შეაფსება ცაგერი (5).pdf

საქართველოს წითელი ჯვრის საზოგადოება GEORGIA RED CROSS SOCIETY

საქართველოს წითელი ჯვრის საზოგადოება

GEORGIA RED CROSS SOCIETY საქართველოს წითელი ჯვრის საზოგადოება

GEORGIA RED CROSS SOCIETY

















































































კატასტროფების მიმართ მოწყვლადობისა დაშესაძლებლობების შეფასება

თბილისი 2015

saqarT

velos wiTel

i jvari

GE

O

R G IA R E D C R OS

S

ცაგერითბილისი 2015

შესავალი

გამოყენებული მეთოდოლოგია

ცაგერის მუნიციპალიტეტი

ეკონომიკური პირობები

ხელისუფლება

ქალაქი ცაგერი - განსახლების ტიპი

ხიფათები

რისკებისა და მოწყვლადობის შეფასება

მოსახლეობის მიერ რისკის აღქმა

რისკის შემცირების სტრატეგიები

რისკების შემცირების კონკრეტული პროექტები

4

5

7

9

9

10

11

12

15

15

16

შინაარსი

4

უკანასკნელ წლებში რაჭა-ლეჩხუმის და ქვემო სვანეთის რეგიონში გააქტიურებული ბუნებრივი კატასტროფები და მათგან გამოწვეული უარყოფითი შედეგები მხარის ერთ-ერთ ყველაზე სერიოზულ პრობლემად განიხილება.

სპეციალისტების მოსაზრებით, კატასტროფების სიხშირისა და ინტენსივობის ზრდა ფაქტორთა კომპლექსითაა განპირობებული, რომელთა შორისაც აღსანიშნავია:

• გლობალური დათბობა და ჩვენი ქვეყნისთვის უკვე საგრძნობი კლიმატის ცვლილება;

• დაბალი ეკოლოგიური ცნობიერება და გარემოზე ზემოქმედების მზარდი მასშტაბები.

ამგვარ მდგომარეობაში მნიშვნელოვანია მჭიდრო თანამშრომლობა მოსახლეობას, ადგილობრივ ხელისუფლებას, სამეცნიერო წრეებსა და არასამთავრობო ორგანიზაციებს შორის, რათა მიღწეულ იქნას კატასტროფების რისკის შემცირების ადექვატური ღონისძიებების დროული განხორციელება.

ამ თვალსაზრისით ერთ-ერთი კარგი მეთოდია წითელი ჯვრისა და წი-თელი ნახევარმთვარის საერთაშორისო ფედერაციის მიერ შემუშავებუ-ლი „მოწყვლადობისა და შესაძლებლობების შეფასების მეთოდოლოგია“ (VCA), რომელიც თანამონაწილეობრივი გზით გადაწყვეტილების მიღებისა და დაგეგმარების კარგი ინსტრუმენტია. მოწყვლადობისა და შესაძლებლობების შეფასება, როგორც პროცესის ნაწილი, საშუალებას იძლევა ადგილობრივმა მოსახლეობამ განსაზღვროს პრიორიტეტული რისკები იმ შემთხვევაშიც კი, თუ ეს რისკები არ წარმოადგენენ ბუნებრივ ხიფათებს.

მეთოდი იყენებს სხვადასხვა თანამონაწილეობრივ ინსტრუმენტს, რათა შეაფასოს თემის წევრებისა და თემის მოწყვლადობა/მედეგობის უნარი ხიფათების მიმართ ადგილობრივ დონეზე; გაზარდოს ცნობიერება მოსახლეობის შესაძლებლობების შესახებ, რათა ისინი წინ აღუდგნენ რისკებსა და ხიფათებს; მიღწეულ იქნას შეთანხმება ადგილობრივ ხელისუფლებასთან იმ ქმედებების შესახებ, რომლებიც საჭიროა კატასტროფების პოტენციური შედეგების პრევენციისა თუ შემცირებისათვის; განხორციელდეს კატასტროფების პრევენციის, მათდამი მზაობისა და მათი რისკების შემცირების პროექტები.

შესავალი

5

გამოყენებული მეთოდოლოგია

ქალაქ ცაგერის ბუნებრივი კატასტროფების რისკის შესაფასებლად გამოყენებულ იქნა წითელი ჯვრის და წითელი ნახევარმთვარის საერთაშორისო ფედერაციის მიერ შემუშავებული „მოწყვლადობისა და შესაძლებლობების თანამონაწილეობრივი შეფასების მეთოდოლოგია“. აღნიშნული მეთოდოლოგიის ადგილზე სწორად გამოყენების მიზნით ჩატარდა წინასწარი სწავლება და მეთოდოლოგიის გამოცდა.

შეფასების ჩატარებისთვის მოძიებულ იქნა მეორადი ინფორმაცია ადგილობრივი ხელისუფლების მიერ მოწოდებულ ოფიციალურ მასალებზე დაყრდნობით, ასევე განხორციელდა საქართველოს წითელი ჯვრის საზოგადოების (სწჯს) თანამშრომლებისა და მოხალისეების მიერ ქალაქ ცაგერზე უშუალო დაკვირვება.

მოწყვლადობის და შესაძლებლობების შეფასება ჩაატარა ქალაქ ცაგერის თემის მოხალისეთა კატასტროფებისთვის მზადყოფნისა და რეაგირების ჯგუფმა (სპეციალური მოსამზადებელი კურსი გაიარა ოცმა მოხალისემ) წინასწარ შემუშავებული კითხვარის მეშვეობით. სულ გამოკითხულ იქნა ადგილობრივი მოსახლეობის 30% (ქ. ცაგერის მოსახლეობა შეადგენს 1, 842 ადამიანს). გამოკითხვა ჩატარდა ჯგუფური ინტერვიუების საშუალებით.

