ˆ˙˝˛ - far.ui.ac.irfar.ui.ac.ir/article_17009_8d7b0d9e9b446e834117be59a3c40645.pdf · "kl $ m=;Q8˜ ?˛ !b Z ’ _ & o /P bqp˙ * o& 1 V " $ 8 ’ O()nM ) /V %&&’ - N "

) ١٩(�� ر -اول��ر–��ل��١٣٩٣ر

�� #و"!�- �

ــه ــژوهشمجلـ ــالي پـ ــابداري مـ ــاي حسـ ــماره هـ ــه شـ ــاس ابالغيـ ــر اسـ 640/11/3بـســـيون بررســـي نشـــريات علمـــي وزارت علـــوم تحقيقـــات يكم8/4/1388مـــورخ

ــه ــاوري داراي درجـ ــدمـــيپژوهشـــي–علمـــيو فنـ ــين.باشـ ــاس همچنـ ــر اسـ بـــه ــمارهنامـ ــورخ 113203ي ي شـ ــان 21/7/1392مـ ــا پايـ ــانتـ ــاه آبـ ــد 1393مـ تمديـ

.ه استاعتبار شدهــاي نامــه بــين دانشــگاه اصــفهان و دانشــگاه مجــوز فــوق بــر اســاس عقــد تفــاهم

، شـــيراز، شـــهيد چمـــران اهـــواز، شـــهيد بهشـــتي، شـــهيد بـــاهنر كرمـــان و مازنـــدران.صادر گرديده است) ره(المللي امام خميني دانشگاه بين

:ثبت است) اولريخ(المللي نشريات ادواري ن مجله در پايگاه راهنماي بينايhttp:// Ulrichsweb.serialsolutions.com

.شودهاي اطالع رساني زير نمايه ميدر پايگاهمتن كامل مجله

http://www.magiran.comبانك اطالعات نشريات كشورhttp://www.SID.irت اينترنتي جهاد دانشگاهيساي

ISC(http://www.ISC.gov.ir(علوم استنادي جهان اسالمپايگاه http://uijs.ui.ac.ir/farهاي حسابداري ماليسامانه مجله پژوهش

http://www.ensani.irوم انساني و مطالعات فرهنگيپژوهشگاه علhttp://journals.indexcopernicus.com)فهرست مجالت برتر( ايندكس كوپرنيكوس

http://www.ebscohost.comهاي اطالعاتي ميزبان پايگاه:ابسكو

انتشارات دانشگاه اصفهان: چاپ و ليتوگرافيانــفهـگاه اصــدانش: ناشرنسخه500: تيراژ

مجـلــــــــههاي حسابداري ماليپژوهش

دانشگاه اصفهانو فناوريپژوهشمعاونت : صاحب امتياز2008-7691:المللــيندارد بيـنشمــــاره استــا

2322-3405:)نسخه الكترونيك(المللــيشمــــاره استــاندارد بيـن1393بهار - )19(پياپي شمـاره –اولشماره–ششمسـال

پژوهشي–علمي

نياناصر ايزدي: مدير مسؤولاصفهانگروه حسابداري دانشگاهاستاديار

Email: [email protected]

محسن دستگير : سردبيردانشگاه شهيد چمران اهواز-استاد حسابداري و مديريت مالي

[email protected]:-E

محسن دستگير): تخصصي- علمي (ويراستار انگليسي دانشگاه شهيد چمران اهواز-حسابداري و مديريت مالياستاد

[email protected]:-E

پورناصر كريم: ويراستار ادبيE-mail: [email protected]

اهيــلوفر پنــني: مدير اجرايي

E-mail: [email protected]: تلفن

نيلوفر پناهي-فرزانه كرمي: صفحه آراييE-mail: [email protected]

E-mail: [email protected]: تلفن

اعضاي هيأت تحريريه

دانشگاه مازندراناستادر احمد احمدپو

دانشگاه اصفهاناستاديارنياناصر ايزدي

دانشگاه عالمه طباطباييدانشيارجعفر باباجاني

دانشگاه شهيد باهنر كرماندانشياراميد پورحيدري

دانشگاه عالمه طباطبايياستادعلي ثقفي

دانشگاه عالمه طباطباييدانشيارطينتمحسن خوش

ردانشگاه شهيد بهشتيدانشياري بهروز د

دانشگاه شهيد چمران اهوازاستادمحسن دستگير

دانشگاه ممفيس آمريكااستاداله رضايي ذبيح

دانشگاه ليح آمريكااستاداله سميعهيبت

دانشگاه اصفهاناستادسيد كميل طيبي

دانشگاه اصفهاندانشيارداريوش فروغي

قزوين) ره(المللي امام خميني دانشگاه بينردانشياغالمرضا كردستاني

دانشگاه روچستر آمريكااستادكريم كندكار

دانشگاه شيرازاستادمحمد نمازي

دانشگاه تهراناستادايرج نوروش

.باشدل آراء و نظرات مندرج در مقاالت نميؤومسمجلهاين *

.و نويسنده بالمانع استمجلهنام نقل مطالب با ذكر . شودبازگشت داده نميمقاالت رسيده

اداره چاپ، انتشارات و مجالت- طبقه دوم- و فناوري پژوهشيمعاونت –مان مركزي زسا–دانشگاه اصفهان –اصفهان :مجلهپستينشاني

هاي حسابداري ماليدفتر مجله پژوهش

81746-73441: كدپستي

031-37932177: تلفكس

031- 37934164: تلفن

[email protected]: الكترونيكيپستنشاني

www.uijs.ui.ac.ir/far: نشاني سايت مجله

) 3139بهار، )91(پياپي شماره ،اولشماره ،ششمسال (اين شمارههمكاران علمي

مجله بااين شمارهكه در داوري و ارزيابي مقاالت كشورپژوهشيآموزشي و ها و مؤسسات اعضاي محترم هيأت علمي دانشگاه

، همچنين از همكاري گرددشده و از خدمات علمي آنها تقدير ميمعرفي اند،، همكاري داشتهحسابداري ماليهاي پژوهش

.گرددتشكر ميريحانه هاديان نرگس حميديان وها خانمي ارزنده

ــزدي ــر ايــ ــاناصــ ــتاديارنيــ انشـــــــــگاه اصـــــــــفهانداســــ

ــد پورحيـــــدري دانشگاه شـهيد بـاهنر كرمـان دانشـــــــيار اميـــ

ــدادادي ــي خــــ ــتاديارولــــ دانشگاه شهيد چمـران اهـواز اســــ

ــتادمحســـــن دســـــتگير دانشگاه شهيد چمـران اهـواز اســــــــ

ــام ــان نظ ــدين رحيمي ــتاديارال مؤسسه آموزش عـالي خـاتم اســــ

ــاعي ــواد س ــد ج ــتاديارمحم ــهد دااســــ ــي مشـ ــگاه فردوسـ نشـ

ــتاديارمهــــدي عربصــــالحي دانشـــــــــگاه اصـــــــــفهاناســــ

ــدران دانشـــــــيار پـــورمحمـــد كاشـــاني ــگاه مازنــــــ دانشــــــ

المللـــي امـــام دانشـــگاه بـــيندانشـــــــيار غالمرضــا كردســـتاني

)ره(خمينــــــــــــــــــــــي ــدزاده ــدا مجتهـــ ــتادويـــ ــرا اســــــــ ــگاه الزهــــــــ دانشــــــــ

ــتاديارشـــــــهناز مشـــــــايخ ــگاه الاســــ ــرادانشــــــــ زهــــــــ

ــران دانشـــــــيار بيتـــــــا مشـــــــايخي ــگاه تهــــــــ دانشــــــــ

ــين مهـــدوي ــيراز دانشـــــــيار غالمحسـ ــگاه شــــــــ دانشــــــــ

ــتادمحمـــــــد نمـــــــازي ــيراز اســــــــ ــگاه شــــــــ دانشــــــــ

راهنماي تنظيم و نگارش مقاالت

براي جلوگيري از تأخير در داوري و انتشار به موقع مجله، لطفاً به نكات زير توجه فرماييد

شود به نكات زير توجه نمايند، تقاضا ميهاي خود را براي چاپ در اين مجله ارسال ميپژوهشگران گرامي كه مقالهاز كليه

:فرمايند

گزارشگري مالي، رويكردهاي جديد در تهيه و گزارش (حسابداري ماليموضوع مقاله در ارتباط با پژوهش در زمينه-1

هاي تماعي، استانداردهاي حسابداري مالي، بازار سرمايه و اطالعات حسابداري، پژوهشاطالعات حسابداري، حسابداري اج

.باشد) رفتاري در حسابداري مالي، اعتبار بخشي به اطالعات حسابداري

)هايا مجموعه مقاالت همايش(ها ارسال يا در هيچ يك از نشريه) داخلي يا خارجي(ها مقاله قبالً براي هيچ يك از نشريه-2

.چاپ نشده باشد

تايپ ) 5/2ين يو چپ و پا3ها از باال و راست حاشيه(A4و باالتر بر روي كاغذ word2003افزار مقاله با استفاده از نرم-3

استفاده 12و فونت Times New Romanو براي متن انگليسي از قلم 13با فونت B Lotusبراي متن فارسي از قلم . شود

.شود

:اله به صورت استاندارد زير استچارچوب مق-4

دار مكاتبات با عالمت ستاره عهدهنام نويسنده(عنوان كامل مقاله، نام نويسنده يا نويسندگان : جلد مقاله شاملصفحه-4-1

ستي، نشاني پ: دار مكاتبات شاملعهدهمحل اشتغال، نشاني كامل نويسندهعلمي و نام دانشگاه يا مؤسسه، مرتبه)مشخص شود

. شماره تلفن، نمابر و پست الكترونيك

موضوع مقاله، روش تحقيق، طرح بحث و : مقاله به زبان فارسي مشتمل براول مقاله شامل عنوان و چكيدهصفحه-4-2

).واژه5حداكثر (و واژگان كليدي ) كلمه175مجموعاً (گيري نتيجه

بيان مسأله، اهميت آن و هدف پژوهش، تاريخچه، مروري بر پيشينه: شامل(مقدمه : دوم تا انتهاي مقاله مشتمل برصفحه-4-3

روش پژوهش، ابزار گردآوري اطالعات، فنون : شامل(؛ روش تحقيق )هاي پژوهشها و فرضيهتحقيق و چارچوب نظري، پرسش

؛ )گيريحجم نمونه و روش نمونهتجزيه و تحليل اطالعات، تعريف متغيرهاي مورد مطالعه و تعريف عملياتي آنها، جامعه آماري،

: شامل(گيري ؛ نتيجه)هاها با نظريهها و انطباق يافتههاي ساير پژوهشها، مقايسه آن با يافتهيافتهارايه: شامل(هاي پژوهش يافته

.؛ فهرست منابع)گيري كلي و ارائه پيشنهادهاخالصه مسأله و هدف پژوهش، ارائه خالصه نتايج و نتيجه

نام نويسنده يا نويسندگان، مرتبه علمي و نام : اي جداگانه، شاملهاي كليدي به زبان انگليسي بر روي صفحهيده و واژهچك-4-4

.دانشگاه يا مؤسسه محل اشتغال، همراه مقاله ارسال شود

.آورده شود[ ]اي و در داخل ارجاعات در متن مقاله به صورت شماره-5

و بر اساس ) بخش فارسي و التين مجزا(د استفاده در متن مقاله، به ترتيب حروف الفبايي تنظيم شود در پايان مقاله، منابع مور-6

.نوشته شود[ ]شماره ايجاد شده، در بخش منابع شماره در متن مقاله داخل

.هاصفحه، شماره)جلد(، دوره )حروف كج(نام نشريه . عنوان مقاله). سال انتشار. (نام خانوادگي، نام: مقاله-6-1

.نام ناشر: محل انتشار. نام كتاب). سال انتشار. (نام خانوادگي، نام: كتاب-6-2

نام : محل نشر. نام و نام خانوادگي مترجم. نام كتاب به فارسي). سال تأليف. (نام خانوادگي، نام نويسنده: شدهكتاب ترجمه -6-3

.ناشر

.ات كافي و كامل ارائه شودها و ساير منابع نيز اطالعدر مورد گزارش-6-4

در متن . ها و نمودارها سياه و سفيد، دقيق، روشن و اصل باشندها، شكلمنحني. ها نزديك به متن مربوط آورده شودجدول-7

ها و جداول در محيط فرمول نويسي و ورد تايپ شده و از ايميج كردن آن ، فرمولشودها و نمودارها اشارهجدولمقاله به شماره

.خودداري فرماييد، اعداد داخل جداول فارسي تايپ شود

.گيردهايي كه بر اساس اين راهنما تنظيم نشده باشد، در هيأت تحريريه مورد بررسي قرار نميمقاله-8

.ارسال فرماييدwww.uijs.ui.ac.ir/far: به آدرس صفحه 20مقاله حداكثر در -9

اداره چاپ، انتشارات و مجالت، دفتر طبقه دوم، ،مركزيسازمان، دانشگاه اصفهان، اصفهان، خيابان هزار جريب:مجلهنشاني

).031-37932177: تلفكس، 031- 37934164: تلفن(81746–73441: ، كدپستيحسابداري ماليهاي پژوهشمجله

ابداري ماليـــــحسهاي له پژوهشــــــمج

1393بهار -)19(پياپيهشمـار–اولشماره–ششمسـال

فهرست مطالب

و غيراختيـاري در اختيـاري تعهدياقالمكيفيتشركتي وحاكميتبينرابطهبررسي■بهادار تهراناوراقبورسشدهپذيرفتههايشركت

يحيي حساس يگانه، حمزه ديدار و احمد اسكندري

14-1

بـورس هاي پذيرفته شده درشركتبررسي عوامل موثر بر مديريت سرمايه در گردش■تهرانبهاداراوراق

مالك يبلويي ورحمان سجادپور، انواري رستميعلي اصغر

26-15

كاري شرطي و غيرشرطيتاثير اطمينان بيش از حد مديريتي بر محافظه■

داريوش فروغي و زهرا نخبه فالح

44-27

با استفاده از مدل سود باقي مانده در بـورس بررسي رابطه بين رشد سود و بازده سهام■اوراق بهادار تهران

يفر و بهنام الماسمجيد صادقيزاده،باقر شمس

56-45

ها در بورس اوراق بهـادار هاي شخصي مديران بر عدم تقارن هزينهبررسي تاثير انگيزه■تهران

عبد اهللا خاني، هادي اميري، محمدعلي شامحمدي

74-57

مديران براي گزينش آستانه سودشركت و اولويتيهارابطه بين ويژگي■مليحه مرادي، مهدي ابراهيمي ميمند، مهدي مرادزاده فرد

88-75

گذاريهاي نمايندگي بر كارايي سرمايههاي مالي و هزينهتاثير محدوديت■زاده، يونس بادآور نهندي و ليال نگهبانرسول برادران حسن

106-89

، گروه حسابداريه اقتصاد و مديريتدانشكددانشگاه اروميه، اروميه،: مسؤولنشاني مكاتباتي نويسنده -1

هاي حسابداري ماليمجله پژوهش

1393، بهار )19(، شماره پياپي اولسال ششم، شماره

23/2/1391: تاريخ وصول

10/4/1392: تاريخ پذيرش

1-14صص

و غيراختيارياختياريتعهدياقالمكيفيتشركتي وحاكميتبينرابطهبررسي

تهرانبهاداراوراقبورسشدهپذيرفتههايشركتدر

***احمد اسكندري،**1، حمزه ديدار*يحيي حساس يگانه

حسابداري دانشگاه عالمه طباطباييدانشيار*[email protected]

استاديار حسابداري دانشگاه اروميه**[email protected]

آزاد واحد تبريزدانشگاه ارشد حسابداريكارشناس***[email protected]

چكيده

در يارياختريو غيارياختياقالم تعهدتيفيبا كيشركتتيحاكمهاي مكانيزماز برخي نيرابطه بپژوهشدر اين

شركت در طول 120شامل پژوهشه نمون. مورد مطالعه قرار گرفته استهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهرانشركت

.استفاده شده است) 2005(يري كيفيت اقالم تعهدي از مدل فرانسيسگبراي اندازه. بوده است1388لغايت 1382هاي سال

هاي حاكميت به عنوان مكانيزمو وجود حسابرسي داخلي نوع حسابرس،تركيب هيات مديره، هاساختار مالكيت شركت

ها و تركيب هيات شركتي در نظر گرفته شده و با استفاده از يك مدل رگرسيون چند متغيره رابطه بين ساختار مالكيت شركت

براي آزمون رابطه نوع موسسه حسابرسي .مورد آزمون قرار گرفته استيارياختريو غيارياختياقالم تعهدتيفيمديره با ك

حاكي از آن است كه رابطه پژوهشنتايج .كننده و حسابرسي داخلي از آزمون مقايسه ميانگين دو جامعه استفاده شده است

دار قالم تعهدي اختياري معكوس و معنيدار و اتعهدي غيراختياري مستقيم و معنيو اقالمهاتساختار مالكيت شركبين

اختياري و غيراختياري رابطه حسابرسي كننده و حسابرس داخلي با اقالم تعهدي موسسه متغيرهاي اندازه ولي بين.باشدمي

.داري مشاهده نشدمعني

.حسابرساندازه،تركيب هيات مديره،مالكيت نهاديي،ارياختريغو يارياختياقالم تعهدتيفيكي، شركتتيحاكم: هاي كليديواژه

1393بهار،)19(، شماره پياپي اول، شماره هاي حسابداري مالي، سال ششمپژوهش/ 2

مقدمه

هـاي گسـترده از مسائل مهمي كه به دليل رسوايي

هـاي اخيـر هاي بزرگ در سـال مالي در سطح شركت

عنـوان يكـي و بهمورد توجه محققان قرار گرفته است

از موضوعات مهم براي سرمايه گـذاران مطـرح شـده

است، موضوع حاكميت شركتي است كـه بـه بررسـي

لزوم نظارت بر مديريت و تفكيك واحد اقتصـادي از

حقوق سرمايه گذاران و مالكيت آن و در نهايت حفظ

.پردازدذينفعان مي

هــا لــل و شــرايط ايجــاد ايــن رســواييســي عبرر

ظـارت بـر مشخص كرده است كه در مـوارد فقـدان ن

ها بر نحـوه نظارت ناكافي سهامداران شركتمديريت،

اداره امور و سـپردن اختيـارات نامحـدود بـه مـديران

اجرايي زمينه مسـاعدي را بـراي سـوء اسـتفاده آنـان

جلوگيري از بروز چنـين شـرايطي . فراهم كرده است

تلزم اعمال حاكميت صـحيح سـهامداران از طريـق مس

يت اجرايـي و حسابرسـي مـنظم نظارت دقيق بر مدير

ن فرآينـد هاست كـه در مجمـوع تحـت عنـوا شركت

]3[شودحاكميت شركتي شناخته مي

مفهوم حاكميت شـركتي نقـش بـا در دهه گذشته،

اهميتــي در افــزايش قــدرت رقــابتي بازارهــاي مــالي

اصـول حاكميـت عدم كفايـت . جهاني ايفا كرده است

صـي هـاي دولتـي و خصو شركتي مناسـب در بخـش

هـاي تواند يكي از عوامل زيربنايي با اهميت بحرانمي

ها باشـد كـه سراسـر هاي اخير شركتمالي و رسوايي

در نتيجه در سراسـر جهـان بـه . جهان را در برگرفت

. شوداي ميمفهوم حاكميت شركتي توجه فزاينده

كميــت شــركتي مناســب در مــورد هــاي حارويــه

داخلـي، كشورها، موجب پيشگيري از خـروج وجـوه

افزايش قدرت هاي خارجي، گذاريافزايش در سرمايه

ابتي اقتصاد و بازارهاي سـرمايه، غلبـه بـر بحـران، رق

طوح بـاالتري يابي به ستخصيص كاراتر منابع و دست

كـه در عليـرغم ايـن . ]7[شـود از پيشرفت و ترقي مي

انجام شده در حـوزه حسـابداري، هايپژوهشاغلب

بيشـتر بـه هـاي مـديريتي رشـته مديريت مالي و ساير

ــين حســابداري، حسابرســي و كنتــرل هــاي ارتبــاط ب

هـاي اخيـر بيشـتر تجاري پرداخته شده، در طي سـال

انجام شده بر مفهوم حاكميت شـركتي و هايپژوهش

ع، تاكيـد تامين منافع سهامداران و نيز افزايش اين مناف

.]5[داشته است

يكـــي از موضـــوعات و مســـائل مـــورد بحـــث

مديريت سود و احتمال ،هاي اخيرحسابداري در سال

تخمين اشتباه جريانات نقدي بر اساس اقـالم تعهـدي

عوامـل مختلفـي در ايـن خصـوص بـر وبوده اسـت

شـرايط . اساس تئوري نمايندگي مطرح گرديده اسـت

هـاي مـرتبط بـا حاكميـت مكانيزماز محيطي و برخي

شركتي به عنوان عوامل مـوثر در ايـن موضـوع بـوده

.است

بيان مساله

ــي از ــديريت يك ــا م ــهامداران ب ــافع س ــاد من تض

مـورد هـاي اخيـر موضوعات مهمي است كه طي دهه

صـورت هـاي طبق پژوهش.توجه محققين بوده است

حاكميت شـركتي يكـي از هاي گرفته استقرار مكانيزم

.حل اين معضل مطرح شده استراهكارهاي

دهنـد كـه هـر كشـور سيسـتم ها نشان ميبررسي

تعـداد بـه . حاكميت شركتي منحصر بـه خـود را دارد

. كشورهاي دنيا، سيستم حاكميت شركتي وجود دارد

سيستم حاكميت شركتي موجود در يك كشور بـا

تعــدادي عوامــل داخلــي از جملــه ســاختار مالكيــت

ــركت ــانوني، ش ــتم ق ــادي، سيس ــعيت اقتص ــا، وض ه

سـاختار . شودمعين مي،هاي دولتي و فرهنگسياست

تــرين و هـاي قــانوني از اصـلي مالكيـت و چــارچوب

3/...هاي پذيرفته شده بورس غيراختياري در شركتبررسي رابطه بين حاكميت شركتي و كيفيت اقالم تعهدي اختياري و

تـرين عوامـل سيسـتم حاكميـت شـركتي تعيين كننده

جريـان عوامل خارجي از قبيل ميزانهمچنين. هستند

سرمايه از خارج به داخل، وضـعيت اقتصـاد جهـاني،

گـذاري و سـرمايه سهام در بازار ساير كشورهاعرضه

بر سيستم حاكميت شـركتي موجـود نهادي فرامرزي،

.]6[در يك كشور تاثير دارند

ايجـاد ي از اهداف كليـدي حاكميـت شـركتي، يك

هايي اسـت كـه تضـمين كننـده ارائـه منصـفانه كنترل

. هاي مالي باشداطالعات مالي شركت در صورت

دهـد كـه حاكميـت قبلـي نشـان مـي هايپژوهش

هـاي دسـتكاري اقـالم تعهـدي شركتي قوي فرصـت

كند از اين رو حاكميت شركتي اختياري را محدود مي

. ارتباط مثبتي با كيفيت درآمدهاي گزارش شده دارد

ي همچنــين بــراي هــاي حاكميــت شــركتمكــانيزم

عمـدي تخمينـي اقـالم تعهـدي كاهش اشتباهات غير

اكميت شركتي قوي بايـد اطمينـان ح. موثر بوده است

هاي ضروري و تخصـص كـافي حاصل كند كه كنترل

هـاي اقـالم نـد تخمـين تضـمين ك تـا در دست است

بـه عنـوان مثـال، . انـد انجام شدهطور معتبرتعهدي، به

حاكميت شركتي قوي بايد اين احتمال را افزايش دهد

گيـري كه كاركنان شايسته و آموزش ديده در تصـميم

آن بكـارگيري با انتخـاب روش حسـابداري و مرتبط

بـراي مــديريت دخالــت دارنــد يـا تضــمين كنــد كــه

هـايي كافي براي نشـان دادن صورتحسـاب هاي كنترل

.اند وجود داردطور نادرست گزارش شدهكه به

مطالعات قبلي شـواهدي را در خصـوص اهميـت

اخلـي بـراي كـاهش تـأثيرات احتمـالي هـاي د كنترل

فيـت تخمينـي درآمـدها اكم بـر كي شرايط محيطي حـ

شود كه بنابراين، به اين صورت بيان مي. كندفراهم مي

ميزان اشتباهات تخمينـي اقـالم تعهـدي، متناسـب بـا

هـاي حاكميـت شـركتي در ميزان اثر بخشـي مكـانيزم

هــا، ش اثــرات منفــي مــديريت ســود در شــركتكــاه

.]9[متفاوت است

ي و كيفيت هاي حاكميت شركتارتباط بين مكانيزم

موضوع اصـلي ) يارياختياري وغير اخت(اقالم تعهدي

كيفيت سودهاي گذشـته بـر نقـش .استپژوهشاين

مهمي كه حاكميت شركتي در كاهش احتمال مديريت

از دسـتكاري اقـالم تعهـدي بـازي عمدي سود ناشي

تنها ، سودمديريت عمديبنابراين.تاكيد دارد،كندمي

بـه نظـر . منبع اشـتباه تخمينـي اقـالم تعهـدي نيسـت

هاي ناشـي از شـرايط محيطـي حـاكم برآوردرسدمي

اقالم تعهـدي را تخمـين كساني كه براساس تجربيات

ارائـه هـر دو .زنند نيز يك منبع مهم اشـتباه باشـد مي

اثـرات منفـي بـر نبع اشتباه تخمينـي اقـالم تعهـدي، م

آنچـه اهميـت .ه اسـت داشتمالي، گريكيفيت گزارش

ايــن اشــتباهات بــدانيم چگونــه دارد ايــن اســت كــه

شـرايط وقـوي شـركتي حاكميتساختارباتخميني

بر ايـن اسـاس هـدف . يابندميكاهش، محيطي حاكم

هاي حاكميـت بين مكانيزمارتباط ارزيابي اين بررسي،

و اشتباه تخمينـي اقـالم تعهـدي اسـت كـه از شركتي

و عـدم قطعيـت )اختيـاري (دستكاري اقـالم تعهـدي

.]9[شودناشي مي)اختياريغير(محيطي

متغيرهـاي كيفيـت اقـالم تعهـدي پژوهشدر اين

ي به عنـوان متغيـر اختياري و اقالم تعهدي غير اختيار

هاي مالكيت سـرمايه گـذاران نهـادي، وابسته و مولفه

ان تمركز مالكيت، استقالل اعضاي هيئـت مـديره، ميز

ميــزان ســهام شــناور آزاد، نــوع حســابرس و وجــود

هـاي حاكميـت حسابرسي داخلي بـه عنـوان مكـانيزم

.شركتي مورد استفاده قرار گرفته است


پژوهشپيشينه

به بررسـي رابطـه ) 2002(آرنولد رايت و ديگران

.پردازنـد اكميت شركتي و فرآيند حسابرسي ميبين ح

هاي اخير از ها معتقدند رشد شناسايي شده در سالآن

حاكميت شركتي، گزارشگري مالي دقيـق و بازداشـتن

.]11[از تقلب را فراهم ساخته است

هـاي ويژگـي اي بـا عنـوان در مطالعه) 2003(بال

كنـد كـه در تعيـين كيفيـت ري اشاره ميسود حسابدا

تصـميمات اتخـاذ و تاثير ) كيفيت سود(اقالم تعهدي

بيشـتر از اسـتانداردهاي ،وسـيله مـديران ه اجرا شده ب

كيفيت ايـن اقـالم تحـت تـاثير زيرااستگزارشگري

مديريت قرار دارد و هاي مديريت ها و خط مشيرويه

هـا را توانـد كيفيـت آن بسته به نوع اهداف خـود مـي

پايين يا باال نشـان دهـد و بـا ايـن كـار خـود هزينـه

.]13[شركت را تحت تاثير قرار دهدسرمايه

ي با عنوان تـاثير پژوهش) 2004(آشبوغ و هولليس

بر هزينه سرمايه شركت هاي حاكميت شركتي مكانيزم

فـوق نشـان پـژوهش نتـايج حاصـل از . اندانجام داده

عادي بزرگ باعـث دهد كه وجود اقالم تعهدي غيرمي

ايه يجه افزايش هزينه سرمو در نتكاهش شفافيت سود

هـاي بـا كميتـه گـردد و همچنـين شـركت شركت مي

تـري تر داراي هزينه سـرمايه پـايين حسابرسي مستقل

هاي تركيبي شامل سـهامداران همچنين شركت. هستند

تــري داراي هزينــه ســرمايه پــايين) زمانيســا(نهــادي

د هـاي داراي بلـوك سـهامداران زيـا هستند و شركت

و نيز يك رابطه . ندباشداراي هزينه سرمايه باالتري مي

منفي بين هزينه سـرمايه بـا اسـتقالل هيـات مـديره و

درصدي از هيات مديره كـه صـاحب سـهام هسـتند،

دهـد كـه فـوق نشـان مـي پژوهشنتايج . د داردوجو

هاي با حاكميـت شـركتي بهتـر داراي ريسـك شركت

تيجه تر براي سهامداران هستند كه در ناييننمايندگي پ

شـود شـركت مـنعكس مـي تر ايينپدر هزينه سرمايه

]12[.

در هند به بررسي ارتبـاط بـين ) 2004(شانكاريام

ــ ــت شـ ــابداري حاكميـ ــتانداردهاي حسـ ركتي و اسـ

دهـد حاكميـت نشـان مـي پـژوهش نتـايج .پردازدمي

شركتي خوب، عملكرد بهتر شركت و ارتباط بهتـر بـا

.]23[سازد مالكان را فراهم مي

حاكميـت شـركتي، ارتبـاط بـين ") 2005(نيلسن

اين مقاله .را بررسي كرد"اهرم و سياست تقسيم سود

حاكميـت نمايندگي شـركت را بـا فـرض اينكـه مدل

شركتي عبـارت اسـت از تعـادل بـين كنتـرل توسـط

با سـاختار سـرمايه محـدود، سهامداران قوي و كنترل

نهايتاً اين نتيجه حاصل شـده اسـت كـه . دهدبسط مي

ضعيف، تمايـل بيشـتري بـه هاي با سهامدارانشركت

استفاده از بدهي در ساختار سرمايه شـان و همچنـين

.]21[تقسيم سود دارند

سـاختار يبه بررسـ )2005(گرانيو دسونديداو

پردازند ايـن مقالـه نقـش يسود متيريو مدتيمالك

ساختار حاكميت داخلـي را در محـدوديت مـديريت

مشخص پژوهشاساس نتايج بر .كندسود بررسي مي

تعـداد گردد كـه عناصـر حاكميـت شـركتي ماننـد مي

و حسابرسـي كميتههيئت مديره، اعضاي غير موظف

دار و با مديريت سـود رابطـه معنـي حسابرسي داخلي

.]15[معكوس دارند

تحـت عنـوان يپژوهشدر )2005(گرانيالرا و د

در "يحسـابدار يو محافظـه كـار يشركتتيحاكم"

نيو در بـ 2003تا 1992يهااز ساليدوره زمانكي

از يسنجش محافظه كـار يبرا،ييكايآمريهاشركت

يشـركت تيسنجش حاكميبراو) 1997(باسو اريمع

هنـده دنشانجينتا.استفاده كردنديبيتركاريمعكياز


ـ نيا و محافظـه يشـركت تيـ حاكمنيمطلب بود كه ب

.]18[ارتباط مثبت وجود داردكييحسابداريكار

ي بـه بررسـي پژوهشـ در ) 2006(نويسي و نايكر

رابطه بين مالكيت نهادي و ارزش شركتي در نيوزيلند

ها حاكي از اين اسـت آنپژوهشهاي يافته. پرداختند

هـاي بيشـتري بـراي گذاران نهـادي انگيـزه كه سرمايه

نظارت بر مديريت دارند و بنابراين حضورشان رابطـه

.]20[مثبت بر ارزش شركت داشته است

اي بـه بررسـي در مقاله)2006(چونگ و ديگران

شـركتي و ارزشـيابي هاي حاكميترابطه بين مكانيزم

هاي پذيرفتـه شـده در بـازار سـرمايه بازار در شركت

دهد كه ها نشان ميتجزيه و تحليل آن. چين پرداختند

دار و بـا اهميـت يت شركتي تاثير معنيشاخص حاكم

ها داشـته سهام مربوطه شركتارزشيابي بازار بر روي

.]14[است

دهـد كـه نشـان مـي ) 2007(الروكا پژوهشايج نت

براي برطرف كردن ترديد موجود در مورد ارتباط بين

ساختار سرمايه و ارزش شركت بايد نقـش حاكميـت

در اين رابطه الزم است بـه . شركتي مد نظر قرار گيرد

اين امـر توجـه شـود كـه سـاير متغيرهـاي حاكميـت

شركتي از جمله تمركز مالكيت، مالكيت مديران، نقش

ممكن است نقـش مكمـل سـاختار ... هيات مديره و

.]17[سرمايه را داشته باشند

خود به اين نتيجـه رسـيد پژوهشدر ) 2009(ليم

در هيـات كه ارتباط مثبت بين ميزان مـديران مسـتقل

كاري حسابداري در يك مدل از سـه مديره و محافظه

همچنين در هيچ يك از . رد مطالعه وجود داردمدل مو

هاي سنجش محافظه كاري ارتبـاطي بـين انـدازه مدل

ــه ــتقل در كميت ــديران مس ــزان م ــديره و مي ــات م هي

حسابرسي با محافظه كاري حسـابداري وجـود نـدارد

]19[.

تحت عنوان كيفيـت اقـالم يپژوهش) 2010(كنت

ي تعهدي اختياري و غير اختيـاري و حاكميـت شـركت

تجزيه و تحليـل ارائـه شـده در ايـن . انجام داده است

بـين مقاله شناخت بيشتري در ارتباط با اهميت رابطـه

ساختار حاكميت شركتي و كيفيت سـودهاي گـزارش

دست آمده نشـان هنتايج ب.سازدشده شركت فراهم مي

ارتبـاط ،مناسـب دهد كه ساختار حاكميت شركتيمي

و اختيـاري كيفيـت اقـالم مثبتي با اجزاي غيراختياري

كـه شـود مشـاهده مـي صورت جالبي به. تعهدي دارد

و كيفيـت مناسبارتباط بين ساختار حاكميت شركتي

تر از اقالم تعهدي براي اقالم تعهدي غيراختياري قوي

پيشـنهاد ايـن موضـوع . اقالم تعهدي اختيـاري اسـت

بـه صـورت بـا شـركتي مناسـب كند كه حاكميت مي

محيطــي را كــاهش ) ناپايــداري(ثبــات اهميتــي عــدم

دهد و اشتباهات سهوي برآورد اقالم تعهدي را در مي

محــدود كــردن مــديريت ســودهاي اختيــاري مــرتبط

.]22[سازدمي

نشـان ) 1386(حساس يگانـه و يزدانيـان پژوهش

كيـت سـرمايه گـذاران دهد زمـاني كـه درصـد مال مي

ود مديريت سـ باشد،% 45ها بيش از نهادي در شركت

يابد و نيز بين وجود مديران غير موظف در كاهش مي

تركيب هيات مديره، عدم وجود مديرعامل شركت بـه

وجـود عنوان رييس يـا نايـب ريـيس هيـات مـديره،

ها در ايـران و مـديريت حسابرسان داخلي در شركت

.]6[داري وجود نداردسود رابطه معني

رابطـه )1387(سـيدي در سـال كردلر وابراهيمي

بين حسابرسان مستقل و نوع اظهار نظـر حسـابرس و

بـه ايـن انـد و دادهمورد بررسي قرار را مديريت سود

اند كه تنهـا نـوع موسسـه حسابرسـي بـا نتيجه رسيده

دارددار معنيمعكوس و اقالم تعهدي اختياري ارتباط

]1[.


) 1388(محمـودزاده بادآور نهنـدي و پژوهشدر

ها و تركيـب هيـات شركتبين ساختار مالكيترابطه

البتـه در آزمـون .مديره با محافظه كـاري ديـده نشـد

كـه ميـزان هاي دو گروه مشاهده شـد مقايسه ميانگين

هــاي بــا گــذاران نهــادي در شــركتمالكيــت ســرمايه

هـاي بـا محافظـه محافظه كاري باال كمتـر از شـركت

ال همچنين ميزان محافظه كاري اعم.ين استيكاري پا

ي كه حسابرسـي يهاارشگري مالي در دورهشده در گز

تـر از پـايين ،موسسه بر عهده سازمان حسابرسي بوده

ي است كـه حسابرسـي بـر عهـده موسسـات يهادوره

در نتيجه نتايج نشان دهنده ايـن . خصوصي بوده است

مطلب است كه وضعيت سـاختار مالكيـت و تركيـب

اعضاي هيات مديره در ايران عامـل مهمـي در تعيـين

.]4[فيت گزارشگري مالي نيستكي

ي پژوهشـ در ) 1389(و نبـوي رهنماي رود پشتي

هـاي به بررسي و ارائه الگوي سـنجش تـاثير مكـانيزم

حاكميت شركتي بر مـديريت سـود در بـورس اوراق

پـژوهش هـدف اصـلي ايـن . بهادار تهـران پرداختنـد

هـاي حاكميـت شـركتي بررسي رابطـه بـين مكـانيزم

موظـف هيـات نسـبت اعضـاي غير تمركز مالكيـت، (

مديره، اندازه هيات مـديره، تفكيـك دو پسـت مـدير

هـاي خـارجي و مكـانيزم ) عامل و رئيس هيات مديره

متغيرهـاي . با مديريت سود اسـت )سهامداران نهادي(

نتـايج . انـد ده، اندازه و اهرم مـالي بـو پژوهشكنترلي

ن تمركز مالكيت و نسبت دهد كه بينشان ميپژوهش

ه با مديريت سود رابطه موظف هيات مديري غيراعضا

داري وجود دارد اما بين اندازه هيات مديره منفي معني

مـديره و تفكيك دو پست مديرعامل و رئـيس هيـات

بـين .داري وجـود نـدارد با مديريت سود رابطه معني

و) انــدازه شــركت و اهــرم مــالي(متغيرهــاي كنترلــي

اري وجـود دارد دمديريت سود نيز رابطه مثبت معنـي

]8[.

بنديطبقهبا)1388(همكارانومهراني

انواعارتباطمنفعل،وفعالبهنهاديگذارانسرمايه

بررسينيزراكاريمحافظهونهاديمالكيتمختلف

مثبترابطهوجودازآمدهدستبههاييافته.اندنموده

حكايتسودكاريمحافظهونهاديمالكيتبين

مالكيتسطحافزايشباديگر،عبارتبه.دارند

هايرويهازاستفادهبههاشركتتمايلنهادي،

ادعاتوانمينتيجه،در.گرددميبيشتركارانهمحافظه

رامديرانكههستندفعاليناظرانسهامداراناينكرد

كاربردطريقاز(باالتركيفيتباسودگزارشبه

تشويق)تركارانهمحافظهحسابداريهايرويه

فعالبهنهاديمالكانتفكيكازبعدهمچنين.كنندمي

نهاديمالكيتبينمعناداريومثبترابطهمنفعل،و

درالبته.شديافتنيزسودكاريمحافظهومنفعل

اتكاييقابلنتيجهفعال،نهاديمالكيتباارتباط

.]10[نشدحاصل

رابطهبررسيبه)1390(محمدآباديومشايخي

سودكيفيتوشركتيحاكميتهايمكانيزم

آنازحاكيپژوهشهاييافته.پردازندميحسابداري

ومديرههياتجلساتتعدادشدنبيشترباكهاست

كيفيتآن،درغيرموظفمديرانحضورافزايش

افزايشحسابداريسود)بينيپيشتوانوپايداري(

تفكيكبينكهاستحاليدراين.استيافته

ازمديرههياترئيسوعاملمديرهايمسؤوليت

سود)بينيپيشتوانوپايداري(كيفيتويكديگر

پژوهشهاييافته.نداردوجودداريمعنيرابطه

تعهدي،اقالمكيفيتبيندارمعنيرابطهنبودازحاكي

باسود،كيفيتهايسنجهازيكيعنوانبه

.]9[استبررسيموردشركتيِحاكميتهايمكانيزم


مالكيتساختاربينرابطهبررسيبه،)1390(استا

ايندر.استپرداختهسودمديريتشيوهبرشركت

مالكيتطبقهچهاربهمالكيتساختارپژوهش

نتايج.استشدهبنديطبقهمديريتيوشركتينهادي،

بينمعناداريمنفيرابطهكهاستاينبيانگرپژوهش

سودمديريتبامديريتيمالكيتونهاديمالكيت

سودمديريتوشركتيمالكيتبيناماداردوجود

.]2[داردوجودمعناداريومثبترابطه

پژوهشهايفرضيه

شركتي،حاكميتهايمكانيزمپژوهشايندر

مالكيت،تمركزميزاننهادي،گذارانسرمايهمالكيت

آزاد،شناورسهامميزانمديره،هيئتاعضاياستقالل

نظردرداخليحسابرسيوجودوحسابرساندازه

بنابراين فرضيات اين پژوهش به .استشدهگرفته

:شرح زير است

كيفيتبرنهاديگذارانسرمايهمالكيتميزان-1

.دارداثراختياريتعهدياقالم

تعهدياقالمكيفيتبرمالكيتتمركزميزان-2

.دارداثراختياري

اقالمكيفيتبرمديرههياتاعضاياستقاللميزان-3

.دارداثراختياريتعهدي

تعهدياقالمكيفيتبرآزادشناورسهامميزان-4


اختياريتعهدياقالمكيفيتبرحسابرساندازه-5

.دارداثر

تعهدياقالمكيفيتبرداخليحسابرسوجود-6


كيفيتبرنهاديگذارانسرمايهمالكيتميزان-7

.دارداثرغيراختياريتعهدياقالم

تعهدياقالمكيفيتبرمالكيتتمركزميزان-8

.دارداثرغيراختياري

اقالمكيفيتبرمديرههياتاعضاياستقاللميزان-9

.دارداثرغيراختياريتعهدي

تعهدياقالمكيفيتبرآزادشناورسهامميزان-10

.دارداثرغيراختياري

غيرتعهدياقالمكيفيتبرحسابرساندازه-11


تعهدياقالمكيفيتبرداخليحسابرسوجود-12

.دارداثراختياريغير

پژوهشروش

نظرازكهاستتوصيفيپژوهشحاضر،پژوهش

آزمونبرايپژوهشايندر.استكاربرديهدف

همچنينومتغيرهابينآنداريمعنيوارتباطوجود

متغيرتوضيحبرايهافرضيهبامرتبطهايمدلبرازش

روشومتغيرهچندرگرسيونتحليلروشازوابسته

شدهاستفاده)T(جامعهدوميانگينمقايسهآزمون

.است

هاآنگيرياندازهنحوهووابستهمتغيرهاي

اختياريغيرواختياريتعهدياقالمكيفيت

برايكهباشدميپژوهشاينوابستهمتغيربعنوان

)2005(ديگرانوفرانسيسمدلازابتداآنتعيين

سالهردرشركتهربرايتعهدياقالمكيفيت

:دشوميمحاسبه

)1(مدل

titititi

tititi

PPEREVCFOCFOCFOWC

,,5,41,3

,21,10,

εββββββ

+×+∆×+×

+×+×+=∆

+

−

WC:درسرمايهتعهدياقالمتغييركاملگيرياندازه

دريافتني،هايحسابدرتغييرشاملگردش،


گذاريسرمايه،كاالموجوديپرداختني،هايحساب

.استجاريهايذخيرهوجاري

1−tCFO:سالعملياتازناشينقدوجوهجريانt-1.

tCFO:سالعملياتازناشينقدوجوهجريانt.

1+tCFO:سالعملياتازناشينقدوجوهجريانt+1.

tREV∆:سالازعملياتيدرآمددرتغييرt-1 سالتاt.

tPPE:،شـده گزارشتجهيزاتوآالتماشيناموال

.tسالدر

tε:برآوردخطاي.

برشونداستاندارداينكهبرايمتغيرهاتمامي

.شوندميتقسيمهاداراييكلمتوسط

اقالمازاختياريتعهدياقالمتفكيكبرايسپس

ديگرانوفرانسيسمدلازغيراختياريتعهدي

مدلاينخروجي.استشدهاستفاده]16[)2005(

اختياريتعهدياقالمبرايعدديكشركتهربراي

بدستغيراختياريتعهدياقالمبرايعدديكو

.دهدمي

)2(مدل

AQ:رگرسـيون معيارانحراف(تعهدياقالمكيفيت

)1388الي1382هايسالبراي1مدل

Size:هادارييمجموعطبيعيلگاريتم

Loss:بـراي زيـان آندركـه استهاييسالتعداد

شدهثبت1388الي1382هايسال

OPCYC:نگهـداري دورهميـانگين طبيعـي لگاريتم

وصـول دورهروزانـه ميانگينعالوهبهكاالموجودي

مطالبات

SDOR:بـر تقسـيم عمليـاتي درآمـد معيـار انحراف

1388الـي 1382هـاي سـال بـراي هـا دارييكلجمع

است

به)2(مدلرگرسيونتخمينماندهباقيمقادير

تتفاووDAQ)(اختياريتعهدياقالمكيفيتعنوان

عنوانبه)AQ(تعهدياقالمكيفيتمقداركلباآن

.است)IAQ(اختياريغيرتعهدياقالمكيفيتمقدار

براساسپژوهشكنترلومستقلمتغيرهاي

در)1(نگارهشرحبهشركتيحاكميتهايمكانيزم

قراراستفادهموردواستبودهنظرمدپژوهشاين

:استگرفته

هانماد و عناوين متغيرهاي تحقيق وتعاريف عملياتي آن. 1نگاره

تعريف عملياتيعنوان متغيرنماد

INS نهاديميزان مالكيت سرمايه گذارانهاي هاي بيمه و شركتشركتها،نظير بانكهادرصد مالكيت سهامداران شركت

گذاريسرمايه

OWNسهام سه سهامدار عمده به عنوان ميزان تمركز مالكيتدرصد مجموع تمركز مالكيت

INDنسبت مديران غير موظف هيات مديره به كل اعضاي هيات مديرهاستقالل اعضاي هيات مديره

Freeسهام شناور آزاد

براي محاسبه درصـد . رود در آينده نزديك قابل معامله باشدمقدار سهامي است كه انتظار مي

سهام راهبردي را از كل سهام كسـر كـرده، درصد سهام متعلق به دارندگانسهام شناور آزاد،

.شودباقيمانده به عنوان سهام شناور آزاد در نظر گرفته مي

Audit باشدعبارت از دو طبقه كلي سازمان حسابرسي و موسسات خصوصي ميحسابرسنوع موسسه.

INTشودها را شامل ميوجود يا عدم وجود حسابرس داخلي در شركتدو طبقه كليحسابرسي داخلي.

Sizeهامجموع دارييلگاريتم طبيعي اندازه شركت

Levهادارييكل ها تقسيم بركل بدهياهرم مالي

ttiti

tititi

SDOROPCYCLossSizeAQεββ

ββα+×+×

+×+×+=

,4,3

,2,1,


نتايجمستقلووابستهمتغيرهايمحاسبهازپس

قرارسنجشموردزيرياينههايمدلدرآمدهبدست

:اندگرفته

)3(مدل

��,� � � � � � ��,� � � �� ,� � � � ��,� � � ��,� � � ��,� � � � ��,� � � ��,� � !�"�,� #�,�$��,� � � � � � ��,� � � �� ,� � � � ��,� � � ��,� � � ��,� � � � ��,� � � ��,� � !�"�,� #�,��

گردآوريروشونمونهحجمآماري،جامعه

هاداده

،پژوهشايندربررسيموردآماريجامعه

تهرانبهاداراوراقبورسدرشدهيرفتهذپهايشركت

الي1382ماليهايسالپژوهشمورددورهوهستند

فذحروشازپژوهشايندر.است1388

كهگرددمياستفادهنمونهبهرسيدنبرايسيستماتيك

زيرشرحبهنمونهانتخاببرايشدهاعمالمعيارهاي

:است

ــركت.1 ــدايازش ــالابت ــورسدر1382س اوراقب

.باشدشدهپذيرفتهتهرانبهادار

شـركت وشودختماسفند29بهشركتماليسال.2

نـداده تغييـر راخودماليسالمطالعه،مورددورهدر

.باشد

.نباشدمنفيشركتسهامدفتريارزش.3

هايشركت(ماليموسساتوهابانكجزء.4

وهابانكوماليگريواسطهگذاري،سرمايه

ساختارهايوماليافشاهايزيرا. نباشد)هاليزينگ

.استمتفاوتهاآندرشركتيحاكميتاصول

درشدهيرفتهذپهايشركتكلآماري،جامعه

اعمالازپسكههستندتهرانبهاداراوراقبورس

مطالعهموردنمونه عنوانبهشركت120فوقشرايط

عضوهايشركتماليهايگزارش.گرفتندقرار

منبعتريناصليعنوانبهتهران،بهاداراوراقبورس

اين.استشدهاستفادهپژوهشانجامجهتاطالعاتي

هايشركتاساسيماليهايصورتشاملهاگزارش

سازماناينترنتيسايتطريقازكهاستآزمونمورد

1382هايسالبرايwww.Rdis.irنشانيبهبورس

وگرفتقراراستفادهموردودريافت1388لغايت

همچنينوتدبيرپردازافزارنرماطالعاتيبانكازنيز

تحليلوتجزيهنهايتدروهافرضيهآزمونجهت

آماريافزارنرمهمچنينوExcelافزارنرمازهاداده

SPSSاستشدهاستفاده.

