√…flÎ÷Ì ·CÎÏ·Ï’√…flÎ÷Ì ·CÎÏ·Ï’√…flÎ÷Ì ·CÎÏ·Ï’√…flÎ÷Ì ·CÎÏ·Ï’√…flÎ÷Ì ·CÎÏ·Ï’

Œ@÷ Áfl¿ÎflÌ µ’›˘√ ‹ÎÀıŒ@÷ Áfl¿ÎflÌ µ’›˘√ ‹ÎÀıŒ@÷ Áfl¿ÎflÌ µ’›˘√ ‹ÎÀıŒ@÷ Áfl¿ÎflÌ µ’›˘√ ‹ÎÀıŒ@÷ Áfl¿ÎflÌ µ’›˘√ ‹ÎÀı

’fi—‹ƒHÎ’fi—‹ƒHÎ’fi—‹ƒHÎ’fi—‹ƒHÎ’fi—‹ƒHÎ

20102010201020102010

¤ÎÊÎ Ïfi›Î‹¿fiÌ ¿«ıfl̤ÎÊÎ Ïfi›Î‹¿fiÌ ¿«ıfl̤ÎÊÎ Ïfi›Î‹¿fiÌ ¿«ıfl̤ÎÊÎ Ïfi›Î‹¿fiÌ ¿«ıfl̤ÎÊÎ Ïfi›Î‹¿fiÌ ¿«ıflÌ

√…flÎ÷ flÎF›√…flÎ÷ flÎF›√…flÎ÷ flÎF›√…flÎ÷ flÎF›√…flÎ÷ flÎF›

√Î_‘Ìfi√fl√Î_‘Ìfi√fl√Î_‘Ìfi√fl√Î_‘Ìfi√fl√Î_‘Ìfi√fl

19981998199819981998

(ωzÎ◊a ±ÎT≤ÏkÎ)(ωzÎ◊a ±ÎT≤ÏkÎ)(ωzÎ◊a ±ÎT≤ÏkÎ)(ωzÎ◊a ±ÎT≤ÏkÎ)(ωzÎ◊a ±ÎT≤ÏkÎ)

GUJARATI LAGHULIPIShort story by

Navbharat Sahitya Mandir, Ahmedabad

© ¤ÎÊÎ Ïfi›Î‹¿fiÌ ¿«ıflÌ

√…flÎ÷ flÎF›

√Î_‘Ìfi√fl — (√…flÎ÷)

Ï’fi - 382010

≠◊‹ ±ÎT≤ÏkÎ — 1992

϶÷Ì› ±ÎT≤ÏkÎ — 2010

Ï¿_‹÷ w.Ï¿_‹÷ w.Ï¿_‹÷ w.Ï¿_‹÷ w.Ï¿_‹÷ w.

≠¿Î¿≠¿Î¿≠¿Î¿≠¿Î¿≠¿Î¿

¤ÎÊÎ Ïfi›Î‹¿fiÌ ¿«ıfl̤ÎÊÎ Ïfi›Î‹¿fiÌ ¿«ıfl̤ÎÊÎ Ïfi›Î‹¿fiÌ ¿«ıfl̤ÎÊÎ Ïfi›Î‹¿fiÌ ¿«ıfl̤ÎÊÎ Ïfi›Î‹¿fiÌ ¿«ıflÌ

√…flÎ÷ flÎF›

√Î_‘Ìfi√fl — (√…flÎ÷)

Ï’fi - 382010

ø‹ø‹ø‹ø‹ø‹ ωʛωʛωʛωʛωʛ ’ÎfiÎ fi_⁄fl’ÎfiÎ fi_⁄fl’ÎfiÎ fi_⁄fl’ÎfiÎ fi_⁄fl’ÎfiÎ fi_⁄fl

1. ·CÎÏ·Ï’fiÌ ‰Hν‹Î‚Î ........................................................ 1

2. V‰fl ............................................................................... 9

3. V◊Îfi·ı¬fi.................................................................... 15

4. ωfl΋ ±fiı Á_¿ı÷˘ ......................................................... 19

5. ≠Îfl_Ϥ¿ V‰fl-Ï«Ë˚fi ...................................................... 25

6. ϶V‰fl ‹ÎhÎÎ ................................................................. 30

7. ÂOÿÁ‹Òˢ ±fiı ±fifiÎÏÁ¿˘ ............................................ 38

8. “Á, Â, Ê” ‰÷‚ .......................................................... 43

9. ‰HÎ ˝fiÎ_ ‰ˆ¿„S’¿ Ï«Ë˚fi˘fi˘ µ’›˘√ ..................................53

10. ‹˘À<_ ‰÷‚ “V‰, Á-Á, …”, ±L› ‰÷‚˘ ±fiı «Î’˘.......... 67

11. “fl” ±fiı “·” ¿Õ̱˘ ......................................................78

12. ≠Îfl_Ϥ¿ ¿Õ̱˘‹Î_ ‰÷‚ ±fiı «Î’.................................. 91

13. “fi, ›, ‰” ¿Õ̱˘ ......................................................... 95

14. “fl” fiÎ_ ⁄ı ‰ˆ¿„S’¿ Ï«Ë˚fi˘fi˘ µ’›˘√ .......................... 110

15. ω¤„@÷ ≠I››˘ ±fiı Á‰˝fi΋˘..................................... 117

16. ¿Úÿ_÷ ±fiı ‘Î÷ ........................................................... 130

