4

Αρχαία Ελληνικά – Β΄ ΓυμνασίουΕνότητα 6η - «Η ευθύνη για την παιδεία των νέων»

Λεξιλογικός Πίνακας: το ρήμα «πείθω»

1.το πίστωμα : η εγγύηση , το εχέγγυο , η βεβαίωση2.πιστικός : 1. πιστός , αξιόπιστος , 2. γνήσιος3.η πειθανάγκη : η βία με το πρόσχημα της πειθούς ή της παράκλησης.4.απειθω : είμαι ανυπάκουος 5.αναπείθω : κάνω κάποιον να αλλάξει τη γνώμη που έχει.6.παραπείθω : 1. προσελκύω κάποιον με την πειθώ , 2. εξαπατώ κάποιον.7.εύπειστος : αυτός που πείθεται εύκολα.8.η πειθώ : η ικανότητα να πείθει κανείς τους άλλους.9.πειστικός : αυτός που είναι σε θέση να πείθει10.το πεισμα : 1. (α.ε) επιβεβαίωση , 2. (ν.ε) η έντονη επιμονή.11.η πίστις : 1. η εμπιστοσύνη , 2. η πεποίθηση , βεβαιότητα , 3. η εμμονή σε αρχές ή δόγματα .12.πιστω : (ν.ε) πιστώνω : δίνω κάτι σε κάποιον με πίστωση .13.η πιστότης : ( α.ε) 1. η πίστη , η τιμιότητα , η ειλικρίνεια , 2. η σταθερότητα , 3. (ν. ε) η ακρίβεια στην απόδοση ενός πράγματος.14.η πίστωσις : παροχή χρημάτων ή αγαθών με απόδοση του αντίτιμου στο μέλλον.15.πιστωτικός : αυτός που ανήκει ή αναφέρεται στην πίστωση φράση: πιστωτική κάρτα.16. πιθανός : ο ενδεχόμενος.17.η πιθανότης : η δυνατότητα να συμβεί κάτι , η αναμενόμενη εξέλιξη σύμφωνα με τα δεδομένα.18.η πεποίθησις : η βεβαιότητα ότι αυτό που πιστεύει κανείς ισχύει πραγματικά .19.πειθαρχώ : υπακούω σε κάποιο πρόσωπο ή αρχή που βρίσκεται πάνω από μένα.20.η πειθαρχία : η υπακοή στους νόμους ή σε κανόνες.21.πειθήνιος : υπάκουος .22.πιστοποιω : επιβεβαιώνω την εγκυρότητα ενός πράγματος.23.πιθανολογω : θεωρώ κάτι ενδεχόμενο, εικάζω.24.καταπείθω : πείθω κάποιον εντελώς .25.διαπιστεύω : (α.ε) έχω εμπιστοσύνη σε κάποιον , 2. (ν.ε) διορίζω διπλωματικό αντιπρόσωπο σε ξένο κράτος.26. εύπιστος : ευκολόπιστος.27.αξιόπιστος : αυτός που αξίζει να τον εμπιστεύεται κανείς.

4

28.πειστήριο : τα κινητά αντικείμενα που σύμφωνα με την ποινική δικονομία μπορούν να χρησιμεύουν ως αποδείξεις για την ενοχή η αθωότητα κάποιου σχετικά με μια αξιόποινη πράξη .29.πειστικότητα : η ικανότητα κάποιου να πείθει.30.πιστευτός : αυτός τον οποίο μπορεί να πιστέψει κάποιος .31.πεισματάρης : ισχυρογνώμων , αδιάλλακτος.32.πειθαναγκάζω: πείθω κάποιον να συμφωνήσει μαζί μου χρησιμοποιώντας σωματική ή ψυχολογική βία .33.διαπιστευτήριο : επίσημο έγγραφο , που δίνει μια κυβέρνηση συνήθως στον διπλωματικό της αντιπρόσωπο, προκειμένου να γίνει αποδεκτός από το κράτος που αποστέλλεται.

Σύνθετες λέξειςπειθαρχώ: ή πειθαρχία, πειθήνιος, πιστοποιώ, πιθανολογώ, έμπιστεύω (εμπιστεύομαι), μεταπείθω, καταπείθω, διπιστεύω, αξιόπιστος, εύπιστος, ή απείθεια, απειθής, πειθαναγκάζω, εμπιστοσύνη, απείθαρχος, διαπιστευτήριο,

Απλές λέξειςΠειστήριο, πειστικότητα, πιστευτός, πεισμώνω, πεισματάρης:

ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑΠρώτο συνθετικό λέξη άκλιτη (επίρρημα, πρόθεση, αχώριστο μόριο)Επίρρημα ως α' συνθετικό• Όταν τα επιρρήματα χρησιμοποιούνται ως πρώτα συνθετικά μιας λέξης, άλλοτε μένουν αμετάβλητα (π.χ. αεί-μνηστος, ανω-φερής, εύ-γενής, χαμαι- ζηλος) και άλλοτε μετασχηματίζονται.• Πολλές φορές μπροστά από σύμφωνο τα επιρρήματα μετασχηματίζονται και λήγουν σε ε (π.χ. αγχι< άγχέμαχος) ή σε ι (π.χ. οψέ< οψιμαθής) ή σε ο (π.χ. όπισθεν< οπισθόδρομος)Πρόθεση ως α' συνθετικό• Όταν οι κύριες προθέσεις χρησιμοποιούνται ως πρώτα συνθετικά μιας λέξης, άλλοτε μένουν αμετάβλητες (π.χ. αμφιθάλασσος, έντιμος) και άλλοτε παθαίνουν τις διάφορες φθογγικές παθήσεις (π.χ. κατέρχομαι, συγγνώμη), όπως έκθλιψη, συναίρεση, αποβολή συμφώνων κ.λπ.Αχώριστο μόριο ως α' συνθετικόΑχώριστα μόρια λέγονται μερικές λέξεις με επιρρηματική σημασία, οι οποίες δεν απαντούν μόνες τους στο λόγο, αλλά μόνο στη σύνθεση ως πρώτα συνθετικά.Τα πιο συνηθισμένα αχώριστα μόρια είναι:• Το στερητικό α- η αν- (μπροστά από φωνήεν), που δηλώνει στέρηση ή άρνηση (π.χ. ατυχής)

4

• Τα επιτακτικά μόρια α-, άρι-, έρι-, ζα-, που σημαίνουν πάρα πολύ (π.χ. ατε- νής, ερίδηλος, έρίτιμος, ζάμπλουτος)• Το στερητικό νη- που σημαίνει στέρηση ή άρνηση (π.χ. νηπενθής)• Το αθροιστικό α-, που δηλώνει άθροιση (π.χ. αδελφός)• Το δυσ-, που σημαίνει κακός ή δύσκολος (π.χ. δύσμορφος, δύσβατος)• Το ήμι-, που προέρχεται από το επίθετο ήμισυς (π.χ. ήμίθεος)

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΜΠΕΔΩΣΗΣ1 ) Να σχηματίσετε προτάσεις με τις ακόλουθες λέξεις :

πειθώ, πειθαναγκάζω, διαπιστευτήρια, πεποίθηση, πειθήνιος, πειστήριο, πιθανολογώ, πειθώ,

2) Να συμπληρώσετε τα παρακάτω κενά με λέξεις από το Λεξιλογικό πίνακα:α) Τον ανησύχησε ιδιαίτερα η απώλεια της του κάρτας.β) Έχει λίγες μέρες να ζήσει μετά το σοβαρό αυτοκινητιστι – κό ατύχημα.γ) Η Πηνελόπη διακρινόταν για την αφοσίωσή της και τη συζυγική της προς τον Οδυσσέα.δ) Οι δύο ομάδες διεκδίκησαν με και φανατισμό τη νίκη.ε) Ο Δημοσθένης διέθετε μεγάλη και επέβαλλε συχνά την άποψη του στην εκκλησία του δήμου.στ) Ο κατηγορούμενος παραπέμφθηκε στο ________________συμβούλιο.ζ) Βεβαιώσου αν οι πληροφορίες προέρχονται από ______________ πηγές.

3) Στην Α ομάδα να σχηματίσετε συνώνυμα και στη Β αντώνυμα Α Β αξιόπιστος πιστότητα απείθεια πιθανός πιστευτός πεποίθηση πεισματάρης πειθήνιος

4) Να σχηματίσετε σύνθετες λέξεις με τα παρακάτω συνθετικά ( α΄συνθετικό επίρρημα –πρόθεση)

πάλιν + δρόμος _____________________από + αίμα _____________________

4

σύν + γράφω ______________________επί + ίππος _____________________ένδον + μυχός ______________________αντί + υγιεινός _____________________συν + μένω _____________________επί + ημέρα _____________________άνω+ φέρω ______________________συν + ράβω ______________________εν+ οικω _______________________μετά + επόμενος _____________________όπισθεν + φύλαξ _____________________εν + μέσος _____________________εν + λόγος ________________________ 5) Να αναλύσετε τις παρακάτω λέξεις στα συνθετικά τους. άείμνηστος:..................................... +………………………………….εύγενής:.......................................... + ………………………………εισάγω:...........................................+ ………………………………σύντροφος:...................................... + ……………………………….άνάξιος:...........................................+ ……………………………….

6) Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της στήλης α με τα αντώνυμά τους της στήλης β:

Α΄ Β΄Εμπιστοσύνη

ΠιθανόςΠειθήνιοςΑξιόπιστοςεύπιστος

ΑνυπάκουοςΆπιστος

ΑναξιόπιστοςΑπίθανοςΔυσπιστία