ΖÜχαΡο, πßεση

και καρδιÜ

στεφανιαßα νüσοò (ισχαιμτ

κÞ καρδιοπÜθεια) αποτελεßσÞμερα για το Δυτικü κüσμοτο πιο σοβαρü ιατρικü πρü-

βλημα. Υπολογßζεται üτι κÜθε 3'πεθαßνεικÜποιο Üτομο απü την πÜθηση αυτÞ,Υπολογßζεται επßσηò, üτι Ýναò στουòπÝντε Üνδρεò θα Ýχει κÜποιο καρδιακüεπεισüδιο πριν απü τα 65 χρüνια του κιüτι οι μισοß απü αυτοýò θα πεθÜνουν. Η

επßπτωση τηò στεφανιαßαò νüσου στονενÞλικο πληθυσμü - λαμβÜνονταò υπüψητην κατανομÞ τηò ηλικßαò - εκτιμÞθηκεστουò 1 10 θανÜτουò για κÜθε 100,000

Üτοματο χρüνο (θνησιμüτητα) κι ετδικüτερα στουò 79 θανÜτουò για κÜθε1 00.000 Üνδρεò και στουò 3] θανÜτουò

για κÜθε º 00.000 γυναßκεò.Απü την Ü)λη πλευρÜ, εßναι σßγουρο üτι

μποροýμε να προλÜβουμε τη δημιουρ-

γßα και να τιθασεýσουμε την εξÝλιξη τηòστεφανιαßαò νüσου, σε μεγÜλο βαθμüκαι σε μεγÜλο ποσοστü ανθρþπων. Η

πρüληψη τηò στεφανιαßαò νüσου απαιτεßσυνεχÞ, Ýντονη κι επßπονη προσπÜθεια,αφοý η αιτιολογßα τηò εßναι πολυπαραγο-ιιτικÞ κι οφεßλεται σε πολλοýò γνωστοýò,α)ιλÜ και σε Üλλουò Üγνωστουò παρÜ-

γοντεò που κÜθε Ýναò απü αυτοýò συμ-

βÜλλει με Üλλοτε Üλλο ποσοστü στηνπρüκληση τηò νüσου σε κÜθε Üτομο. Οιπιο γνωστοß παρÜγοντεò κινδýνου στηνπρüκληση κι εξÝλιξη τηò στεφανιαßαòνüσου εßναι:Ι Η διατροφÞΙ Το κÜπνισμαΙ Η πßεσηΙ ΟσακχαρþδηòδιαβÞτηòΙ Η Ýλλειψη σωματικÞò ÜσκησηòΟ κßνδυνοò των καρδιαγγειακþν

Η στεφανιαßα νüσοò,τα εγκεφαλικÜ επεισüδιαΚαι η περιφεριΚÞαγγειοπÜθεια αποτελοýν

μορφÝò τηò καρδιαγγειακÞòνüσου που προκαλοýνστην Ευρþπη περßπου4.000.000 θανÜτουò κÜθε

χρüνο. Στην ΕλλÜδαυπολογßζεται üτιπερισσüτεροι απü 1 .500.000(Ýναò στουò δÝκα ¸λληνεò)

εßναι υπαερτασικοß

ΓρÜφειο ΜιχÜληò Κυριακßδηò,καθηγητÞò στο ΠανεπιστÞμιο ΑθηνþψδιευθυντÞò του Καρδιολογικοý ΤομÝαστο Νοσοκομεßο Metropolitan

ιζ,]"τL-_

ffiI

€*&

',ι

Μποροýμε να προλÜβουμετη δημιουργßα και να

τιθασεýουμε την εξÝλιξητηò στεφανιαßαò νüσου σε

μεγÜλο βαθμü και σε μεγÜλοποσοστü ανθρþπων

επιπλοκþν δεν προκýπτει απü το Üθροι-σμα των προαναφερθÝντων παραγüντωνκινδýνου, αλλÜ απü τον πολλαπλασια-

σμü τουò. Θα πρÝπει üμωò, να τονισθεß

üτι κÜποια Üτομα φαßνεται να διαθÝτουν

Ýνα εßδοò κληρονομικÞò προστασßαò, εν

αντιθÝσει με κÜποια Üλλα που φαßνεταινα εßναι περισσüτερο επιρρεπÞ. Σε κÜθεπερßπτωση üμωò, το καλýτερο εßναι η

καταπολÝμηση καθενüò απü τουò παρÜ-

γοντεò κινδýνου χωριστÜ.

