1

Η Επανάσταση του 1821

και η επαρχία Σφακίων

Του Αθανάσιου Πολάκη – Δασκάλου, Ιστορικού

« Η Κρήτη, δεν ήταν μονάχα ένα από τα μεγάλα κέντρα της Ελληνικής αφύπνισης,

ήταν και ένα από τα κέντρα του επαναστατικού Εθνικοαπελευθερωτικού κινήματος

των Ελλήνων»

(Ν. Ψυρούκης: Ιστορία της Αποικιοκρατίας Γ’, σ.179).

«Καμιά άλλη επανάσταση δεν είναι τόσο εθνικολαϊκά θρεμμένη, τόσο λαογέννητη

και λαοστήρικτη, όσο η Ελληνική»

(Γ. Βαλέτας: Το προδομένο ’21, σ.28)

Η επανάσταση της Εθνικής παλιγγενεσίας (του 1821) ανήκει στις εθνικοαπελευθερωτικές

και αστικοδημοκρατικές, του προπερασμένου αιώνα. Βασική της στοχοθεσία, η αποτίναξη της

οθωμανικής κυριαρχίας, στην οποία είχε πέσει από το 1600 κ.π.

Η εθνική σκλαβιά έγινε σταδιακά και τμηματικά, με τελευταίο τμήμα την Κρήτη, ύστερα

από 25ετή πόλεμο (1645-1669). Ας δούμε την εικόνα της Κρήτης τις παραμονές του 1821:

Ο πληθυσμός της Κρήτης ήταν 290.000 άτομα, από τα οποία οι 160.000 ήταν χριστιανοί

και οι 130.000 Οθωμανοί.

Οι Οθωμανοί εφάρμοσαν και στην Κρήτη, ό,τι και στις άλλες επαρχίες της αυτοκρατορίας

τους: πολύμορφες αυθαιρεσίες, διοικητικές και οικονομικές.

Στρατός τακτικός δεν υπήρχε στην Κρήτη (τουρκικός – οθωμανικός), μέχρι το 1828. Άτα-

κτα και απείθαρχα μπουλούκια, από άγρια και αφιονισμένα θρησκευτικά άτομα, τους Γενίτσα-

ρους. (Είναι άλλο θέμα η συγκρότηση και η προέλευσή τους.) Οι γενίτσαροι συγκροτούνταν σε

τάγματα. Σε όλη την αυτοκρατορία υπήρχαν 200 τάγματα (ορντάδες). Στην Κρήτη υπήρχαν 31

ορντάδες: στο Ηράκλειο 18, στο Ρέθυμνο 5 και στα Χανιά 8. Τους γενίτσαρους διοικούσαν οι Α-

γάδες, ονομαζόμενοι και γενιτσαραγάδες.

Αξιωματούχοι Γενίτσαροι σε σύσκεψη Γενίτσαρος (Πίνακας του Ντυπρέ)

Ανήκουστα είναι τα εγκλήματα των ανθρωπόμορφων αυτών τεράτων, σε βάρος του κρητικού

λαού, ιδίως από την καταστολή του κινήματος του Δασκαλογιάννη και έπειτα.

Ο περιηγητής Πάσλεϋ, στο βιβλίο του «Ταξίδι στην Κρήτη πριν το ’21» λέει: “Η Κρήτη εί-

ναι η χειρότερη διοικούμενη επαρχία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας”.

Και ο τουρκολόγος καθηγητής Π. Χιδήρογλου, στο βιβλίο του: «Συμβολή στην ελληνική

τουρκολογία, Γ’, σ.13» λέει: “H τουρκοκρατία στην Κρήτη συγκρινόμενη με άλλες τουρκοκρα-

τούμενες περιοχές στην Ελλάδα, ήταν η πιο σκληρή”.

2

Πάρα πολλές γνώμες άλλων ιστορικών θα μπορούσαμε να παραθέσουμε.

Το φαινόμενο είχε φτάσει σε ακραίο σημείο. Ανησύχησε και τον ίδιο τον Σουλτάνο, γι’

αυτό επενέβη. Το 1812 – 1813 και 1816 απέστειλε στην Κρήτη επίλεκτους στρατιωτικούς αξιω-

ματούχους του, για περιορισμό ή εξάλειψη του κακού: τον Οσμάν Πασά (τον «πνιγάρη», γιατί

έπνιξε – κρέμασε αρκετούς γενιτσαραγάδες), τον Ρεσίτ Πασά, τον Χαμλή ή Ιμπραήμ. Στο β’

τόμο του έργου του Πάσλεϋ (σ. 131-132) υπάρχουν περιγραφές των αυθαιρεσιών των γενιτσά-

ρων. Αποτελούσαν πραγματική μάστιγα, τα κακοποιά αυτά στοιχεία.

Σε όλη την Κρήτη υπήρχαν πάρα πολλοί αγάδες, έχοντας υπό την κυριαρχία τους απέρα-

ντες εκτάσεις, καλλιεργήσιμων και ακαλλιέργητων βοσκοτόπων, με πολυάριθμο προσωπικό,

φρουρητικό και εργατικό.

Στην επαρχία μας βέβαια, δεν κατοίκησαν ποτέ Τούρκοι ούτε αγάδες. Είχαμε όμως στη

γειτονιά μας, στον Αποκόρωνα, τον γνωστό μας Αλιδάκη και τον Γετίμ Αλή.

Ο Πύργος του Αληδάκη στον Εμπρόσνερο

Οι Σφακιανοί καπετάνιοι είχαν κηρύξει αμείλικτο πόλεμο πριν και κατά τη διάρκεια του

αγώνα, όπως βέβαια και άλλοι από την λοιπή Κρήτη.

Εξαιτίας της άγριας αυτής τρομοκρατίας που εξαπέλυσαν οι γενιτσαραγάδες σε όλη την

Κρήτη, παρουσιάστηκε το φαινόμενο της αλλαξοπιστίας – εξισλαμισμού. Με τον εξισλαμισμό,

οι χριστιανοί της Κρήτης γλίτωναν τις αγριότητες και άλλες αυθαιρεσίες των τυράννων.

Παράλληλα όμως, παρουσιάστηκε και το φαινόμενο του κρυπτοχριστιανισμού.

Άλλο τρομερό δεινό του κρητικού λαού ήταν η βαριά και πολύμορφη φορολογία και κυ-

ρίως ο τρόπος είσπραξής της. Εδώ στην Κρήτη αποφύγαμε το παιδομάζωμα από τους τυράννους,

από τα παιδιά του οποίου διαπαιδαγωγούσαν και συγκροτούσαν τους γενίτσαρους, τους μετέπει-

τα διώκτες των ομοεθνών και ομοθρήσκων τους.

Κάτω από τις ανυπόφορες αυτές συνθήκες ζωής του κρητικού λαού, παρατηρήθηκε ό,τι

και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, αλλά και όλης της υπόδουλης Βαλκανικής: η γέννηση και

άνδρωση των κλεφτών, της αντάρτικης ζωής. Γέμισαν τα βουνά της Κρήτης από κλέφτες,

αμείλικτους διώκτες και αυστηρούς τιμωρούς των απάνθρωπων γενιτσαραγάδων.

