کرم شناسیکرم شناسیطبقه بندی و خصوصیات کرم هاطبقه بندی و خصوصیات کرم ها

واژه کرم »ورم« به جانوران کرم مانندی اشاره واژه کرم »ورم« به جانوران کرم مانندی اشارهدارد که متعلق به سه شاخه ی زیر هستند:دارد که متعلق به سه شاخه ی زیر هستند:

11--)آنلیدا )کرمهای بندبند( آنلیدا )کرمهای بندبند 22 - -کرمهای نخی )کرمهای گرد( یا نماتوداکرمهای نخی )کرمهای گرد( یا نماتودا33 - -)که شامل دو رده که شامل دو رده کرمهای پهن )کرمهای تخت(کرمهای پهن )کرمهای تخت

است:است:11 - -)سستودا )کرمهای نواری(سستودا )کرمهای نواری22 - -)ترماتودا )کرمهای برگی شکل(ترماتودا )کرمهای برگی شکل

کرمهای نخی ـ نماتودمهاکرمهای نخی ـ نماتودمها

شامل گونه های بی شماری از کرمهای با شامل گونه های بی شماری از کرمهای با هاهانماتودنماتود زندگی آزاد و انگلی هستند.زندگی آزاد و انگلی هستند.

اشکال با زندگی آزاد در آب و خاک انتشار اشکال با زندگی آزاد در آب و خاک انتشار وسیعی دارند.وسیعی دارند.

،گونه های انگلی در گیاهان، نرم تنان، آنلیدا، گونه های انگلی در گیاهان، نرم تنان، آنلیدابندپایان و مهره داران زندگی می کنند.بندپایان و مهره داران زندگی می کنند.

میلی متر میلی متر 22طول کرمهای انگل انسان از طول کرمهای انگل انسان از )استرونژیلوئیدس استرکورالی( تا بیش از یک متر )استرونژیلوئیدس استرکورالی( تا بیش از یک متر

)دراکونکولوس مدی نن سیس( متغییر است.)دراکونکولوس مدی نن سیس( متغییر است.

دو جنس معموال از یکدیگر جدا بوده و جنس نر دو جنس معموال از یکدیگر جدا بوده و جنس نرکه کوچکتر از ماده می باشد، به طور معمول که کوچکتر از ماده می باشد، به طور معمول

انتهای خلفی خمیده ای دارد و در برخی گونه ها انتهای خلفی خمیده ای دارد و در برخی گونه ها دارای اسپیکولهای جفتگیری و یک کیسه است. دارای اسپیکولهای جفتگیری و یک کیسه است.

ریخت شناسی و فیزیولوژیریخت شناسی و فیزیولوژی

نماتودهای بالغ کرمهای استوانه ای کشیده ای نماتودهای بالغ کرمهای استوانه ای کشیده ایهستند که دارای تقارن دو طرفی می باشند.هستند که دارای تقارن دو طرفی می باشند.

انتهای قدامی کرم ممکن است مجهز به قالبانتهای قدامی کرم ممکن است مجهز به قالب،، دندان، خار و پاپیل هایی برای سایش،چسبیدن و دندان، خار و پاپیل هایی برای سایش،چسبیدن و

پاسخ های حسی باشد.پاسخ های حسی باشد.

دیواره ی محافظ بدن مرکب از دیواره ی محافظ بدن مرکب از::((11 کوتیکول خارجی، هیالینی و بدون سلولی که با ) کوتیکول خارجی، هیالینی و بدون سلولی که با )

میکروسکوپ الکترونی پیچیده نشان داده شده میکروسکوپ الکترونی پیچیده نشان داده شده استاست

( ( 22اپی تلیوم زیر کوتیکولی )اپی تلیوم زیر کوتیکولی )( ( 33یک الیه از سلول های عضالنی )یک الیه از سلول های عضالنی )

،کوتیکول دارای مشخصه های سطحی متنوع، کوتیکول دارای مشخصه های سطحی متنوع. . خار، برجستگی و یا پاپیل های حسی استخار، برجستگی و یا پاپیل های حسی است

الیه زیر کوتیکول ظریف و بینانینی به چهار طناب الیه زیر کوتیکول ظریف و بینانینی به چهار طنابطولی پشتی، شکمی و دو طناب جانبی ضخیم طولی پشتی، شکمی و دو طناب جانبی ضخیم

تقسیم شده که به طرف داخل حفره بدن برجسته تقسیم شده که به طرف داخل حفره بدن برجسته بدن را به چهار دسته بدن را به چهار دسته شده و سلول های عضالنیشده و سلول های عضالنی

تقسیم می کنند.تقسیم می کنند.

اعصاب طولی و در اغلب موارد اعصاب طولی و در اغلب موارد این طناب هااین طناب هاکانال های دفعی جانبی را در خود جای می دهند.کانال های دفعی جانبی را در خود جای می دهند.

دیواره ی بدن حفره ای را که حاوی سیستم های دیواره ی بدن حفره ای را که حاوی سیستم هایگوارشی، تولید مثل و قسمتهایی از سیستم های گوارشی، تولید مثل و قسمتهایی از سیستم های

اعصاب و دفعی است در بر می گیرد.اعصاب و دفعی است در بر می گیرد.

مجرای گوارش لوله ی ساده ای است که از دهان تا مجرای گوارش لوله ی ساده ای است که از دهان تامخرج امتداد داشته و در سطح شکمی و به فاصله مخرج امتداد داشته و در سطح شکمی و به فاصله ی کمی از انتهاب خلفی کرم به خارج راه می یابد.ی کمی از انتهاب خلفی کرم به خارج راه می یابد.

دهان معموال به وسیله ی لب ها و یا پاپیل ها احاطه دهان معموال به وسیله ی لب ها و یا پاپیل ها احاطهشده و در بعضی از گونه ها به دندان و یا صفحاتی شده و در بعضی از گونه ها به دندان و یا صفحاتی

مجهز شده است.مجهز شده است.

دهان به داخل حفره ی دهانی لوله ای و یا شیپور دهان به داخل حفره ی دهانی لوله ای و یا شیپور

مانندی باز می شود که در بعضی گونه ها به منظور مانندی باز می شود که در بعضی گونه ها به منظور مکیدن تکامل یافته است.مکیدن تکامل یافته است.

مری با گسترش کوتیکول دهانی مفروش شده و مری با گسترش کوتیکول دهانی مفروش شده ودارای دیواره ای از عضالت مخطط، مجرای مثلثی دارای دیواره ای از عضالت مخطط، مجرای مثلثی

. .و غدد مری استو غدد مری است

این عضو معموال به اتساع حباب مانندی که مجهز این عضو معموال به اتساع حباب مانندی که مجهز به یک دریچه ی قوی است ختم می شود.به یک دریچه ی قوی است ختم می شود.

روده یا روده ی وسطی لوله ی پهنی با مجرای روده یا روده ی وسطی لوله ی پهنی با مجرای

عریض است که در یک مسیر مستقیم از مری تاعریض است که در یک مسیر مستقیم از مری تارکتوم امتداد دارد.رکتوم امتداد دارد.

دیواره ی روده مرکب از یک الیه از سلول های دیواره ی روده مرکب از یک الیه از سلول هایاستوانه ای است.استوانه ای است.

در جنس ماده روده به داخل رکتوم کوچکی که با در جنس ماده روده به داخل رکتوم کوچکی که با کوتیکول مفروش شده منتهی می شود.کوتیکول مفروش شده منتهی می شود.

در جنس نر، روده به مجرای جنسی متصل شده و در جنس نر، روده به مجرای جنسی متصل شده وتشکیل کلواک مشترک را می دهد که در داخل تشکیل کلواک مشترک را می دهد که در داخل

مخرج باز می شود.مخرج باز می شود.

پاپیل ها قرار دارند که پاپیل ها قرار دارند که ججررخخ در اطراف سوراخ م در اطراف سوراخ م تعداد و الگوی آنها به شناسایی گونه ها کمک می تعداد و الگوی آنها به شناسایی گونه ها کمک می

کند.کند.

.نماتودها فاقد سیستم گردش خون هستند.نماتودها فاقد سیستم گردش خون هستند

،مایع داخل حفره ی بدن حاوی هموگلوبین، گلوکز، مایع داخل حفره ی بدن حاوی هموگلوبین، گلوکزپروتئین و ویتامین ها است و اعمال خون را به طور پروتئین و ویتامین ها است و اعمال خون را به طور

کامل انجام می دهد.کامل انجام می دهد.

سیستم اعصاب مرکب از یک حلقه با اتصال سیستم اعصاب مرکب از یک حلقه با اتصالگانگلیونهای به هم پیوسته در اطراف مری است .گانگلیونهای به هم پیوسته در اطراف مری است .

از این اتصال ، شش تنه عصبی به طرف سر و از این اتصال ، شش تنه عصبی به طرف سر ونواحی اطراف، و شش تنه که خود نیز دارای نواحی اطراف، و شش تنه که خود نیز دارای اتصالتی هستند به طرف خلف کرم می رود.اتصالتی هستند به طرف خلف کرم می رود.