پژوهشنتايج

چهارالييكفرضياتآزمونازحاصلنتايج

تاثيرخصوصدرچهارالييكهايفرضيهآزمون

تعهدياقالمبرشركتيحاكميتهايمكانيزم

متغيرهچندخطيرگرسيونمدلطريقازاختياري

.گرفتقرارآماريتحليلوتجزيهوآزمونمورد

مقدار،)1(نگارهطبقهايآزموننتايجبراساس

عدمدهندهنشانكهاست84/1نوواتسدوربينآماره

برابرتعيينضريب.استخطاهابينهمبستگي

از%45كهدهدمينشانرقماين.است458/0

تواندمي)متغيروابسته(اختياريتعهدياقالمتغييرات

مالكيتميزان(مستقلدرمتغيرهايتغييراتتوسط

اعضايتعدادمالكيت،تمركزنهادي،گذارانسرمايه

توضيح)آزادشناورسهاممديره،هياتغيرموظف

اختياريتعهدياقالمدرتغييراتبقيهوشودداده

.شودميدادهتوضيحفوقمواردازغيرعوامليتوسط

است%5ازكمترFآمارهاحتمالديگرطرفاز

بهتوجهبا.استمدلكلداريمعنيدهندهنشانكه

دومواولهايفرضيهمستقلمتغيرهاياحتمالاينكه


درHoفرضبنابراين، است%5ازكمترنيز

موردمقابلفرضوشدهرددومواولهايفرضيه

ضريببرايآمدهدستبهعددواستتاييد

ومعكوسارتباطنشانگرنيزفوقهايفرضيه

پژوهشوابستهومستقلمتغيرهايبيندارمعني

وسومهايفرضيهبرايآمدهدستبهاحتمال.است

.استHoفرضقبولازحاكينيزچهارم

چهارالييكفرضياتآزمونازحاصلنتايج.2نگاره

متغيرهچندخطيرگرسيونمدل:آماريروشموردهايشركت

شركت120:مطالعه

%5:خطاسطحEnter:متغيرورودروش

شدهتعديلتعيينضريبضريب

تعيينواتسوندوربينآماره

مدلكلداريمعني

احتمالFآماره

388/0458/084/155/6000/0

DAQ:وابستهمتغير

ضريبمستقلمتغيرهايفرضيه

ازيكهرداريمعني

متغيرها

احتمالtآماره

000/0- 51/5-562/0نهاديگذارانسرمايهمالكيتميزان)مستقلمتغير(اول

032/0- 19/2-231/0مالكيتتمركز)مستقلمتغير(دوم

062/063/0532/0مديرههياتموظفغيراعضايتعداد)مستقلمتغير(سوم

059/062/0540/0آزادشناورسهام)مستقلمتغير(چهارم

971/0- 04/0-004/0شركتاندازهكنترليمتغير

081/085/0399/0مالياهرمكنترليمتغير

دهاليهفتفرضياتآزمونازحاصلنتايج

تاثيرخصوصدردهاليهفتهايفرضيهآزمون

تعهدياقالمبرشركتيحاكميتهايمكانيزم

آماريتحليلوتجزيهوآزمونموردنيزغيراختياري

562/1نوواتسدوربينآمارهمقدار.استگرفتهقرار

خطاهابينهمبستگيعدمدهندهنشانكهاست

نشانرقماين.است695/0برابرتعيينضريب.است

تعهدياقالمتغييراتاز% 5/69كهدهدمي

تغييراتتوسطتواندمي)متغيروابسته(غيراختياري

گذارانسرمايهمالكيتميزان(مستقلدرمتغيرهاي

موظفغيراعضايتعدادمالكيت،تمركزنهادي،

وشوددادهتوضيح)آزادشناورسهاممديره،هيات

عوامليتوسطاختياريتعهدياقالمدرتغييراتبقيه

ديگرطرفاز.شودميدادهتوضيحفوقمواردازغير

دهندهنشانكهاست%5ازكمترFآمارهاحتمال

احتمالاينكهبهتوجهبا.استمدلكلداريمعني

كمترنيزهشتموهفتمهايفرضيهمستقلمتغيرهاي

وهفتمهايفرضيهدرHoفرضبنابرايناست%5از

عددواستتاييدموردمقابلفرضوشدهردهشتم

نيزفوقهايفرضيهضريببرايآمدهدستبه

متغيرهايبيندارمعنيومستقيمارتباطنشانگر

آمدهدستبهاحتمال.استپژوهشوابستهومستقل


.استHoفرضقبولازحاكينيزدهمونهمهايفرضيهبراي

دهاليهفتفرضياتآزمونازحاصلنتايج.3نگاره

متغيرهچندخطيرگرسيونمدل:آماريروشموردهايشركت

شركت120:مطالعه

%5:خطاسطحEnter:متغيرورودروش

تعيينضريبشدهتعديلتعيينضريبدوربينآماره

واتسون

مدلكلداريمعني

احتمالFآماره

67/070/056/155/23000/0

IAQ:وابستهمتغير

ضريبمستقلمتغيرهايفرضيهمتغيرهاازيكهرداريمعني

احتمالtآماره

658/076/8000/0نهاديگذارانسرمايهمالكيتميزان)مستقلمتغير(هفتم

3/093/3000/0مالكيتتمركز)مستقلمتغير(هشتم

487/0-7/0- 05/0مديرههياتموظفغيراعضايتعداد)مستقلمتغير(نهم

256/0- 15/1-082/0آزادشناورسهام)مستقلمتغير(دهم

823/0- 23/0-017/0شركتاندازهكنترليمتغير

003/0- 09/3- 22/0مالياهرمكنترليمتغير

ويازدهمششم،پنجم،فرعيهايفرضيهآزمون

دوازدهم

ويازدهمششم،پنجم،هايفرضيهدركهآنجااز

وحسابرسيموسسهاندازهمتغيرهايدوازدهم

اسميمتغيرهايصورتبهداخليحسابرس

مستقلهاينمونه)T(تيآزمونازبنابراينباشند،مي

ويازدهمششم،پنجم،فرعيهايفرضيهبررسيبراي

.استشدهاستفادهدوازدهم

داخليحسابرسوحسابرساندازهمتغيرهايخصوصدرTآزموننتايج.4نگاره

تعدادگروهفرضيه

هاواريانستساويآزمون

)لوينآزمون(

فرضبا)T(تيآزمون

هاواريانسبودنبرابر

احتمالTآمارهاحتمالFآماره

پنجم38خصوصيموسسات

398/0530/0631/1-111/062حسابرسيسازمان

ششم38خصوصيموسسات

682/0412/0178/1-243/062حسابرسيسازمان

يازدهم42داخليحسابرسوجود

786/0378/0234/1221/058داخليحسابرسوجودعدم

دوازدهم42داخليحسابرسوجود

755/0388/0896/0-374/058داخليحسابرسوجودعدم


لوينآزموناحتمالوآمارهمقاديربهتوجهبا

)5(نگارهدرمنعكسهاواريانستساويبررسيبراي

برابريفرضكنندهتاييدآمدهدستبهنتايج

ويازدهمششم،پنجم،هايفرضيهتمامدرهاواريانس

بربنا).05/0ازبيشتراحتمال(استبودهدوازدهم

متغيرهايارتباطبررسيبرايTآزمونفوق،نتيجه

حسابرسنبودياوجودوحسابرسيموسسهنوع

غيراختياريوختيارياتعهدياقالمكيفيتباداخلي

آزموننتايجبراساس.استگرفتهقراراستفادهمورد

Tارتباطبهمربوطاحتمال،)4(نگارهدرمنعكس

استبوده05/0ازبيشترهافرضيهايندرشدهمطرح

بيندارمعنيرابطهفقدانوتاييدعدمنشانگركه

داخليحسابرسوحسابرسيموسسهنوعمتغيرهاي

.استتعهدياقالماختياريغيرواختياريكيفيتبا

درگانهدوازدههايفرضيهآزموننتايجخالصه

.استشدهآوردهزيرشرحبه)5(نگاره

گانهدوازدههاي خالصه نتايج آزمون فرضيه. 5نگاره

شماره

فرضيهنتيجهمتغير وابستهمتغير مستقل

شماره

فرضيهنتيجهمتغير وابستهمتغير مستقل

مالكيت نهادي1كيفيت اقالم تعهدي

اختياري

تاييد

منفيمالكيت نهادي7

كيفيت اقالم

تعهدي اختياري

تاييد

مثبت

تمركز مالكيت2كيفيت اقالم تعهدي

اختياري

تاييد

منفيتمركز مالكيت8


تعهدي اختياري

تاييد

مثبت

3استقالل اعضاي

هيئت مديره

كيفيت اقالم تعهدي

اختياري9رد

استقالل اعضاي

هيئت مديره


تعهدي اختياريرد

4ميزان سهام شناور

آزاد


اختياري10رد

ميزان سهام شناور

آزاد



اندازه حسابرس5كيفيت اقالم تعهدي

اختيارياندازه حسابرس11رد



6وجود حسابرس

داخلي


اختياري12رد

وجود حسابرس

داخلي



نتيجه

نسبتاًارتباطازحاكيهافرضيهآزموننتايج

كيفيتباشركتيحاكميتهايمكانيزمبينضعيف

بيناز.استغيراختياريواختياريتعهدياقالم

ايندرمطالعهموردشركتيحاكميتهايمكانيزم

ونهاديگذارانسرمايهمالكيتميزانتنهاپژوهش

باداريمعنيومعكوسارتباطدارايمالكيتتمركز

كههستندغيراختياريواختياريتعهدياقالمكيفيت

ترقويغيراختياريتعهدياقالمبراينيزارتباطاين

هايمكانيزمديگربين.استاختياريتعهدياقالماز

تعهدياقالمكيفيتبامطالعهموردشركتيحاكميت

داريمعنيرابطهگونههيچاختياريغيرواختياري

تركيبآزاد،شناورسهامميزانيعني.نشدمشاهده

حسابرسوحسابرسنوعمديره،هيئتاعضاي

واختياريتعهدياقالمكيفيتدرتاثيريهيچداخلي

تعهدياقالمكهآنجاييازونداردغيراختياري


است،هاشركتدرسودمديريتابزاراختياري

حاكميتهايمكانيزماستقراركهگرفتنتيجهتوانمي

مديريتكاهشدرچشمگيريتاثيرتواندنميشركتي

نتيجهبامطابقپژوهشنتايج.باشدداشتهسود

اسماعيليومشايخجملهازپيشينهايپژوهش

همكارانومهراني،)1388(يزدانيانويگانه،)1385(

معكوسارتباطخصوصدر)1390(استا،)1388(

بامغايرولياستسودكيفيتبامالكيتساختار

رهنماي)1388(زادهمحمودونهنديپژوهشنتايج

خصوصايندر)1389(هاشمينبويورودپشتي

.استبوده

وسيديكردلرابراهيميپژوهشنتايجباضمنا

باحسابرسيموسسهنوعارتباطخصوصدر)1387(

مورددر.استمغايرنيزتعهدياقالماختياريكيفيت

خصوصدر،پژوهشنتيجهنيزكنترلمتغيرهاي

پژوهشنتيجهبااختياريكيفيتبامالياهرمارتباط

وليبودهمنطبقچاشمينبويورودپشتيرهنماي

بودهفوقپژوهشنتيجهبامغايرشركتاندازهرابطه

.است

منابع

).1387(.سيديعزيزوعليكردلر،ابراهيمي-1

تعهدياقالمكاهشدرمستقلحسابرساننقش

،حسابرسيوحسابداريهايبررسي.اختياري

.16-3صص،54شماره

ساختاربينرابطهبررسي).1390(.سهراباستا،-2

حسابداريهايپژوهش.سودمديريتومالكيت

،8پياپيشمارهدوم،شمارهسوم،سال،مالي

.106-93صص

).1385(.برندقايمانيمحمدوحسيناعتمادي،-3

بازدهوسودكيفيتبينرابطهبرايمدليارائه

.تهرانبورسدرشدهپذيرفتههايشركتسهام

.مدرستربيتدانشگاهدكتري،رساله

.محمودزاده،سعيدويونسنهندي،بادآور-4

محافظهباشركتيحاكميترابطهبررسي).1388(

آزاددانشگاه.ارشدكارشناسينامهپايان.كاري

.تبريزواحداسالمي

.خرازيرهبريمهساومحمدهاشمشكن،بت-5

حقوقرعايتميزانوشركتيحاكميت).1387(

بورسدرشدهپذيرفتههايشركتدرسهامداران

شماره،حسابداريمطالعات.تهرانبهاداراوراق

.22-1صص،1387تابستان،22

).1386(.يزدانياننرگسويحيييگانه،حساس-6

.سودمديريتكاهشبرشركتيحاكميتتاثير

172-151صص،17شماره،حسابداريمطالعات

).1388(.سالكيعليوالديننظامرحيميان،-7

شركتيحاكميتكارهايوسازبرخيميانرابطه

پذيرفتههايشركتدراطالعاتيتقارنعدمو

پيامدانشگاه.تهرانبهاداراوراقبورسدرشده

نامهپايان.اجتماعيواقتصاديعلومدانشكده.نور

.ارشدكارشناسي

).1389(.نبويعليوفريدونرودپشتي،رهنماي-8

حاكميتهايمكانيزمتاثيرسنجشالگويارائه

بهاداراوراقبورسدرسودمديريتبرشركتي

وعلومواحداسالميآزاددانشگاهتهران،

مديريترشتهدكتري،رسالهتهران،هايپژوهش

.بازرگاني

رابطه).1390(.محمدآباديمهديوبيتامشايخي،-9

سود،كيفيتباشركتيحاكميتهايمكانيزم

شمارهسوم،سال،ماليحسابداريهايپژوهش

.32-17صص،8شمارهدوم،


هديومراديمحمدساسان،مهراني،-10

ونهاديمالكيتنوعرابطه).1388(.اسكندر

حسابداريهايپژوهش،كارانهمحافظهحسابداري

.62- 47صص،3شمارهاول،شمارهدوم،سال،مالي11- Arnold Wright, Jeffrey Cohen, and Ganesh

Krishnamoorthy. (2002). CorporateGovernance and the Audit Process,Contemporary Accounting Research Vol19, No 4, Pp 573–594.

12- Ashbough, Holliss. (2004). CorporateGovernance and Cost of Equity Capital.www.ssrn.com.

13- Ball , R., Robin A., Wu, J . (2003).Incentives versus standards: properties ofAccounting income in four East Asiancountries. Journal of Accounting andEconomics. Vol 36, Pp 235-270.

14- Chong-En Bai, Qiao Liu, Joe Lu, Frank M.Song and JunxiZhang, en. (2006).empirical Study on Corporate Governanceand Market Valuation in China. EconomicResearch Journal, Vol 2, Pp 83-111.

15- Davidson, R., J. Goodwin-Stewart, and P.Kent. (2005). Internal governancestructures and earnings management,Accounting and Finance. Vol 45, Pp 241–267.

16- Francis, J., LaFond, R., Olsson, P.,Schipper, K. (2005). The Market pricing

Of Accruals Quality. Journal of Accountingand Economics. Vol 39, Pp 295-327.

17- La Rocca, M. (2007). The influence ofcorporate governance on the relationbetween capital structure and value.Corporate Governance,Vol 7, No 3.

18- Lara, G .Osma, G.and penalva, F. (2005).Accounting conservatism and CoorporateGovernance, Review of Accounting studies,Vol 14, Pp 161-201.

19- Lim, R. (2009). The Relationship betweenCorporate Governance and Accountingconservatism, The university of New southwales.

20- Navissi ,F .and Noiker, V. (2006).Institutional ownership and corporate value,Managerial Finance, Vol 32, No 3, Pp 247-256.

21- Nilsen, A. E. B. (2005). Corporategovernance, Leverage and Dividend Policy,PrincetionUni., Department of Economics.

22- Kent, Palma, Routledge, J ,Stewart. (2010).Innate and discretionary accruals qualityand corporate governance, Accounting andFnance

23- Shankaraiahm. (2004). CorporateGovernance and Accounting Standards inIndia: An Empirical Study on PracticesOsmania University; Sultan QaboosUniversity - College of Commerce &Economics.

، دانشكده علوم انساني، گروه حسابداريدانشگاه لرستان،لرستان: نشاني مكاتباتي نويسنده مسؤول-1


1393، بهار )19(سال ششم، شماره اول، شماره پياپي



15-26صص

هاي پذيرفته شده شركتموثر بر مديريت سرمايه در گردشعواملبررسي

تهرانبهاداربورس اوراقدر

***مالك يبلويي**1رحمان سجادپور*انواري رستميعلي اصغر

استاد حسابداري دانشگاه تربيت مدرس*[email protected]

مربي حسابداري دانشگاه لرستان**[email protected]

، كرمانشاهتحقيقاتدانشجوي دكتري حسابداري واحد علوم و ***[email protected]

چكيده

كند و مديريت سرمايه در گردش به كنترل هزينه تامين مالي سرمايه در گردش، نيازهاي مالي كوتاه مدت واحد تجاري را برآورده مي

همين اساس، هدف اين پـژوهش، بررسـي عوامـل بر. شوددسترس بودن وجه نقد براي سهامداران ميدر منجر و در نتيجه باعث افزايش

گذاري در دارايي ثابـت در نسبت بدهي، نسبت بازده دارايي، جريان نقدي عملياتي و سرمايهمديريت سرمايه در گردش، از جمله مؤثر بر

دش، از چرخـه تبـديل وجـه نقـد گيري مديريت سرمايه در گـر براي اندازه. ق بهادار تهران استهاي پذيرفته شده در بورس اوراشركت

شركت به عنوان نمونه آماري پژوهش در نظر گرفته و با استفاده از رگرسـيون چنـد متغيـره و روش سال ـ 600بدين منظور . استفاده شد

ري در دارايـي گـذا نتايج آزمون بيانگر آن است كه ميان متغيرهاي نسبت بدهي، نسبت بازده دارايي و سرمايه. ي، آزمون شدندهاي پنلداده

ثابت، با مديريت سرمايه در گردش رابطه معكوس و معناداري وجود دارد و ميان متغير جريـان نقـدي عمليـاتي بـا مـديريت سـرمايه در

چرخه تبديل وجـه با عمر بيشتر و جريان نقدي بهتر،هاي اين پژوهش نشان داد كه شركت. گردش رابطه مستقيم و معناداري وجود دارد

گذاري هاي با نسبت بازدهي دارايي، نسبت بدهي، فرصت رشد و سرمايههمچنين، شركت. ها دارندتري نسبت به ساير شركتينقد طوالن

. هاي ثابت باالتر، داراي خط مشي جامع و بهتري در مديريت سرمايه در گردش هستنددر دارايي

گـذاري در دارايـي ثابـت، نسبت بازده دارايي، نسبت بدهي، سرمايهمديريت سرمايه در گردش، چرخه تبديل وجه نقد، : هاي كليديواژه

.جريان نقدي عملياتي

1393بهار، )19(، شماره پياپي اول، شماره ششمهاي حسابداري مالي، سال پژوهش/ 16

مقدمه

يكي از موضوعات با اهميتي كه در سطح مديريت

سـرمايه در ها مطرح است، شيوه مديريت مالي شركت

مـديريت سـرمايه در گـردش . ها استگردش شركت

تركيب بهينه اقالم سرمايه در گردش؛ : عبارت است از

اي كـه هـاي جـاري، بـه گونـه ها و بدهييعني دارايي

انتخاب مناسب نـوع . ثروت سهامداران را حداكثر كند

هـاي هـاي جـاري و بـدهي استراتژي مديريت دارايي

امكان دستيابي به بهتـرين جاري در موقعيت مختلف،

ــد ــتراتژي م ــراهم اس ــردش را ف ــرمايه در گ يريت س

ه هدف اين مطالعه يافتن عواملي است ك]. 1[نمايدمي

. ها تاثير دارندبر مديريت سرمايه در گردش شركت

سرمايه در گردش نيازهاي مالي كوتاه مدت واحد

نيــاز كمتــر ســرمايه در . كنــدتجــاري را بــرآورده مــي

كاهش نياز براي تامين مالي و كاهش هزينه گردش به

بـه نوبـه خـود، در اين امـر كه .شودسرمايه منجر مي

دسترس بودن وجه نقد بـراي سـهامداران را افـزايش

1مديريت سرمايه در گـردش اثـر بخـش ]. 1[دهدمي

زيرا بر سودآوري و نقدينگي شركت ،بسيار مهم است

يـك 2ارامديريت سرمايه در گـردش كـ . گذارداثر مي

قسمت بنيـادي از اسـتراتژي كلـي شـركت در ايجـاد

هـا بنابراين شـركت ]. 7[ارزش براي سهامداران است

اي از مـديريت سـرمايه در كنند سـطح بهينـه سعي مي

گردش را نگهداري كنند كه ارزش شركت را حـداكثر

مديريت كاراي سرمايه در گردش نه تنهـا سـبب . كند

شود، بلكه ميهاي ماليها در تالطمايمن شدن شركت

هـا را نيـز بهبـود موقعيت رقابتي و سودآوري شركت

براي مثال، افزايش در سرعت چرخه تبديل . بخشدمي

ها به ها و پرداختيوجه نقد از طريق مديريت دريافتي

1 Effective2 Efficient

عـالوه بـر . كندايجاد سودآوري و نقدينگي كمك مي

هـا بـراي مـديريت اين، مديريت اثر بخش موجـودي

بنابراين، . نقدينگي و سودآوري شركت ضروري است

اي بين هر يك از اجزاي سرمايه نگهداري تعادل بهينه

هـاي بـا انـدازه در سـازمان ]. 4[در گردش مهم است

هـاي جـاري نسـبت هـا و بـدهي كه دارايـي كوچكتر

دهـد، ها را تشكيل ميبزرگي از سرمايه در گردش آن

هاي اتخاذ شـده مديريت سرمايه در گردش و سياست

زيـرا .در اين زمينه از اهميت فراواني برخوردار است

كنندگان ها، تعامالت مالي شركت با تاميناين سياست

كنـد و خريداران در زنجيره تامين مالي را مديريت مي

تـرين موضـوعات در يكي از با اهميتدر عمل، ]. 3[

مـديران . سازمان، مديريت سـرمايه در گـردش اسـت

هـاي مـديريت دي بـراي شناسـايي محـرك مالي زيـا

سرمايه در گردش و سطح مناسب سرمايه در گـردش

سرمايه در گـردش اتعدم درك اثر. در تالش هستند

مورد نياز بر سودآوري، عدم شفافيت در مورد تعيـين

مديريت سرمايه در گردش و عـدم توانـايي مـديريت

ريزي و كنترل اجزاي مديريت سـرمايه در براي برنامه

عــدم ســودآوري و ورشكســتگي منجــر گــردش، بــه

هـاي تجـاري از نـاتواني بسياري از شكسـت . شودمي

هـا و ريـزي و كنتـرل دارايـي مديران مـالي در برنامـه

شـود هـاي خـود ناشـي مـي هاي جاري شركتبدهي

تواننـد ريسـك را حـداقل كننـد و ها ميشركت]. 10[

ر هاي سرمايه دعملكرد كلي را با درك نقش و محرك

بنــابراين، درك اجــزاي ]. 16[گــردش بهبــود بخشــند

اي از آن سرمايه در گردش براي داشـتن سـطح بهينـه

در اين مقاله، از چرخه تبديل وجه نقد بـه . مهم است

عنوان شاخص مـديريت سـرمايه در گـردش اسـتفاده

مـا در ايـن مقالـه بـه بررسـي متغيرهـايي . شده است

17/هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران شركتبررسي عوامل موثر بر مديريت سرمايه در گردش

سرمايه در گردش توانند بر مديريتپردازيم كه ميمي

.تاثيرگذار باشند

مباني نظري پژوهش

1ظرفيت براي ايجاد منابع داخلي

منابع اطالعات نامتقارن به معني هزينه باالتر

.هاستشركتخارجي وجوه و سهم اعتباري

بستانكاران زيرا به تضاد منافع بين سهامداران و

با توجه به اولويت بستانكاران در ]. 5[شودمنجر مي

تواند به صورت ورشكستگي، اين تضاد منافع مي

عالوه بر . گذاري كافي منجر شودمسأله عدم سرمايه

مشتاق ران به انتشار اوراق بدهي جديدي اين، سهامدا

هستند كه باعث افزايش ريسك و كاهش ارزش

به عنوان يك نتيجه، . شودهاي موجود ميبدهي

. كنندان صرف ريسك باالتري را تقاضا ميبستانكار

و 2اطالعات نامتقارن بين افراد داخلي

هاي گذاران بالقوه خارج سازمان، به هزينهسرمايه

با شود وباالتر براي منابع وجوه خارجي منجر مي

شركت مجبور ] 8[3توجه به نظريه سلسله مراتب

شود منابع ايجاد شده داخلي را بيش از بدهي و مي

هاي با ركتش. سهام جديد در اولويت قرار دهد

ظرفيت باالتر براي ايجاد منابع داخلي، سطح

هاي جاري باالتري دارند، كه ممكن است به دارايي

گذاري شده در خاطر هزينه پايين وجوه سرمايه

لذا ظرفيت . ها باشدسرمايه در گردش اين شركت

هاي نقدي ي كه آن را با جريانايجاد منابع داخل

تواند عواملي است كه ميكنيم، يكي از گيري مياندازه

. بر مديريت سرمايه در گردش شركت تاثيرگذار باشد

در اين پژوهش ما ظرفيت ايجاد منابع داخلي را

كه نشان دهنده جريان نقدي شركت است، از طريق

1 Capacity to generate internal resources2 Insiders3 The pecking order theory

جمع سود خالص بعالوه هزينه استهالك تقسيم بر

.كنيمها محاسبه ميدارايي

4اهرم

شده در سرمايه در گذاري هزينه وجوه سرمايه

هاي با اهرم بزرگتر، بيشتر است، زيرا گردش شركت

ها مجبور هستند صرف ريسك باالتري را پرداخت آن

در حقيقت، شواهد تجربي نشان دهنده كاهش . كنند

زماني است كه اندازه مديريت سرمايه در گردش در

بنابراين، ]. 16[ها اهرم خود را افزايش دهندشركت

منفي بين نسبت اهرم و اي ه رابطهمحتمل است ك

اهرم با . مديريت سرمايه در گردش موجود باشد

ها اندازه گرفته تفاده از نسبت بدهي به كل دارايياس

.شودمي

5فرصت رشد

تواند بر مديريت سرمايه در فرصت رشد نيز مي

گونه كه در گردش شركت اثرگذار باشد، همان

، ]13[شده است مطالعات تجربي گوناگون نشان داده

اين متغير ممكن است بر تجارت اعتباري و

ها در هاي آنهاي شركت، و سرمايه گذاريدريافتي

نرخ رشد فروش اثر مثبتي . ها اثر گذار باشدموجودي

. بر مديريت سرمايه در گردش شركت دارد

توانند به دو دليل هاي با نرخ رشد باالتر ميشركت

اول، : اشته باشندكوچكتري دچرخه تبديل وجه نقد

هاي با رشد باال ها شركتهاي پژوهشمطابق با يافته

تمايل به استفاده بيشتر از داد و ستد اعتباري به عنوان

و دوم، ] 15[منبع تامين مالي براي رشد دارند

اعتبار به مشتريان خود را دادن توانند ها ميشركت

كه تقاضا ايافزايش دهند تا از اين طريق در دوره

].13[پايين است، فروش خود را افزايش دهند

4 Leverage5 Growth opportunities


1اندازه شركت

اندازه شركت متغير ديگري است كه مديريت

مطالعه . دهدسرمايه در گردش را تحت تاثير قرار مي

رابطه مثبت بين اندازه و سرمايه در ] 13[كيس چن

سرمايه . هاي آمريكايي را نشان دادندگردش شركت

نياز با بزرگتر شدن اندازه شركت، در گردش مورد

اين امر ممكن است به اين خاطر ].6[رودباال مي

گذاري نه وجوه استفاده شده براي سرمايهباشد كه هزي

.يابدهاي جاري با اندازه شركت كاهش ميدر دارايي

هاي كوچكتر عدم تقارن براي مثال، شركت

بعالوه، ]. 9[اطالعاتي و ابهام اطالعاتي بيشتري دارند

، احتمال بيشتري براي 2مطابق با تئوري تهاتر

هاي ها وجود دارد، درحالي كه شركتورشكستگي آن

بزرگتر تمايل به تنوع سازي دارند و كمتر شكست

تواند داد و ستد اعتباري ميموضوع اين . خورندمي

را تحت تاثير قرار دهد، زيرا مطابق با 3ضمانت شده

هاي با ، شركت]17[نظر نيسكانن و همكاران

دسترسي باالتر به بازارهاي سرمايه، داد و ستد

در حقيقت، . دهنداعتباري را بيشتر گسترش مي

هاي بعدي نشان داد كه اندازه شركت اثر پژوهش

.مثبتي بر توسعه داد و ستد اعتباري دارد

4عمر شركت

عمر شركت نيز مديريت سرمايه در گردش را

معموال تر يهاي قديمشركت. دهدتحت تاثير قرار مي

تر و تحت شرايط تامين مالي خارجي را راحت

بنابراين، هزينه وجوه ].11[دهندي انجام ميترمناسب

ها در چنين گذارياستفاده شده در اين سرمايه

توان يك رابطه پس مي. تر استهايي پايينشركت

1 Size2 Trade-off Theory3 The trade credit granted4 Age

مثبت بين عمر شركت و مديريت سرمايه در گردش

.انتظار داشترا

5ي ثابت مشهودهادارايي

كه شركتي با محدوديت منابع از يك طرف، وقتي

گذاري شده در رو باشد، رقابتي بين وجوه سرمايهروبه

وجود ثابت مشهود و سرمايه در گردش بههايدارايي

هاي توان گفت كه بين دارايياز اين رو، مي. آيدمي

هاگردش شركتثابت مشهود و مديريت سرمايه در

از طرف ديگر، ]. 12[رابطه منفي وجود دارد

هاي مشهود عدم هاي نامشهود بيشتر از داراييدارايي

هايي با كنند؛ بنابراين شركتتقارن اطالعاتي ايجاد مي

در زماني كه وجوه الزم هاي مشهود بيشتر، دارايي

هاي جاري افزايش براي سرمايه گذاري در دارايي

تري خواهند داشت و لذا در هاي پايينهزينهيابد،مي

اين حالت دارايي ثابت مشهود با مديريت سرمايه در

. گردش رابطه مثبتي دارد

6بازده

بازده شركت نيز بر اندازه مديريت سرمايه در

مطالعه نشان داد كه مديريت . گردش مؤثر است

سرمايه در گردش و عملكرد شركت تأثيرات متقابل

] 13[بعد از آن، كيس چن و همكاران ]. 9[دارند

ها تاثير منفي بر اندازه دريافتند كه بازده دارايي

توان اين يافته را مي. مديريت سرمايه در گردش دارد

طور كه اول، همان: به دو صورت بيان نمود

توانند سرمايه خارجي هاي با عملكرد بهتر ميشركت

توانند در ها ميبيشتري را به راحتي جذب نمايند، آن

هاي با سودآوري باالتر نيز گذاريديگر سرمايه

هاي با بازده باالتر، دوم، شركت. گذاري كنندسرمايه

به علت تسلط خود بر بازار، مديريت سرمايه در

5 Tangible fixed assets6 Return


زني ها قدرت چانهگردش بهتري دارند، زيرا آن

]. 14[بيشتري با تامين كنندگان و مشتريان دارند

سن و راجان نشان داد كه هاي پترپژوهش

هاي با سودآوري باالتر، به شكل با اهميتي شركت

. كننداعتبارات بيشتري از تامين كنندگان دريافت مي

ها اثر منفي بر مديريت بنابراين، متغير بازده دارايي

.سرمايه در گردش داشته باشد

1صنعت

تواند بر اندازه مديريت متغير صنعت نيز مي

به وضوح . گردش تاثير داشته باشدسرمايه در

مشخص است كه سطح مديريت سرمايه در گردش

در صنايع مختلف متفاوت است و اين امر از ماهيت

مثال ممكن است در .شودفعاليت هر صنعت ناشي مي

طور معمول نياز باشد كه سطح موجودي صنعتي به

.زياد و در صنعت ديگر كمتر نگهداري شود

پيشينه پژوهش

هاي گذاري در سرمايه در گردش به جريانمايهسر

هاي شركت. هاي توليدي حساس استنقدي شركت

با ظرفيت باالتر براي ايجاد منابع داخلي، سطح

هاي جاري باالتري دارند، كه ممكن است به دارايي

شده در خاطر هزينه پايين وجوه سرمايه گذاري

].14[ها باشدسرمايه در گردش اين شركت

صنعت 20شركت از 2000سوئنن نزديك به

تحليل كرد و 1989-1970مختلف را براي دوره

منفي بين چرخه تجاري خالص شركت و ايرابطه

گيري ها اندازهها كه با بازده كل داراييسودآوري آن

داد كه چرخه ها نشان مييافته. دست آوردشد، بهمي

رتبط تجاري خالص كوتاهتر با افزايش سودآوري م

.است

1 Industry

ره براي دو) فصلي(هاي سه ماههاز دادههسيا

شركت 216ها را از استفاده كرد و داده1984-1993

هاي تهاجمي و آمريكايي براي بحث در مورد سياست

آوري ارانه مديريت سرمايه در گردش جمعكمحافظه

صنايع تفاوت با نشان داداين پژوهشنتايج . كرد

هاي جاري ريت دارايييهاي مداهميتي در سياست

. دارند

ت با اهميتي بين كه تفاواين مطالعه كشف كرد

يه در گردش و گيري مديريت سرماصنايع در اندازه

].8[ها در طي زمان وجود داردتغييرات اين اندازه

ي بر مديريت اي نقدهچيو و همكاران تاثير جريان

هاي تايواني را بررسي سرمايه در گردش شركت

هاي نقدي داراي تاثير ها دريافتند كه جريانآن.كردند

مثبتي بر خالص تراز نقدينگي است، اما تاثير منفي بر

ها نشان دادند كه آن. سرمايه در گردش مورد نياز دارد

هاي نقدي بزرگتر، مديريت هايي با جريانشركت

ها همچنين آن. سرمايه در گردش بهتري دارند

ريت سرمايه در اندازه مديدريافتند كه كاهش در

ها اهرم را دهد كه شركتگردش زماني رخ مي

.افزايش دهند

نشان داد ] 13[پژوهش كيسچن ايچ و همكاران

كه رشد فروش شركت اثر مثبتي بر مديريت سرمايه

هاي ثابت گردش شركت دارد و همچنين، داراييدر

عمر . رابطه منفي با مديريت سرمايه در گردش دارند

تاثيري مثبت بر سرمايه در گردش مورد نياز شركت

اين گونه توضيح داده شود كه دارد و اين ممكن است

توانند تامين مالي خارجي را تر مييهاي قديمشركت

]. 12[به راحتي و تحت شرايط مساعدتر انجام دهند

مديريت سرمايه در گردش و عملكرد شركت

تاثير منفي بر هااثرهاي متقابل دارند و بازده دارايي

].15[اندازه مديريت سرمايه در گردش دارد


گروه 16شركت توليدي از 204تعداد نظير و افزا

صنعتي فهرست شده در بورس اوراق بهادار كراچي

بررسي كردند تا عواملي 2006-1998را براي دوره

ايه در گردش مورد نياز هستند، را كه تعيين كننده سرم

چرخه عملياتي، اهرم ا دريافتند كههآن. دست آورندبه

ها تاثير با اهميتي بر سرمايه در گردش و بازده دارايي

.مورد نياز دارند

بانوس كابالرو و همكاران به تحليل عوامل مؤثر

بر چرخه تبديل وجه نقد به عنوان نماينده سرمايه در

هاي كوچك و متوسط در اسپانيا گردش براي شركت

ها نشان داد كه ميان مديريت نتايج آن. پرداختند

سرمايه در گردش به عنوان متغير وابسته و متغيرهاي

مستقل نسبت بدهي، نسبت بازده دارايي و نسبت

هاي ثابت رابطه معنادار و گذاري در داراييسرمايه

منفي و با متغير مستقل نسبت جريان نقدي شركت

. رابطه مثبت و معناداري وجود دارد

هاي سي و تبيين استراتژيبه بررئيرودپشتي و كيا

هاي بورس مديريت سرمايه در گردش در شركت

]2[. انداوراق بهادار تهران پرداخته

وهش شامل استراتژي متغيرهاي مستقل اين پژ

هاي جاري، استراتژي مديريت مديريت دارايي

هاي جاري واستراتژي مديريت سرمايه بدهي

در اين پژوهش بازدهي، توان .درگردش بودند

هاي ي و توان نقدينگي به عنوان متغيرپرداخت بده

داري ها به رابطه معنيآن. مستقل در نظر گرفته شدند

هاي مديريت سرمايه در گردش با توان بين استراتژي

نتيجه نقدينگي و توان پرداخت بدهي دست يافتند و

جاري هايروي اقالم داراييها برگرفتند كه شركت

مديريت بهينه چندان قوي اعمال هاي جاري و بدهي

.كنندمين

به بررسي تاثير مديريت زاده و حيدريانرضا

هاي ايراني سرمايه در گردش بر سودآوري شركت

هاي پذيرفته شده در ها شركتنمونه آن. پرداختند

تا 1377هاي بورس اوراق بهادار تهران طي سال

مشاهده به 1356ها تعداد بود و از اين شركت1386

آوري شركت به عنوان داده جمعـ صورت سال

]1[.شد

تواند با كاهش ها نشان داد كه مديريت مينتايج آن

ميزان موجودي و تعداد روزهاي دوره وصول

يعني .مطالبات براي شركت ارزش آفريني كند

. داري داردسودآوري با اين دو عامل رابطه منفي معني

ن دوره پرداخت بدهي و سودآوري ها بيآن

. داري مشاهده نمودندها رابطه منفي معنيشركت

همچنين، دريافتند كه كوتاهتر ساختن چرخه

تبديل به وجه نقد نيز موجب بهبود سودآوري

.شودها ميشركت

شناسي پژوهشروش

هدف اين پژوهش، بررسي عوامل مؤثر بر سرمايه

ها بر سرمايه در آندر گردش و نوع تاثيري است كه

به دليل اينكه نتايج حاصل از . ها دارندگردش شركت

گيري مديران مالي يند تصميمآتواند در فرپژوهش مي

استفاده شود، اين پژوهش از لحاظ هدف كاربردي

همچنين، اين پژوهش از لحاظ ماهيت توصيفي. است

ها، ستگي است، زيرا در اين نوع پژوهشهمبـ

دو يا چند بال ارزيابي ارتباط بينپژوهشگر به دن

هاي پژوهش از منظور آزمون فرضيهبه. متغير است

در . متغيره استفاده شده استهاي رگرسيون چند مدل

هاي خام و پژوهش، براي تجزيه و تحليل دادهاين

ها به اطالعات مورد نياز براي آزمون تبديل آن

هاي رگرسيوني حداقل مربعات فرضيات از آزمون

ا از هاين آزمون. استفاده شده است) OLS(معمولي


% 95و در سطح اطمينان SPSSطريق نرم افزار آماري

.انداجرا شده

هاي پژوهشفرضيه

با توجه به پيشينه پژوهش و ادبيات نظري

:گرددهاي پژوهش به شرح زير تدوين ميفرضيه

بين نسبت بدهي و مديريت سرمايه در : 1فرضيه

.منفي وجود داردگردش رابطه

ا و مديريت سرمايه هبين نسبت بازده دارايي: 2فرضيه

.منفي وجود دارددر گردش رابطه

هاي ثابت و بين سرمايه گذاري در دارايي: 3فرضيه

.مديريت سرمايه در گردش رابطه منفي وجود دارد

هاي نقدي عملياتي شركت و بين جريان: 4فرضيه

.ثبتي وجود داردمديريت سرمايه در گردش رابطه م

آوري اطالعاتروش جمع

آوري اطالعات مربوط به مباني نظري براي جمع

.اي استفاده شدو ادبيات پژوهش از روش كتابخانه

هاي مورد نياز پژوهش همچنين، اطالعات و داده

ها هاي پيوست شركتهاي مالي و يادداشتاز صورت

بهادار، به هاي اطالعاتي سازمان بورس اوراق و پايگاه

آورد نوين و سايت مديريت ويژه نرم افزار ره

پژوهش، توسعه و مطالعات اسالمي بورس استخراج

.شد

و نمونه آماريهجامع

ژوهش و با در نظر گرفتن با توجه به هدف پ

امكان گردآوري اطالعات همگن از همه اعضاي

پذير گونه منبع اطالعاتي اطمينانجامعه و فقدان هر

هاي زمينه دسترسي به اطالعات مالي شركتدر

ژوهش خارج از بورس اوراق بهادار، جامعه آماري پ

هاي پذيرفته شده در بورس اوراق حاضر كليه شركت

گيري، حذفي روش نمونه. بهادار تهران هستند

بر اساس هاي نمونه است و شركتسيستماتيك

:شوندمعيارهاي زير انتخاب مي

ره زمـاني دسترسـي بـه اطالعـات با توجه بـه دو -1

در بـورس 1382، شركت قبل از سال )1389-1382(

اوراق بهادار تهران پذيرفته شده باشد و نام آن تا پايان

هـاي يـاد شـده حـذف از فهرست شركت1389سال

.نشده باشد

همسنجي و همسـان سـازي منظور افزايش توانبه-2

ا بـه هـ هاي انتخابي، سال مالي شـركت شرايط شركت

.پايان اسفند ماه هر سال منتهي شود

هـاي ت شفاف نبودن مرزبندي بـين فعاليـت به عل-3

هـاي شـركت (هاي ماليعملياتي و تامين مالي شركت

ــذاري، واســطهســرمايه ــالي، شــركتگ ــاي گــري م ه

هـا ، اين شركت)ها و غيرهها و ليزينگهلدينگ، بانك

.انداز نمونه حذف شده

توقف فعاليت داشـته و دوره مـالي ها نبايد شركت-4

تغييــر داده 1382-1389هــاي خــود را در طــي ســال

.باشند

ــژوهش -5 ــاي پـ ــاز متغيرهـ ــورد نيـ ــات مـ اطالعـ

در ) هـاي توضـيحي هـاي مـالي و يادداشـت صورت(

.دسترس باشد

اي به به مجموعه شرايط ياد شده، نمونهبا توجه

هاي شركت از جامعه آماري شركت75حجم

شده در بورس اوراق بهادار تهران انتخاب پذيرفته

.شده است

مدل پژوهش

در اين پژوهش متغير وابسته مديريت سرمايه در

به عنوان گردش بوده، از چرخه تبديل وجه نقد

شاخص مديريت سرمايه در گردش استفاده شده

به صورت چرخه تبديل وجه نقددر اينجا . است

دش مجموع دوره وصول مطالبات و دوره گر


ها تعريف ها به كسر دوره پرداخت بدهيموجودي

نسبت بدهي، : زمتغيرهاي مستقل عبارتند ا. شده است

هاي گذاري در داراييها، سرمايهنسبت بازده دارايي

همچنين، از متغيرهاي . ثابت و جريان نقدي عملياتي

ديگري به عنوان متغيرهاي كنترلي نيز استفاده شده

از مدل ات پژوهش، براي آزمون فرضي. است

استفاده نموده و ) 2010(و همكارانرگرسيوني چيئو

:ايمها را آزمون نمودهفرضيه

, 0 1 , 1 2

3 , 4 , 5

6 , 7 , 8 ,

9

,i t i t

i t i t

i t i t i t

i

i tCCC CCC CFLOW

LEV SIZE GROWTH

AGE FA ROA

IND

β β β

β β β

β β β

β ε

−= + +

+ + +

+ + +

+ +

:در اين مدل

CCC : مجموع دوره وصول (چرخه تبديل وجه نقد

مطالبات و دوره گردش موجودي به كسر دوره

)پرداخت بدهي

CFLOW : خالص بعالوه سود (جريان نقدي عملياتي

)ك تقسيم بر كل دارايياستهال

LEV :جمع بدهي به كل دارايي(نسبت بدهي(

FA :ثابت مشهود بر كل دارايينسبت دارايي

ROA : نسبت سود قبل از بهره و (نسبت بازده دارايي

)ماليات بركل دارايي

GROWTH: فروش سال جاري (نرخ رشد شركت

فروش سال به كسر فروش سال گذشته تقسيم بر

)گذشته

SIZE :هالگاريتم طبيعي كل دارايي(اندازه شركت(

AGE :لگاريتم طبيعي ميزان عمر (عمرشركت

)شركت

IND: اگر شركت جزو (متغير مصنوعي صنعت

)و در غير اين صورت صفر1صنايع توليدي باشد

هاتجزيه و تحليل داده

هاي پنل، براي برآورد مدل بر اساس داده

ثابت و اتمختلفي همچون روش اثرهاي روش

اتدر روش اثر. تصادفي وجود دارداتروش اثر

ثابت، فرض بر اين است كه ضرايب مربوط به

تند و اختالفات بين واحدها را متغيرها ثابت هس

اما .دادتوان به صورت تفاوت عرض از مبدأ نشان مي

زفرض بر اين است كه جتصادفي، اتدر روش اثر

ثابت مشخص كننده مقاطع مختلف، به صورت

به . تصادفي بين مقاطع و واحدها توزيع شده است

كدام روش براي برآورد مدل منظور تعيين اينكه

كه اجرا شده استتر است، آزمون هاسمن مناسب

.نشان داده شده است)1(نگاره نتايج آن در

نتايج آزمون هاسمن.1نگاره

روش تأييد شدهنتيجهP-Valueدرجه عملياتيي2χمقدار آماره

ثابتاتروش اثرH0رد 52/89016/0

ثابت اتا از روش اثربه دليل رد فرضيه صفر م

يعني براي آزمون مفروضات بايد از .نماييماستفاده مي

) OLS(روش رگرسيون حداقل مربعات معمولي

در اين پژوهش ما با چهار فرضيه مواجه . استفاده شود

ها به بررسي روابط بين متغيرهاي بوديم كه در آن

ها، مستقل نسبت بدهي، نسبت بازده دارايي

هاي نقدي هاي ثابت و جريانگذاري در داراييسرمايه

لياتي شركت با متغير وابسته مديريت سرمايه در عم

هاي مذكور براي بررسي فرضيه. دش پرداخته شدگر

) OLS(از روش رگرسيون حداقل مربعات معمولي

براي استفاده و نتايج حاصل از برآورد مدل رگرسيوني

.نشان داده شده است)2(نگارهانجام آزمون فرضيات در


)OLS(نتايج رگرسيون حداقل مربعات معمولي . 2نگاره

سطح معناداريt-آمارهبتاضريبنوع متغيرمتغير

CCCt-1 736/0709/410,000وابسته

ROA0,000- 32/7- 63/0مستقل

SIZE0,000-00/0084/4كنترلي

CFLOW43/0642/30,000مستقل

LEV0,000-974/3-004/0مستقل

GROWTH0,000-114/9- 00/0كنترلي

AGE003/0218/0827/0كنترلي

FA023/0-00/0271/2مستقل

IND007/0624/110/0كنترلي

P-Value(000/0(سطح معناداريF234/427-آماره

193/2واتسونآماره دوربين Adj-R2(5/86%(تعديل شدهضريب تعيين

بيانگر معناداري P-Value=000/0، )2(نگارهطبق

يز آماره است و ن% 99كل مدل در سطح اطمينان

مبين عدم خود193/2دوربين واتسون به مقدار

تعديل شده R2.همبستگي ميان خطاها در مدل است

آمده است كه نشان دست درصد به% 5/86براي مدل،

دهنده توان توضيح تغييرات متغير وابسته توسط

همچنين، طبق . متغيرهاي مستقل انتخابي است

برابر صفر مربوط به متغيرهاي P-Value، 2جدول

بيانگر وجود رابطه معنادار بين ROAو LEVمستقل

اين متغيرها با متغير وابسته است و ضرايب منفي

بين دو متغير دهنده رابطه منفي و معكوس ها نشانآن

2و 1مستقل با متغير وابسته و در نتيجه تاييد فرضيه

با FAبراي متغير مستقل 3در مورد فرضيه . است

در ) =023/0P-Value(دست آمده توجه به نتيجه به

توان بيان نمود كه رابطه معنادار مي% 95سطح اطمينان

ب منفي آن نيز رابطه با متغير وابسته دارد كه ضري

تغير با متغير وابسته را معكوس و منفي بين اين م

مربوط 000/0برابر P-Valueهمچنين. دهدنشان مي

معنادار بين وجود رابطه،CFLOWبه متغير مستقل

متغير مستقل جريان نقدي با متغير وابسته چرخه

تبديل وجه نقد به عنوان نماينده مديريت سرمايه در

تأييد 4را در فرضيه% 99سطح اطمينان ر گردش د

مثبت و كند و ضريب مثبت آن بيانگر رابطهمي

نتايج . مستقيم بين متغير مستقل با متغير وابسته است

متغيرهاي كنترلي حاكي از آن و ضرايب بتايtآماره

است كه متغيرهاي كنترلي نرخ رشد شركت

)GROWTH (و اندازه شركت)SIZE ( در سطح

داراي رابطه معنادار و منفي با متغير % 99اطمينان

در ) IND(وابسته هستند و متغير مصنوعي كنترلي

داراي رابطه معنادار و مثبت با % 90سطح اطمينان

عمر شركت ولي متغير كنترلي .متغير وابسته است

)AGE ( با توجه . نداردبا متغير وابسته رابطه معناداري

ود كه شواهدي براي توان بيان نمبه نتايج حاصل مي

توان ژوهش در دست نيست و ميرد چهار فرضيه پ

. ها را تاييد نمودآن

نتيجه

در اين پژوهش به بررسي عوامل مؤثر بر مديريت

بـراي ايـن . شـده اسـت سرمايه در گـردش پرداختـه


هاي پذيرفته شده در بورس اي از شركتمنظور، نمونه

ــال ــراي س ــران ب ــادار ته ــاي اوراق به 1382-1389ه

نتـايج حاصـل از . بررسي و تجزيـه و تحليـل شـدند

هـا، دهد كه بين نسبت بازده دارايـي پژوهش نشان مي

هاي ثابت بـا ت بدهي و سرمايه گذاري در دارايينسب

مديريت سرمايه در گردش رابطـه منفـي و معنـاداري

كـه ميـان دهـد همچنين، نتايج نشان مـي . جود داردو

ها با مديريت سرمايه در ي شركتجريان نقدي عمليات

نتـايج . و معنـاداري وجـود دارد گردش رابطه مثبـت

دست آمده از اين پژوهش با مباني نظـري پـژوهش به

هاي بـا اين پژوهش نشان داد كه شركت. منطبق است

عمر بيشتر و جريان نقدي بهتر، چرخـه تبـديل وجـه

. ها دارندتري نسبت به ساير شركتنقد طوالني

هاي بـا نسـبت بـازدهي دارايـي، ين، شركتهمچن

ــدهي، فرصــت رشــد و ســرمايه گــذاري در نســبت ب

هـاي ثابـت بـاالتر داراي خـط مشـي جـامع و دارايي

نتـايج . سرمايه در گـردش هسـتند بهتري در مديريت

هـاي دست آمده از اين پژوهش بـا نتـايج پـژوهش به

و و بانوس) 2006(ارائه شده توسط چيئو و همكاران

تـوان راين مـي بناب. نيز مطابقت دارد) 2010(رانهمكا

هـا، ريان نقدي عملياتي، بازده دارايـي بيان نمود كه ج

هـاي ثابـت، ت بدهي و سرمايه گذاري در دارايـي نسب

مهمترين عوامل مؤثر بر مديريت سـرمايه در گـردش

دهـد كـه در نهايت، نتايج پژوهش نشـان مـي . هستند

سرمايه گـذاري در ح بدهي وها با افزايش سطشركت

هاي خود با محدوديت در سـرمايه در گـردش دارايي

مواجه خواهند شد، زيـرا بايـد بخشـي از سـرمايه در

گردش براي پرداخت جهت هزينه وجوه استقراضي و

هـايي كـه شـركت . مايه گذاري شـده بـاقي بمانـد سر

سـرمايه تواننـد رد و بازدهي بااليي دارند نيز ميعملك

نمايند، زيـرا بـه دليـل ا نگهداري در گردش كمتري ر

بازدهي خوب خود توان بااليي در برآوردن نياز خـود

در تــامين مــالي و جــذب ســرمايه گــذاري خــارجي

همچنين، وجود جريان نقـد عمليـاتي . خواهند داشت

بيشتر در شركت باعث افزايش انعطاف پـذيري مـالي

. يابدركت شده و عملكرد شركت افزايش ميش

منابع

تاثير "). 1389(.رضا زاده، جواد و جعفر حيدريان-1

ســرمايه در گــردش بــر ســودآوري مــديريت

ــركت ــي ش ــاي ايران ــژوهش . "ه ــريه پ ــاي نش ه

.33-20، صص7، ش حسابداري و حسابرسي

). 1387(.ماي رودپشتي، فريدون و علي كيائيرهن-2

هـاي مـديريت سـرمايه بررسي و تبيين استراتژي"

پذيرفته شده در بـورس هاي در گردش در شركت

ــران ــادار ته ــژوهش ، "اوراق به ــش و پ ــاي دان ه

.70-66، صص13، ش حسابداري

ــوكلي -3 ــين ت ــيد ياس ). 1388. (فتحــي، ســعيد و س

ايه در گـردش و بررسي ارتباط بين مديريت سرم"

هـاي بررسـي ."هاي اقتصـادي عملكرد مالي بنگاه

.116-104، صص 36، ش بازرگاني

ــد، زارع -4 ــازي، محم ــي و نم ــادي، عل ــين آب حس

بررسي ارتباط بـين "). 1389. (غفاريمحمدجواد

، "موجودي كـاال، سـودآوري و ارزش تغييرات در

،2ش، سال چهـارم، هاي حسابداري ماليپژوهش

.18-1، صص 12شماره پياپي5- Garcı´a-Teruel, P. J., and P. Martı´nez-

Solano. (2007b) .Short-term Debt in Spanish SMEs, International Small Business Journa. Vol 25, Pp 579–602.