17. ±‘˝ ≠›˘√ ................................................................ 148

18. ϶÷ ≠›˘√ ................................................................ 160

±fiø‹ÏHοÎ

(1)

ø‹ø‹ø‹ø‹ø‹ ωʛωʛωʛωʛωʛ ’ÎfiÎ fi_⁄fl’ÎfiÎ fi_⁄fl’ÎfiÎ fi_⁄fl’ÎfiÎ fi_⁄fl’ÎfiÎ fi_⁄fl

19. ›B‹ T›_…fi˘ .............................................................. 172

20. Á‹ÒË flı¬Î_¿fi ±fiı ±L› ≠›˘√˘ ................................. 180

21. µ’Á√ ˝, ’Ò‰˝√˘ ±fiı ≠I››˘ ÷◊Î ±fi√˘ ..................... 186

22. ±Î_¿ÕÎ ....................................................................... 211

23. ΩıÕ¿Î ÂOÿ˘ ............................................................... 220

24. ¿Î’flı¬Î Á_¿ı÷ ............................................................ 222

25. ÂOÿ Á_ZÎı’ ................................................................ 226

26. µ’›˘√Ì Á‹ÒË flı¬Î_¿fi˘ .............................................. 233

27. ωω‘ ¬Î÷Î_ ±fiı ω¤Î√˘fiÎ_ fi΋˘ .............................. 250

28. ≠¿ÌHν ........................................................................ 324

29. T›‰ËÎfl‹Î_ ·CÎÏ·Ï’ .................................................... 343

30. ·CÎÏ·Ï’ ‹Î√˝ÿϽ¿Î .................................................... 347

31. ωzÎ◊a Ï‹h΢ ............................................................. 435

32. ·CÎÏ·Ï’‹Î_ ‰‘ Õ’ ËÎ_Á· ¿fl‰Î ‹ÎÀı

ωzÎ◊a±˘±ı K›Îfi‹Î_ flά‰Î …ı‰Ì ±√I›fiÌ ⁄Î⁄÷˘ ...... 437

33. ±Ï¤fi‰ flı¬Î_¿fi˘ ....................................................... 440

34. L›Î›fiÌ ±ÿη÷˘‹Î_ ‰Îfl_‰Îfl ‰’fl΋Î_

±Î‰÷Î Á‹ÒË ÂOÿ˘fiÎ_ flı¬Î_¿fi˘ .................................... 463

35. √…flÎ÷Ì ¤ÎÊ΋Î_ ‰’flÎ÷Ì ¿ıÀ·Ì¿ ≠«Ï·÷ ¿Ëı‰÷˘ ......... 469

36. √…flÎ÷Ì ¤ÎÊ΋Î_ ‰’flÎ÷Î ¿ıÀ·Î¿ ≠«Ï·÷ wÏœ≠›˘√˘ ..... 476

(2)

ø‹ø‹ø‹ø‹ø‹ ωʛωʛωʛωʛωʛ ’ÎfiÎ fi_⁄fl’ÎfiÎ fi_⁄fl’ÎfiÎ fi_⁄fl’ÎfiÎ fi_⁄fl’ÎfiÎ fi_⁄fl

37. ‰Î@› ¬_Õ˘fiÎ_ flı¬Î_¿fi˘ ................................................ 484

38. √…flÎ÷Ì ¤ÎÊ΋Î_ ‰’flÎ÷Î ±_√ı∞

ÂOÿ˘fi_ ·CÎÏ·Ï’‹Î_ flı¬Î_¿fi .......................................... 486

39. ¬ÎÁ ≠¿ÎflfiÎ ’Ò‰˝‰÷a ÂOÿ˘fiÎ_ ±fi‰÷a

ÂOÿ˘fiÎ_ ±fiı ‰Î@› ¬_Õ˘fiÎ_ ±z÷fi flı¬Î_¿fi˘ ................. 490

40. ±z÷fi flı¬Î_¿fi˘ ±_√ı ................................................. 501

41. ±fi¤‰Ì ·CÎÏ·Ï’¿ı ·¬ı·Ì ≠ë˘kÎflÌfiÌ fi Ó‘ .................. 509

42. …\ÿÌ …\ÿÌ Õ’fiÎ fi‹ÒfiÎfiÎ ≠ë’h΢ ............................. 518

43. ωzÎ◊a±˘±ı ’˘÷ı ÷ˆ›Îfl ¿flı· flı¬Î_¿fi˘fiÌ ›ÎÿÌ ............. 546

1. ωzÎ◊a±˘fiı .............................................................. iv-A

2. ·CÎÏ·Ï’‹Î_ ‰’flÎ÷Î ±_√ı∞ ’›Î˝›˘ .................................... v

(3)

