เอกสารบรรยาย (forage. ppt)

พชอาหารสตวForage Crops

ประวตร โสภโณดร[email protected]

ภาควชาพชศาสตร คณะทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลยสงขลานครนทร หาดใหญ

โครงรางการเรยนร ผบรรยาย : ผศ.ดร . ประวตร โสภโณดร

([email protected]) วตถประสงค :

ทราบและสามารถอธบายบทบาทของพชอาหารสตวในระบบการผลตสตว รจกและบอกชนดของพชอาหารสตวทสำาคญ พฒนาความเขาใจในการจดการทงหญา การผลตและการใช เขาใจการจดการตอ

การเตบโต ความคงทน สรรวทยาของพชอาหารสตวและทงหญา มความรพนฐานพอทจะอานหรอศกษาตอไดดวยตนเอง

เอกสารประกอบหลก : ดเอกสารอางองทายบท การประเมนผลการเรยนร :

สอบบรรยาย 1 ชม . รายงานชนดพชอาหารสตว การเขาชนเรยนและมการสวนรวม เกณฑ คะแนนรวมทงสามขอ : รอยละ >80 = A, 70-79 = B, 60-69 = C,

50-59 = D

การใชทดนเพอการเกษตรปพ.ศ. 2534

ภาค เหนอ กลาง อสาน ใต รวม รอยละทนา 152. 125. 37.9 36 693. 52พชไร 105. 94. 135. 02. 335. 25ไมผลไมยนตน 18 44. 18. 121. 201. 15

พชผก ไมดอก 03. 03. 02. 005 09. . 1ทงหญา 01. 01. 04. 005 08. . 05.

อน ๆ 15. 18. 38. 13 85. . 7

ทถอครอง 294. 286. 577. 173 1331. . 415.

ปาไม 482. 152. 136. 84 854. . 266.

รวม 1060. 0649.1055. 442 3207 100. .

หนวย : ลานไร

การใชทดนเพอการเกษตรปพ.ศ. 2538

ภาค เหนอ กลาง อสาน ใต รวม รอยละทนา 152. 118. 379. 34. 682. 51พชไร 102. 88. 128. 001. 320. 24ไมผลไมยนตน 19. 45. 24.134. 223. 17

พชผก ไมดอก 032. 030.024. 008. 095. 1ทงหญา 011. 012.048. 005. 076. 1

อน ๆ 023. 046 046. . 024. 140. 3ทถอครอง 294. 286 577. .173. 1331. 41ปาไม 462. 149 133. . 78. 822. 26รวม 1060. 649 1055. .442. 3207 100.

หนวย : ลานไร

การพฒนาปศสตวการพฒนาปศสตวของประเทศของประเทศ การพฒนาพนธสตว

การพฒนาพชอาหารสตว

การพฒนาระบบการจดการ

ผลจากความสำาเรจของการพฒนาปศสตว

ในสวนของเกษตรกร การมอาหารเพมขน จากผลตภณฑสตว การมแรงงานสตวเพมขน การมรายไดเพมขน จากการขายผลตภณฑสตว

มการใชแรงงานครอบครวอยางเตมท

การพฒนาปศสตวยอมกอใหเกดประโยชน

ลดการนำาเขาสตวและผลตภณฑจากสตว

เพมการสงออกสตวและผลตภณฑจากสตว

ปรมาณและมลคาของการนำาเขาและสงออก

สตว & ผลตภณฑจากสตวป พ.ศ. 2535 นำาเขา 10,338.9 ลานบาท

1. สตวมชวต (ตว)2. เนอสตวสด และแปรรป3. นมและผลตภณฑ4. หนงสตวสด ฟอก และแหง5. พชเลยงสตวปรงรสหวาน

สงออก 3,761.1 ลานบาท

1. สตวมชวต2. เนอสตวสด

3. ผลตภณฑนม4. หนงสตวสด และแหงง

ปจจบนอาหารสตวของสตวเคยวเอองไดจาก

พชอาหารสตว อาหารขน หญาธรรมชาต ในพนทรกรางวางเปลา และ

ขางถนน เศษเหลอของพชปลก เชน ตอซงขาว ตน

ขาวโพด ขาวฟาง กากสบปะรด ยอดออยและเถามนเทศ

อาหารสตว (feeds) อาหารขน (concentrates) อาหารทใหพลงงาน และ

โปรตนสง มปรมาณโภชนะทสตวยอยไดทงหมด (tota l digestible nutrient, TDN) สง แตมสารเยอใย

(fiber) ตำากวา18%

อาหารหยาบ (roughages) อาหารทใหพลงงาน ม ปรมาณ โภชนะทสตวยอยไดทงหมด (TDN) ตำา แตม

สารเยอใยอยสงกวา 18%

พชอาหารสตว (forage crops)

ไมเนอออน (herbaceous plants) ไมพม (shrubs) แปลงใหญหรอทงหญา (pasture) ปลกเสรมรวมกบพชหลก (integration with crops)

ปลกเปนแปลงเลก ๆ ในพนทบาน (backyard pasture)

หญาพนเมอง หรอทงหญาธรรมชาต (native species หรอ natural pasture)


พชในตระกลหญา (Poaceae หรอ Gramineae) กวา 600 genera ซงรวมมากกวา 10000, ชนด

พชในตระกลถว (Fabaceae หรอ Leguminosae) กวา 200 genera รวมมากกวา

12000, ชนด มความทนทานและปรบตวไดด ในสภาพแวดลอมเลว มความทนทานตอการตด และการแทะเลม ฟ นตว (regrowth) และขยายพนธไดรวดเรว

มอายยาวนาน (perennial) สามารถใชประโยชนในการอนรกษดนไดด ถวอาหารสตวสามารถตรงไนโตรเจน

(symbiosys nitrogen fixation) จากอากาศได เปนประโยชนในการปรบปรง

บำารงดน ไมตองการการดแลรกษามากกวาพชปลกชนดอน


พชอาหารสตวแบงตามสภาพภมอากาศ

พชอาหารสตวเขตหนาว (Temperate forage crops)

พชอาหารสตวเขตรอน (Tropical forage crops)

IRRITropic of cancer

CSIRO

FAOUSDA

CIAT

Tropic of capricorn

Equator

พชอาหารสตวแบงตามการใชประโยชน สำาหรบการแทะเลม (Grazing)

สำาหรบตดหรอเกยวไปเลยงสตว (Cut & carry Zero grazing)

สำาหรบเปนแนวรว (Living fence) สำาหรบปลกเปนแนวระดบ (Hedgerow) สำาหรบปรบปรงดนทหยดปลกพชชวคราว (Ley farming) สำาหรบเปนพชคลมดน ในแปลงพชลมลก และแปลงพชยนตน(Cover crops)

สำาหรบเปนอาหารเสรม และใบถวปน (Protein bank / Leaf meal)

หญา : ใหพลงงาน และระบบรากเกาะยดดน

หญารซ หญากนนสมวง หญาเฮมลกนน หญาขน หญาเนเปยร หญาซกแนลเลอย หญาพลแคทตลม

หญาอะทราตม ชอดอก เพอการขยายพนธ

ราก เพอหานำา และอาหาร

ตาขาง เพอแตกแขนง

ตายอด เพอแตกใบ และชอดอก

หญา :Grass

ชอดอก เพอการขยายพนธ

ราก เพอหานำา และอาหาร

ตาขางเพอแตกแขนง

ตายอด เพอแตกใบ และชอดอก

Class :AngiospermaeSubclass :MonocotyledoneaeOrder : GraminalesFamily : Poaecae (Gramineae)Subfamily : Agrosteae, Aveneae, Andropogoneae, Eragrostideae, Festuceae, Paniceae, Aristideae, Chlorideae, Oryzeae, Spoloboleae, Zoysieae

ลกษณะทางชววทยาของหญา :Biology• Root : Fibrous root system,

primary root, seminal roots• Shoot : mainstem, tillers,

node, internode, stolon, rhizome

growth form : erect stem, prostrate procumbens

• Leaf : leaf sheath leaf blade, ligule, auricle

leaf shape : spate, ect……. leaf rim : ect…………….

