สถาบนกลยาณราชนครนทร

วสยทศนเปนผนำ�วช�ก�รและบรก�รระดบช�ต ด�นนตจตเวชและวกฤตสขภ�พจต

ภ�ยในป พ.ศ.2554

พนธกจพฒน� ถ�ยทอดองคคว�มร เทคโนโลย และใหบรก�รด�นนตจตเวช

และวกฤตสขภ�พจตต�มม�ตรฐ�น

คานยมหลก (Core Value)มงมน จดแนวคด จตพฒน� เนนลกค� ผ�นระบบ ครบทม

ตลอดระยะเวล� ๔๐ ป ทผ�นม� จ�กโรงพย�บ�ลนตจตเวชสสถ�บนกลย�ณ

ร�ชนครนทร จะเหนไดว� สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรมเป�หม�ยในก�รใหบรก�รทง

ผปวยนตจตเวชและผปวยจตเวชทวไป รวมทงครอบครว ผดแลและผไดรบผลกระทบ

จ�กผปวย โดยมก�รพฒน�ทดอย�งตอเนอง ทงด�นก�รบรก�ร วช�ก�ร บคล�กร

ก�รปรบแนวคดระบบก�รจ�ยเงนงบประม�ณหรอก�รจ�ยเงนแบบเหม�รวม และด�น

ก�รจดก�รขอมลข�วส�รและเทคโนโลยต�งๆ ตลอดจนก�รพฒน�ด�นอ�ค�รสถ�นท

สงอำ�นวยคว�มสะดวกต�งๆ จวบจนปจจบนส�ม�รถผลตผลง�นและนวตกรรมทมคณภ�พ

ตอบสนองตอคว�มตองก�รของสงคม รวมทงมงเนนก�รพฒน�ง�นบรก�รด�นนตจตเวชและ

วกฤตสขภ�พจตสคว�มเปนเลศ โดยอ�ศยองคคว�มรจ�กก�รวจยควบคไปกบก�รพฒน�

ในด�นต�งๆ เพอเพมศกยภ�พก�รบรก�รใหเท�เทยมกบน�น�ช�ตตอไป

ในโอก�สครบรอบ ๔๐ ป สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร กระผมขอขอบคณข�ร�ชก�ร

ทกท�นทชวยเหลอง�นของกรมสขภ�พจตม�กม�ยหล�ยเรอง ก�รมง�นม�กถ�มองใน

แงด คอเปนโอก�สในก�รสร�งคว�มเจรญก�วหน� พฒน�ตนเอง สร�งคว�มภ�คภมใจ

และคว�มสำ�เรจในอน�คต จงขออวยพรใหท�นทงหล�ยประสบคว�มสข มกำ�ลงใจในก�ร

ทำ�ง�นใหสำ�เรจ เปนกำ�ลงทเขมแขงและทำ�ง�นสำ�คญๆของกรมสขภ�พจตตอไป

สาสนแสดงความยนดนายแพทยอภชย มงคล อธบดกรมสขภาพจต

ในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

(น�ยอภชย มงคล)

อธบดกรมสขภ�พจต

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

1

ข�วดในอดตเมอ ๔๐ ปทผ�นม�ซงสร�งคว�มหวงใหแกผปวยนตจตเวช คอ ก�รกอตง

โรงพย�บ�ลนตจตเวชโดยเรมใหบรก�รม�ตงแตวนท ๒๔ กนย�ยน พ.ศ. ๒๕๑๔ เปนตนม�

นบว�เปนโรงพย�บ�ลเฉพ�ะท�งแหงแรกและแหงเดยวของประเทศไทยทใหก�รดแลผปวย

จตเวชทเกยวของกบคด จ�กวนนนถงวนน ในน�มสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร ภ�ยหลง

ก�รปรบองคกรใหมคว�มคลองตว ก�รใหบรก�รด�นนตจตเวชกยงคงเปนภ�รกจหลก โดย

ใหก�รบำ�บดรกษ�ผปวยจตเวชทเกยวของกบคด รวมกบก�รปกปองและพทกษสทธ เพอให

ผปวยดงกล�วไดรบก�รยอมรบและมสทธเท�เทยมกบคนอนๆ ทวไปในสงคม ดงนนก�ร

ผลกดนใหมและประก�ศใช พระร�ชบญญตสขภ�พจต พ.ศ.๒๕๕๑ ในประเทศไทยจงเปน

อกผลง�นหนงทสำ�คญของสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร นอกจ�กน บทบ�ทก�รเปนผนำ�

ด�นก�รพฒน�ง�นวกฤตสขภ�พจตยงไดสร�งผลง�นทโดดเดน มคณค�และเปนประโยชน

ตอสงคมในวงกว�ง

ในโอก�สครบรอบ ๔๐ ป สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร กระผมขอรวมแสดง

คว�มชนชมและยนด รวมทงขออวยพรใหผบรห�รและบคล�กรทกท�น ประสบแตคว�มรงเรอง

ขย�ยง�นในด�นจตเวช นตจตเวช และวกฤตสขภ�พจตใหกว�งขว�ง มคว�มวฒน�ถ�วร

เพอรองรบก�รพฒน�ประเทศในยคตอไป

สาสนแสดงความยนดนายแพทยเกยรตภม วงศรจต รองอธบดกรมสขภาพจต

ในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

(น�ยเกยรตภม วงศรจต)

รองอธบดกรมสขภ�พจต

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

2

สาสนแสดงความยนดนายแพทยอทธพล สงแขง รองอธบดกรมสขภาพจต

ในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

ง�นในหน�ทรบผดชอบของสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร มคว�มสำ�คญยงตอก�ร

พฒน�ง�นของกรมสขภ�พจต เนองจ�กมภ�รกจสำ�คญในก�รพฒน�ง�นด�นนตจตเวช

และวกฤตสขภ�พจต สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร จงมบทบ�ทสำ�คญในด�นก�รวจย

และถ�ยทอดเทคโนโลยด�นนตจตเวชและวกฤตสขภ�พจต ซงเปนปจจยสำ�คญในก�รดแล

ชวยเหลอทงผปวยจตเวชทวไปและผปวยนตจตเวช รวมทงพฒน�บคล�กรด�นสขภ�พจตให

มคว�มรคว�มส�ม�รถใหอยในระดบส�กล ดงนน จ�กผลง�นคว�มสำ�เรจทผ�นม�จงแสดง

ใหเหนถงคว�มรวมมอรวมใจและเสยสละของช�วสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร ในก�รปฏบต

ภ�ระหน�ทดวยคว�มอตส�หะ มงมนและตงใจม�โดยตลอด

ในโอก�สครบรอบ ๔๐ ป สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร กระผมขอสงคว�ม

ปร�รถน�ด และขอใหกำ�ลงใจแกข�ร�ชก�รและเจ�หน�ทของสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร

ทกท�น ในก�รทจะปฏบตหน�ทพฒน�ด�นนตจตเวชและวกฤตสขภ�พจตใหบรรลเป�หม�ย

และเจรญก�วหน�สบตอไป

(น�ยอทธพล สงแขง)

รองอธบดกรมสขภ�พจต

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

3

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

ก�รพฒน�ง�นด�นสขภ�พจตและจตเวช โดยเฉพ�ะง�นด�นนตจตเวชและวกฤต

สขภ�พจตนบเปนภ�รกจทสำ�คญของสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร ในก�รรวมพฒน�ง�น

ต�มนโยบ�ยของกรมสขภ�พจต เพอพฒน�สงคมและประเทศช�ต สงคมจะเจรญก�วหน�

ไดเพยงใดขนอยกบคณภ�พของประช�ชนเปนสำ�คญ ก�รสงเสรมด�นก�รดแลสขภ�พจต

และจตเวช ทงในคนปกตทวไป ผปวยจตเวชและผปวยนตจตเวช จงมคว�มสำ�คญเปนอย�ง

ยง ดงนน สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรจงมงเนนก�รพฒน�ง�นอย�งเปนระบบ เพอแกไข

ปญห�และตอบสนองตอคว�มตองก�รของผรบบรก�รทงด�นจตเวชทวไป นตจตเวชและ

วกฤตสขภ�พจต ทำ�ใหมผลง�นก�วหน�และประสบคว�มสำ�เรจดวยดม�โดยตลอด

ในโอก�สครบรอบ ๔๐ ป สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร กระผมขอแสดงคว�มยนด

และขอสงคว�มปร�รถน�ดม�ยงบคล�กรและผทเกยวของทกท�นดวยคว�มจรงใจ

มคว�มภมใจทเหนสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรมก�รพฒน�และก�วหน�อย�งตอเนอง

จงหวงเปนอย�งยงว� สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรจะส�ม�รถพฒน�ง�นด�นนตจตเวชและ

วกฤตสขภ�พจตสคว�มเปนเลศไดในอน�คตอนใกลน

สาสนแสดงความยนดนายแพทยทว ตงเสร รองอธบดกรมสขภาพจต

ในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

(น�ยทว ตงเสร)

รองอธบดกรมสขภ�พจต

4

คำานำา

โรงพย�บ�ลนตจตเวช ไดเปดใหบรก�รครงแรกตงแตวนท ๒๔ กนย�ยน ๒๕๑๔

และตอม�ไดรบพระกรณ�โปรดเกล�โปรดกระหมอมจ�กสมเดจพระเจ�พน�งเธอ

เจ�ฟ�กลย�ณวฒน� กรมหลวงนร�ธว�สร�ชนครนทรประท�นน�มโรงพย�บ�ลนตจตเวชใหมว�

“สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร” และทรงประกอบพธเปดเมอวนอ�ทตยท ๑๖ มถน�ยน ๒๕๔๕

ดงนน ในโอก�สทสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรเวยนม�ครบรอบ ๔๐ ป ในวนท

๑๖ มถน�ยน ๒๕๕๔ น เพอเปนก�รรำ�ลกถงบทบ�ทหน�ทของโรงพย�บ�ลนตจตเวชและ

สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรทผ�นม� รวมทงบทบ�ทหน�ททจะพฒน�ตอไปในอน�คต

คณะทำ�ง�นจดทำ�หนงสอทระลก ๔๐ ป สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร จงไดจดทำ�หนงสอ

“สสบปนตจตเวช: เลศลำ�ในไทย ก�วไกลสส�กล ในโอก�สครบรอบ ๔๐ ป สถ�บนกลย�ณ

ร�ชนครนทร” ขน โดยรวบรวมผลง�นทกระทำ�ต�มภ�รกจหลกทสำ�คญเกยวกบก�รพฒน�

ง�นนตจตเวชและวกฤตสขภ�พจตของแตละวช�ชพ ซงไดสงสมประสบก�รณและองคคว�มร

เพอมงหวงใหเกดก�รพฒน�ง�นนตจตเวชและวกฤตสขภ�พจตในระดบประเทศ รวมทง

ก�รรวบรวมน�น�ทศนะจ�ก คว�มทรงจำ� แงคด และมมมองต�งๆ ทงในอดตและตอไป

ในอน�คต ของอดตผบรห�รและผปฏบตง�นทผ�นม� ซงจะเปนเครองเตอนคว�มจำ�และ

เปนแนวท�งในก�รพฒน�ใหสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรก�วตอไปในอน�คตอย�งมงคง

สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

5

สารบญ

หน�

ผปวยจตเวชกบปญห�ในกระบวนก�รยตธรรมท�งอ�ญ� ๙

นตจตเวช : จ�กง�นบรก�รเชงรบสก�รคมครองสทธผปวยจตเวชเชงรก ๒๑

สคว�มเปนเลศทงสองด�น...คว�มฝนจะเปนจรงไดหรอ ๕๓

เสนท�งสคว�มเปนเลศด�นนตจตเวช ๕๗

อตลกษณและเอกลกษณของนตจตวทย�ในประเทศไทย ๖๑

สงคมสงเคร�ะหนตจตเวช : กว�จะสงผปวยถงฝง ๖๙

บทบ�ทพย�บ�ลนตจตเวช : จ�กปจจบนสอน�คต ๗๕

กจกรรมบำ�บดในง�นนตจตเวชเชงรก ๘๑

จ�กง�นบรก�รนตจตเวชชมชนส...ผจดก�รร�ยกรณ ๘๗

วกฤตสขภ�พจตจ�กอดตสผลลพธในอน�คต ๙๓

น�น�ทศนะ...สอน�คตทศวรรษท ๕ ๑๐๓

น�น�กจกรรม ๑๑๕

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

7

ผปวยจตเวชกบปญหาในกระบวนการยตธรรมทางอาญา*

ศาสตราจารยแสวง บญเฉลมวภาส**

ผปวยจตเวชหรอผทมคว�มผดปกตท�งจต เปนผทมโอก�สกอใหเกดอนตร�ย

ทงตอตนเองและผอน ซงบคคลในครอบครวจะตองชวยกนดแลและห�กคว�มผดปกต

ท�งจตนนเปนม�กขน กจำ�เปนจะไดรบก�รบำ�บดรกษ�โดยแพทยผเชยวช�ญในส�ข�นนๆ

รวมทงม�ตรก�รท�งกฎหม�ยทจะเข�ม�ชวยดแลอกท�งหนงดวย แตปญห�ทเกดขนใน

กระบวนก�รยตธรรมและยงคงเปนปญห�อย กคอคว�มเข�ใจทไมตรงกนระหว�งจตแพทย

กบนกกฎหม�ยรวมทงสอมวลชนดวยเกยวกบอ�ก�รท�งจตเวชของผปวยในแตละกรณ

ดงทพบอยบอยครงว�ในบ�งครงสอจะพ�ดหวข�วรวมทงลงคว�มเหนไปแลวว� ผกระทำ�ผด

อนเกดจ�กคว�มเบยงเบนท�งเพศนนเปนโรคจต ซงถ�ห�กนกกฎหม�ยเข�ใจเชนนนดวย

กอ�จสงผลใหผกระทำ�ผดไดรบก�รยกเวนโทษ ในขณะทจตแพทยจะใหคว�มเหนว� ผทม

คว�มเบยงเบนท�งเพศเปนผปวยจตเวช ทมคว�มผดปกตท�งบคลกภ�พ แตไมถงขนเปน

โรคจต ซงถ�เปนเชนนน ท�งกฎหม�ยจะไมถอเปนเหตยกเวนโทษ เพร�ะถอว�เข�เหล�นน

กระทำ�ผดในขณะทยงรผดชอบ แตในกรณตรงข�มทจตแพทยมคว�มเหนตรงกนว�

ผกระทำ�ผดหรอผทกำ�ลงจะกระทำ�ผด มอ�ก�รของโรคจต เพร�ะมอ�ก�รหลงผด (delusion)

หว�ดระแวง (paranoid) สมควรไดรบก�รบำ�บดรกษ�โดยดวน สอบ�งฉบบรวมทงบคล�กร

ในกระบวนก�รยตธรรมดวย กลบใหคว�มเหนว� ไมน�จะเปนโรคจตเพร�ะบคคลนนยง

ทำ�ง�นไดต�มปกตและยงว�งแผนในก�รกระทำ�คว�มผดได เหมอนเข�ใจว� คนทเปน

โรคจตหรอคนบ�นนจะตองบกพรองท�งด�นสตปญญ�ไปดวย เรองเหล�นห�กยงเข�ใจ

ไมตรงกน จะสงผลโดยตรงใหก�รใชม�ตรก�รท�งกฎหม�ยทงในประมวลกฎหม�ยอ�ญ�

และในประมวลกฎหม�ยวธพจ�รณ�คว�มอ�ญ�คล�ดเคลอนไปดวย ผเขยนจงมคว�มเหน

ว�บคล�กรในกระบวนก�รยตธรรมไมว�จะเปนตำ�รวจ อยก�ร ศ�ล ควรจะไดมก�ร

จดสมมน�ในเรองนรวมกบท�งกรมสขภ�พจต กระทรวงส�ธ�รณสข เพอทำ�คว�มเข�ใจ

* พมพเผยแพรครงแรกใน ดลพ�ห ปท ๕๔ เลม ๓, กนย�ยน – ธนว�คม ๒๕๕๐, หน� ๑๖-๒๕.

** ทปรกษ�ศนยกฎหม�ยสขภ�พและจรยศ�สตร คณะนตศ�สตร มห�วทย�ลยธรรมศ�สตร

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

9

รวมกนในเรองดงกล�ว เพอใหม�ตรก�รในก�รดแลและควบคมผปวยจตเวชเปนไปโดยเหม�ะสม

ยงจะมก�รประก�ศใชพระร�ชบญญตสขภ�พจตในประเทศไทยดวยแลว คงตองถอเปน

คว�มจำ�เปนอย�งยงทจะทำ�คว�มเข�ใจรวมกนในศ�สตรท�งด�นนตจตเวช บทคว�มน

คงมสวนชวยทำ�คว�มเข�ใจในปญห�ทเกดขน และกอใหเกดคว�มเข�ใจรวมกน อนจะนำ�ไปส

ก�รกำ�หนดแนวท�งทเหม�ะสมในก�รดแลผปวยจตเวชใหเกดคว�มปลอดภยทงผปวยจตเวชเอง

และปลอดภยกบสงคมโดยรวมดวย

๑ การดำาเนนคดอาญากบผตองหาหรอจำาเลยทมปญหาทางจตเวชและบทบาทของจตแพทย

ก�รดำ�เนนคดอ�ญ�โดยปกตจะผ�นขนตอนจ�กพนกง�นสอบสวน เมอสอบสวน

เสรจ พนกง�นสอบสวนหรอตำ�รวจจะสงเรองใหพนกง�นอยก�รเพอดำ�เนนก�รฟองรองและ

ศ�ลจะเปนองคกรสดท�ยททำ�หน�ทพจ�รณ�พพ�กษ�คดตอไป ในขนตอนต�งๆ เหล�น

ห�กพบว� ผทถกกล�วห�ว�กระทำ�คว�มผดมคว�มผดปกตท�งจตและไมอยในสภ�พทจะ

ตอสคดได กฎหม�ยจะกำ�หนดใหผนนไดรบก�รบำ�บดโดยจตแพทยเสยกอนจนกว�จะตอส

คดไดจงจะดำ�เนนก�รตอไป ซงจะกล�วถงในร�ยละเอยดดงน

๑.๑ ในขนการสอบสวนฟองรอง

ต�มประมวลกฎหม�ยวธพจ�รณ�คว�มอ�ญ� ม�ตร� ๑๔ ไดบญญตว�

“ในระหว�งทำ�ก�รสอบสวน ไตสวนมลฟองหรอพจ�รณ� ถ�มเหตควร

เชอว�ผตองห�หรอจำ�เลยเปนผวกลจรตและไมส�ม�รถตอสคดได ใหพนกง�นสอบสวนหรอ

ศ�ลแลวแตกรณ สงใหพนกง�นแพทยตรวจผนน เสรจแลวใหเรยกพนกง�นแพทยผนนม�ให

ถอยคำ� หรอใหก�รว�ตรวจไดผลประก�รใด

ในกรณทพนกง�นสอบสวนหรอศ�ลเหนว�ผตองห�หรอจำ�เลยเปน

ผวกลจรตและไมส�ม�รถตอสคดได ใหงดก�รสอบสวน ไตสวนมลฟอง หรอพจ�รณ�ไวจนกว�

ผนนห�ยวกลจรตหรอส�ม�รถจะตอสคดได และใหมอำ�น�จสงตวผนนไปยงโรงพย�บ�ล

โรคจต หรอมอบใหแกผอนบ�ล ข�หลวงประจำ�จงหวด หรอผอนทเตมใจไปดแลรกษ�กได

ต�มแตจะเหนสมควร

กรณทศ�ลงดก�รไตสวนมลฟองหรอพจ�รณ�ดงบญญตไวในวรรคกอน

ศ�ลจะสงจำ�หน�ยคดเสยชวคร�วกได”

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

10

บทบญญตในม�ตร� ๑๔ ของประมวลกฎหม�ยวธพจ�รณ�คว�มอ�ญ�

ดงกล�ว เปนกฎหม�ยซงไดใชบงคบม�น�น ถอยคำ�ทใชในตวบทจงเปนถอยคำ�ทระบไว

กว�งๆ เชน ใหสงตวผทวกลจรตไปยงโรงพย�บ�ลโรคจต เพร�ะในเวล�นนยงไมม

โรงพย�บ�ลทจะควบคมผปวยคดโดยเฉพ�ะ โรงพย�บ�ลจตเวชแหงแรกกคอโรงพย�บ�ล

คนเสยจรต ซงตอม�เปลยนชอเปนโรงพย�บ�ลโรคจตธนบร และเปลยนเปนสถ�บน

จตเวชศ�สตรสมเดจเจ�พระย�ในปจจบน จนกระทงในป พ.ศ. ๒๕๑๔ กระทรวงส�ธ�รณสข

จงไดสร�งโรงพย�บ�ลนตจตเวชขนใหเปนหนวยง�นททำ�หน�ทดงกล�ว ซงตอม�ในป

พ.ศ.๒๕๔๕ โรงพย�บ�ลนตจตเวชไดเปลยนชอเปนสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร

แมมประมวลกฎหม�ยวธพจ�รณ�คว�มอ�ญ� จะว�งหลกเกณฑไวเพอ

คมครองผปวยจตเวช โดยใหสงตวไปรบก�รบำ�บดรกษ�กอนจนกว�จะตอสคดได แตปญห�

ทเกดขนในท�งปฏบตกคอ คว�มเข�ใจทยงไมตรงกนระหว�งจตแพทยกบนกกฎหม�ยว�

อ�ก�รของผปวยจตเวชระดบใดทจะถอว� ส�ม�รถตอสคดไดแลวเพร�ะคว�มส�ม�รถใน

ก�รตอสคดไดหรอไม เปนขอกฎหม�ยซงนกกฎหม�ยจะตองเปนผวนจฉยม�กกว�จะให

จตแพทยเปนผลงคว�มเหน บทบ�ทของจตแพทยควรเปนเพยงผตรวจและสรปอ�ก�รของ

ผปวยจตเวชเพอเปนขอมลแกก�รปรบบทกฎหม�ย นกกฎหม�ยจงจำ�เปนตองมคว�มรท�ง

นตจตเวชอนจะทำ�ใหส�ม�รถปรบขอเทจจรงสขอกฎหม�ยได ปญห�ทเกดขนในท�งปฏบต

ตลอดม�กคอ ยงไมชดเจนว�ใครควรจะเปนผวนจฉยว�ผตองห�หรอจำ�เลยตอสคดไดแลว

ผเขยนเหนว� ถงเวล�แลวทหนวยง�นในกระบวนก�รยตธรรมจะหยบยกเรองนขนม�

สมมน�รวมกบจตแพทยและบคล�กรท�งด�นส�ธ�รณสข เพอทำ�คว�มเข�ใจรวมกนและ

ห�กเปนไปได ควรจะโยงหลกกฎหม�ยดงกล�วม�สอ�ก�รอนเปนขอเทจจรงทเปนอยของ

ผปวยจตเวช และกำ�หนดเปนต�ร�งใหจตแพทยส�ม�รถระบได จ�กนนจงนำ�ผลนนและ

คว�มเหนของจตแพทยม�ปรบเข�กบขอกฎหม�ยเพอวนจฉยตอไป

๑.๒ ขนตอนการพจารณาพพากษาคดของศาล

โดยหลกกฎหม�ยอ�ญ� บคคลจะตองรบผดในท�งอ�ญ�กตอเมอไดกระทำ�

ก�รทกฎหม�ยบญญตเปนคว�มผด คำ�ว� “กระทำ�” ในคว�มหม�ยของกฎหม�ยกคอ

ก�รเคลอนไหวหรอไมเคลอนไหวร�งก�ยภ�ยใตบงคบของจตใจ ซงเรยกว�โดยรสำ�นก ดงนน

ก�รเคลอนไหวร�งก�ยของคนละเมอ คนถกสะกดจตหรออ�ก�รจ�กโรคลมชก (epilepsy)

จงไมถอว�มก�รกระทำ�ในคว�มหม�ยของกฎหม�ย

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

11

จ�กหลกกฎหม�ยดงกล�ว ห�กปร�กฏว�ผใดไดทำ�สงใดลงไปและจ�ก

ก�รตรวจวนจฉยท�งจตเวช พบว� ขณะทมก�รเคลอนไหวร�งก�ยนน จตใจของบคคลนน

ไมส�ม�รถบงคบก�รเคลอนไหวไดเชนเดยวกบกรณของโรคลมชกยอมตองถอว�ไมม

ก�รกระทำ�ในคว�มหม�ยของกฎหม�ย สงทแสดงออกจงไมถอว�ผดกฎหม�ย แตห�กไดผ�น

ขนของก�รกระทำ�ม�แลว เพยงแตผนนมคว�มผดปกตท�งจตถงขน�ดไมส�ม�รถรผดชอบ

หรอไมส�ม�รถบงคบตนเองได และไดกระทำ�ผดไปในขณะทไมส�ม�รถรผดชอบ หรอ

ไมส�ม�รถบงคบตนเองไดนน กฎหม�ยจะพจ�รณ�เปนเหตยกเวนโทษ เพร�ะถอว�

ผกระทำ�ผดในสภ�วะจตใจเชนนนข�ดคว�มชว (Schuld or Culpability) บทกฎหม�ยท

บญญตเรองนไวไดแกประมวลกฎหม�ยอ�ญ� ม�ตร� ๖๕ ซงบญญตว�

“ผใดกระทำ�คว�มผดในขณะไมส�ม�รถรผดชอบหรอไมส�ม�รถบงคบ

ตนเองไดเพร�ะมจตบกพรอง โรคจตหรอจตฟนเฟอน ผนนไมตองรบโทษสำ�หรบคว�มผดนน

แตถ�ผกระทำ�คว�มผดยงส�ม�รถรผดชอบอยบ�ง หรอยงส�ม�รถบงคบ

ตนเองไดบ�ง ผนนตองรบโทษสำ�หรบคว�มผดนน แตศ�ลจะลงโทษนอยกว�ทกฎหม�ย

กำ�หนดไวสำ�หรบคว�มผดนนเพยงใดกได”

จ�กบทบญญตม�ตร� ๖๕ ดงกล�ว กฎหม�ยจะยกเวนโทษใหกบผกระทำ�ผด

กตอเมอบคคลนนไดกระทำ�ผดในขณะทไมส�ม�รถรผดชอบหรอไมส�ม�รถบงคบตนเองได

ซงมคว�มหม�ยดงน

การกระทำาผดในขณะไมสามารถรผดชอบ

ต�มคำ�อธบ�ยท�งตำ�ร� ไดอธบ�ยคว�มหม�ยกรณไมส�ม�รถรผดชอบ

ไวว� คอ ก�รทผกระทำ�ไมรว�ก�รกระทำ�นนผดหรอชอบดวยศลธรรม แตถ�ส�ม�รถรไดว�

เปนก�รกระทำ�ทไมควรกระทำ�กถอไดว�รผดชอบแลว คว�มรผดชอบนนจงมไดหม�ยคว�ม

ถงกบรว�ก�รกระทำ�นนถกหรอผดกฎหม�ย แตเปนก�รรผดชอบต�มศลธรรม ทำ�นองเดยว

กบก�รกระทำ�ของเดกซงยงข�ดคว�มรผดชอบ

การกระทำาผดในขณะไมสามารถบงคบตนเองได

สำ�หรบกรณผกระทำ�ไมส�ม�รถบงคบตนเองไดนน ไดมคำ�อธบ�ยว�

หม�ยถง ก�รกระทำ�ทผกระทำ�รว�ตนกำ�ลงทำ�อะไรอย ทงรว�ก�รกระทำ�นนเปนผดไมควร

กระทำ�แตไมส�ม�รถบงคบตนเองใหยบยงก�รกระทำ�นนเสยได คว�มไมส�ม�รถบงคบ

ตนเองไดในเรองน หม�ยคว�มว�จตใจของผกระทำ�ส�ม�รถบงคบก�รกระทำ�ไดโดยรสำ�นก

และรว�ผด แตผกระทำ�ไมส�ม�รถบงคบจตใจของตนไดเพร�ะคว�มบกพรองของจต

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

12

หลกกฎหม�ยดงกล�วข�งตน ถอเปนหลกกฎหม�ยทนำ�ม�ปรบใชกบกรณ

ของผปวยจตเวชทกระทำ�คว�มผด อนงก�รจะปรบใชหลกกฎหม�ยหรอขอกฎหม�ยดงกล�ว

ได จำ�เปนอย�งยงทจะตองใชคว�มรท�งจตเวชม�ยตขอเทจจรงเสยกอน เพอใหเกดคว�ม

เข�ใจทถกตอง จงจะส�ม�รถปรบขอกฎหม�ยได

๒ การจำาแนกหรอการแบงกลมของโรคทางจตเวช ก�รจะนำ�หลกกฎหม�ยม�ปรบใชไดเพอกำ�หนดม�ตรก�รทเหม�ะสมกบผปวย

จตเวชนน จำ�เปนอย�งยงทนกกฎหม�ยจะตองทำ�คว�มเข�ใจในศ�สตรท�งด�นจตเวชเปน

เบองตน เพอนำ�คว�มรดงกล�วม�ชวยพจ�รณ�ยตขอเทจจรงเสยกอนทจะนำ�ไปสก�รปรบ

บทกฎหม�ยทเกยวของ สำ�หรบก�รแบงกลมของโรคท�งจตเวช แพทยจะมองอ�ก�รท�งจต

ของบคคลในมมกว�ง เพร�ะมองในแงของก�รบำ�บดรกษ� ดงนนก�รจำ�แนกหรอแบงกลม

โรคท�งจตเวชต�มหลกส�กลซงจดทำ�โดยองคก�รอน�มยโลกต�มระบบ ICD-10

(International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems 10th

Revision-1992) โดยไดแบงกลมของโรคท�งจตเวชเปน ๑๐ กลม ซงอ�จสรปไดโดยสงเขปดงน

กลมท ๑ ความผดปกตทางจตใจทเกดจากโรคทางกาย เชน โรคของสมอง

ก�รไดรบบ�ดเจบของสมองและรวมถงกลมทสมองทำ�หน�ทผดปกตไป (Organic including

symptomatic mental disorders) โรคในกลมน ไดแก โรคสมองเสอม (Dementia)

ชนดต�งๆ นอกจ�กโรคสมองเสอมแลว โรคในกลมนทพบรวมกบสมองเสอม กคออ�ก�ร

เพอคลง (Delirium) โรคกลมน เดมเรยกกนว� Organic Brain Syndrome

กลมท๒ความผดปกตทางจตและพฤตกรรมเนองจากการใชสารออกฤทธตอ

จตและประสาท(Mentalandbehaviouraldisordersduetopsychoactivesubstanceuse)

ซงไดแก อ�ก�รและพฤตกรรมทเกดขนจ�กพษย�โดยเฉยบพลนหรออ�ก�รตดส�รเสพตด

รวมทงอ�ก�รทเกดจ�กก�รถอนย�ดวย

กลมท๓โรคจตเภทและหลงผด(Schizophrenia,Schizotypalanddelusional

disorders)เปนโรคทมคว�มผดปกตทแสดงถงคว�มยงเหยงท�งคว�มคดและประส�ทรบร

เปนพนฐ�นและก�รแสดงออกท�งอ�รมณไมสอดคลองกบสถ�นก�รณ หรอไมมอ�รมณท

แสดงออกไปในท�งใดท�งหนง คว�มรสกและสตปญญ�ยงมอยต�มปกต โรคนเดมจดอย

ในกลมโรคจตทไมไดเกดจ�กพย�ธสภ�พของสมอง (Non organic psychosis) แตปจจบน

คำ�ว�โรคจต (Psychosis) ไมไดจดเปนกลมใหญ ห�กแตอ�ก�รของโรคจต (Psychotic

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

13

disorder) อ�จเปนอ�ก�รทอยในกลมโรคหล�ยกลม โรคกลมนรวมเอ�กลมทมอ�ก�ร

หลงผด (Delusion disorders) ในเรองต�งๆ เข�ไวดวย เชน หลงผดคดว�มคนคอยจะทำ�ร�ย

หรอปองร�ย (Delusion of persecution) หลงผดคดว�มคนนนท�หรอพดเรองเกยวกบตน

(Delusion of reference) หลงผดคดว�ตนเปนคนสำ�คญ เชน คดว�ตนเปนพระเจ� หรอ

มห�เศรษฐ (Delusion of grandeur) เปนตน

กลมท๔ความผดปกตทางอารมณ(Moodoraffectivedisorders) โรคกลมน

เปนโรคทมก�รเปลยนแปลงพนฐ�นคออ�รมณ ตงแตอ�รมณเศร� (Depression) จนถง

อ�รมณครนเครง (Elation) ก�รเปลยนแปลงของอ�รมณดงกล�วจะเกดเปนพกๆ และเปน

ซำ�ๆ เมอเกดสภ�วะเครยด และคว�มผดปกตท�งอ�รมณดงกล�วอ�จเกดสลบกนไปใน

รปแบบต�งๆ เชน เศร� (Depressive) ไมสนก (hypomanic) และครนเครงเฮฮ� (manic)

ผสมกนหล�ยอ�รมณ เรยกว� Bipolar affective disorder โรคในกลมนพบในคนสงอ�ย

เปนสวนใหญ อ�จพบรวมกบอ�ก�รของโรคจต (Psychotic symptoms) คอมอ�ก�รหลงผด

ประส�ทหลอนรวมดวย หรอไมมอ�ก�รของโรคจตกได

กลมท ๕ กลมโรคประสาท โรคทเกดจากความเครยดและอาการของ

โรคทางกาย(Neuroticstress-relatedandsomatoformdisorders) โรคกลมนเปนกลมใหญม�ก

และพบในผปวยทวไปเปนสวนใหญ โรคประส�ทวตกกงวล (Generalised anxiety disorder)

พบไดม�กทสดมกมอ�ก�รตกใจง�ย เหงอออกม�ก ปวดศรษะ ใจสน วงเวยน อ�ก�ร

แนนทอง ทองอด กล�มเนอเกรง ตวสน กลวต�ยหรอกลวก�รประสบอบตเหต โรคประส�ทกลว

(Phobic anxiety disorder) เชน กลวคนม�ก ๆ กลวก�รเข�สม�คม (Social phobia)

กลวทโลงแจง (Agoraphobia) กลวเดนท�งคนเดยวกลวไปไหนคนเดยว

โรคประส�ทกลมน ทสำ�คญอกกลมหนงคออ�ก�รของโรคท�งก�ย (Somatoform

disorders) ผปวยจะรสกว�ตนเปนโรคของอวยวะต�งๆ ในร�งก�ยอยตลอดเวล� ตองไปห�หมอ

อยเรอยๆ ทงๆ ทหมอตรวจไมพบพย�ธสภ�พ (Hypochondriacal disorder) ผปวยใน

กลมนจะมอ�ก�รต�งๆ คล�ยมโรคท�งก�ย เชน ไอเรอรง ทองเสยบอยๆ ปวดทองเปนประจำ�

ถ�ยปสส�วะปวด ทองอด สะอก ถอนห�ยใจบอยๆ ปสส�วะบอย เปนตน

กลมท๖กลมพฤตกรรมทเกดจากความผดปกตทางสรรวทยา(Behavioural

syndromesassociatedwithphysiologicaldisturbancesandphysicalfactors)พฤตกรรม

กลมน ไดแก คว�มผดปกตในก�รกน (Eating disorders) ไดแกพวกไมอย�กกนอ�ห�ร

(Anorexia nervosa) รวมทงคว�มผดปกตในก�รนอน (Non organic sleep disordes)

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

14

ไดแกพวกนอนไมหลบ (Non Organic insomnia) หรอตรงกนข�ม นอนหลบไดทง

กล�งคนกล�งวน (Non organic hypersomnia) นอกจ�กนนยงมพวกขละเมอ (Sleepwalking-

Somnambulism) พวกนละเมอลกขนทำ�อะไรโดยไมรตว และพวกนอนฝนร�ย (Nightmares)

ฝนแตสงน�กลว พฤตกรรมท�งเพศไมปกต (Sexual dysfunction, non organic) ไดแกก�ร

ไมส�ม�รถจะมเพศสมพนธไดต�มตองก�ร เชน ไมมอ�รมณท�งเพศ (Lack or loss of

sexual desire) ไมมคว�มสขกบเพศสมพนธ (Lack of sexual enjoyment) หรออวยวะเพศ

ไมพรอม (เชน อวยวะเพศช�ยไมแขงตว ในหญงไมมก�รตนตวของอวยวะเพศ)

กลมท ๗ บคลกภาพและพฤตกรรมผดปกตในผใหญ (Disorders of adult

personality and behaviour) บคลกภ�พผดปกตในกลมน ไดแกกลมทแสดงออกโดย

พฤตกรรมผดปกตประเภทต�งๆ เชน บคลกภ�พหว�ดระแวง (Paranoid personality)

จะมลกษณะเปนคนอ�รมณหวนไหวม�ก ไมไวใจใคร หว�ดระแวงสงสย อจฉ�รษย� มองโลก

ในแงร�ย บคลกภ�พแยกตว (Schizoid personality) ไดแกคนทแยกตวจ�กสงคม ไมชอบ

คบห�สม�คมกบใคร ขอ�ย ชอบอยลำ�พงคนเดยว ไมชอบทำ�ง�นรวมกลม บคลกภ�พท

ตอต�นสงคม (Dissocial personality)

กลมท๘ปญญาออน(Mentalretardation) กลมปญญ�ออน หม�ยถง ภ�วะ

ทมระดบสตปญญ�ดอยหรอตำ�กว�ปกต ซงมส�เหตเกดขนในระหว�งก�รเจรญเตบโตใน

วยเดก ทำ�ใหเดกนนมคว�มส�ม�รถจำ�กดในด�นก�รเรยน ก�รปรบตวใหเข�กบสงคม

หรอมก�รเจรญเตบโตไมสมวย หรอทงสองอย�ง สวนส�เหตของปญญ�ออนอ�จแบงไดเปน

ส�เหตทมอยกอนปฏสนธ ไดแก บด�หรอม�รด�มประวตว�เคยมพนอง

เปนคนปญญ�ออนม�กอน

ส�เหตของก�รปฏสนธ เกดจ�กคว�มผดปกตของยนทปร�กฏในเดกท�ง

กรรมพนธ

ส�เหตขณะตงครรภ ไดแก ครรภแฝด ครรภทมนำ�หลอเดกม�กหรอนอย

เกนไป คว�มพก�รของเดก ตลอดจนโรคของม�รด�ในขณะตงครรภ

ส�เหตเกดระหว�งก�รคลอด ไดแก ก�รคลอดกอนกำ�หนด

ส�เหตทเกดภ�ยหลงคลอด โดยเฉพ�ะระยะหลงคลอดใหมๆ ซงสมองยง

เจรญเตบโตไมเตมท

กลมท๙ความผดปกตของการพฒนาการทางจต(DisordersofPsychological

development) ก�รพฒน�ก�รท�งจต ทดำ�เนนไปอย�งไมปกตมผลทำ�ใหมคว�มผดปกตของ

พฤตกรรมต�งๆ ในวยเดก เชน คว�มผดปกตเกยวกบก�รพดและก�รใชภ�ษ� เชน พดไมชด

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

15

พดตดอ�ง ออกเสยงคำ�บ�งคำ�บ�งกลมไมได อ�นและเขยนหนงสอไมได คดเลขไมได เปนตน

รวมถงโรคออตสซม (Childhood Autism)

กลมท๑๐พฤตกรรมและอารมณผดปกตทเกดในเดกและวยรน(Behavioural

andemotionaldisorderswithonsetusuallyoccurringinchildhoodandadolescence)

คว�มผดปกต หรอ โรคในกลมน เปนโรคทเกดในเดกและวยรนโดยเฉพ�ะ เชน ซนเกนขน�ด

อยไมสข (Hyperkinetic disorders) เดกกลมนทำ�อะไรโดยรวดเรวข�ดคว�มยงคด ชอบเสยง

อย�งบ�บน ไมคอยมวนย เปลยนคว�มสนใจบอย นอกจ�กนนยงมกลมโรคประส�ทวตก

กงวลในเดก (Anxiety disorder of childhood) และพฤตกรรมผดปกตอนๆ

จะเหนไดว�ก�รจำ�แนกโรคในท�งจตเวชนน มคว�มละเอยดม�ก เปนก�รแบง

ผปวยจตเวชเปนกลมๆ เพอใหเกดคว�มถกตองในก�รรกษ�โรค แตห�กผปวยจตเวชเหล�น

กระทำ�คว�มผดอ�ญ� ก�รใชม�ตรก�รท�งกฎหม�ยเพอลงโทษหรอยกเวนโทษจะตอง

พจ�รณ�ใหสอดคลองกบหลกกฎหม�ย ซงห�กวเคร�ะหปญห�ดงกล�วใหถองแท จะพบว�

ก�รจำ�แนกโรคท�งจตเวชในท�งก�รแพทยจะครอบคลมในลกษณะกว�ง โดยถอว�ผทม

คว�มผดปกตท�งจตทงหมดเปนผปวยไมว�คว�มผดปกตนนจะเกดจ�กปญญ�ออน (mental

retardation) โรคประส�ทวตกกงวล (neurosis) โรคจต (psychosis) คว�มผดปกตท�งเพศ

(sexual deviation) รวมถงผทตดย�เสพตดดวย เหล�นลวนเปนผปวยทควรจะไดรบก�ร

รกษ� แตห�กมองในแงกฎหม�ย กฎหม�ยจะไมลงโทษหรอยกเวนโทษใหในคว�มผดปกต

บ�งประเภทเท�นน โดยถอหลกว� คว�มเจบปวยหรอคว�มผดปกตท�งจตจะตองถงขน�ด

ทกระทำ�โดยไมส�ม�รถรผดชอบหรอไมส�ม�รถบงคบตนเองไดเท�นน กฎหม�ยจงจะยกเวน

โทษให เพร�ะโดยหลกทวไปเมอคนทำ�ผดกตองลงโทษ ก�รทจะไมลงโทษหรอลดโทษใหใคร

จะตองมเหตผลพเศษ และเหตผลพเศษในกรณทมคว�มผดปกตท�งจตนกคอ บคคลนน

จะตองมคว�มผดปกตขน�ดไมส�ม�รถรผดชอบหรอไมส�ม�รถบงคบตนเองได ในขณะท

กระทำ�ผดนน ซงกรณทเข�หลกเกณฑดงกล�วไดแกผปวยโรคจตและผทปญญ�ออน

สำ�หรบผทมคว�มผดปกตท�งจตบ�งอย�ง เชน ผทเปนโรคประส�ท ผทม

บคลกภ�พผดปกต ผทมคว�มผดปกตท�งเพศ หรอผทตดย�เสพตดจงไมอยในข�ยทจะได

รบก�รยกเวนโทษต�มม�ตร� ๖๕ เวนแตผปวยดงกล�วจะมคว�มผดปกตอย�งอน เชน

มอ�ก�รของโรคจตปนอยดวย เหตผลทกฎหม�ยไมยกเวนโทษหรอลดโทษใหบคคลเหล�นก

เพร�ะว�บคคลเหล�นยงมคว�มรผดชอบหรอส�ม�รถบงคบตนเองไดอย แมว�จะมคว�ม

ผดปกตในท�งจตใจทจะชกนำ�ใหทำ�อะไรต�งไปจ�กคนธรรมด�ไดง�ย แตสงจงใจนนกไมถง

ขน�ดทำ�ใหคว�มรผดชอบและคว�มส�ม�รถบงคบตนเองสญเสยไป

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

16

๓ การสงตวผกระทำาผดไปรบการบำาบดรกษา ห�กผกระทำ�ผดพสจนไดว�ในขณะทกระทำ�ผดนนไดกระทำ�ไปโดยข�ดคว�มร

ผดชอบหรอไมส�ม�รถบงคบตนเองได บคคลนนยอมไดรบก�รยกเวนโทษต�มหลกกฎหม�ย

อ�ญ�ในม�ตร� ๖๕ แตห�กก�รยกเวนโทษดงกล�ว ศ�ลเหนว� ก�รปลอยตวไปจะเปนก�ร

ไมปลอดภยกบประช�ชน ศ�ลจะสงใหคมตวไวในสถ�นพย�บ�ลกได ต�มบทบญญตใน

ประมวลกฎหม�ยอ�ญ� ม�ตร� ๔๘ ซงบญญตว�

“ถ�ศ�ลเหนว� ก�รปลอยตวผมจตบกพรอง โรคจต หรอจตฟนเฟอน ซงไมตอง

รบโทษหรอไดรบก�รลดโทษต�มม�ตร� ๖๕ จะเปนก�รไมปลอดภยแกประช�ชน ศ�ลจะ

สงใหไปคมตวไวในสถ�นพย�บ�ลกได และคำ�สงนศ�ลจะเพกถอนเสยเมอใดกได”

สถ�นพย�บ�ลทกล�วถงในม�ตร� ๔๘ โดยปกตจะสงไปทโรงพย�บ�ลนตจตเวช

หรอสถ�บนกลย�ร�ชนครนทร ซงผกระทำ�ผดทไดรบก�รยกเวนโทษจะถกควบคมตวไว

จนกว�จะห�ยเปนปกตหรออ�ก�รปวยทเล�ลงจนเปนทแนใจว�จะปลอดภยแกประช�ชน

แตบทบญญตดงกล�ว ยงข�ดร�ยละเอยดในวธปฏบตทชดเจน เชน ห�กผทศ�ลสงตวม�

นนห�ยจ�กโรคทเปนอยหรอมอ�ก�รทเล�ลงท�งโรงพย�บ�ลจะปลอยตวไดเลยหรอไม

หรอจะตองร�ยง�นกอนและปลอยเมอไดรบอนมตใหปลอยตวและถ�จะตองร�ยง�นจะตอง

ร�ยง�นกบใคร เหล�นน�จะมก�รกำ�หนดม�ตรก�รท�งปกครอง (administrative measure)

ใหชดเจนเพอผปฏบตจะไดถอปฏบตไดถกตอง

๔ มาตรการทางกฎหมายกอนการกระทำาผด โดยเหตผลทว�ก�รปองกนมใหเหตร�ยเกดขนยอมดกว�ก�รแกไขภ�ยหลง

ในหล�ยประเทศไดออกกฎหม�ยกำ�หนดม�ตรก�รทจะควบคม หรอจบตวผทเหนว�มคว�ม

ผดปกตท�งจตม�รบก�รบำ�บดรกษ� เปนม�ตรก�รบงคบซงมกเรยกกฎหม�ยในลกษณะนว�

“Commitment Law” โดยในประเทศทมกฎหม�ยสขภ�พจต (Mental Health Act) จะให

อำ�น�จบคล�กรท�งก�รแพทยหรอเจ�หน�ทของรฐส�ม�รถจบบคคลม�ตรวจและควบคม

ตวไวรกษ�เพอปองกนอนตร�ยทจะเกดกบผปวยเอง และปองกนเหตร�ยซงอ�จจะเกดกบ

สงคมโดยสวนรวม ถ�เหนว�บคคลใดมพฤตกรรมทเปนอนตร�ย (dangerous behavior)

ก�รมกฎหม�ยหรอม�ตรก�รดงกล�ว ถ�มองในแงของก�รปองกนยอมเปนเรองทด

แตสงหนงทตองคำ�นงควบคกนไปกคอสทธเสรภ�พสวนบคคลทจะถกกระทบ ดงนนก�รออก

กฎหม�ยประเภทนจงตองระบใหชดเจนว� กรณเชนไรทจะถอว�เปนพฤตกรรมทเปนอนตร�ย

สมควรทจะใชม�ตรก�รท�งกฎหม�ยเข�ควบคมเพอจำ�กดเสรภ�พของบคคล

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

17

ต�มกฎหม�ยของประเทศสหรฐอเมรก�ไดกำ�หนดหลกเกณฑในก�รพจ�รณ�ว�

บคคลใดถอว�มพฤตกรรมทเปนอนตร�ย สมควรจะถกบงคบรกษ�ไวดงน

๑. ผปวยท�งจต (Mental illness patient)

๒. ข�ดคว�มส�ม�รถในก�รตดสนใจเกยวกบก�รรกษ� (lack the capacity to

make an informed decision about hospitalization)

๓. มพฤตกรรมทจะกออนตร�ยตอตนเองหรอผอน (is likely to cause harm to

self or others)

๔. มคว�มจำ�เปนตองไดรบก�รบำ�บดรกษ�อย�งเรงดวนเพอปองกนอนตร�ย

(needs immediate hospitalization to prevent such harm)

สวนประเทศองกฤษ บคคลทอยในข�ยตองถกบงคบรกษ�ไดแก

Mental disorder คอบคคลทมอ�ก�รปวยท�งจต (Mental illness) บคคลทม

พฒน�ก�รท�งจตบกพรองหรอไมสมบรณ (arrested or incomplete development of mind)

