1)1011^1 ¥10 0 15 11 1, 1 6 11 ¥

819 10 .0 ז\נ

ס ^ 1 ז \ ז 1 ס ז ^ ז

1 3 1 ־ 3 3 5 1 ר 0 \ ־ < : 1 ר 0 ח 1 < 0

¥1001511

1?

¥1001811 6 0 0 £

4 1 3 2 5 6 - 4 9 0 0 1 ¥ 1 0 0 1 8 1 1 @ 6 1 £ 1 1 £ נ * . 0 נ * 0

•

] ^ 7 0 ] 011? 0זא[01זא[11? *

8?1£1,6£110 0101X^1, ¥1001811

? £ 0 ¥ 1 0 £ 0 6¥:

120X^(1 7. €015671 771181:

11)1071ז167/\€7010711 1)1)1 £716

7116 561/1110117 €7111)711(171 7(1111111)

111071)1)701171 11178611110771 .8 1)17)1713)8 1)171) 1)1(01 כן

7(1161)8}:1/

£01)671; 77166

71^111:60118 76X80718 701171(1(11:1071

161/0. 708671101(11:1:

5 (17(111 (171(1 3671 7076111718}01/

11:1071)1)701171 ^67 (61711א[ 1716116)6[ 1)171) ([177)11

(11:1071(11 ¥1^1811 800}: €671167 •

01כן111ץ8 11ש1111011)1ש:11 18/>[:>0:>681ק 1611)01§ 01 ,6(11)^ 16716)01^ 1116

י11ק1118 1116 .ץ111¥11ש1:6:> 11811)1)¥1 £ס £10111 011168:> 11011ק010:> :0111 £01 1:1011

.361־181 ,16111^61118[ 0£ 1111ש1)1ש14 11161:>¥6 1181'!^ 1)11016 1:116 ץכ\ 11§1681)

1118§1י1 ץ61:1ק0י1ק 11ש111:>111116116)8111 1£111י1ץק0:> 1116 18:>6ק68י1 :1161^6^ >6001 11811)1)¥1 11ש11:1011ש]\[ 1116

1 .8>[00נ1 :0111 111 111^10111) 1€\(\1\כ[ 1116 111 :6111161 18 11116 11118 /6§1)16ז\\110>1 :0111 0£ 681נ1 1116 0

\\ £01 11^11קי01 £111 18 11 01 .1)161111£16)1 6נ£1111:> :161)1101 111§11ץק0:> 111:1:6111:> 110 11:>111

- 1068) 110^\ ^110>[ 011ץ 1£ 01 - >[י01ז\\ 11118 10 111§11ץק0:> 11¥6:>1ש £111 1)1101 011ץ 1£

6111 ץכ\ ־01 ,153\ 811413-256-4900 110116ק ץכ\ 1118:>1ש0111:> 186ש16ק 11 811 (11§11 :1נ1111 §:01.:1161:>[1כן@ץ:1

1(1161067 00 808*1608X0 •*״1^0^ 11? 0080 ,8ק877<}76!* 01>1<£8£8001 זו0א<1©מ6נ}68 0?

4x88601? 84*7*

3 1 1 1 1 1 1 1 ^ 1 1

0 ? 4 0 8 0 4 ל 0 1 8 1 1 £ 1 1

1! 8 £ 6 £ 3

•

11600106708 002*1*.31008[*11 1£8886ג<|£6 1939 - 018 א

קאנינעט פאר דערלערנעב .די יידישע סאוועטישע ליטעראטור, שפראה אוב פאלקל$ר

פוב דער וויסנשאפט-אקאדעמיע אוםםר

ו ע נ; ק $ : ! ו ׳ * ד $ 0׳ ס $ ו 0

א שפאציר מיט פארגעניגב אוב ניט אב מאראל

יידיש ד. ה ^ ם ש ט יי ב

•

־מעלוכע-פארלאג פאר די נאציאנאלע מינדערהיינוג איב אוםםד ק י ע וו — 1939

^ ׳ ־ * י י * / ־' ^י *^די^י ״

5 , ? י״, י

ערשטער טייל

האט ויה מיר פארוואלט פאראיארנ באגעגענענ אונדזער וורב- דערלעכנ אוקדאינישנ פרילינג ערגעצ ווייט פרג שטאט, ווייט אפילע פוג אזא שטאט, ווי אונדזער גאלדקעפיקער ק?ערר, ווא0 איו בא-

דעקט מיט סעדעד. דער פרילינג אינ שטן*ט פארלירט ניט זייב שייבקייט, נאד סיאיז אבער פ^רט שטאט, אונ מיד האט זיה פארוואלט אג אפי-

• געזונדערט שטיל ווינקעלע. אט דער פאעטישער געדאגק איז אופגעקומענ בא מיד אינ אנהייב אדער אינ מיט אפדעל. גוט געדענק איה ניט. איה דעד־ מאנ זיה נאר, אז דאס איז געווענ פונקט דאג, ררעג ארומ־־אונ-

ארונן צעפליסט זיה אונדזער באוווסטע אוקראינישע בל$טע. מע האט געקאנט אביטל צוווארטנ: פרילינג טריקנט די בלאטע גיה אריס. אבער קוים איז מיר געקומענ אפנ געדאנק, ואל זיע די אומדערגרייהבארסטע זאה, איז מאה פונ זיה, גאר דערלאנג.

7

איב דעמ זע בע איב וליער ענלעב אפ מיינע אלינגעשפארטע לאגדסלייט. בא אונדזערע שדיי&עד אוב ביכלאל בא אנשטענדיקע פענטשג הייסט עם א שטארקער ווילג, אבער מע קעג עם אויב 3אשעט אנרופב אקסענע אלינגעשפארטקל״יט, — דאס איז אי שענער,

*י אויסדרלקלעכער. לאנג האב איכ אינ געדאנק איבערגעקליבג מי_ינע גוטעפדיינט, וואם האבב זיכ פארשטעקט איב שאטב פרג אפגעזונדערטקייט, דאם ז7יי0ט, זיי האבנ זיכ געוולדמעט דער סאמע עכטער אומטעטיקללט. נאכ א פלייטיקג איבערקלייבב האב איב זיכ אפגעשטעלט אפ איינעמ א געורעזענעמ הוסאר, רועלכער האט מיכ געהאלטג פאר זליגעמ א קארעוו. אל<נ האב קעגג דעמ גארגיט גלט דערוו׳־

ז-ערט. געוווינט האט ער, אדער, ווי מע דרלקט זלכ אנדערש אולם, יער אלז געוועב פארווארפנ אלג אלינעמ פרג דל שענסטע ווינקעלעב פרג קיעוושטשינע, א ווערסט דיני פרג שטעטל ליסיאנקע. אפ אט

דעם קארעוו אלז געפאלנ טייב אויסוואל. מיט א טרויקע גוטע פאטשט־־פערד, מלט טראכימעג אוב מלט א טשעמאדאג ביג איכ גאנצפרי ארויסגעפארב פונ קיעור. בלז דער ערשטער סטאגציע וולטע זיינעג מיר דורכגעפארב אב באזונדערע געשעענישב, אוב אויב וולטע דורכגעפארג בעשאלעמ, נאר איינמאל טאמע אנטקעגג בעלאקניאזשער פעלד, נא<נ פאר דער ״קאפליצע״, זגאבג זלב בא דעמ לעקב צוגעשפאנטג פערד אלבערגערלסג דל פאסט־ דאמקעם. געמללנט האבנ מלר רול ס׳ניט אלז זלב דערשלעפנ בלו וואסילקאוו, אבער ווו? דל בלאטע איז נלז דל קלעצלעכ, אוב אינדזער פור רלרט זלב נלט פת ארט. אפ אונדזער מאזל האט א ©ויער געפירט לאזעם אפ פלעכטנ א פאדקב. מיר האבג בא אלמ אויסגעבעטב, ניט מי, א פאר פרוטיקלעכ אוב האבג ווי ס׳ניט

איז צונויפגעדרייט די פאסטראמקעם.

8

איג וואסילקאוו האנג מיד מלט טר$פימענ איבערגעביסנ גע- פילטע שטארק געפעפערטע יודישע פיש את זיב געלאזט ווייטער. ס׳האט אנגעהויבג גיע א דריבנע, שטיל רעגנדל. נאכדעמ — אלצ שטארקער ארג שטאדקעד, אוב צומ סאפ ־־- א גאס געטאג, ווי פרג אב עמעד. מע האט געקענט געוועב פארפארג איג א מיטגיצער קרעטשמע את איבערווארטג דעמ רעגנ, נאד איה האב באשלאסנ, אז כ׳וועל זיב אינ ערגעצ ניט ןגפשטעלנ ביז בעלעצערקאוו. אוג אזוי האב איה געטאנ. אע בעלעצערקאוו זל!נעב מיד אנגעקומענ שוינ באנאכט. אויסגעייצעט זיב מיט טראכימעג, האבנ מיד בא־ שלאסנ איבערנעכטיקנ אינ דער פאטשט־־סטאנציע, אונ האבנ גוט געטאג, וו0$ מיר האבנ אזוי צוגעטראכט, ווניל אנדערש, קאנ זית, וואלט מיד קיינמאל ניט אולסגעקומענ שרייבנ וועגב דער דאזיקער רייזע, את אייה, מיינע געדולדיקע לייענער, וואלט ניט אוימגע״ קומענ זי לייענענ, ודייל דעי קנופ פת דעד דאזיקער געשעעניש, וועגב וועלכער איב שרייב, האט זיפ פארבונדנ פונקט טאקע אינ דער מערקווירדיקער נאכט, אבער ניט אפ דעד פאטשט־־סטאנציע, ווי עס טרעפט זיב מערסטנס, נאד... צוליב וואס אבער זאל איה

פארלויפנ אפרלער ? באשלאסנ נעכטיקב אפ דער סטאנציע, האב איב א פרעג געי־

טאנ דעמ אופזעער; — איז פאראנ בא אייב א צימער פאר רניזנדע ?

— פאראנ צוויי, — האט ער געענטפערט, — גאר ביידע זיינענ פארנומ*נ. עפעס א פריצטע, ווייזט אויס, מיט א טאכטער ד.אבנ

פארנומענ ביידע צימערג.- האב איב א טראכט א פדיצטע מיט א יונגער טאכטער! י

געטאנ. עב, פארדריסלעב, וואס איה בינ ניט קיינ הוסאר אדעד כאטש פאשעט א מיליטעד־מאנ - איה וואלט שוע געוווסט, וואס דא צו

9

טת. פאשעט, לויט די געזעצנ וועגב פאת צוליב מעלוכישע בא- דערפענישנ (א מיליטער־מענטש פארט נישט מיט פאטשט צוליב אייגענע באדערפענישנ), וואלט איה פארפאקעוועט די מאמע מים דער טאכטער איג איע צימער, אונ אלייג וואלט איכ זיכ ווויל באזעצט אע דעמ צווייטג ארג אפ דער פרי! זיב פארנומעב מיכו

באאבאכטונגענ דורה דער שפארונע פונ שלאס• אט איז אייה אג אנהייב פת א ראמאנ איב ריע הוסארישנ שניט, מע דארפ ויה מוידע דע, אז איכ בע שוע גרייט געווענ..• אבער, ניע, ס׳האט בא מיד ניט געקלעקט קיע מוט. מע זאגט, או וועמענ סיאיז ניט באשערט זיע קיע מיליטער-מאנ, דער מעג אפילע אפ אנ ארשע די לענג פארלאונ ויה וואנצעס, את ער וועט

אלצ זייב א ציווילער פארשוע. בית שטעטל איז געבליבנ א גוטער ווערסט, את ביז צום יידישנ איינפאר, ווו מיר האבנ באשלאסג איבערנעכטיקנ, ניט ווייניקער ווי צוויי. ניטא וואס צו טאנ. מיר הן*בנ ויה אוועקגע- שלעפט אונטער א שלאקסרעגנ צו דעמ י!ידישנ איינפאר. טרא־ כימ, ניט אינגאנצנ צופרית פת מי!נ באשלוס, האט אנגעהויבג עפעם דערווידעוע, האב איה א מאב געטאנ מיט דער האנט, את מיר זיינענ אוועק ווייטער. אינ א שא ארומ זיינענ מיר געווענ

בא דעמ אנגעמערקטנ ארט. איכ וואלט געקאנט אויסנוצנ די געלעגנהייט את אי!כ אויס~ מאלנ דעמ בעלעצערקווער איינפאר מיט אלע וי!נע שמוציקע. איינצלהייטנ, נאר די פלעמישע מאלערי! האט זיב מיר ניט אייג~ געגעבנ, את דא איז דאס אומבאדינגט נייטיק. איב וועל פארלוי־ פיק באמערקנ, או, ערשטנס, איו קיינער מיה ניט ארויסגעגאג באגעגענענ, ווי ס׳איו אנגענומענ אינ רוסישע אי!נפארנ. אבער די סיבע דערפת האט געקאנט זיע די פינצטערע רעגנדיקע נאכט* א סיבע א וויכטיקע פאר דעמ סאמע דרייסטנ העלד; צווייטנס^

10

ורעב מיד זלתענ מלט די גליטשיקע טרעפ ארלתגעקראהנ את פינצ־י טערג קארידאר, האב איה זיכ אנגעשטולסנ אפ עפעס אייזעדנם, •

את אווי פולגלדלק, אז היהאב ויה שיר דעמ קאפ ניט צעקלאפט. גאנצפרי האב איה שוע דערזענ, אז דאם איז גערועב א סגאסט מלט רעסארנ פת עפעס א וואגג אזא איז געדועב מלת אנקוט אע דער גאסטפרלתטלעהעד י?דישער היימ! את צימער האט מיה בא- געגנט א לוד מיט א גאנצ פלינעמ אולסזענ. ער האט מלר גע־־ האלפנ אראפשלעפנ פת דל אקסל דעמ פלטש־נאסנ רעגנמאנטל

את מלט האהנאע א פרעג געטאנ: ~־ וו אס וועט דעמ פארעצם פארלאנג זית?

— טיל את א צלמער, - האב אלה געענטפערט,- זאדאז, — האט געענטפערט דער לזד אונזלה באהאלטנ העי־

טער דער טלה ווארטנדלק אפ לענעמ ״זאראז״, האב אלה זיה געווארעמט את אולסגעגלניהט דל בללנער, ארומשפאנענדלק הלנ את צורלק אלבער

דער שטוב. דער צלמער אלז געוועג, וול א קלללט, מלט שאפעס בא די ווענט אונ מלט א גלעזערנעמ קאסטב את דער ברללט פת שטוב. ס׳האט אולסגעזענ וול א שענקוואס. לעבנ דעמ קאסטנ האב אלה זיה אפגעשטעלט אונ צווישנ די גאלאנטעדיי־קלייניקייטנ האב אלה דערזענ - וואס וואלט אלד געמילנט ? — א בוה אלג געלע טאוולענ. אלה האב נארוואס געוואלט זאגב טראפלמענ, אז ער זאל ארולס־ באקומענ א בוה פוג טשעמאדאנ, את דא — קרלהט א בוה גאר אליינ אלנ דל הענט, את מע דארפ טראהלמענ נלט מאטרלעה זלת. אלה נעמ פונ טלש דל ללהט ארג לללענ דאם קעפל, דאהט זלה, מלט סלאוולאנלשע אולסלעם; ״אוקראלנלשע פאעזלע״ — ט. פאדורא״. קומ נאד, טראהט אלה, ללבתקער, אהער! לאנג האב אלה דלה נלט

געזענ. אבער דער קאסטנ אלז געווענ פארשלאסנ.

11

כ׳האב א רום געטאנ דעמ באלעבאס, אבער אנשטאט אימ האט זיכ באוויזג עפעס א ייד מיט א געל בערדל. איכ האב אימ גע־ בעטג מיר ארויסבאקומענ דאס בוה. אבער ער האט געענטפערט, אז ער איז גאר א מעקלער, אוב ניט דער באלעבאס פוג קלייט. דאג האב אלכ געהליסג א דום טאנ דעמ באלעבאס. סיאיז געקו־ ^עג דער באלעבאס, דער זעלבער פלינער ייד, וואס האט מלר גע־ האלפנ אראפצועג דעמ רעגנמאנטל. כ׳האב געבעטנ מיר געבב דאס בוב. ער האט אלט ארולסגעגומענ פוג קאסטב אוב, דערלאנגענדלק

אלט, געזאגט; — צענ זלאטעס.

— אוב אויב נאר דורכלייענענ, — האב איה געפרעגט, נעמעב־ז וולפל וועט דאנ קאסטג? דלק דאס בוכ,~אי

— פינפ זלאטעס,— האט געואגט דער לזד, קללנגענדלק מלט דל שללסל.

ניטא וואס צו טאנ. אלכ האב געגעבג דל פלנפ זלאטעס אוג געבעטב א מעסער אפ צעשני!דנ דאס בוב, אבער דאס איז גע־ וועב אלבערלק ־־־ דאס בוכ אלז געוועג צעשנלטנ אוב אפללע אולם־ געשמלרט. כוצ פעטע פלעקב האב אלב דערועג אפ דל ברעגג אל גלייכע ליניעס, אנגעקארבט מלט א נאגל צל מלט א בלי!ער, אל

אויסרופצייפנס, אי פדעגצייכנס, אי דער רועב ווייס וואס.- האב איה א טראכט געטאנ, ־־־־ דו ביסט שוע גע־ אי!, אי! 1

ורעב איב די הענט בא אונדזערע לי!ט די קריטיקער. שרי!בנ מיט א בלי!ער אדער מיט א נאגל אפ א פרעמדג בוב— דאס איז א זאב אנ אומדערלאזבארע, אבער פארט איז אע דעמ דא עפעס א געדאנק, אז אט, ווי איינער רעדט: איה האב גע- לייענט אט דאס בוב אוב געפיג, אז דאס איז שלעכט אוג דאם איז גוט אינ אימ> כאטש דאם איז ניט קייב בארעכטיקונג פאר דעמ לייענער, וואס שעדיקט פרעמת אייגנטומ, אבער מיט וואס

12

בארעהטיקג זייער אופטו די, וואס שעדיקג די שויבג אפ די פאטשט״ הטאנצלעס מיט זייערע טייערע דימענטג, ורעב זיי מאלג אפג גלאו זייער קונציקג ווענזעל, פונקט ווי מע טוט עס אפ א וויכטיקג דאקומענט, דייטלעה אוב אויסדריקלעה?~צוליב וואס טועג ויי עס ? עפעס א געדאנק דארפ דאה זית אינ די דריידלדיקע וועב- זעלס אוג צייהענונגעג. שוינ־זשע ניט מער, ווי נאד דאס, מע זאל וויסנ, אז אזעלכער אוג אזעלכער, וואם פארמאגט א דימעג״ טענעמ רינג, איז אט דא דורהגעפארג ? מיר שיינט, אז נאר דאבו אונ מער גארניט. וואס פאר א קליינלעכע גישטיקע גייווע! מע זאגט אפילע, אז ניט אנדערש דער וועלטבארימטער לארד בייראג האט אנגעצייהנט ערגעצ אינ גריהנלאנד אפ א פעלדז דיג בארימטע פאמיליע. שוינ־זשע איז אויב אט דעמ גרויסנ מענטשנ ניט פרעמד געוועג אט די קליינלעכע, נישטיקע גליווע ? מעגלעה, אז אויה מיה (אוב ניט מיה אליע) צווינגט די זעלבע קליינלעכע גייווע קויקג!— פארשטענדלעה, ורעב ה׳האב ניט וואס צו טאג, — אפ די צעקדעלטע שויבג אונ ווידער איבערלייענעג א לאנג־באקאנטג בוכ״ וואס איו

פארדראקעט מיט בלייערס אוג נעגל. אט איצטערט האט מיט מיר פאסירט דאם זעלבע. די פאעויע פת פאדורא איו מי ר באוותזט, את נאה ווי באוווסט, את איה האב באצאלט פאר איר פינפ זלאטעם, גלאט אווי פוג א פרימהע וועגנ, איה ואל ויה אביסל פארוויילג. את ורעב היהאב דערוענ די דרייד- לעה אפ די ברעגג, האב איה אנגעהויבג לייענענ, פתקט ווי א

קיינמאל ניט געלייענטנ בוה. אפ דער ליד, וואם רופט ויה ״די ואפאראושער ליד״, איו גע- וועג וייער דייטלעה אנגעשריבג: ״סקאלקאדוסקי לייגט!״ וואס אזוינס האט באטייט אט די ניטיהעפלעהע באמערקופג ? איה האב־ איבערגעלייענט די ליד. די ליד הייבט זיה אג אזוי: ״מיי, קא״ וא&שע, איג גא$ענ 3$ !אט״. תא© פאר א ש?ינעס האט דאס צומ

13

געלעתטג אווטאר פרג ״געשיכטע פרג נייעמ קאש׳׳ ? איב פאר־ שטיי ניט.

בא! כ׳האב זיכ דערמאנט: אט די זעלנע ליד לייגט ארית דער זעלבער פארשער פרג זאפאראזשער לעבנשטייגער איב מויל פוג די ריטערס פרג זאפאראזשיע. ערע אונ רומ דעמ געלערנטנ מאנ! ווי טיפ ער האט אויסגעשטודירט אט די זאב, רדעגב וועלכער ער שדייבט. ווונדערבאר! אונ עפשער האט ער פאשעט געוואלט אויסלאכג אונדזער ברודער, דעמ אוקראינער, אונ מער גארניט ? גאט ווייס אימ. נאר אט די וואלינ־פוילישע ליד אי ז פונקט אזוי ענלעב אפ א ליד פוג די באדניעפערישע ריטערס, ווי איב אפ א כינעזישג

באגדיכאג. — אוב וואס הערט זיב וועגג טיי אוב וועגב א צימער?־־־

האב איב א פרעג געטאב, פארמאכנדיק דאס ביכל. — זאראז,י- האט געעגטפערט דער געלער ילד, וואס איז גע־

שטאנעג איב א ווינקל אוב איז ארויסגעגאג איג צווייטג צימער. ־־־ אה, איר אזעלכע אוב אזעלכע!~איכ האב שויב דאס גאנצע בוב איבערגעלייענט, את זיי ד.אבנ אפילע קייב טראכט ניט

געטאנ מאכנ טיי! איג א וויילע ארומ האט זיב דער ייד אומגעקערט את זיב

ווידער צוגעשפארט איג ווינקל. — את וואס הערט זיב וועגב טיי ? — האב איב געפרעגט.

— באלד וועט פארזידנ,— האט געענטפערט דער י?ד. וואס־זשע טאפטשעסטו זיה דא?־־האב איב א פרעג גע־

טאג באמ ילד, וואס אין גרייט צו דינסט. — איב בת א מעקלער. עפשער ,פארלאנגט עפעס דער פאנ, וועל איב באלד פאר אימ אלצ קריגג,—־ האט ער צוגעגעבג מיט א

כיטרע שמייכעלע. ־־־־ גוט!־־־ האב איב געזאגט.-.זאגסטו, הייסט עס, אז דו

14

זועסט אלצ קריגג פאר מיר, וואס איב וועל נאד פארלאנ־ געג?

— כיוועל קדיגג אלצ,־~ האט ער גלייב געענטפערט. רואם פאר אב אופגאבע פארגיט מעב עם איכן, עפעס אזרינס את פאנ טווארדאווסקיס שניט ? — האב איב א קלער געטאג אוב

איג א תיילע ארום געואגט: — דו ווליסט וועגנ דעם ענגלישג פארטער אונטערנ נאמענ

בראונסטוט בערקליי פערקענס אונ קאמפאניע ? ״״־ כ׳וויים, האט געענטפערט דער ילד.

— איו קריג מיר איינ פלעשל, — האב איב געזאגט מיט זעלבסטצופרידנקי!ט.

— זאראז,— האט געענטפערט דער יוד את איז פארשוותדנ הינטער דער טיר.

נו, האב איב א טראכט געטאנ,— ואל ער זוכנ. איצט קענ מעג אט דעמ פלתטלעכנ פראדוקט אפילע אינ הויפטשטאט ניט יי

קרלגנ אונ ניט נאד אינ בעלעצערקאוו. כיהאב ניט באוויונ אווי א טראכט צו ט־אנ, ווי דא האט זיב באוויונ מלת יוד מלט א פלאש עכטנ בראתסטוט. כ׳האב א קוק געטאנ אפנ יארליק פת דער פלאש, א קנייטש געטאנ מיט די פלללצעס, נלט ארויסווליונדלק דאב, או עם וותדערט מיב וליער. דער לזד האט אוועקגעשטעלט דל פלאש אפנ טלש אונ, וול ס׳וואלט גארנלט נלט געשענ, ולב ווידער געשטעלט אינ וולנקעלע את נאר אפגעוולשט דעמ שווללס מלט דער פאלע פונ פארשמאלצעוועטג

•מאנטל. ולי שאפנ וותדער, אט דל פארפלוכטע מעקלערס! — ואג מיד דעמ עמעס,— האב איב ולב געווענדעט צומ מעק־ לער,־־־־־ וויאזוי ארומ האט ויב עס דער ענגלישער פארטער פאר־

וואלגערט בא אי!כ אינ בעלעצערקאוו ? — דורב אלנדוער שטאט, ־•־־־ האט געענטפערט דער י:ד,~־

15

פירט מעג פוב סעוואסטאפאל די געפאנגענע ענגלישע לארדג, אין צוליב זיי האלטג מיד עס אט דעמ פארטער.

— גוט, — האב איכ געזאגט. — הייסט עם, די זאה איז גאנצ פאשעט.

־־־־ עפשער רוילט איר נאב עפעס, וועל איה אייה קריגג אפ באנאכט ? - האט געפרעגט דער מעקלער.

־- ווארט, ברודערקע, כיוועל א טראכט טאנ,— האב איה גע- זאגט אוב האב גענומעג טראפטנ, וואס נאפ פאר א קנו© פאר- בינדנ, אז דער פארפלוכטער מעקלער זאל עם מיט די ציינ ניט צע- קניפנ, אוב גוט באטראכטנדיק, האב איה אזוינס פארקלערט, איג-

גאנצנ אינ פאנ טווארדאווסקיס גוסט. — אט וואס, ליבער באלמויפעס,— האב איה געזאגט, ווענדג- דיק זיב צום נעבעכדיקנ מעדקודי. — וויבאלד דו האסט מיר גע- קראגג פארטער, טא הער, בא א?יכ אינ שטאט איז פאראנ א

* ביכער־קראמ ? — קייב ביכער־קראם איז בא אונדז איב שטאט ניטא, - האט

ער געענטפערט. — גוט, טא קריג־זשע מיד א ניי, נאה ניט צעשניטג בוכ#

אוב דאג וועל איה גלייבנ, אז דו קענסט אלצ קריגג. — זאראז, — האט רויק געזאגט דער געלער מערקורין ער האט

זיכ אויסגעקערעוועט אוב איז ארויסגעגאנ.

11 — היי, באלעבאם, ווי האלט עם מיט טיי?— האב איה א געשריי געטאנ העכער ווי געוויינלעה, אויסדרייענדיק זיכ צו דער

אפענער טיר.- זאראז, — האט פת דריטנ צימער געענטפערט א פרויענ- ־

שטים.

16

— איר ואלט זיכ אזוי דערוואדטג אפ אייעד מאשיעכג, ווי איה קאב זיב ניט דערווארטג אפ אייעד טיי!— האב איה צו זיכ געזאגט אוג ניט באוויזג ארויסריידג אט די בייזע פראזע, ווי אפ דער טיר האט זיב באוויזג א קוטשעראווע, שווארצהאריקע, שטארק שיינע ילדישקע, אבער אזא פארשמירטע, אז ס׳איז אומעגלעב גע״

וועב קוקג אפ איה — אוג ווו איז די טיי ? — הא נ איכ געפרעגט בא דער פאר־

שמירטער העבע. — בא אונדז איז קייב טיי ניטא. אויב איר ווילט...

— רואם הייסט ניטא! את ווו אי ז דער באלעבאס?—האב איה דער פארשמירטער העבע איבערגעשלאגנ די רייד.

— דער באלעבאס איז אוועק שלאפנ,— האט זי ניט דרייסט געענטפערט.

־־־־ אויב איר האט ניט קייב טיי, איז וואס איז בא אייב יא דא?~־ האב איה געפרעגט מיט פארדראס.

־״־ געפילטע פיש, העפט, את... — אוג נ?ער גארניט, •--׳ האב איב זי איבערגעשלאת, אוג מיה האט איג דער זעלבער צי_יט איבערגעשלאגג דער מעקלער, ארית־־ קומענדלק את שטוב מיט צוויי נייעקע ביכער את די העגט. איכ האב זיפ פארכידעשט, אבער זיפ באלד באהערשט את געהייסג דערלאנגעג דעמ העפט, דערנאכדעמ ערשט זיכ געווענדעט צומ מעקלער אונ גלייכגילטיק גענומעג בא אימ די ביכער. איב קוק ־־־־

די ביכער זלינעג בעעמעס גליע, ניט צעשניטענע. פאטש איה, ווי א דערצויגענער מענטש, נינ געוווינט בא״ האלטג מיתע געפילג, אבער דא האב איה ניט אויסגעהאלטג, האב א געשריי געטאג אוג האב געזאגט, אז דער י?ד איז אנ עכטער דינער פונ דעמ פאנ טווארדאווסקי. דער ילד האט א שמייכל געטאנ. את איה האב אפ דעד הילע איבערגעלייענט

17 141—2

״>!14״ק0060ק10\ןמ פוב 1855 יאר איב האב זיצ נאכ* אמאל פארכידעשט ארג, זיב ווענדנדיק צום מעקלער, בא אימ

געפרעגט: — זאג מיר, איג נאמענ פוב אייעד מאשלעב, מיט וו אס פאר

א קראפט שאפסטו עס אזעלכע ווונדער, אונ דערצייל, וויאזוי • אונ דורב וועמענ האסטו געקראגג אט די ביכער ?

— א! אט די ביכער קאכטב טייער, אויב דערציילג איי כ זייער געשיכטע, — האט געזאגט דער ייד את האט א פיר גע״ טאנ מיט די פיגגער איבערנ קאפ, גלי_יכ ער וואלט פאריכט די

יארמעלקע. — פיל מיר אויס די לעצטע דינסט, — האב איה ווייס גע- זאגט טייב געלנ מערקורי, — דערצייל מיר די געשיכטע פת די

דאזיקע טייערע ביכער. דער ייד האט אע פארלעגנהייט זיב א קראצ געטאנ היג־־ טערג אויער. איב האב אימ צוגעזאגט א זלאטע אפ ביר. דאס האט אימ אביסל דערמונטערט, ער האט העפלעב גענעטג דערלויננ אימ זיב זעצנ אוג נאכאמאל זיב א קראצ געטאג הינטערנ אויער. ער האט מיר דערציילט אזא דראמע, אז ולעג ניט זליב דעקלא־־ מאציע, וואלט איה אומבאדינגט זיה צעוויינט. דער אינהאלט פת דער דראמע איז זייער א פאשעטער אונ אזא געוויינלעכער, אן

ניט ווילנדיק ווערט שווער אפנ הארצנ. אט איז די געשעעניש. פרג סעוואסטאפאל אין איב סמא־־ לענסקער גובערניע געפארנ עפעס א פלאט־אפיצער. גאט ווייס אימ, •צי איז ער געווענ פארוותדעט אדער פאשעט קראנק. ער איז גע- פארנ מיט צוויי קליינע קיגדערלעכ את מיט זיינ ווייב. סיאיז געווענ אום ווינטער אדער סאפ ווינטער ; דער וועג האט אימ אזוי, נעבעב, אויסגעמאטערט, אז ער האט געמוזט זיב אפשטעלנ את בעלעצערקאוו אפ א פאר טעג זיב אפרועג. די קרענק האט זיב

18

פארערגערט אוג ער איז גענליבנ לית צו בעט. רואם האבג זיי געקאגט טאג? זיי ויתעג געבליבג ויצג אינ א ילדישער אומריל־ נער שטוב אוב האבג געווארט אפ עפעס אנ אויסוועג. ס׳האט זיכ אנגעהויבג די אדליגע. די וועגנ ויתעג קאליע געווארג*. אלצ איו טייערער געווארג. קייג אייגנ געלט איו ניט געוועג. ער האט אויסגעגעבג די וועגדהויצאעס, צולעצט ויינעג אויב די וועג־ הויצאעס אויסגעגאנ, אוג דער קראנקער איו ניט אופגעשטאנעג. עפעס א דורכפארנדיקער דאקטער האט אימ באווכט אוג האט נאד א שאקל געטאג מיטג קאפ, מער גארניט. קייג רעצעפטג איו ניט געוועג וואס צו שרי!בנ, ודייל וואס פאר אג אפטייק איו עס פאראג איג שטעטל ? אפג צווייטג טאג נאכג וויויט פוג דאקטער איו דער קראגקער געשטארבנ, איבערגעלאוט די אלמאנע מיט צוויי קינדערלעב, ווי מע ואגט, אג א קאפעקע געלט. וואס האט וי נעבעב געקאנט טאג איג אוא ביטערער לאגע ? זי האט אנגע- שריבנ א בריוו צו דעמ מאנס קרויווימ איג סמאלענסקער גובער־־ ניע, את, ווארטנדיק אפ ענטפער, האט וי אנגעהויבג אויספאר־־ קולפג פאר האלב־אומזיסט דעמ מאנס זאכג את אנדערע ואכג פוג פארמעגג, קעדיי באפרידיקג די סאמע נייטיקסטע באדערפענישנ. די ארעמע אלמאנע האט אלצ פארקליפט, אפילע דאס נייטיקסטע, אויב ס׳האט נאר אוועלכע ס׳גיט איו ווערט איג די אויגג פונעמ

קוינע דעמ י?ד. די ביכער, וואס דער אלצווייסנדיקער מעקלער האט מיר גע,־ בראכט, האט ער געגומעג בא איר אוג, ווי!זט אויס, פאר א גאר־ ניט. איג דער באלעבאטישקי_יט פת דער אלמאנע זיינעג זיי גע־׳ וועג איבעריקע זאכג, את דער פארשטארבענער, ווי עס ועט אויס, האט ניט זייער שטארק געשעצט די געדרוקטע טוירע ־־- די

ביכער זיינעג געוועג ניט צעשניטנ. נו, ווי סיאיו דארטג ניט געוועג, אבער איב ביג געוועג טיפ

19

פארווונדערט את דערפרייט פת אוא אויסערגעוויינלעכער גע״ שעעגיש.

״״ וואכרזשע האסטו באצאלט פאר די ביפער ? — האב איב געפרעגט דעמ מעקלער, צעשננידנדיק דעמ ערשטג נומער.

— צוויי רובל, ווייניקער וויל זי ניט, — האט ער געענטפערט, שטאמלענדיק.

— לייגםט, געלטגיריקער פארשוע, ־־ האב איה א טראכט געטאג, אוב דערווי_יזנ עם אי ז ניטא מיט וואס.

— גוט, ־־ זאג איב אים, - געלט וועל איה דיר צושיקג מיט מייב ילגגל מארגנ, דו וועסט אימ נאר אנווי״יזנ די קווארטיר. — איב האב שוינ דאס געלט באצאלט ן זי האט אפ בארג ניט געגלייבט, ־- האט ער געזאגט את דערביי אפגעווישט זית

אויסגעשמירטנ הוט. — א שאד! איב וועל מער ווי א האלבנ רובל דיר פאר די בי־

בער ניט געבג. — פארוואס־־זשע האט איר א טעל געמאכט דאם ביכל? —

האט ער געזאגט קימאט כוצפעדיק.-־ מיט וואס האב איה עם א טעל געמאכט ? — האב איב גע־

פרעגט. — אינגאנצנ מיטנ מעסער צעשניטנ. איצט וועט זי עם ניט

נעמענ צודיק. —,110*6 1 >1<־116116 ,¥170.>$ 106* 33 —

האט ער געזאגט זייער שטיל את איו אנשוויגנ געווארנ. — נו, מירב זענ,— האב איב געזאגט,—גיי שלאפנ, את מארגנ וועלב מיר זיב צערעכענענ. — ער האט זיב פארנויגט אוג

-איז אוועק. אז דער מעקלער איז אוועק, האב איב אופגעוועקט טראכימענ, וואם איז געשלאפנ מיט אג אומשולדיקנ שלאם לעבנ טשעמאדאנ

20

איג וי!נ דורכגענעצטג אנטוג. כיהאב אימ געהייסג אביסל ויב אויסטוג, אלילנ בלב איב אררלס אלג צווייטג צימער אוב האב

געואגט גענרג הריב, קימאט א געשריי געטאג: — ארג רואם אלן מיטג העבט ?

— ואראו, — האב אלב דערהערט דל פדיערדיקע פרויענ־שטימ, אוב איג א מלנוט ארומ האט ויה געוויוג דל זעלבע פארמורועטע

קרטשעראווע ילדישקע. — שטעל־זשע אוועק דל פלש אפג טלש אוב פארגעס ניט קלע

בראנפג שטעלג. דל יידישקע איו ארולסגעגאב אוב באלד זלב אומגעקעדט מלט דעמ העכט אוג מיט אג אכטקאנטיקג שטאפ פול מלט ברוינרויטלע-

כנ בראנפנ. איב האב ויב גענומעג צומ העכט, אונ ניט געקוקט דערופ, וואס ער אין געוועג שטארק צוגעווירצט מיט פעפער אונ מיטך ח געגעלעה, האב איכ מיט אזא אפעטיט אימ באארבעט, או וועג ט כימ ואל ויה געוועג פארהאלטג מלט ויי נ אויסטוג גאב א מעוט- קעלע, וואלט אימ געבליבג נאד דער קאפ אוג דעד וויידל. אבער ער האט ויה צוגעיילט אוג האט פארכאפט גאה א באדייטנדיקע פארציע. נאה דעמ העכט האב איה געפרעגט בא דער פארמור־ ועטער העבע, צי סיאיז ניטא מלט וואם פארשלאגג דעמ פעפער

מיט די נעגעלעב. וי האט געענטפערט, או הייגט האט מעג מער גארניט ניט גע־ קאכט. איה האב באפוילג דערלאנגעג א גראפע מיט וואסער אוג א גלאו. דערנאב האב איה ויב אויסגעצויגג אפ א סקריפענדיקער באגק, עפעס א מיג קאנאפע. טראכימ האט אפגעגעסג דעמ העכט, אפגעואגט וייג טפילע אוג אויב ויב באלייגט לעבג אויווג אפג

דיל אפ עפעס א מאטראצ. איג דער יידישער היימ האט אנגעהויבג הערשג א שטיל-

21

קייט. אפגעשנוצט די ליכט, האב איה אנגעהויבנ איבערמישג דעמ ״>!!1מק060 00>01ק10׳\1מ נומ. 1.

111 איכ האב מאשינעל געמישט דאס בוב את האב שוע אפילע אנגעהויבנ דרעמלענ. ה׳האב אופגעהויבנ די האנט צומ צווענגל, קעדיי אויסלעשג די ליכט אוב אנשלאפנ ווערב. אבער סיאיז פאר־ געקומענ גאר עפעם אנדערש. צופעליק האב איכ א קוק געטאב אפג רעיעסטער פוג די פארוותדעטע סאלדאטנ, פוג די געזונט־ געווארענע אוב פוב די, וואס זי_עענ ניט פיילק ווי!טער פארצוזעצב זייער דינסט. כ׳האב גענומעג לייענעב, אוב וואם האב איב איבערגעלייעגט ? כ׳האב דא איבערגעלייענט אזוינס, וואס כ׳האב ניט

געלייענט אע קיע איע געדרוקט ביכל. די זאב באשטייט אט אינ וואס. אינ אנוועונהייט פו נ קאמי־ טעט פוג די פארווונדעטע האט מענ אויסגעפרעגט אט די אלע צענעריקטע, אומגליקלעכע פארשוינענ, ווער וו אס פאר א לוע וויל באקומענ דערפאר, וואס זיי האבנ טרי! געדינט רעם קייסער אוב דעט פאטערלאנד. אינ אנהייב האבנ זיכ די אלע אומגליקלעכע אפגעןאגט פוב וואסער ניט אין לוע, אבי מע זאל זיי אפלאזנ אהיימ. אבער דער קאמיטעט האט זיה געהאלטנ בא ןי!נס, אן יעדער פרג זיי ןאל פאדערנ, וואס ער דארפ. אייניקע האבג גע־ בעטג א געלט־באלועונג, אנדערע ־״ מע ןאל זייערע קינדער בא־ פרי!ענ פת קאנטאניסטנ, את דער לעצטער פת זיי, א יונגער מאטראס, האט מיט טרערנ אע די אויגנ געבעטנ, אז מע ןאל באפרי!ענ זייג לי!בלעכע שוועסטער פו נ לי!בקנעכטשאפט. אט די גרויסמוטיקע באקאשע פונ דעט דאזיקנ פאשעטנ מענטשנ האט מיב אזוי פארווונדערט, אז איה האב מער ניט געקענט לייענענ דאם ביהל, היהאב עס פארמאכט אוג אויסגעלאשג די ליפט.

22

אבער שלאפג האב איכ שוינ ניט געקענט. דער מאטראם האט צערודערט מליג פאנטאזיע ארג האט אוועקגעטריבג דעמ גאט פרג שלאפ — מארפלל. דל פאשעטע ארג נאטירלעכע טאט פרג אט דעמ פאשעטג מענטשנ האט מליג פאגטאזלע געשללדערט מלט בו נטע אוג העלע פארבג. ווללזט אולם, אז מליג הארצ אלן שטארק פאר־ ארעמט געווארג, אז מלה האט געקענט אזול טלפ אנרלרג אזא גע־ ווללנלעפע דערשימונג. געשלקט זיכ, אז צוזאמעג מלט דעד צלוול־ ליזאצלע קלעפט זיכ צו אונדז צו אזא עגאתמ, אז מלר, דאס הללסט אלה, קאג קוימ גלללבג איג אזא אנייגננוצלעכקייט ? רוייזט אולם, אז ס׳אלז אזול. אוג אלנדערעמעסג דארפ זייג גלשט אזול: דל בילדונג דארפ בארללכערג אוג נלשט בארולבג דאם מענטשלע־ כע הארצ. אבער דאס אלז, צומ באדולערנ, א טעאדיע. אט דל דא- זלקע געדאנקעג, וואם האבג צו גארנלשט נלט געבראכט, האבג מלה נלט געלאזט אנינשלאפג, אוג רואם מער ה׳האב זלה פארטלפט אלג דל דאזלקע געדאנקעג, אלצ דערהולבענער אוג ארנטלעכער האט מלר אולסגעועג די טאט פונעמ פארווונדעטג מאטראס. ער האט אלצ אפגעגעבג זל_לג שוועסטער, אוג זלכ האט ער גארנלשט ניט אלבערגעלאזט, אפו! א טארבע פוג א בעטלער אוג א קוללע. ווי איר ווילט זיב, אבער די איידלטאט איז גארגיט קייג געווייג־ לעכע. וואם וואלט געוועג, ״-־ האב איב א טראכט געטאג, ורעב מיד גיט זיכ אייג אט דעמ פאשעטג סיוזשעט געבג א פארמ פוג א ד.ערוי?שער פאעמע, אדער... אבער נייג, קייג שומ אנדערע פארמ פוג פאעדע, אכוצ א פאעמע, גייט ניט צו צו אט דעמ סיוזשעט. א פאעמע אדער גארנישט. אוג איב האב גענומעג פאר־

פאסג א פאעמע. איג די פארגאנגענע טעג פוג אומשולד, ווי עם זאגט דער פאעט, האב איה איג דער שטיל געדראטשקעט לידלעב. אוג וועד פוג אונדז האט זלל נלט געדראטשקעט ? הייסט עם, אז אט די

23

האנטארבעט איז מיר געוועב אביסל באקאנט; ס׳איז געבליבב צו־ צוטראכטג די האנדלונג, די סוויווע, דאס ארט פו נ דער האגד־ לתג - דער שרעקלעכער פערטער באסטןאב את סעוואסטאפאל, באב שרעקלעכער איו דעי דארטיקער לאזארעט, את צומ שלום — אב אוקראיניש דארפ, באדעקט מיט בלןענדיקע ווייגשל־סעדער. אוב אינמיטג גאס פרג אט דעמ וותדערלעכב ד$דפ באגעגנט די באפרייטע שוועסטער איר גרויסמוטיקג ברודער דעמ קאליקע. די קאנווע איו גרייט, מע דארפ נאר צוקלייבב פארבג את זיב נעמענ פאר דער ארבעט. איב האב שויג אפילע אנגעהויבג פאנאגדער־ לייגג די פארבג, האבנדיק איב אויג דעמ אלגעמיינעמ עפעקט. איה הער זיב אייג — את צימער שעפטשעט עמעצער. עפשער כאלעמט ויה טראכימעב דער ילדישער העבט — האב איה א טראכט געטאב. איה הער ויה איינ־־־־ס׳איו ווידקלעה טראכימ, אבער נישט

פוב שלאפ, ער שעפטשעט את דער וואר: — הא!... ס׳ווילט זיכ א טרונק טאנ, אבער ס׳ווילט זיכ נישט

אופשטית. את א רויילע ארומ האט ער נאכאמאל שריב העכער איבער־ געכאזערט זית ווילב, אוב שפעטער א וויילע געזאגט עם קימאט

איב דער הילה. ־־־ טראכימ!— האב איה א ואג געטאב איג דער הייה.

טראהימ שוולמט. — טראכימ! — האב אלה איבערגעכאזערט מיט דעפל זעלבג

טאג. — וואס אזוינם ? — האט ער ולב אפגערופנ ווי פת שלאפ.

— דערלאנג מלר דעמ גראפלב מיט וואסער. טראכלמ האט טלפ את דולערנדלק א ויפצ געטאב, ולב פולל אופגעהויבג פוג געלעגער, אינדעדפתצטער אנגעטאפט דעמ גרא־

פיג אוב אימ דערלאנגט מיר.

24

— טריגק דו אלייג!— האפ איה אימ געואגט, — אוב איב וויל גיט טריגקעג.

טראכימ האט זיכ אנגעטרתקעג, אוועקגעשטעלט דעמ גראפיג אפג ארט אוג האט א זאג געטאג:

— א גרוימג דאגק אייכ! — אט אווי, טיפעש איינער — האב איכ אימ געואגט אנשטאט א באמערקונג, אבער איכ צווייפל, צי ער האט עם געהערט, ער

איו שוע געשלאפג. ער איו א גרויסער אריגינאל, אט דער טראכימ. איה ורעל אימ באשרי!בג ערגעצ איג א מער פאסיק ארט, את איצטער וועל

איב פארזעצג מי״ינע אייגענע פאסירתגעג, איה האב ויה ווידער געוואלט פארנעמעב מיט דעמ איבער־ געריסעגעמ פאדעמ פוג מיי נ פאעמע, אבער דעד פדימט מארפיי האט אראפגעלאזט דעמ פארהאנג, אוב די קוימנאמערקבארע את

פרעכטיקע דעקאראציע איו פארשווונדנ פת מי_ינע אויגג.ע גארגישט פרי, האבג מיר פארלאוט אפג צווייטנ טאג, שו די שטאט בעלעצערקאוו. דאס איו דערפאר, וואס אגשלאפג גע״ ווארנ ביב איב ערשט פארטאג: איג אגהייב האט מיב דער מאטראס באומדויקט, אוג דערנאכ די פליי. — דער וועג אין געוועג ניט בעסער ווי נעכטג, אויב ניט ערגער: פוב דלמ לאגגדויערנדיקג רעגג איו די געדיכטע בלאטע פארוואגדלט גע- ווארג איג אג עמעסער קוואשע, ווי ס׳האט זיכ אויסגעדריקט דער אומצופרידענער טראפימ. אגעוו, האט מיכ דער וועג וייער וויי־ ניק באומרויקט, איה האב אימ קימאט נישט באמערקט. מיה האט, אויב מ׳קעג זיב אווי אויפדריקנ, אינגאגצג פארכאפט מייג פאעמע. איה האב אלצ אופגעשטעלט די איעצלהייטג פרג דער האנדלונג אוג איכ ביג אווי פארכאפט געווארג דורה די קלייניקייטב, אן איה האב שוע אנגעהויבג אימפראוויזית לידער. אבער מי_יג אימ־

25

פראוויואציע איו איבערגעריסג געוואת דורכ א ניט קייב גאנצ געוויינלעכער פאסירונג. אונדזערע פערד האבג ויה אפגעשטעלט פאר א בערלע אדער פאר א דארמעו, וואס איו ביוב סאמע קויש איעגעוונקענ געווארנ איג בלאטע. פיר פאר גוטע אקסב האנב אימ קוימ געשלעפט פארויס, אוב פיר פאטשט־פערד אינגאנצנ פאר־ פינעט, האבנ גערוט אפ יענער זייט הרעבליע. ״צי איו עס ניט די נעכטיקע פריצטע מיט איר טאכטער, וו אס דייוט ארומ מיט אוא קאמפארט?״־-האב איה בא ויה געפרעגט אונ צופעליק א קוק געטאנ אפ טראכימענ. ער האט געהאט אזא וולעדע, אומצופרידענע צורע, או איה האב ויב צעלאכט. ער האט ווי ני שט באמערקט

מי!נ געלעכטער אונ האט דערפאר אויסגעזענ גאב קאמישער. י— וועגב וואס האט איר ויב אווי פארטראכט, טראכימ סידאראוויטש ? — האב איב ענדלעב מיט א שפאס אימ געפרעגט. טראכימ מיעער האט א ויפצ געטאנ, ויב אויסגעקערעוועט מיטנ פאנעמ צומ דארמעז אוג האט א ווארטשע געטאנ עפעס

אווינס, וואס איו ענלעב געווענ אפ א וידלערי!. — צי ואגט איר דארט ניט קיע ״310מ 6י07א ? — האב

איה געפרעגט קוימ אי״ינהאלטנדיק ויב ניט צו לאכנ. — יא, — 6^01 !— האט ער געואגט דורב די ציע.

— פאר וועמעס זשע נעשאמע ?־־־־ האב איה אימ געפועגט לאכנדיק.

— פארנ רועכס, — האט ער מיר געענטפערט מיטנ ועלבנ טאנ אוב, אויסקערעווענדיק ויב צו מיר, האט ער געואגט:

— ריכטיק האט געזאגט דער ילד, בא וועלכב מיד ד״אבנ גע־ נעכטיקט, או איר וי_ינט ניט עגלעכ ניט נאר אפ א פארעצ, נאד

אפילע אפנ פאשעטסטג שליאכטיטש א נאק... דאס לעצטע ווארט האט ער ניט דערואגט אונ ויב ווידער

אפגעקערעוועט פונ מיר.

26

איו אט דאס אי! די סיבע, וואס דעד בעקאוועדיקער ילד האט אי נעכטג אי היינט מיה ניט באדינט, ווי ויי טוענ עם, דעדיקעד די אייגנטימער פוג די איינפארג אוב די אוויגערופעגע אויעזדנע שענקענ! את איב האב שוע געטדאכט, וואס ואל דאם הייסג, וואם דעד באלעבאם האט מיב אווי גלייכגילטיק אופגענו- מעג, אפילע ניט געפונעב פאר נייטיק מיב מעכאבעד וי!נ מיט טיי. אט אינ וואס ס׳באשטייט דער סאד. אעטערעסאנט צו וויסג,

פאר וועמענ האט ער מיב אנגענומענ. — פאר וועמענ׳־ושע האט ער מיכ אנגענומענ? דער ילד האט

דיר ניט געזאגט ? - האב איב געפרעגט בא טראכימעג. •־־־ אווי, ואגט ער, — ניט דאס את ניט יענצ, — אונ עפעס צוגעגעבנ א ווארט אפ וית שפראב, איה האב ניט פארשטאנענ, נאד, ווי״יזט אויס, עפעם ניט קיע גוטס, ודייל נאכדעמ, ווי ער

האט עם געואגט, האט ער אויסגעשפיגג. — אה, פארפלוכטער מעקלער! ארג נאב אויסגעשפיגנ! נו, את דו ווי מיינסט, טראכימ, איה בע ענלעב אפ א פארעצ, כאטש

פת דער וניט?•־״־ האב איה מיט א שפאס אימ געפרעגט. ־־־־ ניט פת א וניט, ניט פת פארנט, ־־־׳ האט ער געענטפערט ניט קלערנדיק. ער האט ויב אפגעקערעוועט פת מיר את פארגע,״

ועצט מיט א האלבער שטימ: — ניט נאד א פארעצ, אג אנשטענדיקער פויער וועט את אוא וועטער קיע הונט פרג שטוב ניט ארויסטרי!בנ, את ער פארט ויב צוגאסט — וייער א וויכטיקער איניענ, את וויל נאפ, או די י?דנ ואלנ אימ רופנ פארעצ. נישקאשע, די י?דנ ווייסנ, וועמענ

וולאווי ויי ואלנ רופנ. דאס לעצטע ווארט האט ער שוע געואגט שטילערהייט. איב האב אינ ויב געלאכט איבער דעמ פארדראס פת דעמ אופגע־ בראכטנ טראכימ. אינ דער ועלבער צייט האט ויה הינטער אונדו

27

דערהערט א פאטשטרגלעקל. איב האב זיב אומגעקוקט: את א האלב ווערסט פרג אונדז האט ויב איבער דעי בלאטע געשלעפט

א טרויקע, פונקט אועלכע, ווי אתדוערע. — אדאנק דיר, גאט!— האט אויסגעצויגג טראכימ את זיה

איבערגעציילעמט. — וואס אזוינס ? — האב איב בא אימ געפרעגט.

— ארויס פת דער בלאטע, — האט ער פריילעכ געענטפערט. דער דארמעו איו געשטאנעג אע בלאטע איבער די קלעצ־י לעב, אוב די אקסנ, נאכדעמ ווי ויי ד,אבנ אפגעטאנ זייער העלוני טאט, וייגענ זיי פארלעכווי!ו ארויסגעקראכנ פת דער בלאטע אפ א מער טרוקנ ארט. דאס גלעקל, וואס האט ויכ געהערט פוג־־ דערווייטנס, האט ויב שרב צעזונגעג הינטער מיינע פלייצעם. איה האב ויב ווידער אויסגעקערעוועט. אכוצ דער טרויקע את דעמ אנטרייבער האב איב איג פור דערוענ א פיגור את א שווארצער בורקע את את עפעס א מאדנער היטל. את א מינוט ארומ איו די טרויקע, די בריטשקע אוב די פיגור, וואס איו את איר, שוע געוועג לעבנ סאמע פענצטער פונ דארמעו. אפ א וונילע האט ויב די פיגור אנגעבויגנ צומ פענצטער, ווי וי וואלט געפרעגט וועגנ געוונט פת די שייגהי״יטנ, וואס ויינענ פארשפארט איג דעמ בא־ וועגלעכנ צימער. דערנאכ האט ויב די פיגור איג בורקע את אע היטל אופגעהויבנ את מיט א הייועריקער שטימ גענומענ שרליעב אפ די אנטרניבערס, ויי זאלב וו אס גיכער אל״ינשפאנעג די פערד. איכ האב גענומענ באטראכטנ די פיגור. מיט וואס טראכימ איו געוועג פארנומענ ווייס איב ניט, דער אנטרי!בער האט אנגעפילט וית ליולקע מיט טאבאק, את די פערד האבג אראפגעלאזט די מאר-

דעס איג קאליוושע את ויב פארטראכט רועגג עפעס. — וואס־ושע פארסטו נישט ? — האב איכ געפרעגט באמ אני

טרייבער.

28

— את איה האב געמיינט, או ני! דעד סא,מע מטאנציע וועלג מיד שריג פארג גאה ולי, — האט געענטפערט דעד אנטרייבעד את

ניט ארריסגענרמעג די ליולקע פרג מריל. * — אב, דו פארשויג! ווי שלעכט האסטר געטראהט. ריר ויכ נאד, את שנעלער! — האב איה א זאג געטאג, את מיר האבג

פארלאזט די פעור אלנ בורקע אוג דעמ דארמעו. ורעב מיד זיינעב פארבליגעפארג דעמ דארמעו, האב איה אדייג־ געקוקט אלנ פעגצטער, את פאר מלד האט א שוועב געטאג אנ ארלסערגערדללנלעה שללנ פדוייש קעפל, וואס איו געוועג איינגע־ הילט אע עפעס שוואדצס; ס׳האט מיר וול מלט א האמער א קלאפ געטאג דאס הארצ את ביו דער סאמע סטאנציע האב אלה שוינ

מער גארניט ניט געזענ אכוצ אט דעמ צויבערהאפטנ קעפל. — א מאמאוואר איו פאראנ ? — האב איה געפדעגט באמ אופ״

ועער פרג סטאנציע, ארולסקרלהגדיק פרג בריטשקע. — פאראג!— האט ער געענטפערט.

— ארג אריב ס׳איו פאראג, איו הייסט אימ אוגטערווארע- מעג. — איה האב ויכ געררענדעט צר טראהלמעג את צרגעגעבג:

— נלטא קייב אנדער אליצע, מע דארפ צעבינדג דעמ טשע- מאדאג, אנלט ררעלג מלר ארמקרמעג אג טלל.

— צל דעג איו אליה דל ללדלשע טיל נלט געפעלג געווארג ?— האט ער געואגט מיט א אלראנלע ארג האט אררלסגענרמעג דעמ

טשעמאדאג פרג בריטשקע. דעמ עמעס ואגנדיק, איו די טלי געוועג נאד אג אויסרייד, את דל רולכטיקסטע ואה איו געוועג די צויבערהאפטע פרוי, וואס איו געוועג פארשפארט אלנעמ באוועגלעהג פאלאצ. מלר האט ולה גע־ גלרסט האטש אפ א וולילע א קוק טאג אפ אט דעמ וותדערלעהג קעפל. ס׳האט ולה מיר געדאהט, או איה האב גרט פארקלערט: ביו מע וועט פאר זיי איבערשפאנעג די פעיד, ררעלג ויי ויצער

29

אריינגית את צימער, אוב איה... סיקענ זיכ אלצ טרעפג איה קעג האבנ דאס גליק איר פארלייגנ א גלאז טיי. וואס קעב דא זית פאר א ^ערעמאניעס אתטערוועגנס ? ביז איה האב אזוי געקלערט, האט דער סאמאוואר שות געזאטב אפג טיש, את טראכימ האט אויסגעווישט דעמ שווארצנ ליימענעמ טשייניק את די גרינלעכע שענק־גלעזער. אבער וולאזוי וועל איב איר את אזא גלאז פאר- לייגג טיי? א ביזויענ את... איה האב נאב געוואלט עפעם א טראכט טאנ< נאר די טיר האט זיב צעעפנט אוב סיאיז ארית די פיגור את בורקע את את דער מאדנער היטל. ניט אראפגענומעב די היטל, האט די פיגור מיט א הייזעריקנ באס געפרעגט דעמ

אופזעער: ״־ פאראג פערד?

— פאראנ! ־- האט מיט אפשי! געעגטפערט דער אופזעער. — איב דארפהאבנ אכט פערד, — האט א זאג געטאנ די פיגור. — אכט פערד וועט אויכ זית, — האט מיטנ זעלבנ טאג געענט־־

פערט דער אופזעער. די פיגור האט א ווארפ געטאנ די פאדאראזשנע אפנ טיש את, באמערקנדיק נאה א מענטשנ, דאס הייסט מיב, האט זי את־ טערגעהויבנ די^היטל את א שאקל געטאנ מיטנ קאפ. איה האב גע־ טאנ דאס זעלבע, אבער באשיידענער, אונ פארגעלייגט דער פי־ גור א גלאז טיי. די פיגור האט זיב ניט אפגעזאגט, זי האט נאד באדויערט, אז אפילע אינ קזעוו קענ מענ ניט קריגנ קית אוד שטענדיקנ אראק. איב האב ניט דערווידערט את אונדזער שמועס האט זיפ דערמיט געענדיקט. די פיגור האט ניט דערטרונקענ די טיי את איז פארשוותדנ פת יענער זניט טיר. אזויווי דער דא־ זיקער סוביעקט שפילט, אדער וועט שפילג ניט קייב קליינע ראל איג אתדוער דערציילונג, שטערט ניט אימ באשרי!בנ מיט אייניקע

פראטימ.

30

דעד עקכרראטמיםטער פרג גולארדיע, דעד גרטבאזיצער קררנא*־׳ טאווסקי, — אזורי איז געוועג געשריבג איג פאדאראזשנע, רואם איב האב מיט נייגער איבערגעלייענט. וועגג די איינצלהייטג פרג דער פיגור פוגעמ עקכדראטמיסטער קעג איב גארגיט זאגג באשטימט, ודייל זי איז געוועג אי_ינגעהילט איג בורקע. ארג דאס פאנעמ ? דאס פאגעמ איז געוועג א גאגצ געוויינלעכם. ס׳האט גארנישט אויסגעדריקט. אזעלכע פעגעמער קעג מעג באגעגעגעג אפג פערד- יאריד איג בערדיטשעוו אדער איג פאלטאווע צווישג די רעמאג־ג אומגעלומפערטע אוג א רויטע, די א - ז א טערג. א גרויסע נ אויגג אויב רויטע, אויסגעראטשעטע, גראבע ליפג, דעריקער די אונטערשטע, די וואגצעס שטארק שווארצע אוג גרויסע; וועגג די האר אפג קאפ קעג איה אויב גארניט זאגג, ווניל ער האט ניט אראפגענומעג דיג מאדנע הי.טל. אט איז אי!כ די גאגצע באשרי!־ בונג. וועג מע זאל זיב איינקוקנ אופמערקזאמ, וואלט מעג מעג־ לעב געפוגעג נאב באזונדערקייטג, אבער איה האב גיט באוויזג עם טאג אוג אויספירלעכער וועל איה איג א צווייטג סעאנס דער־־

ציילג.

־- ווידער אוועק מיט אקסג! ־- האט געזאגט טראכימ, אריע- גייעגדיק איג צימער.

־־ הייס דערגיסג דעמ סאמאוואר אוג אוגטערווארפג קוילב,— האב איה אימ געזאגט ארג ביג אדרים פוג צימער.

— רואם ס׳זאל ניט זייג, נאר איכ ררעל זיפ דערררארטג אפ איר, — האב איכ געזאגט צר זיפ ארג געקרקט אפ דער אומענדלע־־ כעד הרעבליע, איבער ררעלכער פיר פאר אקסג האבג קרים גע־־ שלעפט דעמ באקאנטג דארמעז. א שא, אריב ניט מער, האב איה

געררארט אפ דעמ געגארטג דארמעז. עגדלעב האט ער זיכ אפגעשטעלט פארג טריער פרג פאטשט־

סטאגציע.

31

— צי רדעלב אייערע דאמעס ניט אויסטריגקענ א גלעזל טיי פת וועג ? — האב איב ניט דרייסט געפרעגט.

דער ראטמיסטער האט א שאקל געטאנ מיטנ קאפ אוב איו צו צומ פענצטער פת עקיפאזש. איג א מעוט ארומ האט א שטארק גרויסער לאקיי אראפגעלאזט טרעפלעב, אופגעעפנט דאס טירל את פלג באוועגלעכג פאלאצ ארויסגעפירט... וועמענ, אשטיי־ גער, מיינט איר? וועמענ? אנשטאט דער ווונדערלעכער צויבער־־ לעכער שיינהניט — א באבע-יאגע, וראם איו געוועג איתגעהילט איג עפעס שווארצס. אג אויסדייסעניש אפ דיר!— האב איב א טראכט געטאג; את דער לאקיי האט דערווליל צונויפגענומעג די

טרעפלעב אוג פארמאכט דאס טירל. ־־־־ נו, את די פאנע העלענע ? ־- האט אפ פויליש דער ראט־

מיסטער געפרעגט. בא דער אלטער• י — זי שלאפט,־־׳האט געענטפערט די אלטע את זיה אוועלך געשלעפט איב צימער. דער שטארק גרויסער לאקיי האט זי את״

טערגעהאלטג• דער ראטמיסטער האט פארויכערט א שטארק גרויסנ טרא״ בוקאכדסיגאר את איז אוועק את שטאל זעב, וואס פאר א פערד מע וועט אימ אי!נשפאנענ. איב האב אומעטיק א קוק געטאנ אכג עקיפאזש, ווי א פוקס אפ ווייגטרויבג, את מיט א פארקלעמט ד״ארצ ביג איב אוועק מעכאבעד זית די אלטע מיט טיי. אומזיסט האב איב זיב באומרולקט, זי האט זיב אלייג מעכאבעד געוועג, את ורעב איה בת ארית את צימער, האט זי אפילע קייג קוק ניט געטאנ אפ מיד. איב האב געזאגט טראכימענ, ער זאל זיב אנגיסג א גלאז טיי אוג זאל צונויפלייגג דעמ טשעמאדאנ. די אלטע האט דאג א קוק געטאג אפ מיר את באלד זיב אפגעקערעוועט. איב בת ארויס פת צימער, ווי ניט באמערקט איר בליק. פערד זיינעב שויג גרייט געווענ פאר מיד, איב האב געווארט ביזוואנענ טראכימ

32

*לז ארוים מלסנ טשעמא1אנ, דערנאה מאב איה נאהאמאל א ק1<ן געטאג אפג פארבלאטלקטג דארמעז, זיה אריתגעזעצט אלג בריטשקע אוג אוועקגעפאדג מלט פולער האפענונג זעג דל געהיימניספולע שלינהי!ט אפ דער צווליטער סטאנציע, ד.ה. אינידער שטאט טא־

ראשטשע. טאראשטשע־־־א שטאט !'אלה פארשטלל נלט, צרללב וואס האט מעג געגעבג אזא הולכב נאמענ אט דער שמוצלקער סלאבאדע. מע קעב זלפעד זאגנ, אז דעד פאדשטאדבענער גאגאל האט אפללע מלט אללב אולג נלט געזענ אט דל אולסעדגעווללנלעכ שמוצלקע שטאט, אגלט וואלט זית אללגענער מירגאראד ארלסגעזעב את זיתע אולגנ, אויב נלט רול אג עמעסע שטאט, אלז לעדנפאלס, וול א

שית דארפ. את מירגאראד אלז פארט דא א ווי!סתקער שטיינערנער קלולסטער, כאטש נישט פרג דעד פרעכטלקער ראסטדעללעוועד אדער טאנעווער ביזאנטישער אדכיטעקטור, האטש א קללינעד ווייסעד פלעק אפ דעמ טוגקעלג גרינס, את דאס מאכט אב אנ~ גענעמעג עפעקט אלג דעמ איינטאניקנ פללזאזש. את טאדאשטשע אלז דאס אולכ ניטא. עס שטללט זלכ אפג בערגל איבער דעד טוב־ לער בלאטע אב אלטעד טתקעלער קלולסטער, דער אזולגערופעגעד קאזאקישער, ד.ה. א גענל!דע פת די קאזאקישע צי!טנ. דרי! אכטקאנטיקע קאגישע קופאלג מיט אי!נגעוואלגערטע שווארצע אייזעדנע צלאמימ את מער גארנישט. אונ דאם אלצ איז אזוי אומגעלרמפערט, אזול גראב, אומעטלק, וול אומעטלק סיאיז דל גע־ שלנטע פוב זיינע אומרולקע בולערס. קויפרקוימ צו אוונט־־צו האבג מיד זלכ דערשלעפט צו דער אזולגערופענער שטאט. וועגג פארג ווי!טער האט מעג אפילע ניט געקאנט טדאכטג, רועגב דארמעז את דער שלאפנדיקער שיינד״י!ט --אויהעט. הייסט עס, אז איה קענ דולק אולסנוצנ דעמ אללג־־אונ־אייגציקג צימער אפ דעד פאטשט״

33 141—3

מטאנציע. איה האב טאקע אזוי געטאג טראפימענ האב איצ ג?ך הייסג געבג פארארדענונגענ וועגג וועטשערע; נאד ווי פלייסיק ער האט ניט באמיט זיכ, איז אונדזעד וועטשערע באשטאנעג נאד פו נ א פאר טרוקענע קארעסנ מיט א שטיקל שוואיצ ברויט את א קעלישעקל שטינקענדיקג בראנפג. טראכימ איז געוועג אופגע־ לייגט אוב האט געשפאסט איבער אוגדזער מאנאפישער וו ע־ ט ש ע ר ע — אזוי האט ער גערופג אונדזער אוונטברויט. געשפאסט האט ער אייגנטלעב ניט איבער דער וועטשערע, נאר איבער מיר, ווי אייגער זאגט, סיאיז. זייער אנגענעמ צו ריחנאת אזא טייערג וועטער. מיר אלייג איז אויב געוועג פארדריסלעפ, נאד איה האב געשוויגנ. איה האב זיפ געצווונגעג נישט טראכטג וועגג וועטער, נאד וועגג עפעם אנדערש. אבער דאס האט זיפ מיר ניט אית־ געגעבג, איה האב זיפ דערמאנט וועגג מאטראס, את שטעלט זיפ פאר מית פארדראס: פ׳האב זיב דערמאנט, אז מיר האבג פאר־ געסג דעמ ״*ממק060 מ0>!0ק0^״ איג בעלעצערקאוו. איה פרעג באמ אופזעער, צי ס׳וועט זיפ צווישג די אנטרי!בער ניט געפינעג א באלב צו פארג רי_יטנדיק איג בעלעצערקאוו. א באלג האט זיפ געפוגעג, אוג איפ האב איט דערציילט את וואם עס האנדלט זיפ. ער האט בא מיר פאר דער נעסלע געבעטנ דרי! רובל; איה האב זיב ניט געדונגעג את געגעבג אג אדעראפ. דער אנטרי!בער האט זיפ גלי!פ געלאזט את וועג ארי!נ, את מיר מי ט טראכימעג האבג אפגעזאגט א טפילע אוג אונדזערע מידע קערפערם געבראפט אינ א האריזאנטאלג צושטאגד: ער —אפ א באנק את איה אויפ אפ א באנק, וואס איז געוועג ארומגעגרויזט פוג דרי! זי!טנ מיט עפעם א פארענטשע, אוג דאס האט זי געמאכט ענלעכ אפ א טשופא־

נישנ שליטג.