თემის წევრებთან ერთად შემუშავებულ იქნა კითხვარი, რომელშიც გაერთიანებული იყო რამოდენიმე მეთოდოლოგიური ინსტრუმენტი: ნახევრად სტრუქტურირებული ინტერვიუ, საოჯახო და სამეზობლო მოწყვლადობა და ისტორიული პროფილი.

შემდეგი შეხვედრის დროს კითხვარები დაურიგდათ მოხალისეებს, რომლებმაც ცაგერის მოსახლეობაში გამოკითვხა ჩაატარეს.

გარდა ინტერვიუებისა, ინფორმაციის მიღების მიზნით, ქალაქ ცაგერში წითელი ჯვრის ადგილობრივი მოხალისეების და თემის წევრებისგან ჩამოყალიბდა სამუშაო ჯგუფი, რომელთანაც სამუშაო შეხვედრები გაიმართა. სამუშაო ჯგუფის შემადგენლობა წინასწარ განისაზღვრა (განისაზღვრა იმ პირთა წრე, რომელიც პროექტის განმახორციელებლების აზრით აუცილებლად უნდა ჩართულიყვნენ კატასტროფების რისკის შემფასებელ ჯგუფში). კერძოდ, ჯგუფში შევიდნენ შემდეგი უწყებებისა და სფეროების წარმომადგენლები:

• წითელი ჯვრის/თემის მოხალისეები

• გამგეობა

• საკრებულო

• სახანძრო და სამაშველო სამსახურები

6

• არქიტექტურა

• სკოლა

• ჯანდაცავის სფერო

• იურიდიული სამსახური

• საჯარო რეესტრი

• ადგილობრივი არასამთავრობო სექტორი

გარდა ამისა, სამუშაო ჯგუფში მონაწილეობა ნებისმიერი მსურ-ველისათვის იყო შესაძლებელი. სამუშაო ჯგუფთან გამართული შეხ-ვედრების მიზანს წარმოადგენდა თემის წევრებზე დაყრდნობით და მათი თანამონაწილეობით შეგროვებულიყო მაქსიმალური ინფორმაცია თემისთვის დამახასიათებელი კატასტროფების შესახებ და მიღწეულიყო ჯგუფის წევრების მაქსიმალური ჩართვა კატასტროფების მართვის საქ-მიანობებში.

საჭირო ინფორმაციის მისაღებად გამოყენებულ იქნა თანამო-ნაწილეობრივი მუშაობის ინსტრუმენტთა ნაკრები, კერძოდ:

• სივრცული დაგეგმარება – თემის და მისი მნიშვნელოვანი ტერი-ტორიების სივრცული ვიზუალიზაცია.

• ხიფათის/რისკის რუკაზე დატანა – თემის რუკაზე ხიფათების/რის-კების გამოვლენა.

• რესურსების/შესაძლებლობების რუკაზე დატანა – რუკის შედ-გენა, რომელიც აჩვენებს თემის რესურსებს და შესაძლებლობებს.

• სეზონური კალენდარი – ასახავს თემის აქტივობებს წლის სეზო-ნების მიხედვით.

• ინსტიტუციური და სოციალური ქსელის ანალიზი – თემში არსე-ბული საკვანძო ორგანიზაციების, ჯგუფების და პიროვნებების განხილვა.

• პრობლემების ხე – თემში არსებული პრობლემების იდენ-ტიფიცირებისა და რანჟირების მიზნით, ასევე სხვადასხვა პრობლემათა შორის მიზეზ-შედეგობრივი კავშირების დასადგენად.

• თემის ძლიერი და სუსტი მხარეების ანალიზი (SWOT ანალიზი).

აღნიშნული ინსტრუმენტების გამოყენების შედეგად მიღებული მასა-ლები დამუშავდა და გაანალიზდა. შედეგები მოცემულია ანგარიშში.

7


ცაგერის მუნიციპალიტეტი მდებარეობს რაჭა-ლეჩხუმისა და ქვემო სვანეთის რეგიონში. მუნიციპალიტეტს ჩრდილოეთით ესაზღვრება ლენტეხის მუნიციპალიტეტი, დასავლეთით – მარტვილის მუნიციპალიტეტი, სამხრეთით – ხონისა და წყალტუბოს მუნიციპალიტეტები, ხოლო აღმოსავლეთით – ამბროლაურის მუნიციპალიტეტი.

მუნიციპალიტეტის ფართობი - 755.4 კმ2საშუალო სიმაღლე ზღვის დონიდან - 620 მეტრიმუნიციპალიტეტის ადმინისტრაციული ცენტრია ქალაქი ცაგერი, რომელიც

გაშენებულია მდ. ცხენისწყლის მარჯვენა სანაპიროზე. მანძილი ქ. ცაგერიდან რაჭა-ლეჩხუმისა და ქვემო სვანეთის ადმინისტრაციულ ცენტრ ქალაქ ამბროლაურამდე 48 კმ-ს შეადგენს, ქუთაისამდე (საქართველოს სიდიდით მეორე ქალაქამდე) – 72 კმ-ს, ხოლო თბილისამდე – 325 კმ-ს.

ზოგადი ცნობები

ბუნებრივი პირობების მოკლე დახასიათება

მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე კლიმატი ნოტიოა. ზამთარი – ცივი, ზაფხული – ხანგრძლივი და თბილი. ჰაერის საშუალო ტემპერატურა – 9-10°C.

მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე წარმოდგენილია შემდეგი მდინარეები: • ცხენისწყალი• რიონი• ლაჯანური• რაჩხა• კვერეშულა• ნამკაშური• ჯონოული

8

მოსახლეობა და დასაქმების სტრუქტურა

მოსახლეობის რიცხოვნობა ცაგერის მუნიციპალიტეტში 2010 წლის იანვრის მიხედვით შეადგენს 17 534 ადამიანს. მოსახლოების სიმჭიდროვე - 23 ადამიანი/კმ2. მუნიციპალიტეტის მოსახლეობის სქესობრივი სტრუქ-ტურა შემდეგნაირად გამოიყურება: ქალი – 9 300 (53.04%), მამაკაცი – 8 234 (46.96%).