کرم در لب ها، ناحیه گردنی، کرم در لب ها، ناحیه گردنی، ییاعضای حساعضای حس مخرجی و جنسی قرار دارند.مخرجی و جنسی قرار دارند.

و به صورت و به صورت مم خلفی کر خلفی کر3/13/1اعضای تولید مثل نر در اعضای تولید مثل نر در لوله ی منفرد خمیده و یاپیخ خورده ای است که به لوله ی منفرد خمیده و یاپیخ خورده ای است که به

قسمتهای مختلف بیضه، مجرای وابران، سیمنال قسمتهای مختلف بیضه، مجرای وابران، سیمنال وزیکول و مجرای جهنده اسپرم تقسیم می شود.وزیکول و مجرای جهنده اسپرم تقسیم می شود.

اسپرماتوزوئید آمیبی شکل از مجرای وابران عبور اسپرماتوزوئید آمیبی شکل از مجرای وابران عبورکرده و به سمینال وزیکول متسع می رسد و با عبور کرده و به سمینال وزیکول متسع می رسد و با عبور

جهنده ی اسپرم عضالنی به داخل کلواک جهنده ی اسپرم عضالنی به داخل کلواک از مجرا یاز مجرا یمی ریزد.می ریزد.

اجزاء کمکی جفتگیری عبارتند از یک یا دو اجزاء کمکی جفتگیری عبارتند از یک یا دواسپیکول داخل غشایی و گاهی یک گوبرناکولوم .اسپیکول داخل غشایی و گاهی یک گوبرناکولوم .

در بعضی گونه ها زواید بال مانند و یا یک کیسه در بعضی گونه ها زواید بال مانند و یا یک کیسهی جفتگیری به عنوان متصل کننده ی جنس نر به ی جفتگیری به عنوان متصل کننده ی جنس نر به

ماده عمل می کند.ماده عمل می کند.

شاخه شاخه وودستگاه تولیذ مثل ماده لوله منفرد و یا ددستگاه تولیذ مثل ماده لوله منفرد و یا د ، کیسه ذخیره ، کیسه ذخیره تتای مرکب از تخمدان، اویدوکای مرکب از تخمدان، اویدوک

منی، رحم، پراننده تخم و واژن است.منی، رحم، پراننده تخم و واژن است. توده ی تخم از تخمدان به اویدوکت رفته و درآنجا توده ی تخم از تخمدان به اویدوکت رفته و درآنجا

بارور می شود.بارور می شود.

پوسته حقیقی تخم که محصول ترشحی تخم می پوسته حقیقی تخم که محصول ترشحی تخم میشروع شروع باشد بالفاصله پس از ورود اسپرماتوزوئیدباشد بالفاصله پس از ورود اسپرماتوزوئید

به تشکیل می کند و به وسیله غشای زرده از الیه به تشکیل می کند و به وسیله غشای زرده از الیه ی داخلی تر پوسته جدا می شود.ی داخلی تر پوسته جدا می شود.

که ترشحی از دیواره ی که ترشحی از دیواره ی در رحم پوشش پروتئینیدر رحم پوشش پروتئینیرحم است به پوسته تخم اضافه شود.رحم است به پوسته تخم اضافه شود.

سیستم دفعی کرم مرکب از دو کانال جانبی است سیستم دفعی کرم مرکب از دو کانال جانبی استکه در داخل طنابهای طولی جانبی قرار دارند.که در داخل طنابهای طولی جانبی قرار دارند.

نزدیک به انتهای قدامی بدن، کانالهای جانبی به نزدیک به انتهای قدامی بدن، کانالهای جانبی بهصورت پلی به هم متصل شده و مجرای انتهای آن صورت پلی به هم متصل شده و مجرای انتهای آن

به سوراخ شکمی در ناحیه مری ختم می شود.به سوراخ شکمی در ناحیه مری ختم می شود.

نماتودها فقط دارای عضالت طولی هستند و این نماتودها فقط دارای عضالت طولی هستند و اینعضالت حرکات مشخص سینوسی آنها را تامین عضالت حرکات مشخص سینوسی آنها را تامین

می کنند.می کنند.

کرمهای بالغ در مقابل تماس، گرما، سرما و کرمهای بالغ در مقابل تماس، گرما، سرما واحتماال محرکهای شیمیایی واکنش نشان می دهند.احتماال محرکهای شیمیایی واکنش نشان می دهند.

ورود الروکرمهای قالبدار به داخل پوست را به ورود الروکرمهای قالبدار به داخل پوست را بهعنوان نمودی از جامدگرایی شناخته اند.عنوان نمودی از جامدگرایی شناخته اند.

نماتودهای روده ای موقعیت خود را به کمک نماتودهای روده ای موقعیت خود را به کمکچسبیدن دهان به مخاط )انکیلوستوما(، با قائم نگه چسبیدن دهان به مخاط )انکیلوستوما(، با قائم نگه داشتم انتهای قدامی )تریکیوریس( و با باقی ماندن داشتم انتهای قدامی )تریکیوریس( و با باقی ماندن

در چینهای مخاط و فشار بر روی آن )آسکاریس( در چینهای مخاط و فشار بر روی آن )آسکاریس( حفظ می کنند.حفظ می کنند.

روشهای کسب غذا در نماتودها را می توان به روشهای کسب غذا در نماتودها را می توان بهاقسام زیر تقسیم کرد:اقسام زیر تقسیم کرد:

( ( 11( مکیدن و خوردن خون )( مکیدن و خوردن خون )اا)نکیلوستوم)نکیلوستوم

((22 خوردن بافتهای تخریب شده و خون توسط ) خوردن بافتهای تخریب شده و خون توسط )کرمهای فرو رفته در مخاط )تریکیوریس(کرمهای فرو رفته در مخاط )تریکیوریس(

( ( 33)( تغذیه از محتویات روده )آسکاریس)( تغذیه از محتویات روده )آسکاریس

( ( 44( خوردن مواد غذایی از مایعات بدن )فیلرها( خوردن مواد غذایی از مایعات بدن )فیلرها))

روندهای متابولیک نماتودهای انگل اساسا بی روندهای متابولیک نماتودهای انگل اساسا بیهوازی است.هوازی است.

زیرا مجرای روده معموال حاوی مقادیر کم و یا زیرا مجرای روده معموال حاوی مقادیر کم و یا بدون اکسیژن آزاد است.بدون اکسیژن آزاد است.

متابولیسم هوازی نیز ممکن است دیده شود، به متابولیسم هوازی نیز ممکن است دیده شود، بههمین علت نماتودها غیر هوازی اجباری نیستند.همین علت نماتودها غیر هوازی اجباری نیستند.

بخش اصلی انرژی کرم ماده در تولید تعداد زیادی بخش اصلی انرژی کرم ماده در تولید تعداد زیادیتخم مصرف می شود.تخم مصرف می شود.

حضور کرم در بدن میزبان، رشد و توسعه ی ساز حضور کرم در بدن میزبان، رشد و توسعه ی سازو کارهای محافظتی را الزامی می سازد.و کارهای محافظتی را الزامی می سازد.

نماتودهای روده ای مانع عمل شیره های نماتودهای روده ای مانع عمل شیره هایگوارشی می شوند و کرمهای مهاجم بافتی در کار گوارشی می شوند و کرمهای مهاجم بافتی در کار

مایعات بدن اختالل ایجاد می کنند.مایعات بدن اختالل ایجاد می کنند.

محافظت در مقابل اعمال گوارشی، توسط محافظت در مقابل اعمال گوارشی، توسطکوتیکول و با تولید ضد آنزیمها صورت می گیرد. کوتیکول و با تولید ضد آنزیمها صورت می گیرد.

خشکی، رطوبت زیاده از حد و دمای زیاد رشد را خشکی، رطوبت زیاده از حد و دمای زیاد رشد رابه تاخیر انداخته و حتی باعث مرگ الرو می شوند.به تاخیر انداخته و حتی باعث مرگ الرو می شوند.

:دوره ی زندگی نماتودها متفاوت است: دوره ی زندگی نماتودها متفاوت است 44ـ ـ 1616کرم ماده ی تریشینال اسپیرالیس در طی کرم ماده ی تریشینال اسپیرالیس در طی

هفته از روده خارج می شود، انتروبیوس هفته از روده خارج می شود، انتروبیوس ماده عمر دارد، آسکاریس ماده عمر دارد، آسکاریس 11ـ ـ 22ورمیکوالریس ورمیکوالریس

ماه عمر کند. ماه عمر کند.1212لومبویکوئیدس می تواند تا لومبویکوئیدس می تواند تا

سال زنده سال زنده 1414 کرمهای قالبدار قادرند حداقل کرمهای قالبدار قادرند حداقل بمانند.بمانند.

