Μεθοδολογία διδακτικής παραδοσιακών χορών Ιδιαιτερότητες παραδοσιακών χορώνΚόκκινος ΙωάννηςΙστορική αναδρομή του χορού και της μουσικήςΤα στοιχεία που παρουσιάζονται παρακάτω δεν αναφέρονται απλά για να γίνει μια εισαγωγή στην

όλη παρουσίαση του θέματος, αλλά οφείλουμε να τα αναφέρουμε κάθε φορά που τα διδάσκουμε στους μαθητές, για να μαθαίνουν κάποια ιστορικά στοιχεία, καθώς έχει αποδειχθεί από την εμπειρία ότι η σχέση του μαθητή με το αντικείμενο που διδάσκεται γίνεται πιο ουσιαστική, όταν στηρίζεται και στις γνώσεις πέρα από την πρακτική εξάσκηση.

Ο χορός είναι η πρώτη γλώσσα που χρησιμοποιεί ο άνθρωπος για επικοινωνία με τους ομοίους του, αλλά και η πηγή και η συνισταμένη των αισθημάτων. Είναι οικουμενικό φαινόμενο και ενδεχομένως η πιο παλιά από τις τέχνες του ανθρώπου, αφού ιστορικές και εθνογραφικές μελέτες έχουν δείξει ότι απαντάται σ' όλους σχεδόν τους λαούς και τους πολιτισμούς της γης.

Ετυμολογικά, η λέξη χορός λέγεται ότι προήλθε από τη λέξη χαρά, γιατί συνήθως στη χαρά χορεύουμε. Άλλη εκδοχή υποστηρίζει ότι προέρχεται από τη λέξη "χορονός" που σημαίνει κύκλος. Άλλωστε τα επίπεδα που χρησιμοποιούνται για την περιγραφή σχηματισμών χορών είναι: "Κύκλιος - Κυκλικός - Εγκύκλιος".

Οι πληροφορίες που έχουμε για το χορό στην Αρχαία Ελλάδα είναι αρκετές έτσι ώστε να κατανοήσουμε τη θέση που είχε στην ελληνική κοινωνία. Πολλά συγγράμματα δεν αναφέρονται απλά σ' αυτούς αλλά και τους ταξινομούν ανάλογα με την προέλευση τους. Τέτοια είναι τα "Θέματα Συμποσίου" του Πλουτάρχου (90 π.Χ.), ο "Διάλογος για το χορό" του Λουκιανού (160 π.Χ.) κ.λ.π.

Ιδιαίτερα όμως στην Αρχαία περίοδο θα σταθούμε στο "Χρυσό αιώνα" του Περικλή (5ος π.Χ. αιώνας) όπου έχουμε τη μεγάλη άνθηση όλων των τεχνών, μεταξύ αυτών βέβαια του χορού και της μουσικής.

Οι χοροί συνδέονται άμεσα με τα διάφορα κοινωνικά γεγονότα (γέννηση - γάμος - θάνατος - ειρήνη - πόλεμος) αλλά και με την εργασία (τελετουργικοί χοροί για τις διάφορες φάσεις τις εργασίας κ.λ.π.).

Επιλεκτικά αναφέρουμε χορούς που χόρευαν στις διάφορες εκδηλώσεις:1. Γερανός: Μίμηση της εξόδου του Θησέα από το Λαβύρινθο.2. Πυρρίχιος: Ενόπλιος χορός των Αρχαίων Ελλήνων, όπου οι χορευτές μιμούνταν αμυντικές και

επιθετικές κινήσεις.3. ΕπιΛήνιος: Χορός του τρυγητού.4. Συρτός: Κυκλικός χορός και ο βασικότερος χορός που εκπροσωπεί όλο τον Ελλαδικό χώρο και

συνδέει την Αρχαία Ελλάδα με τη νέα.Μετά την Αρχαία έχουμε την Ελληνιστική περίοδο (323 π.Χ. - 30 π.Χ.) κατά την οποία ο πολιτισμός

βρίσκεται σε μεταβατική περίοδο με φανερά τα σημάδια της παρακμής. Με την εξάπλωση, ωστόσο του "Μεγάλου Αλεξάνδρου" έχουμε τη διάδοση του χορού και της μουσικής σ' όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου.

Μετά την Ελληνιστική ακολουθεί η Ρωμαϊκή περίοδος με την επικράτηση της "Παντομίμας".Στη συνέχεια ακολουθεί η Βυζαντινή περίοδος και η επικράτηση του Χριστιανισμού με το "Διάταγμα

των Μεδιολάνων" (313 μ.Χ.) και καθιέρωση αυτού ως επίσημης θρησκείας του κράτους.Ο Χριστιανισμός προσπάθησε να ισοπεδώσει κάθε πολιτιστικό παραδοσιακό δρώμενο που

συνδεόταν με την Αρχαία Ελλάδα, καταργώντας κάθε τι ειδωλολατρικό και επιβάλλοντας το δικό του τρόπο ζωής όπου κυριαρχούσε η εγκράτεια και η προσευχή. Παρ' όλα αυτά όμως αναγκάστηκε να δεχθεί πολλές συνήθειες και έθιμα του Αρχαίου κόσμου.

Με το τέλος της Βυζαντινής περιόδου εμφανίζεται μια νέα φιλοσοφία και μια νέα ανάπτυξη της δημοτι-κής ποίησης, η οποία εγκαταλείπει τα "ωσαννά" και αρχίζει να εξυμνεί ιστορικά εθνικά γεγονότα αλλά και πρόσωπα, όπως ο "Αχιλλέας", ο "Μέγας Αλέξανδρος", ο "Διγενής Ακρίτας".

