عظمت و مقام مادر

پیامبر اکرم صل الله علیه و آله و سلم می فرمایند:

»الجنة تحت اقدام االمهات ؛ بهشت زیر پای مادران است .«

پیامبر ) ص ( در خصوص مقام مادر فرمودند:

"إذا کنت فی صلوة التصوع فإن9 دعاک والدک فال تقطعها و إن دعتک

و الدتک فاقطعها؛هنگامی که نماز مستحبی می

خوانی، اگر پدرت تو را صدا کرد، نمازت را قطع نکن، ولی اگر مادرت تو را صدا زد، نمازت را قطع کن و به

او جواب بده"..181، ص 15المستدرک ، ج

ابياتي زيبا راجع به مقام و مرام مادر

تا تواني از پي او)مادر( كن جــدY و جهد

احترام هر كسي از احترام مادر است

مادر دانا كند فرزند دانا تربيتهر كه بر هر جا رسد از اهتمام

مادراستافكند كي در خطر بهر كسي

جان را كسياين گذشت و اين فداكاري مرام

مادراست

ـبه ـپدر و ـمادر، مـساله حقشناـسی نـسبتدر ـقرآن ـچنین بـیان ـشده اـست: »و وـصینا ا علی وهن االنـسانبوالدیه حملـته اـمه وهـنو لی اشــکر ان عـامین فی فصــاله و لواـلدیک; ـما بهانـسان در ـمورد ـپدر و ـمادر ـسفارش )ـبه نیکی( ـکردیم، ـمادرش او را ـبا ـناتوانی رویـناتوانی حـمل ـکرد )ـبه هنـگام ـبارداری ـهر روز، رنج و ـناراحتی تازهای را متحملمیـشد( و دوران ـشیرخوارگی او در وـصیت او ه ـب )آری د مییاـب ان پاـی ال ـس دو ـکردیم( کهبرای من و ـپدر و ـمادرت ـشکر ـبه ـجای آور.« یـعنی ـمادری ـکه آن هـمه رنج ده، د را دـی دوران حملو ـشیرخوارگی فرزـنباـید ـحق او را ـشناخت، و ـبه ـپاس زحـمات او از و کــرد نیکی و اواحــترام بــه او

سپاسگزاری نمود.

اهمیت و شرافت مادر در کالم امام خمینی ره»حقوق مادران را نمیتوان شمرد و نمیتوان به حق ادا کرد. یک شب مادر نسبت به فرزندش از سالها عمر پدر متعهد

ارزندهتر است.

عظمت مقام مادر از دیدگاه آیت الله جوادی آملی

»یک سلسه مسؤولیتهای پرورشی به عهده مادر است که مرد از آن محروم

است. زن حداقل سی ماه یکسری مسؤولیتهایی دارد که مرد ندارد. در این

سی ماه که کودک مستیقما از مادر تغذیه میکند، مادر مسؤول حفظ دو نفر است؛ یکی برای خود و دیگری برای کودک. آیا این عظمت زن نیست؟ این مسؤولیتی نیست که ذات اقدس الهی به زن داده است که به زن فرمود: مسؤولیتت در حفظ اندیشهها، افکار و عقاید بیش از

مرد است. تو مسؤول دو نفری. از این رو مواظب افکار و اندیشه هایت باش؛ زیرا که بسیاری از مسائل، از راه اندیشه به

فرزند میرسد«

هيچ شغلي به شرافت مادري نيست

خدمت مادر به جامعه از خدمت معلم باالتر

است، و از خدمت همه كس باالتر است.اول مدرسه اي كه بچه دارد دامن مادر

است.

قدر شناسیخداوند متعال می فرماید»ان اشکر لی

ولوالدیک« »شکر مرا بجاآور ]که خالق و منعم اصلی تو هستم[ و از پدر و مادرت

قدردانی کن .«هنگامی که از رسول گرامی اسالم

صلی الله علیه و آله در مورد قدردانی از مادر سؤال شد، آن حضرت فرمود: »هیهات! هیهات! که بتوانی حق مادر

را ادا کنی . هر آینه اگر به اندازه ریگهای بیابان عالج ]صحرائی در

عربستان[ و دانههای باران به مادر خدمت کنی و از وی قدردانی کرده و بندهوار در پیش او بایستی، این همه خدمات تو به اندازه زحمات وی در

هنگامی که در رحم او بودی و سنگینی تو را تحمل میکرد نخواهد بود

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله و سلYم :

سه گناه است كه كيفرشان در همين دنيا مىرسد و به آخرت

نمىافتد : آزردن پدر و مادر ،

زورگويى و ستم به مردم و ناسپاسى نسبت به خوبيهاى

ديگران .