รวมถงบคคลทมพฤตกรรมผดปกตแบบ psychopathic disorder คอ ปญญ�คว�มคดปกต

แตสตทร�มและคว�มผดปกตท�งจตอนๆ หรอบคคลทไมส�ม�รถรผดชอบ (other disorder

or disability of mind) อนไดแก บคคลทมอ�ก�รตอไปน

๑. severe mental impairment หม�ยถง บคคลทก�รพฒน�ท�งจตบกพรองหรอ

ไมสมบรณรวมทงคว�มบกพรองของเช�วปญญ�และบกพรองในก�รปรบตวใหเข�กบสงคม

(impairment of intelligence and social functioning) ซงมคว�มสมพนธกบพฤตกรรมผด

ปกตแบบก�วร�วหรอข�ดคว�มรสกผดชอบชวดอย�งรนแรง (abnormally aggressive or

seriously irresponsible conduct) เชน บคคลปญญ�ออนซงมระดบเช�วปญญ�ตำ�กว� ๕๐

๒. mental impairment หม�ยถงบคคลทก�รพฒน�ท�งจตบกพรองหรอ

ไมสมบรณ (ไมรวมถงบคคลต�มขอ ๑) รวมทงมคว�มบกพรองอย�งชดเจนท�งเช�วปญญ�

และก�รปรบตวใหเข�กบสงคม ซงมคว�มสมพนธกบพฤตกรรมผดปกตแบบก�วร�วหรอ

ข�ดคว�มรสกผดชอบชวด เชน บคคลปญญ�ออนซงมระดบเช�วปญญ�ตงแต ๕๐

๓. psychopathic disorder หม�ยถงบคคลทมคว�มผดปกตทตอเนองหรอคว�ม

ไมส�ม�รถของจตใจ (ไมว�จะมคว�มบกพรองท�งสตปญญ�ดวยหรอไมกต�ม) ซงมผล

ใหเกดคว�มก�วร�วทผดปกตหรอคว�มประพฤตทไมรบผดชอบอย�งรนแรงของบคคลนน

เชน บคคลทมอ�ก�รผดปกตท�งจตเนองจ�กไมส�ม�รถรผดชอบ มคว�มผดปกตท�งจต

แบบก�วร�ว รนแรง ข�ดจรยธรรมและมโนธรรม (immoral conduct) มพฤตกรรม

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

18

ท�งเพศทผดปกต (sexual deviancy) หรอมคว�มผดปกตท�งจตเนองจ�กเสพสร�หรอ

ส�รเสพตด (dependence on alcohol or drugs) บคคลปญญ�ออน (mental retardation

or handicap) กลมอ�ก�รโรคจตเนองจ�กสมองสญเสยหน�ทก�รทำ�ง�นและไมส�ม�รถ

ทำ�ง�นไดอย�งปกต (organic brain syndrome)

สำ�หรบกรณของประเทศไทย ก�รปองกนไมใหบคคลวกลจรตกอเหตร�ยขนนน

ไมปร�กฏบทบญญตโดยตรง จะมอยกเชนทปร�กฏในประมวลกฎหม�ยอ�ญ� ม�ตร� ๓๗๓

(ลหโทษ) ซงบญญตว�

“ผใดควบคมดแลบคคลวกลจรต ปลอยปละละเลยใหบคคลวกลจรตนนออกเทยว

ไปโดยลำ�พง ตองระว�งโทษปรบไมเกนห�รอยบ�ท”

สำ�หรบม�ตรก�รท�งกฎหม�ยทจะนำ�ตวผปวยจตเวชทมภ�วะอนตร�ยหรอจำ�เปน

ตองไดรบก�รบำ�บดรกษ�ม�อยในสถ�นพย�บ�ลนน ต�มกฎหม�ยไทย ยงไมมบทบญญตใด

ทจะนำ�ม�ปรบใชบงคบไดโดยตรง ทงๆทในสงคมมผปวยจตเวชปะปนอยในสงคมและกไมอ�จ

ค�ดหม�ยไดว�จะกอเหตขนเมอใด ก�รเรยกรองใหมกฎหม�ยสขภ�พจตในประเทศไทยเพอ

คมครองสงคมโดยรวมและคมครองผปวยจตเวชเองใหไดรบก�รบำ�บดรกษ� จงถอเปนเรอง

ทควรแกก�รพจ�รณ� โดยเฉพ�ะในระยะหลงไดเกดคดสะเทอนขวญขนในหล�ยกรณ เชน

ก�รทผปวยจตเวชบกเข�ไปแทงเดกหล�ยๆ คนในโรงเรยน ผปวยจตเวชไลทำ�ร�ยหรอฆ�คน

ทำ�ใหเกดคำ�ถ�มว� ถ�เหนว�มพฤตกรรมทเปนอนตร�ยจ�กบคคลใด ทำ�ไมไมปองกนเสยกอน

โดยนำ�ตวผปวยจตเวชม�รบก�รบำ�บดรกษ�กอนทจะกอเหตร�ยขน เหตผลเหล�นทำ�ใหเกด

ก�รยกร�งพระร�ชบญญตสขภ�พจตขน โดยมหลกก�รและเหตผลว�

“จากสภาพปญหาสงคมในปจจบนมผลใหบคคลมปญหาสขภาพจตมากขน

การเขาถงบรการสขภาพจตยงมขอจากดไมครอบคลมตงแตในระดบชมชน ประชาชน

สวนใหญยงขาดความรและยงมทศนคตดานลบตอผมความผดปกตทางจต ทาใหไมไดรบ

การรกษาและไมไดรบบรการเทยบเทากบความเจบปวยทางกาย มผลทาใหผมความผดปกต

ทางจตมอาการรนแรงจนเปนอนตรายตอตนเอง ผอน ทรพยสนและสงคม รวมทงกฎหมายท

เกยวของทมอยกระจดกระจายอยในกฎหมายอาญาหลายมาตราและยงไมนาไปสการปฏบต

ใหเปนไปในแนวทางเดยวกน

เพอเปนการคมครองสทธของผปวย ญาตและผดแล สทธในการบาบดรกษาและ

ศกดศรความเปนมนษย เพอใหผมความผดปกตทางจตใหไดรบการปฏบตเทาเทยมกบ

ประชาชนทวไป ไดรบการบาบดรกษาเทาเทยมกบการเจบปวยทางกาย สามารถอยในชมชนได

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

19

โดยทสงคมไดรบความปลอดภย อนเนองมาจากผมความผดปกตทางจตไดรบการดแลรกษา

ทมมาตรฐานอยางทวถงครอบคลมและมความตอเนอง ตลอดจนเพอสงเสรมสขภาพจต

ของประชาชานเปนการปองกนการเกดปญหาสขภาพจต จงจาเปนตองตราพระราชบญญต

ฉบบน”

จะเหนไดว�โดยหลกก�รและเหตผลของกฎหม�ยสขภ�พจตดงกล�วมงคมครองทง

ตวผปวยจตเวชเองและคว�มปลอดภยของสงคมดวย ก�รนำ�ตวผปวยจตเวชม�รบก�รบำ�บด

รกษ� จงตองคำ�นงถงทงสทธเสรภ�พสวนบคคลและภยนตร�ยทจะเกดแกส�ธ�รณะ

ในกฎหม�ยดงกล�ว จงกำ�หนดขอบงชไวว� บคคลทมคว�มผดปกตท�งจตอนจะตองถก

นำ�ตวม�บำ�บดรกษ� จะตองมภ�วะอนตร�ย หรอมคว�มจำ�เปนตองไดรบก�รบำ�บดรกษ�

โดยผใดพบเหนบคคลซงมพฤตกรรมอนควรสงสยว�บคคลนนมลกษณะดงกล�ว ส�ม�รถ

แจงตอพนกง�นเจ�หน�ทท�งด�นส�ธ�รณสข หรอพนกง�นฝ�ยปกครองหรอตำ�รวจได

จ�กนนใหพนกง�นเจ�หน�ทนำ�ตวผปวยจตเวชนนไปยงสถ�นพย�บ�ลโดยไมชกช�

เพอรบก�รตรวจวนจฉยและประเมนอ�ก�รเบองตน โดยก�รประเมนตองแลวเสรจภ�ยใน

๔๘ ชวโมง นบแตเวล�ทบคคลนนม�ถง ห�กก�รประเมนในเบองตน ไมพบว�มภ�วะ

อนตร�ยหรอไมมเหตทจะตองไดรบก�รบำ�บดรกษ� กใหปลอยตวไป แตห�กประเมนแลว

ผลปร�กฏว� บคคลนนจำ�เปนจะตองไดรบก�รตรวจโดยละเอยดอกครง ใหเจ�พนกง�นสงตว

บคคลนนไปตรวจหรอดว�จะตองบำ�บดรกษ�ตอไปหรอไม ห�กตองรบตวไวบำ�บดรกษ�ตอไป

กจะตองจดใหมก�รประเมนอ�ก�รเปนระยะๆ ดวย

ก�รทกฎหม�ยกำ�หนดขนตอนต�งๆ ดงกล�วไวกเพอเปนก�รคมครองสทธ

เสรภ�พของบคคล ก�รประเมนเปนระยะๆ กเพอใหเกดคว�มชดเจนว�บคคลนนๆม

ภ�วะอนตร�ยจำ�เปนจะตองคมตวไวเพอก�รบำ�บดรกษ� ทงนเพอประโยชนของผปวยเองและ

ปองกนอนตร�ยทจะเกดกบสงคมโดยรวมดวย อกทงเพอไมใหเกดขอสงสยว� มก�รควบคม

ตวบคคลไวโดยไมชอบดวยกฎหม�ย

ก�รมกฎหม�ยสขภ�พจต จงถอเปนหนท�งหนงทจะชวยคมครองผปวยจตเวช

เองใหไดรบก�รบำ�บดรกษ� ในขณะเดยวกน กคมครองอนตร�ยทจะเกดแกสงคมดวย แต

นอกจ�กตวบทกฎหม�ยทมอยแลว ก�รจะทำ�ใหหลกก�รและเหตผลของกฎหม�ยบรรลคว�ม

มงหม�ยได บคล�กรในกระบวนก�รยตธรรมรวมทงสอมวลชนดวย จะตองมคว�มเข�ใจ

รวมกนในคว�มจรงเกยวกบผปวยจตเวช ศ�สตรท�งด�นนตจตเวชจงเปนคว�มรทควรแก

ก�รศกษ� ห�กผทเกยวของมคว�มเข�ใจรวมกน ปญห�ทมอยในกระบวนก�รยตธรรมคงจะ

คอยๆ ดขน

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

20

นตจตเวช : จากงานบรการเชงรบสการคมครองสทธผปวยจตเวชเชงรก*

แพทยหญงดวงตา ไกรภสสรพงษ

รองผอานวยการฝายการแพทย สถาบนกลยาณราชนครนทร

บทนำา

จตแพทยและนกกฎหม�ยหล�ยท�นไดใหคว�มหม�ยของนตจตเวชไวหล�กหล�ย

ซงมก�รสรปว� “นตจตเวช เปนก�รนำ�เอ�หลกวช�ก�รท�งจตเวชศ�สตรไปประยกตใชเพอ

ประโยชนตอกระบวนก�รยตธรรม”๑ นตจตแพทยจงจำ�เปนตองปฏบตหน�ทเสมอนหนง

เปนเครองมอของระบบกฎหม�ย เพอวตถประสงคของระบบกฎหม�ย มใชเพอวตถประสงค

ท�งก�รแพทยเพยงอย�งเดยว นตจตแพทยยงมสวนชวยใหกระบวนก�รยตธรรมม

ประสทธภ�พ สร�งคว�มเปนธรรมในสงคมและเปนประโยชนตอสวนรวมม�กขน๒

ง�นนตจตเวชเรมตนจ�กก�รนำ�ประเดนคว�มเจบปวยดวยโรคจตเวชทเกยวของ

กบคดอ�ญ�เข�สกระบวนก�รพจ�รณ�คด โดยในประเทศองกฤษ ไดมก�รบนทกเกยวกบ

ก�รตดสนคดดวยวธพจ�รณ�เหตผลของคว�มวกลจรตครงแรกในป ค.ศ.๑๕๐๕ ตอม�ใน

ปค.ศ.๑๗๒๔ มก�รตอสคดของ Edward Arnold ในคดพย�ย�มฆ� Lord Onslow โดยมชอ

ว� “right versus wrong test” หรอ “wild beast test” ซงตองพสจนว�จำ�เลยสญเสยคว�ม

เข�ใจและคว�มจำ�โดยสนเชง ไมรว�ตนเองทำ�อะไร ไมต�งไปจ�กท�รก คนป�หรอสตวป�

จงไมสมควรทจะถกลงโทษ นบเปนกรณทใชเปนบรรทดฐ�นในก�รตอสคดว�จำ�เลยไมผด

ถ�พสจนไดว�มภ�วะวกลจรตโดยสนเชงม�กอนหน�แลว และในคดนไมมก�รเบกแพทยไป

เปนพย�น หลงจ�กนน ในป ค.ศ.๑๗๓๖ Lord Hale นกกฎหม�ยไดเสนอแนวคดว� “ทใด

ทคนข�ดคว�มเข�ใจโดยสนเชง ทนนกข�ดซงเจตจำ�นงเสร” ดงนนก�รพสจนว�จำ�เลยข�ด

เจตจำ�นงเสรอนเนองม�จ�กเข�วกลจรตในขณะกระทำ�ผดหรอเนองจ�กคว�มเปนผเย�วจน

ข�ดคว�มเข�ใจไมส�ม�รถแยกถกผด ดชวท�งบรรทดฐ�นท�งศลธรรม๓ จ�กร�ยละเอยด

ดงกล�วข�งตน ในป ค.ศ.๑๗๖๐ จงไดเรมมก�รเบกแพทย “หมอบ�” ไปเปนพย�นครง

แรกในคดของ Earl Ferrers โดย Dr.John Monro แพทยของโรงพย�บ�ล Bethlem ไป

* ตพมพในว�รส�รสม�คมจตแพทยแหงประเทศไทย ปท ๕๔ ฉบบผนวก ๑ ตล�คม ๒๕๕๒:๑๑๕-๑๓๘.

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

21

เบกคว�มในฐ�นะลงของจำ�เลยซงเคยรกษ�โรคจตของ Ferrers ม�กอนกอคด แตไมเคยตรวจ

สภ�พจตของจำ�เลยหลงจ�กกอคด ซงกอนป ค.ศ.๑๘๒๕ เกอบครงหนงของคดทแพทยไป

เบกคว�มนนเปนก�รเบกคว�มในฐ�นะของเพอนหรอแพทยทเคยดแลรกษ�จำ�เลยม�กอน

และเปนก�รเบกคว�มในฐ�นะพย�นทวไป ไมใชในฐ�นะพย�นผเชยวช�ญ ก�รเบกคว�ม

จตแพทยในฐ�นะพย�นผเชยวช�ญซงไดตรวจ

จำ�เลยหลงจ�กกอคดแลวเปนผลโดยตรงจ�กก�รพฒน�สถ�นบำ�บดรกษ�ท�งจต

(asylum) ในตนครสศตวรรษท ๑๙ ทำ�ใหจตแพทยมประสบก�รณท�งคลนกและเรมม

ก�รยอมรบแนวคว�มคดของ “ภ�วะวกลจรตบ�งสวน” เชน มคว�มคดหลงผด คลมคลง

มคว�มวกลจรตในด�นคณธรรมซงคว�มเข�ใจและกระบวนก�รใชคว�มคดของผปวยอ�จ

จะไมเสยห�ย คนทวไปจงไมส�ม�รถวนจฉยได ตองอ�ศยแพทยผเชยวช�ญเท�นน ดงนน

ในป ค.ศ.๑๘๐๐ กรณคดพย�ย�มฆ� George III ของ James Hadfield จงนบเปนคดแรกท

นำ�ขนตอสในชนศ�ล โดยอ�ศยแนวคว�มคดของ “ภ�วะวกลจรตบ�งสวน” ในคดน Thomas

Erskine ทปรกษ�ท�งกฎหม�ยของเข�ไดชใหเหนว�คว�มคดหลงผดของ Hadfield เกดขน

หลงจ�กทเข�ไดรบอบตเหตทศรษะอย�งตอเนองในระหว�งปฏบตหน�ทเปนทห�ร เข�ได

รบก�รตดสนว�ไมผดและถกสงไปรกษ�ทโรงพย�บ�ล Bethlem๔

หลงจ�กนน ในป ค.ศ.๑๘๓๘ Isacc Ray แพทยททำ�ง�นในกระบวนก�รยตธรรม

ช�วอเมรกนซงกล�ยเปนนตจตแพทยทมคว�มสำ�คญตอวงก�รนตจตเวชในระดบส�กลได

เขยนหนงสอ A Treatise on the Medical Jurisprudence of Insanity โดยในป ค.ศ.๑๘๔๓

ง�นเขยนของเข�ถกนำ�ม�อ�งองในก�รตอสคดของ M’Naghten ซงตงใจลอบยง Sir Robert

Peel น�ยกรฐมนตรองกฤษดวยคว�มคดหว�ดระแวงว�พรรครฐบ�ลองกฤษจะสงคนต�มฆ�

แตเข�ยงผดตวกระสนไปถก Edward Drummond เลข�นก�รน�ยกรฐมนตรองกฤษจนถงแก

คว�มต�ย คณะลกขนไดรวมตดสนว� Daniel M’Naghten ปวยเปนโรคจตจงไมผด คดนได

กอใหเกด M’Naghten Rules ทกำ�หนดม�ตรฐ�นท�งกฎหม�ยของภ�วะวกลจรตว�

หม�ยถงก�รข�ดคว�มส�ม�รถในก�รแยกถกผด ตอม�ในชวงครงหลงของศตวรรษท ๑๙

กระบวนก�รยตธรรมและสงคมไมใหก�รยอมรบก�รตอสคดในประเดนวกลจรต โดยสงคม

ไมเหนดวยกบบทบ�ทของแพทยททำ�ใหจำ�เลยตองถกกงขงในสถ�นบำ�บดรกษ�ท�งจตและ

ยกเวนคว�มผดใหกบอ�ชญ�กร จนกระทงในศตวรรษตอม�ไดมเหตก�รณท John Hinckley

ลอบสงห�รประธ�น�ธบด Ronal Reagan ในป ค.ศ.๑๙๘๒ คดนจำ�เลยไดรบก�รตดสนว�ไมม

คว�มผดเนองจ�กเปนคนวกลจรต และไดถกสงตวไปคมตวไวในโรงพย�บ�ล St.Elizabeths

กรงวอชงตนดซ จนถงปจจบน๔

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

22

งานนตจตเวชของประเทศไทยในอดต ง�นนตจตเวชทเปนระบบนนเรมตนในสมยรชก�ลท ๕ นบแตพระองคทรง

พระกรณ�โปรดเกล�ใหจดตง “โรงพย�บ�ลคนเสยจรต” ขนครงแรกเมอ ๑ พฤศจก�ยน ๒๔๓๒

สงกดกรมพย�บ�ล กระทรวงธรรมก�ร ผปวยจตเวชคดทรบไวในโรงพย�บ�ลยคนนซงม

ลกษณะกงโรงพย�บ�ลกงสถ�นทกกขง เปนผปวยทมพฤตกรรมเปนอนตร�ยตอผอน หรอ

เปนผกอคดมโทษ ถกนำ�สงคมตวโดยพลตระเวนหรอหวเมองหรอกระทรวงมห�ดไทยซง

เทยบไดกบตำ�รวจ นอกจ�กนยงมผปวยทถกสงม�จ�กกองมหนตโทษ กองลหโทษและศ�ล

นำ�ม�ฝ�ก ผทกอคดตองถกล�มโซหรออยในหองขง เมอผปวยอ�ก�รดขน หนวยง�นทนำ�สง

กม�รบตวกลบไป แนวท�งก�รรกษ�ในยคนนเนนคว�มเมตต�สงส�ร ดงคตไทยทว�

“อย�ถอคนบ� อย�ว�คนเม�”๕ จ�กหลกฐ�นทบนทกในหอสมดจดหม�ยเหตแหงช�ต

ท ร.๕ ศธ. ๘.๗ ก/๒ เรองสงตวอ�ยทวมเสยจรตม�ยงกรมพย�บ�ล ๒๘ มถน�ยน - ๕ กรกฎ�คม

ร.ศ.๑๑๓ (พ.ศ.๒๔๓๗) และท ร.๕ ศธ. ๘.๗/๙ เรองใหน�ยคลอยแพทยชแจงวธตรวจคน

เสยจรต ๑๕-๒๖ กนย�ยน ร.ศ.๑๒๒ (พ.ศ.๒๔๔๖) ทำ�ใหไดทร�บระบบง�นนตจตเวชสมย

นนว�ศ�ลพระร�ชอ�ญ�มคำ�สงใหหมอเฮส แพทยใหญตรวจอ�ก�รอ�ยทวมผร�ยทถกกล�ว

ห�ว�ฟนน�ยคลำ�ต�ย โดยหมอเฮสไดทำ�บนทกร�ยง�นศ�ลพระร�ชอ�ญ�ว�อ�ยทวมเปน

คนเสยจรตพดจ�เลอะเลอนไป ศ�ลฯจงมคำ�สงใหสงตวอ�ยทวมไปใหแพทยเจ�พนกง�น

รกษ� เมอห�ยคล�ยจรตเมอใดกใหแพทยเจ�พนกง�นสงตวอ�ยทวมคนกลบม�ศ�ล

เพอศ�ลพพ�กษ�คว�มอ�ยทวมตอไป กฎหม�ยทใชในสมยนน คอกฎหม�ยตร�ส�มดวง

โดยเฉพ�ะบทพระอยก�รลกษณะวว�ทด�ต คดอ�ยทวมคนเสยจรตนถอว�เปนผปวยจตเวช

คดร�ยแรกของประเทศไทยซงเทยบไดกบศ�ลสงจำ�เลยซงเชอไดว�วกลจรตไปรกษ�ยงสถ�น

พย�บ�ลจนกว�จะตอสคด ๖ ต�มประมวลกฎหม�ยวธพจ�รณ�คว�มอ�ญ�ม�ตร� ๑๔

ในปจจบน๖

ตอม�ในป พ.ศ.๒๔๕๕ มก�รจดสร�งโรงพย�บ�ลต�มแบบตะวนตกขนใหม

เปลยนชอโรงพย�บ�ลเปน “โรงพย�บ�ลโรคจตธนบร” เรมมก�รตรวจวนจฉยท�งจตเวช

ดวยวช�ก�รสมยใหม พรอมกบก�รมผอำ�นวยก�รโรงพย�บ�ลโรคจตคนแรกทเปนคนไทย

คอ ศ�สตร�จ�รยหลวงวเชยรแพทย�คม และ ศ�สตร�จ�รยน�ยแพทยฝน แสงสงแกว

ซงไดรบก�รยกยองว�เปน “บด�จตเวชศ�สตรของไทย” ต�มลำ�ดบ และ ในป พ.ศ.๒๔๙๗

“โรงพย�บ�ลโรคจตธนบร” ไดรบก�รเปลยนชอเปน “โรงพย�บ�ลสมเดจเจ�พระย�”

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

23

สงกดกรมก�รแพทย กระทรวงส�ธ�รณสข โดยเชอว�ก�รเปลยนชอนจะทำ�ใหญ�ตและ

ผปวยสบ�ยใจ ประกอบกบทำ�ใหประช�ชนทวไปรสกมทศนคตทดขนกบโรงพย�บ�ลและ

ผปวย๗ ท�นอ�จ�รยฝน แสงสงแกว ไดอธบ�ยวธทจะตรวจสอบภ�วะแกลงทำ�ในผตองห�ท

วกลจรตหรอกล�วว�วกลจรตเพอจะไมถกดำ�เนนคดว�รไดไมย�ก แตตองใชเวล�อย�งนอย

๑๕ วน มบ�งร�ยทผตองห�หรอคนไขผนนเคยมประวตฆ�คนหรอชอบทำ�ร�ยชวตผอน

มบ�งร�ยแกลงทำ�เปนบ� ถงกบลงทนกนอจจ�ระ นกจบเอ�คว�มจรงไดไมย�ก พอเผลอคน

กกนอยเหมอนคนอนๆ กนอ�ห�รทตวเคยชอบ เอ�อจจ�ระใหกนกไมกน เร�ใชวธแอบด

หรอลอบสงเกต๘

นอกจ�กนยงกล�วถงกระบวนก�รในชนศ�ลทเกยวของไวดวยว� ศ�ลจะคอย

ตดต�มฟงผล แมครบกำ�หนดเวล�แลว ศ�ลกอ�จขอใหควบคมตวไวตอไปกได๙ ในชวง

เวล�นนประเทศไทยไดประก�ศใชกฎหม�ยลกษณะอ�ญ� ร.ศ. ๑๒๗ (พ.ศ.๒๔๔๑) ซงม

กฎหม�ยทเกยวของกบง�นนตจตเวชหล�ยม�ตร�๙ เชน ม�ตร� ๔๖ วรรคแรกทมส�ระว�

ไมใหเอ�โทษแกผกระทำ�ผดในเวล�ทวกลจรต อนเกดจ�กสญญ�วปล�ส หรอเกดจ�ก

พย�ธสภ�พ เปนเหตใหไมส�ม�รถรผดชอบหรอยบยงตนเองไดในเวล�ทกระทำ�ผดสอดคลอง

กบประมวลกฎหม�ยอ�ญ�ม�ตร� ๖๕ วรรคหนงในปจจบน๑๐ สวนส�ระของม�ตร� ๔๖

วรรคสองมส�ระว� ใหสงผวกลจรตผนนซงอ�จจะเกดเหตภยนตร�ยแกผอนไปกกขงรกษ�ใน

โรงพย�บ�ลสำ�หรบคนวกลจรตหรอคมขงรกษ�ในทอน เพอปองกนอนตร�ยแกส�ธ�รณชน

สอดคลองกบส�ระของประมวลกฎหม�ยอ�ญ�ม�ตรก�รเพอคว�มปลอดภยแกสงคมม�ตร�

๔๘๑๑ นอกจ�กนในม�ตร� ๔๗ แหงกฎหม�ยลกษณะอ�ญ�มเนอห�ส�ระว�ผกระทำ�ผดใน

เวล�วกลจรตทเกดจ�กสญญ�วปล�สหรอจ�กพย�ธสภ�พ ถ�ปร�กฏว�ในเวล�นนยงพอม

สตจะรผดชอบหรอยบยงได กควรตองโทษ แตศ�ลจะลดหยอนอ�ชญ�ใหเบ�บ�งลงกว�ท

กฎหม�ยกำ�หนดไวสำ�หรบคว�มผดนนกได สอดคลองกบส�ระของประมวลกฎหม�ยอ�ญ�

ม�ตร� ๖๕ วรรคสองเชนเดยวกน๙

แนวคดทจดใหมโรงพย�บ�ลจตเวชคดทรบผดชอบง�นนตจตเวช เรมขนเมอ

ปล�ยป พ.ศ.๒๔๙๖ เนองจ�กมสถตบคคลทแสดงอ�ก�รวกลจรต หรอสตวปล�สท�งก�ร

เมองคอนข�งม�ก รวมทงเจ�หน�ทตำ�รวจจบช�วญวนทกำ�ลงปนขนไปบนเครองบนบ ๑๗

ของอเมรกนไดหนงคน กรมตำ�รวจจงไดเสนอตอกระทรวงมห�ดไทยจดสร�งโรงพย�บ�ล

โรคจตขนต�งห�กเพอสะดวกในก�รควบคม ดพฤตก�รณและปองกนก�รกระทำ�ของ

ผตองห�หรอบคคลบ�งคนทแสดงวกลจรตออกท�งก�รเมองและท�งกระทำ�ผดคดอ�ญ�

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

24

ระหว�งทดำ�เนนก�รศกษ�ห�สถ�นทและงบประม�ณนน กมเหตก�รณว�มบคคลวกลจรต

เข�ไปในท�อ�ก�ศย�นกรงเทพหล�ยครง โดยมพฤตก�รณซกซอนตวอยในเครองบนเพอ

เดนท�งไปต�งประเทศ กอใหเกดคว�มเสยห�ยตอเครองบนและผโดยส�ร ในเดอนตล�คม

พ.ศ.๒๕๐๖ ศ�สตร�จ�รยน�ยแพทยฝน แสงสงแกว อธบดกรมก�รแพทยสมยนนพจ�รณ�

เหนคว�มจำ�เปนของก�รจดตงโรงพย�บ�ลโรคจตคดเพอรบผปวยโรคจตทมคว�มโนมเอยง

ทจะประกอบอ�ชญ�กรรม เปนภยตอชวตและทรพยสนของประช�ชน ใหเปนสถ�นททม

ผควบคมดแลกกกนโดยกวดขน เพอปองกนมใหหลบหนไปกอคว�มไมสงบสขแกประช�ชน

และเปนผลเสยห�ยตอคด กรมก�รแพทยจงไดจดทำ�โครงก�รโรงพย�บ�ลโรคจตคดเสนอตอ

พระบำ�ร�ศนร�ดร ปลดกระทรวงส�ธ�รณสข และไดมก�รสงเรองใหศนยปองกนอ�ชญ�กรรม

กรมตำ�รวจ กระทรวงมห�ดไทย สำ�นกง�นเลข�ธก�รของน�ยกรฐมนตร เพอนำ�เสนอตอ

คณะรฐมนตรพจ�รณ� เนองจ�กผแทนกระทรวงส�ธ�รณสขโดยกองโรงพย�บ�ลโรคจต

กรมก�รแพทยไดศกษ�ผลง�นของต�งประเทศ พบว�ง�นนตจตเวชทวโลกนนท�ง

ฝ�ยส�ธ�รณสขเปนผดำ�เนนก�ร จงไดเสนอโครงก�รนตจตเวชเข�สก�รพจ�รณ�ของ

คณะรฐมนตรซงมมตรบหลกก�รโครงก�รจดตงโรงพย�บ�ลนตจตเวช เมอวนท ๑๕ สงห�คม

พ.ศ.๒๕๑๐ โดยใชทดนทท�งจงหวดธนบรจดห�ให ณ บรเวณทงเนนทร�ย ตำ�บลทววฒน�

อำ�เภอตลงชน และไดรบบรจ�คทดนเพอทำ�ถนนท�งเข�จ�กน�งสงวน ไชยนวต

ก�รกอสร�งแลวเสรจในป พ.ศ.๒๕๑๔ ภ�ยใตก�รบรห�รของผอำ�นวยก�รท�นแรก คอ

น�ยแพทยยรรยง โพธ�ร�มก โดยผปวยคดร�ยแรกทรบไวเปนผตองห�หญงคดพย�ย�มฆ�

สถ�นตำ�รวจภธรอำ�เภอเมองฉะเชงเทร�สงตรวจสภ�พจต๑๒

ในป พ .ศ .๒๕๑๔ ผ อำ �นวยก�รโรงพย�บ�ลนต จ ต เวชคนถดม�คอ

น�ยแพทยสรนทร ปนรตน ท�นเปนผบกเบกและว�งร�กฐ�นง�นนตจตเวชทเปนระบบของ

ประเทศไทย นอกจ�กน ท�นยงเปนผว�งภมทศนของโรงพย�บ�ลนตจตเวช โดยจดใหสวน

ของหอผปวยและหนวยฟนฟสมรรถภ�พอยภ�ยในรวชนในสด แลวลอมรอบดวยบ�นพกของ

เจ�หน�ท โดยมสวนอำ�นวยก�รและบ�นพกผอำ�นวยก�รอยด�นหน�โรงพย�บ�ล

ก�รออกแบบเชนนกเพอใหเจ�หน�ทและครอบครวทำ�หน�ทเปนรว สอดสองปองกนมให

ผปวยหลบหน อกทงยงใหแนวคดในก�รออกแบบหอผปวยนตจตเวชแกสถ�ปนก เพอใหเกด

มนคงแขงแรงย�กตอก�รหลบหน ปลกตนไม ขดสระ เลยงปล� เลยงววเพอฟนฟสมรรถภ�พ

ของผปวยเนองจ�กผปวยในสมยนนสวนใหญม�จ�กภ�คเกษตรกรรม ผลตผลทไดกนำ�ม�ทำ�

อ�ห�รใหแกผปวย ท�นไดพฒน�บคล�กรส�ข�ต�งๆ ใหมคว�มรและทกษะในกระบวนก�ร

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

25

นตจตเวช สงเสรมใหจตแพทยไดไปศกษ�ดง�นด�นนตจตเวชทประเทศสหร�ชอ�ณ�จกร

ไดแก น�ยแพทยธำ�รง ทศน�ญชลและน�ยแพทยหมอมหลวงสมช�ย จกรพนธ ซงทงสอง

ท�นกไดเปนผอำ�นวยก�รโรงพย�บ�ลนตจตเวชในเวล�ตอม� นอกจ�กน น�ยแพทยสรนทร ปนรตน

ยงไดถ�ยทอดประสบก�รณและองคคว�มรวช�นตจตเวชใหแกจตแพทยทศกษ�ใน

ประเทศไทยอย�งเตมท โดยมน�ยแพทยประทกษ ลขตเลอสรวง เปนนตจตแพทยรนสดท�ย

ทไดมโอก�สทำ�ง�นรวมกบท�น และยงจดใหมก�รประชมวช�ก�รสญจรรวมกบโรงพย�บ�ล

จตเวชในภมภ�ค ทำ�ใหมบรก�รนตจตเวชในภมภ�คเกดขน นอกจ�กนมก�รใหบรก�รบำ�บด

รกษ�ผตองขงจตเวชในเรอนจำ� และตรวจประเมนสภ�พจตของนกโทษประห�รรวม ทงได

เขยนตำ�ร�วช�นตจตเวชศ�สตรทถอดจ�กประสบก�รณตรงของท�นซงสอดคลองกบบรบท

สงคมไทยในสมยนน ผเขยนจงมคว�มเหนดวยอย�งยงกบน�ยแพทยประทกษ ลขตเลอสรวง

อดตนตจตแพทยประจำ�โรงพย�บ�ลนตจตเวชทมคว�มเหนว� “สมควรทพวกเร�คนรนหลง

จะขอเชดชท�นอ�จ�รยน�ยแพทยสรนทร ปนรตน คอ บด�แหงนตจตเวชไทย”๑๓

ในสวนของง�นนตจตเวชเดกนน จตแพทยทไดบกเบกในก�รตรวจวนจฉย

บำ�บดรกษ�และดแลเย�วชนทมคว�มผดปกตท�งจตภ�ยใตหนวยง�นของศ�ลคดเดกและ

เย�วชน คอ น�ยแพทยเชยร สรย�นนท ผอำ�นวยก�รกองแพทย ศ�ลคดเดกและเย�วชน

กระทรวงยตธรรมไดจดตงศ�ลคดเดกและเย�วชนกล�งกบสถ�นพนจและคมครองเดกและ

เย�วชนกล�งเปนครงแรกขนเมอวนท ๒๘ มกร�คม พ.ศ. ๒๔๙๕ หลงจ�กทไดมก�รประก�ศ

ใชพระร�ชบญญตจดตงศ�ลคดเดกและเย�วชน พ.ศ. ๒๔๙๔ และพระร�ชบญญตวธพจ�รณ�

คดเดกและเย�วชน พ.ศ. ๒๔๙๔ เพอใหแยกก�รปฏบตตอเดกและเย�วชนทกระทำ�ผดออก

จ�กก�รปฏบตสำ�หรบผใหญซงกระทำ�ผดกฎหม�ย โดยใหมก�รสบเส�ะและพนจขอเทจ

จรงเกยวกบเดกและเย�วชน โดยแพทยและพนกง�นคมประพฤตไปพรอมกบก�รสอบสวน

ขอเทจจรงเกยวกบก�รกระทำ�ผดซงทำ�ใหศ�ลไดทร�บส�เหตแหงก�รกระทำ�ผดกอนแลวจงใช

ม�ตรก�รแกไข เยยวย�เดกหรอเย�วชนดวยวธก�รทเหม�ะสมสำ�หรบแตละร�ย ตอม�ในป

พ.ศ. ๒๕๐๖ ไดมก�รปรบแกกฎหม�ยทงสองฉบบเพอใหก�รดำ�เนนคดอ�ญ�ซงอยในอำ�น�จ

พจ�รณ�พพ�กษ�คดเดกและเย�วชนเปนไปดวยคว�มรวดเรว

นตจตเวชของประเทศไทยในปจจบน เนองจ�กมก�รปฏรประบบร�ชก�รและไดรบพระกรณ�โปรดเกล�โปรดกระหมอม

จ�กสมเดจพระเจ�พน�งเธอ เจ�ฟ�กลย�ณวฒน� กรมหลวงนร�ธว�สร�ชนครนทรประท�น

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

26

น�มโรงพย�บ�ลนตจตเวชใหมว� “สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร” และทรงประกอบพธเปด

เมอวนอ�ทตยท ๑๖ มถน�ยน ๒๕๔๕๑๔ จงกอใหเกดก�รเปลยนแปลงระบบและขอบข�ยง�น

นตจตเวชของโรงพย�บ�ลนตจตเวชซงเดมเนนก�รใหบรก�ร แกกระบวนก�รยตธรรม เปนท

ศกษ�ดง�นของวช�ชพทเกยวของอนไดแก แพทย พย�บ�ล นกจตวทย� นกสงคมสงเคร�ะห

และนกกจกรรมบำ�บด ม�สก�รพฒน�ม�ตรฐ�นบรก�รและวช�ก�รนตจตเวช ก�รรวมเปน

คณะกรรมก�ร อนกรรมก�รทเกยวของกบก�รใชกฎหม�ยทนอกเหนอจ�กคดอ�ญ�และ

คดแพง เชนก�รเปนคณะอนกรรมก�รในชดต�งๆ ของหนวยง�นของกระทรวงยตธรรม

รวมทงขย�ยบทบ�ทไปสก�รผลกดนก�รปองกนก�รกอคดและก�รถกละเมดของผปวย

จตเวชดวยก�รผลกดนก�รร�ง ผ�นและบงคบใชกฎหม�ยสขภ�พจตเพอคมครองสทธผทม

คว�มผดปกตท�งจต๑๕,๑๖

ในป พ.ศ.๒๕๔๗ สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรไดจดทำ�ม�ตรฐ�นบรก�รนตจตเวช

