¥û[ðú cû^u ûAñ @b¥ûi êÉ òK û€¦ · icúlK ùfLK/ùfLôKû cŠkú MYòZ Ÿgâú c\^ ùcûj^ cjû«ò Ÿgâú iù«ûh Kêcûe Zâò_ûVú Ÿgâú ù\ùa¦â ^û[ hWÿwú

$Page 1: ¥û[ðú cûû ûAñ @b¥ûi êÉ òK û€¦ · icúlK ùfLK/ùfLôKû cŠkú MYòZ Ÿgâú c\^ ùcûj^ cjû«ò Ÿgâú iù«ûh Kêcûe Zâò_ûVú Ÿgâú ù\ùa¦â ^û[ hWÿwú$
ODISHA SCHOOL EDUCATION PROGRAMME AUTHORITYSCHOOL & MASS EDUCATION DEPARTMENT

_âû[còK gòlû _âÉêZò Kû~ðýKâc-2019-2020C{ßk - 2

aò\¥û[ðúcûû _ûAñ @b¥ûi _êÉòKû

MYòZ

icúlK

ùfLK/ùfLôKû cŠkú

MYòZ

Ÿgâú c\^ ùcûj^ cjû«ò

Ÿgâú iù«ûh Kêcûe Zâò_ûVúŸgâú ù\ùa¦â ^û[ hWÿwúŸgâú PZêbêðR _ŠûŸgâú ffûU P¦â ùaùjeûŸgâú @Lôk Kêcûe _eòWÿûŸgâú aò^ûdK _ŠûŸgâú KûjÜëPeY ùaùjeûŸgâú iõMâûc ùKgeú cògâŸgâú @bòc^ê¥ iûjê

_âgûi^òK _eûcgð\ûZû

ùg÷lòK _eûcgð\ûZû

ijûdZû

ùa÷hdòK ijûdZû

gâú bìù_¦â iòõ _ê^ò@û bû._â.ùi

_âKÌ ^òùŸðgK, Iù__û

gâú iì~ð¥ ^ûeûdY cògâ, I.gò.ùi

~êMà ^òùŸðgK, gòlûZ©ß I gòlK _âgòlY

gâúcZú Rdû aû^ûRðú

gâúcZú còZûfú _ûZâ

baû^ú _â]û^

_ê¿û¬kú _éÁò

KéZmZû

1

QûZâ/QûZâúu ^ûc_______________________________________

ùgâYú________________________________________________

MYòZ

_éÂû

1-168

2

C{ßk - 2

Practice worksheets forLearning Camp

3

cêL¥]ûeYû

1. RýûcòZò RýûcòZòe ùcøkòK ]ûeYû 4 2 N<û

2. iõLýû iõLýûiìPK I iõLýû^ûc 7 2 N<û

_eòPd iõLýû fòL^ 9 2 N<û

iõLýû MY^ I iÚû^údcû^ 11 2 N<û

iÚû^údcû^ 15 2 N<û

iõLýûcûûe aòÉûeòZ eì_ 18 2 N<û

VòKþ _ìað I VòKþ _e iõLýû 21 2 N<û

23 2 N<û

~êMà I @~êMà iõLýû PòjÜU Keòaû 25 2 N<û

_ìeY aûPK iõLýû 29 2 N<û

iû^ I aW iõLýû Kâc RûYòaû 31 2 N<û

iû^ I aW iõLýû PòjÜU 33 2 N<û

3. ù~ûM I ù~ûM I ù~ûM i´§úd iek iciýûe icû]û 36 2 N<û

aòùdûM (3 @u aògòÁ iõLýûe ù~ûM gòLôaû) 39 2 N<û

ù~ûM i´§úd iek iciýûe icû]û^ 43 2 N<û

2@u I 3 @u iõLýûcûûe aòùdûM 46 2 N<û

aòùdûM i´§úd iek iciýûe icû]û^ 51 2 N<û

4. MêY^ MêY^ 53 2 N<û

MêY^ 57 2 N<û

MêY^ i´§úd iciýûe icû]û^ 62 2 N<û

5. bûMKòâdû bûMKòâdû 64 2 N<û

MêY^ I jeY c¤ùe iõ_Kð 67 2 N<û

KâcòK aòùdûMeê jeY 70 2 N<û

MêY^ I jeYe _eò_âKûg 72 2 N<û

bûMKòâdû 74 2 N<û

bûMKòâdû i´§úd iciýûe icû]û^ 77 2 N<û

6. cû_ ù\÷Nðý cû_ 79 2 N<û

iìPú_ZâC{ßk MYòZ - 2

Kû~ð¥`ŸðKâcòK ^é

@û^êcû^òKicdgòlY `kû`k

4

@ûùc ù\Lôùf : PòZâe aûjê ^ûjó Kò û gúhð ^ûjóö

RýûcòZòe ùcøkòK ]ûeYû

Kû~ýð`Ÿð - 1

1. ^òcÜ PòZâMêWòKê ù\Lò Gaõ ùiMêWòKùe [ôaû aûjêcûû iõLýû Gaõ gúhðaò¦êcûûeiõLýû MYò ùfLö

gúhðaò¦ê iõLýûaûjê iõLýûPòZâ

5

2. Zùk \ò@û~ûA[ôaû PòZâ MêWòKê ù\L Gaõ Lûfò iÚû^ùe aûjêcûûe ^ûc, gúhðaò¦êcûûe ^ûc ùfLö

PòZâ aûjêcûûe ûc gúhðaò¦êcûûe ûc

........., ........, ..........

........., ........, ..........

........., ........, ..........

........., ........, ..........

........., ........, ..........

........., ........, ..........

3. Zùk [ôaû aÉêMêWòKe @ûKéZò Kò_eò ùfLö

K L

N MK

O L

N M

K

L M

6

3. ^òcÜ @ûKéZò aògòÁ 2Uò ùfLûGñ aÉêe ^ûc ùfLö

@ûKéZò aÉêe ^ûc

@ûdZN^

ùMûfK

icN^

iòfòŠe

ùKû^þ

......................., ...........................

......................., ...........................

......................., ...........................

......................., ...........................

......................., ...........................

7

iõLýûiìPK I iõLýû^ûc

Kû~ýð`Ÿð - 2

1. iõLýûcûûe ûc ùfLö

iõLýû iõLýû ûc iõLýû iõLýû ûc

1

6

7

8

9

10

12

14

18

24

30

32

34

40

47

49

50

56

68

70

80

81

86

90

94

97

98

99

33

67

66

35

8

2. iõLýû ùfLö

iõLýûe ûc iõLýû

PCa^

iZe

_Pûg

iZêeò

@ûV

Zòeògò

GMûe

Pûkògò

@YPûh

@Vûa^

Q@

iZû@gú

@VgVò

GK

QZògò

@YhVò

PCZòeògò

9

Kû~ýð`Ÿð - 3

iõLýû fòL^

1. _âZò ]ûWòùe QûWò~ûA[ôaû iõLýûUò ùfLö

5

2. _âZò ]ûWòùe QûWò ~ûA[ôaû iõLýûUò ùfLö

6 7 10 13

23 27 30 32 33

38 42 43

49 51 52 54 57 59

63 65 66 68 69 71

78 81 83 84 85

90 92 94 95 97 99

37

62

46

100 101 102 105 108

221 225 228 231

332 337

452 454 457 460 462

573 576 579 581

643 646 648 651

762 764 769 771

331

572

340

10

3. ]ûWòùe @ûMeê [ôaû iõLýûKê ù\L I Lûfò Ne _ìeY Keö

(K) 10, 20, 30, , , , ,

(L) 150, 200, 250, , , , ,

(M) 55, 60, 65, , , , ,

(N) 200, 300, 400, , , , ,

(O) 728, 738, 748, , , , ,

11

(10) (10) 2 \g 3 GK = 23

(10) (10) (10) (10)

(10) (10) (10) (10) (10)

(10) (10) (10) (10) (10) (10) (10)

(10) (10) (10) (10) (10) (10) (10)

\g GK=

(10) (10) (10) (10) (10) (10)

\g GK=

\g GK=

\g GK=

\g GK=

iõLýû MY^ I iÚû^údcû^

Kû~ýð`Ÿð - 4

1. C\ûjeY bkò LûfòNe _ìeY Keö

(K)

(L)

(M)

(N)

(O)

12

iõLýû \g GK

47

65

38

93

7 2

54

19

4 6

20

2. Lûfò Ne _ìeY Keö

13


iõLýû gj \g GK

109 1

278

3 6 6

436

545

624 4

713

800

952

9 8 1

4. C\ûjeY bkò ùMûf aêfû~ûA[ôaû @u MêWòKe iÚû^údcû^ ùfLö

4 8 - @ûV GK

2 7 -

3 8 -

4 9 -

5 6 -

2 6 2 -

14


(K) 9 \g 5 GK =

(L) \g GK = 47

(M) 3 \g 8 GK =

(N) 6 \g 8 GK =

(O) \g GK = 78

(P) 5 \g 7 GK =

(Q) 7 \g = 75

(R) 4 gj 5 \g 8 GK =

(S) gj \g GK = 779

(T) 8 gj \g GK = 868

15

\ G

\ G \ G

\ G \ G

\ G

2 3

1 7

3 4

5 6 8 6

9 8\ G4 3

Kû~ýð`Ÿð - 5

iÚû údcû

1. C\ûjeY bkò @ûaûKiùe ùMûfòe PòZâ Keö

17

(K) 23 (L) 34

(M) 56 (N) 86

(O) 98 (P) 43

(Q) 123 (R) 234g \ G 1 2 3

g \ G 2 3 4

16

2. @ûaûKie ùMûfò MYò iõLýû ùfLö

\ G

(K)

\ G

(L)\ G

(M)

(N) \ G \ G(O) \ G(P)

g \ G(Q)

g \ G(R) g \ G(S)

g \ G

(V)

g \ G

(U)

g \ G

(T)

17

3. LûfòNe _ìeY Keö

(K) 24 ùe 4 e iÚû^údcû^

(L) 31 ùe 1 e iÚû^údcû^

(M) 42 ùe 4 e iÚû^údcû^

(N) 53 ùe 5 e iÚû^údcû^

(O) 325 ùe 3e iÚû^údcû^

(P) 478 ùe 7e iÚû^údcû^

(Q) 789 ùe 9 e iÚû^údcû^

(R) 890 ùe 8 e iÚû^údcû^

(S) 572 ùe 7 e iÚû^údcû^

(T) 990 ùe 0 e iÚû^údcû^

24

37

49

58

71

290

485

367

585

iõLýû

4. iÚû^údcû ùfLö

gZK \gK GKK

18

1. C\ûjeY bkò aòÉûeòZ eì_ ùfLö

28 = 2 \g 8 GK

37 =

48 =

59 =

60 =

71

82 =

93 =

14 =

25 =

2. C\ûjeY bkò aòÉûeòZ eì_ ùfLö

123 = 1 gj 2 \g 3 GK

111 =

234 =

345 =

456 =

678 =

890 =

999 =

222 =

iõLýûcûûe aòÉûeòZ eì_

Kû~ýð`Ÿð - 6

19

3. C\ûjeY bkò ùfLö

478 = 400 + 70 + 8

156 =

198 =

267 =

378 =

489 =

591 =

612 =

729 =

834 =

945 =

4. C\ûjeY bkò ù\Lô ùfLö

aòÉûeòZ eì_ iõLýû

400 + 80 + 7 487

500 + 30 + 8

700 + 10 + 4

600 + 30 + 1

500 + 80 + 8

800 + 70+ 1

900 + 30 + 2

800 + 90 + 7

600 + 90 + 5

300 + 20 + 3

20

5. C\ûjeY bkò LûfòNe _ìeY Keö

738 = 7 gj + 3 \g + 8 GK

= 700 + 30 + 8

(K) 849 = gj + \g + GK

+ +

(L) 950 = gj + \g + GK

+ +

(M) 169 = gj + \g + GK

+ +

(N) 278 = gj + \g + GK

+ +

(O) 387 = gj + \g + GK

+ +

(P) 496 = gj + \g + GK

+ +

(Q) 515 = gj + \g + GK

+ +

(R) 624 = gj + \g + GK

+ +

(S) 733 = gj + \g + GK

+ +

(T) 847 = gj + \g + GK

+ +

21

(K) iõLýû VòKþ _eiõLýû

8

15

28

37

49

51

62

73

84

95

(L) iõLýû VòKþ _e iõLýû

99

198

287

376

465

554

643

732

VòKþ _ìað I VòKþ _e iõLýû

1. VòKþ _e iõLýû ùfLö

Kû~ýð`Ÿð - 7

22

2. VòKþ _ìað iõLýû ùfLö

(K) VòKþ _ìaðiõLýû iõLýû VòKþ _ìaðiõLýû iõLýû

10 100

21 250

30 348

42 439

53 561

64 678

75 789

86 899

97 901

99 112

3. cSò iõLýû ùfLö

11 13

22 24

31 33

43 45

54 56

65 67

76 78

87 89

_ìaðiõLýû cSòiõLýû _eiõLýû(K) _ìaðiõLýû cSòiõLýû _eiõLýû(L)

197 199

286 288

375 377

464 466

553 555

642 644

731 733

822 724

23


(K) 7 _ùe 9 ù^ùf 15 _ùe ùâûö

(L) 40 _ìaðeê 35 ù^ùf 50 _ìaðeê ùâûö

(M) 60 _ùe 70 ù^ùf 80 _ùe ùâûö

(N) 92 _ìaðeê 90 ù^ùf 97 _ìaðeê ùâûö

(O) 49 I 51 cSòùe eòjaö

(P) 101, 102, 103, , ,

(Q) 209, 208, 207, , ,

(R) 349, 348, 347, , ,

(S) 487, 486, 485, , ,

(T) 575 I 577 cSòùe ejòaö

2. _e iõLýûcû^ ùfLô gì^ýiÚû^ _ìeY Keö

(K) 6, ............, .............., ............, .............., 11

(L) 27, ............, .............., .........., ..............., 32

(M) 45, ............, .............., .........., .............., 50

(N) 53, ............, .............., ..........., ............., 58

(O) 64, ............, .............., ..........., ............., 69

(P) 76, ............, .............., ..........., .............., 81

(Q) 214, ............, .............., ........, .............,219

Kû~ýð`Ÿð - 8

24

152 153 154 155

218 221

354 357465 468569 572

680 683

783 786885 888893 896

996 999

_ìaðiõLýû _eiõLýû(L)

3. c¤a©ðú iõLýû iûeYú _ìeY Keö

108 109 110 115 117 242 244 356 358

374 376

486 488

591 593

695 697

798 800

915 917

_ìaðiõLýû _eiõLýû(K)

(R) 334, ............, .............., ........., ..............,339

(S) 470, ............, .............., ........, .............,475

(T) 592, ............, .............., ........, ............,597

25

~êMà I @~êMà iõLýû PòjÜU Keòaû

Kû~ýð`Ÿð - 9

Zùk \ò@û~ûA[ôaû iõLýûMêWòKe GKK NeKê flý Keö ~ûjûe GKK iÚûê @u 0, 2,4, 6 I 8 ùi iõLýûKê icû^ 2 bûM Keò ùjaö ùibkò iõLýû MêWòKê ~êìMà iõLýûKêjû~ûGö ù~Cñ iõLýûMêWòKe GKK iÚûê @u 1, 3, 5, 7 I 9 ùjûA[ûG ùi iõLýûKêicû^ 2 bûM Keò ùja ^ûjóö ùibkò iõLýûMêWòKê @~êMà iõLýû Kêjû~ûGö

1. @ûi Zùk [ôaû iõLýûMêWòK c¤eê ùKCñMêWòK ~êMà I ùKCñMêWòK @~êMà aûQò LûfòNe_ìeY Keòaû û

iõLýû GKK Nee @u ~êMà iõLýû/ @~êMà iõLýû

212 2 ~êMà iõLýû

415

650

753

946

948

586

697

759

570

999

26

2. Zk _âgÜcûûe C©e ùfLö(K) 5 eê 15 c¤ùe @~êMà iõLýû MêWòK ùfLö

(L) 47 eê 54 c¤ùe [ôaû ~êMà iõLýûMêWòK ùfLö

(M) 70 eê 90 c¤ùe 2 Uò ~êMà I 2 Uò @~êMà iõLýû ùfLö

~êMà iõLýû

@~êMà iõLýû

(N) 4 Uò \êA@u aògòÁ ~êMà iõLýû ùfLö

~ûjûe \gK Nùe 8 [ôaö

(O) 4Uò Zò ò@u aògòÁ @~êMà iõLýû ùfL ~ûjûe \gK Nùe 7 [ôaö

27

(P) 4 Uò Zò ò@u aògòÁ ~êMà iõLýû ùfLöù~_eò _âùZýK iõLýûe @u cûûe icÁò 7 ùjaö

(Q) 4 Uò Zò ò@u aògòÁ @~êMà iõLýû ùfLö ù~_eò _âùZýK iõLýûe @ucûûeicÁò 8 ùjaö

3. Lûfò Ne _ìeY Keö (~êMà / @~êMà ùfL)

(K) \êAUò ~êMà iõLýûe icÁò iõLýû ùjaö

(L) iõLýûe GKK Nùe 7 [ôùf iõLýûUò û

(M) \êAUò _ûLû_ûLô @~êMà iõLýûe _û[ðKý û

(N) \êAUò @~êMà iõLýûe icÁò û

4. 6, 7, 3 Kê aýajûe Keò Zò ò@u aògòÁ ~êMà iõLýû MXÿ ( ù~ùZ _ûe ùiùZ)

I ùiMêWòKê ùfLö

5. 4, 7, 8 Kê aýajûe Keò Zò ò@u aògòÁ @~êMà iõLýûMêWòK MXÿ ( ù~ùZ _ûeùiùZ) I ùiMêWòK ùfLö

28

6. iûeYúeê iõLýû ùÂ 3 @u I 4 @u aògòÁ 5Uò ùfLûGñ ~êMà I @~êMà iõLýûMV^ Keö

~êMà @~êMà ~êMà @~êMà

Zò ò@u aògòÁ Pûeò@u aògòÁ

8 2 3

5 0 4

6 9 7

29

_ìeY aûPK iõLýû

Kû~ýð`Ÿð - 10


_â[c, \ßòZúd, ZéZúd, ..................., ................... hÂ ...................

@Ác ..................., ..................., ................... \ßû\g,................

..................., _*\g, ................... i¯\g, ...................

Câòõg, ...................

2. C\ûjûeY bkò Lûfò Ne _ìeY Keö

_â[c \ßòZúd ZéZúd PZê[ð _*c

1c

hÂ i¯c @Ác âc \gc

30

3. Kâcùe iRûA ùfLö

(K) ZéZúd, _*c, PZê[ð, hÂ

................, ................, ................, ................

