طراحی آزمایشگاه فناوری اطالعات سالمت

مرتضی بختیاریاستاد راهنما: آقای بایرام نجاتی

1393فروردین

فهرست مطالب

مقدمهاهداف کلی رشته فناوری اطالعات سالمتتوانمندی های گروه آموزشی مدیریت و فناوری اطالعات سالمت در برگزاری دوره های آموزشیتوانمندی های پژوهشی گروه آموزشی مدیریت و فناوری اطالعات سالمت رضرورت وجود آزمایشگاهHIT ت وجود آزمایشگاهHIT ورت وجود آزمایشگاهHITضرورت وفضا و تاسیسات آزمایشگاهتجهیزات آزمایشگاهمستندات مربوط به تجهیزاتتوپولوژی مورد استفاده برای ایجادآزمایشگاهHITجدول تجهیزات پایه مورد نیازجهت تاسیس آزمایشگاهجدول نرم افزارهای مورد استفاده جهت آموزش دانشجویانجدول منابع کتابخانه ای آزمایشگاهنمونه ای ازبرنامه یک البراتوارنمونه ای ازیک البراتواردرخارج ازکشورجمع بندیمنابع

جود آزمایشگاهHIT

2

مقدمه و انفورماتیکی، هر روز دنیا را با انقالبی جـدید رشــد روزافزون صــنایع ارتباطی، مخابراتی

مـواجه می کند ـ. انقالب فن آوری اطالعات و ارتباطات در کلیه بخش های اقتصادی،اجتماعی، سیاسی و امنیتی کشورها تاثیراتی قابل توجه بر جای گذاشته است . با توسعه این فن آوری

در بخش پزشکی، به دنبال تحول عظیمی در نظام ارائه خدمات بهداشتی و درمانی می باشیم و یکی از مهمترین حوزه های کـاربرد فن آوری اطالعـات، حوزة بهداشـت و درمانی

می باشد .فن آوری اطالعات از روش های متعددی می تواند به این حوزه کمک نماید.سیستم های ذخیره اطالعات بیمار، سیستم های اطالعات دارویی، سیستم های درمانی و

جراحی، سیستم های پیگیری درمان، سیستم های درمان از راه دور، سیستم های راهبرـی پرستار، رباتهای جراح و سیستم های پذیرش بیمار و بسیاری دیگر که در پس پرده طراحی

تمام این ها یک هدف مشترک وجود دارد و آن تسهیل در کار درمان است. با استفاده از این سیستم ها بیمار در کمترین زمان بهترین خدمات را دریافت می کند، پزشک تمام وقت از هر

جای دنیا که بخواهد به بیماران خود دسترسی دارد و اطالعات بیماران در همه جا به طور کامل در دسترس است. دسترسی همگانی به اطالعات پزشکی در بستر شبکه های

الکترونیکی یک رویا نیست آن را به وضوح می توان در سازمان هاـی درمانی که به این سیستم ها نزدیک شده اند مشاهده کرد. سامانه هایی مانند ذخیره الکترونیکی اطالعات سالمت

(HER که می تواند اطالعات بهداشتی، درمانی و سالمتی فرد را پیش از تولد، یعنی زمانی )که فرد دوران جنینی را طی می کند تا پس از مرگ یعنی وقتی دیگر در قید حیات نیست را به

صورت اطالعات جامعی در یک فایل الکترونیکی ذخیره سازـی کرده و آن را در یک شبکه اختصاصی در دسترسی افراد مشخصی قرار دهد، به عنوان نمونه بارزی از کارکردهاـی

فناورـی اطالعات در امر سالمت به شمار می رودـ.3

اهداف کلیاهداف کلی رشته فناوری اطالعات سالمت:

تربیت افراد کارآمدی است که بتوانند در زمینه های زیر فعالیت داشته باشند:

- مدیریت بخش فناوری اطالعات سالمت مشتمل بر جمع آوری و 1پردازش داده ها و ذخیره سازی و بازیابی اطالعات

- تامین اطالعات مورد نیاز جهت دفاع از حقوق بیمار، مراجعه 2کننده، موسسات و کارکنان بهداشتی و درمانی از طریقR حفظ