เพอใชเปนม�ตรฐ�นบรก�รระดบประเทศ สำ�หรบหนวยง�นทงในและนอกกรมสขภ�พจต

โดยไดขอสรปจ�กก�รประชมปฏบตก�รของทมสหวช�ชพทปฏบตง�นบรก�รนตจตเวชจ�ก ๑๒

หนวยง�นทงในและนอกกรมสขภ�พจตและผ�นก�รตรวจสอบจ�กผทรงคณวฒ จำ�นวน ๑๔

ท�น๑๗ ก�รพฒน�บรก�รและวช�ก�รนตจตเวชไดใชกลยทธของก�รศกษ�วจยเพอนำ�ผลก�ร

ศกษ�ม�พฒน�ง�นไดดยงขน ไดแก ศกษ�อตร�คว�มส�ม�รถในก�รตอสคด ส�เหตของ

ก�รปวยซำ�ระหว�งพจ�รณ�คด และระยะเวล�เฉลยในก�รตอสคดของผปวยนตจตเวช

หลงจำ�หน�ยถงวนทศ�ลพพ�กษ� ผลก�รศกษ�นพบว�ยงมอตร�ของอ�ก�รกำ�เรบในระหว�ง

ก�รพจ�รณ�คดจนตองกลบม�รกษ�ซำ�รอยละ ๒๑ เนองจ�กข�ดก�รรกษ�อย�งตอเนอง

และข�ดก�รประเมนอ�ก�รและปรบแผนก�รรกษ�อนเนองจ�กก�รข�ดบรก�รจตเวช

ในเรอนจำ�๑๘

นอกจ�กน ผลก�รศกษ�เกยวกบก�รวนจฉยท�งนตจตเวชด�นคว�มรผดชอบ

คว�มจำ�เปนตองบำ�บดรกษ�และภ�วะอนตร�ยตอก�รดำ�เนนคดอ�ญ�ของผปวยนตจตเวช

พบว� ผตองห�ทสงตรวจประเมนอ�ก�รท�งจต จำ�นวน ๗๗ ร�ย คดสนสดในชนพนกง�น

สอบสวน จำ�นวน ๕ ร�ยพนกง�นสอบสวนไดสงสำ�นวนใหพนกง�นอยก�ร จำ�นวน ๗๒ ร�ย

พนกง�นอยก�รสงไมฟอง จำ�นวน ๒๒ ร�ย รวมผตองห�ทมคว�มผดปกตท�งจตทคดสนสด

กอนถงชนศ�ลรอยละ ๒๘.๕ สวนผลคำ�พพ�กษ�ของศ�ลรวมทงสน จำ�นวน ๒๗๔ ร�ยนน

โดยรวมศ�ลมคว�มเหนต�มทแพทยวนจฉยในประเดนคว�มรบผดชอบตอคดอ�ญ�

รอยละ ๔๙.๓ สวนในประเดนก�รบงคบรกษ�นน เพยงหนงในส�มของจำ�เลยทแพทย

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

27

มคว�มเหนว�จำ�เปนตองไดรบก�รรกษ�ตอเนอง แลวศ�ลใชม�ตรก�รท�งกฎหม�ยสงให

จำ�เลยไปรกษ� นอกจ�กนมเพยงครงหนงของจำ�เลยทแพทยระบว�มภ�วะอนตร�ยแลวศ�ล

มคำ�สงบงคบรกษ�ต�มม�ตรก�รเพอคว�มปลอดภย๑๙ จ�กก�รศกษ�นชใหเหนว�พนกง�น

สอบสวนและอยก�รยงรบฟงคว�มคดเหนต�มร�ยง�นก�รตรวจวนจฉยท�งนตจตเวชใน

ประเดนคว�มรบผดชอบในคดอ�ญ�เพอประกอบก�รพจ�รณ�สงไมฟอง เนองจ�กสทธนำ�

คดอ�ญ�ม�ฟองยอมระงบไปเมอมกฎหม�ยยกเวนโทษ ต�มประมวลกฎหม�ยวธพจ�รณ�

คว�มอ�ญ�ม�ตร� ๓๙๒๐ และประมวลกฎหม�ยอ�ญ�ม�ตร� ๖๕ วรรค ๑๑๑ ต�มลำ�ดบ

อย�งไรกต�มอ�จกล�วไดว�เมอมก�รปรบม�ตรฐ�นบรก�รนตจตเวชตงแตป

พ.ศ.๒๕๔๗ เปนตนม� ทำ�ใหศ�ลมคว�มเหนในประเดนคว�มรบผดชอบตอคดอ�ญ�

เพมขนจ�กก�รศกษ�เมอเกอบยสบปกอนประม�ณสบเปอรเซนต และศ�ลมคำ�สงบงคบรกษ�

เพมขน๒๑ นอกจ�กน จ�กก�รศกษ�ดงกล�ว พบว� ยงตองพฒน�รปแบบก�รร�ยง�นวนจฉย

ท�งนตจตเวช วธก�รเบกคว�มเปนพย�นตลอดจนมก�รถ�ยทอดคว�มรผ�นก�รอบรม

ประชม สมมน�เพอใหศ�ลมคว�มเข�ใจเกยวกบคว�มผดปกตของจำ�เลยทมผลตอก�รกอคด

และคว�มเหนตอก�รใชม�ตรก�รท�งกฎหม�ยเพอปองกนก�รกอคดซำ�อนเนองม�จ�ก

คว�มเจบปวยท�งจต ก�รศกษ�อตร�อ�ก�รท�งจตกำ�เรบ ก�รกลบม�รกษ�ซำ� ก�รกอคดซำ�

และก�รเข�ถงบรก�รบำ�บดรกษ�ของผกระทำ�ผดคดอ�ญ�ทมคว�มผดปกตท�งจตทศ�ลม

คำ�สงบงคบรกษ�แบบผปวยในเพอคว�มปลอดภยตอสงคมต�มประมวลกฎหม�ยอ�ญ�

ม�ตร� ๔๘ เปนก�รศกษ�เปรยบเทยบผลของกระบวนก�รเตรยมจำ�หน�ยผปวยสชมชนกอน

และหลงก�รดำ�เนนก�รต�มแนวคด “ย�-จต-กจวตร-ปรบ-เตอน” พบว� อตร�ก�รกอคดซำ�

ก�รกลบม�รกษ�ซำ� ก�รเข�ถงบรก�รและก�รกำ�เรบของอ�ก�รท�งจตไมแตกต�งกน

สะทอนถงก�รว�งระบบเตรยมจำ�หน�ยทดของน�ยแพทยสรนทร ปนรตน เนองจ�กอตร�

ก�รกอคดซำ�มเพยงรอยละ ๔.๘ เท�นน อย�งไรกต�มกยงจะตองพฒน�ระบบก�รเตรยม

จำ�หน�ยและก�รตดต�มหลงจำ�หน�ยตอไป เนองจ�กประม�ณครงหนงของผปวยทจำ�หน�ย

สชมชนมอตร�ก�รกลบม�รกษ�ซำ�และก�รกำ�เรบของอ�ก�รท�งจต และยงไมส�ม�รถ

เข�รบบรก�รรกษ�ไดอย�งสมำ�เสมอถงหนงในส�ม๒๒

ก�รศกษ�ปจจยทเกยวของกบก�รกระทำ�ผดครงแรกและก�รกระทำ�ผดซำ�ของ

ผปวยนตจตเวช พบว� ผทกระทำ�ผดครงแรกและกระทำ�ผดซำ�สวนใหญไมไดรบก�รรกษ�

อย�งตอเนอง ก�รกระตนอ�รมณจ�กบคคลแวดลอมขณะกระทำ�ผดและก�รเสพส�รเสพตด

กอนกระทำ�ผดในผปวยทกระทำ�ผดซำ�มม�กกว�ผปวยทกระทำ�คว�มผดครงแรก๒๓ ในสวนของ

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

28

ก�รพฒน�นตจตวทย�นนไดมก�รศกษ�เรองก�รประกอบอ�ชญ�กรรมกบคว�มรผดชอบ

ของผกระทำ�ผดนตจตเวชจำ�นวน ๓๔ คนโดยใชแบบประเมน Rogers Criminal Responsibility

Assessment Scale (R-CRAS) พบว� กลมทไมส�ม�รถรผดชอบขณะประกอบอ�ชญ�กรรม

มก�รสญเสยทงด�นก�รควบคมก�รรคดและก�รควบคมพฤตกรรม สวนกลมทส�ม�รถ

รผดชอบบ�งไมมก�รสญเสยด�นก�รควบคมก�รรคดแตสญเสยก�รควบคมพฤตกรรม

ก�รศกษ�นจะเปนพนฐ�นของก�รพฒน�เครองมอประเมนคว�มรผดชอบท�งอ�ญ�ของ

ผปวยนตจตเวชตอไป๒๔

นอกจ�กนยงไดศกษ�คณภ�พของแบบประเมนคว�มเสยงตอก�รเกดพฤตกรรม

รนแรง HCR-20 ฉบบภ�ษ�ไทย๒๕ แมว�จะไดค�คะแนน cut-off point ในเบองตน

จ�กก�รศกษ�ในผปวยในกต�ม แตกยงคงจำ�เปนตองพฒน�และทดสอบเครองมอใน

กลมตวอย�งจำ�นวนม�กขน และมก�รตดต�มผลในชมชนตอไปซงค�ดหวงว�จะไดเครองมอ

ประเมนพฤตกรรมรนแรงทส�ม�รถนำ�ม�ใชตดต�มระดบคว�มเสยงของผปวยนตจตเวช

ทศ�ลสงม�บงคบรกษ�ต�มประมวลกฎหม�ยอ�ญ�ม�ตร� ๔๘ กอนจำ�หน�ยสชมชน

สวนก�รศกษ�ในผปวยนตจตเวชเดกและวยรนทสงม�จ�กกระบวนก�รยตธรรมนน สวนหนง

ตองก�รผลก�รวนจฉยเพอประกอบก�รพจ�รณ�ของศ�ลซงพบว�คว�มเจบปวยท�งจตเวช

มผลตอก�รประกอบคด อกสวนหนงสงม�เพอก�รรกษ� โดยพบว� เย�วชนเกอบทงหมด

มปญห�เสพส�รเสพตดหล�ยชนด๒๖ นอกจ�กนยงไดมก�รพฒน�โปรแกรมกลมเตรยม

ตอสคด๒๗ เพอใชในกระบวนก�รเตรยมผปวยนตจตเวชใหส�ม�รถตอสคดไดสำ�เรจ

ตงแตป พ.ศ.๒๕๕๑ เปนตนม� กรมสขภ�พจตไดมอบหม�ยใหสถ�บนกลย�ณ

ร�ชนครนทรพฒน�ง�นด�นนตจตเวชใหเปนศนยแหงคว�มเปนเลศเฉพ�ะท�งด�นนตจตเวช

โดยตองพฒน�ใหไดต�มกรอบม�ตรฐ�นระบบบรก�รทมคว�มเปนเลศเฉพ�ะท�งสขภ�พ

จตและจตเวชทกรมสขภ�พจตไดกำ�หนดเปนแนวท�งไว ๑๗ ประเดน๒๘ ซงกำ�ลงอยระหว�ง

ดำ�เนนก�รพฒน�ง�นอย�งตอเนอง โดยในปงบประม�ณ พ.ศ.๒๕๕๒ สถ�บนกลย�ณ

ร�ชนครนทรมแผนก�รปรบปรงม�ตรฐ�นบรก�รนตจตเวชฉบบพ.ศ.๒๕๔๗ โดยจะถอด

องคคว�มรจ�กประสบก�รณทำ�ง�นในชวงห�ปทผ�นม�และบรณ�ก�รบทบญญตของ

พระร�ชบญญตสขภ�พจต พ.ศ.๒๕๕๑ สวนทเกยวของกบผปวยคดไปสวธก�รปฏบต

นอกจ�กนยงมแผนก�รพฒน�คมอก�รใชแบบประเมน HCR-20 ฉบบภ�ษ�ไทย รวมถง

มก�รปรบปรงโปรแกรมกลมเตรยมตอสคดโดยถอดองคคว�มรจ�กประสบก�รณก�รนำ�

โปรแกรมกลมเตรยมตอสคดฉบบเดม๒๗ ไปใชท�งคลนก

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

29

ในก�รใหบรก�รนตจตเวชนน จตแพทยจำ�เปนตองทำ�ง�นรวมกบทมสหวช�ชพ

ก�รใหคว�มเหนใดๆ ตอกระบวนก�รยตธรรมตองอยบนพนฐ�นของก�รไดขอมล หลกฐ�น

ทส�ม�รถอธบ�ยลกษณะท�งคลนกไดและเชอมโยงกบจดประสงคต�มประเดนกฎหม�ย

ทกระบวนก�รยตธรรมตองก�ร ดงนนจงตองมระบบร�ยง�นและวธก�รสอส�รทเปลยน

จ�กภ�ษ�ท�งก�รแพทยเปนภ�ษ�ท�งสงคมทวไป ตองมคว�มเปนกล�งและเทยงธรรม

ห�กประเดนใดทไมส�ม�รถยนยนใหคว�มเหนไดเนองจ�กขอมลไมพอ จตแพทยก

ไมจำ�เปนตอง “ฟนธง” ซงเมอปร�กฏหลกฐ�นท�งคดอนๆ ในภ�ยหลงทขดหรอแยงกบ

คว�มเหนของจตแพทยทไดใหไวแลวกบกระบวนก�รยตธรรมกจะทำ�ใหกระบวนก�รยตธรรม

ไมเชอถอจตแพทยได

ประสบก�รณของก�รเบกคว�มเปนพย�นผเชยวช�ญนน พบว� จตแพทยส�ม�รถ

ตอบคำ�ถ�มไดม�กกว� “ใช” หรอ “ไมใช” จตแพทยตองทำ�หน�ทใหคว�มร คว�มกระจ�ง

ตอกระบวนก�รยตธรรม ตองอธบ�ยดวยภ�ษ�ทง�ยตอคว�มเข�ใจ ควรเชอมโยงระหว�ง

ขอมลและก�รวนจฉยท�งคลนกกบพฤตก�รณแหงคดหรอจดประสงคของก�รเปนพย�นใน

แตละคดใหได ทสำ�คญควรทำ�หน�ทเสนอคว�มเหนตอศ�ลในกรณทเกยวของกบม�ตรก�ร

ก�รรกษ�ทเหม�ะสมเนองจ�กจตแพทยเปนผทมขอมลท�งคลนกและท�งสงคมของผปวย

ม�กกว�ศ�ล ทงนเพอเปนก�รปองกนก�รกอคดซำ�ในคดอ�ญ�และเปนก�รชวยใหผปวยได

รบก�รปฏบตทเหม�ะสมและมศกดศรแหงคว�มเปนมนษย ห�กมขอสงสย ขอโตแยงหรอ

มหนงสอสอบถ�มกระบวนก�รตรวจวนจฉยท�งนตจตเวชจ�กกระบวนยตธรรมโดยตรงกด

หรอสอบถ�มผ�นแพทยสภ�กด หนวยง�นใหบรก�รนตจตเวชควรห�ส�เหตแหงขอสงสย

ขอโตแยงดงกล�ว วธก�รสอส�รโดยตรงดวยว�จ�กอนมก�รโตตอบโดยหนงสอนน นอกจ�ก

จะไดทร�บมมมองทแตกต�งกนเนองจ�กต�งฝ�ยต�งมคว�มเชยวช�ญเฉพ�ะง�นของตนเอง

แลวยงเปนโอก�สทจะไดแลกเปลยนโลกทศนและคว�มร รวมทงเปนก�รสร�งสมพนธภ�พ

ทดระหว�งบคล�กรและหนวยง�นต�งสงกดทมคว�มแตกต�งในก�รทำ�ง�นอกดวย

ก�รไดขอมลทแทจรงดงกล�ว ส�ม�รถนำ�ม�พฒน�ระบบง�นนตจตเวชใหเชอมโยง

กบระบบง�นของกระบวนก�รยตธรรมไดดขนอนจะเปนประโยชนตอก�รเกดคว�มยตธรรม

ตอก�รพจ�รณ�คดหรอขอพพ�ทท�งกฎหม�ย เนองจ�กนตจตแพทยและหนวยง�นทให

บรก�รนตจตเวชในประเทศไทยมคว�มจำ�กดอย�งม�ก ดงนนทมใหบรก�รนตจตเวชจงตอง

ใหบรก�รบำ�บดรกษ�ผปวยจตเวชทมปญห�ท�งกฎหม�ยไปพรอมกน ก�รใหบรก�รแบบ

องครวมตอเนองเปนหลกก�รในก�รปฏบตง�น โดยเฉพ�ะก�รปองกนมใหผปวยกอคดซำ�

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

30

ก�รทำ�ใหผปวยจตเวชคดส�ม�รถกลบไปใชชวตในชมชนไดโดยเปนทยอมรบของชมชน

ไมเปนอนตร�ยตอชมชนและพงตนเองได ก�รเยยวย�จตใจของเหยอทเกดจ�กก�รกระทำ�

ของผปวย ก�รคมครองผปวยทถกเอ�รดเอ�เปรยบเนองดวยมคว�มออนแอเกดขนจ�ก

คว�มเจบปวยท�งจตเวชโดยก�รเปนพย�นศ�ลอ�ญ�ในฐ�นะพย�นของผปวยทเปนเหยอ

และก�รเปนพย�นศ�ลแพงในกรณทมก�รรองขอใหผปวยเปนคนไรคว�มส�ม�รถ เสมอนไร

คว�มส�ม�รถ หรอ ก�รพสจนคว�มส�ม�รถในก�รทำ�ง�น เปนตน ก�รทำ�ง�นดงกล�วจำ�เปน

ตองมคว�มกระตอรอรน ตองมก�รทำ�ง�นรวมกบครอบครวของผปวยจตเวชคดและเจ�หน�ท

ส�ธ�รณสข ตลอดจนเครอข�ยท�งสงคมโดยตองประส�นคว�มลงตวระหว�งประโยชนท

ผปวยจะไดรบกบก�รรกษ�คว�มลบของผปวย สวนบรก�รนตจตเวชทเกยวของกบก�ร

ใหคว�มเหนเรองเวชปฏบตท�งจตเวชในประเทศไทยนนมคว�มแตกต�งจ�กบรบทของ

ต�งประเทศ กล�วคอ บทบ�ทในประเดนนของประเทศไทยเปนของแพทยสภ� และ

ร�ชวทย�ลยจตแพทยแหงประเทศไทยไมใชหนวยบรก�รทใหบรก�รนตจตเวชทวไป

ในด�นก�รใหเอกส�รรบรองก�รเรยกรองค�เสยห�ยจ�กคว�มเจบปวยท�งจตจ�กก�ร

ทำ�ง�นกดหรอจ�กอบตเหตกดซงจะตองพสจนภ�วะแกลงทำ�รวมดวยนนกพบว�มกรณ

ดงกล�วจำ�นวนนอยม�ก นกเปนอกประเดนหนงทมคว�มแตกต�งกบต�งประเทศ

ในง�นบรก�รนตจตเวชท เกยวของกบง�นร�ชทณฑนน สถ�บนกลย�ณ

ร�ชนครนทรไดรบเชญจ�กเรอนจำ�กล�งบ�งขว�งใหไปตรวจสภ�พจตนกโทษประห�ร

หลงจ�กคดถงทสดแลว โดยไดดำ�เนนก�รม�ตงแตสมยน�ยแพทยสรนทร ปนรตน

เปนผอำ�นวยก�รโรงพย�บ�ลนตจตเวชดงทกล�วม�แลวข�งตน จนถงปจจบนในกรณน

นตจตแพทยจะตองใหคว�มเหนว�จำ�เลยวกลจรตหรอไม เนองจ�กประมวลกฎหม�ยวธ

พจ�รณ�คว�มอ�ญ�ม�ตร� ๒๔๘ ซงมเนอห�ส�ระว� ถ�นกโทษประห�รเกดวกลจรตกอน

ถกประห�รชวต กใหรอก�รประห�รชวตไวกอนจนกว�ผนนจะห�ย และถ�ห�กนกโทษผนน

ห�ยวกลจรตหลงจ�กหนงปนบจ�กวนพพ�กษ�ถงทสด กใหลดโทษประห�รชวตเหลอจำ�คก

ตลอดชวต ดงนนก�รตรวจสภ�พจตในกรณนจงตองมคว�มละเอยด รอบคอบและตองคำ�นง

ถงภ�วะแกลงทำ�ทกร�ย อย�งไรกด จ�กบนทกก�รตรวจสภ�พจตกรณดงกล�วยงไมพบว�

มนกโทษทแกลงวกลจรตเพอใหตนไดประโยชนจ�กขอกฎหม�ยม�ตร�น

ในท�งทฤษฎแลวยงมประมวลกฎหม�ยวธพจ�รณ�คว�มอ�ญ�ม�ตร� ๒๔๖(๑)

ทใหศ�ลมอำ�น�จสงใหทเล�ก�รบงคบใหจำ�คกไวกอนจนกว�เหตทจำ�เลยวกลจรตจะหมดไป

แตจ�กประสบก�รณก�รทำ�ง�นทผ�นม� พบว� มเพยงสองร�ยเท�นนทศ�ลสงตรวจต�ม

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

31

ม�ตร�น ทงสองร�ยเปนผทตองคดครอบครองส�รเสพตดและตรวจพบว�ไมวกลจรต

ในด�นก�รสงเสรมสขภ�พจตและก�รปองกนปญห�สขภ�พจตของผตองขงกอนปลอยนน

กรมสขภ�พจตโดยสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรไดรบงบประม�ณเพอพฒน�สขภ�พจต

ผตองขงในป พ.ศ.๒๕๔๔ และ พ.ศ.๒๕๔๖ จงไดมก�รศกษ�คว�มชกของคว�มผดปกต

ท�งจตเวชของผตองขงพบว�มคว�มชกของคว�มผดปกตท�งจตเวชของทกกลมโรคสงกว�

ประช�ชนไทยทวไปม�ก๒๙ ปญห�ตดส�รเสพตดเปนปญห�ทสำ�คญซงนำ�ไปสก�รกอคด

ในอตร�สงทสด และผตองขงเข�ถงบรก�รบำ�บดรกษ�ท�งจตเวชไดนอยม�ก นอกจ�กน

ยงไดจดอบรมอบรมเจ�หน�ทของเรอนจำ�ใหเปนคร ก. เพอถ�ยทอดคว�มรและใหบรก�ร

รวมกบก�รอบรมอ�ส�สมครสขภ�พจตผตองขง ซงเปนก�รนำ�แนวคดของง�นส�ธ�รณสข

มลฐ�นม�ประยกตใชในเรอนจำ� ดงนนในป พ.ศ.๒๕๔๔ จดทำ�โครงก�รนำ�รองก�รอบรม

หลกสตรก�รดแลสขภ�พจตผตองขงโดยมกจกรรมทพฒน�ผรบก�รอบรมทงด�นพทธพสย

เจตพสยและทกษะพสย มเนอห�คว�มรเรองสขภ�พจตและจตเวช ทกษะก�รสอส�รและ

ก�รประเมนท�งจตเวช ก�รชวยเหลอกรณจตเวชทวไปและกรณจตเวชฉกเฉน ก�รรจก

ตนเองและก�รจดก�รกบคว�มเครยด โรคท�งจตเวช ก�รปรกษ�เบองตนและก�รชวยเหลอ

ท�งจตเวชพนฐ�น ทำ�ใหผรบก�รอบรมมเจตคตทดตอตนเองและตอบทบ�ทของคว�มเปน

ผชวยเหลอ มคว�มกระตอรอรนในก�รปฏบตง�นเพมขน๓๐

ในป พ.ศ.๒๕๔๖ ไดขย�ยก�รอบรมหลกสตรก�รดแลสขภ�พจตผตองขงไป

ทวทกภ�คโดยวทย�กรของโรงพย�บ�ลจตเวช สงกดกรมสขภ�พจตใชหลกสตรทไดพฒน�

นำ�รองนนเปนคมอ ซงไดรบก�รตอบรบจ�กผเข�อบรมเปนอย�งด นอกจ�กนยงไดมก�ร

สำ�รวจสภ�วะสขภ�พจตและกลไกท�งจตของผตองขงและนกโทษไทยทวประเทศ พบว�

กลมตวอย�งมอตร�สขภ�พจตตำ�กว�คนปกตสงกว�ประช�กรกลมอนๆ ก�รศกษ�ประเภท

ของกลไกท�งจตในผตองขงและนกโทษทมคดแตกต�งกนเปนขอมลทน�จะส�ม�รถนำ�ไปส

ก�รพฒน�โปรแกรมฟนฟสมรรถภ�พจตใจของผตองขงและนกโทษต�มประเภทคว�มผด

ได๑๑ เปนทน�เสยด�ยทโครงก�รดงกล�วข�ดคว�มตอเนองแมว�จะมก�รเขยนโครงก�รเพอ

ของบประม�ณไปแลวกต�ม เดมทผเขยนมคว�มตงใจว�ถ�ห�กส�ม�รถทำ�โครงก�รได

ตอเนองกน�จะนำ�ไปสก�รพฒน�เรอนจำ�ตนแบบทมระบบก�รดแลสขภ�พจตและจตเวชของ

ผตองขงไดตงแตในระดบร�กหญ�ของเรอนจำ� โดยมรปแบบของชมชนชวยกนดแลตนเอง

เปนฐ�นและกจกรรมดงกล�วจะเปนก�รพฒน�คน สร�งคณค�ชวตใหแกผตองขงและนกโทษได

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

32

อย�งไรกต�ม ยงมกจกรรมทพฒน�สขภ�พจตผตองขงททำ�อยในง�นประจำ�

อยบ�ง เนองจ�กกรมสขภ�พจตไดลงน�มบนทกขอตกลงคว�มรวมมอกบกรมร�ชทณฑ

เมอวนท ๒๔ กนย�ยน พ.ศ.๒๕๔๖ใหนกวช�ก�รสขภ�พจต สงกดกรมสขภ�พจต

สนบสนนวทย�กรจดกจกรรมก�รเรยนรในขอบเขตเนอห�ก�รดแลสขภ�พจตใหกบ

นกโทษทเข�สกระบวนก�รเตรยมคว�มพรอมกอนปลอยตว๓๒ นอกจ�กนสถ�บน

กลย�ณร�ชนครนทรยงมกจกรรมตดต�มตรวจประเมนคว�มส�ม�รถในก�รตอสคด

ของผตองขงวกลจรตทศ�ลไดสงตรวจและร�ยง�นตอศ�ลเปนระยะ สถ�บนกลย�ณ

ร�ชนครนทร จงจำ�เปนตองจำ�หน�ยผปวยทมภ�วะวกลจรตเรอรงและไมตอบสนองตอก�ร

รกษ�เท�ทควรบ�งร�ยกลบเรอนจำ� เนองจ�กไดรบก�รจดสรรงบประม�ณจำ�กดเทยบเท�

ก�รบรก�รจตเวชทวไปจงจำ�เปนตองมม�ตรก�รดงกล�ว กรมร�ชทณฑไดกำ�หนดใหรวม

ผตองขงทศ�ลสงตรวจใหสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรต�มประมวลกฎหม�ยวธพจ�รณ�

คว�มอ�ญ�ม�ตร� ๑๔ จ�กทกเรอนจำ�ไวทเรอนจำ�พเศษธนบร เมอผตองขงส�ม�รถ

ตอสคดไดแลวกจะมหนงสอแจงใหศ�ลเจ�ของคดทร�บเพอย�ยผตองขงกลบเรอนจำ�ตนสงกด

และดำ�เนนต�มขนตอนก�รพจ�รณ�คดตอไป

ในกรณทผตองขงมคดไมร�ยแรงม�ก มสภ�พร�งก�ยททรดโทรมและยงมอ�ก�ร

ของโรคจตทสงผลใหตอสคดไมได สมควรจะไดรบก�รดแลอย�งใกลชดจ�กญ�ตและ

เข�รบบรก�รท�งก�รแพทยทพรอมม�กกว� ท�งสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรกจะทำ�หน�ท

ประส�นกบญ�ตเพอแจงใหทร�บ ทงประเมนเจตคตและคว�มส�ม�รถในก�รดแลผปวย

ในชมชน รวมทงประส�นแจงขอมลทงหมดใหศ�ลไดทร�บทงทเปนล�ยลกษณอกษรและ

มภ�พประกอบเพอใหศ�ลไดพจ�รณ�และสบขอเทจจรงเพมเตม บ�งร�ยศ�ลกใชอำ�น�จ

ท�งกฎหม�ยสงใหครอบครวรบไปดแล ก�รดำ�เนนง�นในลกษณะดงกล�วเปนก�รชวยให

ผปวยจตเวชทออนดอยไดรบก�รปฏบตอย�งมศกดศรของคว�มเปนมนษย เนองจ�กผปวย

และครอบครวไมส�ม�รถดำ�เนนก�รดวยตนเอง อกทงเจ�หน�ทของเรอนจำ�กคงไมส�ม�รถ

ดำ�เนนก�รได

จ�กประสบก�รณททำ�ง�นกบจำ�เลยทเปนผตองขงซงปวยดวยโรคจตเวชและ

กระทำ�ผดจ�กผลของคว�มเจบปวยนนพบว� พวกเข�เปนผทไมส�ม�รถคมครองสทธใน

ก�รตอสคดของตนเองไดเนองจ�กข�ดคว�มรตวว�ตนเองปวย ครอบครวกไมมคว�มรด�น

กฎหม�ยรวมทงมขอจำ�กดท�งเศรษฐฐ�นะไมส�ม�รถประกนตวผปวยได จงย�กทจะห�

ทน�ยคว�มว�คว�มให แมว�จะมประมวลกฎหม�ยวธพจ�รณ�คว�มอ�ญ�ม�ตร� ๑๗๓

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

33

กำ�หนดใหศ�ลถ�มจำ�เลยคดทมอตร�โทษประห�รชวตหรอในคดทจำ�เลยมอ�ยไมเกน

สบแปดปในวนทถกฟองตอศ�ลว�จำ�เลยมทน�ยคว�มหรอไมตงแตกอนเรมพจ�รณ�คด

ถ�ห�กจำ�เลยไมม กเปนหน�ทของศ�ลทตองตงทน�ยคว�มให หรอในกรณทคดมอตร�

โทษจำ�คก ถ�จำ�เลยไมมทน�ยคว�มและตองก�รทน�ยคว�มกใหศ�ลตงทน�ยคว�มให

เชนกนกต�ม๓๓ แตจำ�เลยทยงมอ�ก�รท�งจตโดยเฉพ�ะทเหลอแตอ�ก�ร negative symptom

ซงกระบวนก�รยตธรรมมกจะไมส�ม�รถแยกแยะไดว�เปนอ�ก�รของผปวย มกจะได

รบก�รประเมนว�เปนปกตรวมทงญ�ตของพวกเข�ซงข�ดก�รศกษ�อ�จจะไมเข�ใจสทธ

ดงกล�วกได ดงนน ก�รใหคว�มรแกญ�ตในก�รดำ�เนนก�รเพอตอสคดต�มสทธท�งกฎหม�ย

ดงกล�วจงเปนอกบทบ�ทหนงของทมนตจตเวช จงเหนไดว� บรบทของประเทศไทยม

คว�มแตกต�งกบบรบทของต�งประเทศทพฒน�แลว จงทำ�ใหไมส�ม�รถห�อ�นเนอห�

ดงกล�วในตำ�ร�นตจตเวชทผลตจ�กสำ�นกพมพของประเทศท�งตะวนตกไดเลย

ในด�นระบบก�รบรก�รนตจตเวชเดกและเย�วชนนนมคว�มเชอมโยงเกยวของ

กบระบบของศ�ลเย�วชนและครอบครว โดยไดมก�รจดตงศ�ลเย�วชนและครอบครวขน

แทนศ�ลคดเดกและเย�วชนต�มพระร�ชบญญตจดตงศ�ลเย�วชนและครอบครวและวธ

พจ�รณ�คดเย�วชนและครอบครว พ.ศ.๒๕๓๔ ซงศ�ลเย�วชนและครอบครวมอำ�น�จ

พจ�รณ�พพ�กษ�คดอ�ญ�ทเดกและเย�วชนกระทำ�ผด และคดเกยวกบครอบครวทมวธ

พจ�รณ�เปนพเศษแตกต�งจ�กคดธรรมด�๓๔ ในป พ.ศ.๒๕๓๗ ฯพณฯ น�ยประม�ณ ชนซอ

ประธ�นศ�ลฎก�และศ�สตร�จ�รยเรงธรรม ลดพล อธบดผพพ�กษ�ศ�ลเย�วชนและ

ครอบครวกล�งสมยนน ไดมก�รรวมกนกบคณะผพพ�กษ�สมทบของศ�ลคดเย�วชนและ

ครอบครวไดชวยกนจดห�งบประม�ณ เพอสร�งโรงพย�บ�ลตล�ก�รเฉลมพระเกยรตซงเปน

หนวยง�นหนงสงกดสำ�นกง�นศ�ลยตธรรม เพอรองรบภ�รกจของศ�ลเย�วชนและครอบครว

เปนโรงพย�บ�ลเฉพ�ะท�งแหงแรกในประเทศไทยทใหบรก�รแกเดกและเย�วชนทกระทำ�ผด

และมปญห�ต�มคำ�สงศ�ล๓๕ นอกจ�กน ในสวนของกฎหม�ยนนไดมก�รแกไขพระร�ชบญญต

จดตงศ�ลเย�วชนและครอบครวและวธพจ�รณ�คดเย�วชนและครอบครว (ฉบบท ๒)

พ.ศ.๒๕๔๓ เพมเตม เพอใหเข�กบสภ�พสงคมทเปลยนไปในเวล�ตอม�๒๘

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

34

การพฒนา ผลกดนและบงคบใชพระราชบญญตสขภาพจต พ.ศ. ๒๕๕๑ : จากบรการเชงรบสการคมครองสทธผปวยจตเวชเชงรก กรมสขภ�พจตไดกำ�หนดกลยทธในก�รผลกดนใหมกฎหม�ยสขภ�พจตบงคบใช

ในประเทศไทยไวในแผนพฒน�สขภ�พจตต�มแผนก�รพฒน�เศรษฐกจและสงคมแหงช�ต

ฉบบท ๘ พ.ศ. ๒๕๔๐-๒๕๔๔๓๖ ดงนน ในปพ.ศ.๒๕๔๐ น�ยแพทยอภชย มงคล ผอำ�นวยก�ร

โรงพย�บ�ลนตจตเวชในสมยนน จงไดจดตงหนวยง�นภ�ยในทรบผดชอบในก�รศกษ�

กฎหม�ยสขภ�พจตของประเทศต�งๆ และจดใหมก�รสมมน�ในกลมผบรห�รของ

กรมสขภ�พจตขน ตอม�ในปพ.ศ.๒๕๔๑ น�ยแพทยเกยรตภม วงศรจต ผอำ�นวยก�ร

โรงพย�บ�ลนตจตเวชในสมยนนไดทำ�ก�รศกษ�เชงคณภ�พในผปฏบตง�นด�นกระบวนก�ร

ยตธรรมและผทปฏบตง�นด�นจตเวชและสขภ�พจต พบว� กลมตวอย�งมคว�มเหน

ตอประเดนขอบเขตก�รบงคบรกษ�ผทมคว�มผดปกตท�งจตสอดคลองกน คอ ควรกำ�หนด

ขอบเขตก�รบงคบรกษ�ผทมคว�มผดปกตท�งจตทมพฤตกรรมเปนอนตร�ยหรอมคว�ม

ก�วร�วรนแรงและข�ดคว�มส�ม�รถในก�รตดสนใจใหคว�มยนยอมในก�รรกษ�๓๗

กรมสขภ�พจตโดยโรงพย�บ�ลนตจตเวชเรมดำ�เนนก�รพฒน�กฎหม�ยสขภ�พจต

อย�งเปนท�งก�รครงแรกในป พ.ศ.๒๕๔๒-๒๕๔๔ โดยใชชอว� “โครงก�รพจ�รณ�

ร�งกฎหม�ยสขภ�พจต” มก�รประชมคณะกรรมก�รร�งกฎหม�ย ๓ ครง ทำ�ก�ร

ประช�พจ�รณและปรบแก กอนสงใหกระทรวงส�ธ�รณสขเพอปรบแกกอนนำ�เสนอ

คณะรฐมนตร๓๘ รวมทงไดมก�รศกษ�เชงปรม�ณในกลมก�รแพทยและส�ธ�รณสข

กลมยตธรรมและก�รควบคม และกลมปกครองทองถนตอประเดนขอบเขตก�รบงคบ

รกษ�ผทมคว�มผดปกตท�งจตในชวงเวล�ดงกล�ว๓๙ เปนทน�เสยด�ยทร�งกฎหม�ย

ฉบบนไมไดมก�รนำ�เสนอตอสภ�ผแทนร�ษฎร และในเวล�ตอม�คณะกรรมก�ร

ประส�นง�นสภ�ผแทนร�ษฎร สำ�นกเลข�ธก�รรฐมนตรมก�รขอขอมลเพมเตม

เมอวนท ๒๐ ตล�คม พ.ศ.๒๕๔๗ และอนกรรมก�รยตธรรมและสทธมนษยชน

วฒสภ�ไดเชญตวแทนกรมสขภ�พจตเข�ไปแสดงคว�มคดเหนเกยวกบกฎหม�ยสขภ�พจต

เมอวนท ๙ พฤศจก�ยน พ.ศ.๒๕๔๗ และไดใหคว�มเหนตอก�รผลกดนใหมกฎหม�ยสขภ�พจต

ทเนนก�รสงเสรมสขภ�พจต ก�รปองกนและก�รคมครองใหผทมคว�มผดปกตไดรบก�ร

รกษ� เพอคมครองประช�ชน ญ�ตและผดแลทจะไดรบคว�มเดอดรอนจ�กภ�วะอนตร�ย

จ�กคว�มผดปกตท�งจต๓๘

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

35

เมอกรมสขภ�พจตรบทร�บนโยบ�ยและแนวท�งก�รพฒน�กฎหม�ยสขภ�พจต

จ�กองคก�รอน�มยโลกจงไดกำ�หนดนโยบ�ยและแผนก�รพฒน�กฎหม�ยสขภ�พจต

พ.ศ.๒๕๔๘-๒๕๕๐ ขน โดยมจดประสงคเพอสร�งคว�มเข�ใจและคว�มตระหนกใน

ก�รพฒน�กฎหม�ยสขภ�พจต พฒน�ร�งกฎหม�ยสขภ�พจตและผลกดนใหมกฎหม�ย

สขภ�พจตทส�ม�รถบงคบใชได กรมสขภ�พจต โดยสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรไดดำ�เนนก�ร

พฒน�ต�มเจตน�รมณและแนวท�งขององคก�รอน�มยโลก ๓ ฉบบ๔๐,๔๑,๔๒ ในปพ.ศ.๒๕๔๘

มก�รแตงตงและประชมผทรงคณวฒจ�กทกภ�คสวนในสงคมทมสวนไดสวนเสยกบผม

คว�มผดปกตท�งจตในก�รกำ�หนดกรอบประเดนกฎหม�ยสขภ�พจตและใหคว�มเหน

เพมเตมหลงจ�กทไดรบร�ยง�นก�รสรปก�รรบฟงคว�มคดของประช�ชนภ�คต�งๆ ทม

สวนไดสวนเสยกบก�รดแล และคมครองผมคว�มผดปกตท�งจตจ�กทวทกภ�คของประเทศ

หลงจ�กมก�รระดมคว�มคดเหนอย�งหล�กหล�ย จ�กนนไดเรมมก�รยกร�งกฎหม�ย

สขภ�พจตโดยคณะกรรมก�รยกร�งซงมก�รประชมครงแรกเมอวนท ๒ ธนว�คม พ.ศ.๒๕๔๘

จนไดร�งกฎหม�ยสขภ�พจตเพอเสนอตอกระทรวงส�ธ�รณสขหลงไดรบก�รแกไขเปน

ร�งฉบบท ๒ แลวเสรจเมอวนท ๙ มกร�คม ๒๕๔๙ จ�กนนนำ�เข�สกระบวนก�ร

ทำ�ประช�พจ�รณทวประเทศ ๕ ครงระหว�งมกร�คมถงมน�คม ๒๕๔๙๑๕ รวมทงไดสำ�รวจ

คว�มคดเหนของจตแพทย พย�บ�ล นกจตวทย� นกสงคมสงเคร�ะห นกกจกรรมบำ�บดของ

โรงพย�บ�ลและสถ�บน สงกดกรมสขภ�พจตรวมทงแพทยและพย�บ�ลของโรงพย�บ�ล

ชมชนทวประเทศตอร�งกฎหม�ยสขภ�พจตฉบบประช�พจ�รณ๑๖

หลงจ�กนนไดนำ�คว�มคดเหนและขอเสนอแนะทงหมดเสนอตอคณะทปรกษ�และ

คณะทำ�ง�นพฒน�กฎหม�ยสขภ�พจตเพอขอขอเสนอแนะเพมเตม จ�กนนคณะกรรมก�ร

ยกร�งกฎหม�ยสขภ�พจตไดนำ�ขอเสนอทงหมดไปปรบแกจนไดร�งกฎหม�ยสขภ�พจต

ฉบบสมบรณเมอวนท ๓๐ กรกฎ�คม พ.ศ. ๒๕๔๙๑๕ พรอมทจะนำ�เสนอตอกระทรวง

ส�ธ�รณสข คณะรฐมนตรและสภ�ผแทนร�ษฎรต�มขนตอนตอไป ห�กแตกระแสสงคมท

จะใหคว�มสำ�คญตอก�รพฒน�กฎหม�ยสขภ�พจตอยในระดบตำ� จนกระทงเกดเหตก�รณ

กรณผปวยโรคจตเภท กระทำ�คว�มรนแรงแทงนกเรยนบ�ดเจบส�หส ๔ คนในโรงเรยน

เอกชน ณ ใจกล�งกรงเทพมห�นครเมอวนท ๙ กนย�ยน ๒๕๔๙ ซงนอกจ�กจะมผลกระทบ

ตอจตใจของสงคมรวมทงผปวยโรคจตเวชและญ�ตในท�งลบแลว๔๓ สงคมยงมคว�มสนใจ

และตระหนกถงคว�มจำ�เปนตองปองกนอนตร�ยจ�กก�รกระทำ�ของผปวยโรคจตอย�งม�ก

แตเจตคตของสงคมเปนลกษณะของคว�มกลว โกรธแคนและรงเกยจเดยดฉนท กรมสขภ�พจต

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

36

จงไดเสนอตอส�ธ�รณชนถงคว�มสำ�คญของก�รมกฎหม�ยเพอคมครองคว�มปลอดภย

ของสงคม ก�รลดภ�วะอนตร�ยของผปวยโดยใหมกลไกในก�รนำ�ผปวยสก�รบำ�บดรกษ�

แตเมอเหตก�รณสงบ ผกระทำ�ผดไดถกควบคมตวในกระบวนก�รรกษ�และก�รดำ�เนนก�ร

ท�งคดอ�ญ�

ฝ�ยก�รเมองกมองข�มคว�มสำ�คญในก�รผลกดนกฎหม�ยสขภ�พจต

จนกระทงเกดเหตก�รณทกระตนคว�มสนใจของสงคมอกครงเมอมข�วว�มตำ�รวจจ�ก

สถ�นตำ�รวจนครบ�ลบ�งซอไดยนเรองตอศ�ลอ�ญ�เมอวนท ๒๖ กมภ�พนธ พ.ศ.๒๕๕๐

ฟองโรงพย�บ�ลศรธญญ�ว�คมตวแพทย อ�จ�รยผสอนและเจ�ของโรงเรยนกวดวช�ไวโดย

มชอบดวยกฎหม�ย๔๔ และขอใหศ�ลไตสวนเพอปลอยตวบคคลในคำ�รองต�มกฎหม�ยวธ

พจ�รณ�คว�มอ�ญ�ม�ตร� ๙๐๔๕ ประเดนนไดทำ�ใหสงคมมทศนคตตอคว�มเจบปวยท�ง

จตเปลยนไปจ�กเดม เรมตระหนกรว�คว�มเจบปวยท�งจตเปนเรองใกลตว อ�จเกดกบใคร

กได ไมจำ�กดก�รศกษ� ฐ�นะท�งเศรษฐกจและสงคม รวมทงระดบสตปญญ� ขณะเดยวกน

กเรมตระหนกถงอปสรรคในก�รเข�ถงบรก�รบำ�บดรกษ� ผลกระทบทเสยห�ยทเกดกบ

ผปวยและครอบครว รวมทงเปนครงแรกทโรงพย�บ�ลจตเวชถกฟองโดยพนกง�นสอบสวน

ในกรณทรบผปวยไวรกษ�ต�มม�ตรฐ�นท�งก�รแพทย เหตก�รณทไดรบคว�มสนใจจ�ก

สงคมในระดบกว�งตอเนองทงสองเรองข�งตนเปนกรณตวอย�งทส�ม�รถทำ�ใหบคล�กรท

ไมไดทำ�ง�นด�นจตเวชและสขภ�พจตเข�ใจถงคว�มจำ�เปนในก�รตองมกลไกท�งกฎหม�ย

เพอคมครองสทธของผทมคว�มผดปกตท�งจตและกำ�หนดกระบวนก�รเพอใหผทม

คว�มผดปกตท�งจตทมภ�วะอนตร�ยและมคว�มจำ�เปนตองไดรบก�รบำ�บดรกษ�ไดรบก�ร

บำ�บดรกษ�ทไดม�ตรฐ�น ทงนเพอปองกนอนตร�ยทจะเกดกบผปวยและสงคมในก�รชแจง

ทกขนตอนของกระบวนก�รพฒน� ร�งและผ�นกฎหม�ยในเวล�ตอม�

เบองหนาและเบองหลงของการพฒนา การผานรางและการบงคบใช พ.ร.บ.สขภาพจต พ.ศ. ๒๕๕๑ กระบวนก�รพฒน�ร�ง พ.ร.บ.สขภ�พจต พ.ศ...... ไดรบคว�มสนใจอกครง

จ�กฝ�ยก�รเมองในรฐบ�ลสมยฯพณฯ พลเอกสรยทธ จล�นนทเปนน�ยกรฐมนตร

ประกอบกบก�รตดต�มก�รดำ�เนนก�รอย�งใกลชดของอธบดกรมสขภ�พจตสมยนน คอ

น�ยแพทยหมอมหลวงสมช�ย จกรพนธ อกทงไดรบคว�มสนบสนนทงท�งตรงและ

ท�งออมจ�กปลดกระทรวงส�ธ�รณสข น�ยแพทยปร�ชญ บณยวงศวโรจน รวมทง

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

37

น�ยแพทยอำ�พล จนด�วฒนะ เลข�ธก�รคณะกรรมก�รสขภ�พแหงช�ตทไดชวยผลกดน

ใหมก�รบรรจร�ง พ.ร.บ.สขภ�พจต พ.ศ..... เข�สก�รประชมของสภ�นตบญญตแหงช�ต

ว�ระแรกเมอวนพธท ๑๔ พฤศจก�ยน พ.ศ. ๒๕๕๐๔๖,๔๗ อกทงไดเรงรดก�รประชมของ

คณะกรรม�ธก�รวส�มญพจ�รณ�ร�งพ.ร.บ.สขภ�พจต พ.ศ....ซงน�ยแพทยอำ�พล จนด�วฒนะ

เปนเลข�นก�รคณะกรรม�ธก�รวส�มญฯ ชดน โดยมน�ยแพทยปร�ชญ บณยวงศวโรจน

น�ยแพทยอภชย มงคล กรมสขภ�พจต ศ�สตร�จ�รยน�ยแพทยรณชย คงสกนธ ไดเปน

คณะกรรมก�รในชดดงกล�ว๔๕ น�ยแพทยศรศกด ธตดลกรตน ผอำ�นวยก�รสถ�บนกลย�ณ

ร�ชนครนทร ผเขยนและพนตำ�รวจเอกศรโรจน เตชะมเกยรตชย จตแพทยกลมง�นจตเวช

และย�เสพตด โรงพย�บ�ลตำ�รวจไดรบมอบหม�ยจ�กคณะรฐมนตรใหชแจงและแสดง

คว�มคดเหนตอคณะกรรม�ธก�รวส�มญฯ ชดดงกล�ว๔๘

หลงจ�กทไดมก�รปรบแกร�งพ.ร.บ.สขภ�พจต พ.ศ....ครงสดท�ยแลวจงไดม

ก�รนำ�เข�เสนอตอสภ�นตบญญตแหงช�ตและไดมมตผ�นร�งพ.ร.บ.สขภ�พจต พ.ศ....

ในว�ระสองและว�ระส�มของก�รประชมสภ�นตบญญตแหงช�ตครงท ๗๓/๒๕๕๐ เมอ

วนพฤหสบดท ๒๐ ธนว�คม พ.ศ.๒๕๕๐๔๙ จ�กนนกเข�สขนตอนก�รประก�ศและบงคบใช

ตอไป พระบ�ทสมเดจพระปรมนทรมห�ภมพลอดลยเดชมพระบรมร�ชโองก�รโปรดเกล�ฯ

ใหประก�ศใชพระร�ชบญญตสขภ�พจต พ.ศ.๒๕๕๑ ณ วนท ๑๓ กมภ�พนธ พ.ศ.๒๕๕๑ และ

มก�รประก�ศในหนงสอร�ชกจจ�นเบกษ�เลมท ๒๕ ตอนท ๓๖ ก เมอวนท ๒๐ กมภ�พนธ

พ.ศ. ๒๕๕๑ ประกอบดวย ๕ หมวด ๕๓ ม�ตร� มผลบงคบใชต�มกฎหม�ยตงแต

วนท ๒๑ กมภ�พนธ พ.ศ.๒๕๕๑๕๐ เปนตนม�

ในก�รยกร�งพระร�ชบญญตสขภ�พจตโดยคณะกรรมก�รยกร�งพระร�ชบญญต

สขภ�พจตทไดรบก�รแตงตงต�มคำ�สงของกรมสขภ�พจตท ๑๐๘๖/๒๕๔๘ ลงวนท ๒๘ ตล�คม

พ.ศ.๒๕๔๘ และคำ�สงท ๑๐๒๗/๒๕๔๘ ลงวนท ๖ ธนว�คม พ.ศ.๒๕๔๘ (ร�ยน�ม

คณะกรรมก�รส�ม�รถดไดจ�กเวบไซท www.thaimentalhealthlaw.com) นน ขนตอนทใช

เวล�อภปร�ยกนน�นทสด คอ ก�รออกแบบกฎหม�ย ก�รออกแบบโครงสร�งของก�รบงคบใช

จ�กก�รศกษ�ม�ตรก�รท�งกฎหม�ยในก�รบงคบรกษ�ผปวยท�งจตอย�งละเอยดลกซง๕๑

และก�รมประสบก�รณจ�กก�รทำ�ง�นทเกยวกบก�รพฒน�กฎหม�ยหล�ยฉบบ รวมทง

ประสบก�รณตรงจ�กก�รปฏบตง�นในกระบวนก�รยตธรรมและก�รสมผสกบรปธรรม

ทเปนจรงในก�รปฏบตง�น เพอคมครองสทธของผมคว�มผดปกตท�งจตทเกยวของกบ

กฎหม�ยจงทำ�ใหก�รออกแบบกฎหม�ยสขภ�พจตของประเทศไทยโดยเฉพ�ะในกระบวนก�ร

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

38

นำ�ผปวยม�สก�รบงคบรกษ�ยงคงใหอำ�น�จในก�รพจ�รณ�ออกคำ�สงโดยคณะกรรมก�ร

ทมคว�มรและประสบก�รณในก�รดแลรกษ�ผปวยจรง ไมตองไปผ�นก�รสงเรองไปให

ศ�ลหรอคณะกรรมก�รฝ�ยปกครองเปนผพจ�รณ�และตดสนเหมอนในบ�งประเทศ๕๐

ซงไมสอดคลองกบบรบทของประเทศไทย เมอผปวยหรอผดแลมคว�มเหนคดค�นคำ�สงของ

คณะกรรมก�รสถ�นบำ�บดรกษ� กฎหม�ยกไดกำ�หนดกระบวนก�รคมครองสทธโดยใหมก�ร

อทธรณได ในฉบบร�งนนจะพบว�มก�รออกแบบใหอทธรณผ�นคณะกรรมก�รสขภ�พจต

ประจำ�เขตซงผแทนขององคกรผใชบรก�รและผดแลเปนคณะกรรมก�รดวย๑๕

เมอร�งกฎหม�ยฉบบดงกล�วผ�นขนตอนกลนกรองกอนนำ�เข�สก�รประชม

สภ�นตบญญตแหงช�ตว�ระแรกนนไดมก�รเสนอจ�ก น�ยบวรศกด อวรรณโณ ซงท�นเปน

คณะกรรมก�รกลนกรองในชดนนไดพจ�รณ�ว�อำ�น�จหน�ทของคณะกรรมก�รสขภ�พจต

เขตทสำ�คญ คอ ก�รอทธรณ สวนอำ�น�จหน�ทในก�รตดต�มกำ�กบก�รปฏบตง�นของ

สถ�นบำ�บดรกษ�ใหเปนไปต�มม�ตรฐ�นนนมหนวยง�นด�นบรห�รททำ�หน�ทน

ประจำ�อยแลว เพอไมใหก�รรบเรองและพจ�รณ�อทธรณเปนหล�ยม�ตรฐ�นและน�จะ

มจำ�นวนเรองทอทธรณไมม�ก ท�นจงไดเสนอใหตดสวนนออก แลวใหมคณะกรรมก�ร

อทธรณเพยงชดเดยว คณะกรรมก�รยกร�งจงไดนำ�คว�มคดเหนในสวนนและสวนอนๆ

ทคณะกรรมก�รกลนกรองไดใหคว�มเหนไวเพอใหคณะกรรมก�รยกร�งพระร�ชบญญต

สขภ�พจตไปปรบ โดยไดเสนอคว�มคดเหนดงกล�วในก�รประชมของคณะกรรม�ธก�ร

วส�มญพจ�รณ�ร�งพระร�ชบญญตสขภ�พจต พ.ศ....

คณะกรรมก�รยกร�งพระร�ชบญญตสขภ�พจตยงใหคว�มสำ�คญและใชเวล�

ในก�รอภปร�ยและยกร�งหมวดทว�ดวยสทธของผปวยอกดวย เพร�ะเหตว�หลกก�รของ

กฎหม�ยสขภ�พจตเปนก�รกำ�หนดม�ตรก�รเพอคมครองสงคมจ�กภยนตร�ยทจะเกดขน

จ�กผทมคว�มผดปกตท�งจตและมภ�วะอนตร�ยในขณะเดยวกนกเปนก�รคมครองผปวย

จตเวชเองใหไดรบก�รบำ�บดรกษ� โดยถอว�ผทจะตองถกนำ�ตวม�บำ�บดรกษ�นนเปนผปวย

มใชผตองห�เพร�ะเข�ยงไมไดกระทำ�ผด ดงนนกระบวนก�รบำ�บดรกษ�จงตองคำ�นงถง

สทธผปวยและศกดศรคว�มเปนมนษยเปนสำ�คญ พระร�ชบญญตสขภ�พจต พ.ศ.๒๕๕๑

จงมโครงสร�งใหมคณะกรรมก�รสขภ�พจตแหงช�ตซงมน�ยกรฐมนตรหรอรองน�ยก

รฐมนตรเปนประธ�นกรรมก�ร มรฐมนตรกระทรวงส�ธ�รณสขเปนรองประธ�น

มข�ร�ชก�รซงเปนผบรห�รระดบสงสดของหนวยง�นร�ชก�รจ�กหล�ยกระทรวงทเกยวของ

ผทรงคณวฒจ�กส�ข�วช�ชพต�งๆ ทเกยวของกบก�รดแลรกษ�ผมคว�มผดปกตท�งจต

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

39

และองคกรนตบคคลทเปนป�กเสยงแทนผปวยซงทำ�หน�ทในก�รกำ�หนดนโยบ�ยและ

ม�ตรก�รในก�รคมครองสทธของผมคว�มผดปกตท�งจต ก�รเข�ถงบรก�รท�งด�นสขภ�พ

และก�รอยรวมกนในสงคม ก�รว�ง กฎระเบยบ แบบหนงสอเพอก�รดำ�เนนก�รบงคบใช

กฎหม�ย ก�รแตงตงคณะอนกรรมก�รทเกยวของเปนตน

นอกจ�กนมก�รกำ�หนดหน�ท องคประกอบ และแนวท�งก�รดำ�เนนง�น

ของคณะกรรมก�รสถ�นบำ�บดรกษ�ซงเปนคณะกรรมก�รในระดบปฏบตก�ร เพอให

ม�ตรก�รบงคบรกษ�บคคลทมคว�มผดปกตท�งจตทจำ�เปนตองไดรบก�รบำ�บดรกษ�

ไดรบก�รตรวจ ประเมน วนจฉยและมคำ�สงก�รรกษ�อย�งรอบคอบ องคประกอบ

ของคณะกรรมก�รสถ�นบำ�บดรกษ�จงประกอบดวยวช�ชพท�งก�รแพทย ไดแก

จตแพทย แพทย พย�บ�ลจตเวช นกจตวทย�หรอนกสงคมสงเคร�ะหและวช�ชพท�ง

สงคม คอ นกกฎหม�ย ไดเคยมก�รเสนอคว�มคดเหนใหเพมองคประกอบของ

คณะกรรมก�รสถ�นบำ�บดรกษ�โดยเพมผแทนของผใชบรก�รและผดแล และ/หรอตวแทน

ขององคกรปกครองทองถนดวย แตตวแทนของผใชบรก�รและผดแล (ผปวยและญ�ต)

ซงเปนคณะทปรกษ�และคณะทำ�ง�นก�รพฒน�กฎหม�ยสขภ�พจตไดเสนอคว�มคดเหน

ยนยนทจะขอใหคงองคประกอบเดมไว เนองจ�กเหนว�ผทจะม�ตดสนและออกคำ�สงบงคบ

รกษ�ตองเปนผทมคว�มร มคว�มเชยวช�ญ มประสบก�รณในก�รรกษ�และตองก�รใหก�ร

พจ�รณ�ไมขย�ยวงออกไป ตองก�รใหคำ�นงถงก�รรกษ�คว�มลบของผปวย คณะกรรมก�ร

ยกร�งพระร�ชบญญตสขภ�พจตใหคว�มเค�รพและคว�มสำ�คญตอคว�มคดเหนจ�กตวแทน

ของผมสวนไดสวนเสยโดยตรง คอ ผปวยและญ�ต จงคงองคประกอบของคณะกรรมก�ร

สถ�นบำ�บดรกษ�ไวต�มร�งเดม

รวมทง ยงไดใหคว�มสำ�คญตอสทธของผปวย โดยกำ�หนดขนม�เปนหมวด

เฉพ�ะทงนเพอใหผปวยจตเวชไดรบคว�มคมครองทชดเจนยงขน เพร�ะถอว�เปนผท

ออนดอยซงตองไดรบคว�มคมครองเปนพเศษ๕๐ ไดแก (๑) สทธของคว�มยนยอมทไดรบ

ก�รบอกกล�ว ก�รบำ�บดรกษ�จะกระทำ�ไดตอเมอไดรบคว�มยนยอมจ�กผปวยหรอ

ผทใหคว�มยนยอมแทน ทงนผทใหคว�มยนยอมแทนนอกจ�กเปนบคคลทมบญญตใน

ประมวลกฎหม�ยแพงและพ�ณชยแลวยงเปนผทดแลผปวยจรงๆ ในท�งพฤตนยซงกำ�หนด

จ�กประสบก�รณก�รดแลบำ�บดรกษ�ผปวยจตเวชท�งคลนกและในชมชน กฎหม�ยอนญ�ต

ใหมก�รบงคบรกษ�โดยไมจำ�เปนตองไดรบคว�มยนยอมโดยกำ�หนดขอบงชไว ๒ ประก�ร

คอ บคคลนนมภ�วะอนตร�ยหรอบคคลนนมคว�มจำ�เปนตองไดรบก�รบำ�บดรกษ�และ

เข�เปนผข�ดคว�มส�มรถในก�รตดสนใจใหคว�มยนยอมรบก�รรกษ� (๒) สทธของก�ร

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

40

ไดรบก�รปกปดขอมลคว�มเจบปวยไวเปนคว�มลบ เนองจ�กนอกจ�กจะคมครองไมให

สทธสวนตวของผปวยไมถกละเมดแลวยงเปนก�รปองกนก�รเกดคว�มเสยห�ย และตร�บ�ป

ทจะเกดกบผปวยและครอบครวอกดวย ยกเวนในกรณทอ�จเกดอนตร�ยตอผปวยหรอผอน

เพอคว�มปลอดภยตอส�ธ�รณชน และมกฎหม�ยเฉพ�ะบญญตใหตองเปดเผย เชน เมอเปน

คำ�สงศ�ล (๓) สทธทจะไดรบก�รบำ�บดรกษ�ต�มม�ตรฐ�นท�งก�รแพทยโดยไดรบก�ร

สนบสนนจ�กรฐ มก�รกำ�หนดว�ก�รผกมดร�งก�ยหรอก�รแยกผปวยจะตองกระทำ�

ภ�ยใตม�ตรฐ�นวช�ชพ และใหทำ�ไดในกรณทปองกนก�รเกดอนตร�ยตอผปวยและบคคล

อนเท�นน สวนก�รบำ�บดรกษ�พเศษทตองลวงลำ�เข�ไปในร�งก�ยผปวยซงอ�จทำ�ใหเกด

ภ�วะแทรกซอนทเปนอนตร�ยหรออ�จเปนผลทำ�ใหไมส�ม�รถแกไขใหร�งก�ยกลบคนส

สภ�พเดมได เชน ก�รรกษ�ดวยไฟฟ� ก�รทำ�หมน ก�รผ�ตดระบบประส�ทและสมอง

จะกระทำ�ไดกตอเมอไดรบคว�มยนยอมจ�กผปวยหรอผแทนเท�นน โดยผปวยหรอผแทน

จะตองไดรบคำ�อธบ�ยเกยวกบวธก�รรกษ� ประโยชนทจะไดรบ ผลดและภ�วะแทรกซอนท

จะเกดขน ยกเวนกรณฉกเฉนหรอมคว�มจำ�เปนอย�งยง เพอประโยชนของผปวย ห�กมไดรบ

ก�รรกษ�จะเกดอนตร�ย ก�รบำ�บดรกษ�ดงกล�วตองไดรบคว�มเหนชอบอย�งเปนเอกฉนท

จ�กคณะกรรมก�รสถ�นบำ�บดรกษ�เท�นน คณะผบำ�บดรกษ�ตองปรบเปลยนจ�กเจตคต

และแนวปฏบตเดมทอ�จเคยใหจตแพทยเปนมผอำ�น�จตดสนใจแทน กรณทผปวยไมส�ม�รถ

ตดสนใจยนยอมไดหรอกรณทไมส�ม�รถตดต�มใหผมอำ�น�จตดสนใจแทนใหคว�มยนยอม

ไดม�เปนก�รปฏบตต�มบทบญญตของกฎหม�ย ผบำ�บดรกษ�เปนผทมคว�มรท�งวช�ก�ร

จตเวช มคว�มเชยวช�ญในก�รรกษ�ดวยวธก�รต�งๆ ทร�บขอบงช ผลด ผลเสยของก�ร

รกษ�ทเหม�ะสมกบผปวยแตละร�ย ในแตละหวงเวล� คำ�นงถงผลลพธของก�รรกษ�

เปนสำ�คญจงอ�จทำ�ใหมองข�มคว�มสำ�คญของก�รใหคว�มยนยอมในกรณททำ�หตถก�ร

ในขณะทบคคลต�งวช�ชพและสงคมทวไปมคว�มร และคว�มรบรทไมตรงกนกบผบำ�บด

รกษ�จงใหคว�มสำ�คญกบสทธของก�รไดรบก�รบอกกล�ว ก�รใหคว�มยนยอม และก�ร

ตดสนใจทผ�นก�รพจ�รณ�อย�งรอบคอบของคณะบคคลอย�งเปนเอกฉนท๔๖ และ (๔)