მოსახლეობის რიცხოვნობა მსხვილ დასახლებებში (ქალაქი, დაბა) შეადგენს:

ქალაქის – 1 842 (10.51%) სოფლის – 15 692 (89.49%)

დასაქმების სტრუქტურა სხვადასხვა სფეროების მიხედვით შემდეგ-ნაირია:

სოფლის მეურნეობა (შიდა მეურნეობების ჩათვლით) – 9 331 (75.70%)მშენებლობა – 711 (5.77%)ვაჭრობა – 285 (2.31%)მომსახურება – 456 (3.70%)მრეწველობა – 100 (0.81%)საბიუჯეტო ორგანიზაციები – 1 443 (11.71%)

როგორც მოყვანილი მონაცემებიდან ჩანს, მოსახლეობის აბსოლუტური უმრავლესობა სოფლის მეურნეობაშია ჩაბმული ან ძირითადად თვითდასაქმებულია.

მუნიციპალიტეტში საშუალო ხელფასი 189.6 ლარია, მაგრამ ეს მონაცემი განსხვავდება სახელმწიფო და კერძო სექტორს შორის. კერძოდ, სა-შუალო ხელფასი სახელმწიფო სექტორში აშშ დოლარზე გაანგარიშებით 132.7 აშშ დოლარს შეადგენს, კერძო სექტორში კი 82 აშშ დოლარს.

მუნიციპალიტეტის მონაცემების მიხედვით საშუალო წლიური შემო-სავალი ერთ სულ მოსახლეზე 1 905.3 ლარს შეადგენს.

9

ეკონომიკური პირობები

ხელისუფლება

ცაგერის მუნიციპალიტეტის სოფლის მეურნეობის ძირითადი დარგი მევენახეობაა. ვაზს 643 ჰექტარი ფართობი უჭირავს და 1 500 ტონამდე მოსავალს იძლევა. აქ, უმთავრესად, „ოჯალეშის“, „ცოლიკაურის“ და „უსახელაურის“ ჯიშის ვაზი ხარობს. მოჰყავთ აგრეთვე მარცვლეული, ბოსტნეული, განვითარებულია მეცხოველეობა.

მრეწველობის კუთხით საყურადღებოა წყლისა და ტყის რესურსების, ინერტული მასალების, სასარგებლო წიაღისეულის მოპოვება-გადამუშავება. წყლის უხვი რესურსი მცირე და საშუალო ჰიდროელექტროსადგურების მშენებლობის წინაპირობაა.

მრეწველობის ძირითადი დარგია ენერგეტიკა (მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე არის - ლაჯანურჰესის სათავე ნაგებობა ქ. ცაგერში და ლაჯანურჰესის წყალსაცავი (სიღრმე -70 მ)), კვებისა და გადამამუშავებელი მრეწველობა.

ცაგერის მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე ძირითადი ნაწილი უჭირავს ტყეებს - 47 000 ჰა. მდ. ჯონოულის და მდ. ლაჯანურის ხეობები სამონადი-რეო ტურიზმის, მეთევზეობის, ცხენოსნობის და ნადირობის თვალსაზ-რისით შეიძლება იქნას გამოყენებული.

ცაგერში არის წყლის ჩამოსასხმელი ქარხანა, ასევე ღვინის ქარხანა.

რაჭა-ლეჩხუმისა და ქვემო სვანეთის რეგიონში აღმასრულებელ ხელისუფლებას ახორციელებს საქართველოს პრეზიდენტის სახელმწიფო რწმუნებული. მისი ფუნქციებია:

• რეგიონში საზოგადოებრივი წესრიგის დაცვის კოორდინაციის უზრუნ-ველყოფა;

• რესურსების მობილიზება;

• ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეულების სოციალურ-ეკონო-მიკური განვითარების პროგრამების შემუშავებისა და განხორციელების ორგანიზება;

10

ქალაქი ცაგერი – განსახლების ტიპი

ცაგერის დასავლეთით მდებარეობს ე.წ. „გველემბრის მთა“, რომლის კალთებზეც სათავეს იღებს „კეჭინარის“ ღელე. იგი მართობულად კვეთს ქალაქს და უერთდება მდ. ცხენისწყალს. თავად ცხენისწყალი კი ქალაქის აღმოსავლეთ ნაწილს მერიდიანულად კვეთს მთელს სიგრძეზე.

ქალაქის ჩრდილოეთით მდებარეობს ცაგერის წყალსაცავი.

ქალაქში საცხოვრებელი სახლების აბსოლუტური უმრავლესობა ტიპიური 1 ან 2 სართულიანი კერძო სახლებია. გარდა ამისა, ზოგ შემთხვევაში გვხვდება კორპუსის ტიპის ნაგებობებიც. უშუალო დაკვირვების შედეგები გვიჩვენებს, რომ ცაგერში ძირითადად ძველი, 60-იან წლებზე ადრე აშენებული სახლები ჭარბობს, რომლებიც აშენებულია კირქვით, ცემენტით, აგურით, ბლოკებითა და ხით.

ქალაქის საზღვრები დამოკიდებულია ბუნებრივ ფაქტორებზე. ამ შემთხვევაში ქალაქი მოქცეულია მთასა და მდინარეს შორის და იგი ძირითადად მერიდიანულად, მდინარის ხეობის გაყოლებაზე ვითარდება. მოსახლეობიდან და სამუშაო შეხვედრების მონაწილეებიდან მიღებული ინფორმაციის თანახმად, ქალაქში არ გვხვდება სამეურნეო მიწის ნაკვეთები, ამდენად ქალაქის ფარგლებში არ შეიმჩნევა სამეურნეო აქტივობები.

