเปนบตรปโรหตในพระเจาพมพสาร

ณ กรงราชคฤห ซงมชอวา ครมานนท ไดเหนพทธานภาพของพระพทธเจาแลวเกดเลอมใสจงออกบวชอยวดนอกเมอง เมอกลบสกรงราชคฤหพระเจาพมพสารไดนมนตใหจาพรรษา วาจกบารงดวยปจจย ๔ แตพระองคลมสรางกฏถวาย เหลาเทวดา

เหนวาทานอยในทแจง จงบนดาลไมใหฝนตก เมอพระเจาพมพสารทรงทราบจงสรางกฎถวาย เมออยในกฏเปนทสบายแลว กมใจตงมน เจรญวปสสนาจนสาเรจพระอรหนต จงกลาวคาถาวา เสยงฟารอง ฝนตกยอมไพเราะเหมอนเสยงขบรอง กฎของเรามงดแลวเปนทสบายแลว มประตหนาตางปด -เปดดแลว เราเปนผมจตระงบ เปนผปราศจากราคะ โทสะ โทหะอยในกฏแลว ถาฝนจะตกกจงตกเถด ดงน ฝนกตกลงมาดงกลาวทาใหประชาชนไดทานาปลกขาวกลากนตอไป พระสปากะเถรเจา

สณฐาณดงผลมะมวง กลางทะลเปนรตลอด พรรณแดงเหลองขาว พระสปากะเถรเจา เกดมนตระกลนางสาปากะ ซงเปนหญงขด

สนคนหนงในกรงสาวตถ ดวยบาปกรรมททาไวแตปางกอน ทาใหเวลาอยในครรภมารดานานถง ๑๐ เดอนแลว กมอาจคลอดได นางไดสลบแนนงไปเหมอนคนตาย ญาตเขาใจวาตายจงเอาไปเผาในปาชา ทารกคลอดออกมาไดดวยอานภาพเทวดา เพราะเหตวาจะไดสาเรจอรหนต

ในชาตน สวนมารดาตายจากไป คนรกษาปาชาจงนาไปเลยงเปนบตร วนหนงพระพทธเจา ไดเลงเหนสปากะกมาร ซงอายได ๗ ขวบแลว จงไดเสดจมาทปาชา สปากะกมารไดฟงธรรมแลวเกดความเลอมใส ขอบรรพชา พระองคทรงสอนกรรมฐานใหปฏบตอยในปาชาไมนานกสาเรจอรหนตวปสสนาททานเจรญนน คอ อนจจสญญา เพราะเคยไดอบรมมาแตสมยพระสทธตถพทธเจาในกลปท ๙๔มาแลว

น ำเพชร

หนา 50

พระอบลวรรณาเถร สณฐานงอนดงกระดสนหลงง มรทะลกลาง พรรณเหลอง พระอบลวรรณาเถรเกดในตระกลเศรษฐ ณ กรงสาวตถ มชอวา

อบลวณณา เพราะมผวดงดอกบวเขยว เมอเตบใหญขนพระราชาในชมพทวปทงสน สงพระราชสาสนไปถงเศรษฐวาจงใหธดาแกเรา เศรษฐจงเรยกธดามาถามวา เจาจะออกบรรพชาไดหรอ แตเพราะเหตทธดานนเปนผเกดในชาตสดทายแลว จงบอกวาจะบรรพชา เมอบรรพชาแลว ถงวาระการจดอโบสถ นางจดประทปกวาดโรงอโบสถแลว กถอนมตในแสงประทป เพงดอยตลอด ทาใหเกดฌานดวยเตโชกสณ ทาฌานนนใหเปนทตง กไดสาเรจพระอรหตผล ทานเปนพระภกษณทเปนอครสาวกาเบองซาย เลศดวยมฤทธมาก และ มความงามมากดวย แตดวยกรรมเกาของทาน ทาใหทานถกขมขนโดยหลานชาย ซงกตายไปตกนรกเพราะประทษรายพระอรหนตเปนบาปมาก พระโคธกะเถรเจา