Με τη Φραγκοκρατία (1204 μ.Χ.) και αργότερα με την πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, έχουμε μεν το τέλος του Βυζαντινού πολιτισμού με ταυτόχρονη όμως γέννηση του νεότερου Ελληνισμού.

Με την επικράτηση της Τουρκοκρατίας ο λαός μας αντιδρώντας δημιούργησε τον κλεφταρματωλισμό και μαζί με την ακριτική περίοδο δημιούργησαν το νεοελληνικό τραγούδι και χορό.

Μεθοδολογία διδακτικής παραδοσιακών χορώνΚλείνοντας την ιστορική αναδρομή το βασικό θέμα είναι: "Η μεθοδολογία διδασκαλίας των

παραδοσιακών χορών και οι ιδιαιτερότητες τους".

Πριν ασχοληθούμε όμως με την πρακτική πλευρά του ζητήματος πρέπει να προσδιορίσουμε το σκοπό της διδασκαλίας του συγκεκριμένου αντικειμένου.

Σκοπός, λοιπόν, είναι η συνέχεια της ελληνικής χορευτικής παράδοσης μέσα από την οποία καλλιερ-γούμε τους ρυθμούς και τις μελωδίες της παραδοσιακής μουσικής μαθαίνοντας τα τραγούδια και τους χορούς του τόπου μας. Επιπλέον, η καλλιέργεια της Ελληνικής πολιτισμικής συνείδησης.

Οι μέθοδοι διδασκαλίας που θα προταθούν είναι φυσικοί, με την έννοια του ότι καταδεικνύονται από την ίδια τη λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού.

Η επιστημονική έρευνα γύρω από το ζήτημα της κινητικής μάθησης φανερώνει τις διαδικασίες που συντελούνται στον ανθρώπινο εγκέφαλο.Οι διαδικασίες αυτές προσδιορίζουν τις φάσεις μάθησης, τα μέσα και τη λογική πάνω στην οποία δομείται η διδασκαλία.

Η κινητική μάθηση εξαρτάται από τη συναρμοστική ικανότητα του κάθε ατόμου καθώς κι από κάποιες εγκεφαλικές λειτουργίες.

Για να μάθουμε μια κίνηση δημιουργείται ένα κύκλωμα ανάμεσα στον εγκέφαλο και στους αναλυτές -επεξεργαστές εσωτερικών και εξωτερικών πληροφοριών.

Οι αναλυτές αυτοί είναι:• Κιναίσθηση• Αφής• Ισορροπίας (εσωτερικό αυτί)• Ακουστικός (ακοή)• Οπτικός (όραση)Μέσω της εξάσκησης το κύκλωμα αυτό ισχυροποιεί τις εντολές του εγκεφάλου και τις πληροφορίες

από τους αναλυτές/Ετσι η επανάληψη γίνεται "μητέρα της μάθησης".Από τη θεωρία της κινητικής μάθησης φαίνεται πως ο μοναδικός δρόμος για συλλογή πληροφοριών

περνάει μέσα από τα αισθητήρια όργανα και μάλιστα πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την κινητική δραστηριότητα.

Επομένως, οι μηχανισμοί της κινητικής μάθησης δείχνουν από μόνοι τους το διδακτικό - μεθοδολογικό πλαίσιο μέσα στο οποίο απαιτείται να κινηθεί η διδασκαλία.

Μεταξύ δασκάλου - μαθητή υπεισέρχονται σχέσεις που καθορίζουν τον τρόπο επεξεργασίας του αντικειμένου από τον καθηγητή και τη διαδικασία αποδοχής από το μαθητή.

Ο δάσκαλος επεξεργάζεται και διαμορφώνει κινητικά ερεθίσματα. Ο μαθητής τα λαμβάνει και αντιδρά σύμφωνα με την επιβάρυνση που δέχεται ο οργανισμός του. Από την αντίδραση αυτή ο δάσκαλος διαμορφώνει τα νέα ερεθίσματα προκειμένου η μάθηση, η εμπέδωση, η αφομοίωση της νέας κίνησης προοδευτικά να αυξάνεται.

Ο καθηγητής οφείλει να γνωρίζει το αντικείμενο της διδασκαλίας, τους τρόπους που θα το διδάξει, τα στοιχεία της τεχνικής, τους κανόνες, τη διαδικασία και τα στάδια μάθησης.

Το όλο πλέγμα διδασκαλίας στηρίζεται στο τυπικό σχήμα του διδακτικού τριγώνου.

Ο δάσκαλος κατέχει τη γνώση την οποία μεταφέρει στο μαθητή μέσω της διδασκαλίας. Η διδασκαλία είναι μέλημα του δασκάλου, η μάθηση αφορά στο μαθητή. Η γνώση η οποία συνδέει το δάσκαλο με το μαθητή είναι σκοπός της διαδικασίας μάθησης. Τις πλευρές του τριγώνου ενώνει η μέθοδος.

Η μάθηση εξαρτάται από τρεις παράγοντες:1. Πολυπλοκότητα.2. Ικανότητα του μαθητή.3. Αποτελεσματικότητα του δασκάλου.Τα επίπεδα όσον αφορά στη διαβάθμιση από τις κατώτερες μορφές μάθησης στις ανώτερες είναι:1. Ερεθισμός αντανακλαστικών (ζώα).