Η Σφακιανή επαρχία, στην οποία δεν πάτησε Τούρκος ως το 1770, είχε τους πλείστους

οπλοφόρους, αλλά και από την εδαφική της διαμόρφωση, ήταν γεμάτη κλέφτες. Σπουδαιότεροι

από αυτούς στην επαρχία ήσαν:

1. Οι Δαιμονάκηδες από τον Καλλικράτη

2. Οι Κατσούδηδες (Γιώργης, Ανδρέας) από την Ανώπολη

3. Οι Καλογερήδες από τη Σαμαριά

4. Ο Μαυροπάτερος (Μανουσάκης) από Ασκίφου

5. Ο καπετάν-Βουγιούκαλος από τον Καλλικράτη κ.ά.

Για να γίνει μια επανάσταση- πόλεμος, χρειάζεται πολύπλευρη προετοιμασία: ιδεολογική,

πολεμική, ψυχολογική και διπλωματική.

Την ιδεολογική προετοιμασία της εθνικής μας επανάστασης πραγματοποίησε η Φιλική

Εταιρεία.

Ιδρύθηκε το 1814 στην Οδησσό, από εμπόρους έλληνες, από καραβοκύρηδες, διανοητές

σε πόλεις της Ευρώπης ( Μολδοβλαχία, Βιέννη, Παρίσι), όπου υπήρχαν οι δυνατότητες ριζοβολή-

ματος των ιδεών της πρώτης αστικής επανάστασης (της Γαλλικής του 1789) και των εθνικοαπε-

λευθερωτικών κινημάτων από άλλες ευρωπαϊκές χώρες (Ισπανία, Πενδεμόντιο, Νεάπολη).

3

Στην Κρήτη η προετοιμασία της Φιλικής Εταιρείας ήταν σχεδόν ανύπαρκτη. Γιατί όμως;

Η Φιλική Εταιρεία και οι απόστολοί της, θεωρούσαν πως στην Κρήτη το ριζοβόλημα της

διδασκαλίας τους ήταν αδύνατο, ύστερα από την εξαπόλυση τόσης τρομοκρατίας, μετά το 1770,

που έγινε η καταστολή του κινήματος του Δασκαλογιάννη, αλλά και η ζωή τους κινδύνευε από

τους γενίτσαρους. Παραμέλησαν λοιπόν την Κρήτη και έριξαν τις προσπάθειές τους στο Μοριά,

τη Ρούμελη και την Βόρεια Βαλκανική.

Ο θυρεός της Φιλικής Εταιρείας

Στην Κρήτη λοιπόν λίγοι ήταν οι Φιλικοί. Ενδεικτικές πηγές:

α) Ο Ι. Φιλήμων στο «Δοκίμιον Ιστορικόν της ελληνικής επανάστασης», αναφέρει μόνο τέσσερις

Φιλικούς Κρητικούς.

β) Ο Τόντορ Ν. στο «Η Βαλκανική διάσταση της ελληνικής επανάστασης του ’21» αναφέρει δε-

καεφτά Φιλικούς Κρητικούς

γ) Ο Στ. Μανουράς αναφέρει ογδόντα πέντε Φιλικούς από την Κρήτη

δ) Το 1971, στην εφημερίδα Χανίων «Εθνική Φωνή» φύλλα 4,5,6,7,9,10,11 & 12 αναφέρονται

ογδόντα κρητικοί Φιλικοί.

Σφακιανοί Φιλικοί ήταν:

1. Αναγν. Μανουσογιάννης

2. Ανδρ. Μωράκης

3. Χατζη-γιώργης Κελαϊδής

4. Μαν. Δασκαλάκης

5. Ανδρ. Λαδάς

6. Γ. Τσελεπής

7. Οι αδερφοί Βούρβαχη (Μανούσος και Ανδρέας)

Μανουσογιαννάκης Αναγνώστης (1786 - 1881). Γεώργιος Δασκαλάκης ή Τσελεπής (1791-1821) Στρατάρχης Κρήτης στην επανάσταση του 1821. Πεντακοσίαρχος του 1821

4

Αδιαφώτιστος λοιπόν ο κρητικός λαός. Όμως είχε ψυχικά προετοιμαστεί μόνος του, από

τις σκληρές δοκιμασίες των γενιτσάρων. Περίμενε κάποιο μήνυμα, μια ευκαιρία για ξεσηκωμό.

Ο πόλεμος όμως χρειάζεται τα απαραίτητα: όπλα, πολεμοφόδια κ.λπ.

Ανδρέας Μοράκης (1726 - 1833) Κρητικός αγωνιστής την εποχή του 1821 Σφακιανός Φιλικός αγωνιστής

Εκ προοιμίου σημειώνουμε, πως από την τουρκική κατάκτηση ίσαμε τις τελευταίες κρητι-

κές επαναστάσεις εναντίον των τυράννων του, οι Σφακιανοί υπήρξαν πρωτοπόροι και πρωτεργά-

τες σ’ αυτές. Η εδαφική διαμόρφωση του τόπου τους και η πολεμική τεχνική, είχε καταστήσει την

επαρχία, επιτελείο στρατιωτικό των αγώνων όλου του κρητικού λαού. Ήταν καταφύγιο κάθε

καταδιωκόμενου, αποθηκευτικός χώρος πολεμικού υλικού (μαχητών, οπλισμού, εφοδίων), ή-

ταν ένα ορμητήριο επαναστατικό.

Χατζη-Γιώργης Κελαϊδής Το φαράγγι της Σαμαριάς σε χαλκογραφία του 1821

Καμιά άλλη περιοχή της Κρήτης δεν απασχόλησε τόσο και για τόσα χρόνια την τουρκική

διοίκηση (τοπική και κεντρική), όσο η μικρή, φτωχή αλλά εύανδρη και ηρωική επαρχία Σφακίων.

Δεν έχει κανένας παρά να καταφύγει στα διασωθέντα τουρκικά αρχεία (λίγα στα Χανιά και στο

Ρέθυμνο και πολλοί τόμοι στο Ηράκλειο, στη Βικελαία Βιβλιοθήκη του Δήμου Ηρακλείου), να

δει τον όγκο των τουρκικών εγγράφων (σουλτανικά φιρμάνια, Τεφτάδες κ.λπ.), αναφερόμενα

στους «ατίθασους», «απείθαρχους», «ληστές», «κλέφτες» κ.λπ., κοσμητικά επίθετα, με τα οποία

στολίζει τους κατοίκους, η γλώσσα των απολίτιστων τυράννων της ανατολικής φεουδαρχίας.

Στον επικείμενο λοιπόν αγώνα, υπήρχε μεγάλη έλλειψη οπλισμού. Σ’ όλη την Κρήτη υπο-

λογιζόταν πως υπήρχαν 1.200 όπλα, από τα οποία τα 800 ανήκαν σε Σφακιανούς. Μόνοι τους οι

Κρητικοί έπρεπε να φροντίσουν για τον εξοπλισμό τους.

Οι Σφακιανοί, με έρανο, συγκέντρωσαν χρήματα και είδη, φόρτωσαν το πλοίο του Παπα-

πολάκη (από την Ανώπολη), με καπετάνιους τον Μ. Δασκαλάκη, τον Ανδρέα Λαδά και διαχειρι-

5

στή τον Γ. Τσελεπή, με προορισμό την Κωνσταντινούπολη και Οδησσό, για αγορά πολεμικού υλι-

κού. Πρώτος σταθμός η Κωνσταντινούπολη. Εκεί βρέθηκαν όταν κηρύχθηκε η επανάσταση στη

Μολδοβλαχία.

