ДУ-Эрдэнэдалай ЕБС 9-р ангийн нийгмийн ухаан

Нэгж хичээлийн боловсруулалт:

Боловсруулсан багш:Ц.Бумангэрэл

2013 он

9-р ангийн нийгмийн ухаан “Ёс зүй ” сэдэвт нэгж

БАТЛАВ:Сургалтын менежер................./Д.Эрдэнэбаатар/

Боловсруулсан багш: Ц.Бумангэрэл 2

ЁС ЗҮЙНэгж хичээлийн

сэдэв:

40 минутаар 9 цаг

Сэдвийн судлах хугацаа

12 жилийн 9-р ангийн сурагчид хамарна

Хамрах хүрээ

Нэгж хичээлийн зорилго:

Ёс суртахуун түүний хэм хэмжээ, эрхэмлэх зүйлс, нийгмийн ёс суртахуун, үүрэг хариуцлага, нинжин сэтгэл шударга ёс, байгаль мэдээлийн технологийн ёс суртахууны тухай тодорхойлон тайлбарлах чадварыг эзэмшүүлнэ.

Нэгж хичээлийн зорилт:

Ёс суртахуун түүний хэм хэмжээний тухай ойлголтыг мэдүүлж жишээ гарган дүгнэлт хийх чадвартай болохЁс суртахууны эрхэмлэх зүйлсийг танин ялгаж өөриймшүүлэх Нийгмийн ёс суртахуун гэж юу болохыг тодорхойлон, сурагчдын жишээн дээр тайлбарлуулж, биеэ зөв авч явах чадвартай болохЁс суртахууны үүрэг, хариуцлага түүний улдаа холбоо, ач холбогдлыг тодорхойлон тайлбарлах Нинжин сэтгэл, түүний үүргийг тодорхойлон тайлбарлаж ач холбогдлыг нь ухамсарлах Шударга ёс түүний мөн чанарыг ойлгуулж зөв хүн болон төлөвших чадвар эзэмшихБайгаль хүн 2-ын харилцан шүтэлцээ, байгалиа хайрлан хамгаалахын ач холбогдлыг тодорхойлох мэдээлэл харилцааны технологи түүнийг ёс суртахуунтай хэрэглэхийн ач холбогдлыг тодорхойлон тайлбарлах чадвар эзэмших

Агуулгын залгамж холбоо:

Тулгуур чадвар:Ёс зүй ёс суртахууны тухайн энгийн

ойлголтыг жишээн дээр тайлбарлаж чаддаг

Одоо эзэмших чадвар:

Ёс суртахуун түүний хэм хэмжээний тухай ойлголтыг мэдүүлж жишээ гарган дүгнэлт хийх чадвартай болохЁс суртахууны эрхэмлэх зүйлсийг танин ялгаж өөриймшүүлэх Нийгмийн ёс суртахуун гэж юу болохыг тодорхойлон, сурагчдын жишээн дээр тайлбарлуулж, биеэ зөв авч явах чадвартай болохЁс суртахууны үүрэг, хариуцлага түүний улдаа холбоо, ач холбогдлыг тодорхойлон тайлбарлах Нинжин сэтгэл, түүний үүргийг тодорхойлон тайлбарлаж ач холбогдлыг нь ухамсарлах Шударга ёс түүнийг мөн чанарыг ойлгуулж зөв хүн болон төлөвших чадвар эзэмшихБайгаль хүн 2-ын харилцан шүтэлцээ, байгалиа хайрлан хамгаалахын ач холбогдлыг тодорхойлох мэдээлэл харилцааны технологи түүнийг ёс суртахуунтай хэрэглэхийн ач холбогдлыг тодорхойлон тайлбарлах чадвар эзэмших

Цаашид эзэмших чадвар:Ёс зүй, ёс суртахуун, хэм

хэмжээний тухай ойлголтыг онолын түвшинд тайлбарлах



Хэрэглэгдэхүүн:

Сурах бичиг, үзүүлэн, тараах материал

Арга зүй:

Асуудлыг шийдвэрлэх, багаар хамтран ажиллах, харилцан ярилцах

Хэрэгцээ:

-Ёс суртахууны эрхэмлэх зүйлсийг өөриймшүүлж, сайн ба муу үйлийг ялгаж сайн үйлийг амьдралаа хэрэгжүүлэх


Ёс зүй нэгж хичээлийн цагийн задаргаа:

№

Ээл

жи

т хи

чээ

ли

йн Ц

агЗорилго: Зорилт:

1

Ёс

сур

тахуун

гэ

ж ю

у в

э? 1

Ёс суртахуун түүний хэм хэмжээний тухай ойлголтыг мэдүүлж жишээ гарган дүгнэлт хийх чадварыг нь нэмэгдүүлнэ.

-Ёс суртахуун гэж юу болохыг ойлгох-Ёс суртахууныг хэм хэмжээг тодорхойлон тайлбарлах-Ёс суртахууны хэм хэмжээний тухай жишээ гарган дүгнэлт хийх

2

Ёс

сур

тахуун

ы

эрхэм

лэх

зүй

л

1 Ёс суртахууны эрхэмлэх зүйлсийг танин ялгаж өөриймшүүлэх чадварыг нэмэгдүүлнэ.

-Ёс суртахууны эрхэмлэх зүйлийг таних-Өөрийн ёс суртахууны эрхэмлэх зүйлийг ялгах-Бусдын ёс суртахууны эрхэмлэх зүйлийг өөриймшүүлэх чадвартай болох

3

Ни

йгм

ий

н ё

с су

ртахуун

1 Нийгмийн ёс суртахуун гэж юу болохыг тодорхойлон, сурагчдын жишээн дээр тайлбарлуулж, биеэ зөв авч явахчадварыг нь нэмэгдүүлнэ.

-Нийгмийн ёс суртахуун гэж юу болохыг тодорхойлох-Нийгмийн ёс суртахууныг сурагчдын жишээн дээр тайлбарлах-Нийгэмд биеэ хэрхэн зөв авч чадвартай болох

4

Ёс

сур

тахуун

ы

үүр

эг

хар

иуц

лага

1 Ёс суртахууны үүрэг, хариуцлага түүний улдаа холбоо, ач холбогдлыг тодорхойлон тайлбарлах чадварыг нэмэгдүүлнэ.

-Ёс суртахууны үүргийг мэдэх-Ёс суртахууны үүрэг хариуцлага 2-ын хуялдаа холбоог тодорхойлох-Ёс суртахууны үүрэг хариуцлагаа ухамсарлахын ач холбогдлыг тодорхойлон тайлбарлах чадвартай болох

5

Ни

нж

ин

сэ

тгэл

1 Нинжин сэтгэл, түүний үүргийг тодорхойлон тайлбарлаж ач холбогдлыг нь ухамсарлах чадварыг нэмэгдүүлнэ.

-Нинжин сэтгэл түүнийг тодорхойлох-Бие хүний үүргээр нийнжин сэтгэл хэрхэн илэрдгийг тайлбарлах-Нинжин сэтгэлтэй байхын ач холбогдлыг ухамсарлах

6

Шуд

ар

га ё

с

1

Шударга ёс түүнийг мөн чанарыг ойлгуулж зөв хүн болон төлөвших чадварыг эзэмшүүлнэ.

-Шударга ёс гэж юуболохыг тодорхойлох-Шударга ёс түүний талаарх эрдэмтэдийн хэлсэн үгийг тайлбарлах-Шударга ёсыг баримтлан амьдрах хүсэл эрмэлзлэлтэй болох



7

Бай

гал

ь б

а ё

с су

ртахуун

1 Байгаль хүн 2-ын харилцан шүтэлцээ, байгалиа хайрлан хамгаалахын ач холбогдлыг тодорхойлох чадварыг нэмэгдүүлнэ.

-Байгаль гэж юувэ ? тодорхойлох-Хүн байгаль хоёрын харилцан шүтэлцээг ёс суртахуунлаг байдлаас тайлбарлах -Байгалиа хамгаалах, хайрлах эрмэлзлэлтэй болох

8

Мэд

ээл

ли

йн

те

хн

ол

оги

ба

ёс

сур

тахуун

1 Мэдээлэл харилцааны технологи түүнийг ёс суртахуунтай хэрэглэхийн ач холбогдлыг тодорхойлох чадвар эзэмшүүлнэ.