Η κακÞ διατροφÞ μετα επακüλουθÜτηò(παχυσαρκßα, υπÝρταση κι αυξημÝνη

χοληστερüλη στο αßμα) θεωρεßται απüτουò πιο σημαντικοýò παρÜγοντεò για τη

δημιουργßα τηò ισχαιμικÞò καρδιοπÜθεταò. Οι συνÝπειεò τηò κακÞò δßαιταò ÝγινανÝγκαιρα αντιληπτÝò και παρÜ τιò δυσκο-λßεò στο να πεισθοýν μεγÜλεò ομÜδεòπληθυσμοý να διατρÝφονται καλýτερα

(πιο υγιεινÜ) και παρÜ τιò μικρüτερεòπροσπÜθειεò που καταβÜλλονται απü ταÜτομα σε σχÝση με εκεßνεò που απαιτοý-νται, εντοýτοιò η προσπÜθεια σε αυτÞ

την κατεýθυνση Ýχει αρχßσει να αποδßδεικαρποýò, με αποτÝλεσμα τη μεßωση των

θανÜτων απü στεφανιαßα νüσο κατÜ 37Οlο

στιò ΗΠΑ,350/ο στÞν Αυστραλßα, 300/ο

στη ΝÝα Ζηλανδßα και κατÜ 26Ο/ο στονΚαναδÜ,

ΟΛΟΙΟΙΚΙΝΔγΝΟΙ

Ο σακχαρþδηò διαβÞτηò εßναι χρüνιαπÜθηση, η οποßα μπορεß να παραμεßνει«σιωπηλÞ» για μεγÜλα χρονικÜ διαστÞμα-τα, Εßναι νüσημα που δεν μπορεß να ιαθεß

οριστικÜ, μπορεß üμωò να ελεγχθεß με τη

βοÞθεια τηò φαρμακευτικÞò θεραπεßαòκαι τηò «πειθαρχßαò» που επιβÜλλεται ναεπιδεικνýουν οι διαβητικοß σε σχÝση μετον τρüπο τηò διαβßωσÞò τουò. Η τÝλεια

ρýθμιση των επιπÝδων του σακχÜρου Ýχει

στüχο την πρüληψη τüσο των οξÝωγ üσοκαι των χρüνιων επιπλοκþν τηò νüσου,

Στο διαβÞτη εßναι σα να συνυπÜρχουνσυγχρüνωò üλοι οι προδιαθεσιακοß πα-

ρÜγοντεò κινδýνου για την πρüκλησηκαρδιοπÜθειαò. ΑγγειοπÜθεια με Þ χωρßòυπÝρταση, αυξημÝνα τα τριγλυκερßδιαστο αßμα, αυξημÝνη η ολικÞ χοληστερü-λη κι η «κακÞ» χοληστερüλη (LDL), μετωμÝνη η «καλÞ» χοληστερüλη (HDL) κι

αυξημÝνο το ινωδογüνο που προδιαθÝτεισε θρομβþσειò.¶τομα με διαβÞτη - ακüμα και χωρßòιστορικü καρδιοπÜθειαò - αντιμετωπßζουνκßνδυνο να εκδηλþσουν στα επüμενα

χρüνια τηò ζωÞò τουò καρδιοπÜθεια στονßδιο βαθμü με Üτομα που Ýχουν Þδη ιστο-

ρικü καρδιοπÜθειαò. αλλÜ üχι διαβÞτη.Αυτü σημαßνει üτι ο διαβητικüò μπορεß ναθεωρεßται, με την ευρεßα Ýννοια του üρουκαι «καρδιοπαθÞò».

Ι* ;

δ.Ι

Ο μεγαλýτεροò «δολοφüνοò» των ενÞ-λικων διαβητικþν εßναι οι παθÞσειòτηòκαρδιÜò και τα εγκεφαλικÜ επεισüδια,παθÞσειò στιò οποßεò αποδßδεταιτο 65Ο/ο

των θανÜτων, Οι θÜνατοι απü καρδιÜστουò ενÞλικεò διαβητικοýò εßναι 2 Ýωò 4φορÝò περισσüτεροι απü üτι στουò ενÞ-λικεò χωρßò σακχαρþδη διαβÞτη. Ακüμηκι Üτομα που βρßσκονται σε προ - διαβη-τικÞ φÜση (διαταραχÞ τηò καμπýληòγλυ-κüζηò) διατρÝχουν τουλÜχιστον διπλÜσιοκßνδυνο εμφÜνισηò στεφανιαßαò νüσουσε σχÝση μετον υπüλοιπο πληθυσμü.Σýμφωνα με δεδομÝνα μεγÜλων κλινικþν