≠ÎV÷Îω¿≠ÎV÷Îω¿≠ÎV÷Îω¿≠ÎV÷Îω¿≠ÎV÷Îω¿

√…flÎ÷ flÎF›fiÌ 1960‹Î_ fl«fiÎ ◊÷Î_, ¤Îfl÷fiÎ Á_ω‘ÎfifiÌ ±ÎÿıÂÎI‹¿

Ωı√‰Î¥fiÎ ’ηfiw’ı, flÎF›‹Î_ ‰Ë̉ÀfiÎ ÷‹Î‹ V÷flı ≠ÿı¤ÎÊÎ √…flÎ÷Ì‹Î_ …

T›‰ËÎfl ◊Λ ±ı ±Î›◊Ì √…flÎ÷ ω‘ÎfiÁ¤ÎfiÎ ≠◊‹ Áh΋Î_ ““√…flÎ÷ flÎ…¤ÎÊÎ

±Ï‘Ïfi›‹, 1960”” CÎՉ΋Î_ ±ÎT›˘ Ë÷˘. ±Î ±Ï‘Ïfi›‹fi˘ ¤Î› ’Òflı’Òfl˘ «Ïfl÷Î◊˝

◊Λ ±ı ‹ÎÀı flÎF›fiÎ V◊Î’fiÎfiÎ ‰Ê˝‹Î_ Á΋ÎL› ‰Ë̉À ω¤Î√ Ëı flÎF› ¿ZÎÎfiÌ

¤ÎÊÎ ¿«ıflÌ-¤ÎÊÎ Ïfi›Î‹¿fiÌ ¿«ıflÌfiÌ fl«fiÎ ¿flÌ Ë÷Ì ±fiı ±Î ±Ï‘Ïfi›‹fi˘

flÎF›T›Î’Ì ±‹· ¿flΉ‰Îfi˘ ¿Î›˝⁄˘… ±Î ¿«ıflÌfiı Á ÓM›˘ Ë÷˘.

√…flÎ÷ flÎF›fiÌ ≠V◊ÎÏ’÷ flÎ…¤ÎÊÎ fiÌÏ÷ ±fiÁÎfl ±Î ¿«ıflÌ ÷ıfiÎ ±‹·fiÌ

±fiı¿Ï‰‘ ¿Î‹√ÌflÌ ¿flÌ flËÌ »ı. ÷ıfiÎ ¤Î√w’ı ±Î ¿«ıfḻı Á_A›Î⁄_‘ ≠¿ÎÂfi˘ ⁄ËÎfl

’ÎÕuÎ_ »ı ÷ı‹… ÷η̋ ›˘…fiα˘, ’flÌZÎα˘, Á_¢‘fi, ≠¿ÎÂfi ‰√ıflı ωω‘ ≠T≤Ïkα˘

ËÎ◊ ‘flÌ »ı. ‰Ë̉ÀfiÌ ¤ÎÊÎ √…flÎ÷Ì ◊÷Î_, V‰Î¤Îω¿ ’ÏflHÎ΋w’ı flÎF›‹Î_ √…flÎ÷Ì

·CÎÏ·Ï’¿˘fiÌ ¤Îflı ‹˘ÀÌ ¬˘À ‰fl÷ΉΠ·Î√Ì Ë÷Ì ÷ı◊Ì √…flÎ÷Ì ·CÎÏ·Ï’fiÎ ±fiı¿

‰√ ˝ ›˘…‰Î‹Î_ ±ÎT›Î Ë÷Î ±fiı √…flÎ÷Ì ·CÎÏ·Ï’¿˘, ÀÎ≥Ï’VÀ˘ ‰√ıflı ÁI‰flı ÷ˆ›Îfl

¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›Î Ë÷Î. ÷ı±˘fiı ÷η̋ ±Î’‰Î ‹ÎÀı ±ı¿ ÁÏ‹Ï÷ fl«Ì ‘˘flHÎÁflfiÌ √…flÎ÷Ì

·CÎÏ·Ï’ ±_√ı ±ı¿ ’V÷¿ ≠¿ÎÏÂ÷ ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›_ Ë÷_. ±Î ’V÷¿ flÎF› ¿ZÎαı

‘˘flHÎÁflfiÌ ·CÎÏ·Ï’ ω¿ÁΉ‰Î‹Î_ ¬Ò⁄ ±Áfl¿Îfl¿ ÁÎÏ⁄÷ ◊›_ Ë÷_. ±Î ’V÷¿fiÎ

V‰ÎK›Î› ±_√ı ±ı¿ µ’›˘√Ì ‹Î√˝ÿϽ¿Î ’HÎ ÷ˆ›Îfl ¿flÌ ±Î ¿«ıflÌ ¶ÎflÎ 1991‹Î_

≠¿ÎÏÂ÷ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Ì Ë÷Ì. ±Î ’V÷¿fiı ±ıÀ·˘ ⁄‘˘ ±Î‰¿Îfl ÁÎ_’Õu˘ Ë÷˘ ¿ı ÷ıfiÌ

ωzÎ◊a ±ÎT≤ÏkÎ ’HÎ ÷›Îfl ¿fl‰Î ‹Î√HÎÌ ◊÷Ì Ë÷Ì. ÷ı◊Ì ·CÎÏ·Ï’ ’V÷¿fiÌ ±ı¿ Á_‰Ï‘÷

±fiı ÁÁ_¿Ï·÷ ωzÎ◊a ±ÎT≤ÏkÎ ÷fl÷ ≠¿ÎÏÂ÷ ◊¥ flËÌ »ı ÷ı ±Îfi_ÿfiÌ CÎÀfiÎ »ı.