สณฐานดงลกขาง พระโคธกะเถรเจา เกดเปนโอรสของพระราชาในเมองปาวา

พระราชา ๔ พระองคมโอรส ๔ พระองค เปนสหายกน ชอ โคธกะ สพาห วลลยะ และ อตยะ คราวหนงกมารทง ๔ ไปกรงกบลพสด ไดเหนพระพทธเจาทรงแสดงปาฎหารย กเกดความเลอมใส จงออกบรรพชา ไมชากสาเรจอรหนต พระเจาพมพสารขอนมนตใหจาพรรษาและโปรดใหทากฏถวายองคและหลง แตลมมงหลงคา พระเถระทง ๔ กอยในกฏทไมไดมงหลงคา ฝนกไมตกลงมา ชาวบานจงเดอดรอน เมอพระเจาพมพสารทรงทราบจงรบมงหลงคาถวาย ฝนจงตกลงมา

น ำเพชร

หนา 51

พระกมารกสสปะ สณฐานดงคอนนกเขา

พระกมารกสสปะทรงเปนเลศทางแสดงธรรมไดวจตรงดงาม มารดาทานเปนลกเศรษฐแตไมอยากแตงงาน อยากออกบวชแตพอแมไมยอม เมอแตงงานแลว กขอสามออกบวชโดยนางไมรตววาตงครรภนางไดบวชกบภกษณทเปนพวกของพระเทวทต ภายหลงครรภนางโตขน พระเทวทตจงบอกวานาง

เปนปาราชกแตนางไมยอมสก และ ไปเฝาพระศาสดา พระองคทรงรวานางไมผดจงใหนางวสาขามาตรวจครรภและใหพระเจาปเสนทโกศลเปนพยาน นางวสาขาคานวณดกรวานางตงครรภกอนบวช เมอคลอดแลวพระเจาปเสนทโกศลจงรบบตรนางไปเลยง ตงชอวากมารกสสปะ ซงตอมาถกเพอนลอวาเปนลกไมมพอแมเกดความสงเวชจงออกบวชไดสาเรจอรหนต แมของทานรองไหคดถงทานทกวน วนหนงขณะบณฑบาตแลเหนพระกมารกสสปะ จงวงมาหาดวยความดใจจะกอดลก แตหกลมลงเสยกอน พระกมาระกสสปะ จงแกลงพดวา ทานบวชแลวไดอะไร ความรกยงตดไมได แมของทานเกดความสลดใจ ตดเยอใยความรกไดแลวจงบรรลอรหตผลในวนนนเอง พระคะวมปะตเถระ

สณฐานดงใบบวออน พระคะวมปะตเถระ ไดทาอธการกศลในพระพทธเจา

มาหลายพระองค ไดบชาพระสขพระพทธเจาดวยดอกไม ไดทาเศวตฉตร และ แทนทบชาไวทเจดยในศาสนาพระโกนาคมน ไดทามณฑปถวายพระขณาสพสมยพระกสสปะพทธเจา มาถงชาตนทานไดเกดในแขวงกรงพาราณส นามวาควมบด เปนสหายของยสกมารซงไดออกบวชจงไดออกบวชตาม แลวบรรล

อรหนต คราวหนงภกษถกนาทวมยามดก พระพทธเจาทรงใหทานไปหามกระแสนาดวยฤทธ นานนกหยดอยแตไกล ดวยเหตนเขาจงนยมทาพระคะวมปะตเถระเปนพระเครอง เพราะถอวาเปนสญลกษณของเมตตามหานยม เปนพระปดตา และ ยงมความหมายวา ใหสารวมตา ห จมก ลน กาย ใจ ไมใหซานไปตามอารมณภายนอก

น ำเพชร

หนา 52

พระวงคสะเถระ สณฐานดงเมลดนอยหนาตด กอนบวชมคนเลอมใสทานมาก เพราะทานมวชาเคาะ

หวกะโหลกคนตายแลวรวาไปเกดเปนอะไร แสดงวาทานสาเรจฌานมาแลว เมอไดมาเฝาพระศาสดา พระองคทรงเอาหวกะโหลกพระอรหนตมาใหเคาะด ทานตอบไมได จงถามพระองควารไหม เมอพระองคบอกวาร เขาจงขอเรยนวชา พระพทธเจาทรงบอกวาจะสอนใหถาออกบวช ทานจงยอมบวช เพราะคดวาเมอสาเรจแลวจะสก พระพทธเจาทรงใหทานทองบรกรรมกายคตาสต คอ พจารณารางกายแยกเปนสวนๆ ไดแก ผม ขน เลบ ฟน หนง เนอ เอน กระดก เยอกระดก ฯลฯ พระวงคสะเถระ พจารณาไปกสาเรจพระอรหนต ทานไดกลาวสรรเสรญ พระพทธเจา และ พระสาวกตางๆ อกหลายทานตลอดจนแสดงปฏภาณโวหารเปนอนมาก เมอพระพทธเจาตรสถามวา คาถาเหลานวงคสะ คดไวกอนหรอคดเดยวนเอง ทานตอบวา ขาพระองคไดคดเดยวนเอง พระพทธเจาจงไดทรงยกยองวาเปนผเลศฝายปฏภาณ สามารถพดเปนกาพย กลอนสด ได กว นกพด และนกประพนธ ควรบชาทาน