6- Grablowsky, B. J. (1984). Financial Management of Inventory, Journal of Small Business Management Vol 22, Pp 59–65.

7- Hawawini, G., C. Viallet, and A. Vora.(1986). Industry Influence on Corporate


Working Capital Decisions, Sloan Management Review.Vol 27, Pp 15–24.

8- Hsiao, C,( 1985). Benefits and Limitations of Panel Data, Econometrics Review.Vol 4, Pp 121–174.

9- Jordan, J., J. Lowe, and P. Taylor. (1998). Strategy and Financial Policy in UK Small Firms, Journal of Business Finance and Accounting. Vol 25, Pp 1–27.

10- Jose, M. L., C. Lancaster, and J. L. Stevens. (1996). CorporateReturn and Cash Conversion Cycle, Journal of Economics and Finance .Vol 20, Pp 33–46.

11- Kargar, J., and R. A. Blumental. (1994). Leverage Impact on Working Capital in Small Business, TMA Journal 14, Pp 46–53.

12- Kashyap, A. K., O. A. Lamont, and J. C. Stein. (1994). Credit Conditions and the Cyclical Behavior of Inventories, Quarterly Journal of Economics. Vol 109, Pp 565–592.

13- Kieschnich, R., M. LaPlante, and R. Moussawi. (2006). CorporateWorking

Capital Management: Determinants and Consequences, Working paper (University of Texas, Dallas).

14- Michaelas, N., F. Chittenden, and P. Poutziouris. (1999). Financial Policy and Capital Structure Choice in UK SMEs: Evidence from Company Panel Data, Small Business Economics. Vol 12, Pp 113 –130.

15- Modigliani, F., and M. H. Miller. (1958). The Cost of Capital, Corporation Finance and the Theory of Investment, American Economic Review. Vol 48, Pp 261–297.

16- Myers, S. C., (1984), The Capital Structure Puzzle, Journal of Finance 39, Pp 575–592.

17- Niskanen, J., and M. Niskanen. (2006). The Determinants of Corporate Trade Credit Policies in a Bank-Dominated Financial Environment: the Case of Finnish Small Firms, European Financial Management. Vol 12, Pp 81–102.


اصفهان، دانشگاه اصفهان، دانشكده علوم اداري و اقتصاد، گروه حسابداري: نشاني مكاتباتي نويسنده مسؤول-1


1393بهار ، )19(پياپي ، شمارهاول، شماره ششمسال



27-44صص

شرطيكاري شرطي و غيريريتي بر محافظهتاثير اطمينان بيش از حد مد

**زهرا نخبه فالح،1*داريوش فروغيدانشگاه اصفهانحسابداريدانشيار*

[email protected]ارشد حسابداري دانشگاه اصفهانكارشناس**

[email protected]

چكيده

كاري غيرشرطي كاري شرطي و محافظههدف اين پژوهش، تعيين تاثير اطمينان بيش از حد مديريتي بر محافظه

شركت به روش حذف سيستماتيك 77اي متشكل از براي دستيابي به هدف مذكور، دو فرضيه تدوين و نمونه. است

براي . انتخاب گرديد1389تا1380هاي بورس اوراق بهادار تهران طي سالهاي پذيرفته شده دربين شركتاز

كاري غيرشرطي از معيار گيري محافظهو براي اندازه) 2009(كاري شرطي از مدل خان و واتس گيري محافظهاندازه

ز حد مديريتي از دو معيار مبتني بر پژوهش احمد گيري اطمينان بيش او همچنين، براي اندازه) 2000(گيولي و هاين

ش حداقل مربعات وزني و شيوه هاي پژوهش از روبراي آزمون فرضيه. تفاده شده استاس) 2013(و دوئلمن

هاي پژوهش گوياي آن است كه اثر اطمينان بيش از حد نتايج حاصل از برآورد مدل. هاي تركيبي استفاده گرديدداده

دار است، به عبارتي، وجود ويژگي اطمينان بيش از حد كاري شرطي و غيرشرطي منفي و معنيظهمديريتي بر محاف

.شودكاري در فرآيند گزارشگري مالي ميدر مديران ارشد، سبب كاهش محافظه

.كاري غيرشرطي، اطمينان بيش از حد مديريتيكاري شرطي، محافظهمحافظه: هاي كليديواژه


مقدمه

براساس مفاهيم نظري گزارشگري مالي ايران،

اطالعات مفيد براي هدف گزارشگري مالي، ارائه

هاي كنندگان آن در جهت اتخاذ تصميماستفاده

فيد بودن اطالعات، در سودمندي و م. اقتصادي است

كيفي اطالعات مالي نمود پيدا هايقالب ويژگي

هاي كيفي مرتبط با از مهمترين ويژگي. كندمي

هاي مالي، محتواي اطالعات مندرج در گزارش

قابليت اتكا و اطمينان، به . قابليت اتكا و اطمينان است

ت جانبدارانه با صورت عاري بودن از اشتباه و تمايال

به عنوان 1كاريمحافظه. شوداهميت تعريف مي

هاي مفهومي است كه عدم اطمينان و ابهام در گزارش

كاري كاربرد محافظهبنابراين،. دهدمالي را كاهش مي

اين اتكايهاي مالي باعث افزايش قابليت در گزارش

، از طريق نياز 2كاري شرطيمحافظه. شودفرآيند مي

براي شناسايي سودها نسبت به به تاييدپذيري بيشتر

. شودرو ميها با پديده عدم اطمينان و ابهام روبهزيان

ناخت نيز در زمان ش3كاري غيرشرطيمحافظه

گيري كمتر از واقع براي اوليه با لحاظ نمودن اندازه

. كندبا پديده عدم اطمينان برخورد ميهااييارارزش د

نظير پژوهش احمد (هاي انجام شدهنتايج پژوهش

دهد كه يكي از عوامل مينشان) ]8[دوئلمنو

كاري، مفهوم اطمينان بيش از حد تاثيرگذار بر محافظه

اطمينان بيش از حد، يكي از مهمترين . مديريتي است

طبق مباني نظري، مفاهيم مالي رفتاري مدرن است كه

وجود اين ويژگي در مديران سبب تخمين بيش از

ها گرديده و بر نحوه شناسايي سود و هحد بازده پروژ

ها تاثيرگذار ها و بدهيزيان و مبلغ دفتري دارايي

كاري شرطي و به عبارت ديگر، محافظه. است

1 Conservatism2 Conditional Conservatism3 Unconditional Conservatism

هدف اين پژوهش . غيرشرطي را تحت تاثير قرار دهد

تفاده از معيارهاي مبتني بر آن است كه با اس

گذاري اطمينان بيش از حد، به بررسي تاثيرات سرمايه

كاري شرطي اطمينان بيش از حد مديريتي بر محافظه

.كاري غيرشرطي بپردازدو محافظه

مباني نظري

هاي بارز گزارشگري مالي كاري از ويژگيمحافظه

ها پيش با تئوري و عمل حسابداري است كه از مدت

كاري، محافظه]32[سبه نظر وات. آميخته استدر

كم از ابتداي قرن بيستم تاكنون، يك ويژگي دست

گزارشگري برجسته و غالب در عرصه حسابداري و

كاري را به دو دستهمحافظه. مالي بوده است

. اندكاري شرطي و غيرشرطي تقسيم نمودهمحافظه

كاري است كه كاري شرطي، محافظهمحافظه

هاي حسابداري الزام شده است؛ يعني استانداردتوسط

موقع زيان در صورت وجود اخبار بد و هشناخت ب

نامطلوب و عدم شناخت سود در مواقع وجود اخبار

كاري غيرشرطي از طريق خوب و مطلوب، اما محافظه

هاي پذيرفته شده حسابداري، الزام نگرديده استاندارد

از واقع نشان دادن كاري، كمتراين نوع محافظه. است

هاي از ها به واسطه رويهارزش دفتري خالص دارايي

از ديدگاه . ]28[استپيش تعيين شده حسابداري

، مطرح شده 4نظري، فرضيه سلسله مراتب باالتر

كند كه بيان مي]15[توسط همبريك و ميسون

گيري آنان را خصوصيات مديران ارشد، سبك تصميم

هاي يكي از اين ويژگي. دهدتحت تاثير قرار مي

. جالب مديريتي، اطمينان بيش از حد است

اند افرادي كه شناسان به اين نتيجه رسيدهروان

داراي اطمينان بيش از حد بوده، امكان موفقيت خود

4 Upper Theory

29/اطمينان بيش از حد مديريتي بر محافظه كاري شرطي و غيرشرطيتأثير

را مديون كنند، موفقيتشان را بيش از حد ارزيابي مي

نقش شانس و عوامل وهاي خود دانستهتوانايي

كنند خارجي را در اين امر كمتر از حد ارزيابي مي

شود انسان دانش اطمينان بيش از حد سبب مي. ]35[

ها را كمتر از و مهارت خود را بيش از حد و ريسك

حد تخمين زده، احساس كند كه روي مسائل و

كه ممكن است در واقع رويدادها كنترل دارد، در حالي

اطمينان بيش از حد يك ويژگي . ]4[اشدگونه نباين

تواند به صورت اريب رفتاري و شخصي است كه مي

در رابطه با هريك ) مثبت(داشتن اعتقادات غيرواقعي

هاي يك پيشامد در شرايط عدم اطمينان از جنبه

صورت در برآورد ميانگين اغراق تعريف شود، در اين

. ]30[خواهد شد

صورت مستعد امل بهاطمينان بيش از حد مديرع

بيني بسيار مثبت نتايج يا عامل براي پيشبودن مدير

تخمين بيش از حد احتمال وقوع نتايج، تعريف

طور ك مدير با اطمينان بيش از حد، بهي. ]25[شود مي

هاي سيستماتيك بازده آتي ناشي از پروژه

توان گذاري را بيش از حد تخمين زده، يا ميسرمايه

هاي اثر رويدادهاي مطلوب بر جريانگفت احتمال و

نقدي شركت را بيش از حد و احتمال و اثر

هاي نقدي شركت را رويدادهاي نامطلوب بر جريان

رود لذا انتظار مي. ]16[زند كمتر از حد تخمين مي

مديران با اطمينان بيش از حد، داراي مخارج

گذاري بيش از ، سرمايه]11[اي باالتري بوده سرمايه

.]24[گذاري انجام دهند هاي سرمايهد در پروژهح

هاي مديريتي نقشي اساسي در كاربرد تخمين

مديران با اطمينان بيش . كارانه داردحسابداري محافظه

هاي شركت را بيش از حد از حد، بازده آتي پروژه

بنابراين، به احتمال زياد، آنان . نمايندبرآورد مي

هاي نقدي بر جريانهاي مثبتاحتمال و ميزان شوك

هاي فعلي شركت را بيش از حد آتي ناشي از پروژه

هاي نقدي هاي منفي بر جريانتخمين زده، تاثير شوك

تخمين بيش از حد . زنندرا كمتر از حد تخمين مي

هاي ها و پروژههاي نقدي آتي داراييبازده و جريان

هاي كم داراي دو پيامد براي تصميمموجود، دست

كه سبب سرعت اول اين: ري مديران استحسابدا

ها و تاخير در شناسايي بخشيدن به شناسايي درآمد

گردد و زمان شناسايي زيان، احتمال ها ميزيان

بنابراين، اطمينان . تخمين كمتر از حد زيان وجود دارد

كاري شرطي كمتري بيش از حد مديريتي به محافظه

طمينان بيش از گردد و دوم اينكه مديران با امنجر مي

هاي هاي شركت را بيش از حد و بدهيحد، دارايي

نمايند؛ براي مثال، شركت را كمتر از حد ارزيابي مي

يك مدير با اطمينان بيش از حد، احتمال وصول

مطالبات شركت را بيش از حد ارزيابي كرده و در

نتيجه ذخيره مطالبات مشكوك الوصول را كمتر از

همچنين، ميزان ارزش اسقاط و گيرد وحد در نظر مي

كند و ها را بيش از حد ارزيابي ميعمر مفيد دارايي

ها لذا اين امر به تخمين بيش از حد ارزش دارايي

هاي بيش از حدي، به شود و چنين تخمينمنجر مي

.]8[گردد كاري غير شرطي منجر ميكاهش محافظه


در پژوهشي با عنوان]8[احمد و دوئلمن

كاري اطمينان بيش از حد مديريتي و محافظه"

به بررسي تاثير اطمينان بيش از حد "حسابداري

كاري شرطي و غيرشرطي پرداخته مديريتي برمحافظه

و همچنين، نقش نظارت خارجي قوي را بر اين

اند و نشان دادند كه اطمينان بيش تاثيرات بررسي كرده

كاري شرطي و عث كاهش محافظهاز حد مديريتي با

نظارت خارجي قوي سبب كاهش وغير شرطي شده


كاري تاثير اطمينان بيش از حد مديريتي بر محافظه

.گرددنمي

عنوان "در پژوهشي با ]26[رمالينگودا و يو

به بررسي رابطه بين "كاريمالكيت نهادي و محافظه

. كاري حسابداري پرداختندمالكيت نهادي و محافظه

كه توسط ]10[ها در مطالعه خود از معيار باسوآن

]20[و الفوند و واتس]19[الفوند و رويچود هاري

ها نتايج پژوهش آن. اصالح شده بود، استفاده كردند

گوياي آن بود كه مالكيت نهادي با گزارشگري

.تر حسابداري در ارتباط استكارانهمحافظه

اي با عنوان در مطالعه]22[الرا و همكاران

، به بررسي "كاري شرطي و هزينه سرمايهمحافظه"

كاري شرطي و هزينه سرمايه در رابطه بين محافظه

كاري در اين پژوهش، محافظه. كشور آمريكا پرداختند

به دو نوع شرطي و غيرشرطي تفكيك و براي

استفاده ]12[گيري آن از مدل كالن و همكاران اندازه

ها نشان داد كه بين نتايج پژوهش آن. شده است

كاري شرطي و هزينه سرمايه رابطه معكوس و محافظه

كاري در گزارشگري معناداري وجود دارد و محافظه

نسبت به مالي از طريق كاهش عدم اطمينان

هاي نقدي آتي و كاهش نوسان قيمت آتي جريان

سهام، به دقت بيشتر اطالعات، افزايش ارزش شركت

.شودو كاهش هزينه سرمايه آن منجر مي

در پژوهشي با عنوان ]18[كوتاري و همكاران

به "كنند؟آيا مديران از افشاي اخبار بد خودداري مي"

اخبار بد و تسريع بررسي عوامل مؤثر بر عدم افشاي

. در افشاي اخبار خوب در كشور آمريكا پرداختند

هش خود از تغييرات سود تقسيمي به ها در پژوآن

گيري اخبار خوب و بد عنوان معياري براي اندازه

استفاده كردند؛ بدين صورت كه افزايش سود تقسيمي

را به عنوان معيار اخبار خوب و كاهش سود تقسيمي

نتايج . يار اخبار بد در نظر گرفتندرا به عنوان مع

ها نشان داد كه مديران به داليل حاصل از پژوهش آن

مختلف، از جمله مسائل مربوط به دوره تصدي و

پاداش، افشاي اخبار بد را به تأخير انداخته و در

نتايج همچنين . كنندافشاي اخبار خوب تسريع مي

بت نشان داد كه ميزان واكنش منفي قيمت سهام نس

به افشاي اخبار بد، بيشتر از ميزان واكنش مثبت قيمت

.سهام نسبت به افشاي اخبار خوب است

برآورد و "پژوهشي با عنوان ]17[خان و واتس

شركت از ـهاي يك معيار سال ارزيابي ويژگي

هاي نسبت ارزش با گنجاندن متغير"كاريمحافظه

زه بازار به ارزش دفتري حقوق صاحبان سهام، اندا

، ضمن تكميل ]10[شركت و اهرم مالي در مدل باسو

كاري گيري محافظهاين مدل بيان كردند كه براي اندازه

گذاري را هاي سرمايهبايد تغييرات مجموعه فرصت

گيري تغييرات مجموعه گيري كرد و اندازهاندازه

گيري گذاري مستلزم اندازههاي سرمايهفرصت

ها نتايج پژوهش آن.گانه فوق استهاي سهمتغير

هاي خاص كاري و ويژگينشان داد كه بين محافظه

چرخه عمر، عدم اطمينان خاص : شركت، نظير

گذاري رابطه مستقيم و شركت و طول چرخه سرمايه

.معناداري وجود دارد

تاثير "پژوهشي با عنواندر]3[فروغي و ميرزايي

كاري شرطي حسابداري بر ريسك سقوط آتي محافظه

هاي پذيرفته شده در بورس قيمت سهام در شركت

اي از بين با استفاده از نمونه"اوراق بهادار تهران

هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران شركت

به اين نتيجه رسيدند كه 1380-1388هاي طي سال

ريسك سقوط آتي قيمت كاري شرطي و بين محافظه

سهام، رابطه معكوس وجود دارد و همچنين، نتايج

پژوهش آنان نشان داد در شرايطي كه بين مديران و


گذاران، عدم تقارن اطالعاتي وجود دارد، سرمايه

كاري شرطي براي كاهش ريسك توانايي محافظه

.سقوط آتي قيمت سهام بيشتر است

تاثير "اندر پژوهشي با عنو]5[نوري كاظمي

هاي نمايندگي و ذخاير نقدي بر رابطه ميان هزينه

يران ارشد و حساسيت اعتماد به نفس بيش از حد مد

با استفاده از "هاي نقديجريانگذاري ـسرمايه

شركت پذيرفته شده در بورس 103اي شامل نمونه

به 1385-1389اوراق بهادار تهران طي دوره زماني

تماد به نفس بيش از حد مديران اين نتيجه رسيد كه اع

گذاري ـ باعث افزايش حساسيت سرمايهارشد

هاي نقدي شده است و همچنين، ميزان ذخاير جريان

هاي نمايندگي شركت باعث افزايش نقدي و هزينه

تاثير اعتماد به نفس بيش از حد مديران ارشد بر

هاي نقدي شده، جريانـگذاريحساسيت سرمايه

دار معني% 95ير نقدي در سطح اطمينان ولي تاثير دخا

.نبوده است

در پژوهشي با عنوان ]6[مجتهد زاده و فرشي

هاي كاري و تصميمبررسي رابطه محافظه"

هاي پذيرفته شده در گذاري مديران در شركتسرمايه

، با استفاده از دو معيار "بورس اوراق بهادار تهران

اخبار خوب كاري عدم تقارن زماني شناساييمحافظه

در مقابل اخبار بد و معيار مبتني بر ارزش بازار، نشان

دادند كه بين معيار عدم تقارن در شناسايي بهنگام

كاري با سودآوري آتي براي اندازه گيري محافظه

رابطه منفي وجود دارد و اين رابطه از نظر آماري

معنادار بوده، بين نسبت ارزش بازار به ارزش دفتري

كاري با سودآوري رابطه ي سنجش محافظهسهام برا

مثبت وجود داشته و رابطه از نظر آماري معنادار

.نيست

در پژوهشي با عنوان ]2[ستايش و جماليان پور

كاري درگزارشگري مالي بررسي وجود محافظه"

هاي پذيرفته شده دربورس اوراق بهادار شركت

قارن نشان دادند كه در اكثر موارد، پاسخ نامت"تهران

چه در سطح كليه (بين سود حسابداري و بازده سهام

وجود ) ها و چه در سطح صنايع مختلفشركت

كاري مديران همچنين، اقالم برآمده از محافظه. ندارد

و حسابداران؛ يعني اقالم تعهدي غيرعملياتي، با

اي نداشته است و گذشت زمان تغيير قابل مالحظه

رزش بازار و ارزش نتايج حاصل از تفكيك اختالف ا

كاري شرطي ها نشان داد محافظهدفتري خالص دارايي

و غيرشرطي در هر دو سطح پژوهش، اعم از كل

ها و صنايع مختلف وجود داشته و روند آن شركت

.نيز صعودي است

در پژوهشي با ]1[حساس يگانه و شهرياري

بررسي رابطه بين تمركز مالكيت و "عنوان

، به اين "بورس اوراق بهادار تهرانكاري در محافظه

نتيجه رسيدند كه با درنظر گرفتن متغيرهاي كنترلي، از

رابطه منفي معناداري ميان ...اندازه، رشد و : قبيل

كه اين كاري وجود داردتمركز مالكيت و محافظه

هاي منافع شخصي و گيري مطابق با فرضيهنتيجه

نظارت فعال اتحاد استراتژيك و ناهماهنگ با فرضيه

.است


:اين پژوهش داراي دو فرضيه به شرح زير است

نان بيش از حد مديريتي بر اطمي: فرضيه اول

.كاري شرطي تاثير منفي داردمحافظه

نان بيش از حد مديريتي بر اطمي: فرضيه دوم

.كاري غيرشرطي تاثير منفي داردمحافظه


روش پژوهش

هاي مورد نياز براي انجام اين هبراي گردآوري داد

پژوهش از نرم افزارهاي اطالعاتي تدبيرپرداز و

آورد نوين و همچنين از آرشيو الكترونيكي كتابخانه ره

عالوه . شده استبورس اوراق بهادار تهران استفاده

هاي اينترنتي مديريت پژوهش، بر اين، از سايت

توسعه و مطالعات اسالمي سازمان بورس اوراق

ده نيز استفا2و سازمان بورس اوراق بهادار1هادارب

هاي هاي فرضيهبراي انجام آزمون. گرديده است

Stata 12و Eviews7افزار پژوهش از بسته نرم

پژوهش از لحاظ هدف از نوع اين. استفاده شده است

هاي كاربردي و از لحاظ ماهيت، از نوع پژوهش

آزمون براي. علّي استهاي همبستگي ـپژوهش

متغيره با استفاده از ها از رگرسيون چندفرضيه

. هاي تركيبي بهره گرفته شده استداده

كاري شرطي و در اين پژوهش، محافظه

رهاي وابسته و كاري غيرشرطي به عنوان متغيمحافظه

مديريتي به عنوان متغير مستقل و اطمينان بيش از حد

حقوق متغيرهاي نسبت ارزش بازار به ارزش دفتري

صاحبان سهام، اهرم مالي، اندازه شركت، رشد

فروش، نسبت وجوه نقد عملياتي و انحراف معيار

درآمدها به عنوان متغيرهاي كنترلي در نظر گرفته

.اندشده

مدل استفاده شده براي : كاري شرطيمحافظه

كاري شرطي، مدل خان و محاسبه متغير محافظه

شركت ـكه معيار سالاست]17[واتس

كاري را بر اساس مدل عدم تقارن زماني سود محافظه

مبناي اين مدل . زندميتخمين]10[باسو

1 Www.rdis.ir2 Www.seo.ir

و كاري، معيار عدم تقارن زماني سود مدل باسمحافظه

.است) 1(به صورت رابطه ]10[

)1(NI�,�β� � β�D�,� � βRET�,� �β�D�,� � RET�,� � ε

:در اين رابطه

NI�,� :هاي مالي سود عملياتي پس از كسر هزينه

در پايان سال iتقسيم بر ارزش بازار سرمايه شركت

t-1.

D�,� :0اگر . متغير مجازي<RET و در 1باشد، برابر

.غير اين صورت برابر صفر خواهد بود

RET�,� : بازده سهام شركتi طي سالt.

β.معيار بهنگام بودن اخبار خوب:

β� : بهنگام بودن تفاضلي اخبار بد نسبت به معيار

).كاريمحافظه(اخبار خوب

ε::باقيمانده يا پسماند مدل.

بيان نمودند كه به موقع بودن ، ]17[سخان و وات

(�β)كاريو محافظه(β)عايدات براي اخبار خوب

هاي خاص شركت بوده، به توابع خطي از ويژگي

و) 2(روابط بر مبناي C-Scoreو G-Scoreصورت

هاي شركت محاسبه با تابع خطي ويژگي) 3(

:شوندمي

)2(G � Score�,� � β� µ� � µ�MV�,�� µMTB�,� � µ�LEV�,�

)3(C � Score�,� � β�� MV�,�� MTB�,� � ��LEV�,�

:در روابط مذكور

G-Score:موقع بودن اخبار خوبه معيار ب.

C-Score:بدموقع بودن تفاضلي اخبار ه معيار ب

).كاريمحافظه(خوبنسبت به اخبار


MV�,�: لگاريتم طبيعي ارزش بازار حقوق صاحبان

.tدر پايان سال iسهام شركت

MTB�,�: نسبت ارزش بازار به ارزش دفتري حقوق

.tدر پايان سال iصاحبان سهام شركت

LEV�,�:هاي شركت نسبت بدهي به داراييi در پايان

.tسال

با �βو βاز طريق جاگذاري ]17[خان و واتس

، مدل )1(در رابطهC-Scoreو G-Scoreمعادالت

گيري را براي اندازه) 4(رگرسيوني رابطه

:كاري شرطي ارائه دادندمحافظه

)4(NI�,� � β� � β�D�,� � RET�,� ��µ� � µ�MV�,� � µMTB�,� � µ�LEV�,��D�,� � RET�,� �� MV�,� � �MTB�,� � ��LEV�,��δ�MV�,� � δ�MTB�,� � δLEV�,� �δ�D�,� � MV�,� � δ�D�,� � MTB�,� �δ�D�,� � LEV�,� � ε

هاي انجام شده در مدل سپس با استفاده از تخمين

و استخراج ) 4(رگرسيون مقطعي ساالنه رابطه

، (C-Score)كاري شرطي ضرايب مورد نياز، محافظه

شركت محاسبه براي هر سال ـ) 3(طبق رابطه

.گرددمي

در اين پژوهش بازده سهام شركت به صورت

تفاوت قيمت هر سهم شركت در پايان دوره و قيمت

هر سهم در ابتداي دوره به عالوه تعديالت ناشي از

و سهام جايزه شامل سود تقسيمي (عايدات سهام

تقسيم بر قيمت هر سهم در ابتداي دوره تعريف ) ...و

در اين پژوهش دوره محاسبه همچنين، . شده است

.ماهه منتهي به پايان تير ماه سال بعد است12بازده،

ها براي با توجه به اينكه در پژوهش حاضر داده

) 4(آوري گرديد، رابطههاي زماني ساالنه جمعدوره

ده مقطع (در هر يك از مقاطع ساالنه مورد مطالعه

با استفاده از )1380-1389هاي زماني، سال

به منظور .رگرسيون مقطعي ساالنه برآورد شده است

، بايد از برقراري )4(قابليت استفاده از نتايج مدل

فروض رگرسيون خطي كالسيك اطمينان حاصل

كه با توجه به مدل مورد استفاده به بررسي گردد،

عدم همخطي، برقراري همساني واريانس پرداخته

آزمون براي بررسي همخطي بين متغيرها از . شد

VIF1 نتايج نهايي استفاده از آزمون .شداستفاده

دهنده عدم همخطي بين متغيرهاي مذكور، نشان

به منظور بررسي واريانس ناهمساني از . پژوهش است

استفاده شد و بررسي ناهمساني بروش پاگانآزمون

واريانس براي همه مقاطع زماني صورت گرفت و

تمامي مقاطع زمانيكه دردادنشان اين آزمون نتايج

، 1385و 1384هاي ، به استثناي سالمورد بررسي

به لذا نبوده، ها برقرار فرض همسان بودن واريانس

از روش رفع ناهمساني واريانس در آن مقاطع، منظور

و شيوه تعميم يافته رگرسيون حداقل مربعات

ضرايب حاصل از سپس .هاي مقطعي استفاده شدداده

به منظور ) 3(با توجه به رابطه )4(برآورد مدل

-C)كاري شرطي محاسبه محافظه Score)استفاده شد.

كاريمعيار محافظه:كاري غيرشرطيمحافظه

]14[غيرشرطي، مبتني بر اقالم تعهدي گيولي و هاين

.آيددست ميبه) 5(است كه بر اساس رابطه

)5(Con � Acc�,� � !�1# �!!NI�,� � DEP�,%# � CFO�,�#

):5(رابطهكه در

NI:،سود عملياتي

DEP: هزينه استهالك و

CFO:هاي عملياتيوجه نقد ناشي از فعاليت.

بيانگر كل CFO-(NI+DEP)""، )5(در رابطه

منطق اين معيار بر اين اساس . اقالم تعهدي است

1 Variance Inflation Factor


كارانه به اقالم تعهدي است كه حسابداري محافظه

عقيده گيولي و به . ]14[گرددهمواره منفي منجر مي

تواند شاخصي از رشد اقالم تعهدي مي]14[هاين

كاري حسابداري در طول يك تغيير در درجه محافظه

به بياني ديگر، اگر اقالم تعهدي . مدت باشددوره بلند

كاري كاهش آن صورت محافظهافزايش يابد، در

از اين رو، براي تعيين جهت . يابد و برعكسمي

كاري اقالم تعهدي در عدد منفي يك محافظهتغييرات

با استفاده از ميانگين گرفتن معيار . شودضرب مي

مبتني بر اقالم تعهدي طي چند دوره اطمينان حاصل

شود كه اثر موقتي اقالم تعهدي بزرگ كاهش مي

يابد، زيرا اقالم تعهدي طي يك يا دو دوره مي

ژوهش بنابراين، مطابق با پ. ]27[گرددمعكوس مي

و ]21[، الرا و همكاران]27[ريچاردسون و همكاران

، از ميانگين سه سال قبل معيار ]8[احمد و دوئلمن

در اين ]14[مبتني بر اقالم تعهدي گيولي و هاين

چقدر ميانگين اقالم هر. پژوهش استفاده شده است

تر باشد، هاي مربوطه منفيتعهدي طي دوره

.خواهد بودتر كارانهحسابداري محافظه

هاي تصميم: اطمينان بيش از حد مديريتي

گذاري شركت حاوي اطالعاتي درباره ميزان سرمايه

مطابق با . ]13[است اطمينان بيش از حد مديريتي

گيري براي اندازه]8[دوئلمنپژوهش احمد و

، از دو )OverCon&اطمينان بيش از حد مديريتي

مرتبط با ، كه �,�OverInvو ��CAPEXمعيار

.گذاري هستند، استفاده شده استسرمايه

به استناد اين معيار، :)012345/(معيار اول ) الف

و مالمندير و تيت]11[همكارانديويد و پژوهش بن

كه ك متغير ساختگي بوده كه در صورتيي، ]24[

tدوره مالي درiاي شركت نسبت مخارج سرمايه

همان دوره اي مخارج سرمايهبيشتر از ميانه نسبت

عضو نمونه باشد، بيانگر صنعت مربوطههايتشرك

عدد ، ��CAPEXواطمينان بيش از حد مديريتي بوده

و در غير اين صورت عدد صفر را اختيار يك

tاي شركت درسال نسبت مخارج سرمايه.نمايدمي

اي به ، از تقسيم مخارج سرمايه)6(بر اساس رابطه

، محاسبه t-1هاي شركت در پايان سال كل دارايي

.شودمي

)6(&C A6 (�= 7.9:;<:=>

:كه در اين رابطه

C. E�:كه صرف خريد يا مبالغياي، مخارج سرمايه

آالت،ماشين:هاي مولد ماننددارايييبهبود و ارتقا

وسايل نقليه و غيرهتوليدي،هاي تجاري و ساختمان

د و بر اساس مطالعه لولن و بدريناسشوميtدر سال

هاي ، از تفاوت خالص ارزش دفتري دارايي]23[

ثابت در ابتدا و پايان دوره به عالوه هزينه استهالك

.گرددمحاسبه مي

TA�?� :سال ها در پايان كل داراييt-1.

مطابق با پژوهش ): ABCDEA4,5@(معيار دوم ) ب

، ]29[و اسچراند و زچمن]8[احمد و دوئلمن

گذاري كه از از مفهوم مازاد سرمايهعبارت است

ها نسبت به رشد فروش در رگرسيون رشد دارايي

آيد و در دست ميبه) 7(سطح صنعت به شرح رابطه

براي شركتي مثبت ) 7(صورتي كه باقيمانده رابطه

گذاري باشد، به اين معناست كه در آن شركت سرمايه

عدد �,�OverInvبيش از حد انجام شده و براي متغير

.شوديك و در غير اين صورت، عدد صفر لحاظ مي

)7(ASSET. GR �,�� βF � β� SALE. GR�,� � ε�

ASSET. GR :tها در سال رشد دارايي:�

GAssets � Assets �?�6 J � 1 SALE. GR :tرشد فروش در سال:�

&Sales � Sales �?�6 ( � 1


باقيمانده مدل:��

با استفاده از روش ) 7(در پژوهش حاضر، رابطه

با . برآورد شده استصنعت 9در هاي تركيبي داده

به منظور انتخاب ،هاي تركيبيدادهتوجه به استفاده از

هاي تلفيقي، از هاي تابلويي و دادههاي دادهبين روش

كه ـوجه به اينـا تـب. دـشفاده ـمر استـليFون ــآزم

P-Valueدست آمده از آزمون هبF در تمامي ليمر

، به منظور برآورد اين مدلبود% 5بزرگتر از صنايع

. هاي تلفيقي استفاده شداز شيوه دادهدر تمامي صنايع

آزمون ناهمساني واريانس با استفاده از نرم

با توجه به . انجام شدصنعت 9در 12Stataافزار

دست آمده از آزمون ناهمساني به P-Valueاينكه

سيمان، (به استثناي صنايع در تمامي صنايع واريانس

كمتر از سطح )محصوالت شيميايي(و ) آهك و گچ

در آن ) 7(رابطهمدل رگرسيوني ، بود% 5معني داري

به منظور رفع . استداراي ناهمساني واريانس صنايع

از روش حداقل مربعات در آن صنايع اين مشكل،

. شدبراي برآورد مدل استفاده) GLS(تعميم يافته

هاي هاي مورد نظر، باقيماندهبعد از انجام آزمون

ها براي تعيين اطمينان مدل را استخراج نموده و از آن

.حد مديريتي استفاده گرديدبيش از

نسبت ارزش بازار به ارزش دفتري حقوق صاحبان

اين متغير، از تقسيم ارزش بازار حقوق :سهام

صاحبان سهام شركت به ارزش دفتري آن در پايان

ارزش بازار حقوق . شودسال مالي محاسبه مي

ضرب تعداد سهام عادي در صاحبان سهام از حاصل

يمت سهام در پايان سال مالي بهپايان سال مالي در ق

ارزش دفتري حقوق صاحبان سهام نيز . آيددست مي

از مجموع سرمايه ثبت شده، اندوخته قانوني، اندوخته

احتياطي، اندوخته طرح و توسعه و سود و زيان

.شودانباشته مندرج در ترازنامه شركت حاصل مي

هاي ، فرصتMTBهاي با نرخ بااليشركت

وجود . گذاري بيشتري پيش روي خود دارندسرمايه

هاي نمايندگي رابطه هاي مختلف رشد با هزينهگزينه

كاري، ابزاري كارآمد در و محافظه]31[مثبت دارد

لذا تقاضاي . هاي نمايندگي استپاسخ به هزينه

كاري از طرف اين قراردادي باالتري براي محافظه

.ها وجود داردشركت

ها به اين متغير از نسبت مجموع بدهي: اهرم مالي

هاي با شركت.آيددست ميها بهمجموع دارايي

هاي نمايندگي بين درجه اهرم باال، داراي تعارض

اين مسأله سبب . اعتباردهندگان و سهامدارن هستند

كاري از طرف تقاضاي قراردادي باالتري براي محافظه

، همچنين، احمد و همكاران ]34[هاست اين شركت

نقش حسابداري "در پژوهشي با عنوان]9[

كارانه در كاهش تنش بين اعتباردهندگان و محافظه

هاي به اين نتيجه دست يافتند كه شركت"سهامداران

هاي نمايندگي زياد بين سهامداران و داراي تعارض

.تري دارندكارانهدهندگان، حسابداري محافظهاعتبار

طريق لگاريتم طبيعي كل اين متغير از: شركتاندازه

گيري ي شركت در پايان سال مالي اندازههادارايي

بيان نمودند كه ]33[واتس و زيمرمن.شده است

هاي هاي بزرگتر به علت وجود حساسيتشركت

.نمايندكاري بيشتري اعمال ميسياسي بيشتر، محافظه

درصد اختالف در كل فروش در : رشد فروش

دليل . صورت سود و زيان دو دوره متوالي است

استفاده از اين متغير به عنوان متغير كنترلي اين است

كاري مبتني بر تواند معيار محافظهكه رشد فروش مي

اقالم تعهدي را به علت افزايش اقالم تعهدي در

هاي موجودي كاال و حساب: هايي از قبيلحساب

.]7[فتني، تحت تاثير قرار دهد دريا


نسبت وجوه نقد عملياتي : نسبت وجوه نقد عملياتي

هاي عملياتي به از تقسيم وجوه نقد حاصل از فعاليت

شود، كه هاي دوره مالي محاسبه ميمتوسط كل دارايي

هاي عملياتي از صورت وجوه نقد حاصل از فعاليت

دست آمده است و متوسط كلجريان وجوه نقد به

هاي ابتدا هاي دوره مالي، از ميانگين كل داراييدارايي

هاي نقدي جريان.آيددست ميو انتهاي دوره مالي به

تواند به عنوان يكي از معيارهاي سوددهي عملياتي مي

اظهار كردند كه ]9[احمد و همكاران . استفاده شود

تر، كاهش سود ناشي هاي با سوددهي پاييندر شركت

كاري، نسبتا پرهزينه خواهد بود، به محافظهاز اعمال

هاي با سوددهي باالتر، بيشتر عبارتي ديگر، شركت

كارانه را دارند و انتظار هاي محافظهاستطاعت تصميم

هاي با سوددهي بيشتر از حسابداري رود شركتمي

.نمايندتري استفاده كارانهمحافظه

تم طبيعي انحراف معيار لگاري:انحراف معيار درآمدها

است كه بيـانگر t-1تا t-5درآمدهاي عملياتي از دوره

عـدم قطعيـت عمليـاتي . عدم قطعيت عملياتي اسـت

ــين اعتباردهنــدگان و ــاد، ســبب تعــارض بيشــتر ب زي

گـردد و چنـين مـي سهامداران در مورد سود تقسيمي

ــركت ــابداري شــ ــاال، داراي حســ ــايي احتمــ هــ

.]9[تري هستند كارانهمحافظه

هاي پژوهشفرضيهآزمون

مدل رگرسيونپژوهش از هاي براي آزمون فرضيه

:استفاده شده است) 8(رابطه

)8(Con�,�� βF � β�OverCon�,�?�� β�MTB�,� � βLEV�,�� β�SIZE�,� � β"SALE. GR�,�� β#CFO�,� � βOσREV�,� � ε

:كه در آن

Con:براي آزمون (كاري شرطي يا غيرشرطي محافظه

كاري شرطي مدل خان و محافظهفرضيه اول از معيار

فرضيه دوم از معيار و براي آزمون]17[واتس

استفاده]14[هاين كاري غيرشرطي گيولي و محافظه

).شده است

OverCon: اطمينان بيش از حد متغير ساختگي

)OverInvو CAPEXيكي از دو معيار(مديريتي

MTB�,�: نسبت ارزش بازار به ارزش دفتري حقوق

t.در سالiصاحبان سهام شركت

LEV�,�:هاي شركت نسبت بدهي به داراييi در سالt.

SIZE�,�:اندازه شركتiسال درt.

SALE. GR�,� :شركت رشد فروشi در سالt.

(Sales� Sales�?�6 ( � 1;

CFO�,�:شركت نسبت وجوه نقد عملياتيi سال درt.

σREV�,�:ي شركت انحراف معيار درآمدهاi در سالt

�βهاي اول و دوم، از ضريب براي آزمون فرضيه�β>0در صورتي كه . شودالگوي فوق استفاده مي

باشد، بيانگر تاثير منفي اطمينان بيش از حد مديريتي

.كاري استبر محافظه

برداري جامعه آماري و روش و طرح نمونه

هاي اين پژوهش، شامل تمام شركتآماريجامعه

.پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است

ساله شامل 10قلمرو زماني پژوهش يك دوره

گيري در روش نمونه. است1389تا 1380هاي سال

. اين مطالعه، روش حذف سيستماتيك است

:هايي به عنوان نمونه انتخاب شدند كهشركت

اسفند ماه هر سال 29منتهي به ها سال مالي آن) 1

.باشد

طي بازه زماني پژوهش، سال مالي خود را تغيير ) 2

.نداده باشند


در بورس اوراق بهادار تهران 1378قبل از سال ) 3

.پذيرفته شده باشند

ها در قلمرو زماني پژوهش در اطالعات مالي آن) 4

. دسترس باشد

گري مالي گذاري و واسطههاي سرمايهجزو شركت) 5

.نباشند) ها و ليزينگبانك(

ها طي دوره پژوهش، در دوره معامالت سهام آن) 6

از اول مرداد تا پايان تير سال (ماهه محاسبه بازده 12

.در بورس اوراق بهادار تهران متوقف نشده باشد) آتي

شركت پذيرفته شده 77با اعمال شرايط فوق، تعداد

به عنوان صنعت9ز ادر بورس اوراق بهادار تهران

.نمونه آماري انتخاب شدند

مدل هاي آمار توصيفي مربوط به متغير) 1(نگاره

شركت عضو 77براي را هاي پژوهشآزمون فرضيه

.دهدنشان ميسال، 10نمونه، طي

هاي پژوهشآمار توصيفي متغيرهاي مدل آزمون فرضيه. 1نگاره

براي ) 8(رگرسيوني رابطه به منظور برآورد مدل

از روش رگرسيون حداقل هاي پژوهش، آزمون فرضيه

هاي تركيبي استفاده شدمربعات معمولي و شيوه داده

هاي هاي دادهبه منظور انتخاب بين روشو سپس

ليمر استفاده Fهاي تلفيقي، از آزمون تابلويي و داده

دست آمده از هبP-Valueبا توجه به اينكه . شد

با استفاده از هر دو (در تمامي موارد ليمر Fآزمون

كاري و هر دو معيار اطمينان بيش از معيار محافظه

، به منظور برآورد بود% 5تر از كوچك) حد مديريتي

هاي در تمامي موارد براي آزمون فرضيهاين مدل

سپس. استفاده شدتابلوييهاي از شيوه دادهپژوهش

مورد استفاده در آزمون يالگونكهيانييتعيبرا

هايهاي اثر، در قالب كدام يك از روشهاهيفرض

هاسمن ، آزمونشودتصادفي انجام هايثابت يا اثر

نده استفاده از ، تعيين كنآزموننياجينتا.شدانجام

مدل مورد يبرادر تمامي مواردثابتهاي روش اثر

متغيريگكشيدچولگيمعيارانحرافكمينهبيشينهميانهميانگين

نمادعنوان

C-Score0/3160/2492/532-2/4470/3790/0769/179كاري شرطيمحافظه

Con-Acc-0/064-0/0580/324-0/5460/076-0/5936/635كاري غيرشرطيمحافظه

CFO0/1570/1320/788-0/2230/1580/9074/289نسبت وجوه نقد عملياتي

LEV0/6580/6670/9520/2150/144-0/4026/049هادارايينسبت بدهي به

نسبت ارزش بازار به ارزش

دفتري حقوق صاحبان سهامMTB3/5471/95942/0520/2805/2834/26320/751

SALE.GR0/1830/1612/006-0/6800/2721/4216/798رشد فروش شركت

σREV0/3230/2981/3610/0500/1652/0997/885درآمدهاانحراف معيار

SIZE13/06412/77218/32110/4411/3571/2324/832اندازه شركت

اطمينان بيش از حد

معيار اول-مديريتيCAPEX0/5151/0001/0000/0000/500-0/0601/004


معيار دوم-مديريتيOverInv0/4610/0001/0000/0000/4990/1561/024


براي بررسي .استهاهيآزمون فرضياستفاده برا

آزمون ناهمساني فروض كالسيك رگرسيون،

در اين پژوهش، با توجه به . انجام شده استواريانس

وجود ناهمساني واريانس در تمامي موارد در مدل

حداقل مربعات وزني از روش، )8(رگرسيوني رابطه

"WLS" شده استبراي رفع آن استفاده.