±ı¿ Á_÷˘ÊfiÌ ‰Î÷ ±ı »ı ¿ı √…flÎ÷ ωzÎ’ÌÃfiÎ ¿<·fiΛ¿ ≠Î. fl΋·Î·¤Î¥

’fl̬fiÎ ±K›ZÎ’ÿı Ïfi‹Î›ı·Ì flÎ…¤ÎÊÎ Á‹ÌZÎÎ ÁÏ‹Ï÷±ı Á_A›Î⁄_‘ ±P›ÎÁ’ÒHν

¤·Î‹H΢ ¿flÌ Ë÷Ì ÷ı‹fi˘ Áfl¿Îflı ‹Ëÿ±_Âı V‰Ì¿Îfl ¿›˘˝ Ë÷˘. ’ÏflHÎ΋ı ±Î…ı

ÁÏ«‰Î·›◊Ì ‹Î_ÕÌfiı √˛Î‹¿ZÎÎ Á‘Ì flÎF›fi˘ ÷‹Î‹ ‰Ë̉À √…flÎ÷Ì‹Î_ «Î·÷˘ ◊›˘

»ı. ÷ı◊Ì V‰Î¤Îω¿ flÌ÷ı … √…flÎ÷Ì ·CÎÏ·Ï’¿˘fiÌ ‹Î_√ ’HÎ ±ıÀ·Ì … ‰‘Ì »ı. ±ı

ºÏp±ı ±Î ’V÷¿ ±ı ±Î‰U›¿ Áı‰Îfiı ¬Ò⁄ … µ’›˘√Ì ’fl‰Îfl ◊¥ ’ÕÂı.

√…flÎ÷Ì ¤ÎÊÎ ±fiı √…flÎ÷Ì ·CÎÏ·Ï’ ±ı ⁄_fiı ±ı¿ … ÏÁyÎfiÌ ⁄ı ⁄Î…\ »ı;

±ıÀ·ı √…flÎ÷Ì ¤ÎÊ΋Î_ …ı fi‰Î_ ’Ïfl‹ÎH΢ µ‹ıflΛÎ_ »ı ±fiı ‰Ë̉ÀÌ ·¬ÎH΢fiÌ …ı

Áfl‚, V’p, ‘˘flHÎÁflfiÌ ’Ïfl¤ÎÊÎ ±fiı ’Ïfl’ÎÀÌ „V◊fl ±fiı Áºœ ⁄fiÌ flËÌ »ı ÷ıfiÌ

ÁÎ◊ı Á‹ı‚ ÁΑ‰Î √…flÎ÷Ì ·CÎÏ·Ï’‹Î_ ’HÎ CÎÀ÷_ ’Ïfl‰÷˝fi …wflÌ ⁄L›_ »ı. √…flÎ÷Ì

¤ÎÊÎfiΠω¿ÎÁı ’fl_’flÎ√÷ √…flÎ÷Ì ’hÎT›‰ËÎfl ±fiı √…flÎ÷Ì ·CÎÏ·Ï’‹Î_ ’HÎ ±√I›fiÌ

±fiı ±Ïfi‰Î›˝ ¿ıÕ̱˘ ¿_ÕÎflÌ »ı. ‰Ë̉ÀfiÌ ¤ÎÊÎ ‰‘ ±Áfl¿Îfl¿ ±fiı √Ï÷ÂÌ· ⁄fiÌ

»ı ÷ı ·Z΋Î_ flάÌfiı ±Î ’V÷¿ ÷ˆ›Îfl ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›_ »ı.

√…flÎ÷Ì ·CÎÏ·Ï’ ’V÷¿fiÌ ≠◊‹ ±ÎT≤ÏkÎ ÷Î. 1-1-1979fiÎ fl˘… ⁄ËÎfl

’ÎՉ΋Î_ ±Î‰Ì Ë÷Ì. ±Î ’V÷¿fiÎ T›Î’¿ µ’›˘√ ±fiı ÷ıfiÌ ±Ïfi‰Î›˝÷Îfiı ·Z΋Î_

·¥, ±Î√‚ …HÎÎT›_ ÷ı‹ ÷Î. 25-3-1991fiÎ fl˘… √…flÎ÷Ì ·CÎÏ·Ï’ ’V÷¿fiÌ

‹Î√˝ÿϽ¿Î ≠ÏÁ© ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Ì Ë÷Ì.

√…flÎ÷Ì ¤ÎÊÎ ¿ÿΫ ±L› ¤Îfl÷Ì› ¤ÎÊα˘fiÌ Áfl¬Î‹HÎÌ‹Î_ ‹˘ÕÌ Ï‰¿Áı·Ì

»ı. ’fl_÷ √…flÎ÷Ì Á‹Î… ±fiı Á_V¿ÚÏ÷ ‰ˆÏr¿ V‰w’fiÎ_ »ı. √…flÎ÷Ì ≠Ω∞‰fi O≤Ëÿ

√…flÎ÷Ì Á‹Î…fiÌ ÁÌ‘Ì ±Áfl˘ Ì·÷_ flèÎ_ »ı. ’ÏflHÎ΋ı √…flÎ÷Ì ¤ÎÊÎfiÌ ÂOÿÁQ≤Ï©

Õ’◊Ì Ï‰’· ±fiı ωω‘ V‰w’fiÌ ◊‰Î ’Î‹Ì »ı. √…flÎ÷Ì ¤ÎÊÎfiÌ CÎÁÎ÷Ì ·œH΢

ωÊıfiÎ lÌ µ‹ÎÂ_¿fl ΩıÊ̱ı ±ı¿ ±P›ÎÁ’ÒHν ·ı¬‹Î_ √…flÎ÷Ì ¤ÎÊÎfiÎ ⁄ÿ·Î÷Î ¿fl‰À

ωÊı CÎHÎÌ ‰Î÷˘ fi Ó‘Ì »ı. √…flÎ÷Ì ¤ÎÊ΋Î_ fi‰˘ ·Ëı¿˘, ·œH΢, ÂOÿ˘, ÂOÿ T›_…fi

µ‹ıflÎ¥ flèÎÎ_ »ı. ±Î ⁄‘Î_fiÌ ±Áfl ·CÎÏ·Ï’ ’fl ’Õı »ı.

