ΚΡΙΣΗ, ΚΟΙΝΟΤΙΚΚΡΙΣΗ, ΚΟΙΝΟΤΙΚEEΣ ΔΟΜΕΣ Σ ΔΟΜΕΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ

ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ

Γιώργος ΑγγελόπουλοςΓιώργος ΑγγελόπουλοςΕπίκ. ΚαθηγητήςΕπίκ. Καθηγητής,, Κοινωνικός Ανθρωπολόγος Κοινωνικός Ανθρωπολόγος

Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών ΣπουδώνΣπουδών

Πανεπιστήμιο ΜακεδονίαςΠανεπιστήμιο Μακεδονίας

Θα συζητήσουμεΘα συζητήσουμε

• Τον σκοπό αυτών των διαλέξεωνΤον σκοπό αυτών των διαλέξεων• Τις βασικές δυσκολίες κατανόησης που Τις βασικές δυσκολίες κατανόησης που

εντοπίσαμε και τους τρόπους αντιμετώπισης εντοπίσαμε και τους τρόπους αντιμετώπισης τουςτους

• Ορισμένες επισημάνσεις για την προσέγγιση Ορισμένες επισημάνσεις για την προσέγγιση του θέματοςτου θέματος

• Τα θέματα που εστιάζουμε και την οργάνωση Τα θέματα που εστιάζουμε και την οργάνωση του κύκλου των διαλέξεωντου κύκλου των διαλέξεων

• Το πλαίσιο κατανόησης της «κρίσης» στο Το πλαίσιο κατανόησης της «κρίσης» στο επίπεδο του κράτουςεπίπεδο του κράτους

Σκοπός των διαλέξεωνΣκοπός των διαλέξεων

Η Η κατανόηση ορισμένων μορφών κατανόηση ορισμένων μορφών αντιμετώπισης της «κρίσης». αντιμετώπισης της «κρίσης».

Αυτό προϋποθέτει Αυτό προϋποθέτει την κατανόηση της την κατανόηση της «κρίσης».«κρίσης».

Δυσκολίες κατανόησηςΔυσκολίες κατανόησης

• Η Η μεταφυσική της «κρίσης»μεταφυσική της «κρίσης»: Χρήση : Χρήση ορολογίας οικονομικών επιστημών (και ορολογίας οικονομικών επιστημών (και ιστορίας) που καθιστά αδύνατη την ιστορίας) που καθιστά αδύνατη την κατανόηση των φαινομένων.κατανόηση των φαινομένων.

• Η Η «κρίση» ως φυσικό επακόλουθο«κρίση» ως φυσικό επακόλουθο: Η : Η «κρίση» ««κρίση» «φυσικοποιείταιφυσικοποιείται». Αδυνατούμε να ». Αδυνατούμε να καταλάβουμε ότι η «κρίση» είναι αποτέλεσμα καταλάβουμε ότι η «κρίση» είναι αποτέλεσμα πολιτικών πολιτικών επιλογώνεπιλογών (Τ.Ι.Ν.Α.). (Τ.Ι.Ν.Α.).

• Η Η δυσκολία να φανταστούμε (ή να δυσκολία να φανταστούμε (ή να ΘΥΜΗΘΟΥΜΕ) μια άλλη κοινωνία ΘΥΜΗΘΟΥΜΕ) μια άλλη κοινωνία πέραν πέραν αυτής που γεννά την «κρίση».αυτής που γεννά την «κρίση».

Δυσκολίες κατανόησης Δυσκολίες κατανόησης (β)(β)

• Τα περί Τα περί συλλογικής ευθύνηςσυλλογικής ευθύνης: Οδηγεί τον : Οδηγεί τον καθένα μας σε «καθένα μας σε «σύνδρομο σύνδρομο Very DownVery Down». ». Συσκοτίζονται οι κοινωνικές Συσκοτίζονται οι κοινωνικές διαφοροποιήσεις (δεν «τα φάγαμε όλοι διαφοροποιήσεις (δεν «τα φάγαμε όλοι μαζί»).μαζί»).

• Η Η ομοιομορφία του λόγου περί της «κρίσης» ομοιομορφία του λόγου περί της «κρίσης» όπως παρουσιάζεται στα κυρίαρχα ΜΜΕ όπως παρουσιάζεται στα κυρίαρχα ΜΜΕ (τηλεόραση).(τηλεόραση).