2. Μέσα από τη δοκιμή και το λάθος (παιδιά - αρχάριοι).3. Παρατήρηση (συνειδητή μάθηση - ενήλικες - προχωρημένοι).Η βελτίωση των κινήσεων γίνεται μέσω:1. Της απόκτησης και τελειοποίησης κινήσεων.2. Της αυξανόμενα, ακριβούς απορρόφησης πληροφοριών και επεξεργασίας από αναλυτές.3. Της εμπέδωσης και συνεχούς ανάπτυξης ρυθμιστικής λειτουργίας (προσαρμογής).4. Ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ δασκάλου - μαθητή.Εδώ υπάρχει η έννοια ενός κυκλώματος επικοινωνίας (ανάδραση) μέσα από το οποίο συμβαίνουν τα

εξής:• Επαναπροσαρμογή από πληροφόρηση που προέρχεται από αυτοπαρατήρηση του μαθητή κατά

την πορεία των ενεργειών του (αισθητηριακή ανάδραση). Ο μαθητής από μόνος του πραγματοποιεί την κίνηση, αντιλαμβάνεται τα λάθη ίου και τα διορθώνει.

• Πληροφόρηση του δασκάλου από τις ενέργειες του μαθητή και εκ νέου παροχή νέων στοιχείων στη διδασκαλία με βάση τα όσα αξιολόγησε ο καθηγητής. Εδώ γίνεται χρήση της επιβεβαίωσης, ενθάρρυνσης, επίδειξης, επεξήγησης, διόρθωσης κ.λ.π.

Στάδια μάθησης:Η διαδικασία μάθησης διέρχεται από τρία στάδια:1. Τη βασική συναρμογή.2. Την εκλεπτυσμένη συναρμογή.3. Τη σταθεροποίηση (τελειοποίηση).Οι διδακτικές ενέργειες για την εκμάθηση της τεχνικής εκτέλεσης των χορών:1. Πρόκληση ενδιαφέροντος: π.χ. Με ένα μικρό ιστορικό του χορού, παράθεση πλεονεκτημάτων με

συγκεκριμένα σχόλια κ.λ.π.2. Εξήγηση - κατανόηση: Να λέμε λίγα πράγματα και με σαφήνεια και να ελέγχουμε πάντα αν οι

μαθητές κατάλαβαν.3. Επίδειξη: Απ' όλες τις οπτικές γωνίες, στην αρχή πάντα στον ίδιο ρυθμό και η εκτέλεση να μη

διακόπτεται συχνά.4. Επανάληψη: (μητέρα της μάθησης).5. Διόρθωση σφαλμάτων (αποτελεσματικότερη μέθοδος η αναλυτική).Διόρθωση μπορεί να γίνει με τους εξής τρόπους:1. Προφορική.2. Στην πράξη.3. Συμπληρωματική επίδειξη.4. Αναδρομή και επαναφορά στα προηγούμενα.Γενικά για τη διδασκαλία κίνησης στην αρχή πρέπει:1. Οι εμπειρίες να προέρχονται από την όραση.2. Να μη διακόπτεται συχνά ο ασκούμενος για να δοθούν οδηγίες.3. Η επανατροφοδότηση να γίνεται στο τέλος της δραστηριότητας.Φάσεις μάθησηςΦάση Επίπεδο

συντονισμού

Κυρίαρχος αναλυτής

Μέθοδος

Καθήκοντα Σχέση σωοτού-λάθους

Γενικά χαρακτηριστικά

Φυσιολογικές λειτουργίες

1. Βασικής συναρμογής

(Στάδιο γενίκευσης)

• Ατελής συντονισμός

• Οπτικός • Ολική1 • Μερική

• Παρουσίαση2 • Επίδειξη

0 μαθητής δεν αναγνωρίζει τα λάθη

• Κατανόηση κίνησης • Αφομοίωση βασικών στοιχείων και εμπειριών • Διάγνωση από μέρους του καθηγητή • Από το απλό στο σύνθετο • Από το εύκολο στο

• Συμμετοχή πολλών εγκεφαλικών κέντρων που δεν είναι απαραίτητα • Συμμετοχή μυϊκών ομά-που δεν χρειάζονται • "Σφίξιμο"

δύσκολο2.

Εκλεπτυσμένης συναρμογής (κυρίως μάθηση]

(Στάδιο ειδίκευσης)

• Συνειδητός συντονισμός • Τεχνική χωρίς λάθη

• Κιναίσθηση • Οπτικός • Ακουστικός

• Ολική • Μερική

Κύρια • Εκτέλεση3

Δευτερεύοντα • Παρουσίαση • Επίδειξη • Παρατήρηση • Αυτοπαρατήρηση" • Επίβλεψη5 • Περιγραφή6 • Εξήγηση7 • Διόρθωση8

0 μαθητής ξεχωρίζει το λάθος από το σωστό και το διορθώνει μόνο με την παρέμ-βαση του δασκάλου

• Συγκέντρωση •Έλεγχος - Αξιολόγηση • Επανάληψη

• Οι επαναλήψεις οδηγούν στον εντοπισμό των απαραίτητων νευρικών κέντρων • Συγκέντρωση προσπάθεισωστούς μυς • Διαφοροποίηση νευρικών αναχαιτίσεων με αποτέλε"χαλάρωση" • Κύκλωμα μεταξύ παρεγκειδιοδεκτικών υποδοχέων (ΡββαΊκιοκ -Επανατροφοδότηση)

3. Σταθεροηοίησης Τελειοποίησης

• Ασυνείδητος συντονισμός • Αυτοματισμός

• Ακουστικός

• Ολική

• Αυτοπαρατήρηση • Περιγραφή • Εξήγηση • Αυτοδιόρθωση

Ο μαθητής αναγνωρίζει το λάθος και το διορθώνει μόνος του

• Ικανότητα προσαρμογής και μεταβολής • Σταθεροποίηοη • Τελειοποίηση • Αυτοματισμός