flÎF› Áfl¿Îflfi˘ Á‹√˛ ‰Ë̉À √…flÎ÷Ì‹Î_ «Î·÷˘ ◊›˘ »ı. Áfl¿Îfl ºœ’HÎı

flÎ…¤ÎÊÎ fiÌÏ÷fi˘ ±‹· ¿flÌ flËÌ »ı. √…flÎ÷Ì ¤ÎÊ΋Î_ ‰Ë̉ÀfiÎ fi‰Î ÂOÿ˘, fi‰Ì

’Ïfl¤ÎÊÎ ±fiı ’Ïfl’ÎÀÌ µ‹ıflΛÎ_ »ı. ÷ı◊Ì V‰Î¤Îω¿ flÌ÷ı … √…flÎ÷Ì ·CÎÏ·Ï’‹Î_

±Î ⁄‘Î ÂOÿ˘ ±fiı ÂOÿ≠›˘√˘fiı Ì·‰ÎfiÌ ÷ı‹… T›@÷ ¿fl‰ÎfiÌ T›‰V◊Î …wflÌ ⁄fiÌ

»ı. ·˘¿ÎϤ‹¬ ‰Ë̉ÀfiÌ ≠Ω¿Ì› ±Î¿Î_ZÎα˘ ’Ïfl’ÒHν ¿fl‰Î ±fiı iÎÎfi ωiÎÎfi ÷◊Î

fiÒ÷fi ≠˙z˘Ï√¿ÌfiÎ_ ωϤLfi ZÎıh΢‹Î_ ◊¥ flËı· ω¿ÎÁ ÁÎ◊ı ¿ÿ‹ Ï‹·Î‰‰Î ·CÎÏ·Ï’‹Î_

fi‰Î ÂOÿ˘ ±fiı ÂOÿ≠›˘√˘fiÎ_ flı¬Î_¿fi˘ ÷ˆ›Îfl ◊Λ ±ı …wflÌ ⁄L›_ »ı. ·CÎÏ·Ï’fiÎ

±fi¤‰Ì ÏfiWHÎÎ÷˘ ¶ÎflÎ ÁÏ«‰Î·›fiÎ …\ÿÎ …\ÿΠω¤Î√˘‹Î_ ±fiı ¿«ıfḻ˘‹Î_ ‰’flÎ÷Î

±fiı¿Ï‰‘ ≠‹ÎHΤÒ÷-±Ï‘¿Ú÷ ÂOÿ˘ ±fiı ÂOÿ≠›˘√˘fi_ Á_¿·fi ¿flÌfiı ÷ıfiÎ_ À>_¿Î_, Áfl‚

±fiı Á√‹ flı¬Î_¿fi˘ ÷ˆ›Îfl ¿›Î˝ »ı …ı ωzÎ◊a±˘fiı ·CÎÏ·Ï’fiÌ ‰‘‹Î_ ‰‘ Õ’

‹ı‚‰‰Î‹Î_ ÁËΛw’ ⁄fiÌ Â¿Âı.

±Î ±ÎT≤Ïk΋Î_ ÂOÿ˘fiÎ_ flı¬Î_¿fi˘ ÷ˆ›Îfl ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›Î_ »ı ÷ı ¨ÕÎ ±P›ÎÁ

±fiı ·Î_⁄Î ±fi¤‰fiÎ ±Î‘Îflı ÷ı‹… ·CÎÏ·Ï’fiÎ Ïfi›‹˘fiı ±Î‘Ìfi flËÌfiı ÷ˆ›Îfl

¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›Î_ »ı. ωzÎ◊a±˘ ±ı¿Î√˛÷Î◊Ì ±fiı «˘¿ÁÎ¥’Ò‰˝¿ ±Î flı¬Î_¿fi˘ ‰Îfl_‰Îfl

·¬‰Îfi˘ ‹ËΉfl˘ flάÂı ÷˘ ◊˘ÕÎ Á‹›fiÎ ±P›ÎÁ◊Ì ·CÎÏ·Ï’‹Î_ ‰‘ ≠ΉÌH› ±fiı

¿˙ÂS› ‹ı‚‰Ì ¿Âı.

II

±Î ±√ε 1979‹Î_ ≠¿ÎÏÂ÷ ◊›ı· √…flÎ÷Ì ·CÎÏ·Ï’ ’V÷¿fiÌ ‹Î√˝ÿϽ¿Î

÷ˆ›Îfl ¿fl‰Î‹Î_ lÌ ÏË_‹÷¤Î¥ ÿ‰ı, lÌ ËÏflç_ƒ l̉ÎV÷‰, lÌ LËÎfiηη ÏhΉıÿÌ, lÌ

fl‹ı«_ƒ ¤Ò’÷¿flı ÁÎflÌ ‹Ëıfi÷ ·Ì‘Ì »ı.

