1

3102تێبینیەکان لەسەر پڕۆژەکانی بودجەی ساڵی

ئامادەکردنی/ چەند ئەندازیارێکی بزووتنەوەی گۆڕان

بە گشتی دیاریکردنی پڕۆژەکانی ئەمسااڵی وە سااڵەکانی راباردوو .0

های دیادگاو بەرناامەو سیاساەتێکی روون پڕ کەم و کوڕی و هەڵەیە و،

لە شێوازو بڕو چۆنێتی دابەشاکردنی باودجەکەدا بەدی ناکرێاە لەرووی

ناوچەیی و سێکتەرو وەزارەە و ... هتد، بەڵکو بەشێوازێکی نازانستی

ئامااادەکراوەو لەلسااەلەیە لە پشااە شااێوازی دابەشااکردنەکەوە ناایە کە

بکرێە.پێ تارانقەناعەتی بە خەڵ و پەرلەمان

پێشاااەکە نەکردنااای لیساااتی وردەکااااری خەرجیەکاااانی پڕۆژەکاااان لە .3

گەورەتاارین لااێەە دەکرێااە لە پەرلەمااان و هاای (3103) ساااڵی رابااردوو

هەرچای بەوشاێوەیە مانایە ناهێەێتەوە بۆ چاودێری کردنی حکومەە و

ساااامانی گشاااتی لەژێااار نەوێاااە لەوباااوارەدا جێبەجێااای دەکەن . باااۆیەبیا

ەکارهێنانیااادایە لە باااوارو ساااێکتەرو شاااوێنێکدا کە مەترسااای دزیااان و ب

بەرژەوەناااادی تااااایبەە دیاااااری دەکاااااە و خاااازمەە بە کۆمەڵ ااااا ناکاااااە

بەگشتی.

0 022 051% ی بااااودجەی وەبەرهێناااان کە بااااریتیە لە )32تەنهاااا .2

ملیار(دیناااااااار باااااااۆ پاااااااڕۆژە 9 904 210ملیاااااااار( دیناااااااار لە باااااااڕی )