μελετþγ Ýνα ποσοστü 50Ο/ο περßποψκατÜ τη στιγμÞ τηò διÜγνωσηò του διαβÞ-τη, Ýχει Þδη καρδιαγγειακÝò επιπλοκÝò.¼σο πιο νωρßò στη ζωÞ εμφανßζεται οδιαβÞτηò κι üσο λιγüτερο καλÜ ρυθμß-ζεται, τüσο περισσüτερο αυξÜνονται οιπιθανüτητεò για επιπλοκÝò στην καρδιÜ,τον εγκÝφαλο, τουò νεφροýò και τα μÜτια.Στο διαβÞτη η υψηλÞ συγκÝντρωση τουσακχÜρου στο αßμα προκαλεß απü νωρßò«αθüρυβα» βλÜβεò στιò αρτηρßεò που χÜ-νουν την ελαστικüτητÜ τουò κι ανατπýσ-σουν πιο εýκολα και πιο γρÞγορα αθη-ροσκλÞρωση. Οι αρτηρßεò τηò καρδιÜòπροσβΦιλονται πολý συχνÜ, Ýτσι πουο σακχαρþδηò διαβÞτηò αποτελεß τηνÝβδομη αιτßα καρδιολογικοý θανÜτου.ΕπιπλÝογ οι Rubin J και συνεργÜτεò(στο ιατρικü περιοδικü J Am Coll Cardiol2012; 59 484-9) διαπßστωσαν σε μελÝτηº0.000 διαβητικþν χωρßò κλινικÜ στοιχεßαστεφανιαßαò νüσου Þ καρδιακÞò ανε-πÜρκειαò, üτι τα αυξημÝνα επßπεδα τουσακχÜρου (γλυκοζυλιωμÝνη αιμοσφαιρß-νη > 6,5) συνοδεýονταν κι απü αυξημÝναεπßπεδα τροπονßνηò στο αßμα, καρδιακοýενζýμου που χαρακτηρßζει τη μυοκαρ-διακÞ νÝκρωση, δηλαδÞ διαπßστωσανüτι τα αυξημÝνα επßπεδα του σακχÜρουδημιουργοýσαν και μικροý βαθμοýνÝκρωση του μυοκαρδßοψ πÝρα απü τηδη μιουργßα τηò αθηροσκλÞρωσηò τωνστεφανιαßων αρτηριþν.Οι παθοφυσιολογικÝò βλÜβεò (αθηρωμα-τικÞ πλÜκα) των στεφανιαßων αρτηριþνστο διαβÞτη δε διαφÝρουν στη σýστασÞ

και αυξημÝνη χοληστερüλη

Η κακÞ διατροφÞ μετα επακüλουθÜ τηò(παχυσαρκßα, υπÝρταση

στο αßμα) θεωρεßται απüτουò πιο σημαντιΚοýòπαρÜγοντεò για τηδη μιουργßα τηò ισχαιμικÞòκαρδιοπÜθειαò

τουò απü αυτÝò των μη διαβητικþνατüμωγ εν τοýτοιò τα στεφανιογραφικÜευρÞματα δεßχνουν στενωτικÝò βλÜβεòπλÝον διÜχυτεò και πολυεστιακÝò ακüμακαι στιò νÝεò γυναßκεò που διατηροýν ÝναπλεονÝκτημα Ýναντι των ανδρþν κατÜτην αναπαραγωγικÞ τουò ηλικßα üταν οιγυναικεßεò ορμüνεò τιò προστα-τεýουναπü καρδιαγγειακÜ νοσÞ ματα.