• Inflorescences : floret: rachilla, lemma, palea, glume, s

tamen: anther, fillament, pistil: ovary, stigma, spikelet: pedicel,

sessile spikelet, glume, axisform of inflorescences : Spike, Raceme, Panicle

• Fruit / seed (caryopsis) :embryo: plumule, radicle, endosperm

ถวอาหารสตว : ใหโปรตน และบำารงดน ถวเวอราโนสไตโล (ถวฮามาตา ) ถวเซคกาสไตโล ถว

แกรมสไตโล ถวทาพระสไตโล (CIAT 184) กระถน ถวลาย (ถวเซนโตร ) ถวซราโทร โสนอเมรกน โสน

บาน ถวลสงเถา (พนตอย)

ตาซอกกง แตกใบและกงและดอก

ราก หานำา และอาหารและตรงไนโตรเจนจากอากาศ

ตายอด แตกใบ และ กง ดอก

โคนตน แตกกง (ถาไมแกเกนไป)

ถวอาหารสตว :Legumes

ตาซอกกง แตก ใบและกง และ

ดอก

ราก หานำา และอาหาร

ตรง N

ตายอด แตกใบ และกง

ดอก

โคนตน แตกกง

(ถาไมแกเกนไป)

Class :Angiospermae

Subclass : Dicotyledoneae

Order : Rosales Family :

LeguminoseaeSubfamily :

Papilionideae, Mimosoideae,

Caecalpinoideae

ลกษณะทางชววทยาของถว : Biology• Root : Tap root system, radical

root, secondary / lateral roots, Nodule (Rhizobium spp.)

• Shoot : mainstem, branch, crown

growth form : bushtype, climbing / creeping type

• Leaf : compound leaves (trifoli ate leaf) petiole, petiolule, stipu

le leaf shape : oval, ect……. leaf rim : ect…………….

• Inflorescences : Raceme, flower: pedicel, 5 petals (standard, k

eels, wings), 10 stamen: anther, fillament, pistil: ovary, stigma, (

Monodelphous, diadelphous, polydelphous)• Pod, seed : embryo: plumule, r

adicle, cotyledon

หญาผสมถว : ไดทงพลงงาน และคณคา และการบำารงดน

• ตนตง : หญากนน หญาเนเปยร หญาขน ถว แกรมสไตโล ถวเซคกาสไตโล ถวฮามาตา กระถน

• ตนนอน เลอย : หญาซกแนล หญาบฟเฟล หญาขน ถวลาย ถวซราโทร

ระยะการเจรญเตบโตของพชอาหารสตว germination เมลด งอก คภพะเรมมกจกรรม การงอก ของราก และยอด

early vegetative ระยะการเจรญเตบโตทางลำาตนและใบกอนจะยดปลอง late vegetative ระยะปลายของการเจรญเตบโตทาง ลำาตนและใบ เรมมการพฒนาของตาดอก early bloom (anthesis) เรมออกดอก 110/ ของตนพชในแปลงมดอกบาน mid bloom - 110 23/ / ของตนพชในแปลงมดอกบาน full bloom มากกวา 2/3 ของตนพชในแปลงมดอกบาน late bloom ชอดอกเรมแหง เรมมการสรางเมลด milk stage ระยะเมลดเปนนำานม dough stage ระยะเมลดเปนแปงนม mature stage เมลดสกแก เหมาะจะเกบทำาเปนเมลดพนธ stem cure ตนพชแกและแหงจด regrowth การฟ นตวใหมหลงการตดหรอแทะเลม

Sward dynamics

Green herbage

Senescence

Dead herbageDecaydead herbage

removed by worms& micro-organisms

Pasture productiontissues eaten

by stocks

Growthnew tissue added

แหลงกำาเนด การแพรกระจาย และการเปนพชปลก ( crop origin, distibution and do

mestication) สวนใหญไดมาจากการคดเลอก การปรบปรงพนธพชธรรมชาต ความสำาเรจจากการปรบปรงพนธพชอาหารสตว โดยวธ

การผสมพนธ (breeding) มนอยมาก ยกตวอยางเชน หญาเบอมวดา ( Cynodon dactylon cv. Coastal

) หญาเนเปยร ( Pennisetum purpureum x P. a mericanum cv. Pusa Giant) และถวซราโทร (M acroptilium atropurpureum cv. Siratro)

1962Wilsie ( ) ไดเขยนถง

ผลงานของ VVVVVVVV 1951( ) แบงแหลงกำาเนดของพชปลกออกเปน 8

แหลง

สำาหรบพชอาหารสตวเขตรอนแลวมแหลงกำาเนด ใหญ ๆ อยสแหลง คอทวปอฟรกา ทวปอเมรกา กลาง อเมรกาใต และทวปเอเซยตะวนออกเฉยงใต

ISNARISNARIBPGRIBPGR

ICARDAICARDA

ILCAILCAICRISATICRISAT

IRRIIRRIILRADILRADIITAIITA

WARDAWARDA

IFPRIIFPRI

CIMMYTCIMMYTCIATCIAT

CIPCIP

International Agricultural Research Centers consulted by CGIARInternational Agricultural Research Centers consulted by CGIAR

CIFORCIFORICRAFICRAF

AVRDCAVRDC

CSIRO

FAOUSDA

CIAT

พชตระกลหญา สวนใหญถกรวบรวม จากประเทศในแถบทวปอฟรกา โดย

หนวยงานตาง ๆ เชน CIAT, FAO, CSIRO และ USDA แลวนำาไปคดเลอกและปรบปรงพนธ

Panicum maximum, Pennisetum purpureum, Digitaria decumbens, Cenchrus ciliaris,

Chloris gayana, Paspalum spp., Melinis minutiflora, Setaria spp., Brachiaria spp.

พชตระกลถว สวนใหญถก รวบรวม มาจากทวปอเมรกาใต อฟรกา และ

เอเซย แลวนำาไปคดเลอกในกระบวนการปรบปรงพนธ

Alysicarpus, Cajanus, Calopogonium, Canavalia, Centrosema, Desmanthus,

Desmodium, Dolichos, Glycine, Lotononis, Macroptylium, Peuraria, Phaseolus, Stylosa

nthes, Vigna, และ Trifolium, spp.