(L) i¯c, âc, hÂ, @Ác

................, ................, ................, ................

(M) GKû\g, âc, \ßû\g, \gc

................, ................, ................, ................

(N) Zâùdû\g, _*\g, PZêŸðg, ùhûWg

................, ................, ................, ................

(O) Câòõg, @Áû\g, aòõg, i¯\g

................, ................, ................, ................

4. LûfòNe _ìeY Keö

(K) 1c, 2d, ...................., ...................., ...................., ....................

(L) 3d, 4[ð, ...................., ...................., ...................., ....................

(M) 5c, 6Â, ...................., ...................., ...................., ....................

(N) GKû\g, \ßû\g, ...................., ...................., ...................., ....................

(O) ùhûWg,i¯\g, ...................., ...................., ...................., ....................

31

1. aW iõLýûKê ùMûf aêfû@ö

(K) 7, 9 (L) 65, 64

(M) 8, 4 (N) 38, 51

(O) 75, 78 (P) 87, 91

(Q) 124, 118 (R) 275, 278

(S) 521, 499

2. iaêVûeê iû^ iõLýûKê ùMûf aêfû@ö

(K) 1, 2, 3

(L) 7, 9, 6

(M) 14, 17, 11

(N) 32, 42, 29

(O) 45, 38, 57

(P) 68, 72, 81

(Q) 85, 79, 68

(R) 124, 128, 119

(S) 346, 364, 285

(T) 487, 511, 398

3. iaêVûeê aW iõLýûKê ùMûf aêfû@ö

(K) 2, 1, 3 (O) 87, 78, 97

(L) 8, 11, 9 (P) 59, 90, 90

(M) 19, 22, 31 (Q) 128, 812, 218

(N) 48, 56, 65 (R) 378, 783, 873

(S) 439, 394, 934

Kû~ýð`Ÿð - 11

iû^ I aW iõLýû Kâc RûYòaû

32


ù~_eò 4, 7, 9, 5

28, 31, 33, 25

47, 38, 51, 45

72, 65, 58, 68

85, 87, 86, 82

67, 81, 74, 59

75, 77, 74, 79

94, 98, 92, 97

524, 527, 526, 521

718, 821, 900, 714

648, 643, 641, 684

453, 543, 435, 534

iõLýûiaêVûeê

iû^ iõLýûiaêVûeê

aWÿ iõLýû

4 9

7. iûêê aW Kâcùe iRûA ùfLö

(K) 8, 5, 7, 4

(L) 13, 11, 8, 12

(M) 67, 76, 65, 58

(N) 78, 75, 87, 57

(O) 345, 453, 543, 354

(P) 678, 786, 876, 768

33

Zùk [ôaû iõLýû \êAUò c¤ùe > aû < PòjÜ \ò@ö

1. C\ûjeY 17 < 24, 24 > 18

(K) 7 8

(L) 6 4

(M) 9 7

(N) 28 31

(O) 45 54

(P) 54 35

(Q) 84 25

(R) 25 85

(S) 785 345

(T) 254 452

Kû~ýð`Ÿð - 12

iû^ I aW iõLýû PòjÜU

34

2. iaêVûeê iû^ iõLýû Pûeò_ùU V Ke I iaêVûeê aW iõLýûe Pûeò_ùU Keö

iõLýû iûeYú

25 42 9 21 80

35 41 89 90 80

15 44 89 25 81

36 47 49 21 14

104 307 540 283 315

125 410 432 142 225

118 332 682 444 598

3. iìP^û @^ê~ûdú iõLýû ùfLö

(K) GK @u aògòÁ iaêVûeê aW iõLýûUò ùfLö

(L) GK @u aògòÁ iaêVûeê iû^ iõLýûUò ùfLö

(M) \êA @u aògòÁ iaêVûeê aW iõLýûUò ùfLö

(N) \êA @u aògòÁ iaêVûeê iû^ iõLýû ùfLö

(O) Zò ò @u aògòÁ iaêVûeê iû^ iõLýûUò ùfLö

(P) Zò ò @u aògòÁ iaêVûeê aW iõLýûUò ùfLö

(Q) Zò ò @u aògòÁ iaêVûeê iû^ iõLýû \êA @u aògòÁ iaêVûeê aW iõLýû Vûeê ùKùZ@]ôKö

(R) \êA @u aògòÁ iaêVûeê aW iõLýû, \êA @u aògòÁ iaêVûeê i^û iõLýû Vûeê ùKùZ

ùagúö

35

4. 1, 5, 6, 8, 9

C_ùe Nùe [ôaû @u cûû c¤eê Zòù^ûUò ùfLûGñ iõLýû ùÂ Zò ò@u aògòÁ iõLýûMV^ Ke Gaõ ùiMêWòKê Zùk [ôaû Lûfò Nùe ùfL û

ùfLô[ôaû iõLýûMêWòKê iûêê aW Kâcùe iRû@ :

(K) .............., ..............., ................., ................, ..................

(L) .............., ..............., ................., ................, ..................

(M) .............., ..............., ................., ................, ..................

iõLýû iõLýû iõLýû(K) (L) (M)

36

1. ù~ûM Ke

(K) 6 (L) 7

+ 8 + 5

(M) 8 (N) 9 + 7 + 8

(O) 43 (P) 54

+ 25 +24

(Q) 38 (R) 46

+ 25 + 27

(S) 25 (T) 1435 15

+ 24 + 36

ù~ûM I ù~ûM i´§úd iek iciýûe icû]û^

Kû~ýð`Ÿð - 13

37

2. Zùk [ôaû ù~ûM Kû~ðý Keò Lûfò Ne _ìeY Keö

(K) (L) 5 4

+ 3 +

9 9 6

(M) 2 5 (N) 7

+ 3 + 1 6

7 7

(O) 7 (P) 3

+ 2 3 + 1 6

6 5 4

3. ù~ûM Ke :

23 12 23 13

+14 + 23 + 34 + 27

25 36 45 38

+48 + 27 + 38 + 27

38

4. icû]û^ Keö

(K) ùMûUòG SêWòùe 24 Uò _òRêkò @ûC ùMûUòG SêWòùe 34 Uò _òRêkò @Qòö \êASêWòùe ùcûU ùKùZûUò _òRêkò @Qò?

(L) ùMûUòG ù_Uòùe 44Uò I @ûC ùMûUòG ù_Uòùe 53 Uò PKþ @Qòö \êAUòù_Uòùe ùcûU ùKùZûUò PKþ @Qò?

(M) ùMûUòG aò\ýûkdùe 31 RY aûkK Gaõ 28 RY aûkòKû _Xÿ«òö ùZùa ùijò

aò\ýûkde ùcûU _òfû iõLýû ùKùZ?

(N) ùMûUòG @ûfcûeúùe 1c [ûKùe 33Uò ajò I 2d [ûKùe 47 Uò ajò @Qòö@ûfcûeúùe ùcûU ùKùZ ajò @Qò?

(O) ùMûUòG aMòPûùe 47 Uò UMe êf I 35 Uò ùiaZú êf êUò[ôfûö ùZùaùijò aMòPûùe ùcûU ùKùZûUò UMe I ùiaZú êf êUò[ôfû?

39

Kû~

ýð`Ÿð -

14

(3 @

u a

ògòÁ i

õLýûe ù

~ûM

gòLôa

û)

ùiû_

û^-1

: G

KK N

ee @

u\ßd 6

I 3

Kê ù

~ûM

Ke (

6 +

3 =

9)

I ù

~ûM

`kKê Z

k G

KK N

ùe ù

fLö

ùiû_

û^-2

:\gK

Nee @

u\ßd 2

I 0

Kê ù

~ûM

Ke (

2 +

0 =

2)

I ù

~ûM

`kKê Z

k \

gK N

ùe ù

fLö

ùiû_

û^-3

: g

ZK N

ee @

u\ßd 5

I 4

Kê ù

~ûM

Ke (

5 +

4 =

9)

I ù

~ûM

`kKê Z

k g

ZK N

ùe ù

fLö

34

54

05

52

36

38

63

8 7

46

+2

34

+

14

2

+2

00

+2

00

+

24

0

+1

52

ùiû_

û^-1

ùiû_

û^-2

ùiû_û^-3

gZ

\g

G

K

52

6

40

3

92

9

gZ

\g

G

K

52

6

40

3

29

gZ

\g

G

K

52

6

40

3 9

gZ

\g

G

K

52

6

40

3

1.

ù~ûM

Keòaûe

ùiû_

û^ :

40

2.

ù~ûM

Keòaûe

ùiû_

û^ :

ùiû_

û^-1

ùiû_

û^-2

ùiû_û^-3

gZ

\g

G

K

53

7

38

6

92

3

53

7

38

6

23

53

7

38

6 3

53

7

38

6

gZ

\g

G

KgZ

\g

G

KgZ

\g

G

K

ùiû_

û-1

: G

KK N

ee

@u\ßd

6 I

7 K

ê ù~ûM

Ke ( 6

+ 7

= 1

3) 3

Kê Z

k G

KK N

ùe ù

fLò

1 K

ê \gK

Nùe

(C_

ùe) ùf

Lö

ùiû_

û^-2

: \

gK N

ee @

ucû^

uê ù

~ûM

Ke (

1 +

3 +

8 =

12

) 2

Kê Z

k \

gK N

ùe ù

fLò

1 K

ê gZK N

ùe (

C_ùe

) ùf

Lö

ùiû_

û^-3

: g

ZK N

ee @

u c

ûû

ê ù~ûM

Ke (

1 +

5 +

3 =

9)

I ù~

ûM`

kKê Z

k g

ZK N

ùe ù

fLö

~\ò ù

~ûM

`k G

Kû]

ôK@u

aògòÁ

iõL

ýû @û

ùi Z

ûjû _

ea©ðò i

Úû^úd

cû^

Ne ù

fLû

~òaö

23

53

45

43

56

81

55

54

19

+3

46

+

18

4

+3

75

+2

35

+

30

7

+3

95

41

42

15

33

22

18

27

72

8

+1

28

+

21

5

+5

65

+

11

2 +

25

1

25

37

19

81

28

00

30

0

+

22

5+

22

0 +

13

6 +

19

9 +

40

2

77

54

62

58

05

92

28

6

+1

01

+1

04

+1

10

+2

03

+4

01

43

25

11

49

67

83

27

2

+2

65

+3

85

+4

03

+1

14

+5

27

3.

Zùk

\ò@û~

ûA[ôaû iõL

ýûcû^

uê ù

~ûM

Ke û

42

27

24

35

27

86

25

43

5

+1

18

+

31

5

+3

25

+

25

7 +

33

6

45

76

24

55

78

02

35

3

+

25

3+

32

7 +

44

6 +

19

9 +

78

8

66

44

73

52

44

92

28

6

+3

78

+1

89

+2

58

+7

09

+5

06

33

69

11

49

97

27

92

5

+5

56

+3

89

+3

82

+2

14

+4

87

4.

Zùk

\ò@û~

ûA[ôaû iõL

ýûcû^

uê ù

~ûM

Ke û

43

^òcÜ _âgÜcûûe icû]û^ Keòaû û

1. Zêc _ûLùe 13 Uò LûZû I Zêc bûA _ûLùe ùijò_eò 15 Uò LûZû @Qòö Zêc \êARYu

_ûLùe ùKùZûUò LûZû @Qò?

C©e. Zêc LûZû iõLýû =

Zêc bûAe LûZû iõLýû =

ùcûU LûZû iõLýû = Zêce LûZû iõLýû + Zêc bûAe LûZû iõLýû

= ................ + ................ = ................

2. Zêc _ûLùe 26 Uò ù_ þiòf [ôfûö Zêc bûA ZêcKê @ûC 39Uò GK _âKûee ù_ þiòf

ù\fûö Zêc _ûLùe ùcûU ùKùZûUò ù_^þiòf ùjfû ?

C©e. Zêc _ûLùe [ôaû ù_^þiòf iõLýû =

Zêc bûA ù\A[ôaû ù_^þiòf iõLýû =

ùcûU ù_^þiòf iõLýû = Zêc _ûLùe [ôaû ù_^þiòf iõLýû + Zêc bûA ù\A[ôaû

ù_^þiòf iõLýû = ................ + ................ = ................

3. Zêc ùgâYúùe 37 RY QûZâ I 42 RY QûZâú _Xÿ«òö ùZùa Zêc ùgâYúùe ùcûU

ùKùZRY QûZâQûZâú _Xÿ«ò?

C©e. Zêc ùgâYúe QûZâu iõLýû =

Zêc ùgâYúe QûZâúu iõLýû =

ùcûU _òfû iõLýû = ùgâYúe QûZâu iõLû + ùgââYúe QûZâúu iõLýû

= ................ + ................ = ................

Kû~ýð`Ÿð - 15

ù~ûM i´§úd iek iciýûe icû]û^

13+ 15

44

4. Zêc Mâûcùe 183 RY cjòkû I 116 RY _êeêh eêj«òö Zêc Mâûcùe ùcûU ùKùZRY ùfûK eêj«ò?

Mâûcùe cjòkû iõLýû =Mâûce _êeêh iõLýû =ùcûU ùfûK iõLýû = Mâûce cjòkû iõLýû + Mâûce _êeêh iõLýû =

5. Zêc Mâûcùe 428 RY aûkK I 457 RY aûkòKû eêj«òö Zêc Mâûcùe ùcûU ùKùZRY _òfû eêj«ò?

6. Zêc aò\ýûkdùe 459 RY QûZâ I 468 RY QûZâú _Xÿ«òö aò\ýûkde ùcûU ùKùZ

RY QûZâ QûZâú _Xÿ«ò?

7. Zêc aò\ýûkdùe 217 RY @^ìiìPòZ RûZòe QûZâ, 126 RY @^ìiìPòZ R^RûZòeQûZâ I 95 iû]ûeY aMðe QûZâ _Xÿ«òö aò\ýûkde ùcûU ùKùZ RY QûZâ _Xÿ«ò?

183+ 116

45

8. Zêc aò\ýûkde 199 RY aûkòKû I 216 RY aûkK _Xÿ«òö Zêc aò\ýûkdùe ùcûUùKùZ RY aûkK I aûkòKû _Xÿ«ò?

9. Zêc ùgâYúùe 388 RY aûkK i 417 RY aûkòKû _Xÿ«òö Zêc ùgâYúùe ùcûUùKùZ RY _òfû _Xÿ«ò?

10. Zêùc Zêc aûWò @û´ MQeê 1c \ò 197 Uò @û´ I 2d \ò 285Uò @û´ ùZûkòfö

\êA \ò ùe Zêùc ùcûU ùKùZûUò @û´ ùZûkòf?

11. ùMûUòG Waûùe 586 Uò PùKûùfU I @^ý Waûùe GKûbkò 399 Uò PùKûùfU@Qòö \êAUò Waûe ùcûU PùKûùfU iõLýû ùKùZ?

46

2@u I 3 @u iõLýûcûûe aòùdûM

Kû~ýð`Ÿð - 16

1. ù`WûY Keòaûe ùiû_û^

\g GK \g GK \g GK

6 2 5 10 5 12

3 8 6 2 --- --

3 8 3 8

2 4

ùiû_û^-1: GKK Ne @u 2 eê 8 Kê aòùdûM Keò_ûeòaû ^ûjóö ùZYê \gK Neê 1 \g ]ûe

@ûYòaûö `kùe \gK Nùe ejòa 5 Gaõ GKK Nùe ùja 12 û

ùiû_û^-2: GKK Nùe (12-8= 4) ùfLû~òaö \gK Nùe 5 - 3 =2) ùfLû~òaö

aòùdûM`k ùja 24ö

75 45 33 62

- 28 - 37 - 18 - 45

67 70 51 82 - 29 - 35 - 38 - 46

ùiû_

û^-1

ùiû_

û^-2

47

ùiû_

û^-1

ùiû_

û^-2

ùiû_û^-3

gZ

\g

GK

48

1

39

8

gZ

\g

GK

gZ

\g

GK

gZ

\g

GK

71

1

48

1

39

8

31

7

48

1

39

8 3

3 48

1

39

8

83

2.

ù`WûY

Kû~

ðýe ù

iû_

û^ M

êWòKê ù

\Lòaû û

ùiû_

û^-1

:GKK N

e @

u 1

eê 8

Kê a

òùdûM

Keò _

ûeòaû ^

ûjóö

ùZYê \

gK N

eê 1

\g

]ûe

@ûY

òaûö

`kùe

\gK

Nùe

@ûC

ejòf

ûö 7

Gaõ GKK N

ùe 1

1 ù

jfû

ùiû_

û^-2

:GKK N

ùe (

11

-8=3

) ùf

Lû~òaö

\gK

Nùe

akò[ôa

û 7 e

ê 9 K

ê aòùd

ûM K

eò _

ûeòaû ^

ûjóö

ùZYê g

ZK N

eê

10

0 a

û 10

\g

]ûe

@ûY

òaûö

`kùe

gZK N

ùe @

ûC e

jòa 3

Gaõ \gK

Nùe

17

\g

ùjaö

ùiû_

û^-3

:(1

7-9

=8)

8 K

ê Zk \

gK N

ùe ù

fLòa

ûö (

3-3

= 0

) gZ

K N

ùe 0

Kòû K

òQò ùf

Lòaû \

eKûe

^ûj

óö

47

57

58

75

86

85

75

88

57

-3

58

-

28

4

-4

75

-3

35

-

37

7

-3

95

48

3. aòùdûM Keò Lûfò iÚû^ùe ùfLö(K) 8 (L) 9 (M) 12 (N) 13

-5 -4 -8 -5

4. aòùdûM Keò LûfòiÚû^ùe ùfLö(K) 72 (L) 45 (M1ö) 67 (N) 86 -23 -21 - 33 - 42

(O) 42 (P) 75 (Q) 87 (R) 36

-13 -41 - 43 - 22

5. aòùdûM Keò LûfòiÚû^ùe ùfLö

(K) 424 (L) 785 (M) 439 (N) 556

-213 -243 - 117 - 119

(O) 242 (P) 725 (Q) 827 (R) 376

-113 -441 - 443 - 242

49

6. gì ýiÚû^ _ìeY Keö

(K) 1 1 (L) 1 4 (M) 7 7

- - -1

8 2 2

(N) 6 8 (O) 7 1 (P) 5

- 4 - 2 - 3

2 4 5 1

(Q) 8 3 (R) 4 (S) 3

- - 2 3 5 - 3 5

2 6 3 4 3 2 2

7. 3, 4, 5, 6 c¤eê Zòù^ûUò ùfLûGñ @u ùÂ ù~ùZ _ûe Zò ò@u aògòÁ iõLýû

MXÿö Zêùc ùfLô[ôaû iaêVê aWiõLýûeê iaêVê iûîõLýûKê aòùdûM Ke û

50

8. aòùdûM Ke :

421 533 565 827 728- 128 - 215 - 221 - 115 - 252

253 719 812 800 402- 225 - 220 - 136 - 199 - 300

779 466 590 592 402

- 101 - 107 - 110 - 208 - 288

455 525 496 785 525- 265 - 385 - 405 - 125 - 287

51

1. Zêc Mâûcùe ùcûU 53 RY ùfûK eêj«òö ùicûû c¤eê _êeêh 22 RY ùjùfcjòkû ùKùZ RY eêj«òö

Mâûce ùcûU ùfûK iõLýû =Mâûce _êeêh iõLýû =Mâûce cjòkû iõLýû = Mâûce ùcûU ùfûK iõLýû - Mâûce _êeêh iõLýû

=

2. Zêc Mâûce ùcûU 58 RY aûkK I aûkòKû eêj«òö ùicûû c¤eê aûkòKû 19 RY

ùjùf, ùcûU ùKùZ RY aûkK eêj«ò?