საზოგადოებრივი დანიშნულების შენობებიდან ქალაქის ტერიტორიაზე გვხდება საავადმყოფო, აფთიაქი, კულტურის სახლი, მუზეუმი, სპორტული დარბაზი, საკრებულო, გამგეობა, 2 ბაღი.

• ინვესტიციების მოზიდვისა და რეფორმების განხორციელების ხელშეწყობა;

• ადამიანის უფლებების დაცვა და სხვა.

ადგილობრივი თვითმმართველობა მუნიციპალიტეტში ხორციელდება წარმომადგენლობითი (საკრებულო) და აღმასრულებელი (გამგეობა) ორგანოების მიერ.

11

ხიფათები

ცაგერის რაიონში ბუნებრივი სტიქიური მოვლენების (წყალდიდობა, მეწყერი, მიწისძვრა, ღვარცოფი, სეტყვა) შედეგად ყოველწლიურად ინგრევა სახლები, გზები და ხიდები. ცხენისწყლის პირას სახლები ყოველ გაზაფხულზე და შემოდგომაზე იტბორება. ბუნებრივი სტიქიის გააქტიურების მიზეზი არის ტემპერატურის სწრაფი მატება, კოკისპირული წვიმები და თოვლის სწრაფი დნობა. აქ ბუნებრივ სტიქიას ორგვარი მიზეზი აქვს:

1. მიწის სიმცირის გამო მოსახლეობა ძირითადად მთისწინეთში ან ხეობებში სახლობს, სადაც დაბალი მდგრადობის ქანებია;

2. ადამიანური ფაქტორი: ადგილობრივი მოსახლეობა წლებია ჩეხავს ტყეებს და ციცაბო ფერდობებზე სტიქიურად ამუშავებს მიწას.

ცაგერის მუნიციპალიტეტის დასახლებული პუნქტების მოსახლეობა (700 ოჯახზე მეტი) მეწყრული პროცესების მოსალოდნელი გააქტიურების გამო საფრთხეში იმყოფება.

სამუშაო პროცესში სამიზნე ტერიტორიაზე არსებული ხიფათების შეფასება ძირითადად სამუშაო ჯგუფის მონაწილეების მიერ მოწოდებულ

რუკა

12

რისკებისა და მოწყვლადობის შეფასება

როგორც წითელი ჯვრისა და წითელი ნახევარმთვარის საზოგადოებათა საერთაშორისო ფედერაციის რისკების შეფასების მეთოდოლოგიაშია აღნიშნული, თემის რისკის სიდიდე დამოკიდებულია თემის ტერიტორიაზე არსებული სახიფათო ბუნებრივი მოვლენებისა და თემის მოწყვლადო-ბის, ანუ იგივე დაუცველობის სიდიდეზე. ანგარიშის ამ თავში მოცემულია ის ძირითადი საკითხები, რომლებიც გამოიკვეთა თემთან მუშაობისას და რომლებიც განაპირობებენ თემის მოწყვლადობას და, შესაბამისად, განაპირობებენ რისკების ზომას.

თემის მოწყვლადობის განსასაზღვრად შევარჩიეთ საზოგადოებრივი ცხოვრების სხვადასხვა სფეროს ანალიზის მეთოდი, კერძოდ:

დემოგრაფიული თვალსაზრისით ცაგერის მოსახლეობა, როგორც მოყვანილი სტატისტიკიდან ჩანს, ძირითადად შრომისუნარიანი

ინფორმაციაზე დაყრდნობით განხორციელდა. მონაწილეების მიერ ძირითად ხიფათად დასახელდა:

• კეჭინარის ღელე – რომელიც სათავეს „გვესოს მთიდან“ იღებს.

აღნიშნული ღელე ხასიათდება ღვარცოფული მოვარდნებით, რაც იწვევს არხის ამოვსებას, გზის ჩაკეტვას და არხთან ახლოს მდებარე სახლების დატბორვას.

• მნიშვნელოვან ზიანს განიცდის სტადიონის მიმდებარე ტერიტორია, რომელიც მდებარეობს ცხენისწყლის მარჯვენა ნაპირზე. აღნიშნული ტერიტორია წყალდიდობების დროს წყლით იტბორება.

• ქალაქის ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილში, წყალსაცავის კაშხლიდან ქალაქის მიმართულებით მდინარე მოქცეულია ბეტონის ჯებირებში. თემის წევრების განცხადებით, კაშხლიდან 100-150 მეტრის მოშორებით მდებარეობს დაზიანებული უბანი, რომელიც სასწრაფოდ გამაგრებას საჭიროებს.

მონაწილეთა თქმით, მდინარის მიერ ამ ჯებირის გარღვევის შემთხვევაში შესაძლოა დაიტბოროს მთელი ქალაქი.

• მოსახლეობისთვის მნიშვნელოვანი პრობლემაა სანიაღვრე არხების გაუმართავი მუშაობა, მაგრამ მათი განცხადებით იმის გამო რომ მიმდინარეობს სისტემის რეაბილიტაცია, მათ ეს პრობლემა მოგვარებულად მიაჩნიათ.

13

მოსახლეობით არის წარმოდგენილი. ეს ფაქტორი დადებითად აისახება ცაგერის წინაშე მდგარი რისკების შეფასებისას, რადგან, როგორც ცნობილია, მით უფრო მაღალია მოსახლეობის დაუცველობის ხარისხი, რაც უფრო მაღალია მოსახლეობაში ხანდაზმულთა და ბავშვთა ხვედრითი წილი.

ეკონომიკური ფაქტორი დაუცველობის და, შესაბამისად, რისკის განსაზღვრის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია. ამ მხრივ ცაგერის სიტუაცია საკმაოდ არასახარბიელოდ გამოიყურება რადგან უმუშევრობის მაჩვენებელი ცაგერის მუნიციპალიტეტში საკმაოდ მაღალია, რაც სიღარიბის მაღალ დონეს განაპირობებს. შესაბამისად, ეკონომიკური თვალსაზრისით შეგვიძლია ვთქვათ, რომ თემის დაუცველობა საკმაოდ მაღალია.