ปจจยทกำาหนดทศทางของการ ววฒนาการ

และการแพรกระจาย สภาพ ทางภมศาสตร เชน latitude, longitude และ altitude

สภาพ ทางภมอากาศ เชน อณหภม ฝน ลม แสงแดด และการระเหยของนำา

สภาพ ทางดน ไดแก คณสมบตทางฟสกส เคมและชวของดน

สภาพ ทางชวภาพ ไดแก ชนดของพช สตว และอทธพลของมนษย

พนธพชอาหารสตวในพนทแตละภาคของประเทศไทย

ตามตารางท6 ควรจะทราบถงปจจยและขอจำากดตาง ๆ ของแตละสภาพทองทกอนการเลอกชนดพชปลก

สายณห 2530( ) และเฉลมพล 2530( ) หรอ ( 1 9 7 7 )

SSSSSSS et al. (1980) หรอ SkermanandRiveros(1990)

พชอาหารสตวทกรมปศสตวแนะนำาใหปลก

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอหญา Cenchrus ciliaris (Buffel)

Cynodon dactylon(Bermuda)

Panicum maximum(Guinea)

Brachiaria mutica (Para) B. decumbens (Signal) B. ruziziensis (Ruzi)

Urochloa mosambicensis(Sabi)

ถว Stylosanthes

hamata(Verano) S. guianensis cv

Graham S. humilis

(Townsville Stylo)

Macroptelium atropurpureum

cv. Siratro (Siratro)

Centrosema pubescens(Centro)

Alysicarpus vaginalis (Alyce

clover)


ภาคเหนอถว S. hamata

(Verano)M. atropurpureu

m (Siratro) C. pubescens

(Centro) Desmodium

intortum(Desmodium)

Lotononis binensii

(Lotononis)

หญา P. maximum cv.

hamil (Hamil)

Digitaria decumbens

(Pangola) B. mutica (Para)

U. mosambicensis(Sabi)

B. ruziziensis(Ruzi)

พชอาหารสตวทกรมปศสตวแนะนำาใหปลกภาคกลาง

หญา B. mutica

(Para) Chloris gayana

(Rhodes)Pennisetum purpureum(Napier)


Panicum maximum TD

58

ถวM. atropurpureu

m (Siratro) C. pubescens

(Centro) S. hamata

(Verano)


ภาคใตหญา

B. mutica(Para)

P. maximum (Guinea)


B. decumbens(Signal)

P. maximum 58TD

B. humidicola

ถว C. pubescens

(Centro)Pueraria phasioloides (Peuro)

Calopogonium mucunoides (Ca

lopo) S. hamata

(Verano)

หญาซกแนล Signal grass Brachiaria decumbens Stapf

แหลงกำาเนดในประเทศยกนดา ทวปอฟรกา Mr. Hudson นำาเขามาจากประเทศฮองกง

เปนครงแรกในปพ.ศ . 2499 แตทนำามาใชปลกเปนพชอาหารสตวอยางแพร

หลาย นาจะเปนในปพ.ศ . 2511 โดยองคการสง เสรมการเลยงโคนม ไดนำาพนธ Basilisk จาก

ประเทศออสเตรเลยเขามา ปลกทดลองพรอม ๆกบหญารซ

หญาซกแนลมลกษณะการเจรญเตบโตแบบหลายป ลำาตนเปนกอเตย สงประมาณ - 3060 ซม . มเหงาสน ๆ ใบและลำาตนมลกษณะแขง ลำาตนสามารถเลอยไปตามหนาดน

ตวใบมสเขยวเขม ขนาดยาว - 810 ซม . กวาง- 0 40 8. . ซม . และไมคอยมขน ขอบใบหยาบและคมกวา

หญารซหรอหญาขน ชอดอกเปนแบบ spike like raceme จำานวน - 25 ชอ

ดอกยอย ออกดอกราวเดอนพฤศจกายน เมลดมขนาดเลกกวา หญารซเลกนอย และมกเปนหมนในลกษณะ apomixis


2( )

หญาซกแนลปรบตวไดดในเขตรอนชมชน ทนแลงไดด ปานกลางแตไมควรมชวงแลงตดตอกนนานเกน

- 45 เดอน เจรญเตบโตไดดในดนทราบเชงเขาจนถงดนทลาดชน

มาก สามารถเจรญเตบโตและตงตวไดรวดเรวและมก ขมหญา หรอถวอนหมด

ทนตอการแทะเลมและเหยยบยำาของสตวไดสง ตอบ สนองตอ การใสปยไนโตรเจนและใหผลผลตสงกวา

หญาขน


3( )

การปลกใชเมลดอตรา - 0510. . กก. ตอไร โดยการหวานหรอโรยเปนแถว ระยะหางระหวาง

แถว 40 ซม . หรอปลกดวยทอนพนธ (stolon) ใหผลผลตนำาหนกแหง - 1326. . ตนตอไร มโปรตนเฉลย - 610 เปอรเชนต หญาซกแนลมสารบางอยางซงเปนอนตรายตอ

แกะ ทกนหญาน เปนจำานวนมาก ๆ


4( )

หญาขน Para, Mauritius grass Brachiaria mutica (Forsk)

Stapf เปนหญาทมถนกำาเนดในเขตรอนของทวปอฟรกา และ

ในทวปอเมรกาใต แพรกระจายอยางกวางขวางในเขตรอนและรอนชนทว

โลก Mr. R.P. Jones นำามาจากประเทศมาเลเซยเพอปลก

ใน ประเทศไทย เปนครงแรกในป พ.ศ . 2472 ปจจบนกลายเปนพชทเจรญอยทวไปในธรรมชาต โดย

เฉพาะ อยางยงในทลม มนำาทวมขงเปนบางครง

• มลกษณะการเจรญเตบโตแบบหลายป มไหลทเจรญ แผเลอยไป บนผวดน อาจเลอยไปไดยาว 1-3 เมตร

• ความสงของทรงพม 60-150 ซม. ตวใบมขนาด ยาว 10-30 ซม. แบนมากกวา และมสเขยวออนกวา

หญาซกแนล กวาง 0.6-2 ซม. ตามขอและกาบใบม ขนสขาวหยาบกวาหญารซ

• ชอดอกแบบเดยวกบหญาซกแนล แตมจำานวนชอ ดอกยอยมากกวา และ มกเกดทงสองดานของกานชอ

ดอก• การขยายพนธตองใชสวนของลำาตน หรอไหล ตดให

มขนาดยาว 15-20 ซม. หรอ 2-3 ขอ เรยกวาทอน พนธ (cutting)


Stapf 2( )

• หญาขนชอบสภาพอากาศชมชน มฝนตกชก สามารถเตบโตใน พนทซงมนำาทวมขงได แตก

สามารถทนแลงไดพอประมาณ• หญาขนขนรวมกบถวลายและถวเซอราโทร

ไดด• มความนากนมากกวาหญาซกแนล แต

ทนทานตอการเหยยบยำา และแทะเลมของสตวไดนอยกวา


Stapf 3( )

• การปลกหญาขนใชทอนพนธหวานแลวไถ พรวนกลบ หรอ ปกดำาเปนหลมในระยะ - 12

เมตร• หญาขนจะสามารถปกคลมพนดนไดภายใน

เวลาประมาณ 2 เดอน• ใหผลผลต นำาหนกแหง - 055. ตนตอ

ไร• มโปรตนเฉลย - 36 เปอรเชนต

หญาขน Para, Mauritius grass

Brachiaria mutica (Forsk) Stapf 4( )

หญารซ Ruzi หรอ Congo grass Brachiaria ruziziensis

Germain et Evrard มถนกำาเนดในประเทศคองโก ทวปอฟรกา

ถกนำาเขามาปลกครงแรกในประเทศไทย โดย องคการสงเสรมการเลยงโคนมใน ป พ.ศ . 2511

ปจจบนเปนพนธหญาทนยมใชอยางแพรหลายทสด

• หญารซมลกษณะการเจรญเตบโตแบบอาย หลายป

• มเหงาสน ๆ อยใตดน ลกษณะทรงพมคลาย หญาซกแนล แต แผคลมดนมากกวา

• มใบออนนมและมขนนมมอ ตางกบหญาขน ตรงทลำาตน ไมยดยาว ขนาดความยาวปลองสน

กวา และมกาบใบยาวกวาปลอง


Germain et Evrard 2( )

• ตวใบของหญารซมขนาดยาว 10-20 ซม. กวาง 0.6-1.5 ซม.