น ำเพชร

หนา 53

พระอรหนตธาตสมยพทธกาล ของ “นาเพชร”

น ำเพชร

หนา 54

พระอรหนตธาตสมยพทธกาล ของ “นาเพชร”

น ำเพชร

หนา 55

พระอรหนตธาตสมยพทธกาล ของ “นาเพชร”

น ำเพชร

หนา 56

การบชาพระบรมสารรกธาต การจดทบชาและปฏบตตอพระบรมสารรกธาตและพระธาตตางๆ

พระบรมสารรกธาตเปนธาตร เสดจมาไดตามคาอธษฐาน กเสดจไปไดเมอปฏบตไมถกตอง ฉะนน จงตองปฏบตตอพระบรมสารรกธาตเฉกเชนพระพทธองค ดงน

- บรรจไวในเจดยไมจนทร เจดยไมโพธ เจดยแกว หรอผอบ โถกระเบองทมฝาครอบกได - ควรรองภายในดวยสาล ตดผาแดงใหพอด วางบนสาล ตดไหมเจดสเปนเสนเลก ๆ วางบนผา

แดง แลวทบดวยผาขาวอกทหนง แลวจงอญเชญพระบรมธาตวางขางบน - การทเอาผาแดงผาขาวรองใตพระบรมสารรกธาต เพราะถอกนวา พระธาตมเทพรกษา ผาขาว

ผาแดง เปนอาภรณของเทพยดา - พระบรมธาตจะถกบรรจอยในตลบทองคา ตลบเงน ตลบนาก ซอนกนเปนชน ๆ แลวแตกาลง

ทรพยและศรทธาของผเปนเจาของ นอกนนเขาจะบรรจอญมณลาคาเพอเปนการสกการะ พระบรมสารรกธาต บางแหงกจะบรรจดอกพกลทอง พกลเงน และไมจนทรซกเลกๆ ไวกบพระบรมสารรกธาต

- โบราณกลาววาใชไหมเจดส มณเจดอยางจะถกโฉลกในการบชา - เจดยบรรจพระบรมสารรกธาตควรสงกวาพระพทธรปบชา ถาสถานทไมอานวย จะวางไว

หนาพระพทธรปกได แตควรมพานรองรบ - ควรตงนาสะอาดบรสทธบชาพระธาต และควรเปลยนนาทกวน หรอทกวนพระ - ควรเนนหนกในการปฏบตบชา ดวยการสวดมนตภาวนาใหสมาเสมอ มากกวาการบชาดวย

ดอกไม ธป เทยน หรอสงอนใด - ไมควรกราบไหวดวยจตทเจอดวยกเลส - พยายามผกจตระลกถงพระบรมธาตดวยการบรกรรมภาวนาคาถามงกฎพระพทธเจา

"อตปโส วเสสอ อเสเส พทธะนาเมอ อเมนาพทธตงโสอ อโสตงพทธปตอ" ใหมากทสด - การบชาพระธาตน มผลานสงสมากนก อาจใหสาเรจประโยชนและสขสมบรณไดทงในชาตน

และชาตหนา หรอประโยชนอยางยง คอ " พระนพพาน" - ผไมเชอ และไมเคยบชากไมสามารถจะรได เพราะผลานสงสทงนจะเกดปรากฏเฉพาะผทม

ความเลอมใส และกระทาการบชาโดยสจรตเทานน - พระธาตไดมสวนเกยวพนกบพระพทธศาสนาในประเทศไทยมาแตโบราณ อาจกลาวไดวา

ทกๆ เจดยหรอ พระปรางค จะมพระธาตบรรจไว พระพทธรปสาคญๆ จะมพระบรมสารรกธาตบรรจอยภายในองคพระ