ინფრასტრუქტურა და შენობების მდგომარეობა კიდევ ერთ ფაქტორია, რომელიც მნიშვნელოვნად განსაზღვრავს თემის დაუცველობასა და, შესაბამისად, თემის წინაშე მდგარი რისკების ზომას. ამ თვალსაზრისით ქალაქ ცაგერში შექმნილი მდგომარეობა არაერთგვაროვანია. კერძოდ, შენობების დიდი უმრავლესობა, როგორც წინა თავებში აღინიშნა, მოძველებულია (აშენებულია 60-იან წლებზე ადრე), შესაბამისად ამ კომპონენტის მიხედვით მოსახლეობის დაუცველობა საკმაოდ მაღალია. მოსახლეობის დაუცველობას ასევე ზრდის სივრცითი მოწყობის (ქალაქის დაგეგმარების) სტანდარტების არარსებობა, რის გამოც მოსახლეობის გარკვეული ნაწილი პოტენციური ხიფათების ზონაშია განსახლებული (იხ. ხიფათების ქვეთავი).

რაც შეეხება ინფრასტრუქტურას, ამ მხრივ სიტუცია მეტ-ნაკლებად უკეთესია. კერძოდ, ქალაქამდე მისასვლელი საგზაო კომუნიკაციები მოწესრიგებულია. გარდა ამისა, მთელი ქალაქი მოქცეულია მობილური ოპერატორების დაფარვის ზონაში, შესაბამისად, არ არსებობს ხელმისაწვდომობისა და კომუნიკაციის პრობლემა. ეს ფაქტორი, ცხადია, დადებითად აისახება თემის წინაშე არსებული რისკების ზომაზე.

კატასტროფებზე რეაგირების შესაძლებლობა წარმოადგენს ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს ფაქტორს, რომელიც განაპირობებს რისკის ზომას. ქალაქ ცაგერში ამ მხრივ არაერთგვაროვანი სიტუაციაა. ერთის -მხრივ მოსახლეობა საკმაოდ ცუდად არის მომზადებული რეაგირება მოახდინოს შესაძლო კატასტროფებზე. ეს განპირობებულია მატე-რიალურ-ტექნიკური ბაზის სიმწირითა და რეაგირებაზე პასუხისმგებელი ინსტიტუციების სისუსტით. მაგრამ მიუხედავად ნათქვამისა უნდა აღინიშნოს, რომ ამ მხრივ სიტუაცია დადებითად იცვლება. კერძოდ, ადგილობრივი ხელისუფლების მიერ სახელმწიფო პრიორიტეტების

14

კვალდაკვალ კატასტროფებზე რეაგირება და სამაშველო სტრუქტურების სრულყოფა ერთ-ერთ პრიორიტეტულ მიმართულებად არის აღიარე- ბული. შესაბამისად, ამ მხრივ მუდმივად მიმდინარეობს მუშაობა. ასე მაგალითად, უკვე მზად არის და დამტკიცებულია ცაგერის მუნიციპალიტეტის საგანგებო სიტუაციებზე რეაგირების გეგმა, რომელიც უდავოდ წინ გადადგმულ ნაბიჯად უნდა ჩაითვალოს.

სავარაუდოდ, მომავალში ხელისუფლების მხრიდან ამ სფეროთი დაინტერესების შენარჩუნებისა და პრაქტიკული ყოველდღიური საჭიროებებიდან გამომდინარე, ამ კუთხით მუშაობა კვლავ გაგრძელ-დება.

გარდა ამისა, რეგიონში ამ კუთხით მუშაობენ ეროვნული (სწჯს,) არასამთავრობო და დონორი ორგანიზაციები. მათი ძალისხმევა მნიშვნელოვნად აამაღლებს ადგილობრივი თემის კატასტროფებისადმი მზაობისა და რეაგირების შესაძლებლობას.

დასკვნის სახით შესაძლებელია ითქვას, რომ ქალაქ ცაგერში კატასტროფების რისკის ხარისხი საკმაოდ მაღალია, რაც უპირველესად განპირობებულია რისკის შემადგენელი ფაქტორებით. კერძოდ, ერთის მხრივ მრავალგვარი ბუნებრივი ხიფათები, ხოლო მეორეს მხრივ ადგილობრივი თემის მაღალი მოწყვლადობა/დაუცველობა და დაბალი შესაძლებლობა (განსაკუთრებით ეკონომიკური, ინფრასტრუქტურული და რეაგირებისა და მზაობის შესაძლებლობების თვალსაზრისით) აპირობებს რისკის საკმაოდ მაღალ მაჩვენებელს საკვლევ ტერიტორიაზე.

15

როგორც აღვნიშნეთ, ქალაქ ცაგერში კატასტროფების საკმაოდ მაღალი რისკი განპირობებულია, ერთის მხრივ, მრავალგვარი ბუნებრივი ხიფათების არსებობით, ხოლო მეორეს მხრივ, ადგილობრივი თემის მაღალი მოწყვლადობა/დაუცველობითა და დაბალი შესაძლებლობებით. აქედან გამომდინარე, რისკის შემცირებისაკენ მიმართული ღონისძიებანი უპირველესად ამ კომპონენტებზე ზემოქმედებას უნდა გულისხმობდეს. ამ კუთხით გამოვყოფდით ხიფათის შემცირების როგორც სტრუქტურულ, ისე არასტრუქტურულ ღონისძიებებს, რაც თავის თავში გულისხმობს მდინარეთა ნაპირსამაგრი სამუშაოების წარმოებას, ფერდობების სტაბილიზირებას, კალაპოტების გაწმენდას, საინჟინრო ნაგებობების აღდგენა/ რეკონსტრუქციას. ასევე ერთ-ერთ სტრატეგიულ მიმართულე-ბად აღქმული უნდა იქნას ადგილობრივი თემის (მოსახლეობა, ხელისუფლება, ინსტიტუციები) შესაძლებლობების ზრდის გზით მათი დაუცველობის შემცირება. ამ თვალსაზრისით განსაკუთრებით აღვნიშნავდით ორ კომპონენტს:

• სივრცითი დაგეგმარების კომპონენტების დანერგვას, რაც თავის თავში გულისმობს მომატებული რისკების ზონების იდენტიფიცირებას

რისკის შემცირების სტრატეგიები

მოსახლეობის მიერ რისკის აღქმა

ამ თავში მოცემულია ქალაქ ცაგერში ბუნებრივი კატასტროფების რისკთან დაკავშირებული გამოკითხვის განზოგადებული შედეგები.