• ทรงพมสงประมาณ 90-100 ซม. • ชอดอกคลายหญาซกแนล แตมชอดอกยอย

มากกวา (3-6 ชอดอกยอย) และมกจะโคงงอ เลกนอย

• หญารซออกดอกราวเดอนพฤศจกายนถง กลางเดอนธนวาคม

• ตดเมลดดมาก เมลดมขนาดกลางจำานวน ประมาณ 270,000 เมลดตอกโลกรม มกลบ

ดอกและเปลอกเมลดตดหมแขง



• หญารซปรบตวไดดในเขตภมอากาศแบบรอน และรอนชน

• เจรญเตบโตไดดในดนหลายชนด แตตองม การระบายนำาด เชน ดนทราบเชงเขาทมความ

อดมสมบรณปานกลางถงสง• หญารซสามารถปลกรวมกบถวลาย ถวเพอโร

และถวเวอราโนไดด• มความนากนสง และสตวชอบกนหญารซมากกวาหญาซกแนล




Germain et Evrard 5( )• การปลกใชเมลดหวานหรอโรยเปนแถว ใน อตรา - 1 2 กก. ตอไร

• ถาดนมความอดมสมบรณด หญารซจะตงตว และแผคลมผวดน ไดรวดเรวใน - 23 เดอน

• ถามการตดหรอแทะเลมบอยครง หญารซจะ เลอยปกคลม ผวดนไดหนาแนน

• ใหผลผลต - 056. ตนตอไร• มโปรตนเฉลย - 1013 เปอรเชนต

หญากนน Guinea grass Panicum maximum Jacq.

มถนกำาเนดในเขตรอนและรอนชนของทวปอฟรกา ประกอบดวยพนธหญาทสำาคญ 5 พนธคอ Common,

Hamil, Gatton, Makueni และ Riversdale ซงม เพยง 2 พนธแรก ทนยมและแพรหลายในประเทศไทย

หญากนน (Common guinea) ถกนำาเขามาจาก ประเทศมาเลเซย โดยพระยาสรวงคในปพ.ศ . 2444 และ

ตอมาในป พ.ศ . 2472 Mr.R.P. Jones กไดนำาเขามาปลกเปนพชอาหารสตวอกครง

หญากนน Guinea grass Panicum maximum Jacq. 2( )

หญากนนมลกษณะการเจรญเตบโตแบบอายหลายป ลำาตนเปนกอตงตรงสง - 150240 ซม . ตนเปน

มนสเขยวเขม ตวใบและลำาตนมขนสนหยาบปกคลม ชอดอกแบบ open panicle ทแตกแขนงเปนชอดอก

ยอย มากมาย ออกดอกประมาณเดอนกรกฎาคมถงเดอนตลาคม ตดเมลดดแตเมลดมขนาดเลกมากจำานวน - 1 73 1. .

ลานเมลด ตอกโลกรม เมลดทผลตไดมกมความงอกตำาและมการพกตวสง

หญากนน Guinea grass Panicum maximum Jacq.

3( ) หญากนนเจรญเตบโตไดดในสภาพอากาศรอนชน ตองการดนทมความอดมสมบรณสง และมการระบายนำาด

ทนทานตอสภาพแหงแลงไดด สามารถทนตอรมเงาไดคอนขางด การปลกใชเมลดหวานหรอโรยเปนแถวในอตรา - 051.

กก. ตอไร หรอปลกโดยการแยกกอ นำาไปปกดำาทระยะปลก - 12 เมตร

สามารถปลกรวมกบถวลาย และกระถนไดด ตอบสนองตอการใส ปย ไนโตรเจนไดสงจงสามารถใหผลผลตนำาหนกแหงไดสงถง6

- 8 ตนตอไร มโปรตน - 414 เปอรเชนต

หญาเฮมลกนน Hamil Guineagrass

Panicum maximum Jacq. c v Hamil เปนพนธหญากนนทไดรบการคดเลอกใน

ประเทศออสเตรเลยและ ถกนำาเขามาปลกใน ประเทศไทยในป พ.ศ 2510 โดยกรม

ปศสตว ลกษณะทางพฤกษศาสตรทวไปคลายกบหญา

กนน แตจะม เหงาและมการแตกกอดกวา ความ สงของลำาตนมากกวา - (200 300 ซม .) ใบและ

ลำาตนดหยาบกระดางกวาหญากนน แตการ ออกดอกและตดเมลดดกวา เมลดทไดมขนาด

ใหญกวา และมสวนของกลบดอกหรอดอกลบ นอยกวา จงมเปอรเซนตความงอกดกวา

หญากนนสมวง Purple guinea Panicum maximum cv TD

58. นำาเขามาครงแรกใน พ.ศ 2518 โดย นายกร โรแบร ทปรกษา กรป . กลาง นำามา

จากประเทศไอเวอรโคส เพอปลกทจงหวดสกลนคร ลกษณะทวไปเหมอนหญากนน แตมลำาตน

สงใหญ ใบใหญ ดกและออนนม ผลผลตสงกวาหญากนน ตดเมลดงาย และมความงอกดกวากนนทวไป ชอดอก และเมลดมสมวงคลำา ขนไดด

ในดนทกชนด ทนดนเคมและ สภาพแลงไดด พอสมควร ตอบสนองตอการใหนำาและปยสง

หญาพลแคทตลม Plicatulum grass

Paspalum plicatulum Michx เปนหญาทมถนกำาเนดบรเวณทวปอเมรกากลางและใต

แถบประเทศบราซล แพรกระจายไดดในทวปอฟรกา

คณรตน อณหะวงศ นำาเขามาเปนครงแรกในปพ.ศ . 2508 และตอมาในปพ.ศ . 2518 ศนยเกษตร

ภาคเหนอไดนำาพนธ Rodd's Bay จากประเทศ ออสเตรเลยเขามาปลกเผยแพร เปนพชอาหารสตวและ

พชคลมดน

• หญาพลแคทตลมมอายการเจรญเตบโตแบบขาม ป ลำาตนเปนกอ ขนาดกลางสงประมาณ 120

ซม.• ตวใบยาว 40 ซม . กวางประมาณ 1 ซม . กาบ

ใบหยาบมขนเลกนอย• ชอดอกยอยเปนแบบ spike like raceme

ประกอบดวยชอดอกยอย - 515 ชอดอกยอย ใน แตละชอดอกยอยมกลมดอกยอยเกดเรยงเปนแถว

2 แถว• ออกดอกประมาณเดอนกนยายนถงเดอนตลาคม• ตดเมลดไดด เมลดทสกแกมสนำาตาลแดง รปราง

นนคลายหลงเตา เมลดมขนาดกลางจำานวนประมาณ 780000, เมลดตอกโลกรม


Paspalum plicatulum Michx2( )