Αμέσως πήραν όσα πολεμοφόδια μπόρεσαν και αναχώρησαν, γιατί οι Τούρκοι άρ-

χισαν τις σφαγές των χριστιανών στο άκουσμα των γεγονότων. Πέρασαν από το νησί Τήνος,

όπου αποβίβασαν τον Τσελεπή και έφθασαν στο Λουτρό,αναγγέλλοντας τα γεγονότα της Μολ-

δοβλαχίας.

Το Λουτρό Σφακίων (Γκραβούρα της εποχής)

Στην περιοχή της Μολδοβλαχίας βρέθηκαν αρκετοί Σφακιανοί, όπως και άλλοι

κρητικοί, ως πεζοναύτες (στα πλοία της ναυσιπλοΐας του Δούναβη) και πεζικάριοι στις μάχες με

τον εκεί τουρκικό στρατό. Σκοτώθηκαν μερικοί στις 13-5-1821.

(Δες Παπαδοπετράκη σ. 202-203 και Τοντόροφ σ. 204, 234, 244-246, 255, 264)

Οργάνωση της Επανάστασης

Στις 7-4-1821 συγκεντρώθηκαν στη θέση «Γλυκιά Νερά» της περιοχής Χ. Σφακίων, οι

πρόκριτοι και καπετάνιοι της επαρχίας, για εξέταση της γενικής κατάστασης και τον επικείμενο

ξεσηκωμό όλης της Κρήτης, με συνεργασία όλων των μάχιμων δυνάμεών της.

Η συνέλευση επαναλήφθηκε την επόμενη εβδομάδα στο Λουτρό. Εκεί εκλέχθηκε η επα-

ναστατική κυβέρνηση «Η καγκελαρία Σφακίων».

(Δες Π. Παχυνάκη: Η Καγκελαρία των Σφακίων, στην «Κρητική Πρωτοχρονιά» 1961, σ. 109-

113)

Η αναμνηστική πλάκα της «Καγκελαρίας Σφακίων» του1821

Μέλη της καγκελαρίας ορίστηκαν:

1. Ανδρέας Κριαράς

2. Ο Πρωτόπαπας Σφακίων

3. Στρ. Βουρδουμπάς

4. Αναγν. Ψαρουδάκης

5. Χατζή-Πολιός

6. Ιωσήφ Παπαδάκης.

6

Γραμματέας ήταν ο Ηρακλειώτης Δ. Φλαμπουριάρης. Η σφραγίδα της καγκελαρίας Σφα-

κίων είχε: στο κέντρο την εικόνα της Παναγίας και γύρω της τις λέξεις «ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΟΥ ΛΟΥ-

ΤΡΟΥ». Ορίστηκε και ταμειακή επιτροπή του αγώνα «ΤΑΜΕΙΟΝ ΤΟΥ ΑΓΩΝΟΣ» μέλη της ο-

ποίας ορίστηκαν οι: Στρ. Μπελιβάνης, Αναγν. Παναγιωτάκης, Γ. Παπαδάκης.

Εδώ, ας μας επιτραπεί, να ανοίξουμε παρένθεση για τους πρωτοπαπάδες, δίνοντας και

βασική βιβλιογραφία για τους φιλίστορες: Οι πρωτοπαπάδες αναπληρούσαν τους Μητροπολίτες,

που είχε καταργήσει η Ενετική εξουσία, πριν την Τουρκική. Χωρίζονταν σε δύο κατηγορίες: σ’

αυτούς των νομών (νομαρχιακοί) και σ’ αυτούς των επαρχιών.

α) Περιοδ. ΚΡΗΤΟΛΟΓΙΑ 4 (1977), σ. 39-48, β) Δ.Ι.Ε.Ε.Ε. 15 (1961), σ. 149-233 και 457-458,

γ) ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ τ. 16 (1991), σ. 77-82 (από τον Καθηγητή Πανεπιστημίου Ιωαννίνων κ. Ζαχ.

Τσιρπανλή), δ) ΑΘΗΝΑ 7 (1976-1977), σ. 3-48, ε) Ζαχ. Τσιρπανλή: Κατάστιχο Εκκλησιών και

Μοναστηρίων του Κοινού (1248-1548), Ιωάννινα 1985

Κρητικές Σφραγίδες της Επανάστασης του 1821

Τα οξύτατα οικονομικά και εξοπλιστικά προβλήματα του Αγώνα, ο κρητικός λαός τα αντιμε-

τώπισε μόνος του, με εράνους, εισφορές, φορολογίες (10% σε εμπορεύματα και πολεμικές λεί-

ες). Αυτά αρχικά ορίστηκαν από την καγκελαρία και αργότερα από τα ψηφισθέντα τοπικά συ-

ντάγματα: των Αρμένων (άρθρα η’, ιζ’, ιη’, ιθ’, λε’) και του Αρμοστή Τομπάζη, το 1823 (άρθρα

ι’, 3 και λη’ – γα’).

Μανώλης Τομπάζης (1784-1831) Ναύαρχος του 1821

Προσεκτικά προχωρούσε η προετοιμασία του αγώνα. Προτού διαλυθεί η Συνέλευση του

Λουτρού, αποφασίστηκε νέα στην Παναγία την Θυμιανή, για τις 29-5-1821. Έγινε πραγματικά

την ημερομηνία αυτή και στον τόπο αυτό, στην οποία καλέστηκαν και παραβρέθηκαν απ’ όλη την

Κρήτη, καπετάνιοι, πρόκριτοι, χαϊνηδες και οι επανελθόντες από έξω της Κρήτης περιοχές. Μα-

ζώχτηκαν 1.500 περίπου άτομα.

7

«Παιδιά κι ίντα ’ναι η μάζωξη στο Σφακιανό τον κάμπο,

στην Παναγιά τη Θυμιανή , που ’ναι τσι Κομιτάδες;

Σύσκεψη κάνουν οι Αρχηγοί……»

(Ριζίτικο)

Η Θυμιανή Παναγία στις Κομιτάδες

Εδώ θα αναφέρουμε τους παρευρεθέντες Σφακιανούς στη μάζωξη:

1. Ανδρ. Μωράκης

2. Μ. Μουζάκης

3. Μαν. Σφηνιαδάκης

4. Π. Πολογιάννης

5. Πολογιώργης

6. Μ. Πρωτοπαπαδάκης

7. Α. Κριαράς

8. Γ. Τσελεπής

9. Μωράκηδες (Πολιός, Αναγνώστης, Μανούσος)

10. Ο Πρωτόπαπας Σφακίων

11. Ο Παπαγιώργης Κελαϊδής

12. Ο Κωστόπουλος

13. Ανδρ. Παναγιωτάκης

14. Αναγν. Ψαρουδάκης

15. Ν. Ανδρουλακάκης

16. Ο Χατζηχιονιάς

17. Αναγν. Κουσκουμπεκάκης

18. Δεληγιαννάκηδες (Γιώργος, Στρατής, Σίφης)

19. Οι Βουρδουμπάδες (Ρούσος και Στρατής)

20. Π. Τσιριντάνης

21. Οι τρεις Μανουσέληδες (Αναγνώστης, Πέτρος, Ανδρέας)

22. Οι Χουρδήδες

23. Ο Σιφοδασκαλάκης

24. Μ. Μανουσογιάννης

25. Ανδρ. Φασούλης κ.ά.

