Η αριστεία ως κοινωνική προσφορά

ΝIΚΗ ΚΕΡΑΜEΩΣΒουλευτής Επικρατείας – Υπεύθυνη Τομέα Διοικητικής Μεταρρύθμισης

και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης ΝΔ

Mε αφορμή την ετήσια έκδοση του Ημερολογίου των Εκπαι-δευτηρίων Δούκα, θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας την εμπειρία

μου από τον χώρο της κοινωνικής δράσης, σε μια προσπάθεια ναοριοθετήσω μερικά από τα χαρακτηριστικά που συνθέτουν, κατάτην άποψή μου, την έννοια της αριστείας. Έννοια που δεν οριοθετείταιαποκλειστικά με όρους υψηλού γνωσιακού επιπέδου και απόδοσης,αλλά και με όρους προσφοράς στον συνάνθρωπο και της αξίας τουσυνανήκειν. Άλλωστε, ο χώρος της κοινωνικής δράσης, όπως και οσυγγενής χώρος της εθελοντικής δράσης, κοσμείται από ανθρώπουςπου προσφέρουν ακούραστα, με συνέπεια και επαγγελματισμό, γιατην ανακούφιση των συνανθρώπων μας. Και είμαι ευτυχής που είχατην τύχη να γνωρίσω από κοντά τέτοιους ανθρώπους, τους κόπους,τα οράματα και τις αγωνίες τους.

Η προσωπική μου εμπειρία έχει ως αφετηρία την απόφασηπου πήραμε πέντε συμμαθήτριες και φίλες να δράσουμε σε μιαπροσπάθεια να βελτιώσουμε τη ζωή συνανθρώπων μας στις συν-θήκες οικονομικής κρίσης που βιώνουμε. Παρατηρώντας γύρωμας τις διαρκώς αυξανόμενες ανάγκες για πρόσβαση σε βασικά

–74–

2016

15

αγαθά, αλλά και τη διάθεση πολλών, φυσικών προσώπων καιεταιρειών, να προσφέρουν το πλεόνασμά τους, χωρίς συχνά ναγνωρίζουν πώς το πλεόνασμα αυτό θα μπορούσε να αξιοποιηθείμε τον βέλτιστο δυνατό τρόπο, σκεφτήκαμε ότι αυτό που λείπειείναι η αποτελεσματική μεταξύ τους διασύνδεση. Ο στόχος ήταναπλός: να «παντρέψουμε» διαπιστωμένες ανάγκες με πλεόνασμα,τη ζήτηση με την προσφορά. Και έτσι γεννήθηκε ο ΔΕΣΜΟΣ.

Το μη κερδοσκοπικό σωματείο ΔΕΣΜΟΣ υπηρετεί την αρχήτης κοινωνικής αλληλεγγύης και την ατομική, κοινωνική καιεταιρική υπευθυνότητα. Στοχεύει στην αξιοποίηση πάσης φύσεωςπλεονάσματος –των περισσευούμενων αγαθών εταιρειών και ιδιω-τών–, καθώς και της δωρεάν παροχής υπηρεσιών, για την αντιμε-τώπιση διαπιστωμένων αναγκών ευπαθών κοινωνικά ομάδων.Απώτερος στόχος είναι, αφενός, η άμεση και αποτελεσματική εξυ-πηρέτηση έκτακτων αναγκών ευπαθών ομάδων και των φορέωναυτών (οργανισμοί, ιδρύματα, κοινωνικοί φορείς κ.ά.) και, αφετέρου,η δημιουργία βιώσιμων δικτύων αλληλεγγύης μεταξύ τους. Απότον Ιανουάριο του 2012 έως σήμερα, ο ΔΕΣΜΟΣ έχει συνεργαστείμε 450 οργανισμούς και έχει ωφελήσει πάνω από 300.000 συναν-θρώπους, προσφέροντάς τους βασικά αγαθά η αξία των οποίωναγγίζει τα 2 εκατομμύρια ευρώ.

Μέσα σε πολύ λίγο χρόνο, λοιπόν, μια ιδέα, μια απόφαση, έκανετη ζωή πολλών συμπολιτών μας καλύτερη, αλλά και τη δική μαςκαθημερινότητα ουσιαστικότερη. Η συνεχής τριβή με ταπροβλήματα και τις επιπλοκές που ανέκυπταν στην πορεία αυτήμάς έφερνε διαρκώς αντιμέτωπους με νέες προκλήσεις. Και κάπωςέτσι ο ΔΕΣΜΟΣ δυνάμωνε μέρα με τη μέρα, με νέες δράσεις, νέεςσυνεργασίες και πολλούς νέους εθελοντές.

Για παράδειγμα, μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμε-τωπίσαμε ήταν η αλλαγή του καθεστώτος ΦΠΑ για τη διευκόλυνση

