การเฝาระวงโรค (Disease

Surveillance)นายปรศน ชรตน

สวนปองกนและบำาบดโรคสตวสำานกสขศาสตรสตวและสขอนามยท 7

เคาโครงเนอหา

ความหมาย รปแบบ เปาหมายจดประสงค วธการ

ความหมาย (US CDC)การรวบรวม และ วเคราะหขอมล อยาง

ตอเนองเปนระบบ โดยมการรายงานผลตอผทเกยวของอยางรวดเรว ทนเวลา ผลทไดมความจำาเปนสำาหรบการวางแผนการควบคมโรค การดำาเนนมาตรการควบคมโรค หรอ การประเมนผลการควบคมปองกนโรค

ความหมาย จดประสงค รปแบบ วธการ เปาหมาย

องคประกอบหลกรวบรวม บนทก และ วเคราะห

ขอมลเผยแพร และรายงานผลการดำาเนนการควบคมโรค

ความหมาย จดประสงค รปแบบ วธการ เปาหมาย

จดประสงคของการเฝาระวงโรคคนหาโรคตดตามทศทาง/แนวโนมของโรคควบคมและปองกนโรคยนยนสถานภาพปลอดโรคเปนขอมลสำาหรบการวางแผน

การศกษาความหมาย จดประสงค รปแบบ วธการ เปาหมาย

คนหาโรค

เกษตรกรแจงการปวย ตายของสตว หรอสงตวอยางตรวจ

คนหาโรค

ความหมาย จดประสงค รปแบบ วธการ เปาหมาย

สำารวจการตดเชอไขหวดนกในเปด

คนหาโรคสำารวจโรคบรเซลโลซสในโค

สำารวจโรคทรคเนลโลซสในสกร

คนหาโรค

การตรวจเยยม เพอ สอบถาม สงเกต ความผดปกตของสตว

ตดตามทศทาง/แนวโนมของโรค

ความหมาย จดประสงค รปแบบ วธการ เปาหมาย

5.96

4.73

11.16

3.60

7.30

4.68

6.61

5.58

4.32

1.191.91

6.85

4.06

2.53

0.38

5.71

0.26

2.07

0.00

4.60

2.00

3.42

1.170.43

0.950.69

3.092.98

0.00

2.00

4.00

6.00

8.00

10.00

12.0019

81

1983

1985

1987

1989

1991

1993

1995

1997

1999

2001

2003

2005

2007

Years

Case

s pe

r 1,0

00,0

00

กราฟแสดงโรคทรคเนลโลซสในคนมแนวโนมลดลง

ตรวจสอบทศทาง/แนวโนมของโรค

ผลกา รตรวจพบโ รค พ อา ร อา ร เอส จากกา รช นสตรโ รคสกรใ นภาคใ ตใ นแตละ ป

4

1216

34

05

10152025303540

2550 2551 2552 2553

พ.ศ.

จำานวนค

รง

ความหมาย จดประสงค รปแบบ วธการ เปาหมาย

กราฟแสดงแนวโนมทเพมขนของโรค prrs ในสกรในภาคใต

ผลการตรวจพบโ รค พ อา ร อา ร เอส จากการช นสตรสกรใ นภาคใ ตใ นแตละ เดอน

0

2

4

6

8

10

ม.ค.-๕ ๐ ม.ค.-๕ ๑ ม.ค.-๕ ๒ ม.ค.-๕ ๓เดอน

จำานว

นครง

ความหมาย จดประสงค รปแบบ วธการ เปาหมาย

การใหความร

ควบคมและปองกนโรค

ควบคมและปองกนโรค

ทำาลายแหลงของเชอ กกกนหรอแยกสตวปวย

ควบคมและปองกนโรค

ความหมาย จดประสงค รปแบบ วธการ เปาหมาย

สรางภมคมกน จดการสตวปวยอยางเหมาะสม

ยนยนสถานภาพปลอดโรค

ความหมาย จดประสงค รปแบบ วธการ เปาหมาย

เขตปลอดโรคปากเทาเป อยของประเทศไทย

จะเฝาระวงอยางไร ตรวจสอบจากอะไรวาปลอดโรค?

ยนยนสถานภาพปลอดโรค

ความหมาย จดประสงค รปแบบ วธการ เปาหมาย

ประเทศไทย เปนประเทศปลอดโรค รนเดอรเปสต และเปนประเทศปลอดการตดเชอ อยางเปนทางการ เมอเดอน พ.ค. 2547

ไดอะไรจากการประกาศสถานภาพปลอดโรค?