გამოკითხვის შედეგების მიხედვით ირკვევა, რომ უმთავრესი ბუნებრივი კატასტროფა, რომელიც აქტუალურია მოსახლეობისათვის არის მიწისძვრა. მას მოჰყვება წყალდიდობა, და მეწყერი

მოსახლეობის აზრით, წყალდიდობისა და მეწყერის პრობლემების თავიდან ასაცილებლად საჭიროა ნაპირსამაგრი სამუშაოების განხორციელება. ამავდროულად, პრაქტიკულად არ არის ნახსენები ისეთი ღონისძიებები როგორიცაა სივრცითი დაგეგმარება, შესაბამისი სტრუქტურების ინსტიტუციური გაძლიერება და ა.შ.

საინტერესოა, რომ მოსახლეობის აბსოლუტური უმრავლესობა (89%) მიიჩნევს, რომ ცხოვრობს მაღალი ხიფათის ზონაში.

16

რისკის შემცირების კონკრეტული პროექტები

ცაგერის მოსახლეობასთან სამუშაო პროცესის დასკვნითი ეტაპი დაეთმო იმ შესაძლო პროექტების იდენტიფიცირებას, რომელთა განხორციელებაც, მათი აზრით, ხელს შეუწყობს ადგილზე კატასტროფების რისკის შემცირებას.

ქალაქ ცაგერში მოწყვლადობის და შესაძლებლობების შეფასების შედეგად ადგილობრივმა მოსახლეობამ სხვადასხვა თანამონაწილეობრივი ინსტრუმენტის გამოყენებით პრიორიტეტული რისკები განსაზღვრა, თემის წევრებისა და ადგილობრივ დონეზე ხიფათების მიმართ თემის მოწყვლადობის/მედეგობის უნარის შეფასების მიზნით, რათა წინ აღუდგნენ რისკებსა და ხიფათებს. მოწყვლადო-

და ამის შესაბამისად განსახლების რეგულირებასა და ადექვატური სამშენებლო ნორმების შემუშავებას.

• კატასტროფებზე რეაგირების შესაძლებლობების გაძლიერებას. ამ თვალსაზრისით უპირველესად ვგულისხმობთ ადგილობრივი თემის ცნობიერების ამაღლებასა და სახელისუფლებო სტრუქტურების მზაობისა და რეაგირების შესაძლებლობის განვითარება/გაძლიერებას.

ამ თვალსაზრისით საინტერესოა იმ ინსტიტუციებისა და სხვადასხვა სამსახურების ჩამონათვალი, რომლებზეც, მოსახლეობის აზრით, შესაძლებელია კატასტროფების დროს დაყრდნობა. მოსახლეობის მიერ აღნიშნული სამსახურების შესაძლებლობების გაძლიერება მნიშვნელოვნად შეამცირებს თემის წინაშე მდგარ რისკებს.

სამუშაო შეხვედრების პროცესში მოსახლეობის მიერ ამგვარ სამსახურებად იდენტიფიცირებულ იქნა: ეკლესია, სახანძრო–სამაშველო სამსახური, სასწრაფო, პოლიცია, გამგეობა, ავტოპარკი, საცხობი, მაღაზიები, აფთიაქი.

სოციალური ქსელის ანალიზმა აჩვენა, რომ მოსახლეობა პირველ ადგილზე აყენებს ეკლესიას, რაც გამოწვეულია რწმენის და თავშესაფარი ტერიტორიის არსებობით. საკმაოდ დიდი ადგილი უკავიათ სახელისუფლებო სტრუქტურებს – პოლიცია, სამშველო სამსახური, სასწრაფო, კეთილმოწყობის სამსახური იმის გამო, რომ მათ აქვთ ერთმანეთში კომუნიკაციის, შემთხვევაზე ოპერატიული რეაგირების საშუალება.

17

ბისა და შესაძლებლობების შეფასების პროცესში ყურადღება შეჩერდა შემდეგ პრიორიტეტებზე:

• ქალაქის ჩრდილო აღმოსავლეთ ნაწილში, წყალსაცავის კაშხლიდან ქალაქის მიმართულებით მდინარე მოქცეულია ბეტონის ჯებირებში.

შეხვედრების დასკვნით ეტაპზე აღნიშნული საპროექტო იდეები კონკრეტულ განსახორციელებელ ღონისძიებებად ჩამოყალიბდა. სამუშაო ჯგუფმა გამოკვეთა ყველაზე მნიშვნელოვანი პრობლემები რომლებიც, მათი აზრით, საჭიროებენ აუცილებებლ აღმოფხვრას. დაისახა მათი გადაჭრის ღონისძიებები, კერძოდ:

• ქ. ცაგერში მდინარე ცხენისწყალზე ნაპირსამაგრი სამუშაოების ჩატარება:

- სანაპიროს ქუჩისა და ასლანიკაშვილის ქუჩის გასწვრივ.

• სანიაღვრე არხების გაწმენდა.

- რუსთაველისა და ნინოშვილის ქუჩების გასწვრივ.