–75–

ΑριστείαΛ O Γ Ο Σ Κ Α Ι Α Ν Τ I Λ Ο Γ Ο Σ

2016

των δωρεών. Μέχρι πρότινος, η επιβολή ΦΠΑ σε όλες τις δωρεές σεείδος από εταιρείες προς κοινωφελείς οργανισμούς συνιστούσε ισχυ-ρότατο αντικίνητρο στην ιδιωτική κοινωνική προσφορά: εάν, δηλαδή,ήθελε μια εταιρεία να δωρίσει 10 τόνους μακαρόνια σε ένα κέντροαστέγων, όφειλε να καταβάλει ΦΠΑ 23% επί της αξίας τωνδωριζομένων προϊόντων. Αντίθετα, αν η εταιρεία αυτή κατέστρεφετα εν λόγω προϊόντα και συνέτασσε πρωτόκολλο καταστροφής αντίνα τα δωρίσει, απαλλασσόταν από τον ΦΠΑ. Για να γίνουν κατανοητάτα μεγέθη, υπήρχε ελληνική εταιρεία ειδών προσωπικής υγιεινής πουκατέστρεφε συστηματικά 37 φορτηγά τον μήνα γεμάτα με προϊόντα,τα οποία είχαν κάποιο επιφανειακό ελάττωμα (π.χ. στη συσκευασία),ωστόσο ήταν απόλυτα κατάλληλα προς κατανάλωση. Και όλα αυτάτα προϊόντα πήγαιναν χαμένα, παρότι κοινωνικά ευπαθείς ομάδεςτα είχαν πραγματικά μεγάλη ανάγκη. Αποφασίσαμε λοιπόν να ανα-λάβουμε εκ νέου δράση, προκειμένου να διορθωθεί μια συστημικήστρέβλωση. Συλλέξαμε μαζί με ομάδα ειδικών όλα τα απαραίτηταστοιχεία από ΜΚΟ και άλλους φορείς, μελετήσαμε το ισχύον νομικόκαθεστώς και προχωρήσαμε σε νομοθετική πρόταση προς την κυ-βέρνηση που απαλλάσσει τέτοιες δωρεές σε είδος από την επιβολήΦΠΑ, η οποία ψηφίστηκε από τη Βουλή τον Φεβρουάριο του 2014.

Πρόκειται για μια αλλαγή ενός καθεστώτος που ίσχυε για 27χρόνια στη χώρα μας και αποτελούσε τροχοπέδη στην ιδιωτική πρω-τοβουλία κοινωνικής προσφοράς. Χρειάστηκε μελέτη και τεκμηρίωση,ανάλυση των αναγκών, συγκριτική έρευνα σε πολλές από τις χώρεςτης Ευρωπαϊκής Ένωσης· χρειάστηκε σχεδιασμός, σαφής στόχευση,θετική και δημιουργική πρόταση· επιμονή για να ξεπεραστεί η απάθειακαι ο αρνητισμός· συντονισμένη προσπάθεια πολλών ανθρώπων,που δούλεψαν συνεργατικά, με συνέπεια και επαγγελματισμό, υπέρενός σκοπού. Όλα τα στοιχεία αυτά συνθέτουν και οριοθετούν, κατάτην άποψή μου, την έννοια της αριστείας ως κοινωνικής προσφοράς.

–76–

ΑριστείαΛ O Γ Ο Σ Κ Α Ι Α Ν Τ I Λ Ο Γ Ο Σ

2016

Αριστεία στη γνώση και τη διαχείρισή της, στην πρόθεση και τηνυλοποίησή της στην πράξη, στο όραμα και τη συναντίληψη για τηνεπίτευξη μιας υπέρτερης κοινωνικής αξίας.

Με παρόμοιο τρόπο φιλοδοξώ να προσεγγίσω και την πολιτική.Στην έως τώρα πορεία μου είχα την τύχη να γνωρίσω ανθρώπους μεπλούσια κοινωφελή και κοινωνική δράση, που προσφέρουν με όραμακαι επαγγελματισμό, και θεωρώ ότι το παράδειγμά τους πρέπει να αξιο-ποιηθεί γόνιμα στη διαμόρφωση της πολιτικής. Είναι η εύκολη λύση ναπει κανείς ότι δεν ασχολείται με τα κοινά επειδή η πολιτική φαίνεταιαπρόσιτη, αδιάφορη, διεφθαρμένη, και η νοοτροπία αυτή πρέπει κάποτεκαι κάπως να αλλάξει. Πιστεύω ότι και η νέα γενιά οφείλει να αναλάβειευθύνες και να μην στέκεται παθητικά απέναντι στις εξελίξεις.

Στην ιδιαίτερα δύσκολη ιστορική περίοδο που διανύει η χώραμας, η μόνη διέξοδος είναι η γνώση και η βελτίωση των δεξιοτήτωνμας στη διεθνή κλίμακα ανταγωνιστικότητας, η ανάκτηση τηςαξιοπιστίας μας, η κοινωνική ευαισθητοποίηση, καθώς και η συ-νεργατικότητα για την εξεύρεση πρακτικών λύσεων, στα μικράκαι στα μεγάλα. Η επιδίωξη της αριστείας είναι ένας διαρκήςαγώνας για βελτίωση, όχι μόνο του εαυτού μας, αλλά και του πε-ριβάλλοντός μας, της νοοτροπίας μας και του συνόλου. Αφετηρίατης είναι οι αρχές και οι γνώσεις μας, που εμπλουτίζονται διά βίου,καλλιεργούνται, δοκιμάζονται και διαμορφώνονται με το πέρασματων χρόνων και την αφομοίωση των εμπειριών. Είναι το αίσθηματης υπέρβασης του εαυτού, αλλά και η προσφορά στον συνάνθρωποκαι η χαρά του συνανήκειν. Το να ξεπερνάς τα στενά όρια τουδικού σου, ατομικού συμφέροντος και να συνειδητοποιείς ότι δενμπορείς να ευτυχήσεις σε έναν κόσμο όπου ο διπλανός σουδυστυχεί, ότι δεν μπορείς να μένεις αμέτοχος απέναντι σε συνθήκεςπου πιστεύεις ότι πρέπει να αλλάξουν. Είμαστε νέοι άνθρωποι καιοφείλουμε να δράσουμε· αν όχι εμείς, τότε ποιοι;

–77–

ΑριστείαΛ O Γ Ο Σ Κ Α Ι Α Ν Τ I Λ Ο Γ Ο Σ

2016