34

דער ״אמ״ק060 08א0ק1¥10״ האט מיב געקאסט נישט ביליק, אוג דאס אלנטערעסאנטע, וואס אלו איג אימ געוועג, רעכג איכ, איו טאקע בלויו דער מאטראם. אגעוו, כ׳האב אימ נאה ניט גוט איבערגעקוקט. אבער די ואה איו ניט איג דעמ, צי ער איו איגטערעסאנט דער ״סבארניק״, צי נייג, נאד איג דעמ, או איב האב מיט ויב מיטגענומעג נאר צוויי אדער דרי! ביכער אונ איב ווייס אפילע ניט וואם פאר א ביכער. אויב דא האט א ב*לעבא־ טעווע געטאג טראכימ. את זאגג דארפ איב אי!כ, או ביכער וי!־־ נענ פאר מי ר מאמעש ווי ברויט. ויי זיתעג מי ר נייטיק, את די צוויי וואכנ, זואס איה האב געיעכנט פארברענגענ בא מי!נע קרוי־ ווימ, וואלטג אנ א ביכל מיר אויסגעוענ אומענדלעב. דערפאר1, את אויב טאקע האב איב געשעצט דעמ 011>01ק0 דערפאר, וואס דער קארעוו מי!נער, א מענטש ניט אנ בילדונג, האט פאר א ביכל מוירע געהאט, ווי פאר א פעסט, אווי או אויס־ רעכענעג אפ וי!נ ביבללאטעק איו ניט געוועג וואס. מאדנע את אומנאטירלעב ועט אויס בא אוגדו, שריפטקענעוודיקע, א מענטש, וואס לעבט אג א ביכל; נאד אויב מיר וועלג ויה אופמערקואמ צוקוקג צו אט דעמ מאדנעמ מענטשג, וועט ער אונדו אויסועג גאגצ גאטירלעב. מי!נ קארעוו, לעמאשל, האט אנגעהויבג וי!נ ביל־ דונג איג א קאדעטישג קארפוס, אוג וי פארענדיקט איג די קא־ וארמעס אוג איג די לאגערג. איו ווו״׳ושע אוג וועג האט ער ויה געקענט צוגעוווינעג צו א ביכל ? א באגנעט אוג א ביכל — דאס איו די סאמע ווילדסטע דיסהארמאניע. אוג ס׳באקומט ויב, או מי!נ קארעוו איו דעד נאטירלעכסטער מענטש, אוג נאפ מער נא־ טירלעכער דערמיט, וו אס ער מאכט ויב ניט, או ער לייענט בי־ פער, ווי עם טועג עם אנדערע וי!נ גלי!כנ אוג ווי עם טוט עס

35

1י!נ הארצמךגעטמיע פדוי אוב מיע שיינע קרויווע, אדער ק^א- רער — מיע קוזינע. איר גאנצע ביבללאטעק באשטייט פרג8מx03 מ3מ!1לן01״, וואס א האלבער אמארעצ א פראפאר־ ״3> שטשיק האט עס איבערגעשריבג, אוב ורעב זי הייבט אב רעדג ררעגב ליטעראטור, איז עפג ךי אריערב ארב הער. אב אנדערער וואלט עפשער... אבער וואס דארפ מעב דא ריית וועגג אג אנ־ דערג, איב אלייב האב אע אנהייב צעעפנט מויל אוב אויערג, אוב ערשט דערנאב זיב א כאפ געטאב. איה וויל אי!כ, מי!נע לעזער, כאטש אביסל באקאנעב מיט מי_ינ קוזינע, מיט דער דאזיקער שייב־ הי!ט, עמעס, ניט פוב ערשטער יוגנט. מיט אזעלכע סוביעקטב, ווי זי, שטערט ניט אמאל זיב באקענענ. איב אליינ האב זיב באקעגט מיט איר, ורעב זי איז געוועג מי!נ קארעווס קאלע, אוג, דעמ עמעס געזאגט, כ׳האב זיב שיר ניט איינגעליאפעט איג איר מיטג גאנצג לי!ב אונ לעבנ. אנטשולדיקט פארנ אויסדרוק. קייג אנדערג ניט געקענט געפינעג. דאג איז זי געוועג ווונדערלעב שייג. אוג ס׳איז שוע באוווסט, אז אויב א פרוי איז וודנדערלעכ שיינ, הייסט עס שוע, אז זי איז גוט אוג קלוג אוג געבילדעט, אוג האט ניט קייג אייגנשאפטג פרג א מענטשג, נאר אייגנשאפטג פוג א מאלעב. אזוי פירט זיב עס שוע. אוג אינדערעמעסג איז א פרוי, וואס שענער זי איז, אלצ מער איז זי ענלעב אפ א באוועגלעכער שיי־ נער, אבער טויטער קוקלע. דאס זאג איה לויט מי!נ אייגעגער פיליאריקער דערפארונג. די שיעהי!טנ זי!נענ נאד אע די ראמא־ גענ פארקערפערט איג מאלאכימ, אע איג דער ווירקלעכקי!ט זי!־

נעג זיי אווטאמאטנ, אדער פאשעט גיפסענע פיגורקעס. אוג די קוזינע מי!גע האט איג יענער צי!ט אויסגעזעג ווי א מאלעכ פת באשיידנקי!ט את א מוסטער פונ דערצויגנקי!ט, איכ האב זיפ ניט נאכגעשלעפט נאפ איר, דאס איז נישט אע מי!נ נאטור, נאר איכ האב זי איג דער שטיל פארגעטערט. דאס איז

36

אג אלגעמיינער שטריכ פרג אג אנטימיליטערישג פאראקטער. איג- גיפג האט זי כאסעגע געהאט פאר מיי נ קארעוו אוב איז אוועק- געפארג מיט אימ איב דארפ. פאר די צוויי יאר, וואס מיר האבג זיפ ניט געזעג מיט איר, האט זיפ אביסל אפגעקילט מיי נ טיפע אונ באשיידענע ליבע צו איר, אוג דערנאפ האב איפ זיפ געזעג מי ט איר גאנצ אפט, אבער שויג ניט ווי קיע הייסער פארערער אירער, נאד פאשעט ווי אג אלטער באקאנטער את דערצו א קא-פ זיפ אנגעהויבג אופמערקזאמער צוקוקנ רעוו. את דא האב אי צו מייב געוועזענעמ אפגאט. עפעם איינמאל איז פארגאנגעג א שמועס (דאס איז געוועג איג דארפ) וועגג דער דייטשישער פא״־ עזיע. פוצ געטע את שילער האט זי מיט אגטציקונג גערעדט וועגג קערנערג. דאה איז מיד געפעלנ, אוג איפ< טיפעש, האב אויסגעשריבג אג עקזעמפליאר פוג קערנערס ווערק אוג אוועקנע־ שיקט את דארפ. איג א יאר ארומ אדער מער איז מיד פארבי_י־ פארנדיק אויסגעקומעג אראפפאפג זיפ צו זיי, אוג... ווי מיינט איר? מית קערנער וואלגערט זיפ אונטערג דיוואנ אוג איז אפי- לע ניט צעשניטנ. דאס האט מיפ געצוותגעג צווייפלעג איג דער אופריפטיקער ליבע פוג מיי ג קוזינע די שייגהייט צו דער דייטשי- שער פאעזיע. פארוואס־זשע איו זי אזוי שטארק אנטציקט געוועג פוג קערגערנ ? געשיקט זיפ, אז אט די אויסרופג אוג טרערג איג די אויגג זיתעג געוועג פאלש? צומ באדוירענ, נאד ס׳איז אזוי. וויהאב זיפ נאפדעמ דערוווסט, האט זי פארגעטערט אלצ, וואס האט פ, געהאט פאטש א קליינע עגלעפקניט אס מיליטערישעס, אנהייבנדיק פת א באשיידג געלערנט קענטעלע ביז דעמ פרעפטיקג קאוואלע- רישג שטאנדארט, את וועגג אקסלבאנטג איז שויג ניטא וואס צו רעדג: אקסלבאנטג זיתעג פאר איר געוועג העפער פוג אלצ. אט איג וואם סיבאשטייט דער סאד: את דער בערלינער אויסגאבע ןונ קערנערס ווערק, וואס זי האט ערגעצ געזענ, איז בייגעלייגט

37

געוועג א פארטרעט פרג דיכטער יאינ א מיליטערישנ אנצוג,, אוב מייג עקזעמפליאר אי! געוועג פוג אג אנדער אויסגאבע אוג אג א בילד, האט זי אימ א שליידעד געטאג אונטערב דיוואג. אט האט איר אי!כ דעמ גאגצג סאד. ביכער האסט זי פאשעט, אוג וועג זי וואלט געוועג עפעם א מארקגרעפג פוב גוטענבערגס צי!טנ, וואלט זי דה ניט פארטראכט צו ברענגעג אפג שי_יטער דעמ בא- וווסטנ טיפאגראפ. דאס אין ריכטיק. דערפאר וואלט זי באשאטג מיט גאלד דעה דערפינדער פוג טי!ז, מעלאכים, דאמעס, וואלעטג א. אז. וו. מיט אייג ווארט, דעמ דערפינדער פוג קארטג; זי וואלט אופגעשטעלט א געצ אוג זי וואלט צו איט זיפ גע- ווענדעט מיט טפילעם ווי צו גאט, דעמ אופקלערער פוג דעמ מענטשנ. פוג וואס פאר א בלאטע שטאמט עס אוג אנטוויקלט זיב אזוי ברייט אט די מלעסע ליידנשאפט איג אזא ווייכנ, צארטג הארצ פרג א פרוי ? — די פראגע איז ניט קייג שווערע. פוג דער י בלאטע פוג ליידיקגייערשאפט אוג פוג דעמ זומפ פוג מאראלישער פוסטקי_יט. איינגעבוירענע אזעלכע העסלעכע פיילקייטג אנערקעג איה נישט אפילע איג א רעמאנטער. וועגג. א שיקער, א גאנעוו, אוג אג אנדער קיגסטלער פוג דעמ מיג, זאגט מעג בא אונדז, אן ער איז שויג, נעבעב, אזוי געבוירג געווארג. א שטארק נאיווע פארשטעלונג. את וועג מע זאל פרעגג בא דעמ באוווסטג אנט״ ראפאלאג לאפאטער, וואלט ער אויב אוועקגעלייגט די האנט אפג הארצנ את געזאגט: זייער א באלווע פארשטעלונג. אלייג שפילג איג יעראלאש, איג נאסקי א. ד. גל., ח* איז נאה פאראג א פאר״ געגיגג, פארשטייט זיב, א פארגעניגג ניט קייב עסטעטישער, אבער דאב א פארגעניגג, יעדנפאלס, די לאנגע מינוטג פוג דעט פוסטג לעבב ווערג קירצער; אבער וואס פאר א מאראלישער פארגעניגג איז אפזיצג בא דעמ טיש פוג קארטנשפילער ביז דרי! אזייגער באגאכט אוב שווי!גנדיק ציילג די געווינסג את פארלוסטג פת די

שווימנדיקע קארטנשפילער ? דאס פארשטיי איה אינגאנצנ ניט ! אונ מית וותדערבארע קוזינע געפינט א גרויסנ פארגעגיגנ אינ אט דעמ באאבאכטנ; זי איז גרייט א וואב• צי!ט ניט עסנ, ניט טרינקענ, אבי זיצנ ווי אנ אווטאמאט את קוקנ, ווי מע שפילט יעראלאש אדער אפילע איג דרי! בלעטעלעכ, את ורעב זי אליינ קאנ צושטית צו דער יעראלאש־פארטיע, איז זי גרייט ווי איליא מוראמעצ גאנצענע כאדאשימ אונ יארנ זיצנ בא די קארטנ אג א שטיקל ברויט אונ אנ א גלאז וואסער. צי דענ ווירקט אזוי שלעכט אפ א פוסטער שיינהייט די אפוועזנהי״יט פרג א האמות פארע״ רעד, — איר איינציקע וויכטיקע שפי!ז ? ס׳איז ווידקלעב אזוי. איב, יעדנפאלס, ווייס ניט קיינ אנדער סיבע. די שיינהי!טנ את דער געזעלשאפט זי!נענ פארנומענ מיט א זאב, דאס הייסט — מיט קא- קעטירנ; אבער אינדערהיימ, דערצו נאה את דאדפ, וואם זאל זי טאג ? זי וועט זיב דאב ניט פארבנ אונ שמירנ פאר איר מאנ דעמ בער. אבער דאס אלצ איז גארניט, דאס איז נאד העסלעב, ביטער איז אט וואט. בא מי!נ ווונדערבארער קוזינע וואקסט א ווונדערבאר קינד, א מיידעלע פת א יאר פיר, אדער ווייניקער, א לעבעדיקע, א ליבע, אג עמעסער מאלעכ, וואם איז אראפ פרג הימל. את אט דער מאלעכ, אט דאם וווינדערבארע באשעפעניש האט מעג אפגעגעבנ את די הענט פונ א שפוציקער דארפישער באבע. את די צארטע מאמעשי שנורעוועט זיב את מאכט זיפ פאפיליאטקעם אפילע אפנ האלדדאתתאקג את וויל מער פת גאר־־ ניט וויסנ. איינמאל האב איב געבראכט פאר נאטאשענ (אזוי הייסט דאם קינד) אנ אזבוקע אונ א ביכל פונ נאטורוויסנשאפט פאר קינדער, מיט בילדער. מע האט באדארפט זענ, מיט וואס פאר א ניט־קינדערשער אנטציקונג האט זיג דאס קי נד געפרייט מיט מית מאטאנע אונ מיט וואס פאר א ני!גער האט זי פאנאנ־ דערגעפרעגט איר מוטער די שיינהי!ט וועגנ דעמ באטי!ט פת

39

יעדער בילדל. אבער די מאמאשע— ס׳איז א נושע צו דערציילג ן זי האט זיפ געווענדעט צו מיר, אדער גאר געשיקט דאם קינד צו דער ניאניע, ס׳זאל זיפ שפילג מיט ליאלקעס. מיר איז געווארב זייער אומעטיק אוג איה האב אג ווייטע אבצוהערעגישג גלייה פארפירט א שמועם וועגג די פליכטג פרג א מוטער. איג אנהייב האט מיב די קוזינע אויסגעהערט, אבער וועג איה ביב אריתגע־ גאנגעג טיפער איג איגיעג אוב האב גענומענ לעבעדיק אוב רעליעפ שילדערג איר די הייליקע פליכטג, האט זי מיט א האלבער שטים

אנגעהויבג זינגעג:9X8X^111X8 ,106* 1ג11 11168 16־!״ !"מ3(|>0<}08 111<1מ30ק>1 ,

— קלאפ זיב קאפ איג וואנט, — האב איה א טראכט געטאג אוג כ׳האב שיר ניט ארויסגעווארפג א שפיצל, דאס הייסט גע־־ וואלט א שפי! טאג אוג אוועקגייג; דאב האב איב זיפ אפגע־ האלטג, כ׳האב נאד פארויכערט א סיגארע ארג ביג ארוים איג

צווייטג צימער. צוליב וואם האבג זיי קינדער, די דאזיקע אמפיביעס, אט די קאלטע אווטאמאטג ? מיט וואם פאר א ציל האבג זיי כאסע־ גע, אט די טויטע יעפייפיעס ? קעדיי מאכג א קאריערע, ווי ס׳דריקט זיפ אויס מי!נ קוזינע. את די קיגדער, — דאם זי!נענ שוע אום־ פארמי!דלעפע פאלגג פרג דער קאריערע את ני שט מער. אומגליק־ לעפע, פארדארבענע מוטערם! אי!ער פויוו, אי!ער הייליקע פליפט גיט איר איבער דער געדונגענער גוווערנאנטקע, אוג אפט נאפ ער־ גער — א דארפישער אומקולטורעלער באבע, את וואס פאר א כי־ דעש איז, אז די ראסע פת שייגע קוקלעם פעלט זיפ בא אתדז ניט! את צי וועט אמאל א סאפ זייב צו אט דער ראסע? איב צווייפל, זי געראט גאנצ גוט אפ אונדזער פעטג פארלאזטג באדג. אבער צי איז ניט צי!ט פארלאזג אונדזער קרויווע, די פע־

צטערע שיינהי!ט, את זיפ וועגדג צו מער ליכטיקע זא?נ ף

40

אפג צווייטג טאג אינדערפרי איו דעד אנכדייבער מיט די ביכער געשטאנעג פאר מיד פיקס אוב פארטיק. איב האב זיב מיט אימ צעצאלט את געפרעגט, צי האט ער ניט געזעג אפג וועג

דעמ דארמעז. — ער געכטיקט אינמיטג הרעבליע את קאוושאוואטי, — האט

ער געזאגט אונ איז ארויסגעגאג. הייסט עס, אז איכ ולעל ויי מער ניט זעג,— האב איב א טראכט געטאנ אונ געהייסנ דעמ סטאראסטע איתשפאנעג די

פערד. את א פאר מינוט ארומ זיינעג די פערד גרייט געוועג, די ביכער האט מעג באהאלטג איג טשעמאדאג, מיר האבג אפגעואגט

א טפילע את ויכ בעשאלעמ געלאוט איג וועג. א מאדנער מענטש איו דער דאויקער פארפאסער, — וועט א טראכט טאג דער גוטמוטיקער לייענער. וידלט אפ וואס די וועלט שטייט זית קרויווע אוג פארט צו איר צו גאסט. דא איו עפעם ניט אזוי.—סיאיז פארט אווי, ולעל איל ענטפערג דעמ ליבג לייענער, את לויט מיי נ מיינונג דארפ אווי זייב: ״עס ברויט מיט ואלצ, את באמ עמעס האלט ויכ אלצ״, ־־ ואגט דאם ווערטל^את דאם דאזיקע ווערטל זאגט ריכטיק אונ ארנטלעב. ורעב ניט נאד מיד, פארפאסער, נאד אלע ארנטלעכע מענטשנ ביכלאל זאלג נישט קרקב ניט אפ פרנינטשאפט, ניט אפ קרויוועשאפט, את גלייכ, ארג־ טלעכ טייטג מיט די פינגער אפ דעמ קארעוו דעמ ליידיקגייער, אפ דעמ רויבער דעמ באלטויוועניק, וואלטג אט די מ?עםע באשעפע־ נישג, יעדנפאלס באטאג, ניט געראבעוועט את ניט ארויסגעווארפג קייג מלעסע שטיק. אבער דאם איז אומעגלעב, וועלג זאגג ארנט״ לעכע מענטשג ביכלאל אוג די שרי״יבער ביפראט, וואס גייט אונדז אג דיג ווירטשאפט, זי!נע מיטלעג את וייגע האכנאסעם ? ער פירט ויכ גוט, אויסערגעוויתלע? גלט אוג א5וצ דעמ שטיצט ער נאב

41

אפילע... אפילע... קינסטלער. רראס־זשע דארפג מיר מער? אוב דער קארערו ? נר, זאל ער זיפ גיע, אריב ער איז אג אנשטענדי- קער מאג! זאל ער זיפ מאכג שטיק, צר געזרנט אימ, ארג וראם איז עס ארנדזער אייסעק? ארג אריב ער איז נאפ דערצר א דיי- כער מענטש, איז עס שריג גאר אג אנדער זאב, דא איז שריג ניט קייב ארמגליק, אז מיר אליינ ררעלג אבלסל א שורינדל טאג; דא קעג מעג אפילע זייער א שררינדל טאג: דאס איז ניט גאט ררייס רראם פאר אג ארמגליק. ארג אריב מ׳קעג אפ קייג סאב ניט אריסרעכענעג, איז יעדנפאלס קעג מעב כאטש ררי ס׳באדארפ צר זיע אפעסג. דאס איז דאב עס, אז יעדער פרג ארנדז איז מער

אדער ררייניקער א פיקסל מיט פרפ איג פיסקל. דאס איז אלצ אורי, דאס איז אלצ איג ארדענרנג, — ררעט זאגג דער ארנטלעכער לייענער, אבער ררלאזרי פארט מעג עס צר גאסט א שטרעקע פרג צרריי הרנדערט ררערסט צר מענטשג, רראס געפעלג נישט ? נר, ארג אז זיי ררעלג עפשער איבערלייענעג אט דעמ גיפטיקג פאסקרריל, אט דעמ גאליקג עמעס, ארג דאג רראס ררעט זיע ? — יערער האט זי!נ געשמאק : ערשטנס, פאר איכ צרליבג שיינעמ פרילינגדיקג דארפישג פייזאזש, ארג ניט צוליב די קארי- קאטרר־פיגררנ אפג ערשטג פלאג פרג מי_ינ שיינעמ פייזאזש; ארב רראס געהער דער צררייטער באמערקרנג, ביג איכ אינגאנצג רויק. ורעב איכ רראלט אפילע דאס דאזיקע פאשעטע ררערק מי_ינס גע־ ררידמעט מי_ינ ליבער קרזינע, ארג ררעג כ׳רראלט איר געשענקט אג עקזעמפליאר אע א פרעכטיקג סאפיאנענעמ אי_ינברנד, בע איכ זיפער, אז אפילע דאג רראלט זי אימ גיפער אריסגענרצט אפ פא־ פיליאטקעס, איידער זיפ אנטרג די מי ארג איבערלייענעג אט די ניט פאלשע שילדעררנג פרג איר אייגענער פערזאג. זי... אבער זאל. זי גייג צרמ טייררל! פיהאב זיפ, הייסט עס, צעלאזט וועגג מי!נ קרזינע דער שייגהילט, ררי א נאר ורעגג זייב טארבע. עמעס,

42

זי איז א גאנצ אינטערעסאנטער, דואגאם ניט קייג זעלטענער, סיו״ זשעט אפ באאבאפטג, אבער אלצ האט דאב א מאס.

ערשט צו אווגט-צו האבג מיר זיכ דערשלעפט צו באראנא- פאל. דער איבערפאד איז גארניט קיינ גרויסער, נאד אפוצבלא״ טע איז דאס ארט נאה א בארגיקס. אינ דער צייט פונעמ איבער- פאר, וראם איז געוועג אויסערגעוויעלעב לאגגזאמ, האב איב זיפ פארנומעג מיט מי!נ העלד, דאס הייסט מיטג מאטראס אוג צי!טנ- ווייז האב איב קעגג מית ווילג זיה באמיט טרעפג, ווער זי״ינעג עם געוועג אט די איתוווינער פוג דעמ באוועגלעכג פאלאצ, ד. ה. פונעמ רי!טוואגנ. צי איז עם די פדוי פונעמ ראטמיסטער מיט די וואנצעס, אדער א ווי_יטע קרויווע זיינע, אדער פאשעט א שייני־ הי!ט, וועלכע מע האט גענומעג אפ פראקאט לויטג מינהעג פוג קאוואלעריסטג. ס׳איז שוועד געוועג צו באשטימענ אוג דער- פאר האב איב זיב באמיט פארגעסג איג איר. אבער, ווי א טי!וול, האט זי זיפ געדרייט איג מייג פאנטאזיע אוג האט איבערגעריסג

דעמ ריכטיקג גאנג פוג מי!נ פאעמע. ^ טראנימ האט געייצעט בלניבג נעפטיקג איג באראגאפאל אוג כאטש א שטיקל בדוי ט איבערכאפג. מיר האבג ווירקלעכ איג מע״ שעפ פונעמ טאג גארגישט ניט געגעסנ. איכ האב געפרעגט באם אופזעער, צי ס׳איז דא וואס איבערבי_יסנ. ווי ס^האט זיפ אויס־* געלאזט, איז קייב שומ פארבי!סנ ניט געוועג, דערפאר, — האט צוגעגעבג דער אופזעער, ווי!ל איצט איז די מארטירער־־וואפ. ריפ־־ טיק - האב איפ א טראפט געטאג ארב געהייסג שטעלג דעמ סא־ מאוואר, אבער קייג סאמאוואר איז דארט ניט געוועג. ״גיט אונדז פאטש ברויט מיט וואסער״, — האב איפ גלי״יפגילטיק געזאגט דעמ אופזעער. ער האט שווייגנדיק אופגעעפנט עפעס אזוינס, וואס איז געהאנגעג אפ דער וואנט, עפעס ענלעפס אפ א שאפע, אוג האט פת דארטג ארויסגענומעג אויפ עפעס ענלעפס אפ א קופג. דאס

43

איז געוועג אג אלטגעבאקענער קניש מיט בוימל. ניט אב מי האט טראכימ אפגעבראכג א שטיקל קניש, זיב א קרימ געטאג אוג גענומעג עסג. מיר האט ער פארגעלייגט דאם איבעריקע, אבער איה האב זיפ אפגעזאגט. דער הונגער האט מיב, איב וויים ניט פארוואם, נישט באומדויקט. איב האב איבערגעגעבג טראפימענ, ער זאל מיטג קניש טאג וואם ער וויל, אוב ניט רעכענענדיק זיב מיט זייג מייגונג, וו אם סיפלעג זעלטג ורעב זיב טרעפג, האב איב געהייסג אייגשפאנעג. ער האט נאפ ניט באוויזג צעקייעג דאס ער־ שטע שטיקל, ווי די פערד זיינענ שויג געוועג גרייט. אג אופגע־ בראכטער האט טראכימ א קוק געטאג אפ מיר, דאם איבעריקע שטיקל האט ער באהאלטג איג פאזעכע, פויל זיג ארופגעקארא־ טשקעט אפ דער בריטשקע אוג מיר האבג זיפ געלאזט ווייטער. באלד אין צוגעפאלג די נאפט. די נאפט אין געוועג א שייגע, א ווארעמע אוג א פינצטערע. א ווונדערלעפע נאפט! די רויטלעפע שטערג האבג אויסגעזעג גיעסער ווי געווייגלעפ אוג האבג עפעם באןוגדערס פרעפטיק געשייגט אפג פינצטערג פאג. א נאפט, וואם באצויבערט! אןעלפע נעפט קומעג נאפ א לאנגדויערגדיקג פרי־ לינגדיקג רעגג. אוג דאס אין ניט קייג ןעלטנהי_יט איג אוקראינע. א שאד, וואס די לעוואנע אין נישט געוועג. איפ האב ןי ליב, אן ד אין א פולע, א קיילעפיקע, א רויטע, איבערגעשניטג מיט לאנגע גילדענע וואלקנדלעב אוג נאפ וועג ןי הייבט ןיפ אופ איג א צויבערדיקג נעפל איבערג עטוואם פינצטערג האריןאנט. ווי שייג, ווי צויבערדיק ס׳אין א לעוואנע־נאכט איג דער נאטור, אבער אפג בילד פונ קינםטלער, צומ בי!שפיל בא קאלאמעג, אין ד צויבערנדיקער אוג שענער. הויכע קונסט, קלער איפ, ווירקט שטארקער אפג מענטשג, שטארקער, ווי די גאטור אלייג. אין וו אס פאר אג אומפארשטענדלעפע געהיימניס אין באהאלטג איגעמ ווערק פוג מענטשנם האנט, איג אט דער דאדקער הישלישער קונסט ?

44

^אפונג — הייסט אט די גרויסע הימלישע קתסט, את... גליק^עב איז דעד גוידל פרג גרויסג פאעט, פוג גרויסג קינסטלער. ןלי ולי״ נעג אתדזערע לייב־ברידער, נאד ויי זיתעב פרג העכעדע קרעפטג באגי!סטערט, ויי ויתעג ווי גאטס מאלאכימ, את צו ויי נאד ויי- נענ געווענדעט דעמ נאוויס וועדטער; נאד ויי האט גאט בא־ שאפנ לויט זיע בילד אוג לויט זיע ענלעכקי!ט, את מיד וי!נענ

א האמות א מלעסעד את ניט מער! דער קלוגער פאטשטאר, אדער דעד אנטרי״יבער, האט אב־ שטאט א רוסישנ וואגג, את ורעלכג דער בראווסטער פעלדיעגער וועט ניט אי!נשלאפנ, אונדו אי״ינגעשפאנט א בריטשקע, עפעס א מת נעטיטשאנקעי א לאנגע את א ברייטע, את כוצדעמ האט ער אהת אנגעוואלגערט היי. טראכימענ איו עכו אווי געפעלנ, או ער האט ניט דערקי״יט וי!נ קניש את איו איתגעשלאפנ מיט א שטיקל איג דער האנט, וי!נ שלאפ איו געוועג פריש-יוגנטלעב את טמי־ מעסדיק. איג א וויילע ארומ האט מי!נ וינדיקע נעשאמע נאב־־

געטאג וי!נ סייכלדיקג בי!שפיל.

¥ וויאווי מיר וי!נענ איבערגעפארג די דאזיקע סטאנציע, וויימט קיינער ניט, אכוצ דעמ וואגנ את די פערד. איב האב ויב שויג אופגעכאפט פארטאג״צו, לעבג דעמ סאמע וויהאג פת שטעטל לי- סיאנקע, אוג טראכימעג האב איה אופגעוועקט שויג פאר דער טיר פת דעד פאטשט־סטאנציע. אוויווי מית רייוע איו שויג גע־ ורעב גאעגט צומ 0אפ, ניט נעמענדיק את אכט די בלאטע אוג די האלבווערסטיקע הרעבליע, האב איה אויב אויסגערעכנט, או ס׳איו בעסער ויה אביסל אפרוענ את ליסיאנקע את שויג דערנאב ויב לאוג ווייטער. ביו בודישטשע, ד. ה. ביו דער דעוידענצ פוג מי! נ קארעוו איו געבליבג א ווערסט צוויי, נישט מעד. אסאב דאדפ

45

מעג האבג, מע זאל זיי דורכמאכנ ? א שא, נר צוויי, אזוי האב איב געדעכנט. נאד אזויווי איב צווייפל אינ אסאב זאכנ, האב איב אויה אלנ דעמ געצווליפלט, ארג קעדלי באשטימענ פיגקטלעכ מייגע מייגוגג. כעזשבג, האב אלה געפרעגט בא טראכימעג, רול אלן ד ער האט א קלער געטאג אונ האט געזאגט, אן אולב מיר וועלב שולנ באלד ארויספארג, וועלג מלר קרמענ קללג בודלשטשע נלט פרך

ער, וול צו מלט טאג. — וואס האט דל ווערט דל הרעבללע אללע !־־־־ האט ער צו־

געגעבג.ע אללדעלער באמערקונג אונ אלב האב מאסקלמ געוועג מלט ד מהאב געבעטג דעמ אופזעער, ער זאל מיר געבג פערד אפ א זני־ טלקער רייזע, ד. ה. אלג דער דלט פוג פאטשט־וועג. ער אלן געדג אייגגעגאג דערופ, פארשטללט ולכ, פאר טאפלטג פרייז, ער האט גערעכנט נלט פאר צוולל ווערסט, וול אלב האב געמללנט, נאר רדי פאר צוואנצלק מלט עפעס, ד. ה. בלז דער צווללטער סטאג־ צלע, ביז זווענלגאראדקע. ער האט נלט נאר מלר, נאר טראכלמעג פארזלכערט, אז אלמ אלז עם אלצלינס. וואס קעג מעג טאנ, אלב האב געגעבג מל!נ האסקאמע. אבער וול ס׳האט זלק ארויסגעוולזג, אלז טראכלמ גערעכט געוועג, האבגדלק געזאגט, אז מלר וועלג פאר האלבג טאג גלט זליג אלג בודישטשע, אוג דער • אופזעער אלז גערעכט, רעכעגענדלק א האלבווערסטלקע הרעבללע פאר צוואגצלק

ווערסט. מלר האבג אפגעטרוגקעג טלל אוג גלט אלגגאגצג פעסט פאר־ בלסג אוג זלב געלאזט אלג וועג ארנלג. מלר דיגעג ארולסגעפארג פוג ליסיאגקע אוג פארזיכטיק ארופגעפארג אפדער הרעבליע אוב פאריזגעט געווארג איג בלאטע ביז איבער די אויערג. דא איז אוגדז צומ ערשטג מאל אויסגעקומעג זיב באגוצג מיט אקסג. דאס אין געוועג דער שלום פוג דעמ אזוי אויב מאגאטאגעמ דויער־

4€

1ואפטנ צזפעקצואקל. איב האב זיפ ווי ס׳ניט איז אדויסגעקאד^ ט שעט פרג וואגנ אפ א צעצווילגטער וועיבע, וואס איז דא נאענט געשטאנעב, דערנאב זיפ אראפגעלאזט אפ דער ערד את, איבער־־ שפרינגענדיק די פייפטע ערטער, ביב איה איבערגעגאג די הרעב־ ליע, זיפ אביסל אפגערוט, דערנאב ארופ אפג בארג אוב דארט אפג ילדישנ בעסוילעמ לעבב א מאצייווע זיפ אוועקגעזעצט אפ־ רוענ. ליסיאנקע האט זיפ פאר מיד צעשפרייט, ווי אפ דעד דלא־ ניע. י אלע ילדישע שטיבער האט מעב געקענט איבערציילב, די קריסטלעפע אבער נייב, ווניל זיי זיינעג באדעקט געוועג מיט די טונקעלע נאפ נאקעטע סעדער. לאנג האב איפ צווישג דעמ וואלד פונ בארנ־את עפלביימער מיט די אויגג געזופט דעמ דיאקאנ יעפרעמס הי_יזל, וואם איז מיר שויג לאנג באקאגט געוועג. בא אט דעה יעפרעמעג האב איפ אמאל גענומעג לעקציעס ניט פוג מאלעריי, נאר פרג שילדגמאפעדיל. קעדיי מיפ אויספרוו״וג, צי איפ האב פיילקייטג צו אט דעמ איידעלג איניעג, האט דעד פאטער יעפרעמ מיפ געצווונגעג אפ א בלאט אללזג רי!בג עפעם א טונקל- רויטע פארב. איפ האב ניט אויסגעהאלטג דעמ דאזיקג פירור, ארג אפג צווייטג טאג האב איפ געמאפט די פלייטע פונעמ פאטער דיאקאנ. אסאפ האב איפ איבערגעלעבט נאפ אט דער ערשטער לעקציע, נאד קייג שום ואפ האט זיפ מיד אזוי ניט איינגעשניטג איג זיקארג, ווי אט דער ערשטער נאלווער אויספררוו. נאד לאמיר בעסער איבערגייג צו עפעס אנדערש, ביז די אקסג וועלג פוג

בלאטע ארויסשלעפג דעמ וואגג מיט טראפימעג. דאס שטעטל ליסיאנקע האט זייער א וויפטיקג באטי!ט איג דער געשיפטע פוג אוקראלנע. דאס איז די געבורטשטאט פוג מי־ כי!לא כמיל, דעמ פאטער פוג באוווסטג זינאווי באגדאג כמעל״ ניצקי. אוג נאפ איו דאם שטעטל מערקווירדיק (אויב מיר וועלג גלייבג די ארטיקע אלטע לניט) מיט דער אוונטיקער גאטדינסט,

47

3יצ1 ע41ער 6ונ ועד 5יצילישער 1אט1ינםט, וועלכע ס׳ו?אצ1 גע״1 פראוועט מאקסימ זשעלעזניאק אינ 1768 פאר די ארענדארג אוב פריצים. אבער אויב מיר וועלב אזעלכע געשעענישג, וואט האבג ניט די ווערט פארנעמעג דעמ זיקארג פוב מענטשג, אנעמעג פאר מערקווירדיקע, וועט ניט נאר עפעם א ליסיאנקע, נאר יעדער דארפ, יעדער שפאב אפ אוקראעע, דעריקער אפב רעכטב ברעג דניעפער, וועט אונדז אויסזענ מערקווירדיק. איג עפעם אנדעדש— יא, נאר אינ דעמ ד״ינזיכט האבנמנינע פארשטארבענע לאנדסלייט ניט אפגעטראטג דער בעסטער אייראפיילשער נאציע, אוב איג 1768 יאר האבג זיי אויב די בארטאלאמיי־־נאכט אוב אפילע די פראנצויזישע רעוואליוציע איבערגעשטיגג. דאס איינציקע, מיט וואט זיי האבג זיב אויסגעטיילט פוב די אייראפייער: בא זיי זיך נעג אט די אלע בלוטיקע טראגעדיעס געוועג א זאב פרג דער גאנצער נאציע אוב זיי האבג זיב קיינמאל ניט פאנאנדערגעשפילט לויטג ווילב פוב עפעס א שווינדלער, ווי לעמאשל, קאטעריגא מעדיטשי. די מילרעור־אייראפיילשע ליבעראלג האבג בא זיב אפט

דערלויבט אזוינם. ענדלעב האט זיפ די אומעטיקע אוב קאמישע פראצעטיע מיטג וואגג געענדיקט. מיט א האלבג רובל האב איב באדאנקט דעמ אנגעכמורעטג פויער, אוג דעמ יאט, וואט איז איינגעשמירט גע- וועג איג בלאטע, — דעמ געטרייעג מיטהעלפער זיינעט האב איב מיט א קופערנער גריוונע אונטערגעמונטערט, דערנאב האב איב זיב אריינגעזעצט איג וואגג אוב האב פארגעזעצט דעמ פינאל־אקט פוג דער מאנאטאנער קאמעדיע, ד. ה. די לעצטע ווערסטג פוג

דער דאזיקער אומגעלומפערטער רייזע. טראפימ מייגער, כאטש ער איז ניט קייב זנאכער, אבער די צוקונפט טרעפט ער נישט ערגער פוג א זנאפער. פוגקט איג מי״־ טיק־־צייט האט זיפ אוגדזער וואגג אפגעשטעלט פארג הויז פוג

48

6יינ גא&טפריימ&עצב קארעוו. ער האט מיה באגעגנט אפנ גאג^ק מיט א סערוועטל איב דער האגט, את די קוזיגע — איג עסצי״ מער מיט א פארזארגט פאנעמ. איר גאז איז געוועג איתגעשמירט איג מעל; דאס האט געהייסג, אז די קוכנס זיינעג איג אויווג אוג האבג זיפ נאפ גישט אופגעהויבג ביז דער געהעריקער הייב. דער דאזיקער וויכטיקער פראצעס איז נאפ ניט פארגעקומעג, אוג ער באומרולקט די וווילע באלעבאסטע מיט זית דויערנדיקער אומי־ באוווסטקי!ט. דאס האב איה זיפ אזוי אנגעשטויסג את, פארשטייט זיב, געהאט א גרונט דערופ. ס׳איז געוועג סאפ מארטירער־־וואכ אוג ס׳איז באוווסט, מיט וואם את יענע טעג פודערג אוג שמי ר נ

ויה די טרייע שילערנס פוג דער פראפעסארשע אוודייעווא. פתקט אווי, ווי טשאצקי, ווי ס׳האט זיב אויסגעדריקט דער אומשטערבלעכער פאעט, איז פו נ שיפ גלייב אפג באל אנגעקומעג, אזוי בת איה פוג וואגג גלי!כ צומ טיש צוגעקומעג אוג קימאט

ווי איג רעגנמאנטל אוג איג קאלאשנ. צוויי מאל איז די באלעבאסטע אופגעשטאנעג פרג טיש, זיפ אנטשולדיקט את ערגעצ אפ א מינוטקעלע ארויסגעגאנ, דעי־ נאפ זיפ ווידער אומגעקערט את אלצ געשוויגג. דעמ דריטג מאל האט זי זיפ ניט אנטשולדיקט אוג איז ארויסגעגאג, זיפ פארזאמט מער מיט א מינוט ווי די פרלערדיקע מאל, אוג ז־פ אומגעקערט מיט א שיתענדיק פאנעמ את מיט אג אפגעוואשעגער גאז. הייסט עם, אז דער גרויסער פימישער פראצעס איו פארגעקומעג צומ אלגעמייגעמ פארגעניגג פוג די שטוביקע• גאט צו דאנקעג! ערשט איצטער האבג זיפ אנגעהויבנ שיטג פראגעס את אויספרעגענישג וועגג קלעוו, וועגג קרויווימ, באקאנטע, פריינט את פרנינדנם אונ? ענדלעפ, וועגג די מאנאפנ. איב האב געענטפערט, ווי ס׳האט זיפ געמאפט. מיפ האט אינטערעסירט דער הויבער, וואס האט א רוק געטאג מי_ינ אומבאוועגלעפע קוזינע אפ אזא ניט געוויינלעפער

49 141—4

טעטיקייט. דער הולבער איו יא געוועג נישצז מער, ווי קליינט בארימערלי. איר האט ויכ פארוואלט, ווי מע זאגט, א שית טאג מיט די אויטערגעוולתלעכע קוכנם פאר אלע אומקולטורעלע פרא- ווינצלאלג, — אווי האט זי געוויינלעכ גערופנ אירע שכיינעס. צומ סאפ מיטיק האב איכ ויכ אביטל צערעדט את האב, פארשטייט זיפ, מיט זעלטענער פינקטלעכקי_יט איבערגעגעבנ מלתע קרויווימ די ווארעמע גרוסנ. כיהאב דערציילט וועגג די פרישע, ערשטגע־ באקענע שטאטישע פליאטקעס. אוב צומ שלוס האב איכ דערציילט וועגג דארמע! אוב וועגב דער שללנהל_לט, וואס איו.את אימ פאר־ שפארט — וועגב מלת באגעגעניש מיטנ ראטמיסטער קורנאטאווסקי אוב ענדלעכ וועגג דער אלטער דועניע, וואט האט אזוי אומהעפ־

לעפ געבאלעבאטעוועט מיט מייב טיי. — איז קערט ער זיפ ערשט איצטער אומ פת די קאנטראקטג? — האט אויטגעשריגב די באלעבאסטע. את דער באלעבאס האט אייג־

טאניק צוגעגעבב: — דאם איז אונדזער א גוטער שאפב, א גוטבאזיצער.

־- אונ איג אלע התזיפטב אנ אויסגעצייכנטער מענטש; א שאד נאר, וואט ער האט אזוי פארלאזט די מיליטער־דינסט. מיט אזא פארמעגנ, ווי ער האט, קעג מענ ומלט אוועקגייב. אנ עמעטער קאוואלערלסט!— האט דל באלעבאטטע ניט גלי_יכגילטיק צוגע־

געבג. — את ווער אלזדל לתגע שללנהליט, וואט רלתט מלט אלמ?—

האב איפ זיפ צו איר געווענדעט מיט דער פראגע. טייב פראגע האט זי געבראפט את פארלעגנהייט. זי האט ויפ פארלוירב, איז רויט געווארנ, אפגיפ אופגעשטאנענ פרג טיש ארב אוועקגעלאפנ אלנ בעקערל!. איפ האב נאכגעקוקט דער אוועקגיי־ ענדלקער באלעבאטטע את האב געוואלט מלט דער־זעלבער פראגע זלפ ווענדנ צומ באלעבאס. אבער צוט באדולערנ! מי!נ קארעוו

50

!איז קימאט געשלאפנ מיט א גלאז סליווניאק את דעד האנט; עי האט ניט באוויונ אויסצוטדינקעג. דעד פאסטנ־מיטיק האט געהאט זית ווירקונג. דעד קארעוו האט טעמפ א קוק געטאג אפ מיד ארג שווי!גנדיק וי!נענ מיד פרג טיש אופגעשטאנענ, א דריק געטאנ איינער דעמ צווייטנ די האנט אונ זיכ צעשיידט, זאגנדיק איינער דעמ צווייטנ: צום ווידערזענ! וואס־ושע ואל באטי_יטנ מית פראגע רועגג דער דייונדער שיעהי״יט, פת וועלכער מי!נ ניט איבעריק שעמעוודיקע קווינע האט ויה פלוצעמ פארשעמט ? דא איו פאר* נ עפעס אינטערעסאנטס, אבער וואס, דאס וויימט אלאכ אלית, אוג וינער וויימט עס מית קרזיגע, אונ אויב וי ווייסט, הייסט עס, או עם ווייסט עס יעדער איינער, אנוצ מיד. אבער אינ וועל וינ באמ?ענ טרעפנ אט דאס געהיימניספולע דעטעניש. נאד צוליב וואס? את בא אט דער ערנםטער פראגע בינ איה איתגעשלאפנ אפ דעמ צוגעגרייטג געלעגער את אוויגערופענעמ פליגל את וווי-

נונג נומער 1. די וווינונג נו מער 1 האט געהאט א קליינעמ צימער מיט א שמאלנ פענצטער אינ גאטישנ סטיל. וווהינ״ושע וועל אינ אהת- טת מי!נ טראנימענ ? — אט דאס איו געוועג די עדש^ע פראגע, וואס איו געשטאנענ פאר מיר, נאנדעמ ווי כ׳האב וינ אופגעכאפט את באטראנט מית צי!טווי1ליקע דיוע. את אט דעמ קעמערל איו עם אומעגלענ: דא אין פאר איינעמ ענג, אונ ער, ווי אנ עמע- סער אוקראתער, האט וינ ליב פאנאנדערצושפרייטנ, ער דארפ האבג גערוימקי!ט. וווהינ״ושע ואל אינ אימ אהינטונ ? לאזג אימ אפ וי!נ אייגענעמ באראט איו אומעגלענ, ער קענ וינ אי!נארדענענ בא די צעלאוטע דינער, ו.ונ אינ א וואנ ארומ וועל אינ ניט דערקענענ מי! נ טראכימענ. ניינ, דאם איו ניט דערלאן- באר אונ אפילע א פארבדענג. וואס וועט ווי!טער וי! נ מיט אימ, ווייס אינ נישט, אבער בא היתטיקנ טאג איו ער רית או נ אוש־

51

ווי א נייגעבו^דב קיבד, אוב לויט זייב נאדולב איב אריגי* בעלב כאראקטער ער זיב גאר גישט צו צו דער קאטעגאריע פת לאקייעג אוב נאה ווייניקער צו דער קאטעגאריע לאקייעב־

לייבייגעבע. כאטש טראכימ איו ניט די ערשטקלאסיקע פיגור אינ דעמ בילד, וואם איכ שילדער, אבער לויט זייב אריגינאליטעט פאדערט ער, מע. ואל אימ באארבעטב, את גאכמער דערפאר, וואס איכ האב צוגעזאגט מייגע לייענער אימ שילדערג מיט געוויסע פראטימ. אוג בא מיר איו א ווארט א געזעצ. אוב איכ ביג י אצינד גרייט צו מאפג צוויי ארבעטג מיטאמאל: אויספילג דעמ געועצ אוג פארפילג דעמ בלוין פוג הייגטיקג טאג, ד. ה. דעמ טאג, ורעב ״ איפ ביג

אנגעקומעג צו מייגע פרייבט. לויט דיג אפשטאמוגג האט טראכימ ניט געהערט צו די העפערע שיפטנ פוג מעגטשב. ער אין פאשעט א זוב פוג א קיעווער מעשטשאניג. את וועג איכ האב אימ געבומעב צו זיפ אלם א ןשאקיי, אין ער מערסטנס געלעגג איג פאדערצימער אפ דער באגק, אבער ער אין נישט געשלאפג, נאר פארטראכטערהייט גע־ קוקט אפ ד^ד סטעליע. קעדיי ענדערג זייג ארט ארבעט אוב אימ פארהיטג פוג דיג סקארבוט, האב איפ אימ גענומעג לערנעג רו־ סישע גראמאטע. דאס פוילע ילנגל האט גאנצ אומדערווארט ארויס־ באוויזב פלייסיקייט את אין געוועג זייעד פארשטאגדיק. איג מע־ שעפ פוב אייב פוידעש האט ער אנגעהויבג לייעגעג א בופ, גע־ דרוקט מיט וועלטלעפב שריפט, בישט ערגער פוב זייב לערער, ד. ה. פוב מיד. אן איפ האב טראפימעג אויסגעלערבט לייעבעב, האב איפ זיב באחזקט מיקויעכ זייב קרעבק — וייב סקארבוט אוב מיקויעפ וייב גייסטיקב גליווער. סיאין אריבער א שטיקל צייט אוב איפ האב באמערקט, אן טראפימ מייבער קוקט ווידער אפ דער סטעליע,

ווי ער וואלט געוועג פובקט דער זעלבער אמארעצ, ווי פוץער.

52

—־ פארוואנדושע נעמסטו נישט עפעס א ביכל אוב לייענכוט נישט ? — האב איב אימ איינמאל געואגט.

— איכ וויל נישט לייענעג אניערע ביכער, — האט ער געענט- פערט אוב איז אופגעשטאבעב פרג דע ר באבק.— ויי ויתעב אלע אווי גראב, או מע קעג זיי פאר קייג יאר ניט איבערלייענעב,

דערצו זיינעג ויי אלע אומפארשטענדלעכע. ריכטיק, — האב איב א טיאכט געטאב,— אוב קעדיי אויספרוווב וניב געשמאק את פארשטאבד, האב איה אימ געגעבב א האלבג רובל אוב אימ געשיקט את דאלזשיקאווס ביכער־קלייס, ער ואל

ויה קויפב א ברב, וואס וועט אימ געפעלב. מניב טראכימ איו אוועק את איו ווי פארפאלג געווארב. איב האב באדארפט אוועקגייג את האב ניט געהאט וועמעב לאוב את שטוב. איה האב ויה געבייוערט, אבער ס׳האט גארבישט געהאלפב. ער האט ויה אומגעקערט שויג צו אוונט־צו. קעגב מלת געווויג־ הניט האב איה אימ געפרעגט, ווו ער האט זיב עס ארומגעשלעפט

א גאנצג טאג. — אלצ אפ פאדאל, ־- האט ער געענטפערט, גלניה ווי ס׳וואלט ולב גארבלשט נלט געטראפב, — מע האט דארט אלצ גערעדט וועגב מללכאמע, האב אלב געהערט, — האט ער צוגעגעבב את האט

ארולסגעבומעב א בוב פרג קעשענע. את יענער צניט האט אתדזער מיללטער בלאקלרט סלללפטרלע. איה ביג געוועג נניגעריק בא אימ פרעגג, וואכדושע האט ער גע-

הערט וועגב מללכאמע. — אלה האב גארבלשט נלט געהערט, ררייל אלה בלב ווניט גע׳־ שטאבעב, — האט ער געואגט אוב האט מלר דערלאנגט דאס בוב.

דערבנל האט ער צוגעגעבב: — ועט באד, סארא גוטס כ׳האב ולב געקולפט.

איה האב ויה שיר ביט צעלאכט פוב דיג ענטפער וועגב מיל-

פאמע. די ניכער האבג אפ מיר געמאפט דעמ זעלבב איינדרוק. אייג בופ איו געוועג עפעס א פיזיקע פוב קאטעריגע דער צוויי־ טערס צייטג מיט צייפענונגענ, אוב דאס צווייטע - פוב בלאוו גראב פאפיר — די בריוו־אויסטוישונג'צווישג קאטערינע דער צווייטער אוב וואלטערג. פארפאלג איז מייג מי אוב מייג געלט,— האב איפ •א טראפט געטאג אוב, אפגעבנדיק די ביפער, האב איפ בא אימ געפרעגט, צוליב וואט האט ער זיפ געקויפט אזא פאסקודסטווע. מייג פראגע האט אימ געבראפט איג פאדלעגנהייט, אבער ער האט

זיפ גלניפ געפונעג. — ניט קייג פאסקידסטווע, — האט ער געזאגט אוג צעעפנט די בריוו־־אויסטוישונג פוב דעמ פערגיילשג פאפעמ, — איר גיט נאר א נעמ דאס פאפיר, פאשעט לובאק. ניט נאר פאר מיר, פאר מי_ינע קינדער אוג אייניקלעפ וועט קלעקג דאס דאזיקע פעסטע

בופ. — גוט,— האב איפ געזאגט,— אוג דאס צווייטע בופ וועמעג

וועסטו נאפ זיפ איבערלאזג ? — דאם איז גארנישט, וואס די בלעטער זיינעג דארט אביסל

דינער< דערפאר זיינעג דארטג פאראג קונשטב. אוב איג א וויילע ארומ האט ער בא מיר געפרעגט:

— אוב איר וועט מיר דערציילג, וואס באטייטב די דאזיקע קונשטג ?

־־ דו באשטעל בעסער מארגג בא א סטאליער א לינדענעמ טאוול, צעפיר איג עפעס קרי!ד אוב נעמ זיפ שריינג, אוג אז דו וועסט זיפ אויסלעדגעג שדייבג, וועל איפ דיר דעדציילג, וואט עס באטניטג אט די בילדער,— האב איפ אימ געזאגט אוב געהייסג

שטעלג דעמ סאמאוואר. אפג צווייטג טאג האט זיפ טראפימ גענומעג פאר דער קאלי־ גראפיע אוג האט פונקט אזוי גיפ באנומעג די פאפמע פוג ד?ר

54

שילדערישער קונסט, ווי די כאכמע פרג בוקוואר. ער האט אוינד געשריבג א צוויי בויגג פאפיר את אנגעהויבג גאנצ שית את גוט פארשרייבג די טאג־הויצאעס את אנגעהויבנ איבעדשמיבג לידער,, וו אס אין אימ געבליבנ פוג פת ״>1מממ©0©ת 8*1*080)001 פאטער את וואם אין בין איצט געלעגג את קאסטג אג שום

געברויב. איב האב עפעס באדארפט א פאר טאג קייב קאמענעצ־פא- דאלסק, האב איב אויב טראכימעג מיטגענומעג, את קעדיי אימ מיט עפעס באשעפטיקג את וועג, האב איה אימ געגעבג א ריתע העפט אוג אימ געהייסג פארשרייבנ אלצ, וו אס וועט פאסירג מיט אוגדו את וועג, אנהייבגדיק פרג די נעמעג פרב די פאטשט־־־סטאג- ציעס, די געמענ פרג די דערפער, שטעט אוג טייכנ. איה ביג גע- וועג צופרידנ מיט מלת איינפאל, אבער ווער קענ עס מיט אויגג דורכדרינגעג איג דער געדיכטער פינצטערניש פרג דער צוקונפט ? —

האב איב מיט א ויפצ דערנאב געמוזט זאגנ. או מיד חאבג ויב אומגעקערט פרג דער רי״לוע, האב איב, ווי א גוטעי באלעבאס, געהייסג טראכימעג מיד ווילוג די ואכנ, וואס מיר האבנ מיטגענומעג איג רועג. אבער, אוי, אג אומגליק! דער

לך^ טשעמאדאג איו אפ האלב פוסט געוועג. — את ווו־זשע וייגעג אט די אוג די זאכג ? - האב איה גע-

פרעגט בא טראכימעג. — וועד ווייס ויי,״ האט ער דולק געעגטפערט.

— א גוטער דיגער ביסטו עם! אוג איה האב דיר ווי א גוטג דינער א סלאוווטקע געקויפט. וואס־ושע האסטו ניט אכטוגג

געגעבג את וועג ? - האב איה מיט פארדראס צוגעגעבג. — איב האב אלצ געקוקט, וואס איה דארפ פארשדייבב את העפט. איר האט דאה אלייג געהייםג,־-האט ער געואגט מיט א

פארווורפ.

55

ער איו געוועג פולקומ גערעכט, אוב איכ--פולקומ שולדיק. צווינגעג א לאקיי פירג א זשורנאל-י-איז נאריש, אריגינעל אוג

נאריש! — אזוי, הייסט עס, גו, באווללז פיר דילג העפט,— האב איב געזאגט טראכימעג,— לאמיכ א קוק טאג, רואם דו האסט דארט

פארשריבג. ער האט ארויסגענומעג פוג קעשעגע א פארשמידטע העפט אוב א צופרידעגער האט ער מיד דערלאגגט דיג ווערק. אט ווי

דער מאגוסקריפט האט זיב אבגעהויבב: /׳נאכ פארטאג זליבעב מיר ארויסגעפארב פרג קלעוו, אוב אפ

דער צעגטער ווערסט האנג מיר זיב אפגעשטעלט לעבג דעמ אויעזדנעמ שענק. מיר האבב בא דעמ הארבאטג שענקער געבעטג א קעלישעקל לימאנאווקע, א שטיקל קוילעטש אוג זיינעג אוועקגע־

פארג ווי_יטער. דעמ זעלבג טאג, די זעלבע שא, סטאנציע וויטע. ביז מע האט געשפאנט די פערד, ביג איב געזעסג אפג טשעמאדאנ, אוג זיי (ד. ה. איב) זילנעג געזעסג אפ דער סטויקע אוג געטרוגקעג סליוו־

ניאק אוב זיב געווערטלט מיט דער קוטשעראווער ילדישקע״. — דו פארנעמסט זיב צופיל מיט קלייניקללטג, — האב איב אימ געזאגט אוג אפגעגעבג די העפט. ־־־׳ באהאלט זי, איה וועל זי א צווייטג מאל איבערלייעגעג. — איב האב זיב א קראצ געטאג דעמ האלדז־אוב־יבאקב אוג אוועק צומ שבילדער באשטעלג א נילעמ אג־ צוג אבשטאט דעמ, וואס איז פארלוירג געגאג איג וועג. פוג דאג אב צווינג איה שויג ניט טראכימעב, ער זאל פירג וועג־נאטיצג. ער איז א גרויסער אריגינאל, טראכימ מילבער, אבער וואס ס׳געפעלט מיר איג אימ אמערסטג איז דאס, וואס ער פארמאגט

ני ש ט קייב לאקיילשע פיילקללטג,

¥1 דער פאסטגימיטיק, דעריקער דער פיסגער בארשטש, — איפ צווייפל, צי ס׳האט אימ געגעסג דער גרויסער מייווג אוב פאר־־ פאסער פרג באדשטש, דער העטמאג סקאראפאדמקי,— האט אזוי אפ מיר געווירקט, אז ורעב איב האב זיפ גאב דעמ דאזיקג מיטיקט אופגעפאפט, ביב איה אוואדע א שא צוויי געלעגג אוב זיפ ג געקענט פרג ארט דירג. לוקול אלייג וואלט דא ניט געוועג פליג- קעד. א ריר טאג מיטב פינגער איז שוועד. פ׳פיל, ס׳הייבט אג ווערג פינצטער איג צימער, אוב איה פויל זיפ א קוק טאג איג פעגצטער. אזא מיג צופאל קעג זיפ טרעפג נאד איג דארפ, אוב דאס נאפ א מיטיק א ע די פאסטג־־טעג. איב האב גענומעג טראכטג וועגג מיי ג מאטראס, אבער ווו, ס׳קריפט גארגישט איג קאפ ארית. פאשעט א מאראלע אוב א פיזישע פארגליווערוגג. ס׳איז ארי״יגגעקומעג טראכימ, ער איז א וריילע געשטאגעג לעבב דער טיר, א מיגוט פיגפ האבג מיר שווייגגדיק געקוקט איינער אפג צווייטג, אוב דערמיט האט זיב געעגדיקט אונדזער אאודלעגצ. איב האב זיה דאפקע געוואלט אויסייצעג מיט אימ וועגג דעד דירע, אבער כ׳האב בעשומויפג נישט געקאנט. רואם וואלט א טראכט געטאג אג ארגטלעפער את א פינקטלעכער, בעסעד געזאגט, א מעסיקער דייטש, וועג ער זאל איבערלייעגעג אט די גאלווע דעד- ציילונג ? דו בארבאר אייגער,— וואלט א טראכט געטאג דער מעסיקער דייטש. אוג וועג מיוואלט בא די דייטשג געוועג אזא מיג פיסנער בארשטש, ווי בא אוגדז, וואלט דער די!טש אויב ניט אימשטאנד געוועג עפעס א טראכט צו טאג אוג וואלט גאר

געזאגט, אז דאס איז א גאנצ געוויינלעכע זאה. את צימער האט מעג קויט געקענט זעג עפעס, אוג איכ בת נאה אלצ געוועג אתטער דער ווירקונג פונעמ פאסטנ־־מיטיק, אוג

איה ביב געוועג, ווי ס׳וואלט געזאגט דער פארצי_יטיקער מעליצע- שדייבער, שטומ, ווי א פיש, אוג אומנאוועגלעב, ווי א שטיק האלצ. וואס־זשע האט מיכ ארויסגעבראפט פוב אט רעם שלעפע־ ריקג צושטאנד ? קיינער וועט ניט טרעפג, אפילע דער זגאכער אלייג וועט נישט טרעפג! פרג היגטער דער וואנט, איג צווייטג צימער האט זיפ דערהעיט א יונגע פרויענ־שטימ. איכ האב אופ־ געציטערט, ווי כ׳וואלט זיב פאר עפעס דערשראקג. אז מהאב, האב איכ צוגעלייגט דעמ אויער צו דער וואנט, ט ק ץ ח א זיפ ב אדער ריכטיקער געזאגט, צו רעם ווענטל, אוג ווי מהאב זיב נאר גענומעג איעהערב איג די צויבערנדיקע קלאנגעג, אי ז ארי_ינ איג צימער אנ אפגעריסג אוג אויסגעשמירט קאזאקל אוג איג נאמעג פוב דער באריניע מיה געבעטג אפ טיי. כ׳האב אימ נאר באוויזג צו זאגב, אז איב וועל קרמעג, אוג איג צימער איז שויג אריע טראכימ מיט א לאמטערג איג דער האנט אוג האט מיס

גלי!כ אופגעהויבג אפ די פיס. — צי ווייסט איר, ווער ס׳איז צו אונדז צו גאסט געקו־ מעג?— האט מיב געפרעגט טראכימ אוב האט אוועקגעשטעלט

דעמ לאמטערג אפג טיש. — כיורים נישט, — האב איפ געענטפערט אוג זיב באמיט זליג

גלייכגילטיק. — דער בערליג, וועלכג מיר ד,אבנ געלאזט אפג וועג,— האט ער געזאגט פאשעט, גארניט סוידעסדיק, ווי ער וו אלט עם בא־

•ד דארפט טאי. — סיקעג נישט זייב! דו האסט א טאעס, ־ד־ האב איכ געזאגט אוג זיכ גענומעג אנילנדיק אנטוג. ער האט שווייגנדגק א קוק גע־

טאג אפ מיר, ווי איינער זאגט: צי קעג איכ האבג א טאעס? איכ האב זיכ אנגעטאנ אופמערקזאמער ווי אלעמאל אוג ביג ארוים איג הויפ. איגמיטנ הויפ איז געשטאנעג עפעס שווארצס,

עבלעפ אפ אב עקיפאזש; איה ביב צוגעגאג בעעבטער— ס׳איז ווירקלעב געוועג דעד באקאבטער דארמעז. איב האג בישט געי גלייבט די אייגעגע אויגג, א טאפ געטאב די רעסארג, אויסגע״ שמידט די האנט מיט בלאטע אוג לאנגזאמ, ווי פיוואלט געוואדט

אפ עפעס אויכזערגעווייבלעפס, ביב איב אדייג איג הויז. עפענענדיק די טיר, האב איב דערהערט דעמ שויב באקאבטב הייזעדיקנ געלעכטעד פובעמ ראטמיסטער קורבאטאווסקי. איב ביב זייעד נישט זיכעד אדי!נ איב גאסטצימעד אוב ביב געבליבב דעד־־־ שטוינט: באמ טיי־־טיש איו געזעכזב בלויז די באלעבאסטע אוב מער קיינעד ניט פונעמ צאדטג געשלעכט. איה האב א שאקל גע״ טאג מיטב קאפ דעד באלעבאסטע ארג זיפ באגריכזט מיטג ראט• מיסטער, ווי מיט אב אלטג באקאנטנ, אוב קעגנ מי!נ ודילג האב איכ ארנינגעקוקט איב צווייטג צימער. די באלעבאסטע האט עס באמערקט, זי האט זיפ א קרימ געטאב אוב פארגעלייגט מיר א בעבקל. ווי א פארשולדיקטער שילער, וועמעב מע האט שויב מויכל געוועב, האב איכ זיפ פארזיכטיק אוועקגעזעצט אפב בעבקל אוב ביב די גאבצע צי! ט שווייגבדיק געזעסב אפב ארט. די באלעבאסטע איז געוועב זייער פרי!בטלעכ מיטב ראטמיסטער אוב האט אימ קעגב די וועלטלעכע מאבירב דערלויבט אויסלאכב מי!ב פארטראכטקי!ט; דאס איז מיר בישט געפעלב, אוב איכ האב אויכ קעגב וועלטלעכב מאביר געבומעב די גלאז טיי אוב ארויס איב צווייטב צימעד. דא האב איפ געטראפב דעמ באלעבאס, וואם האט זיפ באפ איבגאבצב ביט אופגעפאפט, ער האט געשלובגעב טרוקעבע סעפערעם מיט טיי. ביט באר א מעסיקער די!טש, באר א רויטער דזשאב־־בול וואלט געבליבב שטייב א דערשטויבטער, דערזעעבדיק, ווי מי!ב קארעוו האט פארביפטעט די כזעפערעם מיט טיי באפ אזא אומגע״ הייער זאטב מיטיק, וואם מיד האבב מיט אימ ארי!בגעשטעלט. אבער אפ מיר האט אט די קלייבע קוריאזע דערשי!נובג ביט גע־

69

מאכט קייג געהעריקג איינדרוק. איב ביב געוועג פארנומעג מי ט דער פראגע, רררהיג האט זיפ אהיגגעטאג די אומבאגרי!פלעפע שיעהייט. א רעטעניש, א געהיימניספולער ספינקס איז פאר מירי אט די אי_ינוווינערנ פוג באוועגלעכג פאלאצ! ארג עפשער שלאפט זי אויב איצטער פארקישעפט אינ איר פאלאצ ? ווו־זשע איז איר אלטע באגלייטערג ? ווידער א ספינקס. אבער אט דער לעצ־ טער ספינקס, אויב מיר וועלג אימ אפילע ניט אופדעקג, וועלג מיר מיטג, לייענער גארניט פארלירג. אוג דעמ ערשטג מוז מעג אופדעקג. איפ האב זיפ דערמאנט איג דער דינינקער פרויעג־ שטימ, וואס איב האב געהערט פוג הינטער דער וואנט, אוג איב, זינדיקער, האב א טראכט געטאג, ווי גוט וואלט געוועג, וועג ס׳איז דא פאראג א שפארתע איג שלאס. אוועק, דו אומווירדיקער געדאנק! איכ ביג אג ארנטלעכער מאג אוג מיט א היפשג פליכ, אוג ניט עפעס א הוסאר, א דאנ״ושואג. נו, איז וואס, אז זי אין א שיינהייט ? מלע קוזינע איז אויב א שיינהייט, איז וואס פאר א טייוול ארט עס. זי קאקעטירט איצטער אוואדע פאת שפיגל, אוג אז זי וועט זיב דערמיט אנזעטיקג, וועט זי זיפ אנטוג אוג זי וועט צו אוגדו קומענ, אונ ניט מיר צו איר. ־ מע האט שוע צוגענומעג די טיי פוג טיש, אוג די באלעבאסטע איז ארויסגעגאג אע טונקעלג עסצימער מיט איר טייערג גאסט, את די שיינהי!ט האט ויה נאב אלצ ניט באוויזג. ווניזט אויס, או וי האט געפונענ, או וי איו נאפ אוא וועג נישט איבעריק אינטערעסאנט אוג געמאלדג, או וי איו קראנק. מארגג וועט אלצ קלאר ווערג. איפ האב שויג געוואלט גיינ את מית געצעלט, אבער כ׳האב געפונענ, או ס׳איו ניט העפלעפ, אוג ביג גע־

בליבג. די באלעבאסטע האט הויב געקייכס מיט איר ליבג קאוואלע־ ריסט אע דעמ פינצטערנ עסצימער אוג האט גערעדט וועגג עפעס

60

א מ**דאמ פרעהטעל, וואס וועט, לויט איר מיינונג, גרע ווערג פת קלנע, אז זי וועט דערזעב אירע גענ?אלע קוללעטשנ.

— אע אזוי קומט עם איר, מאה זיה גישט פאר קייב באשלי״־ דענע, זאל זי זיה נישט םוידעב!— האט זי געזאגט אפ אזויפיל שטיל, אז איב האב פוג דריטנ צימער געקענט העת אלע אירע ווערטער. — הי!נט האב אלה איר געשיקט א מאטאנע, א לעבעדיק שעפעלע. העפלעכקייט את ניט מער, אוב דערעכאגעוו געהייסב דער געשיקטער, זי זאל פארבל״לגללענדלק א קוק טאג אפ אירע ווערק,— דאס רעד אלה וועגג די קוילעטשב. זי איז דאב א פוי־־ לישקע, את די פוילישקעס, ווייםט איר דאה, זיינעג געגלאל אפ אזולנע זאהנ. איה האב געוואלט האבג כאטש א וריטע פארשטע- לונג וועגנ איד מל_יסטערשאפט. איז שטעלט זיה פאר די העפלעכד קייט פת דעד מאדאמ פרעהטעל! זי האט די פדוי אפילע אתת טויער את צו־־ א הויפ ניט אריתגעלאזט, זי האט זי באגעגנט פ

גענומענ מלת מאטאנע; אנ עמעסע וועלטלעהע פדוי!ת טויער ? את אזא בלאטע?— האט צעצולגנ א — אלית ? פ געפרעגט דעד פארווונדערטער ראטמלסטער את זלה שטארק צע~

לאהט. — את ווי האט איר געמיעט ? — האט געפרעגט דל עקזאל•

טלרטע אראטאת. — דאס אלז שרעקלעה!— האט אולסגעשרלגנ דער העפלעהער צוהערער, אונ צופרלת אללנער מיטג צווללטנ, האבג זלל זלה אומ~

געקערט את גאסטצלמער. — קעכנע דו, קעהגע, מלת ליבע קוזינע!— האב אלה א טראהט געטאג, — את נאה א קעהנע א צווייפלהאפטע! דערפאר

אבער אנ צווליפל א פליאטקעמאהעת! אינ גאסטצימער האבנ זיי זיה באזעצט אפ א קושעטקע פוג קוסטארישער אויםארבעטונג אונ האבנ זיב אוועקגעזעצט אזוי

61

נאענט א*יבער צרה צווייטב, ווי עס קעבעב באר זיצב א קוב( מיט א קומא. דעו גאסט האט אראפגעלאזט אפ דער בווסט זייגע האר טע וואנצעס אוג גענומעג טיפזיגיק באטראפטב אייגעמ פוב די מאדנע קנעפ אפ זיע ווענגערקע, וואס האט אימ דערמאגט איג די ניט לאנג פארגאנגענע הולקעם אוב אנדערע הוסארישע טאטג, ארג די גאסטפרילנטלעכע באלעבאסטע האט אוועקגעלייגט אפנ אכטקאנטיקג טישל איר פולע האנט, וואס איז געוועג אנטבלויזט ביזג אקסל, אוב האט מיט א שטומעג מיטגעפיל געקוקט אפ דעמ,

וואס איז, אפ, ערשט ניט לאנג געוועג א הוסאר. ניט נאד איב, נאר אויב סייג בעקאוועדיקער קארעוו האט זיפ געפרייט מיט דעמ לעבעדיקג אויסדרוק פוב דער סאמע אופ־

ריפטיקער פרילנטשאפט. די באלעבאסטע האט צעשטערט די טיפע שטילקייט מיט א טיפג זיפצ, דערגאפ האט זי צוגעגעבג א לאגגדויערדיקג: אב... יא... אוב אפגיפ זיפ געוועגדעט מיט א פראגע צומ געוועזענעמ

הוסאר. — איז עס ריפטיק... אט די ליבע ביים האט אונדז געבראפט איינער א גוטער פדיינט אונדזערער, — זי האט א קרומעג קוק גע־ טאג אפ מיר, - אז מע פארניפטעט קלוימערשט די עפאלעטג. דאס איז אומגלויבלעכ! איפ וועל שויג גיפער גלייבג, אז ס׳וועט קומעג דער ילדישער מאשלעפ, איידער איג אט דער נארישער מייסע.

— אוב איפ אויפ,— האט געזאגט דער געוועזענער הוסאר.-האט זיפ אפגערופג דער האלב־שלאפג־ , ב י ־- אוב איפ או

דיקער באלעבאס. — אוג וואס פאר א זיג האט עס! - האט הייס אוגטערגעפאפט די באלעבאסטע. — דעמלט וועט קייב אייג אנשטעגדיק מיידל ניט כאסעבע האבב, אלע וועלב בלללבג אלטע מוידג, סילדג עפשער א...

וואס זי האט נאפ געוואלט זאגב, ווייס איה בישט.