• Οι Οι θεωρίες συνομωσίαςθεωρίες συνομωσίας: Οδηγούν σε : Οδηγούν σε παραίτηση από κάθε προσπάθεια παραίτηση από κάθε προσπάθεια αντιμετώπισης της κρίσης. αντιμετώπισης της κρίσης.

Αντιμετώπιση των Αντιμετώπιση των δυσκολιών κατανόησηςδυσκολιών κατανόησης

Η κατανόηση της «κρίσης» οφείλει να Η κατανόηση της «κρίσης» οφείλει να γίνει βιωματικά. Θα ξεκινήσουμε από γίνει βιωματικά. Θα ξεκινήσουμε από την την κατανόηση της σχέσης μας με την κατανόηση της σχέσης μας με την «κρίση»«κρίση» σε σε ατομικό ατομικό και και συλλογικό συλλογικό επίπεδο.επίπεδο.

««Η γνώση του υποκειμένου για το Η γνώση του υποκειμένου για το αντικείμενο αλλάζει κάτι στο υποκείμενο, αντικείμενο αλλάζει κάτι στο υποκείμενο, στο αντικείμενο και στη μεταξύ τους στο αντικείμενο και στη μεταξύ τους σχέσησχέση»»

Ορισμένες επισημάνσειςΟρισμένες επισημάνσεις

• Κανένας λόγος περί της «κρίσης» δεν Κανένας λόγος περί της «κρίσης» δεν είναι πολιτικά ουδέτερος.είναι πολιτικά ουδέτερος. Ουδετερότητα δεν υπάρχει στις Ουδετερότητα δεν υπάρχει στις κοινωνικές επιστήμες. Η ερμηνεία των κοινωνικές επιστήμες. Η ερμηνεία των κοινωνικών φαινομένων εντάσσεται κοινωνικών φαινομένων εντάσσεται πάντα μέσα σε ένα πλαίσιο πάντα μέσα σε ένα πλαίσιο επιστημολογικών και φιλοσοφικών επιστημολογικών και φιλοσοφικών αρχών. Παράδειγμα: αρχών. Παράδειγμα: M. M. Θάτσερ «Δεν Θάτσερ «Δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα σαν και αυτό υπάρχει τέτοιο πράγμα σαν και αυτό που ονομάζουμε κοινωνία». που ονομάζουμε κοινωνία».

Ορισμένες επισημάνσεις Ορισμένες επισημάνσεις (β’)(β’)

• Η ποικιλομορφία των συμμετεχόντων και το Η ποικιλομορφία των συμμετεχόντων και το επίπεδο της ανάλυσης. επίπεδο της ανάλυσης. Επιλέγουμε να Επιλέγουμε να καλύψουμε το πιο βασικό πλαίσιο γνώσεωνκαλύψουμε το πιο βασικό πλαίσιο γνώσεων..

• Η Η κατανόηση της «κρίσης»κατανόηση της «κρίσης», για να είναι , για να είναι πλήρης, οφείλει να είναι πλήρης, οφείλει να είναι διεπιστημονικήδιεπιστημονική. Η . Η «κρίση» είναι ένα ολικό, συνολικό κοινωνικό «κρίση» είναι ένα ολικό, συνολικό κοινωνικό γεγονός. γεγονός.

• Στα πλαίσια αυτών των διαλέξεων Στα πλαίσια αυτών των διαλέξεων αναγκαστικά αναγκαστικά περιορίζουμε το εύρος της περιορίζουμε το εύρος της διεπιστημονικότητας διεπιστημονικότητας και συνειδητά και συνειδητά αποφεύγουμε την «κρισιολογία».αποφεύγουμε την «κρισιολογία».

Ορισμένες επισημάνσεις Ορισμένες επισημάνσεις (γ’)(γ’)

• Κανένας λόγος περί της «κρίσης» δεν προσφέρει Κανένας λόγος περί της «κρίσης» δεν προσφέρει έτοιμες αλήθειες. έτοιμες αλήθειες. Οι κοινωνίες δεν έχουν Οι κοινωνίες δεν έχουν ανεμολόγια, πυξίδες και τσελεμεντέδες… ανεμολόγια, πυξίδες και τσελεμεντέδες… Χαρισματικοί ηγέτες δεν υπάρχουν, Χαρισματικοί ηγέτες δεν υπάρχουν, δημιουργούνται (ο κίνδυνος του φασισμού). δημιουργούνται (ο κίνδυνος του φασισμού).