آغوش مادر مادر ، تک واژه ای ست زیبا.

مادر، عین زیبایی ست و البته که زیباتر از زیبایی چیزی نیست.

قلب بزرگ خدا در سینه ی مادران می تپد.مادر، دستی بر گهواره دارد و دستی در

دست خدا. آن گاه که مادر، گهواره را تکان می دهد ،

عرش خدا به لرزه درمی آید.و همه ی فرشتگان سکوت می کنند تا زیباترین سمفونی� هستی را بشنوند:

الالیی مادر را.هیچ سنگی به آن سنگینی نیست که

بتوان آن را در یک کفه ی ترازو نهاد و در کفه ی دیگر آن، وزن مهر و قدر و قیمت

مادرانه را سنجید. مادر، عنوان عاشقانه ترین شعر خداست. شعری که مضمون آن جز عشق نیست. مادر، همان عشقی ست که در هیأت

آدمی بر خاک گام برمی دارد. مادر، چیزی ست شبیه خودش.

هیچ چیز شبیه مادر نیست، مادر، فقط مادر است...

بدست آوردن رضایت پدر ومادراویس قرنی از معدود یاران پیامبر صلی الله علیه و آله

میباشد که در زهد و تقوی به درجات بلندی نائل شدهنگامی که اویس در یمن بود، شتربانی میکرد و مادر پیری داشت که تحت تکفل او بود . او با اینکه عالقه شدیدی به

وجود گرامی رسولالله صلی الله علیه و آله داشت، هیچگاه نتوانست پیامبر را از نزدیک زیارت کرده و به نظاره آن

سیمای ملکوتی بنشیند . در یکی از روزها که اشتیاق دیدار سرور کائنات در وجودش به شدت شعلهور گردید، از

مادرش اجازه خواست تا به سرزمین حجاز آمده و حضرت رسول صلی الله علیه و آله را زیارت نماید، مادرش به او گفت: پسرم! به دیدار آن حضرت برو و هرگاه پیامبر صلی الله علیه و آله در مدینه نبود، بیش از نصف روز در آنجا توقف نکن! اویس با زحمت فراوان فاصله بین یمن و

مدینه را پیمود و به شهر پیامبر صلی الله علیه و آله رسید، اما با کمال ناباوری شنید که: پیامبر صلی الله علیه و آله

چون بیش از نصف روز در شهر مدینه حضور ندارد .فرصت نداشت و به واالترین هدف خود که فیض حضور پیامبر صلی الله علیه و آله بود، نائل نشد، به مسلمانان

حاضر در مدینه اظهار داشت: سالم مرا به حضرتش برسانید و بگوئید که مردی به نام اویس از یمن به زیارت

شما آمده بود و چون از مادرش اجازه توقف بیشتری نداشت، با کمال ناراحتی به وطن خود مراجعت نمود .

بعد از مدتی، پیامبر صلی الله علیه و آله به خانه بازگشت و فرمود: »تفوح روائح الجنة من قبل قرن، واشوقاه الیک یا اویس القرنی، اال ومن لقیه فلیقرئه منی السالم نسیم بهشتی از سوی منطقه قرن میوزد، آه! چه قدر به دیدار تو مشتاقم، ای اویس قرنی! ]ای مسلمانان![ هر کس او

را دید سالم مرا به او برساند .«

آیا می دانید تماس نوزاد با مادر می تواند درد نوزاد را کاهش دهد.

تحقیقات اخیر متخصصان کانادایی حاکی از آن است که تماس نوزاد با مادر واقعا� می تواند درد

نوزاد را کاهش دهد. پژوهشگران می گویند آغوش مادر می تواند برای نوزاد، به ویژه طی یک روند پزشکی درمانی مانند

یک مسکن طبیعی عمل کند ودرد او را کاهش دهد .

در عین حال تماس با پوست بدن مادر نه تنها از درد نوزاد کم می کند بلکه می تواند بهبودی نوزاد

را نیز تسریع کند . این واقعیت که نوزادان و کودکان خردسال در حین انجام آزمایش ها یا دوره

های درمانی ، در آغوش مادرشان درد و رنج کمتری را تجربه می کنند ، یک واقعیت قابل درک بوده و دور از انتظار نیست . این مطالعه از سوی متخصصان دانشکده پرستاری دانشگاه مک گیل در

گفتنی است دراین مونترال صورت گرفته است. پژوهش مادران و نوزادان سه بیمارستان در کانادا