3. Zêc aò\ýûkdùe ùcûU 95 RY QûZâ I QûZâú _Xÿ«òö ùicûû c¤eê 46 RY QûZâú

_Xÿ«ò? ùZùa aò\ýûkd aò\ýûkdùe ùcûU ùKùZ RY QûZâ _Xÿ«ò?

4. Zêc aò\ýûkde ùcûU 81 RY QûZâ I QûZâú _Xÿ«òö ùicûû c¤eê 53 RY QûZâ

_Xÿ«òö ùZùa aò\ýûkdùe ùKùZ RY QûZâú _Xÿ«ò?

aòùdûM i´§úd iek iciýûe icû]û^

Kû~ýð`Ÿð - 17

5 3- 2 2

52

(K) ùMûUòG ùgâYúùe 51 RY _òfû @Q«òö ùi[ôeêaûkK iõLýû 27 ùjùf aûkòKû iõLýû ùKùZ?

(L) ùMûUòG ùafê aûfû _ûLùe 43 Uò ùafê[ôfûö ùi[ôeê 18 Uò ùafê `ûUòMfûö ùZùa

Zû’ _ûLùe @ûC ùKùZûUò bf ùafê^ ejòfûö

(M) RùY @Šû aòKûkò _ûLùe 60 Uò @Šû [ôfûö

ùi[ôeê ùi 35 Uò @Šû aòKâò Keòù\fûö Zû’

_ûLùe @ûC ùKùZûUò @Šû ejòfû ?

(N) ùMûUòG Mâûcùe [ôaû 648 RY ùbûUeu c¤eê373 RY _êeêh ùbûUeö ùZùa cjòkû ùbûUeuiõLýû ùKùZ?

5. C\ûjeY ù\Lô _âgÜe C©e \ò@ö

\ G

ùcûU _òfû 5 1

aûkK 2 7

aûkòKû 2 4

53

2¨ 4 = 8

3 ¨ =

¨ 3 =

5 ¨ =

6 ¨ =

¨ 2 =

2. ù~_eò 2 + 2 + 2 + 2 = 2 ¨ 4 = 8

GVûùe 2 e 4 MêY = 8

ùijò_eò :

(K) 3 e 4 MêY = ¨ =

(L) 4 e 4 MêY = ¨ =

(M) 5 e 3 MêY = ¨ =

2 + 2 + 2 + 2 = 8

3 + 3 + 3 + 3 + 3 = 15

4 + 4 + 4 =

5 + 5 + 5 + 5 =

6 + 6 + 6 =

7 + 7 =

MêY^

Kû~ýð`Ÿð - 18

1. C\ûjeY ù\Lô LûfòNe _ìeY Keòaû û

54

(N) 6 e 4 MêY = ¨ =

(O) 7 e 2 MêY = ¨ =

(P) 8 e 3 MêY = ¨ =

(Q) 3 e 5 MêY = ¨ =

(R) 10 e 2 MêY = ¨ =

(S) 9 e 4 MêY = ¨ =

3. ù~_eò 4 e 5 MêY = 20 I 5 e 4 MêY = 20

4 + 4 + 4 + 4 + 4 = 4 ¨ 5 = 20

5 + 5 + 5 + 5 = 5 ¨ 4 = 20

Gùa @ûùc RûYòùf 4 ¨ 5 = 5 ¨ 4 = 20

ùijò_eò Lûfò Ne _ìeY Keòaû

(K) 3 ¨ 4 = ¨ =

(L) 4 ¨ 2 = ¨ =

(M) 5 ¨ 3 = ¨ =

(N) 2 ¨ 5 = ¨ =

(O) 4 ¨ 6 = ¨ =

55

(P) 3 ¨ 7 = ¨ =

(Q) 4 ¨ 8 = ¨ =

(R) 5 ¨ 9 = ¨ =

(S) 6 ¨ 10 = ¨ =

(T) 10 ¨ 7 = ¨ =

4. ‘K’ É¸ ij L É¸Kê ù~ûWòaû û

K É¸ L É¸

3 ¨ 4 3 ¨ 7

5 ¨ 2 5 ¨ 6

6 ¨ 5 4 ¨ 3

4 ¨ 2 2 ¨ 5

7 ¨ 3 2 ¨ 4

56

5. MêY^ Keò MêY`k ^ò‰ðd Keòaû û

(K) 2 (L) 5 (M) 6 (N) 6

¨ 3 ¨ 3 ¨ 1 ¨ 6

(O) 2 (P) 5 (Q) 7 (R) 6

¨ 8 ¨ 4 ¨ 9 ¨ 7

6. MêY`k aûjûe Keö

(K) 1 2 (L) 2 5 (M) 3 6 (N) 2 6

¨ 3 ¨ 3 ¨ 1 ¨ 6

(O) 32 (P) 4 5 (Q) 37 (R) 7 6

¨ 8 ¨ 4 ¨ 9 ¨ 7

57

gZ

\g

GK

gZ

\g

GK

gZ

\g

GK

gZ

\g

GK

54

12

12

¨3

5 4

54

54

¨3

¨3

¨3

16

2

ùiû_

û^-1

ùiû_

û^-2

ùiû_û^-3

1.

@ûi

MêY^ K

û~ðýe

ùiû_

û^ M

êWòK R

ûYòaû û

MêY^

Kû~

ýð`Ÿð -

19

ùiû_

û-1

: G

Vûùe

54

(MêYý

) Kê 3

(MêYK

) \ßû

eû M

êYòaûK

ê ùjù

f _

â[ùc

3 K

ê 54e G

KK N

e @u

4 i

j MêYòa

û, MêY`

k 1

2 ù

jaö

ùiû_

û^-2

: M

êY`

ke G

KK @

uKê G

KK N

ùe G

aõ \gK

@u

Kê \

gK N

ùe e

Lòaûö

ùiû_

û^-3

: G

jû_ùe

3 K

ê 54

e \

gK N

e @

u 5

ij

MêYòaûö

MêY`

k 1

5 ù

jaö

_ìaðeê \

gK N

ùe [

ôaû 1

Kê 1

5 i

j cògû

Aùf

16

còkòaö

GVûùe 1

6 @

[ð 1

gZ 6

\g

ö ùZ

Yê 6

Kê \

gK N

ùe G

aõ 1

Kê g

ZK N

ùe e

Lôaûö

25

5

84

86

8

58

84

¨ 3

¨

4 ¨

5

¨

8

¨

7

¨

9

58

2. \ßûeû MêY^ gòLòaû

@ûùc @ûMeê RûYòùQ 10 10

¨ 2 ¨ 3

20 30

Zêùc ù\Lòùf2 ¨ 10 = 20

3 ¨ 10 = 30

ùijò_eò 4 ¨ 10 =

5 ¨ 10 =

6 ¨ 10 =

7 ¨ 10 =

8 ¨ 10 =

9 ¨ 10 =

12 ¨ 10 =

25 ¨ 10 =

3. @ûùc RûYòùQ 30 Zêùc ù\Lôùf 2 ¨ 3 = 6

¨ 2 2 ¨ 30 = 60

60

59

2 ¨ 30 = 2 ¨ 3 0 = 60

2 ¨ 70 = 2 ¨ 7 0 = 140

3 ¨ 40 = . =

5 ¨ 60 = =

4 ¨ 80 = =

6 ¨ 40 = =

4. @ûi MêY^ Keòaû

21 23 21 58

¨ 4 ¨ 3 ¨ 9 ¨ 6

4 7 9 3 1 4 6 3

¨ 6 ¨ 7 ¨ 2 ¨ 4

1 1 9 7 8 4 7 5

¨ 4 ¨ 3 ¨ 9 ¨ 6

60

\ G1 7

5¨

\ G1 5

6¨

\ G1 3

7¨

\ G1 5

3¨

\ G2 6

3¨

\ G2 4

4¨

ùi_eò :

5. C\ûjûeY ù\Lô MêY^ Keö

\ G

1 3

¨ 4

1 2

4

5 2

ù~_eò :

61

6. @ûi MêY^ Keòaû

24 43 61 78

¨ 4 ¨ 3 ¨ 9 ¨ 6

4 4 4 3 4 4 4 3

¨ 6 ¨ 7 ¨ 2 ¨ 4

4 1 3 7 4 4 7 5

¨ 4 ¨ 3 ¨ 9 ¨ 6

4 4 3 7 4 4 7 4

¨ 9 ¨ 8 ¨ 7 ¨ 6

4 5 3 7 4 8 7 4

¨ 8 ¨ 9 ¨ 7 ¨ 7

62

MêY^ i´§úd iciýûe icû]û^

Kû~ýð`Ÿð - 20

1. C\ûjeY bkò C©e ùfLòaû û

1 Uò iûAùKfe PK = 2Uò4 Uò iûAùKfe PK =2 e 4 MêY = 2 ¨ 4 = 8Uò

(K) ùMûUòG iûAùKfe 2Uò PKö 4 Uò

iûAùfKe ùKùZûUò PK?

(L) ùMûUòG _òfûKê 4Uò còVû \ò@ûMùf 5 RY

_òfûKê ùKùZûUò còVû \ò@û~òaö

(M) ùMûUòG Kfce \ûcþ 5 Uuû ùjùf 6 Uò

Kfce \ûc ùKùZ ?

(N) ùMûUòG KuWûe 10 Uò ùMûWö 3 Uò

KwWûe ùKùZûUò ùMûW?

(O) ùMûUòG ajòe \ûc 22 Uuû ùjùf 5 Uò

ajòe \ûc ùKùZ?

(P) ùMûUòG gûXÿúe \ûc 214 Uuû ùjùf 3

Uò gûXÿúe \ûcþ ùKùZ?

63

2.

(K) ahðK 365 \ò ö ùMûUòG \ò 24 N<û ùjùf ahðK ùKùZ N<û ùjaö

(L) ùMûUòG jfùe 42 ]ûWò ùPû÷Kò _WòQòö ~\ò ùMûUòG ]ûWòùe 30 Uò ùPû÷Kò [ûGùZùa jfùe ùcûUùe ùKùZûUò ùPû÷Kò _WòQò?

(M) Äêf _âZòÂû \òaiùe ùMûUòG _òfûKê 15 Uò ùfLûGñ PùKûùfU \ò@ûMfûö ~\ò ùijòÄêfe _òfûiõLýû 145 jêG ùZùa _òfûcûû c¤ùe ùcûUùe ùKùZûUò PùKûùfUa<ûMfûö

64

bûMKòâdû

Kû~ýð`Ÿð - 21

1. icû^ bûaùe còùVA aû<òaû

ùKùZûUò còùVA @Qò = ..............ùKùZûUò _òfû @Q«ò = ................

_òfûcûû bòZùe icû^ bûaùe còùVA aû<òaûö RYKê ùMûUòG ùfLûGñ còùVA \ò@ûMfûö

ùcûUùe ùKùZûUò còùVA \ò@ûMfû = ...................

@ûC ùKùZûUò ejòfû = .....................

_êYò iaê _òfûuê ùMûUòG ùMûUòG còùVA ù\aû

ùcûUùe ùKùZûUò còùVA \ò@ûMfû = .....................

@ûC ejòfû ùKùZ = ..................

_êYò iaê _òfûuê ùMûUòG ùMûUòG còùVA ù\aû

@ûC ùKùZûUò còùVA ejòfû = .......................

65

2. C\ûjeY bkò ùfLö

6 ¥ 2 = 3(K) f f f f f f f f f

f f f

¥ = (L)

¥ = (M)

¥ = (N)

(O)

¥ = D D D D D D

D D D D D D

D

D

D

D

D

D

D

D

D

D

D

D

¥ = (P) A A A A A A

A A A A A A

AAAA

AAAA

AAAA

¥ = (Q) F F F F F F F F F

F F F F F F F F F

F F

F F

F F

F F

F F

F F

F F

F F

F F

¥ = (R) J J J J J J J

J J J J J J J

J J J

J

J J J

J J J

J

J J J

66

3. iìP^û @ êiûùe ùMûf aêfûA GKûVò Ke I LûfòNe _ìeY KeöRò òh iìP^û bûM iõLýû jeYùe _âKûg

(K) ùMûUòG bûM bûM iõLýû 6 ¥ 2 = 3ùe 2Uò K_þ 3

(L) ùMûUòG bûMùe bûM iõLýû

3Uò Mäûi

(M) ùMûUòG bûMùe bûM iõLýû

4Uò êf

(N) ùMûUòG bûMùe bûM iõLýû

6Uò af

(O) ùMûUG bûMùe bûM iõLýû

4Uò @û´

(P) ùMûUòG bûMùe bûM iõLýû

5Uò PK

mmmmmmmmmmmm

67

1. C\ûjeY ù\Lô aW iõLýûeê iûîõLýû ùKùZ[e aòùdûM Keò ùja ùfL I jeY

_âKâòdûùe _âKûg Keö

18 eê 6 20 eê 5 15 eê 3 21 eê 7

18 - 6=12

12-6=6

6 - 6=0

18¥ 6=3

18 eê 6 [e aòùdûM Keû~ûA_ûeòfûö GYê 18¥ 6 = 3

2. MêY^Kê Kò_eò bûMKâòdûùe _âKûg Keû~òa C\ûjeY ù\Lô Keö

5 ¨ 2 = 10 10¥ 2 = 5 10¥ 5 = 2

3 ¨ 6 = 18 18 ¥6 = 3 ....¥ 5 = ........

7 ¨ 2 = 14 .....¥ ..... = ... .....¥ ...... = ....

4 ¨ 3 = 12 .....¥ .... = ... .....¥ ..... = .....

5 ¨ 3 = 15 .....¥ .... = ... .....¥ ..... = .....

2 ¨ 6 = 12 .....¥ .... = ... .....¥ ..... = .....

2 ¨ 4 = 8 .....¥ .... = ... .....¥ ..... = .....

MêY^ I jeY c¤ùe iõ_Kð

Kû~ýð`Ÿð - 22

68

3. 3 e MêY^ L¦û ù\Lô Zùk [ôaû _âgÜ MêWòKe bûM`k ùfLö

6 ¥3 = ........ 9 ¥3 = ........

12 ¥3 = ........ 15 ¥3 = ........

18 ¥ 3 = ........

4. MêY^ L¦û cù^ _KûA Zk bûMKâòdû MêWòKê Keòaû û

24 ¥ 4 20 ¥ 4 28 ¥ 4

3 6 9 12 15 18 21 24 27 30

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

3 3 3 3 3 3 3 3 3 3

69

5. bûM Ke û

(K) 8 ¥ 2 = (L) 6 ¥ 3 =

(M) 4 ¥ 2 = (N) 8 ¥ 4 =

(O) 5 ¥ 5 = (P) 6 ¥ 2 =

(Q) 14 ¥ 2 = (R) 12 ¥ 3 =

(S) 15 ¥ 5 = (T) 9 ¥ 3 =

6. MêY^ L¦û cù^ _KûA LûfòiÚû^ _ìeY Keö

(K) 18 ¥ 3 =

(L) 25 ¥ 5 =

(M) 70 ¥ 10 =

(N) 28 ¥ 7 =

(O) 54 ¥ 6 =

(P) 28 ¥ 4 =

(Q) 27 ¥ 3 =

(R) 35 ¥ 5 =

(S) 25 ¥ 5 =

70

1. C\ûjeY _eò aòùdûM Keò bûM`k ùfLöù~_eò8 eê 2 8ùfLûGñ aòùdûM - 2 (1 [e)

6- 2 (2 [e) 4

-2 (3 [e)

2

-2 (4 [e)

0

8 ¥ 2 = 4

(K) 30 eê 5 ùfLûGñ aòùdûM Keò bûM`k ùfLö

(L) 40 eê 10 ùfLûGñ aòùdûM Keò bûM`k ùfLö

(M) 20 eê 4 ùfLûGñ aòùdûM Keò bûM`k ùfLö

2. (K) iciýû MêWòKe icû]û^ Keö

10 Uò @û´ @Qòö ùMûUòG _òfûKê 3 Uò @û´ ù\ùf,

@û´ ùKùZ RY _ûAùa = RYùKùZ @û´ akòa = Uò

cêŠkú aêfûA Keö

KâcòK aòùdûMeê jeY

Kû~ýð`Ÿð - 23

71

(L)

8Uò PùXÿA @Q«òö ùMûUòG \kùe 4Uò PùXÿA ejòùf, ùKùZûUò \k ùja, cêŠkú

aêfûA ùfLö

\k iõLýû =

akò _Wòaû PùXÿA =

(M)

13 Uò êf @Qò ö ùMûUòG _òfû 3Uò êf ù^ùf, ùKùZûUò _òfû _ûAùa? ùKùZ akò

_Wòaö cêŠkú aêfûA ùfLö

ùcûU êf =

RùY _ûAa =

_òfû _ûAùa = RY

ùKùZ `Cf akòa =

(N)

15Uò KûVò @Qò û 4Uò KûVòùe ùMûUòG aòWû Kùf,

ùKùZ aòWû KûVò ùja = aòWû

ùi[ôeê akòa Uò

m

m

m

mm

mm

mm

mm

mm

72

MêY^ K[û jeY K[û

4 ¨ 3 = 12 12 ¥ 4 = 3

12 ¥ 3 = 4

5 ¨ 4 = 20

6 ¨ 7 = 42

8 ¨ 4 = 32

9 ¨ 6 = 54

7 ¨ 8 = 56

1. MêY^ K[ûKê jeY K[ûùe _âKûg Keòaû û

MêY^ I jeYe _eò_âKûg

Kû~ýð`Ÿð - 24

73

2. jeY K[ûKê MêY^ K[ûùe _âKûg Keö

3. MêY^ L¦û iûjû~ýùe gì ýiÚû^ _ìeY Keö

56 ¥ ...... = 8 24 ¥ ..... = 6

45 ¥ .... = 9 42 ¥ .... = 7

32 ¥ ..... = 4 40 ¥ .... = 8

36 ¥ .... = 6 49 ¥ .... = 7

50 ¥ .... = 10

jeY K[û MêY^ K[û

15 ¥ 3 = 5 5 ¨ 3 = 15

24 ¥ 4 = 6

36 ¥ 9 = 4

40 ¥ 5 = 8

60 ¥ 6 = 10

42 ¥ 7 = 6

74

1. bûMKâòdû @býûi Keòaûö

44 3 99 5 70

2 8880 8 8

0

GVûùe bûRý 88, bûRK 2, bûM`k 44 I bûMùgh = 0

ùijò_eò

4 60 2 14 3 27

6 60 5 50 4 96

2 58 4 68 5 65

bûMKòâdû

Kû~ýð`Ÿð - 25

75

2. ùijò_eò Zêùc C_e bûMKâòdû ù\Lô Zk iûeYú _ìeY Keö

iõLýû bûRý bûRK bûM`k bûMùgh

60 4

99 3

68 2

bûRý

bûMKâòdûùe : -- ~ûjûKê bûM Keû~ûG Zûjû bûRý

- ~ûjû\ßûeû bûMKeû~ûG Zûjû bûRK

- bûMKâòdûùe ~ûjû `kcòùk Zûjû bûM`k

- bûM _ùe ~ûjû akKû eùj Zûjû bûMùgh

bûRK

bûM`k

bûMùgh

2165605 3

2

C\ûjeY :-

76

4 ¥

2

=1

4 ¥

2

=1

8

¥ ....