• Ο Ο κίνδυνος της εξιδανίκευσηςκίνδυνος της εξιδανίκευσης: οι : οι συλλογικότητες που θα παρουσιαστούν ενέχουν συλλογικότητες που θα παρουσιαστούν ενέχουν αντιφάσεις, όρια, αποτυχίες, ατέλειες στις αντιφάσεις, όρια, αποτυχίες, ατέλειες στις δράσεις τους. Συνιστούν όμως μια πιθανή δράσεις τους. Συνιστούν όμως μια πιθανή εκδοχή αναζήτησης λύσεων (εκδοχή αναζήτησης λύσεων (άλλα επίπεδα: νέες άλλα επίπεδα: νέες μορφές κράτους, νέα ανθρωπολογικά μορφές κράτους, νέα ανθρωπολογικά υποκείμεναυποκείμενα).).

Θα εστιάσουμε…Θα εστιάσουμε…

• … … στους στους μηχανισμούς μηχανισμούς συλλογικής συλλογικής άμυνας στην άμυνας στην κοινωνικο-οικονομική «κρίσηκοινωνικο-οικονομική «κρίση». ».

• Δεν θα ασχοληθούμε με δράσεις θεσμών που συνάδουν Δεν θα ασχοληθούμε με δράσεις θεσμών που συνάδουν με τις κρατικές δομές (θεσμοί πρόνοιας, τοπική με τις κρατικές δομές (θεσμοί πρόνοιας, τοπική αυτοδιοίκηση, εκκλησίες κ.λπ.) αλλά με πρωτοβουλίες αυτοδιοίκηση, εκκλησίες κ.λπ.) αλλά με πρωτοβουλίες που αναπτύσσονται στπου αναπτύσσονται στoo πλαίσι πλαίσιoo της κοινωνίας των της κοινωνίας των πολιτών. πολιτών.

• Θα προσφέρουμε τη Θα προσφέρουμε τη θεωρητική τεκμηρίωση θεωρητική τεκμηρίωση αλλά και αλλά και απτά παραδείγματα δράσης μέσω των οποίων οι απτά παραδείγματα δράσης μέσω των οποίων οι πολίτες δημιουργούν νέες μορφές σχέσεων και πολίτες δημιουργούν νέες μορφές σχέσεων και συλλογικοτήτωνσυλλογικοτήτων..

• Θα εστιάσουμε στο χώρο της Θεσσαλονίκης και της Θα εστιάσουμε στο χώρο της Θεσσαλονίκης και της Κεντρικής Μακεδονίας. Κεντρικής Μακεδονίας.

Οργάνωση του κύκλου Οργάνωση του κύκλου διαλέξεωνδιαλέξεων

• Α’ ενότηταΑ’ ενότητα:: εισαγωγικού χαρακτήρα εισαγωγικού χαρακτήρα εισηγήσεις κατανόησης της «κρίσης»εισηγήσεις κατανόησης της «κρίσης». .

• Β’ ενότηταΒ’ ενότητα: : παρουσιάσεις παρουσιάσεις συλλογικοτήτων που πρωτοτύπησαν συλλογικοτήτων που πρωτοτύπησαν δημιουργώντας κοινοτικές δομές δημιουργώντας κοινοτικές δομές αλληλεγγύης στο τοπικό επίπεδοαλληλεγγύης στο τοπικό επίπεδο (αλληλεγγύη στη γειτονιά, συλλογική (αλληλεγγύη στη γειτονιά, συλλογική παραγωγή αγροτικών προϊόντων, δίκτυα παραγωγή αγροτικών προϊόντων, δίκτυα ανταλλακτικής οικονομίας, δίκτυα νομικής ανταλλακτικής οικονομίας, δίκτυα νομικής υποστήριξης, δίκτυα διάθεσης προϊόντων υποστήριξης, δίκτυα διάθεσης προϊόντων «χωρίς μεσάζοντες» κ.λπ.). «χωρίς μεσάζοντες» κ.λπ.).