مستندات اطالعات مرافبت بهداشتی - تامین اطالعات مورد نیاز به منظور بهره برداری های 3

آموزشی، پژوهشی، خدماتی و آماری مرتبط به رشته های مختلف پزشکی

- بکار گیری فناوری اطالعات در حوزه مدیریت اطالعات سالمت4

4

5

توانمندی های گروه آموزشی مدیریت و فناوری اطالعات سالمت در برگزاری دوره های آموزشی:

برگزاری و تدریس کارگاه ها و دوره های بازآموزی:- پرونده الکترونیک سالمت

- پرونده الکترونیک بیمار- پرونده الکترونیک فردی و بهداشتی

- مستند سازی اطالعات پزشکی - مدیریت اطالعات سالمت

- آمار بیمارستانی - طبقه بندی بیماری ها و اقدامات پزشکی

- ذخیره و بازیابی اطالعات پزشکی - پذیرش و ترخیص بیماران

CPT- تبدیل داده های بالینی به داده ها و کدهای مالی با استفاده از الگو یا کتاب تعرفه

- مستند سازی اطالعات بهداشتی به ویژه موارد خاص از جمله سرطان ها، جراحات

- آموزش طراحی فرم های پزشکی

توانمندی های پژوهشی گروه آموزشی مدیریت و فناوری اطالعات سالمت:

- مشاوره در زمینه طراحی فرم های چاپی و فرمتهای الکترونیکی بهداشتی – 1درمانی و بیمارستانی

- مشاوره های آماری طرح های پژوهشی مبتنی بر اطالعات بیمارستانی 2- مشاوره و اجرای سیستم های اطالعات بیمارستانی، درمانگاهی و پاراکلینیکی 3- مشاوره های حقوقی پزشکی در زمینه شکایات پزشکی و بیمارستانی مبتنی بر 4

اطالعات پزشکی - مشاوره در سیستمهای بیمه گری پزشکی و سالمت در حوزه دولتی و خصوصی 5- مشاوره در زمینه اصالح نظام مدیریت بیمارستانی 6- مشاوره و راه اندازی و اصالح بخش های فناوری اطالعات سالمت )مدارک 7

پزشکی سابق( بیمارستانی و مراکز بهداشتی – درمانی از طریق شرکت در کمیته های بیمارستانی

- مشاوره در زمینه عرضه اطالعات پزشکی و سالمت 8- مشارکت در ارزشیابی بیمارستان ها و سایر مراکز بهداشتی – درمانی ، مطب 9

ها و واحدهای پاراکلینیک - مشاوره در زمینه استانداردهای ایزو در بیمارستان ها و سایر مراکز بهداشتی 10

– درمانی

6

7

HITضرورت وجود آزمایشگاه

البراتواریاآزمایشگاه ، محلی که در آن آزمایش های علمی و فنی انجام می شود.فناوری اطالعات سالمت چارچوبی فرا می نهد که در قالب آن می توان مدیریت فراگیر اطالعات در حوزه سالمت را توصیف کرد. فناوری اطالعات سالمت، همچنین، مبادله ایمن اطالعات میان مصرف

کنندگان، تولیدکنندگان و بیمه ها را در بر می گیرد. به طور کلی این رشته مهم ترین ابزاری تلقی می شود که با آن می توان کیفیت، سالمت و اثر بخشی نظام سالمت را بهبود بخشید.

مهمترین کاربرد های فناوری اطالعات سالمت عبارتند از: (health care.    ارتقا کیفیت مراقبت های بهداشتی ) 1.    جلوگیری از خطا های پزشکی2.    کاهش هزینه های مراقبت های بهداشتی3.    افزایش کارایی نظام اداری پزشکی4.    کاهش کاغذ بازی 5.    گسترش دسترسی به مراقبت های بهداشتی و خدمات نظام سالمت با هزینه های مقرون به 6

صرفهفناوری اطالعات سالمت نه تنها مراقبت از افراد بیمار را ارتقا می بخشد بلکه مزایای فراوانی در

بهبود کیفی نظام سالمت عمومی دارد. از این مزایا می توان به موارد زیر اشاره کرد: تشخیص به موقع شیوع بیماری های عفونی در کشور1.و غیره کیفیت مدیریت بیماری های مزمن2.