... =

9...

.....

¥ ..

......

. =2

6 ¥

3

=6

2 ¥

2

=2

5

¥ ....

... =

5...

.....

¥ ..

......

. =3

8 ¥

2

=8

0 ¥

4

=3

6

¥ ....

... =

6...

.....

¥ ..

......

. = 4

10

¥ 2

=4

4 ¥

4

=2

8

¥ ....

... =

7...

.....

¥ ..

......

. = 5

12

¥ 3

=8

1 ¥

9 =

24

¥ ....

... =

6...

.....

¥ ..

......

. = 6

35

¥

7 =

65

¥ 5

=6

0

¥ ....

... =

10

......

.. ¥ ..

......

. = 7

45

¥

9 =

96

¥

6 =

22

¥ ....

... =

2...

.....

¥ ..

......

. = 8

55

¥ 5

=9

4 ¥

2 =

44

¥ ....

... =

4...

.....

¥ ..

......

. = 9

66

¥

6 =

66

¥ 3

=3

3

¥ ....

... =

3...

.....

¥ ..

......

. = 1

0

88

¥

8 =

88

¥

4 =

75

¥ ....

... =

25

3.

@ûi

jeY K

eòaû

77

1.(K)Zêc _ûLùe 6Uò Ròfû_ò @Qòö RùY _òfûKê 2 UòùfLûGñ Ròfû_ò ù\ùf ùKùZ RY _òfû Ròfû_ò_ûAùa?

(L) Zêc ùgâYúe _òfû iõLýû 30ö 6 RY _òfûùe

ùMûUòG \k Kùf ùKùZûUò \k ùja?

(M) ùMûUòG Kfce \ûc 10 Uuû ùjùf 50 Uuûùe

ùKùZûUò Kfc còkòa ?

(N) 28 Uò KûVò @Qòö 4Uò KûVòùe ùMûUòG aòWû Kùf

ùKùZûUò aòWû ùja?

(O) 35 Uò `êf @Qòö 7Uò `êfùe ùMûUòG ùZûWû

ùjùf ùKùZûUò êf ùZûWû ùja?

bûMKòâdû i´§úd iciýûe icû]û^

Kû~ýð`Ÿð - 26

78

flý :

2. ùMûUòG ù_îòf aûKþiùe 8 Uò ù_^þiòf eêùjö ùZùa 400 ù_^þiòf ùKùZûUòaûKþiùe ejò_ûeòaö

3. ùMûUòG _ýûùKUùe 59 Uò Kfc @Qòö @^ý GK _ýûùKUùe 49 Uò Kfc @Qòö \êAUò~ûK _ýûùKUùe KfcKê GKûVò cògûA ~\ò 12 Uò _ýûùKUùe eLû~ûG _âZò _ýûùKUùe

ùKùZûUò Kfc ejòaö

4. gì ýiÚû^ _ìeY Ke

(K) 75 ¥ 5 = 5 ¨

(L) 80 ¥ 8 = 50 ¥

(M) 25 + 45 = 4 ¨

(N) 120 ¥ (3¨4) =

(O) 48 ¥ 3 = 2 ¨

79

ù\÷Nðý cû_

Kû~ýð`Ÿð - 27

1. Zêc ùgâYúùe ù\Lê[ôaû Rò òhKê @ûwêkò I jûZùe cû_ò ùKùZ @ûwêkò / jûZ ùjfû ùfLö

jûZùe cû_ @ûwêkòùe cû_

_òfûe ^ûc Kkû_Uû ùUaêf ùWÄ ù_^þiòfþ ajò

2. @ûi ùÄfùe cû_òaû û

@û^êcû^òK cû_ _âKéZ cû_

SeKûe Iiûe I ù\÷Nðý

Äêfe aûeŠûe f´ I Iiûe

ùUaêf ùMûWe f´ -

Kkû_Uûe ù\÷Nðý

ùUaêf Vûeê Zêce \ìeZû -

3. ùÄf iûjû~ýùe cû_ :-

ajòe ù\÷Nðý -

ùÄUþe ù\÷Nðý -Kfce ù\÷Nðý -

ù_^þiòfþe ù\÷Nðý -

80

4. ùÄf iûjû~ýùe ù\÷Nðý cû_ò ^òcÜ iûeYú _ìeY Keö

1c 2 d 3d

PòZâ aûjêcûûe ù\÷Nðý aûjêcûûe ù\÷Nðýe icÁò

1c KL = ........., LM ........ KL + LM + MN + KN

MN = ........., KN : ....... = ....................

2d KL = ..........

LM= ............. KL + LM+MK = ...........

MK = ............

3d KL = ........... LM = ......... KL + LM + MN + NK

MN = ...... NK=............. = ....................

5. C\ûjeY ù\Lò còUeKê ùi<òcòUeùe _âKûg Keö

ù~_eò 5 còUe = 500 ùi.cò

ùijò_eò 7 còUe = ùi.cò

9 còUe = ùi.cò

12 còUe = ùi.cò

25 còUe = ùi.cò

40 còUe = ùi.cò

K L

N M

K

L M

K L

N M

81

(flý _âgÜ)

6. C\ûjeY ù\Lò ùi<òcòUeKê còUeùe _âKûg Keö

ù~_eò 800 ùi.cò = 8 còUe

ùijò_eò 400 ùi.cò = còUe

600 ùi.cò = còUe

1300 ùi.cò = còUe




(K) 2cò 30 ùi.cò + 3 cò 25 ùi.cò = 5 cò 55 ùi.cò

(L) 5 cò 65 ùi.cò + 4 cò 10 ùi.cò = .......cò............ ùi.cò

(M) 4 cò 75 ùi.cò + 1 cò 10 ùi.cò = .......cò............ ùi.cò

(N) 6 cò 20 ùi.cò + 4 cò 25 ùi.cò = .......cò............ ùi.cò

(O) 7 cò 15 ùi.cò. + 2cò 30 ùi.cò = .......cò............ ùi.cò

(P) 5 cò 60 ùi.cò + 3 cò 25 ùi.cò = .......cò............ ùi.cò

82

C{ßk - 2

Practice worksheets forRest of the Year

83

cêL¥]ûeYû

iìPú_ZâC{ßk MYòZ - 2

Kû~ð¥`ŸðKâcòK ^é @û^êcû^òK icdgòlY `kû`k

1. iõLýû iõLýû _eòPd 86 1 _òeòdWÿ

aòÉûeòZ eì_K 89 1 _òeòdWÿ

iõLýû Zêk^û, _ìað I _e iõLýû 91 2 _òeòdWÿ

MêY^údK I M.iû.Mê 93 2 _òeòdWÿ

MêYòZK 95 2 _òeòdWÿ

2. ù~ûM ù~ûM _âKòâdû 97 1 _òeòdWÿ

ù~ûM_âKòâdû 100 1 _òeòdWÿ

ù~ûM _âKòâdû 103 1 _òeòdWÿ

ù~ûMKâòdû I iciýû icû]û^ 106 1 _òeòdWÿ

3. aòùdûM aòùdûM _âKòâdû 108 1 _òeòdWÿ

aòùdûM _âKòâdû I iciýû icû]û^ 110 1 _òeòdWÿ

aòùdûM _âKòâdû 112 1 _òeòdWÿ

aòùdûM _âKòâdû 114 1 _òeòdWÿ

aòùdûM Kòâdû I iciýû icû]û^ 116 1 _òeòdWÿ

4. MêY^ MêY^ _âKâòdû 118 1 _òeòdWÿ

MêY^ _âKâòdû I iciýû icû]û^ 119 1 _òeòdWÿ

5. bûMKòâdû jeY _âKòâdû I iciýû icû]û^ 120 2 _òeòdWÿ

HKòK ]ûeû 122 2 _òeòdWÿ

6. cû_ @ûi ùcUâòKþ _¡Zòùe aòbò Ü 123 1 _òeòdWÿ

cû_ RûYòaû

84

ù\÷Nðý cû_ I iciýû icû]û^ 126 1 _òeòdWÿ

@ûi IRê aòbò Ü GKKKê @^ý

GKKùe _eòa©ð Keòaû 127 1 _òeòdWÿ

IR^ cû_ I iciýû icû]û^ 130 1 _òeòdWÿ

IR^ cû_ I iciýû icû]û^ 132 1 _òeòdWÿ

Zek _\û[ðe cû_ 133 1 _òeòdWÿ

@ûi Zek _\û[ðe ]ûeKZß cû_e aòbò Ü

GKKKê @^ý GKKùe _eòa©ð Keòaû 135 1 _òeòdWÿ

]ûeKZß cû_ I iciýû icû]û^ 138 1 _òeòdWÿ

]ûeKZß cû_ I iciýû icû]û^ 139 1 _òeòdWÿ

140 1 _òeòdWÿ

142 1 _òeòdWÿ

143 1 _òeòdWÿ

@ûi icde aòbò Ü GKK

(N<û, cò òUþ I ùiùKŠ)Kê 144 1 _òeòdWÿ

@^ý GKKùe _eòYZ Keòaû 1 _òeòdWÿ

‘icd’ iõ_KòðZ ]ûeYû, am I pm 145 1 _òeòdWÿ

‘icd’ iõ_KòðZ ]ûeYû,

ù~ûM aòùdûM _âKòâdû 146 1 _òeòdWÿ

‘icd’ iõ_KòðZ ]ûeYû,

ù~ûM aòùdûM _âKòâdû 147 1 _òeòdWÿ

7. cê\âû Uuû I cê\âûKê RûYòaû 148 1 _òeòdWÿ

Uuû I _Aiû jòiûa 150 1 _òeòdWÿ

cêL¥]ûeYû


85

Uuû I _Aiû jòiûa 151 1 _òeòdWÿ

cê\âû I Gjû iõ_KòðZ

MûYòZòK iciýû icû]û^ 153 1 _òeòdWÿ

cê\âû iõ_KòðZ MûYòZòK iciýû icû]û^ 155 1 _òeòdWÿ



8. KýûùfŠe KýûùfŠe RûYòaû _âÉêZò 158 2 _òeòdWÿ

9. Z[¥ _âùfLe ]ûeYû I _âÉêZò 161 1 _òeòdWÿ

É¸ ùfLe ]ûeYû 164 1 _òeòdWÿ

cêL¥]ûeYû


86

1. Zùk \ò@û~ûA[ôaû iõLýûMêWòKe ^ûc ùfLö

(K) 537 =

(L) 4398 =

(M) 5304 =

(N) 60543 =

(O) 54379 =

(P) 408356 =

(Q) 325937 =

2. Zùk \ò@û~ûA[ôaû iõLýû ^ûceê iõLýû ùfLö

(K) @ûV gj _û* =

(L) ^@ jRûe Pûeògj _*hVò =

(M) iûZ jRûe Zò ògj GKû^ùa =

(N) _û* @dêZ Pûeògj _*û^ùa =

(O) ^@ @dêZ Pûeògj _*û^ùa =

(P) Pûeò fl _û* jRûe Zò ò gj @ûV =

3. \ò@û~ûA[ôaû ùKûVeò c¤eê ù~ ùKû÷Yiò 5 Uò @u ùÂ 5

@u I 6 Uò @u ùÂ 6 @u aògòÁ iõLýû MV^ KeöiõLýûe ^ûc iûeYúùe ùfLö

iõLýû _eòPd

Kû~ýð`Ÿð - 1

1 7 2

5 0 6

3 8 4

87

4. 2, 5, 0, 9, 7 Gjò _û*Uò @uKê aýajûe Keò ^òùŸðg Kâùc iõLýû MV^ Keö

(K) ù~ ùKû÷Yiò ùMûUòG @u ùÂ GK @u aògòÁ \êAUò iõLýû MV^ Keö

........................, .......................

(L) ù~ ùKû÷Yiò \êAUò @u aýajûe Keò \êA @u aògòÁ iõLýû MV^ Keö

........................, .......................

(M) ù~ ùKû÷Yiò Zò Uò @u aýajûe Keò Zò ò @u aògòÁ Zò Uò iõLýû MV^ö

........................, ......................., .......................

(N) ù~ ùKû÷Yiò PûeUò @u aýajûe Keò Pûeò @u aògòÁ Zò Uò iõLýû KV^ö

........................, ......................., .......................

(O) iaê @uKê [ùe cûZâ aýajûe Keò GK iõLýû MV^ Ke û ........................ û

Gjò iõLýûUòùe ....................... Uò @u @Qò ?

80465 @ûV @dêZ Pûeògj _*hVòiõLýûe ^ûciõLýû

88

5. iûeYúùe \ò@û~ûA[ôaû iõLýû MêWòKê Kcû (,) aýajûe Keò ùfLö

_âùZýK iõLýûKê Kò_eò _Xÿòaû ùfLö

iõLýû Kcû (,) e aýajûe Kò_eò _Xÿòaû

561053 5,61,053 _û* fl GKhVò jRûe ùZ_^

952315

103268

915321

357798

253109

360010

89

‘K’ É¸ ‘L’ É¸18 GK gj _Pògò24 GK jRûe _û* gj ^@125 Paògò1509 ^@ jRûe _¦e5678 @Ve9015 \êA fl \êA @dêZ GK jRûe Zòò ògj Q_^56918 _û* jRûe Q@ gj @VÉeò221356 _û* @dêZ Q@ jRûe ^@ gj @Ve

aòÉûeòZ eì_K

Kû~ýð`Ÿð - 2

1. ‘K’É¸e iõLýû ij ‘L’ É¸e aòÉûeòZ eì_Kê Mûe ù\A ù~ûWö

aòÉûeòZ eì_ iõLýû900 + 30 + 7 9375000 + 200 + 0 + 140000 + 2000+200+10+080000+ 3000+100+30+7600000+0+2000+800+50 + 2200000+800000+1000+700+80+9

3. @ûi @ûùc iõLýûe aòÉûeòZ eì_eê iõLýû MV^ Keòaû ö

2. iõLýûû ù\Lô aòÉûeòZ eì_ ùfLö

iõLýû aòÉûeòZ eì_29 2 \g + 9 GK78156308921378 2 @dêZ + 1 jRûe + 3 gj + 7 \g + 8 GK205697567891

90

4. @ûi iõLýûKê flý Keò iõLýûe aòÉûeòZ eì_ ùfLòaû û

iõLýû aòÉûeòZ eì_

573 500 + 70 + 3

9741

53214

60453 60000+0+400+50+3

579801

430158

5. Zùk \ò@û~ûA[ôaû C\ûjûeY ù\Lò gì ýiÚû^ _ìeY Keö

iõLýû j g \ G iõLýûe aòÉûeòZ eì_

1334 1 3 3 4 1000 + 300 + 30 + 4

2430 2 4 3 0 + + +

......... ..... ..... ..... ..... 3000 + 100 + 0 + 5

.........6 0 8 8 + + +

......... 6000 + 400 + 0 + 0

......... 9 0 0 7 + + +

8364 ..... ..... ..... ..... + + +

......... 2 5 0 0 + + +

......... ..... ..... ..... ..... 6000 + 0 + 80 + 9

9904 ..... ..... ..... ..... + + +

91

1. Zùk [ôaû Lûfò Ne cûûùe >,<, = c¤eê VòKþ PòjÜUò aûQò aiû@ö

(K) 375 378

(L) 5360 4899

(M) 5385 -2 5382 + 3

(N) 99999 eê 1 ùagú 100001 eê 1 Kcþ

(O) 595332 875021

(P) 815378 815379

2. iûêê aW Kâcùe iRû@ û

256328, 37569, 965, 4635, 63953

3. aWeê iû^ Kâcùe iRû@ û

53029, 9459, 64538, 2359, 998

4. _â[c ]ûWÿòKê ù\Lô @^ý ùKûVeò MêWÿòKê _ìeY Keö

358 359 360

3548

5920

63951

94352

94352

678532

VòKþ _ìað iõLýû iõLýû VòKþ _e iõLýû

iõLýû Zêk^û, _ìað I _e iõLýû

Kû~ýð`Ÿð - 3

92

5. _â[c ]ûWòKê ù\Lô gì ýiÚû^ _ìeY Keö

_â[c iõLýû c¤a©ðú iõLýû \êAUò ùgh iõLýû

3785 3786 3787 3788

6782 6785

53875

20143

508432

785436 785439

100035

202036

93

1. @ûi MêY^údK ^ò‰ðd Keòaûö

24 = 1 ¨ 24

= 2 ¨ 12

= 3 ¨ 8

= 4 ¨ 6

24 e MêY^údK MêWòK = 1, 2, 3, 4, 6, 8, 12, 24

24 e ùcûU MêY^údK iõLýû = 8 Uò

2. iûeYúùe \ò@û~ûA[ôaû iõLýûcûûe MêY^údK MêWòK ùfL I ùcûU MêY^údKiõLýû ùfLö

MêY^údK I M.iû.Mê

Kû~ýð`Ÿð - 4

3. C_e iûeYú ù\Lò 12 I 18 e iû]ûeY MêY^údK MêWòK ùfLö ùicûû c¤eê

iaêVûeê aWÿ aû MeòÂ iû]ûeY MêY^údK Pûeò_ùU ùMûf aêfû@ö

G[ôeê RûYòùf 12 I 18 e M.iû.Mê = 6

iõLýû MêY^údK MêWòK ùcûU MêY^údK iõLýû

6 1, 2, 3, 6 4Uò

8

9

12

18

23

24

56

78

90

94

4. Zùk \ò@û~ûA[ôaû iõLýûù~ûWûe iû]ûeY MêY údKMêWòK ùfLò, M.iû.Mê iÚ òe Keö

(K) 6 I 12

6 e MêY^údK MêWòK = 1, 2 , 3 , 6

12 e MêY^údK MêWòK = 1, 2 , 3 , 4, 6 , 12

(iû]ûeY MêY^údK Pûeò_ùU ùMûf Keû~ûAQò)

6 I 12 e M.iû.Mê = 6

(L) 5 I 15

5 e MêY^údK : , .........., ..........