چرخه ی زندگیچرخه ی زندگی

تکثیر در طی مراحل الروی آن چنان که در ترماتودها تکثیر در طی مراحل الروی آن چنان که در ترماتودهامعمول است، در این کرمها به ندرت اتفاق می افتدمعمول است، در این کرمها به ندرت اتفاق می افتد

در بعضی از جنسها )استرونژیلوئیدس( تکثیر در طی در بعضی از جنسها )استرونژیلوئیدس( تکثیر در طی بالغ با زندگی آزاد، که بالغ با زندگی آزاد، که ییزندگی آزاد با رشد کرمهازندگی آزاد با رشد کرمها

ایجاد یک یا چند نسل جدید می کنند، دیده می شود.ایجاد یک یا چند نسل جدید می کنند، دیده می شود.

این الروها، هم قادر به از سرگیری زندگی انگلی این الروها، هم قادر به از سرگیری زندگی انگلی خود هستند و هم می توانند دوباره به کرم بالغ با خود هستند و هم می توانند دوباره به کرم بالغ با

زندگی آزاد تبدیل شده و تسلهای بعدی را به وجود زندگی آزاد تبدیل شده و تسلهای بعدی را به وجود آورند.آورند.

)اغلب نماتودها تنها یک میزبان )میزبان قطعی( اغلب نماتودها تنها یک میزبان )میزبان قطعیدارنددارند

الورها مستقیما و یا پس از طی مرحله ی زندگی الورها مستقیما و یا پس از طی مرحله ی زندگیآزاد از میزبانی به میزبان دیگر می روند.آزاد از میزبانی به میزبان دیگر می روند.

انتقال به میزبان جدید مستلزم خوردن تخم انتقال به میزبان جدید مستلزم خوردن تخمرسیده عفونت زا یا الرو ویا ورود الرو از طریق رسیده عفونت زا یا الرو ویا ورود الرو از طریق

. .پوست و یا غشای مخاطی استپوست و یا غشای مخاطی است

برخی از گونه ها یک میزبان واسطه دارند که در برخی از گونه ها یک میزبان واسطه دارند که درآن الرو یک مرحله از رشد را طی می کند.آن الرو یک مرحله از رشد را طی می کند.

میزبان واسطه که معموال از بندپایان است انگل میزبان واسطه که معموال از بندپایان است انگلخورده شده را از طریق مجرای روده وارد بافتهای خورده شده را از طریق مجرای روده وارد بافتهای

خود می کند.خود می کند.

در تریشینال اسپیرالیس میزبانان واسط و نهایی هر در تریشینال اسپیرالیس میزبانان واسط و نهایی هر..دو یکی هستنددو یکی هستند

وقتی که محل زندگی انگل، روده باشد، تخم و وقتی که محل زندگی انگل، روده باشد، تخم والرو از طریق مدفوع خارج می شود و اگر محل الرو از طریق مدفوع خارج می شود و اگر محل زندگی آنها نقطه ی دیگری از بدن باشد راههای زندگی آنها نقطه ی دیگری از بدن باشد راههای

دیگری همچون؛ ادرار، خلط، پوست، خون، لنف یا دیگری همچون؛ ادرار، خلط، پوست، خون، لنف یا مایعات بافتی برای خروج تخم و الرو وجود دارد.مایعات بافتی برای خروج تخم و الرو وجود دارد.

نماتودها در طی رشد مراحل الروی خود، در نماتودها در طی رشد مراحل الروی خود، درداخل و یا خارج بدن میزبان، چندین پوست اندازی داخل و یا خارج بدن میزبان، چندین پوست اندازی

انجام می دهند.انجام می دهند.

تهاجم به میزبان از طریق لوله ی گوارش و یا با تهاجم به میزبان از طریق لوله ی گوارش و یا با..ددورود به پوست یا غشای مخاطی انجام می گیرورود به پوست یا غشای مخاطی انجام می گیر

در بسیاری از موارد الرو عفونت زا در داخل در بسیاری از موارد الرو عفونت زا در داخل پوسته ی تخم همراه با غذا خورده می شود.پوسته ی تخم همراه با غذا خورده می شود.

نماتودها، به جز چند استثناء در بدن انسان تکثیر نماتودها، به جز چند استثناء در بدن انسان تکثیر یینمی یابند، لذا با بسیاری از موجودات بیماریزانمی یابند، لذا با بسیاری از موجودات بیماریزا

دیگر متفاوت هستند.دیگر متفاوت هستند.

سستوداسستودا

کرمهای نواری، کرمهای انگلی متعلق به رده ی کرمهای نواری، کرمهای انگلی متعلق به رده یسستودا از شاخه ی کرمهای پهن می باشند.سستودا از شاخه ی کرمهای پهن می باشند.

کرمهای بالغ در مجرای گوارش مهره داران و الرو کرمهای بالغ در مجرای گوارش مهره داران و الروآنها در بافتهای مهره داران و بی مهره گان زندگی می آنها در بافتهای مهره داران و بی مهره گان زندگی می

کنند.کنند.

کرم بالغ، طویل و روبان مانند است و معموال در کرم بالغ، طویل و روبان مانند است و معموال درجهت پشتی ـ شکمی پهن شده و فاقد مجاری جهت پشتی ـ شکمی پهن شده و فاقد مجاری

گوارشی و عروقی می باشد.گوارشی و عروقی می باشد.

این کرمها معموال به بندها یا پروگلوتیدهایی تقسیم این کرمها معموال به بندها یا پروگلوتیدهایی تقسیمشده اند که هنگام بلوغ دارای اعضای تولید مثل شده اند که هنگام بلوغ دارای اعضای تولید مثل

هر دو جنس نر و ماده هستند.هر دو جنس نر و ماده هستند. انتهای قدامی، به یک عضو اتصال به نام انتهای قدامی، به یک عضو اتصال به نام

اسکلولکس که مجهز به بادکشها و معموال قالب اسکلولکس که مجهز به بادکشها و معموال قالب می باشد، تغییر شکل داده است.می باشد، تغییر شکل داده است.

:گونه های مهم و بیماریزا برای انسان عبارتند از:گونه های مهم و بیماریزا برای انسان عبارتند از،دیفیلوبوتریوم التوم، دیفیلوبوتریوم التوم هیمنولپیس نانا هیمنولپیس نانا تنیا ساژیناتا، تنیا سولیوم تنیا ساژیناتا، تنیا سولیوم اکینوکوکوس گرانولوزوس اکینوکوکوس گرانولوزوس .اکینو کوکوس مولتی، لوکوالریس. اکینو کوکوس مولتی، لوکوالریس

ریخت شناسیریخت شناسی

:کرم نواری بالغ شامل قسمت های زیر است:کرم نواری بالغ شامل قسمت های زیر است

( ( 11.اسکولکس که برای اتصال کرم تجهیز یافته است ).اسکولکس که برای اتصال کرم تجهیز یافته است )

( ( 22 گردن که بخش خلفی آن، ناحیه ی رشد کرم است ) گردن که بخش خلفی آن، ناحیه ی رشد کرم است )

((33 استروییال که مرکب از زنجیره ی به تدریج رشد ) استروییال که مرکب از زنجیره ی به تدریج رشد ) متغیر متغیر 40004000 تا تا 33یافته ای از بندها یا پروگلوتیدها از یافته ای از بندها یا پروگلوتیدها از

است.است.

اسکولکس کروی یا گالبی شکل کرم برای اسکولکس کروی یا گالبی شکل کرم برایچسبیدن به دیواره ی روده ی میزبان دارای یکی چسبیدن به دیواره ی روده ی میزبان دارای یکی

از این سه نوع عضو است:از این سه نوع عضو است: ((11 دو شیار مکنده ی طولی، یا بوتریا ) دو شیار مکنده ی طولی، یا بوتریا )

)دیلفیلوبوتریوم التوم()دیلفیلوبوتریوم التوم(((22 ( چهار صفحه ی بادکشی فنجان مانند )تینا ( چهار صفحه ی بادکشی فنجان مانند )تینا

ساژیناتا(ساژیناتا( ((33 عالوه بر بادکش ها، یک رستلوم مجهز به ) عالوه بر بادکش ها، یک رستلوم مجهز به )

قالبهای کیتینی )تنیا سولیوم(.قالبهای کیتینی )تنیا سولیوم(.

بندها از بخش خلفی گردن منشاء گرفته و به طور بندها از بخش خلفی گردن منشاء گرفته و به طورپیشرونده کامل تر می شوند.پیشرونده کامل تر می شوند.

به این ترتیب بندهای تمایز نیافته به تدریج بزرگ به این ترتیب بندهای تمایز نیافته به تدریج بزرگ شده و به پروگلوتیدهای بالغ و دارای اعضای شده و به پروگلوتیدهای بالغ و دارای اعضای جنسی کامال رشد یافته ای تبدیل می شوند.جنسی کامال رشد یافته ای تبدیل می شوند.

این بندها نیز به نوبه خود به پروگلوتیدهای بارور این بندها نیز به نوبه خود به پروگلوتیدهای بارور که عمدتا دارای یک رحم متسع و پر از تخم می که عمدتا دارای یک رحم متسع و پر از تخم می

باشند تبدیل می شوند.باشند تبدیل می شوند.