น ำเพชร

หนา 57

- เจดยทบรรจพระธาตพระปจเจกพทธเจา กตงประดษฐานลดหลนลงมาตามลาดบ สวนเจดยทบรรจ พระอรหนตธาตควรอยตากวา พระพทธรปเพราะเปนพระธาตของพระสาวก ควรอยตากวาพระศาสดา หรอถาสถานทไมอานวย กใหจดดตามความเหมาะสม

คาบชาพระบรมสารรกธาต (นะโม ตสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สมมาสมพทธสสะ ๓ ครง)

อตป โส ภะคะวา, นะมามหง ตง ภะคะวนตง, ปะระมะสารรกธาตยา สทธง, อะระหง สมมาสมพทโธ, วชชาจะระณะสมปนโน, สคะโต, โลกะวท, อะนตตะโร ปรสะทมมะสาระถ, สตถา เทวะมะนสสานง, พทโธ, ภะคะวาต.

วนทาหลวง (ยอ) วนทาม เจตยง สพพง สพพฏฐาเนส ปะตฏฐตา สะรระธาต มหาโพธง

พทธะรปง สะกะลง สะทา นาคะโลเก เทวะโลเกพรหมะโลเก ชมพทเปลงกาทเป สะรระธาต โย เกสา ธาต โย อะระหนตะ ธาต โย เจตยง คนธะกฏง จะตราส ตสสะหสเส ธมมกขนเธ สพเพสง ปาทะเจตยง อะหง วนทาม สพพะโสฯ

บทสวดบชาพระบรมสารรกธาต อกาสะ วนทาม ภนเต เจตยง สพพง สพพตถะฐาเน สปะตฏฐตง

ขาแตพระองคผเจรญ ดงขาพเจา ขอถอโอกาส ขาพเจาขอไหวซงพระเจดยท งหมด อนตงไวดแลว ในททงปวง

พทธะสารรงคะธาตง มะหาโพธง พทธะรปง คนธะกฏง จะตราสตสะหสเส ธมมกขนเธ คอซงพระสารรงคะธาตของพระพทธเจา ซงตนพระศรมหาโพธ ซงพระพทธรป ซงพระคนธกฏของพระพทธเจา และซงพระธรรมขนธทงหลาย มแปดหมนสพนพระธรรมขนธ

สพเพตง ปาทะเจตยง สกการตถง เพอสกการะซงพระเจดย คอรอยพระบาทเหลานนทงหมดทงสน อะหงวนทามธาตโย ขาพเจาขอไหวพระธาตทงหลาย อะหงวนทามสพพะโส ขาพเจาขอไหวโดยประการทงปวง อจเจตง ระตะนตตะยง อะหง วนทาม สพพะทา ขาพเจาขอไหวซงพระรตนตรยเหลานนในกาลทก

เมอ ดวยอาการดงนแลฯ

น ำเพชร

หนา 58

พระคาถาบชาพระธาตในพรหมโลกและดาวดงส พรหมโลเกทสสะธาต วามะอกขะกะธาตโย

สพเพ พรหมมาภปเชนต ถปง ทะวาทะสะโยชะนง ตาวะตงสมห เทวานะ จฬามะณ จะ เกสะกง สพเพ เทวาภปเชนต ถปญ จะ จะตโยชะนง ปชตา นะระเทเวห อะหง วนทาม ธาตโยฯ

คาถาบชาพระธาตในจกรวาลทงหลาย จตตาฬสะ สะมาทนตา เกสา โลมา นะขา ปจะ เทวา หะรนต เอเตกง จกกะวาฬะกง ปะรมปะรา ปชตา นะระเทเวห อะหง วนทาม ธาต โยฯ

พระคาถาบชาพระธาต ๘๔,๐๐๐ องคในชมพทวป อฏฐาระเส ทะเววสสะสะเต ธมมาโสโก ราชา อะห จะตราสตสะหสสา เจตยา จะ การาปตา ปชตา นะระเทเวห อะหง วนทาม ธาตโย สตตะโทณาน ธาตน ชมพทเป ปะตฏฐตา จะตราสตสหสสา เจตยา ปฏมณฑตา ปชตา นะระเทเวห อะหง วนทาม ธาตโยฯ

คาถาบชาพระธาตในลงกา อะปะเรนะ สะมะเยนะ ทฏโฐนามะนะราธโป เอกะโทณญ จะ ธาตนง ลงกาทเป ปะตฏฐตง ปชตานะระเทเวห อะหง วนทาม ธาตโยฯ