15 e MêY^údK : , , , .........., .........., .........., ..........

5 I 15 e M.iû.Mê = ............

(M) 8 I 20

8 e MêY^údK = ............

20 e MêY^údK = ..............

8 I 20 e M.iû.Mê = ...................

(N) 11 I 24

11 e MêY^údK = ...............

24 e MêY^údK = ................

11 I 24 e M.iû.Mê = .................

(O) 40 I 64

40 e MêY^údK = .................

24 e MêY^údK = .............

40 I 24 e M.iû.Mê = ...................

(P) 57 I 76

57 e MêY^údK = ...................

76 e MêY^údK = ................

57 I 76 e Mû.iû.Mê = .............

95

1. @ûi MêYòZK aûjûe Keòaûö

6 e MêYòZK = 6 ¨ 1, 6 ¨ 2, 6 ¨ 3 ...................

6 = 6, 12, 18, 24, 30 ....................

8 e MêYòZK = 8 ¨ 1, 8 ¨ 2, 8 ¨ 3, ................

8, 16, 24, 32, 40 ...........................

Gjò \êAUò iõLýûe MêYòZK aûjûe Keò @ûùc RûYò_ûeòùf ù~, ù~ ùKû÷Yiò iõLýûe

MêYòZK aûjûe Kùf @iõLý MêYòZK aûjûeòaö ùZYê, ù~ ùKû÷Yiò iõLýûe @iõLý MêYòZK @Qòö

Zùk \ò@û~ûA[ôaû iõLýû cû ue _â[c 5 Uò ùfLûGñ MêYòZK aûjûe Keò ùfLö

3 = ...............,................,................,.............,................

4 = ...............,................,................,.............,................

9 = ...............,................,................,.............,................

12 = ...............,................,................,.............,................

15 = ...............,................,................,.............,................

2. @ûi ^òcÜ iõLýû ù~ûWòe f.iû.Mê ^ò‰ðd Keòaûö

2 I 4

2 e MêYòZK MêWòK = 2, 4, 6, 8, 10, 12, 14, 16 ............

4 e MêYòZK MêWòK = 4, 8, 12, 16, 20

2 I 4 e MêYòZK MêWòK cû u c¤eê iû]ûeY MêYòZK MêWòKê ùMûf aêfû@ö

iû]ûeY MêYòZK cû u c¤ùe iaêVûeê iû /fNòÂ iû]ûeY MêYòZK= ...........

2 I 4 e f.iû.Mê = ..................

MêYòZK

Kû~ýð`Ÿð - 5

96

3. Zùk \ò@û~ûA[ôaû iõLýû ù~ûWûe iû]ûeY MêYòZK aûjûe Keò ùi[ôeê f.iû.Mê iÚòe Keö(K) 3 I 5

3e MêYòZK MêWÿòK : ............., ............., ............., ............., .............

5 e MêYòZK MêWÿòK : ............., ............., ............., ............., .............

3 I 5 e f.iû.Mê. : ............., ............., ............., ............., .............

(L) 6 I 8

(M) 8 I 12

(N) 15 I 18

(O) 12 I 27

(P) 8 I 40

(Q) 21 I 27

97

ùiû_û^-1 ùiû_û^-2

ùiû_û^-1 : GK Ne @u \ßd 6 Gaõ 2 Kê ù~ûM Ke ( 6 + 2 =8) I ù~ûM`kKê

Zk GKK Nùe ùfLö

ùiû_û^ -2 : \gK Nee @u \ßd 1 I 0 Kê ù~ûM Ke (1 + 0 = 1 ) I ù~ûM`kKê

Zk \gK Nùe ùfLö

ù~ûM`k = 18

1. @ûi ù~ûM Keòaû :

15 34 45 52

+ 4 + 23 + 34 + 35

62 75 46 50

+ 34 + 14 + 23 + 34

\g GK

1 6

0 2+

\g GK

1 6

0 2+

1 8

ù~ûM _âKòâdû

Kû~ýð`Ÿð - 6

C\ûjeY :

16

+ 2

98

ùiû_û^-1 : GKK Ne @u \ßd 6 Gaõ 7 Kê ù~ûM Ke ( 6 + 7 =13)ö 3 Kê Zk

GKK Nùe ùfLò 1 Kê \gK Ne (C_ùe) ùfLö

ùiû_û^ -2 : \gK Nee @u cûûê ù~ûMKe (1 + 1 + 0 = 2)

ù~ûM`k = 23

2. @ûi ù~ûM Keòaû :

14 25 48 36

+ 8 + 36 + 35 + 47

52 47 68 75

+ 18 + 23 + 24 + 19


\g GK

1 6

0 3

3

\g GK

1 6

0 7

2 3

C\ûjeY :

16

+ 7

99

3.

ù~ûM

Ke :

41

87

98

21

87

98

21

+

29

+

25

+2

5

+5

5 +

25

+2

5 +

25

53

79

82

91

33

40

90

+

28

+3

5 +

68

+9

9 +

77

+1

9

+3

5

77

66

59

72

92

98

84

+

60

+1

0

+5

0

+3

0

+2

0 +

40

+7

0

45

85

90

75

87

95

45

+

25

+3

5 +

45

+5

5 +

55

+1

5

+3

5

100

1. ù~ûMKeö

(K) 85 + 42 + 37 =

(L) 45 + 70 + 125 =

(M) 234 + 72 + 142 =

(N) 502 + 238 + 87 =

(O) 147 + 238 + 352 =

2. É¸ còk^ Keö

“K” “L”

325 + 85 420 + 180

450 + 150 545 + 155

145 + 255 250 + 160

499 + 201 400 + 160

345 + 215 175 + 225

ù~ûM_âKòâdû

Kû~ýð`Ÿð - 7

101

3. ù~ûM _âKòâdûe aòbò Ü ùiû_û^1c ùiû_û^

\gK GKK4 5

+ 2 86 \g 13 GK

1 \g I 3 GK6\g I1\g 3 GK

7 \g 3 GK7 3

2d ùiû_û^

\g GK

1

4 5

+ 2 8

7 3

1c ùiû_û^ 2d ùiû_û^

gZK \gK GKK gZK \gK GKK3 4 8 12 3 9 3 4 8

5 gj 6 \g 17 GK 2 3 9

5 gj 7 \g I 1 \g 7 GK 5 8 75 gj 8 \g 7 GKK5 8 7

_â[ùc GKK Nee @uKê ù~ûM Keòaûö 5+ 8 = 13 = 1 \g 3 GKö \gKê NeKê1 \g Mfûö \gK Nùe 4 + 2 = 6 \gö6 \g ij 1 \g cògòaû _ùe 7 \g ùjfû û

_â[ùc GKK Nee @uKê ù~ûM Keòaûö 5 + 8

= 13ö GVûùe 13 ùjCQò 1 \g 3 GKö

GKK Nùe 3 ùkLòaû û GKK Nee 1 \gKê

\gK Nee C_ùe eLò \gK Nee iaê @uKê

ù~ûM Keò \gK Nùe ùfLòaû û

102

4. ù~ûM Keòaû

\g GK \g GK

4 3 5 32 5 3 46 8

gj \g GK gj \g GK2 3 4 3 4 5

1 5 2 1 2 3

3 8 6

jRûe gj \g GK jRûe gj \g GK

4 3 0 5 2 4 3 5

1 4 3 2 1 3 4 3

5 7 3 7

5. ù~ûM Keö

34 52 43 345

+ 25 + 34 + 26 + 123

465 4523 5361 3452

+ 323 + 2345 + 3225 + 2345

103

1. iÚû^údcû^ iûeYúùe ùfLò ù~ûM Ke û

(K) 35 + 32 =

(L) 54 + 24 =

(M) 832 + 543 =

(N) 5436 + 1532=

gZK \gK GKK

jRûe gZK \gK GKK

\gK GKK

\gK GKK

ù~ûM _âKòâdû

Kû~ýð`Ÿð - 8

104

2. ù~ûM Keö

58 67 36 58 48 + 39 + 28 + 14 + 49 + 26

348 536 628 468 + 235 + 348 + 339 + 285

684 3458 5238 + 376 + 2439 + 4267

3685 + 2576

3. ^òR cêê 2Uò ùfLûGñ 2 @u aògòÁ iõLýû ùÂ ù~ûMKeö(K) (L) (M)

4. Zò ò@u aògòÁ iõLýû \êAUò ùÂ ùijò \êAUòKê iõLýûKê ù~ûM Keö

105

5. 1, 3, 4 I 5 @u PûeUòKê aýajûe Keò 2Uò Pûeò @uaògòÁ iõLýû MXÿò ù~ûMKeö(K) (L)

6. ù~ûM Keò Lûfò iÚû^ _ìeY Keö

7. ùKCñ ùKCñ iõLýûKê cògûAùf 50 ùja?

50 23 + 279 + 41

13 + 14 10 15+ +

+

106

1. Zùk [ôaû Lûfò iÚû^ _ìeY Keö(K) 50 + 20 =

(L) 80 + 30 =

(M) 400 + 200 =

(N) 500 + 300 =

(O) 600 + 500 =

(P) 8000 + 4000 =

(Q) 700 + 600 =

(R) 7000 + 6000 = (S) 9000 + 5000 =

2. ZkKê Zk iõLýûMêWòKê ù~ûM Keö K’Y _ûAf ùfL?

ù~ûMKâòdû I iciýû icû]û^

Kû~ýð`Ÿð - 9

ù~ûM 141 142 143 144 145

(+) 150 149 148 147 146

ù~ûM`k

245 + 138 534+239

= 200+40+5+100+30+8

= 200+100+40+30+5+8

= 300+70+13

= 300+70+10+3

= 300+80+3

= 383

3. (K) aòÉûe Keò ù~ûM Keö ùijò_eò

107

4. (K) ùMûUòG Mâûce _êeêh iõLýû = 334 RY

cjòkû iõLýû = 478 RY

ùijò Mâûce ùcûU ùfûKiõLýû = ............... RY

(L) ùMûUòG aMòPûe c¦ûe MQ iõLýû = 420 Uò

ùMûfû_ MQ iõLýû = 538 Uò

ùijò aMòPûe ùcûU MQ iõLýû = ...............

(M) ùMûUòG [ûKùe ajò @Qò = 3452 Uò

@^ý ùMûUòG [ûKùe ajò @Qò = 2383 Uò

\êAUò [ûKùe ùcûU ajò @Qò = .......... Uò

(N) Zò ò @u aògòÁ iaêVûeê aW iõLýû = 999

Zò ò @u aògòÁ iaêVûeê iû^ iõLýû = 100

Zò ò @u aògòÁ iaêVûeê aW I iaêVûeê iû^ iõLýûe ù~ûM`k= ...............

(L) aòÉûe Keò ù~ûM Keö

2346 + 1438 4352 + 1419

=2000+300+40+6+

1000+400+30=8

=2000+1000+300

+400+40+30+6+8

=3000+700+70+14

=3000+700+80+4

=3784

108

\g GK \g GK

1 8 1 8

0 5 0 5

8-5 1 3

=3


aòùdûM _âKòâdû

Kû~ýð`Ÿð - 10

ùiû_û^-1: GKK Ne @u 8 eê 5 Kê aòùdûM Keö (8-5=3) aòùdûM `kKê GKK Nùe

ùfLö

ùiû_û^-2: \gK Ne @u 1 eê 0 Kê aòùdûM Ke aòùdûM `kKê \gK Nùe ùfLö

aòùdûM `k = 13

1. aòùdûM Ke û

17 19 15 35 48

- 5 - 7 - 4 - 12 - 24

85 72 57 92 85

- 45 - 40 - 22 - 11 - 24

@ûi iÚû^údcû^ iûeYúùe ù`WûY Keòaû û

18

- 5

109

aòùdûM Keòaû

aòùdûMe _âKâòdû

ùijò_eò

\g GK \gK GKK

8 6 9 5

- 5 1 - 3 2

3 5 6 3

2. aòùdûM Ke

85 69 74 68

- 34 - 23 - 50 - 35

98 78 97 87

- 35 - 32 - 36 - 31

98 86 99 58

- 24 - 34 - 40 - 42

110

1. aòùdûM _âKòâdûKê ù\Lò aòùdûM Ke û

gZK \gK GKK gZK \gK GKK

9 6 3 8 5 6

- 3 2 1 - 3 1 4

6 4 4

jRûe gZK \gK GKK

6 5 8 3

- 3 1 6 2

3 4 2 1

jRûe gZK \gK GKK

8 6 9 5

- 2 3 4 3

2. aòùdûM Ke û

859 678 895 968

- 324 - 352 - 245 - 345

976 886 987 987

- 375 - 325 - 325 - 245

aòùdûM _âKòâdû I iciýû icû]û^

Kû~ýð`Ÿð - 11

(K)

(L)

111

3. iÚû^údcû^ @^ê~ûdú iRûA aòùdûM Keö

(K) 89 - 35 =

-

(L) 76 - 34 =

-

(M) 96 - 51 =

-

(N) 88 - 57 =

-

4. Zùk [ôaû PòZâùe cSò iõLýûeê _ûL iõLýûKê

aòùdûM Keò Lûfò Nùe aòùdûM`k ùfLö

\gK GKK

\gK GKK

\gK GKK

\gK GKK

8414

42

18

513634

26

53

98

112

1. aòùdûM _âKòâdûKê ù\Lò aòùdûM Ke û

\g GK \g GK \g GK

6 2 5 10 5 12

- 3 8 6 2 - -

3 8 3 8

2 4


Kû~ýð`Ÿð - 12

ùiû_û^-1 : GKK Ne @u 2 eê 8 Kê aòùdûM Keò _ûeòaû ^ûjóö ùZYê \gK Neê 1 \g

]ûe @ûYòaûö `kùe \gK Nùe ejòa 5 Gaõ GKK Nùe ùja 12ö

ùiû_û^-2 : GKK Nùe ( 12 - 8 = 4) ùfLû~òaö \gK Nùe (5 - 3 = 2)

ùfLû~òa aòùdûM`k ùja 24

2. aòùdûM Keòaû û

75 45 33 62

- 28 - 37 - 18 - 45

67 70 51 82

- 29 - 35 - 38 - 46


113

3. Zùk[ôaû ù`WûY Kû~ðýKê ù\Lö ù~Cñ ù`WûYùe \gK Neê ]ûe @ûYò ù`WòaûùiVûùe “VòKþ” PòjÜ Gaõ ù~CñVò \gK Neê ]ûe @ûYò ù`Wòaû ùiVûùe “bêfþ”

PòjÜ \ò@ö

23 25 32 45 62

- 12 - 17 - 18 - 22 - 27

73 85 64 40 55

- 45 - 30 - 23 - 15 - 26

4. “VòKþ’’ PòjÜ \ò@û~ûA[ôaû iõLýûMêWÿòK ZkKê Zk ùfLò aòùdûM Ke û

ù~_eò 23

-12

11

5. “bêfþ’’ PòjÜ \ò@û~ûA[ôaû iõLýûMêWÿòK ZkKê Zk ùfLò aòùdûM Ke û

1

25

- 17

8

X

114

1. aòùdûM _âKâòdû :

\gK GKK \gK GKK \gK GK8 4 4,7 Vûeê iû^ 8 4 3 1\g 4GK

- 3 7 3 7 3 7 GK

\gK GKK \gK GK

7 14 7 14

3 7 3 7

4 7 4 7

iõùl_ùe :

\gK GKK \gK GKK

8 4 7 14

3 7 3 74 7

_âYûkú : 4 GKeê 7GK ù`Wò ùja ûjóö GYê \gK Neê GK \g @ûYò 4 GKùe cògûAùf10 + 4 = 14 GK ùjaö a©ðcû^ 14 GK eê 7 GK ù`Wÿòùf akKû ejòfû7 GKö \gK iÚû^ùe ejòfû 7 \gö ùi[ôeê ù`Wòaû 3 \g, akKû ejòfû 4 \gö

2. aòùdûM Keö

95 82 67 52 70 - 38 - 37 - 29 - 18 - 19


Kû~ýð`Ÿð - 13

115

Zò ò @u aògòÁ iõLýû \êAUòe aòùdûM ùiû_û^ö

ùiû_û^- 4 GKeê 9 GK ù`Wò ùja ûjóö GYê \gK Neê GK \g @ûYò 4 GKùe còùgAùf

10 + 4 = 14 GK ùjaö a©ðcû^ 14 eê 9 ù`Wòùf akKû ejòfû 5 GKö

\gK iÚû^ùe ejòfû 1 \gö ùi[ôeê ù`Wòaû 7 \gö Kò«ê 1 eê 7 aWö GYê

gZK Neê GK gj @ûYòaö 1 gj = 10 \g \gK Nùe iõLýû ùjfû 10 \g

+ 1 \g = 11 \gö 11 \geê 7 \g ù`Wòùf akKû ejòfûö 4\gö gZK

Nùe ejòfû @ûC 7 \gö ùi[ôeê 6 gj ù`Wòùf akKû ejòfû 1 gjö

3. aòùdûM Keö

943 835 765 548

- 125 - 243 - 287 - 382

8654 6532 8472 9234

- 3248 - 1462 - 3285 - 1056

gZK \gK GKK

8 2 4

6 7 9

gZK \gK GKK

8 1 14

6 7 9

5

ùiû_û^- 1

gZK \gK GKK

7 11 14

6 7 9

1 4 5

ùiû_û^- 2

116

1. ZkKê Zk aòùdûM Keò aòùdûM`k ùfLö

aòùdûM Kòâdû I iciýû icû]û^

Kû~ýð`Ÿð - 14

2. Zk _âgÜMêjòKê icû]û^ Keö

(K) ùMûUòG ù\ûKû^ú _ûLùe 90 Uò Kckû [ôfûö ùi[ôeê ùi 40 Uò Kckû aòKâò

Keòù\fûö Zû’ ù\ûKû^ùe @ûC ùKùZûUò Kckû ejòfû ?