.

HITضرورت وجود آزمایشگاه

در اینده کشورHITنقش دانش آموختگان دانش آموختگان این دوره دارای نقش های خدماتی-آموزشی-مدیریتی و پژوهشی می

باشند. وظایف اموزشی:-۱

الف-اموزش کارکنان مرتبط با بخش فناوری اطالعات سالمتب-اموزش کارکنان جدید در زمینه روند گردش امور در بخش فناوری اطالعات سالمت

وظایف خدماتی:-۲الف-تحلیل و سازماندهی اطالعات و کدگذاری اطالعات پزشکی بیماران در مراکز

بهداشتی درمانی دولتی و خصوصی و مطب هاب-کد گذاری مالی اطالعات پزشکی)تعرفه خدمات تشخیص و درمان(و تعیین مغایرت ها

ج-تحلیل شاخص های آمار بیمارستانی )مرگ و میر-بیماری-مالی...(و ارایه به مدیران مربوط و کاربران مجاز

د-ارایه اطالعات پزشکی به کاربران مجاز با رعایت موازین قانونیه-اجرای مصوبات مربوط به اطالعات پزشکی بیماران

و-مشارکت در امور مربوط به خدمات ماشینی اطالعات سالمتی-مشارکت در طراحی فرم هایR اطالعات سالمت

8

HITضرورت وجود آزمایشگاه

وظایف مدیریتی:-۳الف-مدیریت بخش فناوری اطالعات سالمت

وظایف پژوهشی:-۴الف-انجام پژوهشهای کاربردی در حوزه سیستم های اطالعاتی بهداشت و درمان

ب-مشارکت در طراحی و جمع اوری اطالعات پژوهشی در حوزه بهداشت و درمان

استفاده ازظرفیت هاوکاربردهای فناوری اطالعات وهمچنین به درستیHITایفای نقش وانجام وظایف دانش آموختگان

میسرنمی شود مگرباایجادزمیته مناسب پرورش استعدادهای دانشجویان.

می تواندزمینه مناسبی برای پرورش HITآزمایشگاه دانشجویان باشد.

9

فضا و تاسیسات آزمایشگاه

انتخاب محل تاسیس آزمایشگاهمساحت و فضای آزمایشگاهشرایط فیزیکی و تاسیسات ساختمانیطراحی و تخصیص فضا در آزمایشگاهمیز بندی آزمایشگاه10

انتخاب محل تاسیس آزمایشگاه

آزمایشگاه بهتر است در جوار مکانهایی که دارای سر و صدا و تنش هستند ایجاد نگردد.)مانند

جوشکاری، موتور خانه، آهنگری و...(آزمایشگاه باید در محلی نزدیک به سایت مرکزی

دانشگاه دایر گردد تا هم در کابل کشی ها و تجهیزات مرتبط صرفه جویی و هم رفع اشکاالت

احتمالی توسط مسئولین فنی سایت های .کامپیوتری سریع تر انجام شود

11

مساحت و فضای آزمایشگاه

مساحت کافی و فضای مناـسب برای آزمایشگاه و بخش های مختلف آن به نسبت حجم کاری )تعداد

دانشجویان، کارگاههای مختلف، دوره های آموزشی و پژوهشی( ، تعداد تجهیزات، تعداد مربیان و

دانشجویان تخمین زده می شود. با توجه به عوامل اشاره شده درباره ی مساحت آزمایشگاه باید در

حدی باشد که بر کیفیت کار در آزمایشگاه تاثیر سوء نداشته و با گذشت زمان و افزایش حجم و

دامنه کار، فعالیت ها دچار اختالل نگردند.12

شرایط فیزیکی و تاسیسات ساختمانی

خرابی و فرسودگی در ساختمان وجود نداشته باشد- سیم کشی ها توسط داکت پوشیده شده باشد- پهنای درب های اصلی و

داخلی در حدی باشد که تجهیزات به راحتی قابل جابه جایی باشد- آزمایشگاه می بایست سیستم گرمایش و سرمایش مناسب

داشته باشد- سیستم های برق کشی و کابل کشی ها باید استاندارد باشد.