-Мэдээлэл харилцааны технологи гэж юувэ тодорхойлох-Мэдээлэл харилцааны технологийг ёс суртахуунтай хэрэглэхийн ач холбогдлыг тодорхойлон тайлбарлах

9 Сорил 1 -- --

Ээлжит хичээл №1 Ёс суртахууны хэм хэмжээ

№

Багшийн үйл ажиллагаа

tСурагчийн үйл

ажиллагаа

Сэд

элж

үүл

эг

Сурагчид та бүхэн анги танхимдаа ямар дүрэм журмын хэм хэмжээ баримталдаг вэ?

Эдгээр ойлголтууд нь сурагч хүнд байх ёстой зан чанарын хэм хэмжээнүүд болбол ёс зүйн шинжлэх ухааны үүднээс хэм хэмжээгээ тайлбарлана уу?

Өнөөдрийн хичээлийн сэдэв: ёс суртахууны хэм хэмжээний тухай ойлголт

5 Чимээгүй суух, хичээлдээ анхааралтай, идэвхтэй оролцох, бие биеэ хүндэтгэх зэрэг хэм хэмжээнүүд

Хувь хүнд байх ёстой зан чанарууд, зан суртахуун, ёс зүйн тухай ойлголт учраас ёс суртахуунлаг төлөв байж болно.

Хичээлийн сэдвээ дэвтэр дээрээ бичиж авна. “ Ёс суртахууны хэм хэмжээний тухай ойлголт”



Суд

лах

Бид өдөр бүр харилцаандаа ёс суртахууны хэм хэмжээг сахихгүй бол нийгмийн амьдралыг зохицуулахад төвөгтэй болно. Иймээс ёс суртахууны хэм хэмжээ нь албан бус хэм хэмжээ бөгөөд бидний өдөр тутмын олог талт харилцааг зохицуулан журамладаг юм.

Багшийн өгсөн судлагдахууныг сурагч бүр анхааралтай уншиж дэвтэр дээрээ тэмдэглэж авч тайлбарлахад бэлтгэнэ.

Т а

йл

бар

лах

Нийтлэг , хориглосон хэм

хэмжээнүүдэд жишээ гарган

тайлбарлуулна.

Сурагчдаас гарах жишээнүүд: нийтлэг хэм

хэмжээний жнь: эёлдэг эвсэг байх, энгийн даруу

байх, хашир хянамгай байх гм.

Тусгай хэм хэмжээний жнь: гэр бүлийн ёс

суртахууны хэм хэмжээ, залуучуудын ёс

суртахууны хэм хэмжээ, сурагчийн ёс суртахууний

хэм хэмжээ гм. Жишээнүүдийг гарган

тайлбарлана.


Ёс усртахууны хэм хэмжээ

Нийтлэг хэм хэмжэ

Бүх хүн нийтээрээ заавал дагаж мөрдөх хэм хэмжээ юм.

Тусгай хэм хэмжээ

Тухайн хүний нас , хүйс, ажил, мэргэжил, шашин онцлогтой холбоотой хэм хэмжээ юм.

Ёс суртахууны хэм хэмжээ нь бүтцийн хувьд

Хоригосон Зөвшөөрсөн


Бат

атга

х

Сурагчдын гаргасан

жишээнүүдийг үндэслэн нэмэлт

тайлбар хийнэ. Дараа нь

сурагчдад Суралцагсдын ёс

суртахууны хэм хэмжээг

гаргуулна.

Сурагчид өөрсдийн ёс суртахууны хэм хэмжээг гаргаж

өөрт төлөвшүүлнэ. Гарч болох хариулт.

Сурагчийн ёс суртахууны хэм хэмжээ

Үүрэг болгосон хэм

хэмжээ

Хориглосон хэм хэмжээ

. тус бүр жишээ гарган тайлбарлана.

Өр

гөж

үүл

эн Бидний гаргасан сурагчийн ёс

суртахууны хэм хэмжээг бид аль хэр

биелүүлдэг вэ?

Үүрэг болгосон хэм хэмжээнд бид багшаа

хүндэтгэдэг, хичээлээс хоцордоггүй, даалгавараа

хиййдэг гэх мэт

Дүг

нэх

Өнөөдрийн хичээлээр юуг судалж

мэдсэн, ямар агуулгыг ойлгоогүй

үлдсэн зэрэг хичээлийнхээ

дүгнэлтийг хийлгэнэ.

Сурагчид багшийн асуусан асуултыг анхааралтай

сонсож хичээлийнхээ дүгнэлтийг хийнэ.

Ээлжит хичээл №2 Ёс суртахууны эрхэмлэх зүйс

Хичээлийн үйл явц:

Терьеза эх эгэл жирийн нэгэн эмэгтэй. Тэрээр 18 наснаасаа эхлэн 70 жилийнхээ ухамсарт амьдралыг хорвоогийн зовж з үдэрсэн олны төлөө золиосолж чадсан гайхамшигт үйлстэн юм. Анх 13 асрагчтайгаар байгуулсан түүний сангийн хүрээнд одоо дэлхийн 123 гаруй орны 600 гаруй төвд 4000 гаруй гэлэнмаа нар 100000 гаруй сайн дурынхантай хамтран үйл ажиллагаа явуулж байна. Буянтай



тэдгээр хүмүүс өнөөдөр шамн шүтлэг үзэл бодол харгалзахгүйгээр ДОХ-ын халдвартай, доголон, хараагүй, эдгэршгүй өвчэй, гэр оронгүйчүүд гээд байгалийн гамшигт өртсөн хүмүүсийн төлөө өдөр шөнөгүй шөнөгүй ажиллаж байна. Терьеза эхийн ер бусын энэрэнгүй гэгээн хайр, хатан зоригийг дэлхий дахин өндрөөр үнэлж 1973 онд Темплотоны тусгай шагнал, 1979 онд нобелийн шагнал тус тус хүртсэн. Шагнал гардуулах ёслолын үер сурвалжлагчийн “дэлхийн энх тайвныг бэхжүүлэхэд бид юу хийж чадах вэ?” гэсэн асуултанд “та нар гэртээ эргэж очоод гэрийнхнийгээ л хүн шиг хайрла” гэж хариулжээ.

№ Багшийн үйл ажиллагаа t Сурагчийн үйл ажиллагаа

Сэд

эл

Терьеза эх гэсэн нийтлэлээс та нар

юу ойлгож авав.

Түүний баримталдаг ёс суртахуун

юу вэ?

Х/сэдэв: ЁС СУРТАХУУНЫ

ЭРХЭМЛЭХ ЗҮЙЛ

5 Тэр хүн ядарсан хүмүүст тусалдаг.

Тусч

Жишээлбэл дандаа сайн үйл

бүтээж явдаг. Бусдад туслахыг

эрхэмлэдэг

Хичээлийн сэдвээ тэвтэртээ

тэмдэглэнэ.

Суд

лах

Нийт хүн төрөлхтөнд хүлээн

зөвшөөрөгдсөн зан харилцааны

нийтлэг чанаруудыг ёс суртахууны

эрхэмлэх зүйл гэдэг.

Дээрх тодорхойлолтонд үндэслээд

ёс суртахууны эрхэмлэвэл зохих

зан чанаруудыг тодорхойлон

бичнэ үү?

Ёс суртахууны эрхэмлэх зүйлс нь

хүний зан чанарын ерөнхий чиг

хандлагыг тодорхойлж байдаг.

Эндээс үзвэл хүн бүрийн

баримталдаг ёс суртахууны

эрхэмлэл нэг ижил байж болох уу?

1

0

Тодорхойлолт бичиж авна.

Хүнлэг, энэрэнгүй, хүний мөстэй

байх

Сайхан сэтгэлтэй байх

Эе эвийг эрхэмлэх

Бусдын нэр төр, эрхийг хүндэтгэх

Бусдыг хүндлэх, сургаал номлолыг

сонсдог байх гэх мэт

Хүн болгон адилгүй, хүлэг болгон

жороогүй гэдэг шиг хүн бүр өөр

өөрийн гэсэн ёс суртахууны

эрхэмлэх зүйлтэй байж болно.



Тай

лбар

лах

Терьеза эхийн ёс суртахууны

эрхэмлэлийг ялгаж тайлбарлая?