• หญาพลแคทตลมปรบตวไดดในสภาพอากาศหนาว เยนทไมมนำาคางแขง

• เจรญเตบโตไดในดนเลวทมความอดมสมบรณตำา เปนกรดและมนำาขงไดด นอกจากนยงสามารถทนตอ

สภาพแหงแลงไดดพอสมควร• สามารถปลกรวมกบถวอาหารสตวอน ๆ ไดด• การปลกนยมใชเมลดปลกในอตรา 1 กก. ตอไร• สามารถขนรวมกบถวสไตโล ถวซราโทรและถวเดส

โมเดยมไดด• ใหผลผลตนำาหนกแหงประมาณ - 12 ตนตอไร• โปรตนเฉลย - 4 610. เปอรเชนต


Paspalum plicatulum Michx 3( )

หญาอะตราตม Paspalum atratum

มแหลงกำาเนดในตอนกลาง-ตะวนตกของประเทศบราซล

นำาเขามาครงแรกโดยกรมปศสตว และ Dr. Michell Hare ของมหาวทยาลยอบลราชธาน ใน

ราว พ.ศ . 2532 เพอคดเลอกสายพนธด ปจจบน เรยกวาอบลพาสพาลม หรอ อะตราตม

เตบโตไดดในสภาพดนกรด และมนำาทวมขง ลกษณะ ลำาตนเปนกอสง - 1.2 1.5 ม . แตกกอด มใบดกกวา

หญาพลแคทตลม การออกดอกและตดเมลดด

หญาเนเปยร Napier หรอ Elephant grass

Pennisetum purpureumSchum. มถนกำาเนดในบรเวณเขตรอนของทวปอฟรกา

Mr. R.P. Jones นำาเขามาปลกในประเทศไทยเปน

ครงแรกในปพ.ศ . 2472

และมการนำาเขามาอกหลายครงในชวงปพ.ศ .- 25042507 โดยกรมปศสตวนำาพนธ

ลกผสมจากประเทศอนเดยเขามาปลก

หญาเนเปยรมลกษณะการเจรญแบบอายหลาย ป (perennial) มเหงา และกออยใตดน

ลำาตนสงใหญคลายตนออยตงตรงสง- 180450 ซม .

ตวใบเปนมนมขนหยาบปกคลม เสนกลางใบ ใหญเหนไดชดเจน

ชอดอกเปนแบบ spike ไมคอยออกดอกและ ไมตดเมลด หรอถา ตดเมลดมกจะเปนหมนไม

คอยงอก เมลดมขนาดเลกมากมจำานวน 3 ลานเมลดตอกโลกรม


Pennisetum purpureum Schum. 2( )

หญาเนเปยรเจรญเตบโตไดดในเขตรอนชน ตองการดนทมความอดมสมบรณสง มการ

ระบายนำาด ตอบสนอง ตอปยไนโตรเจนดมาก ตองการปรมาณนำาสำาหรบการเจรญเตบโตคอน

ขางมาก แตก สามารถทนทานตอสภาพแหงแลง ไดด

สตวชอบกนและมความนากนสง



การปลกใชทอนพนธทมขอ - 23 ขอ ปกดำาใน ระยะ - 50200 ซม .

การตงตวในระยะแรกชา สามารถเจรญเตบโต รวมกบถวลาย ถวเดสโมเดยม ถวซราโทร และถว

สไตโลไดด ในสภาพทมการจดการทดสามารถใหผลผลตนำา

หนกแหงสงถง - 110 ตนตอไร มโปรตน เฉลย - 410 เปอรเชนต

ปจจบนมการนำาเขาพนธหญาเนเปยรแคระ และ เนเปยรลกผสม จากประเทศญปนมาทดสอบ

เนองจากมความนากนและใหผลผลตสง



หญาซดาน Sudan grass Sorghum sudanense Stapf.

เปนหญาทมถนกำาเนดแถบประเทศซดานตดตอกบ อยปต แลวนำาไปปลกแพรหลายในทวปอเมรกา

คณละมย อทยานนท เปนผนำาเขามาปลกในประเทศไทย เปน ครงแรก ในปพ.ศ . 2497

หญาซดานมลกษณะการเจรญแบบอายปเดยวหรอสองป ลำาตนเปนกอตงสง - 200300 ซม . แตกกอได

มาก ตวใบสเขยวเปนมน ยาว - 4560 ซม . กวาง

- 1 52. ซม . กาบใบแขงและมขนตามขอของตน

ชอดอกเปนแบบ panicle แตมดอกยอยแนนมากกวา หญากนน

ออกดอกและตดเมลดด เมลดสนำาตาลแดงมขนาดใหญ จำานวนประมาณ 100000, เมลดตอกโลกรม

หญาซดานทนแลงไดด เจรญเตบโตไดดในดนรวนทราย เปนกรดเลกนอย

ใหผลผลตสง แตในระยะทกำาลงเจรญเตบโตอยางรวดเรว มกมกรดพรสสค (Prussic acid) สง ซงเปนอนตรายตอ

สตวได


2( )

หญาซดานเหมาะสำาหรบปลกเพอตดทำาหญาแหงหรอหญาหมก

ปจจบนมการนำาเอาขาวฟางลกผสม S. sudanense กบ S. bicolor เขามาเผยแพรเปนหญาอาหารสตว

ประเภทตดใหสตวกนสด หรอทำาหญาหมก ปรากฏวาได ผลผลตสง มความนากนและสตวชอบกนมากกวาหญา

ซดาน


(3 )

หญาซกแนลเลอย หรอหญาฮวมดโค ลา Humidicola, Koronivia gras

s Brachiaria humidicola (Rendle) Schweick เปนหญาทมถนกำาเนดและแพรกระจายทางซก

ตะวนออก และซกใตของทวปอฟรกา ถกนำาไปใชปลกแพรหลายในเขตรอนแถบประเทศ

เอเซยตะวนตก เฉยงใต และแปซฟก ราว - 20 30 ปมาแลว

นำาเขามาในประเทศไทยครงแรกโดยกองอาหาร สตว กรมปศสตว ราวป พ.ศ . 2528

• ลกษณะการเจรญแบบหลายป• ทรงตนเปนแบบเลอยแผคลมดน มไหลและ

เหงาทแขงแรง และปกคลมดน อยางแนนหนา สง - 50 70 ซม . ไหลอวบนำาแตแขง มส

แดง ลำาตนทมชอดอกอาจยดยาวสงถง 1 ม .• ใบเรยวยาวคลายหอก (lanceolate) กวาง

- 3 10 มม . ยาว - 4 30 ซม . ขอบใบ หยาบเปนหยก (glabrous)

• ชอดอกประกอบดวยชอดอกยอยแบบ - raceme 2 5 ชอ เกดบนแกนชอดอกทยาว

- 2 13 ซม .