مدل استفاده شده براي آزمون فرضيه اول به

نانياطماريدو معو با استفاده از ) 8(صورت رابطه

معيار �Conبيش از حد مديريتي است و در آن

واتس كاري شرطي بر اساس مدل خان و محافظه

C، به عبارتي، هماناست]17[ � Score محاسبه

هاي با توجه به آزمون. است) 3(شده از طريق رابطه

با استفاده از) 8(رابطهبراي برآورد انجام شده

اريبا استفاده از هر دو معي وشرطيكارمحافظه

استفاده WLSاز روش اطمينان بيش از حد مديريتي،

براي هر معيار ) 2(نگارهكه نتايج آن در شده است

ارائه شده جداگانهاطمينان بيش از حد مديريتي،

.است

نتايج آزمون فرضيه اول. 2نگاره

نشان ) 2(نگارهمندرج در گونه كه نتايج همان

محاسبه شده براي متغير اطمينان P-Value،دهدمي

، كمتر از سطح در هر دو مدلبيش از حد مديريتي

توان نتيجه گرفت كه مي،رواز اين. است% 5خطاي

كاري شرطي محافظهاطمينان بيش از حد مديريتي بر

ضريب برآورد ،از سوي ديگر. دارديمعنادارتاثير

شده براي متغير اطمينان بيش از حد مديريتي در

اطمينان بيش از ؛ يعني، منفي است%5سطح خطاي

. داردتاثير منفيكاري شرطي همحافظبر حد مديريتي

توان گفت كه اطمينان بيش از مي،ان ديگربه بي

كاري شرطي در گزارشگري محافظه، حد مديريتي

با توجه به نتايج ،بنابراين.دهدمالي را كاهش مي

C � Score�,� � βF � β�OverCon�,�?� � β�MTB�,� � βLEV�,� � β�SIZE�,� � β"SALE. GR�,�� β#CFO�,� � βOσ REV�,� � ε

نمادعنوان

معيار اول

مديريتياطمينان بيش از حد

معيار دوم

اطمينان بيش از حد مديريتي

ضريب برآورد

شدهzP-Valueآماره

ضريب

برآورد شدهzP-Valueآماره

βF-0/8421859-6/600/000-0/8502405-6/810/000عرض از مبدأ

OverCon�,-0/0723853-3/980/000-0/1001799-5/360/000اطمينان بيش از حد مديريتي

نسبت ارزش بازار به ارزش

دفتري حقوق صاحبان سهامMTB�,�-0/0236984-5/620/000-0/0240431-5/730/000

LEV�,�0/12026611/420/1550/18306652/240/025اهرم مالي

SIZE�,�0/102186211/120/0000/097545410/830/000اندازه شركت

.SALEشركترشد فروش GR�-0/0431695-1/460/143-0/018117-0/680/494

CFO�,�0/16754651/630/1020/13861231/360/174عملياتينسبت وجوه نقد

σدرآمدهاانحراف معيار REV�,�-0/465683-7/520/000-0/3618248-5/890/000

Wald chi2(7) = 233/00

Prob> chi2 = 0/000

Wald chi2(7) = 235/42

Prob> chi2 = 0/000


، فرضيه %95و در سطح اطمينان ) 2(نگارهمندرج در

.نخست اين پژوهش رد نخواهد شد

طور كه قبال بيان شد، مدل استفاده شده براي همان

و با استفاده ) 8(فرضيه دوم به صورت رابطه آزمون

در بيش از حد مديريتي است ونانياطماريدو معاز

ي گيولي و شرطي غير كارمحافظهاريمع�Conآن

هاي انجام شده با توجه به آزمون. است] 14[هاين

به منظور آزمون فرضيه دوم ) 8(رابطهبراي برآورد

با استفاده از هر دو معيار اطمينان بيش از حد مديريتي

كه نتايج آن در شده استاستفاده WLSاز روش

براي هر معيار اطمينان بيش از حد ) 3(نگاره

.ارائه شده استجداگانهمديريتي،

كاري غيرشرطي مبتني بر اقالم تعهديمعيار محافظه–فرضيه دومنتايج آزمون . 3نگاره

P-Valueدهد نشان مي) 3(نگارهمندرج در نتايج

محاسبه شده براي متغير اطمينان بيش از حد مديريتي

از . است% 5، كمتر از سطح خطاي در هر دو مدل

كه اطمينان بيش از حد توان نتيجه گرفتمي،رواين

يمعنادارتاثيرشرطي غيركاري محافظهمديريتي بر

ضريب برآورد شده براي متغير ،از سوي ديگر. دارد

اين موضوع . منفي است، اطمينان بيش از حد مديريتي

بر بدين معني است كه اطمينان بيش از حد مديريتي

به بيان ديگر. داردتاثير منفيشرطي غيركاري همحافظ

، توان گفت كه اطمينان بيش از حد مديريتيمي

شرطي در گزارشگري مالي را غيركاري محافظه

بنابراين با توجه به نتايج مندرج در . دهدكاهش مي

اين دوم، فرضيه %95در سطح اطمينان و ) 3(نگاره

نتايج حاصل از ) 4(نگاره.پژوهش رد نخواهد شد

Con � Acc�,� � βF � β�OverCon�,�?� � β�MTB�,� � βLEV�,� � β�SIZE�,� � β"SALE. GR�,�� β#CFO�,� � βOσ REV�,� � ε

نمادعنوان

معيار اول اطمينان

بيش از حد مديريتي

معيار دوم اطمينان

بيش از حد مديريتي





βF-0/1712578-8/500/000-0/2749842-14/070/000عرض ازمبدأ


مديريتيOverCon-0/0244022-8/950/000-0/0125245-3/850/000

نسبت ارزش بازار به

ارزش دفتري حقوق

صاحبان سهام

MTB�,� -0/0151883-11/860/000-0/0011758-3/520/000

LEV�,�0/04836592/630/0080/1202029/540/000اهرم مالي

SIZE�,�0/01071056/990/0000/01269069/410/000اندازه شركت

.SALEرشد فروش شركت GR0/093487514/710/000-0/0077841-1/340/018

CFO�,�0/451931614/470/0000/199122513/790/000عملياتينسبت وجوه نقد

σانحراف معيار درآمدها REV�,�-0/3145783-28/00/000-0/1655433-13/910/000

Wald chi2(7) = 3155/74

Prob> chi2 = 0/000

Wald chi2(7) = 423/51

Prob> chi2 = 0/000


.دهدميهاي پژوهش را به طور خالصه نشان آزمون فرضيه

هاي پژوهشخالصه نتايج مربوط به آزمون فرضيه. 4نگاره

موضوع فرضيهفرضيهمعيار

كاريمحافظه

معيار اطمينان

بيش از حد مديريتيگيري كلينتيجهنتيجه آزمون

اول

اطمينــان بــيش از حــد

ــر ــديريتي بــــ مــــ

كـاري شـرطي محافظه

.تاثير منفي دارد

اريمع

ي كارمحافظه

-يشرط

C-Score

اولاريمع -CAPEX

عدم

رد فرضيه

از حد مـديريتي، اطمينان بيش

ــه ــرطي محافظــ ــاري شــ كــ

ــاهش ــالي را ك ــگري م گزارش

.دهدميدوماريمع -

OverInvest

عدم

رد فرضيه

دوم

اطمينــان بــيش از حــد

ــر ــديريتي بــــ مــــ

ــه ــاري محافظـــ كـــ

شرطي تـاثير منفـي غير

.دارد

اريمع

يكارمحافظه

اقالم يرشرطيغ

-يتعهد

Con-Acc

اولاريمع -CAPEX

عدم

رد فرضيهاطمينان بيش از حد مـديريتي،

ــه ــرطي محافظـ ــاري غيرشـ كـ

ــاهش ــالي را ك ــگري م گزارش

.دهدميدوماريمع -

OverInvest

عدم

رد فرضيه

نتيجه

نتايج آزمون فرضيه اول مشابه نتايج پژوهش

كه به اين نتيجه رسيدند كه است]8[دوئلمن احمد و

كاري شرطي در محافظهاطمينان بيش از حد مديريتي،

همچنين، نتايج . دهدگزارشگري مالي را كاهش مي

آزمون فرضيه اول مطابق با مباني تئوريك اطمينان

بيش از حد مديريتي است، زيرا وجود ويژگي

اطمينان بيش از حد در مديريت شركت سبب تخمين

هاي هاي نقدي پروژهبيش از حد بازده و جريان

گذاري شده و اين امر مانع از اتخاذ رويكرد سرمايه

ايي سود و زيان شده و نهايتا كارانه در شناسمحافظه

نتايج . گرددكاري شرطي منجر ميبه كاهش محافظه

آزمون فرضيه دوم نيز مشابه نتايج پژوهش احمد و

كه به اين نتيجه رسيدند كه اطمينان است]8[دوئلمن

شرطي در غيركاري محافظهبيش از حد مديريتي،

نتايج آزمون . دهدگزارشگري مالي را كاهش مي

دوم نيز مطابق مباني تئوريك اطمينان بيش از فرضيه

حد مديريتي است، زيرا اطمينان بيش از حد، مديريت

ها گذاري بيش از حد خالص داراييرا به سمت ارزش

كاري غيرشرطي سوق و به عبارتي، كاهش محافظه

.دهدمي

هاي پژوهشمحدوديت

1389تا 1380قلمرو زماني مطالعه حاضر از سال-1

بنابراين، بايد در تعميم نتايج پژوهش به . است

احتياط عمل با1389و بعد از 1380هاي قبل از سال

. شود

هاي محاسبه مكان استفاده از برخي مدلا-2

كاري، گروهي به علت نبود اطالعات آن محافظه

ها در ايران، و گروهي ديگر به علت اينكه عدم مدل

.د نداشتهاي بزرگتر، وجوامكان انتخاب نمونه

ويژگي اطمينان بيش از حد مديريتي، خصيصه -3

گيري آن در بازه بلند رفتاري بوده، بهتر است اندازه

مدت صورت پذيرد، و تاثيرات گردش مديريتي بر آن

لحاظ شود، ولي به علت گردش باالي مديريتي،

گيري اين متغير امكان لحاظ نمودن آن در اندازه

.وجود نداشت


هاي مالي استخراج شده از صورتهاي داده-4

در . ها، از بابت تورم تعديل نگرديده استشركت

صورت تعديل اطالعات مذكور، ممكن است نتايج

.متفاوتي از نتايج فعلي حاصل شود

پيشنهادهاي پژوهش

هاي حاصل از اين پـژوهش، وجـود بر مبناي يافته-1

ـ ر ويژگي اطمينان بيش از حد در مديران، تاثير منفي ب

ه از آنجــا كــ. كــاري گزارشــگري مــالي داردمحافظــه

توانـد بـا افـزايش كيفيـت اطالعـات كاري ميمحافظه

ــاه ــين موجـــب كـ ــاتي بـ ــارن اطالعـ ــدم تقـ ش عـ

گردد اطالع گردد، توصيه ميگذاران مطلع و بيسرمايه

ــه از روش ــزايش محافظ ــور اف ــه منظ ــايي ب ــاري ه ك

اطمينـان ها داراي ويژگـي هايي كه مديريت آنشركت

بيش از حد هستند، به منظور جبران اثرهاي منفـي آن

.استفاده نمود

هاي اين پـژوهش بـراي تمـام صـنايع عضـو مدل-2

از . انـد نمونه آماري بـه صـورت يكجـا بـرآورد شـده

شود در مطالعات آتـي هـر يـك از رو، پيشنهاد مياين

هاي اين پژوهش براي صنايع مختلف به تفكيـك مدل

.برآورد شود

ــدازه -3 ــراي انـ ــاگوني بـ ــاي گونـ ــري معيارهـ گيـ

دارد كـه در كاري شرطي و غيرشرطي وجـود محافظه

كاري شرطي خـان و اين پژوهش تنها از معيار محافظه

كاري غيرشرطي مبتني بـر و معيار محافظه]17[واتس

، استفاده شده اسـت ]14[هايناقالم تعهدي گيولي و

كـاري محافظـه شـود در مطالعـات آتـي، پيشنهاد مـي

هـاي شرطي و غيرشـرطي بـا اسـتفاده از سـاير معيـار

.گيري گرددموجود اندازه

منابع

ــهرياري -1 ــا ش ــي و عليرض ــه، يحي ــاس يگان . حس

بررســي رابطــه بــين تمركــز مالكيــت و «). 1389(

ــورس اوراق بهــادار تهــرانمحافظــه ، »كــاري در ب

.94- 77، صص 2، ش هاي حسابداري ماليپژوهش

ــتايش، -2 ــدس ــان محم ــر جمالي ــورحســين و مظف . پ

ــه «). 1389( ــود محافظـ ــي وجـ ــاري در بررسـ كـ

هـاي پذيرفتـه شـده در گزارشگري مـالي شـركت

هــاي پيشــرفت، »بــورس اوراق بهــادار تهــران

.119-85، صص 1، ش حسابداري

).1391. (فروغــي، داريــوش و منــوچهر ميرزايــي-3

كاري شرطي حسابداري بـر ريسـك تاثير محافظه«

هـاي پذيرفتـه آتي قيمت سهام در شـركت سقوط

هـاي پيشرفت، »شده در بورس اوراق بهادار تهران

.117-77، صص 2، ش حسابداري

فالح شمس ليالستاني، ميـرفيض؛ قاليبـاف اصـل، -4

بررسـي «). 1389. (ن و سميرا سرابي نوبخـت حس

پذيري، بيش اطميناني و رفتـار اثر تجربه بر ريسك

گـذاري در هـاي سـرمايه وار مـديران شـركت توده

فصلنامه بـورس اوراق ، »بورس اوراق بهادار تهران

.42-25، صص 12، شبهادار

هـاي تـاثير هزينـه ). 1391. (كاظمي نوري، سـپيده -5

نمايندگي و ذخاير نقدي بر رابطه ميان اعتمـاد بـه

يران ارشــد و حساســيت نفــس بــيش از حــد مــد

، پايـان نامـه نقـدي هـاي جريـان گـذاري ـ سرمايه

.كارشناسي ارشد، دانشگاه اصفهان

بررسـي «).1391(.زاده، ويدا و زهرا فرشيمجتهد-6

گـذاري هاي سـرمايه كاري و تصميمرابطه محافظه

هـاي پذيرفتـه شـده در بـورس مديران در شركت

هــاي فصــلنامه بررســي ، »اوراق بهــادار تهــران

.104-91، صص 67، ش حسابداري و حسابرسي7- Ahmed, A. S., & Duellman, S. (2007).

Accounting conservatism and board of director characteristics: An empirical analysis. Journal of Accounting and Economics, Vol 43, No 2, Pp 411-437.


8- Ahmed, A. S., & Duellman, S. (2013). Managerial overconfidence and accounting conservatism. Journal of Accounting Research, Vol 51, No 1, Pp 1-30.

9- Ahmed, A. S., Billings, B. K., Morton, R. M., & Stanford-Harris, M. (2002). The role of accounting conservatism in mitigating bondholder-shareholder conflicts over dividend policy and in reducing debt costs.The Accounting Review, Vol 77, No 4, Pp 867-890.

10- Basu, S. (1997). The conservatism principle and the asymmetric timeliness of earnings. Journal of accounting and economics,Vol 24, No 1, Pp 3-37.

11- Ben-David, I., Graham, J. R., & Harvey, C. R. (2010). Managerial miscalibration (No. w16215). National Bureau of Economic Research.

12- Callen, J. L., Segal, D., & Hope, O. K. (2010). The pricing of conservative accounting and the measurement of conservatism at the firm-year level. Review of Accounting Studies, Vol 15, No 1, Pp 145-178.

13- Campbell, T. C., Gallmeyer, M., Johnson, S. A., Rutherford, J., & Stanley, B. W. (2011). CEO optimism and forced turnover. Journal of Financial Economics, Vol 101, No 3, Pp 695-712.

14- Givoly, D., & Hayn, C. (2000). The changing time-series properties of earnings, cash flows and accruals: Has financial reporting become more conservative?.Journal of Accounting and Economics, Vol29, No 3, Pp 287-320.

15- Hambrick, D. C., & Mason, P. A. (1984). Upper echelons: The organization as a reflection of its top managers. Academy of management review, Vol 9, No 2, Pp 193-206.

16- Heaton, J. B. (2002). Managerial optimism and corpora te f inance . Financia lmanagement, Vol 31, No 2, PP 33-45.

17- Khan, M., & Watts, R. L. (2009). Estimation and empirical properties of a f irm-year measure of accountingconservatism. Journal of Accounting and Economics, Vol 48, No 2, Pp 132-150.

18- Kothari, S.P., Shu, S. Wysocki. (2009b). Do Managers Withhold Bad News?.Journal of Accounting Research, Vol 47, No 1, Pp 241-276.

19- Lafond, R., &Roychowdhury, S. (2008). Managerial ownership and accounting conservatism. Journal of Accounting Research, Vol 46, No 1, Pp 101-135.

20- Lafond, R., Watts, R.L., (2008). The Information Role of Conservatism. The Accounting Review, Vol 83, Pp 447-478.

21-.Lara, J. M. G., Osma, B. G., & Penalva, F. (2009). Accounting conservatism and corporate governance. Review ofAccounting Studies, Vol 14, No 1, Pp 161-201.

22- Lara, J. M. G., Osma, B. G., & Penalva, F. (2011). Conditional conservatism and cost of capital. Review of Accounting Studies, Vol 16, No 2, Pp 247-271.

23- Lewellen, W. G., & Badrinath, S. G. (1997). On the measurement of Tobin's q.Journal of Financial Economics, Vol 44, No 1, Pp 77-122.

24- Malmendier, U., & Tate, G. (2005). CEO overconfidence and corporate investment.The journal of finance, Vol 60, No 6, Pp 2661-2700.

25- Malmendier, U., & Tate, G. (2008). Who makes acquisitions? CEO overconfidence and the market's reaction. Journal of Financial Economics , Vol 89, No 1, Pp 20-43.

26- Ramalingegowda, S., & Yu, Y. (2012). Institutional ownership and conservatism. Journal of Accounting and Economics, Vol53, No 1, Pp 98-114.

27- Richardson, S. A., Sloan, R. G., Soliman, M. T., & Tuna, I. (2005). Accrual reliability, earnings persistence and stock prices. Journal of Accounting and Economics, Vol 39, No 3, Pp 437-485.

28- Ryan, S. G. (2006). Identifying conditional conservatism. European accounting review,Vol 15, No 4, Pp 511-525.

29- Schrand, C. M., & Zechman, S. L. (2011). Executive overconfidence and the slippery slope to financial misreporting. Journal of Accounting and Economics, Vol 53, No 1, Pp 311-329.

30- Skala, D. (2008). Overconfidence in psychology and finance-an interdisciplinary literature review. Bank iKredyt, Vol 4, Pp 33-50.

31- Smith, C. W., & Watts, R. L. (1992). The investment opportunity set and corporate financing, dividend, and compensation


policies. Journal of financial Economics, Vol 32, No 3, Pp 263-292.

32- Watts, R.L., (2003). Conservatism in Accounting Part I: Explanations and Implications. Accounting Horizons, Vol 17, Pp 207-221.

33- Watts, R.L., Zimmerman, J.L., (1978). Toward a positive theory of the determination of accounting standards. The Accounting Review, Vol 53, Pp 112–134.

34- Watts, R.L., Zimmerman, J.L., (1986). Positive Accounting Theory. Prentice-Hall, New Jersey

35- Wen, F. H., Huang, D. L., Lan, Q. J., & Yang, X. G. (2007). Numerical simulation for influence of overconfidence and regret aversion on return distribution. Systems Engineering-Theory & Practice, Vol 27, No 7, Pp 10-18.


همدان، دانشگاه بوعلي سينا، دانشكده اقتصاد و علوم اجتماعي، گروه حسابداري: نشاني مكاتباتي نويسنده مسؤول-1


1393، بهار )19(پياپي ، شماره اول، شماره ششمسال



45-56صص

بررسي رابطه بين رشد سود و بازده سهام با استفاده از مدل سود باقي مانده در

بورس اوراق بهادار تهران

***يبهنام الماس**مجيد صادقي فر1*باقر شمس زاده

استاديار حسابداري دانشگاه بوعلي سينا*

[email protected]استاديار آمار دانشگاه بوعلي سينا**

[email protected]واحد همداناسالمي كارشناس ارشد حسابداري دانشگاه آزاد ***

[email protected]چكيده

مانده در موضوع اصلي اين پژوهش بررسي رابطه بين رشد سود و بازده سهام با استفاده از مدل سود باقي

مانده براي تفكيك در اين پژوهش از مدل سود باقي. هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران استشركت

ها با بازده جاري و آتي سهام استفاده مانده و بررسي رابطه آنرشد سود به رشد سرمايه به كار رفته و رشد سود باقي

ها از ضريب جمع آوري و براي آزمون فرضيه1390تا 1383زماني اطالعات مورد نياز براي دوره . شده است

طه مثبت دهد بين رشد سود باقي مانده و بازده جاري سهام رابنتايج نشان مي. همبستگي پيرسون استفاده شده است

ين بين همچنداري وجود دارد،زده جاري سهام رابطه منفي و معنيدار و بين رشد سرمايه به كار رفته و باو معني

فته و بازده داري وجود دارد و بين رشد سرمايه به كار رازده آتي سهام رابطه مثبت و معنيو بمانده رشد سود باقي

. داري وجود نداردآتي سهام رابطه معني

.مانده، بازده سهامرشد سود، مدل سود باقي:هاي كليديواژه

1393بهار ،)19(، پياپي اول، ششمري مالي، سال هاي حسابداپژوهش/ 46

مقدمه

هم به لحاظ نظري و هم به ت طوالني بود كه مد

و رشد سود به عنوان تبيين لحاظ تجربي، سود

ود س]. 21[شدندهاي اصلي بازده سهام تلقي ميكننده

گيري هاي اندازهحسابداري از جمله برترين شاخص

منطق ]. 3[هاي يك واحد اقتصادي است فعاليت

1968ارتباط سود حسابداري و بازده سهام در سال

سال در. ]15[توسط بال و براون ارائه شده است

هاي ضروري براي تئوري، مفاهيم و متغير1992

ارزيابي همبستگي بين سود حسابداري و بازده سهام

در يك دوره بلند مدت از سوي ايستون، هريس و

. ]22[ي شد اولسون پايه گذار

اما ايراد سود حسابداري به عنوان تبيين كننده

بازده سهام اين است كه در اين معيار ارزيابي، تنها به

كه براي تعيين شود، در حاليكميت سود توجه مي

ارزش واقعي شركت بايد به كيفيت سود نيز توجه

يه به اين معنا كه سود با چه ميزان سرما. ]9[كرد

گذاري به دست آمده؟ هزينه سرمايه چقدر بوده

است؟ آيا همين كه شركت نسبت به سال قبل توانسته

باشد سود بيشتري كسب كند كافي است؟ مطمئناً اين

آيد كه واهد بود چرا كه اين سؤال پيش ميطور نخ

اين ميزان سود در ازاي چه ميزان سرمايه به دست

ري به تنهايي معيار آمده است؟ بنابراين سود حسابدا

مناسبي براي ارزيابي بازده سهام نيست زيرا در

. شودمحاسبه آن هزينه سرمايه در نظر گرفته نمي

در اين پژوهش، از مفهوم سود باقي مانده براي

مانده، رشد تفكيك رشد سود به رشد سود باقي

. سرمايه به كار رفته و اجزاي ديگر استفاده شده است

هايي مطرح شاين تفكيك پرسبا استفاده از

توان تغييرات بازده سهام را اول اينكه آيا ميشود؛مي

با استفاده از اين تفكيك، بهتر تشريح كرد؟ دوم اينكه،

مانده و ساير اجزاي رشد سود آيا رشد سود باقي

ارتباط متفاوتي با بازده دارند؟ سوم اينكه، آيا رشد

تي كار رفته بازده آمانده و رشد سرمايه بهسود باقي

كند؟بيني ميسهام را پيش

مباني نظري

اين موضوع كه شركت بايد سودي بيش از هزينه

ها قبل مورد ه به كار رفته ايجاد كند، از مدتسرماي

ها پيش سال. ]17[دانان بوده استتوجه اقتصاد

فرد مارشال عقيده دانان معروفي از جمله آلاقتصاد

ايد سودي ي ايجاد ارزش، بها براداشتند كه شركت

. ]19[بيش از هزينه سرمايه به كار رفته ايجاد كنند

كه يك شركت تا زماني«:گويدپيتر دراكر مي

سودي بيش از هزينه سرمايه ايجاد نكند داراي زيان

در قرن بيستم اين مفهوم با عناوين ]. 19[» است

. ]8[تعريف شد 1ماندهمتفاوتي از جمله سود باقي

سود عملياتي : باقي مانده عبارت است ازسود

. منهاي هزينه سرمايه به كار رفتهپس از كسر ماليات،

مفهوم با ارزش افزوده اقتصاديمدل با اين

)EVA (در مدل ارزش افزوده اقتصادي . تفاوت دارد

مطالباتهزينه: تعديالتي مانندبايستي

، كاركنانخدمتپايانمزايايالوصول، هزينهمشكوك

وتحقيقآموزش،بازاريابي،تبليغات،هايهزينه

عمليات سوددر ... معوق وهاياجاره، هزينهوتوسعه

شدهگرفتهكاركل سرمايه بهومالياتكسرازپس

وكاريمحافظهاصلتعديالت،اينكهگيردصورت

شدهپذيرفتهاصولاجرايدررعايت يكنواختي

چنين هموكردخواهدنقضراحسابداري

فرآيندوبردميباالراشخصيهايتقضاو

ذاتي شركتارزشمحاسبهبراياطالعاتآوريجمع

.]8[كند ميطوالنينيزرا

1 Residual Income

47/بررسي رابطه بين رشد سود و بازده سهام با استفاده از مدل سود باقي مانده در بورس اوراق بهادار تهران

در محاسبه سود حسابداري، تنها هزينه تأمين مالي

شود و مديران وجوه فراهم از طريق بدهي منظور مي

كنند شده توسط سهامداران را بدون هزينه فرض مي

ز مانده، هزينه تأمين مالي اا در مفهوم سود باقيام

معيار سود . شودطريق صاحبان سهام نيز منظور مي

كند تا با در نظر مانده شرايطي را فراهم ميباقي

گرفتن هزينه سرمايه به كار رفته، هم هزينه بدهي و

هم هزينه حقوق صاحبان سهام، سود حسابداري را

و به اين صورت به سود اقتصادي تبديل كرده

. عملكرد واقعي شركت را بررسي و ارزيابي كرد

بنابراين از آنجا كه بازده سهام تابعي از رشد سود

گيري است، استفاده از يك شاخص اندازهاقتصادي

تواند توانايي بهتري براي تبيين تر ميبهتر و مناسب

مانده يك مدل سود باقي. بازده سهام داشته باشد

. ]13[ادي مناسب براي سهام داران است معيار اقتص

رسد سود باقي مانده شروع خوبي براي به نظر مي

اصالح روابط تجربي بين رشد سود حسابداري و

هاست كه محققين حسابداري مدت. سهام باشدبازده

اقص سودآوري سود حسابداري را به عنوان معيار ن

اند دادهداران مورد انتقاد قرار شركت از ديدگاه سهام

زيرا سود حسابداري هزينه فرصت سرمايه به كار

اين محققين سود باقي. ]14[كند رفته را منعكس نمي

مانده را نماينده بهتري براي سودهاي اقتصادي

دانند زيرا كه هزينه سرمايه به كار گرفته شده را مي

، استفاده از سود باقي)1973(آنتوني. كندلحاظ مي

دآوري شركت را زيه و تحليل سومانده براي تج

جامعه مالي بهتر «او اعتقاد دارد كه . كندحمايت مي

رد شركت را قضاوت كند، اگر تواند نتايج عملكمي

هاي شركت با شناخت هزينه سرمايه تجزيه و گزارش

. ]13[» تحليل شود

)Residual Income(سود باقي مانده

ترينمانده يكي از معمولمدل سود باقي

ابزارهايي است كه براي ارزشيابي سهام و عملكرد

1920اين مفهوم در دهه . شودشركت استفاده مي

توسط 1950توسط شركت جنرال موتور و در دهه

شركت جنرال الكتريك استفاده شد و از چهار دهه

. ي مديريت قرار داده شده استقبل در متون حسابدار

ها و قابليتين كه مدل سود باقي مانده رغم اعلي

تفاده را دارد اما در عمل تا كارايي الزم جهت اس

اما در چند گرفتها، كمتر مورد استفاده قرار ميسال

هاي علمي را بيشتر به خود سال اخير توجه انجمن

اين مدل چارچوبي را در اختيار . جلب نموده است

دهد تا عملكرد شركت را در حسابداران قرار مي

]. 7[عهدي تجزيه و تحليل كنند شرايط حسابداري ت

انده يك معيار مناسب براي سود باقي م

هاي گيريها و تصميمگيري عملكرد شركتاندازه

ي گيرو همچنين يك معيار اندازه] 14[ت مديريت اس

]. 13[مناسب براي گزارشگري مالي است

.سود باقي مانده بر مديريت ترازنامه تأكيد دارد

امه سبب افزايش غير ضروري مديريت نادرست ترازن

دارايي و در نتيجه افزايش سرمايه و زياد شدن هزينه

ها اين بدان معني است كه شركت. شودسرمايه مي

ه براي افزايش سرمايه بايد به هزينه سرمايه نيز توج

ضروري هزينه زيادي قراض غيرتكنند و مثالً با يك اس

كنند، قابل سودي كه از آن منابع كسب ميرا در م

. متحمل نشوند

سود باقي مانده عبارت است از سود عملياتي پس

براي محاسبه . از كسر ماليات منهاي هزينه سرمايه

) NOPAT(سود عملياتي پس از كسر ماليات

تأمين مالي از هايجويي مالياتي ناشي از هزينهصرفه

ما در اين جا به سود قبل از ]. 14[گردد سود كسر مي


بعد از ماليات نياز داريم چرا كه اگر هزينه كسر بهره و

بهره در محاسبه سود باقي مانده اضافه نشود موجب

شود ولي از آن اندازه گيري مضاعف هزينه بهره مي

زينه قابل قبول مالياتي است جايي كه هزينه بهره يك ه

.كنيمجويي ناشي از آن را لحاظ ميصرفه

RI� � NI� � INT� � 1 � t �WACC� � IC�� NIسود باقي مانده سال جاري؛�RIدر مدل باال

؛هزينه بهره سال جاري�INTسود خالص سال جاري؛

WACCوميانگين موزون هزينه سرمايه�IC��

سرمايه به كار رفته در سال گذشته است كه شامل

دار شركت هاي بهرهمجموع سهام عادي و تمام بدهي

. باشدمي

)WACC1(ميانگين موزون هزينه سرمايه

ينه تأمين سرمايه برابر است با هزينه فرصت هز

به بيان ديگر سرمايه براي تأمين كنندگان سرمايه؛

كنندگان سرمايه، سرمايه خود را در اختيار شركت تأمين

دهند مگر اين كه به اندازه هزينه فرصت خود، قرار نمي

. بازده كسب نمايند

مالي شركت مين منظور از هزينه سرمايه، هزينه تأ

گذاري يا تأمين سرمايه در گردشبراي انجام سرمايه

يك بخش : است كه از دو بخش تشكيل شده است

مدت با بهره و محل بدهي بلندهزينه تأمين مالي از

بخش ديگر هزينه تأمين مالي از محل حقوق صاحبان

ها هزينه خاص خود را هر يك از اين راه. سهام است

براي محاسبه هزينه سرمايه، محاسبه ترين راهرايج. دارد

هاي ممكنمايه از هر يك از روشهزينه تأمين سر

انتشار سهام عادي يا ممتاز و انتشار اوراق قرضه يا (

. و محاسبه ميانگين موزون اين اعداد است)دريافت وام

به همين دليل اين عدد را ميانگين موزون هزينه

]. 1[نامند مي) WACC(سرمايه

1 Weighted Average Cost of Capital

ه بين سود و بازده سهام با استفاده از مدل سود رابط

باقي مانده

رابطه بين 2012چاندران و موهان رام در سال باال

بيان )1(رابطه را به شكل ) R(رشد سود و بازده سهام

]:14[كردند

R� � α� � α�NI�� α�∆NI� � ε )1(

مانده رشد سود را حال با استفاده از مدل سود باقي

:كنيم كه روش انجام كار به شرح زير استميتفكيك

:سال جاري برابر است با)RI(سود باقي مانده

RI� � NI� � INT� � 1 � t � WACC� � IC�� )2 (

:دوره قبل برابر است با)RI(طور مشابهبه

RIتغييرات ) 2(از معادله ) 3(با كسر كردن معادله

:توان به صورت زير بيان كردرا مي

)3(

∆RI� � ∆NI� � ∆INT� � 1 � t �WACC� �IC�� WACC�� IC��

��WACCمنظور ساده كردن مدل، متغير به � IC��

:كنيماضافه و مجدداً كسر مي)4(معادله را به

)4(

∆RI� � ∆NI� � ∆INT� � 1 � t �WACC� � IC�� WACC�� IC�� WACC�� IC�� WACC�� IC��

:آيدبه دست مي)5(مدل )4(با ساده كردن مدل

∆NI� � ∆RI� � ∆IC�� WACC� � ∆INT�� 1 � t � IC�� ∆WACC�

رابطه بين سود و ) 1(با جاگذاري معادله باال در مدل

:رشد سود با بازده به شرح زير است

)5(

R� � α� λ� � NI�� λ�∆RI� �λ�∆IC�� WACC� � λ��∆IN�� 1 � t ��λ�IC�� ∆WACC� � ε�

رابطه بين متغيرهاي مستقل با بازده )5(مدل

بيني بازده آتي براي پيش. دهدجاري سهام را نشان مي

فقط متغير . شودسهام هم دقيقاً از مدل باال استفاده مي


به عبارت . كندوابسته به بازده آتي سهام تغيير مي

ديگر متغيرهاي مستقل مدل باال هم براي توضيح

ود و هم بازده آتي ربازده جاري سهام به كار مي

الزم به ذكر است كه در مدل باال متغيرهاي . سهام

مستقل با ارزش بازار سهام ابتداي دوره شركت

شوند به اين صورت كه متغيرهاي مستقل تعديل مي

بر ارزش بازار سهام ابتداي دوره شركت تقسيم

. شوندمي

؛ سود خالص ��NIبازده سهام، Rدر مدل باال

رشد سود ناشي از رشد سود باقي ؛ �RI∆دوره قبل،

��IC∆مانده، �WACCاشي از رشد رشد سود ن؛�

�INT∆سرمايه به كار رفته، � 1 � t رشد سود :

ناشي از تغيير هزينه بهره بعد از ماليات،

IC�� ∆WACCرشد سود ناشي از تغيير هزينه ؛�

. سرمايه است


بازده «در پژوهشي با عنوان]17[بيدل و همكاران

سهام با ارزش افزوده اقتصادي ارتباط بيشتري دارد يا

» با سود باقي مانده و جريان نقدي حاصل از عمليات

شركت در آمريكا به اين نتيجه رسيدند 773با بررسي

كه سود باقي مانده و جريان نقدي حاصل از عمليات

تري با نسبت به ارزش افزوده اقتصادي ارتباط بيش

. بازده سهام دارد

شركت در 1338به بررسي ] 26[لوگران و ريتر

. كشور آمريكا پرداختننددر 1989تا 1979هاي سال

بازده آتي سهام )1دهد كه ها نشان ميپژوهش آن

كند و اين روند با عرضه سهام جديد كاهش پيدا مي

.شار سهام جديد ادامه داردسال بعد از انت5تا

ش و يا هايي كه به سرعت ميزان فروشركت)2

دهند بازده آتي فزايش مياي خود را امخارج سرمايه

. تر استها پايينها نسبت به ساير شركتسهام آن

همبستگي بين بازده سهام و ] 20[چن و داد

هاي ارزيابي عملكرد كه شامل ارزش افزوده معيار

هم، سهام، سود هر ساقتصادي، بازده حقوق صاحبان

566باشد را براي مانده ميقيها و سود بابازده دارايي

. شركت در كشور آمريكا مورد مطالعه قرار دادند

دهد ه دست آمده در اين پژوهش نشان مينتايج ب

زوده اقتصادي نسبت به ها و ارزش افكه بازده دارايي

ها داراي همبستگي بيشتري با بازده سهام ساير معيار

همچنين سود باقي مانده با بازده سهام داراي . هستند

. همبستگي است

نشان دادند كه افزايش ] 16[بنيش و همكاران

هاي سرمايه موجب كاهش بازده سهام شركت هزينه

. شودمي

شركت براي 10619با بررسي ] 18[بيلت

يكا به اين نتيجه رسيد در آمر2000تا 1980هاي سال

كه بازده آتي سهام شركت با اخذ وام بانكي كاهش

. يابد كه اين روند تا سه سال ادامه داردمي

به در پژوهش خود ] 23[ابرهات و سيديكيو

تا 1980هاي شركت آمريكا در سال189بررسي

ها بيانگر اين است كه پژوهش آن. پرداختند1992

ار سهام جديد و همچنين بازده آتي سهام با انتش

. يابدافزايش بدهي شركت كاهش مي

در پژوهشي كه به بررسي ] 27[تيتمان و همكاران

اين نتيجه شركت در آمريكا پرداختند به1635

رسيدند كه افزايش غيرعادي در ميزان مبالغ

گذاري شده در شركت موجب كاهش بازده سرمايه

توالي ادامه شود و اين كاهش تا پنج سال مسهام مي

. دارد


دي به بررسي سودمن] 25[هوانگ و ژانگ

هاي مالي در بيان بازده سهام در اطالعات صورت

كه هانتيجه پژوهش آن. نگ كنگ پرداختندكشور ه

تا 1986هاي شركت در سال2186شامل بررسي

دهد كه بازده سهام با سود باشد نشان ميمي2007

شركت و همچنين تغييرات سود كه شامل تغيير

باشد، سودآوري و تغيير ارزش سرمايه شركت مي

. رابطه معناداري وجود دارد

اي تحت در مقاله] 14[باالچاندران و موهان رام

رابطه استفاده از سود باقي مانده براي پااليش«عنوان

شركت 2836با برسي » هامبين رشد سود و بازده س

به اين نتيجه رسيدند 2008تا 1975هاي براي سال

كه رشد سود ناشي از رشد سود باقي مانده و رشد

سود ناشي از رشد سرمايه به كار رفته با بازده جاري

نتايج ديگر اين پژوهش نشان . دسهام رابطه مثبت دار

ناشي از رشد سود باقي مانده با دهد كه رشد سود مي

بازده آتي سهام رابطه مثبت و رشد سود ناشي از رشد

. سرمايه به كار رفته با بازده آتي سهام رابطه منفي دارد

پژوهشي با عنوان در ] 10[ي و مهرانيمهران

آوري و بازده سهام در هاي سودرابطه بين نسبت«

ها در شركتاي از به بررسي نمونه» ازار بورس تهرانب

نتايج . دو سال پرداختندنوع صنعت مختلف طي 19

دهد كه بين بازده سهام و ها نشان ميپژوهش آن

د قبل از حاشيه سود، بازده حقوق صاحبان سهام، سو

داري وجود دارد و ها رابطه معناماليات، بازده دارايي

رشد سود، رشد فروش و همچنين بين بازده سهام و

. داري وجود نداردرابطه معنيها گردش دارايي

ي براي توضيح در پژوهش] 11[مهراني و همكاران

مالي استفاده هاي مالي و غيربازده سهام از شاخص

ها نشان ست آمده از پژوهش آننتايج به د. كردند

فروش، سود و:هاي مالي شاملدهد كه بين متغيرمي

مالي بازده حقوق صاحبان سهام و متغيرهاي غير

حجم معامالت، تعداد خريداران و تعداد :شامل

.دفعات معامالت، با بازده سهام همبستگي وجود دارد

شركت پذيرفته 102با بررسي ] 8[محمودآبادي

شده در بورس اوراق بهادار تهران به اين نتيجه رسيد

باقي مانده به خوبي توانايي كه مدل ارزشيابي سود

. بيني ارزش شركت را داردپيش

فزايندهونسبيمحتوا ] 12[مشايخي ونوروش

نقدي، اقتصادي، ارزش افزودهافزودهارزشاطالعاتي

را باعملياتازحاصلنقدوجوهوحسابداريسود

بورسشدهپذيرفتههاي توليديشركتسهامبازده

1388تا 1375زماني دورهدرتهرانبهاداراوراق

نشاناطالعاتتحليلوتجزيهنتيجه. كردندبررسي

بازدهباارتباطبيشتريندارايحسابداريسود كهداد

. استسهام


:هاي اين پژوهش به شرح زير استفرضيه

و رشد سود باقي بين بازده جاري سهام :1فرضيه

. داري وجود داردمانده رابطه معني

د سرمايه به كار بين بازده جاري سهام و رش:2فرضيه

. داري وجود داردرابطه معنيرفته

و رشد سود باقي مانده بين بازده آتي سهام :3فرضيه

. داري وجود داردرابطه معني

د سرمايه به كار بين بازده آتي سهام و رش:4فرضيه

. داري وجود داردرفته رابطه معني

نوع و روش پژوهش

هاي علمي بر اساس دو مبنا يعني هدف و پژوهش

پژوهش حاضر . شوندبندي ميتقسيمماهيت و روش،

هايپژوهشبندي بر مبناي هدف، از نوع از نظر طبقه

كاربردي، توسعه هايپژوهشهدف . كاربردي است


چنين هم. ردي در يك زمينه خاص استدانش كارب

حاضر، از نظر روش و ماهيت از نوع پژوهش

هدف اين . توصيفي ـ همبستگي استهايپژوهش

است متغيرهابينتعيين ميزان رابطه، هانوع پژوهش

]4[.

جامعه، نمونه آماري و دوره زماني پژوهش

هاي پذيرفته شده جامعه آماري پژوهش، شركت

در بورس اوراق بهادار تهران و قلمرو زماني يك

باشد به اين صورت كه دوره زماني ساله مي5دوره

و دوره زماني 1389تا 1385دو فرضيه اول از سال

فرضيه بعدي كه متغير وابسته بازده آتي است دو

جا كه همچنين از آن. است1390تا 1386هايسال

براي محاسبه متغيرهاي پژوهش نياز به اطالعات

اطالعات هاي قبل هم هست به منظور تكميللسا

نيز 1384و 1383هاي مورد نياز، اطالعات سال

هاي در اين پژوهش شركت. آوري شده استجمع

راق بهادار تهران كه داراي يرفته شده در بورس اوپذ

هاي زير بودند طبق روش حذف سيستماتيك ويژگي

:به عنوان نمونه آماري پژوهش انتخاب شدند

ــراي -1 ــاز ب محاســبه متغيرهــاي اطالعــات مــورد ني

هــاي مربــوط، در طــول دوره پـژوهش بــراي شــركت

. پژوهش وجود داشته باشد

هاي مـورد هيچ يك از سالها نبايد دراين شركت-2

اتي بيش از سه ماه وقفه عملي) 1390تا 1385(مطالعه

زيرا وقفه عملياتي بازده سـهام را تحـت داشته باشند،

. دهدتأثير قرار مي

هـا به لحاظ افزايش قابليت مقايسه سـال مـالي آن -3

. اسفند باشد29منتهي به

هـا مـورد نظـر تغييـر ها نبايد در طول سالشركت-4

. سال مالي داده باشند

ــك -5 ــزء بان ــاج ــالي ، ه ــات م ــاريومؤسس ، اعتب

. ي نباشدگري مالواسطهوسرمايه گذاريهاي شركت

. در طول دوره مورد رسيدگي زيان ده نباشند-6

شركت به عنوان نمونه 70با توجه به موارد باال تعداد

. انتخاب شد

هاتجزيه و تحليل دادهروش

هاي مورد نياز اطالعات و دادهآوري پس از جمع

فزار ره آورد نوين و مطالعه پژوهش با استفاده از نرم ا

شده در بورس هاي پذيرفتههاي مالي شركتصورت

از نرم افزار صفحه گسترده اكسل، اوراق بهادار تهران

بندي اطالعات و محاسبه متغيرها استفاده جهت طبقه

اطالعات حاصل با استفاده از گرديد و در نهايت

. مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت19SPSSافزارنرم

از ضريب همبستگي هابه منظور آزمون فرضيه

براي تعيين اينكه آيا پيرسون استفاده شده است

همبستگي بين دو متغير تصادفي و شانسي است يا

دار بودن ضريب همبستگي مورد بايد معنيواقعي

-Tآزمون قرار گيرد كه براي اين منظور از آزمون

Student در آزمون همبستگي اگر . گرديداستفاده

درصد باشد 5داري به دست آمده كمتر از سطح معني

.شودوجود همبستگي بين دو متغير تأييد مي

متغيرهاي پژوهش

متغير وابسته

مجموعه سهام،در حالت كلي، بازده :بازده سهام

تعلق مزايايي است كه در طول يك دوره به سهم

مانند افزايش قيمت سهام، سود نقدي، .گيردمي

مزاياي ناشي از حق تقدم، سهام جايزه، افزايش

فرمول كلي . سرمايه از محل مطالبات و آورده نقدي

.]5[محاسبه بازده سهام به شرح زير است

بازده سهام � �� α β �!�"# $α %�!� $α

:در اين فرمول


: P' دورهپايانقيمت سهم در.

: P�� سهم در ابتداي دورهقيمت.