Ο Αγώνας του κρητικού λαού αντιμετώπισε πολλά εμπόδια και δυσκολίες. Εκτός από την

σοβαρή έλλειψη όπλων, πολεμοφοδίων και επιμελητείας, είχαν :

Α. Τη διαφύλαξη των οικογενειών και αμάχων

Β. Την έλλειψη ηγεσίας. Εδώ ίσχυαν τα καπετανάτα, οι τοπικισμοί, παράγοντες χα-

λάρωσης της πειθαρχίας και αποδοτικότητας των μαχητών. Η κεντρική κυβέρνηση της Πελοπον-

νήσου έστειλε ως ηγέτες στην Κρήτη, τοπάρχες, αρμοστές κ.λπ., όπως τον Αφεντουλιέφ, τον

Τομπάζη, Ρενιέρη χωρίς ικανότητες και γνώση της ψυχολογίας του Κρητικού λαού, γι’ αυτό

γρήγορα έρχονταν σε σύγκρουση με τους ντόπιους αρχηγούς και αναγκάζονταν να αναχωρή-

σουν εθελοντικά ή υποχρεωτικά.

Γ. Έλλειψη ναυτικής προστασίας από πολεμικό ναυτικό: Ύδρα, Σπέτσες, Ψαρά, κ.λπ.

Αφέθηκε αβοήθητη η Κρήτη και από το δεύτερο έτος του αγώνα, αποβιβάστηκε ο Τουρ-

κοαιγυπτιακός στρατός του Μεχμέτ Αλή, υπό τον Ιμπραήμ, στρατός γυμνασμένος, οργανω-

8

μένος και οπλισμένος από Γάλλους αξιωματικούς, με αποτέλεσμα γρήγορα να κατασταλεί ο αγώ-

νας.

Υπήρχε βέβαια, το ναυτικό των Σφακιανών (περίπου 40 πλοία) αλλά δεν χρησιμοποιήθη-

καν για πολεμικούς σκοπούς, αλλά για εφοδιαστικούς και απομάκρυνσης αμάχων.

Η κεντρική κυβέρνηση φρόντισε να θωρακίσει θεσμικά την Κρήτη, για ενιαία πολιτική. Για

τούτο, με ενέργειες και βοήθειά της, ψηφίστηκαν δύο Συντάγματα: των Αρμένων στις 20-5-

1822 και της Αρκούδαινας, από τον Εμ. Τομπάζη στις 22-6-1823. Και τα δύο δεν εφαρμόστη-

καν, γιατί ο αγώνας καταστάλθηκε από τον Ιμπραήμ.

Ο κρητικός αγώνας όμως πλήρωσε και τις φαγωμάρες της κεντρικής κυβέρνησης:

τους δύο εμφύλιους σπαραγμούς 1825 και 1826. Το πιο σοβαρό εμπόδιο όμως ήταν ο ανταγω-

νισμός των τότε μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων και ο φιλοτουρκισμός τους, ιδίως της Μ.

Βρετανίας.

Ο Ιμπραήμ Πασάς (1789 – 1848) Αντιβασιλέας της Αιγύπτου και στρατιωτικός

Οι εχθροπραξίες άρχισαν στις αρχές Ιουνίου. Επίσημη ημερομηνία είναι 14-6-1821. Ο

αγώνας κράτησε ως το 1829 και χωρίζεται σε δύο περιόδους: η πρώτη μέχρι το 1822, τότε που

καταστάλθηκε ο αγώνας των Κρητικών από τον Τουρκοαιγυπτιακό στρατό και η δεύτερη από το

1825, με την ίδρυση του επαναστατικού κέντρου στη Γραμπούσα, το φρούριο της οποίας κατέ-

λαβαν με τέχνασμα οι Σφακιανοί στις 2-8-1825.

Το Φρούριο της Γραμβούσας. Οι Βενετοί ξεκίνησαν να το κατασκευάζουν το 1579 και το ολοκλήρωσαν το 1584

Ο Καποδίστριας, όταν έφτασε στην Ελλάδα το 1827, έθεσε σε εφαρμογή σχέδιο αναζωο-

γόνησης της επανάστασης, σε περιοχές που είχε ατονήσει, γιατί γνώριζε πως στις επικείμενες δι-

απραγματεύσεις με τις μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις, για τον καθορισμό των συνόρων του ι-

δρυόμενου νέου ελληνικού κράτους, θα συμπεριλαμβάνονταν, μόνο όσες περιοχές διατηρούσαν

άσβεστο τον αγώνα.

9

Ο εθνικός μας αγώνας κηρύχθηκε σε ένα δυσμενές ευρωπαϊκό περιβάλλον. Η Γαλλική

επανάσταση είχε ηττηθεί το 1814. Οι μονάρχες της Ευρώπης ιδρύουν την ΙΕΡΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ (το

ΝΑΤΟ της εποχής), από τις Ρωσία, Αυστρία, Γαλλία, Αγγλία, για καταπολέμηση κάθε εθνικοαπε-

λευθερωτικού και αστικοδημοκρατικού κινήματος αλλά και των απλών λαϊκών διαμαρτυριών, για

την αντιλαϊκή τους εξουσία.

To συνέδριο της Ιεράς Συμμαχίας στην Βερόνα (1822)

Το ξέσπασμα του εθνικού μας αγώνα, βρήκε τους γαλαζοαίματους της Ευρώπης, να συ-

νεδριάζουν στο Λάιμπαχ (τη σημερινή Λουμπλιάνα της Σλοβενίας) για τον παραπάνω σκοπό.

Συνεχίστηκε η συνεδρίασή τους στη Βερόνα της Ιταλίας, από 20-10 μέχρι 14-12-1822 και απο-

κήρυξαν τον αγώνα μας. Απεκάλεσαν τον αγωνιζόμενο λαό μας «Ληστές των ορέων και

Πειρατές της Θάλασσας».

Αλλά ο Ελληνικός λαός τα έβαλε τότε με την ισχυρή οθωμανική αυτοκρατορία και με ι-

σχυρούς προστάτες. Όμως η αυτοκρατορία αυτή (ανατολικού φεουδαρχισμού), παρουσίαζε σο-

βαρές αδυναμίες, οι οποίες αντικειμενικά βοήθησαν τον αγώνα στην προετοιμασία, έκρηξη,

πορεία και κατάληξή του. Ας δούμε μερικές:

1. Οι ασταμάτητοι πόλεμοί της με την τσαρική Ρωσία από το 1676-1681 οι οποίοι

συνεχίστηκαν κατά διαστήματα μέχρι και το 1829.

Η μάχη του Akhaltsikhe (1828). Τελική νίκη των Ρώσων επί των Οθωμανών

2. Τα εθνικά κινήματα των Σέρβων: 1804-1813 και το 1815, όπως και άλλων υπόδου-

λων λαών στην οθωμανική αυτοκρατορία.

3. Η διάλυση από τη σουλτανική κυβέρνηση των γενιτσάρων, το 1826.