ΠΟΛΛΑΠΛΕΣ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ

Η αρτηριακÞ πßεση εßναι η δýναμη με τηνοποßα το αßμα πιÝζει τα τοιχþματα τωναρτηριþν μÝσα στιò οποßεò κυκλοφορεß.Η πßεση δεν παραμÝνει ποτÝ σταθερÞκατÜ τη διÜρκεια του 24þρου. ¼τανüμωò οι τιμÝò τηò παραμÝνουν υψηλÝòγια μεγÜλο χρονικü διÜστημα, σημαßνειüτι το Üτομο πÜσχει απü υψηλÞ αρτηρια-κÞ πßεση (= υπÝρταση). Η υπÝρταση, πουεßναι μßα απü τιò συχνüτερεò παθÞσειòτου καρδιαγγειακοý συστÞματοò, προκα-λεß συμπτþματα πολý σπÜνια κι ανακα-λýτπεται σε τυχαßα μÝΓρηση τηò πßεσηò.ΟποιοσδÞποτε μπορεß να εκδηλþσειυπÝρταση ανεξÜρτητα απü ηλικßα, φýλοÞ φυλÞ.ΕκτιμÜται üτι Ýναò στουòτÝσσε-ριò ενÞλικεò Ýχουν υπÝρταση, που üτανδιαπιστωθεß παραμÝνει για την υπüλοιπηζωÞ του ατüμου και χρειÜζεται φαρμα-κευτικÞ θεραπεßα σε συνδυασμü με κα-τÜ)ιληλη διαιτητικÞ αγωγÞ κι αλλαγÝò σεκαθη μερινÝò ανθυγιεινÝò συνÞθειεò (μεßωση σωματικοý βÜρουò, φαγητÜ χωρßòαλÜτι, λßγο αλκοüλ και πο)ιλÞ Üσκηση). Ηεπßτευξη φυσιολογικÞò αρτηριακÞò πßε-σηò αποτρÝπει τιò επιπλοκÝò.

Σýμφωνα με επßσημεò αμερικανικÝòστατιστικÝò 50.000.000 ενÞλικεò ÝχουνυπÝρταση. Στην Ε}λÜδα υπολογßζεται üτιπερισσüτεροι απü 1.500.000 (Ýναò στουòδÝκα ¸λληνεò) εßναι υπερτασικοß.Η πßεση αυξÜνει τον κßνδυνο επιπλοκþντüσο απü την καρδιÜ (Ýμφραγμα και καρ-διακÞ ανεπÜρκεια), üσο κι απü τον εγκÝ-φαλο (εγκεφαλικü επεισüδιο), τουò νε-

φροýò (νεφρικÞ ανεπÜρκεια) και τα μÜτια(υπερτασικÞ αμφιβληστροειδοπÜθεια).Στο σακχαρþδη διαβÞτη η υπÝρτασηεßναι πολý πιο συχνÞ απü üτι θα περßμε-νε κανεßò.Το φαινüμενο αυτü δεν εßναιτυχαßο. ΥπÜρχουν μηχανισμοß που ευ-νοοýν την εμφÜνιση τηò υπÝρτασηò στοδιαβÞτη, üπωò π.χ. η βλαπτικÞ επßδρασητου διαβÞτη στο ενδοθÞλιο των αρτηρι-þν κι εξ αυτοý του λüγου, η μη Ýκκρισηαπü το ενδοθÞλιο αγγειοδιασταλτικþνουσιþν κι ουσιþν που παρεμποδßζουν τησυγκüλληση των αιμοπεταλßωψ με απο-τÝλεσμα την υπÝρταση και την ευüδωσητηò αθηρωμÜτωσηò, Þ η δημιουργßανεφροπÜθειαò (βλÜβη του νεφροý μεκýρια εκδÞλωση την απþλεια λευκþμα-τοò) ενωρßò στην πορεßα τηò νüσου, στοδιαβÞτη τýπου ] (ινσουλινοεξαρτþμενο)

Þ αργüτερα, στο διαβÞτη τýπου 2 (μη ιν-σουλινοεξαρτþμενο), με κýρια συνÝπειατην υπÝρταση, καθþò κι Ü)ιλοι παθοφυ-σιολογικοß μηχανισμοß. Ο συνδυασμüòδιαβÞτη κι υπÝρτασηò οδηγεß στηνταχýτερη εμφÜνιση νÝων επιπλοκþν καιστην επιδεßνωση των Þδη υπαρχουσþν,Π'αυτü εßναι απαραßτητο στα Üτομα μεσακχαρþδη διαβÞτη η πßεση να αντιμε-τωπßζεται επιθετικÜ και να μην ξεπερνÜτα επßπεδα των 130/80mmHg.Ο συνδυασμüò σακχαρþδη διαβÞτη κιυπÝρτασηò εßναι πολý <αοξικüò» για τηνκαρδιÜ και γενικüτερα για το καρδιαγγει-ακü σýστημα. Η αντιμετþπισÞ τουò επτβÜλλεται να αρχßζει νωρßò αμÝσωò με τηνδιαπßστωση τηò παρουσßαò τουò, να εßναισυνεχÞò κι αποφασιστικÞ και φυσικÜ νασυμπεριλαμβÜνεται στη θεραπεßα κι ηαντιμετþπιση üλων των Üλλων παραγü-ντων κινδýνου, που τυχüν να συνυπÜρ-

χουν σε αυτÜ τα Üτομα.