หญาฮวมดโคลา Humidicola, Koronivia grass

Brachiaria humidicola (Rendle) Schweick 2( )

• แตละชอดอกยาว - 2 7 ซม . และมกลมดอก ยอยเกดเรยงเปน 2 แถว รปรางของกลมดอก

ยอยเรยวยาว - 4 6 มม . มขนเลกนอย• กลบดอกลางของกลมดอกยอยยาว สองในสาม

หรอเทากบกลมดอกยอย และมเสนนน (nerved) 11 เสน

• กลบดอกดานบน (upper glume) มเสนนน - 5 9 เสน และปกคลมดวยขน สวนกลบดอก

ลางมเสนนน 5 เสน



• ลกษณะทวไปของหญาฮวมดโคลาจะคลายกบ หญา B. dictyneura แตจะเตบโตหนาแนน

กวา• สายพนธของหญาฮวมดโคลาทม ไดแก พนธ Tully จากออสเตรเลย และ - INIAP 701 จาก

เอควาดอร• การเจรญของเมลดเปนแบบ apomictic

การปลกในทสง สามารถผลตเมลดไดสงถง - 20 30 กก . ตอไร แตเมอแปลงหญา ตง

ตวไดดแลวกลบพบวาการออกดอกและตดเมลดนอยลดลง



• หญาฮวมดโคลาปรบตวไดดในเขตรอนชน แตก สามารถทนทาน ตอสภาพแหงแลงนาน - 3 4

เดอนได• สามารถขนไดดในดนหลายชนด แมกระทงดนท

มนำาทวมขง หรอดนทมการระบายนำาเลว• ทนตอสภาพดนกรดทมอะลมเนยมสง และ

สามารถเตบโตได ในดนทมความอดมสมบรณตำา• สามารถเจรญเตบโตไดดในสภาพรมเงาของพช

ยนตนเชน มะพราว ยางพารา



• เหมาะสำาหรบปลกเปนทงหญาเพอให สตวลง แทะเลม และเพอการ ปองกนควบคมการพง

ทะลายของดน การเจรญเตบโตในระยะแรก คอน ขางชา ตองการระยะตงตวนานกวา 4 - 5 เดอน

• การปลกใชเมลดปลกในอตรา 0.3 - 1 กก. ตอไร

• ปลกดวยไหลหรอทอนพนธ ดวยระยะปลก 1x1 เมตร• หลงปลก 4 - 5 เดอนจะสามารถครอบคลมได

เตมพนท และปลอยใหสตวลงแทะเลมได



• เนองจากการครอบคลมพนทดจงไมคอยปราก ฎวชพชขนรบกวน แตถวอาหารสตวบางชนดเชน

Arachis pintoi และ Desmodium hete rocarpon สามารถทนทานและขนรวมไดด

• หญาฮวมดโคลาใหผลผลต - 1 5 ตน ตอไร• มความนากนสง แตมกมโปรตนตำา - (0.6 1.0

%N) จงอาจมขอเสยคอการกนของสตว (intake) จะตำา

• ความสามารถยอยไดของหญาชนดนมคา ระหวาง - 50 70%



ถวลาย Centro : Centrosema pubescens

Benth. มถนกำาเนดบรเวณเขตรอนของอเมรกาใต นำาเขามาปลก เปน พชคลมดนในสวนยางพารา เมอพ.ศ 2498. โดย .

Kuma มลกษณะการเจรญแบบหลายป ลำาตนเปนเถาเลอยตามผว

ดน หรอเกยวพนขนคาง ใบเปนใบประกอบแบบ trifoliate leaf ชอดอกเปนแบบ raceme มดอก - 35 ดอกมส

มวง ฝกรปรางแบนยาว - 417 ซม . มเมลดประมาณ1- 520 เมลด เมลดมขนาดใหญประมาณ3000- 040000, เมลดตอกโลกรม ฝกเรมแกประมาณ

เดอนมกราคมถงเดอนกมภาพนธ

การปลกใชเมลดหวานหรอโรยเปนแถวในอตรา- 051. กก. ตอไร ควรแกการพกตวของเมลดดวยการ

แชเมลดในนำารอน80 ำซ . นานประมาณ 5 นาท และ ควรคลกเมลดดวยเชอไรโซเบยม ทเฉพาะเจาะจงตอชนด

ของถวลาย ตองการธาตฟอสฟอรสสำาหรบ การตงตวสง โดยเฉพาะในระยะแรกของการเจรญเตบโต

สามารถเจรญเตบโตรวมกบหญาขน หญากนน หญาเน เปยร และหญาซตาเรยไดด เจรญเตบโตไดดในทมความชน

สง แตกสามารถทนตอสภาพแหงแลงไดดพอสมควร

ถวลาย Centro Centrosema pubescens Benth. (2)

เจรญ เตบโตไดดในทมความชนสง แตก สามารถทนตอ สภาพแหงแลงไดดพอสมควร ไม

สามารถทนตอสภาพอากาศหนาวเยน และนำาคางแขง

สามารถตรงไนโตรเจนไดสง และใหโปรตนเฉลย- 1023 เปอรเซนต

พนธถวลายทนยมใชคอพนธ Common และ พนธ Belato

ถวลาย Centro : Centrosema pubescens

Benth. (3)

ถวเวอราโนหรอถวฮามาตาVeranostylo

Stylosanthes hamata cv. Verano (L.) Taub. มถนกำาเนดในเขตรอนของทวปอเมรกาใต นำาเขา

มาปลกในประเทศไทยทมหาวทยาลยขอนแกน เมอปพ.ศ .2514 โดย Mr. Shelton

ลกษณะการเจรญเตบโตแบบ 2 ป ลำาตนเปนพม เตยสง - 0.5 0.7 ม . แตกกงกานสาขาไดมาก ใบ

เปนใบประกอบแบบ trifoliate leaf ดอกมส เหลอง เรมออกดอกตงแตเดอนกนยายนถงเดอน

ธนวาคม ฝกมขอ (hook) โคงงอทปลาย

ผลตเมลดไดมาก แตจะรวงหลนเมอสกแก เมลดม ขนาดเลกจำานวนประมาณ 450000, เมลด

ตอกโลกรม การปลกใชเมลดในอตรา - 0 51. กก. ตอไร

และควรแกการพกตวดวย การแชนำารอน ตลอดจน ควรคลกเชอไรโซเบยม

ตอบสนองตอปยฟอสฟอรสสง สามารถเจรญ เตบโตรวมกบ หญากนน และหญาซตาเรยไดด

ไมทนตอสภาพรมเงาของพชอน ถวเวอราโนขนได ดในดน หลายชนดทไมมนำาทวมขง ทนทานตอการ

แทะเลมทรนแรง และสภาพแหงแลงไดดมาก มความนากนปานกลาง

ถวเวอราโนหรอถวฮามาตาVeranostylo

Stylosanthes hamata cv. Verano (L.) Taub. 2( )

ถวทาพระสไตโล Stylosanthes guianensis CIAT 184 ถนกำาเนดในบราซล กรมปศสตว นำาเขามาศกษาและคดเลอก ราวป

พศ 2533. และไดรบการสงเสรมเผยแพรในป พศ 2540 ลกษณะเปนถวอายสน - 23 ป ทรงพมตงตรง ใบดกหนาแนน ใบ

และลำาตนมลกษณะเหมอนถวฮามาตาแตสงใหญกวา การปลกโดยการหยอดเมลดเปนแถว อตรา 2 กก . ตอไร ระยะ

ระหวางแถว - 3050 ซม . กอนปลกควรใสปยฟอสเฟตรองพนจะชวยใหการตงตวดขน

ถวทาพระสไตโลตดเมลดด สามารถผลตเมลดไดประมาณ- 50100 กก . ตอไร

ควรปลอยใหสตวแทะเลม หรอตดทก - 6090 วน โดยตดสงจาก พน - 1015 ซม. สามารถเกบถนอมเปนถวแหงไดดพอสมควร

กระถน Leucaena Leucaena leucocephala de

Wit. ถวยนตนอายหลายปมถนกำาเนดในประเทศเมกซโก

เปร แพรกระจายอยางกวางขวางในเขตรอน พระวนจวนนดรนำาเขามา จากประเทศอนเดยเพอปลก

ใน ประเทศไทย ราวป พ.ศ . 2482 แตเชอกนวานาจะ มการนำาเขามาปลกในประเทศไทยตงแต สมยกอนกรง

