Бага тойруу, 37Б байрны БОДЬДААТГАЛ ХХК Утас: +976 ... · 2020. 5. 22. · Тойрог-3, Бодь Цамхаг-306 хаягтай Бодь Даатгал

ҮЙЛЧЛҮҮЛЭГЧ: БОДЬДААТГАЛХХКҮНЭЛГЭЭЧИН: ГЭРЭГЭЭСТИМЭЙТХХК

Монголулс,УлаанбаатархотСүхбаатарДүүрэг,6-рХорооБагатойруу,37БбайрныҮйлчилгээнийтөвУтас: +97670005000Цахимхуудас:www.geregepartners.mnИмэйл:[email protected]

2018.12.31-НИЙӨДРИЙНБАЙДЛААРХҮНЭЛГЭЭ

Улаанбаатархот2019оны5-рсарын...-ныөдөр

БОДЬДААТГАЛХХКХАРААТБУСБИЗНЕСИЙНҮНЭЛГЭЭНИЙТАЙЛАН“ҮОУС2017-гбаримтлав”

DRAFT

БИЗНЕСИЙНҮНЭЛГЭЭ:БОДЬДААТГАЛХХК 1

ГүйцэтгэхзахиралБ.Золбаяртанаа,

БодьДаатгалХХКМонголУлс,УлаанбаатархотЧингэлтэйдүүрэг,Жигжиджавынгудамж-3,БодьЦамхаг

2019оны5-рсарын….-ныөдөрБИЗНЕСИЙНҮНЭЛГЭЭТабүхнийзахиалгындагуубидБодьДаатгалХХК-ийнбизнесийнөмчлөлийнүнэ цэнийг 2018 оны 12 дугаар сарын 31-ны өдрийн байдлаар тооцоолохүнэлгээнийажлыгхийжгүйцэтгэнүнэлгээнийтайлангхүргүүлжбайна.ЭнэхүүтайлангзөвхөнБодьДаатгалХХК-ийнхувьцаагМонголынХөрөнгийнБирж дээр анхлан гаргах (IPO) үйл ажиллагаанд Үйлчлүүлэгч түүнтэйхолбоотой компаниудын хэрэгцээнд зориулан боловсруулсан бөгөөдүнэлгээний үр дүнг өөр зорилгоор эсхүл бусад этгээд өөр зорилгоорашиглахадтохиромжгүйбөгөөдзориулалтгүйболохыгонцолжбайна.Бизнесийн өмчлөлийн үнэ цэнийг тооцоолоход Үйлчлүүлэгчээс авсанмэдээлэлболонөөрсдийнхийсэншинжилгээ,дүгнэлтийгашиглав.Үнэлгээний үр дүн нь энэхүү тайланд үзүүлсэн шинжилгээ, орц мэдээлэлболонтаамаглалууд,ашиглалтболонхязгаарлалтадтулгуурласанболно.Та бүхэн энэхүү тайлантай холбоотой аливаа санал болон асуулт байвалбидэнтэйхолбообаринауу.Хүндэтгэсэн, ГэрэгэЭстимэйтХХК-гтөлөөлж:Д.Ганбаатар Д.ГантулгаМэргэшсэнүнэлгээчин МэргэшсэнүнэлгээчинГүйцэтгэхзахирал Үнэлгээхариуцсанзахирал

DRAFT


АГУУЛГА

1. ЕРӨНХИЙТОЙМ................................................................................................................................4

2. ТОДОРХОЙЛОЛТБАҮНЭЛГЭЭНИЙАРГАЧЛАЛ................................................................................7

Тодорхойлолтууд..................................................................................................................................7

БодитболонЗахзээлийнүнэцэнийнтодорхойлолт.........................................................................9

Үнэлгээнийаргазүй............................................................................................................................10

Даатгалынкомпанийнүнэлгээнийонцлог.......................................................................................13

Үнэлгээндашигласанарга..................................................................................................................14

Орцмэдээлэлболонтаамаглалууд...................................................................................................14

3. АШИГЛАЛТЫННӨХЦӨЛҮҮД...........................................................................................................15

4. КОМПАНИЙНТУХАЙ.......................................................................................................................16

Компанийнтовчтанилцуулга............................................................................................................16

Санхүүгийнүзүүлэлт...........................................................................................................................16

5. ЗАХЗЭЭЛИЙНТОЙМ.......................................................................................................................18

6. ҮНЭЛГЭЭ...........................................................................................................................................21

6.1Хөрөнгөдсуурилсаншинжилгээ..................................................................................................21

Эргэлтийнбусхөрөнгө...................................................................................................................21

Эргэлтийнхөрөнгө..........................................................................................................................22

Өртөлбөр........................................................................................................................................22

Цэвэрхөрөнгө.................................................................................................................................22

6.2Захзээлийнхарьцуулалтыншинжилгээ.....................................................................................23

6.3Орлогынхандлагынаргаархийсэнүнэлгээ................................................................................28

Загварынорц,төсөөлөл,тооцоолллууд.......................................................................................29

Мөнгөнурсгалынтөсөөлөл,Цэвэрөнөөгийнүнэцэнийнтооцоолол........................................35

7. ҮНЭЛГЭЭНИЙҮРДҮН......................................................................................................................37

8. ХАВСРАЛТ........................................................................................................................................40

DRAFT


ЗУРГИЙНЖАГСААЛТЗураг1:БодьДаатгалХХК-ийнсанхүүгийнбайдлынүндсэнүзүүлэлтүүд.........................................17Зураг2:БодьДаатгалХХК-ийнашигтажиллагааныүндсэнүзүүлэлтүүд...........................................17Зураг3:Даатгалынкомпаниийнтоо,хүнийнөөцийнүзүүлэлт..........................................................18Зураг4:Даатгалыннэвтрэлт..................................................................................................................18Зураг5:Нэгхүндногдоххураамжийнорлого(мян.төг)......................................................................19Зураг6:Эдийнзасгийнөсөлтболонсалбарынөсөлт..........................................................................19Зураг7:АрдДаатгалХК-ийнхувьцааныүнэ.........................................................................................26Зураг8:МандалДаатгалХК-ийнхувьцааныүнэ..................................................................................27Зураг9:МХБ-ийнТоп-20индекс...........................................................................................................27ХҮСНЭГТИЙНЖАГСААЛТ Хүснэгт1:БодьДаатгалХХК-ийнсанхүүгийнүндсэнхарьцаанууд.....................................................17Хүснэгт2:Салбарынүзүүлэлтүүд(сая.төг)............................................................................................20Хүснэгт3:Захзээлдэзлэххувь(цэвэрорлогоор).................................................................................20Хүснэгт4:Ердийндаатгалынсалбарынирээдүйнтөсөөлөл...............................................................20Хүснэгт5:БодьдаатгалХХК-ийнэргэлтийнбусхөрөнгийнүнэлгээ..................................................22Хүснэгт6:БодьдаатгалХХК-ийнэргэлтийнхөрөнгө..........................................................................22Хүснэгт7:БодьдаатгалХХК-ийнөртөлбөр.........................................................................................22Хүснэгт8:БодьдаатгалХХК-ийнцэвэрхөрөнгийнхэмжээ................................................................23Хүснэгт9:Санхүүгийнүзүүлэлтүүдийнхарьцуулалт............................................................................25Хүснэгт10:Санхүүгийнүндсэнүзүүлэлт,харьцаанууд........................................................................28Хүснэгт11:Захзээлийншинжилгээнийүрдүн(PreMoney)...............................................................28Хүснэгт12:ДНБбаСалбарынхураамжийнцэвэрорлого,2010–2018..............................................29Хүснэгт13:Даатгалынкомпаниудынхураамжийнцэвэрорлого,2016-2018...................................30Хүснэгт14:БодьДаатгалХХК-ийнхураамжийнцэвэрорлогынтөсөөлөл.........................................30Хүснэгт15:БодьДаатгалХХК-ийннөхөнтөлбөрийнцэвэрнөөцсан,2018-2023............................31Хүснэгт16:БодьДаатгалХХК-ийннөхөнтөлбөрийнболонгэрээнийзардал,2018-2023..............32Хүснэгт17:Үйлажиллагаанызардал,2018-2023...............................................................................33Хүснэгт18:Ажлынкапиталынөөрчлөлт,2018-2023..........................................................................33Хүснэгт19:2023онхүртлэхорлогынүзүүлэлтийнтөсөөлөл..............................................................35Хүснэгт20:2023онхүртлэххөрөнгийнүзүүлэлтийнтөсөөлөл...........................................................35Хүснэгт21:2023онхүртлэхсанхүүгийнүзүүлэлтийнтөсөөлөл..........................................................36

DRAFT


1. ЕРӨНХИЙТОЙМТайлангийнөдөр 2019оны5-рсарын…-ныөдөр

Үйлчлүүлэгч Бодь Даатгал ХХК. Улсын бүртгэлийн гэрчилгээ болон

Даатгалын байгууллагын тусгай зөвшөөрлийнхуулбарыгХавсралт1-дүзүүлэв.

Үнэлгээндхамрагдсанхөрөнгө

Монгол Улс, Улаанбаатар хот Чингэлтэй дүүрэг, БагаТойрог-3, Бодь Цамхаг-306 хаягтай Бодь Даатгал ХХК-ийнбизнесөмчлөлийнүнэцэнэ

Үнэлгээнийөдөр 2018оны12-рсарын31-ныөдөр

Үнэлгээнийстандартыннийцэл

• Үнэлгээний Олон Улсын Стандарт 2017 (ҮОУС2017)

Тайлангийнзорилго/Үнэлгээнийажлынзаавар

Бодь Даатгал ХХК Монголын Хөрөнгийн Бирж дээрхувьцаагааолоннийтэданхудаасаналболгох(IPO)үйлажиллагаанд зориулж тус компанийн 100 хувийнөмчлөлийн үнэ цэнийг үнэлгээний өдрийн байдлаартооцоолох

Ашигласанүнэцэнийнсуурь Захзээлийнүнэцэнэ

Бизнесөмчлөлийнтооцоолсоннийтүнэцэнэ

Үнэлгээнийөдрийнбайдлаархбизнесөмчлөлийннийтүнэ цэнэ 25 046 577 293 (хорин таван тэрбум дөчинзургаан сая таван зуундаландолоонмянга хоёр зуунерэнгурван)төгрөг.Бидний үнэлгээ нь дараах мэдээлэлд тулгуурласанболно.Үүнд:• Санхүүгийнтайлан,бизнестөлөвлөгөө,санхүүгийн

загваргэхмэтүйлчлүүлэгчээсирүүлсэнмэдээлэл;• Захзээлийнсудалгаанаасболовсруулсанмэдээлэл;• Бидний тооцоолол, таамаглал болон салбарын

талаархмэдлэгзэрэгбагтана.

Бид Үйлчлүүлэгчээс өгсөн мэдээлэл болон бичигбаримтынбуруузөвдхариуцлагахүлээхгүйболно.

Ерөнхийтаамаглал Дансныбүрдэл:БодьДаатгалХХК-ийнүйлажиллагаагбүхэлдньэсвэлзаримүйлажиллагаагхэсэгчлэнбусадкомпанийн үйл ажиллагаатай нэгтгэсэн, нийлүүлснээсүүсэх үр дагаврыг энэхүү үнэлгээний ажилдтооцоолоогүйбөгөөдБодьДаатгалХХК-ийнбизнесийгбиедаасанбайдлаарүнэлсэнболно.

DRAFT


Тасралтгүй байдал: Бодь Даатгал ХХК нь цаашидбизнесийн үйл ажиллагааг төлөвлөлтийн дагуутасралтгүйүргэлжлүүлнэгэжүзэв.

Газардээрхүзлэг,шалгалт,баримтынхадгалалт

БидҮйлчлүүлэгчийнхөрөнгөдгазардээрхүзлэгболонудаа дараагийн уулзалт, ярилцлагуудыг 2019 оны 4сарын10-наас 5 сарын15-ныөдрийн хооронд хийсэнболно.

Стандартаасгажсанэсэх Гажаагүй

Үнэлгээчид Бидэнд өгсөн даалгаврын дагуу бид энэ төрлийнбизнесийн үнэлгээ хийх туршлагатай гэдгээ үүгээрбаталжбайна.Д.ГантулганьГэрэгэЭстимэйтХХК-ийнҮнэлгээ хариуцсан захирал бөгөөд тус компанийнбизнесийн болон хөрөнгийн үнэлгээний ажлуудыгудирдан ажилладаг. Д.Ганбаатар нь Гэрэгэ ЭстимэйтХХК-ийн Гүйцэтгэх захирал болно. Л.Халиун нь АCCAбуюу олон улсын мэргэшсэн нягтлан бодогч бөгөөдГэрэгэ Эстимэйт ХХК-ийн зөвлөх үнэлгээчнээражилладаг.ГантулганьМэргэшсэнҮнэлгээчдийнРояалИнститут(RICS)-ийнгишүүнбөгөөд,Гантулга,Ганбаатар,Халиун нар нь Монгол улсын мэргэшсэн үнэлгээчидболно.ҮнэлгээчнийсертификатынхуулбарыгХавсралт4-түзүүлэв.Энэхүү үнэлгээний ажлын багийг Гантулга удирданажилласанбөгөөдүнэлгээнийтайлангбэлтгэсэнболно.

Ашигсонирхлынзөрчил Энэажлыгхийжгүйцэтгэхэдбидэндаливаасонирхлынзөрчилбайхгүйболно.

Тайлангийнхэрэглэгчид/Нууцлал

Энэхүү тайлан нь зөвхөн Үйлчлүүлэгч болон түүнтэйхолбоотой компанид зориулж дээр дурдсанзориулалтаар бэлтгэгдсэн бөгөөд гуравдагч этгээдийнөмнө нийт болон хэсэгчилсэн агуулгын талаархариуцлагахүлээхгүйболно.

Тайлангийнхэрэглээ Урьдчилсан зөвшилцөж, бичгээр тохиролцоогүйтохиолдолд энэхүү тайланг бүтнээр эсвэл хэсэгчлэнтараахыгхориглоно.Урьдчилсан зөвшилцөж, бичгээр тохиролцоогүйтохиолдолд Үйлчлүүлэгч компани болон тускомпанитайхолбоотойбусадкомпаниньолоннийтэдгаргах аливаа баримт, мэдээлэл, мэдэгдэлд энэхүүүнэлгээний ажилтай холбоотойгоор Гэрэгэ ЭстимэйтХХК-ийннэрийгдурдахыгхориглоно.

DRAFT


Энэхүү тайланг бизнесийн үнэлгээний чиглэлээртодорхой мэдлэг, мэдээлэлтэй хүмүүс ашиглахадзориулжбэлтгэв.Үнэлгээнийүрдүнгийнталаараливаасанал,дүгнэлтгаргахынөмнөэнэхүүтайлангбүхлээрньуншиж танилцахыг зөвлөж байна. Энэхүү тайлантайхолбоотой тайлбар авах, тодруулга хийх шаардлагагарсан тохиолдолд бидэнтэй холбоо барихыг хүсчбайна.

Мэргэжлийнхариуцлагындаатгал

Үнэлгээчид нь Монгол Улсын Хөрөнгийн үнэлгээнийтухай хуулийн 28-р зүйлд заасны дагуу Үнэлгээчнийхариуцлагындаатгалдхамрагдсанболно.

Бусад ТайлангзөвхөнМонголхэлдээрбэлтгэсэнболно.