• Δημιουργία κινητικού στερεότυπου

ι. υΛίκη μεοοοος σε απΛους και ευκοηους χορούς. Μερική μεοοοος σε συνυετους.2. Κινησιόγράμμα, βίντεο, σχέδια, σκίΐσα,πατήματα, άκουσμα τραγουδιού, βιβλία κλπ.3. Η κυρίως μάθηση με πράξεις και επαναλήψεις.4. Καθρέφτης, βίντεο, να παρατηρεί ο ένας τον άλλο.5. Εντοπίζοντας, βοηθώντας, συμβουλεύοντας, ενθαρρύνοντας. Ρυθμικά χτυπήματα χεριών και

εκφράσεις όπως (... και τώρα).6. Προφορική, προσδριορισμός επιμέρους κινητικών στόχων.7. Σύνδεση, ανάλυση, σύγκριση, γενίκευση.8. Στις κύριες φάσεις, κατεύθυνση, ρυθμός, δύναμη, προσοχή στις αιτίες στα Λάθη, διόρθωση

πρώτα στα μεγάλα λάθη και μετά στα μικρά και πάντα ένα-ένα. Λάθη μπορεί να γίνονται εξαιτίας έλλειψης αυτοσυγκέντρωσης και λανθασμένης κατανόησης.

Οδηγίες για το δάσκαλο• Πριν αρχίσουμε τη διδασκαλία θα πρέπει να προβούμε στη διάγνωση του επιπέδου των μαθητών.

Να καθορίσουμε δηλαδή τι γνωρίζουν και τι έχουν διδαχτεί πριν.• Μερικές φορές για να διαπιστώσουμε το βαθμό κινητικού συγχρονισμού των μαθητών ζητάμε από

αυτούς π.χ. να σηκώσουν το δεξί χέρι και να βγάλουν το αριστερό πόδι μπροστά και αντίστροφα. Στη συνέχεια κάνουμε και μερικές πλευρικές ασκήσεις.

• Όταν διδάσκουμε ένα χορό προβαίνουμε στις εξής ενέργειες:- Σύντομη ιστορική αναφορά στο χορό.- Ο διδάσκων μπορεί να χορεύει το χορό μερικές φορές μετρώντας, τραγουδώντας, ή με μουσική.- Μαθητές και διδάσκων τραγουδούν. Όταν τραγουδάνε Χτυπάνε στο ρυθμό παλαμάκια ή με τα

πόδια στο έδαφος.- Ο διδάσκων και οι μαθητές παίρνουν θέση καθορίζοντας τη διάταξη, τη σύνδεση μαθητών -

χορευτών κλπ.

- Ο καθηγητής διδάσκει χορεύοντας στο κέντρο του κύκλου για να είναι ορατός από το σύνολο των μαθητών του ημικυκλίου.

- Αλλαγή θέσης δασκάλου μέσα στο χώρο του ημικυκλίου ανάλογα με, τις αδυναμίες των μαθητών.• Πολλοί δάσκαλοι παραδοσιακών χορών χρησιμοποιούν σημάδια και σχήματα. Εμείς προτείνουμε

ένα παραλληλόγραμμο που ορίζεται από τέσσερα σημεία στο χώρο μέσα στον οποίο πρέπει να κινούνται οι μαθητές που βρίσκονται σε διάταξη ημικυκλίου. Πάντως δεν επιμένουμε ιδιαίτερα στην τήρηση του ημικυκλίου.

• Αποφυγή λαβής χεριών κατά τη διδασκαλία νέου χορού, ώστε οι μαθητές να κινούνται ελεύθερα και να ελέγχουν τα μέλη τους.

• Για να προκαλέσουμε το ενδιαφέρον των μαθητών πρέπει η διαδικασία εκμάθησης να είναι ευχάριστη. Χαρούμενα τραγούδια με ίδιο ρυθμό, παλαμάκια, χτυπήματα των ποδιών, όπως και χρήση μικρών κρουστών (τουμπερλέκι, ντέφι) χρησιμεύουν προς αυτή την κατεύθυνση.

• Μερικές φορές για να κάνουμε πιο εύκολη τη διδασκαλία εφαρμόζουμε κάποιες τεχνικές:- Χωρίζουμε τους χορούς σε απλά και σύνθετα μέρη. Διδάσκουμε πρώτα τα απλά και μετά τα

σύνθετα.- Αντικαθιστούμε τους αριθμούς με λέξεις π. χ στο χασάπικο για το 4ο - 5ο- 6ο βήμα

χρησιμοποιούμε αντίστοιχα τις λέξεις "άρση -πάτημα -άρση".- Στα τραγούδια η μουσική φράση να τελειώνει με τα βήματα του χορού (π. χ Κυρά Βαγγελιώ).• Οι χορευτικές κινήσεις πρέπει να χαρακτηρίζονται από απλότητα, μέτρο και αυθορμητισμό. Τα

βήματα πρέπει να είναι φυσιολογικά (ούτε μεγάλα ούτε μικρά). Η υπερβολή κρίνεται αναγκαίο να αποφεύγεται. Παρ' όλα αυτά ορισμένες κινήσεις που από πολλούς θεωρούνται υπερβολές στην πραγματικότητα δεν είναι. Π. χ τα ψαλίδια του τσάμικου είναι αυθόρμητη εκδήλωση του χορευτή (γλέντι- ποτό -επίδειξη στα αντίθετο φύλο κλπ.) (αναφορά στη συνοδεία του Διόνυσου με τον Πάνα, τους Σάτυρους, Σιληνούς κλπ).