درصد افزايش سرمايه از محل مطالبات و آورده : )

.دي مانند حق تقدمنق

β :مانند هاصد افزايش سرمايه از محل اندوختهدر

.سهام جايزه

متغيرهاي مستقل

∆RI� : كه برابر است با سود ؛باقي ماندهرشد سود

باقي مانده سال جاري منهاي سود باقي مانده سال

. گذشته

∆IC�� WACC� : رشد سرمايه به كار رفته؛ با توجه

توسط باالچاندارن و 2012كه در سال ) 5(به مدل

رام ارائه شد، رشد سرمايه به كار رفته برابر موهان

است با تغييرات سرمايه سال گذشته و دو سال قبل

. ضرب در ميانگين موزون هزينه سرمايه سال جاري

رابطه زير از ) �WACC(ميانگين موزون هزينه سرمايه

:شودمحاسبه مي

WACC � W) � R) �W% � R% � 1 � T$ T$:25ها نرخ ماليات شركتنرخ ماليات شركت؛ %

هاي مستقيم قانون ماليات143د ولي طبق ماده باشمي

هاي پذيرفته شده در شركت1366مصوب سال

تخفيف مالياتي % 10بورس اوراق بهادار تهران از

در نظر % 5/22برخوردارند، بنابراين نرخ ماليات

. گرفته شده است

W): ميزان استفاده از سهام عادي در تأمين سرمايه

در محاسبه ميزان سهام ). بر حسب درصد(شركت

عادي شركت ارزش بازار سهام در نظر گرفته شده

رقم است چرا كه نسبت به ارزش اسمي سهام

. تري استمربوط

W%:ميزان استفاده از بدهي در تأمين سرمايه شركت

در محاسبه ميزان بدهي شركت ؛)بر حسب درصد(

هاي اوالً، فقط بدهي:ستاذكر دو نكته ضروري

د و دوم اينكه از ارزش شودار در نظر گرفته ميبهره

شود كه بيانگر استفاده ميدارهاي بهرهاسمي بدهي

دهندگان و بستانكاران شركت در قبال وامتعهد واقعي

. است

R): هزينه سهام عادي؛ در اين پژوهش براي محاسبه

به رشدالگوي سود تقسيمي روهزينه سهام عادي از

)DDM (كنيم؛ در اين روش با فرض اين استفاده مي

رشد كند، gكه سود تقسيمي شركت با نرخ ثابت

رت زير محاسبه توان به صوهزينه سهام عادي را مي

].6[كرد

R) � D� � 1 � g P� � g

، مبلغ سود تقسيمي تازه �Dدر اين رابطه،

نرخ رشد سود تقسيمي شركت gپرداخت شده و

است و براي نشان دادن نرخ بازده مورد انتظار سهام

براي برآورد نرخ رشد. ايماستفاده كرده(Rداران، از

استفاده از )1: سود تقسيمي دو روش وجود دارد

هاي بينياستفاده از پيش) 2رشد تاريخي و هاينرخ

در اين پژوهش براي برآورد نرخ ].6[تحليل گران

رشد سود تقسيمي، از ميانگين هندسي رشد سود

.كت طي پنج سال استفاده شده استتقسيمي شر

R%:دار هاي بهرهتفكيك كامل بدهي:هزينه بدهي

و محاسبه هزينه هر يك با توجه به نرخ بهره شركت

. مختص آن كاري بسيار وقت گير و مشكلي است

بنابراين براي محاسبه هزينه بدهي، از تقسيم هزينه

دار هاي بهرهعد از ماليات شركت بر ميزان بدهيبهره ب

بدهي از طرفي هزينه . كنيماول دوره استفاده مي

محاسبه شده در اين روش يك عدد واقعي است نه

. برآوردي


آزمون فرضيه اول

رابطه ماندهرشد سود باقيبين بازده جاري سهام و

�H.داري وجود نداردمعني - ρ � 0

و رشد سود باقي مانده رابطه بين بازده جاري سهام

�H.داري وجود داردمعني - ρ / 0

نتيجه آزمون فرضيه اول.1نگاره

داريسطح معنيضريب تعيين تعديل شدهضريب تعيينضريب همبستگيحجم نمونه

350473/0224/0221/0000/0

ضريب همبستگي پيرسون بين دو ) 1(نگارهطبق

473/0ماندهرشد سود باقيوبازده جاري سهاممتغير

مثبت ورابطه% 5اين عدد در سطح خطاي . است

رشد وبازده جاري سهامداري را بين دو متغير معني

سطح از آن جا كه دهدنشان ميسود باقي مانده

در H0كمتر از پنج درصد است، فرض داريمعني

شود و وجود سطح خطاي پنج درصد رد مي

بنابراين. شودييد ميأتگي بين اين دو متغير تهمبس

رشد داشتهمانده شركتمقدار سود باقيچنانچه

. ، بازده جاري سهام نيز افزايش خواهد يافتباشد

هاي حاصل اصل از آزمون فرضيه اول با يافتهنتايج ح

، باالچاندران و ]20[هاي چـن و داد پژوهشاز

از طرفي از آن جا كه . همخواني دارد] 14[موهان رام

با افزايش سود شركت يا كاهش هزينه سرمايه و به

مانده، بازده جاري سهام هم تبع آن رشد سود باقي

هاي بنيش ، اين نتيجه با پژوهشافزايش خواهد يافت

، مهراني و ]25[، هوانگ و ژانگ ]16[و همكاران

همخواني ، نيز ]11[، مهراني و همكاران]10[مهراني

.دارد

آزمون فرضيه دوم

د سرمايه به كار رفته بين بازده جاري سهام و رش

�H. داري وجود نداردرابطه معني - ρ � 0د سرمايه به كار رفته بين بازده جاري سهام و رش

�H.وجود داردداري رابطه معني - ρ / 0

نتيجه آزمون فرضيه دوم.2نگاره

سطح معني داريضريب تعيين تعديل شدهضريب تعيينضريب همبستگيحجم نمونه

350421/0-178/0175/0000/0


رشد سرمايه به كار رفتهوبازده جاري سهاممتغير

رابطه% 5اين عدد در سطح خطاي . است-421/0

سهام بازده جاريداري را بين دو متغير معنيمنفي و

از آن جا كه . دهدنشان ميرشد سرمايه به كار رفتهو

H0كمتر از پنج درصد است، فرض داريسطح معني

شود و وجود در سطح خطاي پنج درصد رد مي

ابراين با بن.شودييد ميأهمبستگي بين اين دو متغير ت

افزايش سرمايه به كار رفته شركت بازده جاري سهام

حاصل از اين نتيجه با نتيجه. كندكاهش پيدا مي

همخواني دارد و ] 21[پژوهش تيتمان و همكاران

ز پژوهش باالچاندران و موهان رامنتيجه حاصل ا

.كندرا رد مي]14[

آزمون فرضيه سوم

رابطه ماندهرشد سود باقيبين بازده آتي سهام و

�H. داري وجود نداردمعني - ρ � 0و رشد سود باقي مانده رابطه بين بازده آتي سهام

�H.داري وجود داردمعني - ρ / 0


نتيجه آزمون فرضيه سوم.3نگاره

سطح معني داريتعيين تعديل شدهضريب ضريب تعيينضريب همبستگيحجم نمونه

350201/0041/0038/0000/0


رشد سرمايه به كار رفتهوبازده آتي سهاممتغير

رابطه% 5اين عدد در سطح خطاي . است201/0

سهام وبازده آتيداري را بين دو متغير معنيمثبت و

سطح از آن جا كه ، دهدنشان ميماندهرشد سود باقي

در H0كمتر از پنج درصد است، فرض داريمعني

شود و وجود سطح خطاي پنج درصد رد مي

بنابراين . شودييد ميأهمبستگي بين اين دو متغير ت

رشد سود باقي مانده شركت باعث رشد بازده آتي

پژوهش حاصل از اين نتيجه با نتايج.شودام ميسه

.همخواني دارد] 14[باالچاندران و موهان رام

آزمون فرضيه چهارم

د سرمايه به كار رفته رابطه بين بازده آتي سهام و رش

�H. داري وجود نداردمعني - ρ � 0د سرمايه به كار رفته رابطه بين بازده آتي سهام و رش

�H.داردداري وجود معني - ρ / 0

نتيجه آزمون فرضيه چهارم.4نگاره

داريسطح معنيضريب تعيين تعديل شدهضريب تعيينضريب همبستگيحجم نمونه

350055/0-003/0000/0301/0

پيرسون بين دو ضريب همبستگي) 4(نگارهطبق

رشد سرمايه به كار رفتهوبازده آتي سهاممتغير

از بيشترداريسطح معنياز آن جا كه ، است-055/0

در سطح خطاي پنج ما H1پنج درصد است، فرض

شود و وجود همبستگي بين اين دو درصد رد مي

. شودمينتأييدمتغير

نتيجه و پيشنهادها

بررسي رابطه بين رشد هدف از انجام اين پژوهش

تر و ام با استفاده از يك معيار مناسبسود و بازده سه

مانده به دليل در نظر معيار سود باقي . تر بودكامل

گيري سرمايه به كار رفته، شاخص اندازهگرفتن هزينه

در اين . بهتري نسبت به سود حسابداري است

پزوهش رابطه بين رشد سود و بازده جاري و آتي

د و با استفاده از مدل سود باقي مانده اصالح شسهام

هاي حاصل از آزمون يافته. مورد آزمون قرار گرفت

مانده و دهد، بين رشد سود باقيها نشان ميفرضيه

داري وجود زده جاري سهام رابطه مثبت و معنيبا

دارد و همچنين رابطه بين رشد سرمايه به كار رفته و

از طرفي . باشدنادار ميبازده جاري سهام منفي و مع

مانده و بازده آتي سهام رابطه بين رشد سود باقي

مثبت و معناداري وجود دارد و بين رشد سرمايه به

معناداري وجود تي سهام رابطه بازده آكار رفته و

ادبياتمروروحاصلنتايجبهتوجهبنابراين با . ندارد

ها،تشركمديرانبهزيرشرحبهپيشنهادهاييتحقيق،

بهادار و ساير اوراقبورسكارگزارانوسازمان

هاي ماليكنندگان از صورتگيران و استفادهتصميم

:شودميارائه

شود كه در تصميمات تأمين به مديران پيشنهاد مي-1

مانده توجه بيشتري داشته مالي به معيار سود باقي

صاحبانوق باشند و وجوه فراهم شده توسط حق

حساببهارزانوآزادمنبععنوان يكبهراسهام

نياورند، چرا كه با افزايش هزينه سرمايه شركت و


كاهش سود باقي مانده، بازده جاري و آتي سهام

.كندركت كاهش پيدا ميش

شود تا شرايط الزام به سازمان بورس پيشنهاد ميـ2

ده به منظور مانبه گزارش رقم سود باقيها را شركت

تر به استفاده كنندگان اطالعات مربوطارائه

.بررسي نمايدهاي مالي، صورت

و ساير استفاده كنندگان از به سرمايه گذارانـ3

شود در تصميمات خود هاي مالي پيشنهاد ميصورت

تر و باقي مانده به عنوان معياري كاملاز مدل سود

.استفاده كنندنسبت به سود حسابداري،تر اقتصادي

هاي آتيهايي براي پژوهشپيشنهاد

هـاي كـالن ررسي تأثير نرخ تورم و ساير شاخصبـ1

. رشد سود و بازده سهاماقتصادي بر رابطه بين

تـر و اني طـوالني انجام پژوهش حاضر در دوره زمـ2

بــر اســاس پــژوهشهــم چنــين محاســبه متغيرهــاي

. هاي فصليداده

بـازده شناسايي و بررسي ساير متغيرهاي مـؤثر بـر ـ3

. سهام

انجـام مطالعـه ديگـري در مـورد بـازده سـهام بـه ـ4

يـا تفكيك در تاالر اصلي و فرعي بورس اوراق بهادار

. به تفكيك نوع صنعت

ــ ـــ5 ــه دليــل اينكــه در پــژوهش حاض ، هــابانــكر ب

سرمايه گذاريهاي ، شركتاعتباريومؤسسات مالي

انـد لـذا از جامعه ما حـذف شـده ي گري مالواسطهو

هــا ايـن پـژوهش قابــل تعمـيم بـه آن شـركت نتيجـه

ـ توصيه مي. باشدنمي ا همـين عنـوان شود پژوهشـي ب

.ها انجام شودبراي اين گونه شركت

منابع

آمـادگي آزمـون اصـول .)1390. (احمدي، محمد-1

انتشـارات آريانـا : بازار سرمايه، جلـد اول، تهـران

.قلم

ــديثقفــي-2 ــي و مه ــأثير ). 1386. (ســديديعل ت

محافظه كاري حسابداري بر كيفيت سـود و بـازده

.24-1، صص 18ش، مطالعات حسابداري، سهام

رفتـار ). 1373. (ثقفي، علي و محمد علـي آقـايي -3

، پـاييز، هـاي حسـابداري بررسيسود حسابداري،

. 21-5صص، 9ش

اي بـر روش مقدمه). 1388. (حافظ نيا، محمدرضا-4

. انتشارات سمت: تحقيق در علوم انساني، تهران

). 1392. (حقيقت حميد و سـيد مصـطفي علـوي -5

بازدهوحسابداريسودشفافيتبينرابطهبررسي

هـاي پذيرفتـه شـده در سهام در شركتغيرعادي

هـاي پـژوهش مجلـه ، بورس اوراق بهادار تهـران

. 12-1، صص15ش ،ماليحسابداري

مديريت مالي نـوين جلـد ). 1389. (راس، استفان-6

. انتشارات سمت: تهران، علي جهانخاني،دوم

افشـين وعنايتيابوالفضل، اسماعيلقديري مقدم-7

RIبررسي كارايي شـاخص ). 1386. (حسن زاده

مقايسه بـا هاي عضو بورس دردر ارزيابي شركت

فصـلنامه ، ROI ،ROE ،P/B ،P/Eهـاي نسبت

دانشكده علـوم انسـاني دانشـگاه صنعتيمديريت

. 67-49، صص 3ش،آزاد سنندج

). 1387(.محمود آبـادي حميـد و انـور بايزيـدي -8

رزيـابي سـود هـاي ا مقايسه قدرت توضيحي مدل

باقي مانده و رشد غيرعادي سود در تعيـين ارزش

هـاي حســابداري و فصــلنامه بررسـي هـا، شـركت

. 116-101، صص 54ش، 1387، حسابرسي


). 1386. (مهدوي غالمحسين و نجيمه رسـتگاري -9

تي ارزش افـزوده اقتصـادي بـراي محتواي اطالعا

فصلنامه علوم اجتمـاعي و انسـاني بيني سود، پيش

.156-137، صص 50ش ، دانشگاه شيراز

ـ -10 رابطـه ). 1382. (يمهراني ساسان و كـاوه مهران

ر آوري و بازده سـهام در بـازا هاي سودبين نسبت

هـاي حسـابداري و بررسيفصلنامهبورس تهران،

. 105-93، صص33ش ، حسابرسي

فريـدون محمـد علـي و آقـايي ساسـان، مهراني-11

رابطه بين اطالعات حسابداري و ). 1386. (مرادي

. 113- 93، صص38ش، بصيرت، فصلنامه بازده سهام

محتـواي ). 1388. (نوروش ايرج و بيتا مشـايخي -12

فزاينده اطالعاتي ارزش افزوده اقتصـادي و ارزش

افزوده نقدي در مقابل سـود حسـابداري و وجـوه

هــاي فصــلنامه بررســينقــد حاصــل از عمليــات،

. 150-131، صص17ش، حسابداري و حسابرسي13- Anthony, R. N (1973). Accounting for the cost of equity. Harvard Business Review ,Vol 51, No 6, Pp 88-102.

14- Balachandran, S. , & Mohanram, P(2012). Using residual income to refine the relationship between erarnings growth and stock returns. Review of Accounting Studies, Vol 17, No 1, Pp 134-165.

15- Ball, R. & ,Brown, P (1968). An empirical evaluation of accounting income numbers. Journal of accounting research, Vol 6, No 2, Pp 159-178.

16- Beneish, M. D. , Lee, C. M. & ,Tarpley, R. L (2001). Contextual Fundamental Analysis Through the Prediction of Extreme Returns. Review of Accounting Studies , Vol 6, No 2-3, Pp 89-165.

17- Biddle, G. C. , Bowen, R. M. , & Wallace, J. S. (1997). Does EVA Beat Earnings?Evidence on Association with Stock Returns and Firm Value. Journal of Accounting and Economics, Vol 24, No 3, Pp 301-336.

18- Billett, M. T. , Flannery, M. J. & ,Garfinkel, J. A (2006). Are Bank Loans Special? Evidence on the Post-

Announcement Performance of Bank Borrowers. Journal of financial and quantitative analysis, Vol 41, No 4, Pp 733-751.

19- Calabrese, v. j. (1999). Economic Value Added: Finance 101 on Steroids, Journal of Bank Cost & Management Accounting, Vol12, No 1, Pp 3-34.

20- Chen, S. & ,Dodd, J. L. (2001). Operating Income, Residual Income andEVA(TM):which Metric Is More Value Relevant ?Journal of Managerial Issues, Vol 13, No 1, Pp 65-87.

21- Easton, P. & , Haris, H. (1991). Earnings as an explanatory variable for returns. Journal of Accounting Research, Vol 29, No 1, Pp 19-36.

22- Easton, P. , Haris, T. , & Ohlson, J(1992). Aggregate accounting earnings can explain most of security returns:the case of long return intervals. Journal of Accounting and Economics , VOL 15, No 2-3, PP 119-142.

23- Eberhart, A. C. & ,Siddique, A (2002). The Long-Term Performance of Corporate Bonds (and Stocks) Following Seasoned Equity Offerings. The Review of Financial Studies, Vol 15, No 5, Pp 1385-1406.

24- Financial Acoounting Standards Boards (1978). Objectives of financial reporting by businesess enterprises, statement of financial accounting concepts, No 1, pp 1-28.

25- Huang, Y. & , Zhang, G (2012). An Examination of the Incremental Usefulness of Balance-Sheet Information Beyond Earnings in Explaining Stock Returns. Journal of Accounting,Auditing & Finance, Vol 27, No 2, Pp 267-293.

26- Loughran, T. & ,Ritter, J. R (1997). The Operating Performance of Firms Conducting Seasoned Equity Offerings. The journal of finance, Vol 52, No 5, Pp 1823-1850.

27- Titman, S. , John Wei, K. C. & ,Xie, F. (2004). Capital Investments and Stock Returns. Journal of financial and quantitative analysis, Vol 33, No 9, Pp 677-700.

اصفهان، دانشگاه اصفهان، دانشكده علوم اداري و اقتصاد، گروه حسابداري: نشاني مكاتباتي نويسنده مسؤول-1


1393بهار، )19(، شماره پياپي اول، شماره ششمسال



57-74صص

ها در بورس اوراق بهادار تهرانتقارن هزينههاي شخصي مديران بر عدمبررسي تاثير انگيزه

***محمدعلي شامحمدي**هادي اميري1*عبد اهللا خاني

دانشگاه اصفهاناستاديار حسابداري *dr.a. [email protected]

استاديار اقتصاد دانشگاه اصفهان**[email protected]

كارشناسي ارشد حسابداري دانشگاه اصفهان***[email protected]

چكيده

افـزايش و كـاهش سـطح فعاليـت، در رابطه بـا فرض اساسي در حسابداري صنعتي اين است كه تغييرات هزينه

در اين پـژوهش بـا در . هاي تقاضاستها هنگام نوسانمتقارن هزينههاي اخير، بيانگر رفتار نامتقارن باشد، اما پژوهش

در قالـب عوامـل هاي شخصي مـديران ها، انگيزهثر بر چسبندگي هزينهمؤ) عوامل اقتصادي(نظر گرفتن عوامل سنتي

شـركت 100جامعه آماري اين پـژوهش شـامل .استگرفتهها، مورد آزمون قرار تقارن هزينهدم نمايندگي مؤثر بر ع

نتايج اين پژوهش حـاكي از تـاثير . هستند1389تا 1379هاي رس اوراق بهادار تهران در طي سالپذيرفته شده در بو

ها بـه عدم تقارن هزينهاز اين رو،. هاي اداري، عمومي و فروش استهاي نمايندگي بر عدم تقارن هزينهمعنادار متغير

.متي مديران داردوهاي شخصي و حكنمايندگي رابطه مثبتي با انگيزهعلت مساله

.رفتار هزينه، چسبندگي هزينه، عدم تقارن هزينه، مساله نمايندگي، حكمت طلبي مدير: هاي كليديواژه


مقدمه

ها در ها به چگونگي واكنش هزينهگرايش هزينه

فرض اساسي در . داردبرابر تغيير سطح فعاليت اشاره

مدل سنتي رفتار هزينه اين است كه روابط بين هزينه

. قارن باشدو سطح فعاليت براي افزايش و كاهش، مت

هاي متغير، متناسب با تغييرات به عبارت ديگر، هزينه

، در حالي كه در مدل ]9 [كنندسطح فعاليت تغيير مي

. دهدرخ مي1نوين رفتار هزينه، چسبندگي هزينه

چسبندگي هزينه به معني افزايش بيشتر در هزينه

ها سطح فعاليت، نسبت به كاهش هزينههنگام افزايش

. ]7و4 [هنگام كاهش سطح فعاليت است

ها هاي رفتار هزينهچسبندگي هزينه يكي از ويژگي

اين ويژگي . نسبت به تغييرات سطح فعاليت است

. استرفتار هزينه، با مدل نوين رفتار هزينه سازگار

دهد ها به اين علت رخ ميچسبندگي هزينهدر واقع،

به . كه اختالفات نامتقارني در تعديل منابع وجود دارد

عبارت ديگر، عواملي كه در تعديل منابع دخيل

ديل كاهش منابع ممانعت به عمل هستند، از تع

آورند يا موجب كاهش سرعت انجام تعديالت مي

. ]8 [شوندزايش ميايسه با تعديالت افكاهش در مق

دهد كه به هنگام ها زماني روي ميچسبندگي هزينه

هاي ضا، مديران براي اجتناب از هزينهكاهش تقا

گيرندصميم به حفظ منابع بالاستفاده ميتعديل، ت

بنابراين، از . )هانظريه اقتصادي چسبندگي هزينه(

ها هزينهمديريت براي كاهش جمله داليل عدم تمايل

توان عدم اطمينان كاهش فعاليت را ميبه دنبال

هاي خصوص تداوم كاهش، سياستمديران در

1 Cost Stickiness

دار شدن عمومي شركت، سازماني يا ترس از لكه

هر كدام از اين . بيان كرد... مالحظات شخصي آنها و

يط خاص باعث ايجاد چسبندگي عوامل در شرا

.د شدنها خواههزينه

جاي به،هادگي هزينهدر نظريه نوين چسبن

بررسي رفتار متغيرهاي اقتصادي، رفتار مديران با

مورد پژوهش و بررسي قرار 2عنوان عدم تقارن هزينه

انجام شده، داليل هايبر اساس پژوهش.گرفت

توان به دو دسته اصلي ها را ميچسبندگي هزينه

مايندگي هاي شخصي مديران در قالب عوامل نانگيزه

و تصميمات سنجيده ها موثر بر عدم تقارن هزينه

ل اقتصادي موثر بر چسبندگي مديران در قالب عوام

تصميم مديريت مبني بر .]15[ها، تقسيم كردهزينه

هاي منابع اضافي يا اجتناب از هزينهنگه داشتن

شخصي مديران تعديل، ممكن است ناشي از منافع

تواند با منافع سهامداران در تضاد باشد؛ منافعي كه مي

اين تضاد منافع در تئوري نمايندگي توجه به. باشد

اند حدس زده]7 [3اندرسون و همكاران. شده است

ها، ممكن است به هزينهكه بخشي از عدم تقارن

اين پژوهش به .هاي نمايندگي مربوط باشدهزينه

امل نمايندگي بر عدم تقارن دنبال بررسي تاثير عو

ا ، ب)SG&A4(هاي اداري، عمومي و فروشهزينه

فرض وجود عوامل اقتصادي است كه براي اولين بار

.در بورس اوراق بهادار تهران صورت پذيرفته است

از طرف ديگر، در ادبيات مربوط به مساله

و كوچك 5اي با عنوان امپراتورسازينمايندگي، نظريه

2 Cost Asymmetry3 Anderson & etal4 Selling, General, and Administrative Costs5 Empire Building

59/ها در بورس اوراق بهادار تهرانهاي شخصي مديران بر عدم تقارن هزينهبررسي تاثير انگيزه

سازمان وجود دارد؛ به اين معنا كه مدير 1سازي

تمايل به بزرگ شدن اندازه شركت براي بسط

بنابراين، در هنگام كاهش . ]16[فرمانروايي خود دارد

ها تقاضاي شركت، در مقابل كاهش هزينهسطح

از اين رو، نسبت تغيير هزينه در . نمايدمقاومت مي

ح هنگام افزايش سطح تقاضا، با هنگام كاهش سط

تواند بر عدم تقارن تقاضا يكسان نبوده، اين امر مي

.]29و17[هزينه تاثير بگذارد

اداري، هاي هزينهادبيات حسابداري تنها برروي

يكي از تمركز نكرده است، اما آن را عمومي و فروش

ه مديران كند؛ بدين معني كعوامل پشتيبان ارزيابي مي

عمومي و اداري، هاي به وسيله چسبندگي هزينه

كوچك شدن اندازه شركت مقاومت در مقابلفروش

هاي صورت گرفتهنتايج پژوهش. ]19و13[كنندمي

عواملازمساله نمايندگي مكمليكهكندبيان مي

تقارن عدممقطعيتغييراتتوضيحدراقتصادي

از اين رو، .استاداري، عمومي و فروشهاي هزينه

عنوان عدم تقارن هزينه اداليل رفتاري كه از آن پس، ب

ها تواند باعث رفتار نامتقارن هزينهشود، ميبيان مي

تر از عامل تواند قويشود؛ حتي اين عامل مي

اين امر نشان . اقتصادي در تعيين رفتار هزينه باشد

دهنده رابطه مثبت بين حكومت طلبي مديران و رفتار

ان، يرنامتقارن هزينه است و با افزايش اين رفتار مد

نظريه (]29و17[يابدعدم تقارن هزينه افزايش مي

.)هاي شخصي مديرانانگيزه

1 Downsizing


هاي داخليپژوهش

چسبندگي عدم تقارن يا ) 1391(خاني و شفيعي

هاي فروش، عمومي و اداري را در قالب هزينه

نتايج پژوهش . محتواي اطالعاتي آن بررسي كردند

تغييرات هزينه مذكور نسبت به نشان داد زماني كه

تغييرات سطح فعاليت در كنترل مديريت و با هدف

خلق دارايي نامشهود باشد، بيان كننده كارايي عملياتي

.]1[در زمينه رقم هزينه مذكور خواهد بود

تاثير تصميمات ) 1391(كردستاني و مرتضوي

ها بررسي سنجيده مديران را بر چسبندگي هزينه

توسطفروشبيني پيشازبراي اين منظور . كردند

استفادهمديريتانتظاراتنشانهعنوانبه مديريت

ها راهزينهمورددرسنجيدهتصميماتفرضيهوشده

دهد، مينشان نتايج. كردندآزمونتجربيطوربه

ازناشيهايزيانوقوعازجلوگيريدرصددمديران

وتحصيلچونوهستندهافرصترفتندست

مضاعفهزينهوزمانمنابع، نيازمندمجددسازيآماده

منابعآتي،فروشافزايشبينيپيشصورتدراست،

قبلي،سطحبهفروشبازگشتازتاكنندميحفظرا

بينيخوشچههروكنندكسبرامزيتحداكثر

.شوديمحفظبيشتريمنابعباشد،بيشترمديريت

توسطآتيفروشبيني افزايشبنابراين، پيش

شودميهاهزينهچسبندگيافزايشموجبمديريت،

]2[.

به تحليل بنيادي رفتار ) 1391(نمازي و همكاران

دامنه برتأكيدها و بهاي تمام شده باچسبنده هزينه

در . تهران پرداختندبهاداراوراقبورسدرتغييرات


طوح ها در ازاي ساين پژوهش رفتار چسبنده هزينه

مختلف تغييرات درآمد فروش و رفتار چسبنده

هاي اداري، عمومي و فروش، بهاي تمام شده و هزينه

نتايج . مجموع اين دو بررسي و تحليل شده است

اداري، هاي گر وجود رفتار چسبنده براي هزينهبيان

عمومي و فروش، بهاي تمام شده و مجموع اين دو

.]5[هزينه است

عوامل به شناسايي ) 1391(كردستاني و مرتضوي

. ها پرداختندهاي شركتتعيين كننده چسبندگي هزينه

ها در ين پژوهش، وارونگي چسبندگي هزينهدر ا

دوره پس از كاهش فروش، طول دوره مطالعه،

ها رشد اقتصادي، ميزان داراييفروش، استمرار كاهش

ل احتمالي مؤثر بر و تعداد كاركنان، به عنوان عوام

نتايج . ها در نظر گرفته شده استچسبندگي هزينه

دهد كه در صورت كاهش ها نشان ميپژوهش آن

فروش، مديران تصميمات مربوط به كاهش يا عدم

اداري، عمومي و هاي اهش منابع مربوط به فعاليتك

اطالعات بيشتري اندازند تارا به تعويق ميفروش

.]3[دست آورندبراي ارزيابي به

به بررسي تجربي رفتار ) 1389(پور نمازي و دواني

ها در بورس اوراق بهادار تهران چسبندگي هزينه

اداري، عمومي و هاي در اين پژوهش هزينه. پرداختند

عنوان شاخص نشان دهنده چسبندگي بهفروش

دهد مينتايج اين پژوهش نشان . ده استبررسي ش

ها هنگام افزايش در سطح ميزان افزايش در هزينه

ها هنگام ت، بيشتر از ميزان كاهش در هزينهفعالي

افزون بر اين نتايج . فعاليت استكاهش در سطح

هايي ها در دورهت چسبندگي هزينهشددهد،نشان مي

، كمتر كه در دوره قبل از آن كاهش درآمد رخ داده

ها براي همچنين، شدت چسبندگي هزينه. است

ها به فروش هايي كه نسبت جمع داراييشركت

.]4[استبزرگتري دارند، بيشتر

هاي خارجيپژوهش

پژوهشي با عنواندر ) 2012(1همكارانچن و

تاثير مساله نمايندگي، حاكميت شركتي و رفتار "

اين به "فروشو هاي اداري، عمومينامتقارن هزينه

هاي اداري، ميزان عدم تقارن هزينهنتيجه رسيدند كه

ايندگي، عمومي و فروش به علت وجود مساله نم

. هاي حاكميتي مديران داردرابطه مستقيمي با انگيزه

ها دريافتند كه حاكميت شركتي عالوه بر اين، آن

مايندگي و ميزان عدم قوي، رابطه مستقيم بين مساله ن

ي، عمومي و فروش را كاهش هاي ادارتقارن هزينه

.]15[دهدمي

در پژوهشي با عنوان ) 2011(2بنكر و همكاران

مدل "تئوري و شواهد: ار چسبندگي هزينهرفت"

جايگزيني براي رفتار هزينه ارائه كردند و به اين نتيجه

تقاضا، به مديران در زمان عدم اطمينان رسيدند كه

اين به رفتار زنند وتعديالت تدريجي دست مي

نامتقارن هزينه نسبت به تغييرات فروش منجر

در نتيجه، در مدل جايگزين رفتار هزينه براي . شودمي

تعيين رفتار هزينه عالوه بر تغييرات فروش فعلي به

فروش مورد انتظار، روند تقاضاي گذشته و جهت

شود، در حالي كه غيير تقاضا در دوره فعلي توجه ميت

نتي رفتار هزينه ناديده گرفته مدل ساين موارد در

.]9[شودمي

1 Chen & etal2 Banker & etal


در پژوهشي با عنوان ) 2011(بنكر و همكاران

كنند استدالل مي"بيني مديريت و رفتار هزينهخوش"

كه، رفتار هزينه به طور اتوماتيك تابعي از حجم

فروش نيست، بلكه ممكن است مديران زماني كه در

ها ندارند، كاهش در هزينهمورد تقاضاي آينده اطمينان

ها دريافتند كه عالوه بر اين، آن. را به تاخير اندازند

هاي فروش تحليلگران، رشد توليد ناخالص بينيپيش

داخلي، حجم كارهاي سفارش شده عقب افتاده و

تغييرات متوالي هم جهت فروش در قضاوت مديران

در . گذاردر عدم اطمينان از آينده تاثير ميمبني ب

مديران بيشتر باشد، ) بدبيني(بيني نتيجه، هرچه خوش

.]11[شودگزارش مي) كمتر(دگي هزينه بيشتر چسبن

ي به بررسي رفتار در پژوهش) 2010(1ويس

بيني سود نامتقارن هزينه ها و اثر آن بر پيش

دهد كه دقت نتايج نشان مي. گران پرداخته استتحليل

هايي كه شركتبيني سود توسط تحليلگران در پيش

چسبندگيوتري دارند، كمتر است هاي چسبندههزينه

نظروتحليلگرانهاياولويتبرها هزينه

گذاردميتأثيرشركتارزشدربارهگذارانسرمايه

]35[.

در پژوهشي با عنوان ) 2009(اندرسون و همكاران

از شواهد تجربي در مورد : درك مديريت هزينه"

به "توان ياد گرفت؟اي ميبهچسبندگي هزينه چه جن

هاي به هاي تجربي و دادهمرور مباني نظري، آزمون

كار گرفته شده در ادبيات چسبندگي هزينه پرداختند و

رفتار چسبندگي هزينه، بين استدالل كردند كه

هاي مديريتي و مكانيكي مديريت هزينه، نظريه

هاي ها همچنين بر هزينهآن. تبعيضي قائل نيست

1 Weiss

مديريت هزينه در تعديل شده براي تاثير تصميمات

و به اين پيوند با رفتار چسبندگي هزينه تمركز كرده

هزينه با مديريت هزينه اند كه رفتار نتيجه رسيده

.]8[سازگار است

در پژوهشي با عنوان ) 2007(اندرسون و همكاران

هاي هنيهزياساسليو تحلهيها و تجزنهيرفتار هز"

بيني به تخمين مدل پيش"عمومي و فروشاداري،

اين پژوهش، افزايش آگاهانه در . سود پرداختند

هاي اداري، عمومي و فروش بر مبناي انتظارات هزينه

هاي آتي اينكه درآمدها در دورهمديران، مبني بر

هاي هد يافت، به عنوان نماينده هزينهافزايش خوا

پژوهش، نتايج حاصل از . چسبنده مطرح شده است

ن كاهش فروش به جاي حاكي از آن است كه در زما

ب با فروش كاهش يابد، نسبت ها متناساين كه هزينه

همچنين، . دهدها به فروش را افزايش ميهزينه

هايي كه درآمدها كاهش سودهاي آتي در دوره

هاي تباط مثبتي با تغييرات نرخ هزينهيابد، داراي ارمي

.]6[اداري، عمومي و فروش است

، با در نظر طي پژوهشي) 2006(2بنكر و چن

به طراحي و آزمون مدلي ها،گرفتن چسبندگي هزينه

نتايج نشان داد كه . بيني سود پرداختندبراي پيش

ها، دقتل مبتني بر رفتار نامتقارن هزينهاستفاده از مد

داردسودبينيپيشهايمدلسايربهنسبتباالتري

]10[.

در پژوهشي به بررسي ) 2006(3همكارانكلجا و

هاي عملياتي در چند كشور چسبندگي هزينه

ها ها رفتار چسبنده هزينهنتايج پژوهش آن. پرداختند

2 Banker & Chen 3 Calleja & etal


را تاييد كرد و نتايج نشان داد كه نوع صنعت، نوع

ها با چسبندگي هزينه شركت و ساختار حاكميت آن

.]14[در ارتباط است

به پژوهشي در ) 2003(اندرسون و همكاران

هاي اداري، عمومي و فروش، هزينهبررسي چسبندگي

ها با سنتي رفتار هزينه كه در آن هزينهو مقايسه مدل

كنند، ح فعاليت به طور متناسب تغيير ميتوجه به سط

ها با توجه ي متناوب كه در آن چسبندگي هزينهبا مدل

. پرداختنددهد، ه دستكاري مديريت در منابع رخ ميب

ها به اين نتيجه رسيدند كه انجام برآوردها بدون آن

شود ها منجر به اين ميگرفتن چسبندگي هزينهنظردر

ها ها نسبت به افزايش سطح فعاليتكه رفتار هزينه

ها نسبت به كاهش سطح كمتر و رفتار هزينه

ميزانهمچنين،. ها، بيشتر تخمين زده شودفعاليت

بااداري، عمومي و فروشايههزينهچسبندگي

فروش،كاهشدورهطولومطالعهدورهطولافزايش

وهاداراييميزاناقتصادي،رشدافزايشباوكاهش

.]7[يابدميافزايشكاركنان،كلتعداد


وجه نقد آزاد و عدم تقارن هزينهجريان

اثر جريان وجه نقد آزاد بر عدم تقارن هزينه، بر

علت اساس ميزان تمايل مديران به حكومت طلبي، به

زماني كه جريان . شودوجود مساله نمايندگي بيان مي

وجه نقد آزاد در شركت زياد باشد، احتماال مديران

هاي غير ضروري اين وجوه نقد مازاد را صرف هزينه

زه حكومت طلبي مديران به بنابراين، انگي. كنندمي

ها ينهوسيله جريان وجه نقد آزاد، باعث عدم تقارن هز

ن يكي پرداخت سود سهام به عنوااز طرفي،. شودمي

ه وسيله تواند بشود كه مياز ابزارهاي مؤثري تلقي مي

هاي نمايندگي در شركت مديران، براي كاهش تعارض

سهام زيرا پرداخت سود ، ]12[به كار گرفته شود

وجه نقد مازاد و هدر رفتن آن باعث كاهش جريان

توان ه موارد ذكر شده ميبا توجه ب. ]27[شودمي

:فرضيه اول را به صورت زير مطرح كرد

با افزايش جريان وجه نقد آزاد شركت، : فرضيه اول

افزايش اداري، عمومي و فروشهاي عدم تقارن هزينه

.يابدمي

عامل شركت و عدم تقارن هزينهي مديردوره تصد

بيان كننده تعداد دوره تصدي مدير عامل،

.هايي است كه مديريت در سمت خود بوده استسال

شود دوره تصدي مدير عامل، استدالل ميدر مورد

كه تركيب هيأت كه مدير عامل در جايگاهي است

ظارت كند و بنابراين، توانايي نمديره را كنترل مي

يكي . ]21و23[دهدمديره را كاهش ميتوسط هيأت

هاي شناسايي اين موضوع، از طريق طول مدت از راه

از آنجايي كه در . خدمت او با عنوان مدير عامل است

صورت افزايش تصدي مدير عامل، جايگاه مدير عامل

ممكن است ثبات و قدرت بيشتري پيدا كند، بنابراين

دنبال كنداحتمال كمتري دارد منافع سهامداران را

همچنين، بين مدت زمان تصدي مدير عامل در . ]21[

دار مثبت ود رابطه معنيهيأت مديره و مديريت س

با افزايش دوره تصدي مديريت، بحث . وجود دارد

) امپراتوري سازي(افزايش حكومت طلبي مديران

ها اين رفتار مديريت، عدم تقارن هزينه. شودمطرح مي


توان ابراين، فرضيه دوم را ميبن. آوردرا به وجود مي

:به صورت زير مطرح كرد

مدير عامل با افزايش دوره تصدي : فرضيه دوم

هاي اداري، عمومي و شركت، عدم تقارن هزينه

. يابدفروش افزايش مي

دير عامل شركت و عدم تقارن هزينهافق فكري م

طريق مقايسه تغييرات ازافق فكري مدير عامل

شركت در دو سال پياپي محاسبه يكمدير عامل

مديران براي ايجاد امپراتوري انگيزه دارند، . شودمي

صورت افزايش اندازه ها انتظار دارند درزيرا آن

،32[شركت، پاداش بيشتر و مقام باالتري كسب كنند

از آنجايي كه مزاياي انباشته مورد انتظار از .]33و 25

يابدو مقام با افق مديران افزايش ميقبيل پاداش

ارد در شركت هايي كه مدير انتظار ديعني تعداد سال(

هاي امپراتوري بايد با افق مدير ، انگيزه)باقي بماند

دريافتند كه مديران ]20[ديچو و اسلون. افزايش يابد

خارج هاي آخر مديريتشان در شركت مدر خالل سال

بنابراين، . كننديپژوهش و توسعه كمتري خرج م

هاي آخر خدمتشان رود مديراني كه در سالانتظار مي

به هستند، به احتمال كمتري امپراتوري سازند و

را اداري، عمومي و فروشهاي احتمال زياد هزينه

عدم تقارن هزينه در سال بنابراين، . دهندكاهش مي

قبل از تغيير مدير تغيير مدير عامل و يا بالفاصله

با توجه به موارد ذكر شده .يابدكاهش ميعامل،

:توان فرضيه سوم را به صورت زير مطرح كردمي

مدير عامل شركت، با افزايش افق فكري : فرضيه سوم

هاي اداري، عمومي و فروش كاهش عدم تقارن هزينه

.يابدمي

به مدير عامل و عدم تقارن پرداختيپاداش ميزان

هزينه

مديران مايل اتوري سازي، ربا توجه به ادبيات امپ

داشتن به رشد بيش از اندازه مطلوب سهامداران يا نگه

منابع بدون استفاده، با هدف افزايش مطلوبيت

تواند مطلوبيت شخصي مدير مي. خود هستندشخصي

به شكل به دست آوردن اعتبار، مقام، قدرت يا پاداش

مديران،پاداشطرحساختار. ]22و30،34،24[باشد

قرارتاثيرتحتها راآنسازيامپراتوريهايانگيزه

مفروضاتتحتدريافت كه]26[1كانياينن.دهدمي

امپراتوريهايانگيزهمطلق،گريزيريسككاهش

درآمديكتوسطپاداش اوزماني كهمديريكسازي

نتايج.هستندشود، ضعيفداده ميپوششثابت

قراردادهايكهدهدمينشانپژوهش كانياينن

امپراطوري برايبيشتريهايانگيزهواقعدرانگيزشي

بينيپيشديدگاه،اين بر اساس.كندايجاد ميسازي

پرداخت پاداش مدير درصدهايكهزمانيشودمي

قرار ) غيرثابت(ريسكمعرضعامل شركت در

سازي بيشتر امپراتوريهايمشوقبايدمديرانبگيرد،

بيشتري منجر تقارن هزينهعدمبهكهداشته باشند،

هاي ثابت با افزايش ميزان پرداختيمقابل،در.شودمي

.]26[يابدبه مدير عامل، عدم تقارن هزينه كاهش مي

]9[بنكر و همكارانكانياينن،استداللبامطابق

درتغييربامنفينقدي داراي رابطه) پاداش(پرداخت

بنابراين، .استاداري، عمومي و فروشهايهزينه

:توان به صورت زير مطرح كردفرضيه چهارم را مي

1 Kanniainen


با افزايش ميزان پاداش پرداختي به : فرضيه چهارم

هاي اداري، امل شركت، عدم تقارن هزينهمدير ع

.يابدعمومي و فروش كاهش مي

هاعوامل مؤثر بر چسبندگي هزينه.1شكل

روش پژوهش

تاثير متغيرهاي در اين پژوهش به بررسي و تحليل

هاي اداري، مساله نمايندگي بر عدم تقارن هزينه

عمومي و فروش، با فرض وجود عوامل اقتصادي

بنابراين، پژوهش حاضر از نوع . شده استپرداخته

شناسي آن از نوع پس ها شبه تجربي و روشپژوهش

ينكه نتايج حاصل همچنين، به علت ا. رويدادي است

گيري يند تصميمتواند در فرآاز اين پژوهش مي

گذاران، سهامداران، حسابرسان، مديريت سرمايه

ود، بورس اوراق بهادار و تحليلگران مالي استفاده ش

هاي داده. ش از لحاظ هدف كاربردي استاين پژوه

مورد نياز اين پژوهش، مبتني بر ارقام و اطالعات

هاست هاي مالي شركتواقعي بازار سهام و صورت

هاي مالي، پايگاه كه از طريق مراجعه به صورت

و با استفاده از 1اطالعاتي سازمان بورس اوراق بهادار

ررسي جمع آوري و ب... و نرم افزارهاي تدبير پرداز

بندي و مرتب كردن همچنين، براي طبقه. شده است

نرم ها، تجزيه و استخراج نتايج پژوهش ازداده

1 Www.Rdis.Ir

استفاده شده Stata 12و Excel،Eviews 7هاي افزار

.است

جامعه آماري

هاي امعه آماري اين پژوهش، كليه شركتج

و قلمرپذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در

) دوره يازده ساله(1389تا 1379هاي زماني سال

ها، براي ا توجه به اين كه در آزمون فرضيهب. هستند

اشتن ميزان تعيين متغير عملكرد متوالي نياز به د

1377ها از سال فروش دو سال قبل بوده، داده

.آوري شده استجمع

به علت ماهيت اين پژوهش كه مستقيما به بررسي

ها مايندگي بر رفتار نامتقارن هزينهله نمسااثر

يط هاي داراي شراپردازد، از اين جامعه، شركتمي

:شوندزير به عنوان نمونه انتخاب مي

. باشداسفند ماه29ها منتهي به سال مالي شركت-1

ها، بانك(گري مالي واسطههاي جزو شركت-2

.نباشد) ليزينگها وگذاريسرمايه

هايشركتبرايپژوهشهاي مورد نيازدادهكليه -3

.باشدمورد بررسي موجود و در دسترس

هاچسبندگي هزينهعلل

تصميمات سنجيده مديران هاي مديرانانگيزه

شدت

اشتغال

شدت

دارايي

عملكرد

متوالي

عملكرد

سهام

جريان وجه

آزاد

دوره

تصدي

هاي افق

فكريپاداش


ها در دوره مورد نظر، سال مالي خود را شركت-4

. تغيير نداده و توقف فعاليت نداشته باشند

هاي بيان شده، از ميان با توجه به محدوديت

هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار شركت

شركت به عنوان نمونه انتخاب 100تهران، در مجموع

. شدند

هاي آماري پژوهشمدل

هاي اين پژوهش از مدل چن و فرضيهآزمون براي

]7[كه بسط مدل آندرسون و همكاران]15[همكاران

.است، استفاده شده است

از تاثير چهار فرضيه كه حاكي هر براي آزمون

هاي هزينهمتغيرهاي مساله نمايندگي بر عدم تقارن

استفاده ) 1(فروش است، از رابطه اداري، عمومي و

:]15[شده است

)1(رابطه

log � ��&�,��&�,��

� �� log ��,��,��

� ��. log ��,��,��

��. log��,��,�� . �� !�"#,,�

�$�%��. log��,��,�� . &�' !�"%,,�

(

%)*

��+�� !�",,,� �$�- �

-).&�' !�"-,,� � /,�

دسته متغير وابسته، مستقل و در اين مدل از سه

:شودكنترلي استفاده مي

012 3 45&67,8،ياداريهانهيهزرشدنرخ(;:67,89&45

ويعموم،ياداريهانهيهزرشد):فروشويعموم

بهودهديمنشانراtدورهدرiشركتفروش

tدورهدرهانهيهزنيانسبتيعيطبتميلگارصورت

ه شدگرفتهنظردر t-1دورهدرهانهيهزهمانبه

.است

012 3 4<=>?7,8فروشرشد):فروشرشدنرخ(;:7,89?<=>4

صورتبهودهديمنشانراtدورهدرiشركت

بهtدورهدرفروشخالصنسبتيعيطبتميلگار

ه شدمحاسبه t-1دورهدرشركتهمانفروشخالص

.است

DecDummyi,t)فروشكاهشيمصنوعريمتغ:(

دورهدرiشركتفروشاگركهاستيمصنوعريمتغ

tدورهدرشركتهمانفروشبهنسبتt-1 كاهش

مقدارصورتنياريغدروكيمقدارباشد،داشته

.رديگيمصفر

AgencyVarm,i,t)يندگينمامسالهيرهايمتغ:(

مرتبط با ) m=1,2,3,4(مساله نمايندگييرهايمتغ

شامل جريان وجه نقد آزادtدر دوره زماني iشركت

)m=1(ي مدير عاملدوره تصد ،)m=2(هاي ، افق

) m=4(و پاداش مدير عامل) m=3(فكري مدير عامل

، كه به عنوان متغير مستقل در ادامه به ]7[است

:ها پرداخته شده استتوضيح آن

�� !�" جريان وجه نقد عبارت است از : :�,,

:آيددست ميبه) 2(كه از طريق رابطه ،)FCF(1آزاد

)2(رابطه

@A@B,C �A@D,� E AF�,�

G�,�@A@B,C: جريان وجه نقد آزاد كه بيانگر جريان وجه

هاي عملياتي منهاي سود سهام نقد ناشي از فعاليت

1 Free Cash Flow


نمودن نتيجه آن بر تقسيمي براي سهام عادي و تقسيم

.]18و28[ستهامجموع دارايي

: A@D,� هاي جريان وجه نقد ناشي از فعاليت

1عملياتي

AF�,� :2سود سهام تقسيمي براي سهام عادي

G�,�:3هامجموع دارايي

�� عبارت است از دوره تصدي مدير :�,,�"�!

هايي است كه مدير عامل كه برابر با تعداد سال4عامل

.در سمت خود بوده است

�� !�"�هاي فكري عبارت است از افق:�,,

كه مقدار آن برابر يك، اگر مدير عامل در 5مدير عامل

طول سال مالي يا در دوره قبل تغيير كند و در غير اين

.صورت صفر است

�� 6عبارت است از پاداش مدير عامل:�,,*"�!