62

- האט 4*יבערגע1יסנ דער ראטמיסטע1, ווענ1נ* , ט ג א - את ז דיק זיפ צו דעד זנופגעבראפטער פארעיידיקערג פרג די עפאלעטנ, ־־־ וואס פאר אנ אגשטענדיקער מענטש וועט דעמלט אנקומענ אפ מיליטער־דינסט ? רן אס איז עס פאר א פערספעקטיוו פאר *נ אנשטענדיקנ מענטשנ, את וואס פאר א קארלערע פאר אנ אנ־ שטענדיקנ מענטשג ? אנ אבסאליוטע נארישקי!ט ! את ווער האט אי!פ געבראכט אט די נארישע יעד?ע, צי נישט פונ דעמ קירי־ לאווער מאנאסטיר (א דולהויז אינ קיעוו) האט זיפ ארויסגעפאפט אי!ער פריתט ? זאגט, אימ גאטעס ווילנ, דאס איז זייער אינטע־

רעסאנט? ! די קוזינע האט מיט א זיגעריש שמייכעלע א קוק געטאנ אפ איר פארניכטעטג סויגע, דאס הייסט אפ מיד, אונ דעד טיפעש, דער קארעוו מיתער, האט פאשעט אגגעוויזב אפ מיד מיטנ פתגער

אונ האט אויסגעשריגג: ״אט איז ער!״ — דאס האט איר, טי!;רעד, מיט א פינגערהוט וואסער

גענומענ!— האט פראסט געזאגט דער געוועזענער הוסאר, ווענדג־ דיק זיפ צו מיר. ער האט איגגאנצנ פארגעסנ, אז ער איז א וועלטלעפער מענטש, אזוי גרויס איז געוועג זי!נ טרלומפ, את איפ, ווי א פעסטונג, וואם איז בלאקירט פוג אלע זי!טנ, קעדיי ניט אופרעגנ מיט מי!נ אומזיסטנ ווידערשטאנד דעמ שטארקנ סוינע אונ קעדיי א 0אפ מאפנ צו דער גראבער געמייגהי!ט, האב איפ זיפ געלאזט אפ א קאפיטוליאציע את האב געזאגט, אז פ׳האב א

שפאס געטאנ. ־- א גוטער שפאם!— האט אופגעבראפט אויסגעשריגנ ד ער ראטמיסטער דער אראטאר,— אונ צי ווייסט איר מיט וואס עס שמעקט אזא געמייגער שפאס ? - מיט פולווער, געערטער הער! יא, מיט פולווער! את אויב דאם וועט גייג ווייטעד את העפער,

וועט איר אפילע מיט סיביר ניט אפקומענ,

63

על האצז איבערגעפאפט 1עמ אטעמ אוג האט פארג?ך זעצט:

— פאר אזא שפאס, מייג הער, האט יעדער אנשטענדיקער מאג, ארג ררעגב אנ אפיצער שמועסט מענ ניט, יעדער האט פולע רעפט אייפ דערפאר פארלייגג א שפאס א מער שארפנ פונ אייערג,— דאם רעד איפ ררעגב דער שווערד, איר פארשטייט? (א קליינע פאוזע). פאטש איפ טראג איצט ניט אט די איידעלע באצירונג, ד. ה. די עפאלעטג, נאד ורעב דאס טרעפט ניט איב אי_יער הויז,— דא האט ער זיפ געווענדעט צו דער שמיינלענדי־ קער באלעבאסטע, — וו אלט איפ דער ערשטער גרייט געוועג פאר־

לייגג אייפ אט דעמ אויסגלייפ! מיט די הענט איג די קעשענעם האט דער הייסער באשיצער פוג דער איידעלער באצירונג עטלעפע מאל זיפ מיט ־שטאלצ דורפגעשפאצירט איבערג צימעד, דערנאפ האט ער זיפ אפגע־ שטעלט פאר דער שי״יגענדיקער קוזיגע מיינער, האט א דריי גע־ טאג די טוגקל־רויטע שטשעטינענע וואנצעס אוג פול מיט זעלבסט־

צופרידנקייט האט ער א זאג געטאג: — איג אונדזער קולטורעלג ניינצנטג יארהונדערט (ער האט גרויזאמ א קוק געטאג אפ מיר, ווי איינער זאגט: זעסטו!) האבג אפילע די טערקג, די פערסלאגער אוג די כינעזער אנגעטאג עפא־ לעטג. אוג מיד דינעג, דאפט מיד, ניט קייג אזיאטישע בארבארג, נאר, גאט צו דאגקעג, אייראפייער, אויב איפ האב קייג טאעס

ניט. ניט אזוי,ימאדאמ? אלס א סימעג פוג האסקאמע האט די מאדאמ א שאקל געטאג מיטג קאפ. זי האט מיט דער האנט א פאטש געטאג דעמ מאטראצ פוג דער סאפע אוג האט געזאגט: ביטע, פילייפט ווילט איר זיפ זעצג? דער אראטאר האט זיפ ניט אפגעזאגט אוג אונטער דער טאמע נאז פוג זייג פרי_ינדנ האט ער פארויפערט א שטארק גרויסע

64

בדותע מיגארע את ויה צעלייגט, ווי ברייט עד האצז נאד געקענט, אפ דעד שמאלער סאפקע.

איה האב זיה פארלוירנ את ניט געוווסט, וואס צו טאג מיט זיה. איה האב שטענדיק געוווסט, ווי ערנסט אלע שיינהייטג פאד־ געטערנ די עפאלעטג, באזונדערס מייג קוזינע, אבער אזוי בלינד זיה בוקנ דעמ פליטערגאלד - דאס באגעגנ איה דאס ערשטע מאל את מיי נ לעבג. הייסט עם, אז ביז יענעמ אוונט האב איב נאב ניט באגעגנט קית עמעסע יעפייפיע אונ קייב עמעסנ הוסאר! אבער רואם זאל איב איצטער טאג מיט זיב ? דערווייזנ די אייזלענ, אז זיי זי_ינענ אייזלענ, דארפ מענ אלית כאטש אפ האלב זית אג אייזל; דאס איז אנ אומשטרייטבארער עמעם, וואסדזשע זאל איה פארנעמעג ? נעמעג די היטל את אוועקגית את מית צימער ? דאס וואלט שות געוועג צו היימיש, דאב האב איה גענומעג די היטל איג די הענט, את, ווארטנדיק אפ א גליקלעכנ געדאנק, ביג איה, ווי א שעמעוודיקער שילער שטייט פאר די עקזאמענאטארס, געשטאנעג פאר דער טיר את געה׳ ייט את די הענט די היטל, ווי כ׳וואלט פת דער היטל געוואלט ארויסבאקומענ אנ ענטפער אפ א האפערדיק פארגעבענער פראגע. כ׳רעכג נישט, אז דאס איז גע־״ טאג געווארג מיט א מייב (אפ דערופ וועט איר ניט סטי_יענ קייג העפלעכקייט), דאב האט זי אליינ, ד. ה, מיי נ קוזינע, מיה ארוים־ געפירט פת מית פארפלאנטערטער לאגע. זי האט איבערגעביטנ דעמ פראנט: זי האט געלאזט איר ווילד פי!ער, פדיער ווזוואדב״ ווייז, דערנאב מיט א גאנצג דיודיזלאג איבער דער שוצלאזער מאדאמ פרעכטעל. אט די יעזויטקע, ווי מי! נ קוזינע רופט זי, איז, ווליזט אויס, אנ אגשטענדיקע פרוי, ווליל מית קוזינע האסט זי. את איב ביג צופרידג געוועג, וואס זי האט אפ אנ אנשטענדיקעד פדוי אנגעווענדט אירע גיפטיקע פיילג אוג מיה ארויסגעפירט פוג

באלאגערטג צושטאנד אפג פרי״יעג פעלד.

65 1 4 1 - 5

איה האב זיב אונטערגעמונטערט אוג געגומעג טראפטג, ווי רוקט מענ זיב אפ, איז צו מיר צוגעגאג דער באלעבאס מיט א נאריש שמייכעלע, מיב א קלאפ געטאג איבערג אקסל אוג גע-

•ו- זאגט :

— וואט, ברודערל, ביסט אריינגעפאלג! אט זעסטו, פריינט מיינער, אפ ווייטער זי! פארזיכטיקער מיט אזעלכע נייסג אוג דעריקער — אוג מיט א נידעריקער שטימ צוגעגעבג, — דעריקער מיט די קאוואלעריסטנ. דאס איז ניט קייג שעמעוודיקער אוילעמ. — איצט זע איב אלייג, אן זיי זיינעג ניט שעמעוודיק, אבער איב זע שויג שפעט, -־ האב איב אימ שטיל א זאג געטאג, בא־ דאנקט אימ פאר דער פריינטלעכער אייצע אוג זיב געווענדעט צו דער באלעבאסטע. איה האב זיב פארנויגט את געוותטשג א

גוטע נאכט. — את וועטשערע? - האט זי געזאגט.

— איב עס קיינמאל ניט קייג וועטשערע, - האב איה גע־ זאגט א ליגג. אזוי ווי איב האב ניט פארמאגט קייג וואלפישג מאגג את ניט קייג מאגג פוב א פארעצ, האב איב געמוזט גייג

אפ אזא שטיקל. — את סארא פירעשקעס מיט ציבעלעס ארב שוועמלעב! פא־ שעט גענלאל! — האט זי געזאגט את געמאכט די גאסטפריתט־ לעכסטע מינע. אבער איב האב זיב אפילע פוג די גענלאלע פי־ רעשקעס אפגעזאגט. את דער וועלטלעכער קאוואלעריסט האט בא־

מערקט, אז כ׳בת א גרויסער אריגינאל. — א מאנאכ! — האט געזאגט דער באלעבאס.

אוג די באלעבאסטע האט זיפ פויל אופגעהויבג פת דער סא־ פע את מיט א צויבער־שמייכעלע האט זי שטיל ארויסגעזאגט:

— א טשודאק! (ד. ה. — א טיפעש). איפ האב יעדערג פוב זיי א גויג אפגעגעבג פאר די ליבע

66

עפיטעטג, האב פארלאזט מייגע וויציקע מיטשמועסער אוג אוועק איג מייג טונקעלג געצעלט.

¥11

כ׳ביג אריע אע מיי נ צימער אוב זיפ אפגעשטעלט לעבג דער טיר, קעדיי זיפ זאט אגקוקג איג א רעמבראגדישג בילד. טראפימ מיעעד האט פארקרייצט די הענט אוב זיי אוועקגעלייגט אפג שטאדק גרויסג אפעגעמ בוה את דעמ קאפ אפ די העבט אוועקגעלייגט את אי ז זיפ דליק געשלאפג. די אגגעברעגטע ליכט האט קלימ באלליכטג דעמ צימער, אלג די ארלמיקע זאפג זיינעג קימאט פאר- שולתדב את דעד דורפזיפטיקער פינצטערניש: א זעלטענע קאפר בינאציע פת שייג את שאטג האט זיפ צעגאסג איבערג גאנצג בילד. איכ ביב לאנג געשטאנעג אפ אית ארט אוב ביב באצליבערט געוועג פלג דער אליסערגעלליתלעפ שיינער הארמאגיע. איכ האב מלירע געהאט זיפ א ריר טאג, מליו ע געהאט אפילע אב אטעה טאג; ווי א לופט-שפיל איג סטעפ ווערט פארשולתדב בא א לייכט וויגטל, פונקט אזוי, האט זיפ מיד אויסגעוויזג, וועט פוב

מייג אטעמ פארשווונדג ווערג אט די גאנצע שייגקייט. אז פ׳האב זיפ ביז מיד אגגעקוקט את דעמ אימפראוויזירטג בילד, בת איפ שטיל צוגעגאג צומ טיש, פ׳האב מיט באדויערונג אפגערייגיקט די ליפט את אופגעוועקט טראפימעג. ער האט עפעס געבורטשעט פוג שלאפ, איפ האב אימ געפרעגט, וואס ער רעדט,

אוב ער האט קלאר את לאנגזאמ איבערגעלייענט; ״דאם אויג איז אב ארגאג, וואס דינט אלס דורפפירער פרג

שייג־אייגדרוקג׳/ — וואס לייענסטו ? — האב איפ בא אימ געפרעגט; ער האט איבערגעפאוערט די זעלבע פראזע את מיט דעמ זעלבב טאג. איפ האב אימ א קוק געטאג את פאנעמ: די אויגג זיינע זיתעג גע-

67

1ועג פארמאכט. ער איז געשלאפג. איצ האב געוואלט אויספרוווג, צי קענ זיפ באוועגג א מענטש פת שלאם, כ׳האב אימ גענומענ פאר דער האנט, קעדיי אימ דורכפירג איבערנ צימער, אבער ער

האט זיפ אופגעפאפט. — וואס האסטו געזעג את פאלעמ ? — האב איפ אימ גע-

געפרעגט, — ארנדוער וווינונג אי נ קלעוו. — האט ער געעגטפערט.

— אוג וואס האסטו געלייענט? — טייב פיזיקע.

— את וואס האסטו געלייענט פארג שלאפ ? - האב איפ ווי־ דער געפרעגט בא טראכימעג, קוקנדיקיאפ א קלייג צעעפנט

ביפל. — דאס לעבג את די ליידג פונעמ הייליקג ליידנדג יעווסטא־ פיא פלאקידא, — האט ער געענטפערט את א רילב געטאג די

אויגג. ער האט געקוקט אפג בוב אוג צוגעגעבג: — אוג איפ האב געמיינט, אז מיר זייגעג את טאראשטשע

אפ דער סטאגציע. — אומויסט האסטו אזוי געמייגט, — האב איפ געזאגט, אויס־

טוענדיק זיפ. — איצט זע איפ אלייג, אז אומזיסט.

— וודזשע האסטו געקראגג אזא גרויס בופ? — באמ ארטיקג גאלעפ.

— ביסט דעג באקענט מיט איט ? ־- איפ ביג הי_ינט געוועג באמ אווגט־געבעט. פיהאב זיפ בא־ קעגט מיט איט את האב געבעטג עפעס א ביפל צוט לייעגעג, ה§ט ער מיר געגעבג ״דאס לעבג פרג די הייליקע פאטערס׳/ אט

טאקע דאס, - האט ער צוגעגעבג, אנווייזגדיק אפג ביפל. — דאס איז גוט, וואס דו האסט זיפ באקעגט מיטג גאלעפ,

68

אוב גוט, וואס דו האסט געקראגנ אזא הייליק ביכל, אבער צי ד״אסטו זיג ניט דערוווסט רועגב די געסט, וואס זיינעב געקומענ

את בעדלת? — האב איב ווי צופעליק געפרעגט. * — ווי״זשע, איה האב זי כ דערוווסט, — האט ער געעגטפערט מיט זעלבסטזיכערקייט, — מיר האט ביז דעד מינדסטער קלייגי״

קייט דערציילט זייער הויכער לאקיי. ענדלעה האב איב אופגעדעקט דעמ קוריאזנ אונ געהיימענ פארהאנג, — האב איב א טראכט געטאנ את האב געפרעגט בא

טראכימענ, ווי צופעליק, פארבניגייענדיק: — וואס־זשע האט דיר ביז דער מינדסטער קליעי קייט דעד-

ציילט דער הויכער לאקיי ? — זיי זיינעג געפאת קייג קיעור אפ די קאנטראקטג, — איכ האב אגגעשטרענגט געהערט, — אוג דארט זיינעג זיי פארבליבנ ווינטעת. די פערטע פאסטוואב האבנ זיי אפגעפאסט את לאוורע, את אפ דער פינפטער וואב ־- ארויסגעפאת פת ק?עוג אינ ווא־ סילקאוו האבנ זיי אוועקגעשטעלט זייער בערלינ אפ רעדער, זיב

דערווארט אפ דער בלאטע את אוועקגעפאת ווייטער. — צוליב וואסיזשע האבנ זיי געווארט אפ דער בלאטע? צו״

ליב רואם ד.אבנ זיי זי באדארפט ? — כ, ווייס נישט, אזוי האט געזאגט דעד לאקיי!-האט נאלוו

געענטפערט טראכימ אונ האט פארגעזעצט זיע דערציילונג. — את אהער זיתעג זיי אריתגעפאת קעדיי איבערלאזנ דעמ בערלת, ביז די בלאטע וועט כאטש אביסל אויסטריקענענ, ווי1ל מיטנ שליאב ורעלב אימ פת ארט ניט דירג אפילע צעג פאר אקסנ את זיי מוזג מארת זית אינדערהיימ ; זיי וווינענ ערגעצ דא ניט ווייט, כ׳האב פארגעסנ, ווי ער האט אנגערופנ דאס דארפ. דאת את א רועלב זיי זיב מארת איבערזעצנ איג א בריטשקע את פ

זייער דארפ,

69

— יא, כ׳האב שיר ניט פארגעטג, — האט ערגעואגט אוב זיב אפגעשטעלט (אט איצט, האב איה א טראכט געטאג, וועט זיב א גאט טאג די גאנצע עסעגציע פוב דער דערציילונג). - דער פא־ רעצ וועט פארג רייטנדיק, אוב זיי וועלב פארג אינ בריטשקע. י

— וועד זיי?— האב איה געפרעגט מיט אוטגעדולד. — דער לאקיי מיט די פריצטעט, — האט ער רדלק געואגט ן ער איו אפגעגאג את א ווינקל את געגומעג פאגאנדערלייגנ די זאכב

את בעטג ויה דאס געלעגער. — נו, את ווייטער וואט?— האב איכ איט געפרעגט מיט

פארדראט. — גארנישט,— האט ער געענטפערט וייער דויק.

— אוב ווער־ושע איו די יוגגע פאני אוב די אלטע, וואט ויתעג געפארג את בערלת?

— כ׳ווייס נישט, כ׳האב נישט געפרעגט — האט טראכיט גע־ ענטפערט מיטג ועלבג טאג את האט איבערגעלייענט א טפילע ״געלויבט איו גאט״. ער האט איבערגעציילעמט דעט צוקאפנס

פוב געלעגער את ויכ געלייגט שלאפג. איכ האב נאר א קוק געטאג אפ איט את טער גארנישט.

— גוט האטטו זיה דערוווטט, ביו א הערעלע, דו וואלטט נאה באדארפט דינעג בא עפעס א דאג־ושואג, את ניט בא מיר, — האב איכ א טראכט געטאג. כ׳האב ויה אויטגעטאג אוב נאכגע־

טאג וית קלוגג בנישפיל. הינטער דער וואנט איו געוועג אתגאנצג שטיל. איב האב ניט געקענט שלאפג. וואט־ושע וועל איב טאג? אגעוו, האב איכ ויכ דערטאנט וועגג ״>!מ״ק060 08*>ק¥10[י1| כ׳האב ארויטבאקוטעג פוב טשעטאדאג דעט נוט. 1 את געגוטעג בלעטערג. אפ דעט רעיעפטער פת די אומגליקלעכע פארווונדעטע האב איכ ויב אפ־ געשטעלט, ווי אפ עפעס רירנדיקט את צויבערלעכם. לאנג האב

70

איה ניט געקענט אפרליסנ די אויגנ פרג דעמ רעיעסטער, אדעד ריכטיקער געואגט, פרב דעמ העלד, פונ דעמ גרויסמוטיקנ מאט־ ח*ס. איה האב שוע אנגעהויבנ פילנ די אנגענעמקניט פת דדימל. כיהאב שוינ געוואלט אוועקלייגנ דאס ביכל את אויסלעשנ די שית, אבער ס׳איז מיר א שאד געוועג זיב שיידנ מיט דעד דורב־ ויכטיקייט פוג דער האלב־פינצטערניש, וואס האט זיב געשאפנ דורה דעד אנגעברענטער ליפט. איה האב אנגעהויבנ פילג די ווונדערלעכע אנגענעמע מיט צווישנ שלאפ את וואכואמקייט. את דעד דאויקער הארמאנישער האלב־־טונקלקי״יט האב איב מיט מית פאנטאזיע געזוכט קימאט מיט פארמאכטע אויגנ עפעס א שוואב־ באלויכטענע זאב, אפ וואס קענענ אפשטעלנ מי_ינ דיע, וועלכע ווערט אויסגעלאשנ. די טונקלקי״יט איו געווארנ אלצ געדיכטער את די שית־״אלצ שוואכער. מיתע וולעם האבנ זיב אלצ דער־ נעענטערט איינע צו דער צווייטער אונ ענדלעב זיב צונויפגע־ גאסנ. די טונקלקי!ט איז געווארנ דורכזיכטיקער אונ ליכטיקער, אונ את דער טיפ פת דעד דאזיקער בלאס־בלויער האלבשי_ינ האט זיב קוימ צו מערקנ באוויזב א האריזאגט, א טונקעלער, א ברייטער, א גלי״יכער, ווי מע וואלט אימ מיט א ווירע אונטער־ געשטרי״לפט, אונ הינטער דעמ האריזאנט האט גענומענ שטיל את לאנגזאמ זיב ווי״יזנ א שוואכע ראזע שית, די שית האט זיב באלד פארגרעסערט את באקומענ א גרוי־טונקעלנ טאג. דער הא־ רלואנט איז טוגקל געווארנ, את סיהאט זיב פוג דארטנ געהערט א גערולש, וול אלנ א סאסנע־־וואלה אלב האב גענומענ הערנ אונ וענ. נאב א מלנוט, אונ דער גערולש אלו געווארג שטארקער את דעד הארלזאנט טונקעלער. נאה א מלנוט, אונ אלב האב שות געהעדט ניט קיינ אומבאשטלמטנ געדולש, נאד א שרעקלעכנ גע־ שריי פת עפעס א בייווותדעד. די שית איו געוואדנ העלעד אוג האט באקומענ א גרוי־מילכיקג קאלאריט. פת הינטעד דעמ

71

טונקעלג אומענדלעכג האריזאנט האבג זיה ווי אב אומענדלעכע וואנט מיט פאנטאסטישע קופאלג לאנגזאמ געהויבג די וואלקנס. זיי האבג זיב געהויבג אלצ העכער אוב העכער אוג פארלולרג זייערע קאלאסאלע ווונדערלעכע פארמעג אוב איבערגעגאג איג א טונקל־גרויער מאסע פיג אומענדלעכנ שעטעב. איבערג האריזאנט איז געווארג ליכטיקער אוב שטיל. אומבאמערקט אוב שטיל האט זיב פרג סאמע האריזאנט אופגעהויבג א שטארק גרויסער, ווייכד זילנערנער קי!לעכ, רואם איז נאד מי ט אייג אנדים ענלעב גע- וועג אפ דעד זוג. די שייב איז אומעטומ דורכגעדדונגעג ארג האט פארענדיקט דאס שייגע ארג שרעקלעכע בילד פוגעמ יאמ אונטער דעמ נאמעג ״א פראלאג צו א שרעקלעכג געוויטער״. דעד בלא- סער קי1לעכ האט זיה געהויבג אלצ העכעד אוב העכעד ארג איו געווארג אלצ בלאסער אוג בלאסער, אוג עגדלעב האט ער זיב ווי צעשווומעג אוב פארשווונדג איג דער מילכיק־גיויער מאסע. דער געוויטער האט גערעוועט איג דער לופט, ווי מיליאנעג בייזוווג־ דערס, וואם מע קעג זיי ניט זעג. אפג פאג פוג טונקעלע וואלקנם האבג געפינקלט סטייעסווייז וו ניסע פייגל-מארטינעם, אוב אפ די ווי!םע פעלדוג האבג זיב איג לאנגע רייעג אויסגעזעצט, ווי ני_י־ געריקע צושויער, שווארצע באקלאנעס. דער רויש פוב געוויטער האט זיב אראפגעלאזט אפ אייג טאג גידעריקער אוג איז געווארנ שוואכער, ווי א פלי!סיקער באס באמ סאפ פוב גאטדינסט. איג דער געדיכטער אוג שטילער אקטאווע פרג געוויטער האב איה דערהערט די אומעטיק־צעצויגענע מעלאדיע פוג אונדזער פאלקס־ ליד, די דומע וועגג אלעקסייעג דעמ פיריאטינער פאפאוויטש. די מעלאדיע איז געווארג העכער, די ווערטער - קלארער אוב ענד״ לעב אזוי בוילעט, אז איה האב געקענט אונטערהאלטג דעמ זיג- גער אי מיט דער שטימ אי מיט ווערטער. אוג איה האב נאה-

געזאגט פאלגנדיקע פערזג;

72

אפ דעמ יאט דעמ נלויענ, אפ א שטייג א ומיסג שטייט א פאלק א קל$רער אוב ער יאמערט,

אפ רעם יאט דעמ בלויעב ק1קט ער, ששארט ער, אוב אפ רויב פרג יאבו אלצ ווארט ער, ווארט ער.

די מעלאדיע, וואס איב האב אנגעהויבנ זינגענ, גייט איבער איג א רעטשיטאטיוו אוג ווערט לאנגזאמ איתגעשטילט, ווי האפענונג- לאוע קרעכצנ פרג אג עלנט שטארבנדיקג אומגליקלעהנ. ענדלעב אין דעד רעטשיטאטיוו אנשוויגנ געוואות, את פת הינטער דעמ גרויסג פעלדן אפ דעמ בארגיקנ פייכטנ ןאמד גייט ארויס טראכימ את פירט א הויכנ איתגעבויגענעמ בלייכג אלטיטשקנ מיט א בארד, וואס איז ווייס, ווי שניי, איג א בלויעב קאפטאג את את א שווארצער הויכער שמויסענער היטל. את דער רעכטער האנס באם אלטג געפינט זיב א שטעקנ, מיט דעד לינקער האלט ער צו עפעס ענלעכס אפ א קאסטנ, וואס אין באדעקט מיט דער פאלע פונעמ לאנגג קא&סאג. דאס אין אומבאדיגט א לירניק, אדער א קאפזאר. וור־זשע האט געקענט טראכימ אינ אןעלכע טעג באגע־־ גענעג אט דעמ געטלעכג מענטשנ ? — אןוי האב איב ןיכ אלייב געפרעגט.— ער ווייסט, דעד כיטרער, וואס איב דארפ, ער האט אימ ארויסבאקומענ, ניט געקוקט אפ דעמ פרייטמן פרג מארמי־-. רער־וואב. אן איב האב זיב אנגעהויבנ אופמעדקזאמעד צוקוקב, האב איה דערזענ, אן דאס אין געוועג גיט קיינ קאבזאר, נאד דעד שאטלאנדישער קייזערלעכער בעטלער, וועמענ ס׳האט אןוי לעבעדיק באשריבנ וואלטער סקאט אינ זי!נ ״אנטיקווארי״. אין ודזאזוי אדום - פרעג איב ווידער זיב אלית — אין עס פונ שאט־ לאנד קיינ בודישטשע געקומענ א קייזערלעכער בעטלער את צד ליב וואס? סי_ידנ אן ער אין אדיינגעפאלג את געפענקעניש אוני־ טער סעוואסטאפאל. די ענגלענדער זיינעג דאב אג אריגינעל פאלק: את מילכאמע זאת זיי זיפ נישט אפ פרג היימישנ קאפד

78

פארט. דאס האב איה געהאט א טאעס,—סיאיז געוועג אב עמע- סער לירגיק. ער האט זיפ אוועקגעזעצט לעבג דארמעז, אוועק־ געלייגט די לירע אפ די קגי אוב האט זי גענומעג אגשטעלג, אוב טראפימ האט זיפ אגגעבויגג אוב רוימט אימ אפג אויער: ״וועגג איוואס קאגאווטשעגקא זינגט, פעטערל״. דער אלטער האט שטיל א שאקל געטאג מיטג קאפ, א דריי געטאג די ראד פוג דער לידע, א שפיל געטאג א פרעליודיע אוב אגגעהויבג מיט א רעטשיטאטיוו אג אומעטיקע ראפסאדיע: יועגג גוטג ריטער איוואג קאנאווטשעג־ קא. דאס פענצטער, ד.ה.~ די שויב פוג טירל פוג דארמעז האט זיפ אראפגעלאזט. דער גרינער פארהאנג האט זיפ אופגעהויבג אוב באמ פענצטער האט זיפ באוויזג א זעלטג שייג פרויענ־־קעפל

מיט גרויסע שווארצפיינעוודיקע אויגג, אביסל פארשלאפענע. איפ האב א ציטער געטאג אוג זיפ אופגעפאפט. איג צימער איז שויג געוועג פארטאגלעפיגרוי אוב ס׳האט שטארק געשטוגקעג פוג דער אויסגעלאשעגער פיילעוועגער ליפט. איפ האב #פגיפ אגגעטאג די שטיוול, דעט רעגגמאגטל, די היטל אוב ביג ארויס איג הויפ. דער פריליגגדיקער פרימארגג האט געשי_יגט איג זייג פולער שייגקייט. פוב טויער האט זיפ איג פעלד אוועקגעשלעפט א בריטשקע מיט צוויי פאסאזשירקעס, ס׳האט זיי באגלייט א ריל־

טער איג א וועגגערקע אוג איג א מאדגער היטל. — דאס זי!נעג זיי, אומבאדיגגט זיי, — האב איפ א טראפט געטאג, קוקגדיק אפ דער בריטשקע, וואס האט זיפ דערווי!טערט. געזעגג זיפ מיט דער פיטרער האפעגוגג!- האב איפ א שעפטשע געטאג אוב ביג אוועק אגטקעג: דעמ שויג וואפגדיקג באלעבאס. גאפדעמ ווי מיד האבג זיפ באגריסט מיט ווערטער אוב גע־ געבג אייגער דעמ אגדערג די העבט, האט ער מיר פארגעלייגט א שפאציר איבערג פארק— אזוי האט ער אנגעיופג דאס קלייגע וועלדל פוג אלפעס אוב דעמבעס, וואם איז געוועג איבערגעשגיטג

74

מיט א שמאלער דדייאדשיניקעד האלעווע; דאס האט מעג גע- רופג די גדויסע אלייע. מיד האבג נאלאנסירט איבער די פאנאג״ דערגעלייגטע ברעטער אוב האבג ויה קוים דערקליבג צום טירל פוג דעד אוויגעדופענעד אדקע. די אלייע איו געוועג טדוקג אוג אפילע באשאטג מיט צעמאלטנ ציגל, נאד אוויווי וי איו געוועג וייעד שמאל אוג די צווי!גנ ויינעג געוועג ניט אפגעשניטג, האבג מיד ניט געקעגט גייג האנט נא האנט, נאד געמווט גייג איינעד נאכג אגדעדג אוג דעריבער, הייסט עם, ניט געקענט דיידג אפי~ לע וועגג וועטעד. אוויאדומ האט מנע באלעבאס געשוויגג, אוג איה האב אויסדדיקלעה געהערט, אוג העדנדיק וייג קלוג שווניגג האב איב געטדאכט: פריער האב איה געטדאכט וועגג דעד גע־ היימניספולעד שיינהייט, דערנאה וועגג מייג העלד דעמ מאטראס איג דערנאה וועגג דעמ, וראם איכ האב געועג איג כאלעמ די פאריקע נאכט — דעד יאמ, דעד געוויטער. דאס איו אלצ פאדביי, די געדאגקעג מייגע האבג ויה אפגעשטעלט אפג לידניק. ניט קייג כאלעמ, נאד די וואר אליע, ווי מע ואגט. איה האב געווכט מייגע הענעטשקעם, אוג ויי שטעקג באמ גאדטל$ איכ האב גע־ ווכט א מוסטער פאר מי!נ צוקונפטיק וועדק אוג געווכט ערגעצ, דער טייוול ווייס ווו; כ׳האב איבערגעקליבנ איג ויקארג אלע ליטעראטורג פו נ די געבילדעטע אלטע אוג נייע פעלקער, אכוצ דער סאגסקריטישער ליטעראטור אוג מניג באליבטער • אייגעגער

. ליטעראטור. טשודאקעס וי!נענ מיד, בעסויכעמ אויב איה! נישט לאנג דעריג האט עמעצער שריפטלעב פארגלניכט אוג־ דוערע, ד. ה. די אוקראעישע היסטארישע געואנגעג מיט די ראפ־ סאדיעס פוג כיאסישג בליגת, דעמ פאטרלארכ פוג דער עפישער פאעויע. איה האב געלאכט פוג אוא גייוועדיקער פארגלניכוג^, אוג איצטער, או כ׳האב ויכ פאנאנדערגעקליבג אוג עם צעקניט, פיל איה, או דעד פארגלימנער איו גערעכט, אוג איב פוג מייג

15

זיל ט ביג גרייט פארגרעסערג זללנע פארגלניכונגעג. איה האב גע־ לללענט גנעדיטשעס איבערזעצונגעג אוב האב אויסגעלייענט, אז בא האמערג איו גאר ניטא קייב ענלעכם אפ אונדזערע היסטא־ רישע געזאנגענ־עפאפייעג, ווי לעמאשל, די געזאנגענ פו נ איוואג קאנאווטשענקא, פוב סאווא טשאלי, אלעקסיי פאפאוויטש פיריא־ טתסקי, אדער דאס אנטלויפג פוב די דרי! ברידער פוב אזאוו, אדער סאמוילא קישקא, אדער, אדער— ס׳איז זיי נישט איבערצו־ ציילג. אוב אלע זיתעג זיי אזוי דערהויבנ־פאשעט אוב שייג, אז רועג דעד כלאסישער בלינדער וו אל ט אופגעלעבט אוב אויסגעהערט אייגעמ פוב די דאזיקע געזאנגעג פת פונקט אזא מלג בללנדג קאב־ זאר, ווי ער, וואלט ער אפ שטיקלעכ צעבראכג זליב קוישעלע, וואס הייסט לירע, את וואלט אנגעקומעג פאר א זאקטרעגער צומ ארעמסטג לירניק אונדוערנ את וואלט עפנטלעכ אנגערופג זיב אלייג אלטער נאר. אבער צומ באדויערג! איצטער מוז איב זיב אזוי אנרופג, ערשטנס, דערפאר, וואס כ׳האב געוואלט נאכמאכב, אונ, צווייטנס, דערפאר, וואס אלפ האב ניט געוווסט, וועמעג נאכצו־ מאפג. ווו אי ז די סיבע פוב אזא זעלבסט־אומבאוווסטזיניקייט ? קלאר ווו — את שול. את שול לערנט מענ אתדז אלצ, אלצ, אכוצ פארשטיינ דאס אייגענע ליבע ווארט. א, די שול, דל שול! ווי שולט מענ דיב גיכער איבער! איב ווייס, ווי מע טוט עם, אבער איב •ווייס נישט, וויאזוי טוט מעג עס אפ, אז די קוויגע מייגע זאל נלשט דערשמעקנ רדעגב מלת כלטרענ פראלעקט, זי וועט מיב דאג פארשעלטג, ווניל לויטג געדאנק פרג אט דעמ כיט־ רעג פראלעקט דארפ מעג זל דל ערשטע אלס מוטער אוועקפירג את שול, דערצו נאפ איג א גוטער שול. אוב נאפ איר די איבע־־ ריקע מוטערס, וואס זיתעג ענלעב אפ איר, אוב וועגג די פא־ טערס איז אוואדע ניטא וואס צו ריידג. דעריקער, וועגנ מניג

קארעוו. איז עס דעג ניט קייג טיפזיניקער פראיעקט?

76

דו ניט דאנקבארער,- וועט אב אופגעבראכטער זאגג דעד אתטלעכער לייענער. אויב דו האסט שוע צעטראטנ די הייליקע צוימעג פת קרויוועשאפט אוג פריתטשאפט, אי! דערמאנ זיב ררעגב נעכטיקנ מיטיק; דערמאג זיב, וועמענ דו דאדפסט באדאנקענ פאר גאסטפריינטלעכקניט; דערמאג זיב, קעגנ וועמעג דו זוכסט מיטלענ, אפ וועמעג הייבסטו אופ די האגט. — נישט גוט, איכזע אלייב, אז כ׳טו נישט גוט, כאטש מיי ג פראיעקט וו אלט מעג גע׳״ קענט אויספילג, אבער ער איז צו שטרענג, אומענטשלעב! אבער צומ באדויערנ, ער איז דער איינ-אונ־־־איינציקער את איז אומבא-

דינגט נייטיק. נאכג שפאציר איבער דער דרייארשיניקער האלעווע, - מע קאג נישט זאגג, אז דער שפאציר איז געוועג אנ אנגעגעמער, אבער מע קעג זיכער זאגג, אז ער איז געוועג אנ אריגינעלער,— האט מיר דער באלעבאס פארגעלייגט זיב דורכגייג איבער די שטאלג את שייעיג, וואם ער האט ניט לאנג אויסגעבויט לויטג אויסלענדישג מוסטער, רואם איז געוועג אפגעדרוקט את עפעס א זשורנאל. ניט געקוקט אפ אזא שיינער רעקאמעגדאציע, האב איב זיב אפגעזאגט פרג באטראכטג די מאנומענטאלע געביידעם. ניט זעעגדיק אט די געבי!דעס, האב איב געהאט וועגג זיי א קלארע פארשטעלונג, - דאס זלינעב געוויס הינטישע קאנורעס את ניט קייג שטאלג אוג שייערג. ברודערל, וראם פאר א מוסטער ס׳זאל ניט זי!נ, וועסטו אימ איבערמאכג אפ דילג מוסטער. מיע נעבעכד דיקער קארעוו איז אינגאנצנ אויסגעגלייכט את אוימגעפרעסט. מיינט נישט, אז די וועלטלעכע בילדונג האט דא געווירקט. ס׳הייבט זיפ ניט אג: די אלמעכטיקע גאטור אלית האט אימ גע־־ מאכט פאר אזא טיפעש. קייג אייג שטריב, קייג סימעג פוג קייג ניט״גלאטקייט, קייג אייג פלעקעלע — מיט אייג ווארט קייג אייג ואה, פאר רואם מע זאל זיב קענעג אנכאפג את דערגייג צו, זאל

77

זית, א נעבעפדיקער זעלבשטענדיקייט פת פאראקטער. אנהייבנ* דיק פוג די לאקירטע שטיוול ביז דעמ שמאלג פלאטשיקג שטערב— איז אלצ גלאט. מע וואלט געקאנט זאגג, אז ער איז א גארגישט, ורעב ער איז ניט קייב גוטבאזיצער, ורעב ער פארמאגט נישט עטלעכע הונדערט געפאשעט פראוואטלאותע קנעפט, אוב וועג ער וואלט ניט געוועג קייג גוטבאזיצער אוב וואלט געבויט זיינע שטאלג אוב שייערג, ווי מע בויט זיי געוויינלעפ, פאשעטע, פראסטע, אוג גערוימע, נאד ער טוט עט פונקט פארקערט: אויטטערלישע אוג קלייניטשקע אוג נאר אפ אייג יאר, דעריקער קלייניטשקע. אנהייננדיק פוב פארק אוב וואלד־וועג, איבער וועלכנ מע קאג גייג נאר אייגציקווניז, אוג ענדיקנדיק מיטג שטוב־מעבל אוג פאלשג ציפערבלאט, וואט איז אנגעמאלט איג דרניעק פוג פראנטאג, — איז אלצ בא אימ געמיינ אוג קליינלעפ, נישט פעטט אוג אויטער־ געוויינלעפ מלעט. אט דאט איז דער איינציקער שטריפ איג דעמ דאזיקג מענטשנ, אפ וועלפנ ט׳קעג זיפ אפשטעלג דאם אויג אפילע פוג א ניט־אופמערקזאמעג מענטשג. מיר האבג געזאגט איינער דעמ צווייטג ״צומ ווידערזעג״ אוב האבג זיפ צעשיידט;

ער איז אוועק איג דינע קאמערט אוג איפ איג מי_ינער. ארי!נגייעגדיק איג צימער, ד. ה. איג קעמערל, האב איפ אופגעוועקט טראפימענ אונ אימ אוועקגעשיקט איג דארפ זופג א וווינונג פאר זיפ, אוג אלייג, ווי פ׳ביג געוועג איג די שטיוול את את רעגנמאנטל, האב איפ זיפ אוועקגעלייגט אפג בעט את, ווי ט׳טרעפט זיפ נאפ א פרלעג שפאציר, בת איפ אנשלאפנ גע־ ווארג. א דאנק די העפלעפע באלעבאטימ, זיי האבג מיפ ניט אופגעוועקט צו טיי. איפ וואלט אזוי אפגעשלאפג ביזג אוונט, ורעב טראפימ, וואט האט זיב אומגעקערט האלבטאג־צו פוב דארפ, וואלט מיפ ניט אופגעוועקט. ער האט געזאגט, אז איפ ביג עג־ לעפ אפ א שיקערג טשומאק. די ענלעפקניט איז ווירקלעפ געוועג

78

א קלייבע, אבעד איה האב אפ דיג שטעכיקער באמערקתג בלט געלייגט קייב אכט אוב האב זיב ארופגעווארפב אפ אימ, פארוואס

האט ער זיה אווי לאנג ארומגעשלעפט. — זיב ארומגעשלעפט,— האט ער א זאג געטאב צווישנ די צייב, — צו קית אייב צימערל קעב מעב נישט צוקומעב, את איג

דארפ איז ווו א כאטע, דארט אב אויסגעפוצטער צימער. — וואכדזשע הייסט עס? האב איה פארוותדערט געפרעגט, כ׳האב דאס ווארט ״מע קענ נישט צוקומעב״ פארשטאבעב, אז

ס׳ איו שייעד. — דאס הייסט, אן די סאלדאטנ זיינעב ערשט בעכטב ארויכד געטראטב אינ מארש, אוב די באבעס האבב זיב הייבט גענומעב שמירב די כאטעס. את דארפ אין פאשעט אג איבערקערעניש. אוב ווו האבב זיי געבומעב אזויפיל ווייסע ליימ? א ביתע באבע האט מיב שיר ביט אויסגעשמירט מיט וויימעד ליימ, — האט ער

צוגעגעבב, באטראכטבדיק זי!נ אבטוג. — אין וואכר־זשע ואלב מיד איצט טאב אב א צימערל ? — האב

אי כ געפרעגט בא טראכימעב. — איה האב שויב אלצ אייבגעארדבט!— האט ער געעבטפערט.

— וואם־ןשע האסטו געטאב ? — אט וואם כ׳האב געטאב. דער פאפאוויטש אין געקומעב פת דער בורסע אפ יאבטעוו, האט מעב אימ געגעבב א ווויבובג איב סאד, איב יעבער שטייג, ווו די מאטושקע פרעגלט זומער אייבגעמאכטס אוב גרייט פארשיידעבע געטראבקעב. אין אט די, ד. ה. די מאטושקע מיטב באטיושקע אוב דעד פאפאוויטש אלייב בעטב מיב, איב זאל קומעב בעכטיקב צו דעמ פאפאוויטש, ער זאל בישט מוירע האבב. אין איר בעכטיקט איצט אלייב איבדערהיימ, אוב איב וועל גייב צומ פאפאוויטש. ער האט מיט זיב מיטגעבראכט אסאכ העפטב אוב אייבע א גרויסע, איבגאנצב פארשריבב מיט

79

פארשיידענע לידער, וועלג טיר זיי אינאוונט לייענעב, קעדיי פאר״ טרייבב דעמ שרעק.

— דער גוירל אלייג שטעלט זיפ אייב פאר דיר, טראפימ! נר, טיט גאטס ד.ילפ!

י איפ האג נאפ עפעס געוואלט זאגג, נאר אינ צימער איו ארייג דאס שמוציקע קאזאקל אוג האט געזאגט, או דער באריג את די באריגיע רוארטג אפ מיר מיטג מיטיק. איפ האב ויפ דער-- ת י מאנט איג נעפטיקג מי טיק אוג האב ויפ פארקלערט. ניט ג איו ניט גוט: מע וועט מיינעג, או איפ ביג בארויגעו פאר די נעכטיקע עפאלעטג; ארג יא גית— איו אויב נישט גוט: וועטט ויפ איבערעטג, ווי נעפטג. נאפדעמ ווי פיהאב א קלער געטאג,

האב איפ באשלאטג אייגגית אפ דער צווייטער צארע. טיאיו געוועג פרי״יטיק, אוג פאטש דער מיטיק איו געוועג ניט קייג שטארק באשיידענער, אבער אינגאנאג א פיטנער, ד. ה. אג פיש; דאט האט מיפ געראטעוועט פוג איבערעמג ויפ. דאפ האב איפ א שא צוויי נאפג מיטיק א פראפע געטאג את או פ׳האב •ויפ אויטגעפאפט, ביג איפ ארויט את הויפ, אבער פוצ איג פארק איו ניט געוועג וווהיב צו גייג. ביג איפ אוועק אינ פארק. די שמאלע אלייע האט מיד איצטער אויטגעועג גערוימער, אוג איפ האב גענומעג זי מעטטג. ווידער האבג מיב באוופט די אינדער־׳ פריענדיקע געדאנקעג, את ויי דינעג שויג געוועג מער ראזעווע אוב האבב שויב קייב שייפעט ניט געהאט צו מי_ינע קרויווימ אוב ביפלאל קייב שוט שי!פעט צוט היינטצייסיקב מעבטשב. ויי האבב געשוועבט אינ דעט פארגאבגעבעט ברויויקב לעבב, איב די אומע- טיק־־ויטע לידער פוב מיתע פארקלערטע לאנדטלייט. ט, איו מיר געוועג פריילעפ, אנגענעמ; מיפ האבנ זים גערעגט אט די האר- ציקע אוטעטיקע געדאנקעג. איב בת געוועג פארקישעפט דורפ זיי, איפ ביב געוועג געשטימט אפ זייער אוטעטיקג טאג. אוג

80

נישט געקוקט דערופ, וואט דעד אוונט האט זיה דערנעענטערצו,ע איה ארית את צימער, איינעד פת די שענסטע פרילעג־אוונטב, נ אדויסבאקומענ דייג פאפיר, א פעב, טעט את אנגעשריבג אב

עפיגדאפ צומ עדשטג טייל פת מית צוקונפטיקעד פאעמע: ״א פג יאט דעט בלויענ, אפג שטיינ דעט ווי_יסנ״ א. אז. וו.

דערנאה האב איה געקראגג פייעד, אגגעצונזת די ליפט, זיב אוועקגעלייגט אפנ בעט אוב — א מאדגע זאה - מייגע געדאנקעג זי״יגעג פלוצעמ פוג דעד פאעמע אדיבעד צו מי!נ פעדזענלעהעד פאדגאנגענהייט. מיד האט זיה פארגעשטעלט דעד צימעד אפ דעד 9~טער ליניע איג הויז פוג בעקעד דאגערבערג, - דעד צימעד מיט אלע זיתע פראטימ, איה זאג גישט מיטב מעבל, ווניל דאס וואלס געוועג נישט דיהטיק. לענגויס דעד פארגטיקער וואנט איבעד דעמ ארבעט־טישל הענגעג צוויי פאליצעס. די אייבערשטע איז פאר־ שטעלט מיט סטאטועטקעס את פערדלעה פת באראג קלאדט, את די הינטערשטע איו פארוואלגערט מי ט ביכער אב א סיידער. די וואנט, וואס איז קעגניבער דעמ איינציקג האלבופארמאהטג פעג־ צטער, איז באהאנגעג מיט אלעבאסטער־אפשטעמפלונגעג פרג פיס־ לעה את העגטלעה, אוב צווישג זיי שית ט די מאסקע פונ לאא- קאאנעג אוג פת דער באוווסטער נאטורשטשיצע פארטונאטא. אג אומפאדשטענדלעכע ב*נפוצונג פאר ניט קייג קינסטלער! ענדלעה, האב איה זיה פארגעשטעלט דעמ טאג, ורעב מיד האבג מיטב פאר־ שטארבענעמ שטעתבערגנ פאר דעמ לעצטנ געלט געקויפט זיה א פאשעטג ארבעט־לאמפ, געבראהט אימ איג אונדזער קעמערל אוב אינמיטג טאג אימ אנגעצתדג, איועקגעשטעלט אפג טיש אוב, ווי קליינע קתדער, זיה געפרייט איבער אונדזער דערווערבונג. גאה דער ערשטער אנטציקוגג האט שטערגבערג גענומענ א ביהל את זיה אוועקגעזעצט בא א זניט פרג לאמפ, אוב איה האב גענומעגת דעד צווייטער עפעם אנ ארפעט אוג זיה ־ אוועקגעזעצט פ

81 141—6

4

!ייט לאמפ, אוג אזוי זלינעב מיד באטאג אפגעזעסג בא דער ש?*נ פרג לאמפ ביז פינפ אזייגער איגאווגט. פיגפ אזייגער זניגעג מיר ארועק איג אקאדעמיע אוב דעמ גאנצג גאטוריקלאס צעפריקט וועגג אונדזער טייערער דערווערבוגג. אייניקע פרג די כאוויירימ האבג מיד אייגגעלאדג א קוק טאג אפ אונדזער וווגדער אוב אדאנק דעמ פאל געמאכט א שטיקל הולקע, ד. ה, געטרוגקעג טיי מיט סעכערעס. מיד זייגעג דאג געוועג ארעמע, אבער אומ~ שולדיקע קיגדער. גאט מיינעד, גאט מייגער! וורהיג זייגעג אוועק אט די ליכטיקע, גאלדענע טעג? רורהיב איז אהיגגעקומעג די ווונדערבארע מישפאכע פוב דעד אומשולדיקעי באגי!סטערטער

יוגגווארג ? •ע פיל ניטא — אוב יענע ווייט שריב, ו ש

ווי סארי האט אמאל געזאגט.

איכ האב זיב אווי אופריכטיק אוב ערגסט איבערגעגעבג מי!ג וווגדערבארער פארגאגגעגהייט, אן עטלעכע מאל האב איב אגגע- הויבג ווייגעג, ווי א קינד, בא וועלכג מ׳האט צוגעגומעג א שייג שפילעכל; אוג די דאזיקע מילדע טרערג האבג מיב באגייט, האבג מיה אופגעלעבט. איב האב מיטאמאל דערפילט אט די פרישע לעבעדיקע קראפט פרג גי_יסט, וואס זי נאד איז פיייק צו שאפג וווגדער איג מייג פאגטאזיע. פאר מיד האט זיב געעפגט א וזוב־ דערבארע, שייגע וועלט פלג צויבערפולע, גראצלעזע זעוגגעג. איב האב געזעג אוג געשפירט אט די הימלעג ־* געשטאלטג, איב האב געהערט אט די הימלישע הארמאגיע, מיט אייג וואדט, איפ ביג געוועג אוגטער דער מאכט פוב דעמ אופגעלעבטג גי!סט פוג

דער הייליקער פאעזיע. דאס שמוציקע קאזאקל איו ״געקומעג מיה רופג טיי טריגקעג, אבער איב האב געזאגט, אז איב ביג גישט געזוגט, אוג בי נ

גישט געגאגגעג.

82

אלה״האב זלה אבלסל *א־דויקט, געבראהט את ארדענונג מלי״ נע צערודערטע געדאנהעג, דעתאה אפגעזאגט א טפימף־׳אוב ויה

גענומענ פאר דעד אדנעט.

¥ 1 1 1 דער לעצטער טאג פת דער מארטירער־וואה, די גאנצע היי- ללקע וראה אונ דל העלפט וואה פרג הייליקנ פאמא זיתעג אובד באמערקט דורה פאר מיר. אלה געדענק נאר, אז ס׳פלעג קומענ טראהימ, פלעג ברענגעג מלטלק אונ פרלשע וואסער, דאס אלצ פארזיהטיק אוועקשטעלנ אפג טיש את שווייגנדיק ארולס פרג צימער. מיטוואה פרג פאמא׳־וואה פארטאג האב איה אנגעשריבג די לעצטע ליד, אוועקגעשטעלט א פוגקט, אוועקגעלייגט די פעג, א זיפצ געטאג, זיה איבערגעציילעמט את געזאגט: ״נו, אדאנק דיר, גאט!״ נאה אט דעמ אלעמענ האב איה געפרוווט איינשלאפג, אבער דער דאזלקער פרווו האט זלה מלר נלט איתגעגעבג, את אומזיסט האב איה אויסגעלאשג די ליהט. ווארטנ, ביז ס׳וועט אג־ הייבנ טאגנ, איג א האריזאנטאלער לאגע את אינדערפינצטער האט מיר אויסגעזענ אומעטיק, אונ איה האב זיה אנגעטאנ, ווי ה׳האב געקענט, את ביג ארויס אפנ הויפ. אפנ הויפ איז אויה געוועג פינצטער את שטיל, ווי את מלת קעמערל. דל פרישע, רללנע לופט אונ דעד פארשלקערנדלקער רליעה פונ דער בללענדי- קער ערד האט מיה אופגעלעבט, ווי א פרישער טרונק וואסער לעבט אופ א מלדנ וואנדערער את מלדבער. אוגטער דל פלס איז שות געוועג טרוקנ. איה האב א פרתו געטאג מאהנ עטלעהע טרלט פארולס - אולהעט טרוקנ. אלה בת אפגעגאג אבלסל ווליטעד, אוג פוג הלנטער עפעס א קאמער אדער א שייער האב אלה פוג ווייטג דערזעג דל באלולהטעגע פענצטער פוג קלויסטער. א מארגנ־גע- בעט. וול״לזט אולס, אז הלתט איז יאנטעוו. אלה האב געוואלט

83

אריתגלת איג קלויסטער, אבער פיהאב צייירע גע&אט, א4 אנשטאט דעמ קלולסטער וועל אלפ אדיינפאלג איג א קאליוזשע, וואט איז גאנצ מעגלעפ בא איצטיקער צייע. אלנגלכג האבג די פללגל את־ דערלופטג אגגעהויבג צוויטשערג, אוב טיהאט אנגעהויבג טאגג. טאפנדיק דעט וועג, האב איכ זיפ געלאזט צום קלויטטער, אבער פיהאב זיפ אנגעשטויטג אפ א פארקג, וואט האט ארומגערינגלט דאס פריצישע הויז. מע האט באדארפט בייטב די ריפטונג אוב זוכב פריער אנ ארויטגאנג. ט׳האט שנעל געטאגט, אוב איפ האב אנ א שוט שוועריקניט געפתעג דעם טויער אוב בינ ארויט אפ דער לאנקע. מיט דעד לאנקע ביג איפ אוועק צו דעט קוים באלויפטענעט קלויטטער. די זוג איז ארנינגעטראטג אינ אירע רעפט, אוב די שילב פוב פילער איז בלאט געווארג אינ די קל_י־ לעפיקע ראמענ פוב דעט טונקעלנ אלטמאדלשג קלולטטער. דער מארגנ־געבעט האט זיפ געענדלקט, אע דעד אוילעט איז שוע ארויט אפ די טרעפ, ורעב איפ בע צוגעגאנ צוט קלולסטעד־פארקג. טראפיט האט טיפ דערזעג, זיפ דורפגעשטופט דורפנ אוללעט אוב טיט א פריילעפ פאנעט זיפ א ווארפ געטאג טיר אפג האלדז; איפ האב אע זניגע אויגנ אויסגעזעב, ווי פיוואלט אופגעשטאנעג פת קייווער. טיר האבג זיפ ברידערלעפ ארומגענומעג, זיפ צע- פריטטאטעוועט את אפגעגאג אע א זניט, קעדיי נישט באטלעג די פויערלעפ טיט אראפנעמעג די היטלעג. נאפ דעט האטויג איז פונעט קלויטטער ארויט אויפ דער גאלעפ, א מענטש פוג טיטע־ לע לארג, טיט עטוואט גראווע האר אינ דעד געקרניזלטער בארד את טיט א צאפ, וואט איז געוועג צעשאטג אפ די אקטלעג. זית אויסזעג איז מיד געפעלג. פיהאב אראפגענומעג די היטל את בת צוגעגאג צום גאלעפ, את נאפ א דדייענדיקעד בראפע האב איפ זיפ מיט איט צעפריטטאטעוועט. איפ האב זיפ פארגעשטעלט. ער האט מיד געענטפערט טיט דעט זעלבב, זאגגדיק: ״פאטער

84

סאווא געסטעראווסקי״ — ארג האט טאקע דא פארבעטנ טיב מיט טראכימ סידאראוויטשג אפ א גלעזל טלי נאה דער באטאגעדיקער גאטדינסט. איב האב אימ געגעבג דאס ווארט, אוב מיר האבג

זיב צעשיידט, הע, הע, - האב איה א טראכט געטאג, — מייג טראכימ, היימט

עס, האלט ויה גוט, מאלאדיעצ! דאס איז מיר געפעלג. דעד פרימארגג איו געוועג אייגער פוג די שענסטע, אוג מיי האט ויה ניט געגלוסט אומקערג זיב איג מייג טוגקעלער ווויגונג. איב האב פאדגעלייגט טדאכימענ, עד ואל ויה מיט מיד דודה- שפאצידב איבעד די גאסג פוג דאדפ. כ׳האב עס אימ פאדגעלייגט ווי א מענטשנ, וואם איו שויג באקאנט מיט דעד געגגט אוג קעג זי!נ מייג גוטעד טשיטשעראנע — אוג איג פאל, וועג ס׳וועלג אוגדו באפאלג די הינט, וועט עד מיה באשיצג. דאס צווייטע איו פאר מיד געוועג וויכטיקעד ווי דאס ערשטע. דודכגעגאג א צוויי צענדליק טריט, האב איב ויב אפגעשטעלט אוג צופעליק א קוק געטאג אפג קלויסטער. דער קלויסטער איו געוועג א געוויינלעכער. איר קענט אזעלכג טרעפג איג יעדער דארפ אי!ג אוקראינע; א הילצערגער, א פינצטערער, מיט דרי! אכטקאגטי- קע קאנישע קופאלג, מיט שווארצגעווארעגע האפטארטיקע אייזער־ נע צלאמימ. א געווייגלעכעד קלויסטער, גאר איצטער האט ער אוימגעועג אויסערגעוויינלעב גראצן־עו. די וונ־שטראלג האבג מיט א דאוג פייער געציטערט אפ וי_ינע קיילעכיקע ראמעג אוג אפ די אכטקאנטיקע קופאלנ, וואס ויינעג באדעקט געוועג מיט בלעב. די צעצווי״יגטע אלטע ווערבעס אוג די שלאנקע הויכע טאפאלג האבג אימ ארומגערינגלט אוג אפ האלב צוגעדעקט, בוילעט אוג ווייב זיב געשפילט מיט דער ראועווער זונ־שייג. א וויניעטקע,

וואס מע קעג ועלטג געפינעג איג א קיפסעק. איה האב ביו ואט ויב אנגעקוקט איג דער שיינער וויניעט-

§5

קע, אוב מיד האבג זיב געלאזט ווי_יטער. א דארפ ביטא רואם צו זאגב! גרויסע פאטעס, ניט קייב אייגגעבויגענע, ווי שיקערע פא״ בעם אפג מארק, וייגע, ווייסע, אפט מיט שייגע צימערלעכ אוב קימאט אלע זיינעג זיי ארומגערעגלט מיט טונקעלע פרופטנ־סע־ דעו, מיט קלוניעס אוג מיט סטויגג פאושיידג בוויט. אוג פוישע געזונטע מיידלעפ איג ני_יע ווייסע סוויטקעם, איג דויטע אוג איג געלע שפיוול אפ וועדשקאווע פאדקאוועס טרייבג אדוים די פו־ דאבע פוג די הויפג אפ פאשע. אומעטומ איז אזוי דייג אוג ציפטיק, אז האלעווי! איג די קאזיאגע גיטעד זאל אזוי זייג. בא־ קומט זיפ, הייסט עם, אז מי!נ קאועוו, פאטש עד איז ני שט קייב ביפעופועסער, נאד א מענטש, הייסט עם, אוג א באלעבאס גאו נישט קייג שלעפטעו. לאנג לעבג זאלסטו, לוקיאג אלעקסייעוויטש! איצטער פאושטיי אוג קלי!ב פאנאנדעד אט דעמ אומפאדשטענד־ לעכג הלעדאגליפ, אט די הרג אג פעדעוג, וואס טדאגט דעמ נא־ מענ מענטש. עו טדאפט, דאפט זיב, ווי געמיטלעפער, ד. ה. עג־ געו אוג שמעלעד אויסבויעג א שטאל אדעו א טויבגשלאק, מער גארנישט. ניע, ניט אזוי. ער שפילט זיב מיט שפילעפלעב אוג טוט זיפ שטילערהייט זי_ינ מעגטשלעפע זאפ. אוג דער צווייטער איז, דאפט זיב, פוגקט אזא מענטש, נאר נישט אזעלפער. זייג גאנצע געזעלשאפטלעפקייט גייט ניט ווי!טער פוב פרוטיקל, פוג די שפארג אוג טויבנ־שלאק. ער שרי!ט, ער לייגט אי!נ וועלטג פאר די ני!ע אידייעג, פאר דער ציוויליזאציע, פאר דער מעגטשהי!ט,

או נ אלייג... די פויערלעכ ער פר עם ט אוב דריקט

איניינענל מיט די בורעקעם.

פאדשטיי־זשע איצטער אוג קלייב זיפ פאנאנדער איג אט דעמ אומפארשטענדלעפג היעראגליפ, דעמ דאזיקג פיטרע־באשאפענעמ

מעגטשג!

86

מייג פראיעקט וועגג איגערדערצלעג די גוטדערצויגענע על- טערב איו ולירקלעה א גלענצגדער פראיעקט, נאד ולעג מיד זאל אליסקומענ אימ דלרכפירג איג לענג, וואלט איב אג ללאקללנגעג מ?ינ קארעוו אויסגעשלאמג פונ דעד דאזיקער אלגעמיינער קאטע- גאריע. די קוזינע — דאם איו אנ אנדעד זאב, זי וואלט מענ אויה געקענט אויסשליסנ, נעמעגדיק אינ אכט גאר עפעם אנדערש, ווי, לעמאשל, מ׳זאגט דאס שפריפווארט: א הויקערדיקג ולעט דעד

קייוועד אויםגלי_יכנ. א קדומע, ניט דיכטיק געבויטע גאס, אדומגעגדויזעט מיט פלויטנ אוב מיט א פלעקעד־צוימ, האט אונדז ארויסגעפירט אפ א הדענליע, וואס איז אויה געוועג קיומ, ניט דיכטיק, אנער פעסט געמאכט. צוויי גרויסע מילנ, נאדעקט מיט שטדוי את נא- פוצט מיט שטאדק גדויסע נעסטנ פלג נושעלנ, וואם האנג זיה אומגעקעדט נאכג ווינטעד את מיט פלייס ויה גענומעג נאני_יענ די צייטווייליק פארלאזטע וווינוגגעג. די וואסעד האט זיה געגאסג פת די אפענע שליוזנ את גערוישט, אנער פו ג ארט ניט גערירט די שטאדק גרויסע מילשטיינער. מייגע רעליגיעזע לאנדכרלייט דעדלויננ גי שט ארנעטג את יאנטעוו ניט נאד זייעדע אקסג את פעדד, נאד אויה דעד וואמעד זייערער. פת הינטעד דעם נדייטג טייב אפ א געל־־בלאסג נערגל, וואס איו נאדעקט מיט יונגע נע- רעזעס אוג ניסנניימעד, קוקג ארויס עטלעכע ווליסע פאטעס מיט אויסגעמאלטע לאדנס אוג מיט נעסטג פוג נושעלג נאמ דאנד פוג די דעכער. די כאטעס, ור אויסגעפוצטע דארפישע שיינהייטג, איג דיינע ווייסע סוויטקעס, זי!נעג צו צום שפיגל פו נ טי!כ, קע- דיי זיכ אנשפיגלעג מיט זייער שיינקייט. אוג דעמ דאזיקג פרי־ מיטיווג פייזאזש האנג נאגלייט די קלאנגעג פרג סטייעס שרייעג- דיקע גענדז אוג קאטשקעס, וואם זיתענ געשווומעג אינער דעד וואסער. קעדיי האנאע האנג פוג דעמ שיינעמ נילד, האנ איב

67

זיב אוועקגעזעצט אפג אעוואלידישג מילשטייג, וואט איז געלעגג אפג ברעג טי_יכ, אוב דעד וויטנגיריקער טראכימ האט מיר אי־ בערגעגעבג אלע זיינע טאפאגראפישע יעדלעט פוב דער געגנט, וו אם האט זיפ פאנאנדערגעשפרייט פאר אונדז. ער האט געמאלדג, אז דאט איו גישט סטאמ אזוי א טי!פ, נאד א טי!כ, וואט טראגט דעמ נאמעג פוילער טיקיטש, אוג אז דאם דארפ הייסט נישט פא־ שעט בודישטשע, נאד די פוילע בודישטשע, אוב די געווייגלעכע בודישטשע געפינט זיפ הינטער די שעסטערינצעס. טראפימ האט געזאגט א לעג: די געוויינלעפע בודישטשע געפינט זיפ הינטער דעמ דארפ מיידאנאווקע, אוג ניט הינטער די שעסטערינצעס. די דאזיקע געגנט האט זיפ מיר גוט אנלנגעשניטג איג זיקארג. איפ האב זי נאפ אויסגעשטודירט דאג, וועג פ׳ביג געגאג זופג א לע־ רער — א מאלעד אוג האב אימ געפונעג איג דער פערזאג פוג דעמ פאטער דיאקאג יעפרעמ, בא וועלפנ, ווי ס׳איז באוווטט די

לייענער, איפ האב נישט אויסגעהאלטג רעם ערשטג אויטפרווו. מע־האט אנגעהויבג קלינגעג צומ באטאגעדיקג געבעט, אוג מיר זיינעג אוועק אהיימ. מיד האבג זיב אפגיב אפגעגאלט אוג איבערגעטאג אוג אוועק איג קלויסטער. נאפ דעמ באטאגעדיקג געבעט דינעג מיר ארי!נ צומ פאטער סאווא אפ אג ״אטשע נאש״

אדער, ריפטיקער געזאגט, אפ א גלעזל טיי. אויסערלעפ האט זיפ דעמ פאטער סאוועס הויז מיט גארנישט אויסגעטיילט פת א גרויטער פויערשער שטוב, [אפוצ עפשער מיט די צוויי קוימענס: איינער א ווניסער אוג דער צווייטער א פארויפערטער, אוג אויפ מיטג קלייגעמ פידאשעק לעבג דער טיר, וואט האט זיפ געהאלטג אפ צוויי געטאקטע סטויפעם. ארג אינע־ ווייגיק איג שטוב, ד. ה. די צימערג האבג זיפ ניט מיט אטאה אויסגעטיילט פרג א שטוב בא א פארמעגלעכג פויער, אפו צ עפ־ שער מיט דער לעדענער ריעער פאדלאגע, וועלכע איז באשאטג

געוועג מיט זאמד, וואס איז געוועג ווייס, ווי דער קיעווער צו- קער; אזא מיג ברייטקייט איז מיד ניט אויסגעקומעג צו זעג ניט נאד נא א רייכג פויער, נאד אפילע נא א האלבג פארעצ. א דעמבענער אויסגעשניצטער נאליק מי ט אג אופשריפט, וועג אוג וואס פאר א יאר איו אויסגעבויט דאס הויז, אוג פונקט אזעלכע אוימגעשניצטע ני!שטידלעכ נא די טירג אוג פעגצטער. איג פע־ דערשטג וויגקל — א איקאנע פרג דער פאטשייעווער גאטסמוטער, את אנשטאט א לאמפאדע האט גענרענט א ליפט פוג פאשעטג געלג וואקס. דעד טיש האט געהאט א געוויינלעכע גרייס אוג פארמ; ער איז געוועג נאדעקט מיט א פאשעטג קילימ (טעפיה) אוג פת אוינג מיט א טישטעה, ווייס ווי שניי. אנשטאט בענק- לעב זיתעג לענגוים דל ווענט געשטאגעג ברייטע רייגע לינדענע בענק. צוולשג דל פענצטער פוג דער זי״יטיקער וואנט — א קלללג טישל מיט אולסגעשנלצטע פלסלעב; אפ דעמ טלשל — צעעפנטע גומללעס את אפ דעמ אלנעווללנלקסטג דעקל זלתענ אויסגעמאלט טאנצנדלקע פאסטושקעם את א פאסטעכל, וואס שפללט אפ דער- פלייטע. איבער די גוסללעם אלג א שווארצ״געווארעגער ראמ־ דער פארטרעט פרג באגדאג כמעלניצקי מיט א העטמאנישג הערב אפג פן*נ, וואט איו ארומגערינגלט מיט עפעס אוימיעס. דער פאר- טרעט, אדער ווי די מאטושקע האט אימ אנגערופג, ד ער זאפא- ראזשעצ, איז אג אלטמאדישער אוג א פאשעטער. איבערג פאר- טרעט — א לאנגע פאליצע מיט גרויסע אוג קליינע ביכער איג טונקעלע לעדערנע אלתבונדג. לינקס פוג דער טיר, איג ווינקל — א גראבע אומגעלומפערטע הרובע פוג אולסגעמאלטג קאפעל, דל הרובע איז זללער ענלעב אפ דער באלעבאסטע, אפ דער מאטושקע יעוודאקוע איג איר אונטעראק פת געהאפטג שטאפ את איג א קללידל מיט גאלדענע פאזומענטג. אפ עטלעכע קאפעלג צווישג די גילומענ אוג פייגל זל״ינעג אנגעמאלט צווילקעפלקע אדלערס. זלל

§9

האבג מיד דערמאנט איג קאניסקעס גאןווער דעדציילונג וועגג פתקט אזא מאלעריי אפ קאפעל, וואס אג ארעמער אוקראינער האט באצאלט דערפאר פרלער מיט פיתיקתג את דערנאפ מיטג לעבנ. די בעסטע באפוצונג אינ צימער פוג פאטער סאווא - דאס איז די אויסעדגעוויינלעכע ריינקייט אוג די אנגענעמע פדישקייט. פ׳האב ניט באוויזג זיפ ארומקוקב את אט דעד, ווי זאגט מעב עס, ד״יימ פוב שאלעמ אוג שאלווע, ווי דעד טיש איז שויג גע־ ורעב אדומגעשטעלט מיט פאדשיידענע גדאפינעג מיט פאדשיידג־ קאלידיקע פליסיקניטג, מיט טעלעד מיט פאדשיידענע פאדבייסענצנ, ארג צומ שלוס איו באמ טיש געשטאנעג א פדישע דאזעווע פא־ פאוונע מיט א טאצ איג די הענט, אפ וועלפעד ס׳זי!נענ גע־ שטאנעג גלעזלעפ טיי. דעד פאטער סאווא האט דודפגעלייענט ״אטשע נאש״, געבענטשט דאס עסג אוג דאס טדינקעג, אנגעגאסג עפעס א געטדאנק איג א קעלישעקל, זיפ איבעדגעציילעמט אוג אויסגעטרונקעג. דאס צווייטע קעלישעקל האט ער פאדגעלייגט מיר. איפ האב זיפ אפגעזאגט, האט ער עס פארגעלייגט טראפי־ מענ, אוג מיב האט ער געבעטג אויסטרינקעג א גלעזל טיי. נאפ דער טיי האט מיד די מאטושקע אלייג פארגעלייגט עפעס א באזונדערע נאליווקע אונטער דעמ נאמעג ״דאס בלוט פוג די זיבג ברידעד״ אוג אויפ א געבראטענע קאטשקע מיט עפל, נאר איפ האב זיפ אפגעזאגט. טראפימ סידאראוויטש אבער איז נישט בי!געשטאגענ קעגג דעמ ״בלוט פרג די זיבג ברידעד״ אוג קעגג דער קאטשקע מיט עפל, אוג דערמיט האט ער אנגעטאג א גרויסנ קאוועד דער גאסטפריינטלעפער מאטושקע יעוודאקלע. איב האב באדאנקט פאר דעמ קיבעד דעמ באלעבאס אוג די באלעבאסטע אוג געזאגט: ״צומ אנגענעמעג ווידערזעג״. איב ביג ארויס איג ד.ויפ איג באגלייטונג פוג די באלעבאטימ. איג הויפ האבג מיר באגעגנט א מענטשג אג א לינקער האנט את מיט א סאלדאטישג

געארגי אינ שלייפ פרג פידזשאק. די באלעבאטימ האננ זיב אפ~ געשטעלט מיט דעמ אומבאקאגטנ, את איה בינ אריים אפנ גאם. באמ טויער איו געשטאנענ א קליינע בריטשקע, געשפאגט מיט צוויי פעדד, דעד אנטרילבער — א קלייג יאטל. איב האב ניט געלייגט קייב אכט אפ אט דער געוויינלעכער דערשילנונג את בת אוועק ווייטער. אתטערוועגנס האב איה געפרעגט טראכימענ וועגנ זית פריינט דעמ פאפאוויטש. ער האט מיד געזאגט, אז זי_ינ געלערנטער פרייבט, דער פאפאוויטש, איז נאפ דיגסטיק אוועקגעפארג קייג קדערד, ארג האט גענומענ מיט העלע פארבג מי ר באשרילבנ זית געלעדנטנ בורסאק, אונ צומ שלום האט ער צוגעגעבנ, אז יענער וועט צו אונדז קרמענ אינ קלעת אונ וועט ברענגענ א העפטל, וואס הייסט: ״דאס ווארט וועגנ די הימלישע פויגלענ, ווי מע האט אנגעהויבנ לעבנ, לויבב גאט את שעלטנ דעמ טייוול״. וויתט אויס, א גוט ווערק. איה האב געבעטנ, ער זאל מיה דערמיט באקענענ, ורעב ס׳וועט נאד מעגלעב זית. באמ טויער פונ פריצישנ הויז האבנ מיד זיב צעשיידט מיט טראכימענ; ער האט זיב אומגעקערט את דארפ את איב בת אוועק מיט א וויזיט צו מי!נ ליבער קוזינע אונ צומ בעקאוועדיקנ קארעוו מלך נעמ. איה האב זיב באגעגנט מיט זיי אינ עםצימער: זיי האבג געארבעט איבער עפעס א באבקע אונ א קאלט כאזעדל. אנ אני שטענדיקער ״אב!״ פו נ מית קוזינעס קילענדיקנ מויל את די שטיל אופגעהויבענע האנט מיטנ גאפל פונ מי!נ קארעוו האבנ באגריסט מית אומגעריכט קומענ. נאכדעמ ווי מיד האבנ זיב באגריסט, האבנ זיי געפונענ, אז איה בת זייער אויסגעמאגערט געווארנ את געייצעט זיב פאריכטנ נאה דער שלאפקייט. איה האב זיפ געהארכזאמ צוגעזעצט צו זיי את געטאנ לויט זליער קלוגער אייצע, איכ האב זיפ גענומענ פארנ כאזערל מיט דער *אבקע, ווי א פרעליודיע פונ דעמ קומענדיקנ מיטיק. כ׳האב

91

נאה ניט באוויוג אריינשטעקג דעמ גאפל איב דעמ אנגעפילטג בויכ פת מייב פרייבט, ווי לענג גאנעק האט א טראסקע געטאג אג עקיפאוש. די קוזינע האט אויסגעשריגנ: ״מוסיע קורבאטאוו־ סקי!״, אוועקגעווארפג דאס מעסער, דעמ גאפל אוג איו אמיסגע־ לאפנ איג צווייטנ צימער. ברייטלעפ אונ פלינק איו דער דאט־ מיסטער ארית את עסצימער, ער האט פאדביי דעמ באלעבאס מיד

אויסגעשטרעקט די האנט את א זאג געטאג: — איב בינ שולדיק! זייט מויפל! די עפאלעטג עקויסטירג

נאד ביונ ני!עמ יאר. פוב דעמ דריטנ צימער האט ויכ דערטראגנ ״אפ!״, את גלי!פ

נאפנ ״אפ״ אנ אומרו?קע פראגע פת דעד קווינע: — את די אקסעלבאנטנ בלייבנ ?