Сурагч бүр өөр өөрийн бодож

байгаа зүйлээ илэрхийлж


Тэгэхээр бидний ёс суртахууны

эрхэмлэх зүйл бол энгийн зүйлээс

эхлэх нь гэж ойлгож болох юм.

Жишээлбэл бусдыг хайрлах,

туслах, бие биенээ гомдоож

байсан бол уучлал гуйж сурах,

ямагт сайн сайхан зүйийг бодох,

бусдад муу үйл хийхгүй байх нь

хүртэл бидний хувьд эрхэмлэж

явах зүйл болох юм. Тэгж байж

өнөөдөр бид нар ёс суртахууны

эрхэмлэх зүйлсээ олж авна.

1

0

Терьеза эх бол тусч, энэрэнгүй,

хүмүүнлэг, бусдын төлөө зүрх

сэтгэлээ өгсөн, хүнийг хайрлахын

утга учрыг бусдад мэдүүлж

чадсан хүн юм.

Хэрвээ терьеза эх сэтгэл гаргаж

тэдгээр хүмүүс тулаагүй басан бол

өөр хэн туслах байсан бол... 123

оронд өөрийн салбартай гэдгээс

нь харвал их зүйлийг мөрөөддөг

тэр хирээрээ мөрөөдлөө

биелүүлдэг.

Бид ч бас заавал дэлхий

дахинд танигдсан хүн шиг

болдоггүй юм аа гэхэд ядаж л ойр

дотныхоо хүмүүсийг баярлуулж

тэдэнд тусалдаг болчихвол тэр нь

бидний ёс суртахууны эрхэмлэх

зүйл болох юм.

Бататга

х

За тэгвэл Терьеза эхийн ёс

суртахууны эрхэмлэлийг гаргаж

өөр өөрийн дүгэнлтээ хийсэн бол

одоо бид өөрийнхөө баримталдаг,

баримталбал зохих ёс суртахууны

эрхэмлэх зүйлсээ жагсааж бичиж

үзье.

Бид ёс суртахууныхаа эрхэмлэх

зүйлсийг тодорхойлсон бол өөрт

таалагдсан, өөрийн болгох ёс

суртахууны эрхэмлэх зүйсийг

нэрлэж өөртөө тусгаж

өөриймшүүлж авна.

8 Тусч, хичээнгүй, нөхөрсөг, эв

эеийг дээдлэгч, муу үйл хийхгүй

ямагт сайн үйл хийх, сайн санааны

үзүүрт шар тос гэдэг үгийг

эрхэмлэхгэх мэт

Жишээлбэл терьеза эхийн

сурвалжлагчийн асуусан

асуултанд хариулсан

гэрийнхнийгээ л хүн шиг хайрла

гэдэг хариултыг өөртөө тусгаж

авсан. Цаашид бид хүнийг

хайрлахын утга учрыг мэдэрч

амьдрах болно.



Дүгн

эх

Дараах хэллэгүүдээс ёс

суртахууны эрхэмлэлийг танин

ялгаарай?

Найзлах, тусч, эв эеийг эрхэмлэгч,

хулгайч, муу үйл хийгч, хувиа бодсон,

байгаль орчноо хайрлах, үндсэрхэг

үзэлтэй, бусдын төлөө санаа

зовдоггүй

Дэвтэрээ харилцан солилцож

шалган дүгнүүлнэ. /сурагч

сурагчаа дүгнэх/

5 Ёс суртахууны эрхэмлэх зүйлсийг

ялгаж тэвтэртээ бичнэ.

тусч, эв эеийг эрхэмлэгч, байгаль

орчноо хайрлах, үндсэрхэг үзэлтэй

Дэвтэрээ солилцож зөв хийсэн

эсэхийг шалгаж дүгэнэ.

Алдсан бол алдаагаа засна

Өр

гөж

үүл

эн

Ёс суртахууны эрхэмлэх зүйлийг уламжлалт зан заншилтайхолбон тайлбарлах

Ёс суртахууны эрхэмлэх зүйлсэд нийцсэн ёс суртахуунлаг гэгдэж бүхнийг сайн үйл гэдэг. Аливаа сайн үйл, сайн сайхныг зорилгоо болгож, ямагт сайн сайханруу тэмүүлж байдаг. Харин нийт хүмүүсийн эрх ашиг, эрхэмлэх зүйлсд харшилж байгаа бүхнийг муу үйл гэдэг.

2 Жишээлбэл: ахмад настай

улсуудын монголчууд хэзээ ч “чи”

гэж хэлдэггүй энэ нь бидний нийтээр дагаж

мөрддөг бичигдээгүй хууль юм.

Бичиж тэмдэглэж авах:

Гэрт сурах бичиг тус агуулгыг дэлгэрүүлж

унших

Ээлжит хичээл №3 Нийгмийн ёс суртахуун

Ганц улаан гамбир 3-р цагийн завсарлаагаанаар сэрүүцчихээд орж иртэл манай ангийнхан намайг хараад ихэд шоолцгоов. Би гайхаж энд тэнд юм наалдав уу гэж хартал зүв зүгээр байлаа. Эргэж харвал хэн ч байсангүй. Гэтэл миний цүнх онгойчихсон дотроос ганц улаан гамбир цухуйж харагдав. Түүнийг харсан ангийнхан намайг шоолж нөгөө ганбирыг аваад бие биенрүүгээ шидэлцэн хөхрөлдөв би ч ичиж гамбираа авах гэж нэг хэсэг л ийш тийш гүйгээд авч чадсангүй. Тэгтэл ангийн хүүхдүүд самбарын хадаасанд өлгөөд нүүр ам хөмсөг гарган цоо цоо хатгаж байгаа нь

ээжийн минь нүүр өөд хатгаж байгаа юм шиг санаж ухасхийн булааж автал багш орж ирэх таарч би ч год хийн гарч зугатаав. Миний ангийнхандаа гомдож байгаа гэж жигтэйхэн. Идэх юмаар тоглодог яасан цамуун хүүхдүүд вэ гэж уур хүрч байлаа.

Хичээлийн үйл явц




Сэд

эл

улаан гамбир өгүүллэгийн гол батарт ямар зүйлтохиолдов.

Яагаад гол баатрыг тэгж тохуурхсан юм болоо.

Тэгвэл шоолж байсан ангийн сурагчид хэр зөв зүйл хийсэн юмбол?

Сурагчид нийгмийг бүрдүүлэгч болж чадах уу?

Өнөөдрийн хичээлийн сэдэв: Нийгмийн ёс сурахуун

5 Ээжийнх нь хийж өгсөн гамбирыг ангийн хүүхдүүд нь гаргаж ирээд бие биендээ дамжуулан шоолж тохуурхсан.

Яагаад гэвэл тухайн хүүхдийнх ядуу тарчиг амьдралтай байсан учир ээж нь байгаа зүйлээрээ хүүхдээ өлсгөхгүйн тулд гамбир хийж өгсөн.

Ангийнхан нь ё суртахуунгүй зүйл хийсэн.

Чадна. Яагаад гэвэл бид нийгмийг бүрдүүлж байгаа бүлэг учраас....

Дэвтэртээ гарчигаа тавина.

Суд

лах

Ёс суртахуун бол нийгэм, гэр бүлээс эхлээд олон улсын харилцааны түвшинд эмх журмыг тогтоодог бичигдээгүй хууль юм.

Дэвтэртээ тэмдэглэж авах Нийгмйин ёс суртахуун гэдэг нь

угтаа нийгмийн харилцааг хүмүүс, бүлэг байгууллага бүхэн өөр өөрийн эрх, үүрэг хариуцлагаа ёс журмын дагуу гүйцэтгэж байхын нэр юм. Нийгмийн ёс суртахуун төлөвшихөд иргэдийн оролцоо маш их чухал. Иргэдийн оролцоо нь нийгмийн ёс суртахууны хяналтыг өндөржүүлдэг ач холбогдолтой.

Тай

лбар

лах

Тэгвэл та бүхний үзэж байгаагаар нийгмийн ёс суртахуун ямар байх ёстой вэ?

Жнь: нийгмийн ёс суртахууныг бий болгоё гэвэл хувь хүн өөрөөсөө зөв төлөвших хэрэгтэй.Мөн гэр бүлийн хүмүүжлээс хувь хүний төлөвшил бий болно.Бас сургуулийн орчноос хүмүүжиж, төлөвшиж сайн хүн болж нийгэмд бэлтгэгдэж гарах гэж бодож байна.