C. ùMûUòG ù\ûKû^úùe Kckû [ôfû = .................. Uò

ùi[ôeê ùi aòKâò Kfû = ......................

akKû ejòfû = ........................

(L) ùMûUòG aò\ýûkde QûZâQûZâú iõLýû 583 RYö QûZâ iõLýû 248 RY ùjùf

QûZâú iõLýû ùKùZ ?

C. ùMûUòG aò\ýûkde QûZâQûZâú iõLýû = ................ RY

ùijò aò\ýûkde QûZâ iõLýû = ................ RY

QûZâú iõLýûû = ..........................

aòùdûM 170 169 168 167 166

(-) 163 162 161 160 159

aòùdûM`k

117

(M) \êAUò iõLýûe ù~ûM`k 9456ö ùMûUòG iõLýû 3238 ùjùf @^ý iõLýûUò

ùKùZ?

C. \êAUò iõLýûe ù~ûM`k = .........................

ùMûUòG iõLýû = ............................

@^ý iõLýûUò = ....................................

3. Zùk \ò@û~ûA[ôaû _âgÜMêWòKê _Xÿò icû]û^ Keö

(K) ùMûUòG _Wò@ûe MûB I ùQkò cògò 570 Uò [ôùf û ùi[ôeê MûB 248 Uò ùjùf

ùQkò ùKùZûUò ùja?

(L) ùMûUòG ùcûaûAfe \ûc 4325 Uuû I ùMûUòG N<ûe \ûcþ 1232 Uuûö

N<ûe \ûcþ Vûeê ùcûaûAfe \ûcþ ùKùZ @]ôK ?

(M) Zò ò @u aògòÁ aéj©c iõLýûVûeê Pûeò @u aògòÁ aéj©c iõLýû ùKùZ @]ôK ?

118

1. @ûi MêY^ Keòaû@ûùc bûaê @ûùc ùfLê21 21

¨ 4 ¨ 4

4 ¨ 2 4 ¨ 1 84 = 8 = 4

84

@ûi Gjò_eò @ûC KòQò MêY^ Keòaûö

(K) 32 (L) 42¨ 4 ¨ 4

2. ùijò_eò :

\gK GKK aû 3 63 6 ¨ 4¨ 4

12 \g 24 GK 1442 \g 4 GK

12 \g +2 \g I 4 GK 144

(K) 45 (L) 28 ¨ 2 ¨ 3

3. ù~ùKøYiò \êA@u aògòÁ iõLýûKê ù~ ùKøYiò GK @u aògòÁ iõLýû ij MêY^Ke û (3Uò)(K) (L) (M)

MêY^ _âKâòdû

Kû~ýð`Ÿð - 15

119

1. MêY^ _âKâòdûùe MêY`k iÚòe Keö(K) C\ûjeY (L) 16 (M) 56

¨ 16 ¨ 3214

¨ 1114

+14

154

(N) 70 (O) 40 (P) 31

¨ 40 ¨ 12 ¨ 17

(Q) 59 (R) 29 (S) 49

¨ 18 ¨ 20 ¨ 32

2. ^òcÜ _âgÜcûûe C©e Lûfò iÚû^ùe ùfLö

(K) ùMûUòG SêWÿòùe 5 Uò @û @Qòö ùijò_eò 14 Uò SêWòùe [ôaû ùcûU @û iõLýû ùKùZ?

C. ùMûUòG SêWòùe [ôaû @û´ iõLýû = ..................

14 Uò SêWòùe [ôaû @û´ iõLýû =............... ............... =...............

(L) ùMûUòG ù`Yûùe 10 Uò K\kú @Qòö ùij_eò 9 Uò ù`Yûùe ùKùZûUò K\kú @Qò?

C.

(M)C.

MêY^ _âKâòdû I iciýû icû]û^

Kû~ýð`Ÿð - 16

MêY^ Kû~ðý 1 4¨ 5 7 0

120

1. bûMKâòdû iûjû~ýùe bûM`k I bûMùgh ^ò‰ðd Keö

3 18 7 21 5 45

bûM`k = bûM`k = bûM`k =

bûMùgh = bûMùgh = bûMùgh =

12 72 12 75 12 90



5 105 25 525 12 660



jeY _âKòâdû I iciýû icû]û^

Kû~ýð`Ÿð - 17

(K) (L) (M)

(N) (O) (P)

(Q) (R) (Q)

121

2. 7Uò LûZûe 70 \ûcþ Uuû ö ùZùa 1 Uò LûZûe \ûc ùKùZ ?

7 Uò LûZûe \ûcþ = ............. Uuû

1 Uò LûZûe \ûc = ............ ¥ .............. = ............. Uuû

ùMûUòG LûZûe \ûcþ = ................ Uuû

3. 8 Uò ù`Yûùe 91Uò K\kú @Qòö ù`Yû MêWòKùe icû^ iõLýûK K\kú @PòöùZùa ùMûUòG ù`Yûùe ùKùZûUò K\kú ejòa?

4. gògê \òai ^òcù« Zêùc 500 Uò PùKûùfU @ûYòfö RYKû 5 Uò jòiûaùe

PùKûùfU aû<òùf Zûjû ùKùZ RY _òfûu c¤ùe aû<ò ùja?

5. ùMûUòG ùMû_ûke 6 Uò MûB ùcûU 54 fòUe lúe ù\ùfö MûBMêWÿòK icû^

_eòcûYùe lúe ù\A[ôùf, ùMûUòG MûB ùKùZ _eòcûYe lúe ù\A[ôfû?

122

1. ùMûUòG [ûKùe 75 Uò ajò eLûMfûö ùijò_eò 9 Uò [ûKùe ùKùZûUò ajò ejòfû?C. ùMûUòG [ûKùe [ôaû ajò iõLýû .............. Uò

ùZùa 9 Uò [ûKùe [ôaû ajò iõLýû ................... .................= .........Uò

9Uò [ûKùe .............. Uò ajò ejòfûö

2. _û*Uò Kfce \ûc 25 Uuû ùjùf7 Uò Kfce \ûcþ ùKùZ?C. 5 Uò Kfce \ûc = ..................... Uuû

1 Uò Kfce \ûc = .......... Uuû ¥ .......... = .......... Uuû

7 Uò Kfce \ûc = ............ Uuû ..................= ......... Uuû

7Uò Kfce \ûc = .................

3. ùMûUòG @Šû ùUâùe 30 Uò @Šû eùjö ùijò_eò 12 Uò ùUâùe ùKùZûUò @Šû ejòa?

4. 470 Uò ]ûâÉûKê ùMûUòG Mâûce _eòaûecûû c¤ùe icû^ bûaùe a<ûMfûö_eòaûe _òQû 5 aÉû ]û^ \ò@ûMùf ùijò Mâûcùe ùKùZ _eòaûe aûi Ke«òö

HKòK ]ûeû

Kû~ýð`Ÿð - 18

123

iû]û

eY G

KK1

00

0 M

êY1

00

MêY

10

MêY

iû]û

eY G

KK1

0 b

ûMeê

10

0 b

ûMeê

10

00

bûM

eê

GK b

ûMGK

bûM

GK b

ûM

1 c

òUe1

Kòùf

ûcòUe

1 ù

jùKÖû

còUe

1 ù

WKûc

òUe1

còUe

10

ùWÿi

òcòUe

10

00

còfò

còUe

1 M

âûc1

Kòùf

ûMâûc

þ1

ùjù

KÖûMâû

c1

ùWK

ûMâûc

1 M

âûcþ

10

ùWi

òMâûcþ

10

00

còfòM

âûcþ

1 f

òUe1

Kòùf

ûfòUe

1 ù

jùKÖû

fòUe

1 ù

WKûf

òUe1

fòUe

10

ùWi

òfòUe

10

00

còfò

fòUe

@ûi

ùcUâòKþ _

¡Zòùe

aòb

ò^Ü

cû_

RûY

òaû

Kû~

ýð`Ÿð -

19

124

@ûi

ù\÷Nðýe

aòb

òÜ G

KKKê @

^ý GKKùe

_e

òa©ð^ K

eòaû

1 K

òùfû c

òUe1

ùjù

KÖû c

òUe1

ùWKûc

òUe

1 c

òUe

10

ùWiò

còUe

10

0 ù

i<òcòUe

1

00

0 c

ò.còUe

10

00

còUe

10

0 c

òUe

10

còUe

1 c

òUe

1 c

òUe

1 c

òUe

1 c

òUe

C_e i

ûeYú ù

\Lô

C©e \

ò@ :-

C©e ù

fL

1.

1 K

òùfû c

òUe ù

KùZ

còUe ?

.....

......

......

...(K

) 7

Kòùf

û còUe ù

KùZ

còUe ?

.....

......

......

......

......

..

2.

1 ù

jùKÖû c

òUe ù

KùZ

còUe ?

.....

......

......

..(L

) 4

ùWKû c

òUe ù

KùZ

còUe?

.....

......

......

......

......

..

3.

1 ù

WùK

û còUe ù

KùZ

còUe?

.....

......

......

...(M

) 3

còUe ù

KùZ

ùWiò

còUe?

.....

......

......

......

......

..

4.

1 c

òUe ù

KùZ

còfòcòUe

?...

......

......

.....

(N)

2 c

òUe ù

KùZ

ùi<

ò còUe?

.....

......

......

......

......

..

5.

1 c

òUe ù

KùZ

ùWiò

còUe?

.....

......

......

..(O

) 8

còUe ù

KùZ

còfò c

òUe ?

.....

......

......

......

......

..

6.

1 c

òUe ù

KùZ

ùi<

ò còUeþ? ..

......

......

......

(P)

Gcû^

u c

¤eê ù

KZ G

KKUò a

W?

C\ûj

ûeY -

6 ù

K.c

ò 40

0 c

ò.Kê c

òUeùe

_âKûg

Keö

(c

òfò c

òUòe / c

òUe / K

òùfûc

òUe)

6 K

ò.cò. 4

00

còUe =

60

00

còUe

+ 4

00

còUe =

64

00

còUe

125

7.

2 K

ò.cò 5

00

còUe =

.....

......

còUe +

.....

......

. còUe=.

......

......

..còUe

8.

2Kò.c

ò 80

0 c

òUe =

.....

......

còUe

+ ..

......

.... c

òUe=.

......

......

..còUe

9.

3 K

ò.cò. 4

00

còUe

= ..

......

...còUe

+ ..

......

.... c

òUe=.

......

......

..còUe

10

.4

Kò.c

ò 50

0 c

òUe =

.....

......

còUe +

.....

......

. còUe=.

......

......

..còUe

11

.3

Kò.c

ò 20

0 c

òUe =

.....

......

còUe +

.....

......

. còUe=.

......

......

..còUe

C\ûj

eY

25

00

còUeKê K

òùfûc

òUeùe

_âKûg

Keö

@ûùc

RûY

ê 10

00

còUe =

1 K

ò.cò

25

00

còUe =

20

00

còUe +

50

0 =

2 K

ò.cò 5

00

còUe

12

.4

50

0 c

òUe =

.....

......

.còUe

+ ..

......

....c

òUe =

.....

......

.....K

ò.cò...

......

.....c

òUe

13

.5

20

0 c

òUe =

.....

......

.còUe

+ ..

......

....c

òUe =

.....

......

.....K

ò.cò...

......

.....c

òUe

14

. 46

00

còUe =

.....

......

.còUe

+ ..

......

....c

òUe =

.....

......

.....K

ò.cò...

......

.....c

òUe

15

.4

68

0 c

òUe =

.....

......

.còUe

+ ..

......

....c

òUe =

.....

......

.....K

ò.cò...

......

.....c

òUe

16

.5

55

0 c

òUe =

.....

......

.còUe

+ ..

......

....c

òUe =

.....

......

.....K

ò.cò...

......

.....c

òUe

126

1. dê ò cð iûUð Keòaû ^òcù« ZêcKê 2 còUe 40 ùi.cò I Zêc iû^ bûAKê 2 còUe 15ùi.cò K^û @ûagýKö Zêùc ùcûUùe ùKùZ cû_e K^û @ûYòùf \êjóue iûUð Zò@ûeò Keò_ûeòa?

2. Zêùc Zêc aû_ûu ij NeKê 1 Kò.cò 700 còUe ÄêUeùe Mfö ùiVûeê 3 Kò.cò.500 cò. Äêf aiþùe ~ûA aò\ýûkdùe _jõPòfö ùZùa Zêc Ne Vûeê aò\ýûkde\ìeZû ùKùZ?

3. Zêc aò\ýûkd aûeŠûùe 9 còUe 75 ùi.cò fé KûV MŠòUòG [ôfûö ùi[ôeê 4cò 25ùi.cò KûUò RûùfYò bûùa aýajûe KeûMfûö ùZùa @ûC ùKùZ fé KûVMŠò akKûejòfû?

ù\÷Nðý cû_ I iciýû icû]û^

Kû~ýð`Ÿð - 20

127

1 K

òùfûM

âûc1

ùjù

KÖûM

âûc1

ùWKûM

âûc1

Mâûc

10

ùWi

òMâûc

10

0 ù

i<òMâûc

10

00

còfòMâûc

þ

10

00

Mâûc

10

0 M

âûc1

0 M

âûc1

Mâûc

1 M

âûc1

Mâûc

1 M

âûcþ

C_e

iûe

Yú ù\

Lô C

©e

\ò@ :

1.

C©e

ùfL

1.

1 K

òùfû M

âûc ù

KùZ

Mâûc

? ....

......

......

....

(K)

ù\ûK

û^ùe

ù\Lô[

ôaû a

UKeûM

êWòKe

ûc ù

fLö

2.

1 ù

jùKÖû M

âûc ù

KùZ

Mâûc

? ....

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

3.

1 ù

WKû M

âûc ù

KùZ

Mâûc

? ....

......

......

....

(L)

6 K

òùfûM

âûc P

ûCk I

R^ K

eòaû _

ûAñ ù

\Kû^

ú ùKCñ ù

KCñ a

UKeû

4.

1 M

âûc ù

KùZ

còfò M

âûc?

......

......

......

.. aýa

jûe K

eò_ûe

òa?

5.

1 M

âûc ù

KùZ

ùWiò

Mâûc

? ....

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

....

6.

C\ûj

ûeY -

5 ù

K.M

âû 40

0 M

âûcKê M

âûcùe

_âKûg

Keö...

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

..

@ûùc

RûY

ê 1 K

òMâû =

10

00

Mâûc

5 K

ò.Mâû.

= 1

00

0 M

5 =

50

00

Mâûc

þ

5 K

ò.Mâû.

40

0 M

âûcþ =

50

00

Mâûc

þ + 4

00

Mâûc

þ = 5

40

0 M

âûcþ

@ûi

IRê

aòb

òÜ G

KKKê @

^ý GKKùe

_e

òa©ð^ K

eòaû

Kû~

ýð`Ÿð -

21

128

Mâûc

þ GKKùe

_âKûg

Ke

:-

5 K

ò.Mâû 4

00

Mâûc

= 5

00

0 M

âûc +

40

0 M

âûc =

54

00

Mâûc

öC©e ù

fLö

1.

2 K

òMâû 5

00

Mâûc

= ....

...Mâûc

+ ..

......

.Mâûc

= ..

......

..Mâûc

(K)

ù\ûK

û^ùe

ù\Lô[

ôaû a

UKeûM

êWòKe

ûc ù

fLö

2.

2 K

òMâû 8

00

Mâûc

= ....

...Mâûc

+ ..

......

.Mâûc

= ..

......

..Mâûc

......

......

......

......

......

......

......

......

.....

3.

3 K

òMâû 4

00

Mâûc

= ....

..Mâûc

+ ..

......

.Mâûc

= ..

......

...Mâûc

(L)

6 K

òùfûM

âûc P

ûCk I

R^ K

eòaû _

ûAñ ù

\Kû^

ú ùKCñ ù

KCñ

4.

3 K

òMâû 5

00

Mâûc

= ..

....M

âûc +

....

....M

âûc =

.....

......

..Mâûc

aUK

eû .

......

......

......

. aýa

jûe K

eò_ûe

òa?

5.

3 K

òMâû 2

00

Mâûc

= ..

....M

âûc +

....

....M

âûc =

....

.....M

âûc...

......

......

......

......

......

......

......

......

......

.

25

00

Mâûc

= 2

00

0 M

âûc. =

1 K

ò.Mâû

(M)

5 K

òùfûM

âûc ù

KùZ

Mâûc

?

Kòùf

ûMâûc

þ I M

âûcþùe

_âKûg

Ke

:-

1.

45

00

Mâûc

= ..

.....

Mâûc

+ ..

...Mâûc

=....

...KòMâû..

.....M

âûc...

......

......

......

......

......

......

......

......

..

2.

52

00

Mâûc

=

.....

.. Mâûc

+ ..

...Mâûc

=....

...KòMâû..

.....M

âûc(N

)4

ùWKû M

âûc ù

KùZ

Mâûc

?

3.

46

00

Mâûc

= =

......

. Mâûc

+ ..

...Mâûc

=....

...KòMâû..

.....M

âûc...

......

......

......

......

......

......

......

......

..

4.

76

80

Mâûc

= ..

.....

Mâûc

+ ..

...Mâûc

=....

...KòMâû..

.....M

âûc(O

)2

Mâûc

ùKùZ

ùi<

ò Mâûc

?

5.

55

50

Mâûc

= =

......

. Mâûc

+ ..

...Mâûc

=....

...KòMâû..

.....M

âûc...

......

......

......

......

......

......

......

......

..

129

1. gòlK aòbò Ü aUKeû iõMâj Keòùa :-

(1 KòMâû , 500 Mâûc, 200 Mâûc, 100 Mâûc, 500 Mâûc AZýû\ò)

_âùZýK aUKeûKê _òfûcûûê PòùjÜAùaö

\êA - \êAUò aUKeû ùÂ ùiMêWòKê jûZùe ùUKò \êAUò c¤eê ùKCñUò IR^ @]ôK Kjòùa

2. ^òKòZò / ZeûRê PòZâ ù\L ù~CñVûùe VòKþ IR^ ù\Lû~ûCQò ùiVûùe ‘VòKþ’ PòjÜù~CñVò Kcþ aû ùagò IR^ ù\Lû~ûCQò ùiVûùe ‘bêf’ PòjÜ \ò@ û

3. ùMûUòG _ùU aUKeû _KûA Rò òh IR^ Keò ùfLö

- AUû LŠ KòMâû Mâûc

- Kckû KòMâû Mâûc

- ajò aÉû^ò KòMâû Mâûc

- [ûkò KòMâû Mâûc

- ùMûUòG Mäûi aûfò KòMâû Mâûc

KòMâû Mâûc

130

IR^ cû_ I iciýû icû]û^

Kû~ýð`Ÿð - 22

1. ^òcÜfòLôZ IRê Rò òh @ûYòùf ùKCñ ùKCñ aUKeû aýajûe KeòaûKê _Wòa PòZâKeò ù\Lû@ö

250 Mâûc

450 Mâûc

750 Mâûc

800 Mâûc

300 Mâûc

900 Mâûc

200Mâûc 50Mâûc

2. _âZò]ûWòùe [ôaû aUKeû MêWòKê ù\L I ùcûU ùKùZ IR^ @Qò ùfL?

