Цартахал (H1N1) 2009flu.mn/mgl/images/stories/NIW/NIW5/01_Presentation... · 11 Communicable Disease Surveillance & Response (CSR) WHO Western Pacific Regional Office (WPRO)

1

Цар тахал (H1N1) 2009 Сайн зүйлд найдахын хажуугаар муу зүйлд бэлэн

байх

Адам КрейгХалдварт өвчний тандалт ба хариу

арга хэмжээДЭМБ, Номхон Далайн Баруун Бүс

Communicable Disease Surveillance & Response (CSR)WHO Western Pacific Regional Office (WPRO)

Агуулга

• “Томуугийн цар тахал” гэж юу вэ

• Өнгөрсөн цар тахлаас сурсан зүйл

• Өнөөгийн байдал

• Үйл ажиллагааны хүрээ

2


“Томуугийн цар тахал” гэж юу вэ?

• Дараах шинжийг агуулсан шинэ буюу дахинсэргэж буй томуугийн вирус:

– Хүнээс хүнд тогтвортой эрчимтэй тархах

– Хүн амын дархлаа сул тул дайрлагын түвшин өндөр

– Өвчний хүн хөнгөний зэрэг биш, газар зүйн тархалттай

холбоотой


Томуугийн цар тахлын түүхээс

• Томуугийн цар тахал хүн төрөлхтний түүхэнд хэд хэдэнудаа тохиолдож байсан

• 20 зуунд томуугийн 3 цар тахал

Испани томуу (H1N1; 1918-1919)

– 50 -100 сая хүн ам дэлхийн хэмжээнд нас барсан

Азийн томуу (H2N2; 1957-1958)

– 2 сая хүн нас барсан

Хон Конг томуу (H3N2; 1968-1969)– 1 сая хүн нас барсан

3


Томуугийн цар тахал бол хэвийн томуу биш

Мартаж болохгүй зүйл: барыг мууртай адилтгажболохгүй


Сургамж 1: Болзошгүй үр нөлөө

4


Нас баралтын түвшин

Испани томуу1918/1919


1918, Англи улсын туршлага

Ministry of Health (1920). Reports on Public Health and Medical Subjects No. 4. Report on the Pandemic of Influenza, 1918-1919. Chief Medical Officer’s Introduction. Pg vii. London: Her Majesty’s Stationery Office. Available at http://influenza.sph.unimelb.edu.au/MOH_TOC.php

5


Сургамж 2: Дэлхий даяар хурданхугацаанд тархсан


2-3 сар 1918

Н1N1 томуугийн тархалт1918 оны цар тахал

6


1918 оны 2-3 сар 1918 оны 4-5 сар


1918 оны 2-3 сар 1918 оны 4-5 сар 1918 оны 6-7 сар

7


1918 оны 2-3 сар 1918 оны 4-5 сар 1918 оны 6-7 сар 1919оны 1 сар


1957 оны 2-3 сар

1957 оны H2N2 томуугийн цартахал

8


1957 оны 2-3 сар 1957 оны 4-5 сар


1957 оны 2-3 сар 1957 оны 4-5 сар 1957 оны 6-7 сар

9


Сургамж 3: 2 дах давалгаа


Томуу, уушгины үрэвслийн нийтнас баралт, Англи улс, 1918–1919

Source: Taubenberger JK, Morens DM. (2006) 1918 Influenza: the Mother of All Pandemics. EID 12(1): Available at: http://www.cdc.gov/ncidod/EID/vol12no01/05-0979.htm

10


Цар тахал (H1N1) 2009 тархвар зүй

• 5-45 насны хүмүүс илүү өртдөг

• Төлөвлөлт: 20%-50% дайрлагын түвшин, 2%-9% - хүнд хэлбэртэй

• Нутгийн хүн ам хүнд хэлбэрээр өвдөх магадлал8 дахин их

• Өндөр настай хүмүүс халдварт өртөх явдалбага байгаа нь тархвар зүйн болон серологийншинжилгээгээр батлагдсан


Цар тахал (H1N1) 2009 тархвар зүй(2)

• Хүнээс хүнд тогтвортой, хурдацтай тархаж

байна

• Эрсдэлтэй бүлгийн хүн ам: жирэмсэн эхчүүд;

архаг суурь өвчтэй хүмүүс, дархлал сул

• Улс орон даяар тархахаас өмнө хотын төвд

бүртгэгдсэн тохиолдол

11


Цар тахал (H1N1) 2009 цагийнтовчоон

4 сарын 12: Мексикт гарсан томуу төст өвчний дэгдэлт ДЭМБ-дмэдээлэгдсэн

4 сарын 15-17: Томуугийн A(H1N1) вирусийн 2 тохиолдол АНУ-ын Калифорнид бүртгэгдсэн