• Από άποψη παιδαγωγικής χρειάζεται να προσεχθούν:- Η αλλαγή πρωτοχορευτή, ώστε οι μαθητές να ωθούνται σε μεγαλύτερη αυτοσυγκέντρωση,

ανάπτυξη πρωτοβουλίας και αποδοχή ευθύνης.- Αποφυγή προσβλητικών προσωπικών παρατηρήσεων και χαρακτηρισμών προς τους αδέξιους

μαθητές. Αντίθετα, να ενισχύονται με ενθαρρυντικές, επαινετικές φράσεις, όταν παρουσιάζουν έστω και μία μικρή βελτίωση.

• 'Όσον αφορά στη μεθοδική και τον προγραμματισμό αναφέρονται τα παρακάτω:- Στους αρχάριους κατά βάση χρησιμοποιούμε τη μερική μέθοδο στους δύσκολους χορούς, ενώ

στους εύκολους την ολική. Επίσης, δεν επιμένουμε στις λεπτομέρειες. Στους προχωρημένους δουλεύουμε κυρίως με την ολική μέθοδο προσέχοντας τις λεπτομέρειες.

- Για τον ετήσιο προγραμματισμό μπορούμε να πούμε ότι προτιμάμε να διδάσκουμε χορούς τις μέρες με δυσμενείς καιρικές συνθήκες και ότι προηγείται η διδασκαλία των εύκολων χορών.

• Προσοχή στη διδακτική αρχή της σαφήνειας, όπου η λεκτική πληροφόρηση πρέπει να έχει μέτρο. Γενικά δεν πρέπει να υπάρχει λεκτική κατάχρηση, καθώς αυτό αποβαίνει σε βάρος της πράξης Επίσης, ο δά-

σκάλος κρίνεται σκόπιμο να μιλάει καθαρά, δυνατά, κοφτά και με σωστή άρθρωση. Κατά το μέτρημα του μουσικού μέτρου πρέπει να τονίζεται το "μακρύ" μέρος του μουσικού μέτρου. Π. χ στο συρτό τονίζουμε τον πρώτο χρόνο.

• Πρέπει να γίνεται χρήση κυρίως της οπτικής και λεκτικής πληροφόρησης, δηλαδή παρουσίαση και εξήγηση των μερών και του συνόλου του χορού.

• Καθοδήγηση της προσοχής του μαθητή στα σημαντικότερα σημεία καθώς επιδεικνύουμε το χορό.• Διορθώσεις λαθών ταυτόχρονα με την πράξη και με την παρέμβαση του δασκάλου.

Θέμα διδασκαλίας: Τάξη: Τρίμηνο: Μέσα διδασκαλίας: Μέθοδοι:

Στόχος:

Σχέδιο Ημερήσιου ΜαθήματοςΕκμάθηση του χορού "στα τρία" Στ' Δημοτικού Ιο (Νοέμβριος)

Μαγνητόφωνο - κασέτες Ολική Διάλεξη - επίδειξη -πρακτική εξάσκηση Μύηση των μαθητών στο τραγούδι, στη μελωδία, στο ρυθμό και στην κίνηση του χορού.

Μέρος Χρόνος Οργάνωση και μεθοδικές υποδείξεις

Εισαγωγικό Α. Συγκένχρωση μαθητών Β. Απουσίες Γ. Διευθέτηση χώρου Δ. Διδακτικά μέσα

Ε. Γενική αναφορά

1'-5' Μαγνητόφωνο - κασέτες - προετοιμασία δασκάλου στις μουσικές. Η συγκεκριμένη μουσική επαναλαμβάνεται πέντε, έξη φορές Είναι μικτός κυκλικός χορός, χορεύεται στη δυτική Μακεδονία (κύρια στην περιοχή Γρεβενών), στηνΉπειρο και στην Θεσσαλία

Κύριο Α. ΔιάταξηΒ. Λαβές Γ.

Ασκήσεις πλευρικότητας Δ. Βήματα - μουσικό μέτρο

Ε. ΕπίδειξηΣΤ. Πράξη Ζ.

Χορός με λαβή

20'- 35' Διάγνωση επιπέδου μαθητών - ημικύκλιο (μεικτό εναλλάξ κορίτσι - αγόρι) Μεσαία (λυγισμένοι αγκώνες)

Τετράσημο μουσικό μέτρο. Τα βήματα του χορού είναι έξι και ολοκληρώνονται σε τρία μουσικά μέτρα. Μετράμε και χορεύουμε το χορό 2-3 φορές χωρίς μουσική και μετά 2-3 φορές με μουσική. Εκμάθηση απλού μέρους Χορεύουμε με λαβή των χεριών ενώ αρχικά χορεύαμε χωρίς λαβή

Τελικό Α. Συγκέντρωση μαθητών Β. Απορίες - ερωτήσεις Γ. Ανακεφαλαίωση Δ. Διευθέτηση χώρου

1-?5-

Σχέδιο Ημερήσιου Μαθήματος

Θέμα διδασκαλίας: Τάξη: Τρίμηνο: Μέσα διδασκαλίας: Μέθοδοι:

Στόχος:

Εκμάθηση Μακελάρικου (γρήγορου χασάπικου χορού) Α' Γυμνασίου Ιο (Νοέμβριος) Μαγνητόφωνο - κασέτες Ολική - Μερική Διάλεξη - επίδειξη -πρακτική εξάσκηση Μύηση των μαθητών στο τραγούδι, στη μελωδία, στο ρυθμό και στην κίνηση του χορού.