√…flÎ÷Ì ·CÎÏ·Ï’ ’V÷¿fiÌ Ï‰zÎ◊a ±ÎT≤ÏkÎ ÷ˆ›Îfl ¿fl÷Ì ‰¬÷ı ÷ı ±_√ı ‹‚ı·Î_

ωω‘ ÁÒ«fi˘fiı Á‹Î‰Ì ·ı‰Î‹Î_ ±ÎT›Î_ »ı. ±Î ’V÷¿ ÷η̋Î◊a ·CÎÏ·Ï’¿◊Ì Âv

¿flÌ Ïfl’˘À˝fl ¿ZÎÎ Á‘Ì Áfl‚÷Î◊Ì ’ˢӫ‰Î …ıÀ·Ì Õ’ ≠ÎM÷ ¿flÌ Â¿ı ±ı ºÏp±ı

’©Ï÷Áfl flÌ÷ı ÷ˆ›Îfl ¿fl‰Î‹Î_ Á‰˝lÌ ÏË_‹÷¤Î¥ ÿ‰ı, ¿Î_Ï÷·Î· ±Îfl. ηÎ, fl‹ı«_ƒ

¤Ò’÷¿fl ±fiı ≠‰ÌHΤΥ ΩıÊ̱ı ’˘÷Îfi˘ Á‹› ŒÎ‚‰Ì ‹Îfiÿ Áı‰Î ±Î’Ì »ı. ±fiı

÷ı‹fiÎ ±fi¤‰fiÎ Ïfi«˘Õ w’ı ±Î ’V÷¿ ÷ˆ›Îfl ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎM›˘ »ı ÷ıfiÌ ÷ı‹… ±Î ’V÷¿

‹ÎÀı flÎF›fiÎ √…flÎ÷Ì VÀıfi˘√˛ÎŒfl ±ıÁ˘ÏÁ›ıÂfi ÷flŒ◊Ì ’HÎ ÁÎfl˘ ÁË¿Îfl ‹Y›˘ »ı

÷ı ⁄Î⁄÷fiÌ ÁËÊ˝ fi Ó‘ ·™ »\_.

±Î ’V÷¿fiÌ fl«fi΋Î_ ÁË¿Îfl ±Î’fiÎfl Á˙ Ï‹h΢fi˘ ±hÎı ±Î¤Îfl ‹Îfi_ »\_.

Á‹› ‹›Î˝ÿ΋Î_ ±Î ’V÷¿ »Î’Ì ±Î’‰Î ⁄ÿ· Œ˘À˘ ·Ì◊˘ ≠ıÁfiÎ ‹ıfiı…fl lÌ flΉ·

±fiı ÷ı‹fiÎ ÁÎ◊Ì ±Ï‘¿ÎflÌ, ¿‹˝«ÎflÌ Ï‹h΢±ı ’˘÷ÎfiÌ ±Î√‰Ì ÁÒfi˘ µ’›˘√ ¿flÌ

ÁË¿Îfl ±ÎM›˘ »ı ÷ı ‹ÎÀı ±ı‹fi˘ ’HÎ ±Î¤ÎflÌ »\_.

√Î_‘Ìfi√fl ¿ÎÏ·ÿÎÁ fiÎ. ÏhΉıÿÌ¿ÎÏ·ÿÎÁ fiÎ. ÏhΉıÿÌ¿ÎÏ·ÿÎÁ fiÎ. ÏhΉıÿÌ¿ÎÏ·ÿÎÁ fiÎ. ÏhΉıÿÌ¿ÎÏ·ÿÎÁ fiÎ. ÏhΉıÿÌ

30/3/92 ¤ÎÊÎ Ïfi›Î‹¿

III

ωzÎ◊a±˘fiı.......ωzÎ◊a±˘fiı.......ωzÎ◊a±˘fiı.......ωzÎ◊a±˘fiı.......ωzÎ◊a±˘fiı.......

·CÎÏ·Ï’ Â̬‰Î ¥E»÷Î_ ¤Î¥-⁄Ëıfi˘±ı ·¬‰Î ‹ÎÀı µk΋ ≠¿ÎflfiÌ

Á΋√˛Ìfi˘ µ’›˘√ ¿fl‰˘ …wflÌ »ı. ‹◊΂ı◊Ì ⁄Î_‘ı·Ì ’ˢ‚Ì ·ÌÀÌfiÌ ±Î_¿ı·Ì

fi Ó‘‰ËÌ, …ı ‰ı’ÎflÌfiÎ ÿıÂÌ «˘’ÕÎfiÌ ‹ÎŒ¿ ¬Ò·ı »ı ÷ı‰Ì ‰Î’fl‰Ì. ±Î‰Ì

fi Ó‘‰Ë̱˘ ⁄Ωfl‹Î_ ÷ˆ›Îfl ‹‚ı »ı. ÷ıfiÎ ¿Î√‚˘ ÁŒıÿ ±fiı Á_‰Î‚Î Ωı¥±ı.