% باااۆ پاااڕۆژەی بەردەوامااای ساااا نی 49پێشااانیارکراوەکان داناااراوە، و

ساااااڵی تاااار 2-3رابااااردووە ، ئەگەر بەو شااااێوەیە بێااااە لەوانەیە پااااا

دەبێتە بەردەوام. پڕۆژەی نوێ نامێنێە و هەموو بودجەکە

زیااااتر لە پێویساااە بودجەیاااان لە سااااڵەکەدا باااۆ زۆربەی پرۆژەکاااان .9

رۆژە هەماوو 221ماوەکەیاان ی دەکرێە بۆ نموونە چەندین پڕۆژە یارد

2

بودجەکەیان بۆ دانراوە لەکاتێکدا تا بودجە پەساەند دەکرێاە و پاڕۆژەکە

ماان ێکی چەناد النایکەم بان ەوازو تەندەرکردن و ساپاردنی باۆ دەکرێاە

ب ااارە پاااڕۆژە هەیە ،باااۆیە زەحااامەتە نیوەشااای خەر بکرێاااە دەوێاااە

چەناادین پااڕۆژەی وەزارەتاای ماااوەکەی زیاتریشااە لە ساااڵێ بااۆ نمااوونە

دروساااتکردنی رۆژە لەوانە 951و 931ناااوخۆ لە سااالێمانی ماوەکەیااان

و بینای قایمقامیەتی بینای دادگای هێزەکانی ئاسایشی ناوخۆ لە سلێمانی

باااڕە مااااوەکەی لە چیااادا خەر دەکرێاااە، نازانرێاااە . ...هتااادپێنجاااوێن و

پێااادەچێە ئەوە بە مەبەساااتی ئەوە بێاااە چەنااادین پاااڕۆژەی تاااایبەە و

بە م حیزباای پااێ جێبەجااێ بکرێااە کە سااا نی پێشااتر دەخاارایە بااودجەوە

ن بەو شااێوەیە بووناچااارپااا رەخاانە زۆرەکااانی ئۆپۆزساایۆن و خەڵاا

دەن.ئەنجامی ب

ساا نە رێاژەو بڕێکاای زۆر ی لە پڕۆژەکااان ژماارەیە بەپاێچەوانەوە .5

پێادەچێە ئەوە لە نەزانای و هەڵەوە بێاە بەوە . کەمیان بۆ دادەنرێاە

پڕۆژەکان و کێشاەی هەندێ لە کەمیی بودجەکە دەبێتە هۆی دواکەوتنی

داواکاااری ماااوەی زیااادەو قەرەبااوو دروسااە دەبێااە کە سااا نە ملیۆنەهااا

ساامانی گشاتی دەگەیەنێاە، ەستەوخۆ زیاان بدۆالر بە راستەوخۆ و نارا

دەوامەکان ئەوە دەسەلمێنێە.زۆری رێژەی پڕۆژە بەر

ژماااارەیەکی زۆر پاااڕۆژەی دیااازاین و دیراساااەکردن هەیە پاااارەی باااۆ .2

دابیندەکرێە کە لە هەمان سێکتەردا دووبارەبونەوەن و دەکرێە دیزاینی

ە نەخۆشاخانە نموونەیی بۆ بکرێە و پارەی زیادە بەهەدەرنەدرێە ، و

و بینای تێبینەرایەتی و لەرمان ەی داد و...هتد.

دروساتکردنی لەرمان ەکاانی بودجەکە دەکرێە ناوی بنرێە بودجەی .4

ملیااااار دینااااار تەنهااااا بااااۆ 501حکااااومەە لەبەر ئەوەی بااااڕی ناااازیکەی

3

قوتابخااانە و ماازگەوە و دروسااتکردنی لەرمان ەکااان دانااراوە ) جاا ە لە

%ی هەماااااوو باااااودجەی 02ە نااااازیکەی نەخۆشاااااخانەکان (، کە دەکاااااات

وەبەرهێناااان لە کاتێکااادا ساااەدەها بیناااای حکاااومی لەالیەن حیزبەکاااانەوە

داگیر کراون و ئامادەنین بی ێڕنەوە بۆ حکومەە.

) ساااەری رە ( ساااەری بەنااادنااااوچەی نااادین پاااڕۆژە باااۆ ساااا نە چە .0

وێی بااۆ دانااراوە کە شااوێنێکی ئەنجااام دەدرێااە و ئەمساااڵی پااڕۆژەی ناا

حیزبییە. تەواو

زۆر پااااڕۆژە لە بەردەوامەکااااانن و ساااااڵی پااااار یەکجااااار ژمااااارەیەکی .4

هیچیان باۆ خەر نەکاراوەو نازانرێاە پارەکەیاان لەچیادا خەر کاراوەو

ئەمساڵی بەهەمان شێوە پارەی بۆ دانراوەتەوە.

نەگونجااااوە، دیااااریکردنی مااااوەی بەشاااێکی زۆر لە پڕۆژەکاااان .01

لە کاتێکاادا لە هەمااوو دنیااادا ئەوە گرن اای نەدان بە کاااە دەردەخاااە،

دەوترێاااااە کااااااە پاااااارەیەو تەواونەکردنااااای پاااااڕۆژە لەکااااااتی خۆیاااااداو

سوودمەندنەبوونی خەڵ لێی بە زیانی ماددی دەژمێردرێە.

ژمااارەیە ی زۆر پااڕۆژەی بەردەوام دەسااە بەکااارنەبوون )وە .00

بە م باڕی زۆریاان باۆ خەر کاراوە کە دەگااتە دایە( لە لیستی پڕۆژەکانا

گاااااوژمەکەی وە پاااااڕۆژەی دروساااااتکردنی بەڕێاااااوەبەرایەتی %ی 51

و بااااانکەی چاااااالکی کاااااۆمە یەتی لە رەوانااااادز و گواسااااتنەوەی دهاااااۆ

پەیمان اااااااای راهێناااااااانی کەم ئەنااااااادامان لە ک اااااااری و لراوانکردنااااااای

بەڕێوەبەرایەتی چاکسازی ژنان لە سلێمانی.