Бататга

хЭцэг эхийн хандлага

Үр хүүхдийн араншин

Ойр дотно Бие даасан тусч,нөхөрсөг

Захирангуй Идэвхгүй, гөжүүдХэт бөөцийлдөг

Уцаартай, дорой, гэнэн

Эрхлүүлдэг Дураараа, сөргөмтгийАяыг нь дагадаг

Дуулгаваргүй, зэрлэг, түрэмгий

Өмөөрөмтггий

Бодлогошронгуй, зожиг

хэрцгий Уцаардуу, бултамхай Нийгмийн ёс суртахууны

хөгжил төлөвшилд нийгмийн тулгуур байгууллагаболох гэр бүл чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Гэр бүлийн харилцаа хүүхдийн зан төлөвшилд хэрхэн нөлөөлдөг вэ? Гэсэн судалгааг эрдэмтэд хийсэн. Судалгааг хүснэгтээр үзүүлбэл

Тэгэхээр хэсэг бүлэг сурагчдын ёс суртахуунгүй үйлдэл нь нийт массыг хамруулбал:

Хүснэгтэнд үндэслээд ганц улаан гамбир өгүүллэг дээр гарч байгаа сурагчдын гэр бүлээс авч байгаа хүмүүжил төлөвшлийг гаргана.

Түрэмгий , хүний эд зүйлийг дураараа авдаг, дээрэнгүй, зэрлэг, бүдүүлэг, дуулгаваргүй гэх мэт сөрөг төлөвшилтэй сурагчид байсан. Харин гол дүрийн сурагч сул дорой ч гэсэн амьдралдаа сэтгэл хангалуун, биеэ даасан ээжийнхээ сэтгэл гаргаж хийж өгсөн зүйлийн төлөө зүтгэдэг, бусдын сэтгэлийг гомдоохыг хүсдэггүй нэх зэрэг олон сайн чанарыг өөртөө тусгаж чадсан

Нэг үхрийн эвэр доргивол мянган үхрийг эвэр доргино гэхчилэн нийт массыг хамруулж үзвэл орчин үеийг сурагчид ёс суртахуунгүй гэж нийгмийг гажуудуулж байгаа юм.



Дүгн

эл

т хи

йх

Нийгмийн ёс суртахууны хэм

хэмжээ ямар байх ёстой вэ?

/сурагчдын жишээн дээр/

Тэгэхээр бид нийгэмд биеэ

хэрхэн авч явна түүгээр

нийгмийн ёс суртахуун

тодорхойлогдог.

Сурагчид дуулгавартай, бие биенээ

хүндэлдэг, багш шавийн

барилдлагатай, даалгавар сайн

хийдэг, бусдын үгийг сайн сонсдог

байх нь чухал.

Та нар гэртээ, автобусанд, анги

дээрээ биеэ хэрхэн зөв авч явж

чадах вэ? Тодорхойлоорой

Өр

гөж

үүл

эх Нийгмийн бүрдүүлэгч бусад

мэргэжлийн ёс суртахууныг

тодорхойлоорой.

Гэртээ бусад төрлийн мэргэжлийн ёс

суртахууныг тодорхойлох:

Ээлжит хичээл № 4 Ёс суртахууны үүрэг, хариуцлага

Хичээлийн үйл явц



Тоосго өрж байнаТоосго өрж байна. Би өдөрт 20000 төг олж байна.


Сэд

эл

Дээрх 3 барилгачин залуугаас нэгэн сурвалжлагч: “Та юу хийж байна вэ?” гэж асуухад : Эхний өрлөгчин тоосго өрж байна.Хоёр дахь нь би өдөрт 20000 төгрөг олж байна.Гурав дахь нь би юу? Дэлхийн хамгийн том цэнгэлдэх хүрээлэн барьж байна гэж хариулжээ. Эдгээр барилгачид сурвалжлагчийн асуултанд яагаад өөр өөр хариулт өгөв.

Эдгээр хариултанд дүгнэлт хийвэл: Х/сэдэв: Ёс суртахууны үүрэг,

хариуцлага

Яагаад гэвэл өөр өөрийн хариултаа хэлсэн.Өөр өөр хариулт хэлсэн ч нэг утгыг илэрхийлж байгаа.Үзэл бодлоороо л хариулсан.Эхний хүн яг хийж байгаа үйлдлээ илэрхийлсэн, 2 дахь нь би энэ өрлөгийг хийвэл ийм хэмжээний мөнгө олдогоо илэрхийлсэн, харин 3 дахь нь илүү далайцтай буюу энэ ажлыг хийвэл эцэст нь дэлхийн хамгийн том цэнгэлдэх болно гэж хэлсэн.

Эндээс дүгнэвэл ажил байдлын нэр төр, үүрэг хариуцлагын тухай ойлголт авч болно.

Х/сэдвээ тэмдэглэнэ.

Суд

лах

Үүрэг нь хүн, нийгэм, хамт олон, гэр бүл, тодорхой харилцааны ёс суртахууны хариуцлагыг илэрхийлж байдаг. Өөрөөр хэлбэл ёс суртахууны үүрэг нь ёс суртахууны эрхэмлэх зүйлс, хэм хэмжээг ухаарах, өөрийн зан үйлдээ баримтлах зарчим, хариуцлагыг илэрхийлж байдаг. Ёс суртахууны үүргийг дагаж хариуцлага хүлээх чадвар яригддаг. Үүрэг хариуцлагаа ухамсарлана гэдэг бол ёс суртахууны дээд илрэл нь болдог.

Сэдвийн агуулгыг баг дотроо ярилцан утгыг гаргаж тайлбарлахад бэлтгэж сурагч бүр дэвтэртээ тэмдэглэж авна.

Тайлбарлахад бэлтгэхдээ: үүрэг гэж юувэ?Үүргийг дагалдаж хариуцлага яригдаж байдгийг тайлбарлахҮүрэг хариуцлга 2-ыг ёс суртахуунтай холбож тайлбарлах.



Тай

лбар

лах

1-р баг үүрэг гэж юу болохыг барилгын мэргэжил ээр тайлбарлана.

2-р баг хариуцлагыг барилгын мэргэжлийн жишээн дээр тайлбарлана.

3-р баг үүрэг хариуцлага 2-ын уялдаа холбоог гарган тайлбарлана.

4-р баг Үүрэг хариуцлагыг мэргэжлийн ёс суртахуунтай холбож тайлбарлана.

5-рбаг нэгдсэн дүгнэлт хийнэ.

Барилгачины үүрэг гэвэл инженерийнхээ зааврын дагуу ажлыг хийж гүйцэтгэх...

Барилгачин ажлээ хэр зэрэг чанартай гүйцэтгэж байгаагаас шалтгаалан сайшаал эсвэл хариуцлагын асуудал яригдана.

Бариачидын сайтар үүрэгжүүлж ажиллуулах нь хариуцлагаа нээгдүүлэх ач холбогдолтой бөгөөд эцсийн бүтээгдэхүүн чанартай байна

Тухайн барилгачин маань хэр зэрэг үүрэг хариуцлагаа ухамсарлаж ажиллана тэр хирээрээ мэргэжлийн ёс суртахуунтай байна гэсэн үг юм.

Үүрэг хариуцлагаа ухамсарлаж ажиллана гэдэг нь хувь хүний ёс суртахууны үүрэг хариуцлага өндөр байна гэж ойлгож болно. Жнь: Тоосго өрж байна, 20000 төгрөг олж байна гэж хариулт өгч байгаа явдал нь урсгалаар ажил хийж байгаа юм шиг сэтгэгдэл төрүүлмээр харин дэлхийн хамгийн том цэнгэлдэх барьж байна гэж хариулж байгаа нь тухайн хүн ёс суртахуунтай бөгөөд үүрг хариуцлагаа урамсарласан байдлыг илтгэж байна.

Бататга

х

Тохиолдол Монголын нэгэн хүүхдийн сэтгүүлээс гар зургийн уралдаан зарлажээ. 7-р ангийн сурагч уралдаанд оролцохоор бүтээлээ зурж олон өдөр зарцулжээ. Томчуудаас дутахааргүй зурсан түүний зургийг ээж нь сэтгүүлийн редакцид өгчээ. Тун удалгүй дүн гарч жаал хүү 2-р байранд орсон байв. Сэтгүүлийн эрхлэгч нийт хүүхдүүдэд баяр хүргээд шагналаа гардуулав. Хүүхдийн ээлж ирэхэд тус эрхлэгч хүүгээс “чи үүнийг өөрөө зурсан уу” гэж асуухад хүү хэсэг дуугүй зогссоноо шагналыгнь унагачихаад уйлан гүйж одлоо. Тэр явдлаас хойш хүү нэг ч удаа бийр барьсангүй.