500Mâûc 200Mâûc 50Mâûc

500Mâûc 100Mâûc 50Mâûc

1KòMâû 500Mâûc 200Mâûc

2KòMâû 200Mâûc 50Mâûc

2KòMâû 1KòMâû 500Mâûc

50Mâûc

200Mâûc

750 Mâûc

............. Mâûc

....KòMâû..........Mâûc

................KòMâû..........Mâûc

.........KòMâû..........Mâûc

131

ù~ûMKeö

KòMâû Mâûc KòMâû Mâûc

5 250 8 375

+ 4 325 + 4 420

9 575

aòùdûM Keö

KòMâû Mâûc KòMâû Mâûc

7 750 9 725

- 4 350 - 5 400

3 400

7. (K) ùMû_ûk ù\ûKûêê 3 KòMâû 500 Mâûc PûCk Gaõ 2 KòMâû 250 Mâûc Pò ò

KòYòfûö ùZùa ùi ùcûUùe ùKùZ IRê Rò òh KòYòfûö

(L) ùMûUòG aÉûùe 8 KòMâû 750 Mâûc Mjc [ôfûö eùcg ùi[ôeê 6 KòMâû 250

Mâûc Mjc KûXÿò ù^fûö aÉûùe @ûC ùKùZ Mjc ejòfûö

132

1. Z_^ ùZReûZò ù\ûKûêê 14 KòMâû 500 Mâûc @Uûö 15 KòMâû. 750 Mâûc PûCkKòYòfû û ùZùa ùi KòYò[ôaû Rò^òhe ùcûU IR^ ùKùZ?

C©e:

2. ùMûUòG còòVû ù\ûKû^ú ùMûUòG \ò ùe 2 KòMâû 500 Mâûce ù_Wû, 3 KòMâû 600 Mâûce

ùMûfû_ Rûcê I 5 KòMâû 800 Mâûc fWê aòKâò Kfûö ùi \ò ùi ùKùZ IRê còVû aòKâò

Kfû ?

C©e:

3. Zêc Nùe 8 KòMâû 900 Mâûc @Uû [ôfûö ùi[ôeê 4 KòMâû 400 Mâûc @Uû ùÂ Zêc cû còVû

Zò@ûeò Kùfö @ûC ùKùZ IRê @Uû Zêc Nùe akKû ejòfû ?

C©e :

IR^ cû_ I iciýû icû]û^

Kû~ýð`Ÿð - 23

133

Zek _\û[ðe cû_

Kû~ýð`Ÿð - 24

1. Zùk \ò@û~ûA[ôaû _kû I cû_ _ûZâ MêWòK flýKe û

50 còfò 100 còfò 200 còfò 500 còfò

1fò. _ûZâ 2 fò _ûZâ 5 fò _ûZâ 10 fò _ûZâ

2. Gjò _kûùe @ûùc KY iaê cû_êö

ù~_eò - ùiûeòh ùZf

.............. .............. .............. .............. .............. ..............

3. ùKCñ ùKCñ _kûKê ùKùZ[e aýajûe Keò cMþUòKê iõ_ì‰ð bûùa _ûYò b©ðò Keû~ûA_ûeòaö

1fòUe

100 còfò

200 còfò

500 còfò

1 fòUe

134

500 200 50750 còfò

450 còfò

700 còfò

2fò 250 còfò

1fò 750 còfò

5. ^òcÜ _eòcûYe Zek _\û[ð cû_òaû _ûAñ ùKCñ ùKCñ _kû \eKûe ùjaö

4. _âùZýK ]ûWòùe [ôaû _kû MêWòKùe [ùe [ùe _êeû _ûYò ^ò@ûMùf ùcûUùeùKùZ _eòcûYe _ûYò ùjaö

200còfò

100còfò

50còfò

500còfò

200còfò

100còfò

1fò

200còfò

200còfò

50còfò

50còfò

50còfò

2fò

200còfò

100còfò

1fò

200còfò

100còfò

50còfò

350 còfò

............ còfò

.........fò............còfò

..........fò...........còfò

..........fò............còfò

135

@ûi

Ze

k _

\û[

ðe ]

ûeKZß c

û_e

aòb

òÜ G

KKKê @

^ý GKKùe

_e

òa©ð^ K

eòaû

1 K

òùfû f

òUe

1 ù

jùKÖûe

fòUòe

1 ù

WKûf

òUòe

1

fòUe

10

ùWiò

fòUe

10

0 ù

i<òfòUe

10

00

cò.f

òUe

10

00

fòUe

10

0 f

òUe

10

fòUe

1

fòUe

1 f

òUe

1 f

òUe

1 f

òUe

C_e

iûe

Yú ù\

Lô C

©e

\ò@

C©e

ùf

L

1.

1 K

òùfû f

òUe ù

KùZ

fòUe ?

.....

......

......

...(K

) ù\

ûKû^

ú Zek _

\û[

ðMêWòKê ù

KCñ[ôù

e c

û_ K

ùe?

2.

1 ù

jùKÖû f

òUe ù

KùZ

fòUòe ?

.....

......

......

.....

......

......

......

......

......

......

......

......

......

...

3.

1 ù

WK f

òUòe ù

KùZ

fòUe

? ..

......

......

......

(L)

3 f

òUe ù

Zf a

òKòaû _

ûAñ ù

\ûK

û^ú ù

KCñ _

kûùe c

û_òùa

?

4.

1 f

òUe ù

KùZ

còfòfòUe

?...

......

......

.....

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

5.

1 f

òUe ù

KùZ

ùWiò

fòUe?

.....

......

......

..(M

) 8

fòUe ù

KùZ

còfò f

òUe?

6.

1 f

òUe ù

KùZ

ùi<

ò fòUe

þ? ..

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

.....

C\ûj

ûeY -

6 K

ò.fò. 4

00

fò. Kê f

òUeùe

_âKûg

Keö

(N)

Gcû^

u c

¤eê ù

KCñ G

KKUò a

W?

@ûùc

RûY

ê 1. Kò.f

ò. =

10

00

fòUe

còfòfòUe /

fòUe /

ùi<òfòUe

Kû~

ýð`Ÿð -

25

136

6 K

ò.fò 4

00

fòUe =

60

00

x f

òUe +

40

0 f

òUe =

64

00

fòUe

1.

2 K

ò.fò 5

00

fòUe =

.....

......

fòUe

+ ..

......

.... f

òUe =

......

......

...fòUe

2.

2 K

ò.fò 8

00

fòUe

= ..

......

... f

òUe +

.....

......

. fòUe

=...

......

......

fòUe

3.

3 K

ò.fò 4

00

fòUe

= ..

......

... c

òUe +

.....

......

. còUe

=...

......

......

còUe

4.

4 f

ò 50

0 c

òfò f

ò. = ..

......

... c

òfò f

ò. + ..

......

.... c

òfò f

ò. =...

......

......

còfò f

òUe

5.

3 f

ò 20

0 c

òfò f

ò. = ..

......

... c

òfò f

ò. + ..

......

.... c

òfò f

ò. =...

......

......

còfò f

ò.

C\ûj

eY:-

25

00

còfò. fò.K

ê fòUeùe

_âKûg

Keö

@ûù

c R

ûYê 1

00

0 c

òfò.

fò.

= 1

fòUe

25

00

còfò f

ò. =

20

00

còfò f

ò. + 5

00

còfò f

ò. =

2 f

ò. 5

00

còfò. fò.

1.

45

00

còfò f

òUe =

.....

......

. còfò. f

ò. + ..

......

.... c

òfò. f

ò. = ..

......

......

..fò...

......

.....c

òfò. f

ò.

2.

52

00

còfò f

òUe =

.....

......

. còfò. f

ò. + ..

......

.... c

òfò. f

ò. = ..

......

......

..fò...

......

.....c

òfò. f

ò.

3.

46

00

còfò f

òUe =

.....

......

. còfò. f

ò. + ..

......

.... c

òfò. f

ò. = ..

......

......

..fò...

......

.....c

òfò. f

ò.

4.

46

80

còfò f

òUe =

.....

......

. còfò. f

ò. + ..

......

.... c

òfò. f

ò. = ..

......

......

..fò...

......

.....c

òfò. f

ò.

5.

55

50

còfò f

òUe =

.....

......

. còfò. f

ò. + ..

......

.... c

òfò. f

ò. = ..

......

......

..fò...

......

.....c

òfò. f

ò.

137

ù~ûMKe :-

fò còfò fò còfò fò còfò

15 250 12 350 10 550

+ 4 325 + 6 425 + 7 230

19 575

19 fò575 còfò

aòùdûM Ke :-

fò còfò fò còfò fò còfò

8 750 9 850 17 475

3 250 6 340 5 250

12fò 000 còfò

1. 2. 3.

1. 2. 3.

138

1. còfò I fòfò Kòùeûiò ò KòYòaû _ûAñ aRûeKê Mùfö

7 fò 500 còfò.fò. Gaõ fòfò 2fò 250 còfò fò. Kòùeûiò ò KòYòùfö ùZùa \êA RY~ûK ùcûUùe ùKùZ _eòcûYe Kòùeûiò ò KòYòùfö

còfò Kòùeûiò ò KòYòfû = ................fò............. còfò.fò.

(+) fòfò Kòùeûiò ò KòYòfû = .................fò.............. còfò.fò.

ùcûUùe Kòùeûiò^ò KòYòfû ...................fò............... còfò.fò.

2. ùMûUòG MûB 3 fòUe 500 còfò fòUe lúe \òGö

ùMûUòG cAñhò 7 fòUe 750 còfòfòUe lúe \òGö

ùZùa cAñhò MûBVûeê ùKùZ @]ôK lúe \òGö

cAñhò ù\C[ôaû lúee _eòcûY = ..........fò......... còfò.fò.

(-) MûA ù\C[ôaû lúee _eòcûY =..............fò............ còfò.fò.

cAñhò ù\C[ôaû @]ôK lúee _eòcûY = ...............fò............ còfò.fò.

]ûeKZß cû_ I iciýû icû]û^

Kû~ýð`Ÿð - 26

139

1. iù«ûh aRûeKê ~ûA _â[c \ò 18 fòUe 200 còfò. fò. I \ßòZúd \ò 19 fòUe900 còfò. fò. lúe aòKâò Kfûö ùZùa ùi \êA \ò ùe ùcûU ùKùZ _eòcûYùe lúeaòKâò Kfû?

2. Zòù^ûUò UòY Waûùe ~[ûKâùc 5 fòUe 500 còfò. fò. 9 fòUe 200 cò.fò I 4 fòUe

500 cò.fò Kòùeûiò ò @Qòö ùZùa Zòù^ûUò Waûùe [ôaû ùcûU Kòùeûiò ò _eòcûY

ùKùZ?

3. ùMûUòG ù\ûKû^ú _ûLùe 11 fòUe 800, cò.fò LûAaû ùZf [ôfûö ùi[ôeê ùi 6fòUe900 cò.fò ùZf aòKâò Kfûö ùZùa Zû _ûLùe @ûC ùKùZ _eòcûYe ùZf akKû

ejòfû?

]ûeKZß cû_ I iciýû icû]û^

Kû~ýð`Ÿð - 27

140

@ûi N<ûùe icd PòjÜòaû

N<û PòZâKê flýKeö

N<ûùe iû]ûeYZü Zòù^ûUò K<û [ûG ?

1. ùiùKŠ K<û (@^ý KY×û\ßd Zêk^ûùe aW I ieê)

Gjû (@^ý K<û\d Zêk^ûùe gúNâ gúNâ Pûùf) ùiùKŠ K<û

1 [e Nêeò @ûiòaûKê Gjû 60 ùiùKŠ icd òGö

2. cò òUþ K<û Gjû ùiùKŠ K<û Zêk^ûùe ùQûU Kò«ê N<û û

K<û Zêk^ûùe aW Gaõ ùiùKŠ K<û Zêk^ûùe ]úùe Pûùf)ö

1 [e Nêeò @ûiòaûKê Gjû 60 cò òUþ icd òG û

3. N<û K<û (Gjû cò òUþ K<û Zêk^ûùe ùQûU Gaõ Zû Vûeê ]úùe Pûùfö N<û K<û 1 [e Nìeò @ûiòaûKê

1 N<û icd 60 cò òUþ ij icû^ö 1 cò òUþ icd 60 ùiùKŠ ij icû^)

- N<ûùe 1 eê 12 _~ðý« iõLýû ùfLû@Qòö Gjû c]ýùe ùQûU ùQûU 60Uò Ne ejòQòö Gjò N<ûùeN<û K<û, cò òUþ K<û I ùiùKŠ K<ûe @aiÚòZòKê flý Keò icd Kjòaûö N<û K<û 2 _ûe ùjûAQò (2N<û), cò òUþ K<û 6 C_ùe @Qò (12 eê 6 c¤ùe 30 ùQûU Ne @Qò û ùZYê Gjû 30 cò òUþ KêiêPûG) I ùiùKŠ K<û 1 _ûLùe @Qò û (12 eê 1 c¤ùe 5Uò ùQûU Ne @Qòö ùZYê Gjû 5 ùiùKŠKêiìPûG) Zû ùjùf @ûùc Kjò _ûeòaû N<ûùe 2 N<û 30 cò òUþ 5 ùiùKŠ ùjûAQòö

1. @ûi Zùk \ò@û~ûA[ôôaû N<ûMêWòKùe icd ùKùZ ùjûAQò N<û _ûL Lûfò ùKûVeòùe ùfLòaû

Kû~ýð`Ÿð - 28

12

6

1098

7

1234

5

11.35

141

2. ùKCñ N<ûùe ùKùZ icd ùjûAQò Mûe UûYò ù~ûWö

2 N. 50 cò

12Uû

12 N. 15 cò.

11.35 cò.

1 N. 35 cò

142

1. Zùk \ò@û~ûA[ôaû N<ûMêWòKe icd ùKùZ ùjûAQò Zk Nùe ùfLö

(K) aW K<ûUò ................... C_ùe @Qò

iû^ K<ûUò ................. C_ùe @Qòö

icd = ...................................

aW K<ûUò ................... C_ùe @Qò

(L) iû^ K<ûUò ................. C_ùe @Qòö

icd = ...................................

aW K<ûUò ................... C_ùe @Qò

(M) iû^ K<ûUò ................. C_ùe @Qòö

icd = ...................................

aW K<ûUò ................... C_ùe @Qò

(N) iû^ K<ûUò ................. C_ùe @Qòö

icd = ...................................

aW K<ûUò ................... C_ùe @Qò

(O) iû^ K<ûUò ................. C_ùe @Qòö

icd = ...................................

Kû~ýð`Ÿð - 29

143

1. Zùk \ò@û~ûA[ôaû N<ûMêWòKùe icd ùKùZ ùjûAQò Zk Nùe ùfLòaû û

Kû~ýð`Ÿð - 30

2. Zùk \ò@û~ûA[ôaû icd MêWòK _ûAñ N<û K<û I cò òUþ K<û ùKCñVò ejòa Mûe UûYò \gðû@ö

11 N. 2N 30 cò 8 N 10 cò 1N 40 cò

144

C©e ùfL :-

1 N<û = 60 cò òUþ 1 cò òUþ = 60 ùiùKŠ

@ûi icde aòbò^Ü GKK (N<û, cò^òUþ I ùiùKŠ)Kê@^ý GKKùe _eòYZ Keòaû

Kû~ýð`Ÿð - 31

(K) 1 N<û = ............. cò^òUþ

(L) 2 N<û = ............ cò^òUþ

(M) 3 N<û = .............. cò^òUþ

(N) 4 N<û = .............cò^òUþ

(O) 5 N<û = ..............cò^òUþ

(P) 1 N<û 30 cò^òUþ = .......cò^òUþ

(Q) 2 N<û 30 cò^òUþ = ........cò^òUþ

(R) 3 N<û 10 cò^òUþ = ........cò^òUþ

(S) 4 N<û 20 cò^òUþ = ........cò^òUþ

(T) 5 N<û 30 cò^òUþ = ......... cò^òUþ

(U) 5 N<û 50 cò^òUþ = ........cò^òUþ

C©e ùfLö

(K) 1 N<û + 2 N<û 30 cò òUþ

= ............... N<û..............cò òUþ

(L) 2 N<û + 2 N<û 30 cò òUþ

= .......... N<û ............. cò òUþ

(M) 2 N<û + 2 N<û 20 cò òUþ

= .............. N<û..........cò òUþ

(N) 5 N<û + 2 N<û 40 cò òUþ

= ............ N<û ......... cò^òUþ

(O) 3 N<û + 3 N<û 30 cò òUþ

= ......... N<û ..............cò^òUþ

145

a.m., p.m. e aýajûe

eûZò 12Uû _eVûeê \ò 12 Uû _ìað _~ðý« icdKê _ìaðûjÜ I \ò 12 Uû _eVûeê eûZò 12Uû _~ðý« icdKê @_eûjÜ Kêjû~ûGö \ò 12 Uû icdKê c¤ûjÜ 12 Uû I eûZò 12 Uû icdKêc¤eûZâ 12 Uû Kêjû~ûGö

@û«RðûZòK icdùe _ìaðûjÜ icdKê a.m iùuZ \ßûeû iìPòZ Keû~ûG I @_eûjÜ icdKê p.m.iùuZ \ßûeû iìPúZ Keû~ûGö

ù~_eò 5 Uû 20 cò òUþ = 5.20 a.m

ùijò_eò LûfòiÚû^ _ìeY Ke û

1. icd a.m aû p.m.

iKûk 6 Uû 40 cò òUþ

iõ§ýû 5 Uû 30 cò òUþ

eûZò 12 Uû 10 cò òUþ

\ò 11Uû 15 cò òUþ

@_eûjÜ 3 Uû 20 cò òUþ

c¤ûjÜ 12 Uû aûRòaûKê 10 cò òUþ aûKò

\ò 2Uû 15 cò òUþ

‘icd’ iõ_KòðZ ]ûeYû, am I pm

Kû~ýð`Ÿð - 32

a.m., p.m. icd

6.30 a.m.

8.15 p.m.

6.20 a.m.

11.50 a.m.

12.30 p.m.