- თამარ მეფის ქუჩაზე, პოლიციის შენობასთან.

- კეჭინარის ღელეზე.

თემში კლიმატურ ცვლილებებთან დაკავშირებული გამოწვევების ტენდენციების იდენთიფიცირების შემდეგ განისაზღვრა კლიმატის ცვლილების მოსალოდნელი ზემოქმედების ახალი გამწვავებული გამოწვევები თემში. კლიმატური ცვლილების ტენდენციები განისაზღვრა ადგილობრივ ცოდნასა და გამოცდილებაზე დაყრდნობით.

ქვემოთ მოცემული ცხრილი მოიცავს კლიმატური ცვლილების ტენდენციებს და მოსალოდნელი შედეგების აღწერილობას იმ სფერო-ების აღწერას, რომელიც შეიძლება დაზარალდეს კლიმატური ცვლილების შედეგად.

კლიმატის ცვლილება და მისი შედეგები

18

ცხრილი 1. კლიმატური ცვლილებები და მოსალოდნელი შედეგები

კლიმატური ცვლილების ტენდენციები

პირდაპირი შედეგი შესაბამისი სფეროს ანალიზი

• ჰაერის ტემპერატურის ყველა პარამეტრის მოსალოდნელი ზრდა (წლიური მაქსიმუმი)

• კლიმატური ცვლიელებებიდან გამომდინარე გაიზარდა სოფლის მეურნეობის მოწყვლადობა • შეიცვალა სოფლის მეურნეობის კალენდარი• შემცირდა შემოსავლები სოფლის მეურნეობიდან

• სოფლის მეურნეობა/სასოფლო-სამეურნეო სავარგულები

• გაიზრდება წლიური ნალექი• შეიცვლება ნალექების განაწილების წლიური მოდელი• ზრდა იმ შემთხვევებისა, როცა წლიური ნალექი აღემატება 200მმ

• შენარჩუნებულია წყალდიდობების და ღვარცოფების მაღალი რისკი• მდინარის ნაპირების დატბორვის მაღალი ალბათობა, აგრეთვე წყალდიდობის შედეგად ეროზიის საშიშროება• შენარჩუნებულია და გაზრდილია რისკი არსებული მეწყერსაშიში ზონების გააქტიურეებისა • მეწყერის რისკის და ინტენსივობის ზრდა • გარემო ექცევა მეწყერის, წყალდიდობის და ღვარცოფების მაღალი რისკის ქვეშ.• მოსავლის გაზრდილი მოწყვლადობა კლიმატურ ცვლილებებთან დაკავშირებით.• სასოფლო-სამეურნეო მიწების ბუნებრივი დაზიანება/დეგრადაცია• სოფლის მეურნეობიდან შემოსული შემოსავლების შემცირება

• სასოფლო-სამეურნეო სავარგულები• ჰიდროგრაფიული ქსელი • ინფრასტრუქტურა – საცხოვრებელი სახლები, საყოფაცხოვრებო ნაკვეთები, სასმელი წყლის სისტემები, გზები, ელექტროგადამცემი ხაზები, საინჟინრო და კომუნალური ნაგებობები

• სავეგეტაციო პერიოდის შემცირება

• მოსავლის გაზრდილი მოწყვლადობა კლიმატურ ცვლილებებთან დაკავშირებით.• სასოფლო-სამეურნეო კალენდრის შეცვლა. • სოფლის მეურნეობიდან შემოსული შემოსავლების შემცირება

• სოფლის მეურნეობა/სასოფლო-სამეურნეო სავარგულები

19

ვინრასსად

აკეთებს

organizaciis saxelwodeba: saqarTvelos wiTeli jvris sazogadoeba

I. sakontaqto informacia II. organizaciis zogadi profili da mimarTuleba

katastrofebis riskis Semcirebis sferoSi

mob: 577 23 00 23

saTao ofisi : mis: Tbilisi j.kaxiZis 15

generaluri mdivani: medea marRania-avaliani

katastrofebis marTvis departamentis ufrosi: kaxa mamulaZe mob: 577 23 00 26

ცაგერი misamarTi :

veb-gverdi : www.redcross.ge

ეროვნული საზოგადოება, არსებული კანონმდებლობის თანახმად, დახმარებას უწევს შეიარაღებული კონფლიქტის, ბუნებრივი კატასტროფისა და სხვა საგანგებო სიტუაციის შედეგად დაზარალებულ მოსახლეობას. ეროვნული საზოგადოება ხელს უწყობს კატასტროფებისადმი მაღალი რისკის მქონე თემებში კატასტროფებისათვის მზადყოფნისა და რეაგირების პროცესს: კატასტროფების რისკის შეფასება მოსახლეობისთვის და სხვა დაინტერესებულ პირებისთვის ინფორმაციის მიწოდება, შესაბამისი პრაქტიკული და თეორიული ტრეინინგების და სიმულაციური ვარჯიშების ჩატარება, კატასტროფების მართვის სფეროში საგანმანათლებლო მასალების შემუშავება გავრცელება და სხვა. გარდა ამისა, საქართველოს წითელი ჯვრის საზოგადოება აქტიურად მუშაობს კატასტროფების მართვის , პირველი დახმარებისა და ფსიქოსოციალური დახმარების სფეროში შესაძლებლობების განვითარებაზე, რათა მოხდეს მოსახლეობისათვის კატასტროფების შედეგების მინიმალიზება.

კატასტროფების რისკის შემცირების სფეროში საკონტაქტო პირი :

კატასტროფების მართვის

ადგილობრივი ოფიცერი :

მარინა გოგიძე

მობ ტელეფონი: 593 163 539

III. adamianuri resursebi katastrofebis

riskis Semcirebis sferoSiIV. saqmianobis geografiuli areali

ცაგერის ადგილობრივი ოფიცერი, თემის მოხალისეთა კატასტროფებისათვის მზადყოფნისა და რეაგირების გუნდის 20 წევრი.