— יא, ויי פארבלי_יבנ! — האט געואגט דעד ראטמיסטער אונ האט פאנאנדערגעשפרייט וי!נע ארעמס . אנטקעגב דעמ פארוות״

דערטנ באלעבאס. את א מינוט, אסאפ את צוויי ממוט ארוס איו ארית די קווינע, גלייפ ווי אוורארא גווידא דעני, א פרישע, א שמייכלעג־ דיקע, א ראזעווע, ווי א בלעטעלע פוב סאנטיפאלי, וואס האט ויפ נאד וואס צעלאוט. אראפגעלאזט דעמ קאפ אפ דעד ברוסט, איו דעד דאטמיסטעד פדומ צוגעגאב צומהענטל, את באב דעד דאוי־ קעד באגדיסובג וייבעב ויי ביידע אדויס איב גאסטצימער, אוב מיד מיטב באלעבאס האבב ויפ ווידער געבומעב פארב געפילטב פרייבט. איפ האב ויפ געווובדערט איבער דער קישעפ־עבדערובג פוב מייב קוויבע. ביט לאנג דעריב, האב איפ געטראפט, האב איפ געועב אט די פדוי, א געווייבלעפע צווישב די געווייבלעפסטע. אוב איצטער — א פייע, א בימפע א. או. וו. ביט שלעפט האט געואגט דעד בא־ גייסטערטער קיניג דאוויד: גאט מאפט קלוג _די בליבדע. דער ועלבער גאט גיט סייפל דער שיינהייט ביוג ?זויס בלייבג אויב

92

ניט קייב שיינהילט, איו כאטש א קאקעטקע. די לאקייעג האבג מיב ניט געלאוט פארענדיקנ מייגע געדאנקעג אוג דעט געפילטנ פריתט: ויי האבג גענומענ גרייטנ צומ טיש, אונ איב האב אוועלן געלייגט מית געווער, את ווילנדילךניט־־ווילנדיק געמווט ויב דעד״ ווייטערג את גאסטצימער. את גאסטצימער האב איב דערוענ גארנישט דאס, וואס כיהאב געקענט דערווארטג. אנשטאט פריתט־־ לעב את ליב צו פלאפלעג, איו מי_ינ קרזינע שווייגנדיק געועסג אפ דעד סאפע גארגיט אינ קייג גראצ?עוער פאוע, וי האט געצופט דאס באטימטענע נאוטיכעלע את האט קוים געלייגט אכט אפ די באגי!סטערטע קאמפלימענטג פרב ראטמיסטער. — וואס ואל עס הייסנ ? — האב איב געפרעגט בא ויה אליינ את האב א קוק גע־־ טאג אפ מית קארעוו. אבער יענער האט אפילע מיטג אויג ניט קייג פינפל געטאג אפ מייג פרעגגדיקג בליק, איה ביג געוועג את פארלעגגהייט, איה האב זיב געוואלט אומקערג, מוירע האבנדיק זית אג איבעריקער. אבער א לאקיי מיט בניוולעגע הענעטשקעס אוג מיט א סערוועטל, וואם איו מיט אייג עק געוועג ארופגע־ ווארפג אפג גרויסג פינגער פת דער לינקער האנט, איו מיר פאר״ לאפג דעמ וועג. ער האט געמאלדג, או פארבייסב איו דערלאנגט. די קווינע האט שווי!גנדיק אויסגעצויגג דעמ ראטמיסטער די האגט. איה האב א קוק געטאג אפ מייג קארעוו, ער אפ מיד, אוג מיד האבג ויה אויב גענומעג פאר די הענט אוג מיט פאסאג ויה געלאוט גייג איג עסצימער. באמ מיטיק ־- די ועלבע געשיכטע. שויג נאב דעמ, ווי מע האט אפגעגעסג דעמ קוכב, האט די קווינע ווי ניט ווילגדיק געמאלדג, או אפ דער צווייטער וואב יאנטעוו איו בא איר מיט א וויויט געוועג די מאדאמ פרעכטעל, אוג או וי האט דערועג אירע קוליטשעס אוג באבקעס, איו וי מאמעש

גרת געווארג פוג צארג. — א פארביסענע פרוי!— האט א ואג געטאנ דער ראנד'

93

נןןיסטעד, אוג מיד זל!נענ אופגעשטאגענ פרג טיש. באלד גאפג מיטיל! האט זיב דעד ראטמיםטעד געזעגנט, אריתגעזעצט אע זייג בדיטש־־ קע את איז אוועקגעפאדג. איב האב זיב אויב גענומענ פארג היטל מיט א גוטג ודילג זיב אפטראג: את טייב געצעלט, נאד די

קוזינע האט טיפ אפגעשטעלט, זאגנדיק: — ווייטט איר צוליב וואט טיאיו צו אוגדו געקומעג קורנא־

טאווטקי ? — איב וועל וויטג, או איב וועל וועדט וייג, איר ואלט מיר פאוטוויעג, — האב איב געזאגט ניט אג קייג באהאלטענעמ מייג. — עד בעט מיכ זייב זייב אוגטערפידערג, אוג אימ, — וי האט אנגעוויוג אפ דעמ דרימלענדיקג מאג,— אג אונטערפירער. איכ האב ויכ ענדגילטיק אפגעואגט, — האט זי געואגט אג אופגעבואכדת ווירקלעכ, — האט זי מיט דעמ זעלבג טאג פארגע- א - . ע ט זעצט, — וואס בת איפ עם אימ פאר אג אונטערפירערג ? א מענטש אג געוויסג! אוב ס׳ארא פארטיע ער מאפט, ניט מער גיט ווייני־ קער ווי זליג לי״יבייגענע! א שייגע, אג אויסגעצייפגטע, א גלענצנ־ דע פארטיע!—האט זי געשריגנ. זי איז שות געוועג ארויסגע־

בראפט פרג די קיילימ. אוג וואס גייט עם אתדז אג?— האט איד איבערגעשלאגג די רייד דער אופגעוועקטער מאג.— א לניבייגענע איז א לניבייגענע, מיד דארפג מיט איר קית קיגדער ניט האדעוועג, פאסענע גע־ מאפט את א סאפ! זאל ער מיט איר האבג צו טאג, ווי ער וויל זיפ. יא!—האט ער געזאגט, ווענדנדיק זיפ צו מיר.— דעמקו״ מענדיקג זונטיק וויל ער שטעלג א פופע בא אתדז את קלויטטער, ער האט געבעטג, אז אויפ איר זאלט זייג אג איידעס בא ד ער

דאזיקער פראצעדור את זיפ צעשרניבג איג קלויסטער־בופ. ־— מיט פארגעניגג, - האב איפ געזאגט את בת אוועק איג

מייג קאיוטע.

94

י )13

^ ז ווארטנדיק אפ זוגטיק, אדער בעסער געזאגט, אפ דעי א געהייער ציקאווער פאסענע, האב איה זיב גענומעג פאר מי_ינ פא־־ עמע, אנער די זאב האט זיב ניט געקלעפט נא מיר: מע האט איר נאדארפט געננ ציי ט זיב אויסליגנ, ווי עם דריקנ זיב אויס די שדי!בער. אז איב האנ זיב פארפעסטיקט אינ מית דאזיקער גוטער מיינונג, האנ איב איג איינעמ א שיינעמ פרימארגג צונויפ־־ גענומעג די זייטלעפ פוג טייב ליננ ווערק, זיי אינערגענומערירט, את, ווי די צארטסטע מוטער לייגט אריע איר קינד את ודיגל, אזוי האב איב אריינגעלייגט את פארטפעל טייב פאעמע, טייב קאסטנארג אויצער. דעד פרימארגג איז ווירקלעב געוועג א וות־ דערנארער. איכ, ווי וואלטער סקאט, אנגעטאג אפג אקסל דאס לעדערנע רענצל טיט די נלי״יערם אוג פאפיר ארג נאוואפנט מיט א וואנדער״שטעקנ, ד״אנ איה זיפ אוועקגעלאזט צומ טייפ אוג צוע מיט דער הרענליע פארנילגעגאג דעמי טייפ אוג די מילג. איכ נ די מילג אוג זיב אפגעזונדערט איג יונת נערעזענעמ וואלד, וואם אפ יעגער זי!ט טייפ, אדער ריכטיקער, נאמ פוילג טיקיטש, אוגע שאטג פת די ניימער, וואם צעלאזג זלב אוג דינעג נאצוי- א #

בערט מיט דעמ פרישג, דופטיקג פרילעג״אטעט, האנ איפ זיפ אי־־ ־ גערגעגעבג דער באאנאכטונג פת דעד אופלעננדיקער געטלעכער נאטור. צוליב איינעמ אזא פרימארגב, האנ איכ א טראכט געטאג, קעג מעג רולק פארלאזג אלג שטאט דל גענללדעטע פריתט אוג זיפ א וואלגער טאג א דואב — צוולל מלט דל בערג אלג נארע. דל דא״ זלקע שפאצלרג ד.אב אלפ נאנייט לעדג פרלמארגג מלט גרולם פאר״- גענלגג. אלפ פלעג ארולסגללג פו נ דעמ שאטגדלקג נערעזע־וועלדל אפ דער ליפטיקער לאגקע את מיט דעמ שלפועדלקג סטעזשקעלע״ איפ זיפ אופ אפג נערגל, זעצ זלפ אוועק לענג ציילעמ (אזעלפע ״

95

י בערגלעפ אלם א *ניי^עמער שטעלט מענ געוויינלעפ אוועק אם ו סימעג, אז את דער נאענט איז פאראג וואםעי) את נעמ ארויס פת זעקל א בלייעד, פאפיר את מאל זיפ דעמ ברייטג שיינעמ אפגרונט פת פוילנ טיקיטש, וואס איו באלויפטג מיט דער פרי־ מארגנדיקער פרילינג־־זוג. דאס זיתעג פאר מיר געוועג די זיסע מינוטג, את נאה מער זים דערפאר, רואם די פאנאראמע, וואם האט זיפ פאר מיד פאנאנדערגעשפרייט, האט מיד שטארק דער־ מאנט את א מייסטער־בילד פת דעמ אומפארגעסענעמ פרייבט מיתעמ שטערנבערג, וועלפע ער האט געמאפט פוב נאטור ערגעצ

את באשקיריע. וועג די זוג הייבט זיפ אופ אפ דעמ אומענדלעפג הארי־ זאנט אוב די ברייטע שאטנס נאהאלטג זיפ הינטער די קו־ שטשעס אוג בערגלעב, לייג איפ פארזיפטיק צונויפ מית ארבעט איג רענצל את זעצ יפאר מית שפאציר איג שאטג פוג די צעצווניגטע דעמבעס אוג וויאזג. את איינעמ פוג אזעלפע שפאצירג האב איפ ;יב צופעליק אנגעשטויסג אפ דעמ ריויזדאלעווער זומפ (א בא־ וווסט בילד איג ערמיטאזש). דא איז געוועג דער ערשטער פלאג פת בילד מיט אלע זי!נע איינצלהייטג, פונקט אזעלפער, ווי בא ריויזדאלג. איפ ביג לעבג דעמ זומפ אפגעזעסג עטלעפע שא גאב־ אגאגד אוג האב אנגעמאלט אוג קימאט פארענדיקט א געמעל פרג פלאמאגדישג צוויליגגדיקג אפבילד. ס׳וואלט אינטערעסאגט געוועג פארגלייפג אימ מיטג באוווסטג בילד. אפג צווייטג טאג האב איפ געמאפט א קלייגעמ עטיוד פוג אג אלטער טרוקגשפיציקער וועד־ בע. איפ האב אפילע געוואלט מאפג פתקט אזא עטיוד פוג אג אלטג אפ האלב פארטריקגטג בערעסט, אבער אפ זייב לעבעדיקער זייט האט זיפ נאפ ניט אנטוויקלט דאס גריגס, האב איפ זיפ בא־ גרענעצט נאד מיטג סקעלעט. אויפ אזא געמעל וועט ניט דיג אי־ בעריק את פארטפעל פוג א קינסטלער. אסאפ ווערבעס את בע״

96

דעסטג מאב אי5 נאה אנגעמאלט,״ ווארטנדיק אפ דעמ געווימנ זוגטיק אדער אפ דער קורלאזער כאסעגע.

שאנעס אלנאוונט, ורעב כיהאב זיב אומגעקערט אע דארפ, האב אלב אפ דער הרעבללע באגעגנט טייב טראכלמעג. ער האט שפאצלרט מלטג קאוואלער אב דער האגט, מלט דעמ זעלבג, וועלכג כיהאב באגעגנט אפג הויפ באם פאטער סאווא. אוב אולה אלצטער, רול דעמלט, האב אלה אפ אלמ גל ט שטארק ולה אומגעקוקט את בת דורכגעגאג פאדביי. שולב לעבג דער קרוארטלר האט ער מי כ אנגעיאגט, טראכימ, אוג אג שום טייגעס מלר געמאלדג, אז אלה

רוללס גארגישט, — את דו ווייסט אסאב ? ~ האב איה אלם געפרענט אויב

פאמיליאר. — את אלה ווילס, אז מארגג וועט זליב א כאסעגע, אוב ורעב- האט ער צוגעגעבג ! ע ג ע ס א אלד זאלט נאד וולסג וואס פאר א כ סולדעסדלק, — דעד זעלבער פארעצ, וועלכג מלר האבג געזעג איג וועג, האט כאסענע מלט זליג לייבייגענער. דאס אלז דל זעלבע, וו אס מל ר האבג דאג געזעג אלג בערללג אוג וואם האט גענעכטלקט

בא אתדו היגטער דער וואנט. אט ווו זי אלז ״־ דל געהללמגלספולע רעטעגלש ? ! — האב אלה א טראכט געטאג. — אוב וול פאשעט אוג נאטירלעכ דאס אלו, אוג אלכ, גאר, האב געמללנט, גאט ווללס, וואס פאר אג אומפארשטעגד־

לעכער ספלנקס ס׳אלז. אוג וועד אלו דער קאוואלער, מלט וועלכג דו האסט שפאצלרט

אפ דער הרעבללע ? — האב אלה געפרעגט בא טראכלמעג. — ער טאקע האט מיד דערצלללט דל דאזלקע געשלכטע, —

האט טראכלמ געענטפערט. — אוג ער אלללג וועד אלז ?

— אלה האב בא אלמ גלט געפרעגט, וועד ער אלז, גאט ווללס

7—1 ע 97

אינו, רואם פאר א מענטש מיאיו. דער פאטער סאווא זאגט, או ס׳איו אנ אויסגעדינטער סאלדאט.

— איו ער ניט קייב מאטראס ? — האפ איכ געפרעגט את איבערגעריסג דעמ בארעדעוודיקג טראכימענ.

־־־ נייג, ניט קית מאטראס, נאד פאשעט א סאלדאט, — האט ער געטי_ינעט זיינס, דער רויקער טראפימ.

— גוט, ואל וית א סאלדאט,— האב איכ געזאגט, את, ניט אריינגייענדיק את דער קווארטיר, ווי פ׳בת געוועג, מיטנ רענצל את וואנדער־שטעקג איג האנט, ניג איכ אוועק אנטקעגג מית

אמפיטר?אנ אוג זית פרומ ווייב. ־־־־ ווייסט איר, וואס פ׳וועל אי!פ ואגג ? — האט פונדערווי!טנס

געשריגג די קווינע. — איפ וועל וויסג, או איר וועט מיד ואגנ,־־האב איפ גע־

ענטפערט אוג ויפ דערנעענטערט. — מארגג גיי איפ אפ דעד פאסענע!— האט זי פריילעפ גע־ זאגט, — אוג צו אי!פ ווענד איפ זיפ, ווי צו אג ארטיסט, מיט א ביטע. גיט מיד אג אייצע, וולאזול פ׳ואל זיפ אנטונ, ס׳זאל זית פאסיק צו דעד ראל, וואס איפ וועל שפילג איג דעד דאזיקער

קאמעדיע. — טוט זיפ אג, ווי איר טוט זיפ שטענדיק אג, ־- האב איפ

געזאגט. — ס׳ארא ליבער ארטיסט איר זיתט,— האט זי געזאגט אוג געמאפט די מילדסטע גרימאסע. - ווי שטענדיק! צי דעג שפיל איפ יעדג טאג די ראל פוג אג אונטערפירערג ? צעשטרייטער מענטש, וואס איר זיתט!— האט זי געזאגט האלב שפאסנדיק,

האלב ערנסט את האט זיפ נאפ מילדער צעשמייפלט. — איר האט זיפ, דאפט מיד, אפגעזאגט פוג אט דעמ גרויסג

קאוועד ? — האב איפ געזאגט, ניט פארשטייענדיק.

98

— סיאיז אומעגלעכ! ער שרייבט מיד אזוי איבערצייגנד, ער שרייבט אזוי, אז איה בת ניט אימשטאנד אימ אפואגב; לייענט

איבער, וויאזרי ער שרייבט. אוג די קוזינע האט מיד דערלאנגט א ראזעווע שמעקנדיק בריוול. איה האב עם א דריי געטאנ אינ די הענט, א שמעק גע״

טאנ אוב אפגעגעבנ *יוריק• — פע, ס׳ארא קאלטע גלייכגילטיקייט! איר וואלט כאטש אפ דעד האנטשריפט א קוק געטאנ. אונ וועד ס׳האט מיד געבראכט אט דאם ראזעווע בריוול, אט דאם וועל איה אייה שוע בעי־ שומויפנ ניט זאגב, ~ האט זי געזאגט את פארזיכטיק ארי!נגעלייגט

דאס צעטעלע אינ רידיקול. — א לאקיי, אדער אנ אנטרי!בער, וועד דענ אנדערש,—האב

איב גלאט אזוי געזאגט. — איר האט א טאעס. פארמעסט זיכ העכער! נו, זאל שוינ זית, איב וועל אי!כ מער ניט מאטערנ. -- דעד אייגענער ברודער דער קאלעס, עפעם אנ אויסגעדינטער מאטראם. אי כ האב אימ ניט געזענ, ס׳איז אימ ניט אנגעשטאנענ אליינ דערלאנגענ דעמ בריוו, האט ער אימ איבערגעשיקט פרב גאלעכם הויז. אויב מיד א שטאלצ! נו, איז וו?אזוי־זשע זאל איה זיב מארגנ אנטת? צי וועל איב זיפ דערשלאגנ פרג אי_יכ עפעס אנ אייצע, צי ניינ?״~ האט זי מיב געפרעגט את דער זעלבער מינוט, ורעב כ׳האב זיב

דערמאנבו וועגנ דעמ קאוואלער אנ דעד האנט. איב האב איר געענטפערט עפעס נישט צו דעד זאב, את זי האט זיב צעלאכט מיט דעמ אומשולדיקםטג מיידלשנ געלעכטער. אט דעד אומשולדיקער געלעכטער האט מיה א שטויס געטאנ אפ א פארביםענעמ געדאנק. איב בת געקומענ צו זיב את האב גע״

זאגט; — טוט זיב מארגנ אנ... דאס וועט אי!כ ניט אנקומענ שוועד.

99

טוט זיה מארגג אג אזוי, אז איר ואלט צתישט מאפג די שיינהי_יט די קאלע את טאקע אימ אלילג.

— אוג אימ אלית וויאזוי ? - האט זי געפרעגט אג אופגע- רעגטע.

— ווערט ענלעכ אפ זית טאפטער. דאט אינגאנצג!.. — י אויסגעצייכנט!— האט זי איבערגעריטג את אנטציקונג. — איכ האב אלייג אויכ געטראכט וועגג דעמ. דאט וועט זית א קליי־ נע מיטטיפיקאציע, ניט אזוי? — האט זי צוגעגעבג, ווענדגדיק זיפ צום מאג. יענער האט א שאקל געטאג מיטנ קאפ — א טימענ פת האטקאמע. ער האט געקוקט אפ מיר אונ ווי ער וואלט געזאגט: את דו, ברודערקע, מיט דית אניוועט ביטט אג עמעטע צאצקע! צופריזת מיט מלת פראיעקט, האט די קוזינע מיד דערלויבטפ האב זי ניט איבערטת זיפ אוג גיינ צו איר טיי טרינקעג. אי געפאלגט אוב, שפאנענדיק פוטטריט נאפ דער שיינהייט, האב איפ

קימאט איג דער הייכ געטראכט: געשיקט זיפ, זיינט איר, שיתהייטג, אזוי בליגד, אזוי מאדנע בלינד בעגעגייע אייעד אייגענער שיינקי!ט! שויג ניט גערעדט וועגג די קנייטשג, צי דעג באמעדקט איר ניט בא זיפ קייג גראווע האר ? אוג דאט איז ווירקלעפ אזוי. איפ ביג אינגאנצג איבער־־ צי!גט איג אט דעמ ביטערג עמעט. אמאל פלעג מעג מיפ איינ~ לאת מאפג א פארטרעט פוב א ווירקלעפ אנשטענדיקער מוטער פרג פאמיליע. א פרומע אלטיטשקע, זי האלט איג איינידאווענענ, א שטילע, א באשיידענע, אינגאנצג איג שווארצג אגגעטאג, ניטא קייג בעסערע- מאדעל פאר א מאנאשקע פו ג די צייטג פת גאטיק — זעצ זיפ אוועק אוג מאל אג שומ פאנטאזיע. פרוור אבער אנמאלג דעמ פארטרעט פוג דער דאזיקער מאנאשקע אנ אביטל פאנטאזיע, ד. ה. א לא זשעראר דאו. ניט נאד מע וועט דיר ניט באצאלג, מע ררעט דיפ פרג הריז ארויטטרייבג, ווי דעמ ביטערטטג קארי־

100

קאטוריסט. דעמלט וועס״טו שריב רריסב, וואס סישטעלט מיט זיה פאר א פרומע מאנאשקע.

איב האב לאנג געליטג פת אזעלכע אומאנגענעמע פאסירונגענ, בין כ׳האב נישט פארשטאגענ, את וואס די זאב באשטייט. אוג אן כ׳האב זיב אנגעשטויסג, אין אלצ אדועק, ווי סיבאדארפ צו

זית! א, די הייליקע טמימעס! אט דעמ געבאט מיינעמ שרייב איב מיינע יונגע פרייבט, וואס זיינעג אומגעשיקט את לייגב זיה דורה א קינסטלערישג וועג מיט

אזעלכע נעבעכדיקע אוב ביטערע מיטלעג. איב מעשעב פונעמ אותט אי ז מית קוזינע, ווי מע זאגט עם, געוועג אפג זיבעטג הימל* זי האט זיב געוויצלט, געלאכט את שיר ניט געטאנצט, ווי א קלית מיידעלע, ורעב מע דערמאנט איר וועגב א טיול־קליידעלע אוב וועגב עפעס אג אויסערגעוויינלעכער טוגיקע. זי אי ז געוועג אזוי פדיילעב את ליב ביז צו אומדערטרעג־ לעכקייט. ביכלאל א פרעמדע פרייד פרייט אונדז ווייניק, אוג די אומדערטרעגלעכע פרייד פת מית קוזינע האט מיב פאשעט גע־ בראכט את צארג. קעדיי ניט זייג א שווניגגדיקער צושויער פו נ טיפשעס אוב געמיינקייט, האב איב פארנומעב מיינע זאכג את ביב ארויסגעגאג, ־־ כ׳האב זיב אפילע אפגעזאגט פרג וועטשערע. אוב נאכ אזא שפאציר, וואס איה האב געמאפט יענעמ טאג, איז עם געוועג א גרויסער קארבג פוג מייג זייט. פרג פארדראס האב איה געפרוווט אגשלאפנ ווערב, אבער דער פר ווו האט זיב מיד ניט אייבגעגעבב. איכ האב געפרוווט לייענעב — נאכ ערגער. עפעס א העסלעכג לאנגווייל האט די קוזינע אפ מיד ארופגעטריבנ מיט איר נארישער פרייד. ווי א מיעסע קאראקאטיצע, האט דעד לאנגווייל מיב ארומגעכאפט מיט זיינע העסלעכע צווייגג את א גאנצע נאכט מיב ניט געלאזט רועג. איב וואס כיזאל זיב ניט דערמאנעב, וועגג וואס כיזאל נישט א טראכט טאנ, אלצ אי ז לאנגווייליק, אלצ אי ז

101

אומדערטרעגלעפ מלעס. אויב דעד ענגלישיער ספליג דואט עפעס א פאמיליענ־ענלעכקייט מיט אונדוער רוסישנ אומעט, איז גלייב איב, אז מע קענ צופוס מאכג א רייזע אפ דער קאמטשאטקע, ווי סיהאט עס געטאג עפעס א לארד, אוג דערצו האט ער נאפ כאסעגע גע־ האט איג פעטראפאוולאווסק מיט דער טאכטער פוג עפעס א פא־ נאמאר. א כאסענע, לעמאשל, איז א פריילעכע אוג ליכטיקע זאב פאר געדאנקעג, אבער פרוווט טראכטג וועגג דעמ איג דער צייט, וועג ס׳איז אייב אומעטיק. עם וועט אייב אויסזעג, ווי א שווארצע אוג מלעסע זאב. איר וועט אפילע די אויגג פארמאפג, אוב אויבאיר זי_ינט שויג גראוולעב, אדער איר האט א פליב אוג דערצו זי_ינט איר נאב ניט קייב באווייבטער, איז בעסער טראכט ניט וועגג א כאסענע. דא וועט אי!כ נעמעג קריכג איג קאפ ארי!ג אייער עלטער, אי!ער עלנטקי!ט, אוג סיוועט זיב ענדיקג דערמיט, אז איר וועט כאסענע האבג מיטג ערשטג סטויפ, וואס וועט זיב אי!כ אפג וועג טרעפג, קעדיי אויםמי!דנ די עלנטקייט. עמעם, אפ דער ראל פרג אג אלטג באכער איז גארנישט ניטא וואם מעקאנע צו זייג, אבער אויב דער גוירל פוג אג אלטג מאג לע2נ א יונג ווניבל רופט ניט ארויס קייג קינע. לויט מייג מיינונג, איז בעסער שוע אפלעבג וויפל ס׳איז באשערט אלם אג אלטער באכער, איידער זיב ארומרעגלעג מיט פרעמדע ראז־באפארבטע ברעקלעב, אוני דעמ אייגענעמ פליכעוואטג ארג בעקאוועדיקג קאפ באשי״ינעג מיט א

צירונג, וואס רופט ניט ארויס קייג שומ אכטונג. שויג צו פארטאג האב איה זיב באפרי_יט פוב דעמ מ?עסנ אומעט אוג בת אנשלאפג געווארג, את האב זיב אופגעכאפט, ורעב מע האט שויג געקלונגעג צומ באטאגעדיקג געבעט. סיאיו נאב גוט, וו אס טראכימ, גאט ווייס, וואס פאר א גוטער גי!סט האט מיט אימ אנגעפירט, האט מיר פת אוונט נאב צוגעגרייט דעמ פראק אוג דאס איבעריקע, אזוי אז איה האב זיב את אייג

102

אטעמ אנגעטאנ את בת ארוים פלג שטוב את דער זעלבער מי׳־ נוט, וועג מי_לנ אויסגעפוצטע קוזינע האט זיב געזעצט את בריטשקע, קעדיי פארג צומ באטאגעדיקב געבעט. זי האט מיר פארגעלייגט אג ארט לעבג איר פרעכטיקער פערסאנ, אבער איה האב זיכ אפגעזאגט פוג דעמ קאוועד את ביב אוועק צופוס. איכ האב גערעכנט, אז לעבב דעמ קלוימטער וועל איה דערזעב דעמ פרעכטיקג עקיפאזש פונ די כאסנ׳־קאלע. אבער סיהייבט זיכ ניט אג. מ׳ האט דארט געשיתט דער אית־־אוג-איינציקער עקיפאזש פת טייג קוזינע את נאה עפעס א קליינע בריטשקע מיט א קליינעמ אנטרייבער. איג קלויסטער האבנ די פויערימלעכ, ווי געוויינלעה, שטילערהייט געדאוונט. אפ דעמ קליראס האט דעד דיאטשאק מיט א באס געלייענט ״איזשע כערוווימע״ מיט דער הילפ פונעמ נעכ־־־ טיקנ קאוואלער אג דעד האנט. אונ ווו זיתענ די כאסנ־קאלע ? איז דא ניט פארגעקומענ עפעס א מיספארשטייעניש, ווי ס׳טרעפט זיה אפט את אזעלהע פאלנ? נאה דעד גאט־דינסט האט דער פאטער סאווא געבעטנ מיה את טראהימ סידאראוויטשנ אפ א גלעזל טיי, אונ מיד האבנ זיה ניט אפגעזאגט. ווי נאד דער פאי־ טער סאווא האט באוויזנ איבערלייענענ ״אטשע נאש״ אונ בענטשנ דאס עסנ אוג טרינקענ, איז את צימער ארית דעד פלניסיקער געהילפ פוג דעמ הייזעריקג דיאטשאק ״־ דעד קאוואלער אנ דער האנט. נאה א געוויינלעהער באגריסונג האט אימ די מאטושקע אנגערופנ פאשעט אסיפ סידאראוויטש את אימ געבעטנ זיה זעצנ. ער האט פרלער אופגעהאנגענ די היטל אפ דעם פלעקל, וואס איז ספעצלעל צוליב דעמ צוועק געווענ אריתגעקלאפט את וואנט לעבנ דעד טיר, את שויג דערנאה האט ער זיה אוועקגעזעצט לעבנ דער שוועל אפ עפעס א טאבורעט. די דאזיקע באשיידנקניט אי! מיר געפעלנ, את נאה מער בא א מיליטער־-מאנ. איה האב אנגעהויבנ אימ אופמערקזאמער באטראהטנ. דאס איז געוועג א יונגער גע-

103

זונטער כעוורעמאג מיט שווארצע שארסטקע האר, רואם זלינעג געוועג קורצ געשוירג, פתקט אזעלכע שווארצע געדיכטע ברעמענ, אונטערגעשוירענע וואנצעס. די אויגג פלעג ער שטענדיק אראם־־ לאוג אוג ויי באהאלטג אונטער די שווארצע לאנגע וויעם, אוג דערפאר האט מעג וועגג ויי גארנישט ניט געקענט ואגג, פונקט אווי, ווי וועגג דער אייבערשטער ליפ, וואס האט ויה באהאלטג אונטער די וואנצעס; די אונטערשטע האט מעג געועג גאנצ בוי־ לעט, וי איו געוועג עטוואס צו גראב. ביכלאל האט ער געהאט א פיולאנאמיע א גראבע, אבער אוא באשיידענע אוג אויסדריקלעכע, או ניט ווילנדיק האב איב געהאט פארגעניגג פוב דעמ קוקג אפ אימ. ער האט ויכ ניט אריינגעריסנ איג אונדוער שמועס, ווי עס טועג עס געווייגלעב כעוורע פוב זייב גראה וועג דער פאטער סאווא האט ויכ צו אימ געווענדעט מיט עפעס א פראגע, פלעג ער ענטפערג קורצ אוג צו דעו! ואפ. אט, לעמאשל, די מאטושקע האט בא אימ געפרעגט, וועג וועט ויי באווכג דער הער קודנא־ טאווסקי. ער האט געענטפערט: ״פארנאכט״. אוג מיט דעמ האט ויכ עס געענדיקט. איב האב ויכ אנגענומעג מיט נאכעס פוג דעמ באשיידענעמ אומבאקאנטג. דערנאכ האב איה באדאנקט די בא־

לעבאטימ פארג קיבעד ארג ביג אוועק. טראכימ סידאראוויטשג ^ האט די מאטושקע פארהאלטג אפ מיטיק. איג מעשעכ פוג גאנצג טאג האט ויכ דער אומבאקאנטער מאטראס געדרייט בא מיד איג קאפ. איפ ווייס אלייג נישט, מיט וואס האט ער מיפ געקענט אווי פאריגטערעסירג. אג אויסגעדינטער סאלדאט אוג מער גארנישט. באמ מיטיק האב איפ אלצ געוואלט פרעגג די קווינע, צי איו עס ניט דער קאלעס ברודער געשטאנעג אפג קליראס, אבער די קווינע איו געוועג נישט אופגעלייגט, את איפ האב מייג גארניט בא־ שיידענע פראגע באהאלטג את קעשענע. איפ האב גערעפגט נאפ מיטיק פרעגג בא מי!נ קארעוו, נאד יענער איו נאפ באמ מיטיק

104

שיר ניט אנשלאפג געוואות. טראכים האט זיב נישט בארויזב ביוב סאמע אווגט — את מללג נייגעד איו ביזנ אוונט ניט באפרידיקט

געוועג.

צ

די טעג פוג ווארטנ ולתעג אווי לאנג אונ לאנגווייליק, ווי די דאולקע פאשעטע דערצלללתג, את די שאעג פת וואדטנ ולתעג נאה לענגעד את אומעטלקער. אונ א מאדנע ואב, שטענדיק האפג מיד אונ מיד קענענ זיב ניט צוגעווולנעג צו אט דעמ מאטערנדלקג געפיל, מיד קעגעג אפילע מלט קיינ איינ מלנוט ניט פאדקידצנ די אומענדלעכע שא פרג ווארטג. נישט געקוקט דערופ, וואס איה ביג די נאכט שלעכט געשלאפנ את וואם איב האב געגעסנ גאד״־ ניט קיינ באשיידענעמ מיטיק, האב איב נאכנ מיטיק, כאטש איב האב געפרוווט, דאב ניט געקאנט אי_ינשלאפנ. את דאס האט מיד אלצ דאם נאדישע וואדטנ געשטעדט. אפ וואס־־ושע וואדט איב את וואס באומדולקט מיה ? איה ווייס אליינ נישט, נאד איב פיל, או עפעס באומדולקט מיכ. קעדיי ויה באפדי!ענ פוג אט דעמ עפעס, האב איה אנגעטאנ מי!נ אדבעט־בלווע, גענומענ דאס דענצל את דעמ שטעקנ את בינ אוועק אפ מילנ באליבט בעדגל, ווו ס׳שטייט א דעמבענעד ציילעמ. דעד טאג איו געוועג אנ אויס- געצייכנטעד, דעד הימל איו געוועג לויטעד, בלאס־־בלוי, טיפ או נ קלאד, ווי דעד געדאנק פוג א גדויסג פאעט. ווי״יסע, דודכויכד טיקע, שייגע וואלקנדלעב, ווי די אומשולדיקע כאלוימעס פוג א קינד, ויתעג אנגעגאג איינס נאכג אנדעדג, דודכגעפלויגג דעמ הימל־שעטעב את האבג אדופגעוואדפג טונקעלע פלעקג אפ מי_ינ פאנאראמע, וואס מע קעג ויה ואט ניט אנקוקג איג איר. דל דא- ויקע שייגע פלעקג האבג געמאכט דל פאנאראמע אל ברליטער, אי טיפער, אי אומענדלעב גרעסער. איב האב די אויגג ניט געקעגט

105

אפרייסג פוג אט דער אימפראוויזירטער באלויפטונג. מיי האט זיב געדופט, אז איפ זע אפ דעמ אומענדלעפג האריזאנט אי זוועגי־

גאראדקע, אי טאלנע אוב אפילע אומאג. איפ האב זיפ גענומעג פאר דער ארבעט. איפ האב פאנאג־ דערגעלייגט די טונקעלע ארנ ליפטיקע פלעקנ אפ טייב ניט פאר- ענדיקטנ געמעל, אלג דעד געמעל איז אופגעלעבט געווארג, אג־ געהויבג רעד נ ארג פונ זיפ אליינ זיפ פארענדיקט. אט רדד ס׳בא־

האלט זיפ דייג צויבער, דייג קישעפ, קאנאלעטי! די באלויפטונג האט זיפ געענדערט. כ׳ האב אריינגעלייגט דעמ געמעל אינ פארטפעל אונ געוואלט גיינ אינ דארפ. איפ זע, די גאלדענע זוב איז געבליבג הענגענ איבערנ פלאלעטג האריזאנט אונ האט צעשאטג אירע גרינע שטראלנ איבער דעמ גאנצנ אובד ענדלעפג שעטעב. א נייע שיינקייט! א נייער צויבער! דערשטוינט פוב דער ווונדערלעפער הארמאניע, האב איפ שווי_יגנדיק אראפ־ געלאזט די הענט, פ׳האב פארהאלטנ דעמ אטעמ אוג געקוקט אפ

דעד דאזיקער ווונדערלעפער אראטאריע אנ קלאנגענ. די זוג איז שויג פארגאנ, אוג איב בע נאפ אלצ געשטאנענ לעבנ ציילעמ, אונ מאדנע, ס׳האט זיפ מיר געדופט, אז א פלייטע שפילט אינ דעמ בערעזענעמ וועלדל, זי האט געשפילט די פרע־ ליודיע פונעמ וואלס ״אוורארע״. אוג אינעמעסג איז גארניט גע־ ורעב. וועגג א פלייטע האט קייגער איג יענער געגנט ניט געהערט. מי!נ קארעוו זאגט, אז ער האט אמאל געשפילט אויסגעצייפנט אפ א פלייטע, נאר ער האט פארלוירג דעמ שליסל פוג פוטליאר, ווו עס ליגט די פלייטע, אוג האט אופגעהערט שפילנ. אונ ער שפאסט ניט. לויט זיינע פארשטעלונגענ איז עס גאנצ פארשטענדלעפ. אע די דאזיקע קורצע מינוטג ביג איפ געוועג אנ עמעסער פאעט, אוג מיעע געדאנקעג האבג געשוועבט, גאט ווייס ווו, איג עפעם געגנטנ< וואס העפער די שטערג. אבער ווי אג אי״ינוווינער פוג

106

דעד ערד, האב איה ויה דערמאנט, עמעם, אביסל צו שפעט, וועגנ דעם ערדישב, ד. ה. רועגב דער האמענע. — פע, מ׳איא ציניקער — וועט ואגנ די פארליבטע לייענערב. א האמענע הייסט בא אימ פאשעט אג ערדישע ואה!— איה ביב מאסקימ, ואל עם וי_ינ א ואה פונעמ אריאנ אלית, אבער איה האב ויה את איר דערמאנט

שוע צווישג טאג אוב נאהט• אנשטויסנדיק ויה אפ פעניאקעס אוב בערגלעה, בע איה ווי ס׳ניט איו ארויס פוג בערעוענעמ וועלדל את ביב צוגעקומעב צו דעד הרעבליע. איה גיב א קוק — דער קלויסטער איו שויב בא- לויהטב, איה האב פארגיהערט די טריט אוב אווי ווי ה׳בת געוועג, את דער ארבעט־בלווע מיטב רענצל איג האנט, ביב איה גלי!ה ארית את קלויסטער. גוט, וואם ה׳האב ויה דערמאנט אוב אראפ- גענומעג דעמ הוט. איה האב ויה באהאלטנ הינטער עפעם א ברייטפלייציקנ פויער אוב קוק ארוים, ווי א מויו פת א באהעל- טעניש• די צערעמאניע האט ויה אנגעהויבג, את דער אומבאקאג- טעד קאוואלער אב דער האנט האלט דעמ קראנצ איבערנ קאפ פת דער קאלע. פת דער וייט וע איה, או די קאלע איו א שיתהייט, אוב א קוק טאג גלי!ה את פאנעמ ארי! ג קעג מעג נישט. פאר- דריסלעה. הייסט עם, או דער דאויקער קאוואלער איו איר ברו- דער, אגדערש קענ עם ניט וית. א שאד, וואם ה׳האב ויה מיט אימ נעענטער ניט באקאגט. דא איו געוויס פאראג עפעס א רא- מאנטישע דראמע. את וואס פאר א באצתנגענ קענענ וי!נ צווישנ א רי!הנ גוטבאויצער מיט אנ ארעמענ צענעריקטנ אינוואליד ? מע דארפ באפוילג טראהימענ, ער ואל ויה וועגנ אלצ דערוויסנ. צי וועט ויה פרג דעמ דאויקנ שטאפ ניט אויספיקנ עפעם א גע- שיהטעלע, אדער אנ אפערעטקע, ווי, לעמאשל, ״מאסקאל טשא- ריווניק״. יא, יא, ניט אנדערש, או מיט קישעפ צווינגט ער דעמ ג?יוועדיקנ ראטמיסטער האסענע האבג מיט א פויערטע, מיט וילג

107

לייבייגעגער. וול גוט פ׳האב ולב נלט באהאלטג הלגטער דעמ פללי״ צלקג פויער, דאב האב אלב נלט געקענט זיב אויטבאהאלטג פרג טראכימט שארס ארע. ער האט מלב באמעיקט אוב, צוגייענדיק,

האט עד מלד א שעפטשע געטאג: ־- דל פאסנ־־קאלע האט מענ פארבעטג איג הולו אפ טלל. אויב איר וועט גיינ, דארפ מענ צוגרילטנ דעמ פראק ארג אולטפוצנ דל

שטיוול. ־- גלל אונ פוצ,— האב איכ קורצ אפגעעגטפערט.

טראכלמ אלז ארולטגעגאג. אז אלפ האב זיפ דערווארט אפ ״איטאיא ליקוי״, ביג איפ ארויט פרג קלויטטער ארג זיפ געלאזט לויפג אהיימ. אט האפטר דיר אג אומגליק: איג מית אויטגע־ צייפנטג גארדעדאב האט געפעלט א שניפט, ארג איצטער איז עד אומבאדינגט נייטיק. וואט טוט מענ ? טראפימ איז געפאלג אפ אג אייצע: עד האט צונויפגעלייגט א ווייס גאזטיפעלע, אוב ט׳האט זיפ באקומעג א נישקאשעדיקער שניפט, דעד שלייפ נאד איז גע-- וועג צו גרויס. פאדעגדיקט מייג טואלעט, האב איפ ארופגעצולגג אפ זיפ דעמ פראק אוג ביג אריע איג צימער. נאפ אפ דעד טיר האט מעג מיפ באגעגנט מיט אג אלגעמייגעמ געלעפטעד. טייב קוזיגע האט אזוי פלניטיק געקייפט, אז איפ האב געמיינט, אזיג שניפט. אבער ט׳ד״אט זיפ אויטגעלאזט גאר ט׳אלז אלבער מי עפעס אנדערש. נאפג ערשטג צופאל פת געלעפטעד האט מל!נ קוזלנע מלפ געגומעג פאר דער האנט את מיפ צוגעפלרט צומ שפלגל. א, ט׳ארא שרעק! דאס גאנצע פאנעמ אלז בא מלר געוועג אולטגעשמלדט מלט בלליער. כ׳ האב קלת וואדט נלט געזאגט את ביג ארויט פוב צימעד. בייט דער ארבעט האב אלפ אפגעטרלבג די קאמארעס, את מיט די הענט, וואט זיינעג געוועג אויטגע- שמידט מיט בלי!עד, האב איפ זיפ געפאפט פאדג פאנעמ אוג אויטגעפוצט מית פיזיאנאמיע א לא אטעלא, את טראפימט שארס

!08

אריג האצז עם ניט באמערקט, ורעב ער האט מיד פארבתדג דעמ שניפס.

שריג אינגאנצג אנ אנדערער האב איב זיב דעמ צווייטג מאל באוויזג איג גאסטצימער. נאב די געווייגלעכע באגריסונגענ אוג וותטשג, האב איכ א קוק געטאב אפ דער קאלע. גאטעניו, סיארא שיינקייט א פולקומע! ביז גראווע האר זיב דערלעבט אוב האב אזא אומבאשרי״יבלעכע שיינקייט ניט געזעג. די באוווסטע שית- הייט, די גרעפג קאלאווראט, וועלכע איה האב געזעג אפ א פא- ריזשער ליטאגראפיע, וואלט זיכער ניט אויסגעהאלטג די ראל פרג א פאוואריטג בא אט דעד באשיידענער העלדב, ניט געקוקט אפ אלע קאסמעטישע מיטלעג, וואס זיינעג איר צו דינסט. לאנג האב איה ניט געקענט אפרי!םג די אויגג פוג דע־ט דאזיקג טיפ פוג פולקומער שיתקייט. את וואם אופמערקזאמער אוג גלייכגילטיקער איב האב אפ איר געקוקט, אלצ מער האב איה געזעג דעמ צוי־ בער את די הארמאניע את די שטריכנ פרג איר ווונדערלעכג פא- געמ. דעמ געטלעכנ ראפאעל האט זיב אפילע נישט געכאלעמט אזא שיינהייט את אזא הארמאניע פוג שטריכג, אוג דער בא- וווסטער קאגאווא וואלט אפ שטיקלעב צעבראכג זייג צוקער-זיסע פסיכייע, ורעב ער וואלט דערזעג אט די געטג, וו אס געמט אזוי גראצלעז א גלעזל טיי. את דאב איז איג איר שיתקייט ניט געוועג אפילע קייג סימעג פוג אט דעמ, וואס איז אגגעגומעג פאר שיינקייט. דאס אי׳ז געוועג א זעלבשטענדיקע לעבעדיקע שיינקייט, דאס איז געוועג דער טיפ פוג א פדוי פוג מית היימלאנד, נאד א ביז גאר פארפולקומטער. את ווי בלאס, ווי טונקל ביסטו גע- ווארג, מית ארעמע קוזינע, איג דער אנוועזנהייט פוג - אט דער קוימ צעבליטער ליליע. ווו איז אהינגעקומעג דייג געלעכטער ? ווו זיתעג דיינע נעכטיקע אופטועג די כיטרע ? סיהאט דיר ניט געהאלפג, ניט דאס שמירג זיב, ניט דאס וואשג זיב, אפילע דאם

109

טיולענע קלייד האט ניט געהאלפג! ארעמע, נעבעפדיקע שילב־ הניט!

די פאסנ־קאלע האבג ניט לאנג פארבראפט. באב דעד טיל זיי״ נענ זיי באלד אוועקגעפארג. איכ האב זיפ אויכ געזעגנט את בע אוועק צו זיפ אפ דעד קווארטיר, ווניט ניט איג קיינ נארמאלג צושטאנד. שיינקניט, את וואס זל זאל זלפ נלט ארויסבאווניזג, פנל את א פולבלוטיק, סיי אלנ א קולמ לעבעדלק באשעפעניש, האט שטענדיק געהאט אפ מיד אנ אלציתע גוטע ווירקונג. אוגטער איר גוטער ווירקונג פיל איפ זיפ גאר אנ אנדערער, א באנניטער מענטש, עפעס ווי אנ אלט קינד. דעמלט נייטיק איפ זיפ את וואס פאר ניט איז מענטשב, פ׳זאל קענענ מיט אימ טיילנ די גוטע געפילנ, אדער זיפ פאטש אנרעדנ ביז זאט, אניט בת איפ ענלעפ אפ א שיקער, וואס ווערט ניט אנשלאפנ, ביז ער ניפטערט זיפ ניט אויס. איפ האב טאקע לאנג ניט געקענט אנשלאפנ ווערב, אבער דאס איז געוועג ניט קית מאטערנדיקע שלאפלאזיקניט, נאד א שלאפלאזיקניט, וואס בארולקט. אג אנגענעמער, אג אומוים־ דריקלעפ־אנגענעמער געפיל! איפ דאנק דיר, אלמעכטיקער גאט, וואס דו האסט מיפ באשענקט מיט א געפיל פת א מענטשג, וואס האט ליב אוג וואס זעט אלדאם שייגע, פארפולקומטע איג דייג אומענדלעפער שאפונג. וועג די שיינקניט את אלע אירע אויס־־ זענס וואלט פאטש אפ א העלפט פת דעד מענטשד״ניט געהאט אזא גוטע ווירקונג, דעמלט וואלטג מיד זיפ שנעל דערנעענטערט צו דער פולקומקניט אוג ענדלעפ פארקערפערט מיט זיפ דעמ גע־ באט פוג געטלעפג לערער. דאג וואלטג שווארצ אוג ריוואליער געגאג את די היתער מיט זליערע גענלאלע דערפינדונגענ, אדער זיי וואלטג אנטדעקט בעסערע את ארנטלעפערע קוואלג פוג מענטש־

לעפער פארפולקומטקניט. לאנג האב איפ פאנטאזירט אפ דער דאזיקער ווונדערלעפער

110

טעמע, ניו די פיזיקע האט עגדלעב גויוועד געררענ די מאראלת אנשלאפנ געוואת. את כאלעמ איו פארגעקומענ מיט מיד את איה נ דאס זעלנע, רואם את דעד דואר, נאד מיט אייב אונטערשייד: אגשטאט דעמ ראטמיטטער איו לענג דעד קאלע געזעסנ רונענ־ טעם טאטיר מיט שאפעגע פיט אוג מיט הערנער. זית פאגעמ איז זייער ענלעב אפג פאנעמ פרג ראטמיסטער. דעד סאטיר טוליעט זיב צו דער נימפע, רוימט איר עפעם אפג אויעד; די נימפע האט א שמייכל געטאג. איה האנ א ציטער געטאג את האנ זיב אופ־ געכאפט. די זוג האט שות אריתגעקוקט איג דעמ גאטישג פענצ־ טעד פוג מי!נ מיגלאטיורג געצעלט. צופעליק, אנער זייער צו דער צי״יט האט זיב נאוויזג טדאכימ. איב האנ אימ געמאלדג, אז איה ד״אנ פיישעק טאקע היינט נאב מי טי ק ארויספארג קייג ליטיאנקע, דארטג נעמעג פאטשט־פערד אוג אהיימ פאת. ער האט, ווי גע־ וויינלעכ, גיט דערווידערט אוג גלי!כ גענומעג צונויפלייגג דעמ פראק אוג די אינעריקע שמענדריקעס, וואס האנג מי ר דערמאנט וועגג נעכטיקער געשעעניש. א געשעעגיש אזוי זיב, גיט קייג אומ־

געוויינלעכע. אג אלט לידל, נאד אגדערש געזונגעג. די פוץערדיקע איידעלע נאלענאטימ פוג לנינייגענע האנג נאר פארפירט הארעמעג פוג די אייגעגע מיידלעב, אוג איצטער האבב זיי אגגעהוינב מיט זיי זיב מעשאדעכ זית. ערע אוג רומ די קעמפער פוג דער ני״יער ציוויליזאציע! טראכימ האט זיב מיט פארגעניגב פארנומעג מיטב טשעמאדאב, אוב איה, קעדיי אימ ניט שטערנ, האנ געפונעג פאר גייטיק אפצוגעננ א געזעגנם־ וויזיט דעמ פאטער סאווא. אנער אפ דעד שוועל פת מיי נ אידי־ לישער שטילער ד״יימ האט מיב נאגעגנט דער פאטער סאווא מיטנ

קאוואלער אנ דעד האנט. — איר קלי!נט זיב צו אונדז, את מיר זיתענ צו אי!כ געקר־ מענ מיט א וויזיטאצלומ, ־- האט פריילעה געזאגט דער פאטער

111

טאווא, — דעד דאזיקער געטלעפער מענטש האט צו אי_יכ אג עקסטראארדינארג בריוו.

איפ האב אפילע ניט באוויזב זיפ שטארק פארוווגדערג פוג אט דער אומדערווארטער זאפ, ווי דער געטלעפער מענטש האט ארויסבאקומעג פונעמ פוסטנ ארבל זייער א קליינעמ קאנווערט, וואט איז געוועג באמאלט, ווי א קאנפעקט. ער האט אימ דער־

לאנגט מיר אוג דעדביי געזאגט: — דער שוואגער אוג די שוועפטער, אייעד וווילגעבורט, גריסג

אי!פ אוג בעטג אי!כ היינט אינאוונט קומעג צו זיי. איפ האב זיפ ניט אפגעזאגט, ווי א שיקער פוג א קעלישעקל בראנפג, איפ האב ניט גענומעג לייענעג דאס שמעקנדיקע בריוול אוג געזאגט: ״איפ וועל קומעג״. דעמלט האט ער מיד דערלאנגט א צווייטג קאנווערט, פונקט אזעלפג, ווי דער ערשטער, אוג גע״־ בעטג איבערגעבג לוקיאג אלעקםאנדראוויטשס פדוי, ד. ה. דער קוזינע מייגער. איפ האב צוגעזאגט. דער פאטער טאווא האט בא־ מערקט, אז ט׳וואלט ניט געשטערט, אז דער קאוואלער זאל אלייג איבערגעבג דאס בריוול אוג פערזענלעפ זיי בעטג. דער קאוואלער האט קייג ווארט ניט געזאגט אפ דעד דאזיקער באמערקונג, ער האט נאד . זייער אויסדריקלעפ א שמייפל געטאג. דער פא־ טער טאווא האט מיפ איינגעלאדג אפ א גלעזל טיי, איפ האב דפ אפגעזאגט, פ׳האב זיפ מיט זיי געזעגנט אוג ביג ארי!נ איג קווארטיר זאגג טראכימעג, ער זאל ניט פארפאקעוועג

דעמ פראק.-־ א, פארברענט זאל ער ווערג, אי_יער פארפלופטער פראק! מע האט נאד אייג ארבעט מיט אימ, ט׳בלי!בט קייג צי!ט ניט

אפעטג מיטיק. אוג נאפ אטאפ אזעלעפט איז געזאגט געווארג אפג פעזשבג פוב פראק. דאט אלצ האב איפ שויג ניט געהערט, ווניל פ׳ביג

112

אוועק אי1ערגעננ 1ער קוזינה 1אפ <*ריינטלעהע גריוול. יענע האט מיה באגעגנט מיט אג אויסרופ:

- אונ ווי געפעלט אי!כ די קאלע?.. ־ איה האנ געענטפערט, אז כ׳האנ אפ מייג לענג גי ט געזעג

אזא שיינהייט. — הייסט עם, אז איר קלוינט זיב גישט אזוי פאנאנדער, ווי איה האנ געמיינט,-־ האט זי קאלט געענטפערט, — פאר אי!ה, הייסט עם, איז די נילדוגג איג א פדוי אינגאנצג אג אינעריקע

זאה? — גיט דו דארפסט עם זאגג, אוג גיט איה דארפ עם הערב, — ד.אנ איה א טראהט געטאג, אוג אגשטאט צו דערווידערג, האנ

איה איר דערלאגגט דאס שמעקגדיקע נריוול. נאמ מיטיק איז ווידער דער שמועס ארופ אפ דער קאלע; ווידער האט מיר נאמערקט די קוזיגע, אז איה שעצ ניט קייג גיסל ניט א גוטג טאג אוג !ילדונג איג א פדוי. איה האב גע״

שוויגג. דאס האט זי געערגערט. — יא! - האט זי געזאגט, גריג פוג צארג, - איר די גט א קינסטלער, אוג א קינסטלער דארפ נאד האנג א מאדעל, א זאה

אפ אפמאלנ, אוג ניט קייב פדוי. ווידער האפ איה א טראהט געטאנ, אז ניט דו דארפסט עם זאגג, אוג ניט איה דארפ עם הערג; אנער איה האב ניט געפונעג קייג אנשטענדיקע דערווידערונג אפ איר ווייט ניט איידעלער גאמערקונג, אוג ס׳האט גענומעג הערשג א

שטילקייט. ווי אג עמעסער האמעריד, האט דער קארעוו מי!נער קימאט די גאנצע גאנדז מיט קרויט ארימגעשטעלט, מיט פארגעניגג פאר־ טרונקעג מיט גאר ניט קייג קליינער גלאז סליווניאק, צופרידג א

שמייהל געטאג אוג געזאגט:

1 4 1 ־ 8 113

— אצו אווי!— אוג ווענדנדיק ויה צומ קאואטשאק, האט עי צוגעגעבג:

— דערלאנג, וואט איו דארט נאפ פאראנ בא דיר. דער קאואטשאק איו ארויסגעגאג.

— יא,— האט ער פארגעועצט מיט א געהיימניטפולג — דאם איו אוא, וועל איכ אייכ ואגנ, געשיכטע, כאטש פובליקיר

איג די צייטתגעג. — וואט פאר א געשיפטע ? — האב איפ געפרעגט ניט אינגאנצג

גלניכגילטיק. — לאמיר נעמענ אפילע די נעפטיקע פאטענע, — האט ער

געואגט את א קוק געטאב אפ דער פרוי. — את וואם אווינם? —האב איפ געפרעגט את אויפא ק!ק

געטאב אפ דער קווינע. — אווי, גארנישט, —האט ער געואגט מיט א טאג פת א מענטשג, וואס באהאלט א גרויסו מאד, — איר האט באמערקט נעפטג דעמ שאפער דער קאלעס ? — האט ער מיב געפרעגט את

ווידער א קוק געטאג אפ זייב פארפוישעפטער פרוי. — פ׳האב אפילע היתט געהאט די ערע אימ צו ועג,— האב

איפ געענטפערט. — דאם איו ניט מער אוב ניט ווייניקער ווי אג אויסגע־ דינטער מאטראם, דער אייגענער אוב איינציקער ברודער פוב דער איצטיקער מאדאמ קורנאטאווטקע אוב גוטבאויצערג פוג פינפ הוג- דערט נעפאשעם, ריינע, ניט פארועצטע, — האט ער געואגט אוב

אנגעגאסג זיב נאפ א גלאו טליווגיאק. בא דעמ ווארט ״מאטראם״ האב איפ ניט ווילנדיק א ציטער געטאג:— איו עם ניט דערהעלדפוג מי!נ פאעמע?—האב איפא טראפט געטאנ,איפ האב זיב געווענדעט צומ קארעוו ארג אימגע־ בעטג, ער ואל מיר דערקלערג אט די אומפארשטענדלעפע געשיפטע.

114

— אט וואס פאר א געשיפטע דאם א**... די קוזינע האט א פריפע געטאג, ארויס פרג הינטערג טי^

אוב שריג פרג צווייטג צימער אויסגעשריגג: — גרוביאנ! מוושיק! אכוצ געמיתקניט קעג מעג פו ג דיר

גארנישט ניט דערווארטג. מייג קארעוו האט רויק אינערגעציילעמט די טיר, פונ ורעל־־־ כעד ס׳ויינענ געפלויגנ די דאזיקע ווערטעד, את האט ווידער אג־

געהויבנ; — אט סיארא געשיכטע. דער הער קורנאטאווסקי, אדער ווי וי רופט אימ מוסיע קורנאטאווסקי, איו א מענטש את אלע וזיר ויפטג אג ארנטלעכער. מיר האנג אימ שטארק לינ, ווי איר האט עס געקענט נאמערקג. אית ואב נאד, ניט געקוקט אפ וית היי־־ ליקג אויסועג, איו ער א שרעקלעכער ״דאמענ־שעצער׳׳. נאפ דער ערשטער כאסענע האט ער פארלאוט די מיליטער־דינסט אונ אין געקומעג, ווי מע ואגט, אפ רו את דארפ. זית פרוי - א וותדער־ נארע פדוי - האט ניט אינערגעטראגג דעמ ערשטנ קימפעט את איז געשטארנג, את אלם סימענ פת לינע האט זי אימ אינעד־ געלאזט א געזונט שית קינד. דער כעוורעמאנ אתדוערער, ווי א גוטער את צארטער פאטער, האט א כוצ אנ אמ ארומגערינגלט דאם קינד מיט נאפ פיר יתגע שייגע ניאנקעס. ער האט זיי אויס־ געקלינג פוג גאנצג דארפ, דער דאזיקער גאזלעג. צווישג אט די ניאנקעס איז געוועג אויכ די איצטיקע פרוי זיינע. דאס קיגד איז אינגיכג געשטארנג. די אמ האט ער אפגעזאגט, את די ניאניוש- קעס האט ער אינערגעלאזט נא זיפ את הריו. ער האט גערעפנט, פארשטייט איר מיפ, מאפג א טעפיפ״פאנריק, אט דער שווינד־ לער! את אנשטאט א פאנריק האט זיפ נאקומעג א קליינער היי־ מישער הארעמ. נישקאשע, אלצ איז געגאג גוט. די נאווגינטע שפיינימ האנג איג אגהיינ זיפ אפגעדאגט אימ אופנעמעג נא זיב,

115

י איבערגעקלערט. לריט טייב מיינונג איו בער דערנאפ האבג ז | דאם בעסטע ניט לייגג קייב אכט אפ פרעמדע פעפרוינעט. דו, יע- רעמיי, דייג ואכ פארשטיי — ואגט דאס רוסישע שפריפווערטל. גוט, אט איו צוגעקוטעג די דיי צו אליענקעג, צו דעד איצטיקער מאדאט קורנאטאווטקע. א •ער טיהייבט זיב ניט אנ. אליענקעהאט זיב איינגעשפארט. עד פדוווט אווי אוב אווי, אוב איינמאל ניינ! ניט קייב צארטקייט, ניט קיע דראעג, ניט קיינ בעטנ— ס׳האט גארניט ניט געהאלפג. אונ די הויפט־טיבע פוב איר איינגעשפארט־ קי!ט איו געוועג דער ברודער, דער איצטיקער אויטגעדינטער מאטראט• קעדיי אפווענדג די דאויקע שטערונג, האט אונדוער כעוורעמאג לאנג ניט געטראכט אוב נאט -ערשטג פריויוו ארי!נ־• געפאקט דעמ פרי!נט פאר א טאלדאט. מיט אייג קלאפ אלצ פאר־ ענדיקט. אווי, יעדנפאלט, האט ער געטראפט. די שיינהי_יט האט זיב נאפ מער אי״ינגעשפארט, — דו גיי נאר נאענט ניט צו צו איר! וי האט ויפ געלאוט לויפג קייב קיעוו צומ גובערנאטאר, אבער, גאט צו דאנקעג, מע האט עט באלד באמערקט אוג וי געפאפט שויב איג ליטיאנקע. וי וואלט עט אנגעמאפט א גערודער, וועג וי וואלט זיב דערקליבב קייב קיעוו! דער פרייבט אובדוערער האט ויפ טאקע גוט דעדשראקב, די ואפ האט שויב געשמעקט מיט אפעקע אוג אויב ניט מער. אוג איבער וואט ? איבער א פוטטער נארישקי!ט! איבער א קאפריונער מויד. דעמ עמעס געואגט, ויי־ געג אונדוערע גוטבאויצער גענוג צעלאוט; ויי דערלויבנ זיב אמאל אועלפע שטיק, או אפ אג אנדער ארט וואלט מענ ניט געקוקט דערופ, וואט ער איו א גוטבאויצער... אבער וואט דארפ מעג רעדג, טיאיו נישט אונדוער ואפ. ט׳גייט איבער א יאר, נאפ א יאר, אובדוער פרייבט קריפט פוב דער הויט ארויט, אוב די זאב האט ויפ אפ קייב האר ניט געעבדערט. ער איו אראפ פוב פא־ נעמ, גריג געווארב.--ווארפ' אוועק, ואג איפי שפי! ויכ אויט אפ

116

- כ׳קעג נישט, — זאגט ער. אט וואס סיהייסט אט די פאס* ! ר י א קודנע ליידנשאפט ! אינ אנהייב האט ער זי געהאלטג אונטער א שלאם, ווי א שקלאפנ, נאד ורעב ער האט דערזענ, אז דאם העלפט אויה ניט, האט ער איר געגענג די פולע פרייהייט. נאד דאם אין נאה ווייניק. ער האט דאם גאנצע הויז איבערגעגעבנ אע איר רעשום, ארומגעריבגלט זי מיט קאלערליי לוקסוםג, אלייג געווארנ א לאקיי, אבער ס׳העלפט נישט ! וואס וויל זי נאה? זי וויל אימ אפילע נישט זענ. אט ווו זי שטייט אית אונדזער פא־ טערלענדישע אקשאנעס, אדער ביהלאל די אקשאנעס פונ א פדוי. אזוי האט ער זיה מ ט איר אפגעמאטערט נאה א האלב יאר את האט שות געוואלט זי, די פארפלוהטע, אוועקווארפנ את אליתת את די בעדער זיה היילנ. את פלוצעמ — באצ! א געוואלט פ א בריוו פרג פרעדוואדיטעל דוואריאנסטווא, אדער בעסער געזאגט א פארמעלע פאדערונג, אז ער, דעד ראטמיסטער, דעד את דעד זאל לויט דעד פאדערונג פרג דעד העהערער מאהט באשטימענ א פריח פאר זית לייבייגענער דער פויערטע, דעד אונ דעד אונ אפנ גרונט פרג געזעצ באקומענ דאם געלט פרג קאמיטעט פו נ פאר- ווונדעטע. ער איז מיט דעמ פאפיר גלייה צו מיד געקומענ צו לויפנ. איה האב איבערגעלייענט את, ה׳מוז זאגנ, ה׳בת געבליבנ אפהענטיק. צי האט זיה ניט דערוווסט די העהערע מאהט וועגנ זיתע שטיקלעה? — טראהט איה. אבער נית, די העהערע מאהט האט דערופ קיינ צי!ט ניט. מיד האבנ געטראהט את געטראהט אוג געענדיקט דערמיט, וואס מיר האבנ גארנישט צוגעטראכט. ס׳איז אריבער נאה א הוידעש, אונדזער פריתט שוויתט, ער ווארט, צי ס׳וועט ניט אריבער דער שטורעמ. אבער דער שטורעמ איז ניט אריבער. ס׳באקומט זיה נאה א פאפיר פת דעמ זעלבנ פרעדוואדיטעל דוואריאנסטווא מיט א צוגאב, אז פאר זי!נ העל־ דישקי״יט אונ פאר זיינע וותדנ, וואט ער האט באקומענ בא דעי

111

פארטיידיקונג פוג טעוואסטאפאל, בעט דעד טאטראס יאקאוו אבע־ רעמעגקא באם קאמיטעט פוב די פארווובדעטע, מע זאל באפרליעג זלת לללבלעפע שוועטטער פוג לללבקנעפטשאפט. את צוט שלוט איז געוועג צוגעגעבג, אז קורנאטאווסקי זאל פערזענלעפ אדעד דודפ א מענטשג, וואט עד פאדטדויט אימ, באקומעג את קיעור די סו־ מע געלט, וואט עד אלייג וועט באשטימעג. איז אט קעדיי ניט באשטימעג את ניט באקומעג קייג שוט געלט, איז ער אלייג מיט איר אוועקגעפארג קייב קלערר אוג זיפ דארטנ מיט איר פאר־ קגאסט. ווי געפעלט אייה דער דאזיקער פעוורעמאג! ער האט אפי־ לע געקלערט דארט טאפג די פאסענע, אבער איר האט זיפ פאר־ וואלט, אז דעד ברודער אירער זאל איבער איר דעט קראגצ

האלטג. — אט האסטו דיר די הערוילשע פאעמע, — האב איפ א טראפט

געטאג. — א שייגע געשיפטע, ניט אזוי ? — האט מיט א גענעצ גע־

פרעגט מייג קארעוו.- האב איפ געעגטפערט צע־ — א לי!טישע געשיפטע! ׳

שטדללט. פאר א שא צוויי איידער די זוג איז פארגאג, האט זיפ די קו־ זינע אונטעדגעבונדג די באק את איז געבליבג אינדערהייט, אוג

איפ מיטג קארעוו זייגעג אוועקגעפאדג צו די פאסנ־־קאלע. אונטערוועגנס האב איפ איבעדגעמאפט מללג הערויישע פאע- טע אם אט דעט באשיידענעט ״א שפאציר מיט פארגעניגג את ביט אב טאראל״. אוב וואט סיוועט ווגיטער זייב, וועלב מיד זעב.

צווייטער טייל1

אזויארומ, זייגעג מיר איבצווייעב מיטב פרייבט, ד. ה. מיטב קארעוו, אוועקגעפארב צו גאסט צומ יובגב פארפאלק, אוב אינ~ דערהיימ געלאזט די קלוימערשט שלאפע קוזיבע, זי זאל אפ דער פרי״י באטראכטב, וויאזוי זאל זי זיב האלטב מיט דעד. אופגעקר־ מענער, מיט דעד באצויבערבדיקער שכיינע. מיד זיינעג ארויסגע- פארב פוב דארפ אוב דערנאכ פובעמ טובקעלב ליגדב־וועלדל אוב זיינענ ארויס אפ א שייבעמ זיגזאגארטיקב וועג< וואט האט זיב געשפרייט איבערב פרייעג פעלד. איבערב פעלד זיינעג געוועג ערטערווית צעווארפב דעמנענע ביימער מיט טרוקעבע שפיצנ. אז מיד זייבעב אזוי מיט לייכטג גאבג דורכגעפארב א ווערסט צוויי, האט מי!ב קארעוו געהייסג דעמ אנטריינער זיב אפשטעלב לענב קאלאסאלב טרוקעבעמ דעמנ, וואס האט איבמיטב וועג אוועקגעלייגט

זיינע אבטנלויזטע טרוקעבע ווארצלעב, ווי לאבגע מ?עםע פיס. — איר ווילט, — האט געזאגט דעד קאדעוו, — וועל איה אייב ווייזב אנ אומקלאדנ היסטארישג צייכב. איר זיינט א מענטש א

119

קלוגער, מיר קענענ זיב צו אי!כ ניט גלימננ, עפשער וועט איר אימ פאנאנדערקלי!בנ.