با توجه به تجهیزات موجود سیستم روشنایی و تعداد المپ های مصرفی در آزمایشگاه باید از فیوزها و کابل های مناسب استفاده

گردد جهت جلوگیری از مشکالت ناشی از قطع برق یا نوسانات احتمالی برق شهری در مواردی که پشتیبانی منبع الکتریسیته

باویژگی های مناسب در ابتدای UPSضروری است استفاده از ورود کابل برق به آن پیشنهاد می گردد.

13

طراحی و تخصیص فضا در آزمایشگاه

ارائه الگوی یکسان جهت طراحی فضای آزمایشگاه امکان پذیر نبوده و ضروری نیز نمی باشد، فضای هر آزمایشگاه با توجه به اهداف ، طیف فعالیت ها ، تعداد دانشجویان و مربیان،

تعداد تجهیزات و... طراحی می شود.در طراحی و تخصیص فضا در آزمایشگاه باید مجموع فضای کاری، فضای انبارش را در نظر

داشت.مقدار فضا بر حسب متر مربع است که شامل سطوح مورد استفاده جهت فضای کاری:

انجام کار و قرار گیری تجهیزات و محل رفت و آمد دانشجویان می باشد. فضاهای بین میزهای کار، راهروها و فضای اطراف تجهیزات نیز جزء فضای کاری به حساب می آید.

فضای مفید کاری در آزمایشگاه می بایست به حدی باشد که حداکثر تعداد دانشجویان در یک کالس درسی در آزمایشگاه، با در نظر گرفتن فضای اشغال شده توسط تجهیزات، فضای بین

میز های کار، راهرو ها، فضای اطراف تجهیزات به راحتی قادر به فعالیت باشند.شامل قفسه ها، وایت برد، کابینت های محل نگهداری انواع نرم افزارها و فضای انبارش:

سخت افزارها و... می باشد.تعیین حداقل کتب و نرم افزار و سخت افزار هایی که در یک زمان وجودشان در آزمایشگاه الزم است نقش مهمی در تخمین فضای مورد نیاز در انبارش

دارد.باید تمهیداتی جهت پیشگیری و مقابله با آتش سوزی در آزمایشگاه وجود داشته باشد.نکته: 14

:میز بندی آزمایشگاه

نوع، تعداد، نحوه قرارگیری و کیفیت میزها بر روی فعالیت دانشجویان اثر دارد.

از لحاظ کمی میز بندی آزمایشگاه باید متناسب تعداد دانشجویان و دامنه عملکرد گروه بوده و از لحاظ

کیفی نیز ظاهر، اندازه و کارایی مناسب داشته باشد.طراحی میز بندی و چیدمان باید به نحوی باشد که با

در نظر گرفتن شرایط موجود و پیش بینی نیازهای آینده، در صورت ضرورت امکان حرکت دادن، خارج

کردن، تعویض و یا گسترش آنها وجود داشته باشد.15

الزامات مربوط به کارکنان آزمایشگاهنموداـر ساـزمانـی کاـرکنان

تعداد کارکنانارزیابـی صالحیت منابع انسانـیشرح وـظایف و مـسئولیت ها

16

الزامات مربوط به کارکنان آزمایشگاه

آزمایشگاه باید دارای یک نمودار -نمودار سازمانی کارکنان: 1سازمانی پرسنلی باشد که سلسله مراتب سازمانی پست های مختلف

شامل مدیر گروه، مسئول آزمایشگاه، مسئول فنی، مربیان اعم از نرم افزار و سخت افزار و کتب تخصصی، کارکنان خدماتی، فنی و پشتیبانی را

نشان داده و ارتباط آنها را با یکدیگر مشخـص می نماید.بدیهی است بنابر نیاز یا ضرورت یک نفر می تواند تحت نظر و به صالحدید مدیر گروه و مسئول آزمایشگاه همزمان چند مسئولیت را به عهده بگیرد.