پاداش تقسيم بر مجموع كل كه برابر با نسبت

است كه مجموع كل پرداختي tپرداختي در طول سال

.شامل حقوق و دستمزد و پاداش است

EconVarp,i,t)چهار عامل ):ياقتصاديرهايمتغ

در دوره iمرتبط با شركت) p=1,2,3,4(اقتصادي

نظر گرفته شدهكه به عنوان متغير كنترلي درtزماني

:و شامل متغيرهاي زير است]7[

EconVar ,B,C:و برابر 7عبارت است از شدت اشتغال

.با نسبت مجموع تعداد كاركنان به درآمد فروش است

EconVar�,B,C : و برابر 8از شدت داراييعبارت است

.ها به درآمد فروش استبا نسبت مجموع دارايي

1 Cash Flow From Operating Activities 2 Common And Preferred Dividends3 Total Assets4 CEO Tenure5 CEO Horizon6 CEO Fixed Pay7 Employee Intensity

EconVar�,B,C:كه 9عبارت است از عملكرد متوالي

t-1در دورهiفروش شركتمقدار آن برابر يك، اگر

باشد و t-2در دورهفروش همان شركتكوچكتر از

.در غير اين صورت صفر است

EconVar*,B,C:كه 10عبارت است از عملكرد سهام

است كه بر tدر دوره iشركت برابر با بازده سهام

:محاسبه شده است) 3(اساس رابطه

)3(رابطه

RETMB,C �R1 � αTPB,C E PB,C� E αβ � R1 � αTDB,C

PB,C� � αβRETMB,C: بازده سهام شركتi ماه در 12در طول

است كه با استفاده از قيمت بازار سهام شركت tدوره

در اول و آخر هر دوره و نيز منافع مالكيت سهامدار

:در آن دوره، به صورت ماهانه است و در آن

PB,C: قيمت سهم شركتiدر دورهt

PB,C� t-1در دورهiقيمت سهم شركت :

DB,C: سود نقدي هر سهم شركتiدر دورهt

α : درصد سهام جايزه شركتi

β: مبلغ اسمي هر سهم شركتi

در زمان DecDummyi,tمتغير ارزش ) 1(در رابطه

β1افزايش سطح فروش صفر است، بنابراين، ضريب

درصد افزايش 1ها را در نتيجه درصد افزايش در هزينه

همچنين، از آنجا كه . دهددرسطح فروش نشان مي

كه سطح در هنگاميDecDummyi,tضريب متغير

است، بنابراين مجموع 1برابر ابدييمفروش كاهش

ها دربيانگر درصد كاهش در هزينه β1+β2ضرايب

اگر . درصد كاهش در سطح فروش است1نتيجه

8 Asset Intensity9 Successive Performance10 Stock Performance


ها چسبنده باشند، بايد درصد افزايش در هزينه

هاي افزايش سطح فروش بيشتر از ها در دورههزينه

هاي كاهش سطح ها در دورهدرصد كاهش هزينه

β2<0و β1>0به عبارت ديگر، بايد . فروش باشد

ساير ضرايب تاثير، هر يك براي آزمون يكي از . باشد

هاي اول تا چهارم استفاده شده است؛ به اين يهفرض

صورت كه مثبت شدن ضرايب برآوردي هر يك از

ها متغيرهاي نمايندگي، باعث كاهش عدم تقارن هزينه

ها ها، باعث افزايش عدم تقارن هزينهو منفي شدن آن

هاي اول تا اين اساس، آزمون فرضيهبر. شودمي

.چهارم انجام گرديد

آمار توصيفي

آمار توصيفي متغيرهاي پژوهش را نشان ) 1(نگاره

.مي دهد

آمار توصيفي متغيرهاي پژوهش. 1نگاره

حداقلحداكثرانحراف معيارميانهميانگين

A&SGهاي درآمد فروش و هزينه: بخش اول

131476722594261136419870000010937*درآمد فروش

A&SG**65/59409142286/219855319099640هاي هزينه

0747/00646/00525/08461/00007/0به درآمد فروشA&SGهاي هزينه

متغيرهاي اقتصادي: بخش دوم

0028/00019/00028/00327/00001/0شدت اشتغال

6235/12737/16832/19061/262476/0شدت دارايي

1745/003798/010عملكرد متوالي

-9963/41245/145403/1385/369845/82***عملكرد سهام

متغيرهاي نمايندگي: بخش سوم

- 0342/03786/06272/07245/7- 01/0جريان وجه نقد آزاد

0155/322695/2111دوره تصدي مدير عامل

2346/004239/010افق فكري مدير عامل

0315/000765/06962/00پرداختي به مديرعاملپاداش

)به ميليون ريالA&SGهايهزينهدرآمد فروش وارقام **: و (*

)شاخص عملكرد سهام به درصد(***:

آمار توصيفي درآمد ساالنه اين نگارهاز بخش اول

اداري، عمومي و فروش براي نمونه هايو هزينه

هاي به طور متوسط، شركت. دهدآزمايشي ارائه مي

ميليون ريال در سال درآمد 1314767نمونه داراي

و ) ميليون ريال225942= ميانه (فروش ساالنه

هاي اداري، عمومي و ميليون ريال هزينه65/59409

همچنين . است)ميليون ريال14228= ميانه (فروش

به فروشاداري، عمومي ومتوسط ارزش هزينه


٪47/7عنوان درصدي از درآمد فروش

.است) ٪46/6=ميانه(

آمار توصيفي متغيرهاي ) 1(نگارهدر بخش دوم

به طور متوسط، . شده استتشريحاقتصادي

، 0019/0= ميانه (0028/0هاي نمونه از شركت

ميليون 6235/1كاركنان و ) 0028/0= انحراف معيار

) 6832/1= انحراف معيار ، 2737/1= ميانه (ريال

دارايي براي حمايت از هر يك ميليون ريال درآمد

ها در دو سال ميانه شركت. روش استفاده شده استف

گذشته، كاهش فروش در دو سال متوالي را تجربه

= و انحراف معيار 1745/0= ميانگين (نكرده است

درصد 9963/41و متوسط عملكرد سهام ) 3798/0

.است)3854/1= ، انحراف معيار ٪245/14= ميانه (

آمار توصيفي متغيرهاياين نگارهاز بخش سوم

، به طور متوسط. دهدميارائهشركت را نمايندگي

ها جريان وجه نقد آزاد براي يك درصد كل دارايي

متوسط همچنين،. )٪42/3= ميانه (محاسبه شده است

ها در سمت شركتمديرعاملهايي كهتعداد سال

)2= ميانه(سال0155/3اند، مشغول فعاليت بودهخود

درصد از مشاهدات، مدير عامل 46/23تنها . است

به طور متوسط، . انددر سال مالي تغيير كردهها آن

درصد 15/3عامل يزان پاداش ثابت پرداختي به مديرم

.هاستكل پرداختي

هاي انتخاب نوع مدلآزمون

هاي ش دادهوبراي انتخاب مدل مناسب از بين ر

ليمر استفاده Fهاي تلفيقي از آزمون و دادهتابلويي

ليمر براي هر چهار فرضيه Fنتايج آزمون . شده است

.ارائه شده است) 2(در نگاره

)همساني عرض از مبدا(ليمر Fنتايج آزمون .2نگاره

فرضيه صفر

(H0)مدل انتخابينتيجه آزمونp-valueدرجه آزاديFآماره هاي پژوهشمدل

ضعر

ن ود

ن بسا

يك

هادا

مباز

تلفيقيشودرد نمي9995/0H0)99و 986(5852/0فرضيه اول

تلفيقيشودرد نمي9932/0H0)99و 986(6738/0فرضيه دوم

تلفيقيشودرد نمي9994/0H0)99و 986(5899/0فرضيه سوم

تلفيقيشودرد نمي9990/0H0)99و 986(6078/0فرضيه چهارم

ليمر، براي انتخاب از بين Fپس از انجام آزمون

برآورد مدل هاي آثار تصادفي يا ثابت برايروش

لويي، از آزمون هاي تابرگرسيون در روش داده

آنجايي كه مدل اين از . شودهاسمن استفاده مي

پژوهش در هر چهار فرضيه از نوع تابلويي انتخاب

.نشده است، به انجام آزمون هاسمن نيازي نيست

هاي پژوهشنتايج آزمون

نتايج آزمون فرضيه اول

) 1(نتايج آزمون فرضيه اول كه با استفاده از رابطه

در اين . ارائه شده است) 3(صورت گرفته، در نگاره

بيني شده است كه اگر جريان وجه نقد فرضيه پيش

هاي ايش يابد، ميزان عدم تقارن هزينهآزاد شركت افز

در اين . يابدافزايش مياداري، عمومي و فروش

صورت، اگر ضريب تاثير جريان وجه نقد آزاد در

منفي و معنادار باشد، فرضيه اول رد ) 1(رابطه

كه ضريب تاثير دهد نتايج نشان مي). ��>0(شودنمي

در . منفي و معنادار است) ��(جريان وجه نقد آزاد

كاهش يابد، عدم % 1اين صورت، اگر فروش به ميزان

در اداري، عمومي و فروشهاي تقارن هزينه

ه هايي كه جريان وجه نقد آزاد بااليي دارند، بشركت


بنابراين، . يابدبيشتر افزايش مي% 2753/2ميزان

فرضيه اول پژوهش، مبني بر وجود رابطه مثبت بين

هاي نقد آزاد شركت و عدم تقارن هزينهجريان وجه

.شوداداري، عمومي و فروش، رد نمي

هاي اداري، عمومي و فروشد هزينهنتايج آزمون فرضيه اول در مور.3نگاره

سطح معناداريtآماره خطاي استانداردضرايب رگرسيوني توضيحيمتغيرها

��0232/00073/01772/30015/0

� 4628/00388/09027/110000/0

��3586/0 -1277/08081/2 -0051/0

��2753/2 -4958/05886/4 -0000/0

2209/0ضريب تعيين)0000/0(6316/25)احتمال(Fآماره

2123/0ضريب تعيين تعديل شده3347/2دوربين واتسنآماره

نتايج آزمون فرضيه دوم

) 1(نتايج آزمون فرضيه دوم كه با استفاده از رابطه

بر . ارائه شده است) 4(صورت گرفته، در نگاره

رود كه اگر دوره تصدي اساس اين فرضيه، انتظار مي

ايش يابد، ميزان عدم تقارن عامل شركت افزمدير

. يابدافزايش مياداري، عمومي و فروشهاي هزينه

كه شودرضيه دوم زماني رد نميفدر اين صورت،

ضريب تاثير دوره تصدي مدير عامل شركت در رابطه

) 4(نتايج نگاره ). ��>0(منفي و معنادار باشد) 1(

تصدي مدير عاملدهد كه ضريب تاثير دوره نشان مي

)��بنابراين، اگر فروش به . منفي و معنادار است)

اداري، هاي كاهش يابد، عدم تقارن هزينه% 1ميزان

هايي كه دوره تصدي در شركتعمومي و فروش

% 0,0523ه ميزان ها باالتر است، بمدير عامل آن

اين رو، فرضيه دوم پژوهش از. يابدبيشتر افزايش مي

.شودرد نمي

هاي اداري، عمومي و فروشج آزمون فرضيه دوم در مورد هزينهنتاي.4نگاره

سطح معناداريtآماره خطاي استانداردضرايب رگرسيونمتغيرهاي توضيحي

��0270/00093/08935/20039/0

� 4850/00393/03494/120000/0

��2445/0 -1651/04815/1 -1388/0

��0523/0 -0240/01747/2 -0299/0


2283/0ضريب تعيين تعديل شده3279/2آماره دوربين واتسن

نتايج آزمون فرضيه سوم

استفاده از رابطه نتايج آزمون فرضيه سوم كه با

در . ارائه شده است) 5(صورت گرفته، در نگاره ) 1(

اين فرضيه پيش بيني شده است كه اگر افق فكري

ايش يابد، ميزان عدم تقارن مدير عامل شركت افز

در . يابدكاهش مياداري، عمومي و فروشهاي هزينه

اين صورت، اگر ضريب تاثير افق فكري مدير عامل

معنادار باشد، فرضيه مثبت و) 1(شركت در رابطه

كه دهد نتايج نشان مي). ��<0(شود سوم رد نمي

مثبت و ) ��(ضريب تاثير افق فكري مدير عامل

كاهش % 1ن بنابراين، اگر فروش به ميزا. معنادار است

اداري، عمومي و فروشهاي يابد، عدم تقارن هزينه

ها باالتر فكري مدير عامل آنهايي كه افق در شركت


.شودفرضيه سوم پژوهش رد نمينابراين، ب. يابدكاهش مي% 3826/0است، به ميزان

هاي اداري، عمومي و فروشم در مورد هزينهنتايج آزمون فرضيه سو.5نگاره


��0225/00075/09958/20028/0

� 4632/00391/08543/110000/0

��4964/0 -1315/07752/3 -0002/0

��3826/01471/06017/20094/0


2021/0شدهضريب تعيين تعديل 3592/2آماره دوربين واتسن

نتايج آزمون فرضيه چهارم

نتايج آزمون فرضيه چهارم كه با استفاده از رابطه

در . ارائه شده است) 6(صورت گرفته، در نگاره ) 1(

ميزان پاداش اين فرضيه پيش بيني شده است كه اگر

ميزان ايش يابد، شركت افزپرداختي به مدير عامل

كاهش اداري، عمومي و فروشهاي عدم تقارن هزينه

فرضيه چهارم زماني رد در اين صورت، . يابدمي

ميزان پاداش پرداختي به كه ضريب تاثير شودنمي

مثبت و معنادار باشد) 1(در رابطه مدير عامل شركت

)0>��زانيمريتاثبيضرشدنيمنفانگريبنتايج ).

دييتاعدمو) ��(عاملريمدبهيپرداختپاداش

دييتايبرايشواهدن،يبنابرا.استفوقينيبشيپ

اداري، هاي نهيهزتقارنعدممورددرچهارمهيفرض

د ندارد و اين فرضيه پژوهش وجوعمومي و فروش

.شودرد مي

هاي اداري، عمومي و فروشآزمون فرضيه چهارم در مورد هزينهنتايج .6نگاره


��0275/00076/06279/30003/0

� 4625/00387/09469/110000/0

��1480/0 -1375/00765/1 -2819/0

��8982/4 -9674/00634/5 -0000/0


2153/0ضريب تعيين تعديل شده3397/2آماره دوربين واتسن

نتيجه

هاي پژوهش حاضر به بررسي تاثير متغير

هاي اداري، عمومي ونمايندگي بر عدم تقارن هزينه

هاي خارجي بر طبق پژوهش. فروش پرداخته است

ساله نمايندگي و صورت گرفته رابطه معناداري بين م

در واقع، . تها پيش بيني شده اسعدم تقارن هزينه

هاي توان در قالب انگيزهنتايج اين پژوهش را مي

ها بيان شخصي مديران، جدا از تصميمات سنجيده آن

امل نمايندگي بر اي عواز اين رو، با اثبات اثره. كرد

تري ها، اين پژوهش ديد وسيععدم تقارن هزينه

ها، هنگام روبت به نقش مديران در تعديل هزينهنس

. آوردهاي تقاضا، فراهم ميدن با نوسانرو شبه

انگيزه حكومت مطابق با نتايج آزمون فرضيه اول،

نقد آزاد، باعث طلبي مديران به وسيله جريان وجه

هاي اداري، عمومي و فروش عدم تقارن هزينه

هنگام كاهش فروش، به شود، زيرا مديران درمي


هايي كه دارند، تصميمات مربوط به علت انگيزه

از . اندازندا عدم كاهش منابع را به تعويق ميكاهش ي

نگام اين رو، افزايش جريان وجه نقد آزاد، در ه

هايي توسط مدير هزينهكاهش فروش باعث ايجاد

ها در هنگام افزايش فروش اين هزينهشود كهمي

ها را ين رفتار مديران عدم تقارن هزينها. وجود ندارد

شايان ذكر است كه نتايج آزمون . آوردبه وجود مي

هاي چن و رضيه اول با نتايج حاصل از پژوهشف

مطابقت ]27[و الپورتا و همكاران]16[همكاران

.دارد

هرچه طول مطابق با نتايج آزمون فرضيه دوم،

مدت خدمت مدير عامل شركت افزايش يابد، جايگاه

مدير عامل ممكن است ثبات و قدرت بيشتري پيدا

ي در جهت منافع لذا مدير عامل با احتمال كمتر. كند

از اين رو، ممكن است در . رودسهامداران پيش مي

هاي شخصي م كاهش فروش، منابع را با انگيزههنگا

باعث عدم تقارن خود تعديل كند، كه اين رفتار

نتايج آزمون فرضيه دوم با نتايج . ها خواهد شدهزينه

مطابقت ]21[حاصل از پژوهش هرمالين و ويزبچ

.دارد

مديران مطابق با نتايج آزمون فرضيه سوم، هرچه

شوند، هاي آخر مديريتشان نزديك ميبه سال

از . يابدها كاهش ميآنطلبيهاي حكومتانگيزه

رج پژوهش و توسعه ها مخاخالل اين سالطرفي، در

توجه به اين كه منافع اين با. كنندكمتري هزينه مي

گردد، مديريت در هاي آتي باز ميها به دورههزينه

نگيزه زيادي براي كاهش هاي آخر تصدي خود اسال

. ها، براي نمايش عملكرد بهتر خود دارنداين هزينه

هاي نهاين انگيزه مديران باعث كاهش هزي

عدم تقارن بنابراين، . شودعمومي، اداري و فروش مي

نتايج . يابدها، كاهش ميها در طي اين سالهزينه

آزمون اين فرضيه از پژوهش با نتايج حاصل از

]33[و رز و شپارد]20[پژوهش ديچو و اسلون

.مطابقت دارد

اول تا سوم اين پژوهش هاي نتايج آزمون فرضيه

]15[با نتايج حاصل از پژوهش چن و همكاران

.مطابقت دارد

ارم پژوهش، مطابق با نتايج آزمون فرضيه چه

عامل، هاي ثابت به مدير افزايش ميزان پرداختي

هاي اداري، عمومي و موجب كاهش عدم تقارن هزينه

هاي رو، نتايج آن با پژوهشاز اين. شودفروش نمي

و ]11[، بنكر و همكاران]15[همكارانچن و

دم از جمله داليل ع. مطابقت ندارد]26[كانياينن

عدم افشاي توان بهپذيرش اين فرضيه در ايران، مي

هاي ثابت به مدير عامل و كامل پاداش و پرداختي

.كاربرد كم آن اشاره كرد

پژوهشپيشنهادهاي

تاثير در حالي كه تمركز مطالعات پيشين بر روي

هاست، هزينهتصميمات اقتصادي مديران بر رفتار

رو به رشد عدم تقارن رفتار مطالعه ما به ادبيات

ي تاثير عوامل نمايندگي و ها كه به بررسهزينه

.كندپردازد، كمك ميهاي شخصي مديران ميانگيزه

از آنجايي كه تا كنون پژوهشي در خصوص تاثير

هاي شخصي گيزهتغيرهاي نمايندگي در قالب انم

رود مديريت در ايران صورت نگرفته است، انتظار مي

گذاران و با استفاده از نتايج اين پژوهش سرمايه

تحليلگران مالي بتوانند با انتخاب سهام برتر، سرمايه

گذاري مطلوبي داشته باشند و حداكثر بازدهي مدنظر

اين پژوهش، همچنين، اميد است كه . را كسب نمايند

ر به لذا موارد زي. ها باشدساز ساير پژوهشزمينه

:شودپژوهشگران توصيه مي


هاي پژوهشپيشنهادهاي مبتني بر يافته

گران و ساير به سرمايه گذاران، حسابرسان، تحليل-1

شود كه هنگام شناسايي عوامل ذي نفعان پيشنهاد مي

صميمات اقتصادي مؤثر بر رفتار هزينه، عالوه بر ت

.ها نيز توجه كنندهاي شخصي آنانگيزهمديران به

ها در ا توجه به اهميت عدم تقارن هزينهب-2

تصميمات اقتصادي و مالي سرمايه گذاران و

حليلگران به تحليلي همچنين، نياز حسابرسان و ت

هاي مالي، عملكرد شركت و درست از صورت

ان بورس اوراق بهادار تصميمات مديريت، به سازم

ها را به افشاي بيشتر و د كه شركتشوپيشنهاد مي

هاي طالعات، از جمله پاداش و پرداختيتر اكامل

. ثابت به مدير عامل و هيأت مديره ملزم كنند

شود كه ها پيشنهاد ميهمچنين، به مديران شركت-3

يامدهاي ناشي از عدم تقارن با توجه به علل و پ

ها، درصدد افزايش ظرفيت واكنش و انعطاف هزينه

شركت در برابر كاهش تقاضاي كاالها و خدمات

.برآيند

هاي آتيپيشنهادهايي براي پژوهش

انجام پژوهشي مشابه، براي بررسي رفتار هر يـك -1

مــام شــده كــاالي فــروش رفتــه و از اجــزاي بهــاي ت

.هاي اداري، عمومي و فروشهزينه

ماينـدگي مـؤثر بـر عـدم بررسي ساير متغيرهاي ن-2

.هاتقارن هزينه

بررسي عدم بررسي و انجام پژوهشي مشابه، براي -3

ها بـر اسـاس صـنايع ها با تفكيك شركتتقارن هزينه

.مختلف

منابع

يبررس"). 1391. (خاني، عبداله و حسين شفيعي-1

ويعمومفروش،يهانهيهزي اطالعاتيمحتوا

اوراقبورسدرشدهرفتهيپذيهاشركتيادار

دانش حسابداري و ، فصلنامه"تهرانبهادار

.26-15صص،5ش حسابرسي مديريت،

.و سيد مرتضي مرتضويكردستاني، غالمرضا-2

سنجيده مديران تصميماتبررسي تاثير"). 1391(

هاي بررسيفصلنامه،"هابر چسبندگي هزينه

.90-73صص ،67ش حسابداري و حسابرسي،

. كردستاني، غالمرضا و سيد مرتضي مرتضوي-3

عوامل تعيين كننده چسبندگي شناسايي ").1391(

هاي حسابداري پژوهش،"هاهاي شركتهزينه

.32-13، صص 3ش مالي،

). 1389. (پورنمازي، محمد و ايرج دواني-4

ها در بررسي تجربي رفتار چسبندگي هزينه"

هاي فصلنامه بررسي،"بورس اوراق بهادار تهران

.102-85، صص62، ش حسابداري و حسابرسي

ري، محمد جواد و مرضيه محمد؛ غفانمازي، -5

تحليل بنيادي رفتار چسبنده ").1391. (فريدوني

بهاي تمام شده با تاكيد بر دامنهها و هزينه

،"تغييرات در بورس اوراق بهادار تهران

، 2، ش هاي حسابداري دانشگاه شيرازپيشرفت

.177-151صص 6- Anderson, M., Banker, R., Huang, R., & Janakiraman, S. (2007). Cost behavior and fundamental analysis of SG&A costs. Journal of Accounting, Auditing & Finance, Vol 22, No 1, Pp 1-28.

7- Anderson, M. C., Banker, R. D., & Janakiraman, S. N. (2003). Are selling, general, and administrative costs “sticky”?. Journal of Accounting Research, Vol 41, No 1, Pp 47-63.

8- Anderson, S., & Lanen, W. (2007). Understanding cost management: what can we learn from the empirical evidence on “sticky costs”. Working paper, University of California, Davis and University of Michigan.


9- Banker, R., Byzalov, D., & Plehn-Dujowich, J. M. (2010). Sticky cost behavior: theory and evidence. Unpublished working paper, Temple University.

10- Banker, R. D., & Chen, L. (2006). Predicting earnings using a model based on cost variability and cost stickiness. The Accounting Review, Vol 81, No 2, Pp 285-307.

11- Banker, R., Ciftci, M., & Mashruwala, R. (2011). Managerial optimism and cost behavior. working paper, SSRN.

12- Bathala, C. T., & Rao, R. P. (1995). The determinants of board composition: An agency theory perspective. Managerial and decision economics, Vol 16, No 1, Pp 59-69.

13- Bertrand, M., & Mullainathan, S. (2003). Enjoying the quiet life? Corporate governance and managerial preferences. Journal of Political Economy, Vol 111, No5, Pp 1043-1075.

14- Calleja, K., Steliaros, M., & Thomas, D. C. (2006). A note on cost stickiness: Some international comparisons. Management Accounting Research, Vol 17, No 2, Pp 127-140.

15- Chen, C. X., Lu, H., & Sougiannis, T. (2012). The Agency Problem, Corporate Governance, and the Asymmetrical Behavior of Selling, General, and Administrative Costs*. Contemporary Accounting Research, Vol 29, No 1, Pp 252-282.

16- Chen, C., Lu, H., & Sougiannis, T. (2008). Managerial empire building, corporate governance, and the asymmetrical behavior of selling, general, and administrative costs. Corporate Governance, and the Asymmetrical Behavior of Selling, General, and Administrative Costs.

17- Chen, K. C., Chen, Z. & John Wei, K. C. (2011). Agency costs of free cash flow and the effect of shareholder rights on the implied cost of equity capital.Journal of Financial and Quantitative Analysis, Vol46, No 1, Pp 171-207.

18- Core, J., & Guay, W. (1999). The use of equity grants to manage optimal equity incentive levels. Journal of accounting and economics, Vol 28, No 2, Pp 151-184.

19- Datta, D. K., Guthrie, J. P., Basuil, D., & Pandey, A. (2010). Causes and effects of

employee downsizing: A review and synthesis. Journal of Management, Vol 36, No 1, Pp 281-348.

20- Dechow, P. M., & Sloan, R. G. (1991). Executive incentives and the horizon problem: An empirical investigation.Journal of accounting and Economics, Vol14, No 1, Pp 51-89.

21- Hermalin, B. E., & Weisbach, M. S. (1988). The determinants of board composition. The RAND Journal ofEconomics, Pp 589-606.

22- HOPE, O. K., & Thomas, W. B. (2008). Managerial empire building and firm disclosure. Journal of Accounting Research, Vol 46, No 3, Pp 591-626.

23- Jensen, M. C. (1993). The modern industrial revolution, exit, and the failure of internal control systems. The Journal of Finance, Vol 48, No 3, Pp 831-880.

24- Jensen, M. (1986). Agency cost of free cash flow, corporate finance, and takeovers.Corporate Finance and Takeovers. American Economic Review, Vol 76, No 2, Pp 323-329.

25- Jensen, M. C., and K. J. Murphy. 1990. Performance pay and top-management incentives. Journal of Political Economy.Vol 98, No 2, Pp 225–264.

26- Kanniainen, V. (2000). Empire building by corporate managers: the corporation as a savings instrument. Journal of Economic Dynamics and Control, Vol 24, No 1, Pp 127-142.

27- La Porta, R., Lopez de Silanes, F., Vishny, R., & Shleifer, A. (2000). Agency problems and dividend policies around the world.Journal of finance, Vol 60. No 1, Pp 1-33.

28- Lang, L. H., Stulz, R., & Walkling, R. A. (1991). A test of the free cash flow hypothesis: The case of bidder returns.Journal of Financial Economics, Vol 29. No 2, Pp 315-335.

29- Lazere, C. (1997). Resisting Temptation: Passion, consolidation and single-minded determination are keeping SG & A lean when record revenues and profits tempt costs and expenses to sneak back in, according to our fourth annual SG & A survey. CFO Magazine, Vol 13, Pp 64-70.

30- Masulis, R. W., Wang, C., & Xie, F. (2007). Corporate governance and acquirer


returns. The Journal of Finance, VOL 62, No 4, PP 1851-1889.

31- Mintz, S. (1999). Unsnarling SG&A costs requires constant vigilance and a grip on complexity. CFO Magazine, Vol 15, No 5, Pp 44-53.

32- Murphy, K. J. (1985). Corporate performance and managerial remuneration: An empirical analysis. Journal of accounting and economics, Vol 7, No 1, Pp 11-42.

33- Rose, N. L., & Shepard, A. (1997). Firm diversification and CEO compensation: Managerial ability or executive entrenchment? RAND Journal of Economics, Vol 28, Pp 489-514.

34- Stulz, R. (1990). Managerial discretion and optimal financing policies. Journal of financial Economics, Vol 26, No 1, Pp 3-27.

35- Weiss, D. (2010). Cost behavior and analysts' earnings forecasts. The Accounting Review, Vol 85, No 4, Pp 1441-1471.

كرج، دانشگاه آزد اسالمي واحد كرج، گروه حسابدارياستان البرز،: نشاني مكاتباتي نويسنده مسؤول-1


1393، بهار )19(، شماره اول، شماره پياپي ششمسال



75-88صص

مديران براي گزينش آستانه سودشركت و اولويتيهارابطه بين ويژگي

***مليحه مرادي، **مهدي ابراهيمي ميمند، 1*مهدي مرادزاده فرد

دانشگاه آزاد اسالمي واحد كرجحسابداري استاديار *[email protected]

دانشجوي دكتري حسابداري دانشگاه شيراز**[email protected]

كارشناس ارشد حسابداري دانشگاه تربيت مدرس***[email protected]

چكيده

مطالعات قبلي در رابطـه . مختلف بوده استيهااز ديرباز مورد توجه گروه،ابي به آستانه سودهايمديريت سود و دست

اين سـه آسـتانه . كنند، نتايج نامشخصي فراهم كردندابي به آن تالش مييكه مديران براي دستيبا اهميت سه آستانه سود

ايـن بررسـي ،هـدف ايـن مطالعـه . استشامل اجتناب از زيان، اجتناب از كاهش سود و اجتناب از سود غيرمنتظره منفي

تحـت تـاثير قـرار هادر رابطـه بـا آسـتانه سـود را مـديريت هاياولويتهاي خاص شركت، ست كه آيا ويژگيموضوع ا

شـركت و ادراك مـديران از اهميـت هـر يهـا بين ويژگـي رابطهلجيت برآورد شد تا سه مدل،براي اين منظور؟دهدمي

104و نمونـه مـورد بررسـي شـامل 1389تـا 1385بين يهادوره مورد بررسي در اين پژوهش سال. شودآستانه بررسي

خـاص يهـا دهـد كـه ويژگـي نتايج حاصل از اين پژوهش نشان مي. شركت پذيرفته در بورس اوراق بهادار تهران است

هاي با اندازه بـزرگ بـراي اجتنـاب از گـزارش شركت. ر گزينش اين سه آستانه توسط مديريت اثرگذار استبها شركت

هـاي بـا حجـم معاملـه بـاال بـراي اجتنـاب از سـود هاي با رشد باال براي اجتناب از كاهش سود و شـركت زيان، شركت

.غيرمنتظره منفي و اجتناب از كاهش سود بسيار مستعد هستند

.شده توسط مديريت، سود غيرمنتظرهبينيآستانه سود، مديريت سود، سود پيش: هاي كليديواژه