איב האב געבעטנ דעה קארעוו מיר ווייזב דעמ אומקלארנ היסטארישג צייפנ. ער האט מיד אנגעוויזנ אע דעמב א לאה, פוב

וועלכער ס׳איז נארוואס ארויסגעפלויגנ א סאווע. ־־ זעסטו, ווו זי האט זיפ באהאלטו,— האט געזאגט דער אנטרייבער, קוקנדיק אפ דער סאווע, וואס איז אוועקגעפלויגנ. אוג דער קארעוו האט מיה געפרעגט, צי ווייס איה פוב אט דעמ אויסהויל. איה האב געענטפערט, אז איכ ווייס וועגנ איה גארניט. —־ איז טרעפט, אויב איר זיינט א פאפעמ, — האט ער גע־

היימניספול פארגעזעצט. — פ׳רעפנ, אז א פיקהאלצ האט איה אפ דער פרי! אויסגע־ בויערט, — האב איה געענטפערט אוג וועגג גארנישט ניט געטראפט. — א פיקהאלצ, אבער ניט קיע פאשעטער, נאד פוב טשוהת. קוקט זיפ גוט איינ אונ טאפט עס אנ< וועט איר זענ, וואס פאר א פיקהאלצ עס זיצט דארט, - האט ער געזאגט מיט זעלבסטצו־

פרידנקייט. איפ ביג ארויס פוב עקיפאזש, א קוק געטאג אפ דעמ אומ־ פארשטענדלעפנ אויסהויל, אונ וואס, וואלט איר געמיינט, האב איפ דארט דערזענ? א טשוהונענע קויל די גרייס פוב א היפשנ

פויסט.ט לאכנ־ א ה - ? א — נו, ווי געפעלט אייפ דעד פיקהאלצ, ה

דיק געפרעגט מיינ קארעוו. — א גוטער פיקהאלצ, — האב איפ געענטפערט אונ בינ צו־

געגאנגענ צום עקיפאזש. — וולאזוי־זשע אונ ורעב איז ער אהער אריינגעפלויגנ ? — האב

איפ געפרעגט בא מיינ באגלייטער. ־־־ אט דאס־איז שוינ א?יער זאפ. מיר זיינענ מענטשג פיד

120

צטערע, ווי אט דער דאזיקער .היסטארישער צייפג. הייםט עם, אז איר קענט אויב ניט פאנאנדעדקלייבג ? ־־־־ האט ער איראניש פאר־

געזעצס.- פיקענ ניט פאנאנדערקלליבנ,— האב איב געזאגט את זיב ־

אריתגעזעצט אינ בריטשקע. — מ< דארפ קלערנ, אז אמאל איז דא פארגעקומעג א גרויטע שלאכט, — האט ער געזאגט מיט ווירדע, ער האט עפעם א טראכט געטאנ את דערנאפ צוגעגעבנ,— את עפשער איז אויב די

ארטילערישע ציל־ברעט דא נאענט געשטאנענ. — ס׳קענ זית, — האב איה געזאגט, את מיר האבנ זיב גע־

לאזט ווייטער. אט דאס, וואט ער האט זיפ אזוי גיב אנגעשטויסנ, האט בא מיד צעזייט די פיגצטערע היסטארישע געדאנקענ ררעגב דער קויל, וואט איו ארית את דעמ אויסהויל, את איפ האב פריילעכער א קוק געטאג אפ דעמ גרינעם פעלד, וואט איז נאר ערטערווית געווענ ארומגעשטעלט מיט טרוקנשפיציקע דעמבעט. אונ וואט פאר א שלאכט האט געקענט פארקומענ איג דער דאזיקער גא־ ניידגדיקער געגנט ? ־־־־ האב איפ זיפ אליינ אופריפטיק געפרעגט. איפ האב פארגעסנ, אז אפילע את גאניידג האט אית ברודער דערשטאפג דעמ צווייטנ. פ׳האב ניט באוויונ גוט א טראפט טאנ ררעגג דעמ ערשטנ ברודער־מארד, ווי אפנ האריזאגט פונעמ גא־ ניידנ־פעלד האבנ זיפ באוויזנ צוויי בערגלעפ את עפעם א פירא־ מידארטיקער לניפט־טורעמ. הינטער די צוויי בערגלעפ האבנ מיר דערזענ נאט עטלעפע קליינע קוואריפי, את באפ סאמע ראגד פת פינצטערנ וואלד, ווו ס׳האט זיפ באחאלטנ אונדזער שיינער וועג, האט זיפ באוויזנ א קליינע פירעקעפיקע ערדענע פעסטתג. זי האט געהאט פונקט אזא פארם את אזא גרייס, ווי די פעסטונג אפג פעלד ארו^ ליסמווענ, לעבנ טשערניגאוו, ווו דער העלד

121

מסטלסלאוו האט זיפ געשלאגג מלט זליב אייגעגעמ נרודער, מיט יאראסלאות, מלט אליג אונטערשייד נאד —די ליסטוועגער פעם״ טונג פארזללט מענ מלט נרויט, ארב אלנ אט דעמ נאסטלאג, את וועלכג דל געשלפטע האט פארגעסג, האט דעד קלוגעד נאלענאט צרנולפגעלללגט דל טקידדעס נדויט, וואט מע האט צונויפגענומעג איג פעלה דעד פדלערדיקער מיליטער״פלויט דלנט אלצט אלם א פלויט פאר די פרופטג פת פלייטיקב ערד־ארנעטער. אב אנגע-

געמע פארוואגדלתג! — את מלת טלפעש דעמ עקאנאמ וועט נלט קומעג את קאפ מאפג נא זיפ אזא פולווארק, — האט א זאג געטאג מלת מיטפא- רעד, קוקנדיק אפ דער פעסטונג, וואס איז נאשיצט געוועג מיט

די סקירדעס פוג פאראיאריקג נרויט. — איר האט דעג אויפ אזא געסט ? - האנ איפ נא אימ געפרעגט.- פאראג. נאד ס׳איז נאוואקסג מיט וואלד. אוג ס,איז אג ־ אויסגעצייפנטער אי!גפאל! איפ וועל אומנאדיגגט הללסג אויסהאקג

דעמ וואלד את נא זיפ מאפג פונקט אזא זאפ. איפ האנ אימ קייג ווארט ניט געזאגט אפ אט דעמ געניאלג אגראנאמישג אופטו, אוג מיד זלתעג שווללגגדיק ארללנגעפארג איג

א פתצטערג שווי!גנדיקנ וואלד. פוג די נרעגג פונעמ שטילג דאג ניז די קרעמענ״נרעגג פו־־ נעמ שטארק־פליסנדיקג דניעטטער ־־־ איז אייג גרונט, אייג שפראפ, אייג שטייגער, אית פיזיאנאמיע פת פאלק, אפילע די לידער זיתענ די זעלנע, ווי קינדער פוג אלת מוטער. אוג דאס פאר־ גאנגענע לענג פת אט דעמ הי!פל קינדער, פוג דער גרויטעד סלאוויאנישער מישפאמראיז ניט קייג אלציינס. אפ די פעלדער פוג וואליג את פאדאליע קענט איר אפט זעג שיינע פורוועס פוג אוראלטע מאטיווע פאלאצג את זאלג, וואט זיתעג אמאל געוועג מרעפטיק, ווי לעמאשל, את אטטרע אוג את קארעצ. איג קארעצ

122

איז אפילע דעד קלויסטער, ווו ס׳זי!נענ באהאלטג די פארבאלזא־ מירטע קערפערס פרג דעמ גראפ קארעצקיס מישפאכע, אויה פאר- וואנדלט געווארנ אע א כורווע. איז וואס־זשע, וועגג וואט דער־ ציילנ אט די שטומע איידעס פוג דער פארגאנגענהי!ט ? וועגג דעספאטישקייט אוב קנעכטשאפט! וועגג כלאפעס אוב מאגנאטג! א קייווער, א קורגאנ אפ וואלת אדער פאדאליע — איז א גרויסע זעלטנהייט. אפ די ברעגג פת דניעפער אבער, את קיעוועד אוב פאלטאווער גובערניעס, וועט איר ניט אפגייג קייב צוויי ווערסט מיטג פעלד, איר זאלט ניט זעג א הויפב קייווער את אמאל אפילע צענדליקער קווארימ, את איר וועט ניט זעג קייב אית כורווע אפ דעמ דאזיקנ שעטעכ פת דרי! גובערניעס, סל!דנ עפשער בא א רי!פנ גוטבאזיצער — א ליבהאבער וועט איר אינ סאד געפינענ א הילצערנעמ אויסגעפארבטנ קלויסטער וועסטא את סטיל פונ ראטאנדא טיוואלי. וואס־זשע זאגג דעמ פארשנדיקנ יוירעש אט די פינצטערע קווארימ אפנ ברעג פוני דניעפער את די גראנדן־עזע רותעס פונ הויפנ אונ פאלאצנ אפ די בדעת פוג דניעסטער ? זיי דערציילנ וועגב קנעכטשאפט אוג פרי!הי!ט! ארעמע, שוואכע וואליג את פאדאליע, זיי האבנ באשיצט זייערע מערדער אינ די אומצוטריטלעכע פאלאצנ את אינ די קאסטבארע זאלנ. אונ מית שיינע, מעכטיקע אוקראלנע, וואס האט אזוי ליב פרי!־ הי!ט, האט אנגעפילט מיט אירע פרי!ע את מיט פיתטלעפע קערפערס די אומצאליקע גרויסע קורגאנעס. זי האט ניט געלאזט, מע זאל שענדנ איר רומ, געטראטנ דעמ סוינע דעמ דעספאט מיט די פיס אונ געשטארבנ א פרייע, א ניט דערשטיקטע. אט וואס עס בא־ טי!טנ די דאזיקע קווארימ אונ די רותעס. ניט אומזיסט זי!נענ אומעטיק את טרויעריק אי!ערע לידער, פארטראכטע לאנדסלייט מי!נע! געשאפנ האט זיי די פרי!הי!ט, אונ געזונגענ האט זיי דעד

שווערער איינזאמער יאכ.

123

ביו איפ האב געלייזט אט די אומקלארע ארפעאלאגישע אופ־ גאבע, איז דעד טונקעלער וואלד, איבער וועלפג מיד וילנעג גע־ פארג, געווארג נאפ טונקעלער. די שפיצג פוב די אלטע הויפע קליאגעג אוג יאטענעט, וואט האבג עדשט ניט לאנג געפינקלט אפ דעמ העל־פלאלעטג הימל־פאנ, וילגעג פינצטער געווארג. הייסט עט, או די זרג איו פאדגאנגעג. טיוואלט ניט געשטערט זיפ צויללנ, האב איפ א טראפט געטאג. אבער טיאיו ויפ שוועד צו איילג: אפ יעדער טריט— א גרוב, אנגעפילט מיט א שיטערער בלאטע, אדער א ווארצל פוג א בוימ האט ויפ ווי א קלאצ צעצויגג פא- פערעק דעמ וועג אוג ווארט, ווי צעברעפט מענ עס א גוטג מענטשג א ראד, אדער ווי טוט מענ עם אפ א שפיצל אפ אג

אנדער אויפג. ס׳טרעפט אויפ אמאל, א צענדליק צוויי טריט איו דעד וועג א גוטער, דערפאר גייט פוג וואלד, ווי אומיסטג, ארויס א טרו־ קעגער ווארצל, ווי דער מערדער ארקושע, אוג שטעלט ויפ אינ־ מיטג דעמ סאמעטענעמ וועג. טו ויכ ולאם דו ווילפט. עטלעפע דוירעס טשובאטע לאנדסלייט מי!נע ברעפג די אקסג איבער אט דעמ מערדער, אוג ער שטייט ויפ, ווי גיט אימ מייגט מעג עם, נאד וניגע ווי!סע וילטג זלינעג אויסגעשמירט מיט סמאלע אוג מער גארניט. פאטש א סימענ, פאטש א שאטג פוב ווילג צו פארגיכטג אט דעמ שעדיקער פרג אקסג. גארנישט, קייג קלענסטער סימעג גישט. ואל ער ויפ שטייג, ווו גאט האט אימ אוועקגעשטעלט, זאגג די נאלווע לאנדסלילט, ־־־• אוג דולק ברעפג ויי ווייטער וייערע פעסטע הראבינע־אקסנ. דאס איו נאפ גארנישט, איג וואלד איו ניט קייג- ס כידעש צו צעברעפג אייגע צי צוויי אקסג: ווי ואגט מעג ע א וואלד. אבער איר פרוווט דערווניוג פונקט אוא קונצ אינמיטג העלג טאג אוג אפ א גלאטג רוישיקג סטעפ. אט דאס איו א ואפ, אוג א דילטש וועט עט ניט באווייוג. אוג מילג לאנדסמאג האט

?גם דעררויונ. ער איו, פארשטייט איר מיה, געפארג מיטנ הויפט״ וועג, עד האט געפירט היי פארקויפג די אולאגער - די מאסקאלג. דאס איו געוועג גאנצפרי. די אקסג האבג ויב געררקט פארויס, אוג מי!נ לאנדסמאג, ליגנדיק אפג היי, האט שטיל א ליד געווג־ געב, ווייוט אויס, א פאנעגיריק וייגע קרומהארנדיקע כאוויירימ. גע־־ וונגעג, געוונגעג, אוג ניט פארענדיקט די ליד, אגשלאפג געוואדג, אוג די קרומהארנדיקע כאוויירימ וייגעג ויב געגאג, געגאנגעג שטילער־ הייט אוג האבג זיב אפגעשטעלט, מיטג אקס זיב פאדטשעפעט בא אנ אויסגעפארבטג ווערסכדסלופ, וואם איו ווי אומיסטג אוועקגעשטעלט געווארג באם ראגד פוג וועג. אונטער דעד ווירקונג פונעמ שמעקעור־ דיקג גראו אוג פעסטנ פרישטיק האט דעד לאנדסמאג מיינעד טאקע א גוטג כדאפע געטאג. אופגעכאפט האט עד ויה שויג צו האלבטאג, אדאנק די בראטנדיקע וונ־ישטראלג. ער כאפט זיב אופ אוג ועט, או וייגע קדומהארנדיקע ברידעד כיטרעוועג, ויי האבג ויה אפגעשטעלט. עד האט א פאכע געטאג אפ ויי מיטג לאנגג בי״יטש; די ברידער האבג ויה א ריר געטאג, אוב די פאדעדשטע אקס ווי וי איו נישט געוועג. דעד פארוווגדערטער לאנדסמאג מיינעד האט ויב פוג ווייכב שפעקנדיקג געלעגעד אראפגעקאטשעט אפ דעד האדטעד טרוקע- נער ערד, פייל זיב אופגעהוי^ג, זיב אדומגעקוקט אוב, דעדועענדיק די אויסגעפאדבטע ואב, די סיבע פוג דער קאטאסטראפע, האט

ער אויסגעצויגג א ואג געטאג; — פארפלוכטע דייטשג, וואס האבג ויי אגגעטאג ? סיאיו ענג

געווארג א גוטג מעגטשג אפילע איג סטעפ! א, ליבע, אומשולדיקע לאנדסלייט מייגע! וועג איר ואלט אווי מיט מאטעד?עלנ גוטס רי_יכ וליג, ווי מיט מאראלג הארציקנ צוי~ בער, וואלט איד געוועג דאס גליקלעכסטע פאלק אפ דעד וועלט! אבער צומ באדויערג! אייער ערד איו, ווי דער גאניידג, ווי א גאדטג, פארפלאנצט מיט דעד האנט פוג גאט דעמ מענטשגליבג-

125

1יקנ, אוג איר זייגט נאד אומזיסטע ארבעטער את אט דעב( פרופטבארג, רייפג סאד. איר ארעמע לאזאדס, וואס נערב זיב מיט די פאלנדיקע שטיקלעפ פונעמ רייפג עסג פרג אייערע נרידער די

פרעסער, רואם עסנ את עסנ זיפ ניט אג. — אומזיסט,— האב איפ געזאגט,— ווענדנדיק זיפ צו טייב קארעוו, — האט איר גענומעג די קאליאסקע, אינ בריטשקע וואלטנ

מיד גיפער דערפארג. — מע האט געמיינט, אז אויפ די באריניע וועט פארנ,-האט געענטפערט דעד אנטרייבער אנשטאט דעט באריג, וואס האט

דולק געפראפעט. — ס׳איז נאפ ווייס צו קורנאטאווקע ? — האב איפ געפרעגט

באמ אנטרי״יבער. — גאט ווייסט עס, - האט ער געענטפערט, - מע זאל אוים״ האקג אט דעמ פארפלופטג וואלד אוג אוועקשטעלג ווערסט־סלו־ פעס, וואלט מענ זיי געקענט צונויפציילג אוג זאגג. את אזוי ווי קעג מעג וויסג. מע קעג פאלילע א ליגג זאגג. אונ אויב נישט אויס־־ האקג דעמ וואלד אונ אוועקשטעלג ווערסטי־סלופעס, וועל איפ אייפ זאגנ, אז די ווערסט־סלופעס וועלג גארגיט העלפג: ווי זאגט מעג עם—א וואלדי—האט ער צוגעגעבנ את אויסגעקערעוועט צו מיד זי!נ פאנעמ.—א מידבער, וואס מע קעג ניט דורפגייג! מע קעג דעמ עקיפאזש צעברעפג אוג וועסט אפשטית א מעסלעס אדער צוויי. אט האפטו דיר ווערסטג! דאס איז נאד א שטערונג

פאר דיר את דעמ וואלד, ניט מער. — וואס־זשע פאר א שטערתג ? האב איפ בא אימ געפרעגט. — אט אזא שטערונג! וועסטו זיפ פארקוקג אפ אט דעמ אויסגעפארבטג איראד, את פלוצעמ— נא דיר א פעג אדער א גרוב. אזוי ווי דעד טי!וול אלייג, ניט אפ אונדז געזאגט גע־ ווארב, — את ער האט זיפ איבערגעציילעמט, — האט עם אוג־

126

טערגערוקט אובטערב עקיפאזש. אי! כ איז, פארשצ1ייצז ויה, גאף בישט, איר קוקט זיב *פ אימ, וויפל איר ווילט, אפ דעמ ווערסט, איר לייענט זיב די ציפרע אוב מער גארבישט. אוג אונדזער ברודער קעב זיב מיט אזעלכע זאכג גיט פארבעמעב. דאבקעב גאט, וואט איה ביב אב אמארעצ, אניט וואלט איה אפט ארי!נגעכאפט אינער די איראד-ווערסטב. אוב ווער האט עט זיי אויטגעטראהט ? ווי!זט ארים, די סאלדאטב, ס׳זאל זיי פריילעהער זי!נ איג מארש

גייג. אניט ווער דעב קעג אויסטראהטג אזא שטיקל. ארויסזאגבדיק אזא שארפזיניקע באמערקונג, האט דער אב־ טרי!בער ארויסבאקומעב פוג דער פאזעהע די ליולקע את גענומעב

אויסהאקב פי!ער. די געדיהטע, טונקעלע מידבאריעס האבג אנגעהויבב ווערב שיטערער, קלארער אוב ענדלעה זי!נענ זיי אינגאנצג אפגע־* טראטב. באר בא די זי!טב פוב וועג ויתעב געבליבג שווארצע ריזב, ווי פארקישעפטע פאסטעבער אררמ א שווארצער פארקישעפטער

סטאדע. דער וועג איז געוועב א גלי!הער אוב א גלאטער. אבער די בריטשקע איז געפארב פו בקט אזוי פאמעלעה ווי איב וואלד. דעד פארזיפטיקעד פילאסאפ דער אבטרי!בער האט גערויהערט די ליול־ קע אוב האט ביט געלאזט איב גאנג זי!ב בי!טש, אוב די קלוגע פערד האבב אוואדע ביט געוואלט אי!במידב זייערע שבעלע פיס. מיר האבב זיה גערוקט, ווי זאגט מע4 עם, טאפבדיק דעמ וועג. איב א פאר מיבוט אדום האבב די פערד פארקלעבערט זייערע טריט, וראם זייבעב אזוי אויה קורצ געוועג, אוב איה האב דעד־־

פילט, אז מיר לאזב זיה אראפ פוב א בארג.- צי דארפ מעב ביט פארהעלמעוועב ? — האב איה געפדעגט

באמ אבטרי!בער. — מע דארפ בישט. דער בארג איו ביט קייב מעשופעדיקער

127

אוב דער וועג איו ניט קייב גוטער,— האט ער געענטפערט, ניט ארויסנעמענדיק פרג מויל די ליולקע. מיר האבג ווליטער זיב שטיל אראפגעלאוט. או מיד זיינעג שויג געוועג אונטערנ בארג, זיינעג מיר ווידער אריע איג וואלד. אבער דא איו שויג דער וועג גע״ וועג היפש ברייטער אוג גלי!פער. רעכטם האבג זיה באוויוג קא־ גישע שוואדצע שפיצג פוג טאפאלג. צופארגדיק צו די טאפאלג, האט דער אנטרייבער זיב א קערעווע געטאג אפ רעפטס, אוג מיר וללנעג ארייב איג א ברייטער אלייע פוב טאפאלג. אפ דער האריואגטאלער ליניע האבג זיב באוויוג פי!ערלעפ, אבער ניט אפ

קייב גלייפג אפשטאגד איינס פונעמ צווייטג. — אט האט איר קורנאטאווקע, — האט א זאג געטאג דער אנטדיי&עד אוג האט נאפ אלצ ניט ארויטגענומעג די ליולקעפוג

מולל. — אוב וואט וי!נענ עט פאר א פייערלעב, וואט פיר ועעג? עפעט א פאבריק?— האב איפ געפרעגט בא אימ, קוקגדיק אפ

די פיגקלענדיקע פלעקג פוג פארשילדעגער גרייט. — וואט פאר א פאבריק? דאט איו דעמ פארעצט הויז, האט ער געעגטפערט שפאטיש. — דארט ויינעג אועלפע ואלג, או איר וועט איבעראשט ווערג. בא אונדוער פארעצ וייגעג די קאשארג בעסער,—האט ער צוגעגעבג מיט דעמ ועלבג טאג אוג האט"

לאנגואמ א פאפע געטאג מלט דער בייטש. די פערד האבג א פירקע געטאג פוג אומדערווארטקייט אוג פאדגיפערט דעמ גאנג. פוג דער ברייטער טאפאל־אלייע ויינעג מיד ארויטגעפארג אפ א שטארק ברייטג ד.ויפ, וואט איו פוג דרי_י וייטג געוועג ארומגערינגלט מיט אג איינשטאקיקער נידעריקער געביידע. לינקט איג ווינקל האבג געברעגט צוולי לאמטערנט אי־ בער א צעעפנטער קליינער טיר. געשיקט זיה איו עם דעד צעג־ טראלער אריינגאנג ? ־- איפ האב קוימ באוויוג פארגעבג די פרא־

128

גע, ווי די קאליאסקע האט זיב אפגעשטעלט פונקט לעבג אצו דער טיר, וואט אי! באלויכטג געוועג מיט צוויי לאמטערנס.

11 גיט אג מי האב איב אופגעוועקט טייב לינג באגלייטער, אוג מיד האבג קוימ ויה ארויסגערוקט פוג עקיפאזש. אפג טיר האט אוגד! באגעגנט א שטארק גרויסער פרעכטיקער שווייצאר מיט א בו־ לאווע אוג אפ מי!ג ריינעמ אוקראיניש געפרעגט, צי דערלויבג מיד וועגג זיפ מעלדג דעמ פארעצ. דאס מעלדג אי! געוועג אי- בעריק, ווניל דעד פאועצ אלייג איז ארויסגעלאפג אינ קארידאר אוג אונדז אימגעשלאטג איג זנינע ארעמט, נאפ עטלעפע קושג האט דעד באלעבאס אונדז ארויסגעפירט פוג שמאלג קארידאר איג א גרויטג צימער, וואט אי ז אבער געוועג גידעריק אוג שמו״ ציק אוג באלויכטג מיט אייג שפיגלדיקג זוגארטיקג לאמפ. איג צימער האט געשמעקט מיט קעלער. מיד האבג אפגעגעבג די אויבערקליידער א פארשלאפענעמ, אויט א קאלאטאלג לאלף איג זיפ געלאזט גייג גאכג באלעבאם. מיר זניגעג אדנלנגעגאגגעג איג א לאגגג, שמאלג אוג גידעריקג צימער, וואט איז עגלעכ געוועג אפג קארידאר. דער צימער איו געוועג א! יסגעשפאלירט מיט רויטג שפאליר אוג באלויכטג מיט א פרעכטיקג לאמפ, אוגטער א פאפירע־־ געמ אבאזשור פוג אלערליי קאלירג. אכוצ אג אוואלג טיש אוג א רויטג אטאמאג איז קייג שומ מעבל ניט געוועג איג אט דעמ אומגעלומפערטנ צימער. אוג באלד טאקע נאכנ באלעבאט זנינעג מיר דורה א שמאלער געהיימער טיר (אנדערש קעג מעג זי ניט אנרופג, זי איז געוועג שמאל אוג גידעריק, באדעקט מיט דעמ זעלבג שפאליר, וואט דעד צימער) ארייג איג אג אומענדלעכ״לאנגג אוג שמאלג קארידאר, וואט אי ז באלויפטג געוועג מיט צוויי זוג־־ ארטיקע לאמפג. מיר זנינעג אפילע קייג העלפט קאריראר ניט

1 4 1 — 9 129

דודה, האט דעד באלעבאס געעפנט פוגקט אזא געהייט טירל אוב האט אוגדו אריינגעלאוט את א גרויסג פירעקעפיקג צימעד, וואט איו געוועג ארומגעשטעלט טיט פארשיידעגע קושעטקעט ניט פוב קוטטארישער אויטארבעטתג, נאד קימאט פוג ואטבקאווער אויכד ארבעטונג. באלויפטנ איו געוועג דער צימער מיט א הענגלאטפ, איבער וועלפג א בערדיקע באוואפגטע פיגור האט אונטערגעהאלטג

א פאפירענעט פארשיידנקאליריקג אבאושור. — את פארוואט האט אייער ליבע אגאטע אונדו ניט בא־ וופט ? ־- האט געפרעגט דער באלעבאט בא מי!נ קארערו, דריקג־

דיק אימ די הענט. — וי איו עפעט ניט אינגאנצג געווגט,— האט געענטפערט

טית קארעוו אוג ויפ פארהאקט.- האט דעד באלעבאט געואגט ! ד א — א שאד, א גרויטער ש גערירט אוג אויפ ויפ פארטשעפעט, - את מיד וואלטג צונויפ־

געשטעלט א פרעפעראגטל, — א שאד, א גרויפער שאד ! ־״ איפ בעט ויפ ועצג, מיתע הערג, — האט ער געואגטפא־ מיליאר, אנוויתנדיק אפ די פארשיידענע קושעטקעט, אוג צוגע־ געבג מיט א פיטיעג שמייפל: ״אפ א וועלפג איר ווילט אינטטרו־

/ מענט, באלד נאפ דעמ האט ער א פאטש געטאג מיט די העגט, את אפ דעמ טולטאנישג רופ האט ויפ באוויוג א יאטל איג א

רויט הוטאריש רעקל. — טיי את ליולקעט! ־- האט געואגט דער באלעבאט, את

דעד הוטאריק איו פארשווונדג געווארג. פוג דער ועלבער טיר, את וועלפער טיאיו פארשווונדג דעד טיגיאטורער הוטאריק, איו ארויטגעקראפג א הויפע מאגערע פלי־ פעוואטע פיגור טיט שטארק גרויטע וואגצעט את טיט א מילי־

טער״טערדעטל, אג עפאלעטג.

130

— איכ רעקאמענדיר אייב, - האט געזאגט דעד באלעבאס, אנוול!זנדיק אפ דער פיגלר, ולאס האט זיב באוויונ. - פלג אית פ*לק, אתיינעמ קאשע געגעסנ, איולאג איוואנאוויטש ז עד]פא־

רוטשיק בעדגאפ. דעד אומבאקאנטער האט זיב שווייגנדיק א נויג געטאנ את האט אויסגעשטרעקט זיינע לאנגע, ביינערדיקע הענט. מיד האבב געטאג דאס זעלבע, אוג די מאגערע לאנגע פיגור איו שלוייגג־ דיק אפגעגאנגעג אינ א ווינקל את ויכ צעשפרייט אפ איינעמ פת די אינסטרומענטנ. די שטילקייט איו צעשטערט געווארג דורב דעמ קליתתקנ הוסאריק, וואס האט ויכ נאוויוב מיט צוויי אומענד־ לעכע ציבעקעס את מיט א לאקיי, אומעגדלעב גרויס, ווי די ציבעקעס. דער לאקיי האט געבראכט אפ א וילבערנער טאצ טיי אוג גלע־ וער את ראמ איג א גרינעמ שוואמארטיקנ גראפת א גאנצ היפשג. דער באלענאס האט אב צערעמאניעס דערגאסנ מיט ראמ די אומיסטג ניט פול אנגעגאסענע גלאו פת מית קארעוו

אוג מיר איבערגעגעבנ דעמ גראפת. — העלענע מיתע...— האט געואגט דער באלעבאס אוב זיב אפגעשטעלט, — טייב העלענע, - האט ער פארגעועצט, אוועקועצג־ דיק ויה מיט די פיס אפ דער קושעטקע, — וי איו היינט אויב

ניט אינגאנצג געוונט. — וואס איו טיט איר ? — האנ איב געפרעגט מיט מיטגעפיל. — אווי, גארנישט... איב קוק אפ די ואכנ ווי א פילאסאפ: ואלנ ויי זיב זאגב, וואם ויי ווילב. די הינט וועלנ א ביל טאנ

את אופהערנ. איה האב גארניט ניט פארשטאנענ פת דעט, וואס דער באי־ לעבאס דער פילאסאפ האט געואגט. טייב קארעוו האט פילדייטיק געשאקלט מיטנ קאפ אונ געשמייכלט, את פת דעמ האב איב

באשלאסנ, או ער האט פארשטאנענ ניט מער פת מיר.

131

נאכ 1ריי גלעזער טיי טיט א צוגאב אי! 1ער שטועם אדי״ בער אפ פערו, אפ הינט, אוב ענדלעפ אפ שכייניט אוג שכיינעס. איג דער צאל פרג די לעצטע איז עטלעפע מאל אנגערופג גע־ ווארג די פאטיליע פרג מאדאט פרעפטעל אוג אלעמאל מיט עפעס א צוגאב, ווי לעטאשל ״קאראקאטיצע׳׳ אדער ״קובאר־

טיקע״. ווי!זט אויט, אז די מאדאט פרעפטעל איז אג אגשטעגדיקע פדוי, אנדערש וואלטג זיי זי געשעצט. דעד שמועט איז געווארג לעבעדיקער, איגהאלטלאזער אוג שמוציקעד, אוג טיהאט זיפ געענדיקט דערמיט, וואט דעד באלעבאט האט געהייטג דעדלאנגעג א טיש, קארטג אוג בעטג אהעד די פאגע דאראטע. איג אייג טי־ נוט איז אלצ געווארג אויטגעפילט, אוג צוט שלוט האט זיב באוויזג די פאגע דאראטע. זי האט שווי!גנדיק אוג קאקעטיש זיפ פאדנויגט אוג איז צוגעגאג צוט טיש. א פארווונדעדטעד האב איפ איג דעד פאנע דאראטע דעדקענט אט די זעלבע אלטע דועניע, בא וועלפעד איפ האב ניט העפלעפ צוגענומעג טייג טיי אפ דערי פאטשט־טטאגציע. די שפילעד האבג זיב אוועק־ געזעצט אפ די ערטער, אוג איפ ביג געבליבג עפעט ניט אהיג

אוג ניט אהער. איג דער געזעלשאפט פרג קארטנשפילער, וואט זיינעג פאר־ נומעג מיט זייער פראפעטיע, איז די נעבעפדיקטטע אוג געמייג־ טטע פיגור — דער צושויער. אוג די קוזינע מייגע, טע זאל זי טיט עפעט בעטערט דערטאנעג, קעג זיפ ניט״פארשטעלג קייג בעטערג אוג זיסערג פארגעגיגג איג לעבנ, ווי שווייגגדיק באאבאפטג פרעט־ דע ״צווייעג״ אוג ״דרייעג״. דאט איז פאר איר העפער, ווי וועלפע ניט איז בילדער־גאלערייע, אלציינט ווי פאר א פאזער א פא־ זער־שטאל,- אדער נאפ זיטער. אבער צוט באדויערג! זי האט ניט פארויטגעזעג דעט דאזיקג טי״ינעג, וואט איז צופעליק אויטגע־

132

פאלג אט מלת גוירל, אוג אומזיסט האט זי זיב אוטערגענתדג די נאק אונ גענלינג אינדערהיימ. אזא נאד! את איב ביב אג אפ־ געריסענער נאד! קעדיי ניט שפילנ די דאל פרג אנ אווטאמאט, די נאלינסטע ראל פת מי!נ קוזיגע די שיינהייט, האנ אלט גלייכדנ י גילטיק פארלאזט די געזעלשאפט פרג קארטנשפילער את נ אדויס פת קאנינעט אדער גאטטצימער, — דעד טייוול ווייסט אימ, רואם ער איז, — איב ניג אדרים מיט דעד זעלנער טיר, פרג וועל־ נער ס׳איז ארויסגעקראכג די שווייגנדיקע פאנע דאראטע, ארג פארנימעגאנגענ א שמאלנ ניט קיינ לאנגג קארידאר, נינ איב ארייג את א גרויסג קגילעכיקג צימער, וואם איו געוועג אויסגע־ פארנט מיט נלאווע אוג רויטע פאסג איג סטיל פת א טערקיש ב?!דל. א קי!לעכיקער גרויטער טיש אינמיכג צימער. ארג א רוי־ טער טערקישער דיוואנ לענג דעד וואנט־־-דאס איז געוועג די נאפוצונג אוג די מענל פרג צימער, ארג גאב א לאמפ נוג פיר רערג, וואס האט העל באלויכטג אט די קונציקע זאל אוג דעמ לאנגג לאקיי, וועלכער האט פרג טיש אראפגעראמט דאס טיי־גע־ שיר. דער פאשעטער כעוורעמאג האט מיב ניט געזעג אוג האט צוגעלייגט דאס העלדזל פוג גרינעמ שוואמארטיקנ גראפיג צו זיתע שטארק גרויסע ליפג, אנער צומ נאדויערג! אומזיטט, דער

נאלענאס את די געסט האנג גאינישט ניט אינערגעלאזט. פוג דעמ קלוימערשטנ טעדקישג ננידל איז געוועג פיר אדרים־ גאנגעג, אוג איה האב אויטגעקלינג דעמ, וואס איז געוועג קעגגת ארי! נ את דעמ קלוימערשטג ני!דל. דעמ, פרג וועלכג איב נ א ני!ע, אתגאנצג א ני_יע דעדשיתונג! א לאנגע גאלערייע, וואס איז נאלויכטג מיט עטלעכע אויב זונארטיקע לאמפנ, איז געוועג צעטיילט פוג אייג זי!ט מיט הילצערנע ווענטלעב אפ קליינע קעמערלעה, נרמערירט מיט רוימישע גאלדענע ציפערג. קעמער־ לעב איז געוועג צענ, את איג יעדערנ פת זיי איז געוועג א

133

הויקערדיקע קושעטקע אוב א בילד פוב ווולגארער ארבעט ארג מיט א מןעטג אעהאלט. דאס איו נישט מער, ווי דעד היימישער הא״ רעמ פוב דעמ הער קורנאטאווטקי — אג אפענע הייל פרג ונוס, באלויכטג מיט לאמפג! פאסקודנע! מלעס אוב פאסקודגע! איז דאט ניט די זעלבע פארשיידנארטיקע רייפקייט, מיט וועלכער ער האט ארומגעדיגגלט זיע איצטיקע פרוי אוב וועגב וועלכער ס׳האט מיר דערציילט מי!נ נארישער קארעוו? נאפ פאטקודנער אוב מלעטער! מיריג זעג, וואט עט טוט זיפ ווייטער. פוב דער פאטקוד- נער גאלערייע בינ איפ ארויט אע אג אפטקאנטיקנ צימער, אויס־ געפארבט לויטנ פינעזישנ געשמאק. דעד צימער איז באלויפטנ געוועג מיט פינעזישע לאמטערנס אונ האט געהאט פיר ארויט־ גאנגעג, באפוצט מיט דויטע אופשריפטג. איבער דער טיר, פונ~. ג ג י נ ע ג ר א וואגעג איפ ביג ארויט, איו געוועג אגגעשריבג: פ אפ דער קעגניבערדיקער טיר — ב א וו ע ג ו ג ג, רעפטט, — ר ו, אוג ליגקט — ל ו י נ. פוג דער זייט פוב ״רו״ אוג ״לויג״ האט גע־ שמעקט מיט שטאל פאר פערד אוג פאר העט. איפ האב אויסגע־ קליבג די פירמע ״באוועגוגג״ אוב בע ארייג אע א טונקעלג

דופטיקג טאד.

111

פ׳האב קוימ באוויזג מאפג עטלעפע טריט אפ דער שמאלער טטעזשקע, ווי פ׳האב דערהערט קלאנגעג פוג עפעט א קאטעריג־ קע, וואט האט געשפילט עפעט א מארש. די קלאנגעג ד.אבנ זיפ געטראגג פוג דער ליגקער זי!ט, אוב, ווי!זט אויט, ניט ווייט פוב מיר. איפ האב געמאפט נאפ עטלעפע טריט פארויט אוג האב זיפ אפגעשטעלט. לינקס האט זיפ געצויגג א לאנגע את שמאלע אלייע פוג טאפאלג, אוב את עק פת דער אלייע האט געברענט א רויטער לאמטערג. איפ ־האב זיפ געלאזט צומ לאמטערג אז

134

איב ביב דורכגעגאנגעג די אלייע, האב איכ זיב אפגעשטעלט איג פארוווגדערונג: פאר מיד איו געוועג א העל־״באלויכטעגער פאוויליאנ, אדער עפעם ענלעכם אפ א קאמער, אוג דארט איג אימ האט געריפעט אג אופהער די קאטעריגקע אוג ס׳האבג ויב באוועגט עפעס ווייסע פיגורג. די קאטעריגקע האט געשפילט א וואלס, אוג די פיגורג האבג ויה גיט געדרייט, ווי מ׳וואלט גע־ קענט עס דעדוואדטג, נאד ויכ באוועגט היג אוג צוריק, הילכיק צוקלאפגדיק מיט די פיס. א מאדנע דיסהאדמאניע - האב איה א א טדאכט געטאג, צוגייעגדיק שטיל צום פאוויליאג. פארויכטיק ווי א קאצ, האב איה ויכ אוגטעדגעגאנוועט צו אייג פענצטער אוג דערועג.. וואט, מיינט איר, האב איב דעדועג? א הייפל שייגע דארפ־מיידלעכ איג ווייסע סוויטקעם טאנצג פלייסיק די ״מעטעליצע/ אוג מי!נ ברייטהארציקער העלד אג דער האנט

שפילט נאכ פלייסיקער א וואלס אפ דער קאטעריגקע, פוג רעם הי!פל שייגע גאלווע טעגצערגס האט ויב מיד איג די אויגג געווארפג אייגע, וואס איו געוועג שעגער אוג גראצןיע־ וער פוג אירע כאווערטעס. וי האט געטראגג א בלומעג־קראנצ אפג קאפ. דאס איו געוועג די שוועסטער פו ג מי!ג העלד — די מאדאמ העלעגע קורגאטאווסקע. איכ האב ויה אווי צוגעדריקט צומ פענצטער, או איה האב שיר ניט צעקוועטשט די שויב מיט מי_יג פליכעוואטג פארטרעט. די טענצערנס האבג אווי ערנסט אוג מיטג גאנצג הארצג געטאג וייער ואב, או איה האב ניט מוירע געהאט פאר מי!נ אומהעפלעכקייט. ויי וואלטג ניט נאד מיה, נאד א סרייפע,

דאכט ויה, וואלטג ויי איג אט די ויסע מינוטג ניט באמערקט. אגעוו, דאס איו ניט קייג פארעגטפערונג פאר מיר. איה ביג דאה אביסל עגלעכ געוועג אפ דעמ לעביונג אקטעאג. סיהאט נאד געפעלט די שארפויגיקע דיאגע, קעדיי מיב באקרויגעג מיט

א קראגצ, וואס פאםט פאר ניע״־מארטרויענדיקע מענער.

135

נעכטג א פרעפטיקע שיינע קאלע־פוג רייפג פארעצ, את היינט א פויערטע, א כאווערטע פוב אירע ארעמע פאווערטעט. היתט איז זי שענער את פרעכטיקער פת דער נעכטיקער רייפער קאלע. אוב ווי אופריכטיק זי נעמט ארומ את קושט אירע פאווערטעט... איפ ביב פארגאפט געוועג פוב פארוותדערוגג, קוקנדיק אפ אט

דעמ ברייטג, אומשולדיקג אוג שטארק אדנטלעכג האדצ. דער הער קורנאטאווסקי האט, הייסט עט, געזאגט א ליגג. דיג העלעגאטשקע איז איגגאגצג געזוגט אוג איגגאגצג גליקלעפ. זי האט אפילע ניט געטראפט אי_יגלאדג צו זיפ אירע גייוועדיקע אוג פוטטע שפייגעט. ווי א געטרייע ליבנדיקע פאווערטע פוג פוגקט אזעלפע געטרייע אוג ליבנדיקע פאווערטעט פייערט זי פריילעפ אוג מיטג גאנצג הארצג איר אויסערגעוויינלעפע פא־

טעגע. דער אומדערמידלעפער ווירטואז איז ענדלעפ מיד געווארג צו דרייעג די קאטערינקע, האט ער צוגענומעג די האנט פרג דעמ בלישטשענדיקג העגטל את האט זיפ לאנגזאמ אראפגעלאזט אפג בענקל. דאט טאנצג האט זיפ געענדיקט. די ערשטע איז צו אימ צוגעגאנגעג דיג שוועסטער, זיפ א גויג געטאג קימאט ביז דער ערד, דערנאפ שטארק צעוויינט זיפ, פיבערדיק ארומגעגו־ מעג דינע ברייטע אקסל מיט אירע ווי!סע הענט את האט זיפ צוגע־ דריקט צו דיג שטרענגג פאגעמ מיט איר צארטג שיינעמ געזיפט. דער שטרענגער פארטיידיקער פת סעוואטטאפאל האט ניט אויס־ געהאלטג. ווי וזייטעד פערלמוטער האבג א בלישטשע געטאג גרויטע טרערג אפ דיגע בדוינע באקג אוג זיפ א קי!קל געטאג אפ די פארפלאפטענע שווארצע צעפ פת דיג גליקלעפער

שוועסטער. אויב דאס איז ניט קייג פול גליק, איז קייג פול גליק גיטא צווישג מעגטשג. איפ האב דפ נאפ פעסטער אייגגעקלעפט איג

136

פענצטער, אוג זי, די פארעטערג, איז אפגעשפרונגענ פו נ איר כליפעגדיקג ברודער את האט זיב באהאלטב צווישג אוילעמ פוג די שלוכצנדע כאווערטעם. די כאווערטעס זיינעב איינע גאה דעד אנדערער לאגגזאמ צוגעגאנ צומ שפילער, זיב גענויגט פאר אימ אוג געדאנקט פאר דער טירכע. אונ אט האט זיב באוויזב זי, א פארויטלטע מיט א גרויסער טאצ אינ די העגט, אפ וועלכער ס׳זיי- נעב געוועג אנגעוואלגערט פארשיידענע נאשערייענ, זי האט געוו- מעב איתריידנ את מעכאבעד זית אירע וריד קלעה טליערע

געסט. דער אומדערמידלעכער ווירטואז, וואט האט צוגענומעב די גאב פאר זייב ארבעט אוג קונסט, איז דולק אופגעשטאנעב פת בענקל, א טאפ געטאג פרג דער צווייטער זייט די קאטערינקע את זי גע- נומענ דרייעג. די קאטערינקע האט אנשטאט א וואלס אנגעהויבנ פישטשעג אגינסקיס פאלאנעז, את די טענצערנס האבנ אפגיב פארוויקלט איג די נאזטיכלעכ די ניט אופגעגעסענע נאשערי!ענ, זיב אויסגעשטעלט איינע אנטקעגג דער צווייטער את דער זעלבער ארדענתג, וואט פר!ער, אונ האבנ ווי פר?ער א קלאפ געטאנ די

״מעטעליצע,/ נאב א דויערנדיקנ טאנצ איז אפגעגעננ געררארג דער זעלבער קאוועד דעמ פלי!סיקנ שפילער את דער זעלנער קיבעד די טענ- צערנס. פארענדיקט מיטנ מעכאבעד זי!נ, האט די באלעבאסטע אוועקגעשטעלט די שווערע טאצ אפ דעד קאטערינקע, עפעס א שעפטשע געטאנ דעמ ברודער אוג, ווענדנדיק זיב צו די כאווער־

טעס, האט זי געזאגט את דער הייה: — לאמיר, שוועסטערלעכ, עסנ וועטשערע!

~~ לאמיר,־־~האננ זיב די כאווערטעס אפגערופנ אלע צוזא- מענ+

מיכ האט געכידעשט, וואט דא איז פארגעקומענ, איב האב

137

פארשטאנעג, אז ס׳איז בעטער צו פארלאזג טללג אבטערוויר־ פונקט את זיפ בעשאלעט פארנעטעג אהללט. וואט, אללגנטלעפ, פאר א אתטערעט שטעלג פאר טענטשג, וואט קייעב, אוב בלפראט נאפ מיידלעפ, אט די פלייש־פרעטנדיקע אוב גראז־פרעטנדיקע מיעט אוב ניט טעד ? אפילע אע זאאלאגישג זע איז עט ניט איג־

טערעטאנט, ווי א פלעקער גאנעוו, ביג איפ אוטבאטערקט ארית אינ עפעט א שטעפיקג קושטש, זיפ דערשלאגג צומ רויטנ לאמטערג אוב ביב

ארויט אפ דעד באקאנטער טאפאל־אלליע. פ׳האב נאד דערפילט, אז פ׳ביג אויטער דעד געפאר באטערקט צו ווערנ, את פלוצעט האפנ זיפ פאר טיר באוויזג צוולי פויעריט טיט גרויטע קוישג אפ די קעפ. אט די אוטדערווארטע באגעגעניש האט טיפ אזוי פריטשטעליעט, אז איפ האב זיפ אינגאנצג פאר־ לוירג, איפ בינ געבליבג שטית אינטיטנ אלייע את ניט געוווסט, וואט צו טאג טיט זיפ. די פויעריט זיינעג דורפגעגאג פארבי! טיר, אוג אליגער פת זיי האט פארגעטג ודעגב זייג טאטע את האט גע־ וואלט זיפ באגריסג טיט טיר. דער קויש״האט פארלוירג דעט גלי!פגעוויפט אוג די קלינגענדיקע טעלער האבג ווי א דונער זיפ א שאט געטאג אפ דער ערד את טיט אינגאנצג צונישט געטאפט. אפ דעט דאזיקג פארעטערישג דונער איז פוגעט פאוויליאג ארויט די באלעבאטטע אלייג את נאפ איר עטלעפע טלידלעפ. איפ האב געטאפט דרי! טריט זיל אנטקעגג, ־־־־ נארישער פוג דעט האב איפ גארנישט ניט געקענט טאג, - פ׳האב זיפ אפגעשטעלט. אוג דעד העפלעפער שולדיקער פוב אט דעט גאגצג טוטל האט אפ דער פראגע פוב דער באלעבאטטע, וואט האט זיפ געטראפנ, צונולפגע־ נוטעג די צעבראפעגע טעלער, את צונויפלייגגדיק זיי איג קולש, האט ער קויט ארויטגערעדט: פאניטש (אזוי האבג זיי גערופג קור־ נאטאווטקיג). די באלעבאטטע האט א קוק געטאג ארוט זיפ את,

138

דערזעענדיק מיה, האט זי זיב געלאזט צו מיה זי האט ארוממך כאפט מיט די הענט מייב פארברעכערישג קאפ אוג געבומעב מיב קושב את מיט אבטציקוגג צוגעגעבב: בעשאמע מייבע! מאג- את איה האב דערפילט איר ווארעמע טרער אפ מית באל!.־- יבער! מי דו ביטט געקומעב א קוק טאב אפ מייב כאטעבע, אפ מייב

פרייד ? דא ערשט האב איה פארשטאבעב, את וואט עט האנדלט זיב.

זי האט געמייבט, אז איה ביב עם איר מאג. מיט באדויערובג, — איה בת זיב מוידע, — האב איה אפגעפירט איר פאבעמ פוג מייבעמ, אוב מיר האבב א קוק געטאב איינער אפנ

צווייטנ. — גאט מיתער, וואט האב איה עם אבגעטאב!~־״האט זי אויכד

געשריגב את פארדעקט דאס פאנעמ מיט די העבט. איג א מינוט ארומ האט זי אפגעדעקט דאס פן*נעמ את, וועב־

דנדיק זיה צו מיר, האט זי געזאגט: — אנטשולדיקט מיד, איה האב געמיינט, אז דאס איז מית מאנ, איה האב געמיינט, אז ער איז געקומעב א קוק טאג אפ מית

דארפישער כאסענע. — צי וועט איר מיר מויכל זית מית אומהעפלעבקי!ט ? — האב

איב געזאגט את איר דערציילט מית גאנצע פאסירונג. — זיתט איר דער גאסט פת אונדזערע ליבע שכיינימ ? — האט זי צעצויגב געזאגט או3, נעמענדיק מיב פאר די הענט, האט זי צוגעגעבג:— איז זייט־־זשע אויב מית ליבער גאסט. גייט כאטש ארית אפ א מינוטקעלע; גיט כאטש נאד א קוק אפ מי_ינ כאטענע

אוב אפ מייב אייבציקב פרייבט, אפ מית ברודער! ווי זי האט באר געעבדיקט די פראזע, איז איר ברודער שויב געשטאבעב לעבב מיר אוב זיב שעמעוודיק באגריטט. איב האב אימ אייםגעשטרעקט די האבט, ווי אב אלטב באקאבטב. די באלעבאסטע

!39

האט מיכ אנגענוטעג פאר דער צווייטער, אוב מיד זיינעג אוועק צומ פאוויליאג. פאט טאטע אריינגאנג אי! מיד געקוטעג אג ארי־ גינעלער געדאנק. איכ האב זיפ אפגעשטעלט, געבעטג די שוועם־ טעד מיטב בדודעד מיכ לאזג הינטעד דעד טיר אוב ארויסשיקג אד,עד דעט פויעד, דעט שולדיקב איג דעט דאזיקג טוטל. דעד פויער איז גלייפ ארויטגעקוטעג. איכ האב ניט אב טי איט אייג־ גערעדט אנטונ טייב פראק, אוג איפ אליינ האב זיפ פאדפוצט אינ זייג יאנטעוודיקער ווייסער סוויטקע. אווי, שוינ איבערגעטאנ, האבג טיר זיפ ביידע גענוטענ פאר די הענט ארג דינעג ארייג איג פאוויליאג. דער ברודער אוג די שוועסטער, נאפדעט ווי זיי זיינעג א וויילע געשטאנעג איג פארלעגגהי״יט, האבג טיט פרייד טיב אררט־ גענוטענ, אונטערגעפאפט טיפ אונ טייב פאווער אונטער די הענט, אונדז צוגעפירט צו די טיידלעפ, וואט זיינעג הארט געשטאנענ איינע לעבג דער אנדערער אינ צווייטנ עק פאוויליאג. אינ אנהייב האבג די טיידלעפ געשוויגג, אבער ווי נאד זיי האבג א קוק גע־ טאג אפ זייער געראסיט איג פראק אוג איג די אומענדלעפ ברייטע הויזג, האבג זיי א פארטקע געטאג אוג זיפ צעלאפט טיט א יונגג

טיידלשג געלעפטער.- האבג — א טי!טטער! א טי!טטער י געראטיט איז א טי!טטער! ׳ זיי געפאזערט אוג געלאפט. אוג געראסיט, דער טניסטער אפ ברעפג טעלער, האט זיפ ניט אפ קייג שפאס צעבייזערט אוג האט שויג געוואלט אראפווארפג פוג זיפ דעט לעפערלעפג פראק, דאט האט טעג איט אבער ניט דערלויבט צו טאג. ורעב די טיידלעפ האבג זיפ בארולקט, האבג זיי טיפ גענוטעג באטראפטנ, אוג אלע ווי אייגע האבג זיי טיפ אנגערופג ״הרעטשקע־זייער״, וואט ט׳האט טיפ זייער געפרייט. איג זייער גוטד.ארציקי!ט האבג זיי ניט גע- וווטט, אז זיי האבג טיר געטאפט דעט ליבטטג קאטפליטענט, ווי

א גוטג אקטיאה

140

ת געוועג פריילעה, פאמיליאר אוב גליקלעה, אפ רויפל איה נ אפ אזויפיל איו דער ארעמער געדאסימ געוועג אומעטיק, ניט פריי אוג אומגליקלעה. די שטיפערנס האנג אימ ניט געלאזט צורו אוג האנג אימ< נענעה, גענראהט דערצו, אז ער האט אראפגענומעג פוג זיה דעם פראק, אוג ורעב די נאלענאסטע וואלט ניט צוגע- האלטג וייגע שטארקע הענט, וואלט איה זיה שוע מער ניט נא- וויזג אפ האסענעס איג מייג אייניקג פראק, וואס טראגט זיה גאר- ניט אפ, ער וראלט אימ צעריסג אוג אוועקגעווארפג, ווי א שמאטע, וואם טויג אפילע ניט אפ קייג אנעטשע, וואם עס וואלט, צווישג אתדז רעדנדיק, זייער געפרייט טראהימעג, את מיד וו אלט אויס־־ געקומעג צו פאיזעצג די ראל פרג א ״הרעטשקע־וייער״, ניז ה׳וואלט זיה אומגעקערט צו מי!נע קרויווימ. געענדיקט האט זיה עס אנער דערמיט, רואם דער מניסטער געראסימ, לויט דער פא~ דערוגג פרג דער נאלענאסטע, האט ווידער אנגעטאג דעמ פראק ארג איו אזרי פריילעה געווארג את ויה אווי צעגאנגעג, אז ורעג מיהאט נאה דער וועטשערע ארויסגעטראגג דעמ טיש פת פאוויליאג ארג די קאטערינקע האט ווידער א הודע געטאג עפעם א וואלס, האט דעד מי!סטער געראסימ זיה גענומעג פאר די ז ייט נ את האט אזא זעצ געטאג א קאזאטשאק, אז די שוינג האנג אנגעהוינג קלינגעג. די נאלענאסטע, די געסט ארג דער שווייגנריקער נאשיצער פוג

סערראסטאפאל זי!נעג זיה פארגאג איג הארציקג געלעהטער. את, דעמ עמעס גערעדט, איז געוועג וואס צו לאהג. וועג׳ א טויטער זאל געוועג ארפשטייג פרג קייווער אוג א קוק טאג אפ מי!נ לאנדסמאג, ווי ס׳איז געוועג איצט אנגעטאג געראסימ, אוג טאגצט גאה דערצו א קאזאטשאק, פארזיהער איה אי!ה, אז אריב ער וואלט״זיה ניט צעלאהט, וואלט ער יעדנפאלם א שמייהל גע־ טאג. אזא לעהערלעהע פארוואנדלוגג וו אלט את קאפ ניט געקומעג

אווידיע גאזאנעג אלייג.

141

די באלעבאסטע אוב די געסט זיינעב שריב מיד געווארג לאפנ אוג ד״אבג נאד געשמייפלט, קוקגדיק איינעד אפג צווייטג, אוב דעד אומדערמידלעפער געראסימ דואט עדשט גענומענ אריינגית איג זי!נע אומעגדלעפ־אויסדריקלעפע פא. די פדיילעכע שטיפערנס האבג ענד־ לעפ אופגעהעדט שמייפלעג, אונ נאד אייגיקע פת זיי האבג פת צופיל באוותדערונג אויסגעשדיגנ: ״אט אזוי גאר!״ - ״אג עמעסעד פארעצ את א קודצנ זשופאנ!׳׳ - האבג צוגעגעבנ אנדערע. נאד געראסימ האט גארנישט ניט געהערט, ער האט מיט דערפאלג

פארגעזעצט די אנגעהויבענע זאב. — גענוג פרג דיתעטוועגג!- האבנ געזאגט די מיידלעכ אלע

צוזאמעג — רואם פאר א פארעצ ביסטו דארט, צרם טי1וול ? דר ניסט אונדזער עמעסער מניסטער געראסימ!־־־ האט באמערקט איינע

פוב זיי. אז דער טאנצאר האט דערהערט, אז פרג אימ איז אראפגענו־ מענ דער שענדלעכער נאמענ ״פארעצ״, האט ער ארויסגעשלעפט פת אונטערג ארבל פת פראק דעמ ברייטנ ארבל פוב זית ווייס העמד, אויסגעווישט מיט אימ זית נאס פאנעמ את, אנהייבנדיק פת דער באלעבאסטע, האט ער זיפ צעקושט מיט אלע שטיפערנס, צוגעבנדיק: ״אט האט איר אי!פ א פארעצ! אט האט איר אי_יפ א פארעצ!״ דערנאפ האט ער אראפגענומענ דעמ פראק, אימ דער־ •לאנגט מיד, זיפ א נויג געטאנ את געזאגט אדאנק פאר דעמ אנט־

ללענעמ. — אוג אי!פ אדאגק, הער מי!סטער געראסימ!— האב איפ גע־

זאגט, אפגעבנדיק אימ די סוויטקע. ער האט אגגעטאג דיג סוויטקע, זיפ א גויג געטאג דער בא־ לעבאסטע את איז ארויס פת פאוויליאג. דעמלט האב איפ זיפ

געווענדעט צו איינער פוב די מיידלעפ את געפרעגט:

142

— וואט פאר א מייסטער איו געראסימ ? — אם אלצדתג, ־- האט וי געענטפעדט, — וואט ער ואל ניט

וועלנ, וועט ער מאכנ. איב האב ויה ווייניק וואט דערוווסט וועגנ דער עמעסער פרא־

פעטיע געדאסימס. די געסט, דערפילנדיק, או קיינ בעטערג פינאל וועלג ויי שוינ ניט צוטראכטג, האבג מיט קלינגענדיקע קושנ באדאגקט וייער גליקלעכע כאווערטע פאר דעמ קיבעד *ת וי!נענ אדויט נאה גע־

ראסימענ. די באלעבאסטע האט געהייטנ דעמ צווייטנ פויער, געדאסימס כאווער, אויטלעשנ די שית אונ זיב לייגנ שלאפנ ווו ער וויל ן דערנאכ האט וי גענומעג מיה את דעמ ברודער אידנ אונטער די הענט את אונדו ארויסגעפירט את סאד. איג סאד האט וי געואגט

דעמ נרודער: — גיי, אסיפ, גרייט צו א ווויגונג פאר אונדוער טייערנ גאסט אינ ני!עמ הויו את שמעל צו אימ צו דעמ אלטנ פראכארג, ער

ואל אימ באדיגענ. ־- אונ איר, מית טי!ערער גאסט,־~האט וי צוגעגעבנ, פריתט־

לעב דריקנדיק מית האנט,—באגלייט מיב את די צימערג. מיד האבג זיפ צעשיידט מיט מי! נ העלד אוג שטיל זיב גע־

לאוט לענגויס דעד אלייע.

שווי!גנדיק וי!נענ מיר דורכגעגאג די באקאנטע טאפאל־אלייע את עטלעכע מאל האבנ מיד ויכ אפגעשטעלט אוג צוגעהעדט, ווי די פריילעכע כאווערטעס פוג מית שיינער את אומעטיקער בא־ גלייטערג האבנ געוונגענ כאסענע״לירער, דערווייטערנדיק ויה פונ פאוויליאנ. דאס לעצטע מאל האבנ מיר ויה אפגעשטעלט לעבנ

143

דעד טיר, וואט פירט את הויז אתטער דער פירמע ״באוועגונג׳׳, ארב לאגג נאפ האבג מיד געהערט די קלאנגענ, וואט האבג זיפ געהאלטג איג אייג דערווייטערג. ענדלעפ זי!נענ זיי שטיל געווארנ, אונ מייג באגלייטערב איו נאפ אלצ געשטאנעב שווייגנדיק, ווי זי וואלט זיפ נאפ אלצ צוגעהערט צו די ליבע קלאנגעג, וואט זיינעג

אזוי נאענט איר הארצ. — מייגע פאווערטעס זייגעג זיפ פאנאנדערגעגאג איב די פא־ טעס, — האט זי קוימ ארויסגעזאגט את זיפ צעוויינט, ווי א קליע

ה ת ק מיט מית מינדסטער באוועגוגג האב איפ ניט געוואגט צע־ שטערג אירע טיפע שטילע שלופצג. זי האט אופריפטיק, הארציק זיפ געזעגנט מיט אירע פאווערטעס, מיט איר ארעמער מיידלשער פרי!הייט. ערשט איצט האט זי פארשטאנעג איר קנעפטשאפט, ערשט איצט האט זי דערפילט איבער זיפ דעמ רוילב פוג דעמ פרעמדג, ניט ליבנ מענטשנ את אלע היגזיפטנ. אומגליקלעפע, וואס ווארט אפ דיר? וואס וועסטו טרעפנ אפנ וועג, וואס דו האסט אויסגע־

קליבג ? ־־־ איא, איב בינ אינגאנצנ גליקלעב ? - האט זי געזאגט,

ווישנדיק די טרערנ, את פיבערדיק געדריקט מי!נ האנט. איפ האב מיט אומצוטרוי א קוק געטאג אפ איר, ארג זי האט

פארגעזעצט: — איר גלייבט נישט? זאגט־זשע, מית טי!ערעד פריתט, צי האט פאטש אית שוועסטער אפ דער גאנצער וועלט געהאט אזא ברודער, ווי איפ האב? את ווי שולדיק איב בת פאר אימ,— האט זי צוגעגעבג, — איפ וואלט באדארפט געוועג גיינ פאר א מאנאשקע

את בעטג גאט פאר אימ, את וואס האב איפ געטאג? אוג זי האט ווידער אנגעהויבג וויינעג.

די מינוטנ פוג גליק זיתעג אריבער, ס׳זיתעג געקומעג יארנ

144

8ו׳נ ליי1נ!~ז£גט עפעס א פאעט, אוג איה, קוקגד^ק אפ מי_ינ העלת, האב געזאגט: אויב דו וועטט אפ שטעגדיק בלי! בג אזרי ריינ אוב אומשולדיק, ווי איצטער, וועט די מינוט פוג דייג ליכ־ טיקער פדייד דויערג ביזג טויט. — זי האט ווי אוגטערגעהערט טייב געדאגק, פלוצעמ אופגעהערט ווייגעג, זיב איבערגעציילעמט, שטיל א קוק געטאג אפ מיד, א שמייכל געטאג, *אוג מיד זייגעג

שווייגגדיק ארייג אע כיגעזישג צימער. — זעט איד, טאדא יאנטעוודיקע באלויכטונג ט׳איז היינט בא אונדז איג הויז, - האט זי געזאגט, אראפגעמעגדיק פרג ק$פ דעמ בלומעג־קראגצ.— ער, דעד מאג מייגער, האט געוואדט אפ געטט, אוג אכוצ אייכ זייגעג קייב שום געטט נישט געקומעג. הייטט עט, אז איב האב אפ האלב געטראפג. אוב וועד וועט איצט צו אימ פארג? קיינער, אכוצ די פרעכטעלט, אבער ער דערווייטערט זיב

פוג זיי. — זאגט מיד, אום גאטעט ווילג, וואט פאר א מעגטשג זייגעג

די דאזיקע פרעכטעלט ? — אונדזערע נאענטע שכיינימ, גוטע מענטשנ, ער איז א

גוטער דאקטער, אוב זי די בעטטע פדוי איג דעד געגגט. הייטט עט, אז איב האב קייב טאעט ניט געד״אט, מאכנדיק אנ אויטפיר פת די ווערטער פוג טייג קוזינע אוב איר ארגטלעכג

פרייבט• שווילגגדיק אוב גיב זייגעג מיר דורב די גאלערייע טיט די אומפארשטענדלעכע קעמערלעב אוב זילבעג ארית איב קיילעכיקב צימער, וואט איז פארפוצט געוועג ווי א ביידל. דארט איז גע־

וועג די פאנע דאראטע. די פאנע דאראטע איז געשטאגעג לעבב א קיילעכיקב טיש, וואט איז געוועג באדעקט מיט א ווייטב רייגעמ טערוועט, די ארבל אירע זייגעג געוועג פארקאטשעט, א טערוועטל איז געוועג בא

141 —10 145

א*ד צוגעבונדג אנשטאט א פאדטעפ, זי איז געוועג פאדטיפט אי נ גרייטג אפ וועטשערע א קרעס־־סאלאט מיט שמעקעוודיקג

אוגעדקע־דאטל.-־- מייג ליבע פאנע דאראטע, באגריס אוב פאדווייל טייב טייערג גאסט, ביז איפ וועל זיפ איבעדטוג,—האט אפ פויליש געזאגט טייב באגלייטערג אוב איז טיטאטאל פארשוווגדג געווארג. די פאגע דאדאטע האט לאנגזאמ אופגעהויבג דעט קאפ, זי האט אומבאשטימט א קוק געטאג אפ מיד אוג האט קוים צו בא־ טעדקג א שאקל געטאג טיטג קאפ. איפ האב געטאג דאס זעלבע, זי האט א .שעפטשע געטאג: איפ בעט אייה, זעצט זיפ. איפ האב זיפ אוועקגעזעצט, איפ האב געפילט, אז טייב לאגע איז גארניט קייג פויגלדיקע, אויב גיט די נארישסטע. איג קריטישע אובר שטאנדג, איג אזעלפע, לעטאשל, ווי איצטעד, ביג איפ ביז טעטפ ניט אייגפאלעדיש, אוב די פאגע דאדאטע איז, דאפט מיד, גיט שאדפעד פוב מיד. לאנג ביג איפ אזוי שווייגגדיק געזעסג אוג געקוקט אפ דעד אלטעד אידיאטקע אוב ענדלעפ א טראפט געטאג: — איז דאס דייג טוטער, דייג לערעדנ, דילג גווועדנאנטקע ? נישקאשע, ניטא וואט צו זאגג. פונוואגענ־זשע האסטו זיפ, טייב העלדג, אויסגעלעדנט דוסיש אוג פויליש? אוב דעדיקעד, פוב וועטענ האסטו איבעדגענוטעג אוב אזוי טיפ באהעדשט אט דעמ צאדטג טאקט אוב אט די ליבע האדציקע טאגידג? פוב גאט, פוב דער נאטור ? יא, אבער דא איז אויפ נייטיק א מענטשלעפע הילפ. אזעלפע אוג ענלעפע פראגעס אוב אופגאבעט האבג זיב גע־ דרייט איג טייב קאפ, ביזוואנעג טיאיז שטיל, ווי א צארט קעצל, אדייג איג ציטעד מי!נ שייגע באגלייטערנ, אגגעטוג פאשעט אוב עלעגאנט. איג דעד צייט, וואט איפ האב זיפ געוווגדערט איבער דעד ענדעדונג, האט זי צוגעלייגט א פיגגעדל צו די ליפג אוב איז אפ די שפיצ פינגעד פאדגאג איג דוקג דעד פאנע דאדאטע

146

או*נ האט אפגיכ פארדעקט אירע אראפגעלאזטע אויגג מיצ1 אידע קתדער־קליינע העבט. ביז די פאנע דאראטע האט אויטגעווישט מיט דעמ טערוועטל אירע נאטע העבט, האט די שטיפערג אראפגע- גומענ אירע הענט את 'שנעל, ווי א קעצל, האט זי א שפרונג געטאב צו מי ר את מיט א קלתגענדיקג געלעכטער א פאל גע־־

טאג אפג דיוואג. — שטיפטט, העלענע!— האט אומצופרית א בורטשע געטאב

די פאנע דאראטע אוב האט פאריכט איר צעקגייטשטג טשיפעק. — כ׳וועל מער נישט, כ׳וועל מער נישט, מית גוטע, מית ליבע מאמאשע!—האט געואגט העלענע את, צוגייענדיק צו דער אלטער בורטשעגדיקער דאראטע, האט זי זי צארט א קוש גע־ טאג את שטערג. די אלטע האט א שמייכל געטאב, געענטפערט דער שטיפערנ מיט א קוש אוג האט עפעט שטילערהייט געפרעגט בא איר. יענע האט געענטפערט אויב אזוי שטיל. ווייזט אויט, מע האט גערעדט וועגב מיד. בייס דאס אלצ איז פארגעקומענ, האב איב זיב אלצ געווונדערט, ווי זי האט זיב עס געענדערט, די שטיפערג: קית סימעג פת דער געוועזענער פויערטעל פת קאפ ביז פיס א בארישניע, את גאב א מיג בארישניע! די סאמע עלעגאנטסטע. את וואט פאר א שול, את וואט פאר א אינסטיטוט האט זי זיב אויסגעלערנט אזוי עלעגאנט־פאשעט זיב אגטת אוב אזוי צומ פאנעמ. א ווונדערבארע זאב איז אט דער געפיל •פת עלע־ גאנטקייט! זי איז געוועג איג א טונקל־גרוי זי!דנ קלייד מיט אזעלכע ברייטע שייגע פאלדג, איב וועלכע סישפאצירג נאר ראפאעלס מהעט. איג דעמ טונקעלג שייגעמ צאפ האט, ווי אג איידלשטייג, געפינקלט א העל־בלויע בלומ מיט עטלעכע גריגע בלעטלעב. א שמאל קעלנערל אוג פונקט אזעלכע מאנושעטג האבג דערגאנצט איר שית אנטוג. וועמעב וואלט איב קאפ געקומעג, קוקנדיק אפ דער דאזיקער פערטער גראציע, פרעגג בא איר, צי זי קעג לייענענ

147

לו&יש. אי! אט טאקע מיר ג?3קו*<ענ את קאפ, איכ מוז אזא וויכטיקע פראגע.

— וועגג וואט האט איר זיפ אזוי שטארק פארטראפט, מייג טייע־ רעד גאטט?—•האט זי א זאג געטאג, צוגייענדיק צו מיר.

— וועגנ... וועגג,—האב איצ געזאגט אוב געקוקט את אירע שיינע קלוגע אויגנ אונ פיהאב זיפ שיר אלייג ניט אויטגעגעבג. — וועגג וואט־זשע? זאגט,־-האט זי געפרעגט שמייפלענדיק. — מארגנ וועל איכ זאגג, אונ היתט קענ איכ נישט. אדער-האב איכ צוגעגעבנ ניט דרייטט,— טוט נאכאמאל ואט, אט ו

אנ דעט בלומענ־קראנצ, וועל איכ אי!כ דעמלט זאגנ. — איר וועט זאגב ?

איכ האב ניט באוויזנ ארויטזאגנ: יא, ווי זי איז ארויטגע־־ פלויגנ אע גאלערייע מיט די עקלהאפטע קעמערלעכ, אונ ביז איכ האב זיפ אופגעהויבנ פונ ווייפנ אטאמאנ, איז זי ווידער ארי!נגע־ פלויגנ אינ דעמ קי!לעפיקנ צימער מיטנ בלומענ־־קראנצ אפנ קאפ.האב איפ אויטגעשריגנ אע פארווונ־ — טערפטיכארט מוזע! -

דערונג.- ווו איו מוזיק? האט זי געפרעגט נאלוו. י

— איר זיינט די מוזע פת הארמאניע! איר זיינט די באגייטט- ערטטטע, די העפטטע מוזיק!— האב איפ געענטפערט מיט

אנטציקונג. איפ האב אנגעקוואלג פוג דעמ, וואט זי איז געוועג צעמישט, האב ניט געקענט אפרייטג די אויגג פוג איר שית יונג קעפל מיטב קראנצ פוג העל־בלויע בלומעג. אג אנדערער וואלט גלייפ אפ די קני געפאלג, ווי פאר א געטג, את וואלט זיפ דערקלערט את ליבע. איפ האב געטאג אנדערש. אז איפ האב זיפ ביז זעט אג־ געקוקט אינ טי!נ מוזע, האב איפ זי אוועקגעזעצט אפ דעמ אטא־

מאג, א וויילע נאפ געקוקט אפ איר את האב געזאגט:

148

— איר רעדט גוט רוסיש את פויליש, לייענט איר כאטש אפ איינער פת די דאזיקע שפראכנ ?

— כילייענ,~האט זי געענטפערט דרייטט, — ארג כיהייב שריג אג אפילע שרי!בנ. פויליש לערנט מיה די פאנע דאראטע, אוב רוטיש-־״דער אלטער פראפאר, דער זעלנער, וואט וועט אי!פ

באדינענ. ״־״ איז אנטשולדיקט מיד מי!נ גראבע, אבער פריתטלעכע

פראגע, מאדאם העלענע, — האב איה צוגעגעבנ מיט אכטונג. — ווי איר ווילט, אזוי דופט מיה, נאד האט אתדז ליב, מיה אוב מית איינציקג ברודער, ־־ האט זי צוגעגעבג את האט געשמיי־־ פלט דורה טרערנ, — את פאר אי!ער פראגע ביב איב אייה הארציק

דאנקבאר... זי האט געוואלט נאכעפעט זאת, נאר את צימער איז ארית א לאנגער לאקיי אוג, צוגייענדיק צו דעד פאנע דאראטע, וואט האט שווייגנדיק געהערט אונדזער שמועט, האט ער א פרעג

געטאג: — צי איז נאט ניט צי!ט גרייטג דעמ טיש?

פאנע דאראטע האט געענטפערט מיט א שטילנ נויג אוג, זיפ ווענדנדיק צו אונדז, האט זי א זאג געטאנ אפ רוטיש:

— צי וועט איר ניט זי! נ אזוי גוע את אריתגית את קא- בינעט ?