Μέρος Χρόνος Οργάνωση και μεθοδικές υποδείξεις

Εισαγωγικό Α. Συγκέντρωση μαθητών Β. Απουσίες Γ. Διευθέτηση χώρου Δ. Διδακτικά μέσα

Ε. Γενική αναφορά

1'-5' Μαγνητόφωνο - κασέτες - προετοιμασία δασκάλου στις μουσικές. Η συγκεκριμένη μουσική επαναλαμβάνεται πέντε, έξη φορές Είναι μικτός κυκλικός χορός. Έχει την καταγωγή του στο Βυζά-ντιο, όπου οι χασάπηδες λεγόταν Μακελάρηδες. Παλαιότερα ο χορός αυτός χορευόταν μόνο από άνδρες, ενώ σήμερα επεκράτησε να χορεύεται και από γυναίκες. Ο χορός συναντιέται σε όλο τον ελληνικό χώρο.

Κύριο Α. ΔιάταξηΒ. Λαβές Γ.

Ασκήσεις πλευρικότητας Δ. Βήματα - μουσικό μέτρο

Ε. Επίδειξη ΣΤ. Πράξη Ζ. Χορός με

20"- 35" Διάγνωση επιπέδου μαθητών - ημικύκλιο (μεικτό εναλλάξ κορίτσι - αγόρι) Λαβή από τους ώμους

Δίσημο μουσικό μέτρο. Τα βήματα του χορού είναι έξη και ολοκληρώνονται σε τρία μουσικά μέτρα. Η χορευτικές κινήσεις παρουσιάζουν μικροδιαφορές από τόπο σε τόπο και τούτο οφείλεται στα τοπικά χορευτικά χαρακτηριστικά.

Λαβή Μετράμε και χορεύουμε το χορό 2-3 φορές χωρίς μουσική και μετά 2-3 φορές με μουσική. Εκμάθηση α. απλού μέρους β. φιγούρες Χορεύουμε με λαβή των χεριών ενώ αρχικά χορεύαμε χωρίς λαβή

Τελικό Α. Συγκέντρωση μαθητών Β. Απορίες - ερωτήσεις Γ. Ανακεφαλαίωση Δ. Διευθέτηση χώρου

1'-5'

Σχέδιο Ημερήσιου Μαθήματος

Θέμα διδασκαλίας: Τάξη: Τρίμηνο: Μέσα διδασκαλίας: Μέθοδοι:

Στόχος:

Εκμάθηση Συρτού - Καλαματιανού χορού Α' Γυμνασίου Ιο (Νοέμβριος) Μαγνητόφωνο - κασέτες Ολική - Μερική Διάλεξη - επίδειξη -πρακτική εξάσκηση Μύηση των μαθητών στο τραγούδι, στη μελωδία, στο ρυθμό και στην κίνηση του χορού.

Μέρος Χρόνος Οργάνωση και μεθοδικές υποδείξεις

Εισαγωγικό Α. Συγκέντρωση μαθητών Β. Απουσίες Γ. Διευθέτηση χώρου Δ. Διδακτικά μέσα

Ε. Γενική αναφορά

1'-5' Μαγνητόφωνο - κασέτες - προετοιμασία δασκάλου στις μουσικές. Η συγκεκριμένη μουσική επαναλαμβάνεται πέντε, έξη φορές Είναι πανελλήνιος μικτός κυκλικός χορός. Έχει την καταγωγή του στην αρχαία Ελλάδα και είναι ίσως ο μόνος ελληνικός χορός που σώζεται μέχρι σήμερα με το παλιό του όνομα. Διαφέρει μόνο από περιοχή σε περιοχή στο στυλ της κίνησης.

Κύριο Α. ΔιάταξηΒ. Λαβές Γ.

Ασκήσεις πλευρικότητας Δ. Βήματα - μουσικό μέτρο

Ε. ΕπίδειξηΣΤ. Μέρη Ζ. ΠράξηΖ. Χορός με λαβή

20'- 35' Διάγνωση επιπέδου μαθητών - ημικύκλιο (μεικτό εναλλάξ κορίτσι - αγόρι) Χαμηλή ή μεσαία (λυγισμένοι αγκώνες)

Επτάσημο (3+2+2 μέρη). Τα βήματα του χορού είναι 12 που ολοκληρώνονται σε 4 μουσικά μέτρα. Μετράμε και χορεύουμε το χορό 2-3 φορές χωρίς μουσική και μετά 2-3 φορές με μουσική 0 χορός χωρίζεται σε δύο μέρη: απλό 1-6, σύνθετο 7-12 βήματα Εκμάθηση α. απλού μέρους β. φιγούρες γ. σύνδεση των δύο μερών Χορεύουμε με λαβή των χεριών ενώ αρχικά χορεύαμε χωρίς λαβή

Τελικό Α. Συγκέντρωση μαθητών Β. Απορίες - ερωτήσεις Γ. Ανακεφαλαίωση Δ. Διευθέτηση χώρου

Γ-5'

Σχέδιο Ημερήσιου Μαθήματος

Θέμα διδασκαλίας: Τάξη: Τρίμηνο: Μέσα διδασκαλίας: Μέθοδοι:

Στόχος:

Εκμάθηση Τσάμικου ή κλέφτικου χορού Α' Γυμνασίου Ιο (Νοέμβριος) Μαγνητόφωνο - κασέτες Ολική - Μερική Διάλεξη - επίδειξη -πρακτική εξάσκηση Μύηση των μαθητών στο τραγούδι, στη μελωδία, στο ρυθμό και στην κίνηση του χορού.