1393بهار، )19(، شماره پياپي اول، شماره ششمهاي حسابداري مالي، سالپژوهش/ 76

مقدمه

ابي به سطح خاصي از سود يمديريت سود و دست

گذاران و همواره مورد توجه حسابداران، سرمايه

گذاران بوده است و تاريخچه آن به اوايل دهه قانون

مديريت سود و تالش براي . گرددميالدي برمي60

دستيابي به آستانه خاصي از سود از دو ديدگاه قابل

مديريت سود از ديدگاه قرادادها -1:بحث است

] 19،28) [راهي براي پيشگيري از پيامدهاي اقتصادي(

راهي براي (ز ديدگاه گزارشگري مديريت سود ا-2و

اين موضوع كه مديريت ]. 27،26) [بهبود قيمت سهم

سود عمل خوبي است يا بد، به هدف مدير از

و در صورتي كه هدف بستگي داردمديريت سود

مديريت سود . ارائه اطالعات نهاني باشد، خوب است

تواند به صورت واقعي يا ساختگي باشد و مي

جلوگيري از نقض قراردادها، همچونييهاانگيزه

خودداري از قرار گرفتن در معرض ديد، كاهش هزينه

به خصوص در (مالياتي، افزايش پاداش مديرعامل

، عرضه اوليه به قيمت باال و )زمان تغيير مدير عامل

براي .كندگذاران را دنبال مياطالع رساني به سرمايه

ديران مديريت سود الگوهاي مختلفي وجود دارد كه م

متناسب با شرايط از الگو يا الگوهاي خاصي استفاده

توان به الگوي آب از كنند؛ از جمله اين الگوها ميمي

ازي سود، حداقل سازي سود و سرگذشته، حداكثر س

:همچونيهايمشوق.سازي سود اشاره كردهموار

مخدوش شدن احتمالي شهرت، فشار بازار سرمايه،

هاي مالياتي و قراردادهاي بدهي و جوييصرفه

پاداش، عوامل مهمي در بروز تفاوت بين سود واقعي

].22[و حسابداري هستند

و هاي حسابداري اي از پژوهشاخيراً بخش عمده

مديران هاياولويتدرك و مستند كردن مالي براي

30،12،24[نه سودها صرف شده است در مورد آستا

كنند كه مديران در زمان مطالعات اظهار مي]. 18و

و سود را شوندميزيرگزارش سود درگير سه آستانه

: كنندهاي زير مديريت ميبراي دستيابي به آستانه

به اين معنا كه مديران سعي ؛اجتناب از زيان-1

.كنندسودي بيشتر از صفر گزارش كنندمي

به اين معنا كه مديران ؛ اجتناب از كاهش سود-2

كنندمطابق با سود سال قبل گزارش يسودكوشندمي

).ارائه سود به ميزاني مشابه با سال قبل(

اجتناب از سود غيرمنتظره منفي، به معناي گزارش -3

بيني سود پيش(سود به نحوي كه به انتظارات از سود

دست يابد يا از آن )شده توسط تحليلگران يا مديران

.بيشتر شود

اهميت سه آستانه فوق يكسان نيست و در

شدهمطالعات مختلف اين موضوع بررسي و تاييد

، برخي اجتناب از ]14[برخي اجتناب از زيان . است

و برخي اجتناب از كاهش ] 18[سود غيرمنتظره منفي

را به عنوان مهمترين آستانه سود براي ] 24[سود

ها آشكار اين مجموعه از يافته. نداهكردمديران بيان

كند كه به طور واضح بين سه آستانه سود سلسله مي

وجود دارد؛ هرچند توافق همگاني بر روي يمراتب

لئوز ،چنينهم. يق اين سه آستانه وجود نداردرتبه دق

،مديريت سودنحوهمستند كردند كه ]29[و ديگران

با ،اين ترتيببه. مختلف متفاوت استيدر كشورها

هاي قبلي در رابطه با هاي پژوهشتوجه به يافته

هاي سود در كشورهاي تفاوت در اهميت آستانه

هاي ديگر توان با استفاده از يافتهمختلف، نمي

هاي مطلوب در ايران كشورها، در رابطه با آستانه

گيري كرد و به انجام پژوهشي جداگانه در ايران نتيجه

يه مقاالت موجود در زمينه آستانه سود، برپا. نياز است

خاص يهاويژگيرابطه بيناين مقاله به بررسي

77/هاي شركت و اولوبت مديران براي گزينش آستانه سود رابطه بين ويژگي

هاي در شركتسودها آستانهو سلسله مراتبشركت

.پردازدميپذيرفته شده در بورس اوراق بهادر تهران

ادبيات و پيشينه

از آستانه سودها، ي جستنپيشپديده دستيابي يا

. پژوهشگران بسياري را به خود جلب كرده است

كند تصميم گيرندگان تئوري انتظارات، فرض مي

ارزيابي خود را بر مبناي سود و زيان منتشره در مورد

يك نقطه مشخص به جاي تطابق با سطح نهايي

تئوري اظهار ،افزون بر اين. دهندثروت انجام مي

افراد در مورد سودها مقعر و كند تابع مطلوبيتمي

بنابراين، زماني كه . ها محدب استدرمورد زيان

افزايش سود، شخص را از موقعيت زيان به موقعيت

اين كندت به يك نقطه مشخص، منتقل ميسود نسب

. افزايش، با افزايش بيشتر ارزش و ثروت همراه است

شوند تا از سود مديران وسوسه مي،از اين رو

تئوري هزينه معامالت ،چنينهم. تناب كنندمنفي اج

به انتشار اطالعات مربوط به سود و اثر آن بر شرايط

برخي . پردازدنفعان ميمعامالت بين شركت و ذي

نفعان به دليل هزينه بر بودن تجزيه و تحليل ذي

سطح :اطالعات منتشره بر موارد ساده ذهني از قبيل

بر . شوندركز ميصفر يا تغييرپذيري صفر در سود متم

ها زماني كه كاهشي در سود شركت،اين اساس

كنند، نسبت به زماني كه افزايشي را اعالن گزارش مي

. شوندد، متحمل هزينه معامالت بيشتري مينكنمي

مديران براي اجتناب از كاهش سود و ،بنابراين

مديران ،بر اين اساس. شوندانتشار زيان تشويق مي

هاي سود براي مديريت سود به نحوي كه به آستانه

.شوندمورد نظر دست يابند، تشويق مي

به طور غيرعادي فراواني]14[بورگستالر و ديچو

گزارش "و "كممبلغكاهش سود به "در زمينهكمي

افزايش "زمينهدر يفراواني بااليو ، "كممبلغزيان به

. يافتند"كممبلغبه سود مثبت"و "كممبلغسود به

ها سود را براي كه شركتدهد نشان مياين نتايج

. كنندمديريت مي،اجتناب از زيان و كاهش سود

بسياري اين موضوع را بررسي و يهاپژوهش

با به كارگيري روش پژوهش ]. 23،9[تاييد كردند

فصلي، يهابراي داده]14[بورگستالر و ديچو

به طور غيرعادي فراواني ]20[دگئورگ و ديگران

طور غيرعادي بيني منفي و بهپاييني براي خطاي پيش

بيني صفر يا مثبت در فراواني بااليي براي خطاي پيش

به ]17[چر و ديگران . ها گزارش كردندتوزيع داده

كاهش سود و گزارش نحوه برخورد مديران بابررسي

داد نشانپژوهشنتايج حاصل از اين . پرداختندزيان

كه مديران براي خودداري از شناسايي زيان و كاهش

ريچاردسون و . نماينداقدام ميسودسود، به مديريت

به هاي خودپژوهشدر ]11[و براون ]36[ديگران

زيادي برخوردند كه سودي برابر يا كمي يهاشركت

. گران ارائه كرده بودندليبيني تحلتر از پيشيشب

اين . نيز نتايج مشابهي ارائه كرد]31[و ماتسومات

ي ابي يا پيشيها بيانگر عمل مديران براي دستيافته

.از انتظارات استجستن

افزون بر اين، چند مطالعه سلسله مراتب آستانه

نشان ]14[بورگستالر و ديچو :سود را بررسي كردند

به اجتناب از زيان يدادند كه مديران تمايل بيشتر

دگئورگ و . از كاهش سود دارندنسبت به اجتناب

تمايل بيشتري بهها يافتند كه شركتدر]20[ديگران

اجتناب از نسبت به،اجتناب از زيان و كاهش سود

]24[گراهام و ديگران .سود غيرمنتظره منفي دارند

، آستانه مهمي "اجتناب از كاهش سود"يافتند كه در

. كنندها براي دستيابي به آن تالش ميشركتواست


در تغييراتي دربارهمستنداخير،مطالعات چنين هم

ديچو و . كردندارائههاسلسله مراتب آستانه سود

كه در دريافتندبرمبناي اطالعات ساالنه ]18[ديگران

نسبت اخير اجتناب از سود غيرمنتظره منفي يهاسال

اهميت بيشتري دهي و كاهش سود اجتناب از زيانبه

با استفاده از نيز ]12[يلر سبراون و .پيدا كرده است

.فصلي به نتايج مشابهي رسيدنديهاداده

مديران را يهامشوقبرخي مطالعات ،از طرفي

سودها آزمون از آستانهجستنيابي يا پيشيبراي دست

كاهش :شاملارائه شدهيهامشوقكردند؛ برخي از

با ذي نفعان تعاملتحميلي بر شركت در يهاهزينه

و ] 31[، حفظ پاداش نقدي ساالنه مديران ]14[

. شودمي] 32، 34[قيمت سهم كاهشاجتناب از

گرايش عوامل تعيين كننده]31[ماتسوماتو

از انتظارات ي جستن ابي يا پيشيمديران به دست

هاي افت كه شركتيوي در. تحليلگران را بررسي كرد

با تاكيد باال بريهامالكيت نهادي باال، شركتداراي

با سود يهانفعان و شركتتلويحي ذييهاخواسته

ابي يبيشتري براي دستانگيزهارتباط ارزشي باال، داراي

نتايج . بيني تحليلگران دارنداز پيشي جستنيا پيش

ها براي اجتناب از نشان داد كه محركوي پژوهش

]30[لي. وابسته به شرايط است،سود غيرمنتظره منفي

به بررسي اهميت سه آستانه سود با توجه به

نتايج حاصل از اين . ها پرداختشركتيهاويژگي

هاي بزرگ با انتظار رشد شركتمطالعه نشان داد كه

يهاي با حجم معامله باال تمايل بيشترباال و شركت

در حالي كه ؛سود غيرمنتظره منفي دارندبه اجتناب از

با انتظار رشد پايين هايهاي كوچك، شركتشركت

هاي با حجم معامله پايين تمايل بيشتري به و شركت

طور به.اجتناب از كاهش سود و شناسايي زيان دارند

هاي خاص شركت اين مقاله نشان داد كه ويژگي،كلي

ك مديران را در رابطه با اتواند احساس و ادرمي

ايتريدس و . اهميت هر آستانه تحت تاثير قرار دهد

مديريت سود يهاشوقبه بررسي م]25[ورينس كاد

ي اين هايافته. سي پرداختنديانگليهادر شركت

كه نياز به تامين مالي ييهاكند شركتبيان ميپژوهش

اند، بيشتر درگير دارند و يا نقض قرارداد كرده

ها به استفاده شركت،چنينهم. شوندمديريت سود مي

تمايل اتمالياز مديريت سود براي كاهش ميزان

از ي جستنپيشدارند و بعد از آن براي دستيابي يا

.كنندمياقداممديريت سود گران بهبيني تحليلپيش

ن آبرثرؤمعواملوهموارسازي سود]1[بدري

كه دادنشانويپژوهشنتايج.كردبررسي را

عوامل صنعتوگذارينوع قيمتانداره،مالكيت،

نسبت امانيستند؛سودهموارسازيدرثريؤم

و استسودهموارسازيبرمؤثريعاملسودآوري

.داردوجودهموارسازيوسودآوريبينمنفيرابطه

اختياريتعهدياقالمنقش]3[ديگرانومشايخي

بورسدرشدهه پذيرفتهايشركتسودمديريتدر

مطالعهايننتايج.كردندبررسيراتهرانبهاداراوراق

كاهش وجه هنگامبههاشركتمديرانكهدادنشان

ضعيفعملكردبيانگركه(عملياتازحاصلنقد

تعهدياقالمافزايشبه،)استبودهتجاريواحد

در]4[ديگرانونوروش.انداقدام كردهاختياري

سوديهموارسازبهكههاييشركتويژگيبررسي

يهاشركتكهرسيدندنتيجهاينبه،كرده بودنداقدام

نسبتوترضعيفعملكردبيشتر،سن،هموارساز

يهموارسازكهييهاشركتبهنسبتباالتريبدهي

به ]2[خدادادي و جان جاني . ند، دارنداهسود ننمود

.پرداختندسودآوريوسودمديريترابطهبررسي

كههاييشركتدهدمينشانآمدهتدسبهج نتاي

هاييشركتبهنسبتاند،كردهسودمديريتبهاقدام


سودسطحدراند،ندادهانجامسودمديريتكه

سطحدرتر،ضعيفد عملكرخالصسودوعملياتي

دربيشتر،رشدخالصسودومالياتازقبلسود

سطحدرسرانجاموبزرگتراندازهخالصسودسطح

.اندداشتهباالتريتقسيميسودنرخسهمهرسود

هاتدوين فرضيه

شركتاندازه

قبلي دو شاخص براي انتظارات سود هايپژوهش

بيني تحليلگران و مدل گام پيش: اندتعيين كرده

) سال(سودي مشابه با سود آخرين فصل (تصادفي

]. 35،13) [رودجاري انتظار مي) سال(براي فصل

مدارك قطعي در مورد شاخص مورد استفاده

از ودخدهي به انتظاراتگذاران براي شكلسرمايه

]13[براون و ديگران ،براي مثال؛سود وجود ندارد

بيني تحليلگران ارتباط باالتري پيشخطايافتند كه ي

سري زماني يها، نسبت به مدلغيرعاديبا بازده

دست معكوس ايبه نتيجه] 35[اُبراين ؛ ولي دارد

را ]13[براون و ديگران كار]41[وايدمن . يافت

انتخاب اثر اطالعات شركت را بر گسترش داد و

بررسي گذاران سرمايهتوسط شاخص انتظارات سود

بيني تحليلگران نشان داد كه استفاده از پيشوي. كرد

با اندازه شركت ،دهي به انتظارات سودبراي شكل

بيني نشان داد كه در پيش]40[والتر . رابطه مثبت دارد

گذاران وزن با اندازه بزرگ، سرمايهيهاسود شركت

نسبت به مدل گام (بيني تحليلگران بيشتري به پيش

بين اندازه شركت و ]30[لي . دهندمي) تصادفي

بين تفاوت (تمايل به اجتناب از سود غيرمنتظره منفي

رابطه معناداري )گرانبيني تحليلسود و اقعي و پيش

كه مديران كنندميها اظهار اين يافته.يافت

كمتر از به بزرگ در زماني كه سود واقعي يهاشركت

) بيني مديران از سودپيش(بيني تحليلگران پيشميزان

ها ، به كنترل بيشتر هزينهرسدمييا مدل گام تصادفي

. آورندروي مي

شركت و گزينش آستانه بين اندازه:اولفرضيه

وجود يسود توسط مديران رابطه معنادارخاصي از

.دارد

رشدانتظارات

ابي يا يانتظار رشد شركت با تمايل مديران به دست

اسكينر و . مرتبط استهااز آستانه سودي جستنپيش

گزارش كردند كه سود غيرمنتظره منفي ]39[اسلوان

قيمت سهام مرتبط است، و شديد درمنفي و تغييربا

با رشد باال در مقايسه يهااين موضوع براي شركت

ايشان نشان . با رشد پايين بيشتر استيهابا شركت

با رشد باال به پيشيهادادند در صورتي كه شركت

د، متحمل هزينه نبيني تحليلگران از سود دست نياب

دريافتند]12[براون و سيلر ،چنينهم. شوندبااليي مي

اجتناب از سود غيرمنتظره ،هاي رشديشركتدركه

مراتب آستانه از اولويت باالتري در سلسله منفي

. سودها برخوردار است

مورد انتظار شركت و گزينش بين رشد: مفرضيه دو

يسود توسط مديران رابطه معنادارخاصي از آستانه

. وجود دارد

حجم معامله

گذران كه سرمايهدريافتند]8[باتاليو و مندنهال

يهاانواع مجموعهي ازمختلف به طور معنادار

معامالتييهاراهبرددهي به اطالعاتي در زمان شكل

گران معامله،به طور خاص. كنندمياستفاده خود

بيني تحليلگران به خطاي پيش) سفته بازان(حجم باال

گران در دهند، درحالي كه معاملهالعمل نشان ميعكس

. كنندحجم كم به تغييرات سود فصلي توجه مي

ينه نيز مدارك مشابهي در اين زم]38[شانتيكومار

احتمال زيادي وجود دارد ،به اين ترتيب. فراهم كرد


با حجم معامله نسبتاً باال براي اجتناب يهاشركتكه

؛ اقدام كنندمديريت سوداز سود غيرمنتظره منفي به

با حجم معامله كم براي يهادر حالي كه شركت

دهي حركت در جهت اجتناب از كاهش سود و زيان

. مستعدند

بين حجم معامله شركت و گزينش :ومفرضيه س

.آستانه سود توسط مديران رابطه معنادار وجود دارد

بينيدقت پيش

بيني كه آيا پيشك رويكرد براي بررسي ايني

زماني، يهابيني مدل سريگران نسبت به پيشتحليل

دهد، گذاران را بهتر نشان ميانتظارات سود سرمايه

ك ي]. 37[ست هابينيمقايسه مستقيم درستي پيش

كه از ييهابينيگذار واقع بين بايد به پيشسرمايه

]. 13[صحت باالتري برخوردارند، وزن بيشتري بدهد

يافت كه وزن واقعي داده شده به در] 41[وايدمن

بيني مدل گام تصادفي گران و پيشبيني تحليلپيش

گذاران برپايه درستي نسبي سرمايهتوسط

]12[براون و سيلر . اين دو منبع استيهابينيپيش

گران بيني تحليلبيان كردند كه افزايش در صحت پيش

اخير تايهالدر سا) ينسبت به مدل گام تصادف(

حدودي بيانگر آن است كه چرا مديران بيشتر به

تمايل گران بيني تحليلاز پيشي جستنابي و پيشيدست

راستاي اجتناب ها را در و سلسله مراتب آستانهدارند

بين ]30[لي . انددادهاز سود غيرمنتظره منفي تغيير

شركت و تمايل به اجتناب از سود بينيدقت پيش

ها بيان اين يافته.رابطه معناداري يافتغيرمنتظره منفي

شدهبينيپيشسود با يهاكند كه مديران شركتمي

يهامشوقاحتماالً،گرانتر توسط تحليلصحيح

؛بيشتري براي اجتناب از سود غيرمنتظره منفي دارند

يهابينيبا پيشيهادر حالي كه مديران شركت

ي براي احتماالً محرك بيشتر،فنييهاتر مدلصحيح

. دهي دارندناجتناب از كاهش سود و زيا

بيني مديران از بين ميزان درستي پيش:مفرضيه چهار

گزينش آستانه سود و ) ينسبت به گام تصادف(سود

.وجود دارديتوسط مديران رابطه معنادار

روش پژوهش

و از نظر يحاضر از نظر هدف كاربردپژوهش

ن يج حاصل از اينتا. استيروش از نوع همبستگ

:از جمله،ياف گستردهيطيتواند برايمپژوهش

و يگران مالليگذاران، سهامداران، تحلهيسرما

.د باشديپژوهشگران مف

كه يي هستندهاپژوهش شركتينمونه انتخاب

:دنر را دارا باشيط زيمجموعه شرا

هاي بين از آنجايي كه در پژوهش حاضر سال

هاي يك سال و دادهشوندميبررسي 1389تا 1385

قبل از هر سال مورد نياز است؛ الزم است كه شركت

در بورس اوراق بهادار پذيرفته 1384قبل از سال

سال مالي شركت ؛عات آن موجود باشدشده و اطال

صنعت وشركت مورد نظر جز؛اسفند ختم شود29به

شركت در طول دوره مورد ؛گري مالي نباشدواسطه

نداشته باشد و سهام اين ير در دوره مالييتغيبررس

ها در طي دوره مورد نظر در بورس معامله شركت

104با توجه به معيارهاي فوق تعداد . شده باشد

شركت به روش حذف سيستماتيك براي انجام

هاي مورد استفاده براي داده. ندپژوهش انتخاب شد

ها، سايت هاي مالي شركتانجام پژوهش از صورت

تدبيرپرداز و ره آورد نوين بورس و نرم افزارهاي

. استخراج و با استفاده از نرم افزار اكسل محاسبه شد

آوري شده به عنوان ورودي هاي تركيبي جمعداده

استفاده شد و هر كدام 16نگارش SPSSنرم افزار


ك يلجستيونيها با استفاده از مدل رگرسيهاز فرض

. درصد آزمون شد95نان يمربوط و در سطح اطم

ها و متغيرهاي پژوهشدلم

براي بررسي آستانه سود مورد توجه مديران در

ي مختلف سه مدل رگرسيوني برازش هاشركت

شركت و يهاارتباط بين ويژگي،در ابتدا. شوديم

شركت از سود غيرمنتظره ـكه يك سالاحتمال اين

بررسي )1(از طريق مدل لجيت ،منفي اجتناب كند

.شودمي

)1(مدل prob�� α� � α�Size�� α�Ltg�� α�Trdvol�� α$ForeAcc�� α(WCAcc��

�� ك متغير ساختگي استي:��

بيني مديران از سود اگر سال شركت به آخرين پيش(

محدوده دو برابر در (گيرديدست يابد يا از آن پيش

دامنه ميان چاركي تقسيم بر ريشه سوم تعداد

و در غير اين 1، برابر )بيني مديراناز پيشها مشاهده

).صورت برابر صفر

هاي منظم و بينيبا توجه به اين كه در ايران پيش

گران ها توسط تحليلقابل دسترسي از سود شركت

بيني در اين پژوهش از سود پيش؛شودمنتشر نمي

گذشته يهاپژوهش. ران استفاده شدشده توسط مدي

رانيبيني سود توسط مدل انتشار پيشيدر رابطه با دل

اصالح انتظارات اشاره يهفرض:لياز قبيليدالبه

يران برايكند مديان مين فرض بيا.]5[نمودند

انتظارات بازار مطابق با انتظارات به يدهبيترت

سود . كنندياقدام مينيبشيبه انتشار پ،رانيمد

گذاران هين سرمايبيتقارن اطالعاتشده عدمينيبشيپ

يدهد و باعث كاهش پراكندگيران را كاهش ميو مد

،يگران و به طور كلليشده توسط تحلينيبشيسود پ

بازار ييح سهام و كارايمطلوب و صحيگذارمتيق

ي و گران مالليتحل]. 33[شود يدر سطوح باالتر م

مت سهام ياز سود و قخود در انتظاراتگذارنسرمايه

د نظر يران تجديمديارياختيهاينيبشيپجهيدر نت

. كننديم

لگاريتم ارزش بازار حقوق ): Size(اندازه شركت

.صاحبان شركت است

اين . رشد بلند مدت شركت است):Ltg(انتظار رشد

متغير از تقسيم ارزش بازار شركت بر ارزش دفتري

)M/B(هايي اين متغير براي شركت.آيدبه دست مي

كه به مرحله بلوغ نرسيده و انتظار رشد دارند، باالتر

].21[از ميانگين بازار است

نسبت گردش صورتبه ):Trdvol(معاملهحجم

گيري شده و برابر ميانگين ساالنه سهام معامله اندازه

. شده تقسيم بر ميانگين سهام در جريان شركت است

هام در جريان از ضرب درصد سهام شناور در س

.آيدتعداد كل سهام شركت به دست مي

يك متغير ساختگي :)ForeAcc(بيني صحت پيش

تر از بيني مديران صحيحدر صورتي كه پيش(است

و در غير اين صورت 1برابر ،مدل گام تصادفي باشد

اگر قدرمطلق ،؛ به عبارت ديگراستصفربرابر

(|EPSt-Forecastlast|)بيني مديران پيشاشتباهات

بيني مدل گام پيشاتكمتر از قدرمطلق اشتباه

و 1برابر ForeAccباشد، (|EPSt-EPSt-1|)تصادفي

). در غير اين صورت برابر صفر است

متغيركنترل

اقالم تعهدي سرمايه در گردش لگاريتم طبيعي

؛ )WCAcc(عنوان متغير كنترل در نظر گرفته شد به

يافتند كه هر دو سطح درقبلي يهاچرا كه پژوهش

گران در رابطه بيني تحليلپيشخطايآتي و يسودها

طور منفي با سطح اقالم تعهدي آتي بهيهابا سود


و نتايج به طور معنادار تحت ] 10،16[مرتبط هستند

. گيرداقالم تعهدي قرار ميسطح تاثير

شركت و هاي براي بررسي ارتباط بين ويژگي

شركت از كاهش سود ـكه يك سالاحتمال اين

.شودياستفاده م)2(از مدل لجيت ،اجتناب كند

)2(مدل prob�� ,-./0�� α� �α�Size�� α�Ltg�� α�Trdvol�� α$ForeAcc�� α(WCAcc��

�� ,اگر (ك متغير ساختگي است ي: ��0/.-

قبل دست يابد يا ازسود سال شركت به سود دوره

دامنه ميان محدوده دو برابر در (بگيرديپيشآن

ها از سود تعداد مشاهدهريشه سوم چاركي تقسيم بر

و در غير اين صورت صفر1برابر با ،)سال قبل

). است

هاي براي بررسي ارتباط بين ويژگي،در نهايت

شركت از - كه يك سالشركت و احتمال اين

استفاده )3(از مدل لجيت ،اجتناب كنددهي زيان

.شوديم

)3(مدل prob�� ,-�-0�� α� � α�Size�� α�Ltg�� α�Trdvol�� α$ForeAcc�� α(WCAcc��

�� ,اگر (ك متغير ساختگي است ي: ��0-�-

نزديك به صفريسال شركت سود صفر يا سود

و اگر شركت زيان 1برابر با ،گزارش كرده باشد

).برابر صفر است،گزارش كرده باشدنزديك به صفر

آمار توصيفي

هاي توصيفي متغيرهاي پژوهشآماره.1نگاره

ريمتغ

آماره

Possurprise

Posearnchg

Posearnings

Ln Size

Ltg

TrdV

ol

ForeAcc

LnWCAcc

نيانگيم 5179/0 4974/0 7412/0 49/26 1271/3 0101/0 7484/0 7416/11

يخطا

استاندارد5001/0 5004/0 44059/0 6136/1 7872/4 0427/0 4344/0 4298/1

نهيكم 00/0 00/0 00/0 88/22 75/20- 00/0 00/0 06/7

نهيشيب 00/1 00/1 00/1 02/31 89/51 7861/0 00/1 95/15

-سال520يهااي از دادههاي فوق خالصهآماره

85تنها Posearningsشركت است، ولي براي متغير

سه شركت واجد شرايط بودند كه در مدل -سال

،شودميطور كه مشاهده همان. اندكارگرفته شدهبه

گرايش دارد 1به سمت Posearningsميانگين متغير

مورد يهادهد در شركتكه اين موضوع نشان مي

بسيار باالتر ) مورد63(بررسي فراواني سود مثبت كم

كه اين يافته است) مورد22(از فراواني زيان كم

بورگستالر و :از قبيل(ست هاي قبلي امشابه پژوهش

در مورد . )]20[و دگئورگ و ديگران ] 14[ديچو

ميانگين بيشتر از نيم است كه اين Possurpriseمتغير

يافته به اين موضوع اشاره دارد كه بر خالف سوگيري

بيني سود توسط مديريت در بلند رو به باال در پيش

بيني سود توسط مديريت در كوتاه مدت مدت، پيش

مطابق (غالباً كمتر از سود واقعي اعالم شده است

.)]15[بروگستالر و امس


هافرضيهنتايج آزمون

پژوهش سه مدل يهامنظور بررسي فرضيهبه

ها در لجيت برآورد شد كه نتايج حاصل از آزمون آن

منظور ارزيابي كلي به. شودادامه توضيح داده مي

طور همان. دشبوس استفاده ين، از آزمون ام هامدل

پژوهش يهاشود، مدلمشاهده مي) 2(كه در نگاره

سطح خطاي و در از برازش قابل قبولي برخوردار

با توجه به ضريب تعيين . نددرصد معنادار5كمتر از

توان نتيجه گرفت مي)) 2(ارائه شده در نگاره (پزودو

زش بازار را(كه متغيرهاي مستقل مورد بررسي

بيني و شركت، حجم معامله، رشد، صحت پيش

2/4تا 1/3ين ب) 1(، در مدل )سرمايه در گردش

اجتناب از سود (وابستهدرصد از تغييرات متغير

درصد 8/5تا 4/4بين ) 2(، در مدل )غيرمنتظره منفي

) 3(و در مدل ) اجتناب از كاهش سود(متغير وابسته

درصد از تغييرات متغير وابسته 3/32تا 9/19بين

.كنندرا تبيين مي) اجتناب از زيان(

لجيتيهانتايج آزمون مدل.2نگاره

3مدل 2مدل 1مدل

سطح

يمعنادار

درجه

يآزاد

آماره

دويخ

سطح

يمعنادار

درجه

يآزاد

يآماره خ

دو

سطح

يمعنادار

درجه

يآزاد

يآماره خ

دو

035/0 5 982/11 006/0 5 278/16 040/0 5 642/11آزمون

بوسيام ب

ن ييب تعيضر

Cox & Snell


Nagelkerke


Cox & Snell


Nagelkerke


Cox & Snell


Nagelkerke نييب تعيضر199/0 323/0 044/0 058/0 031/0 042/0

شود كه گيري مينتيجه) 3(با توجه به نگاره

تر سعي در اجتناب از با اندازه بزرگيهاشركت

5در سطح خطاي گزارش زيان دارند كه اين رابطه

. )5/5و آماره والد 465/0بتا (معنادار استدرصد

تر سعي در با اندازه بزرگيهاشركت،چنينهم

اجتناب از سود غيرمنتظره منفي دارند كه البته اين

. )027/0و آماره والد 016/0بتا (نيسترابطه معنادار

تر سعي در اجتناب از با اندازه كوچكيهاشركت

نيستد كه اين رابطه نيز معنادار نكاهش سود دار

بااين يافته .)308/1و آماره والد -110/0بتا (

، ]41[وايدمن :از قبيلپيشين،هاي ژوهشهاي پيافته

اين علت. متفاوت است] 30[و لي ] 40[والتر

ها در توان به تفاوت در اهميت آستانهموضوع را مي

كشورهاي مختلف و تفاوت در مالكيت دانست كه

.است] 29[لئوز و ديگران مطابق با يافته

با رشد باال سعي در اجتناب از كاهش يهاشركت

5رند و وجود اين رابطه در سطح خطاي سود دا

. )821/4و آماره والد 072/0بتا (شوددرصد تاييد مي

رمنتظره يرابطه بين رشد باال و اجتناب از سود غ

يعني؛)016/0بتاي برابر با (مثبت است،منفي

از سود با رشد باال سعي در اجتنابيهاشركت

. نيستمعنادار اين رابطه ؛ ولي غيرمنتظره منفي دارند

با رشد پايين سعي در اجتناب از يهاشركت

بتاي (نيستدهي دارند كه اين رابطه نيز معنادار زيان

اين يافته مشابه .)519/0و آماره والد 181/0برابر با

با . است] 12[هاي قبلي از قبيل براون و سيلر با يافته

معيار بسيار مهمي در،توجه به اين كه سود سال قبل


.اجتناب از كاهش سود معنادار استشكل دهي به انتظارات است، رابطه بين رشد و

ضرايب متغيرهاي پژوهش.3نگاره

)شركت-سال85(3مدل )شركت-سال520(2مدل )شركت-سال520(1مدل

سطح

يمعنادارآماره والد بتا

سطح


سطح


659/0 194/0 366/4- 190/0 190/1 932/2 680/0 171/0 792/0- مقدار ثابت

019/0 5/5 465/0 253/0 308/1 110/0- 869/0 027/0 016/0 Size121/0 519/0 181/0- 028/0 821/4 072/0 540/0 376/0 016/0 Ltg490/0 447/0 998/78 032/0 532/4 564/15 017/0 687/5 295/27 TrdVol774/0 083/0 295/0- 922/0 009/0 010/0 413/0 670/0 081/0 ForeAcc516/0 421/0 347/0 099/0 727/2 412/0 413/0 671/0 201/0 WCAcc

با حجم معامله باال تمايل به اجتناب يهاشركت

رند كه اين از سود غيرمنتظره منفي و كاهش سود دا

به (معنادار استدرصد 5در سطح خطاي هاهرابط

و آماره والد 564/15و 295/27با بتاي ،ترتيب

اجتناب از سود ذكر است كهشايان. )532/4و 687/5

. برخوردار استاز اهميت باالتري غيرمنتظره منفي

دهي نيز هاي با حجم معامله باال از زيانشركت

اين يافته . ن رابطه معنادار نيستايكنند كه اجتناب مي

از قبيل باتاليو پيشين،هاي هاي پژوهشمشابه با يافته

.است] 30[و لي ] 38[، شانتيكومار ]8[و مندلهال

بيني سود توسط با درستي باالتر پيشيهاشركت

ان نسبت به مدل گام تصادفي، سعي در اجتناب مدير

.از سود غيرمنتظره منفي و كاهش سود دارند

بيني سود توسط با درستي كمتر پيشيهاشركت

اين روابط در .مديران سعي در اجتناب از زيان دارند

درصد معنادار نيست؛ در نتيجه وجود 5سطح خطاي

سود در بيني سود و مديريت بين درستي پيشرابطه

راستاي دستيابي به آستانه خاصي از سود در سطح

.شوددرصد رد مي95اطمينان

با سرمايه در گردش باالتر يهاشركت،در نهايت

سعي در اجتناب از كاهش سود دارند و از سرمايه در

گردش بيشتر در راستاي اجتناب از كاهش سود

ها در سطح اهميت آن،همچنين. كننداستفاده مي

از سرمايه در گردش به ترتيب براي اجتناب از ،ركمت

زيان و اجتناب از سود غيرمنتظره منفي استفاده

درصد 5اين روابط نيز در سطح خطاي .كنندمي

.معنادار نيست

هنتيج

سود نقشي اساسي در نمايش سالمت مالي يك

براي ييهاشوقمديران م،؛ از اين روداردشركت

مديريت سود و دستيابي به . مديريت سود دارند

است كه هاييآستانه خاصي از سود، از جمله موضوع

اين . فعال در حوزه مالي مهم استيهابراي بخش

ها بر شركتيهاپژوهش به بررسي اثر ويژگي

هدف سودبه عنوان،سوداز گزينش آستانه خاصي

اي سازمان يافتهبيني با توجه به اين كه پيش. پرداخت

شود، براي در ايران منتشر نميمالي گران از تحليل

بيني گذاران سود پيشدهي به انتظارات سرمايهشكل

. شده توسط مديريت و مدل گام تصادفي وجود دارد

در اين پژوهش اين دو منبع به ،بر اين اساس

در نظر گذاران عنوان شكل دهنده انتظارات سرمايه


بسياري نشان دادند كه قيمت يهاپژوهش. شدگرفته

اوراق بهادار در مسيري مشابه تغيير سود هر سهم

و ) ]6[از زمان پژوهش بال و براون (كند تغيير مي

بيني سود و بازده سهام بين خطاي پيش،چنينهم

رابطه وجود دارد كه اين موضوع به اهميت سود

بيني شده توسط مديريت در گذشته و سود پيش

،بدين ترتيب.دهي انتظارات بازار اشاره داردشكل

مديران آستانه سودها را مورد توجه رود انتظار مي

كند ان مييباز اين پژوهش نتايج حاصل . دهندقرار

كه گزينش مديريت از اين سه آستانه و تالش براي

شركت يهابه شرايط و ويژگيهادستيابي به آن

اين مطالعه به اين نتيجه ،طور خاصبه. وابسته است

:كهدست يافت

تر براي اجتناب از زيان با اندازه بزرگيهاشركت-1

.ندبسيار مستعد

رد كه در ايران، اين يافته به اين موضوع اشاره دا

نفعاني دارند كه بر سوددهي هاي بزرگ ذيشركت

صرف (دهي ها به واسطه سودتوجه دارند و منافع آن

تامين ) ه سطح خاصي از سودنظر از دستيابي ب

لئوز و ديگران اين موضوع مشابه با يافته. شودمي

دارد آستانه سودها و اولويت است كه بيان مي] 29[

زيرا ها در كشورهاي مختلف متفاوت استآن

ها در كشورهاي نفعان و چگونگي تامين منافع آنيذ

.مختلف متفاوت است

ناب از كاهش اجتبا رشد باال براييهاشركت-2

دهد كه اين موضوع نشان مي.ندسود بسيار مستعد

كنند سود خود را در طي هاي رشدي سعي ميشركت

دهند و روند سود واقعي خود را به زمان رشد

ها رشدي هستند ارائه دهند؛ زيرا آنصورت صعودي

و بايد روند رشد خود را با ارائه سودي افزايشي نشان

.دهند

با حجم معامله باال براي اجتناب از يهاشركت-3

سود غيرمنتظره منفي و اجتناب از كاهش سود بسيار

ها اجتناب از سود مستعد هستند؛ البته براي آن

.غيرمنتظره منفي از اهميت باالتري برخوردار است

هاي قبلي در اين اين يافته مشابه با ساير پژوهش

، شانتيكومار ]8[باتاليو و مندلهال :از قبيل(زمينه است

هاي با حجم معامله باال شركت]). 30[و لي ] 38[

بيشتر در مالكيت سهامداران گذرا و انفرادي هستند و

بازي معامله اساس نقدشوندگي و امكان سفتهها برآن

بيني و ؛ در اين مورد دست نيافتن به پيش]7[كنند مي

كاهش سود به واكنش منفي شديدي از سوي

مديران نيز با ،به اين ترتيب. شودجر ميسهامدارن من

سود غيرمنتظره منفي و توجه به اين موضوع از

.كنندميكاهش سود اجتناب

پيشنهادها

پيشنهادهاي كاربردي: الف

با توجه به دگران بايگذارن و تحليلسرمايه-1

ها احتمال مديريت سود را در شركتيهاويژگي

كه ، در صورتيبراي مثال؛تصميمات خود لحاظ كنند

ها شركتي با حجم معامله شركت مورد نظر آن

سود خود را براي ست، احتماالً اين شركتباال

بيني مديران، مديريت كرده است و با دستيابي به پيش

توجه به اين احتمال بايد احتياط الزم را مدنظر قرار

.دهند

گذاران و فعاالن در زمان رسيدگي به قانون-2

مديريت سود و دستكاري :يندهايي از قبيلآفر

هاي خاص با توجه به ويژگيدمعامالت واقعي، باي

.هاي مختلف تمركز كنندشركت بر روي آستانه


پيشنهادهاي پژوهشي: ب

ــي-1 ــنهاد م ــودپيش ــتفاده از ش ــا اس ــژوهش ب ــن پ اي

.، مجدداً بررسي شودهااي شركتاطالعات ميان دوره

ســاير هــاي آتــي در پــژوهششــودپيشــنهاد مــي-2

قراردادهــا، اهــرم مــالي و مســايل :اطالعــات از قبيــل

گرفته شـده در ايـن مالياتي عالوه بر اطالعات به كار

.كار گرفته شودبهپژوهش

شـود در رابطـه بـا اولويـت و اهميـت پيشنهاد مي-3

هاي سود براي سرمايه گذاران، پيمايشـي انجـام آستانه

.شود

هامحدوديت

در ،ايـن پـژوهش كوتـاه بـوده اسـت دوره زماني -1

.با احتياط صورت گيرددنتيجه تعميم نتايج باي

ها، نرخ متغيرهاي كالن اقتصادي، هدفمندي يارانه-2

ارز، تورم و ساير قوانين ممكن است متغيرهاي مـورد

.داده باشداستفاده را تحت تاثير قرار

منابع

بـر ثرؤمـ عوامـل شناسايي). 1378. (احمدبدري،-1

ــوار ــازيهم ــودس ــاله،س ــريرس ــدكت كدهدانش

.دانشگاه تهرانمديريت،

ــدادادي،-2 ــاخ ــي و رض ــانول ــانيج ). 1389(. ج

ــي« ــهبررس ــديريترابط ــودم ــودآوريوس س

بهـادار اوراقبـورس درشدهپذيرفتههايشركت

سـوم، سـال ،ماليحسابداريهايپژوهش،»تهران

.96-77ص .7ماره پياپيشاول،ش

وكـاوه مهرانـي، ؛مهرانـي، ساسـان ؛بيتامشايخي،-3

درتعهـدي م اقـال نقش«). 1384. (كرميغالمرضا

بـورس درشدهپذيرفتههايشركتسودمديريت

حسـابداري و هـاي بررسـي ،»تهـران بهاداراوراق

.74-61صص .42ش،حسابرسي

.مـنش زهره عارفو ايرج، مهراني، كاوهنوروش،-4

فصلنامه ،»هاي هموارسازشركتويژگي«).1386(

.55-32صص.38ش، سال چهاردهم،بصيرت5- Ajinkya, B., Gift, M. (1984). Corporate

managers’ earnings forecasts andsymmetrical adjustments of marketexpectations. Journal of Accounting Research, Vol 22, Pp 425–444.

6- Ball, R. and Brown, P. (1968). An Empirical Evaluation of Accounting Income Numbers. Journal of Accounting Research, N 6, Autumn, Pp 159-178.

7- Barber, B., Lee, Y., Liu, Y., Odean, T. (2009). Just how much do individual investors lose by trading? Review of Financial Studies Vol 22, Pp 609–632.

8- Battalio, R.H., and R. R. Mendenhall.(2005). Earnings expectations, investor trade size, and anomalous returns around earnings announcements, Journal of Financial Economics, Vol 7, Pp 289-319.

9- Beatty, A., B. Ke and K. Petroni. (2002). Earnings Management to Avoid Earnings Declines across Publicly and Privately Held Banks. The Accounting Review, Vol 77, No3, Pp 547-570.

10- Bradshaw, M., Richardson, S. and Sloan, R. (2001). Do analysts and auditors use information in accruals?, Journal of Accounting Research, Vol 39, No 1, Pp 45-74.

11- Brown, L. (2001). A temporal analysis of earnings surprises: profits vs Losses, Journal of Accounting Research, Vol 39, No 2, Pp 221-241.

12- Brown, L. and Caylor, M.L. (2005). A temporal analysis of thresholds: propensities and valuation consequences, The Accounting Review, Vol 80, No 2, Pp 423-440.

13- Brown, L., Richardson, G. and Schwager, S. (1987). An information interpretation of financial analyst superiority in forecasting earnings, Journal of Accounting Research, Vol 25, No 1, Pp 49-67.

14- Burgstahler, D. and Dichev, I. (1997).Earnings management to avoid earnings


decreases and losses, Journal of Accounting and Economics, Vol 24, No 1, Pp 99-126.

15- Burgstahler, D., Eames, M., (2006). Management of earnings and analysts’ forecasts to achieve zero and small positive earnings surprises. Journal of Business Finance and Accounting, Vol 33, Pp 633–652.

16- Chan, K., Jegadeesh, N. and Sougiannis, T. (2004), The accrual effect on future earnings, Review of Quantitative Finance and Accounting, Vol. 22, No 2, Pp 97-121.

17- Cher, K.S., Law, H.P., Lim, S.H. (2003). Earnings management to avoid losses and decreases. Working Paper. Nanyang Technological University. Nanyang Business School.

18- Dechow, P., Richardson, S. and Tuna, I. (2003). Why are earnings kinky? An examination of the earnings management explanation, Review of Accounting Studies, Vol 8, Nos 2/3, Pp 355-384.

19- DeFond, M. L., and J. Jiambalvo. (1994). Debt covenant violation and manipulation of accruals. Journal of Accounting and Economics Vol 17 (January), Pp 1-32.

20- Degeorge, F., Patel, J. and Zeckhauser, R. (1999), Earnings management to exceed thresholds, Journal of Business, Vol 72, No1, Pp 1-33.

21- Fama, Eugene F. and Kenneth R. French.(2007). The Anatomy of Value and Growth Stock Returns, Financial Analysts Journal, Vol 63, No 6, Pp 44-54.

22- Gary, K, Taylor, A, Xu, R. (2010). Consequences of real earning management on subsequent operating performance. Research in accounting regulation. Pp 128-132.

23- Gore, P., P. Pope, and A. Singh. (2001). Discretionary Accruals and the Distribution of Earnings Relative to Targets. Working Paper, Lancaster University, January.

24- Graham, J. R., Harvey, C. R. and Rajgopal, S. (2005). The economic implications of corporate financial reporting, Journal of Accounting and Economics, Vol. 40 No.1/3, PP. 3-74.

25- Iatridis, George. George Kadorinis. (2009). Earnings management and firm financial motives: A financial investigation of UK listed firms. International Review of Financial Analysis, Vol 18, Pp 164–173.

26- Jiraporn P., G. A. Miller, S. S. Yoon & Y. S. Kim. (2008). Is earnings management opportunistic or beneficial? An agency theory perspective. International Review of Financial Analysis, Vol 17, Pp 622-634.

27- Kim, Young Sang & Mathur, Ike, (2008). The impact of geographic diversification on firm performance, International Review of Financial Analysis, Elsevier, Vol. 17, No 4, Pp 747-766.

28- LAMBERT, R. A. (2001). Contracting Theory and Accounting. Journal of Accounting & Economics, Vol 32, Pp 3-87.

29- Leuz, C., Nanda, D., Wysocki, P., (2003). Earnings management and investor protection: an international comparison. Journal of Financial Economics, Vol 69, Pp 505–527.

30- Li Sh. F. (2010). Determinants of management’s preferences for an earningsthreshold, Review of Accounting and Finance, Vol 9, No 1, Pp 33-49.

31- Matsumoto, D. (2002). Management’s incentives to avoid negative earnings surprises, The Accounting Review, Vol 77,No 3, Pp 483-514.

32- Matsunaga, S.R. and Park, C.W. (2001), The effect of missing a quarterly earnings benchmark on the CEO’s annual bonus, The Accounting Review, Vol 76, No 3, Pp 313-332.

33- Miller, J, S. (2009). Opportunistic Disclosures of Earnings Forecasts and Non-GAAP Earnings Measures, Journal of Business Ethics, Vol 89, Pp 3–10.

34- Moehrle, S. R. (2002). Do firms use restructuring charge reversals to meet earnings targets?, The Accounting Review, Vol 77, No 2, Pp 397-414.

35- O’Brien, P.C. (1988), Analysts’ forecasts as earnings expectations, Journal of Accounting and Economics, Vol 10, No 1, Pp 53-83.

36- Richardson, S., Teoh, S.H. andWysocki, P.D. (2004). The walkdown to beatable analyst forecasts: the role of equity issuance and insider trading incentives, Contemporary Accounting Research, Vol. 21, No 4, Pp 885-924.

37- Schipper, K. (1991). Commentary on analysts’ forecasts, Accounting Horizon, Vol 5, No 4, Pp 105-121.


38- Shanthikumar, D. (2004). Small and large trades around earnings announcements: does trading behavior explain post-earnings-announcement drift?, working paper, Harvard University, Boston, MA.

39- Skinner, D. and Sloan, R.G. (2002), Earnings surprises, growth expectations, and stock returns or don’t let an earnings torpedo sink your portfolio, Review of Accounting Studies, Vol 7, No. 2/3, Pp 289-312.

40- Walther, B. (1997), Investor sophistication and market earnings expectations, Journal of Accounting Research, Vol 35, No 2, Pp 157-179.

41- Wiedman, C. (1996). The relevance of characteristics of the information environment in the selection of a proxy for the market’s expectations for earnings: an extension of Brown, Richardson and Schwager [1987], Journal of Accounting Research, Vol 34, No 2, Pp 313-324.

شرقي، گروه حسابداريتحقيقات آذربايجانتبريز، دانشگاه آزاد اسالمي واحد علوم و : نشاني مكاتباتي نويسنده مسؤول-1


1393، بهار )19(پياپي سال ششم، شماره اول، شماره



89- 106صص

گذاريسرمايههاي نمايندگي بر كارايي هاي مالي و هزينهتاثير محدوديت

***1ليال نگهبان **يونس بادآور نهندي* زاده رسول برادران حسن

دانشگاه آزاد اسالمي واحد تبريزاستاديار حسابداري*[email protected]

دانشگاه آزاد اسالمي واحد تبريزحسابدارياستاديار**[email protected]

آذربايجان شرقيتحقيقاتآزاد اسالمي واحد علوم و دانشگاهكارشناس ارشد حسابداري***[email protected]

چكيده

گذاري، در اين پژوهش به ت روزافزون افزايش كارايي سرمايهبا توجه به محدوديت منابع و در نتيجه اهمي

در راستاي دستيابي . گذاري پرداخته شده استهاي نمايندگي بر كارايي سرمايهررسي تاثير محدوديت مالي و هزينهب

.استز رگرسيون لجستيك بهره گيري شده هاي پژوهش امنظور آزمون فرضيهيه تدوين و بهبه اين هدف دو فرض

OLSهاي نمايندگي از رگرسيون گذاري و هزينهگيري كارايي سرمايهر ضمن، در اين پژوهش براي اندازهد

شركت پذيرفته شده در بورس تهران، براساس اطالعات مندرج در 95اين پژوهش در . استفاده شده است

در اين پژوهش، محدوديت مالي با . انجام شده است1390و1381هاي ها در فاصله سالهاي مالي شركتگزارش

نتايج پژوهش نشان داد كه محدوديت مالي با مدل . گيري شده استو مدل وايت و وو و كاپالن اندازهاستفاده از د

معنادار و مثبت بر كارايي دل كاپالن تاثيري گذاري ندارد و محدوديت مالي با ميت و وو تاثيري بر كارايي سرمايهوا

.گذاري دارددار بر كارايي سرمايههاي نمايندگي تاثيري منفي و معنيگذاري دارد و هزينهسرمايه

.هاي نمايندگيه، محدوديت مالي، هزينگذاريسرمايهكارايي : هاي كليديواژه


مقدمه

ها،شركتتوسطگوناگوناموردرگذاريسرمايه

هاشركتتوسعهمهمهايراهازيكيعنوانبههمواره

توجهموردماندگي،عقبوركودازجلوگيريو

موجبمنابعدرمحدوديتميان،ايندر. استبوده

افزايشگذاري،سرمايهتوسعهبرعالوهكهاستشده

برخوردارفراوانياهميتازگذاري،سرمايهكارايي

يمعنابهگذاري،سرمايهكاراييكلي،طوربه.گردد

و مثبت،فعليارزشخالصباهاييپروژهپذيرش

هايي پروژهانتخابگذاري،سرمايهاكارايينازمنظور

ازبيشگذاريسرمايه(منفي فعليارزشخالصبا

گذاريسرمايههايفرصتانتخابعدمياو)حد

.است)حدازكمترگذاريسرمايه(

دوكمدستگذاري،سرمايهكاراييتعييندر

بهكهكندميبياناولمعيار:داردوجودمعيار نظري

بهنيازگذاري،سرمايههايفرصتماليتأمينمنظور

همه كارا،بازاريكدر. داردوجودمنابعآوريجمع

تأمين بايدمثبت،فعليارزشخالصباهايپروژه

هايپژوهشاززياديتعداداگرچه.شوندمالي

كهاستدادهنشانماليحوزهموجود در

ماليتأمينرا درمديرانتواناييمالي،هايمحدوديت

توان ميكهموارديازيكي،]13[سازدميمحدود

محدوديتباهايشركتكهاستآن،نموداستنباط

هاي زيادهزينهعلتبهاستممكنمالي،تأمين

فعليارزشباهايپروژهانجاموقبولازمالي،أمينت

كم بهامر،اينكهنمايندنظرصرفمثبت،خالص

.شودميمنجرگذاريسرمايه

ترين تعريف از ترين و صريحكامل،در اين ميان

ها زماني در محدوديت مالي اين است كه شركت

محدوديت تامين مالي هستند كه بين مصارف داخلي

و مصارف خارجي وجوه تخصيص داده شده با يك

با استفاده از ،بنابراين.]12[رو باشند هبشكاف رو

توان به عنوان يها را ماين تعريف، تمام شركت

هاي با محدوديت مالي تلقي كرد، اما سطوح شركت

. هاي مالي متفاوت استمحدوديت

بـراي ياستفاده از وجوه خارجي، چارچوب مناسب

هـا بـر اسـاس محـدوديت مـالي جدا كـردن شـركت

خلـي و وقتـي كـه تفـاوت بـين مصـارف دا . ستآنها

در يك شـركت زيـاد و گذاريسرمايهخارجي وجوه

باالست، آن شـركت از نظـر مـالي محـدوديت بيشـتر

هـاي بـدون محـدوديت در حالت كلي، شـركت . دارد

هستند كـه بـه يا محدوديت مالي كمتر، آنهاييمالي و

هاي با قابليت نقد شـوندگي بـاال طور نسبي از دارايي

،بنـابراين .آنهـا باالسـت برخوردارند و خالص دارايي

هايي اسـت يتهاي مالي، محدودمنظور از محدوديت

ــراي ــاز ب ــورد ني ــوه م ــه وج ــامين هم ــانع ت ــه م ك

.گرددها ميهاي مطلوب براي شركتگذاريسرمايه

تصميمشركتاگركهكندميبياننيزدوممعيار

كهنداردوجودي تضمينهيچبگيرد،ماليتأمينبه

مثال،براي؛شودانجامآنباصحيحيگذاريسرمايه

درنامناسبهايپروژهانتخاببااستممكنمديران

منابعازاستفادهسوءحتيياوخويشمنافعجهت

بيشتر.اقدام نمايندناكاراگذارسرمايههبموجود،

كهكنندميبينيپيشحوزه،ايندرموجودمقاالت

يشپموجبضعيف،هايپروژهانتخاب

تعداد اندكي از اين ].22[شودميگذاريسرمايه

هاي كنند كه انتخاب پروژهبيني ميشمقاالت نيز پي

]. 10[گرددگذاريسرمايهتواند سبب كم ضعيف، مي

اولين فرض تئوري نمايندگي اين است كه

كنند اص بر حسب منافع شخصي خود عمل مياشخ

كه بين استو شركت در تقاطع ارتباطات قراردادي

گذاران و اعتباردهندگان و دولت مديريت و سرمايه

91/گذاريهاي نمايندگي بر كارايي سرمايههاي مالي و هزينهمحدوديتتأثير

هاي نمايندگي مديريت طبق نظريه هزينه. وجود دارد

كه اين هدف كندحداكثررا منافع خود كندميسعي

همسان و همسو با حداكثر كردن ارزش شركت لزوماً

امكان دارد مديران كه هدف مشابهي با ].4[نيست

ها رشد شركتي بيشتر رو،ندسهامداران نداشته باش

تمركز داشته باشند تا به حداكثر رساندن ثروت

ممكن است جريان نقد هاآن،در نتيجه؛سهامداران

هاي كم درآمد صرف ها را روي پروژهآزاد شركت

كه براي سهامداران سود داشته كنند كه بيشتر از اين

اين . شودبيش از حد منجرگذاريسرمايهبه ،باشد

هاي پژوهش با استفاده از اطالعات مالي شركت

پذيرفته شده در بورس تهران، به آزمون تجربي دو

هاي مالي و نباط اخير در مورد تاثير محدوديتاست

گذاري هاي نمايندگي بر كارايي سرمايههزينه

.پردازدمي

مروري بر مباني نظري و پيشينه پژوهش

از ها و تفكيك مالكيترشد و توسعه شركت

ئل نمايندگي را به مهمترين مديريت، امروزه مسا

از تضاد . گذاران مبدل ساخته استهاي سرمايهدغدغه

ن اطالعاتي بين بين مديران و مالكان و نيز عدم تقار

توان از دو عامل كليدي در ايجاد دو گروه مذكور مي

براساس مفهوم عدم تقارن. مسائل نمايندگي ياد كرد

هاي نقدي، در خصوص جرياناطالعاتي، مديران

طور كلي، چشم انداز گذاري و بهسرمايههاي فرصت

عي شركت، اطالعاتي بيش از آتي و ارزش واق

عدم . ار دارندگذاران برون سازماني در اختيسرمايه

هاي تامين مالي و تواند بر هزينهتقارن اطالعاتي مي

قارن براي مثال، عدم ت. انتخاب پروژه تاثير گذارد

كه اغلب (گذاران طالعاتي بين شركت و سرمايها

، محركي مهم )دشوميمشكل انتخاب ناسازگار ناميده

هايي است هاي تامين مالي شركتبراي افزايش هزينه

هاي كه درصدد تامين مالي براي فرصت

مدلي را ] 19[مير و مجلوف . شان هستندگذاريسرمايه

ركت و قارن اطالعاتي بين شمبني بر اينكه عدم ت

شود، گذاري منجر ميسرمايهگذاران به كم سرمايه

كه مديران در ان نشان دادند زمانيآن.اندارائه نموده

كنند و فداري از سهامداران موجود عمل ميطر

هاي با ارزش ت نياز به تامين مالي براي پروژهشرك

تي به فعلي خالص مثبت دارد، مديران ممكن است ح

، گذاريسرمايههاي از فرصتقيمت صرف نظر كردن

از تامين مالي با انتشار اوراق به قيمت كمتر، اجتناب

در يك كند كهاز طرف ديگر، وردي بيان مي. كنند

مثبت بايد تامين NPVهاي با بازار كارا همه پروژه

هرگاه مديران به ،به عبارت ديگر]23[مالي شود

NPVهاي با گذاري در پروژهسرمايهبرايفرصتي

.بايد قادر به تامين مالي آن باشند،دنمثبت دست ياب

اي از است كه بخش عمدهدهكربيان ]13[هوبارد

وزه مالي اشاره دارند كه ادبيات موجود در ح

ران را براي تامين ، توانايي مديهاي ماليمحدوديت

يكي از مواردي كه ،بنابراين.ازندسمالي محدود مي

هاي مواجه آن است كه شركت،توان استنباط كردمي

هاي هزينهعلتبا محدوديت مالي ممكن است به

NPVهاي با ين مالي از قبول و انجام پروژهزياد تام

مثبت صرف نظر نمايند كه اين اقدام به كم

بعالوه، عدم تقارن ]. 23[شود گذاري منجر ميسرمايه

اطالعاتي بين مديران و سهامداران ممكن است مانع

چون مديران درصدد . كارا شودگذاريهسرماي

توانند ثر كردن منافع شخصيشان هستند، ميحداك


را انتخاب كنند كه ممكن گذاريسرمايههاي فرصت

].11[است به بهترين نفع منافع سهامداران را تامين نكند

وجود تضاد منافع بين مديران و علتبه

رخ گذاريسرمايهسهامداران ممكن است فرآيند بيش

رن اطالعاتي وجود دارد و هنگامي كه عدم تقا.دهد

دن منابع سهامداران و وهاي همراستا نممكانيسم

مديران ممكن است از ،مديران كامالً كارا نباشد

هايي با پروژه،نقدي آزاد استفاده نمودههايجريان

NPV كار گيرند هافزايش منافع خود ببرايمنفي را

شود منتهي ميگذاريسرمايهكه اين اقدام به بيش

نقدي مازاد هاينقدي آزاد، جريانهايجريان].14[

مثبت NPVهاي با آن مبالغي است كه براي پروژهبر

كه ممكن است مديران به جاي آن،بنابراين.الزم است

ها را هدر آن،اين وجوه را به سهامداران بپردازند

بيش ايبرهايي مديران انگيزه،از اين رو.دهند

جهت استفاده از منابع نقدي مرتبط با گذاريسرمايه

در ].14[تر شركت خواهند داشت اندازه بزرگ

قارن مجموع، بحث باال حاكي از آن است كه عدم ت

ذار و نيز بين مالك و گاطالعاتي بين شركت و سرمايه

.كارا گرددگذاريسرمايهتواند مانع نماينده مي

آن،دركهنمودندارائهمدلي]19[مجلوفومير

بهگذاران،سرمايهوشركتبيناطالعاتيتقارنعدم

نتيجههاآن. شودميمنجرحدازكمترگذاريسرمايه

برايماليتأمينبهشركت،كهزمانيدرگرفتند

ودارد،نيازمثبتفعليارزشخالصباهايپروژه

كنونيسهامدارانمنافعجهتدرنيزهاشركتمديران

بهحتيكهداردوجودامكانايننمايند،ميعمل

گذاريسرمايههايفرصتازنظركردنصرفقيمت

قيمتبهسهامانتشاروسيلهبهماليتأمينازموجود،

ارتباطبررسيدر]18[مورگادو.شوداجتنابكمتر

آزمونمنظوربه،گذاريسرمايهوشركتارزشبين

يككهدريافت،گذاريسرمايهكموبيشهايفرضيه

.داردوجودگذاريسرمايهبرايبهينهسطح

كمتربهينهسطحاينازكههاييشركت

وگذاريسرمايهكممشكلازكنند،ميگذاريسرمايه

بهينهسطحاينازبيشتركههاييشركت

گذاريسرمايهبيشمشكلازكنند،ميگذاريسرمايه

كههاييشركتدادنشاناوهمچنين،. ينندبميآسيب

بهنسبتبيشتريگذاريسرمايههايفرصتداراي

ازبيشترراخودگذاريسرمايهسطحهستند،سايرين

.دارندمينگهنزديكبهينه،سطحآنبهديگران

مشكالتكهدريافتند]17[همكارانوالمبرت

گذاراثرگذاريسرمايهكاراييبرتواندمينمايندگي

بينيپيشگذارانسرمايهكهصورتيدرنيزوباشد

كنند،استفادهسوءمنابعازتوانندميمديرانكهنمايند

فراهمراماليتامينهايهزينهافزايشموجبات

رابطهبررسيدر،]20[توروپيندادو.ساختخواهند

كموبيشفرايندوشركتيمالكيتساختاربين

مالكيتساختاربينكهدادندنشانگذاريسرمايه

داريمعنيتفاوتگذار،سرمايهكموبيشهايشركت

كيفيتكهدريافتند]8[هيالري وبيدل.نداردوجود

كاهشباراگذاريسرمايهكاراييباالتر،حسابداري

كنندگانتامينومديرانبيناطالعاتيتقارنعدم

بيانهمچنينآنان. نمايدميتقويتسرمايه،خارجي

طريقازعمدتاًماليتامينكهكشورهاييدرنمودند

انجام) سرمايهبازار(عاديشرايطدرمعامالت

ازبيشترماليتامينكهآنهاييبامقايسهدرشود،مي

انجام) دولتيهايبانكمانند(اعتباردهندگانطريق

كاراييوحسابداريكيفيتبينشود، ارتباطمي

در]21[ريچاردسون.بودخواهدبيشترگذاريسرمايه

آزاد و بيش نقدهايجريانبينرابطهبررسي


داري بين ابطه مثبت و معني، رگذاريسرمايه

.نشان دادندگذاريسرمايههاي نقد آزاد و بيش جريان

ارتباطدربارةپژوهشيدر]9[همكاران وبيدل

بهگذاري،سرمايهكاراييباماليگزارشگريكيفيت

باالتركيفيتكهپرداختندموضوعاينتبيين

اقالمدرگذاريسرمايهكاراييمالي،گزارشگري

درواطالعاتيتقارنعدمكاهشبر اثرراايسرمايه

اخالقيخطريانادرستگزينشچونعواملينتيجه،

ازكمتروبيشترگذاريسرمايهكاهشبهداده،افزايش

مطلباينمؤيدهاآنهاييافته. گرددميمنجرحد

كيفيتميانمنفييامثبتهمبستگيكهبود

هاييشركتدرگذاريسرمايهوماليگزارشگري

مستعدهاآنعملياتيمحيطكهاستبيشتر

ازبيشگذاريسرمايهياحدازكمترگذاريسرمايه

وجودكهاستآنبيانگرنتايجاين. استحد

كاراييوماليگزارشگريميانمكانيسمي

كهرادواينميانهايتنشتواندميگذاريسرمايه

نشأتنادرستگزينشواخالقيخطرازعمدتاً

نمايد،ميمختلراگذاريسرمايهكاراييوگيردمي

كهدادنشانهاآنهاييافتهنتيجه،در. دهدكاهش

وكمترگذاريسرمايهباماليگزارشگريكيفيت

بيشوآزاد. استارتباطدرحدازبيشتر

بينداريمعنيومثبترابطهگذاريسرمايه

نشانگذاريسرمايهبيشوآزادنقديهايجريان

بررسيبهپژوهشيدر]24[همكاران ويانگ.دادند

برنمايندگيهايهزينهوماليهايمحدوديتتاثير

دادنشانآننتايجكهپرداختندگذاريسرمايهكارايي

مطلوبحدازبيشآزادنقدجريانكههاييشركت

كنندگذاريسرمايهبيشكهدارداحتمالبيشتردارند،

هاييشركتواستنمايندگيهايهزينهآندليلو

كمبهدارند،مطلوبحدازكمترآزادنقدجريانكه

هايمحدوديتآنتمايل دارند و علتگذاريسرمايه

.استمالي

خود بهپژوهشدر،]6[حصارزادهومدرس

كيفيتوگذاريسرمايهكاراييرابطهبررسي

برعالوهدادنشاننتايج. پرداختندماليگزارشگري

كاراييسطحباماليگزارشگريسطحكهاين

كيفيتدارد،مثبتيومعناداررابطهگذاريسرمايه

گذاريسرمايهكاراييبهبودموجبگزارشگري

وگذاريسرمايهكميابيشبينهمچنين،. شودمي

معنادارومنفيايرابطهمالي،گزارشگريكيفيت

آنازحاكيفوقپژوهشنتايجبنابراين،. داردوجود

) كم(بيشطريقازمالي،گزارشگريكيفيتكهاست

كاراييارتقايموجبتواندميگذاريسرمايه

تاثير ] 2[تهراني و حصارزاده .گرددگذاريسرمايه

جريان نقد آزاد و محدوديت در تامين مالي بر بيش

را بررسي نموده، گذاريسرمايهو كم گذاريسرمايه

هاي نقدي به اين نتيجه رسيدند كه رابطه بين جريان

مستقيم و به لحاظ آماري گذاريسرمايهآزاد و بيش

ن پژوهش هاي ايبا وجود اين، يافته. دار استمعني

داري رابطه بين محدوديت مالي و حاكي از عدم معني

هاي پذيرفته شده در در شركتگذاريسرمايهكم

محدوديت در تامين . بورس اوراق بهادار تهران است

بيش از حد و گذاريسرمايهمالي، به ترتيب

.ر از حد را به دنبال خواهد داشتكمتگذاريسرمايه

با عنوانخودپژوهشرد،]3[مازارعربوثقفي

،"گذاريناكارايي سرمايهوماليگزارشگريكيفيت"

رابطه،)2006(ورديشدهتعديلمدلازاستفادهبا

ماليگزارشگريكيفيتوگذاريسرمايهكاراييميان

پذيرفتهشركت152بررسينتايج.كردندبررسيرا


رابطهكهدادنشانتهرانبهاداراوراقبورسدردهش

كاراييوماليگزارشگريكيفيتميانمعناداري

در ]5[كارصنعت .نداردوجودگذاريسرمايه

هايمحدوديتتاثيرايمقايسهبررسي"پژوهشي به

درگذاريسرمايهبرخارجيوداخليمالي

واهرميهايشركتدرايسرمايههايدارايي

"تهرانبهاداراوراقبورسدرشدهپذيرفتهايسرمايه

پرداخت كه نتايج نشان داد محدوديت مالي داخلي و

تاثير دارد و گذاريسرمايهخارجي بر حساسيت

عالوه بر اين تاثير محدوديت مالي خارجي و داخلي

هاي اهرمي و در شركتگذاريسرمايهبر حساسيت

.اي تفاوت وجود داردسرمايه


مالي و هاي به منظور بررسي اثر محدوديت

و با گذاريسرمايههاي نمايندگي بر كارايي هزينه

ش دو فرضيه به شرح زير توجه به مباني نظري پژوه

:اندتدوين شده

هاي مالي بر كارايي محدوديت: فرضيه اول

.تاثير داردگذاريسرمايه

هاي نمايندگي بر كارايي هزينه:فرضيه دوم

.تاثير داردگذاريسرمايه

هاي پژوهشمتغيرها و مدل

هاي نمايندگي هزينه: متغير مستقل

مدلازهاي نمايندگي گيري هزينهبراي اندازه

] 24[1پژوهش يانگ و گاريگليادرشدهاستفاده

.شده استاستفاده

AC�,� � a� aAC�,�� a�Cash�,�� a�Q�,�� a�Size�,�� a�Age�,� a�ROA�,�� a�Leverage�,�� v�

1 Yang & Guariglia

:Cashكوتاه گذاريسرمايهمجموع نقد وت نسب

هابه كل داراييمدت

Lev :ها نسبت بدهي به دارايي

:Qحقوق صاحبان سهام و ارزش بازارمجموع نسبت

هابه ارزش دفتري داراييها ارزش دفتري بدهي

:Roaهانسبت سود خالص به كل دارايي

:ACبهو فروش هاي اداري و عمومينسبت هزينه

هاكل دارايي

:Sizeهالگاريتم طبيعي كل دارايي

:Ageهاي فهرستتعداد سال

تر از صفر همان پسماندها هستند كه اگر بزرگ �

با هزينه نمايندگي باال هاي باشند، به عنوان شركت

تر از صفر باشند، به شوند واگر كوچكمحسوب مي

هاي با هزينه نمايندگي پايين محسوب عنوان شركت

.شونديم

هاي ماليمحدوديت: متغير مستقل

ترين تعريف از محدوديت ترين و صريحكامل

ها زماني در محدوديت مالي اين است كه شركت

تامين مالي هستند كه بين مصارف داخلي و مصارف

خارجي وجوه تخصيص داده شده با يك شكاف رو

].12[رو باشند هب

هاي مالي بر تنقش محدويبارهدرپژوهشبراي

ها از دو روش براي شركتگذاريسرمايهرفتار

: شده استهاي مالي استفاده گيري محدوديتاندازه

.)ww(شاخص و )kz(صشاخ

هاي محدود در تامين مالي از براي تميز شركت

ي براي آزمون نمودن يكي از ساير واحدهاي تجار

هاي پژوهش از شاخص محدوديت در تامين فرضيه

كه توسط تهراني و ] 16[2كاپالن و زينگالسمالي

2 Kaplan & Zingales


در مدل زير بومي شده است، استفاده ]2[حصارزاده

. شودميKZ#$ � 17.330 *37.486C * 15.216Div3.394Lev * 1.402MTB

C :هانسبت وجه نقد بردارايي

Div :هاسود تقسيمي بر دارايي

Lev :هانسبت بدهي به دارايي

MTB : حقوق صاحبان ارزش بازارمجموع نسبت

به ارزش دفتري ها بدهيسهام و ارزش دفتري

هادارايي

روش استفاده از اين شاخص بدين ترتيب است

وارد KZكه ابتدا مقادير واقعي را در معادله شاخص

مقادير از . شودمحاسبه ميKZنموده، مقدار

رتب و سپس به پنج ترين مترين به بزرگكوچك

هاي موجود توان شركتاند كه ميقسمت تقسيم شده

در پنجك چهارم و پنجم را به عنوان محدوديت

.تامين مالي شناسايي نمود

)2006(كه وايت و وو در سال wwشاخص

دوديت در تامين مالي معرفي گيري محبراي اندازه

آن را در مدل ]1[اند، ابراهيم كردلر و همكاراننموده

بررسي در اين پژوهش براي. اندزير بومي ساخته

ص محدوديت مالي كاپالن و بيشتر در كنار شاخ

.شودزينگالس، از شاخص وايتد و وو استفاده ميWW#$ � 80.04 * 5.182CFO *0.106Div 5.112Lev * 0.662LogTA

Div :هاسود تقسيمي بر دارايي

Lev:ها نسبت بدهي به دارايي

CFO: عمليات كه بر جمع جريان نقد حاصل از

.انتهاي دوره تقسيم شده استا در هدارايي

LogTA:هالگاريتم طبيعي كل دارايي

روش استفاده از اين شاخص بدين ترتيب است

وارد WWكه ابتدا مقادير واقعي را در معادله شاخص

مقادير از . شودمحاسبه ميWWنموده، مقدار

رتب و سپس به پنج ترين مترين به بزرگكوچك

هاي موجود توان شركتاند كه ميقسمت تقسيم شده

در پنجك چهارم و پنجم را به عنوان محدوديت

.تامين مالي شناسايي نمود

گذاريسرمايهكارايي : متغير وابسته

يعني پژوهش؛وابستهمتغيرگيرياندازهبراي

درشدهاستفادهمدلازگذاري،سرمايهكارايي

.استفاده شده است] 24[پژوهش يانگ و گاريگليا

يم به دو بخش تقس)=>:;:_8(گذاريسرمايهكل

: شود

)@?<_8(جديدگذاريسرمايهمخارج-1

هابراي حفظ داراييگذاريسرمايهمخارج-2

)8_B?C>(

I_EFG�,� � a� aI_EFG�,�� a�Cash�,�� a�Q�,�� a�Size�,�� a�Age�,� a�ROA�,�� a�Leverage�,�� v�

IE : گذاريسرمايهكارايي

,tI_totali= ها از فروش دريافتايمخارج سرمايه

اموال و ماشين آالت و تجهيزات

I_main.i,t=مشهود هاي نااستهالك دارايي+

هاي مشهوددارايياستهالك

I_mein�,� * I_total�,� � I_new�,�

تر از صفر باشد، پسماندهاي مدل باال اگر بزرگ

تر از صفر واگر كوچكگذاريسرمايهبه عنوان بيش

بديهي . شودمحسوب ميگذاريسرمايهكم باشد،

تواند شاخصي ت كه قرينه اندازه اين مقادير مياس


بنابراين، . باشدگذاريسرمايهگيري كارايي براي اندازه

باشد، ) تركوچك(ترهرچه قرينه اندازه خطاها بزرگ

.استگذاريسرمايه) كمتر(دهنده كارايي بيشترنشان

متغيرهاي كنترلي

، هاعلت استفاده از متغيرهاي كنترلي در اين مدل

اخته در رابطه كنترل تاثير عوامل شناخته شده و ناشن

اين . ه و مستقل اصلي استبين متغيرهاي وابست

متغيرها در متون گذشته موضوع اين پژوهش استفاده

و ] 7[ي مثال، بيدل و همكاران برا. شده است

].23[و وردي] 21[ريچاردسون

Size:هالگاريتم طبيعي كل دارايي

Age:هاي فهرستتعداد سال

RoA:هانسبت سود خالص به كل دارايي

Leverage :ها نسبت كل بدهيها به كل دارايي

Q : حقوق صاحبان سهام و ارزش بازارمجموع نسبت

هابه ارزش دفتري داراييهاارزش دفتري بدهي

Cash :كوتاه گذاريسرمايهنسبت مجموع نقد و

ها به كل داراييمدت

جامعه آماري

برشدهتهيهماليهايصورتبهدستيابيبراي

جامعه) ايران(واحدحسابدارياستانداردهاياساس

كههستندهاييشركتكليهپژوهشآماري اين

بهاداراوراقبورسدر1381سالابتدايازحداقل

داشته حضورآندر1390پايان سالتاشدهپذيرفته

.از پنج ويژگي ادامه، همزمان برخوردار باشندو

سالتغييرفعاليت ياتغييرمزبورهايسالطيـ1

هاي ـ دسترسي الزم به صورت2باشند؛ ندادهمالي

وها جزـ شركت3؛ ها وجود داشته باشدمالي آن

گري هاي واسطهشركت(مؤسسات مالي ها و بانك

؛نباشند) هاگذاري و ليزينگمالي، هلدينگ، سرمايه

ـ به منظور رعايت همساني تاريخ گزارشگري و 4

ها منتهي به پايان فصلي، دوره مالي آنهايحذف اثر

هاي مورد نظر بايد شركت-5؛ سال شمسي باشد

.سودآور باشند

اطالعاتفوق،هايمحدوديتدادنقرارمدنظربا

ره آورد نويننرم افزارهايازشركت95تعداد

. گرديداستخراج

روش پژوهش

هاي مختلف را از ابعاد معموالً روش پژوهش

بعد هدف پژوهش، روش . كنندميگوناگون بررسي

در اين پژوهش، از .... گردآوري اطالعات پژوهش و

آنجا كه پس از گردآوري داده و انجام محاسبات

توان به دست آمده از نمونه را ميهبوطه، نتايج بمر

تعميم ) كل بورس اوراق بهادار تهران(وهش جامه پژ

روش انجام اين پژوهش .)حركت از جزء به كل(داد

ز نظر بعد زماني، پس رويدادي است؛ ا. اسقرايي است

شوندميهاي گذشته بررسي هاي سالزيرا داده

، لحاظ هدف نيزاز . )1390تا 1381هاي سال(

ين پژوهش به ا؛ همچنين.پژوهش كاربردي است

ها، از نوع همبستگي علّي لحاظ روش تحليل داده

تاثير را كند ورا بررسي ميكه علت و معلول است

. سنجدمي

پژوهشهاي يافته

توصيف آماري متغيرها

در تحليل توصيفي تالش بر آن است تا با ارائه

ابزارهاي آمار توصيفي نظير اطالعات و استفاده از

هاي هاي مركزي و پراكندگي، به توصيف دادهشاخص

پژوهش پرداخته شود، تا اين امر به شفافيت موضوع

ش و آمار توصيفي متغيرهاي كمي پژوه. كمك كند

همچنين، تحليل فراواني متغيرهاي اسمي در

.ارائه شده است) 2(و ) 1(هاي نگاره


هاي كمي پژوهشتحليل توصيفي داده. 1نگاره

ماكزيمممينيممانحراف معيارميانگينتعداد مشاهداتعالمتمتغير

I_New570092/0-102/0686/0-206/0جديدگذاريسرمايهمخارج

Cash570060/0076/0001/0813/0هانسبت وجه نقد به دارايي

ROA570142/0103/0001/0571/0هانرخ بازده دارايي

Size570488/13258/1011/11437/18اندازه شركت

Q570335/1546/0314/0474/6فرصت رشد

Lev570605/0161/0013/0924/0اهرم

AGE568630/18094/8845عمر شركت

اسمي پژوهشهاي تحليل فراواني داده. 2نگاره

درصد فراوانيفراوانيجوابتعداد مشاهداتعالمتمتغير

KZ570محدوديت مالي مدل كاپالن و زينگالس22840)1(بلي

34260)0(خير

WW570محدوديت مالي مدل وايت و وو22840)1(بلي

34260)0(خير

AGC570هزينه نمايندگي2352/41)1(بلي

3358/58)0(خير

IE570گذاريسرمايهكارايي 1089/18)1(بلي

4621/81)0(خير

هابررسي نحوه توزيع داده

ها، آغاز فرآيند آزمون فرضيهبراياولين مرحله

براي بررسي نرمال . هاستدن دادهبررسي نرمال بو

اسميرنوف ـكولموگوروفاز آزمون هابودن داده

.ارائه شده است) 3(استفاده و نتايج آن در نگاره

اسميرنوف–نتايج آزمون كولموگوروف .3نگاره

ZP-Valueآماره عالمتمتغير

AC242/1074/0هاهاي عمومي و اداري به دارايينسبت هزينه

I_New390/1052/0جديدگذاريسرمايهمخارج

Cash209/5000/0هانسبت وجه نقد به دارايي

ROA385/1055/0هانرخ بازده دارايي

Size335/1064/0اندازه شركت

Q197/3000/0فرصت رشد

Lev097/1140/0اهرم

WW102/2000/0محدوديت مالي مدل وايت و وو

KZ125/3000/0كاپالن و زينگالسمحدوديت مالي مدل

AGE725/4000/0عمر شركت


دهد كه توزيع نشان مي) K-S(نتايج آزمون

متغيرهاي وابسته پژوهش در مدل رگرسيون تخمين

سرمايه و همچنين، برخي هزينه نمايندگي و كارايي

توزيع نرمال پيروي كنترلي، از هاي مستقل و از متغير

.كندمي

جدول همبستگي بين متغيرها

در پژوهش به خاطر تعيين همبستگي بين

متغيرهاي كمي از همبستگي پيرسون استفاده شده كه

ارائه ) 4(ماتريس همبستگي بين متغيرها در نگاره

.شده است

ماتريس همبستگي پيرسون.4نگاره

دهد متغير ج آزمون همبستگي نشان مياين نتاي

ها با هاي عمومي و اداري به دارايينسبت هزينه

ها و اهرم و محدوديت مالي نسبت وجه نقد به دارايي

مثبت و با نرخ بازده مدل وايت و وو همبستگي

ها و اندازه شركت همبستگي معكوس و دارايي

همچنين، متغير محدوديت مالي مدل . داري داردمعني

و اهرم همبستگي گذاريسرمايهوايت و وو با كارايي

ها و نرخ بازده ثبت و با نسبت وجه نقد به داراييم

ها و نسبت ارزش بازار به ارزش دفتري و دارايي

داري در سطح كت، همبستگي منفي و معنيندازه شرا

دهد نشان مي) 4(نتايج نگاره . ن دارداطمينا% 99

نيز با نسبت محدوديت مالي مدل كاپالن و زينگالس

ها و نسبت ها و نرخ بازده داراييجريان نقد به دارايي

ارزش بازار به ارزش دفتري همبستگي منفي و با

رم همبستگي مثبت دازه و اهو انگذاريسرمايهكارايي

.داري داردو معني

هانتايج آزمون فرضيه

اولنتايج آزمون فرضيه

هاي مالي بر حدوديتم: داردفرضيه اول بيان مي

ه در دو اين فرضي. تاثير داردگذاريسرمايهكارايي

ACI_NewCashROASizeQLevAGEعالمتمتغيرهاي عمومي و نسبت هزينه

هااداري به داراييAC1

I_New023/0-1گذاريمخارج سرمايه

Cashهانسبت وجه نقد به دارايي185/0

**

081/0-

*1

ROAهانرخ بازده دارايي101/0-

*

161/0-

**

344/0

**1

Sizeاندازه شركت197/0-

**043/0-015/0057/0-1

Q050/0فرصت رشد190/0-

**

330/0

**

592/0

**

083/0-

*1

Levاهرم104/0

*023/0

203/0-

**

652/0-

**

155/0

**

199/0-

**1

-AGE073/0052/0034/0عمر شركت175/0-

**023/0

193/0-

**052/01

اطمينان% 99سطحدردارمعني** اطمينان% 95سطحدردارمعني*


طوري كه در حالت اول حالت آزمون خواهد شد؛ به

محدوديت مالي مدل وايت و وو و در حالت دوم

محدوديت مالي مدل كاپالن و زينگالس به عنوان

همچنين، . خواهند شدمتغير مستقل وارد مدل لوجيت

مدل رگرسيون گذاريسرمايهگيري كارايي براي اندازه

ه مورد زير در طي دور) OLS(حداقل مربعات

هاي اين رگرسيون پژوهش برازش و سپس پسماند

اگر عدد . براي هر شركت استخراج شده است

دست آمده به عنوان باقيمانده رگرسيون كمتر از هب

وجود داشته و عدد گذاريسرمايهصفر باشد، كارايي

يك و در غير اين صورت، عدد صفر لحاظ گرديده

.است

مدل رگرسيون حداقل مربعات براي محاسبه

نتايج برازش . گذاري به شرح زير استكارايي سرمايه

.استارائه شده ) 5(اين مدل در نگاره

IMFGN,O � α βRIMFGN,OSTU β�RCash�,��U β�RQ�,��U β�RSize�,��U β�RAge�,�U β�RROA�,��U β�VLev�,��W V�,��

گذارينتايج برازش رگرسيون براي تخمين كارايي سرمايه.5نگاره

)OLS(برازش مدل رگرسيون با توجه به نتايج

ارائه ) 5(نگارهكه در براي تخمين كارايي سرمايه

كمتر ) F)000/0شده است، سطح معني داري آماره

بوده و كل ) درصد5(از سطح خطاي مورد پذيرش

آماره دوربين واتسون . مدل رگرسيوني معني دار است

،بنابراين،قرار دارد5/2تا 5/1در فاصله بين ) 024/2(

.دهمبستگي اجزاي خطاي مدل وجود ندار

نتايج آزمون فرضيه اول

) 6(نتايج آزمون فرضيه اول پژوهش در نگاره

براي آزمون اين فرضيه در حالت اول . ارائه شده است

و دوم از رگرسيون لجستيك با مدل زير استفاده شده

:است

tP-Valueآماره )β(ضريبβنام متغير

α749/2166/1243/0مقدار ثابت

I_Nwt-1 (1β112/0-332/2-023/0(گذاريسرمايهمخارج

Casht-1 (2β874/1015/1310/0(هانسبت وجه نقد به دارايي

Qt-1 (3β830/0108/2-035/0(فرصت رشد

Sizet-1 (4β182/0-169/1-242/0(اندازه شركت

Age (5β008/0537/0591/0(عمر شركت

ROAt-1 (6β559/1-312/2-009/0(هادارايينرخ بازده

Levt-1 (7β216/1-529/1-126/0(اهرم سال قبل

كل مدل رگرسيون

FP-Value)D-W(R2آماره

AdjR2

381/5000/0024/2154/0R2 =

117/0= AdjR2


IE�,� � α βRWW�,�U β�RCash�,�Uβ�RROA�,�U β�RSize�,�U β�RQ�,�U β�VLev�,� β�RAge�,�U V�,�

IE�,� � α βRKZ�,�U β�RCash�,�Uβ�RROA�,�U β�RSize�,�U β�RQ�,�U β�VLev�,� β�RAge�,�U V�,��

)كاپالن و زينگالسو با مدل وايت و وو(نتايج آزمون فرضيه اول .6نگاره

در حالت اول اولبا توجه به نتايج آزمون فرضيه

ارائه شده است، سطح ) 6(نگارهكه در و دوم

، )kz , ww(در هر دو حالت كاي دو داري آمارهمعني

5(كمتر از سطح خطاي مورد پذيرش )000/0(

و داربوده و كل مدل رگرسيوني معني) درصد

با توجه به . استدهنده برازش مناسبي از مدل نشان

از والدآماره ) P-Value(سطح احتمال بودن باال

نتايج 1βسطح خطاي مورد پذيرش براي ضريب

ت مالي مدل وايت و وو محدوديدهد آزمون نشان مي

. نداردگذاريسرمايهداري بر كارايي نيتاثير مع

بنابراين، فرضيه اول پژوهش در حالت اول را در

همچنين، . توان قبول نمودنمي% 95سطح اطمينان

WwKz

βنام متغيرضريب

)β(

آماره والد

)Wald(Sig

ضريب

)β(

آماره والد

)Wald(Sig

α968/17733/60000/0981/17627/64000/0مقدار ثابت

محدوديت

مالي)WW,KZ(1β132/0138/0710/0603/0987/3046/0

نسبت وجه

نقد به

هادارايي

)Cash (2β299/6246/13000/0462/6925/12000/0

نرخ بازده

هادارايي)ROA (3β616/4-613/5018/0281/4-794/4029/0

اندازه

شركت)Size (4β386/1-708/61000/0407/1-376/68000/0

فرصت

رشد)Q (5β010/0001/0973/0109/0120/0729/0

Lev (6β078/4-696/12000/0262/4-812/16000/0(اهرم

عمر

شركت)Age (7β059/0341/14000/0058/0879/13000/0

كل مدل

رگرسيون

لجستيك

2χP-Valueآماره )Log-

Likelihood(

)Pseudor-

square(

آماره

2χP-Value

)Log-

Likelihood(

)Pseudor-

square(

736/154000/0003/392

238/0

Cox&Snell386/0=

NagelKerke

668/158000/0071/388

244/0

Cox&Snell394/0=

NagelKerke


دهد از متغيرهاي كنترلي وارد شده در نتايج نشان مي

ها و عمر ل، نسبت جريان وجه نقد بر داراييمد

تاثير مثبت داشته وگذاريسرمايهشركت بر كارايي

شركت و ها، اندازهدر طرف مقابل، نرخ بازده دارايي

داري بر كارايي اهرم تاثير معكوس و معني

پزودو نيز نشان ضريب تعيين . گذاري دارندسرمايه

دهد كه متغيرهاي مستقل وارد شده در رگرسيون مي

از تغييرات متغير % 6/38تا % 8/23اند بين توانسته

سطح بودن پايينبا توجه به و ا تبيين كنندروابسته

از سطح خطاي مورد والدآماره ) P-Value(احتمال

دهد نتايج آزمون نشان مي، 1βپذيرش براي ضريب

الن و زينگالس تاثير مثبت و محدوديت مالي مدل كاپ

بنابراين، . داردگذاريسرمايهداري بر كارايي معني

در سطح ت دوم رافرضيه اول پژوهش در حال

همچنين، نتايج نشان . توان رد نمودنمي% 95اطمينان

ل، نسبت دهد از متغيرهاي كنترلي وارد شده در مدمي

ها و عمر شركت بر كارايي جريان وجه نقد بر دارايي

در طرف مقابل، تاثير مثبت داشته وگذاريسرمايه

شركت و اهرم، تاثير ها، اندازه نرخ بازده دارايي

. دارندگذاريسرمايهداري بر كارايي نيمعكوس و مع

دهد كه پزودو نيز نشان ميضريب تعيين

اند متغيرهاي مستقل وارد شده در رگرسيون توانسته

را وابسته از تغييرات متغير % 4/39تا % 4/24بين

.تبيين كنند

نتايج آزمون فرضيه دوم

برنمايندگيهايهزينه: داردميبياندومفرضيه

برايپژوهشايندر. داردتاثيرگذاريسرمايهكارايي

رگرسيونمدلنمايندگي،هايهزينهگيرياندازه

مورددورهطيدرزير) OLS(مربعاتحداقل

اينپسماندهايسپسوگرديدهبرازشپژوهش

اگر. استشدهاستخراجشركتهربرايرگرسيون

كمتررگرسيونباقيماندهعنوانبهآمدهدستبهعدد

عددونداردوجودنمايندگيهزينهباشد،صفراز

گرديدهلحاظيكعددصورت،اينغيردروصفر

محاسبهبرايمربعاتحداقلرگرسيونمدل. است

برازشنتايج. استزيرشرحبهنمايندگيهايهزينه

.استشدهارائه) 7(نگارهدرمدلاين

AC�,� � α βRAC�,��U β�RCash�,��U β�RQ�,��U β�RSize�,��U β�RAge�,�U β�RROA�,��U β�VLev�,��W V�,�

هاي نمايندگيبرازش رگرسيون براي تخمين هزينهنتايج.7نگاره

tP-Valueآماره )β(ضريبβنام متغيرα083/0898/3000/0مقدار ثابت

ACt-1 (1β445/0563/12000/0(هاهاي عمومي و اداري به دارايينسبت هزينه

Casht-1 (2β044/0638/1101/0(هانسبت وجه نقد به دارايي

Qt-1 (3β112/1196/0844/0(فرصت رشد

Sizet-1 (4β003/0-314/2-021/0(اندازه شركت

Age (5β845/1418/00675/0(عمر شركت

ROAt-1 (6β067/0-479/4-000/0(هانرخ بازده دارايي

Levt-1 (7β001/0176/0860/0(اهرم

كل مدل رگرسيونFP-Value)D-W(R2آماره AdjR2

569/28000/0934/1253/0= AdjR2263/0R2 =


)OLS(برازش مدل رگرسيون با توجه به نتايج

) 7(نگارهكه در هاي نمايندگي براي تخمين هزينه

) F)000/0داري آماره ارائه شده است، سطح معني

وده و ب) درصد5(كمتر از سطح خطاي مورد پذيرش

آماره دوربين . دار استكل مدل رگرسيوني معني

،قرار دارد5/2تا 5/1در فاصله بين ) 934/1(واتسون

همبستگي بين اجزاي خطاي مدل وجود ،بنابراين

.ردندا

) 8(نتايج آزمون فرضيه دوم پژوهش در نگاره

براي آزمون اين فرضيه از رگرسيون . ارائه شده است

.لجستيك با مدل زير استفاده شده است

IE�,� � α βRAGC�,�U β�RCash�,�Uβ�RROA�,�U β�RSize�,�U β�RQ�,�U β�VLev�,� β�RAge�,�U V�,��

منتايج آزمون فرضيه دو.8نگاره

نگارهكه در دوم با توجه به نتايج آزمون فرضيه

كاي دوداري آمارهارائه شده است، سطح معني) 8(

5(كمتر از سطح خطاي مورد پذيرش ) 000/0(

بوده، نشان دار و كل مدل رگرسيوني معني) درصد

پايينبا توجه به . استدهنده برازش مناسبي از مدل

از سطح والدآماره ) P-Value(سطح احتمال بودن

نتايج آزمون ، 1βخطاي مورد پذيرش براي ضريب

هاي نمايندگي تاثير منفي و هزينهدهد نشان مي

بنابراين، . داردگذاريسرمايهداري بر كارايي معني

% 95در سطح اطمينان پژوهش رافرضيه دوم

دهد از همچنين، نتايج نشان مي. توان رد نمودنمي

ل، نسبت جريان متغيرهاي كنترلي وارد شده در مد

ها و عمر شركت بر كارايي وجه نقد بر دارايي

در طرف مقابل، گذاري تاثير مثبت داشته وسرمايه

ها، اندازه شركت و اهرم تاثير نرخ بازده دارايي

.دارندگذاريسرمايهداري بر كارايي يكوس و معنمع

دهد كه پزودو نيز نشان ميضريب تعيين

اند متغيرهاي مستقل وارد شده در رگرسيون توانسته

را وابسته از تغييرات متغير % 9/39تا % 7/24بين

. تبيين كنند

βنام متغيرضريب

)β( والدآماره)Wald(Sig

α356/19760/67000/0مقدار ثابت

AGC (1β688/0-109/6013/0(هاي نمايندگيهزينه

Cash (2β077/6932/11001/0(هانسبت وجه نقد به دارايي

ROA (3β312/4-007/5025/0(هانرخ بازده دارايي

Size (4β483/1-883/69000/0(اندازه شركت

Q (5β018/0004/0953/0(فرصت رشد

Lev (6β021/4-045/16000/0(اهرم

Age (7β064/0323/16000/0(عمر شركت

كل مدل

لجستيكرگرسيون

)2χP-Value)Log-Likelihood()Pseudo r-squareآماره

972/160000/0767/385247/0Cox&Snell =

399/0= NagelKerke


نتيجه

هاي مؤثر بر اين پژوهش به بررسي برخي از جنبه

با توجه به مباني . پرداختگذاري كارايي سرمايه

نظري مطرح شده در اين پژوهش، در صورت وجود

ي بين اعتباردهندگان و مديران عدم تقارن اطالعات

تواند موجب محدوديت در تامين مالي بشود كه مي

شود و همچنين، ميگذاريسرمايهاين امر موجب كم

عدم تقارن اطالعاتي بين سهامداران و مديران باعث

ريان نقد آزاد شده كه به موازات افزايش تئوري ج

يي اجرا گردد كه هاجريان نقد آزاد امكان دارد پروژه

خالص منفي باشند و موجب داراي ارزش فعلي

بيش از حد گذاريسرمايهمشكالت نمايندگي و

هر بيش از حد و كمتر از حد،گذاريسرمايه. گردد

دين ب. گذاري استدهنده ناكارايي سرمايهدو نشان

ررسي تاثير محدوديت منظور، هدف اين پژوهش ب

گذاريسرمايههاي نمايندگي بر كارايي مالي و هزينه

بود كه نتايج پژوهش نشان داد محدوديت مالي با

گذاريسرمايهتاثيري بر كارايي مدل وايت و وو

ندارد و محدوديت مالي با مدل كاپالن تاثيري معنادار

هاي دارد و هزينهگذاريسرمايهو مثبت بر كارايي

نمايندگي تاثيري معنادار و منفي بر كارايي

ها با نتايج پژوهش يانگ اين يافته. داردگذاريسرمايه

.مطابقت دارد) 2012(و همكاران

پيشنهادها

پژوهشنتايجبرمبتنيپيشنهادهاي) الف

گـردد كـه با توجه به نتايج فرضيه اول پيشنهاد مي-1

ها بـا ايجـاد سـاز و هيأت مديره شركتسهامداران و

كارهاي نظارتي بيشتر، بـراي كنتـرل و كـاهش مبـالغ

گذاري كه هاي نقدي آزاد از وقوع بيش سرمايهجريان

اسـت، گـذاري سـرمايه دهنده نوعي ناكارايي در نشان

.جلوگيري نمايند

پيشنهادمديرانبا توجه به نتايج آزمون اول، به-2

كهكنندگذاريسرمايههاييشركتدرشودمي

تاثيرينيزاهرمهمچنين،.استبيشترعمرشان

كهآنجاييازوداردگذاريسرمايهكاراييبرمعكوس

پسهستند،گذاريسرمايهگيرندهتصميممديران

واعتبارگرفتنازدارد،امكانكهجاييتابايدمديران

كنترلي،متغيرهايمياناز.كنندجلوگيريبدهيايجاد

مدت،كوتاهگذاريسرمايهونقدوجهمجموعنسبت

ايندر.داردگذاريسرمايهكاراييبرمثبتتاثيري

برايمدتكوتاهگذاريسرمايهونقدوجهميان،

داشتهتوجهبايدمديران. كندميپيدااهميتمديران

كوتاهگذاريسرمايهونقدوجهافزايشكهباشند

افزايشنتيجه،درونسبتاينافزايشموجبمدت

ديگر،طرفازوشودميگذاريسرمايهكارايي

هايهزينهايجادباعثنقدوجهحدازبيشافزايش

توانندميمديرانپس.شودمينمايندگي

كاراييتادهندافزايشرامدتكوتاهگذاريسرمايه

.يابدافزايشگذاريسرمايه

هـاي نمايندگي با هزينههاي زينهدر اين پژوهش ه-3

و فروش سنجش شـده اسـت و ايـن عمومي و اداري

پـس . توانـد از ناكارآمـدي مـديران باشـد ها ميهزينه

توانند در اران، به خصوص سهامداران عمده ميسهامد

ها حساس شده، مديريت را تحـت اين بخش از هزينه

. آورندكنترل در

تيآهايپژوهشبرايپيشنهادهايي) ب

هـاي كـه در ايـن مـورد پـژوهش با توجه بـه ايـن -1

شــور صــورت نگرفتــه اســت، پيشــنهاد جــامعي در ك


ــي ــتري م ــاني بيش ــازه زم ــژوهش در ب ــن پ ــردد اي گ

.بررسي و آزمون شود) بلندمدت(

گردد محدوديت مـالي بـه محـدوديت پيشنهاد مي-2

مالي داخلي و خارجي تقسيم شده، تاثير آن بر كارايي

.يده شودسنجگذاريسرمايه

هاي نمايندگي در اين پژوهش براي سنجش هزينه-3

. اري اسـتفاده شـده اسـت هـاي عمـومي و اد از هزينه

هـاي ديگـري هـا و شـاخص گردد از مدلپيشنهاد مي

. استفاده شود

بررســي ارتبــاط محــدوديت مــالي و كــارايي -4

.و نقدشوندگيگذاريسرمايه

ــارايي برر-5 ــالي و ك ــدوديت م ــاط مح ــي ارتب س

.و حاكميت شركتيگذاريسرمايه

بعمنا

رضا مهدي وآبادي،محمد،عليكردلر،ابراهيمي-1

تضادبينرابطهبررسي"). 1387(.حصارزاده

محدوديتبااعتباردهندگانـ دارانسهاممنافع

اوراقفصلنامه،"سودتوزيعوماليتأميندر

.90- 65صص،4ش،بهادار

بررسي "). 1388(.حصارزادهتهراني، رضا و رضا -2

هاي نقدي آزاد و محدوديت در تامين تاثير جريان

، "گذاريسرمايهو كم گذاريسرمايهمالي بر بيش

. 68-50، صص، ش سومهاي حسابداريپژوهش

.مصطفي و عرب مازيار يزدي. ، عليثقفي-3

كيفيت گزارشگري مالي و ناكاري ). 1389(

، سال حسابداري ماليهاي پژوهش، گذاريسرمايه

.20-1ششم، صصدوم، ش چهارم، شماره پياپي

، مركز تئوري حسابداري). 1389. (شباهنگ، رضا-4

هاي تخصيص حسابداري و حسابرسي پژوهش

.32-31صص ،حسابرسيسازمان

تاثيرايمقايسهبررسي. )1390(.، رضاكارصنعت-5

برخارجيوداخليماليهايمحدوديت

درايسرمايههايداراييدرگذاريسرمايه

درشدهپذيرفتهايسرمايهواهرميهايشركت

كارشناسينامهپايان،تهرانبهاداراوراقبورس

.تبريزواحدآزاددانشگاهارشد،

) 1387. (رضا حصارزادهواحمدمدرس،-6

كاراييوماليگزارشگريكيفيت«.

ش،بهاداراوراقبورسفصلنامه،»گذاريسرمايه

.116- 85دوم، صص8- Biddle, G., G, Hilary.,Verdi,R. (2008).

“How Does Financial Reporting Quality Improve Investment Efficiency?”. Working paper.

9- Biddel, G. C. and Hilary, G. (2006). Accounting quality and firmlevel capital investment. The Accounting Review, Vol81, Pp 963-982.

10- Biddle, G. C., Hilary, G. and Verdi, R. S. (2009). How does financial reporting quality improve investment efficiency?. Journal of Accounting and Economics, Vol48, Pp 112-131.

11- Bertrand, M., and Mullainathan,S. (2003). "Enjoying the Quiet Life?" Corporate governance and managerial preferences. Journal of Political Economy. Vol 111, Pp 1043-1075.

12- Berle, A., Means, G. (1932). The modern corporation and private property. Macmillan New York.

13- Fazzari M. Steven, Hubbard R. Glenn, and Petersen Bruce C. (1988). Financing constraints and corpoprate investment, Brooking papers on Economic Activity, Vol1, Pp 141-195.

14- Hubbard, R. (1998). Capital-market imperfections and investment. Journal of Economic Literature, Vol 36, Pp 193-225.

15- Jensen MC. (1986). Agency costs of free cash flow, corporate finance and takeovers.American Economics Review, Vol 76, Pp 323-339.

16- Jensen, M., & Meckling, W. (1976).Theory of the firm: Managerial behavior, agency costs and ownership structure


Journal of financial economics, Vol 3, Pp 305-360.

17- Kaplan, S., and L. Zingales, (1997). "Do investment-cash flow sensitivities provide useful measures of financing constraints?". The Journal of Economics, Vol 112, Pp169-215.

18- Lambert, R. C, Leuz. Verrecchia, R. (2003). "Accounting information, disclosure, and the cost of capital". Journal of Accounting Research. Vol 45, Pp 385-420

19- Morgado, M., J, Pindado. (2000). “Theunder investment and over investment hypotheses: An analysis using panel data”. Instituto Politecnico de Combra (Portugal). www.ssrn.com

20- Myers, S. C., and N. S. Majluf, (1984), "Corporate financing and investment decisions". Journal of Financial EconomicsVol 20, Pp 293–315.

21- Pindado, J. Torre, C. (2005). “The Effects of Owneship Structure on Under investment and Over investment”. www.ssrn.com.

22- Richardson, S. (2006). Over-investment of free cash flow. Review of Accounting Studies, Vol 11, Pp 159-189.

23- Stein, J. (2003). Agency information and corporate investment. In Handbook of the Economics of Finance, edited by George Constantinides, Milt Harris and René Stulz, Elsevier, Vol. 1, Pp 111-165.

24- Verdi, R. (2006). “Financial Reporting Quality and Investment Efficiancy”. M.I.T.Working Paper.

25- Yang, j, Guariglia, A. (2012). Is investment inefficiency caused by financial constraints or agency costs? www.ssrn.com


Journal of Financial Accounting Research 7

The Impact of Financial Constraints and Agency Costs of Investment Efficiency

R. Baradaran HassanzadehAssistant Professor of Accounting, Islamic Azad University, Tabriz Branch, Iran

Y. Badavar NahandiAssistant Professor of Accounting, Islamic Azad University, Tabriz Branch, Iran

L. NegahbanMaster of Accounting, Science and Research Branch, Islamic Azad University of Tabriz, Iran

AbstractsThis study will discuss the impacts of financial constraints and agency costs on the investment efficiency regarding limited resources and growing importance of investment efficiency. In order to achieve this goal, two hypotheses have been formulated and logistic regression has been used to test hypotheses. Meanwhile in this study regression (ols) has been used to measure investment efficiency and agency costs. This research has been done in 95 listed companies in Tehran Stock Exchange based on data contained in financial reports between 2001 – 2012. In this study, financial constraints has been measured using two models of Kaplan and White and wu. Results showed that financial constraints using White and Wu model does not have any effect on investment efficiency but, financial constraints using Kaplan has significant and positive effect on the investment efficiency. Agency costs have significant and negative effect on investment efficiency.

Keywords: Investment efficiency, financial constraints, Agency costs.

* [email protected]

6 Vol. 6, No 1, Ser.19, Spring 2014

Relationships between Firm Specific Factors and Management’s Preferences for an Earnings Threshold

M. Moradzade FardAssistant professor in Accounting, Azad University, karaj, Iran

M. Ebrahimi MaimandPh.D. Student in Accounting, University of Shiraz, Shiraz, Iran

M. MoradiMaster of Accounting, University of Tarbiat Modares, Tehran, Iran

AbstractsEarning management and reaching the earnings threshold have long been in the center of different interested parties’ attention. Previous research has provided mixed evidence on the relative importance of three earnings thresholds which managers seek to achieve. These thresholds include avoiding losses, avoiding earnings declines and avoiding negative earnings surprises. The purpose of this paper is to investigate whether firm specific factors influence management’s preferences for an earnings threshold. For this purpose three Logit models are estimated to determine the relationships between firm-characteristics and management’s perceptions of the relative importance of each threshold. Data from a sample of 104 affiliated firms in Tehran Stock Exchange with from year1385 to 1389 -520 firm-year observations-have been analyzed. The results show that firm specific factors influence management’s preferences toward a specific earnings threshold. Large firms are more prone to avoid losses; firms with high growth prospects are more prone to avoid earnings declines and firms with high turnover are more concerned with avoiding negative earnings surprises and earnings declines.

Keywords: Earnings Threshold, Earning Management, Management Earnings Forecasts.

*[email protected]


The Effect of Personal Incentives Managers on Costs Asymmetric in

Tehran Stock Exchange

*A. Khani

Assistant Professor of Accounting, University of Isfahan, Iran

H. Amiri

Assistant Professor of Economy, University of Isfahan, Iran

M.A. Shamohammadi

Master of Accounting, University of Isfahan, Iran

Abstract

The fundamental assumption in cost accounting is that expense changes in relation with

increase and decrease in level of activity is symmetrical. But recent research shows

asymmetric behavior of the costs when demand fluctuations. In this study, costs stickiness by

taking consideration traditional factors, namely economic factors affecting sticky costs,

personal motives of managers in the effective agency factors of the costs asymmetry, are test.

A sample of 100 companies was selected having features proposed in this survey during from

1379 to 1389. The results suggest a significant impact of agency variables on asymmetry of

selling, general and administrative (SG&A) costs. Hence the asymmetry of Costs due to the

agency problem is positively related with personal motivations and empire building of

managers.

Keywords: cost behavior, cost stickiness, cost asymmetry, agency problem, empire building.

* [email protected]


Relationship between Earning Growth and Stock Returns by Using Residual Income in Tehran Stock Exchange (TSE)

* B. ShamszadehAssistant Professor of Accounting Bu-Ali Sina University, Hamadan, Iran

M. SadeghifarAssistant Professor of Statistics, Bu-Ali Sina University, Hamadan, Iran

B. almasiMaster of Accounting, Hamadan Branch, Islamic Azad University, Hamadan, Iran

AbstractThe main objective of this study is to explore the relationship between earnings growth and stock returns using the residual income (RI) model in companies listed on the Tehran Stock Exchange. We use residual income (RI) for decomposing earnings growth into growth in RI and growth in invested capital in order to explain its relationship with current and future stock returns. Data were collected for the period 2004 to 2011 from TSE. We use Pearson correlation coefficient to test our hypotheses. The results show, significant positive relationship between growth in RI and current stock returns and significant negative relationship between growth in invested capital and current stock returns. Also, there is a significant positive relationship between growth in RI and future stock returns, and there is no relationship between growth in invested capital and future returns.

Keywords: Earnings growth, Residual income, Stock returns.

* [email protected]


The Effect of Managerial Overconfidence on Conditional and Unconditional Conservatism

*D. Foroghi,Associate Professor of Accounting, University of Isfahan, Iran

Z. NokhbehFallahMaster of Accounting, University of Isfahan, Iran

Abstract The purpose of this study is investigating the effect of managerial overconfidence on conditional and unconditional conservatism. To attain the mentioned purpose, two hypotheses were developed and a sample of 77 firms was selected by systematic elimination method from the companies listed in Tehran stock exchange during the years of 2002 to 2011. In order to measure conditional conservatism, khan and Watts (2009) model and to measure unconditional conservatism, measure of Givoly and Hayn (2000) and to measure managerial overconfidence, two measures of research of Ahmed and Duellman (2013) were used. Also, to estimate research hypotheses, weighted least squares and panel methods were used. Results of estimating research models indicated that the effects of managerial overconfidence on conditional and unconditional conservatism are negative and significant. In other words, existence of overconfidence in top managers results in decreasing of financial reporting conservatism.

KeyWords: Conditional conservatism, Unconditional Conservatism, Managerial Overconfidence.

* [email protected]


An Investigation of the Determinants of Working Capital Management in Tehran Stock Exchange (TSE)

A. A. Anvari Rostami Professor of Accounting, Tarbiat Modarres University, Tehran, Iran

*R. SadjadpourLecturer of Accounting,Lorestan University, Khormabad, Iran

M. yaballueiPh.D. Student in Accounting Azad University, Kermanshah, Iran

AbstractThe aim of this paper is to investigate the Determinants of Working Capital Management (WCM) in Tehran Stock Exchange. In this research, to measure WCM, as the dependent variable, we use Cash Conversion Cycle (CCC) and Independent variables of research are Debt ratio, ROA, Investment in fixed assets and Cash Flow. For this purpose 600 firms are considered as sample of research and using Multivariate regression model and panel data method have been tested. The result shows that there is a significant negative relationship between WCM and Debt ratio, ROA, Investment in fixed assets and there is a significant positive relationship between WCM and Cash Flow.

Keywords: Working Capital Management, Cash Conversion Cycle, ROA, Debt Ratio, Investment in fixed assets, Cash Flow.

* [email protected]


The Survey of Relationship between Corporate Governance and Innate and Discretionary Accruals Quality of Companies Listed in Tehran Stock Exchange

Y. Hassas YeganehAssociate Professor of Accounting, Allameh Tabatabaiy, University of Tehran, Iran

H. DidarAssistant Professor of Accounting, University of urmia, Iran

A. EskandariMaster of Accounting, Islamic Azad University, Tabriz Branch, Iran

AbstractThis paper studies the relationship between some corporate governance mechanisms and discretionary and nondiscretionary accrual items’ quality of companies listed in Tehran Stock Exchange during the period of 1382 to 1388. Sample of this study consists of 120 companies. To measure the quality of accruals, Francis Model (2005) is been used. Ownership structure, board of director’s combination, audit size and the existence of internal auditing have been considered as corporate governance mechanisms. The relation of ownership structure and board of director’s combination with accruals quality are investigated by Multiple Regression Model and T-test is used for audit size and the existence of internal auditing. Results indicate that there is a significant and direct relation between ownership structure and board of director’s combination with nondiscretionary accruals quality but this relation with discretionary accruals quality is significant and reverse. On the other hand, there is no significant relation between audit size and internal auditing variables with accruals quality.

Keywords: corporate governance, innate accruals quality, discretionary accruals quality, ownership structure, board of director’s combination, audit size.

* [email protected]

Journal of Financial Accounting Research Vol. 6, No 1, Ser.19, Spring 2014

Index of contents1The Survey of Relationship between Corporate Governance and

Innate and Discretionary Accruals Quality of Companies Listed in Tehran Stock Exchange

■

Y. Hassas Yeganeh, H. Didar, A. Eskandari

2An Investigation of the Determinants of Working Capital Management in Tehran Stock Exchange (TSE)

■

A. A. Anvari Rostami, R. Sadjadpour, M. yaballuei

3The Effect of Managerial Overconfidence on Conditional and Unconditional Conservatism

■

D. Foroghi, Z. NokhbehFallah

4Relationship between Earning Growth and Stock Returns by Using Residual Income in Tehran Stock Exchange (TSE�

■

B. Shamszadeh, M. Sadeghifar, B. almasi

5The Effect of Personal Incentives Managers on Costs Asymmetric in Tehran Stock Exchange

■

A. Khani, H. Amiri, M.A. Shamohammadi

6Relationships between Firm Specific Factors and Management’s Preferences for an Earnings Threshold

■

M. Moradzade Fard, M. Ebrahimi Maimand, M. Moradi

7The Impact of Financial Constraints and Agency Costs of Investment Efficiency

■

R. Baradaran Hassanzadeh, Y. Badavar Nahandi, L. Negahban

Contributors to this Issue (Vol. 6 , No 1, Ser.19, Spring 2014)

We express our deep gratitude to the following faculty members of the universities and of educational-research Institutes who have co-operated in evaluation and assessment of the articles of this issue of financial Accounting Research Journal

University of IsfahanAssistant ProfessorN. Izadinia

University of Shahid BahonarAssociate ProfessorO. Pourheydari

Shahid Chamran University of AhvazAssistant ProfessorV. Khodadadi

Shahid Chamran University of AhvazProfessorM. Dastgir

Institution �� KhatamAssistant ProfessorN. Rahimian

University of IsfahanAssistant ProfessorM. Arabsalehi

University of FerdociAssistant ProfessorM. J. Saei

University of MazandaranAssociate ProfessorM. Kashanipour

International Emam Khomeini University of GHazvinAssociate ProfessorGH. Kordestani

Alzahra UniversityProfessorV. Mojtahedzadeh

Alzahra UniversityAssistant ProfessorSh. Mashayekh

University of TehranAssociate ProfessorB. Mashayekhi

University of ShirazAssociate ProfessorGH. Mahdavi

University of ShirazProfessorM. Namazi

The Journal of Financial Accounting Research from University of Isfahan accepts research reports, critiques and research project results in Financial Accounting- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - -

Journal of Financial Accounting ResearchLicense Holder: The University of Isfahan Vice-President of Research and Technology

Vol.6, No 1, Ser.19, spring 2014ISSN (Print): 2008-7691

ISSN (Online): 2322-3405Scientific Research Journal

Editor-in-Chief: M. DastgirProfessor of Accounting- University of Shahid Chamran E-mail: [email protected]

Managing Director: N. IzadiniaAssistant Professor of Accounting- University of Isfahan E-mail: [email protected]

Literary Editor: N. KarimpourE-mail: [email protected]

Literary-English Editor: M. DastgirProfessor of Accounting- University of Shahid Chamran E-mail: [email protected]

Type and Layout: F. Karami- N. PanahiE-mail: [email protected]: [email protected]: 031-37934164

Executive Manager: N. PanahiE-mail: [email protected]: 031-37934164

Editorial BoardA. Ahmad Pour Professor University of Mazandaran

N. Izadinia Assistant Professor University of Isfahan

J. Babajani. Associate Professor University of Alameh Tabatabai

O. Pourheydari Associate Professor University of Shahid Bahonar

A. Saghafi Professor University of Alameh Tabatabai

M. Khoshtinat. Associate Professor University of Alameh Tabatabai

B. Dorry Associate Professor University of Shahid Beheshti

M. Dastgir Professor University of Shahid chamran

Z. Rezaee Professor Memfis University of U.S.A

H. Sami Professor Lih University of U.S.A

S.K.Tayebi Professor University of Isfahan

D. Foroghi Associate Professor University of Isfahan

GH. Kordestani Associate Professor International Emam Khomeini University of GHazvin

K. Kondkar Professor Rochester University of U.S.A

M. Namazi Professor University of Shiraz

I.Noravesh Professor University of Tehran

Address: Authors and subscribers can mail their requests directly to the University of Isfahan central library office of

Journals

81746-73441:Post codeTel:+98- 031- 37934164Fax:+98 -031-37932177Email: [email protected]: uijs.ui.ac.ir/far

Journal of Financial Accounting Research has been recognized and ranked as a scientific-research journal based on the document number 3/11/640 issued by the Evaluation Committee of scientific Journals of Research and Technology Ministry in June, 2009. The abave ranking is based on an agreement between Isfahan University and Mazandaran, Shiraz, Shahid Chamran (Ahvaz), Shahid Beheshti, Shahid Bahonar (Kerman) and Imam Khomeini International Universities.

The complete text of the journal is available at the following sites:

http://www.magiran.comhttp://www.SID.irhttp://www.ISC.gov.irhttp://www.uijs.ui.ac.ir/farhttp:// Ulrichsweb.serialsolutions.comhttp://www.ensani.irhttp://journals.indexcopernicus.comhttp://www.ebscohost.com

Publication and Lithography: The University of Isfahan Publications

Publisher: the University of Isfahan

Number of copies: 500 copies

In The Name of God

Journal of Financial Accounting Research

(Scientific- Research)

Vol. 6, No. 1, Ser.19 Spring 2014

Documents

ˆ˙˝˛ - far.ui.ac.irfar.ui.ac.ir/article_17009_8d7b0d9e9b446e834117be59a3c40645.pdf · "kl $ m=;Q8˜ ?˛ !b Z ’ _ & o /P bqp˙ * o& 1 V " $ 8 ’ O()nM ) /V %&&’ - N "