10

Τάγματα γενιτσάρων με τις φανταχτερές στολές τους. Ο Σουλτάνος Μαχμούτ Β’ διέλυσε τα τάγματα των γενιτσάρων

4. Η αποστασία πολλών πασάδων: Μεχμέτ Αλή της Αιγύπτου, Πασβάνογλου της Βουλ-

γαρίας κ.ά.

5. Η εξόντωση των Αρβανίτικων ταγμάτων στο Μοριά το 1770-1779.

6. Η ποιότητα του στρατού της. Μέχρι το 1826 γυμνασμένο, εξοπλισμένο και πειθαρχη-

μένο στρατό δεν είχε η οθωμανική αυτοκρατορία, αλλά ασύνταχτα, απείθαρχα και εγκληματικά

στοιχεία, τους γενίτσαρους.

7. Η οικονομική της υποδούλωση στις αποικιακές δυνάμεις, με το σύστημα των Διομο-

λογήσεων.

8. Η άθλια δημόσια διοίκηση και η εκτεταμένη διαφθορά των υπαλλήλων της.

Σ’ αυτά, να προσθέσουμε και το Ευρωπαϊκό Φιλελληνικό πνεύμα, το οποίο πολύπλευρα

βοήθησε τον αγωνιζόμενο λαό μας: στρατιωτικά (εθελοντές, όπλα, εφόδια), οικονομικά (έρανοι,

εισφορές, δωρεές), διπλωματικά με πιέσεις των Φιλελληνικών συλλόγων στις κυβερνήσεις των

χωρών τους, υπέρ του αγώνα μας.

Η πολιτική των ευρωπαϊκών δυνάμεων απέναντι στον εθνικό μας αγώνα

Η πολιτική τους παρουσίασε πολλές διακυμάνσεις. Όλες τους αρχικά, τον καταδίκασαν

και τον αποκήρυξαν, πιστές στο δόγμα της ΙΕΡΗΣ ΣΥΜΜΑΧΙΑΣ.

1η Αυστρία: Αυτή υπήρξε η ψυχή της μοναρχοφεουδαρχικής αντίδρασης, με πρωτο-

στάτη τον διαβόητο Μέτερνιχ - Πρωθυπουργό και υπουργό εξωτερικών

της χώρας του. Το 1848, το ευρωπαϊκό επαναστατικό αντιφεουδαρχικό

ρεύμα των αστικοδημοκρατικών επαναστάσεων, τον γκρέμισε από τον

θρόνο του και τον εξαφάνισε από το πολιτικό προσκήνιο.

Κλέμενς Βέντσελ Λόταρ φον Μέττερνιχ ( 1773-1859). Πρίγκιπας (επί τιμή) και ένας από τους διαση-μότερους διπλωμάτες και πολιτικούς της Αυστριακής Αυτοκρατορίας και της Ευρώπης

11

2η Γαλλία: Η πολιτική της είχε διακυμάνσεις. Μέχρι το 1826 υπήρξε εχθρική στον

ελληνικό αγώνα, και ας έχουμε υπόψη μας ότι αυτή εκπαίδευε και εξό-

πλιζε τα τουρκοαιγυπτιακά στρατεύματα του Μεχμέτ Αλή. Το 1826 υπέ-

γραψε με τη Ρωσία και τη Μ. Βρετανία, το ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΠΕΤΡΟΥΠΟ-

ΛΗΣ. Έλαβε μέρος, με μοίρα του στόλου της, στη ναυμαχία του Ναυα-

ρίνου, στις 8-10-1827. Το 1829 έστειλε εκστρατευτικό σώμα, υπό τον

Μαιζώνα, στην Πελοπόννησο, για εκδίωξη του στρατού του Ιμπραήμ.

Έλαβε μέρος στις διασκέψεις και τα συνέδρια με άλλες ευρωπαϊκές δυ-

νάμεις για τον καθορισμό των συνόρων του νέου Ελληνικού κράτους.

Η Ναυμαχία του Ναυαρίνου (1827)

3η Τσαρική Ρωσία: Στο αρχικό στάδιο ο Τσάρος καταδίκασε τον αγώνα, θεωρητικά και

πρακτικά: α) επέτρεψε στον σουλτανικό στρατό να εισβάλει στη Μολδο-

βλαχία και να καταπνίξει το κίνημα των Υψηλάντη-Βλαδιμιρέσκου. β)

Αποκήρυξε τον Αλ. Υψηλάντη και τον διέγραψε από το σώμα των Ρώ-

σων αξιωματικών. γ) Προσπάθησε να κατακερματίσει την αγωνιζόμενη

Ελλάδα, σε ημιανεξάρτητες ηγεμονίες, υποτελείς στο Σουλτάνο. Μια απ’

αυτές θα ήταν η Κρήτη. Στην πορεία άλλαξε τακτική, πιεζόμενος από τον

καταπιεζόμενο ρώσικο λαό και τη δημοκρατική μερίδα των αξιωματικών

του (τους «Δεκεμβριστές»), οι οποίοι έκαναν κίνημα εναντίον του το

Δεκέμβριο του 1825. Αναγκάστηκε λοιπόν ο Τσάρος, την εσωτερική δυ-

σαρέσκεια και αγανάκτηση λαού και μερίδας του στρατού του, να τη διο-

χετεύσει σε εξωτερική κοίτη. Έτσι κήρυξε τον πόλεμο κατά την οθω-

μανικής αυτοκρατορίας το 1828, ο οποίος είχε νικηφόρα κατάληξη

και απετέλεσε τη ληξιαρχική πράξη γέννησης του ελληνικού κράτους.

4η Μ. Βρετανία: Από το 1814 υπήρξε ο βασικός υποστηρικτής της ακεραιότητας

της οθωμανικής αυτοκρατορίας μέχρι και τις αρχές του 1900. Αυτό

απαιτούσαν τα πολιτικά, οικονομικά και γεωστρατηγικά της συμφέροντα.

Διατηρούσε στη ζωή τη σάπια αυτή αυτοκρατορία, ως φράγμα της Ρω-

σίας στο Αιγαίο και τη Μ. Ανατολή. Αυτό έπραττε και στον τωρινό μας

αγώνα. Το 1824 όμως, ο Άγγλος πρωθυπουργός Γ. Κάνιγκ, για να μην

αφήσει τον χειρισμό του ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΥ ΖΗΤΗΜΑΤΟΣ (την τύχη της

οθωμανικής αυτοκρατορίας δηλ.), μέσα στο οποίο εντασσόταν και ο ελ-

ληνικός αγώνας, στις ανταγωνίστριές του δυνάμεις (Ρωσία, Γαλλία, Αυ-

στρία), επενέβη «για να μη πέσει η Ελλάδα σε άλλα χέρια». Από τότε

εργάστηκε πάνω σε αυτό το δόγμα. Οι διάδοχοί του, εργάστηκαν πάνω

στο δόγμα της ακεραιότητας της οθωμανικής αυτοκρατορίας, και με βάση

αυτό, περιόρισαν όσο μπορούσαν, τον εδαφικό ακρωτηριασμό της, με

συνέπεια την ίδρυση του «ομοιώματος του ελληνικού κράτους». Ο

Κάνιγκ αναγνώρισε τη μαχόμενη Ελλάδα ως εμπόλεμη, χορηγώντας της

δύο δάνεια, τα περιβόητα δάνεια της ανεξαρτησίας, τα οποία χρήζουν

πολύ σχολιασμό. Από τότε με τα δάνεια αυτά και άλλες πολιτικές πρά-

12

ξεις, όπως το ψήφισμα της υποτέλειας του Μαυροκορδάτου, θεμε-

λιώνεται η Αγγλική προστασία, που κράτησε ίσαμε το 1947, όποτε

τη σκυτάλη της «προστασίας» ανέλαβαν οι ΗΠΑ, με το «Δόγμα Τρού-

μαν» και το «Σχέδιο Μάρσαλ».

Ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος (1791 - 1865). Διπλωμάτης και πολιτικός που διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην πολιτική ζωή του τόπου κατά την Επανάσταση και στις πρώτες μετεπαναστατικές κυβερνήσεις της Ελλάδας.

Στη συνέχεια η Αγγλία: α) υπέγραψε το «πρωτόκολλο της Πετρούπο-

λης» (4-4-1826) β) έλαβε μέρος στη ναυμαχία του Ναυαρίνου με αγγλι-

κή ναυτική μοίρα γ) υποκίνησε τη δολοφονία του κυβερνήτη Καποδί-

στρια το 1831, γιατί τον θεωρούσε ρωσόφιλο με αποτέλεσμα να μας

κάτσει στο σβέρκο τη μοναρχία, θεσμό τον οποίο υποστήριξε αδιάλει-

πτα μέχρι το 1974, όποτε ο ελληνικός λαός ελεύθερα, τον ξερίζωσε από

τη ζωή του έθνους και της πατρίδας, που τόσα δεινά επισώρευσε σε όλα

τα χρόνια της ύπαρξής του.

Τα γεγονότα ακολουθούν την πορεία τους:

Το 1826 υπογράφεται το «πρωτόκολλο της Πετρούπολης» με το

οποίο οι τρεις δυνάμεις (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία) επεμβαίνουν για πολιτι-

κή λύση του ελληνικού προβλήματος.

Το Πρωτόκολλο της Πετρούπολης (1826) ήταν μία συνθήκη ανάμεσα στην Μεγάλη Βρετανία και την Ρωσία που υπο-γράφηκε στις 4 Απριλίου του 1826 στην Αγία Πετρούπολη. Η συνθήκη υπογράφηκε από τον Άγγλο στρατηγό Ουέλιγκτον και τον Ρώσο υπουργό Nesselrod. Η συμφωνία προέβλεπε την ανάληψη διαμεσολάβησης των δύο χωρών στον πόλεμο μεταξύ Οθωμανικής αυτοκρατορίας κι Επαναστατημένων Ελλήνων. Σκοπός της μεσολάβησης ήταν η δημιουργία Ελληνι-κού κράτους. Η συνθήκη προέβλεπε ότι οι δύο χώρες μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν στρατό για να να αναγκάσουν τις δύο πλευρές σε διαπραγματεύσεις.

13

Στις 6-7-1827 υπογράφεται από αυτές η «Ιουλιανή Σύμβαση» ή αλ-

λιώς η «Σύμβαση του Λονδίνου», για στρατιωτική λύση, αν ο Σουλ-

τάνος δεν δεχθεί την πολιτική λύση.

Ακολουθεί η ναυμαχία του Ναυαρίνου και η καταστροφή του στό-

λου του Ιμπραήμ.

Ξεσπά ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος του 1828 και η ήττα της οθω-

μανικής αυτοκρατορίας.

Τέλος αρχίζουν οι συνδιασκέψεις των ευρωπαϊκών δυνάμεων, για ο-

ριοθέτηση του υπό ίδρυση ελληνικού κράτους του 1830, 1831, 1832 και

1835.

Η υπογραφή της συνθήκης του Λονδίνου της 6 Ιουλίου 1827. Οι Μεγάλες Δυνάμεις (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία), παρακινούμενες από την επιθυμία ενίσχυσης της επιρροής τους στα Βαλκάνια, αποφάσισαν την ειρήνευση στην Ελλάδα, προτείνοντας παράλληλα στον

Σουλτάνο Μαχμούτ Β΄ την παραχώρηση ανεξαρτησίας στους Έλληνες. Ήταν μία απόφαση που άλλαξε ουσιαστικά τα δεδομένα του ελληνικού ζητήματος και οδήγησε τελικά στην

ίδρυση του Ελληνικού Κράτους. Η επανάσταση, ωστόσο, δεν είχε ακόμη τελειώσει, καθώς η Οθωμανική Αυτοκρατορία απέρριψε τη Συνθήκη. Η οριστική ανεξαρτησία του νέου

ελληνικού κράτους παγιώθηκε δυόμισι χρόνια αργότερα, με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου.

Μ’ αυτές (τις συνδιασκέψεις) και βασικά με κείνη του 1830 ιδρύθηκε το νέο ελληνικό

κράτος με σύνορα Πελοπόννησο, Στερεά, Κυκλάδες. Η Κρήτη εκτός. Καταδικάστηκε από την τότε

ευρωπαϊκή αποικιοκρατία, να παραμείνει στον τουρκικό ζυγό και να παλεύει για έναν αιώνα ακό-

μα (ως το 1912), να ελευθερωθεί και ενωθεί με την Ελλάδα. Το ιδρυθέν αυτό Ελληνικό κράτος

ήταν ομοίωμα κράτους: κολοβό, ατροφικό, υπανάπτυκτο, κηδεμονευόμενο.

Ο βουλευτής των Επτανήσων Α. Βαλαωρίτης, μιλώντας στην ελληνική βουλή στις 18-1-

1867 είπε: «Το κράτος αυτό ήταν η στενάχωρος ειρκτή της ψυχής της Ελλάδος, το ζοφερόν κα-

ταγώγιον».

Το 1821 είναι το δεύτερο μεγάλο ιστορικό γεγονός του 19ου αιώνα (μετά τους Ναπο-

λεόντειους πολέμους).

Για μας τους Έλληνες αποτελεί σημείο αναφοράς, πηγή άντλησης ιστορικής συνείδησης

και δύναμης, για το λαό και το έθνος μας, σε κρίσιμες ιστορικές εποχές.

Αποτελεί ακόμα έναν από τους κορυφαίους σταθμούς του έθνους μας. Ο άλλος είναι η

Εθνική Αντίσταση (1941-1945).

Οι μαχητές του άντλησαν δύναμη από την Ελληνική αρχαιότητα, ιστορική εποχή γεμάτη

από υψηλές ιδέες και ιδανικά, από ηρωικές πράξεις ελεύθερων ανθρώπων. Οι μαχητές και ο α-

γώνας τους είναι άξιοι διαχρονικής εθνικής ευγνωμοσύνης και θαυμασμού και ως ήρωες και ως

μάρτυρες. Επάξια εκπροσωπούν τη λεβεντιά, τον ηρωισμό και την αυτοθυσία.