DRAFT


2. ТОДОРХОЙЛОЛТБАҮНЭЛГЭЭНИЙАРГАЧЛАЛТодорхойлолтуудҮнэлгээнийзаримнэртомьёогөөрөөрутгааройлгожболохталтайбайдаг.ИймнөхцөлбайдалүүсэхээсзайлсхийхзорилгоорүнэлгээндхэрэглэсэнзаримнэртомьёогҮнэлгээнийОлонУлсынСтандарт(ҮОУС),RICSмэргэжлийнолонулсынстандарт(“Улаанном”)болонСанхүүгийн Тайлагналын Олон Улсын Стандарт (СТОУС)-д тодорхойлсны дагуу дараахбайдлаарүзүүлэв.Идэвхитэй зах зээл [СТОУС 13] – Үнийн мэдээллээр тогтмол хангахад хүрэлцэхүйцдавтамж,дүнгээрхөрөнгө,өртөлбөрийнарилжаахийгддэгзахзээл.Үнэ цэнэ [ҮОУС 17]– Бодит байдал гэхээс илүүтэй мэргэжилтний дүгнэлт гэж ойлговолзохино. Үүнд: (а) хөрөнгийг арилжаалахад төлөгдөж болох хамгийн ихмагадлал бүхийүнийн дүнгийн тооцоолол, эсвэл (б) хөрөнгийг өмчилснөөр хүртэх эдийн засгийн үрашгийндүнгийнтооцоололбагтана.Үнэ цэнийн суурь [Улаан ном 17]– Үнэлгээний таамаглалын үндсэн хэмжүүрийнтодорхойлолт.Өртгийнхандлага[ҮОУС17]–Хөрөнгийнашиглалтынхүчинчадлыгодоогийнбайдлаароруулахадшаардагдахдүн(үүнийгихэнхдээөнөөгийноруулалтынзардалгэжнэрлэдэг)-гтусгадагүнэлгээнийарга,хандлага.Хүлээгдэж буй мөнгөн гүйлгээ [СТОУС 13] – Боломжит ирээдүйн мөнгөн гүйлгээгмагадлалааржинлэсэндундаж(өөрөөрхэлбэлтархалтындундаждүн).Бодит үнэ цэнэ [СТОУС 13] – Хэмжилт хийжбуй өдөр зах зээлд оролцогчдын хоорондбайнгахийгдэхажилгүйлгээгээрхөрөнгийгхудалдсанаархүлээнавахбуюуөртөлбөрөөртооцохүнэюм.Хамгийнсайнашиглалт[СТОУС13]–Хөрөнгийгашиглаххугацаандхөрөнгөбуюубүлэгхөрөнгө, өр төлбөр (бизнесийн хувьд)-ийн үнэ цэнийг дээд түвшинд байлгах зах зээлдоролцогчдынсанхүүгийнбусхөрөнгөашиглалт.Орлогынхандлага [СТОУС13]–Ирээдүйндүнгүүд (жишээлбэл:мөнгөнгүйлгээ,орлого,зардлын дүн)-ийг өнөөгийн ганц дүн (өөрөөр хэлбэл хорогдуулан)-д хөрвүүлдэгүнэлгээнийарга,хандлага.Бодитүнэцэнийгхэмжихдээирээдүйндүнгүүдийнталаархзахзээлийнөнөөгийнтаамаглалаарилэрхийлсэнүнэцэнэдсуурилна.Орц-мэдээлэл [СТОУС 13] – Энэ нь хөрөнгө, өр төлбөрийн үнийг тогтоохдоо зах зээлдоролцогчдын гаргасан таамаглалыг хэлэх бөгөөд үүнд дараах эрсдэлийн таамаглалбагтана:

(a)Бодитүнэцэнийгхэмжихэдхэрэглэсэнүнэлгээнийтодорхойаргааргачлалаасшалтгааланүүссэнэрсдэл(тухайлбал,үнэтогтоохзагвар);ба(b)Үнэлгээнийарга,аргачлалындагууашиглагдажбуйорцмэдээллээсшалтгааланүүссэнэрсдэл.

Орцмэдээлэлньбэлэнолдоцтойбуюуажиглагдахэсвэлүлажиглагдахбайжболно.

DRAFT


Хөрөнгө оруулалтын зориулалттай өмч [Улаан ном 17] – Доорх (а), (б)-оос бусадзорилгооркапиталынүнэцэнийгөсгөх,эсвэлтүрээсийнорлогоолох,эсвэлальалиныхньзорилгоорэзэмшижбуйөмч(газар,барилга,эсвэлбарилгынхэсэг,эсвэлальальнь

(a) бараа үйлчилгээний үйлдвэрлэлт, нийлүүлэлт болон захиргааны зорилгоорашиглажбайгааэсвэл(b)бизнесийнхэвийннөхцөлдхудалданборлуулахзориулалттай.

Нэгдүгээр түвшний орц-мэдээлэл [СТОУС 13] – Аж ахуйн нэгжийн хэмжилт хийж буйөдрөөр ашиглах боломжтой, ижил төстэй хөрөнгө, өр төлбөрийн идэвхтэй зах зээлийнжишиг(тохируулаагүй)үнэ.Хоёрдугаартүвшнийорц-мэдээлэл[СТОУС13]–Хөрөнгө,өртөлбөртэйхолбоотойшуудбашууд бусаар гаргаж авах боломжтой бөгөөд нэгдүгээртүвшинд багтсанжишигүнээсбусадорцмэдээлэл.Гуравдугаартүвшний орц-мэдээлэл [СТОУС 13] –Хөрөнгө ба өр төлбөрийн талаарх үлажиглагдахорцмэдээлэл.Захзээлийнхандлага[СТОУС13]–Энэньижилтөстэйбуюузэрэгцүүлэгдэххөрөнгө,өртөлбөр, эсвэл бизнес гэж үзэж болох хөрөнгө, өр төлбөрийн бүлэгт хамаарах захзээлийнажил гүйлгээний үнэ, бусад холбогдохмэдээллийгашигладаг үнэлгээнийаргахандлагаюм.Зах зээлээр баталгаажсан мэдээлэл [СТОУС 13] – Корреляци болон бусад аргынтусламжтайгаар зах зээлд бэлэн байгаа мэдээллээр баталгаажсан буюу түүнээс гаргажавсанорцмэдээлэл.Захзээлийнтүрээсийнтөлбөр[ҮОУС17]–Үнэлгээнийөдрөөрбэлэнбайгаатүрээслүүлэгч,түрээслэгчийн хооронд аль ч тал нь хариуцлагатай, мэдээлэл тооцоотой, ямар нэгэншахалтгүйгээр хандсан гэж үзсэнээр зүй зохистоймаркетинг хийснийдараах холбоогүйталуудынүйлажиллагаагаарөмчийгтүрээслүүлэхтөлбөрийнтооцоолсондүн.Зах зээлийн үнэ цэнэ [Улаан ном 17] – Хариуцлагатай, мэдээлэл тооцоотой, ямар нэгшахалтгүйгээрхандсан,арилжаандбэлэнбайгаахудалдагч,худалданавагчийнхоорондзохихмаркетингхийснийдарааххолбоогүйталуудынажилгүйлгээгээрхөрөнгөболонөртөлбөрийгсолилцожболох,тухайнүнэлгээнийөдрөөртооцоолсондүнбайна.Бэлэнолдохорцмэдээлэл[СТОУС13]–Тодорхойүйлявдал,ажилгүйлгээнийталааролоннийтэднээлттэйбайгаамэдээлэлгэхмэтзахзээлийнтоонмэдээгашигланболовсруулсанорцмэлээллийгхэлэхбөгөөдүүндхөрөнгө,өртөлбөрийнүнийгтогтоохынтулдзахзээлдоролцогчдынгаргасантаамаглалыгтусгана.Байнгахийгдэхажилгүйлгээ[СТОУС13]–Аливаахөрөнгө,өртөлбөрийгхамарсанажилгүйлгээнд зориулан хэвийн бөгөөд байнгын маркетингийн үйл ажиллагаа явуулахтайхолбогдуулан хэмжилтийн өдрөөс өмнөх хугацаанд зах зээлд хөрөнгө байршуулахаартаамагласанажилгүйлгээбөгөөдэнэньхүчээрхийгдэжбуйажилгүйлгээбайжболохгүй(жишээлбэл:хүчээртатанбуулгахбуюухудалданборлуулахыгшахахгэжмэт).

DRAFT


Үндсэнзахзээл[СТОУС13]–Хөрөнгө,өртөлбөрийгхамарсанхамгийнөндөрдүнтэйболонхамгийнолонарилжаахийгдсэнзахзээлюм.Үлхөдлөхөмч[ҮОУС17]–Үлхөрөнгийнөмчлөлдхамаарахбүхэрх,эрхашиг,үрашгийгхэлнэ.Тусгай таамаглал [Улаан ном 17] – Үнэлгээний өдрөөр бий болсон нөхцөл байдлаасялгаатай нөхцөл байдлыг авч үзэж буй таамаглал эсвэл үнэлгээний өдөр зах зээлийнжирийноролцогчхийхгүйбайхүйлдэл.Тусгайүнэцэнэ[Улаанном17]–Хөрөнгийнхувийншинжчанарыгтусгажбайдаг,зөвхөнтусгайхудалданавагчдадбийболохүнэцэнэ.Нэгдсэнэрхийнүнэцэнэ[ҮОУС17]–Хоёрэсвэлтүүнээсдээшэрхийгнэгтгэсэнүнэцэнэ.Нэгтгэсэнүнэцэнэньдангаарааэрхүүдийнүнэцэнийннийлбэрээсямагтихбайна.Худалдах зориулалт бүхий өмч [Улаан ном 17] – Тухайн бизнесийн арилжаалагдахболомжийгөмчийнүнэцэнэньилэрхийлжбайдагтусгайбизнестзориулагдсанүлхөдлөхөмчийналиваатөрөл.Эрсдэлийн шагнал [СТОУС 13]– Зах зээлд оролцогчид хөрөнгө, өр төлбөрийн мөнгөнгүйлгээнийтодорхойбайдлаасшалтгааланүүсэхэрсдэлийгхүлээснийэцэстхүртэхашиг.Үүнийгмөн“эрсдэлийнзалруулга”хэмээннэрэлдэг.Тооцоонынэгж[СТОУС13]–Хөрөнгө,өртөлбөрийгхүлээнзөвшөөрөхийнтулдугхөрөнгө,өртөлбөрийгнэгтгэхбуюузадланжижгирүүлэхСТОУС-ынхэмжүүр.Үл ажиглагдахорцмэдээлэл [СТОУС13] – Хөрөнгө, өр төлбөрийн үнийг тогтоохдоо захзээлд оролцогчдын гаргасан таамаглалын талаарх боломжит хамгийн сайнмэдээллийгашигланболовсруулсанбуюузахзээлдбэлэнбайдаггүйорцмэдээлэл.Үнэлгээнийөдөр[Улаанном17]–Үнэлгээчнийүнэлгээнийдүгнэлтгаргасанөдөр.Үнэлгээнийтайлангийнөдөр[Улаанном17]–Үнэлгээнийтайландгарынүсэгзурсанөдөр.БодитболонЗахзээлийнүнэцэнийнтодорхойлолтСТОУС13БодитҮнэЦэнийнХэмжилт-дБодитүнэцэнэгэдэгтхэмжилтхийжбуйөдөрзахзээлдоролцогчдынхоорондбайнгахийгдэхажилгүйлгээгээрхөрөнгийгхудалдсанаархүлээн авах буюу өр төлбөрөөр тооцох үнэ гэж тодорхойлсон. Энэхүү тодорхойлолт ньҮОУС-ын Хамрах Хүрээнд Бодит үнэ цэнэ-ийг тодорхойлсноос ялгаатай бөгөөд тэрхүүтодорхойлолтыгсанхүүгийнтайлагналаасбусадзорилгоорнийтлэгхэрэглэдэг.СТОУС-дтодорхойлсонбодитүнэцэнэньҮОУС-дтодорхойлсонзахзээлийнүнэцэнэ-ийнойлголттойерөнхийдөөнийцдэг.Иймдтооцоонынэгжийнтайлбар,эсвэлборлуулалтынхориг гэх мэт нягтлан бодох бүртгэлийн стандартын шаардлагад багтсан тусгайлсантаамаглалуудыг харгалзан авч үзсэн тохиолдолд ихэнх практик ажилд ҮОУС-ийн захзээлийнүнэцэнэньСТОУС13-дтодорхойлсонбодитүнэцэнэ-ийншаардлагыгханганагэжүздэг.

DRAFT


Захзээлийнүнэцэнэгэдэгтхариуцлагатай,мэдээлэлтооцоотой,ямарнэгшахалтгүйгээрхандсан,арилжаандбэлэнбайгаахудалдагч,худалданавагчийнхоорондзохихмаркетингхийсний дараах холбоогүй талуудын ажил гүйлгээгээр хөрөнгө болон өр төлбөрийгсолилцожболох,тухайнүнэлгээнийөдрөөртооцоолсондүнгойлгоно.Захзээлийнүнэцэнэньхөрөнгийнхамгийнсайнашиглалтыгтусгасанбайна.Хамгийнсайнашиглалтгэдэгньтухайнхөрөнгийнхүчинчадалашиглалтыгдээдхэмжээндбайлгахбиетбайдлаараа боломжтой, хууль ёсоор зөвшөөрөгдсөн, санхүүгийн хувьд биелэгдэхашиглалтыгхэлнэ.Хөрөнгийнодоогийнашиглалтэсвэлөөрхувилбарташиглалтынальньч хамгийн сайн ашиглалт байж болно. Энэ нь зах зээлийн оролцогч хөрөнгийн үнийгтооцоолохдооөөртөөтөсөөлжбайгаатэрашиглалтаартодорхойлогдоно.ҮнэлгээнийаргазүйҮнэлгээнийажлынзорилготойуялдууланҮнэцэнийнсуурь-днээлттэйчөлөөтзахзээлдээртөсөөлжбуйарилжаагаархүрчболоххамгийнихмагадлалтайүнийнилэрхийллийгавав.ЭнэангилалдҮОУС-дтодорхойлсонзахзээлийнүнэцэнэбагтана.Үнэлгээнд хэрэглэдэг үндсэн гурван хандлагын тодорхойлолт, тайлбарыг доор үзүүлэв.Эдгээрхандлагуудньүнийнтэнцвэр,үрашгийнхүлээлт,орлуулалтзэрэгэдийнзасгийнзарчмуудадтулгуурладаг.Үнэлгээнийүндсэнхандлагуудад:

(a)Захзээлийнхандлага,(b)Орлогынхандлага,(c)Өртгийнхандлага.

Үнэлгээнийэдгээрүндсэнхандлагабүрньхэрэглээнийөөрөөрнарийвчилсанаргуудтайбайдаг.Үнэлгээний хандлага болон аргуудаас сонголт хийхдээ тухайн нөхцөл байдалд хамгийнтохиромжтойаргыголох зорилго тавина.Бүхнөхцөлд тохиромжтойнэг ч аргабайхгүй.Сонголтхийхдээхамгийнбагадаадарааххүчинзүйлсийгавчүзэхшаардлагатай.Үүнд:

(a)үнэлгээнийажлыннөхцөлболонзорилгоортодорхойлогдсонтохиромжтойүнэцэнийнсуурь,(b)боломжитүнэлгээнийхандлагаболонаргуудындавууболонсулталууд,(c) арга бүрийн хувьд тухайн хөрөнгийн үндсэн шинжтэй зохицолтой байдал,холбогдох зах зээлийн оролцогчид нь тухайн хандлага, аргуудыг хэр зэргээрхэрэглэдэгталаар,(d)тухайнаргыгхэрэглэхэдшаардагдахнайдвартаймэдээллийнолдоцямарбайгаазэрэгорно.