ژماااارەیە پاااڕۆژە پاااارەیەکی زۆریاااان باااۆ خەر دەکرێاااە باااێ .03

و بەرهەمیااان دیااار بێااە، بەتااایبەتی پڕۆژەکااانی کارەباااو ئەوەی ئەنجااام

پالناادانان و ...هتااد، لەوانە دیراسااەی جەدوای شااوێنی هایاادرۆ پاااور و

4

دیاااریکردنی وزەی نااوێ )هەواو وزەی خااۆر( و دامەزراناادنی سااکادا لە

کڕیناااای پێااااوەری دیجیتااااا ... هتااااد کە وێساااات ەکانی بەرهەمهێنااااان و

راوە.ملیارەها دیناریان بۆ خەرجک

سااەبارەە بە پااڕۆژەی کااڕین و دانااانی پێااوەری دیجیتاااڵی ئاااوو .02

کارەبا چوار ساڵی رابردوو پارەیان بۆ تەرخانکراوەو بەباێ ئەوەی های

ئەنجامێاا هەبێااە تااا ئێسااتا، پااا چااوار سااا لە گرێبەسااتکردن لەگە

کۆمپانیااایەکی ئیماااراتی بااۆ پێااوەری ئاااو وەزارەتاای شااارەوانی بە وتەی

ا باااااااوەو گرێبەساااااااتەکەیان دەرکەوە گەنااااااادەڵی تیااااااا خۆیاااااااان بۆیاااااااان

ئێساااااتا کێشاااااەکە لە دادگاااااادایە بەباااااێ ئەوەی کە ەوەوهەڵوەشااااااندۆت

ساازادرابێە لەسااەری و ئەو بااڕانەی بااۆی خەرجکرابااوو بەهەدەرچااوو.

بۆ پێااوەری ملیااار دینااار 21بااڕی زیاااتر لە 20/03/3103هەروەهااا تااا

پێوەرێااا خۆیاااان خەرجکاااراوە ، ئێساااتا گاااوایە لەساااەر باااودجەی کارەباااا

یە ، ئەگەر وابەکاردێااەبااۆ ئاااوو کارەبااا لەهەمااان کاتااداکە گااوایە دەکااڕن

ملیارەکە لەچیدا خەرجکراوە. 21

لەگرالااااای خاااااوارەوە دەردەکەوێاااااە کە باااااودجەی داناااااراو باااااۆ .09

وەزارەتەکااانی شااەهیدان و ئەن ااار و پاراسااتنی ژیاان ەو کااارو کاروباااری

ازی و بازرگاااانی و داد و کاااۆمە یەتی و رۆشااانبیری و الوان و پێشەسااا

% ە کە کەمتارە 2.4تەکنەلۆژیای زانیاری و دەزگای مین بەهەموویاان

% ، ب ااارە 2.45لە تەنهاااا باااودجەی وەزارەتااای پالنااادانان کە باااریتیە لە

بااااااودجەی پالناااااادان زیاااااااترە لە هەریەکە لە کشااااااتوکا و ئاااااااودێری و

انە دەباوایە گواستنەوەو گەیاندن بەتەنها، کە ئەو وەزارەتتەندروستی و

گەورەترین گرن یان پێ بدرایە.

5

پشااکی شااێری بااودجەی وەزارەتاای پالناادان لە پێشاانیارکراوەکان .05

ودانااراوە یەدە بااۆ پااڕۆژە هەنااووکەییە پێویسااتەکان پااڕۆژەی بااۆ

%ی هەمااوو 33ملیااار دینااار و رێااژەی 350بااڕەکەی دەکاااتە زیاااتر لە

نازانرێاە ئایاا تار لە پڕۆژە پێشنیارکراوەکانی ئەمسا پێک دەهێنێاە.

چ کارەساتێ هەیە پێویستی بە دانانی ئەو رێژە زۆرە بێە.

دەکرێااە لە گاارالەکە چەناادین بیاارۆکەی بااێ پالناای دابەشااکردنی .02

پڕۆژەکان هەڵبهێنجرێە.

6

7

8

9

10