Чи үүнийг зурсан уу гэсэн асуулт хүүд хэрхэн нөлөөлөв: хүү их цочирдож хүлээж авсан. Сэтгэлдээ гүн шархтай үлдсэн яагаад гэвэл хүүхдийн хөдөлмөрийг ойшоож үзээгүй

Энэ түүх ажил мэргэжлийн үүрэг хариуцлагатай холбоотой юу? Холбоотой тухайн сэтгүүлч өөрөө сэтгүүлийн эрхэгч удирдах албан тушаалтан байж мэргэжлийн ёс зүйгүй үйлдэл гаргасан. Энэ нь мэргэжлийн үүргээ умартаж хариуцлагагүй, оновчгүй асуулт асуусан.

Тэгэхээр бид үүнээс мэргэжлийн ёс суртахууны үүрэг хариуцлагаа ямагт анхаарч оновчтой үг хэллэг хэрэглэж байх

Дүгн

эл

т

хи

йх

Барилгачин “би дэлхийн хамгийн том цэнгэлдэх барьж байна”, сэтгүүлч “чи үүнийг зурсан уу?” гэж асуусан асуулт, хариулт 2-ын ёс суртахууны үүрэг хариуцлагыг гаргаж жиших

Барилгачин бол мэргэжлийн нэр төрөө дээдэлсэн бөгөөд ёс суртахууны хариуцлагаа ухамсарласан, харин сэтгүүлч мэргэжлийн ёс суртахуунгүй үйлдэл гарагж оновчгүй асуулт тавьсан.



Өр

гөж

үүл

эх

баяж

уул

ах

Тэгэхээр бид заавал мэргэжил гэж заагдлагдахгүй хүн бүр өөрийн хийж байгаа үйл үйлдэл болгондоо хяналт тавьж ёс суртахууныхаа үүрэг хариуцлагыг ухамсарлах цаашлаад өөрийн нэр төрөө эрхэмлэж явах ёстой.

Өөрөөр хэлбэл бид сурагч бол бидэнд ч бас ёс суртахууны үүрэг хариуцлага байдаг. Жнь: сурах үүрэгтэй, үүргээ хэрхэн биелүүлэхээс шалтгаалан хариуцлага тооцогдоногэх мэт:

Гэртээ агуулгыгдэлгэрүүлж унших

Ээлжит хичээл №5 Нинжин сэтгэл

Хичээлийн үйл явц:Нэргүй өгүүллэг

Нас өндөр гарсан нэгэн өвгөн хүү бэр ач хүүгийн хамт амьдардаг байжээ. Ширээний ард хоол идэж чадахгүй чичирч асгадаг тул хүү, бэр 2 төвөгшөөж пийшингийн ард суулгаж хооллодог болов. Өвгөн ширээ өөд харж шүлсээ залгин ширтэж нулимс мэлэлзүүлэн сууж байгаад шаазан аягаа алдан хагалж

гэнэ. Залуу бэр өвгөнийг хараан зүхэж том модон аяга авч өгөв. Нэг удаа бүгд гэртээ сууж байтал бяцхан хүү нь жижиг жижиг мод авчран түүнийг янзлан сууна гэнэ. Чи юу хийж байна гэж эцэг нь асуухад: - би модон онгоц хийж байна. Том болоод аав ээж 2-ыгоо үүнээс хооллоно гэж хариулав. Эхнэр нөхөр 2 бие биерүүгээ харан санаа алдаад уйлалдав. Түүнээс хойш бэр хүү 2 нь өвгөнийг төвөгшөөхөө байж нэг ширээний ард хооллодог болжээ.




Сэд

эл

Дээрх өгүүллэгт нэр өгье Хүү аав ээж 2-тоо юуг

ухааруулсан бэ? Нинжин сэтгэл

Хүү бэр 2 Ач хүү өвөө 2УхааралМодон онгоц

Хүнийг хайрлахӨвгөнийг дахин хүндлэхэд тус болсонНинжин сэтгэл гэж юу болохыг ойлгуулсан.Гарчигаа бичиж авна.

Суд

лах

Нинжин сэтгэл бол зан чанараа дотооддоо зохицуулж, өөрийн үйлдлийг ёс суртахууны эрхэмлэх зүйлстэй харьцуулж үнэлэх чадвар, өөрөөр хэлбэл зан чанараа шүүж, өөрөө өөртэйгээ хийж байгаа зөвшилцөл юм. Нинжин сэтгэл нь хүн өөрийгөө ёс суртахууны талаар төлөвшүүлэх гол хүчин зүйл бөгөөд тэрхүү чанар нь тухайн хүний хөгжлийн түвшинг төдийгүй нийгмийн байр суурийг тодорхойлдог.

Нинжин сэтгэлийн тухай бичиж тэмдэглэж аваад нинжин сэтгэлийг дээрх өгүүллэгийн утга санааг нь ёс суртахуунтай холбож тайлбарлахад бэлтгэнэ

Тай

лбар

лах

Нинжин сэтгэл бол ёс суртахууны эрхэмлэх зүйл

Нинжин сэтгэл бол ёс суртахууны соёлын илрэл

Нинжин сэтгэл бол энэрэнгүй, тусч, хүний мөсийн илрэл

Нинжин сэтгэл бол бусад хүмүүсийн өмнө хүлээх үүрэг хариуцлагаа ухамсарлах чадвар

Нинжин сэтгэл бол хүн өөртөө ёс суртахууны хянлт тавих механизм

Хүн бүр нинжин сэтгэлийг ёс суртахууны эрхэмлэл болгох жнь: хүү бэр 2 нинжин сэтгэлгүй учир өвгөнийг гадуурхаж байсан.

Энэ нь бие хүний ухамсарын асуудал учир харилцааны соёлтой холбож үзэх хэрэгтэй.

Нинжин сэтгэлийн илрэх хэлбэр нь өвгөнийг хүү бэр 2 нь буруугаа мэдээд эргээд асарч байгаа хэлбэрээр илэрхийлэгдэж байна.

Нэгэнт төрүүлж өсгөсөн аав ээжээ үр хүүхдүүд нь хожим хойно ямарч өвчтэй болсон бай асарч, тэдэнд тусалж байх ёстой

Жнь: хүү бэр 2 хожим хүүгийнхээ хийж байгаа зүйлийг хараад өөрсдийнхөө хийсэн үйлдэлд дүгнэлт хийснээр цаашид ийм зүйл гаргахгүй гэж бие биендээ ёс суртахууны хяналт тавьж болох юм



Бата

тгах

Өвгөн энэ айлтай садан төрлийн ямар холбоотой вэ?

4 настай хүүгийн хийсэн үйлдлийн утга учрыг тайлбарла

Эхнэр нөхөр 2 яагаад уйлав.

Энэ өгүүллэгээс та нар юу ойлгож авав.

Өвгөн нөхөр болох хүний аав нь Өвгөн шаазан аягаа унагаж

хагалсанаас болж бэр нь уурлаж хагарахгүйг нь бодож модон аяга өгсөн. Үүнийг харсан хүү нь аав ээж 2-ыгоо өтлөөд өвөө шигээ болох үед нь хоол хийж өгөхөөр онгоц хийсэн

Хүүгийнхээ та 2т хоол идэх онгоц хийж байна гэсэн үгийг сонсоод өөрсдийнхөө хийсэн үйлдлийг сая нэг ухаарч уйлсан.

Энэ өгүүллэгээс хүн мөнхийн залуу байхгүй, ямарч зүйл тохиолдоход хүний мөсөө алдахгүй ёс суртахууныхаа үүрэгхариуцлагыг ухамсарлаж явах, нинжин сэлтэй байхыг....

Өр

гөж

үүл

эн б

аяж

уул

ах

Бид нинжин сэтгэл гэж юу болохыг ойлгосноо бататгаад өгүүллэгийн утгыг нинжин сэтгэлтэй сайхан үргэлжлүүлж төгсгөл бичээрэй.

