VEDURSTOFA [SLANDS

REGLUR UM

VEDURATHUGAN1R OG SK~RSLUF kRSLU

A

VEDURFARSSTOf)VUM

ReykjaviK 1967

EFNISYFIRLIT

Inngangur Bls. 1

1. Athugunartlmar " 2

2. Urn tlmaro5 athugana " 2

3. Urn skniningu athugana " 2

4. Sending ve5urboka " 3

5. Tilkynningar urn bilun mcelitcekja. Sending mcelitcekja " 3

6. Lofthiti . " 3

Hamarkshiti . " 5 Lagmarkshiti . " 6 Lagrnarkshiti vi5 jor5 . " 7

7. Orkoma " 8

8. Sjavarhiti 10

9. Vindur . " 10

Vindatt . " 10 Ve5urhce5 '" . " 11

10. Ve5ur " 13

11. Skyggni " 16

12. Skyjahula 18

13. Snjohula " 19

14. SnjodyPt 19

15. Hagi 20

16. Sjolag " 20

17. Solskinsmcelingar " 21

18. Hafls, eldgos og jar5skjalftar . " 22

Hafls . " 23 Eldgos . " 23 Jar5skjaIftar . " 25

19. Yfirlit urn tl5arfar, ska5a af voldum ve5urs, jar5skjaIfta o. f1. ... " 26

20. Gro5ur og farfuglar " 27

Skyringamyndir " 28

':J

v·

INNGANGUR

Atvinnuvegir pjooarinnar og 11fsskilyroi 011 eru I mjog r1kum meeli hao

veorattunni. I>ao er pV1 einn hofuotilgangur veourathugana ao afla sem gleggstra

og nakveemastra upp1ysinga urn veourfar I 1andinu.

Annar aoaltilgangur veourathugana er sa ao afla nakveemra upp1ysinga,

sem byggja rna a veourspar. Athuganir, sem ekki eru sendar Veourstofunni jafn­

haroan, koma ao vlsu ekki ao beinum notum via s amningu veourspar, en stuo1a

engu ao slour ao aukinni pekkingu a breytileika veour1ags eftir 1andsh1utum.

Eins og kunnugt er eiga margir afkomu slna og stundum jafnve1 11f undir pvC ao

varao se I t1ma via oveorum.

pa gera veourathuganir k1eift ao svara fjo1da fyrirspurna fra einstak1ingum

og opinberum aoilum urn veour og veourfar. Oft er t. d. 1eitao eftir upp1ysingum

urn veour I sambandi via rettarrannsokn og ma1aferli.

Ao lokum rna svo geta pess, ao mea veourathugunum er safnao efni til

v1sindalegra rannsokna I veourfreeoi.

Leiobeiningar peer, sem her fara a eftir, eru ny og aukin utgcifa 1eiobein­

inga, sem gefnar vorn ut aria 1957.

- 2 ­

1. Athugunart1mar

A veourfarsstOovum em veourathuganir geroar kl. 08, 14 og 20 eftir ls­

lenzkum miot1ma (kl. 09, 15 og 21 eftir lsIenzkum sumart1ma). Ekki rna

skeika urn meira en 10 mill. til eoa fra urn athugunart1mann.

2. Urn t1maroo athugana

Venjulega a ao athuga fyrst pau atrioi, sem em acetluo: Skyjahulu,

skyggni, veour, snjohuIu, haga, sjoIag, vindatt og veourhceo (ef vindmcelir er

ekki a stOoinni).

Ao pessum athugunum Ioknum a ao framkvcema mcelingar I pes sari roo:

Snjod-ypt, urkoma, lagmark via joro, hiti a purmm Clg votum hitamceli, sprittstaoa

Iagmarksmcelis, hamarkshiti, 1agmarkshiti, hitastig hamarksmcelis eftir ao mcelir­

inn hefur verio sleginn niour, vindhraoi (ef vindmcelir er a stOoinni) og Ioftpryst­

ingur.

Stundum er nauosynIegt ao vikja ao einhverju Ieyti fra pes sari athugana­

roo. Svo er t. d., pegar taka parf urkomumceli inn til pess ao brceoa snjo.