بدن سفید کرم، پوشیده از پوشش خارجی ویا بدن سفید کرم، پوشیده از پوشش خارجی ویاکوتیکول یکنواخت، قابل ارتجاع و مقاومی است کوتیکول یکنواخت، قابل ارتجاع و مقاومی است

که از بندی به بند دیگر امتداد می یابد.که از بندی به بند دیگر امتداد می یابد.

کوتیکول به وسیله لوله های پروتوپالسمی به کوتیکول به وسیله لوله های پروتوپالسمی بهسلول های موجود در عمق پارانشیم متصل است.سلول های موجود در عمق پارانشیم متصل است.

کانال های سوراخ دار از سطح انگل تا قاعده ی کانال های سوراخ دار از سطح انگل تا قاعده یپوشش خارجی امتداد دارند. پوشش خارجی امتداد دارند.

سطح کوتیکول از میتوکندری و ساختمانهایی شبیه سطح کوتیکول از میتوکندری و ساختمانهایی شبیهبه پرزهای کوچک پوشیده شده است.به پرزهای کوچک پوشیده شده است.

در زیر پوشش خارجی الیه ی منفردی از عضالت در زیر پوشش خارجی الیه ی منفردی از عضالتحلقوی و یک الیه از عضالت طولی دیده می شود.حلقوی و یک الیه از عضالت طولی دیده می شود.

دو الیه از رشته های عضالنی عرضی از سویی به دو الیه از رشته های عضالنی عرضی از سویی بهسوی دیگر کشیده شده و یک بخش میانی ایجاد سوی دیگر کشیده شده و یک بخش میانی ایجاد

کرده اند که اغلب اعضا در داخل آن قرار گرفته اند.کرده اند که اغلب اعضا در داخل آن قرار گرفته اند.

پارانشیم، فضای بین اعضای مختلف و الیه های پارانشیم، فضای بین اعضای مختلف و الیه هایعضالنی را پر می کند.عضالنی را پر می کند.

در قسمت خلفی هر بند، یک کانال عرضی تنه های در قسمت خلفی هر بند، یک کانال عرضی تنه هایطولی شکمی را به هم متصل می کند.طولی شکمی را به هم متصل می کند.

کانالهای اصلی، شاخه های تشکیل شده توسط کانالهای اصلی، شاخه های تشکیل شده توسط

لوله های جمع آوری کننده را که آنها نیز از سلول لوله های جمع آوری کننده را که آنها نیز از سلول های شعله ای منتشر در تمام پارانشیم منشاء های شعله ای منتشر در تمام پارانشیم منشاء

گرفته اند، دریافت می کنند.گرفته اند، دریافت می کنند.

در اسکولکس، گانگیلونهای رأس و رشته های در اسکولکس، گانگیلونهای رأس و رشته هایاتصالی آنها و نیز چندین گانگلیون قدامی متصل به اتصالی آنها و نیز چندین گانگلیون قدامی متصل به

یکدیگر وجود دارد و تشکیل حلقه ی رستلومی یکدیگر وجود دارد و تشکیل حلقه ی رستلومی )شاید مغز( را می دهد.)شاید مغز( را می دهد.

یک تنه ی عصبی اصلی و جانبی و دو تنه کمکی و یک تنه ی عصبی اصلی و جانبی و دو تنه کمکی وگلیون رأسی شروع گلیون رأسی شروع ننطولی در هر طرف بند از گاطولی در هر طرف بند از گا

شده و از تمام بندها می گذرد.شده و از تمام بندها می گذرد.

.اغلب سستودها هرمافرودیت هستند.اغلب سستودها هرمافرودیت هستند هر بند بالغ مرکب از حداقل یک سری از اعضای هر بند بالغ مرکب از حداقل یک سری از اعضای

تولید مثل نر و ماده است.تولید مثل نر و ماده است. مجرا ی وابران در جنس نر و واژن در جنس مجرا ی وابران در جنس نر و واژن در جنس

ماده، سوارخ تناسلی مشترکی دارند که در سطح ماده، سوارخ تناسلی مشترکی دارند که در سطح شکمی و یا در حاشیه ی جانبی بند باز می شود.شکمی و یا در حاشیه ی جانبی بند باز می شود.

تناسلی ممکن است در تمام بندها در یک تناسلی ممکن است در تمام بندها در یک ذذمنفمنف طرف )هیمنولپیس نانا(، بی قاعده و با تناوب طرف )هیمنولپیس نانا(، بی قاعده و با تناوب

نامنظم )تنیا( و یا در صورت وجود دو سری عضو نامنظم )تنیا( و یا در صورت وجود دو سری عضو تولید مثل، در هر طرف بند )دیپلیدیوم( باشد.تولید مثل، در هر طرف بند )دیپلیدیوم( باشد.

اعضای تولید مثل نر در بخش پشتی پروگلوتید اعضای تولید مثل نر در بخش پشتی پروگلوتیدقرار دارند.قرار دارند.

500500 )هیمنولپیس( تا )هیمنولپیس( تا 33مجاری ریزآوران که از مجاری ریزآوران که از بیضه یا بیشتر )تنیا، دیفیلوبوتریوم( منشاء می بیضه یا بیشتر )تنیا، دیفیلوبوتریوم( منشاء می

گیرند به هم پیوسته و مجرای وابران پیچیده ای را گیرند به هم پیوسته و مجرای وابران پیچیده ای را سیروس( سیروس( )) لیلیتشکل می دهند که به عضو تناستشکل می دهند که به عضو تناس

عضالنی و برجسته ای که در یک پوشش ضخیم عضالنی و برجسته ای که در یک پوشش ضخیم قرار دارد ختم می شوند. قرار دارد ختم می شوند.(()کیسه ی سیر)کیسه ی سیر

اعضای تولید مثل ماده در سطح شکمی بند قرار اعضای تولید مثل ماده در سطح شکمی بند قراردارند.دارند.

واژن که لوله ای ظریف و مستقیم است از محل باز واژن که لوله ای ظریف و مستقیم است از محل بازی به قسمت داخلی و پایین ی به قسمت داخلی و پایین للشدن خود در دهلیز تناسشدن خود در دهلیز تناس

بند کشیده شده و با اتساع خود کیسه ی ذخیره ی بند کشیده شده و با اتساع خود کیسه ی ذخیره ی منی )سمینال رسپتاکل( را به وجود می آورد.منی )سمینال رسپتاکل( را به وجود می آورد.

.تخمها در اووتیپ شکل می گیرند. تخمها در اووتیپ شکل می گیرند

ریا( به صورت یک توده ی منفرد و ریا( به صورت یک توده ی منفرد و اامواد زرده )ویتلمواد زرده )ویتل شکل فولیکول شکل فولیکول ههیا دو قسمتی متراکم شده و یا بیا دو قسمتی متراکم شده و یا ب

های جدا از هم در سطح بند منتشر شده اند و های جدا از هم در سطح بند منتشر شده اند و آن از راه مجرای زرده به داخل اووتیپ آن از راه مجرای زرده به داخل اووتیپ تتمحتویامحتویا

راه می یابد. راه می یابد.

در اطراف و مدخل اووتیپ، خوشه ای از غدد در اطراف و مدخل اووتیپ، خوشه ای از غددپوسته ای تک سلولی به نام غده ی مهلیس دیده پوسته ای تک سلولی به نام غده ی مهلیس دیده

می شود که در بعضی گونه ها وجود ندارد.می شود که در بعضی گونه ها وجود ندارد.

فیزیولوژیفیزیولوژی

کرمهای نواری در حالی که با اسکولکس خود به کرمهای نواری در حالی که با اسکولکس خود بهمخاط روده چسبیده اند در مجرای روده ی مخاط روده چسبیده اند در مجرای روده ی

میزبان زندگی می کنند.میزبان زندگی می کنند.

محل زندگی آنها به طور معمول ایلئوم است محل زندگی آنها به طور معمول ایلئوم استون نیز دیده ون نیز دیده للولی کرمها در ژژنوم و گاهی در کوولی کرمها در ژژنوم و گاهی در کو

می شوند. می شوند.

این کرمها از مکانهای دیگر مانند کیسه صفرا نیز این کرمها از مکانهای دیگر مانند کیسه صفرا نیزگزارش شده اند.گزارش شده اند.

ی اکسیژن مصرف می کنند ی اکسیژن مصرف می کنند ززکرمها در شرایط هواکرمها در شرایط هواولی مقدار اسید تولید شده در شرایط هوازی و ولی مقدار اسید تولید شده در شرایط هوازی و

غیر هوازی یکسان است.غیر هوازی یکسان است. گلیکوژن که نقش اساسی را در متابولیسم انگل گلیکوژن که نقش اساسی را در متابولیسم انگل

بر عهده دارد از دکستروز ساخته می شود.بر عهده دارد از دکستروز ساخته می شود.

کرمهای نواری بالغ بخش قابل توجهی از مواد غذایی کرمهای نواری بالغ بخش قابل توجهی از مواد غذاییمورد نیاز خود را از طریق جذب ساده ی مواد قابل مورد نیاز خود را از طریق جذب ساده ی مواد قابل

انتشار و نیمه هضم شده ی میزبان به دست می انتشار و نیمه هضم شده ی میزبان به دست می آورند ولی بخشی از مواد غذایی را نیز مستقیما از آورند ولی بخشی از مواد غذایی را نیز مستقیما از

میزبان می گیرند.میزبان می گیرند.