สทธทจะไดรบคว�มคมครองจ�กก�รวจยท�งคลนก ไดมก�รกำ�หนดหลกเกณฑว�ตองก�ร

วจยทผ�นก�รพจ�รณ�และเหนชอบจ�กคณะกรรมก�รจรยธรรมก�รวจยในคน ตองได

รบก�รอธบ�ยและคว�มยนยอมจ�กผปวยหรอผแทนและส�ม�รถยตก�รเข�รวมก�รวจย

นนๆได ดงนน ก�รวจยทกระทำ�กบผปวยนตจตเวชจะตองมเหตผลและมจดมงหม�ยทชดเจน

เพอประโยชนตอผปวยและสงคม มใชเพยงเพอสร�งผลง�นวช�ก�รเท�นน๕๑

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

41

กระบวนก�รนำ�สงผทมคว�มผดปกตท�งจตทมภ�วะอนตร�ยและมคว�มจำ�เปน

ตองไดรบก�รบำ�บดรกษ�และบคคลนนข�ดคว�มส�ม�รถในก�รตดสนใจใหคว�มยนยอม

รบก�รรกษ�เพอใหเข�สกระบวนก�รบำ�บดรกษ�นนไดคำ�นงถงบรบททเปนจรงในสงคมไทย

ซงมระบบบรก�รสขภ�พตงแตปฐมภมจนถงตตยภม หนวยบรก�รปฐมภมเปนหนวยบรก�ร

พนฐ�นทกระจ�ยอยทวประเทศ เจ�หน�ทส�ธ�รณสขในหนวยบรก�รดงกล�วมคว�ม

ใกลชดกบปญห� มคว�มสมพนธทแนบแนนกบชมชนและหนวยง�นอนๆ ในพนทเชน ตำ�รวจ

พนกง�นฝ�ยปกครอง ดงนนเมอมผพบเหนผปวยท�งจตซงมขอบงชตองไดรบก�รรกษ�

ดงกล�วในชมชนกส�ม�รถนำ�ตวเพอสงประเมนในเบองตนได เปนก�รเพมก�รเข�ถงบรก�ร

ใหแกผปวย นอกจ�กนก�รสงตอใหกบหนวยง�นทมคว�มเชยวช�ญเฉพ�ะท�งจตเวช (ในทน

คอ สถ�นบำ�บดรกษ�) กรณทแพทยและพย�บ�ลทประเมนอ�ก�รเบองตนเหนว�จะตอง

มคำ�สงบงคบรกษ�นนกออกแบบใหสอดคลองกบระบบสงตอทมก�รปฏบตเปนประจำ�อย

แลว ในพระร�ชบญญตฉบบนยงไดระบกระบวนก�รนำ�สงผทมคว�มผดปกตท�งจตซงม

ขอบงชตองไดรบก�รบำ�บดรกษ�ทถกคมตวในสถ�นคมตวของรฐ หรอคมคว�มประพฤตต�ม

คำ�สงศ�ลใหส�ม�รถเข�ถงบรก�รไดซงบทบญญตทเกยวของนกไดจ�กก�รศกษ�วจย๒๙และ

จ�กประสบก�รณตรงในก�รทำ�ง�นของคณะกรรมก�รยกร�งพระร�ชบญญตสขภ�พจตทได

สมผสถงผปวยกลมดงกล�วทมคว�มดอยโอก�สม�กกว�ผปวยทอยในสงคมทวไป

สวนในประเดนของก�รพจ�รณ�มคำ�สงบงคบรกษ�กไดมก�รกำ�หนดรปแบบ

และเกณฑใหบงคบรกษ�ในโรงพย�บ�ลและนอกโรงพย�บ�ล ใหมก�รทบทวนคำ�สง

บงคบรกษ�แบบผปวยในเปนระยะโดยคณะกรรมก�รสถ�นบำ�บดรกษ�เอง ซงรปแบบน

เปนรปแบบทยดหยนและปฏบตไดง�ยกว�ทจะตองผ�นก�รพจ�รณ�จ�กคณะกรรมก�ร

ทบทวนสขภ�พจตทเปนองคกรภ�ยนอก๕๐ รวมทงในก�รสงจำ�หน�ยผปวยต�มคำ�สง

บงคบรกษ�ออกจ�กโรงพย�บ�ลกไดใหอำ�น�จแพทยผรกษ�ซงเปนวธก�รทปฏบตต�ม

ปกตอยแลว เพยงแตเพมก�รแจงใหคณะกรรมก�รสถ�นบำ�บดรกษ�ทร�บ ก�รคงให

แพทยมอำ�น�จสงจำ�หน�ยผปวยออกจ�กโรงพย�บ�ลแทนก�รกำ�หนดใหคณะกรรมก�ร

สถ�นบำ�บดรกษ�พจ�รณ�และมคำ�สงจำ�หน�ยต�มร�งพระร�ชบญญตสขภ�พจต

พ.ศ.... ฉบบทผ�นมตคณะรฐมนตรนนไดรบก�รแกไขในทประชมคณะกรรมก�ร

กฤษฎก�ซงใหคว�มสำ�คญกบเสรภ�พของบคคลทจะอยในสงคม จงไดเปลยนส�ระ

ของบทบญญตในฉบบร�งเพอลดขนตอนก�รดำ�เนนก�รปลอยตวของผปวยสสงคม๔๖

มก�รกำ�หนดใหมก�รเตรยมคว�มพรอมกอนจำ�หน�ยและตดต�มผปวยทถกบงคบรกษ�

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

42

แบบผปวยในหลงจำ�หน�ยไวในสวนก�รฟนฟสมรรถภ�พซงสอดคลองกบม�ตรฐ�นของ

โรงพย�บ�ลคณภ�พเรองก�รเตรยมจำ�หน�ยและก�รดแลตอเนองในหมวดก�รดแลรกษ�

ผปวย

แมว�จะมบทบญญตในประมวลกฎหม�ยวธพจ�รณ�คว�มอ�ญ�ม�ตร� ๑๔ ท

คมครองผตองห�หรอจำ�เลยทวกลจรตใหไดรบก�รตรวจและรกษ�จ�กแพทยจนกว�จะ

ตอสคดได๖ และประมวลกฎหม�ยอ�ญ�ทกำ�หนดหลกเกณฑเกยวกบก�รพจ�รณ�คด

ผปวยจตเวชคดเกยวกบคว�มรบผดท�งอ�ญ�ต�มประมวลกฎหม�ยอ�ญ�ม�ตร� ๖๕๑๑ และ

ม�ตร� ๕๖๕๔ รวมทงก�รสงคมตวบงคบรกษ�ในสถ�นพย�บ�ลกรณมภ�วะอนตร�ยต�ม

ประมวลกฎหม�ยอ�ญ�ม�ตร� ๔๘๑๐ และสงรกษ�ตวต�มประมวลกฎหม�ยอ�ญ�ม�ตร�

๕๖(๔)๕๓ แลวกต�ม แตในท�งปฏบตกยงมปญห�อยหล�ยประก�ร เพอใหก�รดำ�เนนคด

กบผปวยจตเวชชดเจนขนจงไดมก�รกำ�หนดหมวดผปวยคดขนในพระร�ชบญญตสขภ�พจต

พ.ศ.๒๕๕๑๕๑ โดยกำ�หนดใหพนกง�นสอบสวนหรอศ�ลสงตวผตองห�หรอจำ�เลยไปรบ

ก�รตรวจทสถ�นบำ�บดรกษ�พรอมทงร�ยละเอยดพฤตก�รณแหงคด เพอใหไดขอมลประกอบ

ก�รประชมวนจฉยท�งนตจตเวชโดยเรว เนองจ�กประสบก�รณตรงในก�รปฏบตง�นนน

พบว�หนวยง�นในกระบวนก�รยตธรรมไมเข�ใจคว�มจำ�เปนทคณะตรวจวนจฉยท�ง

นตจตเวชตองทร�บเกยวกบพฤตก�รณแหงคด เพอประกอบก�รประเมนคว�มส�ม�รถใน

ก�รตอสคด คว�มรบผดท�งอ�ญ�และภ�วะอนตร�ย จงทำ�ใหพบว�มก�รสงขอมลช�หรอ

ไมสงใหหรอสงใหไมครบ จงทำ�ใหไดขอมลไมเพยงพอตอก�รพจ�รณ�วนจฉยทครอบคลม

ถกตองและรวดเรว

นอกจ�กเหตผลดงกล�วแลวผเขยนยงไดแนวคดทใหมพนกง�นสอบสวน

หรอศ�ลสงร�ยละเอยดพฤตก�รณแหงคดม�พรอมกบก�รสงผตองห�หรอจำ�เลยไป

ตรวจสภ�พจตต�มทกฎหม�ยกำ�หนดนนเมอครงไดเปนหวหน�คณะศกษ�ดง�นระบบ

บรก�รจตเวช ณ เขตปกครองตนเองมองโกเลยใน ประเทศส�ธ�รณรฐประช�ชนจนเมอ

พ.ศ.๒๕๔๔ ซงหนวยบรก�รนตจตเวชส�ม�รถดำ�เนนก�รไดรวดเรวเนองจ�กมกฎหม�ยกำ�หนด

ก�รกำ�หนดใหมก�รประเมนและร�ยง�นคว�มส�ม�รถในก�รตอสคดเปนระยะในกรณท

ผปวยยงไมส�ม�รถตอสคดได และก�รร�ยง�นผลก�รบำ�บดรกษ�จำ�เลยทศ�ลสงรกษ�

เพอเปนก�รกำ�หนดตวชวดคณภ�พง�นบรก�รนตจตเวช ทงน ในอดตเมอไมมขอกำ�หนด

ดงกล�ว พบว�ข�ดก�รทบทวนกรณผปวยอย�งสมำ�เสมอทำ�ใหผปวยบ�งร�ยอยใน

โรงพย�บ�ลน�นกว�ทกฎหม�ยกำ�หนด หรอบ�งร�ยอยในโรงพย�บ�ลน�นเกนคว�ม

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

43

จำ�เปน นอกจ�กน ก�รจดทำ�ร�ยง�นตอศ�ลอย�งสมำ�เสมอยงเปนวธหนงทจะทำ�ใหศ�ลไดม

คว�มรคว�มเข�ใจคว�มเจบปวยและกระบวนก�รบำ�บดรกษ�ท�งจตเวชไดอย�งเปนรปธรรม

อกดวย๕๓

เมอพระร�ชบญญตสขภ�พจต พ.ศ.๒๕๕๑ ทผ�นกระบวนก�รพฒน�อย�งม

สวนรวมจ�กผมสวนไดสวนเสยในทกขนตอนทระบต�มแนวท�งขององคก�รอน�มยโลกแลว

ก�รบงคบใชกฎหม�ยจะเกดขนไดกตองมก�รดำ�เนนก�รเพอใหมคณะกรรมก�รสขภ�พจต

แหงช�ตโดยก�รกำ�หนดระเบยบเกยวกบคณสมบต ก�รแตงตงและก�รเลอกตงกรรมก�ร

ทม�จ�กสวนทเปนผทรงคณวฒ และผแทนองคกรเอกชนทเปนนตบคคลทมวตถประสงค

เพอคมครองดแลผมคว�มผดปกตท�งจตในคณะกรรมก�รสขภ�พจตแหงช�ตและ

คณะกรรมก�รอทธรณไปพรอมๆ กนใหแลวเสรจทนต�มทระบในบทเฉพ�ะก�ล ผทรงคณวฒ

ส�ข�ก�รแพทยจตเวชไดรบก�รเสนอชอจ�กคณะกรรมก�รอำ�นวยก�รสม�คมจตแพทย

แหงประเทศไทยใหเปนคณะกรรมก�รสขภ�พจตแหงช�ต คอ พล.ต.นพ.วระ เของศรกล

และไดเสนอชอ รศ.นพ.ณรงค สภทรพนธ เปนคณะกรรมก�รอทธรณ สวนผเขยนไดรบก�ร

เลอกตงใหเปนผแทนองคกรภ�คเอกชนฯ ในคณะกรรมก�รสขภ�พจตแหงช�ต ในระหว�งนน

ยงจำ�เปนตองเรงดำ�เนนก�รจดตงคณะกรรมก�รเพอยกร�งระเบยบและประก�ศทมก�ร

ระบไวในพระร�ชบญญตฯ ซงจะตองกำ�หนดร�ยละเอยดทเปนรปธรรมขนคณะกรรมก�ร

ชดดงกล�วสวนหนงม�จ�กคณะกรรมก�รยกร�งพระร�ชบญญตสขภ�พจต ไดมก�รแตงตง

นกกฎหม�ยจ�กหนวยง�นทตองกลนกรองกฎระเบยบต�มกฎหม�ยของกระทรวง

ส�ธ�รณสขเข�เปนคณะทำ�ง�นเพมเตมต�มแนวคดของก�รทำ�ง�นแบบมสวนรวม หลงจ�ก

ทตองเรงจดทำ�ใหแลวเสรจไดมก�รนำ�ร�งระเบยบและประก�ศทงหล�ยเข�สก�รพจ�รณ�

เพอขอคว�มเหนปรบปรงแกไขในทประชมจ�กหนวยง�นต�งๆ ทเกยวของรวมทงมผแทน

ของผปวยและญ�ตเข�รวมประชมซงจดขนเมอวนท ๒๐ พฤษภ�คม พ.ศ.๒๕๕๑ ณ

โรงแรมรชมอนด ในครงนนม รศ.นพ.ณรงค สภทรพนธ ตวแทนจ�กร�ชวทย�ลยจตแพทย

แหงประเทศไทยและพ.อ.หญงนวพร หรญววฒนกล ตวแทนจ�กสม�คมจตแพทย

แหงประเทศไทยเข�รวมประชมดวย โดยทประชมไดรวมกนแสดงคว�มคดเหนและรวมกน

ปรบถอยคำ�ใหเหม�ะสม โดยเฉพ�ะคว�มเหนจ�กตวแทนของสำ�นกง�นอยก�รสงสด

สภ�ทน�ยคว�มและสม�คมทน�ยคว�มแหงประเทศไทยทไดกรณ�ปรบถอยคำ�เพอลด

คว�มเสยงตอก�รทแพทยจะถกฟองรองในก�รปฏบตต�มพระร�ชบญญตฉบบน รวมทง

ผแทนจ�กฝ�ยสงคมสงเคร�ะหทใหขอชแนะในก�รบรห�รจดก�รเพอใหก�รกำ�หนด

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

44

หนวยง�นด�นสงเคร�ะหและสวสดก�รเปนไปต�มคว�มเปนจรงและมก�รกำ�หนดอย�งม

สวนรวมจ�กผบรห�รต�งหนวยง�น

คณะกรรมก�รสขภ�พจตแหงช�ตไดพจ�รณ�และลงมตเหนชอบตอร�งระเบยบ

และประก�ศต�งๆ ในก�รประชมครงแรกเมอพฤหสบดท ๒๖ มถน�ยน พ.ศ.๒๕๕๑ อย�งไร

กต�ม ขนตอนก�รประก�ศใชอย�งถกตองต�มกฎหม�ยนนมอปสรรคจ�กผลกระทบของ

เหตก�รณท�งก�รเมองทไมสงบ ทำ�ใหก�รประก�ศซงตองลงน�มโดยฝ�ยก�รเมองและ

ตองมก�รประก�ศในหนงสอร�ชกจจ�นเบกษ�ตองเลอนระยะเวล�ออกไปจนสถ�นก�รณ

ท�งก�รเมองสงบพอสมควรแลวจงไดมก�รประก�ศใชในเวล�ตอม�

ก�รกำ�หนดสถ�นบำ�บดรกษ�ต�มกฎหม�ยฉบบนนน นพ.ม.ล.สมช�ย จกรพนธ

อธบดกรมสขภ�พจตไดใหนโยบ�ยว�ขอใหเปนคว�มสมครใจ ท�นปร�รถน�ทจะเหนก�ร

บงคบใชกฎหม�ยเกดจ�กคว�มเข�ใจและคว�มพรอม โดยเนนเรองก�รสอส�รเพอเผยแพร

เจตน�รมณและส�ระของกฎหม�ยใหสถ�นพย�บ�ลต�งๆ ไดเข�ใจ พรอมกนนไดมก�ร

สอบถ�มคว�มพรอมและคว�มสมครใจไปยงโรงพย�บ�ลระดบทตยภมและตตยภมทกแหง

มโรงพย�บ�ลทสมครเปนสถ�นบำ�บดรกษ�ในรอบแรกซงอยนอกสงกดกรมสขภ�พจตถง

๒๓ แหง๕๕ ม�กกว�ทผเขยนไดประม�ณก�รไวม�ก จ�กก�รสอบถ�มในรอบทสอง พบว�

มหนวยง�นเสนอชอเข�ม�เพมเตมจ�กรอบแรกเปนสองเท� ปจจบนอยระหว�งรวบรวมเพอ

ดำ�เนนก�รประก�ศต�มขนตอนตอไป

ก�รทจะทำ�ใหพระร�ชบญญตสขภ�พจต พ.ศ.๒๕๕๑ ส�ม�รถบงคบใชสมดง

เจตน�รมณ เพอใหผมคว�มผดปกตท�งจตซงออนดอยคว�มส�ม�รถในก�รตดสนใจไดรบ

ก�รรกษ� และใหคว�มสำ�คญตอก�รคมครองสทธม�กกว�ผปวยทวไป และเพอคมครอง

สงคมจ�กอนตร�ยทอ�จจะเกดขนจ�กพฤตกรรมของผปวยจตเวชนนตองอ�ศยคว�มเข�ใจ

รวมกนทงในเรองคว�มจรงทเกยวกบผปวยจตเวช และคว�มรวมมอของบคล�กรท�งด�น

ส�ธ�รณสข บคล�กรในกระบวนก�รยตธรรมรวมทงสอมวลชน อกทงจะตองมก�รเตรยม

อตร�กำ�ลงและงบประม�ณเพอก�รดำ�เนนง�นบำ�บดรกษ� ฟนฟสมรรถภ�พและสงเคร�ะห

ชวยเหลอผปวยในสถ�นบำ�บดรกษ�และในชมชน รวมถงสนบสนนองคกรทใหคว�มชวยเหลอ

ผปวยจตเวชดวย๕๒,๕๖ ก�รสอส�รเพอเผยแพรคว�มรคว�มเข�ใจใหกบเครอข�ยผปฏบตง�น

ต�มกฎหม�ยอย�งถกตองและทวถงเปนสงทจำ�เปน รวมทงสถ�นศกษ�ทผลตบคล�กร

ส�ข�อ�ชพต�งๆ ทมสวนในก�รปฏบตต�มพระร�ชบญญตสขภ�พจต พ.ศ.๒๕๕๑ จะตอง

มก�รสอนและจดกระบวนก�รเรยนรต�มเจตน�รมณและส�ระของบทบญญตทเกยวของใน

หลกสตรตอไป

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

45

บคคลทมสวนสำ�คญอย�งม�กตอก�รพฒน� ผลกดน ผ�นและบงคบใช

พระร�ชบญญตสขภ�พจต พ.ศ.๒๕๕๑ ทสมควรไดรบก�รยกยอง คอ ศ�ตร�จ�รย

น�ยแพทยวทรย องประพนธ อ�จ�รยนตเวชทมคว�มรและประสบก�รณด�นกฎหม�ยท

ทำ�ง�นในก�รพฒน�กฎหม�ยท�งก�รแพทยและส�ธ�รณสขของประเทศ ศ�สตร�จ�รย

แสวง บญเฉลมวภ�ส อ�จ�รยคณะนตศ�สตร มห�วทย�ลยธรรมศ�สตรทอทศตนใหแกก�ร

พฒน�กฎหม�ยท�งด�นก�รแพทยและส�ธ�รณสข ซงท�นเปนผมคว�มรและประสบก�รณ

อย�งสงด�นนตจตเวช ท�นผพพ�กษ�ชงชย ศรประสทธ ผซงทำ�ง�นดวยก�รศกษ�เกยวกบ

องคคว�มรด�นนตจตเวชอย�งจรงจงโดยไมประสงคออกน�ม อ�จ�รยประเวศ อรรถศภผล

ผอำ�นวยก�รฝ�ยกฎหม�ยสวสดก�รสงคม สำ�นกง�นคณะกรรมก�รกฤษฎก�ซงเปนผม

ประสบก�รณในก�รร�ง ตรวจสอบกฎหม�ยทเกยวของกบก�รแพทย ส�ธ�รณสขและสงคม

รวมทงเปนคณะกรรม�ธก�รสภ�ผแทนร�ษฎรหล�ยคณะ น�ยแพทยวสย พฤกษะวน

อดตผตรวจร�ชก�รกระทรวงยตธรรม ผทมคว�มรและประสบก�รณในด�นก�รแพทย

ร�ชทณฑและด�นกฎหม�ย อ�จ�รยอำ�น�จ บปผ�ม�ศ ทน�ยคว�มทมประสบก�รณในก�ร

พทกษสทธของผออนดอยท�งสงคม รวมทงรองศ�สตร�จ�รย ดร. บรรเจด สงคะเนต ภ�ควช�

กฎหม�ยมห�ชน คณะนตศ�สตร มห�วทย�ลยธรรมศ�สตร ทกท�นทไดเอยน�มม�แลวนน

เปนแบบอย�งของบคล�กรทเสยสละเวล�สวนตว เพอทำ�ง�นพฒน�กฏหม�ยสขภ�พจต

โดยใชวนหยดซงควรเปนวนพกผอนสวนตวและไดใหคว�มชวยเหลอในก�รทำ�คว�มเข�ใจกบ

คณะกรรมก�รชดต�งๆ รวมทงไดใหขอเสนอแนะและกำ�ลงใจตอผปฏบตง�นม�โดยตลอด

นอกจ�กนยงมวถชวตทเรยบง�ย พอเพยง นบว�เปนประสบก�รณทดม�กทไดมโอก�ส

ทำ�ง�นกบเครอข�ยบคคล�กรนอกวงก�รจตเวชทมจดประสงคและเป�หม�ยในก�รทำ�ง�น

รวมกน

ดงนน กฎหม�ยสขภ�พจตฉบบนจงเกดจ�กก�รทำ�ง�นแบบพหภ�ค ก�รมสวนรวม

ก�รรบฟงและเค�รพคว�มคดเหนซงกนและกน ก�รแสวงห�จดรวมบนคว�มเหนทแตกต�ง

ก�รวเคร�ะหและห�ขอสรปท�งส�ยกล�งระหว�งคว�มคดทหล�กหล�ยและสอดคลองกบ

บรบทของสงคมไทย คว�มยดหยน คว�มกล�แสดงคว�มคดเหนแบบตรงไปตรงม�บนท�ท

ทออนนอมเปนปจจยแหงคว�มสำ�เรจของก�รไดม�ซงกฎหม�ยสขภ�พจตของประเทศไทย

ก�รทจะบงคบใชกฎหม�ยเพอคมครองศกดศรและสทธของผปวยจตเวชโดยผปฏบตมคว�ม

สมครใจและมคว�มสขจ�กก�รทำ�ง�นยงคงเปนสงทท�ท�ยและมคณค�ควรทจตแพทย

ทงหล�ยจะไดรวมกนเปนสวนหนงทจะแบงปนคว�มสขใหกบผปวย ครอบครวและสงคมไทย

ตอไป

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

46

บทบาทของจตแพทยในดานนตจตเวชทางสงคม อย�งไรกต�ม ตลอดระยะเวล�ทผ�นม� พบว� มจตแพทยหล�ยท�นทมบทบ�ทด�น

นตจตเวชท�งสงคม (social legal psychiatry) ไดแก ก�รมสวนรวมผลกดนกฎหม�ยทเกยวของ

กบก�รดแลรกษ�ผปวยจตเวชทเกยวของ เชน ศ�สตร�จ�รยน�ยแพทยรณชย คงสกนธ

ทมสวนผลกดนพระร�ชบญญตฟนฟสมรรถภ�พผตดส�รเสพตด พ.ศ.๒๕๔๕ และกฎหม�ย

ทเกยวของอนๆ อกหล�ยฉบบ พ.ญ.เบญจพร ปญญ�ยงทมสวนรวมผลกดนพระร�ชบญญต

คมครองผถกกระทำ�คว�มรนแรงในครอบครว พ.ศ.๒๕๕๐ จตแพทยเดกและวยรนอกหล�ย

ท�นทมสวนในก�รอบรมนกจตวทย�และนกสงคมสงเคร�ะหต�มพระร�ชบญญตแกไข

เพมเตมวธพจ�รณ�คว�มอ�ญ� ฉบบท ๒๐ พ.ศ.๒๕๔๒ (วธสบพย�นเดก)๕๗ นอกจ�กน

ยงมจตแพทยทมบทบ�ทคมครองสทธของผปวย เสรมสร�งคว�มเขมแขงใหกบองคกร

เอกชนและนตบคคลทมจดประสงคคมครองสทธและก�รดแลผปวยท�งจต เชน

แพทยหญงสมรก ชว�นชวงศ นอกจ�กเปนน�ยกสม�คมส�ยใยครอบครวแลวยงเปน

บรรณ�ธก�รนตยส�รเพอนรกษสขภ�พจตซงตพมพม�แลวกว�แปดป

บทสรปจากอดตถงปจจบน...แลไปขางหนา ง�นนตจตเวชมคว�มขย�ยตวจ�กก�รบรก�รใหคว�มเหนท�งก�รแพทยกรณทม

ก�รฟองรองโดยมจดเรมตนจ�กคดอ�ญ� ลกษณะของคดหรอขอพพ�ทท�งกฎหม�ยประเภท

ต�งๆ เปลยนแปลงพฒน�ไปต�มลกษณะของสงคมทเปลยนไป ตองรจกประยกตใชตำ�ร�

จ�กต�งประเทศใหสอดคลองกบบรบทของสงคมไทยเนองจ�กมบรบททแตกต�งกนม�ก

ก�รยดแตทฤษฎโดยไมเข�ใจสงคมทเปนจรงจะทำ�ใหนตจตแพทยไมส�ม�รถปฏบตหน�ท

ทเทยงธรรมได เนองจ�กสงคมมก�รเปลยนแปลงตลอดเวล� นตจตแพทยกตองศกษ�และ

รเท�ทนก�รเปลยนแปลงนนๆ เชนเดยวกน อย�งไรกต�ม นอกจ�กจะตดต�มคว�มก�วหน�

ท�งก�รแพทยแลว ยงตองตดต�มคว�มก�วหน�ของกฎหม�ยทมก�รปรบปรงแกไข รวมทง

กฎหม�ยทพฒน�ใหม จงทำ�ใหง�นนตจตเวช ณ ปจจบนนมขอบข�ยขย�ยไปสง�นนตจตเวช

เพอสงคมดงไดกล�วม�แลว

ดงนน คว�มค�ดหวงของสงคมทมตอจตแพทยจงมไดจำ�กดอยแคบทบ�ทก�ร

รกษ�ท�งคลนก หรอเปนผเชยวช�ญในก�รบรก�รนตจตเวชเท�นน แตสงคมยงค�ดหวง

ใหจตแพทยไดมบทบ�ทท�งสงคมในก�รพทกษสทธของผปวย รวมทงก�รปฏบตหน�ทต�ม

กฎหม�ยทมลกษณะคมครองผออนดอยหรอผออนแอกลมต�งๆ ในสงคมโดยเฉพ�ะกฎหม�ย

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

47

มห�ชนทออกใหม ดวยเหตดงกล�ว จตแพทยจงไมควรทำ�ง�นอยในกรอบแคบๆ ของง�น

คลนกเท�นน ควรจะเปดใจและเปดตวทจะทำ�ง�นรวมกบบคคลหล�กหล�ยสถ�นะท�งสงคม

ใหม�กขน ในขณะเดยวกน สถ�บนก�รศกษ�กควรปรบหลกสตรและจดกระบวนก�รเรยน

รของนกศกษ�แพทยและแพทยประจำ�บ�นในมตทมคว�มกว�งและสมพนธกบสงคมเพมขน

เพอใหจตแพทยรนใหมเปนทพงของประช�ชนไดอย�งแทจรง

เอกสารอางอง๑. รณชย คงสกนธ. ความหมายและความสำาคญของนตจตเวชศาสตร. ใน: รณชย

คงสกนธ. นตจตเวชศ�สตร. พมพครงท ๑. กรงเทพมห�นคร: หจก.บ�งกอกบลอก;

๒๕๔๙. หน� ๒๔-๒๖.

๒. สรนทร ปนรตน. นตจตเวชศาสตร๑. ใน: เกษม ตนตผล�ชวะ. ตำ�ร�จตเวชศ�สตร

สม�คมจตแพทยแหงประเทศไทย. พมพครงท ๒. กรงเทพมห�นคร: โรงพมพ

มห�วทย�ลยธรรมศ�สตร; ๒๕๓๖. หน� ๑๐๖๘-๙.

๓. Hawkins-Leon CG. “Literatureas law”: thehistoryof the insanitypleaand

actionapplicationwithinthelaw&literaturecanon. Temple Law Review 1999;

72(2): 381-449.

๔. Gold LH. Rediscovering forensicpsychiatry. In: Simon RI, Gold LH. Textbook

of forensic psychiatry. 1st ed. Arlington: American Psychiatric Publishing, Inc.;

2004. page 3-36.

๕. ประทกษ ลขตเลอสรวง, ส�ลก� โควบญง�ม. หนงสอทระลกครบ๒๐ปโรงพยาบาล

นตจตเวช. กรงเทพมห�นคร:โรงพย�บ�ลนตจตเวช กรมสขภ�พจต; ๒๕๓๔.

๖. สหส สงหวรยะ. คำาอธบายประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา.กรงเทพมห�นคร:

สำ�นกพมพนตบรรณ�ก�ร; ๒๕๔๘. หน� ๗๕.

๗. ชยฤทธ กฤษณะ. ววฒนาการโรงพยาบาลสมเดจเจาพระยา. ใน: โรงพย�บ�ล

สมเดจเจ�พระย�.โรงพย�บ�ลสมเดจเจ�พระย� ๑๑๒ ป. กรงเทพมห�นคร: อมรนทร

พรนตงแอนดพบบลกชง; ๒๕๔๕.หน� ๔๓.

๘. สรพล เยนอร�. บนทกเมอป ๒๕๒๐. ใน:หนงสออนสรณเนองในง�นพระร�ชท�น

เพลงศพ ศ�สตร�จ�รย น�ยแพทยฝน แสงสงแกว ๒๕ มกร�คม ๒๕๒๔.

๙. ประทกษ ลขตเลอสรวง. ๑๐๐ปนตจตเวช.ว�รส�รสม�คมจตแพทยแหงประเทศไทย

๒๕๓๔; ๓๖(๑): ๓๐.

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

48

๑๐. ทวเกยรต มนะกนษฐ. ประมวลกฎหมายอาญา ฉบบอางอง. พมพครงท ๒๒.

กรงเทพมห�นคร:บรษทสำ�นกพมพวญญชน จำ�กด; ๒๕๕๑. หน� ๑๕๖-๙.

๑๑. ทวเกยรต มนะกนษฐ. ประมวลกฎหมายอาญา ฉบบอางอง. พมพครงท ๒๒.

กรงเทพมห�นคร:บรษทสำ�นกพมพวญญชน จำ�กด; ๒๕๕๑. หน� ๙๕.

๑๒. นงลกษณ ศ�สตร� และคณะ. ประวตความเปนมาโรงพยาบาลนตจตเวช. ใน: ระลก

๓๐ ป นตจตเวช. กรงเทพมห�นคร: โรงพย�บ�ลนตจตเวช กรมสขภ�พจต; ๒๕๔๔.

๑๓. ประทกษ ลขตเลอสรวง. อาจารยสรนทรปนรตน“บดาแหงนตจตเวชไทย”. ใน:

ระลก ๓๐ ป นตจตเวช. กรงเทพมห�นคร: โรงพย�บ�ลนตจตเวช; ๒๕๔๔.

๑๔. ดวงต� ไกรภสสรพงษและคณะ. นตจตเวชสาสนสรรสสถาบนกลยาณราชนครนทร.

กรงเทพมห�นคร: สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร; ๒๕๔๕.

๑๕. สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร กรมสขภ�พจต. สรปผลการดำาเนนงานโครงการพฒนา

กฎหมายสขภาพจตปงบประมาณ๒๕๔๙. กรงเทพมห�นคร: สถ�บนกลย�ณร�ช

นครนทร; ๒๕๔๙.

๑๖. สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร กรมสขภ�พจต. สรปรายงานความคดเหนตอราง

กฎหมายสขภาพจตของบคลากรสาธารณสข. กรงเทพมห�นคร: สถ�บนกลย�ณ

ร�ชนครนทร; ๒๕๔๙.

๑๗. สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร กรมสขภ�พจต. มาตรฐานบรการนตจตเวช.

กรงเทพมห�นคร: สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร; ๒๕๔๗.

๑๘. สพรรณ แสงรกษ�, ดวงต� ไกรภสสรพงษ. ความสามารถในการตอสคดของผปวย

นตจตเวช.ว�รส�รสขภ�พจตแหงประเทศไทย ๒๕๕๐; ๑๕(๒): ๙๓-๑๐๐.

๑๙. วนทด� ถมค�พ�ณชย, ดวงต� ไกรภสสรพงษ. ความเหนของจตแพทยตอการดำาเนน

คดอาญา.ว�รส�รสขภ�พจตแหงประเทศไทย ๒๕๕๒; ๑๗(๒): ๑๑๘--๒๘.

๒๐. สหส สงหวรยะ. คำาอธบายประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา.กรงเทพมห�นคร:

สำ�นกพมพนตบรรณ�ก�ร; ๒๕๔๘. หน� ๑๔๓-๔.

๒๑. สปรช� วงศพทธ�, ร�ณ ฉ�ยนท. รายงานการวจยเรองการศกษาความสมพนธ

ระหวางการพพากษาของศาลกบผลการตรวจวนจฉยของแพทยในผกระทำาผด

ทางอาญาทมปญหาทางจตเวช.กรงเทพมห�นคร: โรงพย�บ�ลนตจตเวช; ๒๕๓๘.

๒๒. ดวงต� ไกรภสสรพงษ. การบงคบรกษาผกระทำาผดคดอาญาทมความผดปกตทางจต.

ว�รส�รสขภ�พจตแหงประเทศไทย ๒๕๕๑; ๑๖(๒): ๑๐๘--๑๘.

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

49

๒๓. ร�ณ ฉ�ยนท, นงลกษณ ส�ตร�. ปจจยทเกยวของกบการกระทำาผดครงแรกและ

การกระทำาผดซำาของผปวยนตจตเวช.ว�รส�รสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร ๒๕๔๗;

๑(๓): ๙๓-๑๐๐.

๒๔. ณฐวฒ อรนทร, อศวน วฒนวบลย, สนย กลปยะจตร, ดวงต� ไกรภสสรพงษ. การ

ประกอบอาชญากรรมกบความสามารถรผดชอบของผกระทำาผดนตจตเวช.

ว�รส�รสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร ๒๕๕๐; ๓(๑): ๕๐-๖๑.

๒๕. วลล ธรรมโกสทธ. ความตรงของแบบประเมนความเสยงตอการเกดพฤตกรรม

รนแรง:HCR-๒๐.ว�รส�รสขภ�พจตแหงประเทศไทย ๒๕๕๐; ๑๕(๒): ๑๐๑-๙.

๒๖. รชนกร เอยมผอง. การศกษาผปวยนตจตเวชเดกและวยรน.ว�รส�รสถ�บนกลย�ณ

ร�ชนครนทร ๒๕๕๑; ๔(๑): ๕๐-๖๑. ๑๓๒-๔๒.

๒๗. อทย� น�คเจรญและคณะ. รายงานการวจยผลของโปรแกรมกลมเตรยมความพรอม

ในการตอสคดความสามารถในการตอสคดของผปวยนตจตเวช. กรงเทพมห�นคร:

สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร; ๒๕๔๘.

๒๘. สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร. รางมาตรฐานระบบบรการทมความเปนเลศเฉพาะ

ทางนตจตเวช.กรงเทพมห�นคร: สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร; ๒๕๕๑.

๒๙. ดวงต� ไกรภสสรพงษ. ความผดปกตทางจตเวชของผตองขง:การศกษาในเรอนจำา

เขตกรงเทพมหานครและเรอนจำากลางบางขวาง. ว�รส�รสขภ�พจตแหงประเทศไทย

๒๕๔๕;๑๐(๒):๗๗-๘๘.

๓๐. ดวงต� ไกรภสสรพงษ. การประเมนโครงการนำารองการอบรมหลกสตรการดแล

สขภาพจตผตองขง.ว�รส�รสขภ�พจตแหงประเทศไทย ๒๕๔๕;๑๐(๒):๑๑๓-๒๒.

๓๑. ดวงต� ไกรภสสรพงษ. สขภาพจตและกลไกทางจตของผตองขงและนกโทษไทย.

ว�รส�รสขภ�พจตแหงประเทศไทย ๒๕๕๐;๑๕(๒):๗๙-๙๒.

๓๒. สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร. รายงานการสมมนาการเตรยมสขภาพจตผตองขง

กอนปลอย. กรงเทพมห�นคร: สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร; ๒๕๔๖.

๓๓. สหส สงหวรยะ. คำาอธบายประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา. กรงเทพมห�นคร:

สำ�นกพมพนตบรรณ�ก�ร; ๒๕๔๘. หน� ๓๙๓-๕.

๓๔. ประวตศ�ลเย�วชน. ศาลเยาวชนและครอบครวกลาง. เข�ถงไดท:http://www.jvnc.

coj.go.th/info.php?info=sub_menu&cid=๑. [๓๐ สงห�คม ๒๕๕๒].

๓๕. ประวตโรงพย�บ�ลตล�ก�รเฉลมพระเกยรต. โรงพยาบาลตลาการเฉลมพระเกยรต.

เข�ถงไดท : http://www.th.coj.go.th/hospital.html. [๓๐ สงห�คม ๒๕๕๒].

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

50

๓๖. กรมสขภ�พจต. แผนพฒนาสขภาพจตตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหง

ชาตฉบบท๘พ.ศ.๒๕๔๐-๒๕๔๔.นนทบร: กรมสขภ�พจต;๒๕๔๐.

๓๗. เกยรตภม วงศรจต, ประภ�ศ อคร�นนท. การศกษาแนวคดและกระบวนการเกยว

กบการบงคบรกษาผมปญหาสขภาพจตและจตเวช.กรงเทพมห�นคร:โรงพย�บ�ล

นตจตเวช กรมสขภ�พจต; ๒๕๔๑.

๓๘. สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร. โปสเตอรเผยแพรพ.ร.บ.สขภาพจต ปงบประมาณ

๒๕๔๙. เข�ถงไดท: http://www.thaimentalhealthlaw.com/pdf_files/kwam_pen_

ma.pdf [๓ กมภ�พนธ ๒๕๔๙].

๓๙. นงลกษณ ส�ตร�, ดวงต� ไกรภสสรพงษ. ความคดเหนของบคลากรของรฐตอ

การบงคบรกษาผมความผดปกตทางจต. ว�รส�รสขภ�พจตแหงประเทศไทย

๒๕๔๔;๙(๒):๖๓-๗๑.

๔๐. World Health Organization. DraftWHOresourcebookonmentalhealth,human

rightsandlegislation. Geneva: WHO; 2004.

๔๑. World Health Organization. WHOchecklistonmentalhealthlegislationIn:WHO

resourcebookonmentalhealthlegislation. Geneva: WHO; 2005. page 119-

54.

๔๒. World Health Organization. Guidance instrument fordeveloping,adoptingand

implementingmentalhealthlegislation.Geneva: WHO; 2003.

๔๓. กอบโชค จวงษ, มล.สมช�ย จกรพนธ. ผลกระทบขาวความรนแรงในโรงเรยนเอกชน

กรงเทพมหานครตอผปวยโรคจตเวชและญาต.ว�รส�รสขภ�พจตแหงประเทศไทย

๒๕๔๙;๑๔(๑):๑-๑๓.

๔๔. พลกจบแพทยชอดงสงศรธญญ� เจ�ตวลนไมไดบ�. หนงสอพมพเดลนวส ๒๗

กมภ�พนธ ๒๕๕๐.

๔๕. สหส สงหวรยะ. คำาอธบายประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา.กรงเทพมห�นคร:

สำ�นกพมพนตบรรณ�ก�ร; ๒๕๔๘. หน� ๒๓๔-๙.

๔๖. สำ�นกร�ยง�นก�รประชมและชวเลข สำ�นกง�นเลข�ธก�รวฒสภ� ปฏบตหน�ท

สำ�นกง�นเลข�ธก�รสภ�นตบญญตแหงช�ต. บนทกก�รประชมสภ�นตบญญต

แหงช�ต ครงท ๖๔/๒๕๕๐ เปนพเศษ; ๑๔ พฤศจก�ยน ๒๕๕๐; ณ ตกรฐสภ�.

กรงเทพมห�นคร: รฐสภ�; ๒๕๕๐, หน� ๘-๙.

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

51

๔๗. สำ�นกกฎหม�ย สำ�นกง�นเลข�ธก�รวฒสภ� ปฏบตหน�ทสำ�นกง�นเลข�ธก�รสภ�

นตบญญตแหงช�ต. เอกส�รประกอบก�รพจ�รณ�ร�งพระร�ชบญญตสขภ�พจต

พ.ศ....(คณะรฐมนตรเปนผเสนอ) บรรจระเบยบว�ระก�รประชมสภ�นตบญญตแหง

ช�ต ครงท ๖๒/๒๕๕๐; ๗ พฤศจก�ยน ๒๕๕๐; ณ ตกรฐสภ�. กรงเทพมห�นคร:

รฐสภ�; ๒๕๕๐.

๔๘. สำ�นกกรรม�ธก�ร ๓ สำ�นกง�นเลข�ธก�รวฒสภ� ปฏบตหน�ทสำ�นกง�นเลข�ธก�ร

สภ�นตบญญตแหงช�ต. รายงานของคณะกรรมาธการวสามญพจารณารางพระ

ราชบญญตสขภาพจตพ.ศ....สภานตบญญตแหงชาต. กรงเทพมห�นคร: รฐสภ�;

๒๕๕๐.

๔๙. สำ�นกร�ยง�นก�รประชมและชวเลข สำ�นกง�นเลข�ธก�รวฒสภ� ปฏบตหน�ท

สำ�นกง�นเลข�ธก�รสภ�นตบญญตแหงช�ต. บนทกก�รประชมสภ�นตบญญตแหงช�ต

ครงท ๗๓/๒๕๕๐; ๒๐ ธนว�คม ๒๕๕๐; ณ ตกรฐสภ�. กรงเทพมห�นคร: รฐสภ�;

๒๕๕๐, หน� ๒,๗.

๕๐. สำ�นกน�ยกรฐมนตร. ราชกจจานเบกษาเลมท๑๒๕ตอนท๓๖ก.กรงเทพมห�นคร:

สำ�นกน�ยกรฐมนตร; ๒๕๕๑, หน� ๓๗-๕๔.

๕๑. ชงชย ศรประสทธ. มาตรการทางกฎหมายในการบงคบรกษาผปวยทางจต

(วทยานพนธมหาบณฑต). กรงเทพมห�นคร: บณฑตวทย�ลย มห�วทย�ลย

ธรรมศ�สตร; ๒๕๔๐.

๕๒. แสวง บญเฉลมวภ�ส. กฎหมายสขภาพจตมาตรการบงคบรกษาผมความผดปกต

ทางจต. ว�รส�รสขภ�พจตแหงประเทศไทย ๒๕๔๙;๑๔(๓):๒๐๗-๑๒.

๕๓. สถ�บนพฒน�และรบรองคณภ�พโรงพย�บ�ล. มาตรฐานHAและเกณฑพจารณา:

บรณาการภาพรวมระดบโรงพยาบาล. กรงเทพมห�นคร: สถ�บนพฒน�และรบรอง

คณภ�พโรงพย�บ�ล;๒๕๔๓, หน� ๑๐๗-๘.

๕๔. ทวเกยรต มนะกนษฐ. ประมวลกฎหมายอาญา ฉบบอางอง. พมพครงท ๒๒.

กรงเทพมห�นคร:บรษทสำ�นกพมพวญญชน จำ�กด; ๒๕๕๑. หน� ๑๐๐-๑๑.

๕๕. สำ�นกน�ยกรฐมนตร. ราชกจจานเบกษาเลมท๑๒๖ตอนพเศษ๖๒ง.ประกาศ

กระทรวงสาธารณสขเรองรายชอสถานบำาบดรกษาทางสขภาพจตพ.ศ.๒๕๕๑.

กรงเทพมห�นคร: สำ�นกน�ยกรฐมนตร; ๒๕๕๒, หน�๔๔-๖.

๕๖. แสวง บญเฉลมวภ�ส. ผปวยจตเวชกบปญหาในกระบวนการยตธรรม. ว�รส�ร

สขภ�พจตแหงประเทศไทย ๒๕๕๐;๑๕(๒):๖๗-๗๘.

๕๗. สหส สงหวรยะ. คำาอธบายประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา. กรงเทพมห�นคร:

สำ�นกพมพนตบรรณ�ก�ร; ๒๕๔๘. หน� ๓๐๔-๗.