Үнэлгээчинньзаавалнэгээсдээштооныүнэлгээнийаргыгхөрөнгийнүнэлгээндашиглахёстойгэсэншаардлагабайхгүй.Ялангуяаүнэлгээчинньальнэгаргыннарийвчлалболоннайдвартайбайдалдитгэх итгэл өндөрбайхадбусад аргуудыг ашиглахыгшаарддаггүй.Үнэлгээний аль нэг аргаар итгэлтэй үр дүн гаргахад үнэн зөв эсвэл ажиглагдах орцмэдээлэлхангалттайолдоцгүйүедүнэцэнийнбаримжаадүрзурагавахзорилгоорнэгээсдээш тооны үнэлгээний хандлага эсвэл аргыг хэрэглэдэг. Хэрэв нэгээс дээш тооныүнэлгээнийхандлагаэсвэларгахэрэглэсэн,түүнчлэннэгхандлагадхамаарахолонтооны

DRAFT


аргуудыгхэрэглэсэнтохиолдолдэдгээрхандлага,аргуудадүндэслэнгаргасанүнэцэнийнтооцоололньүндэслэлсайтай,олонаргаар гарсанөөрөөрүрдүнгхэрхэннэгүнэцэнэболгосон талаар хийсэн шинжилгээг үнэлгээний тайланд тодорхой тайлбарлахшаардлагатайбайдаг.Хэрэв үнэлгээний хандлага, аргуудаар гарсан үнэ цэнийн баримжаанууд нь хоорондоозөрүүихтэйбайвалүнэлгээчинньяагаадиймүрдүнгарчбайгааталааролжмэдэжойлгохшаардлагатайбөгөөдзөрүүөндөртэйүнэцэнийнбаримжаадүнгүүдийгхялбарааржинлэнүнэ цэнийг тооцоолох нь тохиромжтой биш юм. Энэ тохиолдолд үнэлгээчин нь дээрдурдсан удирдамжийн дагуу үнэлгээний аль нэг хандлага/арга нь бусад авч үзсэнаргуудаасилүүсайн,илүүнайдвартайүнэцэнийнбаримжаадүрзурагөгөхэсэхийгдахиннягтлансудлахшаардлагатай. Гурван хандлагын алийг нь ч хэрэглэсэн үнэлгээчин нь зах зээлийн бэлэн олдоцтоймэдээллийг боломжит дээд хэмжээнд хүргэж ашиглах ёстой. Үнэлгээнд ашигласан орцмэдээлэл болон төсөөлөл нь ямар эх сурвалжаас авснаас үл хамааран үнэлгээчин ньтэдгээр орц мэдээлэл, төсөөлөлд үнэлэлт дүгнэлт өгөх, үнэлгээний зорилгод хэртохиромжтойбайгаагдүгнэхшинжилгээгзаавалхийхёстойбайдаг.Үнэлгээний олон улсын стандартаас гадна Монгол Улсад бизнесийн үнэлгээ хийхаргачлалыгСангийнсайд,СанхүүгийнЗохицуулахХорооныдаргын2011оны12-рсарын30-ны өдрийн 274/240 тоот хамтарсан тушаалаар баталсан байдаг. Энэ аргачлалдбизнесийн үнэлгээний арга, хандлагыг Үнэлгээний Олон Улсын Стандартын дагуутайлбарланоруулсанбайна.ЗахзээлийнхандлагаЗах зээлийнхандлага-аарбизнесийнүнэцэнийг тогтоохдооүнийнмэдээлэлхангалттайолдохижилтөстэйболонорлуулагчбизнестэйхарьцуулахаргыгхэрэглэнэ.Энэхандлагаарүнэлэх эхний алхам нь зах зээл хувьцаа нь арилжаалагдаж байгаа эсвэл зах зээл дээрсаяханборлогдсонүнэлгээндхамрагдсанбизнестэйижилтөстэйбизнесийнхувьцааныүнээсвэлборлуулалтынүнийгавчүзэхявдалюм.Энэхандлагаарбизнесийнүнэлгээхийхэдтүгээмэлашигладагмэдээллийнэхсурвалжиддараахмэдээллүүдорно.Үүнд:

1. Ижилтөстэйбизнесийннийтэдзориуланхудалдсанбизнесийнөмчлөлийнэрхийнталаарххөрөнгийнзахзээлбуюухувьцааныталаархмэдээлэл

2. Ижилтөстэйбизнесийгзахзээлдээрхудалдсанбахудалданавсанажилгүйлгээнийталаархмэдээлэл

3. Тухайнсубъектийнбизнесийнөмчлөлдэхөмнөхүеийнажилгүйлгээнийталаархмэдээлэл

4. Эрхбүхийбайгууллагынболонижилтөстэйбүтээгдэхүүниймэдээллийнсан5. Үнэлгээчнийхувийнмэдээллийнсанзэрэгорно.

Энэхандлагаарбизнесийнүнэлгээхийхэдхарьцуулжбайгаабизнесийнүнэцэнийндүнгорлого,нийтхөрөнгө,цэвэрхөрөнгөзэрэг суурьүзүүлэлтүүдэдхарьцуулан гаргасаннэгэсвэлхэдхэдэнүржүүлэгчийгтооцно.Тухайлбал:

Үнэ,ашгийнхарьцаа(PERatio)=Нэгжхувьцааныүнэ/Нэгжхувьцааныөгөөж

DRAFT


Үнэ,бүртгэлийнөртгийнхарьцаа(Price/BookRatio)=Нэгжхувьцааныүнэ/Нэгжхувьцааныбүртгэлийнөртөг

Үнэ, борлуулалтын харьцаа (Price to Sales Ratio) = Нэгж хувьцааны үнэ / Нэгжхувьцаандногдохборлуулалт

Өөрийнхөрөнгийнөгөөж(ROE)=Цэвэрорлого/Хувьцааэзэмшигчдийнхөрөнгө

Бизнесийн үнэлгээг хийхэд хэд хэдэн үржүүлэгчийг ашигласан эсвэл хэд хэдэн аргыгхослуулан хэрэглэсэн бол үнэлгээчин тэдгээрийг ач холбогдлын хувиар жинэлэжүнэлгээнийдүнгтодорхойлжболно.Ижилтөстэйбатухайнбизнесийгхарьцуулагдахуйцболгохынтулдшаардлагатайтохиолдолдболомжиттохируулгыгхийдэг.СанхүүгийнбизнесийнонцлогтойхолбоотойгоорүнэлгээндихэнхтохиолдолдҮнэ,ашгийнхарьцаагашигланхувьцаагүнэлэх(Price/Earningsmultipleapproach)эсвэлҮнэ,бүртгэлийнөртгийнхарьцаагашигланхувьцаагүнэлэх(PricetoBookValuemultipleapproach)аргуудыгхэрэглэдэг.ОрлогынхандлагаОрлогынхандлагагэдэгттухайнхөрөнгийнөмчлөлөөсолохоортооцоолсонэсвэлолсонмөнгөнурсгалдүндэслэнүнэцэнийгтогтоодогерөнхийзарчимтайолонаргуудыгбагтаанүзэжболно.Орлогын хандлагаар бизнесийн үнэлгээг хийхэд орлого капиталжуулалтын арга бахорогдуулсанмөнгөнгүйлгээнийаргуудыгтүгээмэлашигладаг.ОрлогокапиталжуулалтынаргаБизнесийнтогтвортойбайдал,үргэлжлэхцагхугацааболонөгөөжийгхаргалзанүзсэнийүндсэндээртогтвортойбайхүйлажиллагааныцэвэрорлого(элэгдэлхасаагүйдүн)-ындүнгтодорхойлж түүнийг капиталжуулах хувьд хуваажэсвэлорлогынүржүүлэгчээр үржүүлжбизнесийнүнэцэнийгтооцно.Капиталжуулаххувийгтооцохдоохөрөнгөоруулалтынөгөөжийнхувиасирээдүйнашгийнөсөлтийнхувийгхасажтооцно.Энэаргыгирэх5–10жилийнхугацаандбизнесийнүйлажиллагааны цэвэр орлогын өсөлт тогтвортой байх үед хэрэглэхэд илүү тохиромжтой.Орлогын үржүүлэгчийг ижил төстэй компаниудын зах зээлийн мэдээллийн үндэслэнтодорхойлно.ХорогдуулсанмөнгөнгүйлгээнийаргаИрээдүйн тодорхой үеүдэд ашиг, орлогын хэмжээ тогтвортой бус, хугацааны төгсгөлдбизнесүлдэхөртөгтэйбайхүедхорогдуулахмөнгөнгүйлгээнийаргыгашиглахньоновчтойбайдаг. Энэ аргаар бизнесийн үнэ цэнийг тухайн бизнесийн цэвэр мөнгөн урсгалынөнөөгийн үнэ цэнэ ба хугацааны сүүлийн жилийн орлогын капиталжуулсан дүнгийнөнөөгийнүнэцэнийннийлбэрээртооцно.Хорогдуулах хувийг капиталын жинлэсэн дундаж өртгийн аргаар тооцоход өөрийнкапиталынхувьдКапиталХөрөнгөҮнэлгээнийзагвар(CAPM)-ыг,харинзээлийнкапиталынхувьдтатварындараахбайдлааравсанхүүгийнхувиартусбүрднькапиталжуулаххувийгтооцожтэдгээрийннийтсанхүүжилтэдэзлэххувийнжингээржинлэжтооцно.Хорогдуулах хувийг нийлбэрийн аргаар тооцоход эрсдэлгүй хүүгийн хувь дээр дараахэрсдэлийнхүчинзүйлүүдийнхувийгнэмэхзамаартооцно.Үүнд:

1. Бизнесийнмакро,микроэдийнзасгийнхүчинзүйлүүд

DRAFT


2. Салбарболонкомпанийнүйлажиллагааныонцлогхүчинзүйлүүд3. Хөрөнгө,санхүү,боловсонхүчнийчадавх,хүчинзүйлүүд4. Гадаадхүчинзүйлс,инфляцыннөлөөллийнхүчинзүйлүүд5. Хөрөнгөоруулалтынбусадэрсдэлийнхүчинзүйлүүдорно.

Хорогдуулаххувийгбондынөгөөжтэйхарьцуулахарга(Bond-Yield-Plus-PremiumApproach)-аартооцохдоотухайнкомпанийнуртхугацааныбондынхүүдээрэрсдэлийнурамшууллынхувийг(ихэнхдээ2-5%)нэмэхзамаартооцно.Хорогдуулсан мөнгөн гүйлгээний аргаар, ялангуяа санхүүгийн байгууллагын бизнесийнүнэлгээхийхэд3аргыгөргөнөөрашигладаг.Үүнд:

1. Ногдолашгийгхорогдуулахарга(DividendDiscountModel):Хувьцааныүнэцэнийгирээдүйнногдолашгиудынөнөөгийнүнэцэнээртооцоолохарга,

2. Хувьэзэмшилдногдохбэлэнмөнгөнийнхорогдуулахарга(FreeCashflowtoEquityDiscountModel): Хувьцаа эзэмшигчдэд ногдох компанийн ирээдүйн цэвэр бэлэнмөнгөнурсгалынөнөөгийнүнэцэнээртооцоолохарга,

3. Илүүдэл өгөөжийн арга (Excess Return Model): Энэ нь өнөөг хүртэл компанидоруулсанхөрөнгөдээркомпанийнирээдүйднэмэлтээролохөгөөжийнөнөөгийнүнэцэнийгнэмэхзамаарбизнесийнүнэцэнийгтооцоолдог.

ӨртгийнхандлагаӨртгийнхандлагыгмөн“Хөрөнгөдсуурилсанхандлага”гэжнэрлэдэгбаэнэньхудалданавагч үнэлэгдэж буй хөрөнгөд төлөх үнэ нь (цаг хугацаа, тохиромжгүй байдал, эрсдэлболонбусадхүчинзүйлийг эс тооцвол) тэнцүүчанартайхөрөнгийг худалданавах эсвэлбарьжбайгуулахзардлаасилүүгүйбайнагэсэнзарчимдүндэслэнэ.Өртгийн хандлагаар бизнесийг үнэлэхдээ тухайн бизнесийн биет ба биет бус бүххөрөнгүүдийг үнэлж, үүнээс бүх өр төлбөрүүдийн зах зээлийн үнэ цэнийг хасах замаартооцно.Өртгийн хандлагынаргань тухайнбизнесийнорлогоолохчадварыг харуулжчаддаггүйучир тасралтгүй байх төсөөллөөр ажиллаж байгаа бизнесийн үнэлгээнд ашиглахадтохиромжмуутайбайхмагадлалтайбайдаг.ДаатгалынкомпанийнүнэлгээнийонцлогДаатгалынкомпанийнорлогоньнэгд, хураамжийнорлого,хоёрт, хөрөнгөоруулалтынорлого гэсэн 2 үндсэн хэсгээс бүрдэнэ. Хөрөнгө оруулалтын эх үүсвэр нь зохицуулахбайгууллагаас тогтоосондүрмийн санболон эздийнөмчийнбусад хөрөнгө, зохицуулахбайгууллагаас гаргасан журмын хүрээнд актуар аргаар тооцоолсон нөөц сангуудаасбүрдэнэ. Түүнчлэн, хөрөнгө оруулалт нь зохицуулах байгууллагаас баталсан төлбөрийнчадварыншалгуурүзүүлэлтүүдийгхангахшаардлагатай.Тайлангийн өдрийн байдлаар даатгалын үйл ажиллагаа нь Санхүүгийн ЗохицуулахХорооны2019оны1-рсарын9-ныөдрийн02дугаартогтоолоорбаталсан“Даатгалынбагцдүрэм”-ээрзохицуулагдажбайна.Энэхүү зохицуулалтын хүрээнд ердийн даатгалын компани нь эрсдэл өндөртэй (өгөөжөндөртэй) хөрөнгө оруулалт хийх боломж хязгаарлагдмал тул компанийн хөрөнгөоруулалтынөгөөжнькомпанидхөрөнгөоруулагчиасхүлээжбайгааөгөөжөөсилүүгарахболомжодоогоорбайхгүйгэжүзэжболно.Өөрөөрхэлбэл,даатгалынкомпаниньжилбүр

DRAFT


ногдолашгийгболомжитдээд хэмжээгээр тараахбодлогобарихнь үнэлгээнд эерэгээрнөлөөлөх боломжтой болно. Нөгөө талаас ногдол ашиг ихээр тараах нь даатгалынкомпанийнтөлбөрийнчадварынүзүүлэлтэдсөргөөрнөлөөлөх,энэнькомпанийнэрсдэлдаахчадварыгбууруулжборлуулалтынорлогодсөргөөрнөлөөлөхболомжтойтулүнэлгээгбууруулахнөхцөлийгбийболгодогонцлогтой.Үнэлгээндашигласанарга6.1 Хөрөнгөд суурилсан шинжилгээ, 6.2 Зах зээлийн харьцуулалтын шинжилгээ дэдбүлгүүдэд хийсэн шинжилгээний үр дүнд Бодь Даатгал ХХК-ийн бизнесийн үнэлгээндОрлогын хандлагын арга нь Өртгийн болон Зах зээлийн хандлагаас илүү тохиромжтойболохыгтогтоосонболно.Орлогын хандлагын аргуудаас үнэлгээний зорилго, үнэлгээнд хамрагдсан бизнесийнонцлогийг харгалзан Хувь эзэмшилд ногдох бэлэн мөнгөний хорогдуулах арга (FreeCashflow to Equity Discount Model) аргыг ашиглав. Ногдол ашгийг хорогдуулах болонИлүүдэлөгөөжийнаргуудыгүнэлгээндашиглаагүйүндсэншалтгааныгдоортайлбарлав.Ногдол ашгийг хорогдуулах арга: Бодь Даатгал ХХК-ийн менежмент нь цаашидкомпанийн төлбөрийн чадварын харьцааг өндөрт хүргэх (130% хүртэл) бодлогохэрэгжүүлэх, ингэснээр компанийн санхүүгийн чадавхи сайжирч, даатгуулагчдын итгэлнэмэгдэж,борлуулалтнэмэгдэнэгэсэнхүлээлттэйбайна.Компанийнжилдтараахногдолашгийн хэмжээ нь зөвхөн Санхүүгийн Зохицуулах Хорооноос тогтоосон төлбөрийнчадварынзохистойхарьцаагхангахаасгаднагаднакомпанийнменежментийнбодлогоортодорхойлогдохтулэнэаргаархийсэнүнэлгээньсубьективхүчинзүйлийннөлөөөндөртэйболохэрсдэлтэй.Илүүдэлөгөөжийнарга:Энэүнэлгээньолоннийтээсхөрөнгөтатахаасөмнөхүнэлгээ(Premoney valuation) бөгөөд хөрөнгө оруулалтын өгөөжийг өнгөрсөн хугацааны хөрөнгөоруулалтынөгөөжтэйижилбайхааравсан.Өөрөөрхэлбэлолоннийтээстатаххөрөнгөөрхийххөрөнгөоруулалт,түүнийөгөөжийгэнэүнэлгээндтухайланавчүзээгүйтулэнэарганьтохиромжмуутайгэждүгнэсэнболно.ОрцмэдээлэлболонтаамаглалуудҮнэлгээндашигласанүндсэнтаамаглалуудыгдоорүзүүлэв.Тооцооны нэгж: Бодь Даатгал ХХК-ийн үйл ажиллагааг бүхэлд нь эсвэл зарим үйлажиллагаагхэсэгчлэнбусадкомпанийнүйлажиллагаатайнэгтгэсэн,нийлүүлснээсүүсэхүрдагаврыгэнэхүүүнэлгээнийажилдтооцоолоогүйбөгөөдБодьДаатгалХХК-ийнбизнесийгбиедаасанбайдлаарүнэлсэнболно.Тасралтгүй байдал: Үнэлгээнд хамрагдсан бизнесийн үйл ажиллагаа нь үргэлжилнэ,цаашидтатанбуугдах,эсвэлүйлажиллагааныхамраххүрээгээбагасгахшаардлагагүйгэжүзэв.