146

ù~ûMKe

icd cû_ ù~ûM Keòaû icdùe N<û ij N<û GKKKê I cò òUþ ij cò òUþ GKKê ù~ûMKeû~ûGö ~\ò cò òUþ cû_ 60 cò òUþ Kò û ZûVûeê @]ôK jêGö ùZùa _âùZýK 60 cò òUþ 1N<ûùe _òeYZ Keò ù~ûM`k aûjûe Keû~ûGö

ùijò_eò

(K) N<û cò^òUþ N<û cò^òUþ

5 32 4 24

3 25 3 32

8 N<û 57 cò òUþ

(L) N<û cò^òUþ

3 45

2 40

5 N<û 85 cò òUþ

5 N<û 60 cò òUþ 25 cò òUþ

5 N<û 1 N<û 25 cò òUþ

5 N<û I 25 cò òUþ

1 N<û

6 N<û 25 cò òUþ

‘icd’ iõ_KòðZ ]ûeYû, ù~ûM aòùdûM _âKòâdû

Kû~ýð`Ÿð - 33

147

1. icd aýa]û^ ùKùZ?

(K) 10.15 a.m eê 11.40 a.m

11 N<û 40 cò òUþ

- 10 N<û 15 cò òUþ

1 N<û 25 cò òUþ

(L) 2.30 p.m eê 10.45 p.m

(M) 1.20 a.m eê 10.30 a.m

(N) 2 a.m eê 3.30 p.m

‘icd’ iõ_KòðZ ]ûeYû, ù~ûM aòùdûM _âKòâdû

Kû~ýð`Ÿð - 34

148

1. aûc _ûgßðùe \ò@û~ûA[ôaû _eòcûYe Uuû ij WûjûY _ûL Nùe [ôaû icû^

_eòcûY UuûKê ù~ûW

50 U. 50 U

100 Uuû 50 U 20 U 10 U

20U 10 U 50 U 20U

20U 20U. 10U 20U 10U 20 U

10U 20 U 10 U 50 U 10 U


100 Uu=.........Uò 50 Uuò@ûû ù^ûUþ 1000 Uuû =....Uò 500 Uòuò@û ù^ûU

= .....Uò 10 Uuò@û ù^ûU =....Uò 100Uuò@û ù^ûU

= ....Uò5Uuò@û ù^ûU =....Uò 50Uuò@û ù^ûU

=.....Uò 2 Uuò@û ù^ûUþ =....Uò 20Uuò@û ù^ûU

50 Uuû = =....Uò 10Uuò@û ù^ûU

= ......Uò 50 Uuò@û ù^ûUþ =....Uò 5Uuò@û ù^ûU

= ......Uò 10 Uuò@û ù^ûUþ

= ......Uò 5 Uuò@û ù^ûUþ

3. Zk _eòaûMêWÿòKe \ûcþ _Xÿò _âgÜMêWòKe C©e ùfLö

êfùKûaò a§ûùKûaò KõPû K\kú @céZbŠû

U.35.00_ U. 20.00 U. 40.00 U 15.50 _

Uuû I cê\âûKê RûYòaû

Kû~ýð`Ÿð - 35

149

(K) êfùKûaòe \ûcþ a§ûùKûaòe \ûcþ Vûeê ùKùZ @]ôK ?

(L) @céZ bŠûe \ûcþ êfùKûaòe \ûcþ Vûeê ùKùZ Kcþ ?

(M) K\kú ù`Yûe \ûcþ a§ûùKûaòe \ûcþ Vûeê ùKùZ @]ôK ?

(N) 2Uò êfùKûaò, GK ù`Yû K\kú I 2Uò @céZbŠûe \ûcþ cògò ùKùZ ?

150

1. ^òcÜùe aòbò Ü ùLk iûcMâúe \ûcþ \ò@û~ûAQò, ùiMêWòKe \ûcþ _Xÿò _âgÜ MêWòKe

C©e ùfLö

KâòùKU aýûU KâòùKU af IßòùKUþ ùMäûaiþ

250 U. 50 U 250 U 150 Uuû

(K) ùMûUòG KâòùKU aýûUþ I ùMûUòG afþe \ûcþ cògò ùKùZ?

(L) ùMûUòG IßòùKU I ùMûUòG ùMäûae ùcûU \ûc ùKùZ?

(M) ùMûUòG aýûU, ùMûUòG afþ ùMûUòG ùMäûaie \ûc cògò ùKùZ?

(N) ùMûUòG afþ I ùMûUòG IßòùKUþe \ûc cògò ùKùZ?

(O) ùMûUòG ùMäûaiþ, ùMûUòG aýûUþ I ùMûUòG IßòùKU e \ûcþ cògò ùKùZ?

(P) ùMûUòG KòâùKU aýûUþ I ùMûUòG ùMäûaiþe \ûcþ cògò, ùKùZûUò KòâùKUþ afþe \ûcþ

ij icû^ ?

Uuû I _Aiû jòiûa

Kû~ýð`Ÿð - 36

151

1. Lûfò Ne _ìeY Ke û

1 Uuû = 100 _Aiû

ùijò_eò

5 Uuû = ............. _Aiû

11 Uuû = ............. _Aiû

33 Uuû = ............. _Aiû

57 Uuû = ............. _Aiû

83 Uuû = ............. _Aiû


(K) 8 Uuû 50 _AiûKê _Aiûùe _eòYZ Ke?

1 Uuû = .......... _Aiû

8 Uuû = .........._Aiû

8 Uuû 20 _Aiû = ..........._Aiû + ..... _Aiû = ......._Aiû

(M) 7 Uuû 80 _AiûKê _Aiûùe _eòYZ Keö

1 Uuû = ........._

7 Uuû = .........._

7 Uuû 80 _Aiû = ........_+.........._ = ..............._Aiû

(M) 12 Uuû 40 _AiûKê _Aiûùe _eòYZ Keö

1 Uuû = .............._

Uuû I _Aiû jòiûa

Kû~ýð`Ÿð - 37

152

12 Uuû = .............._

1 Uuû 40 _ = .............._ + ............. = ..........._

3. \ò@û~ûA[ôaû _Aiû _eòcûYKê Uuû I _Aiûùe _eòYZ Keö

(K) 1150 _Aiû = 1100 _ + ..... _Aiû

= 11U + 50 _Aiû

= ............... .............. _Aiû

(L) 2280 _Aiû = ........._ + ..........._

= ................Uuû + ..........._

= U ...................................._

(M) 2825 _ = ..................._ + ........ _Aiû

= .......... Uuû + ......... _Aiû

= U .......... ...... _

4. É¸ còk^ Keö

ù^ûU iõLýû Uuû _eòcûY

2 Uò 50 Uuò@û 160 Uuû





153

1. ^òcÜ _âgÜMêWòKe UuûKê _Aiûùe _eòYZ Keò ù~ûMKeö

(K) C\ûjeY :

U. 25.75 _ I U 37.85 _.

U. 25.75 _ = 2575 _Aiû

U. 37.85 _ = 3785 _Aiû

ùcûU = 6360 _Aiû

= U. 63.50 _Aiû

(L) U. 95.60_ I 68 .42 _Aiû

U = _Aiû

U. = _Aiû

=

=

(M) U. 72.92 _ I 46.37 _Aiû

2. ù~ûMKe :

(K) Uuû _Aiû (L) Uuû _Aiû

25 60 39 78

+ 38 15 + 67 45

63 75

Uuû _Aiû Uuû _Aiû

(M) 76 64 (N) 36 54

+ 79 58 + 38 18

cê\âû I Gjû iõ_KòðZ MûYòZòK iciýû icû]û^

Kû~ýð`Ÿð - 38

154

(O) Uuû _Aiû (P) Uuû _Aiû

45 80 29 48

+ 38 25 + 47 25

3. _Aiûùe _eòYZ Keò aòùdûM Keö

C\ûjeY :

(K) U. 98.75 _ - U 25.60 _

U. 98.75 _ = 9875 _Aiû

- U. 2560 _ = 2560 _Aiû

= 7315 _Aiû

= U. 73.15 _Aiû

(L) U. 108.45_ - U. 78.60 _Aiû

(M) U. 178.60 _ - U. 125.35 _

(N) U. 99.85 _ - U. 72.50 _

4. aòùdûM `k ^ò‰ðd Keö

C\ûjeY :

(K) Uuû _Aiû (L) Uuû _Aiû

48 30 57 80

- 28 20 - 36 35

155

1. ùeûjòZ _ûLùe 55 Uuû [ôfû, aòeûU _ûLùe Zû Vûeê 52 Uuû @]ôK [ôfûö

ùZùa :-

(K) aòeûU _ûLùe ùKùZ Uuû [ôfû ?

(L) \êA RYu _ûLùe ùcûU ùKùZ Uuû [ôfû ?

2. gòLe ùMûUòG cýûPùe 125 e^ Keò[ôfû ö eûjêf Zû Vûeê 48 e^þ Kcþ

Keò[ôfûö

(K) eûjêf ùKùZ e^þ Keò[ôfû ?

(L) \êùjñ cògò ùKùZ e^þ Keò[ôùf ?

cê\âû iõ_KòðZ MûYòZòK iciýû icû]û^

Kû~ýð`Ÿð - 39

156

1.

cûcû ùbeûAUò ùÁûe

PòVû ^õ 41/2018

ùKâZûu ^ûc : @ ê_Kêcûe ùaùjeû

Kâ.^õ Rò òhe ^ûc _eòcûY \e aû ùeUþ \ûc

1 fKè iûaê 2Uò U. 25.00 U. 50.00

2. i ð 1 KòMâû U. 100.00 U. 100.00

3. WûfWû 1 KMâû U. 120.00 U. 120.00

4. @Uû 2 KòMâû U. 35.00 U. 70.00

5. ùiûeòh ùZf 1 fòUe U. 120.00 U. 120.00

(Pûeògj hûVòG Uuû cûZâ) ùcûU = U. 460.00

(aòùKâZûu Êûle)

C_ùe \ò@û~ûA[ôaû PòVû _Xÿò Zk _âgÜ MêWòKe C©e ùfLö

(K) @^ê_ ùKCñ ù\ûKûêê iC\û KòYòfû - ? ..................

(L) ùi ùKCñ iûaê þ KòYòùf ? .....................

(M) @Uû KòâMû _âZò \e ùKùZ ? ..............................

(N) ùi ù\ûKûêê ùKùZ KòMâû i ð KòYòùf ? ............................

(O) PòVûùe ùcûU ùKùZ Uuû ùjfû ? ..................

(P) icÉ iC\û @ûYò ù\ûKû^úuê GK 500 Uuû ù^ûUþ ù\ùf, ù\ûKû^ú Zûuê

ùKùZ Uuû ùèûAa ?


Kû~ýð`Ÿð - 40

157

1. ùMûUòG jùÁfùe \ò Kê U. 500.75 _Aiûe RûùkYú Lyð jêGö

ùZùa ùijò jùÁfùe 30 \ò ò@û cûiùe ùKùZ Uuûe RûùkYú Lyð ùja û

2. ùMûUòG iûUðe \ûcþ 350 Uuû ùjùf, ùijò_eò 18Uò iûUðe \ûcþ ùKùZ ùja?

3. 576 UuûKê 6 RY gâcòK c¤ùe icû^ bûaùe aû<òùf _âùZýK ùKùZ Uuû ùfLûGñ

_ûAùa?

4. 24 RY _òfûuê aiþùe bêaù^gßeeê Rd_êe ~òaû _ûAñ ùcûU 20,400 Uuû UòùKUþ

Lyð jêGö ùZùa _âùZýK _òfûu UòùKUþ Lyð ùKùZ?


Kû~ýð`Ÿð - 41

158

KýûùfŠe RûYòaû _âÉêZò

Kû~ýð`Ÿð - 42

1. ùiù_Ö e - 2009

eaò ùiûc cwk aê] Mêeê gêKâ g^ò

1 2 3 4 5

6 7 8 9 10 11 12

13 14 15 16 17 18 19

20 21 22 23 24 25 26

27 28 29 30

(K) cûie \ßòZúd eaòaûe ùKùZ ZûeòL ? .........................

(L) cûie ZéZúd cwkaûe ùKùZ ZûeòL ? .........................

(M) cûie 17 ZûeòL ùKCñ aûe ? .........................

(N) cûiùe ùcûUùe ùKùZûUò ùiûcaûe _WÿòQò ? .........................

(O) cûie ùgh \ò ùKCñ aûe ? .........................

(P) cûie \ßòZúd g^òaûe ùKùZ ZûeòL ? .........................

(Q) cûiùe ùKùZûUò eaòaûe @Qò ?

(R) cûiùe ùKùZûUò aê]aûe @Qò ? .........................

159

2. ùMûUòG ahðe cûyð cûie KýûùfŠe \ò@û~ûA@Qò û GjûKê ù\Lò ùijò ahðe G_òâf

cûie KýûùfŠe _âÉêZ Ke û

cûyð

eaò 31 3 10 17 24

ùiûc 4 11 18 25

cwk 5 12 19 26

aê] 6 13 20 27

Mêeê 7 14 21 28

gêKâ 1 8 15 22 29

g^ò 2 9 16 23 30

G_òâf

eaò

ùiûc

cwk

aê]

Mêeê

gêKâ

g^ò

160

3. Zùk \ò@û~ûA[ôaû KýûùfŠeùe Lûfò[ôaû ZûeòL _ìeY Ke :-

Rû^êdûeú

eaò 11 25

ùiûc

cwk 20

aê] 7

Mêeê 1

gêKâ 1 30

g^ò 3 17

eaò

ùiûc

cwk

aê]

Mêeê

gêKâ

g^ò

ùMûUòG ahðe Rê þ cûie 5 ZûeòL eaòaûe ùZùa ùijò Rê þ cûie KýûùfŠe

_âÉêZ Ke û

161

_âùfLe ]ûeYû I _âÉêZò

Kû~ýð`Ÿð - 43

1. Zùk \ò@û~ûA[ôaû PòZâMêWÿòKê ù\L û

ùKCñ ùLkYûeê ùKùZûUò @Qò MYò Zk iûeYúùe ùfL û

ùKCñ ùLkYû iõLýû iaêVûeê Kcþ ? ......................

ùKCñ ùLkYûe iõLýû iaêVûeê @]ôK ? ......................

ùKCñ ùLkYûe iõLýû Ûê iõLýû Vûeê 1 @]ôK ? ......................

PòZâùe [ôaû aýûUþ I Uê iõLýûe icÁò Kûjûe iõLýû iùw icû ? ......................

ùLkYûe ^ûc ùLkYû iõLýû

MêWÿò

afþ

aýûUþ

Ûê

162

2. Zùk \ò@û~ûA[ôaû PòZâMêWÿòKê ù\L û ùKCñ _lúeê ùKùZûUò @Qò MYò Zk iûeYú

_ìeY Ke û

(K) ùKCñ _lúue iõLýû iaêVûeê Kcþ ? .......................

(L) ùKCñ \êA _âKûee _lúu iõLýû icû^ ? .......................

(M) KûC iõLýûVûeê gê@ûcûûe iõLýû ùKùZ Kcþ ? .......................

(N) aZK iõLýûVûeê KûC iõLýû ùKùZ @]ôK ? .......................

(O) KêKêWÿû I aZKu ùcûU iõLýû Vûeê KûC iõLýû ùKùZ @]ôK aû Kcþ ?

.......................

_lúcûûe ^ûc Uûfò PòjÜ

KûC

KêKêWÿû

gê@û

aZK

cdêe

iõLýû

163

3. ùMûUòG aò\ýûkdùe aòbò Ü ùgâYúùe _Xÿê[ôaû QûZâu iõLýû Zùk [ôaû PòZâ ùfLùe

\ò@û~ûAQò û (iìP^û- 5 RY)

ùgâYúe ûc :.........................

(K) aò\ýûkdùe ZéZúd ùgâYú QûZâ iõLýû ùKùZ ?

(L) aò\ýûkdùe ùKCñ ùgâYúùe @]ôK QûZâ _Xÿ«ò ?

(M) 1c, 2d Gaõ 4[ðùe _Xÿê[ôaû ùcûU QûZâ iõLýû ùKùZ ?

(N) ùKCñ ùgâYúùe iaêVûeê Kcþ QûZâ _Xÿ«ò ?

(O) aò\ýûkdùe icê\ûd ùKùZ QûZâ _Xÿ«ò û

1c 2d 3d 4[ð 5c

164

É¸ ùfLe ]ûeYû

Kû~ýð`Ÿð - 44

1. ùMûUòG `êf aMòPûùe fûMò[ôaû aòbò Ü êfMQe iõLýû Uûfò PòjÜùe \ò@û~ûAQò û

Uûfò PòZâMêWòK MêYò LûfòiÚû^ _ìeY Ke û

`êf MQe^ûc

aMòPûùe fûMò[ôaû `êf MQeiõLýû (Uûfò PòjÜùe)

fûMò[ôaûêfMQ

iõLýû

5Uò MQ _ûAñùMûUòG PòZâù\ùf @ûagýK

iõLýû

ùMûfû_

c¦ûe

cfäú

UMe

15

. . . . .

. . . . .

. . . . .

. . . . .

. . . . .

. . . . .

2. ùMûUòG Mâûcùe aûi Keê[ôaû aòbò Ü bûhûbûhúu iõLýûe É¸ùfL \ò@û~ûAQò û

350

300

250

200

150

100

50

IWÿò@û jò¦ú awkû ùZfêMê

165

(K) ùKCñ bûhûbûhú ùfûKu iõLýû iaêVûeê @]ôK ?

(L)

(M) Cq Mâûcùe iaêVûeê Kcþ bûhû aýajûe Keê[ôaû ùfûKu iõLýû ?

(N) awkû bûhûùe K[û ùjC[ôaû ùfûKu iõLýû ùKùZ ?

(O) jò¦ú, ùZùfMêùe K[û ùjC[ôaû ùfûKu iõLýû cògò ùKùZ ?

166

Space for Writing

167

Space for Writing

168

Space for Writing


Printed by : Text Book Production & Marketing, Odisha, Bhubaneswar

Odisha School Education Programme AuthoritySikshya Soudha Unit - V, Bhubaneswar,

Tel No.- 0674-2395325, Fax - 0674-2392721 E-mail: [email protected].

Approved by Directorate of Teacher Education and SCERT, Odisha Unit-IV, Bhubaneswar, Phone : 0674 250 2928

Documents

¥û[ðú cû^u ûAñ @b¥ûi êÉ òK û€¦ · icúlK ùfLK/ùfLôKû cŠkú MYòZ Ÿgâú c\^ ùcûj^ cjû«ò Ÿgâú iù«ûh Kêcûe Zâò_ûVú Ÿgâú ù\ùa¦â ^û[ hWÿwú