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

52

สความเปนเลศทงสองดาน...ความฝนจะเปนจรงไดหรอ

นายแพทยศรศกด ธตดลกรตน

ผอานวยการสถาบนกลยาณราชนครนทร

ขนชอว�คว�มสำ�เรจยอมเปนทปร�รถน� แตผบรห�รหล�ยคนต�งกยอมรบและ

ส�รภ�พว� แคบรห�รองคกรทำ�ใหไดต�มม�ตรฐ�นธรรมด�ส�มญอย�งทควรจะเปนนน

กย�กยงกว�เขนครกขนภเข�! แลวนจะใหไปไกลถงขนจะใหเปนเลศนน มตองถงขนเลอด

ต�แทบกระเดนหรอกหรอ และทหนกไปกว�นนกคอไมใชตองก�รเปนเลศแคด�นเดยวแต

อย�กจะก�วไปสคว�มเปนเลศทงสองด�นเลยทเดยว มนคงเปนไดเพยงแคฝนกลางวนแนๆ

เลย นคอสงทหล�ยคนคงตงคำ�ถ�มกบตวเองและคดถงคำ�ตอบทควรเปนหลงจ�กทไดทร�บ

ถงวสยทศนของสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร

คว�มเปนเลศท�งวช�ก�รเปนสงทกรมสขภ�พจตปร�รถน�ใหหนวยง�นในสงกด

กรมสขภ�พจตทกแหงก�วไปใหถง สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรเปนหนวยง�นหนงในสงกด

กรมสขภ�พจตทมคว�มตองก�รมงไปสคว�มเปนเลศดวยเชนกน ห�กแตว�ถ�ชอของสถ�บน

กลย�ณร�ชนครนทรยงเปนชอเดม คอ โรงพยาบาลนตจตเวช เร�คงมองออกตงแตแรกเลย

ว�โรงพย�บ�ลแหงนควรจะเปนเลศในด�นใด แตอย�งไรกต�ม ชอของโรงพย�บ�ล

ไดเปลยนไปแลวตงแตป พ.ศ.๒๕๔๕ พรอมกบบทบ�ทหน�ทใหมทเพมเข�ม�นนกคอ

ง�นวกฤตสขภ�พจต ดงนน คว�มเปนเลศทงเรองนตจตเวชและวกฤตสขภ�พจตจงเปน

เรองทผบรห�รของสถ�บนกลย�ณฯรวมทงเจ�หน�ทของสถ�บนกลย�ณฯใหคว�มสำ�คญ

ดงทปร�กฏขนม�ครงแรกในวสยทศนของสถ�บนกลย�ณฯตงแตป พ.ศ.๒๕๔๘ ซงกเปน

ชวงเวล�หลงจ�กทสถ�บนกลย�ณฯไดรบมอบหม�ยใหทำ�หน�ทเกยวกบง�นวกฤตสขภ�พจต

ม�ไมกป จวบจนปจจบน คว�มปร�รถน�ทจะเปนเลศทงด�นนตจตเวชและวกฤตสขภ�พจต

กยงคงอยแมขอคว�มในวสยทศนของสถ�บนกลย�ณฯจะเปลยนแปลงไปบ�ง

มองไปขางหนาอยางมความหวง มองขางหลงอยางภาคภมใจ ก�รทจะก�วตอไปข�งหน�อ�จตองยอนกลบไปดร�กฐ�นของเร� ว�มตนทนอะไร

สะสมม�บ�ง ก�รดำ�เนนง�นของสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรตงแตอดตทผ�นม� นบตงแต

เรมกอตงในชอโรงพย�บ�ลนตจตเวชกมจดเรมทแตกต�งจ�กโรงพย�บ�ลจตเวชอนๆ เพร�ะ

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

53

ผบรห�รระดบสงในสมยนนตองก�รใหเปนโรงพย�บ�ลเฉพ�ะท�งและถอเปนคว�มโชคด

ของโรงพย�บ�ลทมผบรห�รทมวสยทศน รอบรและมงมนทจะพฒน�โรงพย�บ�ลม�ตงแตแรก

ผบรห�รทงหล�ยเหล�นนไดว�งร�กฐ�นง�นนตจตเวชม�อย�งมนคงและน�ภ�คภมใจ

แมท�นอ�จจะไมเคยไดกล�วถงคว�มเปนเลศม�กอน แตก�รทโรงพย�บ�ลทำ�ง�นนตจตเวช

ม�อย�งสมำ�เสมอย�วน�นและมม�ตรฐ�น เปนแหลงศกษ�ดง�นจนเปนทยอมรบของสงคม

โดยทวไป นนกอ�จจะเรยกไดว�ทำ�ง�นมงสคว�มเปนเลศนนเอง ประกอบกบก�รทเร�ม

บคล�กรทมคณภ�พสงในทกวช�ชพ ทงกลมคนทมประสบก�รณและทเปนคนรนใหมไฟแรง

ในสดสวนทเหม�ะสม ขณะนเร�มแพทยทกำ�ลงเรยนตอด�นนตจตเวชทต�งประเทศอยอกถง

๒ ท�น เร�มทมทส�ม�รถผลกดนใหเกดกฎหม�ยสขภ�พจตใหเกดขนในประเทศไทยไดเปน

ครงแรก ดงนนก�รทจะเปนเลศด�นนตจตเวชของสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร จงดเหมอนว�

คว�มฝนนนคงไมไกลเกนจรงนก

สวนก�รดำ�เนนง�นด�นวกฤตสขภ�พจตอ�จเปนง�นใหมทสถ�บนไดรบมอบหม�ย

จ�กกรมสขภ�พจตใหดำ�เนนก�ร เนองจ�กเหตก�รณบ�นเมองในชวงนนมวกฤตสขภ�พจต

เกดขนบอยครงโดยเฉพ�ะกรณจตวประกนจ�กกรณทเม�ย�บ� สถ�บนไดมโอก�สสง

บคล�กรไปอบรมทต�งประเทศแลวกลบม�สร�งหลกสตรก�รเจร�จ�ตอรอง นบเปนเรอง

ทเปนประโยชนอย�งสงเพร�ะส�ม�รถนำ�ไปอบรมใหกบบคล�กรทงในและนอกกระทรวง

ส�ธ�รณสข เชน ตำ�รวจ อย�งตอเนอง รวมทงก�รมสวนรวมในก�รคลคล�ยวกฤต

จตวประกนในโรงพย�บ�ลศนยร�ชบร กทำ�ใหง�นวกฤตสขภ�พจตของสถ�บนเปนทรจก

และเปนทยอมรบม�กขน และในเวล�ตอม�ไดเรมเข�ไปมสวนรวมในก�รทำ�ง�นด�น

วกฤตสขภ�พจตกรณภยพบตจ�กธรรมช�ตและจ�กนำ�มอมนษย โดยอ�ศยประสบก�รณ

จ�กก�รทำ�ง�นรวมกบหนวยง�นสขภ�พจตในพนท เพอรบมอกบกรณภยพบตสน�มและ

ภยพบตธรรมช�ตอนๆ รวมทงภยจ�กมนษยในเหตก�รณช�ยแดนใต ก�รทท�นอธบด

กรมสขภ�พจตคนปจจบน น�ยแพทยอภชย มงคล ไดมอบหม�ยใหสถ�บนเปนหนวยง�น

หลกในก�รดำ�เนนง�นด�นวกฤตสขภ�พจตอย�งครบวงจรตงแต ก�รพฒน�แนวปฏบต

ก�รเยยวย�จตใจ ก�รพฒน�ระบบร�ยง�น ก�รพฒน�บคล�กรของกรมสขภ�พจตและ

หนวยง�นอนๆ ยอมเปนสงทบงบอกถงคว�มไวว�งใจของกรมสขภ�พจตตอสถ�บนใน

ก�รทำ�ง�นด�นวกฤตสขภ�พจต ห�กแตเพยงว�ง�นด�นนยงมบคล�กรทนอยอยม�กและ

ประสบก�รณในก�รทำ�ง�นไมย�วน�นเหมอนง�นด�นนตจตเวช อย�งไรกต�ม คว�มมงมน

และพย�ย�มของบคล�กรททำ�ง�นด�นนรวมทงก�รไดรบก�รสนบสนนจ�กผบรห�รระดบสง

ม�ทดแทน คงทำ�ใหคว�มฝนนนเปนจรงไดเชนกน

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

54

กาวสความเปนเลศ ไม (จำาเปน) ตองสดยอดไปเสยทกอยางหรอก!! ผรไดกล�วไวว�ในคว�มเปนจรง ก�รเปนเลศนน ไมไดหม�ยคว�มว�เร�จะตองทำ�

ทกสงทกอย�งใหสดยอดไปเสยทกอย�ง องคกรหรอหนวยง�นทไดชอว�มหนวยง�นทเปน

เลศนน เข�พย�ย�มทำ�ใหบรก�รของเข�ประม�ณ ๘๐% มคว�มเปนม�ตรฐ�น (Standard)

อย�งทควรจะเปนเท�นน และใชคว�มพย�ย�มม�กขนในบ�งบรก�รทเข�พจ�รณ�แลวว�

เข�จะทำ�ไดดกว�ทอนอกประม�ณ ๑๕% ใหเหนอกว�ม�ตรฐ�นธรรมด� (Sur-standard)

และเข�จะทมเทอย�งสดกำ�ลงไปในสงทเข�จะส�ม�รถทำ�ไดดทสดชนดทคนอนไมมท�งเลยน

แบบได สวนอกประม�ณ ๕% ใหเปนบรก�รชนดสดยอด (Supreme) ซงสองปจจยหลงน

เองอ�จเปนสงนำ�พ�องคกรก�วสคว�มเปนเลศไดอย�งไมใชเรองย�กเยนอะไรเลย

ดงนน ห�กนำ�แนวคดนม�ประยกตใชกบสถ�บนกลย�ณฯทตองก�รมงสคว�ม

เปนเลศ ก�รไดรบก�รรบรองคณภ�พม�ตรฐ�น HA และมงมนรกษ�ม�ตรฐ�นนไวไดอย�ง

ตอเนองถง ๒ ครง รวมทงก�รพย�ย�มเข�สม�ตรฐ�น ISO ทง 9002 และ 27001 ยอมแสดง

ว�เร�ทำ�สำ�เรจในเรองม�ตรฐ�นอย�งทควรจะเปนไดแลวถง ๘๐% สำ�หรบในประเดนถดไป

เรองเหนอกว�ม�ตรฐ�นธรรมด� เมอเรวๆ น เร�ไดมโอก�สนำ�ทมไปศกษ�ดง�นเชงเปรยบ

เทยบทต�งประเทศ ทำ�ใหเร�พบว�โรงพย�บ�ลของเข�มม�ตรฐ�นสงกว�เร�ในหล�ยด�น

ถ�เร�พย�ย�มทำ�ใหสถ�บนกลย�ณฯมม�ตรฐ�นใหสงขนอกประม�ณ ๑๕% โดยใชม�ตรฐ�น

ของต�งประเทศเปน Benchmark เชน โครงสร�งอ�ค�รสถ�นท เครองมออปกรณทม

ม�ตรฐ�น ก�รใหบรก�รอย�งมออ�ชพ มศนยก�รฝกอบรมโดยมหลกสตรก�รฝกอบรม

ทเปนรปธรรมชดเจน ซงเท�ทประเมนดแลว ถ�เร�มงมนจรงๆ เร�กส�ม�รถทจะพฒน�

ม�ตรฐ�นใหเทยบเคยงเข�ไดอย�งแนนอน แตอย�งไรกต�ม เร�คงตองพย�ย�มเพมขน

อกประม�ณ ๕% ทจะพฒน�ใหง�นของเร�มเนอง�นชนดสดยอด (Supreme) ไมว�จะเปน

ง�นด�นนตจตเวชหรอวกฤตสขภ�พจต

จ�กร�ยละเอยดดงกล�วข�งตน ผเขยนเหนว� เร�เดนม�ถกท�งแลวทเร�ตอง

เรมจ�กฝนกอน แลวมงมนทจะทำ�ต�มฝน คอ “คดไกลและไปใหถง” เร�อ�จเรมจ�ก

ก�รมเป�หม�ยเลกๆ กอน เพร�ะเมอสำ�เรจในเรองเลกๆแลวมนจะสร�งกำ�ลงใจอย�ง

ตอเนองระหว�งเดนท�งสคว�มเปนเลศเพร�ะเสนท�งนยอมมอปสรรคเกดขนน�นบประก�ร

เร�คงตองก�รกำ�ลงใจทจะเดนหน�ตอไปอย�งไมทอถอย ผเขยนคดว�ง�นสวนทย�กกคอ

ง�นทตองพฒน�ใหมม�ตรฐ�นทสงขนและง�นทเหนอม�ตฐ�นเพร�ะสงนเองทตองก�ร

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

55

ก�รปรบเปลยนค�นยมและวฒนธรรมองคกรใหม เพอรองรบกระบวนก�รสวสยทศนและ

เป�หม�ย ถงแมว� ค�นยมและวฒนธรรมขององคกรอ�จเปลยนแปลงย�ก เนองจ�กก�ร

เปนหนวยง�นทมอ�ยม�น�นถง ๔๐ ป ยอมมวฒนธรรมขององคกรทถ�ยทอดสบตอกนม�

แตอย�ลมว�โลกทกวนนก�วไปอย�งรวดเรวม�ก ประกอบกบบคล�กรของสถ�บนกลย�ณฯ

ไดมก�รปรบเปลยนกนเข�ม�ทำ�ง�นในสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร ซงประกอบดวยหล�ย

กลม หล�ยวย ดงนน จงคดว�น�จะยงพอมโอก�สในก�รเปลยนแปลงค�นยมและวฒนธรรม

ทสบทอดกนม�ไดบ�ง ซงวฒนธรรมทดเร�คงตองเกบรกษ�ไวตอไป และปรบเปลยน

วฒนธรรมองคกรใหทนโลกสมยใหม มก�รทำ�ง�นอย�งมออ�ชพ ทำ�ง�นเปนทม ลดทฐ

คดถงทมกอน รวมทงมก�รพฒน�บคล�กรในทกวช�ชพอย�งตอเนองกเปนสงจำ�เปนอย�งยง

และก�รไดไปศกษ�ดง�นต�งประเทศกจะทำ�ใหมโลกทศนทกว�งขน มคว�มรทเท�ทนใน

ระดบส�กลและเสรมแรงบนด�ลใจใหกลบม�พฒน�สถ�บนกลย�ณฯตอไป

อย�งไรกต�ม ปจจยแหงคว�มสำ�เรจอยทกลมทมนำ�ของสถ�บนว�มคว�มมงมน

ไปสคว�มเปนเลศจรงหรอไม กล�ทจะทำ�ต�มฝน ตองสอส�รใหทมง�นทกคนต�งเข�ใจ

เหนภ�พฝนแบบเดยวกนและพรอมจะเดนไปดวยกน รวมทงก�รไดรบก�รสนบสนนจ�ก

ผบรห�รกรมสขภ�พจต ซงประกอบดวย ก�รมนโยบ�ยทตอเนอง ก�รสนบสนนบคล�กร

และงบประม�ณทเหม�ะสม ดงนน ห�กมปจจยเหล�นม�สนบสนน ผเขยนคดว� “ฝนนไม

ไกลเกนเออม”

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

56

เสนทางสความเปนเลศดานนตจตเวช

แพทยหญงวนทดา ถมคาพาณชย

นายแพทยชานาญการพเศษ

ห�กไดยนคำ�ว� Excellence Center เมอ ๓-๔ ปกอน คงมไมกคนทไดยนคำ�นแลว

รว�หม�ยถงอะไร แตทกวนนโดยเฉพ�ะในกรมสขภ�พจตหล�ยคนกคงจะคนเคยด สถ�บน

กลย�ณร�ชนครนทรกเปนหนวยง�นแรกๆ ในสงกดกรมสขภ�พจตทตองพย�ย�มคนเคย

และเดนไปใหถงกบคำ�ว� Center of Excellence in Forensic Psychiatry หรอ คว�มเปนเลศ

ด�นนตจตเวช

ง�นนตจตเวชของสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรโดยเฉพ�ะง�นด�นบรก�รนน

ไดดำ�เนนง�นม�เปนเวล�น�นและในปนนบเปนปท ๔๐ แลว ดงนนจงไดมก�รสงสม

ประสบก�รณและถ�ยทอดจ�กรนสรน กลนกรองจนไดสงดๆ ใหกบผปวย แมจะมก�ร

เปลยนแปลงม�กม�ยโดยเฉพ�ะก�รเปลยนแปลงครงใหญ คอ ก�รเปลยนวสยทศนจ�ก

ด�นบรก�รเพยงอย�งเดยว ม�เนนเรองก�รพฒน�ด�นวช�ก�รควบคกนไป และไดรบก�ร

ประท�นน�มจ�กสมเดจพระเจ�พน�งเธอเจ�ฟ�กลย�ณวฒน�ว� “สถ�บนกลย�ณ

ร�ชนครนทร” โดยเปลยนจ�กชอเดม คอ โรงพย�บ�ลนตจตเวช หลงจ�กนน สถ�บนกลย�ณ

ร�ชนครนทรนำ�โดยกรมสขภ�พจตกไดนำ�เครองมอต�งๆ ม�ใชในก�รพฒน�ง�นวช�ก�ร

หล�ยอย�ง เชน R to R, CQI, KM กอใหเกดผลง�นวช�ก�รม�กม�ย และไดรบร�งวลทง

ในระดบหนวยง�นและระดบกรม รวมถงไดนำ�เสนอผลง�นในระดบน�น�ช�ต

ตอม�ในป พ.ศ. ๒๕๕๑ ท�งกรมสขภ�พจตไดมแนวคดใหจดตง Excellence Center

ในหนวยง�นทมศกยภ�พเพยงพอ เพอพฒน�หนวยง�นนนๆ ใหก�วไปอกระดบ เพอใหม

ก�รบรก�รทดขน มวช�ก�รทเขมแขงกว�เดม มบคล�กรทมศกยภ�พ และเปนแหลงศกษ�

ดง�นของบคล�กรจ�กภ�ยนอก รวมถงส�ม�รถผลตบคล�กรภ�ยนอกหนวยง�นใหมคว�ม

ส�ม�รถไมยงหยอนไปกว�กน ก�รดำ�เนนง�นชวงแรกเตมไปดวยคว�มย�กลำ�บ�ก เนองจ�ก

กรอบคว�มคดของศนยคว�มเปนเลศในตอนนนยงไมชดเจน ทำ�ใหหนวยง�นต�งๆ รวมถง

สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรเกดคว�มสบสน อย�งไรกต�ม จ�กคว�มพย�ย�มของผบรห�ร

แผนง�น ซงกคอโรงพย�บ�ลศรธญญ�รวมถงหนวยง�นต�งๆ ไดรวมกนทำ�ใหง�นส�ม�รถ

ดำ�เนนก�วหน�ม�จนถงปจจบน

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

57

เมอไดทบทวนแนวคดในก�รจดตง Excellence Center ทง ๔ ด�น ดงไดกล�วม�แลว

คอ ก�รบรก�รทด วช�ก�รเขมแขง บคล�กรมคว�มส�ม�รถ และเปนแหลงศกษ�ดง�นของ

บคลกรจ�กภ�ยนอก จงพอจะสรปผลง�นทผ�นม�ทสมพนธกบแนวคดในก�รจดตง

Excellence Center ไดดงน

ดานบรการ ผปวยนอกไดมก�รจดหองตรวจกรณผปวยทมคดเฉพ�ะ เพอใหแพทย

ทมประสบก�รณด�นนตจตเวชเปนผตรวจ และมพย�บ�ลทคดกรองเฉพ�ะ สำ�หรบ

ผปวยในมก�รพฒน�กลมเตรยมตอสคด เพอใหส�ม�รถใชกบผปวยนตจตเวชไดง�ยขน

ก�รนำ� HCR-20 ทแปลเปนภ�ษ�ไทยม�ใชคดกรองกอนเพกถอนผปวยต�มประมวล

กฎหม�ยอ�ญ�ม�ตร� ๔๘ ทว�ดวยก�รรกษ�ผปวยจนกว�อ�ก�รจะดเพอปองกนอนตร�ย

ตอสงคม รวมถงก�รว�งแผนในอน�คต เพอปรบปรงระบบบรก�รนตจตเวช ณ แผนกผปวยนอก

ใหเปน one-stop service มคว�มสะดวก ครบวงจร และลดตร�บ�ปของผปวยนตจตเวช

รวมถงก�รปรบปรงระบบโครงสร�งผปวยใน เพอคว�มปลอดภยของทงผปวยนตจตเวชและ

เจ�หน�ท

ดานวชาการ มก�รสนบสนนใหบคล�กรทำ�ง�นด�นวช�ก�รม�กขน ซงเปนสวน

สำ�คญอย�งยงในก�รทจะทำ�ใหก�รบรก�รส�ม�รถเดนไปข�งหน�และทำ�ใหผปวยไดรบ

ก�รบรก�รทดขน จ�กผลก�รวจยเรอง คว�มเหนของแพทยตอก�รดำ�เนนคดอ�ญ� ชให

เหนถงคว�มต�งของก�รวนจฉยของแพทยกบศ�ลเรองคว�มรผดชอบและภ�วะอนตร�ยของ

ผปวยนตจตเวชตอสงคม ซงสงผลใหมก�รเปลยนแปลงในก�รลงคว�มเหนของแพทยตอ

กระบวนก�รยตธรรม เพอใหก�รวนจฉยมคว�มกระจ�งม�กขน นอกจ�กน ยงไดทำ�ก�ร

แปล HCR-20 เปนภ�ษ�ไทย โดยใชกระบวนก�รวจย รวมทงก�รใช KM เพอพฒน�คมอ

HCR-20 และคมอกลมเตรยมตอสคด ทำ�ใหผปวยนตจตเวชไดรบประโยชนจ�กก�รบรก�ร

ม�กขนดงทไดกล�วไปแลว

การพฒนาบคลากร แมว�สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรไดมก�รพฒน�บคล�กร

อย�งสมำ�เสมอ แตทศท�งก�รพฒน�บคลกรด�นนตจตเวชนนยงไมชดเจน ตอม�จงไดม

ก�รกำ�หนดรปแบบในก�รพฒน�บคล�กรขนใหม โดยแบงก�รพฒน�บคล�กรออกเปน ๖

วช�ชพ และไดกำ�หนดคว�มส�ม�รถและคว�มเชยวช�ญของบคคลต�งๆ รวมถงก�รสงเสรม

ในด�นก�รศกษ�และฝกอบรมต�งๆ ทำ�ใหสถ�บนกลย�ณฯไดมรปแบบในก�รพฒน�

บคล�กรด�นนตจตเวชทเปนรปธรรมม�กขน ปจจบนมแพทยกำ�ลงศกษ�ตอด�นนตจตเวช

ระดบปรญญ�เอกทประเทศองกฤษ จำ�นวน ๒ ท�น และไดสนบสนนบคล�กรทงทมบรห�ร

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

58

และสหวช�ชพไปศกษ�ดง�นทประเทศสงคโปร เพอว�งแผนในก�รพฒน�โครงสร�งบคล�กร

ของสถ�บนกลย�ณฯตอไป

การพฒนาเพอเปนแหลงศกษาดงาน เนองจ�กสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร

เปนสถ�บนแหงเดยวในประเทศไทยทใหบรก�รด�นนตจตเวช ดงนน จงเปนแหลงศกษ�

ดง�นของนกศกษ�ทงระดบปรญญ�ตรและหลงระดบปรญญ�ตรจ�กหล�ยสถ�บน รวมถง

บคล�กรทสนใจทจะศกษ�ดง�นด�นนโดยเฉพ�ะ ซงแตเดมก�รรบผศกษ�ดง�นนนไมได

มหลกสตรก�รศกษ�ทชดเจน บ�งครงไมทร�บวตถประสงคของก�รม�ศกษ�ดง�น หรอ

จดประสงคของก�รม�ศกษ�ดง�นไมตรงกบสถ�นททม�ศกษ�ดง�น เปนตน ดงนน จงได

มก�รจดทำ�หลกสตร เพอใหมก�รเรยนก�รสอนทเปนกจจะลกษณะ มก�รประเมนทชดเจน

เพอใหผเข�รบก�รฝกอบรมหรอศกษ�ดง�นไดรบประโยชนสงสด

ณ วนน เมอเดนม�ถงจดหนงและมองยอนกลบไปเมอ ๑ ปทผ�นม� สถ�บน

กลย�ณร�ชนครนทรไดกลบม�ถ�มตวเองว�อะไรคอ Excellence Center และถ�เร�อย�กเปน

ทหนงของประเทศเร�เปนหรอยง เร�จงไดไปขอรบคำ�ปรกษ�จ�กผเชยวช�ญด�นนโดยเฉพ�ะ

คอ ศ�สตร�จ�รยคลนกน�ยแพทยอภช�ต ศวย�ธร อดตรองคณบดฝ�ยพฒน�คณภ�พ

คณะแพทยศ�สตรศรร�ชพย�บ�ล ปจจบนดำ�รงตำ�แหนงผอำ�นวยก�รพฒน�คณภ�พ

โรงพย�บ�ลบำ�รงร�ษฎรอนเตอร ท�นบอกว�ห�กทนเปนทเดยวทใหบรก�รด�นนตจตเวช

และใหบรก�รด�นนม�น�นขน�ดน ทนกคงดทสดในประเทศไทยแลว ห�กว�เร�อย�กดขน

อย�กเกงขนเร�ตองเทยบกบต�งประเทศไปทละขน เรมจ�กภมภ�คเอเชยตะวนออกเฉยงใต

กอน ซงทดทสดในตอนนคงจะเปนทประเทศสงคโปร และห�กว�เร�เทยบเข�ไดจนเกงกว�

เข�แลวคอยยกระดบเปนเอเชยตอไป

ดงนน ทมบรห�รนำ�โดยผอำ�นวยก�รสถ�บนกลย�ณฯไดจดใหมโครงก�รไปศกษ�

ดง�นท Institute of Mental Health (IMH) ประเทศสงคโปร ซงทำ�ใหมคว�มรและแนวท�ง

ในก�รพฒน�ง�นด�นนตจตเวช ทงด�นระบบโครงสร�ง ด�นก�รพฒน�คน รวมถงวสยทศน

ในก�รทำ�ง�น ทำ�ใหเร�มองเหนคว�มฝนทจะเปนเลศด�นนตจตเวชชดเจนม�กขน อย�งไร

กต�ม จ�กก�รไปศกษ�ดง�นท IMH ทผ�นม� ทำ�ใหเร�ทร�บว� ง�นด�นนตจตเวชของเร�

มบ�งสงทพฒน�ดแลวและส�ม�รถพฒน�บ�งสงใหทดเทยมกบท IMH ไดไมย�กนก ซงจะ

นำ�เร�ไปสก�รพฒน�ทดยงๆ ขนไปในอน�คต

นบตงแตป พ.ศ. ๒๕๕๑ จนถงปจจบน แมว�จะเข�ใจกรอบแนวคดของศนยคว�ม

เปนเลศม�กขน แตในกระบวนก�รทก�วเดนไปนนกยงมคว�มย�กลำ�บ�ก เรมตงแตคำ�ถ�ม

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

59

ว�เร�จะทำ�อย�งไรใหไปสจดๆนน จนกระทงเร�จะทำ�ไดหรอไม คว�มรสกตงแตทอถอยไปส

คว�มท�ท�ย ก�รเดนไปข�งหน� เดนถอยหลงกลบม�ทบทวนใหม ว�งแผน ลบแผนทง แลว

ว�งแผนใหม คว�มขดแยง คว�มเหนอยตอก�รเปลยนแปลง จนถงวนนช�วสถ�บนกลย�ณ

ร�ชนครนทรกยงสดวยกน และกยงจะสดวยกนตอไป วนนลำ�บ�กกจรง ห�กเร�ไมก�วตอ

เร�กจะอยเพยงแคน แตห�กเร�มองไปข�งหน�คอยๆชวยกนก�วข�ออกไป เร�กจะเดนไป

ไดไกลกว�ทเดม บ�งครงเร�ไดเดนม�แลวโดยไมรตว จำ�ไดแตคว�มลำ�บ�ก จงอย�กใหลอง

มองว�เร�ไดทำ�อะไรแลวบ�ง แลวจะเหนว�มบ�งสงทเร�ทำ�ใหเกดคว�มเปลยนแปลงใน

สถ�บนแหงน แมว�จะเปนสงเลกๆ นอยๆ แตทกท�นเมอรวมกนกเปนสงทยงใหญทเรยกว�...

สถาบนกลยาณราชนครนทร

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

60

อตลกษณและเอกลกษณของนตจตวทยาในประเทศไทย

ณฐวฒ อรนทร

นกจตวทยาชานาญการพเศษ

Look Inside: An Overview of Forensic Psychology นตจตวทยา คำ�ไทยคำ�นอ�จไมคนหคนต� ห�กจะสบคนในเวบไซดชอดงอย�ง

Google กแทบจะห�ขอมลไมไดเชนกน นตจตวทย� ม�จ�กภ�ษ�องกฤษคำ�ว� Forensic

Psychology คว�มหม�ยอ�งต�มส�กล สรปไดว� “เปนศาสตรทประยกตความรดานจตวทยา

โดยเฉพาะจตวทยาคลนก การสมภาษณ การตรวจวนจฉย การรวบรวมขอมลตางๆ เพอ

รายงานผลการวนจฉยตามวตถประสงคการสงตรวจของผนาสง ทประกอบดวยบคคลใน

กระบวนการยตธรรม เชน ศาล ทนาย ตารวจ เปนตน โดยผลการตรวจวนจฉยจะเปนขอมล

ชวยการพจารณาตดสนใจตามขอกฎหมายทเกยวของทงทางแพงและอาญา”

ปจจบน ในต�งประเทศ นกนตจตวทย�มบทบ�ทหน�ทเฉพ�ะ ตองผ�นก�ร

ฝกฝน และจบเฉพ�ะท�ง มหนวยง�นใหฝกปฏบตและใหก�รรบรอง เชน American Board

of Forensic Psychology (ABFP) สำ�หรบประเทศไทย โดยสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรอย

ระหว�งก�รจดทำ�หลกสตรนตจตเวชสำ�หรบนกจตวทย�คลนก และคดว�ในเวล�อนใกลน

เร�พรอมแลวทจะนำ�เสนอผลผลตของเร�สทองตล�ด เพอใหผมสวนไดสวนเสย (Stakeholder)

ไดรจกเร�อย�งลกซงในฐ�นะสถ�บนทเปนเลศ ไมใชรจกเร�เพยงแคภ�ยนอกเท�นน

Forensic Psychology vs. clinical Psychology นกนตจตวทย�มสวนทแตกต�งกบนกจตวทย�คลนก กล�วคอ นกจตวทย�

คลนกมลกษณะเดนด�นก�รใชเครองมอท�งจตวทย�คลนก (Traditional Psychological

Tests) ทมงก�รวนจฉย เพอบำ�บดรกษ� ในขณะทลกษณะง�นทเปนเอกลกษณส�กลของ

นตจตวทย� คอ ก�รตรวจเพอร�ยง�นผลต�มวตถประสงคก�รนำ�สงท�งกฎหม�ย (psycholegal

questions) และตองมทกษะ คว�มร วธก�รในก�รใชเครองมอพเศษเฉพ�ะท�ง (forensic

assessment) รวมทง รวบรวมขอมลนอกเหนอไปจ�กขอมลท�งคลนก เชน ขอมลประวต

ก�รกระทำ�ผดและพฤตกรรมแหงคด ซงสวนใหญตำ�ร�ในต�งประเทศมกจะกล�วถงลกษณะ

ง�นเฉพ�ะท�งของนกนตจตวทย�ในก�รตรวจประเมนทงคดอ�ญ�และแพง ยกตวอย�ง เชน

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

61

คว�มส�ม�รถรผดชอบในก�รกระทำ�ผดท�งอ�ญ� (Sanity evaluations หรอ

Criminal Responsibility)

คว�มส�ม�รถในก�รตอสคด (Competency Evaluations หรอ Competency

to Stand Trial)

คว�มเสยงในก�รกอคว�มรนแรง (Violence Risk Assessment หรอ Risk of

re-offending)

ก�รแกลงทำ� (Malingering and Deception)

คว�มส�ม�รถในก�รทำ�ง�น และคว�มเหม�ะสมในก�รทำ�ง�น (Competency,

Fitness to duty)

คว�มส�ม�รถในก�รทำ�พนยกรรม หรอทำ�สญญ�ท�งกฎหม�ย (Testamentary

Capacity)

คว�มส�ม�รถในก�รดแล เลยงดบตร (Child Custody)

ประเทศไทยหรออกหล�ยประเทศทเร�อ�จไมทร�บ นกจตวทย�คลนกตองทำ�

หน�ทเปนนกนตจตวทย�ดวย จงไมใชเรองแปลกสำ�หรบประเทศกำ�ลงพฒน�ทมขอจำ�กด

ด�นงบประม�ณเพอพฒน�บคล�กร ในขณะทประเทศสงคโปร ซงเปนประเทศทพฒน�แลว

กยงพบว� นกนตจตวทย� คอ บคคลทมพนฐ�นม�จ�กนกจตวทย�คลนก และกทำ�หน�ท

ทง ๒ บทบ�ทเชนเดยวกน อย�งไรกต�ม ทผ�นม�นกจตวทย�คลนกของสถ�บนกลย�ณ

ร�ชนครนทรกส�ม�รถปฏบตง�นไดด มม�ตรฐ�นเทยบเคยงไดกบขอบเขตก�รทำ�ง�น

ดงกล�วม�แลวข�งตน

Go Beyond Borders: Traditional Tests, Knowledge, and Skill เจตน�ของหนงสอเลมนจะแสดงถงก�รก�วไปสระดบส�กลของง�นด�นนตจตเวชท

บมเพ�ะม�น�นถง ๔๐ ป ผเขยนเองเมอคดบวกลบเวล�ทไปเรยนตอแลว เอ�เข�จรงมเวล�

ปฏบตง�นนตจตวทย�เพยง ๘ ปเท�นน (ณ ป ๒๕๕๔) ซงในชวง ๒ ปแรก ไดเรยนรง�น

จ�กพๆ นกจตวทย�คลนก แตก�รศกษ�คนคว�และเรยนรดวยตนเองกมคว�มสำ�คญ ดงนน

คว�มสงสย คว�มอย�กรจงเกดขนม�กม�ย จำ�ไดว�ตอนนนอย�กเรยนตอด�นนตจตวทย�

(Forensic Psychology) และทร�บว�เมองไทยไมม ตองไปต�งประเทศ และกทร�บว�เปนไป

ไมได ระหว�งนนรสกคบของใจม�กๆ ว�อะไรคอ นตจตวทย� หรอเปนเพยงแคก�รทำ�ก�ร

ตรวจวนจฉยท�งจตวทย�คลนก (clinical psychological assessment) หรอเปล� แลว

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

62

นตจตวทย�แตกต�งกบจตเวชอย�งไร รวมทงนตจตวทย�น�จะมองคคว�มร ทกษะและ

เครองมอเฉพ�ะท�งทแตกต�งออกไป เร�ตองก�วข�มขอสงสย วถปฏบตเดมๆ คว�มรเดมๆ

และตองห�เครองมอใหมๆ

“...ผปวยรตวหรอไม..... รผดชอบชวดหรอไม....ควบคมตวเองไดหรอไม.....มสตดหรอไม.....ในขณะทำ�ผด?.......”

ดงนนสงแรกทสนใจและศกษ�คนคว�อย�งจรงจง คอ คว�มส�ม�รถรผดชอบท�ง

อ�ญ� (Criminal Responsibility) ในเวล� ๓ ปตอม� ผเขยนขอล�เรยนตอโดยเทยบเคยง

ว�ส�ข�อะไรในประเทศไทยน�จะเกยวของกบสงทเร�สนใจ ซงกคอ อ�ชญ�วทย�และง�น

ยตธรรม (Criminology and Criminal Justice) ถอว�ไดคว�มรและทฤษฎม�ชวยอธบ�ย

เกยวกบก�รกระทำ�ผดไดดทเดยว แตดวยคว�มค�ดหวงม�กเกนไปของผเขยนจงรสกว�

คว�มรทไดยงไมถงขดสด ถงแมจะเลอกศกษ�เกยวกบเหยอวทย� (Victimology) และ ทฤษฎ

ท�งจตวทย�ทเกยวของกบก�รกออ�ชญ�กรรม (Psychological Perspective of Criminality)

แลวกต�ม ฉะนน นกนตจตวทย�ควรจะมคว�มรด�น อ�ชญ�วทย� (Criminology) ดวย

ซงจะชวยใหส�ม�รถวเคร�ะหส�เหตก�รกระทำ�ผดในรปแบบต�งๆ ได อย�งไรกต�ม สงท

ภมใจกคอก�รทำ�วทย�นพนธเกยวกบเครองมอประเมนคว�มส�ม�รถรผดชอบท�งอ�ญ�

(Criminal Responsibility Scale) และถกนำ�ม�ปรบใชเปนแนวท�งปฏบตในง�นบรก�ร

นตจตเวช ง�นสอน ทมหลกฐ�นและขอมลวรรณกรรมในระดบส�กล และส�ม�รถทำ�ให

ผเขยนมขอมล มคว�มร มเครองมอ มแนวท�งเชงวช�ก�รในก�รวเคร�ะห และตอบคำ�ถ�ม

ข�งตนได หลงจ�กนนมก�รนำ�เครองมอม�ศกษ�วจยตอในป พ.ศ.๒๕๕๐ กบกลมผปวย

นตจตเวชทมขน�ดม�กขน เพอดประสทธภ�พของเครองมอ พบว�มค�คว�มเชอมนและ

คว�มเทยงตรงสง ผลง�นวจยนไดถกรบก�รคดเลอกใหนำ�เสนอในก�รประชมวช�ก�ร

น�น�ช�ต กรมสขภ�พจต ประจำ�ป พ.ศ. ๒๕๕๓

ในขณะทผเขยนดำ�รงตำ�แหนงนกจตวทย�ระดบ ๓ และ ๔ ไดเคยมคว�มคดอย�ก

ไปศกษ�ตอยงต�งประเทศ เพอนำ�คว�มรม�พฒน�ง�นนตจตวทย�ใหชดเจนขน แตตอนนน

ไมกล�พดคว�มรสกนกบใคร และระบบง�นกยงคงดำ�เนนตอไปเรอยๆ โดยไมมเทคโนโลย

ทแสดงถงเอกลกษณด�นนตจตวทย�อย�งแทจรง ผเขยนไดแตคดอยในใจ ดงนน หลงจ�ก

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

63

เรยนจบปรญญ�โทคว�มฝนดงกล�วกยงคงมอย จงไดทำ�ก�รสบคนห�ทนมห�วทย�ลย

ต�งประเทศทเปดสอนนตจตวทย� (Forensic Psychology) ในระดบปรญญ�เอก ไปง�น Expo

ทจดศกษ�ตอต�งประเทศและกเขยนใบสมครไป และสมครขอทนคณะกรรมก�รข�ร�ชก�ร

พลเรอนทกป ตดตอกนหล�ยป (ตอนนนรสกว�มคว�มหวง) ยอมรบว�ตนอย�กเรยน

เฉพ�ะท�งนตจตวทย�ม�กจรงๆ และไมคดทจะเรยนในเมองไทยดวย แตสดท�ยเร�เข�ใจ

ระบบร�ชก�รด จนตอนนเลกขอแลว แตนนกเปนคว�มฝนของเร�และเปนคว�มสขทไดฝน

ระหว�งทมคว�มสขกบคว�มฝน มก�รสบคนห�ทน และห�คว�มรผ�นโลก

ไรพรมแดนจ�กอนเตอรเนต แมภ�ษ�องกฤษไมไดแขงแรง อย�กรว�ต�งประเทศเข�ทำ�อะไร

กนบ�ง มเครองมอทดสอบอะไรบ�ง หรอมองคคว�มรอะไรบ�งเกยวกบนตจตวทย� มนเปน

ความยากทจะสรางองคความรแตละเรอง ทเกดจากการคนควาและอานดวยตนเอง

ตองใสใจ สนใจ ตงใจ และรกมนจรง โดยไมตองมคนสงใหทำา ทำาเพราะอยากจะทำา

แตในเมอตวเร�ตองก�รเหนก�รเปลยนแปลงในเทคโนโลยด�นนตจตวทย� สงททำ�ไดกคอ

อ�น..และอ�น.. ไมเข�ใจ....กอ�นใหเข�ใจ...

“...มเกณฑ... มแนวท�งในก�รพจ�รณ�ผปวยคดว�จะไมกอคว�มรนแรงซำ�อกอย�งไร...”

ลำ�ดบตอม�ทผเขยนตองก�รพฒน�เอกลกษณเฉพ�ะท�งด�นนตจตวทย� คอ

ก�รประเมนคว�มเสยงตอก�รเกดคว�มรนแรง (Violence Risk Assessment) ใชเวล�

ประม�ณ ๒ ปในก�รศกษ�ร�ยละเอยดต�งๆ ของคมอ ตำ�ร� วธก�รท�งสถต ระเบยบวธวจย

ง�นวจยอนๆ ทเกยวของ รวมถงสง e-mail ขอสงสยต�งๆ ไปถ�มเจ�ของคมอในต�งประเทศ

จนตกผลกขององคคว�มร และเกบขอมลทำ�วจยในกลมตวอย�งของไทยอกประม�ณ ๑ ป

รวมแลวเรองนกใชเวล�ไมนอยทเดยว ง�นวจยนไดรบคดเลอกนำ�เสนอในก�รประชม

วช�ก�รน�น�ช�ต กรมสขภ�พจต ประจำ�ป พ.ศ. ๒๕๕๒ จ�กนน มก�รฝกอบรมใหคว�มร

แนวคดทฤษฎ และวธก�รประเมนแกบคล�กรด�นนตจตเวช ในป พ.ศ. ๒๕๕๓ ไดจดพมพเปน

คมอเพอเผยแพรใหผปฏบตทดลองใช ในปเดยวกนนไดรบคดเลอกใหแสดงผลง�นนวตกรรม

ในรปแบบโปสเตอรในก�รประชมวช�ก�รสขภ�พจตน�น�ช�ต กรมสขภ�พจต ประจำ�ป

พ.ศ. ๒๕๕๓ ปจจบนเครองมอประเมนคว�มเสยงตอก�รเกดคว�มรนแรง HCR-20 ไดถกนำ�ม�

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

64

ใชเปนม�ตรฐ�นบรก�รหนงในก�รประเมนผปวยนตจตเวชกอนจำ�หน�ย เพอคว�มปลอดภย

ของสงคม โดยในป พ.ศ. ๒๕๕๓ มง�นวจยรองรบว�เครองมอประเมนนมประสทธภ�พด

ในก�รทำ�น�ยคว�มรนแรงของผปวยนตจตเวชหลงจำ�หน�ย คว�มจรงผเขยนทร�บจ�กก�ร

อ�นตำ�ร�อยแลวว� เครองมอดงกล�วนมใชกนอย�งกว�งขว�งในหล�ยประเทศ (เจ�ของ

ผผลตเปนช�วแคนน�ด�) และมง�นวจยในต�งประเทศกล�วถงม�กม�ย แตอะไรกไมเท�กบ

ก�รรและเหนดวยตวเอง จ�กก�รไดมโอก�สไปดง�นนตจตวทย�ท Institute of Mental

Health (IMH) ประเทศสงคโปร และ HCR-20 กถกนำ�ม�ใชในประเทศนดวย ทำ�ใหตนเอง

รสกดไมนอย แตเด�ไมออกว�ทมของเร�จะรสกอย�งไร คว�มสำ�เรจของเทคโนโลยไดรบ

คว�มรวมมอ และผลกดนจ�กหล�ยฝ�ย ไดแก องคกรสหวช�ชพ ศนยคว�มเปนเลศด�น

นตจตเวช องคกรแพทย กลมพฒน�วช�ก�ร ตองขอบคณม� ณ โอก�สนดวย

“ เร�จะรไดไงว�คนไขแกลงปวย......แกลงบ�...แกลงจำ�ไมได... ?”

คำ�ถ�มนในฐ�นะทถกค�ดหวงว�เปนผเชยวช�ญด�นนตจตเวช คงจะถก

ถ�มบอยๆ หรอถกค�ดหวงว�คณคงรแลว เอกลกษณของนตจตวทย�อกอย�งหนงท

นกนตจตวทย�ตองมคว�มรและทกษะเพมเตมจ�กนกจตวทย�คลนก คอ ก�รตรวจจบ

ก�รแกลงทำ� (malingering and deception) สำ�หรบนกนตจตวทย�กจะถกถ�มว�มแบบทดสอบ

อะไร ถอว�เปนคว�มเครยดทเร�ตอบไดไมเตมป�ก เพร�ะสวนใหญจะตอบจ�กก�รวเคร�ะหผล

ในก�รทดสอบท�งจตวทย�คลนก (Traditional Tests) แตอย�งไรกต�ม ยงจำ�เปนอย เพร�ะ

ไมส�ม�รถสรปไดจ�กแบบทดสอบเดยว แตนนกยงไมแสดงถงคว�มเปนเอกลกษณทแทจรง

ของนกนตจตวทย� ถอเปนคว�มคบของใจเรอยม�ทอย�กจะคนคว�และศกษ� และ

ในป พ.ศ. ๒๕๕๔ นไดศกษ�เฉพ�ะในสวนของก�รแกลงมคว�มบกพรองด�นคว�มจำ�กอน

(memory malingering) ก�รศกษ�เรองนถอว�มเวล�คอนข�งนอยในก�รทบทวนวรรณกรรม

เมอเทยบกบเทคโนโลยอนๆ ทกล�วผ�นม� อย�งไรกต�มก�รศกษ�วจย เกณฑปกตของ

แบบทดสอบก�รแกลงมคว�มบกพรองด�นคว�มจำ�ในกลมประช�กรคนไทยนนจะทำ�ให

ทร�บว�มค�เกณฑปกตอย�งไรบ�ง เพอใชเปนเกณฑในก�รเทยบเคยงพจ�รณ�ตดสนใจ

รวมกบขอมลอนๆ ไดอย�งมนใจม�กขน ทจะบอกว� คนนๆ มความเปนไดทจะแกลงทำา

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

65

มากกวาคนทวไป และก�รพฒน�องคคว�มรด�นก�รประเมนก�รแกลงมอ�ก�รท�งจต

(Psychopathology Malingering) ถอเปนง�นทท�ท�ยสำ�หรบนกนตจตวทย�ของไทยตอไป

“...ผปวยพรอมทจะไปตอสคด.... ….พรอมขนศ�ลไดหรอยง...?”

ในประเดนคำ�ถ�มน นกนตจตวทย�ตองรวธก�รประเมนทเรยกว� คว�มส�ม�รถ

ในก�รตอสคด (Competency to Stand Trial) และวธก�รร�ยง�นผล แมปจจบนไมม

แบบประเมนเฉพ�ะเหมอนส�เหตก�รสงตรวจด�นกฎหม�ยอนๆ (psycholegal questions)

ดงกล�วข�งตน ทงนเพร�ะประเดนนมวธก�รพจ�รณ�ทใชทกษะไมย�กและซบซอนม�กนก

เพร�ะเปนก�รประเมนสภ�พจตในปจจบน แตกมเกณฑในก�รประเมนทใชรวมกบผลก�รตรวจ

ท�งจตวทย�คลนกอนๆ ไดแก ก�รสงเกตอ�ก�ร พฤตกรรมและอ�รมณขณะทำ�ทดสอบ

นอกจ�กน นกนตจตวทย�ยงตองใชเครองมอวนจฉยระดบเช�วนปญญ�

(Intelligence Test) พย�ธสภ�พท�งสมอง (Neuropsychological Test) และ ลกษณะบคลกภ�พ

(Personality Tests) ประกอบในก�รอธบ�ยลกษณะสภ�พจตใจ (Psychopathology) ระดบ

เช�วนปญญ� (Intellectual Function) ลกษณะพย�ธสภ�พท�งสมอง (Neuropsychological

Function) ของอ�ชญ�กร ผตองขง รวมไปถงผปวยนตจตเวชทเชอมโยงกบก�รกระทำ�ผด

และขอกฎหม�ย โดยเฉพ�ะคดท�งแพงทยงไมไดกล�วถง เชน

...น�ง ก. จะส�ม�รถสอนหนงสอตอไปไดหรอไม... ...น�ย ข. จะเปนทห�รไดหรอไม...

...น�ง ค. จะส�ม�รถจดก�รมรดกทรพยสนตนเองไดหรอไม...