ศรอยธยา กระถนมลำาตนเปนไมพมสงถง 20 เมตร ใบเปนใบ

ประกอบแบบ bipinnate ประกอบดวยใบยอยขนาดเลก

ดอกเกดรวมกนเปนกลมเปนชอดอกแบบ head มส เหลองนวล

ฝกมรปรางแบนยาวมเมลด - 1530 เมลด เมลดมส นำาตาล รปรางรปลายแหลม ขนาดประมาณ

24000, เมลดตอกโลกรม การปลกใชเมลดในอตรา 2 กก. ตอไร โดยโรยปลกเปน

แถวระยะ - 60120 ซม . กอนปลก ควรแชนำารอน และคลกเชอไรโซเบยม ทเฉพาะเจาะจง กบกระถน


Wit. (2)

การปลกกระถนอาจจะปลก เดยว ๆ ทงแปลง ปลกเปนแถวทระยะปลก 5-8 ม. ในแปลงทงหญา

เชน หญาขน หญากนน กระถนสามารถเจรญเตบโตไดดในดนทมความ

อดมสมบรณตำา สภาพดนเปนกรดเลกนอย หรอ สภาพแหงแลง แตไมชอบสภาพนำาทวมขงหรอ

สภาพดนมการระบายนำาไมด


Wit. (3)

การปลกกระถนแบบเดยว ๆ สามารถใหผลผลต นำาหนกแหง - 053. ตนตอไร มโปรตนเฉลย

- 2329 เปอรเซนต ปจจบนมเพลยไกฟากระถน (Psyllid :

Heteropsylla cubana Crawford) ทำาลายดดกนนำาเลยงจากยอดออน ระบาดรนแรง

ไปทวโลก ทำาใหการเจรญเตบโตของกระถนลดลง อยางมาก และเปนปญหาทยงแกไขไมได แตม รายงานวา L. diversifolia มความทนทานตอ

แมลงชนดน


Wit. (4)

ถวลสงเถา ถวพนตอย Pintoi Arachis pintoi Krap & Greg.

มถนกำาเนดแถบลมแมนำาเซนทฟรานซสโก และโทแคนทนส ตอนกลางของประเทศบราซล แลวถกนำาไปพฒนาในประเทศ

ออสเตรเลย อเมรกา และโคลมเบย ในเมองไทยกองอาหาร สตวนำาเขามาทดสอบประมาณ ป 2533 และเรมเผย

แพรในป2540 ลกษณะการเจรญเตบโตของถวพนตอยเปนพชอายหลายป

มไหลเลอยแผออกจากตนหลก (crown) รากเปนระบบราก แกว มปมขนาดเลกเกดทงบนรากแกวและรากแขนง ลำาตน

แผนอนอาจสงประมาณ 20 ซม . ขนปกคลมดนหนาแนน

ใบเปนใบประกอบมใบยอย 4 ใบ ขอบใบเรยบ มขน ออน ใบยอยเปนรปไขหรอยาวร ปลายมนท และสอบ

เลกนอย เขาหาโคนใบ ใบยอยมขนาด 4 5 3 5. x .ซม . หรอเลกกวา ถาถกตดบอยครง ดานบนของตวใบม

สเขยวเขมกวาดานลาง บางครงใบอาจจะมลายดาง ดอกเกดเดยว ๆ ตามซอกใบ มกานดอกสน รปราง

ดอกคลายดอกถวลสง แตมขนาดเลกกวา กวาง 12- 17 มม . ดอกมสเหลอง


2( )

ฝกรปรางเหลยม กวาง - - 10 14 6 8x มม .ฝกเกดคลายถวลสงคอเปนเขมแทงลงดนหลงการผสม

เกสร โดยมากฝกมเมลดเดยว เมลดมสนำาตาลออน ขนาด - 6 8 กรม

ตนกลาของถวพนตอยงอกแบบ epigeal สามารถ เจรญอยางรวดเรว และครอบคลมพนทไดภายใน 6

เดอน หลงการงอก - 3 4 สปดาหจะเรมออกดอก และ เกดตอเนองกนไปตลอดฤด โดยเฉพาะอยางยงในฤดฝน

หรอหลงการใหนำา


3( )

ไขจะพฒนาเปนเมลดอยบนเขม (gynophore) ทจะ ยดตวออกหลงการผสมเกสร และแทงลงดนอาจลกถง

7 ซม. ถวพนตอยเจรญเตบโตไดดในเขตรอนชน ทมฝน

- 1800 2000 มม . เตบโตไดดในทลมแฉะ หรอมนำาทวมขงในฤดฝน สามารถเตบโตไดในดนทม

ความอดมสมบรณตำา ตงแตดนทรายจนถงดนเหนยว p H ตำาหรอเปนกลาง ทนตอความเปนพษของมงกานสและ

อลมเนยม และสภาพรมเงา


(4 )

เมลดถวพนตอยมการพกตวสง การตากแดดท อณหภม - 35 40 o ซ . นาน 10 วนสามารถ

ลดการพกตวไดด กอนการปลกควรคลกBradyrhizobium ทเหมาะสม

การปลก ควรหยอดลก - 2 6 ซม . ใชอตราปลก - 2 2 5. กก . ตอไร นอกจากนสามารถปลกดวย

การใชทอนพนธจากสวนของไหล


(5 )


(6 ) สามารถปลกรวมกบหญาไดหลายชนด และทนตอการแทะ เลม อยางรนแรงไดด

มคณคาทางอาหารสง มไนโตรเจน - 25 30. . เปอรเซนต ฟอสฟอรส - 018 037. . เปอรเซนต

และมความสามารถยอยได - 60 70 เปอรเซนต พนธถวพนตอยคอพนธ Amarillo ใหผลผลต -08.

1 ตนตอไร และใหเมลด - 03 06. . กก . ตอไร ขณะ น CIAT กำาลงทำาการ ทดสอบสายพนธอน ๆ ทเหมาะสม

กบสภาพดนกรด และรมเงา

ถวคาวาลเคท Centrosema pascaurum cv. Calvalcade

กรมปศสตวนำาเขามาทดสอบและคดเลอกในป 2533 และเผยแพร ในป2540

เปนถวตระกลเดยวกบถวลาย แตใบมลกษณะเรยวยาว และดอกมสแดง สดถงแดงเขม ลกษณะการเจรญเตบโตแบบเลอยดน ขนหนาแนนดมาก

ปลกโดยการหยอดเมลดเปนแถว ระยะระหวางแถว - 3050 ซม . ใช เมลดอตรา 4 กก . ตอไร ควรเรมปลกตงแตเดอนเมษายน และไมควร

เกนเดอนสงหาคม เนองจากการออกดอกตอบสนองตอชวงแสง ควรตดเมอถวมอาย - 6090 วน โปรตนสง - 1418% เหมาะสำาหรบทำาถวแหง เกบไวใชในฤด

ขาดแคลนอาหารสตว

หนวยงานททำาการผลตเมลดพนธพชอาหารสตว

กองอาหารสตว กรมปศสตว กรป. กลาง กองบญชาการทหารสงสด

สามารถผลตเมลดพนธหญารซและถวเว อราโนไดประมาณ ปละ 167 และ

290 ตนตามลำาดบ

การใชประโยชนจากทงหญา(utilization)