تعداد کارکنان باید متناسب با حجم کار و دامنه -تعداد کارکنان: 2( برای هر یک از work loadفعالیت در آزمایشگاه باشد.تعیین بار کاری)

کارکنان در حدی که تاثیر سوء بر کیفیت خدمت ارائه شده نداشته باشد به عهده مسئول آزمایشگاه می باشد.حداقل تعداد کارکنان آزمایشگاه در بدو

تاسیس می بایست یک نفر پرسنل فنی، یک نفر مربی کامپیوتر یک نفر مربی دروس تخصصی باشد.

17

الزامات مربوط به کارکنان آزمایشگاه

-ارزیابی صالحیت منابع انسانی3الف- مدرک تحصیلی و سابقه کار

ب- انجام مصاحبه علمی و آزمون نظری و عملی-شرح وظایف و مسئولیت ها 4

شرح وظایف، مسئولیت ها و اختیارات هر یک از کارکنان باید توسط مسئول آزمایشگاه مشخص و مکتوب گردد. این شرح وظایف باید کامال منطبق بر نوع تسهیالت و آموزش های دیده

شده کارکنان باشد.برای وظایف و مسئولیت های تعریف شده هر یک از کارکنان باید

جانشین مناسب تعیین و مکتوب شود. این وظایف و مسئولیت ها قبال باید به افراد جانشین تفهیم گردد.

18

تجهیزات آزمایشگاهتنوع و تعداد تجهیزات در آزمایشگاه

خرید تجهیزاتنصب و محل استقرار تجهیزات

19

تجهیزات آزمایشگاه

تجهیزات موجود در آزمایشگاه -تنوع و تعداد تجهیزات در آزمایشگاه: 1باید کامال متناسب با حجم کاری و انواع نرم افزار های مد نظر گروه باشد.

حداقل تجهیزات پایه که در بدو تاسیس می بایست در آزمایشگاه موجود باشد در اسالید های بعدآورده شده است.

باید بر اساس کیفیت باشد و در هنگام انتخاب به برند -خرید تجهیزات: 2هایانتخاب شده و شرکت ضمانت کننده توجه گردد.

مالک انتخاب تامین کنندگان به عنوان مثال می تواند کیفیت کاالی عرضه شده، به روز بودن تکنولوژی، خدمات مناسب پس از فروش، حسن سابقه

و... می باشد.الزامات و فضای مورد نیاز برای -نصب و محل استقرار تجهیزات: 3

نصب دستگاه شامل شرایط محیطی مورد نیاز در محل نصب)دما، نور و...( و شرایط فنی مورد نیاز )منبع الکتریسیته، انواع سخت افزار و نرم افزار

و...( بر اساس توصیه مسئول فنی باید به دقت رعایت گردد.

20

مستندات مربوط به تجهیزاتالف- فهرست تجهیزات موجود در آزمایشگاه

ب- شناسنامه تجهیزات پ- دستورالعمل فنی تجهیزات

: دفترچه یا برگه ای که در کنار هر سیستم قرار می log bookت- گیرد و اطالعات مربوط به هر بار استفاده از دستگاه شامل نام

کاربر، تاریخ و ساعت استفاده از دستگاه، وضعیت دستگاه در شروع و خاتمه کار را مشخص می نماید.

ث- سوابق مربوط به کنترل و نگهداری تجهیزاتج- سوابق مربوط به سرویس یا تعمیر تجهیزات

21

توپولوژی مورد استفاده برای HITایجادآزمایشگاه

به دلیل داشتن ویژگی های (starهمبندی ستاره ای)فراهم HITزیرفضای مناسبی رابرای ایجادیک آزمایشگاه

می سازد:(متصلند.Hubهمه کامپیوترها به یک واحدمرکزی)•است.Cat5کابل مورد استفاده درآنها•است.100Mbpsپهنای باند آنها•باقطع شدن کابل شبکه،کل شبکه دچاـرمشکل نمی شود.•منجربه قطع کل شبکه می گردد.Hubقطع شدن•اضافه کردن نودجدیدبه آسانی صورت می گیرد.•

22

23

جدول تجهیزات پایه مورد نیازجهت تاسیس آزمایشگاه

24

توضیحات تعداد تجهیزات ردیف دستگاه 12 دانشگاه LANبا قابلیت اتصال به شبکه

دستگاه مجهز به رایتر ( 10)