به نظر می رسد پوشش خارجی کرم، ساختمان به نظر می رسد پوشش خارجی کرم، ساختماناصلی جذب باشد و میکروتریش ها در سطوح جذب اصلی جذب باشد و میکروتریش ها در سطوح جذب

به فراوانی وجود داشته باشند.به فراوانی وجود داشته باشند.

آنزیمهای مختلفی که در پوشش خارجی وجود آنزیمهای مختلفی که در پوشش خارجی وجوددارند در جذب مواد غذایی شرکت می کنند.دارند در جذب مواد غذایی شرکت می کنند.

بخشهای نزدیک به مرکز میکروتریش ها، برخی از بخشهای نزدیک به مرکز میکروتریش ها، برخی از طریق انتشار ساده و برخی دیگر با انتقال فعال، طریق انتشار ساده و برخی دیگر با انتقال فعال،

می توانند در جذب مواد غذایی سهیم باشند.می توانند در جذب مواد غذایی سهیم باشند.

بخشهای دور از مرکز میکروتریش ها با هم بخشهای دور از مرکز میکروتریش ها با همچسباندن پرزهای کوچک مخاط روده و یا احتماال با چسباندن پرزهای کوچک مخاط روده و یا احتماال با خراشیدن آنها و در نتیجه آزاد شدن مایعات بافتی، خراشیدن آنها و در نتیجه آزاد شدن مایعات بافتی، ممکن است در اتصال انگل به روده نقش داشته ممکن است در اتصال انگل به روده نقش داشته

باشند.باشند.

پروتئین ها به وضوح و به مقدار فراوان از مخاط پروتئین ها به وضوح و به مقدار فراوان از مخاطروده ی میزبان به دست می آیند ولی بخش اعظم روده ی میزبان به دست می آیند ولی بخش اعظم کربوهیدارت ها از محتویات روده جذب می شوند.کربوهیدارت ها از محتویات روده جذب می شوند.

بنابراین، کرمهای نواری به کاهش نسبی بنابراین، کرمهای نواری به کاهش نسبیکربوهیدرات ها در رژیم غذایی میزبان، حساس کربوهیدرات ها در رژیم غذایی میزبان، حساس

هستند.هستند.

مجموعه ویتامین های مجموعه ویتامین های ننگرسنگی میزبان و فقداگرسنگی میزبان و فقدا BB م غذایی میزبان، تعداد کرم را کاهش داده و م غذایی میزبان، تعداد کرم را کاهش داده و ییدر رژدر رژ

و کاهش تولید تخم می گردد.و کاهش تولید تخم می گردد. منجر به تأخیر در رشدمنجر به تأخیر در رشد

الرو سستودها مواد غذایی مورد نیاز خود را از الرو سستودها مواد غذایی مورد نیاز خود را ازبافتهای میزبان جذب می کنند.بافتهای میزبان جذب می کنند.

اعضای تولید مثل کرم با رشد فراوان خود، بر اعضای تولید مثل کرم با رشد فراوان خود، بر چرخه ی چرخه ی ننخطرات موجود در سر راه کامل کردخطرات موجود در سر راه کامل کرد

زندگی غلبه می کنند.زندگی غلبه می کنند.

هرمافرودیت بودن و خودباروری تضمین کننده ی هرمافرودیت بودن و خودباروری تضمین کننده یقاطع بین بندهای یک قاطع بین بندهای یک تتباروری است، اگرچه باروری مباروری است، اگرچه باروری م

کرم و یا دو کرم با یکدیگر نیز می تواند روی دهد. کرم و یا دو کرم با یکدیگر نیز می تواند روی دهد.

تولید مثل غیر جنسی در میزبان واسطه تولید مثل غیر جنسی در میزبان واسطهنوکوکوس( بر تعداد نسل های آینده می افزاید.نوکوکوس( بر تعداد نسل های آینده می افزاید.یی)اک)اک

کرمهای نواری بالغی همچون تنیا سولیوم و کرمهای نواری بالغی همچون تنیا سولیوم و 2020ـ ـ 2525دیفیلوبوتریوم التوم ممکن است حیات دیفیلوبوتریوم التوم ممکن است حیات

ساله داشته باشند.ساله داشته باشند.

چرخه ی زندگیچرخه ی زندگی

به جز هیمنولیپس نانا که در آن یک میزبان هر دو به جز هیمنولیپس نانا که در آن یک میزبان هر دومرحله ی الروی و بلوغ انگل را تحمی می کند، مرحله ی الروی و بلوغ انگل را تحمی می کند،

سایر کرمهای نواری شایع در انسان، برای رشد سایر کرمهای نواری شایع در انسان، برای رشد مرحله ی الروی خود پس از خوردن تخم نیاز به یک مرحله ی الروی خود پس از خوردن تخم نیاز به یک

یا چند میزبان واسط دارند.یا چند میزبان واسط دارند.

میزبان قطعی از طریق خوردن گوشت حاوی میزبان قطعی از طریق خوردن گوشت حاویالرو، به کرم بالغ مبتال می شود گونه ی میزبان الرو، به کرم بالغ مبتال می شود گونه ی میزبان واسط و میزبان قطعی در اغلب سستودها به واسط و میزبان قطعی در اغلب سستودها به

میزان زیادی انتخابی است.میزان زیادی انتخابی است.

برای مثال میزبان قطعی تنیا سولیوم، انسان و برای مثال میزبان قطعی تنیا سولیوم، انسان ومیزبان واسط آن خوک است.میزبان واسط آن خوک است.

توسط � � توسط با این وجود، اگر تخم تنیا سولیوم تصادفا با این وجود، اگر تخم تنیا سولیوم تصادفاانسان خورده شود، می تواند به مرحله ی الروی انسان خورده شود، می تواند به مرحله ی الروی

سیستی سرکوس سلولزه تبدیل شودسیستی سرکوس سلولزه تبدیل شود

،انسان میزبان واسط اکینوکوکوس گرانولوزوس، انسان میزبان واسط اکینوکوکوس گرانولوزوسو سگ و سایر سگ سانان میزبانان قطعی آن و سگ و سایر سگ سانان میزبانان قطعی آن

هستند.هستند.

:الروها به دو دسته ی اصلی تقسیم می شوند:الروها به دو دسته ی اصلی تقسیم می شوند ((11 جامد ) جامد )( ( 22.حبابی یا کیسه ای).حبابی یا کیسه ای) ویژگیهای نوع جامد در الرو دیفیلوبوتریوم التوم و ویژگیهای نوع جامد در الرو دیفیلوبوتریوم التوم و

ویژگیهای الرو حبابی در سایر کرمهای نواری انسان ویژگیهای الرو حبابی در سایر کرمهای نواری انسان دیده می شود.دیده می شود.

: دسته ی اخیر خود به دو نوع : دسته ی اخیر خود به دو نوع سیستی سرکوئید سیستی سرکوئید و سیستی سرکوس یا الرو کیسه ای حقیقی تقسیم و سیستی سرکوس یا الرو کیسه ای حقیقی تقسیم

می شوند.می شوند.

سیستی سرکوئید دارای کیسه کم رشد یافته، که سیستی سرکوئید دارای کیسه کم رشد یافته، کهمعموال دوباره جذب شده و از بین می رود و نیز معموال دوباره جذب شده و از بین می رود و نیز یک بخش خلفی جامد است )دیپلیدیوم کانینوم(.یک بخش خلفی جامد است )دیپلیدیوم کانینوم(.

سیستی سرکوس ساده از طریق بزرگ شدن سیستی سرکوس ساده از طریق بزرگ شدنحفره مرکزی، فرو رفتن دیواره ی زایا به طرف حفره مرکزی، فرو رفتن دیواره ی زایا به طرف

داخل و تشکیل اسکولکس در رأس قسمت به داخل و تشکیل اسکولکس در رأس قسمت به داخل فرو رفته به وجود می آید )تنیا سولیوم(.داخل فرو رفته به وجود می آید )تنیا سولیوم(.

هنگامی که تعدادی اسکولس از الیه ی زایای دیواره ی هنگامی که تعدادی اسکولس از الیه ی زایای دیواره یکیست ایجاد بشوند، کیست، سنوروس نامیده می شودکیست ایجاد بشوند، کیست، سنوروس نامیده می شود

و زمانی که الیه ی زایا کیست های دختر و یا کپسول و زمانی که الیه ی زایا کیست های دختر و یا کپسولهای جوانه ای را، که خود دارای تعداد بسیار زیادی های جوانه ای را، که خود دارای تعداد بسیار زیادی

اسکولکس هستند، به وجود آورد، به الرو حاصل اسکولکس هستند، به وجود آورد، به الرو حاصل اکینوکوکوس یا کیست هیداتید می گویند.اکینوکوکوس یا کیست هیداتید می گویند.