Μέρος Χρόνος Οργάνωση και μεθοδικές υποδείξεις

Εισαγωγικό Α. Συγκέντρωση μαθητών Β. Απουσίες Γ. Διευθέτηση χώρου Δ. Διδακτικά μέσα

Ε. Γενική αναφορά

Γ-5' Μαγνητόφωνο - κασέτες - προετοιμασία δασκάλου στις μουσικές. Η συγκεκριμένη μουσική επαναλαμβάνεται πέντε, έξη φορές Χορεύεται στη στεριανή Ελλάδα από άνδρες και γυναίκες, με τη διαφορά ότι οι γυναίκες κάνουν πιο στρωτά βήματα. Κατά την άποψη μας ο χορός αυτός κακώς αναφέρεται σαν πανελλήνιος, εφόσον δε χορεύεται και δε συναντιέται στην νησιώτικη Ελλάδα. Το όνομα "τσάμικος" το πήρε από τους κατοίκους της Τσαμου-ριάς, που είναι κάτοικοι της Παραμυθιάς, των Φιλιατών, Πάργας, Μαργαριτίου και μερικών άλλων χωριών του νομού Θεσπρωτίας, τους Τσάμηδες. Το όνομα "κλέφτικος" το πήρε επειδή χορευόταν από τους Αρματολούς και Κλέφτες

Κύριο Α. ΔιάταξηΒ. Λαβές Γ.

Ασκήσεις πλευρικότητας Δ. Βήματα - μουσικό μέτρο

Ε. Επίδειξη ΣΤ. Πράξη Ζ. Χορός με λαβή

20'- 35' Διάγνωση επιπέδου μαθητών - ημικύκλιο (μεικτό εναλλάξ κορίτσι - αγόρι) Χαμηλή ή μεσαία (λυγισμένοι αγκώνες)

Τρίσημο μουσικό μέτρο. Τα βήματα του χορού ποικίλουν κατά περιοχή . Το "τσάμικο" το συναντάμε να χορεύεται με 8-10-12-16 κλπ. Εδώ αναλύουμε τον τσάμικο με 12 βήματα Μετράμε και χορεύουμε το χορό 2-3 φορές χωρίς μουσική και μετά 2-3 φορές με μουσική Εκμάθηση α. απλού μέρους β. φιγούρες Χορεύουμε με λαβή των χεριών ενώ αρχικά χορεύαμε χωρίς λαβή

Τελικό Α. Συγκέντρωση μαθητών Β. Απορίες - ερωτήσεις Γ. Ανακεφαλαίωση Δ. Διευθέτηση χώρου

1"-5'

Σχέδιο Ημερήσιου Μαθήματος

Θέμα διδασκαλίας: Τάξη: Τρίμηνο: Μέσα διδασκαλίας: Μέθοδοι:

Στόχος:

Εκμάθηση του διπλού Τικ χορού Β' Γυμνασίου 2ο (Φεβρουάριος) Μαγνητόφωνο - κασέτες Μερική Διάλεξη - επίδειξη -πρακτική εξάσκηση Μύηση των μαθητών στο τραγούδι, στη μελωδία, στο ρυθμό και στην κίνηση του χορού.

Μέρος Χρόνος Οργάνωση και μεθοδικές υποδείξεις

Εισαγωγικό Α. Συγκέντρωση μαθητών Β. Απουσίες Γ. Διευθέτηση χώρου Δ. Διδακτικά μέσα

Ε. Γενική αναφορά

1'-5' Μαγνητόφωνο - κασέτες - προετοιμασία δασκάλου στις μουσικές. Η συγκεκριμένη μουσική επαναλαμβάνεται πέντε, έξη φορές Είναι μικτός κυκλικός χορός. Χορευόταν σε όλο τον πόντο εκτός από την περιοχή της Ματσούκας όπου χορευόταν το "Τικ" το μονό. Το όνομα του Τικ είναι τούρκικη λέξη που σημαίνει το όρθιο το στητό

Κύριο Α. ΔιάταξηΒ. Λαβές Γ.

Ασκήσεις πλευρικότητας Δ. Βήματα - μουσικό μέτρο

Ε. ΕπίδειξηΣτ. Πράξη Ζ. Χορός

με λαβή

20'- 35' Διάγνωση επιπέδου μαθητών - ημικύκλιο (μεικτό εναλλάξ κορίτσι - αγόρι) Μεσαία με λυγισμένους αγκώνες

Πεντάσημο μουσικό μέτρο (2 +3 μέρη).Τα βήματα του χορού είναι 10 που ολοκληρώνονται σε 5 μουσικά μέτρα Μετράμε και χορεύουμε το χορό 2-3 φορές χωρίς μουσική και μετά 2-3 φορές με μουσική Εκμάθηση α. απλού μέρους Χορεύουμε με λαβή των χεριών ενώ αρχικά χορεύαμε χωρίς λαβή

Τελικό Α. Συγκέντρωση μαθητών Β. Απορίες - ερωτήσεις Γ. Ανακεφαλαίωση Δ. Διευθέτηση χώρου

1'-5'

Σχεδιο Ημερήσιου Μαθήματος

Θέμα διδασκαλίας: Τάξη: Τρίμηνο: Μέσα διδασκαλίας: Μέθοδοι:

Στόχος:

Εκμάθηση του Πεντοζάλη χορού Γ' Γυμνασίου 2ο (Φεβρουάριος) Μαγνητόφωνο - κασέτες Μερική Διάλεξη - επίδειξη -πρακτική εξάσκηση Μύηση των μαθητών στο τραγούδι, στη μελωδία, στο ρυθμό και στην κίνηση του χορού.