Тэр явдлаас хойш бэр нь хадам аавыгаа эмнэлэгт үзүүлж чухам ямар өвчин туссан, аашид эдгэрэх магадлалтай эсэх зэрэг асуудлын тухай эмч нараас зөвөлгөө авч асарч сувилж эхэлсэн бөгөөд хүү ач 2нь ч гэсэн өвгөнийг хайрлаж халамжилж цугтоглон наадаж аз жаргалтай байх болжээ. Үүнийг харсан өвгөн ихэд баярлаж би ч өтлөхийн цагтаа үр хүүхдүүдтэйгээ элэг бүтэн сайхан жаргаж байна гэж бодлогошрон суув.

Дүгн

эх Баг бүрийн өгүүллэгийг

төгсгөсөн байдлаас харгалзан хэний баг хамгийн сайн нинжин сэтгэлийг тод гаргаж чадсан эсэхээр нээлттэй дүгнэнэ.

Баг бүр идэвхтэй сонирхолтойгоор өгүүлэгийг үргэлжлүүлэн ярьж дүгнэлт хийнэ.

Ээлжит хичээл № 6 Шударга ёс

Эрт үед нэг өдөр нэг цагт хоёр эмэгтэй

амаржиж хоёул хүү төрүүлсэн байна. Удалгүй

нэгнийх нь хүү амьсгал хураажээ. Тэгээд тэр 2

эмэгтэй амьд байгаа хүүхдийг өөрсдийнх хэмээн



хоорондоо маргаад асуудлыг шийдвэрлэаж чадаагүй тул Саламон хаанд

ханджээ. Хаан хоёр эмэгтэйд хүүхдийг дундуур нь хоёр хуваахыг тушаасан

байна. Ингэхдээ хаан хүүхдийг үхлээс хамгаалан өөрийнхөө шаардлагаас

татгалзсан тэр эмэгтэй бол уг хүүхдийн эх байх ёстой гэж бодсон байна.

Ингээд хүүхдийг амьд үлдээхийг гуйж, өөрийн шаардлагаас татгалзсан

эмэгтэйд хүүхдийг өгсөн байна.



Сэд

эл

Хааны гаргасан шийдвэр зөв

үү?

Энэ шударга асуудал мөн

үү?

Өнөөдрийн хичээлийн сэдэв:

ШУДАРГА ЁС

Эргэлзээтэй л юм байна. Асуудлыг

нэг тийш нь болгохгүй бол тэр 2

эмэгтэй хоорондоо ойлголцохгүй

байсан. Хэнийх нь ч хүүхэд байж

болох магадлалтай учир хэн нэгэнд

нь өгөх нт шударга биш.

Ямарч зүйл шударга байх ёстой.

Хичээлийн сэдвээ дэвтэртээ

тэмдэглэнэ.

Суд

лах

Шударга ёс хэмээх нэр томъёог

эртний грекийн “өшөө авалт”

гэсэн үгнээс гаралтай гэж үздэг.

Эртний грекийн философич Демокрит

шударга ёсыг “үүргээ гүйцэтгэх”,

“хууль ёсны дагуух үйл хэрэг”, “эрх зүйн

дагуух зүйл” гэж тайлбарлаж байжээ

Аристотель шударга ёсыг нийгмийн

социаль үзэгдэл хэмээгээд шударга

ёсны шинж чанарыг тэгш байдлын

шударга ёс, хуулийн шудрага ёс, шүүн

таслах эрх мэдэл дэх шударга ёс гэж

тодорхойлжээ.

Шударга ёс бол аль нэг

үйлдлийн агуулга, түүнийг олон

нийтийн саналд үнэлсэн үнэлэлт

хоёрын хоорондын тохироо юм.

Тэгэхээр шударга байна гэдэг нь

тухайн нийгийн ёс суртахууны

хэм хэмжээг гажихгүй байж,

түүнийг сайн дэвшилттэй талаар

нь хөгжүүлэхийн төлөө чармайж

ажиллаж амьдрахын нэр юм.

Шударга ёсны тухай

эрдэмтэдийн онол таамаглалыг

тайлбарлаж бичнэ.



Тай

лбар

лах

Багуудаар шударга ёсыг

тайлбарлуулна.

Баг бүр Арилтотель, Демокрит

нарын үзэл баримтлалыг өөрсдийн

ойлгосноороо тайлбарлана.

Бата

тг

Дараа нь тохиолдол дээрээ


Тус 2 эмэгтэйд хүүхдийг нь хэрхэн

яаж үрчлүүлэхийг шударга ёсны

зүгээс тайлбарлуулна.

Өр

гөж

үүл

эн б

аяж

уул

ах

Монголчууд эрт дээр үеэс

“нэг үхрийн эвэр доргивол

мянган үхрийн эвэр

доргино” гэсэн зүйр цэцэн үгийг

үр хүүхдүүддээ ёс суртахууны

хүмүүжил олгож ирсэн энэ ямар

утгыг илэрхийлж байна вэ? Багууд

баг дотроо ярилцаад нэг шийдэлд

хүрнэ үү?

Нэг үхрийн эвэр доргивол мянган

үхрийн эвэр доргино гэдэг зүйр үг

нь нэг хүний шударга бус үйлдлээс

бол түүний ойр дотны бүх шударга

бус гэсэн нийгмийн гажуудсан

ойлголтыг өгдөг. Жнь: анги хамт

олон дээр ярихад шалгалт авч

байхад хэн нэг нь хуулж байгаад

баригдах тохиолдолд бүгд

зэмлүүлэх жишээтэй.

Дүгн

эх

Эцэст нь дүгнүүлэхэд: тэр

хүүхдийн хувь заяа хэрхэн

шийдэгдэх бол? Саламон хаан

шударга байдлаар асуудлыг

шийдвэрлэж өгсөн үү?

Шударгаар асуудлыг

шийдвэрлэхийн тулд эх хүү 2-ыг

тодруулах шаардлагатай

Эсвэл шударга ёсыг урьтал болгох

зорилгоор 2уул хүүг асрах

Сувилагч асрагч нарт хариуцлага

тооцох



Ээлжит хичээл № 7 Байгаль ба ёс суртахуун



Сэд

эл

Эдгээр зураг юуны тухай өгүүлж байна вэ?

Энэ зураг байгалийн холбогдолтой, хүний буруутай үйл ажиллагааны улмаас байгаль сүйтэж байгаа эмгэнэлтэй зүйл харагдаж байна.

Хүн байгальтай хэрхэн холбогддог вэ?

Хүн байгалийн амьтан учраас байгалтай салшгүй холбоотой.

Хичээлийн сэдэв: Байгаль ба ёс суртахуун

Суд

лах

Тараах материал тарааж өгч уншуулна.

Хүн бол байгалийн амьтан бөгөөд хүн байгальтайгаа зөв харилцах нь өөрийн болон хойч үеийнхний эрүүл саруул хөгжих эх үндэс гэж үзэх нь хүн бүрийн үүрэг хариуцлага юм.

Хүн бүрт дараах хэрэгцээ ба хариуцлага оногдох боллоо. Үүнд: -эрүүл өсч торних-Унасан газар угаасан усаараа бахархах, хайрлан хамгаалах-Экологийн цвэр бүтээгдэхүүн, эрүүл хүнс хэрэглэх- Байгальтайгаа зөв харилцах, нөхөн төлжүүлэх-Цэвэр агаараар амьсгалах-байгаль экологийн тэнцвэрт байдлаа хадгалах гэх мэт



Тай

лбар

лах

Баг бүрээс илгэгч сонгож тайлбарлулна.

Багаас гарч ирсэн илтгэгч байгалиа хүний ёс суртахуунлаг үйлдэлтэй харьцуулж тайлбарлана.

Бата

тгах

Гал түймэр, алт ухах, гол , нуур ширгэх, хог хягдал гэсэн сэдэт зургуудыг тарааж өгнө. Зураг тус бүрт багууд анализ хийж хэний буруутай үйл ажиллагаанаас байгаль ингэж сүйтэж байгаа цаашид нөхөн сэргээх ямар арга хэмжээ авбал зохих зэрэг асуудлыг дэвшүүлж ёс суртахуунтай холбож тайлбарлана.

Баг тус бүр өөр өөрийн гэсэн асуудлаа дэвшүүлж ярилцана. Үүнд: - гал түймэр бол нэг талаас байгаль, нөгөө талаас хүний буруутай үйл ажиллагааны үндсэн дээрээс бий болдог.