دستگاه121 کامپیوتر

- پرینتر دستگاه 1 2

- 3 ویدئو پروژکتور دستگاه 1

- 4 میز کنفرانس عدد 2

- عدد24 5 صندلی میز کنفرانس

- عدد 15 صندلی چرخدار مخصوص کامپیوتر

6

- عدد 2 7 تخته وایت برد

- عدد 1 تریبون 8

- 9 ققسه کتابخانه دستگاه 1

- 10 طبقه4 فایل کشویی دستگاه 1

واحدهای مختلفجهت 11 فرمهای آماری زونکن 15

جهت تمرین دانشجویان کارشناسی فن آوری P4، مونیتور، مادربردP4اطالعات سالمت شامل کیس

، فالپی درایو، PIII ، CPU PIII ، CPU P4، مادر برد CD Rom ، CD ، مودم، کارت شبکه، CPUفن

Writer ، power P4(هارد ،HDD ،) RAM کارت ، گرافیک، کارت صدا و غیره

به تعداد الزم

قطعات سخت افزارکامپیوتر

12

جدول نرم افزارهای مورد استفاده جهت آموزش دانشجویان

نرم افزار ردیف

HIS 1

ADS-9 2

Tendon 3

SPSS 4

Reference Manager 5

End note 6

Office2010 7

E-Book 8

C# 9

ویندوز رایج 10

25

جدول منابع کتابخانه ای آزمایشگاهتعداد کتاب ردیف

به تعداد الزم

         ICD-10کتاب  1

به تعداد الزم

ICD-9-CMکتاب 2

2 دوره 2جلدی

فرهنگ انگلیسی به فارسی 3

3 دوره 1جلدی

فرهنگ فارسی به انگلیسی 4

فرهنگ پزشکی انگلیسی به فارسی دوره 3ددورلن

5

فرهنگ اختصارات پزشکی دوره 1 6

به تعداد الزم

کتاب کالیفرنیا 7

26

27

Example of Health Information Technology Lab

This lab is equipped with 16 workstations, one projector, and one laser printer. This lab is used by instructors to conduct classes and to administer test that will prepare students for their National Exams. Software installed on workstation: Windows Vista, Microsoft Office 2007, Adobe Reader 9, 3M Coding and Soft med. This lab is for Health Information Technology students only.

ایستگاه های کاری، یک پروژکتور و یک چاپگر 16 این آزمایشگاه بااین آزمایشگاه توسط مربیان مورد استفاده . لیزری مجهز شده است

برای انجام کالس و اداره آزمون است که دانش آموزان برای امتحانات : نرم افزار نصب شده بر روی ایستگاه های کاری. ملی خود را آماده کند ، برنامه نویسیAdobe Reader 9 ، نرم افزار2007ویندوز ویستا، آفیس

3M این آزمایشگاه است فقط برای دانشجویان . افزار پزشکی و نرمفناوری اطالعات سالمت می باشد.

جمع بندی

29

رسالت رشته فناوری اطالعات سالمت تربیت افراد کارآزموده ای است که بتوانند تصدی و مدیریت بخش فناوری اطالعات سالمت در بیمارستانها و مراکز بهداشتی ، مشتمل بر

جمع آوری و پردازش داده ها، ذخیره سازی و بازیابی اطالعات، تحلیل شاخص های

بهداشتی، مشارکت در کارشناسی، طراحی و Hospital information  پیاده سازی  

system(HIS) .این مهم بدست را بر عهده بگیردنمی آیدمگرباایجادزمینه آموزشی مناسب نظیرایجادآزمایشگاه های فناوری اطالعات

سالمت.

…منابع1. http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA

%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%D8%AF_%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C

2. http://fparamedicine.ajums.ac.ir/HomePage.aspx?TabID=5707&Site=fparamedicine.ajums.ac&Lang=fa-IR

3. http://paramedicine.kaums.ac.ir/Default.aspx?PageID=884. فرهنگ فارسی معین5. http://www.zdhit88.blogfa.com/post-2.aspx6. http://www.iust.ac.ir/index.php?sid=467. http://www.susla.edu/technology/Pages/

HealthInformationTechnologyLab.aspx?panel=8

30