— צי וועט איר ניט זי!נ אליינ אזוי גוט את ארי!נגיינ אינ קאבינעט ?־־־ האט איר געזאגט העלענע. — איב וועל אכטונג געבנ

אפ דער ארדענונג, איכ ביג איצטער די באלעבאטטע. י — אויטגעצייכנט!- האב איכ פריתטלעכ געזאגט את בת נאכגעגאנ נאפ דער ניט איתגעשפארטער פאנע דאראטע את קא-

בינעט. שורייגגדיק, ווי מלעטע פארזעענישנ, איינגעהילט אינ וואלקנט

149

טאבאק־רויפ, זיתעג געזעסג די פריינט אוב הייס געשפילט איג שטאט, אדער, ווי ס׳דריקט זיב אויס טייב ניט באריידעוודיקער

קאדעוו, צונויפגענומעג דאס ניט דערצאלטע. אזויווי די טאליע איז געוועג את פולג גאנג אוב זי האט זיפ געגאסג פוג די קונציקע ביינערדיקע הענט פוג איוואג איוואנןך וויטש בערגאפ, האט אונדזעד אנוועזנהייט קייגעד ניט באטעדקט. איפ האב אויטגענוצט דאט, וואט טע קעג טיפ ניט, אוג ביג אוועק אינ א פינצטעדנ ווינקל אוב זיפ ווי ט׳ניט איז איינגעמאס־ טעט אפ א הארבאטער קושעטקע. די פאנע דאראטע האט אויפ אויטגענוצט דאם, וואט טע האט זי ניט באמעדקט, זי האט זיפ נאד א קדיט געטאג את אפגעגאג איג א זי_יט פוג די דיטעדפונ גרינעט טיש, וואט האבג אומבעראפמאנעסדיק געדויפעדט, זי האט זיפ אדאפגעלאזט אפ א האדבאטעד קושעטקע אונ זיפ פאדטדאפט. אבער צי איז עם אזוי ? גיפעד פת אלצ האט זי גלאט אזוי גע- קוקט אפג געדיפטג טאבאק-דויפ את ביפלאל וועגג גארנישט ניט געטראפט. קוקגדיק אפ איר נעבעפדיקע פיגור, האב איפ בא זיפ דעמ ערשטג מאל געפרעגט, וועד איז זי אוג וואט איז זי באט הער קורגאטאווטקי. צי איז זי א ווניטע קרויווע, א שליאפטיאג- קע א היימלאזע, צי זייגע א ניאגקע? מעגלעפ, אז ראם ערשטע אוג ראם צווייטע, יעדנפאלס, ניט קייג אגשטענדיקע פרוי. א לייסישע פדוי קעג זיפ ניט אייגפאסג איג הויז פת א מענטשג, זאל זית אפילע א נאענטג קארעוו, וואט האלט א הארעט פת זיינע לניבייגענע פוי־ ערטעט את האט פאסענע פאר אייגע פוג זי!נע אדאליסקעס אוג קלערט גארניט ווערג איר פריינט, איר באשיצער. ער איז ווי

פרלער איר הערשעד, ער איז אג עמעסער טולטאג, א הוטאד ן י אפג צווייטג טאג פוג פאפענע פאגטירט ער ווויליונגעריש אוב וויל וועגג גארנישט ניט וויסג. ער האט אפגעטאג זית זאפ את איז זיפ אפגעגאג את א דיט. זי, די גוטחארציקע, באגעגגט איט

150

מיט פרייד איג סאד, זי מיעט, אז ער איז א גוטער אוב גייט מיט איר טיילב די אומשולדיקע פרייד, האטש דורכנ פעגצטער א קוק טאג אפ איר גליק, אפ איר הארציקנ יאנטעוו! אוב ער... הייע! דו מועסע כייע! אג אנשטענדיקע פדוי וועט גיכער אומד שטרעקב די האנט אע וועט את גאטם נאמעג נעטג אג אפגעהרי־ זעט שטיקל ברויט, איידער גרייטג סאלאט צומ רימת טיש פוג

א נאשער אוב אויסגעלאסעגעמ מענטשג. צי האב איה ניט צופיל דא אנגערעדט אפג העזשבנ פו ג דעד פאנע דאראטע? זי, די פאנע דאראטע, אויב זי האט אפילע ניט ליב, דאב פאראכטעט זי ניט די געוועזענע שקלאפנ, אוג דאס איז שוע א גרויסע זאב. אנ אויסגעלאסענע פדוי וועט עם ניט טאנ. - מייב קוזיגע ? נאד דאס איז גאר אנ אנדער זאב. לואס שטעלט מיט זיב ענדלעה פאר די דאזיקע שווייגנדיקע פאנע דא- ראטע? דערווי!ל א ה?עראגליפ, אנ אומפארשטענדלעכער היעראג־* ליפ, איבער וועלכג שאמפאללאנ אליע וו אלט זיב פארטראכט. אבער די צי!ט באוויתט דעמ עמעם. די צי!ט את די פלייסיקע אליספארשלנג אנטדעקנ די מלעסע מי_יסימ פלנ די הערשער פונ דער וועלט, איג וועלכע די שפעטער געקומענע גלטהארציקע דלירעם האבנ שוע פארגעסנ. איה האפ, אז די צייט וועט אויה מיד ווארפנ א שי!נ אפ דער אומפארשטענדלעהער, נעבעהדיקער פאנע דא־

ראטע. אונ ביז ס׳וועט אריינקומענ דער לאקיי אונ וועט מעלת וועגג דעמ, אז דאס עסנ איז גרייט, וועל איה אי!ה, מי!נע גו־ טע צוהערער, אויסמאלנ דאס בילד פונ דעמ הייסטנ שטאס, אונ דעריקער פונ דעמ שטאסמייסטער, ד. ה. דעמ באנקהאלטער. נית, איה קענ נישט!.. איה בת ניט קית מאלעד פת עקלד״אפטע סצענעם את פוג בלאסע, הילצערנע פיזלאנאמיעס. אונ וואס פאר א ניים, אריגינעלס קענ זית את אט דעמ אנטימאראלנ, מ?עסנ בילד?

15(

דער אלנהאלט זיינעד אלז דער זעלבער סלל אלג סאב פראנציסקא, סלל את קאבלנעט בא קורנאטאווסקת, את אפ וואס פאר א נלט איז יארלד. דל דעקאראציע אלז נאד בלט דל זעלבע, אלג סאנ־״פראג־ ציסקא, לעמאשל, דלנגט דער באלעבאם פוב הללזל א פרוי, ד.ה. עפעס ענלעפס אפ א פדוי, קעדלל זל זאל, פתקט רול די קל־־ נלגב פרג גענעמ פראזערפינע, זלצג אפג טראג את בלתלת דעמ

קאמפ פרג דל שולערם. אבער סיאיז ניטא קייב שלעפטט אג גוטס. גוט, וואט מית ליבע קוזתע לייענט גארנישט, אנדערש וואלט זי איבערגעלייענט ראטשעווס נאטיצג רועגב קאליפארניע אוב וואלט געצוותגעג איר לעקיש דעמ מאג באראבעוועב די פויעריט ארג פארג גלי_יפ קייב סאנ־־פראנציסקא נאד צוליב דעמ, קעדיי זי זאל אלייב א גלאנצ טאג את דעד אינטערעסאנטער ראל פוב פראזערפינעב. צי זאל איפ איר אמאל א שעפטשע טאג וועגב דער באלערנדיקער ראל? זי וועט מיפ צעקושג פאר אט דעמ נניס. זי וועט פארגעסג אלע באליידיקלנגעב, זי ולעט אפילע פארגעסג, אז איפ דעד ערשטער האב איר געמאלדב ללעגג דער פארניפטלנג פת איר אפגאט — ולעת די עפאלעטב, זי ללעט אלצ פארגעסב; נאד דאפ ולעט זי א צללייפל טאנ ללעגנ אזא ניט געהערטג פארגעניגג אפ דער

ערד.׳ זי איז צלפע- - אגעוו, איז ניט ולעת איר האנדלט זיפ עם, ליק ארונטער אונטער דער פענ,—נאד די רייד איז וועגנ דעמ, ווו געפלנט זלפ בא אונדז אלנ רוסלאנד אזא גרולטע אקאדעמיע, וואט לאזט ארולס אזעלפע טעמפע אווטאמאטנ, שטאס־אוג באנק־ מניסטערם, ווי לעמאשל, איוואנ איוואנאוויטש בערגאפ? את ערגעצ מער, אפוצ אינ קאוואלעריע, מית איפ. פאטש א פעפא- טינער קענ זיב אליפ אנ אנדערש מאל באללייזנ, אבער דאס איז ווניט ניט אזוי ווי א קאוואלעריסט, ולניס ניט אזלי* ניט אלמזיסק

152

האט מייג קוזינע אזויפיל אפשיי פאר די קאוואלעריסטג, דערי- קער פאר די הוסארג.

ענדלעב איז דערשינעג דעד לאנגער לאקיי אוב מיט א הייזעריקנ באס געמאלדג וועגג דעמ גרייטג מאלצי_יט. די קארטג- שפילער האבג זיב פוג ארט ניט גערירט. זיי ד״אבג ווי גארנישט ניט געהערט, את מיד מיט דער פאנע דאראטע זיינעג שווייגנדיק ארויסגעגאגגעג את דעד קיילעכיקעד זאל, וואס איז אויה געוועג

אנ עסצימער.

¥ אינמיטג זאל אין געשטאנענ א קיילעפיקער טיש, זייער שית סערווירט, את אינמיטג טיש אין געשטאנעג א סאסנע-צווייגל, וואט אין געוועג אריינגעשטעלט אינ א זילבערגער וואזע פוג אנ־־ טיקער פארמ. דאס צווייגל אין געוועג באהאנגעג מיט קאנפעקטנ, מיט ןאנגעג פוג האבער אוג ארומגעבונדג מיט א גירליאנדע פוג בלו- מעג, דאס אין געוועג ניט קייג דייטשישע יאלקע, גאר אג אזוי- גערופענע הילצע (צווייגל), אג אומבאדינגלעכע באפוצוגג פוג

פאסעגע־־־טיש בא די אוקראתער. די שווייגנדיקע פאנע דאראטע האט א קוק געטאג אפ דעמ ליבג אופטו פת איר העלענע, האט א שמייכל געטאג את אין צוגעגאנגעג צו מ דיוואג. איכ ביג אויכ שווייגנדיק געבליבג שטית פאר דער נאיווער באפוצונג, וואס אין דערפירט געווארג בין עלעגאנטקייט. גאט אלייג גיט דיר סייכל, מייג העלענע! די שיי-- גע העלענע אלייג אין ניט געוועג איג זאל, דאג וועג איב האב אזוי געטראכט את געשעפט פארגעניגג פוג איר ליבער שאפונג, אוג קעדיי כאטש מיט עמעצג צעטיילג מייג שטילע אגטציקונג, האב איב זיב געווענדעט צו דעד פאגע דאראטע, רואם האט שווייגגדיק געשמייכלט, אוג האב איר געזאגט אפ פויליש עפעם

!53

א קאמ3לימ£נט, וואס האט געפאסט פאר איר יוגנט, פאר דעו דערצלונג פוב איר ליפע העלענע. אנשטאט א שמייפל האט זי געמאפט א גרימאסע ארג דערמיט האט זיפ געעגדיקט איר העם־

לעכקניט. איינער נאפג אנדערג זיינעג אינ זאל אריינגעקומעג די קארטג־ שפילער, זיי האבנ גארנישט ניט •באמערקט את האבג שווייגנדיק את שנעל דפ געזעצט פאט טיש, ניט איינער לעבג אנדערנ את ניט

איינער אנטקעגנ צווייטג, נאר אזויווי סיהאט זיפ געמאפט.- דערלאנג!— האט געזאגט דער באלעבאס דעמ לאנגנ לאקיי. דער לאקיי איז פארשוותדנ את טיר, את פת דער צויייטער איז שטיל אונ גראציעז, ווי די ליפטיקע אוורארע, .ארויסגעגאנגעג די באלעבאסטע את א ווייס זיידב קלייד, פונקט אזוי גענייט ווי דאס פריערדיקע. איפ בת צעמישט געווארנ פוב אנטציקתג את האב קוים געקענט זיפ אופהייבנ פוב אטאמאג, קעדיי מיט ערפורפט באגריסג דעמ אופגייענדיקג שטערג. די קארטנשפילער האבנ ניט באמערקט איר פייערלעפג אריינקומעג. זיי זיינעג אומעטיק אייג- געזתקעג אינ דעם זילבערנעם געשיר. ווי א דערשראקנ ווייס טי!בעלע האט זי זיפ אפ א מינוט אפגעשטעלט, ניט דרייסט א קוק געטאנ אפ די געסט, שטיל, קוים צוגעגאנגענ צוט מאג, אימ א קוש געטאנ אינ דעמ .פארויטלטג שטערנ את שווייגנדיק זיפ אוועקגעזעצט לעבנ אימ, אוב מיד א ווונק געטאנ, איפ זאל זיפ זעצג לעבנ איר. איפ האב געפאלגט. די פאנע דאראטע האט זיפ אוועקגעזעצט פת דעד צווייטער זייט לעבנ איר פאוואריט. א שטילקל!ט האט געהערשט את אונדזער פארשיידנארטיקער קאפד פאניע. ענדלעט האט דער באלעבאס איבערגעריסג איר אומעטי־

קע העדשאפט את האט געזאגט דער פדוי זיינעד: — איפ האב געמייגט, אז דו ביסט היינט ניט אתגאנ*ינ גע־

זוגט.

154

— פולקומ געזתט, — האט* זי געזאגט אוג זיב געצוותגעג שמייכלעג, — אוב בי ג אינגאגצג גליקלעב, — האט זי צוגעגעבג,

קוקנדיק איט איג די אויגג. — את איב בינ ניט אינגאנצג גליקלעה, - האט עד א בורי

טשע געטאג. — וואט איו געשענ ? — האט זי שנעל געפרעגט.

~ גאדנישט, פדיתט מיינער, פארשפילט אביטל, ־־־־ האט ער געענטפערט ניט ררילנדיק.

זי האט ניט פאדשטאנענ את וואט עט האנדלט זיב, א ווי!־־ לע האט זי געשוויגנ, דערנאה געזאגט:

— אונ בא מיד זי! נע נ היינט געוועג געטט, מייגע כאוועד- טעט, את מיד ה אב נ עט געטאנצט! אב, אי! עט געוועג פדיילעב! דעדיקעד, וועג סיאיז צו אונדז געקומעג אונדזעד טייעדעד גאטט,—

זי האט מיט א שמייכל א קוק געטאג אפ מיד. — ווער״זשע איז אונדזעד טילערער גאטט ? — האט ער בא איד געפרעגט את אנגעפאקט ז?לנ ברייט מויל מי ט שמעקעוודיקג

— מ?לנ שאכנ, — האט זי צוגעגעבג את אנגעוויזנ אפ מיד. — איה דעכג, אז אללה איז געוועג זייעד אנגענעמ את אזא

ליבעד געזעלשאפט ? — האט געזאגט דעד באלעבאס אידאניש. — מער ווי אנגענעמ, — פדיילעב! — האב איה געזאגט.

— עמעס, איר זי! ג ט א קינסטלער, דאס אי ז לויט אייעד גע״־ שמאק, — האט עד א זאג געטאג אוג געהריזעט דעמ בייג.

איה האב ניט געפונעג פאר נייטיק צו באשטעטיקג זית דיה״ טיקע באמעדקונג, אוג ווידעד האט גענומעג העדשג די שטיל-

״ט' • ל , לו אוב | ל

מונענ קייב ווערטער פאר אירע אומעטיקע געסט. ווי הונגעדיקע

155

התט האפנ זיי שווייגנדיק געהדיזעט די פיתער את פארטרתקענ טיט עפעס א ודייג. דל געפט האבב זיפ געיילט אוב האבג זיפ געוואדגג מיט די ביינעד: זיי האפג קיע ציים ניט געהאט. די פארוווונדערטע אוב באליידיקטע נאלענאסטע האט ווי א שטיל שעפעלע דערשראקג געקוקט אפ אירע געסט — די וועלפ אוב האט ניט געקענט פארשטית אט די אוטעטיקע איילעוודיקייט. נאפ דעט געבראטנס האננ די קארטנשפילער אויטגעטרונקענ צו גלעזער שאטפאניער, אנגעגאטנ נאפ צו גלאז, זיפ איפערגעקוקט; זיפ אופגעהוינב פת טיש, שווייגנדיק זיפ א נויג געטאנ דער פאלעבאטטע את ארויט את קאבינעט צוזאטענ מיטנ באלעבאט

טיט די גלעזער את די הענט. — את דער קוכג? אוב די עפל?— האט געזאגט די צע־

טוטלטע באלעבאטטע. — שיק אתדז את קאבינעט, — האט א זאג געטאנ דער ראטטלטטער, ער האט זיפ אוטגעקערט את, נאוויתנדיק זיינע ווי_יסע גרויטע צלת, האט ער אויטגעשטרעקט דער פרוי די האנט

את האט געזאבט: — גיפ טיר די האנט אפ גליק.

שווייגגדיק האט זי. איט דערלאנגט די האנט את האט א גע־ שריי געטאג פוגעמ שטארקנ קוועטש. אוב ער, ווי סיוואלט גארנישט ניט פאדגעקוטעג, האט זיפ א קער געטאנ את איז ארויט פת זאל. ווי א ווי_יפע טארטארנע קייווער־פטאטוע האט זי אראפגע- לאזט איר שיינעט קאפ אפ דער הויפער נרוטט אוב איז אוטנא־ וועגלעפ שטיל געזעטנ א באליידיקטע, טייב ווונדערלעפ־־שיינע דועלענע. איפ האפ געקוקט אפ איר, אפ דער שיינער, פאליידיק- טער, את טיט הארצקלעטעניש האנ איפ אפ עפעט געווארט._זי האט שוועד א זיפצ געטאנ, אוטעטיק א שטייפל געטאג, טיד א קוק געטאג את די אויגג אוג האט קוי$ א ש^פטשע געטאנ: א כ:א-

156

8ענע! את גרויסע בלישטשענדיקע טדערב האבנ ווי פערל זיכ ^ גאט געטאג פת אונטער אירע לאנגע אראפגעלאזטע וויעם.

די פאנע דאראטע האט געקוקט אפ איר אוג געשוויגג. איה האב אויב קייב וואדט ניט געקענט אויסרעת, אוב זי האט גע- וויינט, שטיל אוב ביטער געוויינט. איה האב מיטב אטעם מיתעמת פא־־ ניט געוואגט צעשטערב די שטילקייט, רועג אפג אלטאר פ מיליענ־־גליק איז געבראכט געווארב א גרויטער געהיימניטפולער קארבנ. זי, א פאשעטע, ארעמע פויערטע, זי, א הייסע, אומשול־ דיקע, ליבנדע את אזוי גראב באליידיקטע, האט זי טיפ אונ דעמ ערשטנ מאל אינ לעבנ דערפילט אט די סאבדביטערקייט פונ באליידי־־ קונג את האט זיב צעוויינט, ניט ווי קית געוויינלעכע פרוי, נאד ווי א פדוי א דערהויבענע, וואט אנערקענט טיפ איר אייגענע זעלבסט- ווערדע את ביכלאל די זעלבטטווערדע פו נ א פדוי. וויי איז צו דיר, דו קוימ צעעפנטע ליליע פוב עדעמ! דיה האט אראפגע- ריטנ דעד שטורעמ פת לעבנ את א ווארפ געטאנ אונטער די פיס פת א גראבנ מענטשנ, פונ א קאלטג באלטי!וועגיק. ערשט איצט האסטו זיב דערוווסט, את וואס עס באשטייט דער עמעסער אומגליק את, ווי איבער א טייערנ אייגענעמ מעס, האסטו זיב

צעוויינט איבער דית געשטארבענעמ גליק. אט האט איר אייה א כאסענע!— האט זי געזאגט שמייכלדיק את אויסגעווישט די טרערנ. — איה האב געמיינט, אז איה וועל היתט ניט וויינענ, את דאב האב איה זיב צעוויינט... את איר, מית ליבע פאנע דאראטע,— האט זי פארגעזעצט מיט א ציטער״ דיקער שטימ, ־־ פארוואס״זשע וויינט איר נישט? איר זיינט מי!נ מוטער, איר האט מיה ארויסגעפראוועט צו דעד כאסענע, — אוג

זי האט ווידער אנגעהויבנ שטארק וויינענ. די פאנע דאראטע האט אופמערקזאמ א קוק געטאג אפ איר את גענומענ שיילנ אנ עפל. איב האב פארשטאנעג די עמעסע

157

6יבע מוג אירע טדעדג אוב הא1, ווי פיז7אב נאד געקענט, דעד~ קלערט איר, וואט הייסט א קאדטנשפילעד. זי האט מיכ פאדשטא- <נענ, זיפ נאדויקט אוג אינגיפג איז זי אזוי פריילעכ געוואת, אז זי האט אגגעגאטג זיפ, מיד את דעד פאגע דאראטע שאמפאניעד

את די גלעזעד. — פאות געזונט פוב אייעד בדודער!— האב איפ געזאגט

אוג אופגעהויבג די גלאז מיט ווייג. זי האט לאנזאט, הארציק, צארט א קוק געטאג מיד את די אויגג, שווייגנדיק מיד דעדלאנגט די האגט. מיד האבג דערנעעג־

טערט די גלעזער אוב פריתטלעפ אויסגעטדתקעג. — העלענע, דו פארגעטט זיפ! ־- האט א פורטשע געטאב די פאנע דאראטע, את העלעגע אנשטאט אג עגטפער האט מיט

א האלבער שטים אנגעהויבג זיגגעג: $נגעטרונקעב ה$נ איב זיב

ניט פאר אייעד געלט,מט עם זיב — כ׳האב א הינדעלע, לי

איז קייג גראבפב מיד ביט פעלט.

את אז זי האט געענדיקט דעט קופליעט, האט זי זיפ אנגע- בויגג צו דעד פורטשענדיקער אלטער אוב האט זי א שטארקנ

קוש געטאג את אנגעפמורעטב שטערג. ־ — דו פאדגעטט זיפ, העלענע!— האט איבערגעפאזעדט די

פאנע דאראטע, אוב מיד זיינעג אופגעשטאנעג פוב טיש. ־- וואט־זשע זאלג מיד איצטער טאג ? — האט געזאגט די בא-

לעבאטטע אוב זיפ אדאפגעלאזט אפנ אטאמאג.-האב איפ געזאגט אפנהעדציק. , - שלאפנ

- איפ וויל ניט שלאפג, איפ וואלט איצט געטאנצט, גע- טאנצט ביז אינדעדפדי- האט זי געזאגט לאפנדיק את פיטדע גע־

קוקט אפ דעד פאגע דאדאטע.

158

! ^ - , ט ג א ז ע איז וואכדזשע שטערטאייכ$ —האב אי.צ ג ווידער איג פאווילי*נ, איב וועל דרייעג די קאטערינקע, אוב איר

טאנצט מיט דער פאנע דאראטע. — נייג, ניט אזוי! מיד וועלג די פאנע דאראטע צווינגענ

שפילנ, אונ מיר מיט אייב רועלב טאנצג. — מאמעניע מייגע!— האט זי צוגעגעבנ ארג האט צארט גע־

קושט איר דועניע, ־־־ קומט, לאמיר גיינ אינ פאוויליאג. — דו פארגעטט זיב, העלענע!— האט א בורטשע געטאג די

רויקע אלטע אונ האט א שאקל געטאנ דעמ קאפ אפ נייג. — אונ איה וועל אייב ניט לייענענ ״אטטאפ אונ אוליאנע״, אז איר וועט זיב לייגנ שלאפנ. איה לייענ איר יעדע נאכט, י־־ האט זי פארגעזעצט, ווענדנדיק זיב צו מיר, — אוג זי וויל אפילע ניט קיינ אית שא פאר מיד דרייענ די קאטערינקע. אפ מית ערנווארט, כ׳וועל ניט לייענענ, את מארגנ וועל איב די בלומענ ניט באגיטנ פארנ זונ־אופגאנג. זאלב זיי פארוועלקט ווערנ, אי!כ וועט דאב ערגער זית: איר וועט מוזג אנדערע פארזעצנ, אונ איב וועל די אנדערע אויב ניט באגיטנ. קומט־זשע, מית מאמע־ לע, כאטש אפ אית שאעלע, קומט, - האט ענדלעב געזאגט העלענע אוג האט זיב צאר ט צוגעטוליעט צו דעד פאנע דא־

ראטע. — דו פארגעטט זיב, העלענע, - האט ווידער א זאג געטאנ

מיט איר הילצערנער שטימ די פאנע דאראטע. העלענע האט זיב פארטראכט אפ א מינוט אונ דערנאב האט

זי געזאגט צו איר דועניע: — לאמיר בעטער גיינ שלאפג. איה וועל א?יכ אויטטת, מית

מאמעלע, כ׳וועל אייכ צודעקג, איכ וועל אי!כ לייענענ. — איכ ווינטש אייה א לייכטע נאכט, — האב איה .געזאגט,

געזעגענענדיק זיפ.

159

— וואוצז א1י6עט, איה וועל *ייכ באגלייטג ביוג שוו^יצאד, אגדערש וועט איר פאדבלאגדזשעג איג אתדזעד וואוויליאג, אוב רועל אי!פ איבעדגעבג את די הענט פת דעמ אלטג פראכאר,־־־ האט זי געזאגט. זי איז אופגעשטאגעג ארב געגומעג זיפ צופוצג. איפ האב זיפ אפגעזאגט פת אט דעד ליבעד פריתטלעפקייט. גלייפ נאפ דער באלעבאטטע ביג איפ ארויט איג אייגעד פרג די טירג. מיד זי!נענ דודפגעגאג דעמ שמאלג קארידאר ארג דעט רויטג צימער, וואט איו שויג באקאנט דעמ לליעגער, ארג מיד זלך־ געג רוידער ארויט איג קאדידאר אוג זיינעב צוגעקומעג צום ארויטגאנג איג הויפ. זי האט א קלאה געטאג איג טיד, אוג אג- שטאט דעמ שטארק גרויטג לאקיי האט זיפ באוויזג א קליינינקער

שיטערער אלטיטשקער מיט א לאמטערג את דעד האנט. — אט האט איר אייה פראפאדג,־—האט זי מיר געזאגט אוב, וועגדגדיק זיפ צומ אלטג, האט זי פארגעזעצט;— אוב דו, פרא-

פאר, זי! אזוי גוט, ווי די אויגג דיינע היט דעט פארעצ. — זייט געזונט!— האט זי געזאגט אוב מיד דערלאנגט דל

האגט. איפ האב קויט באוויזג ארויטזאגג: זי! ט געזוגט 1 אוג זי איז גלי!פ פארשווונדג איג טיפג קארידאר, את נאד דאט שורשעג פוג

זי!דענעמ קלייד איז צו מיד דערגאג. איפ ביג געשטאגעג אומבאוועגלעפ את זיפ צוגעהערט צו אט דעמ הארמאגישג גערויש. פראפאר איז, דאפט מיד, אויפ געוועג אוגטער דער ווירקוגג פוג דער דאזיקער שטילער הארמאגיע. אזוי זי!געג אדיבעד עטלעפע מיגוט. פראפאד האט זיפ דעד ערשטער

א פאט געטאג אוג אדויטגעלאזט מיפ איג ד״ויפ. איפ ביג אפגעגאג א שטיקל וועג נאפ פראפאדג, אדעד, י דיפטיקעד געזאגט, גאפג לאמטעדג זי!געמ, אוג מיד זי!געג צוגעי־ קומעג צו טרעפ. מיד זי!געג אדופגעגאג אפג צווייטג שטאק אוב

160

וייגעג ארית את א קליינעמ ריינעמ צימער א1נ דערנאה אינ א גרויסג, וואט איו באלויכטג געוועג מיט א וואקסענער ליכט. איכ האב באדאגקט פראכארג אוג אימ אפגעלאזט. כ׳האב זיב אויסגע- טאג, אויסגעלאשג די ליכט אוג ביג דערטרונקעג געווארג איג א

פרישג ריינעמ געלעגער.

¥1 קעגג מית געוווינהייט ביג איה גיב אנשלאפג געווארג. איב ביג געשלאפג שטארק, אבער ניט לאנג. ווי סיהאט נאד אנגע- הויבג אריינדרינגעג די שוואכע שית דורב די ווילסע דורכזיכטיקע שטארג, האב איב זיב אופגעכאפט. .איב האב זיב אפגעקערעוועט צו דער וואנט אוג געפרוווט ווידער אנשלאפג ווערג, אבער אופר זיסט האב איב עם געפרוווט. די געשעענישג פוג דער פאריקער נאכט האבב זיב מיטאמאל גענומעג דרייעג את טייג קאפ את מיב ניט געלאזט רועג. כיגעדענק ניט, מיט וו אס פאר א זייט איה בת פונ בעט אופגעשטאנענ את בת צו צום פענצטער, קעדיי א קוק טאג אפנ פראנטאג פרג אט דעמ מלעסג לאבירינט, ווו כיהאב

באגעגנט אזא ווונדער-שיינע קישעפמאכערג. איב האב אופגעהויבנ די שטארע, את דאס ערשטע, אפ וואט מייגע אויגנ האבנ זיב אנגעשטויסג, דאס איז דער אלטער פרא־ כאד. ער איז געגאנ איבערנ הויפ מיט וואש־געשיר אינ האנט את מיט א האנטעב איבערנ אקסל. דאס איז געוועג פאר מיד פונקט צו דער צייט. הייטט עם, אז פראכאר איז גארנישט קית שלימאזל את דער לאקייישער פראפעטיע, אונ א קוק ..טאג אפ אימ, איז ער גארנישט ענלעה אפ א מיטגליד פונ אט דעט פיל־ צאליקג צעלאזטג את צעפוילטג צעב. ער איו מער ענלעב געוועג אפ א מענטשג, וואס גייט ארומ די בעהיימעם, אם א הויפ־וועכד טעד אדער אפ א גערטנער, אבער בעשומויפג ניט אפ א לאלף.

141 11 161

את וואט דואט ז יה איר פארוואלט באשטימעג פאד מיד אזא ניט צעפאווג באדינער ? צי האט איר ניט געזאגט עטעצער, אז איכ קעג ניט פארלייזת די לאקייישע צעפ־מייסטערט? מיטגעפיל, ניט פער! ארג דערווייל איז את ערשטב צימער שטיל אריינגעגאנגעג טית ליטשארדא. אינ א וויילע אררט האט ער שטיל, קוימ צו הערג א הוסט געטאנ, דערנאכ האט ער שטיל געעפנט די טיר

אוג מיד נאוויזג זייג פאשיידענע מאגערע פיזלאנאטיע. — א גוטנ מארגג אי_יכ!— האט ער א זאג געטאג טיט א הייזעריקנ דיסקאנט, אופגעעפנט אינגאנצנ די טיר את געפרעגט;־־־־׳

פארוואכדזשע שלאפט איר ניט? — סישלאפט זיפ ניט, פראפאר!— האפ איפ איט געענטפערט

אפ זית אויסשפראה. — סישלאפט זיפ ניט?— האט ער שטיל איפערגעפאזערט, — טאדנע, את קארטנ שפילט איר ניט את איר שלאפט ניט; איז לאטיר זיפ נעטענ וואשנ, אויב אזוי, — האט ער געזאגט את

אוועקגעשטעלט די וואש־־מאפשיריט אפ א בענקל. — צי דעג שפילנ נאפ די פריציט איג קארטנ ? — האב איפ

בא איט געפרעגט. — זיי שפילג, — האט 7ער לאקאניש געענטפערט.

— אט פעוורע!— האב איפ אויפ לאקאניש א טראפט גע־ טאג. מיד איז געפעלג דעד באשיידענער, אוטעטיק־שטייכלענדי־ קער אויסדרוק פראפארם. איפ האב בא איט געפרעגט, צי איז ער ניט געוועג א מאל א גערטנער אדער א פאסטעפ פת א פרעטדער

טטאדע. — אי א געדטנער, אי א פאטטעפ געוועג,—האט ער געענט־

פערט את געקוקט אפ מיד פרעגגדיק. ־ — אונ וואט ביסטו גאפ געוועג?

— אי א פאנאמאר, אי א בדאדיאגע, אוג א בלינדג קאפזאר

162

גע&ידט אמאל, וועג איה ניב גאב קלייג געוועג; אט האט מיר נאה גאט געהייטג א לאקיי וי!נ.

די לעצטע ווערטער האט ער ארויטגעזאגט זייער שטיל. גאכג וואשנ זיב האב איה אפגיב, אב דער הילפ פת פראכארג זיב אגגעטאג, גענומעג די היטל, דעמ שטעקנ את ביג ארויט את

פאדערצימער. — איר וי!נט, ווייזט אויט, פונקט אזא פארעצ, ווי איה אייער לאקיי, —׳ האט געזאגט פדאכאד, באטדאכטנדיק מיב, — איב האב נאה די שטיוול ניט אויטגעפוצט, את איר האט זיי שויג אנגע־

טא3. — וועטט מארגג זיי אויטפוצנ, פראכאר, - האב איה געואגט,

ארויטגייענדיק פת טיר. — איר זאלט זיב ניט פארבלאנדושעג את אתדזעדע וועד־

טעפנ, — האט געואגט־ פראכאר, צומאכגדיק די טיר. איה ביג ארויט אפ א ברייטג הוים, וואט איו באדעקט געוועג מיט גרינעמ יונגג גראו. איה האב זיב ארומגעקוקט. איה האב אפילע איג כאלעמ ניט געועג קייג מער מלעסע אוג אריגיגעלע געבי״ידע, ווי כיהאב איצט געועג איג דער וואר. קייג טימעג פוג צוגעפאטטקי״יט, קייג ביטל טימעטריע. איג דעד גאנצער געבי״ידע איו ניטא קייג צוויי אלציינע פענצטער, איג דער גאנצער געבי!־ דע הערשט ווי אג אומיטטג מלעטע פארשיידנאדטיקייט. די פעגצ~, דער דאב, דער קוימעג - אלצ האט ויה געקריגט ת י טעד, ט אייגט מיטג אנדערנ, ווי שיקערע באבעט אפג מארק. פת הינטער עפעט א קאמער מיט א קי!לעכיקנ פענצטער אוג א ועקטקאנטי־ קער טיר האבג ארויטגעקוקט דרי! אלטע וויאזג, ווי דרי! פויעדימ וואלטג צוגעגאנגעג כאפג א קוק אפ וייערע שיקערע אומרויקע ווייבער. אלצ, וואט איה האב געועג ארומ זיב, איו ווירקלעב ענלעב געוועג אפ א מארק את סאמע ברעג וי!נעמ. מיט וואט

163

פאר א גע1אנק, טיט רואם פאר א ציל איו אנגעוואלגערט *ע״ ווארג די דאויקע אומגעלומפערטע מלעטקייט?

טע וארם ררערב נעענטער מיט פראפארג: ער מרז קענעג אט דעט טעשוגענעט פויער, ואל זייג לויט דעט, ווי טע דערציילט ררעגג איט, אוב טיאיו אינטערעטאנט צו קענעג אזא טשודאק. מיד דאכט ויכ, או דא איו פאראנ עפעט ענלעכט צווישג דער פאגע דאראטע אוב אט דער געפנידע. אוב עפשער איו נאפ צווישנ היגג אוילעט פארשפרייט א לעגענדע אדער א ליד וועגג דעט דאויקג וואווילאנ ? אוג אויפ טיאיוטאקע פאראג, ווייטט עט פראפאר אפ ויפער. פאשלאטג, איפ טוו אוטנאדינגט דערגייג א טאלק אינ אט

דער אוטגעלוטפערטער ואפ. את דערווייל פינ איפ פוב הויפ ארוים אפ א נרייטער טא־ פאל־אלייע, טיט וועלפער מיד ויינעג נעפטג אריינגעפארג את דעט דאויקג לאפירינט. איפ פת דורפגעגאג די אלייע את פת ארויט אפ א פערגל. פ׳האפ זיפ ארוטגעקוקט. אוטעטוט א געדיפטער וואלד, פת וואלד האנג ווו־ניט־ווו געטטארטשעט אינ פארשיי- דעגע ריפטתגעג די שפיצג פוג די טאפאלג אוג טיהאט ויפ גע־ צויגג איג דעד הייפ א העל־נלוי רויפל איג דעד ריפטוגג פת הויו. צי איו עט ניט א געוועוענע פאנדיטישע נעטט ? — האפ איפ פא ויפ אלייג א פרעג געטאג את ויפ אימגעקערט צוריק. איפ

האפ זיפ אלצ געווונדערט אינער דעט געועענעט. מיד האט ויפ געוואלט דורפדרינגעג את טאד ארייג. נאד וולאווי, דאט האפ איפ ניט געוווטט. איפ האפ ניט געוווטט את האפ זיפ פארלאוט אפ א צופעליקילט. אוג די צופעליקייט איו טאקע פאלד אתטערגעקומעג. פוג דער אלייע, טיט וועלפער איג ניג ארויטגעגאנגעג אוג זיפ איצטער אוטגעקערט צוריק את הויו, האפ איפרעכטט דערועג א שמאל טטעושקעלע אדער, ווי מייגע לאנדטלייט ואגב, א וואלפיש טטעושקעלע. איפ

164

די האנט א צי צוט היטל. אט דעו שייגעו געפיל, רעכג איפ, איז שריב אנינגעבוירג אינעמ מענטשג, אוג ניט דורפ דעו דעו־ ציונג דערווארבג. ווי טיוואלט דארט ניט געוועג, אבער איכ האב ווי פאר א לעבעדיק באשעפעניש מיט אפשי! זיב אפגעשטעלט פאר דעמ איינגעטריקנטג גרויטארטיקג קליאג. די זוג־שטראלג זנינעג דורפגעדרונגעג דורפ די געדיפטע צווייגג פוג די ניטנביי- מער אוג זיינעג געפאלג אפ זיינע אלטע אגטבלויזטע פיט, ד. ה. ווארצלעג, אוג אזוי עפעקט, אזוי העל אונ שייג זיי באלויפטג, אז איב האב זיפ אפגערוקט אפ וויפל טיאיז מעגלעפ ווייטער, זיפ באזעצט איג א שאטג פוג די ניטגביימער, ווי אג עמעטער מאלעד, איב האב זיפ געפרייט איבער דעמ שיינעמ ליפטיקג פלעק אפ

דעמ טוגקעלג. גרוי־גרינעמ פאג. ווי לאנג פיהאב געקוקט אפ אט דעמ בילד, געדענק איפ ניט. פ׳געדענק נאד, אז גרויטע טראפגט טוי זנינעג אראפגעפאלנ פוג די בלעטער פוג די ניטנביימער מיד אפנ פאנעמ אוג האבג מיפ

אופגעוועקט. אז פיהאב זיפ אופגעפאפט, האב איפ זיב באקלערט, אז פ׳האב דא ניט וואט צו טאג, ווניל דער ווניטער פלעק איז פארשווונדג. טיאיז נאד געבליבג דעיד טדוקענעד קליאג אוג זנינע גאגצ גע־ •וויינלעפע ווארצלעג. איפ האב זיפ הויל אופגעהויבג, פ׳האב פוג זיפ אדאפגעטרייטלט די טרוקענע בלעטער אוג, ווי ט׳וואלט זיפ גארנישט ניט געטראפג, האב איפ זיפ געלאזט ווייטער מיט דעד וואלפישער טטעזשקע. די טטעזשקע האט מיב געבראפט צו עפעט א קאמער אג פענצטער, אנ טירג אוג וואט האט געהערט צומ הויפט־קאדפוט פוג א געבנידע מיט פארשיידנעדליי פענצטער. די קאמער האט, ווייזט אויט, אגטהאלטג איג זיפ עפעט א פירמע ״רו״ אדער ״פארגעניגג״, ד. ה. א שניער אדער א הינט־־שטאל. די טטעזשקע האט פוג דעד דערמאנטער קאמער זיפ פארנומעג אפ

166

רעבטס. איכ ביג אוועק ווייטער. אנשטאט די קושטשעס פרג גיסג- ביימער האבג זיכ באוויזג קושטשעם פרג בוזינע, אגרעסג ארג ררי!מפערלעכ. הייסט עט, אז איכ ביג שריג דערגאג. צום עמעסג פריצישג סאד. נישקאשע, - האב איב זיב געטראכט, — ארג האב פארגעזעצט מי! נ ניט קלארג וועג. אינגיכג ביג איכ ארייג איג אג אלייע פרג טאפאלג. איה גיב א קוק, איג עק פרג אלייע שטייט עפעס א געבי!דע. צי איז עס ניט דעד נעכטיקער פאווי־ ליאג? דאס איז ער. איה האב פאדגיכערט די טדיט אוג איג א מינרט ארומ ביג איה שריג געררעג לעבג באקאגטג פאוויליאג. די טירג זי!נענ געררעג צעעפנט ן כ׳גיי ארי!נ ארג זע די שרוי!גנדיקע פאנע דאראטע זיצט בא א קי!לעכיקנ טיש פאר א גרריסג זיל־

בערנעמ קארוע־קררג. — א גוט מארגג! ־- האב איב איר געזאגט ארג זיב פארנויגט. ־־־ א גרט מארגג!— האט זי געענטפערט, א שאקל געטאג

מיטג קאפ ארג העפלעב א שמייכל געטאג. כ׳האב נאד בארריזג אומהעפלעכ זיב אורעקזעצג אנטקעגג דער פאנע דאראטע, רוי ס׳״איז ארי!נגעלאפנ אדער, בעסער גע־ רעדט, ארי!נגעפלויגנ איג פאוויליאג, ווי א פרימארגנ־פייגעלע, מי!נ ווונדערשיינע העלענע אוג איז ארופגעפאלג מיר אפג האלדז. — דו פארגעסט זיב, העלענע!— האט א ווארטשע געטאג די

דועניע אוג גענומעג אנגיסג קאווע. — ווו זי!גט איר פארפאלג געווארג ? — האט אפגיה געפרעגט בא מיר די שטיפערג העלענע, אוג ניט געבנדיק מיד קייג מעג־

לעכקי!ט ענטפערג, האט זי פארגעזעצט: — אוג דעד בדודעד האט שויג געוואלט פארג נאט אייה קייג בודישטשע, ארג דער ארמגליקלעכער פראפאר רויינט פוג צארעס. איה האב אויב זיב שיד ניט צעוויינט, — האט זי צוגעגעבג מיט א

שמייכל.

167

־ האט זי געזאגט, ווי זי וואלט זיב את עפעס דער- - ! א — יך מאנט, ־־־־־ איב דארפ אייפ זאת אנ אנגענעמע ני!ם, אפער מ

סאד. זי האט זיב אגכעפויגנ צו מיד אוג א שעפטשע געטאנ:

— איר זיתט געפעלנ דעד פאנע דאראטע! — גרייט צו דינטט!— האפ איה געזאגט לאכנדיק אונ א

טראכט געטאנ: דערשלאגנ א פיפער! — לאכט נישט,—האט זי ערנסט געזאגט,— דאט איז אזעל- טענע זאכ ד איר געפעלט ניט אפילע מית פרודער. איה ווייס ניט, וועד טיזאל איר געפעלג, אכוצ מיד אוג פראפארנ. אונ איר זיתט דעד דריטער, אט וראם! — האט זי צוגעגעפג את א קוק געטאנ

אפ דעד שווייגגדיקער פאנע דאראטע. — את אויפ אזוי, — האפ איפ געזאגט את א שפאם, — איז דארפ מעג ניט אומזיסט פאטערנ קייב צייט, לאמיר את א גוטער

שא א פופע שטעלנ. — זי וועט ניט פאטענע ד״אפנ,— האט זייער ערנטט געזאגט די וותדערשיתע העלענע.— זי איז שות פוב לאנג א מאנאשקע, א שוועטטער קארמעליטנ, אונ נאד מיד צולינ בליינט זי דא אונ

פארט ניט את איר קלויטטער. — העלענע! די קאווע ווערט קאלט!— האט הויט א זאג גע-

טאנ די פאנע דאראטע. — באלד, מית מאמעלע, — האט צארט געזאגט מייג ווונדער- שיתע מיטשמועטעדג את א צי געטאנ די האנט נאט דעד

טשאשקע. נאפ א מינוט שווי!גנ האט זי זיפ ווידער געווענדעט צו מיד

את געזאגט: — איה האפ געהערט, אז איד קענט מאלנ פארטרעטג. מאלט

מיד אנ מית מאמעלע, מייג ליפע פאנע דאראטע.

168

— דו פארגעסט זיב, העלענע!— האט א בורטשע געטאג די פאנע דאראטע אוג האט קוימי״קוימ א שמייהל געטאג.

כ פארגעס — איכ פארגעט זיב ניט, מי! נ ליבע מאמעניו, אי זיב ניט. אז איר וועט אוועקפארג איג אי!ער קלויסטער, וועל איה קוקב אפ אי!ער פארטרעט אוג היוועל אימ א 2וה לייענענ, ווי הילייעג עט איצטער אייה• איר וועט אנמאלנ ? — האט זי צוגע־

געבנ, ווענדנדיק זיב אפגיה צו מיד. איה האב געגעבנ דאם ווארט אויטפילנ איר ווונטש.

— איר וועט אויה מיע ברודער אנמאלנ ? — האט זי געפרעגט נא?וו.

— אי אי!ה, אי דעמ ברודער, כ׳וועל אלעמענ אנמאלנ.נ! —־ ־*־־ אכ< ווי צופרידנ איה ביג, אכ< ווי צופרידנ איכ בי

האט זי געזאגט את געפאטשט מיט די הענט. — אוג איר האט פארבנ ? — האט זי געפרעגט נאה א מינוט

שווייגג. ~ פאראנ את בודישטשע,—האב איה געזאגט.

—־ הייטט עם, אז ט׳איז אלציינט ווי דא, — האט זי געזאגט, ארוימלויפנדיק פונ פאוויליאג.

איג א האל בער שא ארומ האט זי זיה אומגעקערט את האט געזאגט:

— דעד ברודער פארט אלייג קייג בודישטשע את וועט אייה ברענגענ אלצ, אפילע אייעד טראהימענ. מ?ת ברודער האט אימ זייער ליב, את איה האב אימ נאה אפילע ניט געזעג, — האט זי צוגעגעבג. — ער מוז דיג א גוטער מענטש, אויב דער ברודער

האט אימ ליב באקומעג. ״״־ עד קער אג אג אייגג אייניקל אי!ער פראהארג, — האב איה

געזאגט. ״־־־ נו, איז ער זיהער א גוטעד. אוג א גראמאטנער ?

א גראמאטנער. - , א — י — ווי צופרידג אוג גליקלעב וואלט איה געוועג, וועג מייג נרודער לערנט זיב אויס לייענעג אוב שרייבנ,-האט זי געזאגט ווי צו זיפ אוג זיפ פארטראפט. איר שייג קעפל האט זי אנגע- שפאדט אפ די אקטל פוג דער טרויעריקער אוב אומבאוועגלעפער

פאנע דאראטע. — איפ אלייג וועל איט אויטלערנעג לייעגעג, - האט זי גע- זאגט, ווי זי וואלט זיפ אופגעפאפט פוג שלאפ. — אוב ווער וועט איט אויטלערגעג שרללפג? פראפאר קעג אויפ גישט שדייבג. ער- ? נ ע לייעגט נאד דעמ פטאלטיר. גיט מיראנאייצע, וואט טוט מ

האט זי צוגעגעפג, וועגדגדיק זיפ צו מיר. ־־־ איפ וועל אייב גישט נאד אייצעג, נאר אייפ אויפ העלפג איג אט דער גוטער זאפ, - האב איפ געזאגט, אוג טאקע דא אפג ארט פארגעלייגט טראפימעג אלט לערער פארג העלד אג דער

האגט. איצט שוע ניט נאר לויט דעד געווויגהייט אוב ניט אומזיטט האט די פאנע דאראטע א פורטשע געטאג: ״דו פארגעטט זיפ, העלענע!״, ווייל איר שטיפערג העלענע האט ניט באוויזג אויט־ הערג ביזג טאפ מייג פארשלאג, זיפ א ווארפ געטאג מיר אפג האלדז אוג גענומעג מיט קושג מיט דער גאנצער צארטקייט פוג

א ליבנדיקער שוועטטער. — מיט וואט־זשע וועלג מיר מיטג ברודער פאצאלג אייב פאר אייער ליבע ? - האט ד געזאגט, וועג זי האט זיפ אביטל בא־

רולקט. — טיט ליבע,-האב איט דולק געענטפערט.—הערט מיה אויט, —פ פארגעזעצט, — אט איז מילג פלאג. איפ וועל אייה איבער־ האב אי לאזג מילג טראפימעג אפ א גאנצ יאר, אויב נאד פראפאר וועט

איינגיע אילה פארלאזג.

170

א די עדשטע ווערטער מייגע האט די פאגע דאראטע א קוק נ געטאג אט מיד, ווי זי וואלט זיה דערשראקג,״ אוג דערנאב האט

זי ווידער אראפגעלאזט דעמ קאפ. — א, ער וועט זיכער מאטקימ זייג, איה וועל אימ אייג־

רעדג. די פאנע דאדאטע האט זיב א קדימ געטאג אוג א קוק גע־ טאג אפ איר העלעגע, אוג יעגע האט פארשטאנעג איר בליק אוג מיט טרערג איג די אויגג זיה א ווארפ געטאג פאר איר אפ די

קגי, געקושט אירע הענט אוג געזאגט: — מאמעגיו מייגע, געשאמע מייגע! איה וועל אלייג געמעג די לאפעטע אוג וועל צעגראנג דייגע נייטג, גאט נעטעד פוג פראכארג וועל איה עם טאג, נאד לאז אימ אפ, מאמעלע, גע־

שאמעלע מייגע! ־״־ די פאגע דאראטע האט א וויילע געשוויגג, דערנאכ האט זי זיה אנגענויגג צו איר, א קוש געטאג זי איג קאפ אוג קוימ

ארויטגעזאגט: — מאסקימ.

איג דעד זעלנער צייט איו איג פאוויליאג גיט דרייטט ארייג־ געגאגגעג פראכאר. דערזעג מיה, האט ער זיה אינערגעציילעמט

אוג האט געזאגט: — אדאגק דיר, גאט, דו האד פוג הימל! טאקע פאדט געפו- געג! אוג איב האנ געמייגט, אז איד זייגט שויג קייג נעסאדאניע פוג אוגדו אוועק,— האט ער צוגעגענג מיט א שמייכל אוג האט

אפגעווישט דעמ שווייס פוג שטערג. איה ניג צו צו פראכארג, אימ דערקלערט איג וואס עס האג־ דלט זיט. איה האנ זיב גישט פארגעשטעלט, אז ער קעג האנג עפעס קעגג. אנער סיהאט זיה נאקומעג אגדערש. ער האט אופ־ מערקזאמ מיב אויסגעהערט, זיה פארטראכט, אוג גאה א וונילע

171

טראכטג האט ער א קוק געטאנ אפ דער פאנע דאראטע אוב לאקאניש געזאגט:

— איכ וועל נישט גייג! — פארוואס ? — האב איכ אויכ לאקאניש איט געפרעגט.

— את אפ וועמעב וועל איפ זיי לאזב?— האט ער געזאגט, ווייזנדיק אפ דער פאנע דאראטע.

— אפ זייערע הענט,— האב איפ געזאגט אוב אנגעוויזג אפ דער באלעבאסטע.

ת איז ארויט פרג פאווי־־ — צו יונג!— האט ער געזאגט א ליאנ.

אט דאס אנטשיידענע אפזאגנ זיפ פוב אט דעמ האלב־דער־ שלאגענעמ ארעמענ פויער איז מיר שטארק געפעלנ. דאס האט טיפ אנגערירט מית נעשאמע. אט דאס איז א מענטש, את ניט קייב שטומער קנעפט, וואט קאנ נאד זאגג: ווי איר וועט פאפוילנ! איה האב זיפ געגעבג דאס ווארט אימ איבערעדג. מיט אט דעמ אקשאנעטדיקנ ורילב האב איפ זיפ געווענדעט צו די פרויענ, דערציילט זיי וועגג דעמ, אז פראפאר האט זיפ אפגעזאגט את זיי געבעטנ, זיי זאלג אימ איתרעדג, אז ער זאל פארג מיט מיד קית קלעוו, פאטש נאד צוליב דעמ, קעדיי א בוק טאג זיפ די

טשודאטווארצעט אפ פעטשערסק. — פוב אילפ הענגט עט איצט אס, אז מית פראיעקט זאל

פארווירקלעכט ווערג, — האב איפ צוגעגעבנ. די פאנע דאראטע האט צוגעזאגט, אז זי וועט מיטהעלפנ. איפ האב א קוש געטאג איר ביינערדיקע האנט אוב האב פארגעלייגט דער וווגדערשיינער העלענע זיפ דורפשפאצירג, אבער די וותדער־ שיינע העלענע האט מיד, דעמ פאריס אירנ, אפגעזאגט. איה האב

זיב געזעגנט את בת ארויס את סאד.

172

\/11

-־- את רחיהיג ררעט אייב איצטעי גאט ארועקטראגג? — האט מיב געפדעגט פדאכאר, וואט איז געשטאנעג הינטער דעד

טיר. — ררוהיג די ארית רועלב פית,—האב איב געענטפערט•

ת, י־־־ האט ער שטילערהייט אי״ — ררוהת די ארית וועלג פי בערגעכאזערט.— את ווו זאל איה אייב דאג זרכג, אז איר רועם

פארבלאגדזשעט וזעת את אונדזער וואווילאג ? אפ זית קלוגער פראגע האב איב ניט געוורטט רואם צר עמד־ פעת, את ער האט געקרקט אפ מיד, געשמייכלט, געדרייט את

דער האנט די היטל זיתע, די טשאבאנקע. איה האב קיינמאל ניט ליב געהאט צר שפאצית מיט עמעצנ, אפילע מיט דער בעטטער אונ גארניט טענטימענטאלער פדוי. א שפאציר אלית האט פאר מיד עפעט א באזונדערנ כית, את דער־ פאר בינ איב טיפ אינ הארצנ צופרית געררעג אפילע מיט דעמ, רואט די שיינע העלענע האט זיב אפגעזאגט מיב באגלייטג, אבער כיהאב געמוזט אנערקענענ די ריכטיקע ווערטער פו נ דעם פאר־ זיכטיקנ פראכאר ארג ביג גרייט געררעג אימ בעטנ, ער זאל מיב באגלייטנ אינ אט דעמ אומפארשטענדלעכג לאבירינט, אדער ווי ער רופט אימ אג, וואווילאג. את טיאיז געוועג זייער צו דעד זאכ: באמ שפאצירג וואלט איב געקענט פארפירג א שמועט וועגג דער פאנע דאראטע את זיב דערוויטג וועגג איר אלצ ביז א

, את דאט האט מיב זייער אינטערעטירט. ט י י ק י ג י י ל מינדטטער ק — וועטטו עפשער מיטגייג מיט מיד, פראכאר, א שפאציר טאג

איבער אי!ער ורארוילאג?— האב איב געפרעגט בא אימ. — קומט, — האט ער געזאגט מיט א שמייכל ארג האט צו־

געדעקט זייג פליט מיט דער טשאבאגקע.

173

את דעד זעלבער ציים האט פת דעד טיר ארויטגעקוקט די צוינעדלעפע העלענע את האט א דום געטאג פראכארג צו דעד פאגע דאדאטע. איפ האפ פארשטאנעג די טיבע פת אט דעד פלו־ צעמדיקער אאוזץענצ, פיהאב אפגעלייגט די אויטפארשונג וועגג דעד פאנע דאראטע אש אג אנדערש מאל אוג זיפ געלאזט גלאט

אזוי, ווו די אויגג וועלג פירג. פת צווישג די פארווארפענע שטעפיקע קושטשעט וויימפערלעפ את אגדעסג האפ איפ זיפ אדויטגעקליפג צו אג אלט שיטעד בריקל, וואט איז געוועג איפעדגעלייגט איפעד א דויט־גדתער קאליוזשע גלאט אזוי זיפ, ווייל די קאליוזשע קעג מעג אטאפ גיפעד אוג זיכערער אדומגייג. איפ ביב אדומגעגאג די פלאטע אוג מיט די שפיצג, מיט פוגקט אזעלפע שטעפיקע קושטשעם פיג איפ אדופ אפג בארג. אפג פאדג האפג געטטארטשעט איג אומאדדענוגג אלטע אפ האלפ איתגעטריקגטע טאפאלג אוג אייג ברייטער צעצווי!גטעד ליגדגבוימ, ווי א פעטע קדעמעדג צווישג מאגעדע אםעםארשעס. איפ האפ זיפ צוגעלייגט אפדועג אפג בארג, פאדשטייט זיפ, לעפג דער קרעמערג. פאר מיד האט זיפ געשפדייט א פאגאראמע, וואט איז ביז וווגדער ניט מאלעריש געוועג איג אט דעמ מאלערישג וויגקל פת מית שיינעמ היימלאגד. גלייפ פארדיאויגג— א בריי־ טער, געדיפטער וואלד, היגטער וועלפג סיהאבג ערטערווי!ז גע־ טטארטשעט קאגוטארטיקע שפיצג פת טאפאלג את ט׳האבג ארויט־ געקוקט טשערעפיצעס־דעכער פת פריצישג הויז, ברייט אוג ניט ריפ־ טיה אגגעוואלגערטע. דאם פריצישע הויז איז געוועג ארומגעשטעלט מיט מיעטע קוימענער, פוג וועלפע טיהאט זיפ געצויגג א בלוי רויפל. רעפטם פת וואלד האט געבלישטשעט א ברייטער טייפ; הינטערג טייפ איבערג בערגל האט זיפ צעשפרייט א גרוי דערפל, אונ את צעגטער פת דארפ האט געטטארטשעט פונקט אזא גרויער ד״ילצערנער קלויטטער טוג אג אומקלארער ארכיטעקטור.

174

היגטערג דארפ, אס דעמ ניט מעשופעדיקג בערגל האבג מיט די פליגל געפאהט, ווי ויי וואלטג א הייטג שמועם געפירט צווישג זיב, צוויי ווינטמילג אונ פארבי! זיי איבערג גרינעמ פעלד האט זיב געצויגג א שמאל סטעזשקעלע אונ איו פארשווונדג אינ דעמ שמאלנ איינטאניקנ האריזאנט, באפוצט מיט צוויי קליינע בערגלעה. א ניט ווייטער האריזאנט האט פאר מיד, כ׳וועל ניט ואגב קייב הייג, נאד א מינ צויבער. שטענדיק טראגט מיה עפעם אוג~ טעד ארופגיינ צו אימ אונ א קוק טאג, וואם ס׳געפיגט זיב הינטער אימ. דעד דאזיקער אומדויקעד געפיל האט מיה נאה אע די קינדער־יארנ נישט געלאזט רוענ. אט אזוי אמאל, ורעב ה׳ביג אלט געוועג א יאר זעקס אדער זיבנ, האב איה געקוקט אפ פונקט אזא האריזאנט אוג מיד האט זיב אויסגעוויזג, אז הינטער אימ האט זיב דער הימל אראפגעבויגג צו דער ערד אוג האט זיב זיכער אנגעשפארט אפ אניזערנע סלופעם, ווייל אנדערש — ווי וואלט ער זיה געהאלטג ? איה האב זיב ניט געקענט אפזאגג פוג דעמ פארגעניגג א קוק טאג אפ דער דאזיקער אינטערעטאנטער קאלאנאדע. איה ביג געגאנגעג, אוג צו מי!נ גרויטג פארדראט האב איה דערזעג אפ דעמ פאמעלעה״אגטבלויזטג האריזאנט פונקט אזא דארפ, ווי אונדזערט. ליג איה מיד אזוי איצט לעבג דעמ ליגחד בוימ אוג עט קארטעט מיה א קוק טאג, וואט פאר א בילד וועט זיה עפעגעג הינטער אט די אומרווקע ווינטמילג. אבער דער פי־ לאסאפ בעקאג לערגט, אז פריער באדארפ מעג באפרידיקג דאס נייטיקסטע, אוג דערנאה שויג דעמ ני_יגער. אוג איה האב געטאג לויט זי!נ קלוגער אייצע, ווניל דער מאגג מי!נער האט שויג אג־

געהויבג זארגג וועגג דעמ נייטיקסטג. דאס נייגעריקע האב איה אפגעלייגט אפ אג אגדערש מאל אוג מיט דעמ זעלבג וועג האב איה זיה אומגעקערט איג פאווי־• ליאג. דארט איז שויג קיינער גישט געוועג. איה האב ניט געביטג

175

דעט מארשרוט אוב אינ א שא ארומ בת איכ אנגעקוטעג את דעד צענטראלער וווינונג. את הויפ לענב די פעגצטער פת קא־ פינעט איז געשטאנעג, ווי איכ האפ פארשטאנענ, די דראשקע פת טייב קארעוו, אונ זילב אנטרי!בער האט שוינ דורפג הויפ גע־

פירט די פעדד צוט עקיפאזש. — מיד פאות אהיימ?-האב איפ געפרעגט פאט אנטרייבער. — מיד וועלג זיג ררקב צוריק,— האט ער אומצופרידג גע־

ענטפערט את האט פארדרייט די לייצעט ארוט דעט דישל. וואט זאל באטייטג זית ענטפער ? געשיקט זיפ איז מילג פלא־ טשיקער אוב גלייפגילטיקער קארעוו גארניט אזוי פלאטשיק אוב קאלטבלוטיק? געשיקט זיפ איז ער ניט פי!געשטאנענ דעט ני־ טויענ אונ האט אג מוירע פארפויגנ א ווינקל אפ זית קאפיטאלנ אייגנטוט? אבער איידער טע מאפט אנ אויטפיר מוז מענ זיפ איבערצייגג, לערנט ניט בעקאג, נאד עפעט אנ אנדער פילאטאפ־

יוריסט. אז פיבת ארי!נ את טית צימער, האב איפ זיפ אויטגעטאג, מי!נ פערזאג איז געבראפט געווארג אינ א האריזאנטאלער לאגע אונ איב האב זיפ פארטראפט וועגג דעט, וואט פיהאב געזענ נעפטג אונ הי_ינט. דעד דאזיקער געדאנק האט טיפ געבראפט צו אנ אומאנגענעמעג באליידיקנדיקנ געפיל. זי אייגע, טית שייגע, אומשולדיקע העלענע, זי איינע, שית, ווי א ליפטיק שטערנדל אינ דעד געדיפטער, פוילער פינצטערניש, את אלט א קאנטראטט צו איר, ווי דער מאגעלאנ־וואלקג, איז אט די פינצטערע, אומפאר־ שטענדלעפע אלטע אידיאטקע, די פאנע דאראטע. אינטערעטאנט צו וויטנ, וולאזוי האבנ זיי געענדיקט מיט פראפאות ? צי וועט ער פארנ טיט מיד קיינ קיעוו אדער ער וועט אלצ שטית אם זיי־ נעמ ? אט דעד געדאנק, צי עפעס אג אנדערער האט מיה גע־ צוותגעג אופשטייג את צוגייג צוט פענצטער. פראפאר איז לאנג־

176

זאט געגאנ איבערנ הויפ צו מל_ע וווינונג, אוב מל!נ קאדעווט א^ טרייבער איו אויב לאנגואמ געגאג אימ אנטקעגג. ויי האבנ זיב באגעגנט, געגומעג ויה פאר די היטלענ, אפ א מעוט זיב אפגע-

שטעלט אוב ויב פאנאנדערגעגאנגענ.- וואם הערט ויכ, פארשפילט ?־־״ האב איה געפרעגס באמ ־

אתיגגייענדיקנ פראכאר. — אי די פערד, אי די בריטשקע, אי קאתיעג, אלצ פאר- שפילט אונדוער איוואג איוואנאוויטשב. אוב ביו אפדערנאכט קעג גאט העלפנ, ער ואל אויב ויה אלייג פארשפילב. אונדוער איוואג

איוואגאוויטש איו א כעוורעמאנ! אוב דער קארעוו מייגער, ווייוט אויס, איו אויב נישט קייב פראמאכ, — האב איב א טראכט געטאג אוב האב געפרעגט בא

פראכאת, וויאווי האט ער געענדיקט מיט דער פא נע דאראטע.- האט ער געואגט — כ׳וועל א?יכ אפפירנ קיע קיעור, י

ניט געת. — שוע לאנג באדארפט אווי ואגנ,— האב איה געואגט אונ ויב הארציק געפרייט, וואם איה האב איבערגעשפארט רעם

ע באשיידענער פיזיא־־ אלטנ. איה האב זיב איינגעקוקט אינ ד נאמיע, אונ א צופרידענער האב איב זיג אומגעקערט אע צימער מיט א ודילג ברענגענ מל_ע פערואנ אע א האריואנטאלער לאגע אונ ווי געהעריק אפפי_יערנ טייב דג. באלד נאט מיר איו אע צי־ע אנוועונהייט האט ער צעשטערט מער אריינ פראכאר אוב מיט ד טייב שטאלצג מיע. ער האט ויה אוועקגעשטעלט לעבנ דער טיר אוג האט געשוויגנ, אוג איב בינ אומגעגאנ איבערנ צימער אונ האב אויב געשוויגנ. ער האט׳ דאכט מיר, געווארט, ביו אלט וועל אוד הייבנ רעת, אע איב האב געווארט, וואס ער וועט מיד״ ואגנ. אונדוער שטומע טעט־א-טעט האט געקענט לאנג דויעת (דאס ליגט שוע אע כאראקטער פוג מייגע לאגדסלי!ט), וועג ניט דאס קלאפעריי

141—12 177

רעדער, וואט האט זיצ דערהערט הינטער די פענצטעו פ1נ טייב קדדארטיר. אט דער אומדערווארטער קלאפ האט געצדווגגענ פראפארג עפענעג דאט מויל אוב זאגג: ״אפו׳/ אבער דער טיפ־ זיניקעד פראיעקט האט זיפ איט ניט איינגעגעבג. איג מי!נע אויערג איז נאפ געשטאנענ דאס קלאפעריי פוב די רעדער, אוב איג צי־ מעד איז אריינ מייג העלד אג דעד האנט ארג נאפ א פאגדיסונג האט עד מיד ראפאדטירט, אז מייגע פאפעלנ זיינעג פיגקטלעפ

אויסגעפילט. — דדר־זשע איז טראציט ? - האפ איפ געפרעגט פא מייג העלד

אוב האב געטריי געדדיקט זייב האנט. ~־ זיי פאת אינ דעד קאדעטע, — האט עד געענטפעדט.

-־ טראפיט! איג א קאדעטע1— האב איפ אדיסגעשדיגנ אע פאדווונדעדונג.

— דעוציילט מיד, אום גאטעט ודילג, וויאזוי ארדט איז טרא־ פימ אדי!נ איג קאדעטע ? — האב איפ געפדעגט מי!נ שמייכלענדיקג

העלד. — גאנצ פאשעט. די היגע וועג־קאדעטע איז נאפ סוג די פאטט־טעג אג געבליבג איג בדדישטשע, אדג קעדיי זי זאל נישט פוילג דארט אפג הדיפ, האב איפ באשלאסג זי בדענגעג אפג ארט. — אדיסגעצייפנט, — האב איפ אימ איבעדגעשלאגג; -־־ הייסט

עט, אז איר האט אדיפ פעדד גענדמעג בא טייב קארעדד? די פראגע האב איפ געשטעלט, קעדיי מע זאל די פערד באלד אדמקערג ארג מיד זאלג ניט בלייבנ טיט פיר אדער טיט

זעקם פערד.- האט עד — צדליב רואס דאופ מעג אומזיסט טרייבג פערד, געענטפעדט.—איה האב געליגג צדדיי פאר אקטג באט *פאטער סאדדא, אדג די אקסג דדעלג זי ברענגעג אהער צוזאמענ״מיט

ז״ •ד אייעדע זאפנ אדג טיט טראפיט טידאר...

178

1אט ^עצטע ווארט האט ע1 ע&עט גישט דעד!אגט. איה האב איג זיב געלאכט, ורעב כיהאב זיט פארגעשטעלט מית טראכימעג, וואט קוקט גרויטארטיק ארויט פוב דעמ פרעב- טיקנ דארמעז, וועלכג ט׳שלעפג פיר אקטג. איב האב באדאנקט מייג העלד פאר דער טירכע את האב שריג געוואלט גייג אגטקעגג

טראכימענ. — גאט ווייטט, ווער טיזארגט וועגג אימ< - האט ער שטיל געזאגט ארג אויטדריקלעב מי כ א באפ געטאג פאר דער האנט. איב האב ארויסגעריסג מית האנט, האט ער ארומגעכאפט מית האלדז מיט זית איינציקער האנט ארג זיינע טונקעלע אויגג האבג א פינקל געטאג מיט טרערג. ער האט גענומעג קושנ מייג ל!אפ. אט די שווניגנדיקע פילזאגנדיקע טצעבע האט איבערגעריטג דער אלטער פראכאר מיט זית אריתקומעב: ער האט בא מיד גע״ פרעגט, צי וויל איט עטג מיטיק מיט די פריציט איג קאבינעט

אז״עד איג טאד טיט די פריצטעס. — ניט דא את ניט דארט, — האב איב געזאגט, - דו ברענג אונדז אהער, מיד וועלג עטנ צוזאמענ מיט אטיפ פיאדאראוליטשנ. — גוט איז אויב אזוי!— האט געזאגט פראכאר את איו

פארשוותדג הינטער דעד טיר. דעד העלד מיתער האט אנגעהויבנ זיב אפזאגב פונ מייג אימפראוויזירטער העפלעכקייט. נאד איב האב איט פארזיכערט, אז די נ קאמפאניע איז פאר מיד איגטערעטאנטער פת א קאמר פאניע גענעראלג אדער אפילע אדמיראלנ. דער לעצטער אויטדרוק מיתער האט געבראכט את פארלעגנהי!ט אט דעמ פאשעטג

ת בונטנ נאזטיכל. מענטשג את ער האט עם באהאלטנ אינ ד איג פראכאר, דער אלטער, שוואכער פראכאר, איז ווי א שטוביקער קאזאטשאק געשווומעג ד,ינ אוג צוריק. טיאיז קית צעג ממוט ניט אריבער, ווי אלצ איז שויג גרייט געוועג — בראנפג,

179

ראזע מיט 8ופ האט זיפ גערומ&רב! 8ארפייםנ את א זילנערנע ו אפנ טיש. אלנ פראפאר. ולי ט׳ללאלט גארגישט ניט פארגעקומעג, איז זיפ געשטאנעג לענג דער טיר טיט א טערוועטל אינ דער

האנט אוב האט נאד געשמייפלט. מיד האנג קוים פאוויזנ זיפ זעצנ צום טיש, האט זיפ די טיר צעעפנט את ט׳איז צו אונדז אריתגעפלויגג, ווי א גרת-

פליגלדיק נאנעלע, די צלינערלעפע נאלענאטטע אלית. — איפ וועל אויפ מיט אי_יפ אפעטג מיטיק, - האט זי געזאגט את זיג אוועקגעזעצט צווישנ מיד אוב דעמ נרלדער, — את די פאנע דאראטע, — האט זי פארגעזעצט, — האט זיפ צערעמאניעט ־־־־

זאל זי אליינ עטנ מיטיק. — איפ רעפג, אז איר איז אלציינט, האפ איפ געזאגט.

— א, ניע! די פאנע דאראטע האט ליפ א פריילעפע קאמר פאניע.

נא איר לעצטג ווארט איז איג צימער ארייגגעגאנגעג א לאג־ גער לאקיי מיט א הויפער זילנערנער וואזע את מיט א פלאש שאמפאניער את איר. אוועקגעשטעלט אפג טיש אט די אינטע-

רעטאנטע קיילע, האט דעד לאקיי א זאג געטאג: — די פאנע דאראטע האט באפוילג...

— נאדאנק די פאנע דאראטע, אוג דו, פראפאר, נרענג די גלעזער,—האט זי צוגעגעפג.