DRAFT


3. АШИГЛАЛТЫННӨХЦӨЛҮҮДМэдээллийннайдвартайбайдал:ЭнэхүүүнэлгээнийажлыгхийжгүйцэтгэхэдҮйлчлүүлэгчкомпаниас гарган өгсөн тоон болон чанарынмэдээллийг ашигласан болно. Бид эдгээрмэдээллийнүнэнзөвбайдалболондотоодзөрчилдөөнтэйэсэхэдтоймшинжилгээхийсэнболовч аудитын эсвэл хараат бус шалгалт, дүгнэлт хийлгээгүй болно. Үнэлгээний үрдүнгийн нарийвчлал нь мэдээллийн чанар, бүрэн бүтэн байдалтай шууд хамааралтай.Иймд энэ тайланд алдаатай мэдээлэл орсон бол бидэнд мэдэгдэхийг хүсье. Нэмэлтмэдээлэлдүндэслэнтайлангзасварланөөрчлөхболомжтой.Хөрөнгийнүнэлгээнийаливаатооцооллыннарийвчлалньхязгаарлагдмалбайдаг.Энэньхудалдагч болон худалдан авагчийн хувийн сонирхол, сэтгэл ханамжаас хамаарчхөрөнгийнүнэтогтдогтойхолбоотойюм.Цаашилбал,хөрөнгийнүнэньирээдүйдболохзарим үйл явдал, тухайлбал хууль хяналтын байгууллагын болон шүүхийн шийдвэр,инфляцынөөрчлөлтболонэдийнзасгийншийдвэрүүдээсхамаардагонцлогтойболно.Энэхүү ажилд хэрэглэсэн үнэлгээний аргачлал, таамаглалууд нь үнэлгээний ажлынзорилготойнийцэхбаүнэлгээнийүрдүнньүнэлгээндашигласанмэдээллүүдийнхүрээндхарьцангуйбодиттооцоолсонгэжүзэжбайна.Үнэлгээнд хамрагдсан хөрөнгөтэй холбоотой аливаа өр төлбөрийг, тухайлбал тухайнхөрөнгүүд нь зээлийн барьцаанд тавигдсан эсэх, үндсэн хөрөнгийн төлөгдөөгүй татварбайгааэсэхталаарэнэхүүтооцоондоруулаагүйболно.Тооцооныаргачлалаасхамаарчтайлангийнзаримүзүүлбэрболонхүснэгтэдорсонтоонүзүүлэлтүүд нь нарийвчлал өндөртэй гарсан болно. Иймд тайланд орсон үнэлгээнийүзүүлэлтүүдийг бүхэлчилсэнтэй холбоотойгоор үр дүн бага хэмжээгээр зөрж болохыганхаарнауу.Биднийхэрэглэсэннарийвчилсантаамаглалуудболонбусадхязгаарлалтуудньтайлангийнзохихбүлгүүдэддурдагдсанболно.Энэбүлэгньтайлангийнзөвхөннэгбүрэлдэхүүнхэсэгба аливаа бүлгийг дангаар авч үзэн дүгнэлт гаргах нь буруу зөрүүтэй ойлголтод хүргэхболомжтойтултайлангбүхэлдньүзэжсудлахыгзөвлөжбайна.

DRAFT


4. КОМПАНИЙНТУХАЙКомпанийнтовчтанилцуулгаБодь Даатгал ХХК нь анх 1995 онд “И Би Эйч Бодь Даатгал ХХК” нэртэйгээр үүсгэнбайгуулагдсан бөгөөд одоогийн байдлаар 26 салбар, 200 гаруй ажилтантай, 800 гаруйтөлөөлөгч,банкныдаатгалынсүлжээгээрдамжууландаатгалынүйлчилгээүзүүлжбайна.Санхүүгийн зохицуулах хорооноос ердийн даатгалын үйл ажиллагаа эрхлэх тусгайзөвшөөрөлтэй бөгөөд үүнээс гадна давхар даатгалын үйлчилгээ эрхлэх, албан ёснынийтлэл,орчуулгынажилтуслахүйлажиллагаанычиглэлтэйгээрбүртгүүлсэн.Бодь Даатгал ХХК нь 100% дотоодын хөрөнгө оруулалттай компани бөгөөд хувьнийлүүлэгчидньЛ.Болд(50%),Л.Болдхуяг(50%)нарюм.Компанийн амжилтуудаас дурдвал Монголын Маркетинг Менежментийн Хүрээлэнгээсзохионбайгуулсан“GrandExpo2009”фестивальдоролцожолоннийтийндунднээлттэйзарласансаналасуулгаарсанхүүгийнсалбарын“ҮндэснийШилдэгДаатгалынКомпани”-иар өргөмжлөгдөж байсан. Мөн Монгол Улсын Засгийн Газар болон Худалдаа АжҮйлдвэрийнТанхимаас“ТОПдаатгалынкомпани”-аар2удааөргөмжилжбайсанбайна.БизнесийнзорилгоболонстратегиБодьДаатгалХХК-ийнэрхэмзорилгоньХарилцагчбүрийнхээамартайвнытөлөөажиллаждаатгалынхөгжлөөрдэлхийдөрсөлдөхөдоршино.БизнесийншинэлэгололтуудДаатгалынсалбартанхудааолонулсынчанарынудирдлагынISO9001:2015стандартыгнэвтрүүлсэн.МөндэлхийнтэргүүлэхдаатгалынАХАгруппийнцорынганцтөлөөлөгчөөрсонгогдож олон улсын эрүүл мэндийн даатгалын үйлчилгээг Монголын даатгалын захзээлд тогтвортойгоор нутагшуулсан. Түүнчлэн галын эрсдлийн үнэлгээний програмыгнэвтрүүлсэн,нөхөнтөлбөрийгөдөртньолгодогболсон,албанжурмынболонтээврийнхэрэгслийн даатгалд цагдаагийн тодорхойлолт, акт шаардахгүй болсон зэрэг шинэлэгалхмуудыгхийсэнбайна.СанхүүгийнүзүүлэлтБодьДаатгалХХК-ийн2016–2018оныаудитоорбаталгаажсансанхүүгийнтайландтоймшинжилгээ хийв. Компанийн 2015-2018 оны санхүүгийн байдлын болон орлогынхураангуйтайлангХавсралт2-дүзүүлэв.Санхүүгийнбайдлынүндсэнүзүүлэлтболохнийтхөрөнгө,өртөлбөрнь2016оноосхойшөсөж2018оныэцсийнбайдлаарнийтхөрөнгө28.2тэрбумтөгрөг,өртөлбөр20.5тэрбум,эздийнөмч7.7тэрбумтөгрөгтхүрсэнбайна.

DRAFT


Зураг1:БодьДаатгалХХК-ийнсанхүүгийнбайдлынүндсэнүзүүлэлтүүд

Хураамжийнцэвэрорлого,татварындараахашиг2018ондхаргалзан11.5тэрбумтөгрөг,1.6тэрбумтөгрөгттустусхүрчээ.

Зураг2:БодьДаатгалХХК-ийнашигтажиллагааныүндсэнүзүүлэлтүүд

Өөрийн хөрөнгийн өгөөжийн үзүүлэлтээс харахад хөрөнгө оруулалтын өгөөж 2017 ондбуурч2018ондэргээд23.4%-дхүрчсайжирсанбайна.Нийтхөрөнгөдэзлэхөртөлбөрийнхарьцаа2016оноосхойштогтмолөссөнөөсхарахадүйлажиллагаанытэлэлтэдбусдаастатсанэхүүсвэрчухалнөлөөүзүүлсэнбайна.БодьДаатгалХХК-ийнсанхүү,хөрөнгөоруулалтынүндсэнхарьцааүзүүлэлтүүдийгдарааххүснэгтэдүзүүлэв.

Хүснэгт1:БодьДаатгалХХК-ийнсанхүүгийнүндсэнхарьцаанууд

Санхүүгийнүндсэнхарьцаанууд 2016 2017 2018Хөрөнгийнөгөөж(ROA) 8.9% 4.0% 6.9%Өөрийнхөрөнгийнөгөөж(ROE) 23.3% 10.8% 23.4%НТ-ийнцэвэрзардал/ОТХорлого(Lossratio) 34.7% 34.0% 37.7%Зардал/ОТХорлого(Costratio) 57.5% 52.8% 47.9%Ашиг/ОТХорлого(Profitmargin) 12.7% 6.1% 13.4%

7.2

11.7

20.5

5.1 5.97.7

12.3

17.6

28.2

-

5.0

10.0

15.0

20.0

25.0

30.0

2016 2017 2018

Тэрб

умтө

грөгөө

р

Өртөлбөр Эздийнөмч Нийтхөрөнгө

6.9

11.1 11.5

1.0 0.61.6

- 2.0

4.0

6.0

8.0

10.0

12.0

14.0

2016 2017 2018

Тэрб

умтө

грөгөө

р

Хураамжийнцэвэрорлого Цэвэрашиг

DRAFT


5. ЗАХЗЭЭЛИЙНТОЙМ

ДаатгалынзахзээлийнөнөөгийнбайдалМонголулсындаатгалынсалбарт2018оныбайдлаар18байгууллага1342ажиллагсадтайүйл ажиллагаа явуулж байна. Үүнийг 2007 онтой харьцуулбал байгууллагын тоо 3-аар,ажилчдынтоо3дахиннэмэгджээ1.

Зураг3:Даатгалынкомпаниийнтоо,хүнийнөөцийнүзүүлэлт

Даатгалын нэвтрэлт: Нийт хураамжийн ДНБ-д эзлэх хувь буюу даатгалын нэвтрэлтМонголулсад0.5орчимхувьбайна.Энэүзүүлэлт2007онд0.3хувьбайсанбөгөөдаажмаарөсөжбайна. 2017оныбайдлаардаатгалыннэвтрэлт Эдийн ЗасгийнХамтынАжиллагааХөгжлийнБайгууллагынгишүүнорнуудаддунджаар6.7хувь,угбайгууллагынгишүүнбусорнуудаддунджаар3.5хувьбайгааньманайулсаддаатгалыннэвтрэлтхарьцангуйбагабайгаагхаруулжбайна2.

Зураг4:Даатгалыннэвтрэлт

1ҮндэснийСтатистикийнХороо2www.stats.oecd.org

429

1,101

1,342

15

17

18

13

14

15

16

17

18

19

-

200

400

600

800

1,000

1,200

1,400

1,600

2007 2013 2018

Тайлантхугацаандүйлажиллагааявуулсандаатгалынбайгууллагынажиллагчдынтоо/зүүн/

Тайлантхугацаандүйлажиллагааявуулсандаатгалынбайгууллагынтоо/баруун/

6.7

3.5

0.5

0

1

2

3

4

5

6

7

8

ЭЗХАХБ-ынгишүүнорнууд

ЭЗХАХБ-ыггишүүнбусорнууд

Монголулс

DRAFT


ЭнэньнэгталаасМонголУлсындаатгалынсалбарынхөгжилдоройбайгааг,нөгөөталаасдаатгалынсалбарирээдүйдөсөхболомжтойгхаруулна.Даатгалын нягтрал:Нэг хүнд ногдох даатгалын хураамж 55.2 мянган төгрөг орчимдбайгаабөгөөдсүүлийн10жилддунджаар23хувьөсжээ3.

Зураг5:Нэгхүндногдоххураамжийнорлого(мян.төг)

2010 оноос хойш нэрлэсэн ДНБ жилд дунджаар 16% өссөн бол даатгалын салбарынхураамжийнцэвэрорлогожилддунджаар24%буюунэрлэсэнДНБ-ээс1.43дахинилүүхурдтайөссөнбайна3.

Зураг6:Эдийнзасгийнөсөлтболонсалбарынөсөлт

Үнэлгээний өдрийн байдлаар ердийн даатгалын салбарт 15 компани үйл ажиллагааявуулж байгаа бөгөөд тэдгээрийн балансын болон орлогын тойм үзүүлэлтүүд дараахбайдалтайбайна.

3ҮндэснийСтатистикийнХороо

5.38.0 8.6

11.516.9

27.332.0

36.3 37.4 36.7

45.4

55.2

0.0

10.0

20.0

30.0

40.0

50.0

60.0

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Мян.төг

35%

27%

15% 16%

4% 3%

17% 15%

54% 55%

17%

10%

-6%

5%

27% 27%

-10%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

НэрлэсэнДНБ-нийөсөлт Салбарынхураамжийнцэвэрорлогынөсөлт

DRAFT


Хүснэгт2:Салбарынүзүүлэлтүүд(сая.төг)

Үзүүлэлт 2016 2017 2018Нийтхөрөнгө 165,854 197,568 252,851Эздийнөмч 78,184 86,798 116,451Нөхөнтөлбөрийннөөцсан 36,864 46,512 44,851Орлогодтооцоогүйхураамж 41,234 52,776 73,251Хураамжийннийторлого 104,170 141,179 175,546Хураамжийнцэвэрорлого 65,676 91,139 115,667Орлогодтооцсонхураамж 65,379 80,597 103,636Нөхөнтөлбөрийнцэвэрзардал 26,566 30,441 44,942Үйлажиллагаанынийтзардал (33,965) (39,654) (45,521)Цэвэрашиг 7,871 11,282 14,289Хохирлынхарьцаа 41% 38% 43%Зардлынхарьцаа 60% 62% 61%

ДаатгалынкомпаниудынхураамжийнцэвэрорлогоорньхарьцуулбалМонголДаатгалХХКзах зээл дээр тэргүүлж байна. Бодь Даатгал ХХК-ийн зах зээлд эзлэх хувь 2018 оныбайдлаар10%,сүүлийн3жилийндунджаар10.6%-тайбайна4.

Хүснэгт3:Захзээлдэзлэххувь(цэвэрорлогоор)

Компани 2016 2017 2018Бодь 10% 12% 10%Монгол 22% 18% 18%Мандал 7% 11% 14%Ард 9% 8% 8%Миг 16% 14% 13%Практикал 9% 8% 8%Тэнгэр 10% 9% 7%Бусад 17% 21% 21%Нийт 100% 100% 100%

ДаатгалынзахзээлийнирээдүйнчигхандлагаОлонУлсынВалютынСангийнтаамаглажбайгаагаарМонголулсыннэрлэсэнДНБирэх5жилд дундажаар 11.6 орчим хувиар өсөхөөр байна5. Ердийн даатгалын салбарынхураамжийнцэвэрорлогынжилийнөсөлтньөнгөрсөнжилүүдтэйадилнэрлэсэнДНБ-нийөсөлтөөс 1.43 дахин өндөр байна гэж үзвэл 2023 онд 248.3 тэрбум төгрөгт хүрэхээртөсөөлжбайна.

Хүснэгт4:Ердийндаатгалынсалбарынирээдүйнтөсөөлөл

Үзүүлэлтүүд 2018 2019 2020 2021 2022 2023НэрлэсэнДНБ-нийөсөлт 15.3% 9.8% 11.7% 11.7% 12.2% 12.4%НэрлэсэнДНБ,тэрбумтөг 32,166 35,331 39,481 44,109 49,503 55,625Хураамжийнцэвэрорлогынөсөлт 26.9% 14.0% 16.8% 16.7% 17.4% 17.6%Хураамжийнцэвэрорлого,тэрбумтөг 115.7 131.9 154.0 179.8 211.1 248.3

4СанхүүгийнЗохицуулахХороо5https://www.imf.org/~/media/Files/Publications/CR/2018/cr18303.ashx

DRAFT


6. ҮНЭЛГЭЭ6.1ХөрөнгөдсуурилсаншинжилгээХөрөнгөдсуурилсанхандлагыгүнэлгээндхэрэглэхэдтухайнбизнесийннийтхөрөнгөөсөртөлбөрүүдийг хасах замаар бизнесийн үнэ цэнийг тодорхойлдог. Энэ аргаар үнэлгээхийхийнтулдБодьДаатгалХХК-ийнбиетболонбиетбусбүххөрөнгүүд,мөнөртөлбөрийнүзүүлэлтүүдийн зах зээлийн үнэ цэнийг тогтоох замаар цэвэр хөрөнгийн хэмжээгтодорхойлохшаардлагатайболно.БодьДаатгалХХК-ийнхөрөнгөболонөртөлбөрүүдийгүнэлгээнийзориулалтаардараахбайдлаархуваажавчүзэв.Үүнд:

1. Эргэлтийнбусхөрөнгө:• Үлхөдлөххөрөнгө• Тээврийнхэрэгсэл• Бусад хөрөнгө (Компьютер, тоног төхөөрөмж, тавилга эд хогшил, түрээсийн

сайжруулалт)• Биетбусхөрөнгө

2. Эргэлтийнхөрөнгө:• Мөнгөтүүнтэйадилтгаххөрөнгө• Хөрөнгөоруулалт• Авлага• Даатгалынхөрөнгө• Бусадсанхүүгийнхөрөнгө• Бусадсанхүүгийнбусхөрөнгө

3. Өртөлбөр:• Өртөлбөр• Орлогодтооцоогүйхураамжийннөөц• Нөхөнтөлбөрийннаацсанзэрэгбагтана.