Алт ухах нь цэвэр олборлож байгаа уул уурхай, нинжа нарын үйлдэл. Байгалиас хүмүүс зохих хэмжээний эрдэс баялгыг авах нь зүйн хэрэг боловч эргээд ёс суртахууныхаа хувьд урьд ямар байсан түүнээс ч илүү сайхан үзэсгэлэнтэй болгох нөөц бий үүнийгээ ашиглаж чаддаггүй.

Хогоо энд тэнгүй тааралдсан газраа хаядаг. Энэ нь эргээд байгаль орчоо бохирдуулж байгаа юм. Цэвэр хүмүүсийн ёс суртахуунгүй үйлдэл.

Газрын доорх ба.ялаг ухахтай холбогдож гол усны гольдрол өөрчлөх мөн цаашлаад цөлжилтын асуудал ихээхэн нөлөөллж байна.

Өр

гөж

үүл

эн Эдгээр хүний ёс суртахуунгүй

үйлдэл бүр байгаль орчинд сөрөг нөлөө үзүүлээд байх тохиолдолд хүмүүсийг байгальтайгаа хэрхэн зөв харилцдаг болгох талаас та нарын бодож байгаа зүйл юу байна.

Хүн бүрийг ухамсарлуулах жишээ нь: байгальтай хүн яаж харилцана, байгаль эргээд хүнтэй яг л тийм харилцана. Тэгэхээр хүмүүс бид эрт үеийн ёс суртахууны болон ёс заншилаа баримталж байгальтайгаа харилцах хэрэгтэй юм.



Дүгн

эх

Асуултанд хариулах хэлбэрээр шалгалт авч дүгнэнэ.

1. Та нар хэрэглэж бйгаа усаа хэмнэдэг үү?

2. Идсэн зүйлийнхээ сав баглаа боодлыг хогийн саванд хийдэг үү?

3. Худаг усанд бохир зүйл хийдэг үү

4. Гэртээ болон ангидаа цэцэүг тарих дуртай юу?

5. Байгаль хамгаалдаг мон гол уламжлалт зан заншлаас хэрхэн мэддэг вэ?

6. Уул уурхайн сөрөг нөлөө юу вэ?7. Байгаль орчноо хамгаалахын ач

холбогдол юу вэ?

Ээлжит хичээл №8 Мэдээлэл харилцааны технологи ба ёс суртахуун



Сэд

эл

Эдгээр зүйлийн ерөнхий нэр юувэ?

Мэдээлэл харилцааны технологи

Тэгвэл бид мэдээлэл харилцааны технологийг хэрхэн ашиглах ёстой вэ?

Зөв зохистой, ёс суртахуунтай.

Хичээлийн сэдэв: мэдээллийн технологи ба ёс суртахуун



Суд

лах

Тараах материал тарааж өгч

уншуулж хичээлийн агуулгыг

ойлгуулна.

Мэдээлэл харилцааны технолгийн хурдацтай

хөгжил орчин үеийн нийгмийн чухал онцлог

юм. Нийг мийн амьдралын бүх салбарт

мэдээлэл олох, хадгалах, боловсруулах,

түгээх ашиглах явдал шийдвэрлэх үүрэг

гүйцэтгэж байна. Орчин үеийн мэдээллийн

тогтолцоонд компьютерийн интернет

шүлжээ ихээхэн үүрэг гүйцэтгэж байна. Энэ

нь хүн төрөлхтөнийг холбож байгаа гүүр юм.

Интернетийг бид нийгмийн оролцоо, боловсрол

мэдлэгээ дээшлүүлэх арга хэлбэр, нийгмийн

амьдралын нөөц гэж ойлгох учиртай.тиймээс

аливаа мэдээлэл харилцааны технологийг зөв

соёлтой ашиглах хэрэгтэй. Мөн үнэн зөв

мэдээлэл түгээх ёстой байх нь.

Тай

лбар

лах

Баг бүрээс мэдээлэл

харилцааны технологи гэж юу

вэ? Түүнийг хэрхэн зөв ёс

суртахуунтай ашиглах вэ?

Гэсэн асуултын дагуу


Мэдээлэл харилцааны технолги

гэж тв, гар утас, нет, сонин,

сэтгүүл, ном зохиол гэх мэт

Аливаа хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл

нь тухайн мэдээллийг үнэн зөв

хүрээмжтэй түгээх нь хэвлэл

мэдээллийн болоод ажилчин албан

хаагчдын ёс зүй, ёс суртахууны

асуудал юм.

Бататга

х

Баг тус бүр зарлал бичнэ. үүнд

ажилд авах зар байж болно.

Тухайн зар явуулж байгаа

мэдээллийн хэрэгслээ сонгож

нэвтрүүлэгч бэлгэж мэдээгээ

уншина. Мэдээ унших гэж байгаа

сэтгүүлч ямар хувцас өмсч яаж

хөтлөх вэ?

Эфирийн нүүр царай болно

хажуугаар нь мэдээллийг түгээнэ

гэдэг бол мэргэжлийн өндөр

түвшинд бэлтгэгдсэн байхаас

гадна дуу хоолойны өнгө сайтай

байх ёстой. Энэ бол сэтгүүлчийн ёс

зүйтэй холбоотой асуудал юм.



Өр

гөж

үүл

эн б

аяж

уул

ах

Гар утасаа ашиглахдаа

баримтлах ёс суртахууны

талаар ямар ямар зарчим

баримтлах вэ?

Мэдээлэл харилцааны

технологийг ёс суртахуунтай

ашиглахын ач холбогдлыг

тодорхойлох

Жнь: хүмүүсийн болоод олон

нийтийн газар чанга ярихгүй,

хичээл сургалтын үйл ажиллагаанд

орж байхдаа утасныхаа хонхыг

хаахгэх мэт:.. асуудлыг сурагчид

дэвшүүллнэ

Мэдээлэл харилцааны технологийг

ёс суртахуунтай ашиглана гэдэг нь

хувь хүний соёлын болоод ёс зүйг

хэр сайн байна гэсэн үнэлэмжийг

дагуулдаг учраас зохистой

хэрэглэж үнэн зөв бодитой

мэдээллийг авах, түгээх явдалд

оршино.

Дүгн

эх

Монголын мэдээлэл технологийн

ёс зүйн өнөөгийн байдал ямар

байна вэ? Багаараа ярилцаж

дүгнээрэй.

Багууд өөрсдийн мэдэээлэл

технологийн мэдээллийн ёс зүйг

тодорхойлж нэгдсэн дүгнэлт хийнэ.

Ёс зүй нэгж хичээлээр эзэмшвэл зохих чадварууд:



№ Эзэмших чадварууд Энгийн Нийлм

эл

Учир

шалтга

ант

Хийсвэр

1 -Ёс суртахуун гэж юу болохыг ойлгох

+

2 -Ёс суртахууныг хэм хэмжээг тодорхойлон тайлбарлах

+

3 -Ёс суртахууны хэм хэмжээний тухай жишээ гарган дүгнэлт хийх

4 -Ёс суртахууны эрхэмлэх зүйлийг таних

+ +

5 -Өөрийн ёс суртахууны эрхэмлэх зүйлийг ялгах

+

6 -Бусдын ёс суртахууны эрхэмлэх зүйлийг өөриймшүүлэх чадвартай болох

+

7 -Нийгмийн ёс суртахуун гэж юу болохыг тодорхойлох

+

8 -Нийгмийн ёс суртахууныг сурагчдын жишээн дээр тайлбарлах

+

9 -Нийгэмд биеэ хэрхэн зөв авч чадвартай болох

+

1

0

-Ёс суртахууны үүргийг мэдэх +

1

1

-Ёс суртахууны үүрэг хариуцлага 2-ын хуялдаа холбоог тодорхойлох

+

1

2

-Ёс суртахууны үүрэг хариуцлагаа ухамсарлахын ач холбогдлыг тодорхойлон тайлбарлах чадвартай болох