Μέρος Χρόνος Οργάνωση και μεθοδικές υποδείξεις

Εισαγωγικό Α. Συγκέντρωση μαθητών Β. Απουσίες Γ. Διευθέτηση χώρου Δ. Διδακτικά μέσα

Ε. Γενική αναφορά

1'-5' Μαγνητόφωνο - κασέτες - προετοιμασία δασκάλου στις μουσικές. Η συγκεκριμένη μουσική επαναλαμβάνεται πέντε, έξη φορές Είναι μικτός κυκλικός χορός, χορεύεται σε όλη την Κρήτη. Στην αρχή αργά βήματα και στη συνέχεια γρήγορα και πηδηχτά, ("ζά-λα" στην Κρήτη λέγονται τα βήματα)

Κύριο Α. ΔιάταξηΒ. Λαβές Γ.

Ασκήσεις πλευρικότητας Δ. Βήματα - μουσικό μέτρο

Ε. ΕπίδειξηΣι. Πράξη Ζ.

Χορός με λαβή

20"- 35' Διάγνωση επιπέδου μαθητών - ημικύκλιο (μεικτό εναλλάξ κορίτσι - αγόρι) Μεσαία λαβή (στο αργό μέρος), από τους ώμους στο γρήγορο

Δίσημο μουσικό μέτρο. Τα βήματα στον αργό πεντοζάλη είναι 6 ή 8 και ολοκληρώνονται σε 3 ή 4 μουσικά μέτρα αντίστοιχα και στο γρήγορο είναι 8 και ολοκληρώνονται σε 4 μουσικά μέτρα Μετράμε και χορεύουμε το χορό 2-3 φορές χωρίς μουσική και μετά 2-3 φορές με μουσική Εκμάθηση α. απλού μέρους Χορεύουμε με λαβή των χεριών

ενώ αρχικά χορεύαμε χωρίς λαβήΤελικό Α.

Συγκέντρωση μαθητών Β. Απορίες - ερωτήσεις Γ. Ανακεφαλαίωση Δ. Διευθέτηση χώρου

1'-5'

Βιβλιογραφία1. Βλάσση Ε.: Προπονητική θεωρία κλασσικού αθλητισμού.2. Δεληγιάννη Α.: Μαθήματα φυσιολογίας του ανθρώπου.3. Δούκα Ι.: Ελληνικοί χοροί (σημειώσεις ΤΕΦΑΑ Θεσ/νίκης.4. Ζήκου Ι.: Ελληνικοί χοροί (σημειώσεις ΤΕΦΑΑ Αθηνών).5. Ζυγούρη Η: Ελληνικοί χοροί (σημειώσεις ΤΕΦΑΑ Θεσ/νίκης).6. Ίσραελ: Κινητικός συγχρονισμός.7. Καλοκύρη Κ.: Ορθοδοξία και χορευτικές εκδηλώσεις μέσα και γύρω στην εκκλησία.8. Κεραμοπούλου Α.: Η εθνική μας μουσική και οι χοροί (από το ημερολόγιο της Μεγάλης

Ελλάδος).9. Κλεισούρα Β.: Εργοφυσιολογία.10. Κόκκινου Ιωάννη: Ελληνικοί χοροί.11. Κόμΐ: Δυνατότητα κινητικής μάθησης μέσω μυϊκής αίσθησης.12. Κράους.: Ιστορία του χορού.13. Λετζελτέρ Μ.: Προπονητική (μετάφραση ΚΕΛΛΗ Σ.).14. Λόουερ Λ.: Ο χορός στην αρχαία Ελλάδα.15. Λουκιανού: Περί ορχήσεως.16. Μάρτιν ΝΤ. - Καρλ Κ. - Λενέρτζ Κ.: Εγχειρίδιο προπονητικής.17. Μπελίτσου Π.: Αθλητική αγωγή.18. Μποντ - Μποβίς.: Δοκίμιο για το Ελληνικό δημοτικό τραγούδι.19. Νέστορος - Κυριακίδου Α.: Η θεωρία της Ελληνικής λαογραφίας.20. Νεφ Κ.: Ιστορία της μουσικής (μετάφραση ΑΝΩΓΕΙΑΝΑΚΗ).21. Πολίτη Ν.: Παραδόσεις περί του βίου και της γλώσσης του Ελληνικού λαού.22. Σεραφειμίδη Ι.: Σημειώσεις θεωρίας και διδακτικής φυσικής αγωγής.23. ΣμολίσκυΓΚ.: Κλασσικός αθλητισμός.24. ΥΠ.Ε.Π.Θ.: Η φυσική αγωγή στο δημοτικό σχολείο.25. Φωτιάδη Δ.: Ζωή και τέχνη.26. Χάρεντ. & ομάδας συγγραφέων: Θεμελιώσεις αθλητικής προπόνησης.27. Χατζηχαρίστου Δ.: Σύγχρονο σύστημα φυσικής αγωγής.28. Χατζιαρά Α.: Ελληνικοί χοροί (σημειώσεις για το ΤΕΦΑΑ Θεσ/νίκης).Αδημοσίευτες εργασίες1. Νταρή Ν. : Μοντέλα προπονητικής (1990).2. Νταρή Ν. : Μυϊκή ισχύ και πλειομετρική σύσπαση (1990).3. Νταρή Ν. : Κινητική μάθηση και στάδια μάθησης (1999).4. Σβάρνα Γ. : Μουσική ανάλυση των χορών (1989).