น ำเพชร

หนา 59

คานมสการพระบรมสารรกธาต (ของโบราณ) อกาสะ ขาพเจาจะขอ ยอ กร บวร วนทนา ประนมนวหตถาขนเหนอเศยร ตางรตนะ ประทปธป

เทยนแกวเจดประการ แลโกสม สมามาลย ประทมชาตอนโชตชวงชอชนวจตร แจมจารสสนทโรภาส ดวยเมอองคสมเดจพระบรมโลกนาถศาสดาจารยญาณสพพ ญบรมครเจา เสดจเขาสพระปรนพพาน พระองคทรงประดษฐานพระบรมสารรกธาตไว สรพระบรมธาตทงหลายนอยใหญตวงไดสบหกทะนานทอง พระรากขวญทงสองพระเขยวแกวส กบพระศรอณหศหนง นบรวมกนไดครบเปนเจดองค นแลคงตามสภาวะเดมอนจะแหลกลาญดวยเพลงสงหารนนหามได แตพระอฐ นอยใหญทงหลายนนไซร พลนเพลงไหมสงหารละเอยดลง ยงคงแตพระบรมสารรกธาตสามสถาน ใหญนอยปานกลางมประมาณตางกนพระบรมธาตขนาดใหญนนมประมาณเทาเมลดถวหกตกตวงไดหาทะนาน ทรงพระบวรสณฐานประมาณแมนเหมอนหนงพรรณทองอไร พระบรมธาตขนาด กลางนนไซรมประมาณเทาเมลดขาวสารหกตกตวงไดหาทะนานทรงพระบวรสณฐานประมาณเหมอนพรรณแววแกวผลกอนเลอนลอย พระบรมธาตขนาดนอยประมาณแมนเทาเมลดพนธผกกาดตวงไดหกทะนานทรงพระบวรสณฐานดงพรรณสดอกบปผชาตพกลอดลยใสส พระบรมธาตทงหลายเหลาน หมมนษยและเทวะนกร อมรนทร พรหมภรมยพากนเชญเสดจไปประดษฐานรกษาไว พระบรมธาตองคใหญ คอ พระรากขวญซาย สถตอยชนพรหมา พระรากขวญเบองขวา กบพระนลาตะอณหศ เสดจสถตอยเมองอนราชสงหฬ พระเขยวแกวขวาเบองบนอยดาวดงษาสวรรค พระเขยวแกวขวาเบองลางนน เสดจอยเกาะแกวลงกาสงหฬ พระเขยวแกวซายเบองบนอยเมองคนธาระวไสย พระเขยวแกวซายเบองลางนนไซรสถตอยเมองนาคสถาน

แตพระบรมสารรกธาตทงสบหกทะนานนน ประดษฐานไวในแผนพนภมภาคแหงพระนครทงแปด คอเมองราชคฤหบร เมองเวสาลสวสด เมองกบลพสด มหานคร เมองอลปะกะบรรมย แลบานพราหมณนคมเขต เมองเทวะทะหะประเทศ เมองปาวายะบรนทร และเมองโกสนรายน พระเกศา โลมา นขา ทนตา ทงหลาย เรยรายประดษฐานอยทกทศทวทงจกรวาล ฝายพระพทธบรขารคอ บาตรแลจวรทอนผาสนถตรดประคดใน สมกเหลกไฟกลองเขมผากรองนาธะมะการกวสสกะฏก ผาชบสรง หนงนสทน มดโกนสลกบาตรเครองลาด แทนพระบรรทม ลกดานทองฉลองพระบาท ธาตบรขารทงหลายน องคขตยาธบดพราหมณมหาศาลผเลอมใสกมลมาล ประกอบไปดวยศรทธาเปนอยางยง ไดอญเ ชญพระบรมธาตบรขารสบหกสงนไปประดษฐานไวทงสบเมอง ตางกระทาสกการบชารงเรองเหนปรากฏ

กายนทนธน พระพทธรดประคด อย ณ เมองเทวะทะหะราฐ ปตโต บาตร อยเมองอนราชสงหฬทวปลงกา อทกสาฏก ผาชบสรงสถตอย ณ เมองปญจาละนคร จวร ผาจวร อยเมอง พนทะวไสย หรน สมกเหลกไฟอยเมองตกสลา วาสสจฆร มดโกนแลกลองเขมประดษฐานอยเมองอนระปตมะไหสวรรค จมม หนงนสทนสนถต สถตอยเมองคนธาระราฐ ถวกา สลกบาตรแลเครองลาดทพระบรรทม ลกดาน