แปลงพชอาหารสตวจะใชระยะเวลาตงตวอยางนอย - 2 6 เดอนภายหลงจากการปลก (establishment

period) จากนนกเรมใชประโยชนจากแปลงพชอาหารสตวได แตสำาหรบแปลงพชอาหารสตวแบบถาวร (permanent

pasture) ควรรอให ตนพชตดเมลดรนแรกและรวงหลน ไปแลวบางสวน เสยกอน เพอใหเมลดเหลานเปนแหลง

สำารอง (seed soil reserved) เพอการเจรญเตบโต เพมขนในปตอ ๆ ไป

การใชประโยชนจากแปลงพชอาหารสตว

การตดใหสตวกนสด (zero grazing หรอgreen cut)

การปลอยใหสตวแทะเลม (grazing)

การตดไปทำาหญาแหง (hay)

การตดไปทำาหญาหมก (silage)

การจดการทงหญา(pasture

management) มวตถประสงคเพอใหทงหญามความคงทน

สามารถใหผลผลตพชและสตวอยางสมำาเสมอและเพยงพอ 1) ผลผลตของพชอาหารสตว 2) ความตองการใชพชอาหารสตวในระยะเวลาใด

เวลาหนง

การฟ นตว (regrowth) ของพชอาหารสตวขนอยกบ

ระดบความรนแรงของการแทะเลมหรอการตด ความถ หรอระยะเวลาทปลอยใหสตวเขาแทะเลม

หรอตด จำานวนสตวตอพนท (stocking rate) ปรมาณ พนทใบทเหลอ อาหารสะสม เชน TSC (Total soluble carbohydrate)

การเกดเมลด และ seed soil reserved ความแขงแรงของระบบราก ฤดกาล

ความรนแรงของการใชทงหญา(grazing pressure)

Grazing pressure = ความตองการอาหารของสตวตอตว x

จำานวนสตวตอพนท ปรมาณผลผลตพชอาหารสตวตอพนท

การใชประโยชน และระยะการเจรญเตบโตของพช

ระยะทเหมาะสมสำาหรบการใชประโยชนแปลงพชอาหารสตวควรเปนระยะทดอก

เรมบานไปจนถงเรมตดเมลด ถาหลงจากระยะททเมลดสกแกไปแลว

ผลผลต และคณคาทางอาหารของพช อาหารสตวจะลดลง อยางรวดเรว

การใช (ตด) แปลงหญาระยะตงตว : หลงปลก - 2 3 เดอนหญาควรตง

ตวได : มรากสมบรณ คลมดนไดเตมพนท แตกแขนงและกงกานดแลว

การใช : อยาปลอยใหหญาแกเกน - 6 8 อาทตย อยาตดหรอปลอยววแทะเลมจนเหลอหญาสนเกนไป

หมนเวยนแปลงอยางสมำาเสมอ ใหแปลงหญาไดมเวลาพกฟ น

Under grazing

Over grazingOptimum grazing

เลยงววไดซกกตว

• มหญาเทาใด ? ?• สามารถใหววกน

ไดเทาใด : ? ? ฤดกาล ดน การ

จดการ• ววตองการอาหาร

เทาใด ? ?• ถาไมพอทำา

อยางไร ? ? • ซออาหารจากแหลงอน• ขายวว

การใหววกนหญา ใหววกนใหพอ ใหววไดคณภาพอาหารทด พอเพยง เหลอใหพชอาหารสตวฟ นตวกลบมาใหมได มใบเหลอพอ มตายอด หรอตาขาง

มระบบรากทแขงแรง มอาหารสะสมพอ ใหแปลงหญามระยะเวลาพก ฤดฝนพชฟ นตว เรวกวา หนาแลง เรงการฟ นตวดวยปย หรอ เสรมถวอาหาร

สตว

Brachiaria spp.

Digitaria spp.

Panicum spp.

Paspalum spp.

Pennisetum spp.

Saccharum spp.

Tripsacum Urochloa

Stenotaphrum

Axonopus Cenchrus

CynodonChloris

Eragrostis

Ottochloa

Imperata

Hymenachne

Aeschynomene spp.

Arachis spp.

Alysicarpus

Calopogonium

Centrosema spp.

Desmodium spp.

Desmodium spp.

Desmanthus virgatus

Macroptilium spp.

Mimosa spp.

Mikania Pueraria

Gliricidia Leucaena spp.

Sesbania spp.

Stylosanthes spp.

Stylosanthes spp.

• ทมาwww.prosea.nl/frame.htmlwww.fao.org/WAICENT/FAOINFO/AGRICULT/AGP/doc/pasture/picture.htm

กอบแกว ตรงคงสน 2535. . พชอาหารสตวเขตรอน . กรงเทพฯ : ภาควชา เทคโนโลยการผลตพช คณะเทคโนโลยการเกษตร สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจา

คณทหารลาดกระบง 259หนา. เฉลมพล แซมเพชร 2530. . หญาและถวอาหารสตวเมองรอน. กรงเทพฯ : สำานกพมพโอ

เดยนสโตร. 165หนา . (SF9 4 ฉ 74 2530, ) นวต เรองพานช . 2 5 4 3 . วทยาศาสตรทงหญา พมพครงท 4. กรงเทพฯ : สำานกพมพรวเขยว. 345หนา.

บญฤา วไลพล . 2 5 2 6 . พชอาหารสตวเขตรอน และการจดการ . ขอนแกน : ภาควชา พชศาสตร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน. 174หนา.

วลลภ สนตประชา และประวตร โสภโณดร . 2 5 2 4 . พชอาหารสตว. หาดใหญ : ภาค วชาพชศาสตร คณะทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลยสงขลานครนทร .2 6 3 หนา .

197(SB ว 65 2524, ) สายณห ทดศร . 2 5 2 2 . พชอาหารสตว และหลกการทำาทงหญาเลยงสตว . กรงเทพฯ

: บรษทประชาชน จำากด .4 4 5 หนา .(SB1 9 7 ส 68 2522, ) สายณห ทดศร . 2 5 4 0 . พชอาหารสตวเขตรอน : การผลตและการจดการ .

กรงเทพฯ : สำานกพมพรวเขยว .3 7 6 หนา.

เอกสารอานประกอบ

เอกสารอานประกอบ 1977Bogdan, A.V. . Tropical Pasture and Fodder Plants. 475 208 7 63 1977London: Longman. p. (SB T B , )

, .. 1978. Tropical Pastures and Fodder Crops. Hong Kong : Longman . 1 3 5 . 1991Humphreys, L.R. . Tropical Pasture Utilization. V VVV VVVVVV : . 2 0 6 . , .., .. ... 1984. Pastures and Pasture Management in the Tropics and- Sub Tropics. V V VV: . . . 7 4 .Loch, D.S. and J.E. Ferguson. 1999. Forage Seed Production Vol.

2 : Tropical and Subtropical species. Wallingford : CABI Publishing. 479 p. (SB193.55 F67 1999 v2.) 1972McIlroy, R.J. . 2An Introduction to Tropical Grassland Husbandary, nd VV .V VVVVV : Oxford Univ. Press. 160 199 35 197p. (SB M ,2 )

, .., .. . . 1 9 88 . Tropical Forage Legumes.2 nd ed. VVV V : FAO. 692 2033 7 54 19p. (SB . T S ,8 8 )

1990Skerman, P.J. andF. Riveros. . Tropical Grasses. VVV V : FAO. 8 3 2 . ( 197 541990.S . ) , .. 1980. Tropical Pasture Science. Oxford : Oxford Univ. Press. 392

.

Documents

เอกสารบรรยาย (forage. ppt)