เปนขอมลสำาหรบการวางแผน การวเคราะหความเสยง การวจย 1( )ภาค Cases Rates

(1981 – 2008) เหนอ 5,108 471.8ตะวนออกเฉยงเหนอ 215 11.4กลาง 184 1.89ใต 97 13.2รวม 5,455 98.2

ขอมลจากการการเฝาระวงทรคเนลโลซสในคน ในประเทศไทย

หมบานทสง หมบานพน

ราบ

เครองหมาย

กลมสกรบวก (9/160)3.9% (2.21-5.56%)

การสำารวจความชกของโรคทรคเนลโลซส ในสกร

1196 ตว

ความชกรวม 171196( / )

- -0.24% (0.37 1.12%)

พนทสง 14721( / )

- -10 046148. % ( . . %)

ทราบ 3475( / )

- -00 000036. % ( . . %)

เปนขอมลสำาหรบการวางแผน การวเคราะหความเสยง การวจย (2 )

เปนขอมลสำาหรบการวางแผน การวเคราะหความเสยง การวจย 3( )

ทำาไมยงมการเกดโรคทรคเนลโลซส มวงจรการเกดอยางไร

ลาบดบ

การศกษาพฤตกรรม ความเชอ กบการเกดโรคทรคเนลโลซส

รปแบบของการเฝาระวงโรค

ความหมาย จดประสงค รปแบบ วธการ เปาหมาย

การเฝาระวงเชงรบ การเฝาระวงเชงรก

การเฝาระวงตามความเสยง

การเฝาระวงทางหองปฏบตการ

การเฝาระวงทางซรมวทยา

การเฝาระวงทางอาการ

การเฝาระวง เชงรบ-เชงรก (Active vs. Passive Surveillance)

การเฝาระวงในสตวทแสดงอาการปวยใชขอมลทเกบรวบรวมตามปรกต ไมมการวางแผน

เปนการเฉพาะ

การเฝาระวงโดยการสำารวจในสตวทไมมอาการปวยมการวางแผนในการเกบขอมลเปนการเฉพาะ

ใหทกกลมระดมความคดกจกรรมการเฝาระวงเชงรบ-เชงรกของกรมปศสตว 15 นาท นำาเสนอกลมละ 5 นาท

กจกรรม

การเฝาระวงทางซรมวทยา(Sero-surveillance)สตวตดเชออาจไมแสดงอาการแตเปน

ตวแพรโรคสตวทตดเชอสรางภมคมกน ตรวจ

สอบไดใชวธการทดสอบภมคมกน บงบอก

การตดเชอ

การเฝาระวงทางอาการ(Clinical Surveillance)โรคทสตวปวยมอาการแสดงเดนชด สงเกตไดกำาหนดนยามโรค ซงบงถงลกษณะของสตว

ปวย:ชนดสตว อาการ อตราการปวย อตราการตาย

คนหาสตวปวยในพนทตามนยามโรค โดยการตรวจเยยม บนทกขอมล และรายงานผล

การเฝาระวงทางหองปฏบตการ(Laboratory Surveillance)อาศยการตรวจทางหองปฏบตการ

ในการยนยนโรค

การเฝาระวงตามระดบความเสยง(Risk-based Surveillance) สตวแตละกลม ม

โอกาสเกดโรคตางกน การเฝาระวงเนนเปนพเศษในกลมเสยง ทำาใหประหยด มโอกาสพบโรคสง

สกรเลยงปลอยมความเสยงของโรคทรคเนลโลซสสงกวาสกรฟารม

วธไดมาของขอมลการเฝาระวงโรค

รายงานตามความสมครใจ voluntary notification

รายงานตามกฎหมาย mandatory notificationการสอบสวนโรค outbreak investigationการเฝาระวงในกลมตวแทน sentinel

surveillanceการสำารวจ surveyการสำามะโน censusความหมาย จดประสงค รปแบบ วธการ เปาหมาย