น ำเพชร

หนา 60

ทองฉลองพระบาททงค อยบานอสระคาม ยงพระธาตบรขารอนอกหกสง คอพระองคาร ถานเถาเสาเชงตะกอนนนสถตอย ณ เมองโมรยะประเทศ จฬามนบรมเกศธาต ประดษฐาน อยดาวดงษาสวรรค กาสายะวตถง ผาทรง นนอย ณ ชนพรหมา สวณณโฑณ ทะนานทอง ทตวงพระบรมสารรกธาต สถตอยนครโกสนรายนรตน มไหสวรรค พระบรมธาตทงยสบสองประการนนทรงพระคณเปนอนยง พระองคทรงอนญาตประทานไวทกสงดวยพระมหากรณา หวงพระทยเพอจะใหเหนทสกการบชาเกดผลานสงสอนเปนสวสดมงคลแกฝงเทพามนษย กวาจะยตสนสดพระพทธศาสนา

ครนกาลลวงนานมาในหาพนป พระบรมธาตทงหลายน เสดจไปสลงกาเกาะ เพอทจะทรงสงเคราะหชาวสงหฬ ใหเกดสวสดมงคลดวยกระทาสกการบชาพระคณ เมอถงกาลพระพทธศาสนาใกลจะสนสญครบจานวนถวนหาพนป พระบรมธาตทงหลายนจะเสดจไปสทพระเจดยฐานดารงอยโดยจาเนยรกาลบมไดคลาด ครนถงพระพทธศกราชลวงไดสพนเการอยเกาสบเกาพรรษาเศษสงขยาเดอนลวงไดสบเอดเดอนกบยสบสองวน วนพฤหสบดเดอนหกขนเกาคาคมหนตฤดปชวดนกษตรอฐศกเวลารงอรโณทย พระบรมสารรกธาตทงหลายนไซร จะสดจไปสสถานทสนนบาต มทนนานทรงทายมกปาฏหารยดวยพทธฤทธอนพเศษ บงเกดเปนพทธนเวศน แลพระพทธวรกายสงไดสบแปดศอก เปลงพระรศมออกสบหกประการ มพระบวรสญฐานวจตรจารสศรสนทโรภาสทรงพระสรวลาศอนเพรศแพรว ดวงพระพกตรผดผองแผว ดงสสวรรณทองแทงธรรมชาต พระรปองคสมเดจพระบรมโลกนาถเสดจขนสถตนงเหนอรตนบลลงกอาสนทรงพระสมาธมนในควงตนไมพระศรมหาโพธ ทรงกระทายมกปาฏหารย โปรดสตวคนธรรพ เทวะนกร อมรฤษสทธ พทยาธร กนนร นาคราช ทงหมอสระเดยรดาษนงแนนเหนอพนแผนพสธา สตตาห ทรงตรสพระธรรมเทศนาโปรดสตวอกเจดวน ในครงนนไดสอสงไขยสองลานสามแสนหกสบเจดพนโกฏแลว พระเตโชธาตกพวยพงรงโรจนโชตนาการ สงหารพระบวรพทธสรระธาตใหสนสดในวนพธเดอนหกขนสบคา ปชวดนกษตรอฐศก พระพทธศาสนากบรรจบครบจานวนถวนหาพนพรรษา อะหง วนทาม ธาตโย ขาพเจาขอนอมนมสการพระบรมสารรกธาตทงหลาย ของพระสมมาสมพทธเจา

นน อะหง วนทาม สพพะโส ขาพเจา ขอนมสการองคพระสมมาสมพทธเจานน ดวยประการทงปวงฯ

น ำเพชร

หนา 61

การอญเชญพระบรมสารรกธาตและพระธาต บคคลผศรทธา ประสงคจะใหพระธาต/พระบรมสารรกธาตเสดจใหเตรยมขนธเงนตงไว ณ ทบชา

พระ ปผาขาวเหมอนเปนอาสนะรองนง เมอจะอญเชญ สารวมจตรกษาศลแผเมตตา นงลงตรงหนาทบชา บรกรรม(กลาวในใจ)คาถาดงน

อชชะตคเค ปาณเปตง พทธง ธมมง สงฆง สะระณง คะโตสม มะหนตา ภนนะมคคา มชฌมา ภนนะตณฑลา ขททะกา สาสะปะมตตา เอวง ธาตโย สพพฏฐาเน อาคจฉนต สเส เม ปะตนต.