Την επανάσταση αυτή, αυτόν τον ηρωικό και δημιουργικό αγώνα του λαού μας γιορτά-

ζουμε οι απανταχού Έλληνες. Αυτή ίδρυσε το τότε κολοβό Ελληνικό κράτος. Απ’ αυτό μετά, συ-

νεχίστηκαν οι αγώνες για την εθνική λύτρωση, όσων περιοχών βρίσκονταν ακόμη υπό οθωμανι-

κή κυριαρχία (Θεσσαλία, Ήπειρος, Μακεδονία, Θράκη, Νησιά και η Κρήτη μας). Οι αγώνες αυτοί

(στρατιωτικοί, αντάρτικο, διπλωματικοί) κράτησαν μέχρι το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου

14

και κατέληξαν στην εδαφική επέκταση του Ελληνικού κράτους στη μορφή που έχει σήμερα. (Δες

το σχετικό έργο: Λένα Διβάνη: Η εδαφική ολοκλήρωση της Ελλάδας 1830-1947, Αθήνα 2000).

Καθιερώθηκε ως τοπική εορτή με το ΒΔ 93/1-3-1966 (ΦΕΚ 24 Α’) και γιορτάζεται την

τελευταία Κυριακή του Μάη.

Σήμερα, αγαπητοί φίλοι, μπήκαμε στον 21ο αιώνα, τον αιώνα του μονοπολισμού, της νέ-

ας τάξης πραγμάτων (σ.σ. της ΝΕΑΣ ΑΤΑΞΙΑΣ για μας), της ασυδοσίας της αγοράς, της πα-

γκόσμιας κυριαρχίας των ΗΠΑ (οικονομικής και στρατιωτικής). Είναι η νέα αυτοκρατορία (των

ΗΠΑ), ο νεοαποικισμός.

Οι ΗΠΑ, ως εκπρόσωπος του υπερεθνικού κεφαλαίου, με προεξάρχουσα μορφή το βιομη-

χανικό και ενεργειακό, επιδιώκουν την ολική κυριαρχία τους επί του πλανήτη: στρατιωτικά,

οικονομικά, πολιτικά, πολιτιστικά.

Η οικονομική αυτοκρατορία των ΗΠΑ, ιδρύθηκε σταδιακά από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο

και ανδρώθηκε μετά τον Β’, για να κορυφωθεί μετά το 1989. Επιδιώκει με κάθε μέσο την παγκό-

σμια κυριαρχία: ένα κράτος, μια οικονομία, ένα νόμισμα, μια αγορά, μια θρησκεία, ελεύθερο ε-

μπόριο.

Στις επιδιώξεις αυτές του πλανητικού κεφαλαίου, παρεμβάλλονται εμπόδια τα εθνικά

κράτη και ό,τι αυτά αντιπροσωπεύουν: εθνική ιστορία, εθνική γλώσσα, πολιτισμός, οικονομία,

παραδόσεις κ.λπ.

Αυτά, κατά την πλανηταρχία, πρέπει να παραμεριστούν. Έχει θέσει σε εφαρμογή τα μέσα:

το δόγμα της τρομοκρατίας, η νέα αντικομουνιστική ιδεολογία, το ΝΑΤΟ, το Δ.Ν.Τ., η Π.Τ., οι

στρατιωτικές επεμβάσεις, ο κατακερματισμός κρατών, η αλλαγή συνόρων, το άνοιγμα των εθνι-

κών συνόρων και η αθρόα και ανεξέλεγκτη είσοδος μεταναστών, η εθνολογική αλλοίωση του

πληθυσμού των κρατών (με τους μετανάστες), με τις χιλιάδες Μ.Κ.Ο. (Μη Κυβερνητικές Οργα-

νώσεις), κ.ά.

Το σπουδαιότερο μέσο από αυτά, θεωρείται το δόγμα της τρομοκρατίας. (Δες Π. Παπα-

κωνσταντίνου: Η Εποχή του Τρόμου). Με βάση αυτό το δόγμα οι σημερινοί ηγέτες των ΗΠΑ (και

οι υποτακτικοί τους) αδίστακτα θα ονόμαζαν «τρομοκράτες» τους αγωνιστές του ’21 και

τον πρωτοπόρο Γ. Δασκαλογιάννη.

Κι εμείς λοιπόν, οι Έλληνες, διατρέχουμε τους κινδύνους της παγκοσμιοποίησης. Πιο

άμεσοι και ορατοί είναι:

α) Η αθρόα και ανεξέλεγκτη είσοδος μεταναστών (σε αριθμό και ποιότητα). Ας αφήσουμε

τα λίγα θετικά τους, τα αρνητικά τους είναι περισσότερα και επικίνδυνα (αλλοίωση πληθυσμού,

αυξανόμενη παραβατικότητα, σύσταση εγκληματικών συμμοριών κ.λπ.)

β) Η επιχειρούμενη διαστρέβλωση της εθνικής μας ιστορίας, με τη βοήθεια ντόπιων

υπηρετών. Για το σοβαρό, σοβαρότατο αυτό θέμα, πολλά θα μπορούσαμε να πούμε. Έχουν

γραφεί και γράφονται καθημερινά και λέγονται από τα ΜΜΕ (έντυπα και ηλεκτρονικά) και συνε-

χίζονται. Οι προσπάθειες αυτές των παγκοσμιοποιητών, σκοπεύουν στην κηδεία του εθνικού

μας αγώνα, με την απαράδεκτη επιχειρούμενη διαστρέβλωσή του. Το πώς παρουσιάζουν τα

σχολικά βιβλία την τουρκοκρατία, τους αγώνες του ελληνικού λαού για αποτίναξη της, ας διαβά-

σουμε ένα από αυτά:

Κατά τις απαιτήσεις της παγκόσμιας ΝΕΑΣ ΤΑΞΗΣ, οι Τούρκοι πρέπει να γίνουν φίλοι

μας, να ξεχαστούν οι αγώνες και το αίμα που χύθηκε από το λαό μας για να αποτινάξουμε την

ταπεινωτική κυριαρχία του, για να διαφυλάξουμε, όσα με αγώνες και θυσίες αποκτήσαμε και όσα

ακόμα ορέγονται ν’ αρπάξουν. Εδώ θα παραθέσουμε τα λόγια του πρωτοπαλίκαρου της κλε-

φτουριάς στη Ρούμελη Οδυσσέα Ανδρούτσου (τον δολοφόνησαν οι τουρκοκοτζαμπάσηδες),

που είπε στον Δ. Λόντο, στις 14-2-1824: «Οι κρημνοί, τα ποτάμια, οι πάγοι, τα χιόνια και τα δά-

ση ήσαν τα αγαπητά μου κατοικιτήρια και το αίμα το τουρκικό, το προσφάγι μου». Αυτή τη ζωή

ζούσαν και οι απανταχού της σκλαβωμένης Ελλάδας Κλέφτες. Αυτά είναι που διαταράσσουν τη

φιλία των λαών. Να σβήσουμε τις θυσίες των ηρώων μας εναντίων των τυράννων του λαού, που

για αιώνες τον ταπείνωναν και τον μετέτρεπαν σε κατώτερα του ζώου όντα;

Για το σκοπό αυτό, η εθνική ιστορία πρέπει να διορθωθεί: «να απαλειφθούν και τρο-

ποποιηθούν (διαστρεβλωθούν δηλαδή) όσα σημεία προκαλούν τριβές μεταξύ των δύο

λαών».