3. Urn skraningu athugana

Veourathuganirnar skal skra I par til geroa veourbok, sk-yrt og greinilega

mea bleki. Astceoan til, ao ekki rna skrifa mea blyanti, er su, ao blyantsskrift

mciist mea t1manum, en veourbcekurnar em merkar heimildir og veroa geymdar urn

Iangan aldur.

Skrifio allar tOIur greinilega, svo ao enginn vafi se t. d. a pvC hvort urn

er ao rceoa 3,5 eoa 8; 1,7,9 eoa 4; 6 eoa 0 o.s.frv.

Gcetio pes s, ao ekki mglist I daIkunum afiestur mismunandi hitamce1a,

Iagmark, hamark , votur og purr hiti, sprittstaoa o. s. fry.

Skrciio cevinlega aukastaf hitans, einnig pegar hann er O. Skrciio t. d.

alitaf 3.0 en ekki bara 3. Munio ennfremur ao skrifa m1nusmerki, par sem pao

a via.

Munio ao fcera jafnan ahaldaskra a oftustu slou veourbokar og geta par urn

allar breytingar, sem veroa a veourathugunum og aholdum.

Skrifio par einnig I stuttu mali urn t10arfar manaoarins, slys eoa skemmdir

af voldum veours o. s. frv., aour en bokin er send.

Eo, I ~'>

~. ~

~ ~o

~

r, ~ ~.

~

t ~ 11,

..,

~

~

o'

.: ,

,.~,

~. '1'0'

- 3 ­

4. Sending ve5urboka

Sendi5 ve5urbcekur og onnur skjol (ef einhver eru) eins fljott og vi5 ver5­

ur komi5 eftir mana5amot. Urns109, sem Ve5urstofan lcetur I te, rna setja

ofrlmerkt I post.

5. Tilkynningar urn bilun mcelitcekja - Sending mcelitcekja

Ef mcelitceki bilar, hitamcelir brotnar, urkomumcelir ver5ur lekur o. s. frv. ,

skal senda urn pa5 tilkynningu a serstOku brefspjaldi, sem Ve5urstofan leggur til.

Einnig rna a5 sjaIfsog5u senda sli'kar tilkynningar I brefi e5a slmskeyti, ef

athugunarma5ur telur astce5u til. Ver5ur pa reynt a5 bceta fljotiega ur ska5anum.

I>urfi athugunarma5ur a5 senda Ve5urstofunni mcelitceki, ver5ur a5 bua urn

pau a oruggan hatt. Hitamcela ver5ur pannig a5 senda I trekassa.

Athugunarmanni er heimilt a5 senda reikning fyrir viahaldi og vi5ger5um,

sem hann hefur annazt a mcelitcekjum e5a fengi5 a&a til a5 inna af hendi.

Sli1cir reikningar ver5a greiddir me5 ncestu launagrei5slu, ef annars er ekki ser­

staklega oska5.

6. Lofthiti

Hitamcelar skulu fullncegja akve5num lagmarkskrofum urn nakvcemni, og

parf a5 profa pa I blOndu af lausamjoll og vatni ekki sjaldnar en einu sinni a

ari. Skulu peir syna sem ncest 0 - 2 t{undu hI. ur stigi yfir frostmarki I sli1cri

blondu.

Hitinn skal mceldur I 1. 25 - 2 m hce5 fra jor5u, og jafnvel hcerra, ef snjo­

pyngsli eru mikil a sta5num. Bezt er, a5 loftstraumur leiki urn mcelinn, og

parf til pess serstakan utblina5. Mrelaskylin eiga a5 taka I sig sem minnstan

hita og mega ekki beina neinni verulegri geislun aa mcelunum. Skulu pau sett

pannig upp, a5 hitinn se I sem beztu samrcemi via hitann I somu hce5 fra jor5u

I ncesta nagrenni st05varinnar.

Nauasynlegt er a5 halda mcelaskylunum vel via og hVItmala pau, pegar

pess gerist porf.

Hitamcelarnir purfa cetI5 aa vera hreinir og purrir (nema voti mcelirinn).

Ef peir eru ohreinir, votir eaa hrIma5ir, veraur a5 purrka af peim me5 hreinni

ryju minnst stundarfjoraungi a5ur en athugun skal gera. Serstaklega er arl5andi,

aa mcelakulurnar sjaIfar seu vel purrar og hreinar. Ef mogulegt er, skal lesi5

af mcelunum an pess a5 hreyfa pa ur skoraum slnum.

t

! I

I

r ~

t i , ~A

L.. ~ lIr.