در الروهای سنوروس و اکینوکوکوس یک کیست در الروهای سنوروس و اکینوکوکوس یک کیستمنفرد از طریق رشد غیر جنسی می تواند نسل های منفرد از طریق رشد غیر جنسی می تواند نسل های

بی شماری ایجاد کند که هر یک قادرند به یک کرم بالغ بی شماری ایجاد کند که هر یک قادرند به یک کرم بالغ تبدیل شوند.تبدیل شوند.

بیماریزاییبیماریزایی

،کرمهای نواری بالغ علیرغم اندازه ی بزرگ خود، کرمهای نواری بالغ علیرغم اندازه ی بزرگ خودحداقل تحریک رودای را باعث شده و تأثیرات حداقل تحریک رودای را باعث شده و تأثیرات

عمومی بسیار کمی ایجاد می کنند.عمومی بسیار کمی ایجاد می کنند.

در عفونت با دیفیلوبوتریوم التوم کاهش اختصاصی در عفونت با دیفیلوبوتریوم التوم کاهش اختصاصی کامال مورد مطالعه قرار گرفته است. کامال مورد مطالعه قرار گرفته است.B12B12ویتامین ویتامین

این ویتامین توسط کرم جذب شده و میزبان از آن این ویتامین توسط کرم جذب شده و میزبان از آنمحروم می ماند.محروم می ماند.

مراحل الروی سستودها می تواند بیماری شدیدی مراحل الروی سستودها می تواند بیماری شدیدی کند. کند.ایجادایجاد

سیستی سرک تنیا سولیوم در مغز، می تواند سیستی سرک تنیا سولیوم در مغز، می تواندباعث عالیمی شبیه به تومورهای مغزی شود.باعث عالیمی شبیه به تومورهای مغزی شود.

1010ـ ـ 2020کیست های اکینوکوک، که اغلب بین کیست های اکینوکوک، که اغلب بین سانتی متر دارند، ممکن است همچون ضایعات سانتی متر دارند، ممکن است همچون ضایعات

فضاگیر عمل کند.فضاگیر عمل کند.

مقاومت و ایمنیمقاومت و ایمنی

کرمهای بالغی که تهاجم بافتی ندارند و معموالکرمهای بالغی که تهاجم بافتی ندارند و معموال آسیب قابل توجهی به روده وارد نمی کنند به آسیب قابل توجهی به روده وارد نمی کنند به

ندرت باعث برانگیختن پاسخهای ایمنی می شوند.ندرت باعث برانگیختن پاسخهای ایمنی می شوند.

مهمترین � � مهمترین محیط فیزیکی ـ شیمیایی روده احتماال محیط فیزیکی ـ شیمیایی روده احتماالت و یا مقاومت میزبان در ت و یا مقاومت میزبان در ییعامل در تعیین حساسعامل در تعیین حساس

مقابل عفونتهای ناشی از تخم کرم و یاالرو مقابل عفونتهای ناشی از تخم کرم و یاالرو سستودها است. سستودها است.

برای باز شدن تخم، به وجود برخی آنزیمهای برای باز شدن تخم، به وجود برخی آنزیمهایپروئتولیتیک و نیز برای فعال شدن انکوسفر یا پروئتولیتیک و نیز برای فعال شدن انکوسفر یا

جنین به وجود مواد فعال کننده ی سطحی نظیر جنین به وجود مواد فعال کننده ی سطحی نظیر صفرا نیاز می باشد.صفرا نیاز می باشد.

ترکیب نمکها و اسیدهای صفراوی نیز برای رشد ترکیب نمکها و اسیدهای صفراوی نیز برای رشد

کرم بالغ در یک میزبان مشخص، تعیین کننده کرم بالغ در یک میزبان مشخص، تعیین کننده است.است.

برای مثال، صفرای میزبانان نامناسب برای برای مثال، صفرای میزبانان نامناسب برایاکینوکوکوس، غنی از اسید دی اکسی کولیک اکینوکوکوس، غنی از اسید دی اکسی کولیک

است، در حالی که در گوشتخواران مناسب برای است، در حالی که در گوشتخواران مناسب برای این کرم مانند سگ و روباه، صفرا حاوی مقادیر این کرم مانند سگ و روباه، صفرا حاوی مقادیر

� کمی از اسید فوق است. � کمی از اسید فوق است.نسبتا نسبتا

این اسید باعث هضم شدن پروتواسکولکس های این اسید باعث هضم شدن پروتواسکولکس هایبیرون آمده از غالف می گردد.بیرون آمده از غالف می گردد.

در بعضی شرایط اندازه ی کرمها و احتماال تعداد در بعضی شرایط اندازه ی کرمها و احتماال تعداد آنها بستگی به تعداد کرم موجود در روده دارد. آنها بستگی به تعداد کرم موجود در روده دارد.

در اطراف سیستی سرک تنیا سولیوم و کیست در اطراف سیستی سرک تنیا سولیوم و کیستاکینوکوک معموال هیچ واکنشی سلولی مشخص اکینوکوک معموال هیچ واکنشی سلولی مشخص

دیده نمی شود.دیده نمی شود.

با این وجود گفته می شود که چنین واکنش هایی با این وجود گفته می شود که چنین واکنش هاییدر اطراف سیستی سرکهای مرده و یا در حال در اطراف سیستی سرکهای مرده و یا در حال

مرگ و نیز گاهی مناطق نامنظمی از واکنش مرگ و نیز گاهی مناطق نامنظمی از واکنش سلولی همراه با ائوزینوفیلی بافتی در لبه های سلولی همراه با ائوزینوفیلی بافتی در لبه های

کیست هیداتید دیده می شود.کیست هیداتید دیده می شود.

تشخیصتشخیص

تشخیص سستودهای روده ای مبتنی بر شناسایی تشخیص سستودهای روده ای مبتنی بر شناسایینوع انگل با توجه به خصوصیات پروگلوتید، تخم و نوع انگل با توجه به خصوصیات پروگلوتید، تخم و

..گاهی اسکولکس آن استگاهی اسکولکس آن است

آنتی ژن های الروی متعددی از آن جمله آنتی ژن آنتی ژن های الروی متعددی از آن جمله آنتی ژنهای مرحله ی الروی تنیاسولیوم در تشخیص های مرحله ی الروی تنیاسولیوم در تشخیص

کیست هیداتید و سیستی سرکوزیس مورد کیست هیداتید و سیستی سرکوزیس مورد استفاده قرار می گیرند.استفاده قرار می گیرند.

ترماتوداترماتودا

فلوک ها کرمهای انگل متعلق به رده ترماتودا و از فلوک ها کرمهای انگل متعلق به رده ترماتودا و ازشاخه کرمهای پهن هستند.شاخه کرمهای پهن هستند.

زندگی انگلی آنها باعث رشد تخصص یافته ی زندگی انگلی آنها باعث رشد تخصص یافته یاعضای تولید مثل و اتصال و تحلیل اعضای حرکت اعضای تولید مثل و اتصال و تحلیل اعضای حرکت

و گوارش شده است.و گوارش شده است.

گونه های انگل در انسان متعلق به »دای جنا« می گونه های انگل در انسان متعلق به »دای جنا« میباشند که در آنها تولید مثل جنسی کرمهای بالغ با باشند که در آنها تولید مثل جنسی کرمهای بالغ با

تولید مثل غیرجنسی در مرحله الروی در بدن تولید مثل غیرجنسی در مرحله الروی در بدن حلزون دنبال می گردد.حلزون دنبال می گردد.

ریخت شناسیریخت شناسی

تخت، کشیده و برگی شکل � � تخت، کشیده و برگی شکل ترماتودهای بالغ معموال ترماتودهای بالغ معموالهستند ولی بسته به حالت انقباضی کرم، می توانند به هستند ولی بسته به حالت انقباضی کرم، می توانند به

اشکال بیضوی، مخروطی یا استوانه ای درآیند.اشکال بیضوی، مخروطی یا استوانه ای درآیند. اندازه ی آنها از کمتر از یکی میلی متر تا چند سانتی متر اندازه ی آنها از کمتر از یکی میلی متر تا چند سانتی متر

متغیر است.متغیر است..کرم در درون پوشش بدون سلولی پیچیده شده است. کرم در درون پوشش بدون سلولی پیچیده شده است

در پوشش این کرمها میکروتریش و یا کانالهای سوراخ در پوشش این کرمها میکروتریش و یا کانالهای سوراخدار )شبیه به پوشش خارجی سستودها( وجود ندارند.دار )شبیه به پوشش خارجی سستودها( وجود ندارند.

پوشش ترماتودا نقش مهمی در جذب کربوهیدراتها پوشش ترماتودا نقش مهمی در جذب کربوهیدراتهادارد.دارد.