ดงนน ผลก�รตรวจท�งนตจตวทย�จะสะทอนคว�มส�ม�รถต�งๆ และลกษณะ

สภ�พท�งจต ณ ปจจบนของผปวย จ�กนนจะนำ�ผลดงกล�วไปใชประกอบก�รพจ�รณ�ใน

แตคว�มส�ม�รถต�มวตถประสงคนำ�สงต�งๆ อย�งเหม�ะสม

อย�งไรกต�ม ไมไดหม�ยคว�มว� นกนตจตวทย� จะเปนเพยงผเดยวในก�รตดสน

ในคำ�ถ�มดงกล�ว ตองอ�ศยคว�มรวมมอจ�กหล�ยฝ�ย และขอมลจ�กวช�ชพอนๆ รวมกน

พจ�รณ�อย�งรอบคอบและเปนธรรมต�มม�ตรฐ�นบรก�ร

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

66

Go Forward: To be Excellence, Professional and Growth คว�มเปนเลศด�นนตจตวทย� มงมนสก�รผลตผลง�นวจยเพอลงว�รส�รเฉพ�ะ

ท�งนตจตวทย�ระดบน�น�ช�ต รวมถงก�รมโอก�สพฒน�ตนเอง ในก�รนำ�เสนอผลง�นก�ร

ประชมระดบน�น�ช�ต

ตวอย�งว�รส�รเฉพ�ะท�งนตจตวทย�ในระดบน�น�ช�ต (Forensic Psychology

Journals)

American Journal of Forensic Psychology

Behavioral Sciences & The Law

Criminal Justice and Behavior

Journal of Forensic Psychology Practice

Law and Psychology Review

Psychology, Crime, & Law

Psychology, Public Policy, and Law

Last Word: Infinity Acts จ�กประสบก�รณก�รทำ�ง�นด�นนตจตเวชในระยะเวล� ๘ ปทผ�นม�ของผเขยน

บอกไดว�มแรงบนด�ลใจทจะพฒน�ง�นนตจตวทย� เพอสร�งเอกลกษณทชดเจนของ

นกนตจตวทย� (Forensic Psychologist) และแตกต�งจ�กนกจตวทย�คลนก (Clinical

Psychologist) อย�งไร แมทงสองง�นจะมบ�งสวนทเชอมกนอย แตตองบอกใหไดว�อะไรคอ

เอกลกษณของง�นนตจตวทย�ทแทจรง ม�ถงวนนผเขยนคดว�ใกลทำ�สำ�เรจแลว แมอ�จจะ

ไมส�ม�รถเรยกตนเองว�เปนนกนตจตวทย� (Forensic Psychologist) ไดกต�ม

ท�ยสด.....กบสงทอย�กทำ�ม�น�นและเคยบอกกบเพอนสนทไมกคน คอ ก�รเขยน

คมอ หรอหนงสอ Forensic Psychology สกเลม แตนนคอสงทเกดขนในใจม�น�นแลว.. และ

ส�เหตทยงไมส�ม�รถทำ�ไดเพร�ะมหล�ยปจจย

“ ....... Pursuing our Dream of Becoming a Professional Forensic Psychologist....... ”

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

67

สงคมสงเคราะหนตจตเวช : กวาจะสงผปวยถงฝง

ลดดา จระกล

นกสงคมสงเคราะหชานาญการ

โลกใบทหมนชา : กบการเดนทางครงยงใหญ...ของ “ลงสม” (น�มสมมต)

ลงสมม�รบก�รรกษ�ทสถ�บนกลย�ณฯต�มประมวลกฎหม�ยอ�ญ�ม�ตร� ๔๘ ตงแตป

พ.ศ. ๒๕๓๐ ตลอดระยะเวล�ทบำ�บดรกษ�ไมมญ�ตม�เยยม และลงสมกจำ�ไมไดว�ตนเองม

ภมลำ�เน�อยทไหน จนเวล�ลวงเลยม�จนถงป พ.ศ. ๒๕๔๗ คณลงเกดจำ�ขนม�ไดว�ตนเอง

มภมลำ�เน�อยใกลวดแหงหนงย�นล�ดกระบง นกสงคมสงเคร�ะหไดพ�ลงสมลงไปตดต�ม

ห�ญ�ต แตกไมพบ พบเพยงท�นเจ�อ�ว�สทรจกคนเคย จ�กคว�มคนเคยนำ�สก�รชวยเหลอ

ดแล โดยท�นยนดใหผปวยไปพกอ�ศยอยทวดได แตปญห�ทสำ�คญอกอย�งหนงทสงผลให

ลงสมอ�จไมไดรบก�รรกษ�อย�งตอเนอง และมคว�มเสยงสงตอก�รกอคดซำ�กคอ

“คณลงไมมหลกฐ�นแสดงคว�มเปนตวตน คอ ไมมบตรประช�ชน” ทำ�ใหลงสมข�ดสทธ

ในเรองก�รรกษ�พย�บ�ลไปโดยปรย�ย

คว�มท�ท�ยเรมเกดขนเมอลงสมไมเหมอนคนธรรมด�ทวไป เพร�ะคณลงไม

เคยมบตรประช�ชนม�กอนตลอดชวต อกทงยงถกคดชอไปอยในทะเบยนบ�นกล�งของ

กรงเทพมห�นคร ดงนนก�รดำ�เนนก�รเบองตนเพอชวยใหลงสมมบตรประช�ชนจงตองห�

หลกฐ�นเพอยนยนว�เปนลงสมจรง ไมใชก�รสวมสทธของบคคลอน หลกฐ�นทสำ�คญ

ไดแก หลกฐ�นก�รเปนทห�ร (ส.ด.๙) หลกฐ�นท�งก�รศกษ� และบคคลยนยนทงหมด

๓ คน นกสงคมสงเคร�ะหใชเวล�ในก�รตรวจสอบยนยนจนกระทงส�ม�รถนำ�ชอของลงสม

ออกจ�กทะเบยนบ�นกล�งเข�สทะเบยนบ�นทเตรยมไวได ขนตอนนใชเวล�น�นกว� ๓ เดอน

หลงจ�กนน จงนำ�ไปสขนตอนของก�รทำ�บตรประช�ชน ในขนตอนก�รทำ�บตรประช�ชนมสง

ทน�ยนดพอๆกบก�รทลงสมมบตรประช�ชนใบแรกเลยทเดยว นนกคอ นกสงคมสงเคร�ะห

ส�ม�รถสบเส�ะห�พช�ยทยงมชวตอยและตดตอใหพช�ยม�ยนยนเพอใหลงสมม

บตรประช�ชนในครงนดวย

จ�ก ๓๐ ป ทอ�งว�ง โดดเดยว จ�กคนไทยไรสทธม�สคว�มเท�เทยมในชวตมนษย

คนหนง เรองร�วของลงสม คอ คว�มงดง�มเลกๆ ทมอยในชวตธรรมด�ๆ ททำ�ใหเร�ไดว�ง

ระบบก�รดแลผปวยจตเวชอย�งครบวงจรม�กขนในเรองสทธของก�รเปนคนไทย

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

69

สทธของการเปนคนไทย

เร�ทกคนทร�บกนดว�ก�รเจบปวยดวยโรคจตเวชเปนภ�ระทสร�งคว�มทกข

อย�งมหนตทงตอผปวย ครอบครว และชมชน ก�รบรก�รท�งก�รแพทยแบบทเนนก�รให

บรก�รทโรงพย�บ�ลดวยแพทยเฉพ�ะท�ง กลบไมส�ม�รถรองรบปญห�ดงกล�วไดด

เท�ทควร เพร�ะอะไรหรอ!!! คำ�ตอบมอยทคำ�พดของ George Carlin (อ�งในโกม�ตร

จงเสถยรทรพย:๒๕๕๐)

“If you think you know answer, you are part of the problem”คนทคดว�ตนเองมคำ�ตอบแลวสำ�หรบปญห�ต�งๆ มกเปนตวสร�งปญห�เสยม�กกว�ทจะแกปญห�

เร�ในฐ�นะบคล�กรท�งก�รแพทยมกคดว�ตนมคว�มรม�กทสดในเรองแนวท�ง

ก�รแกไขปญห� คดว�ตนเองมคำ�ตอบสำ�เรจรปสำ�หรบปญห�ทกอย�งและพรอมทจะให

คำ�แนะนำ�กบผปวย-ญ�ต ม�กกว�ทจะรบฟงและเรยนร ยกตวอย�งเชน เรองของ “เต�”

(น�มสมมต) ผปวยจตเวชเรอรงทกอคดฆ�คนในชมชนเสยชวต ทงม�รด�และพนองไม

อย�กรบกลบไปดแลทบ�น ไรซงทพกพง บนปล�ยของชวตกคงหนไมพนตองไปใชชวตอย

ในสถ�นสงเคร�ะหเปนแนแท---ทกอย�งมคำ�ตอบสำ�เรจรป

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

70

ถ�คดกนแคนทกอย�งกสำ�เรจลลวง ผปวย “มทอย มคนดแล มย�รบประท�น

ตอเนอง” วนหนงเร�กนำ�คำ�ตอบสำ�เรจรปนไปมอบใหกบผปวยทเข�ข�ยดงกล�ว และวนนน

กม�ถง “เต�” กเชนเดยวกน แตสงทน�ทงกว�นน “เต�” กไดเตรยมคำ�ตอบบ�งอย�ง

มอบใหเร�เหมอนกน นนกคอ “สถ�นสงเคร�ะหเข�เกบไวใหคนทไมมญ�ตไมใชหรอครบ

แตผมยงมญ�ต มบ�น ผมขออยบ�นไดหรอเปล�ครบ” “เต�” ทำ�เสยงออยๆ เหมอนกบ

พย�ย�มตอรองใหตนเองไดอยกบครอบครวโดยห�รไมว�ญ�ตพนองไมอย�กดแลเพร�ะ

“เต�” มพฤตกรรมก�วร�ว ไมเชอฟง แตสงท “เต�”ตอรองกเพอพย�ย�มทจะบอกว�ตลอด

ระยะเวล�ทผ�นม� “เต�” ตอสเพยงลำ�พงบนคว�มเจบปวยท�งจตทไมไดรบก�รเยยวย�ม�

น�นกว� ๑๐ ป แตเข�กยงมชวตรอดม�ได ณ เวล�นน เข�ไมมแมแตบ�นทพกพง อ�ศย

นอนทวด เพร�ะฉะนนคำ�ตอบทว� “มทพกพง มอ�ห�รครบ ๓ มอ มย�รบประท�นตลอด

ชวต” จงไมใชคำ�ตอบทจะบอกว� “เต�” จะมคว�มสขกบชวตในบนปล�ยได จ�กคำ�ตอรองส

ก�รเจรจ�กบครอบครวรอบใหม ปรบทศนคตของญ�ต ห�อ�ชพให จนในทสดแมยอมรบให

“เต�” อยทบ�น “เต�” มง�นทำ� (ร�นปนนำ�ใจ) มร�ยไดไมม�ก แตกไมเปนภ�ระของครอบครว

เรองร�วของ “เต�” จงเปนเพยงสวนเลกๆ ททำ�ใหเร�ไดเหนและไดชนชมกบ

ศกยภ�พทมอย เปนเพร�ะเร�มองว�ผปวยจตเวชตองก�รก�รดแลทสอดคลองกบบรบทและ

เงอนไขชวตของผปวยแตละคน เร�ในฐ�นะของผดแลไมเพยงแตตองแกไขปญห�เฉพ�ะหน�ท

กำ�ลงคกค�มชวตและคว�มเปนอยของผปวยเท�นน แตยงตองแสวงห�วธก�รทจะลดปจจย

เสยงและเสรมสร�งสขภ�พในระยะย�วไปพรอมๆ กน ไมว�จะเปนก�รสร�งกระบวนก�ร

เรยนร หรอก�รเสรมสร�งบทบ�ทของครอบครวในเรองของกระบวนก�รเยยวย�รกษ�

อกทงยงตองตระหนกถงขอจำ�กดของผปวยและครอบครวในก�รเข�ถงก�รรกษ� เพร�ะ

ก�รรกษ�โรคท�งจตเวชนนมกเปนภ�ระก�รดแลทยดเยอย�วน�นไปตลอดชวต สนเปลอง

ทงเงนและเวล� ในบ�งกรณระบบบรก�รสขภ�พทเปนอยนอกจ�กจะแกปญห�ไดอย�งจำ�กดแลว

ยงอ�จเปนสงทเพมคว�มทกขซำ�เตมใหกบผปวยและญ�ตได ห�กไมระมดระวง

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

71

เมอเขยนม�ถงตรงน ทำ�ใหผเขยนนกถงคำ�พดของ ศ�สตร�จ�รยน�ยแพทยประเวศ วะส

ทกล�วไวว�...

“ศกดศรและคณค�แหงคว�มเปนคน คอ สงทสำ�คญทสดของมนษย ศกดศร คอ ก�รทำ�สงทถกตอง

คณค�อยทก�รมหวใจแหงคว�มเปนมนษย”

อย�งไรกต�ม จ�กก�รทำ�ง�นด�นสงคมสงเคร�ะหทผ�นม� เร�มงหวงใหผปวย

นตจตเวชส�ม�รถดแลตนเองได ไมเปนภ�ระของครอบครว จงเกดก�รพฒน�จนไดวงลอ

ก�รทำ�ง�นทนำ�เอ�ทกเรองร�วทยงย�กซบซอนของผปวยนตจตเวชแตละร�ยม�วเคร�ะห

เพอห�หนท�งก�รใหคว�มชวยเหลอรวมกน บนพนฐ�น “ศกดศรและคณค�แหงคว�มเปนคน”

ดงนน เรองร�วของ “ศกด” (น�มสมมต) น�จะเปนตวอย�งทดทส�ม�รถอธบ�ยก�รทำ�ง�น

ของวงลอนใหเข�ใจไดชดเจนม�กยงขน

ความเจบปวยเรอรงทเปนปมชวตของตนเองและครอบครวทมเหตการณทงดและเลวรายเขามาในชวต

บางเรองสรางบาดแผลใหชวตจนเกนเยยวยา......

ตรวจสอบ: หาสาเหตของปญหาตาง ๆ ทอยเบองหลงกำาหนด: เปาหมายทดกบชวตขบเคลอน: ไปสเปาหมายนน---ตอรองกบสงคม

ทเปนทางเลอกในการเยยวยาชวตใหเปนอสระ จากปมชวตทประสบอย

ผลของการกระทำาเปาหมายถก: ดาเนนตอไปเปาหมายผด: หยด และทบทวนหาวธการใหมในการเยยวยา--หยดทาตามความเคยชน--

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

72

“ศกด” เกดและเตบโตทจงหวดแหงหนงในภ�คอส�น เรองร�วในวยรนของศกด

ไมแตกต�งจ�กวยรนอนๆ จนกระทง “ศกด” เข�สวยผใหญ เข�มภ�ระทตองรบผดชอบม�กขน

มภรรย�และบตรทตองดแล ชวตตองดนรนตอสกบระบบทนนยม ก�รทจะทำ�ใหตนเอง

พอมพอกน พอมหน�มต�ในหมบ�นกตองไปทำ�ง�นต�งประเทศ “ศกด” กเปนหนงในนน

เข�จงเดนท�งไปทำ�ง�นต�งประเทศจนกระทงมคว�มเจบปวยท�งจตจ�กก�รทำ�ง�นหนก

และไมไดพกผอน เมออ�ก�รท�งจตสงบเข�กยงคงเดนท�งไปทำ�ง�นต�งประเทศเชนเคย

จนกระทงไมส�ม�รถตอสกบคว�มเจบปวยทรมเร�ได เข�จงตองกลบม�ทำ�ไรทำ�น�

เลยงสตวอยทบ�น โดยใหภรรย�เปนผห�ร�ยไดเพยงลำ�พง และแลววนหนง “ศกด”

กมอ�ก�รท�งจตกำ�เรบและกอคดฆ�เพอนบ�นในทสด เหตก�รณดงกล�วเปลยนแปลงชวต

ของเข�นบจ�กวนนนเปนตนม� หลงจ�กศ�ลพจ�รณ�ยกฟอง “ศกด” ถกสงตวม�บำ�บด

รกษ�ทสถ�บนกลย�ณฯต�มประมวลกฎหม�ยอ�ญ�ม�ตร� ๔๘ เข�อย�กกลบบ�นไปอย

กบภรรย�และบตร แตไมส�ม�รถทำ�ไดเพร�ะคนในชมชนไมยอมรบ รวมทงกลบไปอยกบ

ครอบครวกไมไดเนองจ�กในครอบครวมบคคลทเจบปวยท�งจตและมภ�ระทตองดแลอย

แลว “ศกด” จะตองไปอยสถ�นสงเคร�ะหอย�งนนหรอ ! ไมใชคำ�ตอบแบบนนแนนอน

เพร�ะ “ศกด” ม ศกยภาพภายใน หล�ยอย�ง และยงมคว�มมงมน คว�มตงใจทจะ

ประกอบอ�ชพเพอดแลตนเองในย�มทไมมใครใหพงพง จงไดมก�รตงเปาหมายชวต ใหกบ

“ศกด” โดยเรมตนจ�กก�รทำ�ง�น โดยนกสงคมสงเคร�ะหคอยเปนพเลยงและดแลในย�มท

เข�ไมส�ม�รถเผชญกบปญห�ต�งๆ ได เรมจ�กก�รลองถกลองผด สสงทคดว�ดทสด ผลสรป

ในวนน “ศกด” มง�นทำ�ต�มคว�มตองก�ร มร�ยไดเพยงพอตอก�รดำ�เนนชวตและเหลอพอ

ทจะสงไปจนเจอครอบครว

วงลอหมนไปต�มวถชวตของคนแตละคนไมเคยหยด..เมอสะดด..กลบม�ห�หนท�ง

เยยวย�กนใหม แตสงทพงระวง อยาทำาตามความเคยชน อย�งทเปนอย เพร�ะจะไมได

เรยนรถงคว�มงดง�มในชวตของเข�เหล�นน

ดงนน เมอมองภ�พง�นสงคมสงเคร�ะหนตจตเวช เร�จะเหนว�เปนง�นทใหบรก�ร

กบผตองห� จำ�เลย ผเสยห�ย ทพนกง�นสอบสวนหรอศ�ลสงสยว�จะมคว�มผดปกตท�งจต

หรอสงม�บำ�บดรกษ�ในกรณมภ�วะอนตร�ยตอสงคม หรอสงม�เพอตรวจประเมน

คว�มส�ม�รถในก�รทำ�ง�นหรอทำ�นตกรรมสญญ� เพร�ะฉะนนก�รทำ�ง�นด�นวช�ชพจง

ตองสอดรบกบม�ตรฐ�นวช�ชพสงคมสงเคร�ะหนตจตเวชอนประกอบไปดวย การวนจฉย

ทางสงคม ไมว�จะเปนกรณของ “ศกด” หรอ “เต�” ทงคลวนผ�นกระบวนก�รทำ�ง�นดงกล�วน

ม�แลวดวยกนทงนน นกสงคมสงเคร�ะหนตจตเวชจงตองว�งแผนศกษ�ประวตคว�มเปนม�

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

73

ของผปวยโดยละเอยด ตงแตเกดจนถงวนทกระทำ�คว�มผดใหครอบคลมทงท�งด�น

ก�ย-จต-สงคม (Bio-Psycho-Social) โดยก�รสมภ�ษณผปวย ญ�ต/บคคลใกลชด เพอนบ�น

ผเสยห�ย (บ�งกรณ) ตลอดจนก�รเยยมบ�นและก�รรวบรวมขอมลจ�กหนวยง�นท

เกยวของไมว�จะเปนพนกง�นสอบสวน ศ�ล อยก�ร โรงพย�บ�ลของรฐและเอกชน เปนตน

จ�กนนนำ�ขอมลม�วเคร�ะหเพอห�ส�เหตท�งสงคมทเกยวของกบคว�มเจบปวยท�งจตและ

ส�เหตของก�รกระทำ�คว�มผด เพอนำ�เสนอในทประชมตรวจวนจฉยท�งนตจตเวชพรอมทง

ลงคว�มเหนท�งด�นคลนกและกฎหม�ย

นอกจ�กนเร�ยงพบว� ก�รกอคดของผปวยจตเวชแตละร�ย ห�กเกดจ�กคว�ม

เจบปวยท�งจต เมอผปวยอ�ก�รท�งจตทเล�และรบรถงก�รกระทำ�ของตนเอง หล�ยคน

เกดคว�มรสกเศร� เสยใจ รสกผด กรณของ “ศกด” และ “เต�” กเชนกน เร�จงตองมก�ร

บำาบดทางดานจตใจ เชน ก�รใหคำ�ปรกษ� ก�รทำ�จตบำ�บดประคบประคอง ครอบครว

บำ�บด ควบคกบก�รรกษ�ดวยย� เพอใหอ�ก�รท�งจตของผปวยทเล�และพรอมทจะเผชญ

หน�กบคว�มเปนจรงทเกดขนในชวต และทผ�นม�ยงพบอกว�บคคลในครอบครวของ

ผปวย ผเสยห�ยและชมชนเองกไดรบผลกระทบจ�กก�รกระทำ�คว�มผดดวยเชนกน เร�จง

ตองเยยวย�จตใจเข�เหล�นนดวย เพอใหเข�มแนวท�งในก�รจดก�รปญห�และลดคว�ม

เสยงในก�รเกดปญห�สขภ�พจต ในผปวยบ�งร�ยก�รทำ�ง�นไมไดจบลงทก�รวนจฉยท�ง

สงคมและก�รบำ�บดท�งสงคมเท�นน แตตองมการฟนฟสมรรถภาพทางสงคม เพอฟนฟ

ทกษะใหผปวยส�ม�รถประกอบอ�ชพไดต�มศกยภ�พของตนเอง และสงทสำ�คญสำ�หรบ

ผปวยนตจตเวชคอ การพทกษสทธทมงเนนก�รไมทำ�ใหผปวย “ถกเลอกปฏบต” แตจะตอง

ทำ�ใหผปวยไดรบ “คว�มเท�เทยม” เท�กบคนอนๆ ในสงคม คว�มเท�เทยมทว�นนคอ

ก�รเปดโอก�สใหผปวยส�ม�รถใชสทธของตนเองไดเท�กบคนอน ๆ ส�ม�รถพฒน�คณภ�พ

ชวตของตนใหมคว�มสมบรณทสดต�มบรบทของแตละคน ดงนน จงเหนไดว�ก�รทำ�ง�น

ของนกสงคมสงเคร�ะหตองดำ�เนนง�นโดยก�รใชทกษะของง�นสงคมสงเคร�ะหเพอพสจน

คว�มจรงและพทกษสทธใหกบผปวยนตจตเวช ผลจ�กก�รปฏบตง�นดงกล�วจะชวยผดง

คว�มยตธรรมในฐ�นะวช�ชพหนงในทมพย�นผเชยวช�ญได

เร�ในฐ�นะนกสงคมสงเคร�ะหวช�ชพจงมองว� :ง�นไมใชแคสงทตองทำ�ใหบรรลผลสำ�เรจต�มตวชวด

แตง�นททำ�ดวยหวใจของคว�มเปนมนษยนนเปนไดม�กกว�ก�รทำ�ต�มหน�ท

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

74

บทบาทพยาบาลนตจตเวช : จากปจจบนสอนาคต

ทองพน ปนทะนา

พยาบาลวชาชพชานาญการ

ตลอดระยะเวล� ๔๐ ป ทผ�นม� สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร มภ�รกจหลก

ในก�รใหบรก�รนตจตเวชทวประเทศและมก�รพฒน�คณภ�พโรงพย�บ�ลม�โดยตลอด

โดยเฉพ�ะด�นบรก�รและด�นวช�ก�ร สงทยนยนไดว�สถ�บนแหงน ใหบรก�รแกผทม�

ใชบรก�รอย�งมคณภ�พ คอ ก�รทสถ�บนรบรองคณภ�พสถ�นพย�บ�ล ใหก�รรบรอง

คณภ�พม�ตรฐ�นตงแตป พ.ศ.๒๕๔๗ เปนตนม� โดยใหก�รรบรองอย�งตอเนองม�จนถง

ปจจบน อย�งไรกต�ม สถ�บนกลย�ณฯยงคงมก�รพฒน�คณภ�พอย�งตอเนอง เพอคว�ม

เปนเลศด�นนตจตเวช

ผปวยนตจตเวช ซงเปนบคคลทมปญห�สขภ�พจต โรคท�งจตเวชและเกยวของ

กบกระบวนก�รยตธรรมหรอคว�มเปนธรรมท�งสงคม ผปวยเหล�นสวนใหญเปน

ผปวยจตเวชทกอคดท�งอ�ญ� ห�กไมไดรบก�รบำ�บดทสอดคลองกบคว�มเจบปวยและ

ประเดนท�งกฎหม�ย อ�จทำ�ใหผปวยไมไดรบก�รชวยเหลอตรงต�มปญห�และนำ�ไปสก�ร

กอคดซำ�ได จงนบว�เปนผปวยทมปญห�ยงย�กซบซอน รวมทงมกระบวนก�รบำ�บดและ

ขนตอนท�งนตจตเวชทซบซอนเชนกน ดงนน พย�บ�ลนตจตเวชทใหก�รดแลจะตองมคว�มร

และเข�ใจในกระบวนก�รนตจตเวชและกฎหม�ยทเกยวของเปนอย�งด

บทบาทของพยาบาลนตจตเวชดานบรการ วช�ชพพย�บ�ล มหน�ทหลกคอ ก�รพย�บ�ล ซงเปนททร�บกนดว� ก�รพย�บ�ล

เปนบรก�รทเกยวของกบก�รชวยเหลอบคคลทงในภ�วะปกต เจบปวยหรอสนองตอคว�ม

ตองก�รของบคคล ครอบครว และชมชน โดยมจดมงหม�ยเพอบรรเท�คว�มเจบปวย คว�ม

ทกขทรม�น รวมทงก�รสงเสรมสขภ�พและก�รปองกนโรค ตลอดจนก�รยกระดบคว�ม

มสขภ�พดของบคคล ครอบครวและชมชน โดยสงคมค�ดหวงว� จะตองเปนบรก�รทมคณภ�พ

สงสด โดยเฉพ�ะก�รดแลผปวยนตจตเวช ซงเปนผปวยเฉพ�ะท�งทตองไดรบก�รพย�บ�ล

ทแตกต�งจ�กผปวยจตเวชทวไป ดงนน พย�บ�ลนตจตเวชซงเปนหนงในทมสหวช�ชพ

ทใหก�รดแลผปวยนตจตเวช จงนบว�เปนวช�ชพทสำ�คญและมบทบ�ทหลกในก�รใหบรก�ร

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

75

แกผปวยนตจตเวชตงแตแรกรบจนกระทงจำ�หน�ย ตลอดจนก�รตดต�มดแลหลงจำ�หน�ย

กรณทเปนผปวยในตองดแลผปวยตลอด ๒๔ ชวโมง พย�บ�ลนตจตเวชจงมบทบ�ททสำ�คญ

ในก�รดแลผปวยนตจตเวชเปนอย�งยง

นอกจ�กน พย�บ�ลนตจตเวชตองมก�รปฏบตง�นโดยก�รผสมผส�นศ�สตร

ท�งก�รพย�บ�ล คว�มรด�นจตเวชศ�สตรและศ�สตรท�งนตจตเวชหรอกฎหม�ยทเกยวของ

ม�ประยกตใชในก�รดแลผปวย เพอกอใหเกดประโยชนแกกระบวนก�รยตธรรมและสงคม

และเพอใหผปวยไดรบก�รพทกษสทธและก�รผดงคว�มยตธรรมต�มทกฎหม�ยกำ�หนด

ก�รดแลผปวยใหไดรบบรก�รทมคณภ�พไมว�จะเปนผปวยท�งก�ยหรอท�งจตเวช

พย�บ�ลตองปฏบตต�มม�ตรฐ�นก�รพย�บ�ล ซงม�ตรฐ�นก�รพย�บ�ลเปนเครองมอ

สำ�คญของก�รประกนคณภ�พก�รพย�บ�ล เนองจ�กเปนแนวท�งในก�รจดบรก�รและก�ร

ปฏบตก�รพย�บ�ลเพอใหเกดผลดตอผรบบรก�ร ดวยเหตน กลมก�รพย�บ�ลของสถ�บน

กลย�ณฯจงไดมก�รศกษ�วจยและจดทำ�ม�ตรฐ�นก�รพย�บ�ลนตจตเวชขน เพอใชเปน

แนวปฏบตก�รพย�บ�ลแกผปวยนตจตเวช ญ�ต หนวยง�นทสงผปวยม�ตรวจรกษ�และบำ�บด

นบเปนเครองมอทสำ�คญทใชในก�รประเมนว� ก�รพย�บ�ลทผปวยนตจตเวชไดรบนน

มคณภ�พหรอไม เนองจ�กก�รพย�บ�ลนตจตเวช เปนก�รบำ�บดดแลผมปญห�สขภ�พจตและ

จตเวชทเกยวของกบกระบวนก�รยตธรรม เพอใหก�รเจบปวยท�งจตกลบเข�สภ�วะปกตหรอ

ส�ม�รถกลบไปดำ�เนนก�รท�งกระบวนก�รยตธรรมไดในเวล�ทเหม�ะสม รวมทงก�รสงเสรม

สขภ�พจตทวไป ก�รปองกนคว�มเจบปวย ปญห�สขภ�พจต บำ�บดดแล ฟนฟสมรรถภ�พ

ผปวยจตเวชและนตจตเวชมใหปวยซำ�หรอกอคดซำ� เพร�ะฉะนน พย�บ�ลนตจตเวชจงตอง

มคว�มร คว�มเข�ใจในม�ตรฐ�นก�รพย�บ�ลนตจตเวชอย�งแทจรง นอกจ�กน พย�บ�ล

นตจตเวชยงตองใชกระบวนก�รพย�บ�ลซงเปนเครองมอและวธก�รสำ�คญท�งวทย�ศ�สตร

อย�งหนงของวช�ชพในก�รปฏบตก�รพย�บ�ลซงจะชวยทำ�ใหผรบบรก�รไดรบประโยชน

สงสด โดยกระบวนก�รพย�บ�ลสำ�หรบก�รพย�บ�ลนตจตเวช มทงหมด ๕ ขนตอน ดงน

๑. ก�รประเมนท�งก�รพย�บ�ล คอ ก�รสงเกตอ�ก�รพฤตกรรมของผปวย โดย

เฉพ�ะก�รประเมนภ�วะแกลงทำ� (malingering) ซงผปวยตงใจทจะแสดงอ�ก�รท�งจตเวช

โดยทไมมก�รเจบปวยจรง เพอผลประโยชนท�งกฎหม�ยหรอก�รไดรบก�รลดโทษท�งอ�ญ�

๒. ก�รวนจฉยท�งก�รพย�บ�ล เปนก�รวเคร�ะห ระบถงภ�วะสขภ�พหรอปญห�

โดยเฉพ�ะในประเดนทเกยวของกบคดของผปวยนตจตเวช ห�กพย�บ�ลไมส�ม�รถให

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

76

ก�รวนจฉยปญห�และคว�มตองก�รของผปวยนตจตเวชไดถกตอง จะทำ�ใหผปวยนตจตเวช

ไดรบก�รดแลทไมสอดคลองกบปญห�ทแทจรงทงท�งด�นคลนกและกฎหม�ย

๓. ก�รว�งแผนก�รพย�บ�ล เปนก�รจดระบบก�รปฏบตก�รพย�บ�ลใหเหม�ะสม

กบสภ�พปญห�และคว�มตองก�รของผปวยนตจตเวช เนองจ�กก�รว�งแผนก�รดแลผปวย

นตจตเวชแตละร�ย แตละประเภทมคว�มแตกต�งกนทงสภ�พปญห�และคว�มตองก�ร

๔. ก�รปฏบตก�รพย�บ�ล เปนก�รนำ�แผนก�รพย�บ�ลไปปฏบตตอผปวย

นตจตเวช เพอจดก�รกบปญห�และตอบสนองตอคว�มตองก�รของผปวยนตจตเวช

๕. ก�รประเมนผลก�รพย�บ�ล เปนก�รตรวจสอบคณภ�พก�รพย�บ�ลทเกด

จ�กก�รปฏบตก�รพย�บ�ลและใชเปนขอมลในก�รว�งแผนก�รพย�บ�ลตอไป

นอกจ�กน พย�บ�ลนตจตเวชตองมก�รบนทกขอมลหรอร�ยง�นต�งๆ ทเกยวของ

กบผปวยนตจตเวชอย�งมคณภ�พและตอเนอง เพร�ะสงเหล�นมประโยชนตอก�รนำ�ไปใช

เปนพย�นหลกฐ�น เพอประกอบก�รดำ�เนนก�รท�งกระบวนก�รยตธรรม ซงประกอบดวย

๑. ด�นก�รบำ�บดรกษ�และฟนฟ พย�บ�ลนตจตเวชจะตองมก�รว�งแผน

ก�รดแลผปวยนตจตเวชแตละร�ยใหสอดคลองกบสภ�พปญห�และคว�มตองก�รของผปวย

นตจตเวช มก�รจดกจกรรมทเหม�ะสมและสอดคลองกบสภ�พปญห� คว�มตองก�ร

และประเภทผปวย ทงนเพอใหผปวยนตจตเวชส�ม�รถกลบไปสกระบวนก�รยตธรรมหรอ

กลบไปสสงคมภ�ยนอกไดโดยเรวทสด

๒. ด�นก�รวนจฉยท�งนตจตเวช พย�บ�ลนตจตเวชตองแสดงคว�มคดเหนใน

ขนตอนก�รวนจฉยท�งนตจตเวชทงในด�นคลนกและด�นกฎหม�ย ดงนน พย�บ�ล

นตจตเวช ตองมคว�มรด�นก�รวนจฉยโรคท�งจต อ�ก�รท�งจต และหลกในก�รพจ�รณ�

คว�มรบผดชอบท�งอ�ญ� ตองทำ�คว�มเข�ใจกบพฤตกรรมและคว�มคดของผปวย

นตจตเวชขณะประกอบคด หรอ ทม�ของก�รกอเหต รวมทงตองส�ม�รถใหคว�มเหนหรอ

ขอเสนอแนะในก�รว�งแผนก�รดแลผปวย เพอใหเกดคว�มปลอดภยในกรณทผปวยกลบไป

สชมชนและเพอใหผปวยนตจตเวชไดรบก�รตดต�มดแลภ�ยหลงจำ�หน�ยอย�งตอเนอง

ทงอ�ก�รท�งจตและคว�มก�วหน�ในก�รดำ�เนนคดของผปวยนตจตเวช เพอใชในว�งแผน

ก�รดแลทเหม�ะสมตอไป

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

77

บทบาทดานการพทกษสทธและมาตรการความปลอดภย บทบ�ทด�นก�รพทกษสทธ เปนบทบ�ททสำ�คญยงของพย�บ�ลนตจตเวชในก�ร

ดแลผปวยนตจตเวช โดยพย�บ�ลนตจตเวชจะตองดำ�เนนก�รและคำ�นงถงสงเหล�น ไดแก

๑) ผปวยตองไดรบทร�บขอมลทสำ�คญเกยวกบก�รรกษ�ของตนเอง ก�รเปดเผยขอมล

เกยวกบก�รรกษ�พย�บ�ล ตองมแนวท�งในก�รปฏบตง�น เชน กรณผปวย/ญ�ตขอดขอมล

ของตนเองหรอผปวย กรณหนวยง�นร�ชก�รรองขอและกรณมหนงสอจ�กหนวยง�นเอกชน/

รฐวส�หกจ/บรษทประกนชวต ๒) ก�รรกษ�คว�มลบ ๓) ก�รลงน�มในเอกส�ร ๔) กรณ

ญ�ตเยยม และ ๕) ก�รปองกนผปวยทำ�นตกรรมสญญ�ในโรงพย�บ�ล ดงนนพย�บ�ล

นตจตเวชควรตดต�มผลก�รดำ�เนนคดและว�งแผนก�รรกษ�พย�บ�ลอย�งตอเนอง เพอ

พทกษสทธมใหผปวยนตจตเวชถกเอ�รดเอ�เปรยบหรออ�จกอใหเกดคว�มยงย�กท�ง

กฎหม�ยในภ�ยหลง รวมทงชวยใหผปวยนตจตเวชไดกลบเข�สกระบวนยตธรรมโดยเรวทสด

สวนม�ตรก�รคว�มปลอดภย นบเปนอกบทบ�ทหนงทสำ�คญของพย�บ�ล

นตจตเวช ทจะชวยใหผปวยนตจตเวชไดรบคว�มปลอดภยขณะอยในโรงพย�บ�ล โดยดแล

ใหผปวยนตจตเวชไดรบก�รบำ�บดรกษ�ทสอดคลองกบสภ�พปญห�และคว�มตองก�รของ

ผปวยนตจตเวชอย�งแทจรง โดยเฉพ�ะก�รประเมนคว�มเสยงเกยวกบคว�มปลอดภยของ

ผปวยนตจตเวช ประกอบดวย ก�รสงเกตและก�รพดคยกบผปวยนตจตเวช โดยสงเกตจ�ก

อ�ก�รท�งคลนก พฤตกรรมก�รแสดงออก คว�มรสกผดตอคด พฤตกรรมก�วร�ว รวมทง

ตองประเมนคว�มเสยงตอก�รทำ�ร�ยผอน ก�รทำ�ร�ยตนเอง/ก�รฆ�ตวต�ย ก�รหลบหน

ก�รเกดอบตเหต ก�รเกดผลข�งเคยงจ�กก�รบำ�บดรกษ� รวมถงก�รเกดอคคภย สงเหล�น

นบเปนคว�มเสยงทสำ�คญในผปวยนตจตเวช ห�กพย�บ�ลนตจตเวชส�ม�รถดแลผปวย

นตจตเวชไมใหเกดคว�มเสยงดงกล�วได จะทำ�ไดผปวยไดรบคว�มปลอดภย ซงเปนก�รแสดง

ใหเหนถงก�รพย�บ�ลนตจตเวชทมคณภ�พและไดม�ตรฐ�น

บทบาทของพยาบาลนตจตเวชดานวชาการ ๑. ผลตและพฒน�เทคโนโลยด�นนตจตเวช เชน ง�นวจย ก�รพฒน�ม�ตรฐ�น

บรก�ร เพอใหเกดประโยชนตอผใชบรก�ร หนวยง�นและส�ม�รถเผยแพรใหหนวยง�นอน

นำ�ไปปรบใชในก�รดแลผปวยนตจตเวช

๒. เผยแพรหรอถ�ยทอดคว�มรด�นก�รพย�บ�ลนตจตเวชใหกบหนวยง�นต�งๆ

ทเกยวของ รวมทงก�รใหคว�มรกบบคล�กรท�งก�รแพทยทม�ฝกง�นทสถ�บน ไดแก แพทย

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

78

ประจำ�บ�น นกศกษ�พย�บ�ล เปนตน

๓. พฒน�องคคว�มรด�นก�รพย�บ�ลนตจตเวชใหเปนศนยกล�งวช�ก�รด�น

นตจตเวช

ความสำาเรจของพยาบาลนตจตเวชในการปฏบตงาน ขนอยกบ

๑. การคนควาพย�บ�ลนตจตเวชตองคนคว�ห�คว�มรหรอขอมลทยงไมเข�ใจ

ใหชดเจน เพอนำ�ไปพฒน�ก�รพย�บ�ลนตจตเวชใหมประสทธภ�พม�กยงขน

๒.การรวบรวม พย�บ�ลนตจตเวชตองรวบรวมขอมลทเกยวของกบผปวย

นตจตเวชจ�กทกแหลงใหไดม�กทสดเท�ทจะม�กได เพอใชในก�รว�งแผนก�รพย�บ�ลให

สมบรณ

๓.การตดสนใจ พย�บ�ลนตจตเวชตองว�งแผนและห�แนวท�งทจะใชในก�ร

รกษ�พย�บ�ลผปวยนตจตเวช โดยเลอกแนวท�งทส�ม�รถปฏบตไดดทสด

๔.การลงมอปฏบตพย�บ�ลนตจตเวชตองใหบรก�รหรอปฏบตก�รพย�บ�ล

ต�มแผนก�รพย�บ�ลทกำ�หนดไว

๕.การแยกความแตกตาง พย�บ�ลนตจตเวชตองจดลำ�ดบคว�มสำ�คญกอน

และหลงเกยวกบสภ�พปญห�และคว�มตองก�รของผปวยนตจตเวช เพอจะไดจดบรก�ร

ก�รพย�บ�ลใหเหม�ะสมกบสภ�พปญห�และคว�มตองก�รนนๆ

ตลอดระยะเวล�ทผ�นม� กลมก�รพย�บ�ลของสถ�บนไดมก�รนเทศ กำ�กบและ

ตดต�มผลก�รปฏบตง�นของบคล�กรท�งก�รพย�บ�ลอย�งใกลชด มก�รวเคร�ะหปญห�ท

พบจ�กก�รปฏบตง�นและนำ�ม�ว�งแผนก�รพฒน�อย�งสมำ�เสมอ โดยปญห�ทพบ ไดแก

๑. พย�บ�ลนตจตเวชยงข�ดก�รนำ�หลกวช�ก�รท�งวช�ชพม�ปฏบตใหถกตอง

และครอบคลม เชน ม�ตรฐ�นก�รพย�บ�ลนตจตเวช กระบวนก�รพย�บ�ลนตจตเวช ซงสง

เหล�นเปนหวใจสำ�คญในก�รปฏบตง�นของพย�บ�ลนตจตเวชทจะแสดงใหเหนถงคณภ�พ

ก�รพย�บ�ล กลมก�รพย�บ�ลของสถ�บนจงไดมก�รจดอบรมฟนฟคว�มรใหกบบคล�กร

พย�บ�ลเปนระยะๆ นอกจ�กนยงจดใหหวหน�ง�นทำ�ก�รนเทศ กำ�กบตดต�มและประเมนผล

ซำ�อย�งสมำ�เสมอ

๒. พย�บ�ลนตจตเวชบ�งคนยงข�ดคว�มร คว�มเข�ใจในกระบวนก�รนตจตเวช

และก�รพย�บ�ลผปวยนตจตเวช รวมทงยงไมเข�ใจม�ตรฐ�นก�รพย�บ�ลนตจตเวชและ

กฎหม�ยทเกยวของ กลมก�รพย�บ�ลของสถ�บนจงไดสนบสนนใหเข�รบก�รอบรมในประเดน

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

79

ทเกยวของดงกล�วเพมเตม

๓. ก�รจดกลมกจกรรมบำ�บดสำ�หรบผปวยนตจตเวช พบว� กลมกจกรรมบำ�บด

สำ�หรบผปวยนตจตเวชยงไมสอดคลองกบสภ�พปญห�และคว�มตองก�รของผปวยแตละร�ย

จงไดจดใหมก�รทบทวนกลมกจกรรมบำ�บดต�งๆ เพอห�โอก�สพฒน� รวมทงมก�รว�งแผน

ก�รจดกลมกจกรรมบำ�บดรวมกบทมสหวช�ชพ

๔. ข�ดระบบก�รเตรยมพย�บ�ลนตจตเวชทจะม�ดแลผปวยนตจตเวชทงด�น

คว�มร ทกษะและสมรรถนะในเรองต�งๆ ทเกยวของกบผปวยนตจตเวช

อย�งไรกต�ม จ�กปญห�ดงกล�วข�งตน กลมก�รพย�บ�ลของสถ�บนไดม

ก�รดำ�เนนก�รแกไข/พฒน�อย�งตอเนอง ทำ�ใหปญห�ในก�รดแลผปวยนตจตเวชลดลง

คณสมบตของพยาบาลนตจตเวชทนำาไปสความเปนเลศ ๑. มคว�มมงมนและคว�มกระตอรอรนในก�รพฒน�ตนเองและพฒน�ง�น โดย

ก�รศกษ� คนคว�และห�คว�มรอยเสมอ

๒. มคว�มรบผดชอบ มคณธรรมและจรยธรรมและรกษ�คว�มลบของผปวย

นตจตเวช

๓. มทกษะในก�รสงเกต ก�รแกปญห� ก�รตดสนใจ ก�รสร�งสมพนธภ�พ ก�รม

คว�มคดสร�งสรรค เพอทจะวเคร�ะหขอมลต�งๆ ของผปวยนตจตเวชทไดจ�กก�รรวบรวม

อย�งมระบบ

๔. มคว�มรและคว�มเข�ใจเกยวกบ ผปวยนตจตเวชและก�รพย�บ�ลนตจตเวช

ซงจะกอใหเกดประโยชนตอผรบบรก�ร

จ�กร�ยละเอยดดงกล�วข�งตน แสดงใหเหนถงบทบ�ททสำ�คญของพย�บ�ล

นตจตเวชผทจะใหก�รดแลผปวยจตเวชทเกยวของกบคด และผเขยนเชอว�ห�กทกคนส�ม�รถ

ปฏบตได จะนำ�ส “ความเปนเลศดานการพยาบาลนตจตเวช” และจะทำ�ใหบรรลเป�หม�ย

ขององคกร คอ มคว�มเปนเลศด�นนตจตเวช ในอน�คตอนใกลน

“พย�บ�ลนตจตเวช จงตองมก�รพฒน�ก�รพย�บ�ลใหมคณภ�พ โดยก�รพฒน�ตนเองและพฒน�ง�นอย�งตอเนองตลอดเวล�”

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

80

กจกรรมบำาบดในงานนตจตเวชเชงรก

นางสาวอนทรา อะตะมะ

นกกจกรรมบาบดชานาญการ

กจกรรมบำ�บดในง�นนตจตเวชถอเปนคว�มท�ท�ยหนงในก�รประกอบวช�ชพ

ของนกกจกรรมบำ�บด ในก�รกำ�หนดก�รมสวนรวมทงก�รประเมนและก�รบำ�บดผปวย

นตจตเวชเฉพ�ะร�ย โดยผปวยนตจตเวชแตละร�ยนนกมปญห�และคว�มจำ�เปนในก�ร

บำ�บดทแตกต�งกนไป นกกจกรรมบำ�บดตองวเคร�ะหกจกรรมเพอกำ�หนดขนตอน วธก�ร

อปกรณ และสภ�พแวดลอมทเหม�ะสม ลกษณะทสำ�คญของก�รว�งแผนท�งกจกรรมบำ�บด

คอ ก�รจดก�รด�นสงแวดลอมซงจะชวยสงเสรมคว�มส�ม�รถในก�รประกอบกจกรรมของ

ผปวยนตจตเวช โดยก�รใหผปวยนตจตเวชไดมโอก�สสำ�รวจบทบ�ทและท�งเลอกทเหม�ะสม

กบตนเอง สร�งแรงจงใจในก�รพฒน�และปรบปรงทกษะก�รทำ�ง�น ทำ�ใหเกดคว�มภ�คภมใจ

ในตนเอง

เครองมอทใชประเมนกจกรรมบำ�บดสำ�หรบผปวยนตจตเวชของสถ�บนกลย�ณ

ร�ชนครนทรไดมก�รบรณ�ก�ร ปรชญ� กรอบอ�งอง และแนวคดทเกยวของกบคว�มสมพนธ

ระหว�งบคคล สงแวดลอม และกจกรรมก�รดำ�เนนชวต โดยเนนกจกรรมก�รดำ�เนนชวต

ของมนษย (Human Occupation) ไดแก องคประกอบภ�ยในและภ�ยนอกของมนษยทม

แรงบนด�ลใจในก�รทำ�กจกรรมหนงเปนประจำ� ไมอยว�ง มเป�หม�ย สร�งคณค�และคว�มสข

ตอก�รพฒน�ศกยภ�พอย�งตอเนอง โดยแบบประเมนทใชเปนแบบประเมนทนยมใชกนอย�ง

แพรหล�ยในต�งประเทศ คอ แบบประเมนต�มแนวคด Model of Human Occupation

(MOHO) ของ Gary kielhofner ซงใชวธสงเกตพฤตกรรม เพอประเมนทกษะในก�รประกอบ

กจกรรมรปแบบต�งๆ ในชวตประจำ�วนหรอกจกรรมทผปวยคนเคย ๓ ทกษะ ไดแก

๑) ทกษะก�รเคลอนไหว (Motor Skills) เปนทกษะก�รแสดงออกในรปก�รเคลอนไหวร�งก�ย

และวตถสงของขณะประกอบกจกรรมทมจดมงหม�ยต�งๆ ๒) ทกษะก�รจดระเบยบก�ร

กระทำ� (Process Skills) เปนทกษะก�รแสดงออกในรปของก�รรจกจดรปแบบก�รกระทำ�

ใหเหม�ะสมกบรปแบบวตถสงของและลกษณะท�งก�ยภ�พขณะประกอบกจกรรมทม

จดมงหม�ยต�งๆ และ ๓) ทกษะท�งสงคม (Social Skills) เปนทกษะท�งก�รแสดงออก

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

81

ในแงของก�รรจกจดรปแบบก�รกระทำ�ใหเหม�ะสมกบวฒนธรรมและสงคม และมเกณฑ

ก�รแบงระดบทกษะเปน ๔ ระดบ คอ

๑. สำ�หรบก�รแสดงออกทบงถงคว�มบกพรอง (Deficit Performance) แสดงให

เหนไดจ�กก�รทผทดสอบตองใหคว�มชวยเหลออย�งม�ก ใชเวล�น�นเกนกำ�หนด มโอก�ส

เกดอนตร�ยตอตนเองและผอนสง

๒. สำ�หรบก�รแสดงออกทบงถงก�รข�ดประสทธภ�พ (Ineffective Performance)

เชน ทำ�ง�นไมก�วหน� กว�จะทำ�กจกรรมสำ�เรจกเปนไปดวยคว�มย�กลำ�บ�ก

๓. สำ�หรบก�รแสดงออกทยงมขอสงสย (Questionable Performance) คอ

ส�ม�รถทำ�กจกรรมไดสำ�เรจต�มเวล�ทกำ�หนด แตยงมขอบกพรองท�งก�รแสดงออก

ท�งก�รกระทำ�เลกๆ นอยๆ ทำ�ใหยงไมส�ม�รถตดสนใหเปนทกษะทสมบรณได

๔. สำ�หรบก�รแสดงออกทบงถงคว�มส�ม�รถทเพยงพอ (Competence

Performance) คอ ส�ม�รถแสดงทกษะในก�รประกอบกจกรรมไดอย�งถกตอง ครบถวน

สมบรณ

นอกจ�กน นกกจกรรมบำ�บดของสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรยงไดนำ�แบบบนทก

พฤตกรรม The Comprehensive Occupational Therapy Evaluation (COTE) Scales ของค�รเรน

อ�ร คส (Karen R. Kunz) และซ�ร� เจ. เบรแมน (Sara K. Brayman) ป ๑๙๙๙ ม�ใช

เพอประเมนพฤตกรรมทเกดขนขณะผปวยนตจตเวชเข�รวมกลมกจกรรม โดยมเกณฑแบง

ลำ�ดบของพฤตกรรมเปน ๕ ลำ�ดบขน คอ ๐ - ๔ เรมตนจ�ก ๐ หม�ยถง พฤตกรรมนน

เปนปกตหรอมคว�มเหม�ะสมจนถง ๔ หม�ยถง มคว�มบกพรองหรอมปญห�ในพฤตกรรม

นนๆ แบงออกเปน ๓ สวน คอ สวนท ๑ พฤตกรรมทวไป (general behavior) หม�ยถง

ขอมลเกยวกบคว�มส�ม�รถโดยทวไปของผปวยนตจตเวช เปนพฤตกรรมทส�ม�รถเหนได

ในทกสถ�นก�รณ มใชเฉพ�ะจ�กสงเกตไดในกลมกจกรรมทนกกจกรรมบำ�บดจดให

เท�นน สวนท ๒ พฤตกรรมคว�มสมพนธระหว�งบคคล (Interpersonal behavior)