ЭргэлтийнбусхөрөнгөЭргэлтийн бус хөрөнгүүдийн онцлог байдлагт уялдуулан ҮОУС-д тодорхойлсон дараахаргуудыг ашиглав. Үүнд, тээврийн хэрэгсэлд зах зээлийн хандлагын нийтэдарилжаалагддагжишихзүйлсийнаргыг,бусадхөрөнгөдөртгийнхандлагынорлуулалтынөртгийнаргыгтустусашиглав.Үлхөдлөххөрөнгийнүнэлгээнд2018оны02сардГолдстандартЭстимэйтХХК-нийхийсэнүнэлгээнийүрдүнг,биетбусхөрөнгийнхувьддансныдүнгээртооцов.БодьдаатгалХХК-ийнэргэлтийнбусхөрөнгийнүнэлгээнд6ширхэгүлхөдлөххөрөнгө20ширхэгтээврийнхэрэгсэл,бусадхөрөнгөангилалдбагтсанкомпьютер,тавилгазэрэгмэт485 ширхэг хөрөнгийг хамруулав.БодьдаатгалХХК -ийннийтэргэлтийнбусхөрөнгийгүнэлгээнийөдрийнбайдлаар2,133,434мянгантөгрөгбайхаартооцоолов.ҮнэлгээнийүрдүнгдарааххүснэгтэдүзүүлсэнбөгөөдүнэлгээнийдэлгэрэнгүйтооцооллыгХавсралт3-дүзүүлэв.

DRAFT


Хүснэгт5:БодьдаатгалХХК-ийнэргэлтийнбусхөрөнгийнүнэлгээ

Хөрөнгө Тодорхойлолт Тооцоолсонүнэцэнэ,саятөгрөгөөр

Үлхөдлөххөрөнгө 6ширхэг 1,333.2Тээврийнхэрэгсэл 20ширхэг 270.9Бусадхөрөнгө Компьютер,тавилгагэхмэт485ширхэгхөрөнгө 362.1Биетбусхөрөнгө Программхангамжгэхмэт4ширхэгхөрөнгө 167.2Нийт 2,133.4

Эргэлтийнхөрөнгө2018оныжилэцсийнсанхүүгийнтайландорсондүнгээртускомпанийннийтэргэлтийнхөрөнгө26,1тэрбумтөгрөгбайна.Үүнд:

Хүснэгт6:БодьдаатгалХХК-ийнэргэлтийнхөрөнгө

Хөрөнгө Дүн,саятөгрөгөөрМөнгөнхөрөнгө 3,838.7Хөрөнгөоруулалт 7,223.7Даатгалынавлага 4,056.7Бусадсанхүүгийнхөрөнгө 2,613.6Бусадсанхүүгийнбусхөрөнгө 781.3Даатгалынхөрөнгө 7,600.6Нийт 26,114.6

Өртөлбөр2018оныжилэцсийнсанхүүгийнтайландорсондүнгээртускомпанийннийтөртөлбөр20,5тэрбумтөгрөгбайна.

Хүснэгт7:БодьдаатгалХХК-ийнөртөлбөр

Өртөлбөр Дүн,саятөгрөгөөрДаатгалынөртөлбөр 5,257.2Бусадсанхүүгийнөртөлбөр 214.3Бусадсанхүүгийнбусөртөлбөр 752.9Орлогодтооцоогүйхураамжийннөөц 10,786.6Нөхөнтөлбөрийннөөцсан 3,482.9Нийт 20,493.9

ЦэвэрхөрөнгөХөрөнгөдсуурилсанаргаарбизнесийгүнэлэхэднийтхөрөнгөөсөртөлбөрийгхассанцэвэрхөрөнгөдүндэслэнтооцоолдог.

DRAFT


Хүснэгт8:БодьдаатгалХХК-ийнцэвэрхөрөнгийнхэмжээ

Үзүүлэлтүүд Дүн,саятөгрөгөөрЭргэлтийнхөрөнгө 26,114.6Эргэлтийнбусхөрөнгийнүнэцэнэ 2,133.4Өртөлбөр 20,493.9Цэвэрхөрөнгийнхэмжээ 7,754.1

ДээрхтооцооллоорБодьдаатгалХХК-ынцэвэрхөрөнгөүнэлгээнийөдрийнбайдлаар7.75тэрбумтөгрөгбайна.ЭнэаргаарБодьДаатгалХХК-ийнүнэцэнийгтодорхойлоходдараахүндсэндутагдалуудтай.Үүнд:

1. Орлогод тооцоогүй хураамжийн нөөц болох 10.8 тэрбум төгрөг нь хойшлуулсанхураамжийнорлоготулердийнбизнестэйадилаарөртөлбөргэжшуудадилтганүзэхньтохиромжгүй.

2. Орлогод тооцоогүй хураамжийн нөөц болон Нөхөн төлбөрийн нөөц сангуудын(нийт 14.2 тэрбум төгрөг) хөрөнгийг тодорхой хугацаанд хөрөнгө оруулалтын эхүүсвэрээрашиглажорлогоолохболомжтой.Иймдмөнердийнбизнестэйадилаарөртөлбөргэжшуудадилтганүзэхньтохиромжгүй.

3. Энэ тооцоололд тус компанийн гоодвилл, барааны тэмдэгт, менежментийн урчадвар зэрэгбиетбус хөрөнгүүдороогүйболно.Харьцуулан судлахижил төстэйбизнесийнзахзээлийнмэдээлэлхомсүедкомпанийнирээдүйнашигтажиллагаандчухалүүрэггүйцэтгэхэдгээрбиетбусхөрөнгийнүнэцэнийгтооцоолоходбизнесийннийт үнэ цэнээс бусад хөрөнгийн үнэ цэнийг хасах зарчим дээр тулгуурлантооцоолол хийх нь оновчтой байдаг. Харин энэ аргачлал нь энэхүү үнэлгээнийажлын даалгаварт өгөгдсөн бизнесийн үнэ цэнийг тооцоолох ажилтай давхцажбайна.

Эдгээр шалтгаанд үндэслэн хөрөнгөд суурилсан аргаар бизнес өмчлөлийн үнэ цэнийгтооцоолохньтохиромжгүйгэжүзэв. 6.2Захзээлийнхарьцуулалтыншинжилгээ 2018 оны эцсийн байдлаар ердийн даатгалын үйл ажиллагаа явуулж буй 15 компанибайгаагаас хоёр компани буюу Ард Даатгал болон Мандал Даатгал компаниуд ньМонголын Хөрөнгийн Бирж дээр бүртгэлтэй хувьцаат компанийн хэлбэрээр бусад ньхязгаарлагдмал хариуцлагатай компанийн хэлбэрээр ажиллаж байна. Энэхүү хоёркомпанийн санхүүгийн үндсэн үзүүлэлтүүдийг БодьДаатгал ХХК-ийн санхүүгийн үндсэнүзүүлэлтүүдтэй харьцуулан зах зээлийн харьцуулалтын шинжилгээг хийж гүйцэтгэв.Түүнчлэн, Ард болонМандал Даатгалын хувьцааны арилжааны үзүүлэлтийг харьцуулжүзсэн болно. Энд Ард Даатгал, Мандал Даатгалын мэдээллийг Санхүүгийн ЗохицуулахХороо, Монголын Хөрөнгийн Бирж, Монголын Даатгалын Холбоо, компаниудын үнэтцааснытанилцуулгаболонтускомпаниудынцахимхуудсуудаастустусавчашиглав.ХарьцуулсанкомпаниудынтовчмэдээлэлАрдДаатгалкомпанинь1994ондбайгуулагдсанбөгөөдодоогийнбайдлаар24салбар,238 төлөөлөгчид, 100 гаруй ажиллагсадаар дамжуулан 63,633 харилцагчдад 50 гаруйбүтээгдэхүүн, үйлчилгээ үзүүлэн хамтранажиллажбайна.АрдДаатгалХХКнь2015онд

DRAFT


"Ард Санхүүгийн Нэгдэл"-ийн бүрэлдэхүүнд багтаж, үйл ажиллагаа, удирдлагын багаашинэчилсэн.2016оноосмалыниндексжүүлсэндаатгалынборлуулалтандоролцожэхэлсэн.2017ондHannoverre,ArdMedicareолонулсынэрүүлмэндийнбүтээгдэхүүнийгнэвтрүүлсэнбаэнэнь дэлхийн 200 орны 330,000 гаруй эмнэлэгээр үйлчлүүлэх боломж олгодог даатгалынбүтээгдэхүүнюм.2017онд“Хөдөөажахуйндавхардаатгал”компанитайхамтрангазартариалангийндаатгалыганхудаахэрэгжүүлэхэдоролцсон.СЗХ-ноос IPO хийх зөвшөөрөл авч 2018 оны 9 сарын 17-26 өдрийн хооронд татантөвлөрүүлэхээртөлөвлөсөнхөрөнгөболох5.25саятөгрөгөөс32.7хувиарилүүбуюу6.97тэрбумтөгрөгийнзахиалгаавчамжилттайIPOхийсэнбайна. IPOхийснээрдүрмийнсан,өөрийнхөрөнгөөнэмэгдүүлэхбөгөөдхадгаламж,ББСБ-ынитгэлцэл,засгийнгазрынүнэтцаас,Монголынхөрөнгийнбирждээрх үнэтцаас, компанийнбонд, үл хөдлөх хөрөнгө,хөрөнгөоруулалтынсанзэрэгхэрэгслүүдэдхөрөнгөоруулалтхийнэгэжтодорхойлжээ.МандалДаатгалкомпанинь2011ондбайгуулагдсан,100гаруйажиллагсадтай,2018оны2-р улирлын байдлаар нийт 46,000 харилцагчдад 52 даатгалын бүтээгдэхүүнийг саналболгонажиллажбайна."Жаргалан" эрүүл мэндийн даатгал бүтээгдэхүүнийг зах зээлд амжилттай нэвтрүүлжхувийнэрүүлмэндийндаатгалынзах зээлийн60%, "Сонголт"авто тээврийнхэрэгслийнбагц даатгалын бүтээгдэхүүн нь сайн дурын тээврийн хэрэгслийн зах зээлийн 50%-ийгдангаарааэзэлжбайна.2012ондХаанбанктайхамтран,Монголулсадбанкнызуучлалыгэхлүүлсэн.2017ондбанкнызуучлалаардамжинтөвлөрсөнхураамжийн26%-ийгэзэлсэнбайна.ЭнэньтускомпаниГоломтбанкныоронсууцнызээлийндаатгалыгдангаархийжбайгаатайхолбоотой.“ОюуТолгой”ХХКболон“ЖиСиАрМонголиа”ХХКзэрэгтомоохонкомпанидэрүүлмэнд,гэнэтийнослындаатгалынүйлчилгээгүзүүлжбайна.СЗХ-ноос IPO хийх зөвшөөрөл авч 2018 оны 9 сард Монголын хөрөнгийн бирж дээрамжилттайIPOхийсэнбайна.IPOхийснээрхувьнийлүүлсэнхөрөнгөөнэмэгдүүлэхбөгөөдингэснээрзахзээлдэзлэхбайрсуурьболонорлогодтооцсонхураамжөснө,эрсдэлдаахчадварсайжирна,хөрөнгөоруулалтөснөгэжээ.БодьДаатгалкомпанинь1995ондбайгуулагдсанодоогийнбайдлаар21аймаг,330сум,26салбар,200гаруйажилтан,албанхаагч,800гаруйтөлөөлөгчболонбанкныдаатгалынсүлжээгээрдамжуулан150,000гаруйхарилцагчийнэрсдлийгоновчтойудирдажбайна.Олонжилийнтуршлага,нэрхүндээрборлуулалтынзардлыгхамгийндоогуурбарихдавууталыгбүрдүүлдэг.Бодьдаатгалкомпаницахимүнэлгээ,дотоодцахимсистемээашигланнөхөн төлбөрийг 20 мин хүртэлх богино хугацаанд шийдэж байгаа нь дэлхийдөрсөлдөхүйц амжилт болохоор байна. Борлуулалтын суваг, борлуулалт, андеррайтинг,нөхөнтөлбөр,харилцагчийнүйлчилгээнэгшугамаарцахимоффисоорхолбогдожбайна.Хамгийн олон бүтээгдэхүүн болоод борлуулалтын сувгийн сүлжээтэй. Хариуцлагатай,хурданшуурхайүйлчилгээгээрээдавхардаатгалынзахзээлдтанигдсан,сүүлийнхэдэнжилдараалансонгогдожбайгааньсалбартаадавхардаатгалыншимтгэлийнорлогоорхамгийнөндөрүзүүлэлттэйбайна.Малынэрсдэлийндаатгалынборлуулалтаарнийтзахзээлийн34хувийгэзэлжбайна.

DRAFT


IPOхийхголзорилгонькомпанийголоннийтийнкомпаниболгожкомпанийнзасаглалыгсайжруулах, хүн бүрт хүртээмжтэй, түргэн шуурхай цахим даатгалын системийг бийболгоход зарцуулах, мөнгөн хөрөнгө нэмэгдсэнээр төлбөр түргэн гүйцэтгэх чадварыгсайжруулахадоршино.Санхүүгийнүндсэнүзүүлэлтүүдийнхарьцуулалт2018 оны эцсийн байдлаарх нийт хөрөнгийг харьцуулж үзвэлМандалДаатгал хамгийнөндөрбуюу33.8тэрбумтөгрөгийн,БодьДаатгал28.2тэрбумтөгрөгийн,АрдДаатгал21.0тэрбумтөгрөгийнхөрөнгөтэйбайна.

Хүснэгт9:Санхүүгийнүзүүлэлтүүдийнхарьцуулалт

ҮЗҮҮЛЭЛТҮҮД Ард Мандал Бодь

Балансынүзүүлэлт,тэрбумтөг 2016 2017 2018 2016 2017 2018 2016 2017 2018

Нийтхөрөнгө 9.5 11.7 21.0 17.3 21.5 33.8 12.3 17.6 28.2

Хөрөнгөоруулалт 4.4 5.8 14.4 3.3 9.2 19.8 6.4 7.6 7.2

Өртөлбөр 5.3 6.5 10.3 12.4 15.5 18.2 7.2 11.7 20.5

Эздийнөмч 4.2 5.2 10.7 4.9 6.0 15.6 5.1 5.9 7.7

Орлогынүзүүлэлт,тэрбумтөг

Хураамжийнцэвэрорлого 5.7 6.9 9.6 4.7 10.1 16.4 6.9 11.1 11.5

Орлогодтооцсонхураамж 5.8 6.0 8.1 4.2 7.0 11.9 8.2 9.7 11.8

Хөрөнгөоруулалтынорлого 0.8 1.4 1.8 1.0 1.2 2.2 1.0 1.0 1.0

Нөхөнтөлбөрийнцэвэрзардал 2.6 2.5 3.5 1.9 2.1 3.3 2.8 3.3 4.4

Зардалдтооцсоннөхөнтөлбөр 2.5 2.8 4.1 2.0 2.4 3.9 3.2 3.9 4.4

Бусадцэвэрзардал 2.7 2.6 3.0 3.2 4.3 5.0 4.7 5.1 5.7

Цэвэрашиг 0.4 1.1 1.3 0.1 1.1 3.9 1.0 0.6 1.6

Санхүүгийнхарьцаанууд Хөрөнгийнөгөөж(ROA) 4.7% 10.6% 7.7% 0.6% 5.7% 14.0% 8.9% 4.0% 6.9%

Өөрийнхөрөнгийнөгөөж(ROАE) 10.7% 23.7% 15.8% 1.8% 20.2% 35.9% 23.3% 10.8% 23.4%

НТ-ийнцэвэрзардал/ОТХорлого 43.9% 41.6% 43.2% 44.8% 29.5% 27.5% 34.7% 34.0% 37.7%

Зардал/ОТХорлого 45.7% 42.6% 37.0% 74.9% 61.7% 41.9% 57.5% 52.8% 47.9%

Хөрөнгөоруулалтынөгөөж 18.4% 24.2% 12.2% 30.5% 13.3% 11.3% 16.1% 13.4% 13.7%

Ашиг/ОТХорлого 7.4% 18.6% 15.6% 2.0% 15.7% 32.4% 12.7% 6.1% 13.4%

Даатгалын компанийн санхүүгийн бүртгэлийн онцлогоос хамаарч хураамжийн цэвэрорлогоньдаатгалынүйлажиллагааныцархэмжээгилэрхийлдэгболтайлантхугацааныборлуулалтынорлогоньорлогодтооцсонхураамжаартодорхойлогддог.2018ондБодьДаатгалболонМандалДаатгалкомпанийнорлогодтооцсонхураамжийнхэмжээ ойролцоо, харгалзан 11.8 болон 11.9 тэрбум төгрөг байсан бол Ард Даатгалкомпанийнорлогод тооцсонхураамж8.1 тэрбум төгрөгбайсан.ХаринМандалДаатгалкомпанийн хураамжийн цэвэр орлого 2018 онд 16.4 тэрбум төгрөг (Бодь 11.5 тэрбумтөгрөг,Ард9.6тэрбумтөгрөг)байгааньирэхулирлуудадтускомпанийнорлогодтооцсонхураамжийнорлогоньхарьцуулсанкомпаниудаасөндөрбайхнөхцөлийгбүрдүүлнэ.БодьДаатгалболонМандалДаатгалкомпаниудынорлогодтооцсонхураамжийнорлогонь 2018 онд ойролцоо байсан боловч цэвэр ашгийн хэмжээ өндөр зөрүүтэй байгааг 1)хөрөнгөоруулалтынзөрүү(Бодь7.2тэрбумтөгрөг,Мандал14.4тэрбумтөгрөг),2)нөхөнтөлбөрийнболонзардлынзөрүүгээртайлбарлажболно.