کرمها به وسیله ی بادکشهای عضالنی و فنجان مانند کرمها به وسیله ی بادکشهای عضالنی و فنجان مانند خود، که گاهی مجهز به خار و یا قالبچه است، به خود، که گاهی مجهز به خار و یا قالبچه است، به

میزبان می چسبند.میزبان می چسبند. بادکش دهانی در انتهای قدامی کرم قرار دارد و در بادکش دهانی در انتهای قدامی کرم قرار دارد و در

بسیاری از گونه ها بادکش شکمی یا استابولوم بسیاری از گونه ها بادکش شکمی یا استابولوم بزرگتر و فاقد مجرا در سطح شکمی و در قسمت بزرگتر و فاقد مجرا در سطح شکمی و در قسمت

خلفی بادکش دهانی دیده می شود.خلفی بادکش دهانی دیده می شود..ترماتودها فاقد حفره ی بدنی هستند. ترماتودها فاقد حفره ی بدنی هستند فضای داخلی بین اعضای مختلف توسط مایع و شبکه فضای داخلی بین اعضای مختلف توسط مایع و شبکه

ای از سلول ها و فیبرهای بافت همبند پر شده است.ای از سلول ها و فیبرهای بافت همبند پر شده است.

حلق عضالنی و کروی کرم از دهان در بادکش حلق عضالنی و کروی کرم از دهان در بادکشدهانی تا مری کوتاه و باریکی امتداد یافته و دهانی تا مری کوتاه و باریکی امتداد یافته و

ترشحات غدد بزاقی تک سلولی را دریافت می ترشحات غدد بزاقی تک سلولی را دریافت می کنند.کنند.

سیستم دفعی شامل سلول های شعله ای منتشر سیستم دفعی شامل سلول های شعله ای منتشرو پراکنده مویرگها، لوله های جمع آوری کننده، و پراکنده مویرگها، لوله های جمع آوری کننده،

مثانه و یک سوراخ دفعی است.مثانه و یک سوراخ دفعی است.

سلول شعله ای انتهایی، هاللی و دارای دسته ای سلول شعله ای انتهایی، هاللی و دارای دسته ایمژه است که به طرف قسمت داخلی مویرگ مژه است که به طرف قسمت داخلی مویرگ

انتهایی جهت گرفته اند.انتهایی جهت گرفته اند. با فعالیت این مژه ها، مواد زاید دفعی به داخل با فعالیت این مژه ها، مواد زاید دفعی به داخل

سیستم دفع لوله ای رانده شده و سرانجام از سیستم دفع لوله ای رانده شده و سرانجام از موجود در سطح شکمی موجود در سطح شکمی طریق مثانه و از سوراخطریق مثانه و از سوراخ

انتهای خلفی کرم به خارج می ریزند.انتهای خلفی کرم به خارج می ریزند.

ی ابتدایی کرم شامل دو گانگلیون ی ابتدایی کرم شامل دو گانگلیون ببسیستم عصسیستم عصجانبی در ناحیه حلق است که به وسیله رابط پشتی جانبی در ناحیه حلق است که به وسیله رابط پشتی

..به یکدیگر می پیوندندبه یکدیگر می پیوندند

به جز ترماتودهای خونی که تک جنسی هستند، سایر به جز ترماتودهای خونی که تک جنسی هستند، سایرترماتودهای انگل انسان هرمافرودیت می باشند.ترماتودهای انگل انسان هرمافرودیت می باشند.

بیضه های مشخص کرم معموال دو عدد ) به جز بیضه های مشخص کرم معموال دو عدد ) به جزشیستوزوماها( و اغلب در نیمه ی خلفی بدن قرار شیستوزوماها( و اغلب در نیمه ی خلفی بدن قرار

دارند.دارند.

،اعضای تولید مثل کرم ماده شامل، تخمدان منفرد، اعضای تولید مثل کرم ماده شامل، تخمدان منفرداویدوکت، کیسه ذخیره اسپرم، غدد و مجاری زرده، اویدوکت، کیسه ذخیره اسپرم، غدد و مجاری زرده،

اووتیپ، غده مهلیس و در بسیاری گونه ها کانال لورر اووتیپ، غده مهلیس و در بسیاری گونه ها کانال لورر ..می باشدمی باشد

اووتیپ، استاع عضالنی اویدوکت است که توسط اووتیپ، استاع عضالنی اویدوکت است که توسطغده ی مهلیس با عمل نامشخص، احاطه شده است.غده ی مهلیس با عمل نامشخص، احاطه شده است.

تخم رشد نیافته مرکب از توده ی بارور، سلول تخم رشد نیافته مرکب از توده ی بارور، سلولهای زرده، غشاء زرده و یک پوسته است.های زرده، غشاء زرده و یک پوسته است.

،پوسته ی تخم در اغلب ترماتودهای دای جنا، پوسته ی تخم در اغلب ترماتودهای دای جنادارای دریچه ی قطبی درپوش مانندی است ولی دارای دریچه ی قطبی درپوش مانندی است ولی

تخمهای شیستوزوما فاقد دریچه هستند.تخمهای شیستوزوما فاقد دریچه هستند.

ترماتودهای بالغ به وسیله انقباض، طویل شدن و ترماتودهای بالغ به وسیله انقباض، طویل شدن وپیچ خوردن، حرکت می کنند.پیچ خوردن، حرکت می کنند.

این کرمها به کمک بادکش ها موقعیت خود را این کرمها به کمک بادکش ها موقعیت خود رادر بدن میزبان حفظ می کنند.در بدن میزبان حفظ می کنند.

دوره ی زندگی بسته به گونه متغیر است ولی دوره ی زندگی بسته به گونه متغیر است ولی 3030معموال چندین سال، و در شیستوزوماها تا معموال چندین سال، و در شیستوزوماها تا

سال، به طول می انجامد.سال، به طول می انجامد.

بیهوازی است و گلیکوژن به � � بیهوازی است و گلیکوژن به تنفس کرم عمدتا تنفس کرم عمدتااکسید کربن و اسید چرب تجزیه می شود.اکسید کربن و اسید چرب تجزیه می شود.

.اشکال الروی انگل به اکسیژن نیاز دارند. اشکال الروی انگل به اکسیژن نیاز دارند

خودباروری، روش معمول لقاح، در گونه های خودباروری، روش معمول لقاح، در گونه هایهرمافرودیت است.هرمافرودیت است.

آلت تناسلی )سیروس( عضو جفتگیری است و آلت تناسلی )سیروس( عضو جفتگیری است واسپرماتوزوئید با عبور از رحم در کیسه ی ذخیره اسپرماتوزوئید با عبور از رحم در کیسه ی ذخیره

اسپرم نگهداری می شود.اسپرم نگهداری می شود.

چرخه زندگیچرخه زندگی

،در میزبان قطعی، که معموال از مهره داران است، در میزبان قطعی، که معموال از مهره داران استتکثیر به شکل جنسی و با تولید تخم صورت می گیرد تکثیر به شکل جنسی و با تولید تخم صورت می گیرد ولی در میزبان واسط نرم تن، تولید مثل غیرجنسی ولی در میزبان واسط نرم تن، تولید مثل غیرجنسی

است .است .

در چرخه زندگی معمولی ترماتودها، تخمها از طریق در چرخه زندگی معمولی ترماتودها، تخمها از طریقی و یا مجاری تنفسی از بدن ی و یا مجاری تنفسی از بدن للروده ای، ادراری ـ تناسروده ای، ادراری ـ تناس

میزبان قطعی خارج می شوند.میزبان قطعی خارج می شوند.

هنگام باز شدن تخم در آب شیرین، درپوش هنگام باز شدن تخم در آب شیرین، درپوشتخم با یک حرکت ناگهانی باز شده و به الور تخم با یک حرکت ناگهانی باز شده و به الور

میراسیدیوم اجازه خروج می دهد در حالی که میراسیدیوم اجازه خروج می دهد در حالی که پوسته ی تخمهای بدون درپوش، در اثر حرکات پوسته ی تخمهای بدون درپوش، در اثر حرکات فعاالنه ی الروشکاف برداشته و الرو خارج می فعاالنه ی الروشکاف برداشته و الرو خارج می

گردد.گردد.

پس از خروج از پوسته، میراسیدیوم مژه دار و پس از خروج از پوسته، میراسیدیوم مژه دار وگالبی شکل فعاالنه در آب شنا می کند.گالبی شکل فعاالنه در آب شنا می کند.

این الرو دارای غدد ترشحی قدامی است که با این الرو دارای غدد ترشحی قدامی است که باتولید آنزیم توسط این غدد، الرو وارد بافتهای حلزون تولید آنزیم توسط این غدد، الرو وارد بافتهای حلزون

می گردد.می گردد.

میراسیدیوم توسط محرکهای شیمیایی که احتماال میراسیدیوم توسط محرکهای شیمیایی که احتماالتوسط موکوس و یا عصاره ی بافتی حلزون ایجاد توسط موکوس و یا عصاره ی بافتی حلزون ایجاد

می شوند به طرف میزبان مناسب جلب می گردند. می شوند به طرف میزبان مناسب جلب می گردند.

میراسیدیوم با حرکات مته مانند و به کمک میراسیدیوم با حرکات مته مانند و به کمکترشحات غدد خود در طی چند دقیقه از طریق ترشحات غدد خود در طی چند دقیقه از طریق

ی بدون صدف حلزون وارد آن می گردد ی بدون صدف حلزون وارد آن می گردد ا ا قسمتهقسمتهو پس از ورود، مژه های خود را از دست می و پس از ورود، مژه های خود را از دست می

دهد.دهد. اگر میراسیدیوم در عرض چند ساعت حلزون اگر میراسیدیوم در عرض چند ساعت حلزون

مناسب را پیدا نکند، خواهد مرد.مناسب را پیدا نکند، خواهد مرد.