Οι ομιλητές της Α’ Οι ομιλητές της Α’ ενότηταςενότητας• 29/10/2012, Άρης Στυλιανού, Επίκ. Καθηγητής Α.Π.Θ.29/10/2012, Άρης Στυλιανού, Επίκ. Καθηγητής Α.Π.Θ.

«Κοινωνικό Συμβόλαιο και κοινωνική συνοχή»«Κοινωνικό Συμβόλαιο και κοινωνική συνοχή»

  • 5/11/2012, Κώστας Τσιτσελίκης, Αναπ. Καθηγητής Πανεπιστήμιο 5/11/2012, Κώστας Τσιτσελίκης, Αναπ. Καθηγητής Πανεπιστήμιο

Μακεδονίας Μακεδονίας

«Ρωγμές στην κοινωνική συνοχή: Κοινωνικο-πολιτική κρίση και «Ρωγμές στην κοινωνική συνοχή: Κοινωνικο-πολιτική κρίση και δικαιώματα»δικαιώματα»

  • 12/11/2012, Γιώργος Δουράκης , Επίκ. Καθηγητής Α.Π.Θ.12/11/2012, Γιώργος Δουράκης , Επίκ. Καθηγητής Α.Π.Θ.

«Ρωγμές στην κοινωνική συνοχή: Κατανοώντας την «κρίση» από την «Ρωγμές στην κοινωνική συνοχή: Κατανοώντας την «κρίση» από την πλευρά της Πολιτικής Οικονομίας»πλευρά της Πολιτικής Οικονομίας»

• 9/11/2012, Γιώργος Αγγελόπουλος, Επίκ. Καθηγητής Πανεπιστήμιο 9/11/2012, Γιώργος Αγγελόπουλος, Επίκ. Καθηγητής Πανεπιστήμιο ΜακεδονίαςΜακεδονίας

«Ρωγμές στην κοινωνική συνοχή και κοινοτικές μορφές αλληλεγγύης» «Ρωγμές στην κοινωνική συνοχή και κοινοτικές μορφές αλληλεγγύης»

  

Οι ομιλητές της Α’ Οι ομιλητές της Α’ ενότηταςενότητας

• 16/11/201216/11/2012

Αλέξανδρος Κιουπκιολής , Λέκτορας Α.Π.Θ.Αλέξανδρος Κιουπκιολής , Λέκτορας Α.Π.Θ.

«Προχωρώντας πέρα από τον καπιταλισμό εδώ και «Προχωρώντας πέρα από τον καπιταλισμό εδώ και τώρα: οικοδομώντας ανταγωνιστικές ουτοπίες»τώρα: οικοδομώντας ανταγωνιστικές ουτοπίες»

  • 3/12/20123/12/2012

Κάρολος-Ιωσήφ Καβουλάκος και Γιώργος Γριτζάς, Κάρολος-Ιωσήφ Καβουλάκος και Γιώργος Γριτζάς, Λέκτορες Α.Π.Θ.  Λέκτορες Α.Π.Θ.  

«Διερευνώντας την εναλλακτικότητα των νέων «Διερευνώντας την εναλλακτικότητα των νέων μορφών ανταλλακτικής Οικονομίας»μορφών ανταλλακτικής Οικονομίας»

Οι ομιλητές της Β’ Οι ομιλητές της Β’ ενότηταςενότητας

• 10/12/2012 Κώστας Νικολάου, Δρ. 10/12/2012 Κώστας Νικολάου, Δρ. Περιβαλλοντολόγος, Καθηγητής-Σύμβουλος ΕΑΠ Περιβαλλοντολόγος, Καθηγητής-Σύμβουλος ΕΑΠ

  «Οι πρωτοβουλίες κοινωνικής οικονομίας στη «Οι πρωτοβουλίες κοινωνικής οικονομίας στη Θεσσαλονίκη»Θεσσαλονίκη»

  • 17/12/2012 Εκπρόσωποι πρωτοβουλίας πολιτών (Α’)17/12/2012 Εκπρόσωποι πρωτοβουλίας πολιτών (Α’)