DRAFT


Санхүүгийнүндсэнхарьцаануудыгтооцожүзэхэд2018оныбайдлаарөөрийнхөрөнгийндундажөгөөжМандалДаатгалын хувьд35.9%буюу хамгийнөндөр,БодьДаатгал,АрдДаатгалынхувьдхаргалзантусбүр23.4%,15.8%байна.Нөхөн төлбөрийн цэвэр зардлыг орлогод тооцсон хураамжид харьцуулсан харьцааМандалДаатгал - 27.5%, БодьДаатгал - 37.7%, АрдДаатгал - 43.2% байгаа ньМандалДаатгалкомпани2018ондөндөрашигтайажилласаншалтгаануудыннэгболсонбайна.Цэвэр ашгийн маржинг тайлант үеийн цэвэр ашгийг орлогод тооцсон хураамжидхарьцуулжгаргасанбөгөөдэнэүзүүлэлтээрМандалДаатгал32.4%,БодьДаатгал13.4%,Арддаатгал15.6%байна.Хувьцааныарилжаанымэдээлэл6Ард Даатгал компани хувьцаагаа анхдагч зах зээлд 700 төгрөгөөр санал болгожарилжаалсанбахоёрдогчзахзээлийнарилжаа2018оны10-рсарын1-ндэхэлсэнбайна.Хувьцааныүнэанхарилжаалжэхэлснээсхойшбуураххандлагатайбайгаабөгөөд2018оны12-рсарын31-нийөдөр770төгрөгөөрарилжаалагдсанбайна.2019оны5-рсарын5-ныөдөр673.87төгрөгийнхаалтынханштай,захзээлийннийтүнэлгээнь16.8тэрбумтөгрөгбайна.Нийт25,000,000ширхэгхувьцаагаргасан.

Зураг7:АрдДаатгалХК-ийнхувьцааныүнэ

Мандал Даатгал компани хувьцаагаа анхдагч зах зээлд 4,800 төгрөгөөр санал болгожарилжаалсан,хоёрдогчзахзээлийнарилжаа2018оны09-рсарын24-ндэхэлсэнбайна.Хувьцааны үнэ анх арилжаалж эхэлснээс хойш хувьцааны үнэ өсөх хандлагатай байгаабөгөөд2018оны12-рсарын31-нийөдөрнэгжхувьцааныүнэ5,250төгрөгбайсан.2019оны5-рсарын5-ныөдөр5,515төгрөгийнхаалтынханштай,захзээлийннийтүнэлгээ34.4тэрбумтөгрөгбайна.Нийт6,243,016ширхэгхувьцаагаргасанбайна.

6http://www.mse.mn/mn

DRAFT


Зураг8:МандалДаатгалХК-ийнхувьцааныүнэ

МонголынхөрөнгийнбиржийнТоп-20индекс2018оны9сараасхойшерөнхийдөөөссөнтөлөвтэй,харин2019оны3-рсарынсүүлээсбуурсантөлөвтэйбайна.

Зураг9:МХБ-ийнТоп-20индекс

Топ-20индексийнхэлбэлзэлтэйхарьцуулжүзэхэдМандалДаатгалкомпанийнхувьцааныүнийн хэлбэлзэл Топ-20 индексийн хэлбэлзэлтэй төсөөтэй буюу хоёрдогч зах зээлийнарилжааэхэлснээсхойшерөнхийтөлвөөрөөөсөххандлагатай,харин2019оны3-рсарынсүүлээс буурах төлөв ажиглагдсан байна. 2019 оны 4-р сарын 30-ны өдөр хүртлэх 144өдрийнарилжаанымэдээллээртооцоолсонзахзээлийнэрсдэлийнмэдрэмж(beta)0.188гарчбайна.Харин Ард Даатгал компанийн хувьцааны үнэ хувьцаа арилжаалагдсан цагаасаа хойшбуураххандлагатайбайгааньТоп-20индекстэйурвуухамааралтайбайна.2019оны4-рсарын30-ныөдөр хүртлэх 144 өдрийн арилжаанымэдээллээр тооцоолсон зах зээлийнэрсдэлийнмэдрэмж(beta)-0.256гарчбайна.

DRAFT


ЗахзээлийнхарьцуулалтыншинжилгээнийүрдүнҮнэлгээнийөдрийнбайдлаарБодьДаатгалкомпаниIPOхийжмөнгөтатантөвлөрүүлэхээсөмнөхүеийн(Premoney)үзүүлэлт,харьцаануудыгдоорххүснэгтэдүзүүлэв.

Хүснэгт10:Санхүүгийнүндсэнүзүүлэлт,харьцаанууд

Компаниуд АрдДаатгалХК МандалДаатгалХК БодьДаатгалХХКЦэвэрашиг 1,262,740,150 3,868,257,249 1,584,480,000Эздийнөмч 10,718,747,115 15,574,550,728 7,692,854,267Захзээлийнүнэлгээ 19,250,000,000 32,775,834,000 P/E 15.24 8.47 P/B 1.80 2.10

ҮнэлгээнийөдрийнбайдлаарАрдДаатгалкомпанийнзахзээлийнүнэлгээньцэвэрашгиас15.24дахин,эздийнөмчөөс1.8дахинөндөрөөртогтоогдожбайсанболМандалДаатгалкомпанийн зах зээлийн үнэлгээ нь цэвэр ашгиас 8.47 дахин, эздийн өмчөөс 2.1 дахинөндөрөөртогтоогдсонбайна.ДээрххарьцаагямарнэгтохируулгагүйгээравчБодьДаатгалХХК-ийнIPOхийхээсөмнөхүеийн үнэ цэнийг баримжаалж үзэхэд 13,4 – 24,2 тэрбум төгрөгийн хооронд байхбаримжаатооцоололгарна.

Хүснэгт11:Захзээлийншинжилгээнийүрдүн(PreMoney)

төгрөгөөр

Ашигласанүзүүлэлт Жишихбизнес1:АрдДаатгалХК

Жишихбизнес2:МандалДаатгалХК

Үнэлгээ/Ашиг(P/E) 24,154,803,339 13,425,336,040Үнэлгээ/Өөрийнхөрөнгө(P/B) 13,815,741,993 16,189,212,699

Дээрх хүснэгтээс харахад Бодь Даатгал компанийн бизнес өмчлөлийн үнэ цэнийг захзээлийнжишихбизнесийнаргаартогтоохньучирдутагдалтайбайна.Учирнь:

1. Тайлангийнөдрийнбайдлааржишихбизнесүүдийнзахзээлийнарилжаанызөвхөн7-8сарынмэдээлэлбайгааньшинжилгээхийхэдхангалттайбиш

2. Арилжааны мэдээлэл дээр хийсэн төсөөтэй компаниудын үржигдэхүүнүүд ньхоорондоозөрүүөндөртэй(тухайлбалPEхарьцаабараг2дахинзөрүүтэй)

3. Иймд жиших компанийг Үйлчлүүлэгчтэй харьцуулж нэмэлт тохируулга хийхшаардлагатай болно. Тохируулгын коэффициент тооцоолох ажил нь субьективдүгнэлтихтэй,мэдээлэлихээршаардагддагсулталтайзэрэгболно.

Иймдэнэ үнэлгээний зах зээлийнхандлагыгашиглаагүйбөгөөд зөвхөнорлогынаргаархийсэнүнэлгээнийүрдүнтэйхарьцуулах,баримжаалахбайдлааравчхэрэглэв. 6.3ОрлогынхандлагынаргаархийсэнүнэлгээҮйлчлүүлэгч компанийн бизнесийн болон санхүүгийн загварт дүн шинжилгээ хийснийүндсэн дээр олон нийтээс хөрөнгө татахаас өмнөх үеийн орлогын хандлагаар хийсэнүнэлгээг (Pre money valuation) үнэлгээний өдрийн байдлаар Үйлчлүүлэгч компанийнөөрийнболонзахзээлийнмэдээлэлдүндэслэнхийжгүйцэтгэв.Эндзахзээлийнмэдээлэл

DRAFT


гэдэгт ердийндаатгалыннийт зах зээлийг аваагүйбөгөөд харинБодьДаатгал компаниболон түүнтэй өрсөлдөгчМонголДаатгал,МандалДаатгал, АрдДаатгал,МИГДаатгал,Практикал Даатгал, Тэнгэр Даатгал зэрэг 6 том компани, нийт 7 компанийн дундажмэдээлэлдүндэслэсэнболно.Тайлангийн Үнэлгээний арга зүй дэд бүлэгт тайлбарласны дагуу энэхүү үнэлгээнийзорилго,үнэлгээндхамрагдсанбизнесийнонцлогийгхаргалзанэнэхүүүнэлгээнийажилдХувьэзэмшилдногдохбэлэнмөнгөнийхорогдуулахарга(FreeCashflowtoEquityDiscountModel)аргыгашиглав.Үнэлгээндашигласанорц,төсөөллүүдболонүндсэнтооцооллыгдоортайлбарлав.Загварынорц,төсөөлөл,тооцоолллууд2023онхүртлэхорлогынтөсөөлөлБодьДаатгалХХКнь1995ондбайгуулагдсанбөгөөдхураамжийнцэвэрорлогынсүүлийн3 жилийн дундаж үзүүлэлтээр даатгалын зах зээлийн 10.6 хувийг бүрдүүлж байна. Тускомпани нь ирэх 5 жилд даатгалын зах зээл дээр эзлэх энэ хувийг алдахгүй барьжажилланагэжтөсөөлөв.УртхугацаанытөсөөлөлУртхугацааныбуюу2023оноосхойшихжилийндундажбодитөсөлтийг5%,МонголУлсынурт хугацааны жилийн инфляцийг 6% байхаар тус тус авч үнэлгээнд ашиглав. Энэтөсөөллийг Монгол Улсын Сангийн яам, Монголбанк, олон улсын санхүүгийнбайгууллагуудынтөсөөлөлдсанхүүгийнзөвлөхүйлчлгээнийГэрэгэПартнерскомпанийнэдийнзасагчдынхийсэншинжилгээндүндэслэнавав.ХураамжийнорлогынтөсөөлөлҮнэлгээний ирээдүйн төсөөллийн үндсэн үзүүлэлт нь хураамжийн цэвэр орлого болно.Өөрөөрхэлбэл,бидҮйлчлүүлэгчийнхураамжийнцэвэрорлогынтөсөөллийгэхэлжхийгээдбусад үзүүлэлтүүдийн төсөөллийг хураамжийн цэвэр орлоготой харьцуулсаншинжилгээний үр дүнд тулгуурлан хийсэн болно. Ингэхдээ өнгөрсөн хугацааны захзээлийнболонҮйлчлүүлэгчийнсанхүүгийнбодит гүйцэтгэлдтулгуурланхийжгүйцэтгэв.Доорх хүснэгтэд 2010 оноос хойших нэрлэсэн Дотоодын нийт бүтээгдэхүүн болонДаатгалынхураамжийнцэвэрорлогынстатистикмэдээллийгүзүүлэв.

Хүснэгт12:ДНБбаСалбарынхураамжийнцэвэрорлого,2010–2018

Үзүүлэлтүүд 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 ДундажНэрлэсэндүнгээр,тэрбумтөгрөгДНБ 13,174 16,688 19,174 22,227 23,150 23,943 27,896 32,166 Цэвэрхураамж 36.7 56.8 66.2 72.5 68.1 71.7 91.2 115.7 Өсөлт,харьцаа НэрлэсэнДНБ 35% 27% 15% 16% 4% 3% 17% 15% 16%Хураамжийнцэвэрорлого

54% 55% 17% 10% -6% 5% 27% 27% 24%Цэвэрхураамж/ДНБ

1.54 2.05 1.11 0.60 (1.48) 1.55 1.65 1.76 1.43

2010оноосхойшихөнгөрсөн8жилийнхугацаанднэрлэсэнДНБжилддунджаар16%өссөнбол ердийн даатгалын хураамжийн цэвэр орлого жилд дунджаар 24% өссөн байна.

DRAFT


Өөрөөрхэлбэл,даатгалынхураамжийнцэвэрорлогоньнэрлэсэнДНБ-ээсжилд1.43дахинилүүөссөнбайна.Энэньдаатгалынсалбарөндөрөсөлттэйбайгаагхаруулна.Ердийн даатгалын хамгийн том 7 компани болон нийт зах зээлийн хураамжийн цэвэрорлогынүзүүлэлтийгүзүүлбэл:

Хүснэгт13:Даатгалынкомпаниудынхураамжийнцэвэрорлого,2016-2018

Хураамжийнцэвэрорлого 2016 2017 2018 Дүнгээр,саятөгрөгөөр Салбар 71,662 91,151 115,667 Бодь 6,867 11,103 11,458 Монгол 14,174 16,352 21,375 Мандал 4,701 10,081 16,449 Ард 5,694 6,912 9,609 Миг 10,458 12,695 14,530 Практикал 5,986 7,449 9,547 Тэнгэр 6,466 7,799 8,544 Захзээлдэзлэххувь ДундажБодь 9.6% 12.2% 9.9% 10.6%Монгол 19.8% 17.9% 18.5% 18.7%Мандал 6.6% 11.1% 14.2% 10.6%Ард 7.9% 7.6% 8.3% 7.9%Миг 14.6% 13.9% 12.6% 13.7%Практикал 8.4% 8.2% 8.3% 8.3%Тэнгэр 9.0% 8.6% 7.4% 8.3%

Өнгөрсөн 3 жилд Бодь Даатгал ХХК нь хураамжийн цэвэр орлогоор зах зээл дээрдундажаар10.6%-ийгэзэлжбайсанбайна.Ирэх5жилдзахзээлдэзлэххувиаалдахгүй,барьж ажиллана гэж үзвэлдараах төсөөлөл гарна.Дараах хүснэгтэд загварт ашигласанэдийнзасгийнсуурьтөсөөллүүдийгэхсурвалжийнхамторуулав.