در بعضی گونه ها،تخمهای باز نشده ی کرم در بعضی گونه ها،تخمهای باز نشده ی کرمتوسط حلزون خورده شده و در روده ی این توسط حلزون خورده شده و در روده ی این

میزبان باز می شوند.میزبان باز می شوند.

در داخل بافتهای حلزون، میراسیدیوم متحمل در داخل بافتهای حلزون، میراسیدیوم متحملدگردیسی شده و تیدبل به اسپوروسیت نامنظم و دگردیسی شده و تیدبل به اسپوروسیت نامنظم و کیسه ای می شود که به عنوان کیسه ی جوانه ای کیسه ای می شود که به عنوان کیسه ی جوانه ای

عمل کرده و با رشد خود ایجاد نسلی از عمل کرده و با رشد خود ایجاد نسلی از اسپورسیت های دختر به نام ردی می نماید که از اسپورسیت های دختر به نام ردی می نماید که از

دیواره ی پار شده ی اسپورسیست های مادر دیواره ی پار شده ی اسپورسیست های مادر ..خارج می شوندخارج می شوند

اسپوروسیست مادر معموال نزدیک به محل ورود اسپوروسیست مادر معموال نزدیک به محل ورود ولی ولی وندوندمیراسیدیوم جایگزین می شمیراسیدیوم جایگزین می ش

اسپورسیست های دختر و ردی در امتداد اسپورسیست های دختر و ردی در امتداد فضاهای لنفی حرکت کرده و به غدد کبدی فضاهای لنفی حرکت کرده و به غدد کبدی

حلزون می روند.حلزون می روند.

در داخل ردی و اسپورسیست های دختر در داخل ردی و اسپورسیست های دخترسرکرها رشد کرده، خارج می شوند و با ورود به سرکرها رشد کرده، خارج می شوند و با ورود به

بافتهای حلزون و سرانجام عبور از پوشش بافتهای حلزون و سرانجام عبور از پوشش ..خارجی حلزون به داخل آب می ریزندخارجی حلزون به داخل آب می ریزند

ساز و کار تکثیر در مرحله الروی ترماتودهای دای جنا ساز و کار تکثیر در مرحله الروی ترماتودهای دای جناشامل تولید تعداد زیادی سلول های زایا است که به شامل تولید تعداد زیادی سلول های زایا است که به

نینی شدن توده تخم بارور نینی شدن توده تخم بارور ججد ناشی از چند د ناشی از چند سسرریینظر منظر مباشند.باشند.

،سرکر دارای بدن بیضی شکل، دم طویلی برای شنا، سرکر دارای بدن بیضی شکل، دم طویلی برای شنابادکش های دهانی و شکمی، خارها یا زواید کوچک بادکش های دهانی و شکمی، خارها یا زواید کوچک

نیزه ای، مجرای گوارشی، سیستم تولید مثل ابتدایی، نیزه ای، مجرای گوارشی، سیستم تولید مثل ابتدایی، سیستم دفعی و غدد رأسی تک سلولی همراه با سیستم دفعی و غدد رأسی تک سلولی همراه با

مجراهایی است که نزدیک به بادکش دهانی باز می مجراهایی است که نزدیک به بادکش دهانی باز می شوند.شوند.

ترشحات هضم کننده ی غدد رأسی، سرکر را قادر ترشحات هضم کننده ی غدد رأسی، سرکر را قادرستوزوما(، ستوزوما(، ییمی سازد وارد پوست میزبان قطعی )شمی سازد وارد پوست میزبان قطعی )ش

و یا وارد بافتهای میزبانان واسط شود.و یا وارد بافتهای میزبانان واسط شود. سرکرها ممکن است به الیه سطحی آب چسبیده سرکرها ممکن است به الیه سطحی آب چسبیده

و یا در ته آب ساکن باقی بمانند.و یا در ته آب ساکن باقی بمانند. سرکرها در آب عمر محدودی دارند، مگر آن که سرکرها در آب عمر محدودی دارند، مگر آن که

گیاه مناسب و یا میزبان مطلوب خود را یافته، روی گیاه مناسب و یا میزبان مطلوب خود را یافته، روی آن به درون کیست فرو روند یا وارد پوست میزبان آن به درون کیست فرو روند یا وارد پوست میزبان

قطعی خود شوند.قطعی خود شوند. سرکر درون کیست، متاسرکر نامیده می شود و سرکر درون کیست، متاسرکر نامیده می شود و

در این حالت ، دم، غدد کیست ساز و هضم کننده در این حالت ، دم، غدد کیست ساز و هضم کننده ی سرکر ناپدید می شوند.ی سرکر ناپدید می شوند.

برای تهاجم به میزبان قطعی، متاسرکر موجود در برای تهاجم به میزبان قطعی، متاسرکر موجود دربدن میزبان واسطه دوم )ماهی، سخت پوست، بدن میزبان واسطه دوم )ماهی، سخت پوست،

حلزون(و یا روی گیاهان آبزی باید خورده شود و یا حلزون(و یا روی گیاهان آبزی باید خورده شود و یا سرکر وارد پوست گردد.سرکر وارد پوست گردد.

حلزونها )اغلب گونه های آب شیرین آنها( نخستین حلزونها )اغلب گونه های آب شیرین آنها( نخستینمیزبانان واسطه ترماتودها انگل انسان هستند.میزبانان واسطه ترماتودها انگل انسان هستند.

تنها برخی از گونه های حلزون به عنوان تنها برخی از گونه های حلزون به عنوانمیزبانان این انگلها عمل می کنند.میزبانان این انگلها عمل می کنند.

سازگاری به میزبان جدید، ممکن است در سازگاری به میزبان جدید، ممکن است در طبیعت رخ دهد ولی چنین رخدادی معموال طبیعت رخ دهد ولی چنین رخدادی معموال

تراکم افراد آلوده و دفع تعداد بسیار تراکم افراد آلوده و دفع تعداد بسیار نیازمندنیازمندزیادی تخم است.زیادی تخم است.

آسیب شناسیآسیب شناسی

توسط ترماتودها بستگی به توسط ترماتودها بستگی به شده شدهضایعات ایجادضایعات ایجاد محل زندگی آنها در میزبان، تعداد آنها و تأثیر مواد محل زندگی آنها در میزبان، تعداد آنها و تأثیر مواد

تولید شده توسط انگل بر بافتهای محل سکونت تولید شده توسط انگل بر بافتهای محل سکونت خود دارد.خود دارد.

کرمهایی مانند فاسیولوپسیس و متاگونیموس که کرمهایی مانند فاسیولوپسیس و متاگونیموس کهدر مجرای گوارشی زندگی می کنند کمتر از در مجرای گوارشی زندگی می کنند کمتر از

کرمهای مهاجم بافتی، آسیب می رسانند. کرمهای مهاجم بافتی، آسیب می رسانند.

ضایعات کیستی اطراف ترماتودهای ریوی و ضایعات کیستی اطراف ترماتودهای ریوی وتخمهای آنها، در داخل حفره های متعدد ریوی به تخمهای آنها، در داخل حفره های متعدد ریوی به

هم می پیوندند.هم می پیوندند. تخمهای شیستوزوماها نیز باعث تغییرات آسیب تخمهای شیستوزوماها نیز باعث تغییرات آسیب

شناختی شدیدی می شوند.شناختی شدیدی می شوند.

بعضی از ترماتودها قادرند سالها در بدن میزبان بعضی از ترماتودها قادرند سالها در بدن میزبان خود باقی بمانند و این عامل مهمی در ایجاد آسیب خود باقی بمانند و این عامل مهمی در ایجاد آسیب

های بافتی توسط آنها است.های بافتی توسط آنها است.

به عالوه، ترماتودهایی مانند پاراگونیموس یا به عالوه، ترماتودهایی مانند پاراگونیموس یا کرده و یا با کرده و یا با تتستوزوماها ممکن است مهاجرستوزوماها ممکن است مهاجرییشش

منحرف شدن به طرف مکانهای غیر معمول مانند منحرف شدن به طرف مکانهای غیر معمول مانند سیستم اعصاب مرکزی، پوست و یا هر عضو سیستم اعصاب مرکزی، پوست و یا هر عضو

دیگر، ضایعات متعددی ایجاد کنند.دیگر، ضایعات متعددی ایجاد کنند.

شیستوزومیازیس مزمن مجرای ادرار غالبا منجر شیستوزومیازیس مزمن مجرای ادرار غالبا منجربه درجات متفاوتی از گرفتاری های انسدادی این به درجات متفاوتی از گرفتاری های انسدادی این مجرا، شامل هیدرونفروز، می شود که ناشی از مجرا، شامل هیدرونفروز، می شود که ناشی از

پاسخهی التهابی در مقابل تخم است.پاسخهی التهابی در مقابل تخم است.