איג מעשעפ פוג גאנצג מיטיק האט פראפאר געארנעט גיפער אוג פלינקער פוב א פראנצויזישער קאמעריטטג. איפ האפ גע־ קוואלג פוב מית צוקונפטיקג דינער. גאר וועג די זאפ איז דער־ גאג צו דער פלאש שאמפאניער, דא איז ניט גאר פראפאר אתפ אלית האפ זיפ פארטראפט: די דעד ארנטלעפער העלד, אי געהיימגיטנ פוב דעד דאזיקער הוטארישער קתטט זיתעג פאר מיד פאדמאפט. אנער טיאיז ניט געוועג וועד ט׳זאל מיה פארנייטג,

180

ארג איה האב ויה גענומענ פאר דער ארבעט. נאנ גרויס מי איו דער קארעק ענדלעב ארויסגעפלויגג ארב דעדלאנגט ביו דער סטע־ ליע. איב האב ויב אבער משט פארלוירב אוב האב ווי געהעריק אריתגעפירט דעמ ווילת קוואל איג זייג געלעגער. די קונציקע אפעראציע מיינע האט געבראכט איג אנטציקונג דעמ אלטג פרא־ כאד. אוב קעדיי פארלענגערג אט די נאלווע אנטציקונג, האב איה פארגעלייגט אימ אויסטרתקענ א גלאו דולע וואסער. ער האט ויה אנטשיידג אפגעואגט. מיט דער ד.ילפ פרג דער ליבער בא־ לעבאסטע האב איב אימ ענדלעב פארויכעדט, או טיאיו נישט אווי שרעקלעב, ווי מע דערציילט. קעגב אוא שטארקב ארגומעגט האט ער ניט געהאט וואט צו ואגב, מיד האבג אלע פיר א קלונג געטאג מיט די גלעוער אוב פריתטלעב אויטגעטרוגקעג דעמ בייונ ווית. פראכאר האט א שטילב הוסטל געטאב את קוימ ארויט־

געואגט: — ניטא וואס צו ואגג, א געשמאקער התט!

¥ 1 1 1

די צויבערלעכע באלעבאסטע איו גלייב נאט מיטיק אוועק מיט איר ברודער. נאט ויי איו אויב אוועק דער קלוגער פראכאר, את איב האב אביטל א טראכט געטאג, דערנאב האב איה ויה ווייה, סאמעט־ווייב צוגעמאכט מייגע פארקישעפטע וזיעה, אוועלן לייגנדיק טייב פערואג אפג ווייכנ געלעגער. אבער צומ באדויערג! טיהאב נאט ניט באורית איבערצוטרעטג די גרענעצנ פוג דער ווירקלענקייט, ווי צו טית האלבנ גער,ער ויתעג דערגאג עפעס מאדנע אומקלארע קלאנגענ, וואם דערמאנענ דאס לייענעג פסאל־ טיר איבער א"טויטנ. איה הער ויט אית, סיאיו ווירקלעבג א מיג לייענענ, את א קלויסטער־לייענענ. את די שטיט איו, דאכט ויב,

18!

א באקאנטע, אבער ווי איז זי, די באקאנטע שטיט? הינטער דעד וואגט, אדער אונטעד דער פאדלאגע? כ׳קעג נישט פאר- שטייג. איכ האפ אופגעעפנט די אויגג, אבער דאט קוקג האט ניט גע־־ האלפג צום הערג. איה ביג אופגעשטאנעג, שטיל צוגעגאנגעג צו דער טיר, צעעפגט זי, איפ גיפ א קוק— אע פאדערצימער איז קיינער ניטא, אוג די קלאנגעג ווערג אלצ דייטלעכעד אוג זיינעג אלצ ענלעפער אפ פסאלטיר לייענעג. צי האב איפ ניט אינדערעטעסג א שאפג א געשטארבענעט ? איפ עפג די צווייטע טיר, איפ פלי ארויס אפ די טרעפ, אוג די זאפ איז גאר פאשעט: דעד פטאלטיר-ליבהאבער, דער וועפטער טנינער פראפאר, קעדיי מיפ ניט באוטרויקג מיט זייג פסאלטיר, האט ער זיפ אוועקגעזעצט אפ דעמ לעצטג שטאפל פוג די טרעפ אוג לויט אלע געזעצג פוג דעד דיאקאנישער דעלך לאמאציע האט ער גענומעג געשמאק לייעגעג:— ״זאלסט ניט גייג איג געוועט מיט קייג פייזע, זאלסט ניט טעקאנע דיג די, וואט טועג אומרעפט״. ־־־ מיט פארגעניגג האב איפ אויסגעהערט דאס קאפיטל פסאלטיר ביזג סאפ אוג זיפ אומגעקערט צו זיפ איג

צימער, אוג זיפ אלצ געוווגדערט איבער דעמ געשעענעמ. דאס גאטפארפטיקע לייעגעג פראפארס האט אפ מיד איצט געווירקט אנדערש. איג א פאר מינוט ארוט זיינעג די אומקלארע קלאגגעג אינגאנצג פארשווונדג געווארג, אוג מיר האט זיפ שויג אנגעהויבג פארשטעלג א צויבערלעפע זעונג, ווי לעמאשל, די ווונדערשיינע העלעגע, אבער פלוצעמ האט זיפ דערהערט פרא־

זאלש הויה; צאבע! צאבע!... כזאב! טרפררו!... איפ קעג נישט זאגג פיגקטלעפ וואט, נאר טיר האט זיפ פארגעשטעלט עפעם שרעקלעפס. איפ פיג אופגעשפרוגגעג, צוגע־ לאפג צוט פענצטער אוג— א, סארא טצענע! זי איז ווערט צו זיינ וווווערמאנס א ווערק!— דעד פרעפטיקער דארמעז, אל!נגע־ שפאנט מיט פיר שטארק גרויטע גרויע אקסג, האט זיפ אפגע־

182

שטעלט פאר מית קווארטיר. פראכאר האט געעפנט דאס טיול אוב, ווי עפעס א קאדדיגאל, האט ער ארויסגעזעצט פת דארטען מית גארניט פרעכטיקנ טראנימענ. די דאזיקע אריגינעלע טצענע האט״ אינ מיר פארניכטעט דעמ געדאנק ניט נאד פת שלאפג, נאר

אויב וועגג ליגנ אביסל. די לאנדסלייט מיינע, איה אויב טיט ויי, קענענ ניט איג דעד סאמע ערנסטער מאטעריע ניט ארי!נפלעכטנ פאט ש א קליינ שפאסעלע. דער לאנדסמאנ טיתער וועט דיר (פארשטייט זיב, ניט אומיסטנ) אינ דערשיטערנדיקנ פינאל פונ ״האמלעט״ אדיינדוקב אזא ווערטל, אז דו וועסט אפילע א שמייכל טאנ צווישנ טרעות. אלס א בא־

שטעטיקונג• וועל איה ברענגענ א ביישפיל א היסטארישנ. די טיטפארטרויטע פרג ״איסקרא את קאטשוביי׳/ דער גא־ לעב א א את דער פיסאר פאדאביילא, נאכדעט ווי טע האט זיי גוט געפיתיקט מיט א בי!טש, זיינעב געלעגנ צעבלוטיקט אפ דער פאדלאגע אונטער א ראגאזשע אונ האבנ געטיתעט, אז סיוואלט ניט געשאט צו אנטלייענ באט טאסקאל די בי_יטש פאר זייערע ווייבער וועגנ, וואט פאלגנ נישט. א שפאסעלע, ניט

אזוי? איז אט גרייט איט איצט טראטיטענ טיתעט פאר א פעדאגאג, אנ ארבעט זייער אנ ארנטלעטע אונ אנ ערנטטע. וואלט מענ זי טאקע געדארפט אזוי ארנטלעה אנהייבנ אט די גוטע זאט. ניינ, איב האב עס אנגעהויבנ מיט א שפאסעלע, את פונ דעט שפאס איז שיר ניט אינגאנצנ צונישט געווארג טית גוטער את ערנסטער

טית. אנ א שום באזונדער סיבע איז מיד אינ קאפ געקומענ אנ אומי־ געלוטפערטע פאנטאזיע - זיב מאכנ, אז איב ביג בארויגעז אם טראטיטעג את א קוק טאנ, וואט דערפוג וועט ארויסקו&עג. ווענ ער האט מיט דער הילפ פונ פראכארנ אריתגעטראגנ דעמ טשע־

193

מאדאג אינ שטוב, האפ איפ אפ אימ אפילע קיינ קוק ניט געטאג. טראפימ האט עס באמערקט אוג האט מיט אומצוטרוי א קוק גע־ טאג אפ מיר. אוג איפ זעצ פאר מייג ראל. איה לייג קייב אפט ניט אפ רעם פארשעמטג טראפימעג; איפ הייס פראפארג צוגע־-מענ לויט א פעזשבג דאס וועש, די ביפער אוג די איבעריקע זאפג, אוג אלייג טו איפ זיפ אפגיט אג אוג גיי אוועק. נאריש, מאדנע נאריש! אבער איב ביג, ווי א שילער, צופרידג גערועג

מיט מייג אימפראוויזירטער נארישקייט. טיט דער וואלפישער טטעזשקע, וואט את שויג באקאנט דעמ לייענער, ביג איפ פארבייגעגאנגעג דעמ פאטרלאדפ, דעמ קליאג איג דער שויג באקאנטער אלייע אוג דערגאפ אריע איג דעמ געוויטג פאוויליאג. דא האט מיפ באגעגנט די שייגע העלענע מיט איר ברודער אוג די פאנע דאראטע מיט א גלעזל טיי איג דער האנט. נאט דער טיי אוג א פריילעפג לעבעדיקנ שמועט האט זיפ דער העלד מיינער גענומעג פאר דער קאטערעקע. זי האט אב־ געהויבג פישטשעג עפעס א וואלס, אוג איפ מיט דער שייגער העלענע, ווי אג אומרויקער די!טש, האב זיפ.גענומענ דרייענ אוגטער דעמ פישטשעויי. די פאנע דאראטע האט ארויסגעקוקט פוג הינד טערג סאמאוואר, אוג ס׳איז געוועג צו באמערקג, אז זי שמייפלט. דערווי!ל האט שויג אגגעהויבג טונקל ווערג איג פאוויליאג. מיד זי!נענ ארויסגעגאנגעג איג סאד, אוג דא האב איפ זיב דעד־ מאנט וועגג טראכימעג אוג האב געמאלדג דעמ העלד מיינעמ וועגג זי!נ קומעג. יענער האט זיפ גלייט געזעגגט, ווי ער האט געקעגט, אוג איז אוועק באגריסג זליב פראפעסאר אוב פרי!נט. איט האב פארגעלייגט מייגע באגלייטערגס א שפאציר טאג איבער דער וואלפישער טטעזשקע; זיי זיינעג גערג איינגעגאג דערופ, אוג ביז ט׳איז אינגאנצג טונקל געווארג האבג מיר זיפ אג שוט פאסירוג־ געג דערקליבג צו דער גרויסער טאפאל־אלייע, וואט האט געפירט

{§4

צום הויז. את אלייע האבנ מיר באגעגנט איוואג איוואנאוויטש בערגאפ, ער איו געפארג את דראשקע פרג מית ליבנ קארעוו, וואט איז געוועג איתגעשפאנט מיט פיר פערד. שטאלצ פרג דער־ פאלג, האט איוואג איוואנאוויטש געמאכט אג אנשטעל, אז ער זעט אונדז ניט, את מיד האבנ זיט אפילע אפגעקערעוועט, ורעב ער איז דורנגעפארג פארביי אונדז. אוג טאקע אזוי קומט דיר,

דו דייטשישער שולער! נאמ ארי!נגאנג איג ברייטב הויפ האט אונדז באגעגנט דער העלד מייגער אוג מיט שרעק אונדז געמאלדנ, אז טראנימ איז

פארפאלב געווארב. — אט האטטו דיר א שפאטעלע! ־״ האב איה א טראכט גע־ טאג. איה האב זיב געזעגגט מיט מיינע באגלייטערנט אוב ביג אוועק־

געלאפג צו מיד אם דער קווארטיר. ״״ ווו איו טראפימ ? — האב איה געפרעגט גיב בא פראטארג. ־״ דער הייליקער גאט ווייס אימ, — האט ער געענטפערט

גלניטגילטיק. — את עד האט דיר גארניט ניט געזאגט, וועב ער איז אוועק־

געגאנגענ ?- את פראכאר האט זיב אפגעשטעלט. . . — געזאגט.

־־־־־ וואס־זשע האט ער דיר געזאגט ? זאג גיבער. _ ער האט געזאגט,.. אנו, זאל ער גית! ער האט געזאגט

נישט קית גוט ווארט. זאג גיהער, איה וו יל אלצ וויסנ!

— ער האט געזאגט, אז אי!ה וועט ניט נאד קית גוטער מענטש, קית טייוול וועט אייה ניט דאגאדזיעג, את אז איר וועט

אימ דארפנ האבנ, זאלט איד. אימ אפילע איג קיעוו ניט זוהנ. ___ פארבעט צו מיד אטיפ פיאדאראוויטשנ, — האב איה געזאגט

פראהארג.

195

ער איז גלי!פ פארשוותדג געווארג, את את א מעוט ארומ איז אג אומעטיקער צו מיר אריתגעקומעב דער העלד מיתער. איכ האב אימ דערקלערט את וואם עס האנדלט זיפ את געפעטנ אימ

גלי! כ זיפ לאזג נאפ טראפימעג. — ער איזיאיצט זיפער איג פודישטשע, פאמ פאטער םאווא,~~

הא2 איה צוגעגעפג. דער העלד מי!נער איז ארויסגעגאג פוג צימער, את איפ פיג געפליפג איגעווייגיק, את אזויווי פ׳האפ גיט געהאט וואס צו טאג, האפ איפ אנגעהויפג זיפ ארי!נדריגגענ איג דער אומזיניקי!ט פוג

דעמ שפאס מי!נעמ. הייםט עם, אז איפ האפ ניט גוט געקענט מי!נ טראפימעג, אז פ׳האפ זיפ דערלויפט אזא זאם. נאריש, את נאפאמאל נאריש! את אפילע ניט אריגינעל נאריש! פראפאר איז דער ערשטער, וואס מיינט איצטער, אז איפ פינ א טיראנ, אז איפ פת א מע־ שוגעגער הונט, אז ניט נאר א גוטער מענטש, דער טייוול אלית

קענ זיפ מיט מיר ניט אי!נלעפנ. גאפאמאל נאריש! — פיטע, מע פעט אי!פ את צימער,— האט א זאג געטאג

פראפאר אוג צעעפנט די טיר. — את את די צימערג זאגט מעג גארגישט וועגנ טראפימעג? —

האפ איפ אימ געפרעגט. — דער הייליקער גאט וויים זיי. דער לאקיי נאזאר זאגט,

אז... — וואם זאגט דער לאקיי נאזאר ? — ד.אפ איפ אימ איפערגע־

שלאגג. — וואם? ער זאגט, אז טראפימ איז אנטלאפג פונ אי!פ.

— ער לי!גט. טדאפימ האט פארגעסג את בודישטשע א פופ, וואס איז מיד זייער נייטיק, אוב איז אווזלק נאפ אימ. ווער״זשע

איז שולדיק?

— פארגעס נלשט! - האב אלה צוגעגעבג מלט אג עקספראמט אונ ס׳האט זיב באקומענ נלט געלונגענ אונ נארלש בלו גאר. נו, צוללב וואט ה^ב אלה עס באדארפטילללגג פאר פראכאדג ? קעדלל פארפעסטלקנ אלג אלמ דל מללנונג, או איה בלנ א מעשוגענער הונט את דערצו נאה א כלטרער הונט? אללנ טאעס צלט מלט ולב דעמ צווללטנ ־־־- דאס אלו גאנצ נאטלרלעב. אבער וולאוול דרללט מענ ולה

ארולס פת אט דעד נארלשער ואכלאגע ? פראכאר האט א כלטרע קוק געטאג אפ מלר את אלב האב, רול גארנישט נלט באמערקט, דולק אנגעהילבג פל_לפנ דעמ קאטשו-

טשע־־טאנצ, גענומענ דל הלטל את בת ארולס פת צלמער. — ער לייגט את פללפט נאה צו דערבי!, — אוול האט ולכער געטראכט פראכאר, ־- האב אלה געטראכט צו ולב אלייג. מלט הארצקלעמענלש בת אלה ארלת את דער באקאנטער קנללעכלקער ואל את סטלל פת א טערקלש בללדל. את ואל אלו קללנער נלט געוועג ו אלב האב ולב צעלללגט אפנ אטאמאנ את גענומענ ווארטנ. או מלר אלו נלמעס געווארג דאס ווארטג, בלג אלה ארללג את קא־ בלנעט פת באלעבאס אוג ולב אנגעשטולסג אפ אוא ואה: דער באלעבאס את מל״לנ קארעוו ול״לנעג שומלגגדלק געועסג פאר אג אולסגעשמלרטג לאמבער״טלש את אלתגעגראבג דל רולטע אולגג את פוגקט אועלכע נעוער אלג דל גלעוער מלט פונש, וואס האט ולב גערולכערט. אט האט ולב דערהערט דאס ווארט — מלל נע, אוג נאכג ווארט האט ולה אלבערגערוקט א קערבל פת אלת עק טלש בלוג צווללטג. אלה האב לאנג נלשט געקענט פארשטלת, וואס קומט פאר צוולשג ולל. ולל שפללג, דאס אלו אפ געוולס, אבער את וואט פאר א שפיל ? ענדלעט האב אלט ולב אנגעשטולסג. ולל שפללג אינ א פללג, דאס הללסט אלג וועמעס גלאו ס׳וועט פרלער ארלת־ פל?ענ א פליג, דער נעמט דעמ פריו. נישקאשע פת יאטג—האב אלט א טראטט געטאנ, קוקנדלק אפ די פרלתט. מיב האט געעקלט

187

פוב זייער מלעסער שפיל, איה ביב אירים פרג קאבינעט את זיי האבג מיפ אפילע ניט באמערקט. איכ האב פארלאזט די פריינט. זיי האבג זיפ געזידלט איבער אט דעמ צווייפלהאפטג געווינם. את דעמ זאל־בי!דל איז אלצ קיינער ניט געוועג. איפ ביב פאר־־ בי!געגאנגענ די צעג באוווםטע קעמערלעפ את ביג ארי! נ איג דעד פינעזישער זאל מיט די אומפארשטענדלעפע פירמעס. נאד דארט איז אויפ קיינער ניט געוועג. איפבת ארוים את םאד — קייגער ניטא. איג פאוויליאג — קייגער ניט. וווהיג־זשע איז אהיג־ געקומעג מי!נ שייגע העלענע מיט איר דועגיע ? איפ האב זיפ פארגעבג אט די פראגע ארג מיט דעמ פוץערדיקג וועג האב איפ זיפ אומגעקערט צוריק איג מית קווארטיר. איב האב זיפ אוועלך

געלייגט אוג גענומעג אופמערקזאמ באטראפטג די םטעליע. איגגיפג האט פראפאר געעפנט די טיר את האט געזאגט, אז מע בעט מיפ צו דער וועטשערע. איפ האב זיפ אפגעזאגט פוג דער וועטשערע את זיפ ווידער גענומעג פאר דער סטעליע. איפ געדענק נישט, אפ וואס פיהאב זיפ אפגעשטעלט איג מי!נע בא־־ אבאפטוגגעג. איפ געדענק נאר, אז פ׳האב זיפ אופגעפאפט, אוים־ געלאשג די ליפט, זיפ א קער געטאג צו דעד וואנט איג ביג ווי־

דער אגשלאפג געווארג. אופגעפאפט האב איפ זיפ פרי אוג האב זיפ פארגעשטעלט דעמ שייגעמ האריזאנט מיט די צוויי וויגטמילג. איפ בת אופ־ געשטאנעג, אנגעטאג די היטל, גענומעג דעמ שטעקג אוג בת ארוים. די גאלדהאריקע אוורארע מיט די דויטע באקג האט זיפ שויג אפגעוואשג מיט דעמ דימענטעגעמ טוי אוג האט פריידיק געשמייפלט צו דער ערד, וואם האט זים געדרעמלט. איב האב אג אטעם •געטאג את אנגעגומעג פרישע, פייפטע לופט, א לי!פטנ ציטעד געטאנ, אפגעזאגט א טפילע את זיפ געלאזט צו דער ברייטער טאפאל־אלייע. איה בת פארבייגעגאנגעג די אלייע את

.(88:

ולה אפגעשטעלט פאר צוויי וועגנ. איינער איז מיר באקאנט — ער פירט קייב בודישטשע, אוב דער צווייטער — גאט ווייס, וווהיג ער וועט מיט ברענגענ. איה האב אויסגעקליבנ דעמ, וואט גאט ווייס, וווהע ער וועט מיט ברענגעג. איה גיי. רעכטס - וואלד, לינקס —ת פארגט גרויט זיב א דארפ, וואט איז פארצויגג פעלד, את פת דורכזיכטיקג רויט. איט גיי ארית איג דארפ. מיט א וואלקג פ א שלענגלדיקע גאס לאזט זיט אראפ את גיסט זיט צונויפ מיט דער הרעבליע. נידעריקער פת דער הרעבליע איו א מיל את את ״ דער צווייטער זייט, קימאט אפ אייג גיווא גוראלניע, אוב פ מיט דער הרעבליע, א פינקלדיקער ברייטער טייב. הינטער דעמ טייב — פוגקט אזא גרוילעט דארפ אוב א שלענגלויקע גאס ציט זיט איבער א רויטלעט בערגל. אפג בערגל — א שענק, הינטערא צארענע, א פעלד את צוויי וותטמילנ. אט אייה - ק נ ע דעמ ש

דארפ איה טאקע, מיתע ליבינקע! — א גוט מארת, פאטער !— האב איה געזאגט אנ אלטיטשקג מיט א גראווער בארד, וו אס האט צוגעפאסט טירלעט פת לוב צו זי!נ קורעג,־״ ז אל גאט העלפנ, — האב איט צוגעגעבנ אוג אופ״־

געהויבנ די היטל. א גוט מארת, זת! זאל אי!כ גאט העלפג, — האט ער א זאג

געטאנ אונ אראפגענומענ די היטל. — אונ וווהיג טראגט אייט גאט?— האט ער געפרעגט מיט

אפשי!. — איה שפאציר, פאטער, — האז איה געענטפערט את בת

דורה פארבי! אימ. — שפאציר דיר מיט גאט, זוג, — האט ער א זאג געטאנ.

ער האט אנגעטאג די היטל את זיב ווידער גענומענ פאר דער לובענער טיר, ורעב איה בת ארויט את פעלד את ביג זיט

אוועק מיטג שליאט את געפי!םט עפעס אב אוקראינישע ליד.

189

איה פיג דורפגעגאנגעג פארבי! די וויגטמילג אוב טראט נאצ טראט האפ איה זיפ אומבאמערקט אופגעהויבג אפ דעמ צוציעג־ דיקג פערגל אוג פלוצעמ זיפ אפגעשטעלט. פאר מיד האט זיפ צעשפרייט ניט קייג אריגינעל אוג ניט קייג גי! פילה אבער ד$פ א צויבערנדיק. א ברייטע, אומענדלעפ־לאנגע לאנקע. ארומגע־ רינגלט מיט א טונקעלג וואלד, האט זי זיפ צעשפרייט אפ דער ניט מעשופעדיקער זי!ט אוג איז ארומגעשטעלט געוועג ן*נ א סיי־ דער מיט אלטע טרוקנשפיציקע דעמבעס. איפ האב זיפ אנגעקוקט ביז ואט, איז מיד דאג געקומעג א געדאנק מיט די פים א טאפ טאג אט דאס אלטע ניט אריגינעלע בילה שטארק פארוואלט — הייסט האלפ געטאג... אז פ׳האב ארויסגעזאגט אט דעמ הייליקג עמעס, האב איפ זיפ געלאזט באטאפג דאס אלטע בילה פ׳ביג אי־ בערגעגאגגעג פוג דעמב צו דעמב אוג צופעליק זיפ אגגעשטויסג אפ א ברייטג אוג טיפג רירה פ׳גיב א קוק — הינטער דעמ ריוו אפ א גרויסג שעטעפ, אפ צוויי קוואדר״אטע ווערסט בעערעפ, גריגט אפ א סאמעטענעמ ארט יונגווייצ, אוג צווישג דעט גע־ דיפטג רי!פנ גרינס האבג זיפ ווי טונקעלע סטענגעס א צי געטאג צוויי מעזשעס, אוג אפ איינער פוג זיי שפאצירט א הויפער מאג, אינגאגצג איג ווי!סג. איפ ביג ווי!ט פוג גלויבג איג פארקישעפ־ טע אויצרעס, וואס דערשי!גענ פאר די גליקלעפע אולפ איג ווי!םנ, אבער דא האפ איפ זיפ שיר ניט דערנעענטערט צו אט דעמ >.ומ־וט, וואם דער קלוימערשטער אויצער, ורעב געלומפערטג גלויבג. ג ער האט מיפ דערזעב, האט ער אנגעהויבג זיפ דערנעענטערג. אז ער איו שויג געוועג עטלעפע טריט פוג רירו, האב איפ אונטער־

געהויבג די היטל, געזאגט אימ א גוט מארגג אוג געפרעגט: — וועמעס איו עס אזא שיינע ווייצ?

— דעמ דאקטער פרעפטעלס, דאס הייסט מנינע,־״ האט גע־ .ענטפערט דער אומבאקאגטער, ער האט אונטערגעהויבג די

190

11ייסע ד״*ט1 את צו*עגע1נ: איה האב די ערע ויכ פ^דצו* שטעלנ.

איה האב א קוק געטאג אפ אימ אופמערקזאמער. דאס אין גע־ וועג א ווייסער, פרישער, מאגערעד עלטערער מענטש, א הוי־ הער, איג א קאוואלערישג ווייסנ קיטל את איג פונקט אזעלהע ווייסע שאראווארנ. א וויילע זיינעב מיד שווייגנדיק געשטאגענ איינער אגטקעגב דעמ צווייטג. איה בת שות גרייט געוועג עפעס זאגנ, אבער ער האט צוגישט געמאהט מית פראיעקט מיט א

פראגע:- איר זיינט ניט קייב היגער ? את ווי_יזט אויס דה פארב־ ־

לאנדזשעט ? — איר זי!גט גערעהט. איה ביג ניט קייב היגער! איה ביג דער קינסטלער דארמאגריי, — האב איה געענטפערט, ווי איה וואלט דה פארלויוג. דאס טרעפט מיט מיד שטענדיק בא דעד ערשטער

באגעגעניש. ~־ אייעד האנט! איה האב ליב קינסטלער, די עמעסע קת- דער פת גאט, - האט ער א זאג געטאג אפגיה את מיד אויסגע- שטרעקט די האנט. איה האב געטאנ דאס זעלבע אוב ביב ארית את ריוג ער האט מיר פריער געמאהט א באמערקונג פאר א ניט פארדהטיקער באוועגונג, דערנאה האט ער מיד דערלאנגט די האנט את ארויסגעשלעפט, ווי דעמ נאווי דאניעל פרג דעמ לייבג־

גרוב, אביסל אויסגעשמירט מיט בלאטע• איצט א גוט מארת אייב, ווי סיבאדארפ צו דת, — האט ער

געזאגט מיט א שמייהל אוג געדריקט מייגע הענט. ־־־־ אניער נאמעג ? — האב איה בא אימ געפרעגט.

— סטעפאנ אסיפאוויטש פרעכטעל. אייעד נאמענ ? — האט ער אפגיה צוגעגעבג.

איב האב אימ געזאגט, ווי מע רופט מיב.

191

— ז^נר גלט. איצט לאמיר גייג צו מייג א^צזיטשקער. זי האט אויב ליב קינסטלער, ווי איפ.

רעדנדיק האט ער מיב ארויסגעפירט פת די מעזשעס. את אזויווי דער וועג איז געוועג שמאל פאר צוויי גייער, האט ער מיכ געלאזט פארדיס, אוג אלייג איז ער געגאנגעג הינטער מיד. שווי!גנדיק זיינעג מיד דורכ דאס גרינע פעלד אוג אריינגעטראטג איג א יוגג וועלדל, וואס איז געיועג אקוראט ארומגערייניקט. דא האט אוגדז פאגעגגט א שיינער יתגער יאט, איג א ודיים דייג העמד אוג איג פונקט אזעלכע ריינע הויזג. דער יאט האט אראפגענו־ מעג די שווארצע שמויסענע היטל אוג זיפ פאגריסט אוג געזאגט:

— א גוט מארגג אי_יפ, פעטערל! — א גוט מארגג, סידאר!— האט אימ געענטפערט מייג ניי-

ער באקאנטער. — רואם וועסטו עפעס זאגג גוטס? - האט ער פא אימ גע•

פרעגט. — די מומע סאפיע סאמוילאווגע האט געשיקט אי!פ זופג, —

האט דער יאט געעגטפערט אוג זיפ א גויג געטאג דערביי. — גוט, זאג, אז מיר קומעג,— האט געזאגט דער דאקטער פרעפטעל אם מייג היימישג לאשג, וואס סיהאט מים שטארק גע־ וותדערטי איפ האפ געגומעג איג אפט זית באלערנטקייט אוג די

דייטשישע פאמיליע. מיר זייגעג פארבייגעגאנגעג דאס דעמפעגע וועלדל אוג צו־ געקומעג צו א גרויסער וויתזער פאטע מיט א גאגעק אוג מיט פיר פענצטער אלע אלצייג גרייס. פוג היגטער דעד פאטע האבג ארויסגעקוקט נאפ עפעס געבייענ, אבער איפ האב ניט פאוויזג זיי באטראפטג, ודייל אפ דער טיר האט זיפ באוויזג א קובאר־ טיקע, פרישע, לעבעדיקע אלטיטשקע, את א ברייטפליגלדיקג

ווייסג טשיפעק את את א שטארק ווי!םער בלוזע.

192

— איה דעקאמענדיר אייצ טייב מאפיע טאצ*וילאותע, — האט געזאגט פרעכטעל, אנווייזנדיק אפ דעד אלטיטשקעי, וואט האט

זיט דערנעענטערט צר אתדז. איה האב זיב א נריג געטאג ארג ארריטגעזאגט מית נא״

מענ את פראפעסיע. — אט, האט א זאג געטאנ מלת נייע באקאנטע את האט זיב

געורענדעט צומ מאג מלט א פראגע: — רוו האטטר עט גענרמעג אזא טייערג גאטט?

— גאט האט אתדז געשלקט, מלת פרייבט, — האט ער געזאגט, צארט קרשנדלק דלג טאפלע סאמרילארתע.

־־ אלט ררעל אייכ שלקב קאררע אלג וראלד. את דל צלמערב אלז אג ארמארדענרנג, - האט ד געזאגט את אפגלט^ארלת את שטוב. טעלעמאג את בארוקלדא, — האב אלט א טראטט געטאג אוב

זלט ארמגעקערט מלטג באלעבאס את רועלדל.

אלצט לאמיר אפררענ. ־׳־׳ האט געזאגט מלת באגלללטער ארב זלט אררעקגעזעצט אפ א גראזלקער האלבקי״ילעכיקער באבק.

־־־־ לאמיר אפררעג, — האב אלט געזאגט ארג דט אראפגעלאזט אפ דער זעלבער באבק.

אלג א מלנרט אררמ אלז צר אתדז צרגעקרמעב א פרלש מללדל מלט א ווייס פאנעמ את א ארקראתישג אנצרג. זל האט זלט בא״

גריטט את האט קוימ אררלטגעזאגט: — ררו, פעטער, ררעט איר הייסג דעמ טיש ארועקשטעלג ?

— כאטש התטער דעמ טריער, מיר איז איגאנצג אלציינט, גיב ארנדז נאד קאררע, ־- האט געזאגט מית אמפיטריאב מיט א שמייכל. ־- דאס מיידל האט זיט פארריטלט את צרגעדעקט דאס פאנעמ

מיטנ ורייסנ ברייטג ארבל פרג העמד.

1 9 3 1 4 1 — ג 3

- דו וועסט קיתמאל קיינ גלייפ ווארט ניט ואגב,־-האט געזאגט סאפיע טאמוילאותע, וואט איז אונטערגעקומענ, — פאראסקע-האט זי געזאגט, ווענדנדיק נרענג גיכ דאס קיילעפיקע טישל, זיב צו איר פארשעמטער מיטארבעטערג. אוג דער אלטער האט א קוק געטאג אפ מיד אוג האט פיטרע א ווונק געטאג מיטב אויג,

ווי איינער זאגט: זעטטו, וואט איפ פע! את אית מינוט האט די ווי_יסע העפע־פאראסקע צוגעגרייט פאר אונדז א טודע מיט אלע קליתיקייטג. אלצ האט זי פאשטאטנ אפ דעט קליינעמ קיילעפיקנ טיש; אי א קאווע-קרוג, אי א קאווע־ קריגעלע, אי געקאפטע שמאנט איב קליינע טעפעלעט, בולקעט אוב פולקעלעפ, טעפערעט אוב טעכערלעפ אוב, ענדלעפ, צוויי גרויטע שווארצע טיגארעט את שוועפעלעכ. ט,האט נאד געפעלט טאפיע טאמוילאותע. אפער זי האט זיפאויכגיטגעזאמט,אתבאוויזנזיפשות ניט את דעד בלוזע, נאר איג א שווארצ זי!דנ קלייד אוב את א שית ווייס טשיפעקל האט זי זיפ צוגעזעצט צו אונדז, את נאפנ ערשטו קריגעלע קאווע האט זיפ פארבונדנ א שמועט. איפ האפ זיי אויספירלעפ דערציילט, וועד את וואט איפ פת, את זיי, אדער, פעסער גערעדט, זי האט זיפ ניט אריתגעלאזט את קליי־ ניקי!טג, ווי ס׳טרעפט מיט פרויענ פת איר עלטער, זי האט מיד דערציילט וועגנ איר לעבנ את מיט קייג ווארט ניט דערמאנט וועגנ אירע שפיינימ... א וותדערלעפע זאפפא פרויעג אפילעניט פונ איר עלטעד. צומ שלום האט זי מיד דערציילט, אז זיי האפנ א טאפטער א שיינהייט את קיעוו את אינסטיטוט את אז את א פוידעש ארומ פארלאזט זי דעמ אינסטיטוט, את וויאזוי זי וועט זי אינדערהיימ לערנענ פאלעפאטעווענ, אונ וולאזוי זי דענקט זי פאסענע מאפנ. דא האט זי זיפ אריינגעלאזט איג קלייניקייטנ,

אנער א מוטער קענ מענ עט מויפל זית. סיזיתענ פאראנ אפ דעד וועלט אזעלפע גליקלעכע מענטשג,

194

וואט באדארפנ נישט קייב שוט רעקאמע*1אציע, דו באווייזט גישט מיט זיי אפילע א שטועם טאג, אוב דו באמעדקסט נישט, ווי דו וועדטט שות אנ אייגענער, אב שוט אנשטרענגונג פוג דייג !ייט. את סיזיתענ פאדאג א!עלטע אוטגליקלעכע מענטשג, טיט וועלכע דו וועטט ניט אייג !אק ואל! אופעסג, אוב דאט וועסטו !יט ניט

דעדוויטנ, וואס אי! עם: א מענטש צי אנ אמפיביע. טאקע אווי !יצנדיק אפ דעד באנק את ניט אויסדויטעדנדיק אפילע קית העלפט פונ דעד סיגארע, האב איה ויה דעדוווסט, אז סטעפאנ אסיפאוויטש פדעכטעל איו געוועג אמאל א שטאבד דאקטעד באט קוולאנדישנ דדאגונעד פאלק, וואט איו איצט אנ אולאנישעד פאלק, את אז געלעבט האט עד את דארפאט אונ א! סאפיע סאמוילעוונענ האט אופגעצויגנ די גדעפנ גודאוויטש, די פדוי פוג קאמאנדיר פו נ דעט ועלבנ קודלאנדישנ דדאגונעד פאלק, איג וועלכג עד האט אמאל געדינט אלם דאקטער, את א! את שטעטל אלשאנע (קיעוועד גובעדניע) האבנ ויי ויכ באקאנט טיט סאפיע סאמוילאוונע, דאדטג טאקע האבג ויי טאסענע געהאט, את א! די עדשטע צייט איו געווענ ניט איבעדיק גוט, ביו טטעפאנ אטיפאוויטש אי! ניט עלטעד געוואדנ, דאס הייסט ניט אפגעדינט ביז פענסיע את ניט פאדלאזט די דינסט. דעדנאט ד!אבנ ויי זיט געקויפט אט דאס טוטעדל, פאדפידט זיט א שטיקל ווידט״

שאפט אונ לעבנ, ווי גאט את אדעס. איט פוג מי!נ זי!ט האב זיט אויט צעדעדט. איט האב זיי אג־ת וותדעדשיינע העלענע אוב געמאלט מיט ליכטיקע פאדבנ טי איר אדנטלעטנ, גרויטמוטיקנ דיטעד, איד בדודעד. איט האב אזוית דערציילונג, אז זיי פארינטערעסירט די אלטע לייט מיט טי האבג טיט טרערנ אינ די אויגג גענומענ מיט בעטנ, איה ואל זיי באקענענ מיטג ברודער את דער שוועסטער, וועגג וועלכע זיי האבנ שוע געהערט, אבער נאט ניט געהאט דאס גליק זענ אט

195

1י איירעלע פאר. איה האפ זיי צוגעזאגט. איה האפ פ1נ אט דעי קענטשאפט געזעג, אז סיוועט ארויסקומענ אסאכ גוטס ארג נוצ־ לעכס פאר מי!נ העלדג אוג נאפ מער פאר דעד געפילדעטער

שיינהי!ט, סאפיע סאמוילאוונעס טאפטער. זיי וועלג, ווי אייגענע שוועסטער, צעטיילג זייער מאראליש

גוטס אוב פיידע וועלג זיי באדייכעדט ווערג. די אלטע לייט האבנ מיד פארגעלייגט בלייבג בא זיי אפ מי־ טיק. איפ האב זיפ נישט אפגעזאגט, אוב ביזג מיטיק האט מיר סטעפאג אסיפאוויטש פארגעלייגט זיפ דורפשפאצירג איבער זייב פאלעסטינע. איה האב זיפ אויפ גישט אפגעזאגט, אוב מיד האבג זיפ געלאזט פאטראפטב די נישט שטארק ברייטע, אבער ליבע,

ריינע אוב אקוראטע ווירטשאפט פוב דעמ מעדיק־אגראנאמ. וועגב די איינצלהי_יטנ, וואט איפ האב געזעג, וועל איפ דער־ ציילנ אינ אנ אנדער ארט, אונ איצט איז ניט קייב ארט אוב ניט קייג צייט דערופ, ווייל סאפיע סאמוילאוונע האט שויג גע־ שיקט איר סידאר־מערקורי אונדז בעטג צומ מיטיק. אבער איה האב א טאעס געהאט. סידאר איז ווירקלעב געגאג זרכב צומ מי־ טיק, אבער ניט אונדז, נאד קארעסג איג טייפ. אוג ורעב מיר דינעג פארבי_יגעגאנגענ די הרעבליע, האב איה דערזעג צווישג אטשערעט, ווי ער האט אדויטגעשלעפט די ווערש אוב פוג איר האבג זיפ איג שיפל ארויסגעשיט גרויסע באגילדעטע קארעסנ. איה האב א קוק געטאג אוג זיפ באלעקט. ווי־זשע וועלג אויסזעג די דאזיקע פרייבט, פארפראוועט מיט סמעטענע, ־— האב איה א טראכט געטאג אוג ווידער זיפ פאלעקט. די פרי!נט האבג זיפ באקומעג פונקט אזעלפע, ווי איפ האב זיב פארגעשטעלט. אוב ביפלאל האט דער מיטיק איפערגעשפיצט מי! נ פאנטאזיע מיט זי!נ פאשעטקייט אוג פעדאנטישער ריינקי!ט. נאפג מיטיק האט סטעפאג אסיפאוויטש מיב אי!נגעלאדנ איג זי!ג לאבאראטאריע — איג ביבמאטעק,

196

איבערלייענעג, ווי,עד ד,אט ויה אויסגעדריקט, דאס באוווסטע ווערק פרג דעמ באותדעות אוב ערשטג האהעמ מארפיי. דורה דעמ היל״ צערנעם קארידאר זיינעב מיר אריתגעקומענ את סטעפאג אסיפא- וויטשס העלפט. דאס איו געוועג א גרויסער צימער מיט פיר ניט גרויסע פענצטער, באפוצט מיט פלעשער פוג פארשיידעגער גרייס, אנגעפילט מיט פארשיידנקאליריקער פליסיקייט. צווישג די פעגצטער זייגעג געוועג שאפעס, אייגיקע מיט אפטייק־סלויעג אוב אנדערע מיט ביהער; אפ די טישג האבג ויה געטריקגט די ערשטע פרילינגדיקע שמעקעוודיקע גראוג, אוג באקרוינט די אויסשטא- טונג האבג צוויי קויקעס מיט פריש בעטגעוואנט. מיר האנג ויה אוועקגעלייגט אוג אנשלאפג געווארג, אוג גישט עפעס אווי ביג־

ביידוע, נאר באלעבאטיש, ד. ה. ניוג ווג־פארגאנג. דאס לייענעג דאס באוווסטע ווערק פרג דעמ האהעמ מארפיי * וואלט געדויערט נאה לענגער, וועג הינטער דעד טיר וואלט ויה ניט דערהערט די באקאנטע קלינגענדיקע שטימ פרג סאפיע סא- מוילאוונע, וו אס האט געפרעגט, צי מיר רדילב טיי. סטעפאנ אסי״

פאוויטש האט געענטפערט לאקאניש: מיר דרילג! — אי! אויב איר ווילט, אי! גייט ארויס איג םאד, —האט גע־־ ואגט סאפיע סאמוילאוונע את האט א קלאפ געטאנ איג טיר מיט

עפעס א מעטאלענער ואה, ווייוט אויס, מיטנ שליטל. מיד ד,אבנ ויה צעבערקעט, ויה אפגעוואשנ אוג, ווי ס׳וואלט גארניט ניט געוועג, ארויס, אבער שוינ ניט אינ דעמ דעמבענעמ וועלדל, נאר אינ אנ עמעסנ פרוהט־־סאד, וו אס געפינט ויה את דער צווייטער וי!ט שטוב. מיד האבנ ויה אוועקגעועצט אפ א גראויקער באנק אונטער אנ אלטנ שטארק גרויסנ לינדנבוימ, וואט

האט ויה צעשפרייט אינ מיט סאד. — את טאמער וואלט אונדו עמעצער דערלאנגט וואסער את צוקער אדער איתגעמאהטס,—האט געואגט סטעפאנ אסיפאוויטש

197

צו טאפיע טאמוילעוונענ, וואט האט זיב דערנעענטערט צו אתדז.

— דו פיטט אנ עמעטעד דייטש!— האט זי געזאגט אוב א שמייפל געטאנ נאד מיט אית ווינקל פת מויל, וואט האט זי געמאפט פאד גאר א ליפעד אלטינקעד.— עד וויל אלצ וואטעד אוב צוקעד. את וווהת וועטטו אהינטת די טיי? אג עמעטעד

דייטש,— האט זי איפעדגעכאזעדט. — איפ פת אפילע ניט געזעטג לעפב א דייטש, — האט אנ א שמייפל געזאגט טטעפאנ אטיפאוויטש אוב פאדויפעדט די

טיגארע. טאפיע טאמוילאוונע האט זיפ אומגעקעדט את הויז, את איר גיפב האט די ווייטע שווארצפרעמיקע העפע־פאדאסקע אדויטגע־ 'טראגנ אפ א טאצ דעמ פראדוקט, וואט מע האט געפאדערט,

אוועקגעשטעלט אפ דעד פאנק, פאדויטלט זיפ את געזאגט: — פעטעד!... די מומע האט געפדעגט, צי זאל מענ דעד־

לאנגענ נאפ עפעט. — פעפעד מיט ציפעלעט את אפיסל גארטשיצע פעט פא דילג מומע, אונ דעדנאפ טיי, - האט ער צוגענעפנ את ניט גע־

שמייפלט. ווי א רייפעד עפל האט זיפ פארויטלט די ווי!טע העפע, זי האט צוגעדעקט דאט פאנעט מיטג אדפל את איז אוועקגעלאפג

את שטוב. את אנהייפ האט דעד שמועט פא דעד טיי זיפ געדדייט אדופו די וועדטלעפ פונ טטעפאנ אטיפאוויטש, דערנאפ איז דעד שמועט ארי־ נערגעגאנגעג אפ דעד שיינער העלענע את איר גדויטמוטיקג פרודעד,

אוג ענדלעפ אפ דער פאנע דאראטע. —־ וואט פאר א טופיעקט איז אט די שווייגנדיקע פאנע

דאראטע?—האפ איפ געפרעגט נא טטעפאג אטיפאוויטשג•

198

— א פינצטערער פטיפישעד פענאמענ, — האט ער געענט־ פערט. — זי איז א אידיאטקע אדאנק דעמ, וואט מע האט זי אפ־־ גענארט את גאליידיקט• איר טרויעדיקע געשיכטע איז ענג אוגת מיט דעד עקלהאפטער געשיכטע ת נ ע ג פ י ו ת אפילע לי״ינלעט צת איצטיקנ איית- פונעמ אלטנ קורנאטאווטקי, דעמ פאטער פ טימער• איט ורעל אי_יכ דערציילנ איר געשיפטע, מיד איז זי מער ווי עמעצג אנדערש נאקאנט. אונ לויט טייב מיינתג דארפ מענ אזעלטע געשיטטעט נישט נאד דערציילנ, נאד אפדרוקנ• אט די מעדדערט, אט די אומענטשנ, וואט באגייענ אומרעפט, זיינעבת דעד ביטש, דארפ מענ אונ מע מוז דורטנ געזעצ באשיצט פ, ווי מועטע ת נ זיי דורטג געדרוקטג ווארט שטראפנ את שע

אנטימאדאלישע פאטקודניאקעט. ווי נאד טטעפאנ אטיפאוויטש איז ארית אינ טאט פונ שמועט, איז צו מיד צו די העבע, מיטנ ווייטנ געזיכט את, רויטלענדיק זיפ, מיד געזאגט מיט א האלבער שטימ, אז אפ מיד פרעגט זיפ עפעט א פארעצ אנ א האגט. איצטער האג איפ זיפ א פאפ געטאנ, אז פ׳האג געטאנ א נאדישקייט, וואט מע קעג זי ניטנ אוועק פו נ דער היימ את האג אפילע י מויפל זית: איפ נ פראפארנ ניט געזאגט, וווהת איפ נינ אוועק. אגעוו, פ׳האג

ת אוועקגעגאנ. נ י דאנ אלייג נישט געוווטט, וווהיב פ — וואט איז געשענ ? ~־האננ מיטאמאל נא מיד געפרעגט

ניידע מיתע אפפיטרןאנענ. — קית שוט נאזתדערע זאפ, — האג איה געענטפערט איג פארלעגנהייט, ~~מע זופט מיט אינ דעד געגנט, ווי אג אנטלא-

פענעמ. — וועד זופט אייפ?

— א מענטש, פונ וועמעט גרויסמוטיקייט איר האט זיפ ערשט געוותדערט.

99

— געשיקט זיפ ער אללינ ? ווו־ אי! ער ? — ער שטייט אט דא הלנטער דער שטוב, — האט געענטפערט

די גוטע העבע. — וואס־זשע האסטו זיב אפגעשטעלט ? פארבעט איט אהער צו אונדז, — האט סאפיע סאמוילאוונע געזאגט צו דער

העפע. — איר האט אונדז א בארג מיט גאלד געשענקט, — האט

געזאגט סטעפאג אסלפאוולטש אוג מלר געדרלקט דל האנט. דל העבע מלטג ווייסג געזלכט אל! אוועק פארפעטג דעה גאסט צו דער קאמפאניע, אוג מיד אלע אינדרייעג זיינעג מלר גלי_יפ

נאפ פאראסקעג טרממפאל געגאג באגעגענעג מי!נ העלד. ־- אלד קענט מלפ אוג אלפ קעג אניפ נאפ בעסער, אוג גע־ נוג,— אזול האט סטעפאג אסיפאוולטש באגעגנט זייב גאסט, ער האט אים די האנט געדריקט אוג צוגעגעבג, אנווייזנדיק אפ סאפלע סאמוילאוונעג: אט איז סייג אלטע דניטשקע, איפ בעט זי ליב

האבג. סאפיע סאמוילאוונע האט געמאפט א קניקסעג אוג מיט אפשי! א קוק געטאג אפ מייג העלד, אוג ער, דער פראסטהארציקער מענטש, איז רויט געווארג, ווי א מיידל, ורעב זי באגעגגט זיפ מיט אג אומבאקאנטג יונגג פאפער. ער איז צוגעגאנגעג צו מיד אוג א שעפטשע געטאג אפג אויער: הינטער דעמ טויער ווארט

אפ אי!פ טראפימ. איפ בינ פארשווונדג, ווי א קאצ.

הינטערג טויער איז געשטאנעג א בריטשקע, אוג איג פריטשקע אלז געזעסג, אראפגעלאזט דעמ קאפ, מל_יג באליידיקטער טראפימ. אז ער האט מיפ דערזעג, האט ער זלפ אפגעקערעוועט. אלפ בלג צו צו דעד בריטשקע אוב א לי!פטנ הוסט געטאג. ער האט זיפפ נאפמעד אפגעקערעוועט. איה זע, אז סיהאלט שלעפט, פיג אי

200

פארגאג פרג דער צווייטעי זניט, האט ער זיב אפגעקערעוועט איב דער קעגניבערדיקער וייט. שלעהט, מע דארפ בללטג דעמ

מאנעווער. — א גוט מארגג, טראכים סידאראוויטש! ־- האב איה גע״

ואגט אוב זיב קוים אפגעהאלטג פרג געלעכטער. — א גוט מארגג אויה איניה, — האט ער געענטפערט אוג זיב

נאהמער אפגעקערעוועט פוג מיד. ־־־ צל ווללט אלר ניט עפעס איבערבניסג ?

— אלה ודיל נישט,— האט ער אולסגעצולגנ אוב ולב אולסגע־י קערעוועט צו מיר מיטג רוקג.

נלט אג מל האב אלב ווללב געמאהט מל_יג טראהימעג, אדייג־ געפלרט אלמ אלב דעמ באלולכטענעמ גענלקיי פת סאפלע סאמול- לאווגעג. אפג גאס אלו שרג געווענ פינצטער. אלב האב אלם פארגעשטעלט, וול מלת טרליעג דלנער את מלטהעלפער אוג וול

דעמ צוקוגפטיקג לערער פרג דעמ העלד מלינעמ. — בראווא, לונגער פראפעסאר! מלר רועלב ויה לערנעג את אלצ וועט וית גוט,— האט א זאג געטאג סטעפאג אסלפאוולטש אוב האט אלט געדרלקט דל האנט. סאפלע סאמוללאוונע האט אלמ וול א זוג א צערטל געטאג, אלמ מעכאבעד געוועג מלט א וואטרושקע את אלמ אוועקגעזעצט לעבג זלב אפג דלוואג. טראכלמ האט נלט אב א צערעמאניע אויסגעפילט איר ודילג, פרלער האט ער א קוש געטאג איר די האנט, אוב דאס האט מיר געוויוג, או ער איו א

יאט א געגלטער. ואב דער גאותלט קייב גרינגער וועטשערע האבג מיר ויב, צו דעד גרויסער באווונדערונג פת סאפיע סאמוילאוונעג, אנגע- הויבג קלויבג איג וועג. אוב זי האט שויג געהייסג איג קלוניע אפג שטרוי אוגדו צוגרייטב געלעגערס. או איה האב ויה פארגע־ שטעלט אט דעמ פארגעניגג, ביג איה שויג ווייהער געוואדג,

20!

נאד דעד העלד מיינער, ווי אב עמעטער טפארטאנער, האט זיב אנטשיידג אפגעזאגט פוב אזא אומשולדיקג גענוס, אוב נאט דעד־ פאר, ודייל נעפטג אינאוונט איז די פאנע דאראטע שטארק קראנק געווארג אוב טיאיז ביטא וועד טיזאל פארבייטג די שוועטטער

לעפג דעט בעט פוג דעד קראנקער. — איז אט איג וואט טיפאהאלט זיפ די טיפע פוב געפטיקג שווייגג, — האפ איפ א טדאפט געטאג. איפ האב געזאגט די פא- לעפאטיט א גוטע נאפט, את מיד זיינעג אדויט איג הויפ, מיד האפג זיי געגענג דאט ווארט פאזופנ זיי אפטער את

אפטער. — אוב דאפ וואלט פעטעו געוועג, וועג איר נעפטיקט איפער,— האט געזאגט טאפיע טאמוילאוונע, זי איז געוועג העל פאלויפטג

דודפ דעד ליפט. טטעפאג אסיפאוויטש האט אונדז פאגלייט פיזג טויעד את, געזעגענענדיק זיפ, האט ער געפעטג דעט לערער אוג דעט שילער אג צערעמאגיעם זיפ וועגדג צו אינו נאפ לערנפיפער ,את איט מעלדג וועגג דעט, דדיאזדי עם גייעג זייערע לימודיט לויט דער פעדאגאגישער ליניע. איפ האב שווייגנדיק א דריק געטאג איט די

וזענט, את מיד האפג זיפ צעשיידט.

X

דעד מיירעוו־האריזאנט האט זיפ נאפ גערויטלט, ווי א פאר- גייענדיקע פייער־שייג פוג א ווייטער סרייפע. אפג ווייכג, רויט־

לעפג פאג האט מעג געזעב דעט טונקעלנ״־דורפזיפטיקג דעמפענעט, וואלד; פוב הינטערג וואלד האט זיפ א רויכ געצויגג ארופ מיט א פיאלעט-שפילעוודיק שטראמעלע, ווייזט אויט, פוג טאפיע טא- טוילאווגעט קיפ איז עם געגאנ. איה האפ געקוקט אפ אט דעד

202

רריקער שטילקי״יט פרג דער נאטור, את זיסע בארויקנדיקע טדוי־ מעב זיינענ אריתגעדרונגענ את מית אומדויק ד.ארצ.

אוב ניט אפ סומל, אם ש?אכטיגעוועט — געבוירב דא אפ פריידיגעוועגנ,

פאר זיסע קלאבגענ אוב געבעט!

פושקלנס ללד אלז מלר פוג מולל נלט אדאפ, בלז מלו זיינעב נלשט צוגעפארנ צומ דארפ. אנשטאט דעמ אלטג צארענע-היטער האט אונדז דעמ טולער געעפנט פראכאר, אוב אנשטאט א געווית- לעכער באגרלסונג האט ער א שוווע געגעבב, זאל מעג זאגג, אז ער אל ז נלט פראכאר כלוורלטש, באר א ד״לנטלשער זוג, אולב ער וועט פרג אלצטלקג מאמענט מלה אפלאזג פרג זלב אפללע אפ צוולל שפאב. אלה וועל, זאגט ער, נעמעג אללה אפג שטרלק את פלרג וול א בער, אוב וואס פאר אג אנדער אללצע קעג ער זלה געבב מלט אזא דולב פארעצ, וול אלה. בא דל דאזלקע ווערטער האט טראהלמ אפ מלר פללדנלטלק א קוק געטאג, וול אללנער זאגט;

וואס? ס׳אלז עפשער נלט עמעס? — רוק זלה אפ את לענער זללט,— האט געזאגט פראהאר צו טראהלמעב את אלז אדופגעקראהנ אפ דער ברלטשקע, - פת את׳־ דערפרי• אג אפ דל פלס, י וול א הונט אפ דער לאגד!— פאר!—

האט ער געזאגט דעמ אנטרללבער, אוועקזעצגדלק זלה אפג ארט. פארבלל דעמ קולמ באלולהטענעמ שענק האבג מלר זלה שטלל אראפגעלאזט פוג בערגל את ארופ אפ דעד הרעבללע. אפ דעמ גלאטב שפלגל פוג טניה האט א פללעסקע געטאב א פלשל אוב גע- לאזט נאה זלה א קרלת, וואט האט זלה שטיל פאנאנדערגעשפרללט אפ דעד וואסער. מלר זללנענ פארבללגעפאדנ דאס דאדפ אונ די טאפאל־אלייע אונ זיה אפגעשטעלט אפג ברייטנ ד״ולפ. פת טוגקעלג פאנ האט זיה אפגעטיילט א שווארצע פרויענ-פיגור. איה האב

דערקענט די שיינע העלענע.

203

יי צי איז אלצ את ארדענוגג?— האט זי געפרעגט, וועג זי האט אונדז פאגעגנט.

- האב איב געזאגט, ארויסשפרינגעג- ! ג נ ו — אלצ את ארדענ דיק פוב דראשקע.

— ווו זיינט איר געוועג פיז אהער?— האט זי מיכ געפרעגט אוג מיפ גענומעג פאר דער האנט.

איפ האב איר דערציילט וועגג דעט, וואס איפ האפ געפונעו. — נו, וואס, איה האב דיר ניט געזאגט, אז זיי זיינעג אומי־

באדינגט דארטג?— האט זי געזאגט דעמ ברודער. — פונוואנעג האט איר געוווסט, אז איפ ביג דארטנ?-האב

איפ געפרעגט די נאכט־שיינהייט. — דערפאר, וואט איר זי!נט גאנצפרי אוועק הינטער דער צארענע את זיפ שויג ניט אומגעקערט, אוג פוב דארטג ביז פרעפטעלס פוטער איז שויג נישט ווייט, האב איפ זיפ אנגעשטויסג. — אט א כאפאמע! — האב איפ א טראפט געטאג אוג איר דער־ לאנגט די האנט. מיד זי!נענ שוויניגנדיק אוועק פוג דער בריטשקע. — וואס מאהט אייעד פאנע דאראטע?— האב איה געפרעגט

בא מי!נ שווייגנדיקער באגלייטערג. — זייער נישט גוט. מארגג וועט מעג מוזג אי״ינלאדג סטעפאג אסיפאוויטשג, את איה ווייס נישט, וולאזוי מע טוט עס. מייג מאג

איז אוועקגעפארג, אוג איה... — וווהיג איז אוועקגעפארג אי!ער מאג?— האב איפ זי איפערגעריסג, ווי מיד וואלט שווער געוועג פרג זית אנוועזנהי!ט. — פ׳ווייס נישט וווהיג. ער איז אוועקגעפארג מיט אי!ער קארעוו, וויתט אויס, קייג פודישטשע, — האט זי געענטפערט, ניט ענדערג״

דיק דעמ טאג. אונדזער שמועס האט זיפ גישט געקלעפט. העלענע איז היתט נישט עגלעה געוועג אפ זיה. איה האפ עט איר געזאגט. זי האט

204

געענטפערט, אז איר איו הייצט אומעטלק. איה האב איר אויסגע* מאלט די ליבע סאפיע סאמוללאותע אוב צום שלום געמאלזת וועגג איר אופריהטיקג ודילג זיה באקענעב מיט איר. אויה צו דעד פרלתטלעכקניט האט זיה העלענע באצדיגג קאלט; איה האב פארשטאנעג, אז מיד איז נאד געבליבב איד ווינטשג גוטע האלוי־־

מעס אוב זיה פאינעמעג, וואט איה האב טאקע אויסגעפילט. וואט באומרויקט זי אזוי שטארק ? געשיקט זיה די קרענק פוב דער פאנע דאראטע, אט דעמ לעבעדיקג אווטאמאט, אדער די אפעוועזנהייט פוג דעמ אויטגעלאסעגעמ מאג? אדער אי דאס, אי דאס צווי^טע ? אי דאס ערשטע, אי דאס צווייטע זי_ינעג באזדנדער גענומעג מיעס, אוג צוזאמעג ״ די ערגסטע פאסקודסטדדע, את זי

בענקט אב זיי. מאדנע! לאנג נאה האב איה זיה ארדמגעשלעפט אינדערפינצטער אי־־ בערב הויפ היג את צדריק, ביז איה ביב ענדלעה מיד געדדאות את

אוועק צו זיה אפ דער קדדארטיר. ביז איה בת געקומעג האט טראהימ באוויזנ איבערלייענעג א3 אריתפיר־־לעקציע זל!נ שללער. אז איה בת ארית את צימער, האט[״ ער אימ געהייסג דערקענעג די בדהשטאבנ אפנ טאוול פו נ !01>01ק10 ״*מ״ק060 את האט אימ לאנג קתציק געטאלקעוועט, וואס עס באטייטב צוויי שטעקעלעה מיט א קלאדקע פונויבג אוב צוויי שטעקעלעה מיט א קלאדקע אינמיטנ. פראהאד האט זיב גארניט ארמגעקדקט אפ דער וויסנגיריקער יוגנט. ער האט אינ דער הייה געלייענט דעמ פסאלטיר אוב האט פאדזיכטיק געבלעטערט די געל געווארענע בלעטער פרג סייפער. אט די ני_לע סצענע האט מיה באפרי״יט פת דעמ שווערנ איתדרוק, וואס איז מיר געבליבנ פת די פריעדדיקע געפילג. איה האב א לולב געטאנ מלת העלד פאר פארשטאנד אוב פלייסיקייט, טדאהימעב פאר דעמ פינקטלעהג אויספילנ זיינע פללהטג, אוג פראכארג פאר דיג גוטג לייעגענ אוב שרי!בנ. איה האב זיה

205

שויג געוואלט געזעגעגעג אוב גייב זיב ?יייגג שלאפג, איז פראצאר *יו מיד צוגעגאנ אונ געפויעלט בא זיפ בא מיד פרעגג, וואט עס בא־#0X13 803״ 106;!611113 06 6818 7808, 1 טייט ״?^00 10/111)00 איה ביג זיפ מוידע, אז איפ ביג ארייג איב פארלעגבהייט פוב אזא פלוצעמדיקער פראגע. פיפיג אבער באלד געקומעב צו זיפ אוב אימ געעגטפערט סטאמ אזוי: ״גאטס באליבט וווינארט״, — האפ איפ אימ געזאגט, הייסט נישט אנדערש, ווי א מאנאסטיר. פראפאר האט א קוק געטאב אפ מיד מיט אפש?י אוב אפ די איבעריקע מיט

פארווונדערונג, אוב מער גארנישט. — איפ האב אלייב אויפ אזוי געטראפט, — האט געזאגט פרא־ פאר, וועב ער איז געקומעב צו זיפ,— אוב עפשער איז עם ביט אזוי, — טראפט איפ זיפ, אוב פרעגב איז ביטא בא וועמעג. די פאנע דאראטע, פאטש זיי לייעבעב א בופ, איז אבער בישט אפ אונדזער שפראפ, באד אפ פויליש, איז ביטא וואט צו פרעגב פא איר. דאב־ קעג גאט, וואט ער האט אי!פ אראפגעשיקט צו אובדז, אבדערש וואלט איפ ביזב טויט ביט פארשטאבעב אט דאס הייליקע ווארט. —האט איר געגעסג וועטשערע ? — האט ער מיפפלוצעמ געפרעגט.

— געגעםג,׳—האב איפ געענטפערט• — איז לייגט זיפ מיט גאטס הילפ אוב שלאפט. קומט כעוד־

רע!— האט ער צוגעגעפב, ווענדנדיק זיפ צו די יונגעלייט. איב מעשעפ פו ג פראפארס רעדע האב איפ, ניט האבנדיק וואט צו טאג, געבלעטערט דעמ ״*ממק060 08אשק40מ״ אוב פ׳האפ געפוגעג דאם ארט, ווו םידערציילט זיפ וועגג דער טאט פוג מייג העלד. פ׳האב געהייםג טראפימעג דורפלייענעג עט איג דער הייפ. אט דעד אנטדעקטער טעקרעט האט געבדאפט מייב העלד איב פארלעגגהייט, אפער ער איז פאלד געקומעג צו זיפ אוב האט

געזאגט: — וועג נישט דער גראפ וועלעגארטקי אלייג, אלעוו־האשא־

206

לעט, וואלט אוגדו ניט אויסגעפרעגט, וואלט איה אג אנדעת קייב ווארט נישט געזאגט.

•־- שלאפ מיט פרית, דו בעקאוועדיקער פארשטייער פרג מענטשנ־ליבע!— האב איט קימאט איג דעד הייה א זאג געטאנ. איט האב געוותטשנ א גוטע גאטט דער וווילער קאמפאניע אוב

ת צו ויט איג צימער. ת ביב א א! פיהאב ויט צעשיידט מיט מייגע פראטעזשע־פריינט, האב איה גענומעג מעטטג דעמ צימער איג דער ברייט אוב איג דער לענג. אבער ווי פלייסיק פ׳האב ניט געארבעט איבער דעמ אויטמעטטג דעמ צימער, האב איט געענדיקט דערמיט, וואט פ׳האב זי כ נישט דערוווסט וועגג זייב פינקטמפער גדיים. מהאב אויטגעלאשג די ליפט אוג ויט געלייגט שלאפג. איה האב געמיינט, אז פ׳וועל שלאפג, ווי ס׳שלאפט א העלד, אבער ס׳האט זיפ בא־ קומעג גאר עפעס אגדערש. עפעס האט מ־פ באומרולקט; אוג וואס אזוינס האב איפ נישט געקענט באשטימעג, ווי פ׳האב זיפ ניט באמיט. אי3 אט די שווערע אומענדלעפע לאנגע מינוטב ביב איפ אביטל ענלעפ געוואת אפ א פארליבטנ, דאס הייטט אפ א דולנ. אבער אזא עגלעפקי!ט איז אומעגלעפ. ערשטגס דערפאר, ווייל איפ בת ניט קית פראפארשטשיק, את צווייטנס דערפאר, וואס פאטש פ׳האב שות ניט קית טשינעס, אבער איפ ביג שרת א בא־ יארטער את דערצו נאפ ניט פת קייב עראטישער קאמפלעקציע. את וועגנ וואט איפ זאל ניט אנהייבג טראפטנ: וועגנ די אלטע שיינע דעמבעס, וועגנ דעמ ווייסנ פדעפטעל, וועגב סאפיע סאמוי־ לאוונענ, וועגנ איר ליבנ אריגינעלנ שמייפל, - אומעטומ את את אלצ קוקט ארויס זי - זי, מית שיינע, אומשולדיקע פאשעטע העלדג. גאט מיתעד! גאט מיתער!— האב איה, פארטיפט את די דאזיקע געדאנקעג, אויסגעשריגנ, וועט זי אפהיטג אט די פריש־ קייט, אט די מיידלשע דיינקייט, ווי סיהאט זי אפגעהיט סאפיע

207

טאמוילאותע ? ווער וויים. וי איו פול מיט צארטער העפטטער ליפע. זי מרז האפג יעדנפאלס צו וועמענ צו זללג צוגעבונדב, זי י מרז האבב עפעט אג אנשפארעגיש, אפ וועלפער זי ואל זיב קאנעב קאנצענטרירג ן זי מוז האפג א קלוגג אוב טרי!ענ פריתט, אוג ניט קייב שיקערג פאלטייוועניק, א רעמאנטעד אדעה א נעפעכד דיקע איזץאטקע, די פאנע דאראטע, צו וועלכער זי איז צוגעפוגדנ אויט נייטיקייט זי_ינ צו עמעצנ צוגעפתדג. אוג אויפ די דאויקע נע־ בעכדיקע רולנע וועט זיפ אינגאנצנ צעפאלב, איז וואט וועט דעמלט זייג? דעמלט... דעמלט קענ אלצ זיפ טרעפנ. ט׳וועט נאטט וועט זי ענלעפ י י ק ט ט ו זי!נ גוט, אויפ נאפ א שווערער קאלטעד פ ווערג אפ מיינ הארצלאזער קוזינע; אונ עפשער, אוג דאט איז אויפ גאטירלעפ, וועט זי פארלירנ איר פרויענ־וועדדע אוב וועט וועדג א דינטט פא איר שענדער, אונ ענדלעפ וועט זי אויטשעפנ די דעשטלעפ פונ אירע מאראלישע קויפעס את וועט מיטאמאל דעי־ זעב דעמ גאנצנ מלעסג עקל פו נ איר אייגענעמ אומקומ. דאג... יא, זי איז דער צווייטער עקזעמפליאר פו נ דעד נעפעפדיקער פאר־ קריפלטער פאנע דאראטע! וולאזוי פארטרי!פטמענ אט די שוואר־ צע געדיפטע פמארע, וואט לויערט איפער איר פלישטשעגדיק שיינ קעפל ? את איפ, ווי דער גרויסער פראנקלת, האפ איפ זיפ פארטראפט,

איפער אט דער מאראלישער אופווירקונג. נאפ א לאנגג טראפטב האפ איפ ויפ אפגעשטעלט אפ טאפיע טאמוי־ לאוונענ את אפ איר טאפטער די אינסטיטוטקע אוב, נישט אפלייגנדיק, האפ איפ פאשלאסנ מארת טאקע צו פאקענענ מיתע פריתדנט. אט דער ניט אריגינעלער געדאגק איו מיר אווי שטארק געפעלנ, או איפ האפ אימ אנטוויקלט פיו א ווילדער פאנטאויע את, אייגגעשלע־ פערט דורה די רעפופליקאנער די אייניקלעכ פת דעד שיינער העלענע, את אגדערע ענלעפע טרוימענ פיג איה אנשלאפג געווארנ

מיט א שלאפ פת אנ אומשולדיקב.

208

אופגעפאפט האב איה ויפ שוע גאגצ שפעט, ארג דאס ערשטע, וואס האט זיב פארגעשטעלט מיי נ וואכעדיקער פאגטאויע, דאס איז דעד געפטיקער פראלעקט מלט אלע וייגע קלעגסטע אייגצל- הליטג. בלט געקוקט דערופ, וואס דאס אלו געוועג א פראדוקט פוג מייג אללגענער פאנטאזלע, האב אלפ אלמ גלט דערקענט. ס׳אלו געוועג צו אולסטערללש. אלה האב אלמ פארגלכטעט דעמ פראלעקט אוג אפ דעמ זעלבג פונדאמענט גענומעג בולעג אג אנדער געביידע, גאר א מער סאלידערע, א פאזיטלווע, מער צו־־

געפאסט צו דעמ קלימאט אוג דל מיגהאגימ. — איו גלט צללט אלר זאלט אופשטללג ? — האט געזאגט פרא־־

פאר אוג שטללערהללט צעעפנט דל טלר. — איכ ווייס גלשט, וול מללנסטו ? — האב אלפ אלמ געפרעגט

אוג אופגעשטאנעג פוג געלעגער. — אלפ מיע, או ס׳איו צייט. מ׳אלו שויג צוויי מאל געקו־ מעג אל״לב בעטג אפ טלל אהיג אלג סאד ארל״לג, - האט ער גע־־

ואגט, צעוולקלעגדלק דעמ האנטעפ. איג א פאר מיגוט ארומ ביג אלפ שולג צוגעגאגגעג צו דער טיר פוג דעמ ליבג פאוויליאג. אוג אוויווי די טיר איו געוועג אפג, האב אלפ שויג פוג ווייטב דערועג איגעווייגיק דעמ ווייסב

בלישטשענדיקג קאפ פוג סטעפאג אסלפאוולטש. — וויאזוי ארומ וללגט אלד דא ? - האב איב געואגט, צו־ גייעגדיק צו אימן אללגצללטלק האב אלפ ולפ באגרלסט מלט דיג

מיטשמועסערג, מיט דער שייגער העלענע. — גאנצ פאשעט, איב ביג א מעדיקער, -־- האט ער געענט־

פערט< אויסשטרעקנדלק מיר די האנט. — אוג ווי פילט ויה אייעד קראגקע ? — האב איב בא אימ גע*־

פרעגט. — ווי ביפלאל קראגקע, — האט ער געזאגט מיט א שמייפל.