÷ı‹Î_ ·ÌÀ̱˘ ·Î· ÂÎËÌ◊Ì ±Î_¿ı·Ì ˢ› ÷˘ flı¬Î_¿fi˘fi˘ µÃΉ ‰‘ ÁÎfl˘ ±Î‰Ì

¿ı.

±ı¿ ‰¬÷ ·¬‰Îfi_ Âw ¿›Î˝ ⁄Îÿ ÷ı fi Ó‘‰ËÌ ’ÒflÌ ◊Λ I›Î_ Á‘Ì ±ı¿

… ⁄Î…\±ı ·¬‰Îfi_ flά‰_. ’ÒflÌ ◊›ı◊Ì ÷ıfiı ∂·ÀÎ‰Ì ⁄Ì∞ ⁄Î…\◊Ì ·¬‰Îfi_

Âw ¿fl‰_. ±Î flÌ÷ı ·¬‰Î‹Î_ ¬Ò⁄ … Áfl‚÷Î flËı »ı.

⁄Ë ¿ÃHÎ fiËŸ ±ı‰Ì ÁΑÎflHÎ fifl‹ ÁÌÁÎ’ıfi (’ı„LÁ·) ‰Î’fl‰Ì. ÷ıfiÌ

±HÎÌ ÁÎflÌ flÌ÷ı ¿Îœı·Ì ˢ‰Ì Ωı¥±ı. ¬Ò⁄ … ¿Î⁄Ò ±Î‰Ì √›Î ⁄Îÿ ¬ÎÁ

⁄fiΉÀfiÌ ÀÎ_¿‰Î‚Ì ≥LÕÌ’ıfi (ŒÎµLÀfi ’ıfi) ‰Î’flÌ Â¿Î›.

·¬÷Ì ‰¬÷ı ‹ı…fiı Á‹Î_÷fl ⁄ıÁÌ fi Ó‘‰ËÌ ‹ı… ’fl ±fi< ¿>‚÷Î ‹…⁄

√˘Ã‰‰Ì. …ı ËÎ◊ı ·¬‰Îfi_ ˢ› ÷ı ËÎ◊fiÌ ¿˘HÎÌ ‹ı… ’fl Àı¿‰Ì ¿˘HÎÌ◊Ì ¿·‹

Á‘Ìfi˘ ¤Î√ »^À˘ ËflÌŒflÌ Â¿ı ÷ı‹ flά‰˘. ÁÌÁÎ’ıfi ÁËı… ¨«ı◊Ì ’¿Õ‰Ì

±fiı »ıS·Ì ⁄ı ±Î_√‚̱˘ ¿Î√‚ ’fl Àı¿‰Ì ÷ıfi˘ µE«Î·fi ÷flÌ¿ı µ’›˘√ ¿flÌ

ÁÌÁÎ’ıfifiı ¿Î√‚ ’fl Áfl¿‰Î ÿ˘. flı¬Î±˘ Ë‚‰ı ËÎ◊ı … ·¬‰Ì. …wfl ≠‹ÎHÎı

Á_Ωı√ÎfiÁÎfl ÷ı CÎÎÀÌ ·¬‰ÎfiÌ ŒÎ‰À ±P›ÎÁ◊Ì ±Î‰Ì …Âı.

flı¬Î±˘fi_ ±Î»Î-CÎÎÀÎ’b_ ÷◊Î ·Î_⁄Î-À>_¿Î’b_ Ω‚‰‰Îfi_ Â̬fiÎflfiı

Âw±Î÷‹Î_ …flÎ ‹U¿ı· …HÎÎÂı ’fl_÷ ±P›ÎÁ◊Ì ±Î Â@› »ı. …ı flÌ÷ı

Ïÿfi«›Î˝fiÎ_ ¿Î› ˝ Ïfi›÷ Á‹›ı Ïfi›Ï‹÷ flÌ÷ı ◊Λ »ı, ÷ı … flÌ÷ı ·CÎÏ·Ï’fi˘

‹ËΉfl˘ fl˘…ıfl˘… Ïfi›÷ Á‹›ı Ïfi›Ï‹÷ flÌ÷ı ¿fl‰˘ …wflÌ »ı.

‰Îfl_‰Îfl ±ı¿fiÌ ±ı¿ ‰V÷ ·¬÷Î_ flËı‰Î◊Ì flı¬Î_¿fi ’fl ±Î’˘±Î’ ¿Î⁄Ò

±Î‰÷˘ …Âı. Ïfi›Ï‹÷ ÁΑfiÎ … ·CÎÏ·Ï’¿Îflfiı ÁŒ‚÷Î ±’Ήı »ı, ÷ı ¤Ò·‰_

fiËŸ Ωı¥±ı.

IV/A

ÿflı¿ Â̬fiÎflfiÌ ‹ËıE»Î ‰‘‹Î_ ‰‘ √Ï÷ ≠ÎM÷ ¿fl‰ÎfiÌ Ë˘› »ı. ’HÎ

‹ËΉflÎ ÏÁ‰Î› ÷ı Â@› fi◊Ì. ⁄‘Î … Ïfi›‹˘ ’οΠ¿flÌ ·¥, ÷ı Ïfi›‹˘fiı

Õ’◊Ì ¿Î‹ı ·√ÎÕÌ Â¿Î› ÷ıÀ·Ì ‹ÎfiÏÁ¿ ÷ˆ›ÎflÌ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ·CÎÏ·Ï’‹Î_

‰Îfl_‰Îfl ·¬÷Î_ flËı‰_ ±ı … µk΋ ‹Î√˝ »ı.

flı¬Î_¿fi˘ ⁄Ë CÎÎÀÎ_ ¿ı ‹˘ÀÎ_ ¿fl‰Î_ fiËŸ, ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ı◊Ì Á‹› ±fiı

„@÷fi˘ ÿT›˝› ◊Λ »ı. ±ı Õ’ ‰‘Îfl‰Î‹Î_ ⁄ΑÎw’ fỉÕı »ı.