Хүснэгт14:БодьДаатгалХХК-ийнхураамжийнцэвэрорлогынтөсөөлөл

Үзүүлэлтүүд 2019 2020 2021 2022 2023ДНБ-ныбодитөсөлт1 6.3% 4.9% 5.0% 5.2% 5.7%Инфляци,ХҮИ-ээртооцсон2 8.1% 7.2% 6.8% 6.8% 6.8%НэрлэсэнДНБ3,тэрбумтөг 35,331 39,481 44,109 49,503 55,625НэрлэсэнДНБ-нийөсөлт 9.8% 11.7% 11.7% 12.2% 12.4%Салбарынхураамжийнцэвэрорлогынөсөлт4 14.0% 16.8% 16.7% 17.4% 17.6%Салбарынхураамжийнцэвэрорлого,тэрбумтөг 131.9 154.0 179.8 211.1 248.3БодьДаатгалХХК-ийнцэвэрхураамж5,тэрбумтөг 13.9 16.3 19.0 22.3 26.2Цэвэрхураамжийнөсөлт 22% 17% 17% 17% 18%Орлогодтооцсонхураамжийнорлого6,тэрбумтөг 12.7 15.1 17.6 20.6 24.3Орлогодтооцоогүйхураамжийннөөц7,тэрбумтөг 7.0 8.1 9.5 11.1 13.1

Тайлбар:1,2,3- ОУВС-ийнӨргөтгөсөнСанхүүжилтийнХөтөлбөрийн5дахьудаагийнүнэлгээнийтоймдахь

төсөөлөл74- Салбарын нийт хураамжийн цэвэр орлогынжилийн дундаж өсөлтийг нэрлэсэнДНБ-ний

өсөлтөөс1.43дахинихбайхааравав. 7https://www.imf.org/~/media/Files/Publications/CR/2018/cr18303.ashx

DRAFT


5- БодьДаатгалХХК-ийнцэвэрхураамжийнорлогыгнийтзахзээлийн10.6%байхаартөсөөлөв.6- Орлогодтооцсонхураамжийгтухайноныцэвэрхураамжийнорлогын50%,өнгөрсөноны

цэвэрхураамжийорлогын50%байхаартооцоолов.7- Тухайноныцэвэрхураамжийнорлогын50%байхаартооцоолов.

НөхөнтөлбөрийннөөцсангийнтөсөөлөлНөхөнтөлбөрийннөөцсангСанхүүгийнЗохицуулахХорооноосбаталсанДаатгалынбагцдүрэм8-ийн дагуу тооцоолон байгуулдаг. Үнэлгээнд нөхөн төлбөрийн нөөц сангийнирээдүйнтөсөөллийгҮйлчлүүлэгчийнөнгөрсөнонуудынүзүүлэлтэдүндэслэнтооцоолов.Ингэхдээ Үйлчлүүлэгчийн өнгөрсөн 3 жил болон ирэх 5 жилийн нөхөн төлбөрийнэрсдэлийн хүчин зүйлс нь хоорондоо материаллаг өөрчлөлт багатай гэсэн ерөнхийтаамаглалд үндэслэсэн болно. Нөхөн төлбөрийн нөөц санг цэвэр дүнгээр буюу давхардаатгагчидногдоххэсгийгхассандүнгээрилэрхийлсэнболно.Учирсанболовчмэдэгдээгүйхохирлыннөөцсан(УБМХНС)Үйлчлүүлэгчийн УБМХНС-гийн актуар тооцоололд шинжилгээ хийхэд 2018 оны цэвэрУБМХНС-гсүүлийн3жилийнорлогодтооцсонхураамжийнорлогоосхаргалзан0.2%,0.8%,5.3%-иар байгуулсан байна. Бид эдгээр харьцааг цаашид хадгалагдан гэж үзэн 2023 онхүртэлхУБМХНС-гтухайноныорлогодтооцсонхураамжидүндэслэнтооцоолов.Мэдсэнболовчтөлөөгүйхохирлыннөөцсан(МБТХНС)МБТХНС-ийнхэмжээгсүүлийн3жилийндундажорлогодтооцсонхураамжидхарьцуулсанхарьцаа 2018 оны байдлаар 5.5% байна. Иймд ирэх 5 жилийн МБТХНС-г тухайн онытооцоолсонорлогодтооцсонхураамжийн5.5%-иартооцоолжбайгуулав.Учирчболзошгүйхохирлыннөөцсан(УБХНС)УБХНС-ийгорлогодтооцсонхураамжидхарьцуулсанхарьцаанысүүлийн3жилийндундажнь5.1%байна.Иймдирэх5жилийнУБХНС-гэнэхарьцаагашигланбайгуулав.ТусгайнөөцсанТусгайнөөцсанньсүүлийнгурванжилдөөрчлөгдөөгүйбөгөөд1,586.0саятөгрөгбайна.Ирэх5жилдэнэдүнөөрчлөгдөхгүйгэжүзэв.Үйлчлүүлэгчийнирэх5жилийннөхөнтөлбөрийннөөцсангийнтооцооллыннэгдсэндүнгдоорххүснэгтэдүзүүлэв.

Хүснэгт15:БодьДаатгалХХК-ийннөхөнтөлбөрийнцэвэрнөөцсан,2018-2023

Нөөцсангууд,саятөг 2018 2019 2020 2021 2022 2023УчирсанболовчмэдэгдээгүйХНС 706.5 772.0 908.3 1,060.7 1,242.2 1,459.4МэдсэнболовчтөлөөгүйХНС 538.7 620.8 719.3 825.1 969.4 1,135.9УчирчболзошгүйХНС 380.9 352.8 411.9 480.7 564.6 664.2Тусгайнөөцсан 1,586.0 1,586.0 1,586.0 1,586.0 1,586.0 1,586.0Нийтдүн 3,212.0 3,331.6 3,625.5 3,952.6 4,362.2 4,845.5

8Даатгалыннөөцсан,албанжурмындаатгалынсанболонбусадсангбүрдүүлэх,хуваарилах,түүндхяналттавихжурам,СЗХ-ны2019.01.09өдрийн02дугаартогтоолоорбаталсан“Даатгалынбагцдүрэм”,Хавсралт3

DRAFT


Нөхөнтөлбөрийнцэвэрзардал,гэрээнийзардалНөхөн төлбөрийн цэвэр зардал буюу тухайн оны орлогод тооцсон хураамжаас нөхөнтөлбөрт зарцуулах зардал болон даатгалын гэрээний зардлын ирэх 5 жилийн хэмжээгхарьцуулсан 7 компанийн дундаж үзүүлэлтэд үндэслэн тооцоолов. Орлогод тооцсонхураамжид харьцуулсан харьцаагаар Бодь Даатгал ХХК-ийн нөхөн төлбөрийн цэвэрзардлынхарьцаа2018онд38%,сүүлийн3жилийндундаж35%,гэрээнийзардлынхарьцаа2018онд14%,сүүлийн3жилийндундаж11%тустусбайсанбайна.Харинхарьцуулсан7компанийнсүүлийн3жилийндундажхарьцаанөхөнтөлбөрийнцэвэрзардлынхувьд41%,гэрээнийзардлынхувьд16%байна.Хэдийгээр2018оныбайдлаарБодьДаатгалХХК-ийнэдгээрзардлынхарьцаануудхарьцангуйбагабайгаачцаашидзахзээлийнөрсөлдөөнийүрдүнд7компанийндундажутгадойртоногэжтөсөөлөв.

Хүснэгт16:БодьДаатгалХХК-ийннөхөнтөлбөрийнболонгэрээнийзардал,2018-2023

Зардал 2018 2019 2020 2021 2022 2023Нөхөнтөлбөрийнцэвэрзардал Орлогодтооцсонхураамжидэзлэххувь 37.7% 38.3% 39.0% 39.7% 40.3% 41.0%Дүн,саятөгрөг 4,441.5 4,863.8 5,884.7 6,987.8 8,321.8 9,945.0Даатгалынгэрээнийзардал Орлогодтооцсонхураамжидэзлэххувь 14.5% 14.8% 15.1% 15.5% 15.8% 16.1%Дүн,саятөгрөг 1,707.9 1,878.9 2,283.2 2,722.7 3,255.6 3,905.9

ДавхардаатгалыншимтгэлийнорлогоҮнэлгээнийөдрийнбайдлаарБодьДаатгалХХК-ийндавхардаатгалынгэрээ,удирдлагаарзахзээлдээртэргүүлжбайна.2018онддавхардаатгалыншимтгэлийнорлогосалбарынхэмжээнд 2.2 тэрбум төгрөг байсан бөгөөд Бодь Даатгал компани үүний 42%-ийгдангаараабүрдуулсэнбайна.Хураамжийнцэвэрорлогодхарьцуулсанхарьцаасалбарынхэмжээнд2%байсанболБодьДаатгалХХК-ийнхувьд8%байна.Биднийшинжилгээгээрирэх 5 жилд Бодь Даатгал ХХК-ийн давхар даатгалын шимтгэлийн орлого цэвэрхураамжтай харьцуулахад тогтвортой өсөхөөр байна. Иймд 2023 он хүртлэх давхардаатгалыншимтгэлийнорлогыгцэвэрхураамжийн8%-иаравчүнэлгээндашиглав.ҮйлажиллагаанызардалЦалинурамшууллынзардалБодь Даатгал ХХК нь 2018 онд 26 салбарт нийт 200 гаруй ажилтан, албан хаагчидтайажилласанбацалинурамшуулалтайхолбоотойнийтзардал2,569саятөгрөгбайсанбайна.Компанинь2023онхүртлэхүйлажиллагаанытөлөвлөгөөтэйгээуялдууланажилчдынтооболонцалинурамшууллынзардлынтооцооггарганажиллажбайна.Үнэлгээндкомпанийнтооцоолсонзардлыгтооцоолоогүйзардлыннэмэгдэлболох5%-рөсгөжавчашиглав.БусадзардалБодьДаатгалХХК-ийнбусадзардал2018ондменежментийн төлбөрийг хассандүнгээр2,466 сая төгрөг байсан бөгөөд энэ зардал 2023 он хүртэлжил бүр Хэрэглээний ҮнийнИндексээрилэрхийлсэнинфляциарөснөгэжтөсөөлөв.Түүнчлэн,2019ондБодьДаатгалкомпанихувьцаагааМонголынХөрөнгийнБирждээргаргахтайхолбоотойгарахзардлыг600саятөгрөгбайхаарүнэлгээнийзагварттуссанболно.Элэгдэлхорогдлынзардал

DRAFT


2023 он хүртлэх Бодь Даатгал ХХК-ийн үндсэн хөрөнгө болон бусад хөрөнгийн зардал,цаашлаадэлэгдэлхорогдлынзардалыгтускомпанийнменежментийнтооцоолснооравчүнэлгээндашиглав.

Хүснэгт17:Үйлажиллагаанызардал,2018-2023

Зардал,саятөгрөг 2018 2019 2020 2021 2022 2023Цалин,урамшуулал 2,568.6 2,576.0 3,138.1 3,673.9 4,251.5 4,894.5Элэгдэлхорогдлынзардал 208.2 145.0 139.8 158.5 150.9 144.4Бусадзардал 2,466.0 3,265.8 2,857.7 3,052.1 3,259.6 3,481.2Нийт 5,242.9 5,986.9 6,135.6 6,884.4 7,662.0 8,520.2

Ажлынкапиталынөөрчлөлт2018оныэцсийнбайдлаарБодьДаатгалХХК-ийнбогинохугацаатавлага7,452саятөгрөг,богино хугацаатөглөг6,224 сая төгрөгбуюу хураамжийнцэвэрорлогынхаргалзан65%болон54%-тайтэнцэжбайна.2023онхүртэлэдгээрхарьцаагхадгалагданагэжүзэнажлынкапиталынөөрчлөлтийнтөсөөллийгхийв.

Хүснэгт18:Ажлынкапиталынөөрчлөлт,2018-2023

Ажлынкапитал,саятөгрөг 2018 2019 2020 2021 2022 2023Богинохугацаатавлагa 7,451.6 9,055.5 10,572.8 12,340.6 14,493.2 17,049.8Богинохугацаатөртөлбөр 6,224.4 7,564.1 8,831.5 10,308.2 12,106.3 14,241.9Ажлынкапиталынөөрчлөлт 264.2 249.9 291.1 354.5 421.1

ТөлбөрийнчадварынхарьцааСанхүүгийн Зохицуулах Хорооноос баталсан Даатгалын багц дүрэм9-ийн дагуу ердийндаатгалынкомпанийнтөлбөрийнчадварынхарьцаань100%-иасдоошбайвалдаатгагчийгтөлбөрийн чадваргүй болсонд тооцох ба 100% - 110% хооронд байвал төлбөрийнчадваргүйболжболзошгүй,харин110%болонтүүнээсдээшбайвалзохистойхэмжээндбайнагэжүздэг.Үнэлгээнийзагвартногдолашигтараасныдараахтөлбөрийнчадварынхарьцаагзохистойтүвшинбуюу110хувьдбайхааравсанболно.НогдолашгийнтөсөөлөлҮнэлгээний зориулалтаар загварт ногдол ашгийг төсөөллийг дараах байдлаар хийжгүйцэтгэв. Компанийн ногдол ашиг тараахад 1) төлбөрийн чадварын харьцаа зохистойхэмжээнд байх, 2) цэвэр ашгийн 40 хүртэл хувь хүртэл хэмжээтэй байх нөхцөлүүдийгтавьсанболно.ХорогдуулаххувьХорогдуулах хувь гэдэг нь бизнесийн үнэлгээ хийхэд ирээдүйн цэвэр мөнгөн урсгалынөнөөгийн үнэ цэнийг тооцоолоход ашиглах хувийг хэлнэ. Энэ нь тооцоолсон ирээдүйнцэвэр мөнгөн урсгал биеллээ олох эсэх магадлалтай уялдаатай бөгөөд хөрөнгөоруулагчийнхөрөнгөоруулалтынөгөөжийнхүлээлтийгилэрхийлдэгхэмжигдэхүүнюм.Хувьцаанд хөрөнгө оруулагчдын шаардах өгөөжийн тооцоолоход Капитал хөрөнгийнүнэлгээний CAPM загварыг ашиглав. Харин CAPM аргыг шууд хэрэглэхэд манай улсын

9Даатгагчийнтөлбөрийнчадварыншалгуурүзүүлэлт,түүндхяналттавихжурам,СЗХ-ны2019.01.09өдрийн02дугаартогтоолоорбаталсан“Даатгалынбагцдүрэм”,Хавсралт2

DRAFT


хөрөнгийн зах зээлийн мэдээлэл хангалттай биш тул хөгжиж байгаа орнуудад элбэрхэрэглэгддэгаргабуюухөгжсөнзахзээлтэйхарьцуулжүнэлдэгаргыгхэрэглэв.Энэаргынталаар Едуардо Валкерийн судалгааны өгүүлэл10-ээс танилцах боломжтой. Аргыг товчтайлбарлавал:

энд,

ke- costofequitycapitalRf- risk-freereferencerateinadevelopedcountryMMERP- maturemarketequityriskpremiumβe- exposuretomarketriskCDS- countrycreditdefaultswaprateλe- exposuretocountryrisk

Энэаргаархорогдуулаххувьбуюухөрөнгөоруулагчдыншаардахөгөөжийнхувийг22.6%байхаардараахбайдлаартооцоолов.

Хэмжигдэхүүн Утга ТайлбарRf= 2.83% USA10yeargovernmentbondrate,asof31.Dec.201811MMERP= 5.96% USAEquityriskpremium12βe= 0.74 BetainPropertyandCasualtyinsurancesector,USA13CDS= 7.34% CreditdefaultswapofMongolia14λe= 1 Highexposuretocountryrisk10

ke(usd)= 14.58% Төгрөгөөрилэрхийлсэнхорогдуулаххувийгам.доллараартооцоолсонхувьдээрханшийнэрсдэлийн хувийг нэмэх замаар тооцоолов. Ханшийн эрсдэлийн хувийг төгрөг болондолларынхадгаламжийнхүүнийзөрүү15-гашиглан8.02%байхаартооцоолов.

Сар Төгрөг Ам.доллар Ялгаа2018.12 13.33% 5.48% 7.85%2019.01 13.58% 5.40% 8.18%Дундаж 8.02%

ke(mnt) = ke(usd) + ханшийн эрсдэл = 14.58% + 8.02% = 22.6%

Бодь Даатгал ХХК-ийн санхүү, үйл ажиллагааны ирээдүйн төсөөллийн үндсэнхэмжигдэхүүн болох хураамжийн цэвэр орлогыг бид тус компанийн менежментийнтөлөвлөлтөөр биш харин өнөөгийн зах зээлд эзлэх хувьд үндэслэн тооцоолсон. Иймдхорогдуулаххувийгүүнтэйуялдууланзахзээлийнмэдээлэлдтулгуурлантооцоолов.Энэньүнэлгээнийхандлагадашигласанорц,төсөөлөл,тооцооллуудньхоорондоонийцтэйбайхзарчимднийцнэгэжүнэлгээчидүзэжбайна.