نوزاد 61تحت بررسی و مطالعه قرار گرفتند و روزه در این تحقیق شرکت داشتند. 10حدودا�

اهمیت برقراری ارتباط عاطفی مادر و نوزاد به گونه ای است که به محض تولد ، نوزاد را روی شکم مادر قرار می دهند تا ارتباط عاطفی دو

طرفه ای بین آنها شکل بگیرد . این روش برای ادامه شیردهی ، ثبات عواطف بین مادر و نوزاد و

در نهایت رشد و تکامل شیرخوار موثر است. اما پس از تولد و در دوران شیرخوارگی مهمترین

راه ادامه ارتباط عاطفی میان مادر و نوزاد در آغوش گرفتن کودک و به دنبال آن تماس پوستی

است. دکتر محمد نصیری متخصص اطفال در این باره می گوید: پوست بیشترین نقش را در برقراری ارتباط کودک کودک با محیط پیرامونش دارد، به دلیل آنکه در اوائل زندگی هنوز احساسات طفل شیرخوار تکامل نیافته است ، حس المسه نقش

مهمی در این زمینه دارد. برخی متخصصان در این رابطه معتقدند که کودک

برابر نیازمند در آغوش گرفتن 12برای رشد و نمو است.

آيا مي توان به پدر و مادر، بعد از فوت آنها نيكي كرد؟

رسول� اللYه صلى الله عليه و آله و سلYم

ئل� عن ب�ر� الوال�د�ين� ب�عد� ا س� Yل�مما: وت�ه� م�

ما ، واالست�غفار� الة� عل�يه� ن�ع�م ، الص�ما ، وإنفاذ� ع�هد�ه�ما م�ن ل�ه�

م� الYتي ال ح� ل�ة� الر� ب�عد�ه�ما ، وص�ما ، وإكرام� ل� إالY به� ت�وص�

ما . ه� ديق� ص�پيامبر خدا صلى الله عليه و آله و

سلYم- در پاسخ به سؤال از نيكى كردن

به پدر و مادر بعد از فوت آنها- :آرى ، دعا كردن براى آنها ،

آمرزش خواستن برايشان و اجرا كردن وصيتهايشان بعد از مرگ

آنها و صله رحم كردن با خويشان آنها ، و احترام گذاشتن به

دوستان آنهاست . 32 / 323 / 3الترغيب والترهيب :

عاق والدين شدن پس از مرگ پدر و مادر چگونه است؟ اإلمام� الباقر� عليهالسالم :

ما وال ما د�يون�ه� ما، ث�مY ي�موتان� فال ي�قضي ع�نه� ا ب�وال�د�يه� في حيات�ه� Yالع�بد� ل�يكون� بار Yإنما ، ما غ�ير� بار� به� ما في حيات�ه� ا ل�ه� Yه� ل�يكون� عاقYا . وإن Yه� عاقYما في�كت�ب�ه� الل ر� ل�ه� ي�ست�غف�

ا . Yه� عز و جل بارYما في�كت�ب�ه� الل ر� ل�ه� ما واست�غف� فإذا ماتا ق�ضى د�ين�ه�امام باقر عليهالسالم :

يك وقت هست كه بنده در زمان حيات پدر و مادر خود نسبت به آنان نيكوكار است ،ا وقتى مىميرند ، نه بدهى آنان را مىپردازد و نه برايشان طلب آمرزش مىكند ، Yام

در اين صورت خداوند او را نافرمان قلمداد مىكند و يك وقت هم هست كه بنده در زمان حيات پدر و مادر� خود ،

ناخلف و نافرمان است و به آنان نيكى نمىكند ،ردند بدهىهاى آنها را مىپردازد و براى ايشان آمرزش مىطلبد . لذا خداوند ا وقتى م� Yام

عز و جل او را نيكوكار مىنويسد . 614. منتخب ميزان الحكمة : 21 / 163 / 2الكافي :

احسان و نیکی به والدین یکی از دستورات اسالم است که در قرآن و روایات سفارش های زیادی در این مسأله شده

است. در احسان به والدین فرقی بین زمان حیات آنها و زمان بعد از مرگشان نیست فقط نوع احسان در زمان حیات و ممات

والدین تا حدودی متفاوت می شود.»بنده اى در حال امام باقر)علیه السالم( مى فرماید:

حیات پدر و مادرش به آن ها نیکوکار است، ولى پس از مرگ آن ها را فراموش مى کند و بدهى ایشان را نمى پردازد و براى آن ها طلب رحمت نمى کند. خداوند او را جزء عاق والدین ثبت مى نماید اما بنده دیگرى در حال حیات عاق

والدین است ولى پس از مرگ با دعا و استغفار آن ها را یاد مى کند، خداوند او را نیکى کننده به والدین ثبت خواهد

.«فرمود( 238، ص 3اصول کافی، ج .)