V. samizne jgufebi

ცაგერის მოსახლეობა

vin, ras, sad akeTebs

ორგანიზაციის სახელწოდება: ცაგერის საგანმანათლებლო რესურს ცენტრი

I.საკონტაქტო ინფორმაცია

II.ორგანიზაციის ზოგადი

პროფილი

III.ორგანიზაციის საქმიანობა

კატასტროფების რისკის შემცირებაში

მისამართი: რუსთაველის #13

ტელეფონი: 790 25 34 00

ფაქსი:

ვებ-გვერდი:

საგანმანათლებლო რესურს ცენტრი

კატასტროფების რისკის შემცირების სფეროში სამიზნე ჯგუფების ცნობიერების ამაღლება.

ორგანიზაციის ხელმძღვანელი (სახელი, გვარი): ამირან ახვლედიანი

თანამდებობა: უფროსის მ/შ

ელ. ფოსტა: [email protected]

მობ. ტელეფონი: 599 75 72 62

საკონტაქტო პირი კატასტროფების რისკის შემცირების სფეროში:

თანამდებობა:

ელ. ფოსტა:

მობ. ტელეფონი:

IV.ადამიანური რესურსები კატასტროფების

რისკის შემცირების სფეროში

V.საქმიანობის გეოგრაფიული

არეალი

21

ცაგერის მუნიციპალიტეტიVI.

სამიზნე ჯგუფები

სკოლები

ვინ, რას, სად აკეთებს

ორგანიზაციის სახელწოდება: ს.ს. „ენერგო პრო ჯორჯია“-ს ცაგერ-ლენტეხის მომსახურების ცენტრი






მისამართი: რუსთაველის # 67

ტელეფონი: 557 357950

ფაქსი:

ვებ-გვერდი: energo-pro.ge

ელექტრო ენერგიით მომარაგება

ელექტრო გადამცემი ხაზებისა და სატრანსფორმატორო პუნქტების ავარიული რეჟიმიდან გამოყვანა

ორგანიზაციის ხელმძღვანელი (სახელი, გვარი): ნინო ლიპარტელიანი

თანამდებობა: მენეჯერი



საკონტაქტო პირი კატასტროფების რისკის შემცირების სფეროში: კახა ჩაკვეტაძე

თანამდებობა: მ/ც-ს ტექ. მენეჯერი

ელ. ფოსტა: kakha.chakvetadze @enegro-pro.ge




V.საქმიანობის გეოგრაფიული არეალი

ტექნიკური პერსონალი

ცაგერის და ლენტეხის ტერიტორიაVI.


ცაგერის და ლენტეხის მუნიციპალიტეტი



ორგანიზაციის სახელწოდება: ცაგერის მუნიციპალიტეტის სახანძრო - სამაშველო






მისამართი: აღმაშენებლის #42

ტელეფონი: 790 777 400

ფაქსი:


საგანგებო სიტუაციების დროს რეაგირება და მდგომარეობის განეიტრალება, ხანძრის და სხვადასხვა სამაშველო საქმიანობების ჩატარება საჭიროების დროს

კატასტროფის დროს ტარდება სხვადასხვა სიტუაციის შესაბამისი საქმიანობები, ცეცხლის ქრობა, სამაშველო საქმიანობების განხორციელება და ნანგრევების შემთხვევაში გაწმენდა-გასუფთავება.

ორგანიზაციის ხელმძღვანელი (სახელი, გვარი): თემურ ბერიძე

თანამდებობა: სამსახურის უფროსი



საკონტაქტო პირი კატასტროფების რისკის შემცირების სფეროში: ჩიქოვანი ვახტანგი

თანამდებობა: მთ. სპეციალისტი






სახანძრო-სამაშველო 37 კაცი



მუნიციპალიტეტის მოსახლეობა

ორგანიზაციის სახელწოდება: ცაგერის მუნიციპალიტეტის გამგეობა






მისამართი: რუსთაველის ქ #64

ტელეფონი:

ფაქსი:


ცაგერის მუნიციპალიტეტის ადგილობრივი თვითმმართველობის აღმასრულებელი ორგანო

ორგანიზაციის ხელმძღვანელი (სახელი, გვარი): მამუკა ჩაჩხიანი

თანამდებობა: გამგებელი



საკონტაქტო პირი კატასტროფების რისკის შემცირების სფეროში: კახაბერ სვანიძე

თანამდებობა: გამგებლის მოადგილე


მობ. ტელეფონი: 577 107 551




სახანძრო-სამაშველო პირადი შემადგენლობა37 კაცი






ორგანიზაციის სახელწოდება: ცაგერის მუნიციპალიტეტის საკრებულო






მისამართი: რუსთაველის ქ. # 69

ტელეფონი:

ფაქსი:

ვებ-გვერდი: 790 61 41 20

ცაგერის მუნიციპალიტეტის თვითმმართველი ერთეულის წარმომადგენლობითი ორგანო

მუნიციპალიტეტის საკრებულოს მიერ განხილულია და დამტკიცებულია საგანგებო სიტუაციების რეაგირების გეგმა. ადგილობრივ ბიუჯეტში დაგეგმილია კატასტროფების რისკების შემცირებისთვის შესასრულებელი სამუშაოების დაფინანსება. კატასტროფების და საგანგებო სიტუაციებისათვის პრევენციული ღონისძიებებისათვის ნორმატიული აქტების შემუშავება.

ორგანიზაციის ხელმძღვანელი (სახელი, გვარი): მამუკა ლეთოდიანი

თანამდებობა: თავმჯდომარე


მობ. ტელეფონი:

საკონტაქტო პირი კატასტროფების რისკის შემცირების სფეროში: რევაზი ახვლედიანი

თანამდებობა: აპარატის უფროსი






საკრებულოს წევრები

ცაგერის მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაVI.























































































Documents

შეაფსება ცაგერი (5).pdf