4 сарын 23: A (H1N1) шинэ вирүсийн халдвар Мексиктхэдэн өвчтөнд батлагдсан

4 сарын 24: нийгмийн эрүүл мэндэд ноцтой нөлөө үзүүлжболзошгүй үйл явдал болохыг ДЭМБ зарласан

4 сарын 27: ДЭМБ цар тахлын 4 үе шатыг зарласан– хүм амын дунд тогтвортой тархаж эхэлсэн

9 долоо хоногийн дараа, ДЭМБ-ын бүх бүс(H1N1) цар тахал 2009-ийн батлагдсантохиолдлыг мэдээлж эхэлсэн

4 сарын 29: ДЭМБ цар тахлын 5 үе шатыг зарласан(2 улсад тархсан)

6 сарын 11: ДЭМБ цар тахлын 6 үешатыг зарласан (халдвар ДЭМБ 2 батүүнээс дээш бүсэд тархсан)


H1N1 олон улсын байдал(2009 оны 9 сарын 20-ны байдлаар)

319,000 гаруйтохиолдол

4,000 нас баралт192 улс бүс нутаг

12


Номхон далайн баруун бүс(2009 оны 9 сарын 20-ны байдлаар)

36, 559 (178)36, 559 (178)

1,109 (1)1,109 (1)

271 (16))271 (16))

4,986 (18)4,986 (18)

255 (2)255 (2)

112 (74)112 (74)

3,161 (17)3,161 (17)

3737

1,111 (18)1,111 (18)

14,58114,581

7,839 (10)7,839 (10)

27,388 (19)27,388 (19)

80 (1)80 (1)

126 (1)126 (1)

109 (1)109 (1)1818

1212

138 (2))138 (2))

22

3,654 (11)3,654 (11)

20 (1)20 (1)33

5,135 (30)5,135 (30)

77 44

101,000 гаруйтохиолдол

404 гаруйтохиолдол нас

барсан37 орны 33 улс бүс нутагт

бүртгэгдсэн

8181

2323


Томуугийн идэвхжил, бүс бүсээр

• Ихсэх, газар зүйн хувьд тархах хандлагатай• Тохиолдлын тоо аажим ихсэж байна

Хойд талбөмбөлөг

• Ерөнхийдөө багасах хандлагатай, хэвийн түвшинд ойртожбайгаа• Тархалт, үр нөлөө нь ердийн улирлын томуугаас их

Өмнөд талбөмбөлөг

• Хүн амын дунд тархалт явагдаж байгаа ч ихэнх орондидэвхжил буурах хандлагатай• Өмнөд, халуун орны бүст идэвхжил буурах хандлагатай• Идэвхжил хойд бүсэд нэмэгдэж байна

Халуунорон/Номхон далайнорнууд

13


Тархах үе шатууд

Алаг цоогтохиолдол

Хэд хэдэнтохиолдол багцалж

гарах

Хүн амын дундтогтвортой тархах

Улс орон (дэлхийнийтэд) тархах

United States

JapanEarly US

Mexico

Mild

Severe

Death

Сэргийлэх боломжтойнас баралтыг хэрхэн

бууруулах вэ?


Үйл ажиллагааны хүрээ

ТАНДАЛТ

Комманд/уялдаа холбоо/

Нийгмийн эрүүлмэндийн арга хэмжээ

ХАРИЛЦААХОЛБОО

Эрүүл мэндийнтусламж үйлчилгээ

Эрүүл мэндийнсалбар

Халдварынтархалтыг хэрхэн

бууруулах вэ

Тусламж үйлчилгээгхэрхэн сайжруулж, насбаралтыг багасгах вэ

Лаборатор

Харилцагчталууд

Хувь хүний түвшин Нийгмийн түвшин

14


Зорилго

• Үндэсний хариу арга хэмжээг дэмжих– Хүн амын дунд вирусийн тархалтыгудаашруулах, эрсдэлтэй хүн амд халдвартархахыг багасгах;

– Эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээгсайжруулах, нас баралтыг бууруулах;