همی نالم که مادر در برم نیست

صفای سایه ی او بر سرم نیست

مرا گر دولت عالم ببخشند

برابر با نگاه مادرم نیست

دعای مادربوی بهشت می دهد دست دعای مادرم سجده پس از خدا برم بر کف پای مادرمآتش پاک عشق را دامن شوق می زنددر دل خام - سوز من حمد و ثنای مادر

ابروی بردباری ام خم نشود به عمر خودبر سر من اگر زند درد و بالی مادرم

گر طلبد زمن گهی، سر به اشاره حاضرمجان به دو دست آروم بهر زضای مادرمگرد و غبار حادثه نیست به راه عمر منآب زده تمام شب اشک صفای مادرم

مرغ اذان! مخوان که او تا به سحر نخفته است

من کنم این سحر ادا فرض قضای مادرمارزش اشک یک شب اش به ز هزار جان

منپس تو بگو ز چه کنم هدیه برای مادرماین من هرزه قاصر فرض ادای خدمتم

پس چه جواب می دهم پیش خدای مادرمحق مادر بر فرزند

مادران حتي نسبت به فرزندان نا خلف خود مهر مي ورزند .چند سال قبل،در شمال کشور ،پسر نا خلفي قصد داشت مادش را بکشد .مادر وقتي يقين کرد

که ديگر اخر کار اوست ،گفت:جان من برايم مهم نيست .من مي ترسم فردا تو را به خاطر من بکشند !

با عنايت به همين مهر مادري فزون از حد است که امام سجاد )ع(به حق مادر بر فرزندان اشاره کرده وفرموده اند:

مادر ،انسان را در رحم خود و بعد از ان در دامنش پروراندو به گونه اي حمل کرد که هيچ کس نمي پذيرد که بار ديگري را تحمل نمايد. مهر مادر به شما به قدري زياد بود که به خود توجهي نداشت وبه گرسنگي و تشنگي خود رضايت داده بود تا شما را سيراب کند. به برهنگي خود تن داد تا شما عريان نباشيد . خود در ميان افتاب ماند و سايه را به شما واگذاشت . خويشتن را از خواب

خوش محروم کر تا شما به اسودگي بخوابيد چه بسا ديده ايد مادراني راکه خود را سايه طفلشان کرده اند تا افتاب ،پوست

نازک فرزندشان را ازار ندهد.

برکت دعای مادرمحمد بن علي ترمذي، از عالمان رباني و دانشمندان عارف مسلك بود. در عرفان و طريقت، به علم بسيار اهميت ميداد؛ چنان كه او را »حكيم االولياء« ميخواندند.در جواني با دو تن از دوستانش، عزم كردند كه به طلب علم روند. چارهاي جز

اين نديدند كه از شهر خود، هجرت كنند و به جايي روند كه بازار علم و درس، در آن جا گرمتر است.

محمد، به خانه آمد و عزم خود را به مادر خبر داد.مادرش غمگين شد و گفت:اي جان مادر!من ضعيفم و بيكس و تو حامي من

هستي؛ اگر بروي، من چگونه روزگار خود را بگذرانم. مرا به كه ميسپاري؟ آيا روا ميداري كه مادرت تنها و عاجز بماند و تو دانشمند شوي؟

از اين سخن مادر، دردي به دل او فرود آمد. ترك سفر كرد و آن دو رفيق، به طلب علم از شهر بيرون رفتند.

مدتي گذشت و محمد همچنان حسرت ميخورد و آه ميكشيد.روزي در گورستان شهر نشسته بود و زار ميگريست و ميگفت: »من اين جا بيكار و جاهل ماندم و دوستان من به طلب علم رفتند. وقتي باز آيند، آنان عالماند و من هنوز جاهل.« ناگاه پيري نوراني بيامد و گفت: »اي پسر!چرا گرياني؟« محمد، حال خود را باز گفت. پير گفت: »خواهي كه تو را هر روز درسي گويم تا به زودي از ايشان در

گذري و عالمتر از دوستانت شوي؟« گفت: »آري، ميخواهم.« پس هر روز، درسي ميگفت تا سه سال گذشت. بعد از آن معلوم شد كه آن پير نوراني، خضر )ع( بود

صلواتشادی روح تمام مادران ازاین دنیا رخت بسته و اين نعمت و توفيق، به بركت رضا و دعاي مادر يافته است.مادرم دیده بسویت نگران است

هنوزغم نادیدن تو بار گران است

هنوزآنقدر بر همگان مهر ووفاکردی

تونامت همه جا ورد زبان است

هنوز