ตงแตนไป ขาพเจาขอถงพระพทธ พระธรรม พระสงฆ เปนทพงจน ตลอดชวต พระบรมสารรกธาตขนาดใหญมลกษณะคลายเมลดถวหก ขนาดกลางมลกษณะคลายขาวสารหก ขนาดเลกมลกษณะคลายเมลดผกกาด พระบรมสารรกธาตดงกลาวมานมประดษฐานอยในททกแหง ขออญเชญเสดจมาประดษฐาน ณ ศรษะของขาพเจา

หรอจะบรกรรมยอ ๆ วา อตปโส วเสเสอ อเสเส พทธะนาเมอ อเมนา พทธะตงโสอ อโสตง พทธะปตอ.

ขอสาคญอยางยงคอ ผอญเชญจะตองรกษาศลปฏบตอยางตอเนอง สารวมกาย วาจา ใจ มเมตตาธรรมตอสตวโลก โอบออมอาร ไมคดพยาบาทอาฆาตใคร

น ำเพชร

หนา 62

อานสงสการบชาสกการะพระบรมสารรกธาตและพระธาต พระมหากสสปะบชาสกการะพระบรมสารรกธาต ของพระพทธเจาพระนามวา "ปทมตตระ"

พระมหากสสปะกลาวถงผลกรรมในอดตชาตของตน ดงปรากฏในคมภรพระไตรปฎก ขททกนกาย อปทานตอนหนงวา "ขาพเจาครนสรางอคฆยเจดยงดงาม สง ๑๐๐ ศอก กวาง ๑๕๐ ศอก ดงวมานเสยดฟา สงสมบญไวแลว ทาจตใหเลอมใสในหองบรรจพระบรมสารรกธาต (ของพระปทมตตระ)นน สรางกศลเปนอนมาก ระลกถงบรพกรรม จงไปเกดในสวรรคชนไตรทพย คณวเศษเหลานคอ ปฏสมภทา ๔ วโมกข ๘ และอภญญา ๖ ขาพเจาไดทาใหแจงแลว คาสงสอนของพระพทธเจา ขาพเจากไดทาเสรจแลว" พระธาตปชกะบชาสกการะพระบรมสารรกธาต ของพระพทธเจาพระนามวา "สทธตถะ"

พระธาตปกชกะกลาวถงผลกรรมในอดตชาตของตน ดงปรากฏในคมภรพระไตรปฎก ขททกนกาย อปทานตอนหนงสรปความไดวา "ขาพเจาไดเกบ พระธาตของพระพทธเจา(พระสทธตถะ) ไวบชาตลอด ๕ ป เหมอนบารงพระองค ผทรงพระชนมอย ขาพเจาไดบชาพระธาตไว จงไมรจกทคตเลย นเปนผลแหงการบารงพระธาต คณวเศษเหลาน คอ ปฏสมภทา ๔ วโมกข ๘ และอภญญา ๖ ขาพเจาไดทาใหแจงแลว คาสงสอนของพระพทธเจา ขาพเจาไดทาเสรจแลว" พระปจจปฏฐานสญญกะบชาสกการะพระบรมสารรกธาต ของพระพทธเจาพระนามวาอตถทสส

พระปจจปฏฐานสญญกะกลาวถงผลกรรมในอดตชาตของตน ดงปรากฏ ในคมภรพระไตรปฎก ขททกนกาย อปทานตอนหนงสรปความไดวา "ขาพเจา เกดในกาเนดยกษ ไดรบคาแนะนาใหบชาพระธาตของพระพทธเจา(พระอตถ-ทสส) เมอไดฟงดงนน จงไดสรางพระสถปบรรจพระธาต บารงพระสถป อย ๕ ป ดวยผลกรรมนน จงไดรบสมบต ไดบรรลอรหตตผลแลว"

ขอบพระคณแหลงขอมล

1. ขอมลจากชมรมรกษพระธาตแหงประเทศไทย 2. ขอมลจากชมรมพระธาตลานนา 3. ขอมลจากเวบไซตพระบรมสารรกธาต 4. ขอมลจากเวบไซตวดสนตธรรม จ.เชยงใหม