Την κατευθυντήρια γραμμή δίνει το παγκοσμιοποιημένο κεφάλαιο, με κέντρο τις ΗΠΑ και

τη βοηθό τους (Ε.Ε.). Στα Βαλκάνια έχουν ιδρύσει το «ΚΕΝΤΡΟ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ

ΤΗ ΣΥΜΦΙΛΙΩΣΗ ΣΤΗ Ν.Α. ΕΥΡΩΠΗ», το οποίο χρηματοδοτείται από: α) τα υπουργεία εξω-

τερικών των ΗΠΑ, Αγγλίας, Γερμανίας, β) το υπουργείο Παιδείας της Αυστρίας, γ) την USAID

(Κυβερνητική Υπηρεσία των ΗΠΑ για εξωτερική βοήθεια), δ) τις θυγατρικές του πάμπλουτου

χρηματιστή ΣΟΡΟΣ (την πολιτική του βιογραφία, Δες: «Ρεσάλτο» τχ 15, σ. 44-46). Έχει εκδώσει

η εταιρεία αυτή (το Κέντρο δηλαδή) μια τετράτομη Ιστορία των Βαλκανίων, που θα μεταφραστεί

και στην ελληνική.

15

Όμως οι λαοί, όπως και ο Ελληνικός, αγωνίζονται κατά του ισοπεδοτισμού και της κατάρ-

γησης της εθνικής τους ιστορίας (της εθνικής τους αυτογνωσίας), κατά της κατάργησης των

αγώνων και θυσιών, με τους οποίους ίδρυσαν τον χώρο που κατοικούν, ζουν αυτοί τώρα και

έζησαν πριν οι πρόγονοί τους. Η κατάργηση και αποεθνοποίηση των κρατών δεν θα πετύχει. Η

φιλοπατρία είναι αίσθημα ριζωμένο στα κατάβαθα της ψυχής των πολιτών.

Όποιος δεν ξέρει την ιστορία του (την εθνική του ιστορία, με τις βασικές της παραμέ-

τρους), δεν ξέρει την καταγωγή του, από πού έρχεται, που βαδίζει, που θα φτάσει.

Η ιστορία κάθε έθνους είναι το ανώτερο δημιούργημα του λαού του, με τις μακροχρόνιες

αγωνιστικές του προσπάθειες (πολεμικές, οικονομικές, πολιτικές, πολιτιστικές). Ανήκει σε όλους

και κανένας δεν έχει το δικαίωμα να την παραποιεί. Ο καθένας οφείλει σεβασμό και καταβολή

κόπου, για μεγέθυνση και βελτίωση, προσθέτοντας στο οικοδόμημα και το δικό του λιθαράκι.

Η ιστορία και η γλώσσα αποτελούν τα δύο βάρθρα της εθνικής αυτογνωσίας. Λαοί χωρίς

αυτά τα δύο δεν έχουν μέλλον.

«Για να ζει μια κοινωνία πολιτών με αξιοπρέπεια απαιτείται γνώση. Αυτήν τη δίνει η ιστο-

ρία. Η ιστορία ασκεί πειθαρχημένη σκέψη, βοηθά την έρευνα, την απόδειξη. Είναι μέθοδος κατα-

νόησης, μέσο απεγκλωβισμού του νου από αδράνεια και ιδεολογικά στερεότυπα. Θέτει βασική

αρχή την αναζήτηση της πραγματικότητας, απέναντι στις επιθυμίες μας. Είναι δημιουργικό στοι-

χείο λογικών προσδοκιών. Κεντρικός ρόλος της ιστορίας είναι η εκπαίδευση των πολιτών. Αποτε-

λεί το νευρώνα του πολιτισμού ». (καθηγητής Αντ. Λιάκος, στο «ΑΡΧΕΙΟΤΑΞΕΙΟ» τχ 6 (2004),

σ. 60)

«Όλβιος, όστις της Ιστορίας έσχε μάθησιν» (Πολύβιος)

Μάθηση, προσθέτουμε εμείς, από αμερόληπτη ιστοριογραφία.

Τελειώνοντας, θα παραθέσουμε τη γνώμη του συγγραφέα και κριτικού Φώτη Πολίτη

(1890-1984), για την αξία της εθνικής ιδέας, του σωστού εθνισμού. Έγραφε λοιπόν στην Εφ.

«ΠΡΩΙΑ» φ. 27-4-1934:

«Μονάχα ανίδεοι και αφιλόσοφοι, μπορούν να απαρνηθούν τη ζωντανή αξία του εθνικού

δεσμού. Άνθρωποι με όμοια ήθη, συγγενεύουν, αισθάνονται όμοιοι περίπου στις εθνικές γιορτές,

σμίγουν στη χαρά και στον πόνο. Και η κοινή γλώσσα είναι στέρεος κρίκος, προκαλεί όμοιες ει-

κόνες της ζωής, καλλιεργεί με τον ίδιο τρόπο το πνεύμα. Και όταν σε αυτά προστεθούν και οι

αναμνήσεις κοινών αγώνων, οι δεσμοί γίνονται αξεδιάλυτοι.

Ο Εθνισμός είναι πλούτος της ανθρωπότητας και πλούτος κληρονομικός του κάθε ατό-

μου, του κάθε λαού. Η πρώτη πνευματική αξία που μας παρέχεται για να εναρμονίσουμε με αυ-

τήν, το ποικίλο και πολύτροπο πέρασμα της ωμής ζωής.

Άνθρωπος χωρίς μνήμη είναι πλάσμα επικίνδυνο και ανάξιο κάθε εμπιστοσύνης.

Το ίδιο και ένας λαός, που θέλει αγνή την ιστορία του. Γιατί η ΙΣΤΟΡΙΑ, η συνείδηση της ιστο-

ρίας είναι η ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΛΑΩΝ. Αν υπάρχει μνήμη, ΙΣΤΟΡΙΑ, τότε η περίοδος της σκλαβιάς

είναι ζωντανή εικόνα, που προκαλεί διδάγματα και τονώνει την αυτοπεποίθηση»

Τη μνήμη των ηρώων να σεβόμαστε. Αντίδωρο και προσφορά πάνω στον ιερό βωμό της

θυσίας τους, ας είναι άσβηστη η μνήμη μας και αναμμένη η λαμπάδα της ψυχής μας.

Ως κατακλείδα, θέτουμε τα λόγια του μεγενθυντή και οργανωτή της ελληνικής πα-

τρίδας Ελευθέριου Βενιζέλου, που είπε στις 28-2-1898, έξω από την τεκτονική στοά «Αθηνά»

σε απάντηση ερωτήματος «ποια τα καθήκοντα απέναντι στην πατρίδα…»

«Η αφιέρωσις πασών των πνευματικών μου δυνάμεων, προς επίτευξιν της ελευθερίας της

δούλης πατρίδος μου (σ.σ. εννοεί την Κρήτη, της οποίας τότε δεν είχε ακόμη ανακηρυχθεί η αυ-

τονομία της, ο προθάλαμος της ένωσής της το 1912), η, μετά την επίτευξη της ελευθερίας ταύ-

της, τελεία υποταγή εις τους Νόμους της Πολιτείας και η προσπάθεια προς λυσιτελεστέραν αυτής

διοργάνωσιν, επιτρέπουσαν την εν πολιτισμώ ανάπτυξιν, την ανεύρεσιν της αλήθειας, την άσκη-

σιν της αρετής».