1&.

, ~.. '

tt~·

• b'

a:

" ~l.L

~l,:..:.'

.~,

.... ~>

.,.

.,'.

....'f WII~. 11'

, '" ~~

)f~ I.

- 4 ­

Flestir purrir og votir mrelar eru merktir meo striki vio hvert stig og auk

pess vio annan hvem t1undahluta stigs, tugastafina 0.2, 0.4, 0.6 og 0,8,

A sumum purrum og votum mrelum og flestum hamarks- og lagmarksmrelum eru

aoeins strik vio heil og half stig. En hvernig sem mrelarnir eru merktir ao

pessu leyti, skal avallt lesio a pa meo t1undahluta nakvremni, og ef rett er

athugao, eiga allar Wlur fra 0 - 9 ao koma aHka oft fyrir sem tugastafir 1 veour­

bokunum, Y'msum hrettir til ao lesa ekki aOrar Wlur en prer, sem strik eru vio,

t. d. 3.2, 3.4, 3.6 og 3.8, pott auovitao seu hitastigin 3.3, 3.5, 3.7 og 3,9

jafn algeng. Sumir lesa meira ao segja aoeins meo hcl1fs stigs nakvremni, t. d.

3.0, 3.5, 4.0 o. s.frv., en pao er alls ekki fullnregjandi og meo emu oviounandi,

pegar urn rakamrelingar er ao rreoa.

Ef hitinn er undir frostmarki, skal setja m1nusmerki fyrir framan aflesnu

Wluna. Ef hiti er yfir frostmarki, skal ekkert merki setja.

Loftrakinn er venjulega mreldur her a landi mea purrum og votum hita­

mreli (purrkmreli). Mismunurinn a pes sum tveimur mrelum gefur til kynna, hve

uppgufunin er or, en pao sYnir aftur a mati, hvao loftio er purrt, hvao purrkurinn

er mikilL Voti mrelirinn er pannig utbuinn, ao utan urn mreliskuluna er strengd

einfOld pjatla ur punnu efni, sem Veourstofan leggur til. Aldrei skal nota clfram

pjotlu, sem ohreinindi eru farin ao sjast a, og vel verour ao greta pess, ao fita

eoa onnur ohreinindi komi ekki a pjotluna af hondum manna, pegar skipt er.

Se pjatlan pvegin og notuo aftur, parf ao skola hana vandlega ur hreinu vatni,

eftir ao sapupvotti er lokio. Bezt er ao vreta pjotluna, aour en hUn er sett a.

HUn er svo lOgo einfold a kuluna og strengd allvel, en sloan er bundio meo

tvinna fyrir ofan og afgangurinn klipptur af 1/2 em fra bandinu eoa treplega pao.

Pjotluna skal ekki binda a meo kveiknum, heldur er honum brugoio lauslega utan

urn meo kappmellu ofan vio kuluna. Kveikurinn er ur ljosagarni, og verour ao

vera hreinn og draga vel vatn. Kveikurinn er latinn liggja fra mrelinum niour 1

Dat meo hreinu vatni. Skal opio a vatnsi1atinu vera til hlioar vio mrelinn og her

urn bil jafnhatt mreliskulunni. Bezt er ao opio se lltio, I>egar skipt er a mrel­

inurn, skal pao gert strax eftir athugun eoa aillongu fyrir athugun, pV1 ao mrelir­

inn er nokkra stund ao jafna sig. Skipta skal urn kveikinn og pjotluna einu sinni

1 viku, og auk pess 1 hvert sinn, er moldrok eoa srerok hefur gengio yfir mrela­

burio. Einnig skal skipta ioulega a vatninu.

r frosti er kveikurinn gagnslaus og pV1 tekinn burt, en pa parf ao vreta

pjotluna ekki seinna en einum til prem stundarfjoroungum fyrir athugun. Stundum

dugar po ao vreta hana strax ao lokinni athugun, ef ekki llour langt a milli og

ekki er hvasst eoa mjog purrt loft, en pa er hrett vio, ao mrelirinn porni milli

athugana. Mrelirinn er vrettur a pann hatt, ao Dati meo hreinu, koldu vatni (alls

ekki heitu) er stungio undir mrelinn og lyft upp, svo ao mreliskulan mea pjotlunni

~

t,, ~

~'

~

J>.! ~!

l '4

~~

l~'

"'I tD ~i .....