+

1

3

-Нинжин сэтгэл түүнийг тодорхойлох +

1

4

-Бие хүний үүргээр нийнжин сэтгэл хэрхэн илэрдгийг тайлбарлах

+

1

5

-Нинжин сэтгэлтэй байхын ач холбогдлыг ухамсарлах

+

1

6

Шударга ёс гэж юу болохыг тодорхойлох

+

1

7

-Шударга ёс түүний талаарх эрдэмтэдийн хэлсэн үгийг тайлбарлах

+

1 -Шударга ёсыг баримтлан амьдрах хүсэл эрмэлзлэлтэй болох

+



8

1

9

-Байгаль гэж юувэ ? тодорхойлох +

2

0

-Хүн байгаль хоёрын харилцан шүтэлцээг ёс суртахуунлаг байдлаас тайлбарлах

+

2

1

-Байгалиа хамгаалах, хайрлах эрмэлзлэлтэй болох

+

2

2

-Мэдээлэл харилцааны технологи гэж юувэ тодорхойлох

+

2

3

-Мэдээлэл харилцааны технологийг ёс суртахуунтай хэрэглэхийн ач холбогдлыг тодорхойлон тайлбарлах

+

Сорил

А хувилбар

1. Ёс суртахуун нь хүн болохын тулд өөртөө зайлшгүй төлөвшүүлэх ёстой, сайн сайхан зан чанаруудын нийлбэр цогц юм.А. Тийм Б. Үгүй

2. Аав ээжийгээ асрах, хамгаалах, туслах, хайрлах нь тухайн хүүхдийн ....юм. А. Ёс суртахууны хариуцлага Б. Ёс суртахууны үүрэг

3. “ethos” буюу этика гэдэг нэр томъёо “хэв ёс журам” гэсэн ойлголтыг илэрхийлдэг. Энэ үг хаанаас гаралтай вэ? А. Ром Б. Латин В. Грек

4. Ёс суртахууны хэм хэмжээг юу юу гэж ангилдаг вэ? А. Нийтлэг ба тусгай Б. Зөвшөөрсөн ба хориглосон

5. Нийт хүн төрөлхтхөнд хүлээн зөвшөөрөгдсөн зан харилцааны нийтлэг чанаруудыг ёс суртахууны ..........гэдэг.А. Үнэт чанар Б. Үнэт зүйл В. Эрхэмлэх зүйлс

6. Сайныг эрхэмлэж, саарыг жигших явдал нь хувь хүний ..................-лаг асуудал юм. А. Ёс зүй Б. Ёс суртахуун

7. ...................бол нийгэм гэр бүлээс эхлээд олон улсын харилцааны түвшинд эмх журмыг тогтоодог бичигдээгүй хууль юм.

8. Ёс суртахууны үүрэг нь хариуцлагатай хэрхэн холбогддог вэ? Өөрийн бодлоор тайлбарлана уу?

9. Гэм нь урдаа, гэмшил нь хойноо гэсэн зүйр үг дараах хариултын алинд нь илүү зохицох вэ? А. Шударга ёс Б. Нинжин сэтгэл В. Ёс суртахууны үүрэг

10. Эцэг эх хүүхэдтэйгээ харилцахдаа “ захирангуй ” харилцвал үр хүүхдийн араншин ямар байх вэ?

А. Бие даасан, тусч В. Дуулгаваргүй, зэрлэг түрэмгий

Б. Идэвхгүй, гөжүүд Г. Уцааруу, бултамхай

11. Бид нийгэмд биеэ хэрхэн авч явах ёстой вэ?



Гэртээ Ангидаа Автобусанд

-

-

-

-

-

-

-

-

-

12. Эртний Грекийн эрдэмтэн Демокрит шударга ёсыг хэрхэн тайлбарлаж байсан бэ?

А. Үүргээ гүйцэтгэх Б. Зөвөөр амьдрах В. Нийгмийн амьдрал

13. Хүн байгаль 2-ын харилцан шшүтэлцээг тайлбарла?

14. Мэдээлэл харилцааны ёс суртахуун түүний тухай ойлголтыг нэг өгүүлбэрээр тайлбарла.

15. Зөв харгалзуул.

1. Нийтлэг хэм хэмжээ а. Нас, хүйс, мэргэжилтэй холбоотой2. Тусгай хэм хэмжээ б. Хичээлийн хуваарь, цаг барих3. Үүрэг болгосон хэм хэмжээ в. Бүх нийтээр заавал дагаж мөрдөх4. Хориглосон хэм хэмжээ г. Хичээл таслах, хичээлээс хоцрох

Сорил

Б хувилбар

1. Ёс суртахуун нь хүн болохын тулд өөртөө зайлшгүй төлөвшүүлэх ёстой, сайн сайхан зан чанаруудын нийлбэр цогц юм.А. Тийм Б. Үгүй

2. Аав ээжийгээ асрах, хамгаалах, туслах, хайрлах нь тухайн хүүхдийн ....юм. А. Ёс суртахууны хариуцлага Б. Ёс суртахууны үүрэг

3. Этика гэдэг нь “ethos” гэсэн Грек үгнээс гаралтай бөгөөд ямар утгыг илэрхийлдэг вэ? А. Зан заншил Б. Уламжлал В. Хэв ёс журам Г. Хууль

4. Ёс суртахууны хэм хэмжээг бүтцийн хувьд юу юу гэж ангилдаг вэ? А. Нийтлэг ба тусгай Б. Зөвшөөрсөн ба хориглосон

5. Ёс суртахууны ..................-д нийцсэн, иймээс ёс суртахуунлаг гэгдэж байгаа бүхнийг сайн үйл гэдэг. А. Үнэт чанар Б. Эрхэмлэх зүйлс В. Үнэт зүйл

6. Сайныг эрхэмлэж, саарыг жигших явдал нь хувь хүний ..................-лаг асуудал юм. А. Ёс зүй Б. Ёс суртахуун

7. Нийгмийн ёс суртахууны хөгжил төлөвшилд нийгмийн тулгуур байгууллага болох ........... чухал үүрэг гүйцэтгэдэг.

8. Ёс суртахууны үүрэг нь хариуцлагатай хэрхэн холбогддог вэ? Өөрийн бодлоор тайлбарлана уу?

9. Гэм нь урдаа, гэмшил нь хойноо гэсэн зүйр үг дараах хариултын алинд нь илүү зохицох вэ? А. Шударга ёс Б. Нинжин сэтгэл В. Ёс суртахууны үүрэг

10. Эцэг эх хүүхэдтэйгээ харилцахдаа “ аяыг нь дагаж ” харилцвал үр хүүхдийн араншин ямар байх вэ? А. Бие даасан, тусч В. Дуулгаваргүй, зэрлэг түрэмгий Б. Идэвхгүй, гөжүүд Г. Уцааруу, бултамхай

11. Бид нийгэмд биеэ хэрхэн авч явах ёстой вэ?



Гэртээ Ангидаа Автобусанд

-

-

-

-

-

-

-

-

-



12. Эртний Грекийн эрдэмтэн Аристотель шударга ёсыг хэрхэн тайлбарлаж байсан бэ?

А. Үүргээ гүйцэтгэх Б. Зөвөөр амьдрах В. Нийгмийн амьдрал

13. Хүн байгаль 2-ын харилцан шшүтэлцээг тайлбарла?

14. Мэдээлэл харилцааны ёс суртахуун түүний тухай ойлголтыг нэг өгүүлбэрээр тайлбарла.

15. Зөв харгалзуул.

1. Нийтлэг хэм хэмжээ а. Нас, хүйс, мэргэжилтэй холбоотой2. Тусгай хэм хэмжээ б. Хичээлийн хуваарь, цаг барих3. Үүрэг болгосон хэм хэмжээ в. Бүх нийтээр заавал дагаж мөрдөх4. Хориглосон хэм хэмжээ г. Хичээл таслах, хичээлээс хоцрох

Сорилын түлхүүр:




№ А хувилбар Б хувилбар

1 А А

2 Б Б

3 В В

4 Б А

5 В Б

6 Б Б

7 Ёс суртахуун Гэр бүл

8 Хариултанд үндэслэнэ Хариултанд үндэслэнэ.

9 Б Б

10 Б В

11 Хариултанд үндэслэнэ Хариултанд үндэслэнэ.

12 А В

13 Хариултанд үндэслэнэ. Хариултанд үндэслэнэ.

14 Хариултанд үндэслэнэ. Хариултанд үндэслэнэ.

15 1в2а3б34г 1в2а3б34г

Documents

ДУ-Эрдэнэдалай ЕБС 9-р ангийн нийгмийн ухаан