– Нийгэм эдийн засгийн срөг үр дагаварыгбууруулах


Алаг цоог тохиолдол Багц Хүн амын дундтогтвортой тархах

Тандалтын зорилт

• Вирус, газар зүйн тархалт, өвчний хөдлөл зүй, идэвх, үр нөлөөг судлах

• Нас баралтын тоог гаргах

• Өвчний хүн хөнгөнийзэрэг, нас баралтыгсудлах

• Вирусийн антиген, вирусийн эсрэг бэлдмэлдмэдрэг чанарыг судлах

• Эрүүл мэндийн чадавхийгүнэлэх

• Хяналт, сэргийлэлтийнарга хэмжээгхэрэгжүүлэхэд тархварзүй, вирусологийншинжилгээг хэрэглэх

• Өвчний хүн хөнгөнийзэрэг, нас баралтыгсудлах

• Халдварыг илрүүлж, анхны тохиолдлынмэдээг цуглуужэрсдэлийн үнэлгээг хийх

15


Алаг цоог тохиолдол Clustering Widespread Community Transmission

Тандалтын стратеги

Хавьтлын судалгаа

Томуу төст өвчлөл, хүнд хэлбэрийн амьсгалын замын өвчнийгилрүүлэх тохиолдолд суурилсан тандалт

тандалт

Бүх тохиолдлыглаборатороорбаталгаажуулах

Лабораторийн тандалт:

• Тохиолдлын газар зүйн тархалт

• Хүнд тохиолдол, нас баралтыг баталгаажуулах

• Цар тахлын H1N1 2009 вирустэй зэрэгцээ эргэлтэд байгаа вирусийг хянах

• Багц тохиолдлын тандалт • Хөдлөл зүйн хандлага, явцыг хяна

Үйл явдалд суурилсан


Үйл явдлын өмнө/ Алаг цоог тохиолдол

Багц тохиолдол Хүн амын дундтогтвортой тархах

Эрсдэлийн харилцаа холбооны зорилт

• Өвчлөлийн менежментийгдэмжих зорилгоор занүйлийн өөрчлөлт, эрсдэлийн үеийн харилцаахолбоог сайжруулах

• Тодорхой бус, тайван бусбайдал, цуу яриа, итгэлцэлийг зохицуулах

• Эрсдэлийг бууруулахстратегид шилжихбэлтгэл хийх

• Харилцаа холбоонытогтолцоо, үйл явц, төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэх

• Итгэлцэл бий болгох

• Тархалтыг бууруулах/ялангуяа эрсдэлтэйбүлгийн хүн амын дунд/ зорилгоор зан үйлийнөөрчлөлтийг дэмжих

• Цуу яриа, тайван бусбайдлыг зохицуулах

16


Үйл явдлын өмнө/ Алагцоог тохиолдол

Багц тохиолдол Хүн амын дундтогтвортой тархах

Risk Communication Strategies

рилцаа холбооны төлөвлөгөөгидэвхжүүлэх

Бусад яамд, агентлагтай мэдээллийг уялдуулах

Олон нийтийн мэдээллийнсистемийг идэвхжүүлэх

Хандлагын өөрчлөтийг бэлтгэх

э олсон, тодорхой мэдээллийг түгээхэд хэвлэл мэдээллийн ажилтнуудыг идэвхтэй оролц/хүн амын хэрэгцээг судлах/

Зан үйлийн өөрчлөлт, харилцаа холбоо


Жишээ(Загвар буюу таамаглал биш!)

Хүн ам

Өвчтэй

Эмнэлэгт

Нас баралт

0.1%

500

20%

2% 9%

0.5%

30%

45,00010,000

2,500

Хүн ам = 2,500,000

500,000 750,000

0.1%

750

2% 9%

0.5%

67,50015,000

3,750

17


Дүгнэлт

• Цар тахал эрүүл мэндийн бусад онцгой байдлын ачхолбогдлыг бууруулах магадлалтай

- Тандалт, хариу арга хэмжээ, нийгмийн эрүүл мэндийнарга хэмжээ, эрсдэлийн үеийн харилцаа холбоо, салбардундын уялдаа холбооны чадавх, нэгдмэл байдал чухал

• Нийгмийн эрүүл мэндийн хариу арга хэмжээний бүхчиглэлд гарах өндөр хэрэгцээ шаардлагад бэлдэжтөлөвлөх

• Цар тахлын үе шатуудад шат дараалсан арга хэмжээхариу арга хэмжээ шаардагдана

• Одоонооос бэлтгэх хэрэгтэй

Documents

Цартахал (H1N1) 2009flu.mn/mgl/images/stories/NIW/NIW5/01_Presentation... · 11 Communicable Disease Surveillance & Response (CSR) WHO Western Pacific Regional Office (WPRO)