วธไดมาของขอมลการเฝาระวงโรครายงานตามความสมครใจ voluntary

notificationมผสงเกตพบ และรายงานใหความรเรองโรค และความสำาคญของ

โรค ทำาใหมการรายงานขนกบความตนตวของประชาชน เจา

หนาทความหมาย จดประสงค รปแบบ วธการ เปาหมาย

วธไดมาของขอมลการเฝาระวงโรครายงานตามกฎหมาย mandatory

notificationโรคตาม พ.ร.บ.มเกณฑ (นยาม ) เดยวกนทวประเทศ

วธไดมาของขอมลการเฝาระวงโรคการสอบสวนโรค outbreak

investigationสบเนองจากการสงเกตความผดปกต

ขอมลการเฝาระวง ขาวนำาไปสการสอบสวนททำาใหไดขอมลเพม

ขน

วธไดมาของขอมลการเฝาระวงโรคการเฝาระวงในกลมตวแทน sentinel

surveillance

กลมยอยของคน/สตว หรอ ชนดสตว ทไวตอโรค หรอเปนตวอมโรค

วธไดมาของขอมลการเฝาระวงโรคการสำารวจ survey

เปนการศกษา ทดสอบ การเกดโรค ในประชากรในชวงเวลาหนง

ระบประชากรและโรคทศกษาชดเจนศกษาปจจยทเกยวของกบการเกดโรคได

ดวย

วธไดมาของขอมลการเฝาระวงโรคการสำามะโน census

ตรวจสอบ หรอ ทดสอบ โรคหรอความผดปกตของประชากรสตวทงหมด

องคประกอบของระบบการเฝาระวงโรคความถกตองและเปนตวแทนของ

ประชากรประชากรททำาการเฝาระวงนยามของโรคเครอขาย

องคประกอบของระบบการเฝาระวงโรคความถกตองและเปนตวแทนของ

ประชากร

Sample

Target Population

SamplingPopulation

(Target) Population Sampling Population Sample

1% ErrorA #1,000 #10,000 #50,000

95% CIB 99% CI 95% CI 99% CI 95% CI 99% CI

1%C 276 396 366 616 377 64810% 776 857 2,570 3,739 3,234 5,33520% 861 914 3,807 5,150 5,474 8,75750% 906 943 4,900 6,239 8,057 12,456

5% ErrorA

1%C 15 26 15 26 15 26

10% 122 193 139 239 139 239

20% 198 299 246 425 246 425

50% 278 399 385 664 385 664

A Acceptable error, B Confidence Interval, C Expected prevalence (probability),

D Number of flocks to be sampled (95% confidence interval)

Exp

ecte

d Pr

eval

ence

(P

roba

bilit

y) Sample Sample ss ize ize as a as a ff unction of unction of pp opulation opulation ssizeize, ,

prevalence, % of acceptable errorprevalence, % of acceptable error

Sample size to estimate a prevalence or for questionnaire

วธวธ การเกบตวอยาง การเกบตวอยาง (Sampling design(Sampling design))

• การสมเกบตวอยาง- Simple random sampling- Systematic random sampling - Cluster random sampling- Stratified random sampling- Multistage random sampling

องคประกอบของระบบการเฝาระวงโรคประชากรททำาการเฝาระวง

ชนดสตว เชน ชวงอาย หนวยวด เชน ตวสตว ฟารม

หมบาน ....ขอบเขตพนท จงหวด เขต ประเทศ....

องคประกอบของระบบการเฝาระวงโรคนยามของโรค/ปญหาทเฝาระวง

อาการการตรวจ หรอ ทดสอบโรคการเชอมโยงทางระบาดวทยา

ตองกำาหนดเพอใหผปฏบต สามารถคดกรองสงททำาการเฝาระวงไดถกตอง

กจกรรม

ใหทกกลมระดมความคดเขยนนยามโรคไขหวดนก กลมละ 10 นาท นำาเสนอ 5 นาท

องคประกอบของระบบการเฝาระวงโรคเครอขาย

CommunityHospitals

GeneralHospitals

RegionalHospitals

PrivateHospitals

HealthCentres

Provincial Public Health Offices

Bureau of Epidemiology

Report data

Report data

Regional office of Disease Prevention and Control

Pub

licat

ion

Health Service Unit Province Zone/region National

แหลงขอมลการรวบรวม สงตอขอมล

การรายงาน

เปาหมาย ผลได จากการเฝาระวงคนพบการระบาดของโรคอยางรวดเรวตรวจจบปญหา/โรคไดในระยะแรกตรวจสอบสถานภาพของโรคในประชากร

สตวยนยนสถานภาพปลอดโรคออกแบบการควบคมและปองกนโรคประเมนผลของโครงการควบคมโรคเปนขอมลสำาหรบการวางแผน การ

วเคราะหความเสยง การวจยความหมาย จดประสงค รปแบบ วธการ เปาหมาย

ขอบคณครบ