หม�ยถง พฤตกรรมระหว�งบคคลทเกดขนในกลมทงในสถ�นก�รณทถกกำ�หนดหรอสร�ง

เงอนไขไวและสถ�นก�รณทไมกำ�หนดหรอไมมเงอนไข พฤตกรรมนเปนพฤตกรรมทสงผลถง

ก�รแสดงออกในกจกรรมท�งสงคมทกชนด บคคลจะมคว�มส�ม�รถในก�รปฏบตกจกรรม

ในชวตประจำ�วนไดมประสทธภ�พขน�ดไหนนน สวนใหญขนอยกบพฤตกรรมคว�มสมพนธ

ระหว�งบคคล สวนท ๓ พฤตกรรมก�รทำ�ง�น (task behavior) หม�ยถง คว�มส�ม�รถ

ในก�รปฏบตกจกรรมทเกยวของกบก�รใชชวตประจำ�วนของผปวยนตจตเวช ไดแก กจกรรม

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

82

ก�รดแลรกษ�ตนเอง กจกรรมเกยวกบง�นอ�ชพหรอกจกรรมย�มว�ง

ในหนวยบำ�บดรกษ�นน ผลก�รประเมนคว�มส�ม�รถในก�รประกอบกจกรรม

และก�รบนทกพฤตกรรมขณะเข�รวมกจกรรมฟนฟสมรรถภ�พของผปวยนตจตเวชถอเปน

สงสำ�คญในก�รใชเปนขอมลประกอบในกระบวนก�รวนจฉยท�งนตจตเวช ทงคว�มเจบปวย

ท�งจต คว�มรผดชอบ และคว�มส�ม�รถในก�รตอสคด โดยอธบ�ยไดจ�กระดบทกษะท

ผปวยนตจตเวชแสดงออกผ�นก�รทำ�กจกรรม เชน ผปวยนตจตเวชทมคว�มบกพรองใน

ทกษะก�รเคลอนไหว ยอมมคว�มย�กลำ�บ�กในก�รกอคด เชน วงร�วทรพย ทำ�ร�ยร�งก�ย

ห�กวเคร�ะหรวมกบขอมลทไดจ�กก�รบนทกพฤตกรรมก�รทำ�ง�นทพบว�มคว�มบกพรอง

ดวยแลว ยงเปนก�รยนยนคว�มส�ม�รถของผปวยนตจตเวชในด�นนม�กขน สวนผปวย

นตจตเวชทมคว�มบกพรองในทกษะก�รจดระเบยบก�รกระทำ� ยอมมคว�มย�กลำ�บ�ก

ในก�รคดว�งแผนทจะกอคดทยงย�กซบซอน มหล�ยขนตอน ก�รว�งแผนจดห�อ�วธ

ก�รหลบหน ก�รซอนหรอทำ�ล�ยหลกฐ�นพย�น คงเปนไปไดย�ก หรอในกรณทผปวย

นตจตเวชมคว�มบกพรองในทกษะท�งสงคม กอ�จมคว�มย�กลำ�บ�กในก�รจะตอสคด

เพร�ะมปญห�ในก�รพดคยสอส�ร ทงก�รเรมตนพดคยสนทน� หรอก�รจะตอบคำ�ถ�ม

ไดถกตองตรงประเดน ห�กถกสอบสวนหรอใหก�รในชนศ�ล แมแตก�รรบรสทธ ก�รรจก

ปกปองตนเอง กอ�จทำ�ไมได ดงนนจงจำ�เปนอย�งยงทนกกจกรรมบำ�บดจะตองคดวเคร�ะห

และพจ�รณ�คดเลอกกจกรรมประเมนทเหม�ะสม เพอใหส�ม�รถประเมนผปวยนตจตเวชได

อย�งถกตองหรอใกลเคยงกบคว�มส�ม�รถทแทจรงม�กทสด เพอชวยใหผลก�รตรวจวนจฉย

ท�งนตจตเวชมคว�มแมนยำ�ม�กขน

ทงนนอกจ�กจะใชประกอบในก�รวนจฉยท�งนตจตเวชแลว ขอมลทไดจ�ก

ผลก�รประเมนคว�มส�ม�รถและบนทกพฤตกรรมเหล�นยงใชเพอก�รว�งแผนใหบรก�ร

ฟนฟสมรรถภ�พ และตดต�มคว�มก�วหน�ของก�รไดรบบรก�ร ซงถอเปนบทบ�ทสำ�คญ

ในก�รใหบรก�รกจกรรมบำ�บดในหนวยบำ�บดรกษ� ซงจะชวยใหผปวยนตจตเวชไดพฒน�

ทกษะของตนเอง เพอใหมคว�มพรอมในก�รตอสคดและส�ม�รถออกไปดำ�เนนชวตในสงคม

ไดอย�งสงบสข โดยก�รพฒน�ศกยภ�พก�รทำ�กจกรรมทเกดจ�กก�รมองเหนคณค�ของ

ผปวยนตจตเวชเอง รวมทงก�รว�งแผนใหบรก�รท�งกจกรรมบำ�บดแกผปวยนตจตเวชนน

จะตองเปนก�รว�งแผนเฉพ�ะร�ย เนองจ�กผปวยนตจตเวชแตละร�ยต�งมรปแบบ

ก�รดำ�เนนชวตทแตกต�งกน และมคว�มจำ�เปนอย�งยงทจะตองทร�บถงสภ�พปญห�และ

คว�มจำ�เปนทแทจรงของผปวยนตจตเวช โดยก�รประส�นขอมลรวมกนระหว�งวช�ชพต�งๆ

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

83

ในทมนตจตเวช เชน นกสงคมสงเคร�ะห พย�บ�ลนตจตเวช ฯลฯ เพอใหไดขอมลในก�ร

ว�งแผนทถกตอง อกสงหนงทละเลยไมไดในก�รจดใหบรก�รกจกรรมบำ�บดด�นนตจตเวช

ในหนวยบำ�บดรกษ�นน คอ ก�รระบปจจยเสยงท�งคลนกทอ�จเปนอนตร�ยตอตวผปวย

นตจตเวชหรอบคคลอนทเกยวของ เนองจ�กมคว�มจำ�เปนตองจดห�อปกรณและ

สภ�พแวดลอมทใกลเคยงกบก�รทำ�ง�นในสภ�พแวดลอมจรง เพอใหผปวยนตจตเวชได

พฒน�ศกยภ�พอย�งเตมท โดยตองมคว�มปลอดภย ทงตอผปวยนตจตเวชและผใหก�รบำ�บด

เพอปองกนคว�มเสยงตอก�รทำ�ร�ยตนเอง ทำ�ร�ยผอน หรอหลบหน ดงนนก�รใชอปกรณ

ต�งๆ ตองมม�ตรก�รหรอขอจำ�กดในก�รใช ก�รจดเกบ ตรวจสอบใหครบถวน รวมทง

สถ�นทในก�รจดกจกรรมทเหม�ะสมนน ควรเปนสถ�นททมรวรอบขอบชด โตะเก�อควร

ยดตดอยกบพน ในกรณทผปวยนตจตเวชมอตร�โทษสงหรออยในระหว�งก�รพจ�รณ�คด

ควรจดกจกรรมภ�ยในหอผปวยเท�นน และผบำ�บดไมควรอยต�มลำ�พงกบผปวยนตจตเวช

ทกำ�ลงใหบรก�ร

นอกจ�กก�รใหบรก�รในหนวยง�นแลว บทบ�ทของนกกจกรรมบำ�บดอกด�นหนง

คอ ก�รใหบรก�รผปวยนตจตเวชในชมชน ซงตองอ�ศยก�รทำ�ง�นรวมกบผดแล ไดแก

ญ�ตพนอง หรอบคล�กรด�นส�ธ�รณสข ดงนน สงสำ�คญของก�รประสบคว�มสำ�เรจของ

ง�นฟนฟสมรรถภ�พในชมชนคอก�รปรบเจตคตของผดแลใหมสวนรวมในก�รฟนฟ

สมรรถภ�พผรบบรก�รอย�งแทจรง นกกจกรรมบำ�บดตองแสดงใหชมชนเหนถงศกยภ�พ

ของผปวยนตจตเวชโดยก�รใหขอมลคว�มส�ม�รถของผปวยนตจตเวชและวธก�รชวยเหลอ

เพอใหผปวยนตจตเวชส�ม�รถทำ�กจกรรมต�มบทบ�ทไดอย�งเหม�ะสม ลดตร�บ�ปและ

คว�มกงวลใจของผดแล นกกจกรรมบำ�บดควรสำ�รวจกจกรรมทมอยในชมชนทผปวย

นตจตเวชจะกลบไปใชชวต รวมทงวเคร�ะหคว�มเหม�ะสมของกจกรรมเหล�นน เพอให

คำ�แนะนำ�แกผดแลว�ผปวยนตจตเวชน�จะส�ม�รถทำ�กจกรรมในขนตอนใดไดบ�ง อ�จ

ดดแปลงรปแบบหรอขนตอนเพอชวยใหผปวยนตจตเวชส�ม�รถมสวนรวมหรอทำ�กจกรรมได

ต�มศกยภ�พทมอย นอกจ�กนนนกกจกรรมบำ�บดยงตองพจ�รณ�ก�รประกอบอ�ชพทอ�จ

มคว�มเสยงตอก�รกระตนก�รเกดอ�ก�รท�งจตหรอก�รกอคดซำ� เชน ก�รเสรฟอ�ห�รใน

ร�นทข�ยเครองดมของมนเม� ก�รอยเวรย�มเปนเจ�หน�ทรกษ�คว�มปลอดภย เปนตน

ก�รใหบรก�รกจกรรมบำ�บดในง�นนตจตเวชภ�ยนอกหนวยง�น ยงรวมถงก�ร

ใหบรก�รในเรอนจำ� ซงถอเปนอกชมชนหนงทมขอจำ�กดในด�นสภ�พแวดลอมทอ�จไมเออตอ

ก�รใหบรก�รท�งก�รแพทย โดยเฉพ�ะก�รใหบรก�รกจกรรมบำ�บดแกผปวยนตจตเวช

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

84

เนองจ�กมระบบก�รรกษ�คว�มปลอดภยเขมงวด ทำ�ใหมขอจำ�กดในเรองก�รใชเครองมอ

หรออปกรณต�งๆ อย�งไรกต�ม นกกจกรรมบำ�บดส�ม�รถพจ�รณ�ทรพย�กรทมอย�ง

จำ�กดในเรอนจำ�ม�ใชใหเปนประโยชนในก�รฟนฟสมรรถภ�พแกผปวยนตจตเวชได โดยตอง

ศกษ�รปแบบก�รใชชวตในเรอนจำ� และกจกรรมทมในกองง�นต�งๆ เพอนำ�ม�วเคร�ะหและ

ใหคำ�แนะนำ�แกผดแลในเรอนจำ�ได ทงนก�รปรบเจตคตของเจ�หน�ทในเรอนจำ�ใหยอมรบ

และใหโอก�สผปวยนตจตเวชไดทำ�กจกรรมต�งๆ ถอว�มคว�มสำ�คญยง เนองจ�กโดย

สวนใหญแลวผปวยนตจตเวชในเรอนจำ�มกถกมองเปนผไรคว�มส�ม�รถ และถกแยกกลม

ไมใหเกยวของกบก�รทำ�ง�นหรอกจกรรมใดๆ เนองจ�กมองว�จะรบกวนกลมเสยเวล� และ

ทำ�ใหทรพยสนเสยห�ยไปโดยเปล�ประโยชน ดงนน นกกจกรรมบำ�บดจงควรสงตอขอมล

คว�มส�ม�รถของผปวยนตจตเวชหลงจำ�หน�ยจ�กหนวยบำ�บดรกษ� เพอสอส�รให

ผรบผดชอบในเรอนจำ�เข�ใจถงระดบคว�มส�ม�รถของผปวยและโอก�สพฒน� โดยระบ

วธก�รหรอขนตอนมอบหม�ยกจกรรมใหแกผปวยนตจตเวชเปนร�ยบคคล ซงจะชวยใหผดแล

มแนวท�งในก�รจดก�รม�กขน รวมทงควรมแผนก�รตดต�มคว�มก�วหน�อย�งตอเนองหรอ

แบบประเมนอย�งง�ย เพอประเมนผลและปรบแผนก�รดแลผปวยนตจตเวชใหเหม�ะสม

ตอไป

ดงนน กจกรรมบำ�บดในง�นนตจตเวชของประเทศไทยจงถอว�เปนสงใหม และ

มนกกจกรรมบดเพยงไมกคนทรจก แตในต�งประเทศนนมก�รใหบรก�รกจกรรมบำ�บด

สำ�หรบผปวยนตจตเวชม�เปนระยะเวล�น�นแลว โดยครอบคลมทงในหนวยบำ�บด ชมชน

และเรอนจำ� ซงนกกจกรรมบำ�บดของประเทศไทยตองเรยนรและนำ�ม�ปรบปรงขนตอนหรอ

วธก�รใหทำ�ง�นไดใกลเคยงกบต�งประเทศ แตทงนตองขนอยกบคว�มเหม�ะสมต�มบรบท

และกฎหม�ยของประเทศไทยดวย เพอทจะส�ม�รถทำ�ไดจรงและเกดประโยชนอย�งสงสด

ตอผปวยนตจตเวชซงเปนผรบบรก�ร

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

85

จากงานบรการนตจตเวชชมชนส...ผจดการรายกรณ

สพรรณ แสงรกษา

พยาบาลวชาชพชานาญการ

“กญ�ตมนรจกกบศ�ล มนถงไมตดคก ลกเข�นะแคน ถ�มนกลบม�นะมนถก

เข�ฆ�แนเลยหมอ......” “ไมตองใหมนออกม�เลยนะหมอ กลบม�มนกเปนเหมอนเดมอก

เมยเข�ไมอย�กเหนหน�มน เข�เพงทำ�บญครบรอยวนแฟนไปไมน�นนเอง ไอชย

(น�มสมมต) ไมน�ทำ�เข�เลย จรงๆกไมใชใครอน ญ�ตกนแทๆ ...” คำ�พดของแมภรรย�ของ

ผเสยชวตดงม�ท�งโทรศพทระหว�งพดคยกบพย�บ�ลนตจตเวชชมชน โดยผ�นก�รเจรจ�

ของทมพย�บ�ลโรงพย�บ�ลประจำ�จงหวด ซงลงพนทเยยม “ออย” (น�มสมมต) ภรรย�

ของผเสยชวต พย�บ�ลเยยมบ�นเล�ว�ท�ทของออยและญ�ตๆ เปนมตรม�กขนเมอม�

เยยมบ�นในครงท ๒ ก�รทำ�ง�นของพย�บ�ลนตจตเวชชมชนโดยประส�นกบเจ�หน�ท

ส�ธ�รณสขในพนทเกดขนอกครงหลงจ�กท “ชย” ช�ยร�งเลกวย ๔๐ ป ถกศ�ลสงเข�ม�

บำ�บดรกษ�ในสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรเปนครงท ๒ ต�มคำ�พพ�กษ�ของศ�ล โดยศ�ล

พเคร�ะหว� “...การทจาเลยดมสราจนมอาการหแวววาจะมคนมาฆา เมอพบผเสยหายจง

เขาใจวาผเสยหายจะมาฆา จาเลยจงฆาผเสยหาย แมการกระทาดงกลาวจะมสาเหตเรมมา

จากการดมสราของจาเลยกตาม แตจาเลยหาไดกระทาไปเพราะมนเมาสราไม แตกระทา

ไปดวยอาการวกลจรต เพราะบคคลปกตทไมมสาเหตโกรธเคองกน ยอมไมมเหตทจะฆา

ผอนโดยไมมเหตผล พฤตกรรมดงกลาวขางตนจงแสดงใหเหนวาจาเลยฆาผตายในขณะ

ไมสามารถรผดชอบหรอไมสามารถบงคบตนเองได เพราะมจตบกพรอง โรคจตหรอ

จตฟนเฟอน ถงแมการทจาเลยมจตบกพรองหรอจตฟนเฟอนนนจะไมเปนอยตลอดเวลา

โดยจะมอาการหลงจากจาเลยดมสรากตาม แตจาเลยไมตองรบโทษสาหรบความผดดงกลาว

ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๖๕ วรรคแรก สาหรบไมดามเสยมของกลางเปนทรพย

ทใชในการกระทาความผดอนตองรบไว พพากษายกฟองแตใหขงจาเลยไวในระหวางอทธรณ

เมอพเคราะหพฤตการณทจาเลยยงตองรบประทานยาเพอรกษาอาการทางจตอย การปลอย

ตวจาเลยไปจะเปนการไมปลอดภยแกประชาชน จงใหสงจาเลยไปคมตวไวในสถานพยาบาล

ตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา ๔๘ เพอรกษาพยาบาลตอไป จนกวาจตแพทยผบาบด

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

87

รกษาเหนวาจาเลยไดรบการบาบดรกษาจนความผดปกตทางจตหาย หรอทเลา และไมม

ภาวะอนตรายแลว ตามพระราชบญญตสขภาพจต พ.ศ. ๒๕๕๑ มาตรา ๓๗ และ ๓๘ จง

ใหปลอยตวไป...”

บทบ�ทของพย�บ�ลนตจตเวชชมชนในก�รดแล “ชย” มหลกก�รในก�รดแล

เชนเดยวกบผปวยนตจตเวชร�ยอนๆ คอ ใหบรก�รด�นสขภ�พจตและจตเวชอย�งตอเนองแก

ผปวยนตจตเวช รวมทงครอบครว ชมชนทผปวยนตจตเวชอ�ศยอย ตลอดจนผทไดรบ

ผลกระทบจ�กอ�ก�รท�งจตของผปวยนตจตเวช โดยดำ�เนนกจกรรมตงแตผปวยนตจตเวช

เข�รบก�รรกษ�ในโรงพย�บ�ล จนกระทงจำ�หน�ยกลบสชมชน ดวยก�รเตรยมคว�มพรอม

ผปวยนตจตเวชกอนจำ�หน�ยกลบสชมชน เพอใหผปวยนตจตเวชมคว�มรคว�มเข�ใจและม

คว�มส�ม�รถในก�รดแลตนเอง รวมทงเตรยมคว�มพรอมญ�ตหรอผดแล ครอบครว ชมชน

และเจ�หน�ทส�ธ�รณสขในพนท ใหมคว�มร คว�มเข�ใจ มเจตคตทด ยอมรบผปวย

นตจตเวชและตดต�มผปวยนตจตเวชหลงกลบสชมชนใหไดรบก�รรกษ�อย�งตอเนอง และ

เพอใหญ�ต ครอบครวหรอผดแลและชมชน มสวนรวมในก�รดแลผปวยนตจตเวชทบ�น ซง

จะทำ�ใหผปวยนตจตเวชส�ม�รถปรบตวเข�กบครอบครว ชมชน และดำ�รงชวตอยในสงคมได

อย�งปกตสข โดยไมกระทำ�ผดซำ� สำ�หรบกรณของชย นอกจ�กพย�บ�ลนตจตเวชชมชนได

ดำ�เนนก�รดงร�ยละเอยดทกล�วม�แลว ยงไดทำ�ง�นเชอมโยงกบนกสงคมสงเคร�ะห

เกยวกบก�รศกษ�ขอมลของชยและตดตอกบญ�ตตงแตชยเข�ม�รบก�รรกษ�ในโรงพย�บ�ล

ครงแรก

ดงนน ภ�ยหลงชยไดรบก�รรกษ�จนอ�ก�รท�งจตสงบ พย�บ�ลประจำ�ตกได

สงชยไปเข�รบก�รบำ�บดสร�โดยใชหลกอรยสจ ๔ (Bumi-CBT; Buddhish Motivation

Interview-Cognitive Behavior Therapy) สงผลใหชยไดคดทบทวนและวเคร�ะหสงทเกด

ขน ซงเปนผลจ�กก�รดมสร� และในวนทพย�บ�ลนตจตเวชชมชนเข�ไปพบชย เพอเตรยม

คว�มพรอมกอนจำ�หน�ย ชยยกมอไหว ยมทมมป�กเลกนอย จำ�พย�บ�ลได สหน�เศร�

นงกมหน�ไมสบต� นำ�เสยงแหบเลกนอย พดนอย ตองกระตนซำ�ๆ หลงจ�กพดคยเรองทวๆ ไป

แลวพย�บ�ลนตจตเวชชมชนจงซกถ�มเกยวกบคด ซงชยเล�ว� “ไปฆาเขาตอนนนไมรสกตว

กลวเขามาทาราย” ชยรสกเสยใจกบเหตก�รณทเกดขน และเล�เรองร�วต�มก�รรบรของ

ตวเองว� ส�เหตเกดจ�กก�รดมสร�อย�งหนกทำ�ใหชวตตกตำ� “ไมนาทา ทาไปโดยทคน

ตายกไมรตว” “เราปวย เขาหมดกรรม” จ�กก�รประเมนอ�ก�รท�งจตพบว�ชยมก�ร

รบรตนเองเกยวกบโรคท�งจตเวชดขน และจ�กก�รประเมนก�รบรห�รจดก�รคว�มเสยง

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

88

ในอน�คตทง ๕ ขอ ไดแก ๑) ก�รว�งแผนทข�ดคว�มเปนไปได ๒) ก�รเผชญกบสงทเปน

คว�มเสยง ๓) บคคลสนบสนนในก�รดแลรกษ� ๔) คว�มรวมมอในก�รรกษ�อย�งตอเนอง และ

๕) ก�รเผชญและก�รจดก�รกบคว�มเครยด พบว� ประเดนทเปนปญห�และยงตองไดรบ

ก�รจดก�รแกไข คอ ก�รเผชญกบสงทเปนคว�มเสยง นนคอ บ�นของภรรย�ผต�ยอยตดกบ

บ�นชย และยงคงมคว�มโกรธแคนในตวชยอย สวนชยนนหลงจ�กพย�บ�ลนตจตเวชชมชน

ไดสะทอนคว�มรสกของผทสญเสยบคคลอนเปนทรก ชยเข�ใจในคว�มรสกของภรรย�ผต�ย

และญ�ตๆ ม�กขน ดงนน เมอสอบถ�มคว�มรสกทเกดขนและสงทอย�กทำ�เพอไถบ�ปและ

ชวยใหคว�มทกขใจลดนอยลง ชยบอกว�ตองก�รบวชใหผเสยชวตและเข�ใจว�ก�รบวชจะ

ชวยลดแรงต�นจ�กญ�ตผเสยชวตดวย

สวนก�รเตรยมคว�มพรอมญ�ตในก�รดแลชย พย�บ�ลนตจตเวชชมชนเรมตน

จ�กก�รประเมนผดแลโดยก�รพดคยกบญ�ตซงเปนนองช�ยและนองสะใภ พบว� ญ�ตม

คว�มหวงใยชย รวมทงมคว�มรคว�มเข�ใจเรองโรคท�งจตเวชและก�รดแลผปวยจตเวช

ตลอดจนรบรอ�ก�รเตอนของผปวยจตเวช และรบรว�ชยมอ�ก�รท�งจตสงบลงภ�ยหลงได

รบก�รรกษ� พรอมทงเล�ว� ถ�ชยไมดมสร�จะมบคลกภ�พเรยบรอย เงยบๆ ไมคอยพด

ใหทำ�อะไรกทำ� แตไมมนใจเรองก�รควบคมก�รดมสร�ของชย และเมอสงโทรศพทใหชย

พดคยกบนองช�ยโดยเปดเสยงโทรศพทใหดงเพอใหไดยนเสยงญ�ตดวย ทงสองฝ�ยดหวงใย

ถ�มทกขสขกน นองช�ยบอกกบชยว�ไมไดทอดทง แตระยะท�งจ�กบ�นและโรงพย�บ�ลท

ชยรกษ�ตวอยไกลกนม�ก ไมสะดวกในก�รเดนท�งม�เยยม ซงชยเข�ใจด และตอม�นองช�ย

กไดสงเงนม�ใหชยใชจ�ยเปนประจำ�ทกเดอน

นอกจ�กน พย�บ�ลนตจตเวชชมชนยงไดทำ�ก�รประเมนและเยยวย�ผไดรบ

ผลกระทบด�นจตใจจ�กก�รกอคดของผปวยนตจตเวช โดยทำ�ง�นประส�นกบเจ�หน�ท

ส�ธ�รณสขในพนท มก�รสงตอขอมลเกยวกบก�รกอคดและคว�มเจบปวยท�งจต รวมทง

ผลกระทบทเกดขนใหกบเจ�หน�ทส�ธ�รณสขในพนทไดรบทร�บ เพอลงพนทประเมนปญห�

สขภ�พจตเบองตน แลวแจงผลใหกบพย�บ�ลนตจตเวชชมชนทร�บ ในกรณของชยกเชนกน

หลงจ�กไดรบขอมลเกยวกบปญห�สขภ�พจตของผเสยห�ยจ�กเจ�หน�ทส�ธ�รณสขใน

พนทแลว พย�บ�ลนตจตเวชชมชนจงไดพดคยกบผเสยห�ยท�งโทรศพท เพอใหรบรถง

คว�มหวงใยทม ใหก�รปรกษ�ถงคว�มทกขใจทเกดขนกบผเสยห�ย เพอชวยลดคว�มวตกกงวล

และคว�มโกรธทมตอชย นบเปนองคประกอบทสำ�คญในก�รเตรยมชมชนเพอลดแรงต�น

ในก�รกลบสชมชนของชย สวนชยหลงจ�กอ�ก�รท�งจตสงบ ชยมก�รรบรตนเองเกยวกบ

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

89

โรคท�งจตเวช รบรอ�ก�รเตอนและสงทเปนส�เหตททำ�ใหอ�ก�รท�งจตกำ�เรบดขน

รวมทงยอมรบว�เกดคว�มรสกผด ดงนน ก�รกล�วคำ�ว� “ขอโทษ” ของชย แมว�ชยจะไมม

โอก�สไดกล�วกบ “ออย” ภรรย�ผต�ยโดยตรง แตชยไดกล�วผ�นม�รด�ของออย ซงเปน

คำ�พดของชยในขณะทอ�ก�รท�งจตสงบ แตกต�งจ�กก�รรบรในวนเกดคด โดยออยเล�ว�

ในวนเกดเหตชยเปนผปวยท�งจตทน�หว�ดกลว ภ�พและเสยงของชยยงคงตดหตดต�ออย

แตก�รใหขอมลเปนระยะๆ กบผทเกยวของในชมชน และญ�ตผเสยชวตรบรว� “วนแรก

ทพยาบาลนตจตเวชชมชนพบชยนน ชยมอาการทางจตกาเรบอยางรนแรงเหมอนทผคน

ในชมชนพบเหนกจรง แตหลงจากไดรบการรกษาอยในโรงพยาบาลแลว ชยมอาการทางจต

สงบลง และเกดความรสกผดตอสงทไดกระทาลงไป” นบว�เปนก�รเตรยมชมชนใหยอมรบ

และมคว�มพรอมในก�รทจะตองอยรวมกบผปวยนตจตเวชอกวธหนง รวมทงก�รลงพนท

ของทมนตจตเวชชมชนในก�รเยยวย�สภ�พจตใจผเสยห�ยและทำ�คว�มเข�ใจกบชมชน เพอ

สร�งคว�มมนใจแกชมชน ดงนน หลงก�รประชมเพอยกเลกก�รควบคมรกษ�ตวผปวยใน

สถ�นพย�บ�ลจนกว�จะปลอดภยตอสงคมต�มทระบไวใน พรบ.สขภ�พจต พ.ศ.๒๕๕๑

ทมนตจตเวชมคว�มเหนว� “ชยมอาการทางจตสงบ มความรความเขาใจเรองโรคทาง

จตเวชและสามารถดแลตนเองได แตควรกลบไปเยยมบานกอนทจะขอคาสงศาลเพอยกเลก

การถกควบคมตวตามท พรบ.สขภาพจต พ.ศ.๒๕๕๑ กาหนดไว” โดยก�รเยยมบ�น ซงม

เป�หม�ยเพอประเมนก�รปรบตวและก�รดแลตนเองเกยวกบคว�มเจบปวยท�งจตของชย

และครอบครว รวมทงปฏกรย�ระหว�งชยกบผเสยห�ยและชมชน ดงนน ก�รเยยมบ�นของ

ชยจงตองมก�รประส�นง�นกบเจ�หน�ทส�ธ�รณสขในพนทเกยวกบประวตก�รเจบปวย

ท�งจตเวชและอ�ก�รท�งจตทเกยวของกบก�รกอคดของชย เพอว�งแผนก�รลงพนทเข�ไป

พดคยกบผเสยห�ยและชมชน ซงเปนไปต�ม พรบ.สขภ�พจต พ.ศ.๒๕๕๑ ม�ตร� ๑๖

จ�กก�รทำ�ง�นนตจตเวชชมชนทผ�นม� พบว� ปญห�และอปสรรคสวนใหญ

เกดขนเมอผปวยนตจตเวชอ�ก�รท�งจตสงบลง แตไมส�ม�รถจำ�หน�ยออกจ�กโรงพย�บ�ลได

เนองจ�กครอบครว ชมชนหรอผทไดรบผลกระทบไมยอมรบ ซงสงผลใหก�รจำ�หน�ยผปวย

ตองชะลอไวกอนเปนเวล�น�น นอกจ�กน ก�รทผปวยนตจตเวชอยในโรงพย�บ�ลยงน�น

เท�ไหร ยงสงผลใหชมชนผลกไสผปวยนตจตเวชออกจ�กชมชนม�กขนเท�นน ดงนน

ก�รทำ�ง�นด�นก�รเตรยมคว�มพรอมผปวยนตจตเวช ครอบครว และชมชนกอนจำ�หน�ย ตองใช

ระยะเวล�ในก�รดำ�เนนง�นและอ�จตองลงไปทำ�ง�นในพนทหล�ยครง เพอใหชมชนมคว�มร

คว�มเข�ใจ และยอมรบว�ผปวยนตจตเวชเปนสวนหนงของช�วบ�นในชมชน นอกจ�กน

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

90

ปจจยสำ�คญทจะชวยใหผปวยนตจตเวชไดกลบสชมชนต�มเป�หม�ยของก�รบำ�บดรกษ�นน

คอก�รทผปวยนตจตเวชม “ผจดการรายกรณ” โดยเรมเข�ไปทำ�ง�นเพอเตรยมคว�มพรอม

ผปวยนตจตเวช ครอบครว และชมชน ตงแตผปวยนตจตเวชเข�ม�รบก�รรกษ�ในสถ�บน

กลย�ณฯ หรอเปนตนแบบในก�รทำ�ง�นเชงรกตงแตผปวยนตจตเวชยงไมเข�ม�รกษ�

ในสถ�บนกลย�ณฯ โดยก�รประส�นกบเจ�หน�ส�ธ�รณสขในพนท ลงไปในทเกดเหต

หลงจ�กทมก�รกอคดหรอกระทำ�ผดเกดขน หรอประส�นง�นกบพนกง�นเจ�หน�ท

พนกง�นฝ�ยปกครอง หรอตำ�รวจ ต�มพรบ.สขภ�พจต พ.ศ.๒๕๕๑ ม�ตร� ๒๒ ๒๓

และ ๒๔ เมอมคว�มเสยงทอ�จเกดภ�วะอนตร�ยจ�กผปวยจตเวชในชมชน ซงเปนก�ร

ปองกนก�รกระทำ�ผดหรอก�รกอคดในผปวยจตเวช ตลอดจนตดต�มผปวยนตจตเวช

หลงจำ�หน�ยกลบไปอยในเรอนจำ� เปนทปรกษ�กรณผปวยนตจตเวชมอ�ก�รท�งจตกำ�เรบ

โดยเฉพ�ะอย�งยงในร�ยทมภ�วะอนตร�ยและกอนจะไดรบก�รปลอยตว ตองมก�รประส�น

กบเจ�หน�ทสถ�นพย�บ�ลในเรอนจำ�เพอใหสงผปวยนตจตเวชเข�รบก�รบำ�บดรกษ�และ

ฟนฟสภ�พจตกอนจำ�หน�ยกลบสชมชน รวมทงตดต�มผปวยนตจตเวชหลงพนโทษ

กลบสชมชนใหไดรบก�รรกษ�ตอเนอง

สำ�หรบกรณของชย ปญห�และอปสรรคคอ ไมส�ม�รถจำ�หน�ยชยออกจ�ก

โรงพย�บ�ลไดทงๆ ทชยอ�ก�รท�งจตสงบและมคว�มตองก�รทจะกลบไปอยกบครอบครว

และแลววนทชยรอคอยกม�ถง...แมว�ชยจะยงไมไดกลบบ�น แตวนนทมนตจตเวชชมชน

ไดนำ�ชยกลบไปเยยมบ�น แตกอนทจะสงชยใหถงมอญ�ตนน ไดมก�รประส�นง�นกบ

โรงพย�บ�ลประจำ�จงหวด สำ�นกง�นส�ธ�รณสขจงหวด โรงพย�บ�ลสงเสรมสขภ�พ

อ�ส�สมครส�ธ�รณสข รวมทงผใหญบ�น เจ�หน�ทองคก�รบรห�รสวนตำ�บล และญ�ตของชย

โดยนดเจ�หน�ททเกยวของม�ประชมรวมกน เพอพดคยเกยวกบปญห�ในพนท โดยเฉพ�ะ

ประเดนอ�รมณและคว�มรสกของญ�ตผเสยชวต และไมลมทจะพดถงปญห�ก�รดมสร�

อย�งแพรหล�ยในหมบ�น ทกฝ�ยรบรปญห�ทเกดขน โดยมชยรวมฟงเรองร�วต�งๆ

ดวย และชยไดใหคว�มมนใจกบทกคนอกครงถงคว�มมงมนในก�รเลกดมสร� รวมทง

ก�รดแลตนเองเรองก�รรบประท�นย� และก�รเตรยมพรอมทจะเผชญกบปฏกรย�ของ

ญ�ตผเสยชวต หลงจ�กนน ทกคนไดเข�ไปในชมชน โดยออยยงไมพรอมทจะใหชยเข�ม�พบ

และกล�วคำ�ขอโทษ เพร�ะยงรสกกลวและโกรธชย รวมทงกงวลว�ลกช�ยจะกอคดทำ�ร�ยชย

แตกรบรว�ชยรสกผดตอเหตก�รณทเกดขน และจ�กก�รประเมนสภ�พจตเบองตน พบว� ออยม

อ�รมณเศร� รองไหบอย นอนไมหลบ โดยเฉพ�ะเมอรว�ชยจะกลบม�เยยมบ�น และหลงจ�ก

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

91

ใหก�รปรกษ�จนออยเข�ใจถงปญห�สขภ�พจตของตนเอง ออยจงยนดทจะไปรบก�รรกษ�

จ�กแพทยทโรงพย�บ�ล นอกจ�กนออยและผใหญบ�น รวมทงญ�ตๆของออย รบป�กว�

จะพดคยกบลกช�ยของออย โดยผใหญบ�นจะเรยกลกช�ยของออยม�พดคยพรอมกบคน

ทลกช�ยของออยเค�รพ ซงออยไดเข�ม�ชวยปรบคว�มเข�ใจดวย เพอปองกนคว�มรนแรง

ทอ�จจะเกดขน ในทสด “ชย” กไดเยยมบ�นเปนเวล� ๑ เดอน โดยระหว�งอยบ�นนน

นองสะใภและนองช�ยของชยเปนผดแล ภ�ยใตก�รตดต�มดแลของเจ�หน�ทส�ธ�รณสข

ในพนทอย�งใกลชด โดยเฉพ�ะในเรอง ก�รรบประท�นย� คว�มเสยงตอก�รดมสร�

ก�รดแลสขภ�พจต ก�รปฏบตกจวตรประจำ�วน ก�รปรบตว และก�รสงเกตอ�ก�รเตอนของชย

ปจจบนชยกลบม�จ�กเยยมบ�น ซงนองช�ยเล�ว� ทกอย�งลงตว ชยมคว�มรบผดชอบ

ตอง�นและรบประท�นย�ไดถกตอง ตรงเวล� รวมทงพดคยกบลกช�ยของออยไดเปนอย�งดแลว

ก�รทำ�ง�นในครงน สำ�เรจลงไดดวยก�รประส�นง�นกนในทมสขภ�พ ซงรบผดชอบ

ตอประช�ชนในพนท และก�รเข�ม�มสวนรวมในก�รทำ�ง�นของแกนนำ�ในชมชน ในก�ร

ชวยกนคดว�งแผนและแกไขปญห�ทเกดขน พรอมทงใหบรก�รตรวจรกษ�แกผทไดรบ

ผลกระทบจ�กเหตก�รณทเกดขน มก�รสร�งเครอข�ยต�มโครงสร�งพนฐ�นของระบบ

บรก�รสขภ�พทสอดคลองกบก�รแบงพนทฝ�ยปกครองในชมชน เพอใหเกดคว�มยงยน

ในก�รชวยเหลอ และมก�รเชอมโยงระหว�งเจ�หน�ทส�ธ�รณสขในพนท รวมทงมระบบ

“ผจดก�รร�ยกรณ” ทเข�ใจผปวยนตจตเวชและปญห�ทเกดขนอย�งแทจรง จงทำ�ใหก�ร

ทำ�ง�นรวดเรวทนเวล� ภ�ยใตก�รพฒน�ระบบบรก�รสขภ�พจตและจตเวช ซงเปนก�ร

ทำ�ง�นต�มขอตกลงรวมกน โดยมระบบก�รใหก�รปรกษ�ทส�ม�รถชวยเหลอเมอพนทม

ปญห�อย�งทนทวงท และมก�รประเมนผลลพธทเกดขนรวมกน อนจะนำ�ม�ซงก�รพฒน�

คณภ�พง�นมงสคว�มเปนเลศด�นนตจตเวชตอไป

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

92

วกฤตสขภาพจตจากอดตสผลลพธในอนาคต

ราณ ฉายนท

หวหนาศนยวกฤตสขภาพจต

ในชวงสบกว�ปทผ�นม� ประเทศไทยเผชญกบเหตก�รณวกฤตในหล�ยรปแบบ

สงผลกระทบตอคว�มรสกของกลมคนในวงกว�ง เชน กรณก�รพย�ย�มฆ�ตวต�ย

ของผประสบภ�วะวกฤตในชวตทเกดขนหล�ยครงหล�ยคร� โดยเฉพ�ะในชวงวกฤตเศรษฐกจ

ตมยำ�กง ต�มดวยวกฤตเศรษฐกจแฮมเบอรเกอร กรณนกศกษ�พม�บกยดสถ�นทตพม�

ประจำ�ประเทศไทยเมอวนท ๑ ตล�คม พ.ศ. ๒๕๔๒ กรณกลมกระเหรยงกอตอ�รมบกยด

โรงพย�บ�ลศนยร�ชบรเมอวนท ๒๔-๒๕ มกร�คม พ.ศ. ๒๕๔๓ กรณคนคลมคลงจ�กฤทธ

ย�บ�ใชอ�วธมดจจบนสตส�วชนปท ๑ คณะเศรษฐศ�สตรเปนตวประกนทป�ยรถประจำ�ท�ง

ใกลบนไดท�งขนสถ�นรถไฟฟ�บทเอสและจบลงดวยก�รเสยชวตของเหยอตวประกนเมอ

ตนเดอนพฤศจก�ยน พ.ศ.๒๕๔๔ รวมทงกรณผตดย�บ�จบเดกหรอผหญงเปนตวประกน

ทเกดตอม�หลงจ�กนนอกหล�ยกรณหรอแมแตก�รเกดสถ�นก�รณวกฤตในช�ยแดนใต

ทเรอรงม�ย�วน�นตงแตป พ.ศ.๒๕๔๗ เรอยม� ซงลวนแลวแตเปนคว�มรนแรงทเกดจ�ก

นำ�มอมนษย ไมเพยงเท�นประเทศไทยยงเผชญกบคว�มรนแรงทเกดจ�กภยธรรมช�ต

อ�ท ก�รเกดคลนยกษสน�มเมอวนท ๒๖ ธนว�คม พ.ศ.๒๕๔๗ ทกลนชวตผคนกว�ห�พนคน

และสญห�ยอกนบหมนคน รวมทงสถ�นก�รณแพรกระจ�ยของโรคร�ย เชน ก�รเกด

อบตก�รณของโรคเอดส ก�รระบ�ดของไขหวดนก โรคซ�รส และไขหวดส�ยพนธใหม ๒๐๐๙

นอกจ�กน ยงเกดวกฤตก�รณท�งก�รเมองมก�รชมนมท�งก�รเมอง

และมก�รปะทะกนระหว�งผเข�รวมชมนมกบเจ�หน�ททำ�ใหมผเสยชวตและไดรบบ�ดเจบ

เปนจำ�นวนม�ก โดยเฉพ�ะในเดอนมน�คมถงเดอนพฤษภ�คม พ.ศ. ๒๕๕๓ มผเสยชวต

จำ�นวน ๙๒ คน ไดรบบ�ดเจบจำ�นวน ๑,๙๐๒ คน รวมทงยงทำ�ล�ยทรพยสนของท�งร�ชก�ร

และเอกชน ไมว�จะเปนห�งสรรพสนค� ธน�ค�ร โรงภ�พยนตร ศ�ล�กล�งจงหวด ร�นค�

บ�นเรอนไดรบคว�มเสยห�ยจำ�นวนม�ก นอกจ�กนในป พ.ศ. ๒๕๕๓ ไดเกดปญห�อทกภย

รนแรงเกอบทวประเทศซงทำ�ใหพชสวนไรน�เกดคว�มเสยห�ย โดยมผประสบภยจำ�นวน

๗,๐๓๘,๒๔๘ ร�ย มผเสยชวตจำ�นวน ๑๘๐ ร�ย และเมอเดอนมน�คม ปพ.ศ. ๒๕๕๔ ได

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

93

เกดอทกภยรนแรงเกดขนใน ๗ จงหวดท�งภ�คใต ทำ�ใหมผประสบภยจำ�นวนม�กเชนกน

มผเสยชวต จำ�นวน ๖๖ ร�ย และประช�ชนมภ�วะเครยดสง จำ�นวน ๒๕๙ ร�ย มปญห�เสยงตอ

ก�รฆ�ตวต�ย จำ�นวน ๑๑๕ ร�ย นอกจ�กนยงไดเกดสถ�นก�รณก�รสรบกนบรเวณช�ยแดน

ไทย-กมพช� เมอปล�ยเดอนเมษ�ยน ๒๕๕๔ ทผ�นม�มผลใหทห�รและช�วบ�นเสยชวต

ช�วบ�นมภ�วะเครยดและมคว�มเสยงตอก�รฆ�ตวต�ยจำ�นวนหนง ดงนน อ�จกล�ว

ไดว�เหตวกฤตทเกดจ�กภยธรรมช�ตและนำ�มอมนษยลวนเปนอบตก�รณทมแนวโนมขย�ย

ผลกระทบเปนวงกว�งม�กขน โดยเฉพ�ะกระทบตอจตใจ คว�มรสกของประช�ชนทำ�ใหเกด

คว�มตระหนก ตนกลวและหวนไหวไปกบสถ�นก�รณต�งๆทเกดขน

จ�กสถ�นก�รณวกฤตต�งๆทเกดขน ง�นด�นวกฤตสขภ�พจตของสถ�บน

กลย�ณร�ชนครนทรหรอในอดตคอ โรงพย�บ�ลนตจตเวช จ�กอดตจนถงปจจบน ไดม

บทบ�ทสำ�คญตอประเทศช�ตเปนอย�งม�ก เนองจ�กไดรบมอบหม�ยจ�กกรมสขภ�พจต

ใหเปนผรบผดชอบหลกและเปนแมข�ยด�นวกฤตสขภ�พจต ทงในด�นก�รบรห�รจดก�ร

ชวยเหลอเยยวย�จตใจผประสบภ�วะวกฤต ด�นก�รปองกนปญห�วกฤตสขภ�พจต ก�รสร�ง

เครอข�ยด�นวกฤตสขภ�พจต ก�รผลกดนใหเกดศนยวกฤตสขภ�พจตหรอง�นบรก�ร

ด�นวกฤตสขภ�พจตขนในหนวยง�นต�งๆทงภ�ครฐและเอกชน หนวยง�นวกฤตสขภ�พจต

ของสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรจงมก�รพฒน�ง�นวกฤตสขภ�พจตทงด�นระบบบรก�ร

และวช�ก�รอย�งตอเนองตลอดม�

ง�นวกฤตสขภ�พจตเรมดำ�เนนก�รม�ตงแตป พ.ศ ๒๕๔๐ หลงจ�กประเทศไทย

เกดปญห�วกฤตเศรษฐกจ ประช�ชนไมส�ม�รถห�ท�งออกของปญห�ได บ�งร�ยพย�ย�ม

ฆ�ตวต�ยเพอหนปญห� ขณะเดยวกนพบว�มปญห�ย�เสพตดระบ�ดจำ�นวนม�ก

เกดเหตก�รณคนร�ยมอ�ก�รคลมคลงเพร�ะเม�ย�บ�กอเหตจบตวประกนหล�ยครง

ดงนน ในฐ�นะทโรงพย�บ�ลนตจตเวชเปนหนวยง�นทมคว�มเชยวช�ญและประสบก�รณ

ทเกยวของกบปญห�ด�นสขภ�พจต และคว�มรนแรงในสงคม ปฏบตง�นเกยวของกบผท

กออ�ชญ�กรรม จงไดรบก�รตดตอใหเข�รวมก�รฝกอบรมหลกสตรก�รเจรจ�ตอรอง

ตวประกนรวมกบกองบญช�ก�รตำ�รวจนครบ�ลในหวขอจตวทย�ทเกยวกบก�รเจรจ�

ตอรองกรณมก�รจบตวประกน ซงผเข�รบก�รอบรมเปนเจ�หน�ทตำ�รวจนครบ�ลระดบ

สญญ�บตรจำ�นวน ๓๐ น�ย เพอใหน�ยตำ�รวจเหล�นมคว�มรด�นก�รเจรจ�ตอรองและ

ส�ม�รถชวยเหลอประช�ชนไดอย�งทนทวงท ซงถอว�เปนก�วแรกของสถ�บนกลย�ณ

ร�ชนครนทรทเข�ม�เกยวของกบง�นด�นวกฤตสขภ�พจตของประเทศ

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

94

จ�กจดเรมตนทหวงผลด�นก�รเตรยมคว�มพรอมสำ�หรบเมองใหญอย�ง

กรงเทพมห�นคร และถอไดว�เปนจดเรมตนสำ�หรบวงก�รสขภ�พจตในเมองไทย

เพร�ะถงแมเร�จะมบคล�กรและหนวยง�นทมคว�มรและประสบก�รณด�นสขภ�พจต

และจตเวชจำ�นวนม�กกต�ม แตในสวนทเกยวของกบก�รเจรจ�ตอรองนนอ�จถอไดว�เปน

เรองใหม ดงนน ก�วแรกจงอ�จกล�วไดว�เปนก�รฝกรวมกนระหว�งสำ�นกง�นตำ�รวจแหงช�ต

และกรมสขภ�พจต และหลงจ�กนนไดพบว�ปญห�สงคมไดเพมม�กขน ประช�ชนเจอมรสม

ชวตรอบด�นและห�ท�งออกโดยก�รฆ�ตวต�ย กล�ยเปนปญห�สงคมทเจ�หน�ทบ�นเมอง

ตองเข�ไปยนมอใหคว�มชวยเหลอ เหตก�รณน�ทชวตของผหญงคนหนงทห�ดใหญกบ

คว�มปร�ถน�ดของผทเข�ไปชวยเหลอแตดวยคว�มรเท�ไมถงก�รณจงทำ�ใหชวตของเธอ

ทพ�ดบนระเบยงตกและกำ�ลงห�ท�งรอดอยนนพลดตกลงม�สนลมห�ยใจอย�งน�เสยด�ย

ดวยคว�มตระหนกตอปญห�ทมแนวโนมว�จะเพมขน ในปพ.ศ.๒๕๔๒

กรมสขภ�พจตโดยมท�นอธบดขณะนนคอน�ยแพทยวนย วรยกจจ�และพล.ต.อ วรรณรตน

คชรตน ผบญช�ก�รตำ�รวจนครบ�ลในขณะนน ไดมอบหม�ยใหโรงพย�บ�ลนตจตเวช

ศนยสขภ�พจตท ๑๓ และกองกำ�กบก�รสบสวนสอบสวนนครบ�ล ๒ จดทำ�โครงก�รอบรม

หลกสตรก�รเจรจ�ตอรองแกข�ร�ชก�รตำ�รวจนครบ�ลจำ�นวน ๔๐๐ น�ย โดยใชงบประม�ณ

ของศนยสขภ�พจตท ๑๓ จำ�นวน ๕๔๐,๔๘๐ บ�ท และหลงจ�กนนท�งสำ�นกง�นตำ�รวจ

แหงช�ตไดมงบประม�ณจดก�รฝกอบรมเจ�หน�ทตำ�รวจเพมอก ๙๐๐ น�ย โดยโรงพย�บ�ล

นตจตเวชไดใหก�รสนบสนนดวยดตลอดม�

เมอวนท ๑ ตล�คม พ.ศ. ๒๕๔๒ ไดมเหตก�รณอนค�ดไมถงเกดขน เมอมนกศกษ�

พม�บกยดสถ�นทตพม�ประจำ�ประเทศไทย และเมอวนท ๒๔-๒๕ มกร�คม พ.ศ. ๒๕๔๓

กลมกระเหรยงกอตอ�รมบกยดโรงพย�บ�ลศนยร�ชบร จ�กทง ๒ เหตก�รณดงกล�ว

น�ยกรฐมนตรไดมคำ�สงใหจตแพทยและนกจตวทย�ของโรงพย�บ�ลนตจตเวชเปนทปรกษ�

ชดเจรจ�ตอรอง และไดเข�รวมปฏบตภ�รกจจนสำ�เรจลลวงดวยด

ตอม�ในป ๒๕๔๓ สำ�นกง�นรกษ�คว�มมนคงท�งก�รทต สถ�นทตสหรฐอเมรก�

ประจำ�ประเทศไทยและโครงก�รใหคว�มชวยเหลอด�นก�รตอต�นก�รกอก�รร�ย

แหงกระทรวงก�รต�งประเทศสหรฐอเมรก� ใหก�รสนบสนนเจ�หน�ทฝ�ยตำ�รวจ ๒ น�ย

และจ�กโรงพย�บ�ลนตจตเวชอก ๒ คน คอ น�ยแพทยประภ�ส อคร�นนท และน�งวลล

ธรรมโกสทธ นกจตวทย�เข�รวมประชมปรกษ�และฝกเรองก�รเจรจ�ตอรองตวประกน

ณ วทย�ลยเอฟ บ ไอ เมองควอนตโก รฐเวอรจเนย ประเทศสหรฐอเมรก�เปนเวล� ๒๐ วน

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

95

หลงจ�กจบก�รอบรม โรงพย�บ�ลนตจตเวชไดขย�ยผลหลกสตรดงกล�วโดยก�รฝกอบรม

ใหกบเจ�หน�ทตำ�รวจของสถ�บนพฒน�ข�ร�ชก�รตำ�รวจ รวมทงบคล�กรส�ธ�รณสขอก

หล�ยครง ปร�กฏก�รณปญห�วกฤตสขภ�พจตของประเทศกยงเกดขนเปนระยะจนกระทง

ตนเดอนพฤศจก�ยน พ.ศ. ๒๕๔๔ ไดมเหตก�รณคนเม�ย�บ�คลมคลงไดใชอ�วธมดจจบ

นสตส�วชนปท ๑ คณะเศรษฐศ�สตร มห�วทย�ลยเกษตรศ�สตรเปนตวประกนขณะรอ

รถประจำ�ท�งทป�ยรถประจำ�ท�งใกลท�งขนสถ�นรถไฟบทเอส ข�งสถ�นขนสงหมอชต

เหตก�รณดงกล�วจบลงดวยคว�มสลดใจเมอนสตส�วผเคร�ะหร�ยทนพษบ�ดแผลทถก

แทงจ�กด�นหลงทะลปอดไมไหวไดเสยชวตลงอย�งน�เศร� ก�รจ�กไปของเธอมไดเกดขน

โดยผ�นไปเลยเท�นน แตกอใหเกดกระแสคว�มตนตวอย�งกว�งขว�งในก�รแกไขปญห�

รวมทงก�รปองกนก�รสญเสยในอน�คตตอไป

กรมสขภ�พจตโดยท�นอธบดคอ น�ยแพทยปร�ชญ บณยวงศวโรจนในขณะนน

ไดเลงเหนถงคว�มสำ�คญของปญห�ดงกล�วจงไดมอบหม�ยใหโรงพย�บ�ลนตจตเวชจดตง

ศนยวกฤตสขภ�พจต (Mental Health Crisis Center : MCC) ขนอย�งเปนท�งก�รเปน

หนวยง�นแรกของกรมสขภ�พจต โดยมพธเปดศนยวกฤตสขภ�พจตเมอวนท ๓ ธนว�คม

พ.ศ. ๒๕๔๔ มบทบ�ทหน�ทด�นก�รเปนทปรกษ�ใหกบเจ�หน�ทตำ�รวจ และบคล�กร

ส�ธ�รณสขเมอเกดเหตก�รณวกฤต ก�รประส�นเครอข�ย รวมทงก�รจดตงทมสขภ�พจต

เคลอนททเปนรปธรรม ประกอบดวยทมสหวช�ชพไดแก จตแพทย พย�บ�ล นกจตวทย�

นกสงคมสงเคร�ะห เภสชกร และทมสนบสนนอนๆ รวมเปนทมออกปฏบตง�นชวยเหลอ

ผทอยในภ�วะวกฤตเมอมคว�มจำ�เปน พรอมทงมก�รขย�ยรปแบบก�รบรก�รและสนบสนน

เครอข�ย

ตอม�เมอมก�รปรบเปลยนโครงสร�งของสวนร�ชก�ร จ�กโรงพย�บ�ลนตจตเวช

เปนสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร ซงเปนสถ�บนแหงแรกของกรมสขภ�พจตทมบทบ�ทเดน