’V÷¿‹Î_ ±Î’ı·Î ÂOÿ˘, Á_ZÎı’˘ ±fiı ÂOÿÁ‹Òˢ ⁄flÎ⁄fl ’οΠ¿flÌ ·ı‰Î

…wflÌ »ı.

·CÎÏ·Ï’¿Îflı …ı iÎÎfi ‹ı‚T›_ ˢ› »ı, ÷ıfi˘ ÷ÎI¿ÎÏ·¿ µ’›˘√ ¿fl‰Îfi˘

ˢ› »ı. ·¬÷Ì ‰ı‚Πω«ÎflÌfiı flı¬Î_¿fi ¿fl‰Î ‹ÎÀı ’Òfl÷˘ Á‹› fi◊Ì Ë˘÷˘.

‰@÷ÎfiÎ Õ’Ì ‰@÷T›fi_ Á_¤‚Ή_, ‹√…‹Î_ ÷ıfiÎ_ flı¬Î_¿fifiÌ »⁄Ìfi_ ±Î‰‰_

±fiı ¿·‹ ¶ÎflÎ ›◊Î÷◊ w’‹Î_ ¿Î√‚ ’fl ÷ıfi_ ÿ˘flΉ_, ±Î ⁄‘_ ¿Î‹ ±ı¿

Áı¿LÕfiÎ ’Ëı·Î, ⁄ÌΩ ¿ı hÎÌΩ ¤Î√‹Î_ ¿flÌ ·ı‰Î µkÎfl˘kÎfl ±Î√‚ ‰‘÷Î

…‰Îfi_ ¿Î‹ ÃÌ¿ ÃÌ¿ ‹ËΉfl˘ ‹Î√Ì ·ı »ı.

Â@› ˢ› ÷˘ ÷‹ÎflÎ Ï‹hÎfiÌ ‹ÿÿ ·¥fiı l÷·ı¬fi◊Ì … ·¬‰ÎfiÌ Àı‰

’ÎÕ˘. ÷ı◊Ì ÷‹Îfl΋Î_ Ïÿ‰Áı Ïÿ‰Áı ±ÎI‹Ï‰rÎÁ ‰‘÷˘ …Âı ±fiı ÁŒ‚÷Î

ËÎ_Á· ¿fl‰Ì ÁËı·Ì ◊¥ ’ÕÂı.

IV/B

·CÎÏ·Ï’‹Î_ ‰’flÎ÷Î √…flÎ÷Ì ÂOÿfiÎ ±_√˛ı∞ ’›Î˝›˘·CÎÏ·Ï’‹Î_ ‰’flÎ÷Î √…flÎ÷Ì ÂOÿfiÎ ±_√˛ı∞ ’›Î˝›˘·CÎÏ·Ï’‹Î_ ‰’flÎ÷Î √…flÎ÷Ì ÂOÿfiÎ ±_√˛ı∞ ’›Î˝›˘·CÎÏ·Ï’‹Î_ ‰’flÎ÷Î √…flÎ÷Ì ÂOÿfiÎ ±_√˛ı∞ ’›Î˝›˘·CÎÏ·Ï’‹Î_ ‰’flÎ÷Î √…flÎ÷Ì ÂOÿfiÎ ±_√˛ı∞ ’›Î˝›˘

±√˛√Î‹Ì flı¬Î Horizontal stroke

±‘˘√Î‹Ì flı¬Î Downward stroke

±‘˝ ≠›˘√ Halving

±‘˝ ‰÷‚ Semi circle

∂K‰˝√Î‹Ì flı¬Î Upward stroke

¿ÕÌ Hook

¿Î’‰_ Intersect

«Î’ Loop

»^À<_ Disjoined

ΩıÕÎHÎ Joining

ÏhÎV‰fl ‹ÎhÎÎ Triphone

϶÷ Doubling

϶V‰fl ‹ÎhÎÎ Diphone, Diphthong

Ï⁄Lÿ Dot

Ï⁄Lÿ V‰fl Dot vowel

flı¬Î Stroke

flı¬Î_¿fi Outline

V

flıϬ¿Î (flı¬Î) Dash

flı¬Î V‰fl Dash vowel

·ÌÀÌ◊Ì µ’fl Above the line

·ÌÀÌ ’fl On the line

·ÌÀÌ »ıÿÌfiı Through the line

Ï·M›_÷fl Transcription

T›_…fi Consonant

‰øflı¬Î Curve stroke

ÂOÿ Á_¿ı÷ Grammalogue

ÂÌCβ·ı¬fi Shorthand writing

l÷·ı¬fi Dictation

Á‹ÒËflı¬Î Phrase

Áfl‚ flı¬Î Straight stroke

V◊Îfi·ı¬fi Position writing

V‰fl Vowel

Á_ZÎı’ Contraction

VI