«Παραδείγματα κοινωνικής οικονομίας ανταλλαγών «Παραδείγματα κοινωνικής οικονομίας ανταλλαγών και αγροτικής παραγωγής»και αγροτικής παραγωγής»

  • 7/1/2012 Ομάδα Εθελοντικής Δράσης Νομού Πιερίας7/1/2012 Ομάδα Εθελοντικής Δράσης Νομού Πιερίας

« Για μια κοινωνία αλληλεγγύης και εμπιστοσύνης»« Για μια κοινωνία αλληλεγγύης και εμπιστοσύνης»

Οι ομιλητές της Β’ Οι ομιλητές της Β’ ενότηταςενότητας

• 14/1/2013 Εκπρόσωποι πρωτοβουλίας πολιτών 14/1/2013 Εκπρόσωποι πρωτοβουλίας πολιτών (Β’)(Β’)

« Ένα παράδειγμα λειτουργίας Δικτύου « Ένα παράδειγμα λειτουργίας Δικτύου Ανταλλαγής προϊόντων και Υπηρεσιών»Ανταλλαγής προϊόντων και Υπηρεσιών»

  • 21/1/2013 Ομάδα πανεπιστημιακών και ομάδα 21/1/2013 Ομάδα πανεπιστημιακών και ομάδα

ακτιβιστών ακτιβιστών

«Συζητώντας για τις προοπτικές των δομών «Συζητώντας για τις προοπτικές των δομών κοινωνικής αλληλεγγύης»κοινωνικής αλληλεγγύης»

Η «κρίση»…Η «κρίση»…

• Πρέπει να γίνει κατανοητή ως Πρέπει να γίνει κατανοητή ως μια διαδικασία μια διαδικασία μετάβασης και κοινωνικής αλλαγήςμετάβασης και κοινωνικής αλλαγής. Δεν υπάρχει . Δεν υπάρχει «επιστροφή» στο παρελθόν. Υπάρχει αλλαγή των «επιστροφή» στο παρελθόν. Υπάρχει αλλαγή των σχέσεων εξουσίας και των μορφών οργάνωσης σχέσεων εξουσίας και των μορφών οργάνωσης της παραγωγής, των μορφών οργάνωσης της της παραγωγής, των μορφών οργάνωσης της καθημερινότητας σε επίπεδο ατομικό, καθημερινότητας σε επίπεδο ατομικό, οικογενειακό, γειτονιάς, πόλης, κράτους.οικογενειακό, γειτονιάς, πόλης, κράτους.

• Στην «κρίση» υπάρχουν κερδισμένοι και χαμένοιΣτην «κρίση» υπάρχουν κερδισμένοι και χαμένοι. . Η θεατότητα των πρώτων είναι μηδενική.Η θεατότητα των πρώτων είναι μηδενική.

• Η πορεία της «κρίσης» δεν είναι προκαθορισμένη.Η πορεία της «κρίσης» δεν είναι προκαθορισμένη.

Περί της «κρίσης» στην Περί της «κρίσης» στην ΕλλάδαΕλλάδα

Συζήτηση βάσει του άρθρου του Συζήτηση βάσει του άρθρου του Κωνσταντίνου Τσουκαλά «Κωνσταντίνου Τσουκαλά «Ο Ο παραδειγματικός χαρακτήρας παραδειγματικός χαρακτήρας της ελληνικής κρίσης» .της ελληνικής κρίσης» .

ΒιβλιογραφίαΒιβλιογραφία

• Κ. Τσουκαλάς, 2012, «Κ. Τσουκαλάς, 2012, «Ο Ο παραδειγματικός χαρακτήρας παραδειγματικός χαρακτήρας της ελληνικής κρίσης» , της ελληνικής κρίσης» , Περιοδικό Περιοδικό ΕΝΘΕΜΑΤΑ.ΕΝΘΕΜΑΤΑ. http://enthemata.wordpress.com/2012/06/10/tsoukalas-4/

• ΤΤ. Judt, 2012 (2010), . Judt, 2012 (2010), TTα δεινά που α δεινά που μαστίζουν τη χώραμαστίζουν τη χώρα. Αθήνα: . Αθήνα: Αλεξάνδρεια.Αλεξάνδρεια.