ในด�นวช�ก�รเกยวกบวกฤตสขภ�พจต มภ�รกจสำ�คญทรวมมอกบสำ�นกง�นตำ�รวจแหงช�ต

ในหลกสตรก�รเจรจ�ตอรองแกไขเหตวกฤตต�มแผนกรกฎ ๔๑ ประจำ�ป ๒๕๔๕ โดยไดรวม

เปนวทย�กรฝกอบรมข�ร�ชก�รตำ�รวจระดบรองส�รวตร และชนประทวน สงกดตำ�รวจภธร

ภ�ค ๑ ถง ๙ และกองบญช�ก�รตำ�รวจนครบ�ล ขณะเดยวกนสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร

กไดสนบสนนบคล�กรทรบผดชอบง�นด�นวกฤตสขภ�พจตรวมเปนผเผยแพรคว�มรด�น

ก�รใหก�รปรกษ�ปญห�สขภ�พจตแกเครอข�ยในพนทรบผดชอบตลอดม�

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

96

ในปงบประม�ณ ๒๕๔๗ ง�นวกฤตสขภ�พจตมคว�มสำ�คญและไดรบคว�มสนใจ

ม�กขน เนองจ�กประเทศไทยประสบปญห�วกฤตสขภ�พอย�งตอเนอง ไดแก เกดก�รระบ�ด

ของโรคไขหวดนก โรคซ�รส สถ�นก�รณวกฤตในพนทจงหวดช�ยแดนใต ซงทำ�ใหสวนวกฤต

สขภ�พจตของสถ�บนกล�ย�ณร�ชนครนทรไดรบงบประม�ณจ�กกรมสขภ�พจตในก�ร

ดำ�เนนง�นเพอพฒน�ง�นด�นวกฤตสขภ�พจตทงด�นก�รบรก�ร วช�ก�ร ทคลองตวม�กขน

จงไดมก�รพฒน�และสนบสนนเครอข�ยใหมก�รจดตงศนยวกฤตสขภ�พจต (Mental Health

Crisis Center :MCC) ขนในโรงพย�บ�ลจตเวชสงกดกรมสขภ�พจต และในระดบจงหวด

เชน รพศ. รพท. ทกภ�คของประเทศ พรอมทงพฒน�ศกยภ�พบคล�กรส�ธ�รณสขทเปน

เครอข�ยด�นวกฤตสขภ�พจตใหมคว�มรด�นก�รเจรจ�ตอรอง คว�มรเรองก�รชวยเหลอ

เยยวย�จตใจผประสบภ�วะวกฤต ตลอดจนพฒน�เทคโนโลย คมอ แผนพบ วชดด�นวกฤต

สขภ�พจตต�งๆ ซงเปนก�รขย�ยเครอข�ยทกภ�คทวประเทศใหส�ม�รถชวยเหลอประช�ชน

ไดอย�งทนทวงท มประสทธภ�พ ซงผลของก�รขย�ยเครอข�ยทำ�ใหเกดศนยวกฤตสขภ�พจต

หรอหนวยบรก�รวกฤตสขภ�พจตขนในหนวยง�นระดบจงหวดหล�ยแหง

ในปงบประม�ณ ๒๕๔๘ วนท ๒๖ ธนว�คม ๒๕๔๗ ประเทศไทยไดเกดสถ�นก�รณ

คลนยกษสน�มขน คร�ชวตประช�ชน ๕,๐๐๐ กว�คนและสญห�ยอกนบหมนคน บ�นเรอน

ไดรบคว�มเสยห�ยจำ�นวนม�ก สวนวกฤตสขภ�พจตของสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรได

รวมกบกรมสขภ�พจตจดทมสขภ�พจตออกไปชวยเหลอเยยวย�จตใจผประสบภย และมก�ร

ตดต�มดแลตอเนองในร�ยทพบว�มคว�มเสยงรวมกบศนยฟนฟสขภ�พจต อำ�เภอเข�หลก

จงหวดพงง� จ�กเหตก�รณในครงนนทำ�ใหง�นด�นวกฤตสขภ�พจตมคว�มสำ�คญม�กยงขน

กรมสขภ�พจตจงมอบหม�ยใหสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร รวมในก�รจดทำ�แนวปฏบต

ระดบช�ตในก�รชวยเหลอเยยวย�จตใจผประสบภ�วะวกฤต รวมทงเปนผจดทำ�แนวปฏบต

ก�รชวยเหลอด�นสขภ�พจตผประสบภ�วะวกฤตในระดบกรมและระดบจงหวด ตลอดจน

จดตงศนยเตรยมคว�มพรอมรบมอภยพบตขนทกรมสขภ�พจต ขณะเดยวกนสวนวกฤต

สขภ�พจตของสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรยงไดรบก�รสนบสนนงบประม�ณจ�ก

กรมสขภ�พจตด�นก�รพฒน�ง�นด�นวกฤตสขภ�พจตตอเนองอก โดยไดขย�ยเครอข�ยด�น

วกฤตสขภ�พจตลงไปทหนวยง�นระดบอำ�เภอ คอ ในโรงพย�บ�ลชมชนทกภ�คของประเทศ

และยงสนบสนนวทย�กรถ�ยทอดคว�มรด�นวกฤตสขภ�พจตทงภ�ครฐและเอกชนเรอยม�

ทำ�ใหเครอข�ยวกฤตสขภ�พจตมจำ�นวนม�กขน สร�งคว�มมนใจว�เวล�ประช�ชนประสบ

ปญห�วกฤตของชวต เครอข�ยเหล�นจะส�ม�รถออกไปใหคว�มชวยเหลอไดอย�งทนทวงท

เพอปองกนก�รสญเสยชวตและปองกนก�รเกดปญห�สขภ�พจตในระยะย�ว

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

97

ระหว�งปพ.ศ. ๒๕๔๙ - ๒๕๕๐ หลงจ�กเกดสถ�นก�รณคว�มไมสงบในพนท

ช�ยแดนใต กรมสขภ�พจตจงมนโยบ�ยจดตงศนยเยยวย�จตใจขนในโรงพย�บ�ลชมชน

ทกแหงรวมทงหมด ๓๗ แหง มก�รจดจ�งนกจตวทย�ประจำ�ศนยเยยวย�ฯดงกล�ว

พรอมทงมอบหม�ยใหสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรโดยสวนวกฤตสขภ�พจตรบผดชอบ

เปนผจดก�รแผนง�น ในก�รดำ�เนนง�นด�นวกฤตสขภ�พจตในพนทช�ยแดนใต ซงกไดม

ก�รพฒน�ทงด�นก�รบรก�ร วช�ก�ร และจดก�รฝกอบรมบคล�กรส�ธ�รณสขในพนท

ใหมคว�มรด�นก�รชวยเหลอเยยวย�จตใจผไดรบผลกระทบจ�กสถ�นก�รณคว�มไมสงบ

เพอใหส�ม�รถชวยเหลอผไดรบผลกระทบไดอย�งมประสทธภ�พ มก�รจดตงศนย Child

Trauma ขนทสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรพรอมทงพฒน� Web Site Child Trauma รวม

ทงพฒน�เทคโนโลยต�งๆ เชน คมอหลกสตรก�รเยยวย�จตใจผไดรบผลกระทบ แนวปฏบต

ก�รเยยวย�จตใจ เปนตน นอกจ�กนหลงจ�กเกดเหตก�รณคว�มรนแรงหล�ยๆเหตก�รณ

สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรยงไดรวมพฒน�ศกยภ�พเจ�หน�ททห�ร ตำ�รวจทปฏบตง�น

ในพนทช�ยแดนใต ด�นก�รเจรจ�ตอรองหล�ยรนดวยกน เพอเตรยมคว�มพรอมรบมอห�ก

เหตก�รณดงกล�วเกดขนอก ผลลพธทเกดขนคอ เครอข�ยวกฤตสขภ�พจตในพนทมคว�ม

เขมแขง มระบบก�รชวยเหลอเยยวย�จตใจผไดรบผลกระทบทมประสทธภ�พ มระบบก�ร

นเทศตดต�ม ขณะเดยวกนในปพ.ศ. ๒๕๕๐ ประเทศไทยไดเกดปญห�อทกภยโคลนถลมท

จงหวดอตรดตถ คร�ชวตประช�ชนจำ�นวน ๑๐๐ คน ทมวกฤตสขภ�พจตของสถ�บนไดออกไป

ใหก�รชวยเหลอเยยวย�จตใจผประสบภย และเปนทปรกษ�ในก�รดำ�เนนง�นของศนยวกฤต

สขภ�พจต โรงพย�บ�ลอตรดตถดวยทำ�ใหก�รดำ�เนนง�นลลวงไปดวยด

ระหว�งป พ.ศ. ๒๕๕๑-๒๕๕๒ กรมสขภ�พจตมนโยบ�ยจดตงศนยเตรยม

คว�มพรอมเพอรบมอกบสถ�นก�รณภยพบตขนทสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร โดยม

ผอำ�นวยก�รสถ�บนกลย�ณฯเปนผอำ�นวยก�รศนยเตรยมคว�มพรอมฯอกตำ�แหนงหนง

มบทบ�ทสำ�คญในด�นก�รเตรยมคว�มพรอมรบมอภยพบต รวมทงรวมจดทำ�แผนและพฒน�

ระบบบรห�รจดก�รส�ธ�รณภยด�นก�รว�งแผนและส�ธ�รณสข และแผนก�รปฏบตง�น

รบมอกบสถ�นก�รณภยพบตรวมกบกระทรวงส�ธ�รณสข พฒน�เวบไซตของศนยเตรยม

พรอมฯ ขณะเดยวกนในปนไดมเหตก�รณภยพบตจ�กพ�ยน�กรสเกดขนในประเทศพม�

ง�นวกฤตสขภ�พจตของสถ�บนกลย�ณฯกยงมบทบ�ทในก�รประส�นทมวกฤตจ�ก

หนวยง�นในสงกดกรมสขภ�พจตเพอเดนท�งไปใหก�รชวยเหลอผประสบภยจ�กกรณเกด

พ�ยน�กรสทประเทศพม� ซงบคคล�กรของสถ�บนกลย�ณฯ คออ�จ�รยวลล ธรรมโกสทธ

และแพทยหญงเบญจพร ปญญ�ยง เปนตวแทนรวมเดนท�งไปใหก�รเยยวย�จตใจผประสบภยดวย

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

98

และในปเดยวกนน มเหตก�รณทสะเทอนใจของคนไทยทงประเทศ คอ ก�รเกด

สถ�นก�รณวกฤตทรนแรงท�งก�รเมอง มก�รปะทะกนระหว�งผเข�รวมชมนมกบเจ�หน�ท

ของรฐ ทำ�ใหมผเสยชวตและไดรบบ�ดเจบจำ�นวนม�ก สงผลกระทบตอจตใจของผไดรบผล

กระทบ ศนยเตรยมคว�มพรอมฯและสวนวกฤตสขภ�พจตของสถ�บนกลย�ณฯ มบทบ�ท

สำ�คญตอเหตก�รณวกฤตในครงนเปนอย�งม�ก ทำ�ใหสวนวกฤตสขภ�พจตของสถ�บน

กลย�ณฯ ตองปรบตว ปรบบทบ�ทใหมคว�มคลองตวทนตอเหตก�รณ ซงเปนโอก�สดท

ทำ�ใหสวนวกฤตสขภ�พจตของสถ�บนกลย�ณฯ ตองรบพฒน�ระบบก�รเตรยมคว�มพรอม

พฒน�ระบบก�รบรก�รใหมประสทธภ�พม�กขน ทงในด�นก�รจดทมสขภ�พจตเคลอนท

มก�รจดเตรยมวสดอปกรณทพรอมใช รวมทงพฒน�ศกยภ�พของทมเยยวย�จตใจ มก�ร

ซอมแผนปฏบตก�รรบมอภยพบต และทสำ�คญตองประส�นแผนและผลก�รดำ�เนนง�น

กบหนวยง�นทงในและนอกสงกดกรมสขภ�พจต ในก�รชวยเหลอเยยวย�จตใจผไดรบ

ผลกระทบ โดยเฉพ�ะญ�ตผสญเสยชวตและทรพยสน หลงจ�กนนจงร�ยง�นใหผบรห�ร

กรมสขภ�พจตทร�บ พรอมทงไดสนบสนนทมออกใหก�รชวยเหลอเยยวย�จตใจผไดรบ

ผลกระทบอย�งตอเนอง ขณะเดยวกนยงไดพฒน�จดทำ�แนวปฏบตก�รชวยเหลอเยยวย�

จตใจกรณวกฤตท�งก�รเมอง เพอใหทมไดใชเปนแนวท�งในก�รปฏบตง�นทเปนม�ตรฐ�น

เดยวกน ถงแมว�ก�รปฏบตง�นของเร�จะตองเผชญกบปญห�คว�มแตกต�งท�งคว�มคด

ของประช�ชนและก�รแสดงปฏกรย�ของผไดรบผลกระทบ เพอปองกนปญห�สขภ�พจต

ในระยะย�ว

จ�กสถ�นก�รณวกฤตท�งก�รเมองทเกดขนในพนทกรงเทพมห�นคร สงผลกระทบ

ตอทงด�นเศรษฐกจ สงคม รวมถงสงผลตอวถชวตของคนในสงคมเมอง ซงมคว�มซบซอน

เปนสงคมแหงก�รแขงขน ประช�ชนตองตอสดนรนเพอคว�มอยรอด ทำ�ใหเกดคว�มเครยด

มปญห�สงคมเกดขนม�กม�ย ก�รดำ�เนนง�นด�นวกฤตสขภ�พจตของสถ�บนกลย�ณฯก

ยงตองดำ�เนนก�รตอไป ถงแมว�จะไมไดรบงบประม�ณจ�กกรมสขภ�พจต แตนบว�เปน

คว�มโชคดของประช�ชนในพนทกรงเทพมห�นคร ง�นวกฤตสขภ�พจตจงไดขอสนบสนน

งบประม�ณจ�กสำ�นกง�นหลกประกนสขภ�พแหงช�ตเขต ๑๓ พนทกรงเทพมห�นคร

ไดงบม�ประม�ณ ๑๐ ล�นบ�ท เพอดำ�เนนง�นด�นวกฤตสขภ�พจตอย�งตอเนอง รวมทง

ก�รพฒน�ระบบก�รใหบรก�รปรกษ�ส�ยดวนสขภ�พจต ๑๓๒๓ ทำ�ใหก�รดำ�เนนง�นด�นน

ในพนทกรงเทพมห�นครเปนไปดวยด พรอมทงไดดำ�เนนก�รพฒน�ศกยภ�พบคล�กร

ส�ธ�รณสข ตำ�รวจ อ�จ�รยมห�วทย�ลยในพนทกรงเทพม�นครใหมคว�มรด�นก�รเจรจ�

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

99

ตอรองและก�รชวยเหลอเยยวย�จตใจผประสบภ�วะวกฤต นบเปนก�รขย�ยเครอข�ยด�น

วกฤตสขภ�พจตสพนทกรงเทพมห�นคร

ขณะเดยวกนสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรยงไดจดทมสขภ�พจตเคลอนทใหก�ร

ชวยเหลอเยยวย�จตใจผไดรบผลกระทบรวมกบบคล�กรส�ธ�รณสขของกรงเทพมห�นคร

รวมทงผลตคมอและหลกสตรก�รชวยเหลอด�นจตใจผประสบภ�วะวกฤต และนอกจ�กน

ยงไดพฒน�ระบบก�รใหบรก�รปรกษ�ส�ยดวนสขภ�พจต ๑๓๒๓ ต�มทไดรบมอบหม�ย

จ�กสถ�บนกลย�ณฯ เพอเปนชองท�งหนงทใหประช�ชนส�ม�รถเข�ถงบรก�รสขภ�พจต

ไดอย�งทนทวงทเมอเกดคว�มเครยดหรอคว�มทกขใจ ซงไดมก�รขย�ยคส�ยของก�รให

บรก�รของสถ�บนกลย�ณฯเพมขนเปน ๓ ส�ยพรอมทงสนบสนนใหหนวยง�นในสงกด

กรมสขภ�พจตไดเพมคส�ยก�รใหบรก�รเปน ๓๑ คส�ย มก�รพฒน�ศกยภ�พผให

บรก�รโดยก�รฝกอบรมเพมพนคว�มร พฒน�องคคว�มร ผลตคมอก�รใหบรก�รปรกษ�

ผลตสปอรตโฆษณ� ประช�สมพนธส�ยดวนสขภ�พจตผ�นสอวทย และเผยแพรแกหนวยง�น

ทใหบรก�รส�ยดวนของหนวยง�นในสงกดกรมสขภ�พจตเพอประช�สมพนธ

และตงแตป พ.ศ. ๒๕๕๓ จนถงปจจบน สถ�บนกลย�ณฯไดมก�รปรบเปลยน

โครงสร�งก�รบรห�รของสถ�บนกลย�ณฯ มก�รจดตงศนยวกฤตสขภ�พจต (Mental Health

Crisis Center : MCC) ขน แทนศนยเตรยมคว�มพรอมฯและกลมพฒน�คว�มเปนเลศ

ด�นวกฤตสขภ�พจต ใหดำ�เนนง�นด�นวกฤตสขภ�พจตอย�งตอเนองต�มนโยบ�ย

ของกรมสขภ�พจตทมอบหม�ยใหสถ�บนกลย�ณฯเปนผรบผดชอบหลกและเปนแมข�ย

ด�นวกฤตสขภ�พจตและด�นก�รบรก�รปรกษ�ส�ยดวนสขภ�พจต โดยเฉพ�ะยงเปนศนย

ประส�นก�รดำ�เนนง�นเมอเกดสถ�นก�รณภยพบตของประเทศขนไมว�จะเปนก�รประส�น

แผนก�รดำ�เนนง�น ก�รประส�นผลลพธของก�รเยยวย�จตใจผประสบภย พฒน�ระบบ

ก�รร�ยง�น มก�รประชมแลกเปลยนเรยนรเพอพฒน�แนวปฏบต ขนตอนก�รดำ�เนนง�น

ของทมเยยวย�จตใจของหนวยง�นสงกดกรมสขภ�พจตทเปนระบบและมม�ตรฐ�นเดยวกน

ขณะเดยวกนในระหว�งนประเทศไทยไดเกดสถ�นก�รณวกฤตหล�ยอย�งทงทเปนปญห�

อทกภยร�ยแรงในหล�ยจงหวดท�งภ�คเหนอ ภ�คกล�ง ภ�คตะวนออกเฉยงเหนอและ

ภ�คใต รวมทงก�รเกดปญห�ก�รสรบบรเวณช�ยแดนไทย-กมพช� สงผลใหผประสบภย

เสยชวต ทรพยสนไดรบคว�มเสยห�ยจำ�นวนม�ก ศนยวกฤตสขภ�พจตของสถ�บนกลย�ณฯ

ตองทำ�ง�นหนกม�กขน ตองประส�นแผนและประส�นผลก�รดำ�เนนง�นททมชวยเหลอ

เยยวย�จตใจของหนวยง�นในสงกดกรมสขภ�พดำ�เนนง�น เพอร�ยง�นตอผบรห�ร

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

100

กรมสขภ�พจตทกวน พรอมทงรวมประชม War Room กบกระทรวงส�ธ�รณสขทกวน เพอ

ร�ยง�นผลก�รเยยวย�จตใจผประสบภย พรอมทงประส�นทมเยยวย�จตใจของสถ�บน

กลย�ณฯไปใหก�รชวยเหลอเยยวย�จตใจผประสบอทกภยดงกล�ว รวมทงเยยมเยยนเยยวย�

จตใจครอบครวพย�บ�ลไทยทเสยชวตจ�กเหตก�รณแผนดนไหวทประเทศนวซแลนด

นอกจ�กนในด�นวช�ก�รยงไดจดทำ�แผนเตรยมคว�มพรอมเพอรบมอกบ

สถ�นก�รณวกฤตของกรมสขภ�พจต เพอใหมแผนก�รดำ�เนนง�นด�นวกฤตทชดเจน สวน

ด�นก�รบรก�รปรกษ�ส�ยดวนสขภ�พจต ๑๓๒๓ กยงคงมก�รพฒน�ด�นบคล�กร มก�ร

พฒน�ม�ตรฐ�นบรก�รปรกษ�ส�ยดวนสขภ�พจต ๑๓๒๓ เพอใหผใหบรก�รมแนวท�ง

ก�รดำ�เนนง�นทเปนม�ตรฐ�นเดยวกน รวมทงรวมพฒน�โปรแกรมเปนแนวปฏบตในก�ร

ใหบรก�รของผใหก�รปรกษ� มก�รปรบปรงระบบก�รร�ยง�นก�รใหบรก�รผ�นท�งเวบไซต

และพฒน�ระบบ Call Center อย�งตอเนอง เปนตน

กล�วโดยสรป ก�รดำ�เนนง�นด�นวกฤตสขภ�พจตของสถ�บนกลย�ณ

ร�ชนครนทรหรอโรงพย�บ�ลนตจตเวชตงแตอดตจนถงปจจบน ตลอดระยะเวล�สบกว�ป

ทผ�นม� ไดมววฒน�ก�รม�อย�งตอเนอง ซงถอว�เปนกำ�ลงสำ�คญของกรมสขภ�พจตและ

เปนประโยชนตอประเทศช�ตอย�งม�ก ซงไดมก�รพฒน�ทงด�นก�รบรห�รจดก�รด�น

ระบบบรก�รชวยเหลอเยยวย�จตใจผประสบภ�วะวกฤต เมอมสถ�นก�รณวกฤตเกดขน

ขณะเดยวกนยงไดพฒน�ด�นวช�ก�ร ก�รพฒน�เทคโนโลยทเกยวของกบง�นวกฤตสขภ�พจต

ก�รใหบรก�รปรกษ�ส�ยดวนสขภ�พจต ๑๓๒๓ ตลอดจนไดดำ�เนนก�รพฒน�ศกยภ�พ

บคล�กรทงในสงกดกรมสขภ�พจต รวมทงเครอข�ยวกฤตสขภ�พจตทงภ�ครฐและเอกชน

ทวประเทศ เพอใหเกดคว�มเขมแขงและเปนกำ�ลงสำ�คญในก�รใหคว�มชวยเหลอเยยวย�จตใจ

ผประสบภ�วะวกฤต เปนก�รปองกนปญห�สขภ�พจตในระยะย�วของประช�ชน แตอย�งไร

กต�ม ผปฏบตง�นด�นวกฤตสขภ�พจตของสถ�บนกลย�ณฯกยงคงตองมคว�มตนตวพรอม

รบสถ�นก�รณวกฤตทงทเปนภยพบตจ�กธรรมช�ตและภยจ�กก�รกระทำ�ของมนษยซงอ�จ

จะเกดขนเมอไรกได ซงตองมก�รพฒน�อย�งตอเนองและตลอดไป เพอผลลพธในอน�คต

คอ ประช�ชนผประสบภยหรอผประสบปญห�วกฤตในชวตส�ม�รถดำ�รงชวตอยในสงคมได

อย�งมคว�มสข ไมเปนภ�ระตอสงคมตอไป

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

101

103

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

นายแพทยสจรต สวรรณชพ อดตรกษาการในตำาแหนงผอำานวยการโรงพยาบาลนตจตเวช

ระหวาง พ.ศ. ๒๕๒๖-๒๕๒๗อดตรองอธบดกรมสขภาพจต

ปจจบนดำารงตำาแหนงทปรกษากรมสขภาพจต

โรงพย�บ�ลนตจตเวชเปนองคกรทมชอเสยง สงทประทบใจคอ ในสมย

น�ยแพทยสรนทร ปนรตนท�นไดว�งกรอบก�รฟนฟสมรรถภ�พผปวย เชน เลยงสตว อ�ท

เปด ไก ววและปลกผก ไดประโยชน ๒ ท�ง คอทงเจ�หน�ทและผปวยมอ�ห�รรบประท�น

ขณะเดยวกนกฟนฟผปวย เนองจ�กผปวยนตจตเวชตองอยโรงพย�บ�ลน�นจงตองมกจกรรม

รองรบ ก�รฟนฟผปวยระยะแรกไมมเจ�หน�ทอ�ชวบำ�บด ท�นมอบใหฝ�ยก�รพย�บ�ลท

ทำ�ง�นเปนทมไดมก�รประชมรวมกนในก�รเลอกกจกรรมทเหม�ะสม เกณฑหลกในก�ร

พจ�รณ� คอ คว�มถนดและอ�ก�รทตองแกไข นอกจ�กนโรงพย�บ�ลนตจตเวชมคว�ม

แตกต�งจ�กทอน คอ ก�รรกษ�ผปวยของโรงพย�บ�ลอนๆ เปนก�รคนห�ว�เปนโรคอะไร

แตเร�เนนว�โรคทเปนมสวนไหนทไมเปนโรค เพร�ะตองใหก�รตอศ�ลว�ผปวยยงมสวนไหน

ทดทยงคงเหลออย อกประเดนของคว�มต�งคอ ก�รรกษ�ในโรงพย�บ�ลทวไปตองเรงให

ผปวยสงบแตเร�จะตองสงเกตอ�ก�รกอน โดยใหย�ออนๆ เพอดอ�ก�รทแทจรง ซงบ�งครง

เจ�หน�ทกไดรบบ�ดเจบระหว�งก�รดแล ปจจบนทร�บว�ผอำ�นวยก�รใชหลกก�รของ KM

(Knowledge Management) ม�ใชเพอพฒน�ม�ตรฐ�นก�รดแล

ก�รพฒน�ง�นนตจตเวชในอน�คต ไดแก ประเดนของกฎหม�ยสขภ�พจตควรห�

งบประม�ณสนบสนนสงเสรมกจกรรมสขภ�พจต เพร�ะกฎหม�ยควรม ๒ ด�น คอ ด�นก�รบำ�บด

รกษ� ฟนฟและก�รสงเสรมปองกน ทตองใหคว�มสนใจและประคบประคองญ�ตม�กขน

อกประเดน คอ ก�รทำ�ใหวช�นตจตเวชศ�สตรส�ม�รถอธบ�ยใหทกคนทร�บว�พฤตกรรม

อย�งนเกดเนองม�จ�กส�เหตใด และมแรงจงใจในก�รเกดพฤตกรรมดงกล�วอย�งไร

นานาทศนะ…สอนาคตทศวรรษท ๕

นายแพทยธำารง ทศนาญชล อดตผอำานวยการโรงพยาบาลนตจตเวช

ระหวาง พ.ศ. ๒๕๒๗-๒๕๓๒

สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร เปนหนวยง�นหลกด�นนตจตเวชศ�สตรของ

ประเทศทชวยผดงคว�มยตธรรมใหผปวยจตเวช ก�รพฒน�ระบบรก�รยคแรกอ�ศย

องคคว�มรจ�กตำ�ร�ต�งประเทศ กระผมเปนคนแรกทแปลตำ�ร�ภ�ษ�องกฤษโดยตรง

เพอนำ�ม�ประยกตใชกบง�นในบรบทของประเทศไทย เชน ผปวยภ�วะรนแรง (Violence)

ถ�แปลเปนภ�วะอนตร�ยตอสงคม ต�มทระบในม�ตร� ๔๘ หม�ยถง ภ�วะทบคคลนน

เปนอนตร�ย ม ๓ ประก�ร คอ ๑) อนตร�ยตอตนเอง ๒) อนตร�ยตออน และ ๓) อนตร�ยตอ

ทรพยสมบต หรอก�รแปลคำ�ว� Forensic เปนภ�ษ�ไทย คอ นตจตเวชศ�สตร ซงแตเดมใชคำ�ว�

นตจตเวชวทย�จนใชแพรหล�ยถงปจจบน

โรงพย�บ�ลนตจตเวชยคแรกกอต งโดยน�ยแพทยยรรยง โพธ�ร�มก

และยคท ๒ ทว�งร�กฐ�นบรก�รเปนสมยของน�ยแพทยสรนทร ปนรตน ม�สมยผมเปนก�ร

พฒน�วช�ก�รทมคว�มโดดเดน มงพฒน�องคคว�มรด�นนตจตเวชศ�สตร ถงแมว�ตอม�

เร�ตองเปดบรก�รจตเวชทวไป เพออำ�นวยคว�มสะดวกใหประช�ชนในจงหวดใกลเคยงทม

คว�มย�กลำ�บ�กในก�รเข�ไปรบย�ทโรงพย�บ�ลสมเดจเจ�พระย�

ก�รพฒน�ตอในอน�คต แบงออกเปน ๒ แนวท�ง คอ

๑. พฒน�ระบบบรก�ร เร�ตองทำ�ง�นประส�น ใหเปนสวนหนงของกระบวนก�ร

ยตธรรมใหได และควรบงบอกใหคนภ�ยนอกรจกภ�รกจหลกของสถ�บนฯ สวนด�น

กฎหม�ยสขภ�พจตตองดว�ปฏบตไดจรงหรอ คนห�จดทตองแกไข ห�กพบกใหแกทเร�

หรอแกทระบบเปนอนดบแรก

๒. พฒน�ง�นวช�ก�ร เชน พฒน�กฎหม�ยวช�ก�รและบงคบใชไปดวยกน

ด�นก�รรวบรวมขอมลตวเลข จดเปนพนฐ�นขอมลทเกยวของกบนตจตเวชศ�สตร เนองจ�ก

เร�มโอก�สทจะเข�เรอนจำ�และประส�นกบหนวยง�นในกระบวนก�รยตธรรมไดง�ย

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

104

นายแพทยหมอมหลวงสมชาย จกรพนธอดตผอำานวยการโรงพยาบาลนตจตเวช ระหวาง พ.ศ. ๒๕๓๒-๒๕๓๖

อดตอธบดกรมสขภาพจต

ปจจบนดำารงตำาแหนงทปรกษากรมสขภาพจต

คว�มรวมมอรวมใจในก�รทำ�ง�นของเจ�หน�ททกระดบ เปนสงสำ�คญททำ�ให

หนวยง�นมคว�มเจรญเตบโต งอกง�ม และเปนทน�เชอถอของสงคม ซงก�รสร�งคว�มเชอมน

ในก�รทำ�ง�นของบคล�กรนนจะตองใชกระบวนก�รจดก�รคว�มรด�นนตจตเวช ซงเปน

กระบวนก�รสำ�คญทนำ�ม�ใชในก�รรวบรวมผลง�นทไดสะสมไวตลอดระยะเวล� ๔๐ ป โดย

ก�รจดทำ�เปนเอกส�รขอมลจ�กสงทไดเรยนรในแงมมต�งๆ ของก�รทำ�ง�นทงด�นคว�ม

เจบปวยท�งจตเวช ด�นกฎหม�ยและด�นสงคม เพอเผยแพรใหสงคมไดรบร เข�ใจและม

สวนรวมในก�รชวยเหลอบคคลกลมน อย�งไรกต�ม คว�มสำ�เรจสงสดของสถ�บนกลย�ณ

ร�ชนครนทร คอ ก�รผลกดนเรองก�รบงคบใชพระร�ชบญญตสขภ�พจต พ.ศ. ๒๕๕๑

ซงจะประสบคว�มสำ�เรจไดตองทำ�ใหเปนรปธรรมทชดเจน

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

105

นายแพทยอภชย มงคลอดตผอำานวยการโรงพยาบาลนตจตเวช ระหวาง พ.ศ. ๒๕๓๙-๒๕๔๐

ปจจบนดำารงตำาแหนงอธบดกรมสขภาพจต

โรงพย�บ�ลนตจตเวชเปนหนวยง�นทมชอเสยงอยแลว ในชวงทม�รบตำ�แหนง

ผอำ�นวยก�รมนโยบ�ยเนนก�รพฒน�ง�นวช�ก�รและว�งระบบก�รจดก�รขอมลข�วส�ร

และเทคโนโลยต�งๆ และเปนชวงเวล�ทมก�รปรบเปลยนหล�ยอย�ง อ�ท เปลยนชอจ�ก

โรงพย�บ�ลนตจตเวชเดมเปนสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร จดระบบง�นทเกยวของกบ

กระบวนก�รยตธรรมใหมคว�มชดเจน เรมผลกดนใหเกดกฎหม�ยสขภ�พจตของประเทศ

ซงปจจบนประก�ศใชแลว สงทกำ�ลงทำ�ตอไป คอ ก�รปรบแนวคดระบบก�รจ�ยเงน

งบประม�ณ หรอก�รจ�ยเงนแบบเหม�รวม (ค� DRG) ทเหม�ะสมกบก�รดแลผปวย

นตจตเวช ห�กสำ�เรจจะสงผลใหโรงพย�บ�ลจตเวชหรอโรงพย�บ�ลทวไปส�ม�รถดแล

ผปวยคดไดดขน อกประก�รคอ ก�รมค�ตอบแทนใหกบผเชยวช�ญทเปนพย�นศ�ล เพอเปน

ขวญกำ�ลงใจใหกบคนทำ�ง�นทจะเรงห�ขอสรปเพอเฉลยเรองบ�งเรองทประช�ชนสนใจอย�ง

รวดเรว ถอเปนก�รใหขอมลททำ�ใหสงคมเกดก�รเรยนรในระยะเวล�อนสมควร

สงทสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทรตองทำ�ตอไปในอน�คต คอ ก�รขย�ยองคคว�มร

ทมอยแลวไปสโรงพย�บ�ลจตเวชหรอหนวยบรก�รจตเวชอนๆใหเข�ส�ม�รถทำ�ง�นได

เหมอนสถ�บนกลย�ณฯ

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

106

นายแพทยเกยรตภม วงศรจตอดตผอำานวยการโรงพยาบาลนตจตเวช ระหวาง พ.ศ. ๒๕๔๐-๒๕๔๗

ปจจบนดำารงตำาแหนงรองอธบดกรมสขภาพจต

ในอน�คต อย�กเหนประเทศไทยมศ�ลด�นสขภ�พจต ม Mental Health Court

โดยไมแยกอำ�น�จศ�ล ปจจบนเร�เรมมศ�ลเดก ศ�ลครอบครว แตศ�ลเหล�นจะดำ�เนนก�ร

เมอมคดแลว แตจรงๆแลวคนเหล�นนไมใชอ�ชญ�กร ถ�มศ�ลสขภ�พจต กจะทำ�หน�ทใน

ก�รพฒน�ระบบก�รรกษ� ฟนฟ พฒน�คว�มสมพนธในครอบครว ปองกนก�รถกทำ�ร�ย

และไมมกกกน นอกจ�กน ก�รทำ�แผนพฒน�ควรม expert opinion และผมสวนไดสวนเสย

เข�ม�มสวนรวมในก�รทำ�แผน เพอตอบสนองคว�มตองก�รทตรงกบสภ�พปญห�

สวนองคประกอบในก�รพฒน� ชวงแรกจะตองรวบรวมองคคว�มร ศกษ�ดง�น

ต�งประเทศ ประเมนคว�มพรอมในระบบด�นต�ง ๆ ถ�ระบบสงคมมคว�มพรอมจะทำ�ให

ก�รดำ�เนนก�รง�ยขน และจะส�ม�รถสร�งระบบทใหบรก�รเฉพ�ะม�กขน นอกจ�กน

ควรมก�รทบทวนพนธกจและมงแสวงห�คว�มรใหมๆอยเสมอ รวมทงมก�รจดระบบง�น

ใหเหม�ะสมกบคน จดระบบง�นทม�กเกนไปใหเหม�ะสม และทสำ�คญอกอย�งหนงกคอ

ทกคนจะตองมก�รพฒน�ตนเองอยเสมอ

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

107

นายแพทยปรชา อนโทอดตอธบดกรมสขภาพจต

ปจจบนดำารงตำาแหนงทปรกษาสถาบนกลยาณราชนครนทร

ก�รพฒน�ระบบก�รรกษ�ของสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร จะตองมก�รปรบปรง

ใหสอดคลองกบคว�มตองก�รของผใชบรก�รอยเสมอ เชน ในแผนกผปวยนอกอ�จมก�ร

สำ�รวจคว�มพงพอใจโดยก�รสมสมภ�ษณผรบบรก�รครงละประม�ณ ๓๐ คน ทก ๔ เดอน

เพอนำ�สก�รปรบวธดำ�เนนก�รใหผใชบรก�รพงพอใจและมทศท�งในก�รใหบรก�ร

สวนก�รพฒน�ง�นด�นนตจตเวชนน ควรมก�รพฒน�บคล�กรแพทยใหมคว�มเชยวช�ญ

ท�งนตจตเวช โดยสนบสนนใหมก�รศกษ�ตอต�งประเทศ

นายแพทยจนดา โสมนสอดตจตแพทย

ก�รทำ�ง�นด�นนตจตเวช ตองพย�ย�มพดใหคนเข�ใจและมทศนคตทดตอคนไข

นตจตเวช ไมว�จะเปนใครกต�มทมขอสงสย รวมทงตองทำ�ง�นอย�งตรงไปตรงม� ไมม

อทธพลหรอก�รเงนเข�ม�เกยวของ

ในโอก�สทง�นด�นนตจตเวชดำ�เนนม�ครบรอบปท ๔๐ นบว�เร�เปนสถ�บนท

เก�แก ขอใหพวกเร�ชวยเหลอกน พฒน�ง�น และรกษ�สถ�บนของเร�ใหเจรญก�วหน�

ตอไป ขอใหมคว�มสข อย�กไดอะไรขอใหสมคว�มปร�รถน�และยงระลกถงทกๆคนอยเสมอ

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

108

นายแพทยประทกษ ลขตเลอสรวงอดตจตแพทย

อน�คตง�นด�นนตจตเวช ควรมก�รพฒน�ในประเดนดงตอไปน

๑. ก�รพฒน�ง�นวช�ก�รสขภ�พจตจะตองมหลกวช�ก�รทสจรตและโปรงใส

๒. กระบวนก�รท�งกฎหม�ยแตละม�ตร�จะตองมหลกก�รรองรบ

๓. มก�รเชอมโยงภ�ษ�กฎหม�ยกบภ�ษ�ท�งคลนก

๔. ควรมก�รขย�ยกรอบวช�ก�รด�นนตตจตเวชและกฎหม�ยในอน�คต

เปนเชงปองกน ก�รบรก�รสงคม ก�รฟนฟผตดส�รเสพตด คว�มรนแรง ครอบครว

เดกและวยรน รวมถงนตจตเวชเดก

๕. ก�รควบคม ก�รบำ�บดรกษ�ด�นนตจตเวชตองคำ�นงถงสทธและมนษยธรรม

๖. ก�รบงคบรกษ�ควรเนนเชงปองกน

๗. ศ�ลยงตองก�รคว�มรว�ควรจะดำ�เนนก�รตดสนแคไหน อย�งไร

ดงนน จงยงตองพฒน�ด�นวช�ก�รอกม�กเพอชวยใหศ�ลเข�ใจบคคลเหล�นน

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

109

นางโกสม นลพงษ อดตหวหนาพยาบาลคนแรก

ในอดต บคล�กรของโรงพย�บ�ลนตจตเวชอยกนอย�งพนอง อยดวยใจ มอะไรก

แบงปนกน มก�รผอนคล�ยดวยก�รไปเทยวพกผอนพรอมกน รวมทงมก�รพดคยและปรกษ�

ห�รอกน

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

110

นางนงลกษณ สาตราอดตหวหนากลมงานสงคมสงเคราะห

มมมองของนกสงคมสงเคร�ะหในยคแรกของโรงพย�บ�ลนตจตเวชไดมองเหนถง

คว�มเปลยนแปลง และก�รพฒน�คว�มเปนนตจตเวชในท�งทดขน โดยเฉพ�ะศกยภ�พ

ด�นวช�ก�รจนเปนทยอมรบขององคกรทเกยวของกบกระบวนก�รยตธรรม พรอมทงม

เป�หม�ยทจะพฒน�จนเปน “สถ�บนนตจตเวชแหงเอเชยอ�คเนย” เพอใหเปนทยอมรบ

ขององคกรทงในประเทศและต�งประเทศ ทงน หวใจสำ�คญของก�รทำ�ง�นด�นนตจตเวช

คอ ก�รประชมวนจฉยท�งนตจตเวชแบบทมสหวช�ชพ (Case Conference) ททำ�ใหหล�ย

หนวยง�นยอมรบ โดยมก�รทำ�ง�นประส�นกนเปนทมจตเวชในก�รตรวจวนจฉยผปวยซง

ประกอบดวย จตแพทย พย�บ�ลจตเวช นกจตวทย� นกสงคมสงเคร�ะห และนกอ�ชวบำ�บด

พรอมทง มม�ตรก�รจำ�กดบคคลทไมเกยวของในก�รเข�ประชม

นอกจ�กน กระบวนก�รพฒน� “คว�มเปนนตจตเวช” ในยคกอนมหล�ยด�น

อ�ทเชน ด�นวช�ก�ร จะมงเนนก�รพฒน�บคล�กรใหมคว�มร คว�มเชยวช�ญ ซงรเรมโดย

ผอำ�นวยก�รททำ�หน�ทเปนผใหคว�มรด�นจตเวชศ�สตร และเรยนรจ�กผปวยภ�ยหลงก�ร

ตรวจวนจฉยถงส�เหตและแรงจงใจในก�รกอคด พรอมทงมงเนนใหบคล�กรมคว�มเตบโต

และมคณภ�พจนไดรบก�รกล�วถงว� “คนนตจตเวชเปนคนมคณภาพ” สวนด�นบรห�ร

จะใชหลกก�รอยรวมกนแบบครอบครว เสมอนระบอบพอปกครองลกของสโขทย และเนน

คว�มรก คว�มส�มคคเปนนำ�หนงใจเดยวกน และสดท�ยก�รพฒน�ด�นภมทศน จะมงเนน

ก�รปลกตนไมเพอคงรกษ�ระบบนเวศและคว�มเปนธรรมช�ต โดยเลอกสรรพนธไม

ม�เพ�ะชำ�เองเพอใชในก�รตกแตงโรงพย�บ�ล รวมถงพฒน�กจกรรมฟนฟผปวยจตเวช

ดวยสงแวดลอมบำ�บด และฝกอ�ชพเกษตรกรรมโดยยดหลกเศรษฐกจพอเพยง พรอมทง

บรห�รผลผลตทไดดวยระบบสหกรณ

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

111

นางวลล ธรรมโกสทธอดตหวหนากลมงานจตวทยา

ปจจบนดำารงตำาแหนงทปรกษาสถาบนกลยาณราชนครนทร

คว�มภ�คภมใจสงสดของก�รทำ�ง�นในสถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร คอ

คว�มส�มคคเปนนำ�หนงใจเดยวกนของบคล�กรทสงผลใหง�นประสบคว�มสำ�เรจต�ม

คำ�กล�วทว� “ถงแมคนเร�จะนอย แตกทำ�ง�นทกอย�งใหประสบผลสำ�เรจได” และก�รไดรบ

มอบหม�ยใหทำ�ง�นในระดบประเทศหล�ยๆอย�งจนเปนทยอมรบ ไดแก ง�นนตจตเวช

ทครอบคลมถงก�รพฒน�พระร�ชบญญตสขภ�พจตและง�นวกฤตสขภ�พจต

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

112

แพทยหญงนตยา สโรบลอดตหวหนากลมงานทนตกรรม

ก�รทำ�ง�นในระยะแรกเปดบรก�ร มก�รเรยนรจ�กตำ�ร�วช�ก�รและจ�กผปวยจตเวช

โดยตรง ควบคกนไปและใหบรก�รทงโรคท�งก�ยและโรคท�งจตเวช เนองจ�กบรเวณ

ใกลเคยงไมมโรงพย�บ�ลทรกษ�โรคท�งทนตกรรม

ก�รพฒน�ง�นบรก�รด�นทนตกรรมในระยะเรมตน ตองใชคว�มมงมน กำ�ลงใจ

และอยบนพนฐ�นทตองก�รพฒน�คณภ�พชวตของผปวยจตเวช มก�รพฒน�คณภ�พง�น

โดยก�รศกษ�จ�กตำ�ร� เรยนรจ�กสถ�บนสมเดจเจ�พระย� และทสำ�คญคอศกษ�โดยตรง

จ�กผปวย ประส�นกบท�งตกผปวยใหสงคนไขม�ทำ�ฟน จงพบว�ผปวยจตเวชไมเคยรบ

บรก�รท�งทนตกรรมม�กอน และเนองจ�กเปนทนตแพทยจงพย�ย�มทำ�คว�มเข�ใจกบ

ผปวยจตเวช โดยก�รเข�รวมฟงก�รประชมวนจฉยโรค และศกษ�เรองย�ท�งจตเวชเพอให

เข�ใจปญห�ท�งทนตกรรมของผปวยจตเวชและเรมรวบรวมก�รดแลรกษ�และใหคว�ม

สำ�คญกบก�รปองกนก�รตดเชอในร�ยทผปวยตองทำ�ศลยกรรมทเกยวของกบฟน

สงทอย�กใหพฒน�ตอไปคอ เปนก�รตดต�มผปวยนตจตเวชระยะย�ว เพอใหได

ขอมลเชงคณภ�พทมคว�มน�เชอถอม�กทสด และฟนฟว�รส�รนตจตเวชเพอแสดงคว�ม

เชยวช�ญเฉพ�ะขององคกร

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

113

114

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

นายยนยง สขสบนชอดตหวหนากลมงานเภสชกรรม

สถ�บนกลย�ณร�ชนครนทร เปนหนวยง�นทมภ�รกจหลกคอง�นด�นนตจตเวช

ชวงทผ�นม�จะพบเหนก�รเปลยนแปลงทนำ�ไปสก�รพฒน�ของสถ�บนฯ ๒ ด�น คอ

ก�รเปลยนแปลงคว�มเปนอยภ�ยในและคณภ�พของง�น ซงในก�รเปลยนแปลงคณภ�พ

ของง�นนน จะพบว�มสงดๆ หรอผลง�นใหมๆ ทเปรยบเหมอนวตถดบอนทรงคณค�และเปน

ทยอมรบใหเลอกใช อย�งไรกต�ม สงสำ�คญจ�กก�รนำ�วตถดบดงกล�วม�ใชใหเกดประโยชน

สงสดนน ควรนำ�วตถดบนนม�หลอมรวมกนใหมคว�มเปนตวของตวเอง และปรบใหเหม�ะสม

กบบรบทของสถ�บนฯ

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

114

นานากจกรรม

กจกรรมเกยวกบการปรบปรงแกไขและบงคบใช พรบ.สขภาพจต พ.ศ. ๒๕๕๑

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

115

รางวลแหงความภาคภมใจ

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

116

เยยมเยยนและเยยวยาจตใจประชาชนทประสบภาวะวกฤตสขภาพจต

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

117

รายชอคณะทำางาน

น�ยแพทยศรศกด ธตดลกรตน ผอำ�นวยก�ร ทปรกษ�

แพทยหญงดวงต� ไกรภสสรพงษ รองผอำ�นวยก�รฝ�ยก�รแพทย คณะทำ�ง�น

น�งส�วเบญจวรรณ ส�มส�ล หวหน�กลมก�รพย�บ�ล คณะทำ�ง�น

น�งส�ววไล เสรสทธพทกษ นกจตวทย�เชยวช�ญ คณะทำ�ง�น

น�งส�วสมลกษณ เดดขนทด พย�บ�ลวช�ชพชำ�น�ญก�ร คณะทำ�ง�น

น�งสกญญ� กจเครอ พย�บ�ลวช�ชพชำ�น�ญก�ร คณะทำ�ง�น

น�งส�วสำ�ร�ญ บญรกษ� พย�บ�ลวช�ชพชำ�น�ญก�ร คณะทำ�ง�น

น�งกลนก� ศรวงศวรรณ พย�บ�ลวช�ชพชำ�น�ญก�ร คณะทำ�ง�น

น�งดวงจนทร บวคล พย�บ�ลวช�ชพชำ�น�ญก�ร คณะทำ�ง�น

น�ยม�นจ คณ�ธรรม พย�บ�ลวช�ชพชำ�น�ญก�ร คณะทำ�ง�น

น�ยไพโรจน สขเกด พย�บ�ลวช�ชพชำ�น�ญก�ร คณะทำ�ง�น

น�งส�วอทย� น�คเจรญ พย�บ�ลวช�ชพชำ�น�ญก�ร คณะทำ�ง�น

น�งส�วเพญพรรณ ชตวร พย�บ�ลวช�ชพชำ�น�ญก�ร คณะทำ�ง�น

น�งส�วบปผ� ดวงเดอน พย�บ�ลวช�ชพชำ�น�ญก�ร คณะทำ�ง�น

น�งวร�รตน ยอดร�ช พนกง�นชวยเหลอคนไข คณะทำ�ง�น

สสบปนตจตเวช : เลศลาในไทย กาวไกลสสากลในโอกาสครบรอบ ๔๐ ป สถาบนกลยาณราชนครนทร

118