10https://scielo.conicyt.cl/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0719-04332016000100006#n611https://ycharts.com/indicators/us_10year_government_bond_interest_rate12http://pages.stern.nyu.edu/~adamodar/New_Home_Page/datafile/ctryprem.html13http://pages.stern.nyu.edu/~adamodar/New_Home_Page/datafile/Betas.html14http://pages.stern.nyu.edu/~adamodar/New_Home_Page/datafile/ctryprem.html15https://www.mongolbank.mn/liststatistic.aspx?id=19

DRAFT


Мөнгөнурсгалынтөсөөлөл,ЦэвэрөнөөгийнүнэцэнийнтооцоололБодь Даатгал ХХК-ийн бизнес өмчлөлийн үнэ цэнийг Хувь эзэмшилд ногдох бэлэнмөнгөнийхорогдуулахарга(FreeCashflowtoEquityDiscountModel)аргаартооцоолов.Тускомпанийнолоннийтээс татан төвлөрүүлэхээр төлөвлөжбайгааэздийнөмчийннөлөөгоруулаагүй цэвэр мөнгөн урсгалын 2023 он хүртэлх төсөөллийг доорх хүснэгтүүдэдүзүүлэв.

Хүснэгт19:2023онхүртлэхорлогынүзүүлэлтийнтөсөөлөл

Орлогынүзүүлэлтүүд,саятөгрөг 2018 2019 2020 2021 2022 2023Даатгалынхураамжийннийтцэвэрорлого 11,458 13,924 16,257 18,975 22,285 26,217Орлогодтооцсонхураамжийнорлого 11,796 12,691 15,091 17,616 20,630 24,251Нөхөнтөлбөрийнцэвэрзардал 4,442 4,864 5,885 6,988 8,322 9,945ЦэвэрНТ-ийннөөцсангийнөөрчлөлт (0) 120 294 327 410 483Даатгалынгэрээнийзардал 1,708 1,879 2,283 2,723 3,256 3,906Давхардаатгалыншимтгэлийнорлого 904 1,098 1,282 1,497 1,758 2,068Хөрөнгөоруулалтынолз,гарз 990 1,136 1,468 1,766 2,065 2,425Даатгалынүйлажиллагааныалдагдал 7,540 8,064 9,379 10,841 12,467 14,410Нийтзардал 5,446 5,842 5,996 6,726 7,511 8,376Элэгдэл,хорогдлынзардал 208 145 140 158 151 144Татварынөмнөхашиг,алдагдал 1,886 2,077 3,243 3,957 4,805 5,890Орлогыналбантатвар 302 208 324 396 480 589Татварындараахцэвэрашиг 1,584 1,869 2,919 3,561 4,324 5,301

Хүснэгт20:2023онхүртлэххөрөнгийнүзүүлэлтийнтөсөөлөл

Хөрөнгийнболонбусадүзүүлэлтүүд 2018 2019 2020 2021 2022 2023Хөрөнгөоруулалт 7,224 9,765 12,175 14,220 16,655 19,598ЦэвэрОрлогодтооцоогүйхураамжийннөөц 4,334 6,962 8,129 9,488 11,143 13,108ЦэвэрНөхөнтөлбөрийннөөцсан: УчирсанболовчмэдэгдээгүйХНС 706 772 908 1,061 1,242 1,459МэдсэнболовчтөлөөгүйХНС 539 621 719 825 969 1,136УчирчболзошгүйХНС 381 353 412 481 565 664Тусгайнөөцсан 1,586 1,586 1,586 1,586 1,586 1,586Нийтнөхөнтөлбөрийннөөцсан 3,212 3,332 3,626 3,953 4,362 4,845Үндсэнболонбиетбусхөрөнгийнөөрчлөлт - 99 249 99 99 199Ажлынкаптилынөөрчлөлт (1,455) 264 250 291 355 421Эздийнөмч 7,693 9,562 11,359 13,495 16,090 19,271Боломжитхөрөнгөоруулалтынэхүүсвэр 13,054 16,093 20,066 23,436 27,449 32,300

Дээрх төсөөлөлд үндэслэн тооцоолоход 2018 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийнбайдлаар Бодь Даатгал ХХК-ийн 100% бизнес өмчлөлийн зах зээлийн үнэ цэнэ25,046,577,293(хоринтавантэрбумдөчинзургаансаятаванзуундаландолоонмянгахоёрзуунерэнгурван)төгрөгбайхүрдүнгарчбайна.Тооцооллыгүзүүлбэл:

StableEquityReinvestmentRate 9.0% Costofequity 22.6%StableFCFERate 91.0% Stablegrowthrate,nominal 11.0%

DRAFT


FreecashflowtoEquityModel 2019 2020 2021 2022 2023 2024Netincome 1,869.1 2,919.0 3,561.3 4,324.3 5,300.9 5,884.0Depreciationandamortization 145.0 139.8 158.5 150.9 144.4 Changesinworkingcapital 264.2 249.9 291.1 354.5 421.1 Capitalexpenditure 99.3 249.3 99.3 99.3 199.3 Netborrowings - - - - - FreecashflowtoEquity 1,650.7 2,559.6 3,329.3 4,021.4 4,824.9 Terminalvalue 46,169.4 Total 1,650.7 2,559.6 3,329.3 4,021.4 50,994.3

NPV MNT25,046,577,293

БодьДаатгалХХК-ийнсанхүүгийнирээдүйнзаримтооцоолсонүзүүлэлтийгдоорүзүүлэв.

Хүснэгт21:2023онхүртлэхсанхүүгийнүзүүлэлтийнтөсөөлөлҮЗҮҮЛЭЛТҮҮД 2019 2020 2021 2022 2023Татварындараахцэвэрашиг,саятөг 1,869.12 2,918.99 3,561.28 4,324.29 5,300.88Эздийнөмчийнөгөөж(ROE) 19.5% 25.7% 26.4% 26.9% 27.5%Эздийнөмчийндундажөгөөж(ROAE) 21.7% 27.9% 28.7% 29.2% 30.0%Төлбөрийнчадварынзорилтотхарьцаа 110.00% 110.00% 110.00% 110.00% 110.00%Төлбөрийнчадварынтооцоолсонхарьцаа 106.16% 110.00% 112.56% 113.45% 114.41%

DRAFT


7. ҮНЭЛГЭЭНИЙҮРДҮН ҮОУС-д заасны дагуу үнэлгээний ажлын зорилгод нийцүүлэн сонгосон зах зээлийн үнэцэнийн суурьд хамгийн тохиромжтой үнэлгээний хандлага нь орлогын хандлага байна.БодьДаатгалХХК-ийн100%бизнесөмчлөлийнзахзээлийнүнэцэнийг2019оны12дугаарсарын31-нийөдрийнбайдлаар25,046,577,293 (хоринтавантэрбумдөчинзургаансаятаванзуундаландолоонмянгахоёрзуунерэнгурван)төгрөгбайхаартооцоолов.Энэ нь БодьДаатгал ХХК нь олон нийтээс хөрөнгө татаж эздийн өмчөө нэмэгдүүлэхээсөмнөхүеийнүнэлгээ(Premoneyvaluation)болно.Учирнь1)үнэлгээнднэмэлтхөрөнгийгавч үзээгүй бөгөөд эздийн өмч нь зөвхөн төлбөрийн чадварын харьцаатай уялдуулантогтоосонногдолашгийндараахөөрийнашгиарөсөхөөравчүзсэн,2)үнэлгээндирээдүйнмөнгөнурсгалынтөсөөллийгБодьДаатгалХХК-ийнболонзахзээлийнөнгөрсөн3жилийнмэдээлэлдүндэслэнхийсэн,өөрөөрхэлбэлөндөрөсөлтийнүеийгавчүзээгүйзэрэгболно.Бодь Даатгал ХХК нь олон нийтээс хөрөнгө татсаны дараах үеийн үнэлгээ (Post moneyvaluation)-гдараахаргачлалаартогтоохыгзөвлөжбайна.Үүнд:

Олоннийтээсхөрөнгөтатсаныдараахүнэлгээ=

Олоннийтээсхөрөнгөтатахаасөмнөхүнэлгээ+

Шинэмөнгөбуюукомпанийнэздийнөмчийгнэмэгдүүлэххөрөнгийндүн

(Postmoneyvaluation) (Premoneyvaluation) (Newmoney)Олон нийтээс татан төвлөрүүлэх хөрөнгө нь компанийн үнэ цэнийг татан төвлөрүүлсэндүнтэйягижилхэмжээгээрнэмэгдүүлнэгэжүзэжбайгааньдараахүндэслэлтэй.Үүнд:

1) Бодь Даатгал ХХК нь өнгөрсөн хугацаанд бизнесийн үйл ажиллагаанд зээлийнсанхүүжилтавчхэрэглээгүйбөгөөдцаашидчзээлийнсанхүүжилтавахшаардлагабайхгүй гэж үзэж болно. Иймд эздийн өмч нэмэгдэх нь банк болон банк буссанхүүгийн байгууллагад бий болдог хөрөнгө оруулалтын леверажи боломж(leverageopportunity)үүсэхгүй.

2) НэмэлтээртатсанхөрөнгөөрСанхүүгийнЗохицуулахХорооноостогтоосонжурмындагуу хөрөнгө оруулалт хийх бөгөөд компанийн хөрөнгө оруулалтын өгөөж ньхувьцааэзэмшигчдийнхүлээжбайгааөгөөжөөсилүүгарахболомжбагатай.

3) Бодь Даатгал ХХК нь олон нийтийн компани болсноор компанийн засаглалсайжрах, компанийн нэр хүнд өсөх, компанид итгэх итгэл сайжрах, ингэсэнээрдаатгалынхураамжийнорлогоөсөхөдэерэгнөлөөүзүүлнэгэжүзэжбайна.Гэхдэээнэнөлөөньүнэлгээндшинэмөнгөнийдүнээсдавжгараххэмжээндхүрэхгүйгэжүзсэнболно.

МэдрэмжийншинжилгээБодь Даатгал ХХК-ийн бизнесийн үнэлгээний үр дүнгийн мэдрэмжийн шинжилгээгүнэлгээний тооцооллын үндсэн төсөөллүүд болох Хорогдуулах хувь, Урт болон богинохугацааныөсөлт,нөхөнтөлбөрийнболонзардлынхарьцаануудынхувьдхийжгүйцэтгэв.1.ХорогдуулаххувьХувилбарууд Хэмжээ,% Үнэлгээ,тэрбумтөг ӨөрчлөлтХувилбар1 22.0% 26.52 105.9%Суурьхувилбар 22.6% 25.05 100.0%Хувилбар2 23.0% 24.15 96.4%

DRAFT


Хорогдуулаххувийг0.6нэгжхувиарбууруулж22%болгоходүнэлгээнийүрдүн5.9%-иарөсөж26.52тэрбумболжбайгаабөгөөдхарин0.4нэгжхувиарөсгөж23%болгоходүнэлгээ3.6%-иар буурч 24.15 тэрбум төгрөг болж байна. Дүгнэхэд, хорогдуулах хувийн багахэмжээнийөөрчлөлтньүнэлгээнийүрдүнгмөнбагахэмжээгээрөөрчилжбайна.2.Уртхугацааныөсөлт,нэрлэсэндүнгээрХувилбарууд Хэмжээ,% Үнэлгээ,тэрбумтөг ӨөрчлөлтХувилбар1 10.5% 24.29 97.0%Суурьхувилбар 11.0% 25.05 100.0%Хувилбар2 11.5% 25.88 103.3%

Уртхугацаанынэрлэсэнөсөлтийг0.5нэгжхувиарбууруулж10.5%болгоходүнэлгээнийүрдүн3%-иарбуурч24.29тэрбумболжбайгаабөгөөдхарин0.5нэгжхувиарөсгөж11.5%болгоходүнэлгээ3.3%-иарөсөж25.88тэрбумтөгрөгболжбайна.Дүгнэхэд,уртхугацаанынэрлэсэнөсөлтийнбагахэмжээнийөөрчлөлтньүнэлгээнийүрдүнгмөнбагахэмжээгээрөөрчилжбайна.3.ЦэвэрхураамжийнзахзээлдэзлэххувьХувилбарууд Хэмжээ,% Үнэлгээ,тэрбумтөг ӨөрчлөлтХувилбар1 10.0% 21.74 86.8%Суурьхувилбар 10.6% 25.05 100.0%Хувилбар2 11.0% 27.42 109.5%

Хураамжийн цэвэр орлогоор зах зээлд эзлэх хувийг 0.6 нэгж хувиар бууруулж 10.0%болгоходүнэлгээнийүрдүн13.2%-иарбуурч21.74тэрбумболжбайгаабөгөөдхарин0.4нэгжхувиарөсгөж11.0%болгоходүнэлгээ9.5%-иарөсөж27.42тэрбумтөгрөгболжбайна.Дүгнэхэд,хураамжийнцэвэрорлогоорзахзээлдэзлэххувийнбагахэмжээнийөөрчлөлтньүнэлгээний үрдүнд харьцангуйөндөрдүнгээрнөлөөлжбайна. ҮнэлгээндБодьДаатгалХХК-ийнхураамжийнцэвэрорлогоорзахзээлдэзлэххувийгөнгөрсөн3жилийндундаждүнболох10.6%-иарбуюухарьцангуйконсервативбайдлааравсанболно.УчирньБодьДаатгалХХК-ийнзахзээлдэзлэххувь2017онд12.2%байсанбөгөөдөнгөрсөн4жилийндундажнь11.0%байсанболно.4.НөхөнтөлбөрийнцэвэрзардлынОрлогодтооцсонхураамжидэзлэххувьХувилбарууд Хэмжээ,% Үнэлгээ,тэрбумтөг ӨөрчлөлтХувилбар1 40.0% 26.01 103.9%Суурьхувилбар 41.0% 25.05 100.0%Хувилбар2 42.0% 24.02 95.9%

Бодь Даатгал ХХК-ийн 2023 оны нөхөн төлбөрийн цэвэр зардалыг орлогод тооцсонхураамжидэзлэххувийг1нэгжхувиарбууруулж40.0%болгоходүнэлгээнийүрдүн3.9%-иар өсөж 26.01 тэрбум болж байгаа бөгөөд харин 1 нэгж хувиар өсгөж 42% болгоходүнэлгээ4.1%-иарбуурч24.02тэрбумтөгрөгболжбайна.Дүгнэхэд,хохирлынхарьцааныбага хэмжээний өөрчлөлт нь үнэлгээний үр дүнг мөн бага хэмжээгээр өөрчилж байна.Түүнчлэн,2018оныэцсийнбайдлаар37.7%байгаабөгөөдүнэлгээндэнэхарьцааг2023онхүртэлөсөжхарьцуулсан7компанийндундажутгаддөхнөгэжтөсөөлсөнньхарьцангуйконсервативтөсөөлөлболно.

DRAFT


5.ҮйлажиллагаанызардалХувилбарууд Хэмжээ,% Үнэлгээ,тэрбумтөг ӨөрчлөлтХувилбар1 95.0% 27.21 108.6%Суурьхувилбар 100.0% 25.05 100.0%Хувилбар2 105.0% 22.78 90.9%

Үнэлгээнийзагварторсонирэх5жилийнүйлажиллагааныжилийннийтзардлыг5%-иарбууруулахадүнэлгээнийүрдүн8.6.2%-иарөсөж27.21тэрбумболжбайгаабөгөөдхарин5%-иарөсгөж105.0%болгоходүнэлгээ9.1%-иарбуурч22.78тэрбумтөгрөгболжбайна.Үйлажиллагаанынийтзардалньүндсэндээ1)цалинурамшуулалтайхолбоотойзардал,2)бусадзардлаасбүрдэжбайгаабөгөөдүнэлгээндцалинурамшууллынзардлынтөсөөллийгБодь Даатгал ХХК-ийн менежментийн төсөөлөлийг 5%-ийн тооцоолоогүй зардлыннэмэгдэлтэйгээр,харинбусадзардлынөсөлтийгХҮИ-ээрилэрхийлсэнинфляциаравчтустустооцоолсонболно.Энэньтускомпанийнменежментийнбизнестөлөвлөгөөндорсондүнгээсхарьцангуйөндөрбайгаатулбидмөнконсервативтөсөөлөлгэжүзэжбайна.

DRAFT


8. ХАВСРАЛТХАВСРАЛТ1: БодьДаатгалХХК-ийнулсынбүртгэлийнгэрчилгээболондаатгалынтусгай

зөвшөөрлийнхуулбарХАВСРАЛТ2: БодьДаатгалХХК-ийнсанхүүгийнхураангуйтайланХАВСРАЛТ3: ЭргэлтийнбусхөрөнгийнүнэлгээХАВСРАЛТ4: Үнэлгээчдийнсертификатынхуулбар

Documents

Бага тойруу, 37Б байрны БОДЬДААТГАЛ ХХК Утас: +976 ... · 2020. 5. 22. · Тойрог-3, Бодь Цамхаг-306 хаягтай Бодь Даатгал