141-—14 269

די באלעבאסטע אי? אוועלן געוווירע ווערג צו דעד קואנקער. איה האב זיה געגומעג צו דעו טיי. סטעפאנ אסיפאוויטש האט פארויכעדט א סיגארע אוב האט געגומעג זינגעב א לויבגעזאגג טייב שייגער העלענע. אוב ווי ער איז נאד דערגאגגעג ביזנ העכסטג פאטאס, איז איג פאוויליאג אדייב די העלדג אלייב אוב האט געמאלדג איר נייעט פארערער; אז די קראנקע איז

אגשלאפג געווארג. — אוב דאגקעג גאט,— האט מיט א שמייכל געזאגט סטעפאג אסיפאוויטש. ער האט פארגעלייגט פארנעמעג א שפאציר איבערג סאד אוב דערנאה צו אימ אפג כוטער. דער כאלעמ גייט איבער איג רדאר, - האב איב א טראכט געטאג אוב ביג, פארשטייט זיב, אי!נגעגאנגעג אפ דיג פארשלאג. די שייגע העלענע איז אבער געוועג אומרויק וועגג דער קראגקער. אבער סטעפאג אסיפאוויטש האט, ווי א מעדיקער, זי פארזיכערט, אז די קראגקע וועט אפשלאפג ביזג אווגט אוג וועט זיב אופכאפג א געזונטע. זי האט מאסקימ גע- וועג, געהייסג צוגרייטג אג עקיפאזש, וואס זאל זי אגיאגג

הינטער דער צארענע. אונטערוועגגס ביג איב ארייג צו זיב אפ דער קווארטיר, גע־ גומעג דעמ פארטפעל, א בלי!ער, דעמ שטעקג אוג זיב געלאזט גאב מייגע באגלייטער. מי ר האבג קוים באוויזג ארויסגייג פוב דארפ, האט אוגדז אגגעיאגט א בריטשקע אוג אוגדז אריינגעגומעג איג איר איגגעווייד. וועג מיר זי!געג פארבי!געפארג דעמ אלטג דעמב, האב איב געהייסג דעמ אגטרייבער זיב אפשטעלנ, ארג צומ גרויסג ווונדער פוג מייגע באגלייטער ביג איב ארויס פוג בריטשקע. אפ דער פראגע, וואס וויל איה פארגעמעג, האב איב געזאגט, אז איה וויל אגמאלג אט דעמ פאטריארב מיט דער טרו־ קעגער קרויג. סטעפאג אסיפאוויטש האט שווייגנדיק א מאב גע־ טאג מיט דעד האגט אוג האט געהייסג דעמ אגטרניבער פארג

210

1וי!טער, את איה ביג ארומגעגאנגעג איומ דעמ ברייט־צעצווימטג מעשוסעלאה, את אזויויי ה׳האב ניט געפונעג דעמ\געווונטשענעמ מאמענט, אדאנק דער האלבטאגעדיקער שית, האב איה זיב צו־ געלייגט איג דעמ שאטג פרג דעם זעלבג מעשוסעלאה, קעדיי פת־ דוי״יטנט א קוק טאג אפ זי!נע פעטטע האוויירימ, את אזויארומ

בת איה אנדרעמלט געווארג. ורעב איה האב זיה אופגעהאפט, האב איה דערזעג, אז דעד געדיהטער שאטג פת וואלד האט מיה פאראטנ: ער איז אוועק אנערעה דרי! קלאפטער פרג מיד. ס׳איז נאה גוט, וואט היהאב ויה געהאפט את צוגעדעקט דאס פאנעמ פרג פליגנ, אנדערש וואלט פת מיד ארויס אנ עמעסער ענגלענדער• אבער ווו איז מי! נ פארט־ פעל? דער וואנדער־שטעקנ איז דא, אונ דעד פארטפעל איז נישטא. איה ביג עטלעהע מאל ארומגעגאנגענ ארומ דעמ פאטריארה, ארי!נ־ געקוקט את זית ברייטנ אויסהויל— נישטא מי!נ פארטפעל, את די באלויהטונג איז פונקט א גוטע, אוג דעד פליהעוואטער מעשו־ סעלאה, ווי ער לאהט עט פרג מיד, דערבי! באווי!זט ער זי!נע צויבערדילךבאלויכטענע צווי!גנ את צווימעלעה. פרג פארדראס בת איה צוגעגאנגעג צו א צווייטנ פאטוץארה, צו א דריטנ, ער איו נאה בעסער, ארג דעד פערטער — ער איז ווי אנטלאפג פרג קאלאמס פארטפעל, ארג ררידער בעט ער זיה ארנטערג בלי!ער• איה האב שיר ניט גערריינט פרג פארדראס. איה האב אפגעשיקט א טרצ זיד־ לערי!ענ אפג אדרעס פרנעמ ארמבעראהמאגעסדיקנ גאנערר את ביג ארריס אפג ררעג את געררענדעט מי!נע טריט צר פרעהטעלס הרטער. אהרצ סאפיע סאמרילאררנעג את פאראסקעג מיטנ ררי!סנ פאגעמ האב איה קיינעמ ניט געטראפג אפג הרטער. אפ דעד פראגע, צי איה האב געגעסג מיטיק, האב איה געענטפערט, אז גייג, ארג באלד ביג איה געררארג ארי!נגעפירט את סאפיע סאמרילאררנעס העלפט שטוב. דארט האט מעג מיה אגגעפילט מיט אלערליי גרטג

211

עצזנווארג אוג, אגעוו, וזאב איפ זיב דערווומט, אז מי!נ העלוג האט פאשעט פארקלשעפט סאפיע סאמוילאווגע אוב זי איז גישט לאנג געבליבג איג געסט דער פאר, ווייל זי האט איבערגעטראפט וועגב דער קראנקער, וועגג דעד פאגע דאראטע. את נאפ האט זי דערציילט, אז סטעפאג אסיפאוויטש איז געפארג צוזאמעג מיט איר את אז זי, סאפיע סאמוילאוונע, פארט צו איר צו דער אוונטיקער טיי אוב בעט מיפ, איפ זאל זייג איר קאוואלער. פוב אט דעמ קא־ וועד האב איה זיפ ניט אפגעזאגט, את את א האלבער שא אררט

האבג מיר זיב געלאזט את וועג ארית.

את דעד טאפאל־אלייע, פונקט אנטקעגג דער וואלפישער כטעזשקע, האב איפ געהיימג זיב אפשטעלג אוב האב געבעטג מית באגלייטערג ארויסגייג פת דער בריטשקע, — איפ האב געהאט א מית זי דורפפירב מיט אט דער סטעזשקע גלייב את פאוויליאנ, ווו פ׳האב גערעפנט טרעפג די באלעבאסטע אוב איר גראווג גאסט. אבער פוב מלי ג האשארע האט זיפ אויסגעלאזט גארנישט, רוליל מיר האבג נאפ נישט באוויזג ארופ אפ דער סטעזשקע, האט זיב את עק אלייע באוויזג די באלעבאסטע איג באגלייטונג פוג סטעפאג אסיפאוויטש אוב איר מאג, דעם ראטמיסטער. מיר האבג זיפ גע־ לאזט זיי אנטקעגג. מיט אג עמעסער פרייד האבג זיפ די נייע באקענטע ארומגענומעג אוג צעקושט, אוג דער באלעבאס האט מיט דער פלינקי!ט פוג אג עמעסג הוסאר זיב פארגע־ שטעלט פאר סאפיע סאמוילאוונעג אוג זי פארבעטג איג די

צימערג. — האט זיפ אילה איינגעבג דאם מאלעריי ? — האט מיה פיטרע

געפרעגט סטעפאג אסיפאוויטש.

212

— דיער, האב איה געעגטפערט אוב זיב באמיט דיג ערנסט. — איו עס עמעם, רואם איר ואגט ? — האט ער געפרעגט ארב

דערביי האט ער אופמעדקזאמ אפ מיד געקוקט. — עמעם,— האב איה געענטפערט מיט דעמ ועלבנ טאג.

— צי קענעג מיר א קוק טאג אפ אייעד ארבעט ? — האט די באלעבאסטע לאכנדיק געפרעגט.

אויה איר דיגט קעגג מיד, - האב איה איר געואגט אוג ויה צעלאכט.

א צופרידענער האט סטעפאג אסיפאוויטש איד פרייגטלעה א דרוק געטאג די האנט אוג דערציילט, ווי ס׳איו פארגעקומענ: ורך אווי איכ האב עם פאראטג וייער דרי!בוגד אוג ווי ויי האבג אפג וועג צוריק באמערקט, או איה ביג טיפ איבערגעגעבג דער געט- לעכער קונסט, אווי טיפ, או ה׳האב אפילע ניט באמערקט, ווי מע האט בא מיר פונ די הענט צוגעגאנוועט דעמ פארטפעל. אווי האט פאדענדיקט זייב דערציילוגג סטעפאג אסיפאוויטש. דיג דערציילונג האט ארויסגערופג אג אלגעמיינעמ געלעכטער, דעריג אויב מיינעם. איה האב באדארפט אריינגייג צו מיר אפ דער קווארטיר, אוג איה האב ניט אפ לאנג ויה צעשיידט מיט מייגע פריילעהע פדיינט. פראהאר האט מיה באגעגנט אפ די טרעפ אוג געשאקלט מיטג קאפ, ווי איינער ואגט: א הויקערדיקג וועט דעד טויט אויסגלייהג. איה האב ויה געמאהט, ווי איה האב ניט באמערקט דיג איידעלג ארג ריהטיקג פארווורפ. דא האט מיה באגעגנט מי_ינ העלד ארג מיר געמאלדג, וויפל ביהער סטעפאג אסיפאוויטש האט ויי געבראהט. דעד צימער, וווהיג ער האט מיה ארייגגעפירט, איו געוועג דיגע או נ טראהימס קווארטיר ארג אויה א קלאס. אפ דעד פאדלאגע איו געשטאנעג א קויש מיט ביהער פוג פארשיידעגער גרייס אוג פארמ אוג איבער אימ איו, ווי א ווילדער בעדקוט, געועסג טראהימ, ער איו פארטיפט געוועג איג באטראהטג די בילדער פרג די היסטא־

213

רישע העלדג, וואס זיינעב לויט יאווינסקיס מעטאד אויסגעמאלט געוועג אפ א קורצינקער טאבעלע.

איכ דואב אונטערוועגגם פאטראפט די מאטאגע אוב געמאכט א פאסיקע באמערקונג מייגע פרי!נט, וויאזוי זיי דארפג דיג אופ־ מערקזאמ אוב דאנקבאר סטעפאג אסיפאוויטשג פאר אט דעד עמע־ סער ווערטפולער מאטאנע. איכ האב געענדיקט מי!נ רעדע מיט ווערטער פוג אב אראטאר אוג פארלאזט מייגע פרייבט, זיי זאלג טראכטג וועגג געשעעגעמ, אוג אלייג ביג איכ ארויס אפג הויפ. אפג הויפ איז שויג קייגער ניט געוועג. איב ביג ארייג איג הדיז. איכ ביג פארבייגעגאנגעג דעמ קארידאר, דעמ רויטג צימער אוג נאפ א קארידאר, איכ ביג ארייג איג צווייטג קארידאר, דערגאכ אי נ אג אגדער זאל אוג איג ביידל, ערשט דא האפ איפ געפוגעב די גאגצע קאמפאגיע באם טיי־טיש. דער העפלעפער באלעבאס האט פארווי!לט זי!גע געסט מיט א טריוולאל-הוסארישג אגעקדאט. די טיר, וואס האט געפירט איג קארידאר מיט די געוויסע צעג קעמערלעה, איז פארשטעלט געוועג מיט א טיש. באשטעלט מיט פארשיידעגע זיסע זאפג אוג מיט א פלאש ודייג. ווער־זשע האט זיפ עס דערטראפט צו פארשטעלג דעמ קארידאר פוג אומגעזעצ־ לעפקייט ? יעדנפאלס ניט דער באלעבאס. ער זעט ניט איג אט דער מלעסער דעקאראציע קייג שומ שלעפטם, אגדערש וואלט ער

זי שויג לאגג פארגיפטעט. צווישג פארשיידעגע זאפג, וואס גישט געשטויגנ—גישט גע־ פלויגג, האט דעד באלעפאס דערציילט אייג ווירקלעפ געשעעגע זאפ. מיט וואס פאר א טריומפ מייג קארעווס פייז ווי!פ האט פאגעגגט איר מאג, וואס האט אזויפיל פארמעגג פארשפילט, אוג וועג די פייער־ לעפע זידלערי!עג זייגעג דערגאג צו דעמ ווילדסטג געשריי, איז מיטאמאל ארייג איג צימער איוואג איווא3אוויטש בערגאפ, ווי מע וואלט אימ פוב קרייצ אראפגעגומעג: אג אויטגעמאטערטער, א

צעקנייטשטער, אינ עפעט א לאקייישג קאואקיג, אויסגעשמירט מיט בלאטע ארג בלרט. ער איו, פארשטייט איר מיה, — האט פארענדיקט דעד באלעבאס די נאלערנדיקע פאסירונג,—געטראפג איג א גרט ארט, צר די אוראלישע קאואקג איג וררעגיגאראדקע. יענע האבג איט, דעמ כערררעמאג, פאר אייג טאג אפגערייניקט, ררי א לינדנברימ, ארב צרט שלרט נאט אנגעבראכג די ביינער. את א טיצררע אפ אימ! אינ א פרעמדנ מאנאסטיר שטרפ זיט ניט מיט דיינע געזעצב.—די טראגישע דערציילרנג איו קרנציק פארענדיקט געררארג מיט א ררערטל. נאט טיי האט מעג מעכאבעד געררעג טיט קאנפעקטג, נאט די קאנפעקטג — טיט ררעטשערע. ארג דא האט ויב דעד ליבער באלעבאט שיר־שיר אפג הרטארישנ אריפג ניט אנגעטרתקעג. אבער אלצ האט ויט געעג־ דיקט, ררי ט׳באדארפ צר זליג, מע האט ויט צעשיידט מיט קרשג

ארג טיט פיל מאל איבערכאזערב: צרט ררידערועג. איט האב באגלייט מייגע אלטע פריתט צר דעד בריטשקע, גערותטשג ויי א גליקלעפג ררעג ארג א גרטע נאכט. כ׳האב א קרק געטאג, רדי ויי וינקעג אי!נ איג דער נאכט־פינצטערגיש, ארג אלייג

ויט געלאוט צר ויה את קררארטיר. דעט צורייטג טאג ארג נאט עטלעטע טעג נאט איט האב איה, ררי א גרטער ארטיסט, פארבראכט בא מי_ינ ארבעט. איג רעורלטאט פרג מיע ארבעט האט ויה באקרמעג אנ אקררארעל בילדל, רראט האט פארגעשטעלט טייג העלדג אורי, רוי כיהאב וי געועג את פא־ רריליאג אינ קרי!ו פרג אירע ארפריכטיקע כאררערטעס. דאס בילד האט ויט באקרטעג עפעקט את איג זיג פרג ענלעפקייט וייער גע־

לרנגעג. באורנדערס גרט האט ויה באקרטעג דער העלד טיינער, וראם האט רריק געדרייט די קאטערינקע. ורעב פ׳ האב געעגדיקט ארג ה׳ האב בארריוג טייב בילד, האט קררנאטאררסקי צעג מאל נאהאגאנד ויה געשררוירג, או ער האט אם זייב לעבנ ניט געועג קייג שענערס,

215

קייב מעד קיבסטלערישס, ־- איב ועם גלייב איב זייער, ודייל אפוצ א פלאש אוב קארטב האט ער אפ זייב לענב מער גארגישט ביט געזעב. אבער קעדיי פארענדיקב מי!ב טרידמם, האפ איכ צוגעגענב אויכ זייב פארטרעט איב האלנב טאב. אט דער צוגאב האט געמאכט דעמ געווובטשעבעמ אי!בדרוק. קורבאטאווסקי איז ארייב איב אב אוט־ באשרי!בלעפער אבטציקובג: ער האט מים אבגערופב אי פרי!בט, אי נרודער, אי כאווער לויט די געפילב, אוב צומ שלוס האט ער מיר פארגעלייגט טויזנט רדבל. איפ האפ זיפ אפגעזאגט, דוייל איפ האב דאס פילד געמאפט פאר זי!ב פדוי אוב אב שוט לויב. ער האט זיפ פארטראפט אינער מי!ב אנייגבנרצ: ער האט א קוק געטאב אפ מיר ניט ווי אפ א פאווער לדיט די געפילב, באר דדי אפ א פרעמדלענדישער כי_יע. ער האט זיפ אויסגעייצעט מיט זייב עקא~ באט אוב האט מיד פארגעלייגט א פריטשקע־בעטאטשאנקע, א פאר גוטע פערד אוב אב אבטרייגער. פוב דעמ לעצטב ד״אנ איפ זיפ אפ־ געזאגט, אוב דאס אינעריקע האפ איפ מיט דאנקנארקניט צוגע־ בומעב. איפ האפ שויב לאנג געהאט א געדאנק זיפ קויפב אזא ביי־ טיק טענל איב מי!ב וואבדער־שטייגער. אפער ס׳האט זיפ אלצ ביט אייבגעגעבב. אוב דא האט זיפ מיטאמאל אי_יבגעגענב אוב גארבישט טייער. פראפארב איז זייער צוט הארצב געוועב מי_יב נייע דער־ ווערנוגג, אוב איפ האב פוב דעט געמאפט אב אויספיר, אז דער געפיל פוב ליב האבב פי איז בא איט מער פוב אלצ אנטוויקלט. — איז שויב עפשער צייט, מיר זאלב זיב קלייבג איב וועג ארייב ? — האב איב בא איט געפרעגט, באפדעט ווי איב האב דאם

צעבטע מאל באטראפט מי!ב בי! גוטם.- אויב איר שפילט בישט איב קארטב, איז באפ בישט צי!ט, ־ אוב אויב איר שפילט— איז צי!ט,—האט ער געזאגט, פיטרע

שטייפלעבדיק. איה האפ איט א לריב געטאב פאר דעט שארפזיביקב ווארט,

*16

אוב מיר האבג באשלאסג טאקע מארגג זיב לאזג צו זי ה אהיימ אוב מיד האבג וועגג דעמ געמאלדג דעד גאסטפרללנטלעהער בא- לעבאסטע אוג דעם באלעבאס. אוב אזויווי ס׳איז געוועג צו אוונט־צו אוג דעד וועטער איו געוועג א גוטער, האבג מיד בא־ שלאסג אלע צוזאמעג אפגעבג א וויזיט די פרעהטעלס, אוג מארגג אוגטערוועגנס - א וויזיט מייגע ליבע קרולוולמ. איה האב געהייסג פראהארג אגלאדג די בדיטשקע אוג זיט אלייג באוואפענעג. די באוואפענונג איז פאדגעקומעג זייעד גלה, אוג איט ביג אוועקגע־

פארג צו די פדעהטעלט איג מילג אייגגטומ. וועג איה האב געמאלדג מל״לגע אלטע פדי!נט וועגג מייגפעטטג באשלוט מארגג זיל פארלאזג, האבג זיי עם אנגעגומעג פאר א שפאם אוג אפילע ניט קייג פאסיקג שפאס. זיי האבג גאיוו געמללנט, אז איה וועל אומבאדינגט זיה דערוואדטג ביז זייעד ליבע מאשע וועט זיה אומקערג פוג אלנסטיטוט, ה׳וועל אגמאלג איר פאד־ טרעט אוג היוועל זיה פארג, וווהיג כ׳וועל וועלג, אוג אויב ה׳וועל

וועלג, קעג איה בא זיי פארבלי״יבג אפילע דאס גאנצע לעבג. — אוג סארא אולסגעצללהנטג דללטש איה וואלט געמאהט פוג אליה,— האט געזאגט סטעפאג אסלפאוולטש אוג מלר געדרלקט דל

האנט. בא דיר זיינעג נאד דייטשג אלג מולעה,— האט אלמ אלבער־ געשלאגג סאפיע סאמוילאוונע - דא דארפ מעג וועגג א זאט

רעדג,— האט זי צוגעגעבג אוג זיה פארטראכט. — וועגג וואם האסטו זיה אזוי שטארק פארטראהט, מי!נ אלטע דייטשקע 7 - האט זי ווייה געפרעגט סטעפאג אסיפאוויטש. — אט וועגנ וואס,— האט זי געענטפערט מיט א שמייהל,— אלצטער אלז טאפ מיי, אלג לוג וועט דלג דער ארויסלאז. נעמט מיה אויה מיט זיה קייג קיעור,— האט זי צרגעגעבג, ווענדנדלק זלה

צר מיד.

217

— מיט פארגעניגנ,~ האב איב געזאגט. איב האב פרפשטעב- לעב פארשטאנעג אירע ררערטער, אוג סטעפאג אסיפארריטש האט זי איפערגעציילעמט מיט א גרויסנ ציילעמ. זי האט דערופ א שמייכל געטאג אונ אימ געייצעט, ער זאל זיפ אלייג איבערציי-

לעמעג, רראס ער האט אריסגעפילט. — אוב איצט, וואס וועט איר באפרילג ? — האט ער געפרעגט,

אויסציענדיק די העבט איבער די הריזג־געט. — איצט גארגישט, אוב מארגג גרייטג די בריטשקע אוב די פערד, אוב איפערמארגג רועל איפ אררעקפארג קייב קיעור. אט דאס איז אייב איגקררצג,- האט זי צרגעגעבג ארב א קנאק געטאג מיט

די פינגער. אזריאררמ האב איפ, לריטג רוילג פרג סאפיע סאמרילאררגע, אפגעלייגט מילג רייזע א£ איפערמארגג. גאפדעמ האב איפ ארב די קררנאטארוסקיס געררובטשג די אלטע לייט א גרטע נאפט ארב מיר

זייגעג אררעקגעפארג צר זיפ אהיימ. דער צררייטער טאג איז אררעק איג קלריבג זיה אע ררעג ארייג, איג געבג אגרריתרגגעג טראפימעג, רולאזרי מע דארפ זיב באגייג מיט פרעמדע מעגטשג. אינאורנט פיג איב געררעג בא מייגע אלטע פרייבט, פיהאב זיפ דעררררסט, ררלאזרי ארג ררעג פינקטלעה ררעלג מיר זיפ לאזג איג ררעג. מע האט פאשלאסג ארריספארג פרג דער ד.יימ איגדערפרי, קעדיי צר מיטיקג איג באסלערר ארג אפ באגאפט אגקרמעג קייג פאטאק. ירעב מיד האפג פאשלאסג אט דעמ רריכד

טיקג פרגקט, האפ איפ זיפ צעשיידט מיט די אלטע לניט. באם אררגטברריט האב איפ די קררגאטאררסקיס געמאלדג ררעגג ארגדזער פעסטג פאשלרס. טייב העלדג האט לאגגזאמ, ררייב ארג הארציק א קרק געטאג אפ מיד, ארג דער באלעבאס האט געהייסג

דערלאגגעג א פלאש שאמפאגיער אפ געזעגעגיש. די זרג האט נאפ געררט היגטער דעט האריזאגט, ארן מיד

זיינעג שויג געוועג אפ די פיס. פראכאר האט זיב געפארעט לענג דעד בריטשקע אוג לעבג די פערד; דעד העלד מיינער צוזאמעג־ לעבג טשעמאדאג אוג קוישלעט מיט פירעזשקעט מיט טראטימעג - אוג נאט אזא גוטט, אוג איה האב גארנישט ניט געטאג. א? אלצ איז געוועג פאדטיק אוג פראטאר איז פייערלעה ארופ אפ די קאזלעט, ביג איה אדויט איג ד״ויפ, זיה איבעדגעציילעמט, אוג די פראצעטיע האט זיב אנגעהויבג דירג. נאט דעד בדיטשקע איז נאטגעגאנגעג טראכיט מיט טייב שטעקג אוג מיטג פארטפעל איג דעד האנט, נאט טראטיטעג זי_ינענ מיד מיטג העלד טיינעט״גע״ גאנגעג געארעמט. איג אזא ארדענתג זייגעג מיד דודה דעט הויפ את א טייל פוג דעד טאפאל־אלייע; דא איז די ארדענונג פוג גייג צעשטעדט געוואדג דודט דעמ פלוצעמדיקג קומעג פוג מייג שיינער העלעגע. ווי א העלע זוג האט זי זיט פאר אונדז באוויזג אוב באלויטטג אונדזער טונקעלע פראצעטיע. אבער אט די העלע שייג איז את אייג אויגנבליק פארשוותדג געווארג: זי האט טרויעריק אראפגעלאזט איר שייג קעפל אפ דער ברוטט אוג שווניגנדיק גענומעג גייג צווישג מיר את איר ברודער, את וועג די בריטשקע איז ארויט פת דער אלייע, גענומעג רעטטט את פארשווונדג הינטער די ביימער, האט זי זיט אפגעשטעלט, אפגיט א האפ געטאג טית האנט אוג זי צוגעטראגג צו אירע ליפג. איה האב ניט באוויזג זיט ארומקוקג, אוג זי האט זיט שויג געטראגג, לייטטער ווי א גאזעל, איבער דעד אלייע צום הוידצו. איט האב א קוק געטאג אפ מית שמייטלענדיקג באגלייטער את ניט גע־

וווטט, וואט צו זאגג דערופ. — זי וועט קומעג זיט געזעגעגעג מיט אי!ט, טאפיע טאמוי־־ לאוונע,— האט ער פאשעט א זאג געטאג, אוג מיד זיתעג שווייגג-

דיק אוועק נאט דער בריטשקע• הינטער דעמ דארפ איו צו אונדזער פראצעטיע צוגעשטאנעג

219

מית אלטער באקאנטער, דער אלטער צארענע־היטער. אוב וועג מיד האנג זיה ארי!נגעזעצט איג בריטשקע, האט ויה פראכאר

געזעגנט מיט זית כאווער את אימ געזאגט: — איז זע מאב עס!

— גוט!— האט יענער געענטפערד, את אונדזער בריטשקע האט זיכ גענומעג קייקלעג אינערג וועג. א שטילקייט האט גע־*

הערשט איבער אונדז ביזג סאמע כוטער. אפג כוטער האבג טעלעמאג ארג באווקידא זיב געייסעקט ארומ זייער טייווע, ד. ה. לעבג דער בריטשקע אדער, ריכטיקעי געזאגט, ארומ דעמ פארמאכטג פורגאג. די וויתזפענעמדיקע פא־ ראסקע האט פרג שטוב ארויסגעטיאגג ווארעטשיקלעב, זעקעלעה, קוישעלעב ארג דאס אלצ איבערגעגעבג מטעפאג אסיפאוויטשנ, אוג ער האט אופמערקזאמ באטראכט יעדע דערלאגגטע זאה, פארזיכד טיק זי איבערגעגעבג סאפיע סאמוילאותעג, יענע האט עס אויב

באטראכט, דערגאכ שויג אוועקגעלייגט אפג ארט. . — גאט העלפ!— האב איב געזאגט, צוגייענדיקג צו דעד

בריטשקע. — גוט מארגג!— האט מיד געענטפערט סטעפאג אסיפאוויטש

מיט א שמייכל. איג דעד זעלבער צי!ט האט מעג פוג שטוב ארויסגעטראגג קישגס אוג גרויסע פערענעס, ־ אוג וועג אט דאס גוטס איז אויב אריינגעשטופט געווארג איג דעד טייווע, האט סטעפאג אסיפא- וויטש אראפגעגומעג זי!ג ווי! ט היטל, זיב איבערגעציילעמט את

געזאגט: א דאגק דיר, גאט! — אוג דעמ טעפיב האט מענ, ליביגקער, פארגעסג,— האט

געזאגט סאפיע מאמוילאוונע, ארויסקוקנדיק פוב פורגאג. מע האט ארויסגעטראגג דעמ טעפיב.

— איצטער אלצ, ליבינקע?—האט געזאגט סטעפאג אסיפאוויטש.

220

- אלצ! — האט געענטפערט םאפיע סאמרילאותע. — י — נאכאמאל אדאנק דיר, גאט! את...— דער אלטער האט נאט עפעס געוואלט זאגג, אבער ער האט ניט באוויזג: את דעד זעלבער צייט זיינעג צר אלנדז צרגעגאנגעג די קררנאטארוסקיס.

זייעד עקיפאזש האבג זיי געלאזט הינטערג טריער. נאט געמייגזאמע באגריטתגעג אוב קושג האט דעד גאנצער קאמיטעט באטראכט די טייווע. נאט דעמ באפדידיקנדיקג באקרק האט די באלעבאסטע פארגעלייגט קאווע ארג א לגיכטעקג פריש־ טיק, רואם איז באשטאנעג פרג א געפרעגלטער אינדיטשקע, א טרצ ירנגע אריפעלעט ארב פארשיית גדינס. באם פרישטיק האט סטעפאג אסיפאוויטש געבעטג דעמ העלד מי_עעמ ארב זיע פרא־ פעסאר ונע זיינע באשטענדיקע געסט, ביז ס׳וועט קומעב די יונגע באלעבאטטע. אויה סאפיע סאמוילאוונע האט זיט געוועג־ דעט צו זיי מיט א ביטע, זיי זאלג אפהיטג איר אלטג די!טש, אוג דער ווייספענעמדיקער פאראטקע האט זי אנגעזאגט, זי זאל זעג, אז די געטט זאלג אג איר דא ניט הרנגערג, ווניל אגדערש ולעט זי איר פוג קדערו ברענגעג א פייג, ארג נישט קייג מאטאנע.ט זי צוגעגעבג, אג־ א ה ״ ז י — דר ווייסט דאה, וואט ער א ווייזנדיק אפ טטעפאג אטיפאוויטשנ,~־ פרג זי!נעטררעגנ זאל דער וו אלפ אפילע גראז עסג, אימ איז אלצייגם. דו גיב אימ נאד פלייש, את אנדערע זאלג אפילע פוג הונגער שטארבג, ער וועט וועגג אגדערע אפילע קייג טראטט ניט טאג. איט האב אימ שוע,— האט זי געזאגט, ווענדנדיק זיה צו די געטט,— צוגעווויגט אביטל צו פיש, אוג פריער האט ער ניט געוווטט ניט פת קייג מיטוואה אוג ניט פוג קייג פדי!טיק: אג עמעסער טאט...— אוג אפ אט דעמ ״טאט׳, האט זי זיפ אפגעשטעלט את ווייט א קרק געט*.ג אפ איר שמייכלענדיקג טעלעמאג, ווי זי וואלט געבעטג

אנטשולדיקונג פאר אזא ניט-קריסטלעכע פאדגלייכונג!

221

גאה דעד קאודע אדג אזויגערופענעט לייפטג פרישטיק האפג מיו אפגעזאגט א טפילע, אפ א מינוט זיפ צוגעזעצט לויטג אגגעגוטענעט טינהעג, נאפאטאל אפגעזאגט א טפילע אוג אוועק יעדער אפ זיע ארט. די קורנאטאווטקיט האפג ארויטגעזאגט זייער רוילג אונדז פאגלייטג פיז שעגדעריווקע, וואט האט טיפ זייער געפרייט. קורנאטאווטקי, ווי אב עטעטער קאוואלעריטט, איז אוועקגעפארנ רייטנדיק. איפ האפ פארנומעב דיג ארט איג

פריטשקע לעפג דעד שיינער העלענע. פיזג טאמע ארט פרג צעשיידג זיפ האט די שייגע העלענע גארנישט ניט געזאגט. איפ האפ אויפ געשוויגג. מיד זיינעג זייער עגלעפ געוועג אפ פאטנ־קאלע, וואט פאדג צו דעד כופע לויטנ

ודילג פוג זייערע עלטערג. עגדלעפ איז געקרמענ די טצענע פדג שיידונג. טייג העלדג האט שווי!גגדיק טיד א דדיק געטאנ די האנט ארג קריט ארדיט־ געדעדט: א דאנק אייפ פאדג פרודער. דעד ראטטיטטער איז גישט אראפגעקראכג פונעם פערד, ער האט מיד אויפ א דדיק געטאג די האנט אוג געדאגקט פאר עפעט א טויווע. טטעפאג אטיפאוויטש האט טיר די האגט געדריקט אוג געפעטג ד״יטג זייג

גוטע אלטע דייטשקע. אוג אפ דעט האפג מיד זיפ צעשיידט.

X ^

דעד העלד טיינער איז נישט אזוי פאשעט, ווי איפ האפ זיפ פארגעשטעלט. ער האט פארשטאגעג, אז דאט נעכטיקג איג פא־ טאק, וואט טיר האפג זיפ פארגענוטעג, וועט ניט קעגעג פארקו־ טעג איפער דעט אזויגערופענעט לייפטג פרישטיק אוג פיפלאל איפער דעט צעשיידג זיכ. נעטענדיק איג אפט דאט אלצ, האט ער אוטפאטערקט אונדז איפערגעיאגט, נישט אפגעשטעלט זיפאיג

שענדעריווקע, זיכ געלאזט ווייטער קית באסלעוו מי&ג געדאנל!, וואס האט געקענט מאפנ ערע אוועלפג ניט איז לעמפערט, מיטב געדאנק צוגרייטנ א קווארטיר פאר סאפיע סאמוילאווגעג. ווי געפעלט אי!כ אט דעד מאטראס! די זוג האט זיפ שוינ אראפגע־־ לאזט הינטערנ האריזאנט, ורעב ער מיט זיע פראפעסאר האבג אתדז באגעגגט אפ יענער זייט דאס את אונדז באגלייט אינ דעד צוגעגרייטער קווארטיר. סאפיע סאמויל^ווגע איז ביז טרערנ גערירט געוועג פת אט דער אומדערווארטער פריתטשאפט. דעד העלד מיינער איז איג די אויגג פוג סאפיע סאמוילאוונעג שטעג־ דיק געוועג אג אויסערגעוויינלעכער מענטש, את איצטער איז ער געווארג אויה א מענטש א וועלטלעכער: את די אויגג פוג א פרוי איז דאס די העכסטע שטופע פוג אלערליי אופטועג. אלצ איז גוט געוועג. אבער ס׳ האט זיה געטראפג אט וואס: ווי נאר סאפיע סאמוילאוונע האט זיפ באוויזג אפ דער גאס לעבג דער קוואר־ טיר, האט זי ארומגערינגלט א געדיכטער אוילעמ מעקלערס אוג האט זי קימאט אפ די הענט אריתגעטדאגג איג צימער. זי האט זיפ, נעבעכ, אווי פארלוירג פוג אט דעד צופעליקייט, אז זי האט קייג ווארט ניט געקענט אויטריידג אוג אלצ זיפ אפ״ געפאפעט מיט דעמ נאזטיכל פו נ זיי, ווי פרג פליגג. אבער אט דאס באשיידענע מיטל האט ניט געהאלפג: זיי האבג אפילע ניט געטראפט זי לאזג צורו. האט זי דאג א פאפ געטאג מיט ביידע הענט איר שטארק גרויסג רידיקול אוג גענומעג זיפ דורכד לייגג א וועג צוריק צו איר טייווע. איב האב זיב אריתגעמישט את מיט דעד הילפ פרג דעמ סעוואסטאפאלער העלר האב איפ צעטריבנ דעמ אוילעמ אוג איתגערעדט סאפיע סאמוילאוונע, זי זאל זיפ אומקערג איג צימער, אוג אפג פאל פוג א פלוצעמ״ דיקג אנפאל האב איט אוועקגעשטעלט בא דער טיר דעמ בראוו נ

טראפימ.

223

אפנ צווייטג איגדעדפרי, נאפדעט ווי מיד האבג צוזאמעג א$ד געטדוגקעב טיי, האפ איכ זיב שויג אינגאנצג געזעגגט מיט מליג האיציקג העלד אוב טיט מי!נ געוועזעגעמ מיטהעלפער אוב טדייעג

דינער. פוב באטלעוו דורכ ראטאווע אוב פאטאק זללנעג מיד אטב צווייטג טאג בעשאלעט געקומעג קייג טדיפאליע, אוג פוב טדיפא- ליע אוב אינערג דניעפער זיינעג מיד טיט א געדיכטג וואלד גע־- קומעג אפג צווייטג טאג קייג קיעוו, אוג אויב בעשאלעט. טע האט געקענט דעט דאזיקג וועג טאכג איג דרי! טעג, נאד טיף, אלט גוטע באלעבאטיט, האבג מיד געזשאלעוועט די פעיד, אוג ווי טענטשג, וואט זי!גענ ניט גלי!פגילטיק צו די שייגקי!טג פוב דעד נאטוד, האבג מיד זיב אפגעשטעלט אגפאסעג די פעדד לעבג א טי!כל אדעד אפ א בדייטעד לאנקע לעבג דניעפעד, וואט האט זיב ווי ניט אוטיטטג אדי!גגעשגיטנ איג געדיכטג וואלד. אוג ביז טאפיע טאטוילאוונע טיט פדאכאדג האבג זיב געפארעט טיטג קאווע־־טשיעיק, האב איב געטאלט א טאטגע אדער א בעדעזע, אוג די פעדד האבג פאדטדאכטערהייט געשטשיפעט דאט גדאז אוג געפאכט טיט די וויידלעג. טיט אייג וואדט, טיד האבג גע־־ טאכט א די!זע, ווי ט׳דאדפג טאג אלע לי!טישע מענטשג אפג לעצטג אדט, ווו מיד האבג געכאטעט די פערד, האב איב אנגע- מאלט א גדופע סאטנעט אוג צוליבג טאטשטאב וועגנ־־־׳א פערד, וואט פאטעט זיפ. טאפיע טאמוילאוונע האט געקאכט קאווע ארג צופעליק האט זי עפעט מיט פדאכאדג פאדפידט א שמועט וועגג דעד פאגע דאדאטע אוג וועגנ דעט אלטג קורנאטאווטקיג. איכ האב אגגעשטעלט די אויעדג, ארג דעט בלי!עד האב איכ טטאמ אזוי געהאלטג איג דעד האנט, אוג איג מעשעכ פוג אייג האלבעד שא האב איפ זיפ דעדוווטט די גאנצע מלעטע געשיפטע פוג אלטג באלטי!וועניק אוג די דידנדיקע טדויעדיקע געשיפטע פוג דעד

224

אוטגליקלעכער פאנע דאראטע, א געשיכטע וואס איו צוט בא׳* דויערג, א גאנצ געוויעלעכע אפילע איג אוגדזער צייט.

כ נאפ דערציילג טיינע געדולדיקע בא א געלעגגהי!ט וועל אי לייענער אט די טיפ טרויעריקע את באלערגדיקע געשיכטע, אתל איט זי דערציילג מיט פרא־ ת אויב ס׳וועט זיב טיר איתגעבג, ו כארס ווערטער. אוג איצטער וועל איט דערציילג רועגב סאפיע

סאטוילאותעט זית אינ קלעוו. טית קווארטיר את קיעוו איז געוועג פונקט אנטקעגב דעט אתסטיטוט. גיט אפ קרעשטשאטיק, נאד אפג בארג. איט האב פארגעלייגט סאפיע סאטוילאותעג זיט באזעצג איג טית קווארטיר, את אלייג האב איט זיט צי!טווי!ליק באזעצט איג טראקטיר, אבער ניט בא די וואסערב, נאר אפ קרעשטשאטיק, איג הויז פוג ארכי־ טעקטאר בערעטי. אינ דעט זעלבג טאג האב איט טיט דעד הילפ פת גוטע טענטשנ צוגעשטעלט טי!ג באגלייטערג א רייגע, בא־ שיידענע את פלתקע דינסט מאריגע, וואט האט איר את־ גאנצג פארביטג די ווי!ספעגעטדיקע פאראסקע. אז מיד האבנ אלצ אי!נגעארדנט, ווי ס׳באדארפ צו זית, האבב מיד זיכ געהאלטב אג אייצע, צי זאלג מיד באזוכנ מאשעב את אינסטיטוט, אדער אפ־ ווארטג די עקזאמעגעס או ג שויג קוטענ גלי! פ אפג אקט. ווי א קלוגע אוב צארטע מאמע, האט זי זיפ אפגעזאגט פת דער פרייד א קוש טאג איר איינ״אוג איינציק קינד פארנ עקזאמענ, קעדיי ניט צעשטרי!טנ עט את ניט שטערג דעט אינעט טאג פונעמ אויספרווו. ווארטנדיק אפ אט דעמ גליקלעטנ טאג, האב איט דערווייל פארווי!לט טית גאסט, טיט וואט כ׳האב נאד געקענט אונ רויאזרי כיהאב געקענט: זי טעטאבעד געוועג טיט שפאצירנ את די קלויסטערם אונ טאנאסטירנ, צוויי טאל געפירט זי קייג קינ־גרוסט, כ׳האב זי שות אפילע אנגעהויבג באקעגענ טיט די געהייטגיסג פוג קיעוועד אלטעדטיטער, את פלוצעט האט זיפ צעטראגנ א

15—׳141

ק^אנג וועגב ארויטלאדאקט אוג בא^ אע איגטטיטוט, ווי ט׳וועלג זיב עפנטלעפ באוויחג די צוקוגפטיקע פאגטערעט אוג

לייבג. איב געדעגק נישט, איבער וואט איב האב נישט געקעגט פאגלייטג טייב גאסט אפ אט דער הויפער פייערוגג אוב זעג איר

שייגהייט טאשע איג די קריטישע מיגוטג פוב גרויטג פרווה אפג צווייטג טאג האב איכ זי שויג געזעג איג די *רעמט

פוב דעד גליקלעפער מוטער. דאט איז געוועג א יוגגע, שלאגקע, ווי א געשטרויפ פוב א טאפאל, א בייגעוודיקע, שייגע פרוגעטקע, מיט א מאטעווג פא- נעם אוב מיט גרויטע קלוגע שווארצע אויגג. איג א האלבער שא ארוט זייגעג מיר שויג געוועג היימישע טעגטשג, אוב צו דער אומבאשרי!פלעפער אגטציקוגג פוב דעד מוטער האבג מיד צוזאמעג

געזוגגעג אב אוקדאינישע ליד: אופגעגאנגעב איז דער שטערב,

ס׳האט זיה אבער ניט אויסגעשטערנט. געקומענ איז מי_ינ פרייבט פוב קריג.

ניט באוויזנ אימ אבקוקב אוב אויסצוהערב.

זי האט געהאט א גלעגצגדיקג באריטאג, וואט האט מיד איג אגהייב אויטגעזעג אביטל צו גראב פאר איר עלטער. איפ האב זי דא אפג ארט געקדוינט מיטב באוווטטג גאמעג אלבאגי. טיאיז אריבער נאפ א האלבע שא, אוג מיד האבג שויג פארגעטערט אייגט דעט צווייטג. זי האט מיד, דעט פארגעטערטג אוג פאר־ געטערער, דערציילט, פארשטייט זיפ, פעטאד, וועמעג פוב דיע מיידלעפ פארגעטערט, אוג וועמעג— גאר אייגי- ל לערער האפג א קע, אוב דעט לערער פוב מיגעראלאגיע פ., לעמאשל, האבג די מיידלעפ אגגערופג העגדלער דערפאר, וואט ער פלעג אפ דעד לעקציע קומעג טיט א קעטטעלע, אוג דעט איגטפעקטאר אי., —

226

האט זל פארענדלקט אלד קלגדערשע ווידע, - האט קית אית מיידל ניט פארגעטערט, רולי? ער האט קעצישע אויגג.

אז טלר האבנ זיט אפגעטולדעט וועגב דל וולטטיקטטע אינלא־־ נלם, האב אלט אלד, אולט בעטאד, דערצלילט דל געשלטטע וועגג

זל!ג צולבערדלקער שוועטטער. זל האט אופטערקזאט אולטגעהערט מניב דערצלללונג, אוב וואט מהאב נלשט דערווארט פרג אלד עלטער, זי האט דערנאט זלט שטארק פארטראטט. אלט האב זלט אולט פארטראטט. אלט האב געקוקט אפ איר את בא זיט געפרעגט, צי פארפאטט זי גלט אלצטער א פאעטע אפ אט דער הויכער טעטע, ווי איה האב עט פארפאטט. את פארוואט דענ נישט? איר אומשולדיקער געשאטע איז עט

צוטרלטלעכער, איידער א פראפעטיאנעלב פאעט. — טארא וותדערבארער, סארא ארנטלעטער ברודער!־־־־ האט זי א זאג געטאנ אוב האט קולט איתגעהאלטג די טרערג.— מא- מע!— האט זל געזאגט צו דעד מוטעד — את ורעב וועלג מלר

אהללמ פאת? — וועג טלר וועלג אפפאטטג, מלת ד,ארצ, דאב וועלנ מלר אהייט פאת, — האט געענטפערט טאפלע טאטוללאותע את געקושטה — וואט בלטטו עט אזול אוטעטלק, מלת פיי- ת אלד פארטראטט ק געלע, פלשעלע מלתם רויטפעדערדלקס ? דו בענקטט נאטג טאטג ?

בענק נישט, נעשאמע מייגע, גיט, גיט וועטטו אלט שריג זעג. אפ אט די צארטע ווערטער פת דעד טוטער האט זי פאר־

טראטטערהייט א זיפצ געטאג. — וואט האט איר טיט איר געטאנ ? — האט טיט געפרעגט

טאפיע טאטוילאותע. — זיי האבג טיר דערציילט די געשיטטע וועגג מאטראס.

— וועגנ אונדזער שאכג? וועגב אטיפ פיאדאראוויטשג ? — האט איבערגעדיטב טאפיע טאמוילאוונע, אוג זי האט באגי!טטערט

227

איבערג^פאזערט טייב דערציילוגג טיט א1א הארציקער, שלעעף שפראפ, אז איב האב זי געהערט, אזויווי כ׳וואלט קייגמאל ניט געהערטוועגג דעט געשעענעט. זי האט אינ טייג העלד געפונעג אזויפיל ראמאנטישע שיתקייטג, וועגג וועלכע איב האב קייג אנונג ניט געהאט. לעטאשל, מיר איז אינ קאפ ניט אייגגעפאלג, אז דעד העלד טייגעד לאג אזוי גוט ריידנ,אונ לריט סאפיע סאמוילאוונעט ווערטער איז ער אנ עמעסער זלאטאוסט, האט א גאלדעגעט לאשג. די דערציילונג רועגב פארגעטערטנ מאטראט אע ררעגג זיע שוועטטער האט זיב איבערגעכאזערט יעדג טאג טיט גייע ווא־ רלאציעט. איה האב אנגעהויבג מוירע האבנ, אז דער העלד מי1־ נער זאל פרג אט די אפטע איבערכאזערונגעג ניט געמייג ווערג איג דער פאנטאזיע פת זי!נ הייטער פארערערג. אבער מייג מרי־ רע איז געוועג אומזיטט. את דער לעצטער נאפט פארג אוועק־ פארג פת קיעור האט זי איט שות את פא לעט געזעג א שיינעט,

א צויבערהאפטג. מי_לנע ,שייגע פדיינדנם האבג אפגעדיגט א גאטדינטט דעו גרויטער ליידגדער ווארווארע את אע אייגעמ א שיעעט פריטארגג זיפ פארפשארט איג זייער טייווע אוב זיפ געלאזט אד,ייט. איה האב זיי באגלייט ביז צו דעט ארט, ווו פיהאפ געטאלט די אלטע סאסגעט אוג ווו פיהאב געהערט פוב פראפארג די רירנדי־ קע געשיפטע וועגג דער פאנע דאראטע את וועגג דעט אלטג זינדיקג קורנאטאווטקיג. באט געזעגענעג זיפ האט טאפיע טאטוי־־ לאוונע טיפ געפעטג, איפ זאל איג קלעוו פאר איר טאשענקעג צוזופג א פארטעפיאגא אוג ביז וויגטער די פיאנע איבערשיקג אפג פוטער. איה האב עט באוויזג אויטפילג את זייער געלוגגעג. איג קלעוו האט זיפ מיד ניט געוואלט בלניבג. איה האפ זיפ אויטגעייצעט טיט פראפאדג, ארג אינ א שיינעט פרימארגג

האב איפ צוזאטעג טיט פראפארג פארלאזט די שטאט.

228

אריסגעצייכנט איו די לאגע פרג א מענטשג, וו אס הענגט ניט אפ פת קיינעמ. דו פאדסט ויכ, ורוהיג דו ווילסט איג דית בריטש״ קע, אפ דיינע אייגענע פערד, דו שטעלסט זיב אפ, ווו דו ווילסט, דו מאלסט דיר אג, וואס דיר געפעלט, אונ פארסט דיר ררייטער. א צריבערדיקע לאגע! את וויפל איו פאראנ אועלכע ניט אפהעג־ גיקע גליקלעפע מענטשג אפ דער וועלט, וואס ווייסנ אפילע ניט וועגג זייער ארמאפהענגיקייט. ארעמע, געבעכדיקע קנעכט פרג וייערע שמאלינקע ליידנשאפטלעפע אונ איידל פארטראפטע נויטנ! איכ האב אויסגעמאסטנ את דער ברייט את את דער לענג גאנצ וואלינ אינ פאדאליע, איג ושיטאמיר האב איה אפגעררארט די הארבסטיקע בלאטע אוג האב ויה בעשאלעמ אומגעקערט

קית קיעוו. פת ושיטאמיר האב איב סטעפאנ אסיפאוויטשג אוועקגעשיקט א פעקל גארטנ־את סאד־ווימעג, וואס איה האב צתויפגעקליבנ בא די וואלינער את פאדאליער אגראנאמענ, אונ פאר די יונגע פריתט מיתע האב איה געשיקט א העפטל אוקראלנישע לידער, וועלכע איב האב אופגעשריבנ בא די וואלינער אונ פאדאליער איתוווי־ נער. את נאה מי!נ קומענ קיינ ק?עוו איג א רואה צוויי ארומ האב איה פרג סטעפאנ אסיפאוויטשנ באקומענ א בריוו מיט אוא את״

האלט: ״ליבער את אומפארגעסלעפער לאנדסמאנ!

פרלער פאר אלצ ווונדערט ויכ נישט, וואס איפ רופ אי!פ אנ לאנדסמאג. ביו אהער ביג איה אליינ ויכער געררעג, או איכ בת אנ עמעסער די״יטש, אונ ס׳האט ויה אויסגעלאוט, או איה ביג פונקט אוא די_יטש, ווי איר, ד. ה. אנ עמעסער אוקראינער. את ווייסט איר וועמענ איה דארפ דאנקענ פאר אט דער דערפינדוגג ? פריער פאר אלצ אי!כ, ד.ה. אי!ער פארטעפיאנא את דעמ העפטל אוקראלנישע לידער, דערנאה מייג מאשעו ארג אייעד פריינדג דער קומאטאררסקע את אויב

229

כ ורעל אייה, אלצ דער־ טייב אלטער. אנער איע מעוט געדולד אי ציילב לויט א סיידער. פוב דעמ ערשטג וויזיט האט זיב מנע מאשע אייגגעליפט איב אייעד פרייבדב ניז פארגעטערוגג, ווי זי האט זיפ אליע אויטגעדריקט. איכ אוב טאגיטשקע האפג זיכ זיי־־ ער געפרייט אינער זייער דערגעעגטערוגג. טיגייט אריפער א וואפ, צוויי, אוב די בייע פרייבט צעשיידג זיפ גישט, ווי קאטטאר אוב פאלוקם. אפער מיר האפב פאמערקט, פרלער טאביטשקע, דעד־ נאפ איפ, אז די ביט צעשיידבארע פרייבט לייעבעב פעטאד פוב אובדז עפעט א פיפל. דאט איז אונדז ביט געפעלב. איפ האפ אבגע־ הויפב אופמערקזאמער באפשפירב באפ דער אופירובג פוב די פרייבט, אוב איב אייבעמ א פרימארגב האפ איפ אבגעטראפב אט די פרייבדבט, וואט זייבעב געזעטב אונטער א ליבדבבוימ. — וואט פאר א פיכל האטטו עם פאהאלטב איב קעשעבע?—פדעג איפ מייגע. — כ׳וועל ביט וויתנ,־־־זאגט זי. אוב די פדיינדב אייערע איז שטארק רויט געווארג. איפ האפ לעפג מיינעד געמאפט א קובציקב דריי אוב ארויטגעפאפט דאם פיפל פוג קעשענע. שטעלט זיפ פאר מייג פאר־ ווונדערונג! אנשטאט א געמייבעמ ראמאב איז פא מיד איב האגט געוועג א דניטשישע גראמאטיק.- גארעלעפ! — זאג איפ זיי—פאר־ וואט־זשע פאהאלט איר זיפ מיט אט דעמ גוטס ? — ד״עלעגע,-זאגט מייג מאשע,— האט געוואלט איים א טיורפריז מאפג. אוב מיטאמאל מיט אייה א רעד טאג אפ דייטש, — ווי געפעלג אייכ די דאזיקע שטיפערגט! דערגאפ האט זיפ מייגע מיד אופגעהאגגעג אפב האלדז אוג פעט מיכ, איפ זאל אויסלערגעג העלעגעג דייטש אוב זי וועט זי אויסלערגעג פראגצויזיש. איה האפ, פארשטייט זיב, זיפ גערג געגומעג פאר אט דער הייליקער ארפעט, אוג גאפ־ מער גערב דערפאר, וואט איפ, אלטער באר, האפ זיפ פארגע- שטעלט, אז איפ פע ארומגעריבגלט פוב דניטשקעט מיט שילערג איג דער האגט. אוג טארא וווגדערפארע פיילקייטג פארמאגט

230

אי!ערע פדיינדג! די פארטעפיאגא האט קאליע געמאטט די גאנצע זאב, ד. ה. נישט אלצ, דעד די!טש אוב דעד פראנצויז גייט זיב לויט זייער סיידער, אבער איה האב זיב שטארק באגארישט. אג־ שטאט צר לייענעג שילערג אוב געטעג, זיגג איה אוקראינישע לי- דעד אונטער דעמ אקאמפאנימענט פונ פארטעפיאנא אוב טופע נאפ צו מיט די פיס. אט וואס פו נ מיד האבג געמאטט אייערע אוקראיגערנם! איכ האב געפרוווט באהאלטב דעמ שליסל פרג אינסטרומענט אונ פארגעבג גרריסע לעקציעס - סיהאט גארנישט ניט געהאלפג. איג א האלבער שא ארומ איז די לעקציע געמאכט געוועג, ארב לויטנ אפמאט מוז דעד אינמטרומענט געעפנט ווערנ. אט סארא אומשטאנדנ! את דעמ ראטמיסטער קורנאטאווסקינ וואלט איר איצטער ניט דערקעגט. אנ עמעס שעפעלע. ער שרי_יבט אויס פרג פעטערבורג א ראיאל פאר זייג געליבטער העלענע. את איר שיקט מיד צו נאט א העפטל אוקראתישע לידער את אויב ס׳איז מעגלעכ מיט נאטנ. אפ יאנטעוו ודעלב צו אונדז קומענ צו גאסט דער העלד אייערער את זליב געלערנטער פראפעסאר. קומט איר אויב מיט פראכארנ, אונ דערווייל קושג אי!כ אייערע

אוקראלנערנס את מיינע צוקונפטיקע דייטשקעס אוג אויה איה. זי!ט געזונט. איב דאנק אי!פ פארנ פעקל פונ זשיטאמיר.

פ. ס. די פאנע דאראטע־-צומ באדויערנ! זי האט ניט אויסגע־ האלטנ, נעבעב, זי איז אינגאנצנ דול געווארב. את, גאטעניו, ווי נעבעכדיק זי איז! איב האב אפ מייג לעבג ניט געזעג אזא נע- בעכדיקג סוביעקט. איר דולקייט איז א שטילע, א רווקע אוג דערפאר טאקע טרויעריקער אוג האפענוגגלאזער. אט דער סאמ איז נאב איג די יתגע יארג ארי!נ את איר צארטג ארגאניזמ, איג איר באשיידענער אומשולדיקער נעשאמע. אוג גאט ווייס, וועג ס^ויעט א סאפ נעמעג צו אט דעמ ביטעדג לעבג אירג. זי

231

קעג נאפ אפלעבג נאפ עטלעפע יארג: את דער געשיהטע פוג נערוונ־קראנקייטג זיתעג אזוינע ביישפילג ניט זעלטג. וואס האט באדארפט דיג אט דער מענטש, וואס האט באשלאסג צו פאר־ פעסטג די דאזיקע נעשאמע אינ דער זעלנער צייט, ורעב זי האט נארוואס אנגעהויבג צו פאנעמענ די שיינקייט את דעמ צויפער

פוב לעפנו א שרעקלעכער אומבאשטראפטער פארברעפג! אבער איה האב זיפ פארעדט מיט אייפ. די קינדער ד.אבנ געענדיקט דאס פארגעפענע אוב פאדערג דעמ שליסל פת דעמ אינסטרומענט. פ׳וועל גית! פארגעסט נישט אי_לער אלטנ לאגדס־ מאנ את מיתע צוקופנטיקע דייטשקעם. נאפאמאל זייט געזונט!״

או נ אזוי ווניטער,.. איה האב א גוטע געוווינהייט פאלד ענטפערנ אפ א בריוו, וואס איה באקומ. אונטער דער ווירקונג פוב די איבערגעלייענטע יעדלעס, וועלפע זיי זאלג ניט זייב, שרי_יבט זיפ עפעס גרינגער. דו פילסט נישט די ארבעט, דו באמערקסט נישט אט די שווערע מי, וואס איז צונויפגעבונדנ מיטג פארשפעטיקטנ ענטפער, ווו מע מוז זיפ שות אנטשולדיקנ, את אפט אויה זאגנ א לית, אונ אט דאס איז פאר מיר ערגער, ווי דער טויט. אומשולדיקסטער ליגנ זעט אויס את מיתע אויגנ, ווי א קרימענעלער פארברעפנ.

אט וויאזוי איב האב אנגעהויבנ מית בריוו: ״מית פילגעשעצטער פריתט את נייער לאנדסמאג״!

פ׳האב נישט באוויזנ אוועקצושטעלנ רעם אויסרופצייפנ, איז את צימער ארית פר אפאר את האט געזאגט, אז הי_יגט איו אזא שיינער וועטער, אז ס׳איז א פארברעפנ צו זיצנ אינדערהיימ אונ ארויסקוקנ דורפג פענצטער, את נאפמער דערפאר, אז פא אונדז

איז, דאנקענ גאט, אלצ פאראנ צומ פארנ.- ״ביסט גערעפט, פראפאר, — האב איפ אימ געזאגט אוב ־ געגומעג צוטראפטג, וווהיג גיט עס א פאר, נ^ר — טאקע

וראם ווליטער. אוב בלז סיוועט קרמענ דער גוטער געדאנק, האב איה דערווייל איבערגעלייענט פראהארנ סטעפאנ אסיפאוויטשעס בריוו, את ער האט באמערקט, אז אלצ איז זייער גוט אנגעשריבג,

נאר ררעגב איינעמ איו אינגאנצנ ניט אנגעשריבנ. — וואס פעלט דא נאה דייג מיינונג ? — האב איה בא אימ

געפרעגט. — לויט מיי נ מיינונג פעלט יא אסיפ פיאדאראוויטש את טרא־

הימ סידאראוויטש! ־- ביסט גערעהט! איה וועל אימ רועגג דעמ אנשרייבנ, אונ

דו גיי ד?$׳דווייל את גרייט אלצ צו איג וועג. פראהאר איז ארויסגעגאנגענ, את איה האב גענומענ טראהטנ, פארוואס שרייבט מיר ניט דער אלטעד די!טש וועגנ מית העלד את וועת זית לערער, ער האט נאד געזאגט, אז זיי וועלנ צו אימ קומענ אפ די יאנטעודטעג, את פונוואנענ זיי רועלב קומענ אין ניט באוווסט. מאדנע! מיתע האשארעס וואלטנ גאר קייג סאפ ניט געהאט, רדעב פראהאר קלאפט ניט אנ אינ.פענצטער את זאגט

ניט, אז ער איז גרייט פארנ אפילע אינ עק וועלט.

X^\^

לויט מית נאטור געהער איה צו דעד קאטעגאריע מענטשנ צעשטדייטע או נ וואקלדיקע. די דאזיקע, קעג מענ זאגנ, אומשול־־ דיקע כעסרוינעס מיינע האבנ מיה אפט געבראהט אינ א קאמי~ שער לאגע, אוג אמאל אפילע איג אנ אומאנגענעמער לאגע. איצט, לעמאשל, האב איה אזוי אומשולדיק געמאהט פת זיה א נאד, אז האטש אפ דער אויסשטעלונג שיק. מיר זיתעג מיט פראהארנ אוועקגעפאדב קיינ בראווארי. נו, איז גענוג! וואלטנ מיר ויה בא״ דארפט אומקערב, אנשרליבב א בריוו פרענטעלנ, אונ אלצ איז את

239

דענוגג. ניע, האט מענ פאדארפט דורפפארג אגלאוו אוג פארפארג קייג פארישעווקע פאזוכנ דעמ אלטנ פראקוראר 1עמ פאריספא- לער. שטארק נייטיק געוועג! אוג סיאיז דערווייל אייפער א כוי־־ דעש, אוג דער בריוו איז נישט אנגעשריפג. סיאיז גאכ גוט, וו אס כ׳האב זיפ געכאפט אוג אוועקגעשיקט נאטג־ביכער אוג א העפטל אוקראלנישע לידער. אנדערש וואלטג מיינע גוטע כוטעד־

לייט געקענט טראפטג, אז איפ פע שויג אפ דער וועלט ניטא. ווייניקצו זאגג — ס׳איז ניט גוט, דאס איז אינגאנצג אג יוישער! א ווונדערפארער געדאנק! אוג פונקט לויט מייג קאמפלעקציע: נישט שרייפג פיז פרילינג, אוג מיטאמאל ווי פוג הימל אראפ- פאלג. את וואס פאר א עפעקט דאם וועט זית! אוג נאם אט דעמ עפעקט וועט פונדעסטוועגג אויסקומעג זיפ אנטשולדיקג, לניגג את זיפ רויטלעב. פעסער היעל איפ איצטער אנשרייפג, זאלג זיי זיפ טראפטג, וואס זיי ודילג. אפער מי_ינ געוויסג וועט יעדנפאלס זילג רית: מע דארפ נאד אנשרייבג אזוי, אז מע זאל זעג דעמ

עמעס, נאד דעמ פאעטיזירטג עמעם. דערפאר טאקע האב איפ אנגעהויפג דעמ פריוו מיט פאלגג־

דיקג עפיגראפ: ״איב אובדזערע בעסטע יארב

מיר פליעב גיב, ווי אויגנבליק, אב מיטגעפיל, אב עמעם גליק.

מיר זיינעב יובג אוב שטאלצ אב נרעג, וויפל האזע אוב וויפל האנאר !

פאר אובדז זיב שפרייט א העל ער וועג, עם גייעב דורב די נעסטע י$רנ״.

את אנשטאט אית קופליעט האפ איכ אנגעשריפג דעמ גאנצג געדיפט, אוג איג דעמ זעלפג טאג אנגעשריבג דעמ גאנצג פריוו. דער עפעקט איז געוועג אג אויסערגעוויתלעכער. אונטער דעמ געדיפט האפ איה פארגעסג אגשרי!פנ: ב. קוראטשקיג, אוג די

234

פריתדגס מייגע האנת ניט לאנג געטראטט את מיט איתגעשלאסג אינ פאנטעאג פת די ררעלט״פאעטג. אט סאיא פאלגג סיקעגעג זיט באקרמעג פת אזא ארמשרלדיקער צעשטרייטקייט! אג א שום מיינ קענ מעג אריתפאלנ אינ דעד צאל פרג די ארזררפאטארס. איט האב זיט באנרגנט נאד דערמיט, רואם ט׳האב אפגעשיקט מייגע כר״ טער־לייט דאס דעקאבער״ביטל פרג ^0x6^^5״ פוגעם 1856 יאד, את נאט אזא אדגרמענט האבג זיי זיט איג מיד אגטוישט נאד אפ האלב. איג זייעד פארשטעלונג ביג איט אלצ געבליבנ א גדריסעד פאעט נאד דעדפאד, רואם ט׳האב זיי איבעד־

געגעבנ אט דעמ געניאלנ געדיטט. דעד ווינטעד מיט די קאנטדאקטג את אלע אנדעדע פאדגע־י־ ניגנס איז פאר מיד דודט אוטבאמעדקט. דעד ווייטעד שניי האט זיט פארשעמט פאר דעד מארטאווער זרג את איז שווארצ געררארג. די ריטשקעס האבנ זיט פריילעט א ריר געטאנ איג די בערג את אוועק צו זייער עלטער-זיידע, צומ דניעפער־־בעלאגדיד, קעדיי מעלת רועת דעמ, אז ס׳דערנעענטערט זיב דעד יאנטעוו פונ דער געטנ יארע מיט ליבע האט דעד אלטער בעלאגרוד אופגענרמעג די פלאפלענדיקע ברעקעלעט את פאנאנדערגעשפרייט זית בלויע ריזע

קימאט ביז בראווארי. ריאזאנאווס טראקטיר, ווי א קאפ פו נ א דערטרונקעגעמ, בא״ ווי!זט זיט פונ וואסער, את דער גיגאנט דער בריק, ווי א יאמי״ שער בייזווונדער, האט זיט צעצויגנ פאפערעק דעמ דניעפער אונ באררי״יזט דעמ פארררתדערטנ מענטשנ זית טרנקעלנ ררקג פרג דעמ בלישטשענדיקנ שרימ. א ררונדערבאר פרעכטיק בילד! איט זאג שריג נישט — פרילינג! דעד פרילינגדיקער רייעט אלית איז פיייק מיט ארריספירג איג פעלד נישט נאד פרג קלעור, נאד אפילע פרג פאריזש. דאס האב איט שריג דעררויזג פאראיארג מיט מית טשע-

רעפאכע״שפאציר איבער דעד ארמענדלעכער בלאטע.

235

אבער איב ביב עלטער געווארג אפ א יאר, כ׳ביג געווארג קאלטבלרטיקער צו די אויסערלעכע איתדרוקנ, את דאה איז מיר שוועד געווארג ארויסזאת דאסווארט: איכ פאר נישט!—ד. ה. ביז די בלאטע וועט זיב נישט איבערנעמעג. דאה האפ איכ געזאגט אט דאס ווארט, אוב אויפ איכ האב שריג איינמאל עפעס יא געזאגט, איז עס אלציינס, ווי אפגעדרוקט: קית שוט קויעכ איג דעד וועלט וועט טיב ניט צווינגעג ענדערג טית באשלוס, וואס איפ האב אנגענוטעג. דעייפיט קעג איפ אג באריטערי! זיפ א לויב

טאג. זיצ איפ טיט א צעקלעמט ד,ארצ אינ קיעוו, את דער זיפע־ טעד אפרעל, דער טאג פת פאספע, איז שות אט־אט, את די בלאטע, ווי אפצולאפעס, ווערט אלצ שיטערער אוג שיטערער. סיגייט אי דער היטל, אי די א - ר י •רעגג נאפ א רעגג. אלצ איז קעגג ט ערד! מיד וועלג זעג, וועד ס׳וועט גויווער זייג. אוג איפ וואלט אוואדע איבערגעשפארט אי דעט היטל, אי די ערד, אבער אט וואס סיהאט זיפ געטראפג. פונקט איג לאזאר־זונטיק פאקומט זיב א בריוו פוג טייב נייעט לאנדסמאנ, פוב פרעפטעלנ, א בריוו טיט זייער א קוריאוג איגהאלט. אוג אט דאס האט טאקע א וואקל געטאג טית ענערגישע, אדער בעסער געזאגט, טית אוקראינישע נא־ טור. אוג קעדיי אוטפארטרוילעפע לייענער זאלג ניט זאגג, אז איכ דריי זיפ אפג קארעק, איז אלס א באווית פוב טית אומשולד פרענג איה דא דעט אינהאלט פוג דעמ בריוו פו נ טייג פילגעשעצטג סטעפאג אסיפאוויטש פרעפטעלג, את זאלג זיי אלייג באשליסג, צי איה האב ריפטיק געהאנדלט איג אט דעט אוטגעווייגלעפג

פאל. ״פילגעליבטער לאנדסטאג!

״איה הייב אג דערפוג, אז איר זיינט אג עגאלסט, את א ״פארביטערטער, קאלטער עגאיטט. פאטש מייגע גוטמוטיקע דייטש־

$36

״קעס פארויהערג מיה, או איר זיינט נאף א פוילאק אוב, הייסט

״עם, איינער פרג די גרעסטע פאעטנ-קינסטלער (א גאיווע פאר- ״שטעלונג, ניט אווי ?), נאד מיה, דעמ אלטג וואראביי, וועט איר ״ניט אפנאות. ה׳האב געוענ אייערע העוורע, די גרויסע באל- ״מויפסימ! אבער ס׳גייט דא ניט אינ דעמ, נאד אט איג וואט. ״מיד אלע, אנהייבנדיק פת אייעד פריתדג העלענע, האבג מיד די ״אויגג אויסגעקוקט. מיד האבג אלצ געווארט, או איר וועט קו- ״מענ אפ יאנטעוו, את איר!... נו, זיינט איר ניט קייב עגאלסט

״נאה אט דעמ אלעמעג ? את ווי פריילעה ס׳איו בא אוגדו געוועג, ״פאשעט א ווונדער! דעמ העל ר אייערג אוג וייג בעקאוועדיקג ״פראפעסאר וואלט איר ניט דערקאגט! עלעגאנטג, ערשטסארטיקע ״עלעגאנטג! מאשע מייגע.** אבער גאט איו מיט איר! איהדארפ ״האבג א מענטשג, אוג נישט קייג שמאטע. את דער העלד אייע- ״רעד... נאד וועגג דעמ דערנאה, א שאד, וואס איר ולתט נישט ״געקומעג. נאד איר האט געפעלט צו אט דער פולער אוקראתישער ״אסאמבלייע. קומט־ושע צו פאסהע, אומבאדינגט קומט. איר וועט ״בא אונדו געפינעג גרויסע עגדערונגעג. מית מאניטשקע איו ״יונגער געווארג את שענער, איה אויה. מאשע את איר פרי!נט ״העלעגע זיתעג געווארג עמעסע דניטשקעס, אוג איה רעהג צו ״אי!ער קומעג עפענעג דניטשישע ליטערארישע אוונטג, אויב איר ״וועט נאד ניט ברענגעג קייג ני״יע אוקראתישע לידער. דעמ ראט־ ״מיסטער קורנאטאווסקת וועט איר גישט דערקענעג. א טייערער ״מענטש! אייעד קווינע רופט ער קאלטע קוקלע את איר ציהטיקג ״מאג — אייול את הוסארישג וויצמוגדיר. די פאנע דאראטע וועש ״איר איגגאגצג ניט ועג, את איר וועט ואגג: גאט צו דאגקענ — ״וי איו נישט לאנג דעריג געשטארבג. קומט צו פאות, איה׳ וועל ״אי!ה דערציילג אינטערעסאנטע זאהג פוג איר טרויערילךבאלערנדיקע ״בלאגראפיע, אוג איצטעד, קעדיי אי!ה מער פאריגטערעסירג, וועל

237

״איה אייה זאגג, אז זי איז געווענ דעמ ראטמיסטער קודנא* ״טאווסקיס אנ אייגענע מוטעה זי_יט געזונט. מיינע דייטש־

קעס אוב איה קושג אייה. ״ פ. ס.

״געפלאפלט, געפלאפלט, אוב דאס וויכטיקסטע נישט געזאגט: ״נישט געזאגט, אז קורנאטאווסקי ווערט פת א הוסאר א מענטש. ״אט האט איר א באווייז: ער צעברעכט דעמ טאטנס געבנידע, ״שפילט נישט אינ קארטג, טרינקט נישט, אונ אי_יער געוועזענעמ ״דינער טראכימעג דערציט ער אפ זייב כעזשבנ אינ דער בעלע־ ״צערקאווער גימנאזיע. ווי די סוויווע בייט דעמ מענטשנ! פוב ״פאראיארג הארבסט וווינט דעד העלד אייערער את זית גימנא־ ״זיסט־פראפעסאר אינ בעלעצערקאוו אונ לערנענ דארט. אט דעמ ארטיקל, דעמ עמעס גערעדט, האב איה באארבעט מיט דער ד״ילפ פוב אי!ער שיתעד העלענע. אבער סיאיז אלציינס, ווער סיזאל עס י ״ניט טאג, אבי גוט. את ס׳וועט זית א זינד פת אייעד זייט, אז איר וועט נישט קומענ צו אונדז אפ יאנטעוו, אפילע נאד צוליב ״דעמ, קעדיי א קוק טאג אפ אייער טראכימעג דעמ גימנאזיסט ״את אפ דעמ דרייסטנ באשיצער פונ סעוואסטאפאל את מית צוקתפטיקג...— אבער וואס איז דא פאר א סאד, אפ מית צו-

״קונפטיקנ איידעמ״ — פראכאר! פראכאר!— האב איב אויסגעשריגג את ׳בת

ארויסגעלאפג את פאדערצימער. מיטנ פסאלטיר את דעד האנט איז ארי! נ פראכאר.

— מיד פארג, קלויב זיכ! היתט פארג מיר!— האב איה אימ אפגיב געזאגט. ער האט קאלטבלוטיק א זאג געטאג: גוט! ־־

אונ איז אוועק זיב גרייטנ אינ וועג ארי!נ. ^ ־ 1859

י ק. ד א רמ א גר יי.

ק !3/1 — 1939. י י געשריבב צוט ד

50 1 1>38ק00 .011>! 50 .6ק* 2 3*11,11