•.' • f _~

,.t" ~~' ,,~""-.t

It f :

~ ~.~, -, .. ' ill •

- 5 ­

rennvokni all. Stundum er a kulunni nokkur IS fra fyrri mcelingum. !lennan IS

parf ao brceoa mea pVI ao halda kulooni nogu lengi niari I vatninu. Ao pessu

loknu a svo ao myndast punn og jofn lsskorpa a pjotlunni, og skal pess gcett,

ao dropi hangi ekki a henni ao lokinni vokvoo.

StOku sinnum frjs ekki vatnio a mcelinum, jafnvel pott hann syni tOluvert

frost. Ma pa snerta kulooa mea lsmola eoa oorum hreinum hlut, og frys pa

venjulega a mcelinum. Fyrst hcekkar pa hitinn, jafnvel upp ao frostmarki, en

lcekkar sloan, og verour pa ao bIoa gooa stood eftir, ao hann hcetti ao lcekka.

Fyrir getur komia I frosti, ao hrlm setjist a Ishuo vota mcelisins, en ekki

a purra mcelinn, og getur voti mcelirinn pa urn stood sYnt lltio eitt hcerra hitastig

en sa purri (1 - 3 tlooduhlutum eoa svo). Ef petta sjaldgcefa tilfelli er undan­

skilio, s-ynir voti mcelirinn cevinlega lcegra eoa sarna hitastig og purri mcelirinn.

Eins og ljost er af framanrituou, geta margs konar orsakir truflao raka­

mcelingar, og parf PVI ao gceta hinnar mestu nakvcemni urn hiroingu og cilestur

vota og puna mcelisins. Einkum er pao cirloandi I frosti, bceoi vegna erfioari

og margbrotnari hiroingar og af peirri astceou, ao I kulda parf miklu meiri

nakvcemni I cilestri a votan og purran mceli til pess ao fa jafn cireioanlega raka­

mcelingu og I W§indum. Dcemi: Hcilfs stigs skekkja I hitamcelingum getur vald­

io skekkju, sem nemur 5 - 6 rakastigum via 15° hita. Sarna villa getur orsakao

skekkju, sem nemur meira en 20 rakastigum 1 15° frosti.

Hamarkshiti.

Hamarksmcelirinn likist mjog venjulegum kvikasilfursmceli. Ao innri gero

er hann eins og Hkamshitamcelir. Rett ofan via mceliskuluna er mjodd a gler­

pIpunni, sem kvikasilfrio prystist ut urn via hcekkandi hita, en niour l' kulooa

kemst pao ekki aftur nema mcelirinn se "sleginn" niour. SYnir mcelirinn pVl

avallt hcesta hita, sem komia hefur fra pvf ao hann var "sleginn" sIoast niour.

Mcelirinn er skoroaour I burio pannig, ao kUlan se nokkru lcegri en hinn

endinn. Athugun fer pannig fram, ao lesio er hamarkio af m celinurn , aour en

hann er hreyfour, en Sloan er hann "sleginn" niour eins og Hkamshitamcelir .

Vitanlega parf ao gcera pess vel, ao mcelirinn rekist hvergi l, og ekki rna hann

hlYna af hondum manns eoa andardrcetti eoa solskini. ]afnskjott og buio er ao

sla mcelinn niour, er lesio a hann og hann settur I skorour sInar.

!legar bUio er ao sla mcelinn niour, a hann ao sYna ncerri pVI sarna hita

og purri mcelirinn. Ef hann gerir pao ekki eoa mjog erfitt er a5 sla hann mour,

skal pao tilkynnt Veourstofunni. Stoodum er hcegt ao auovelda niours1<ittinn mea

pVI ao vceta mceliskulooa lltio eitt (t. d. mea dogg eoa vatni fra vota mcelinum)

og sveifla mcelinum nokkrum sinnum fram og aftur, aour en hann er sleginn niour.

Mcelirinn kolnar pa vegna uppgufooar fra kulunni og pVI verour lettara ao s1<i hann

niour.

~,'1

~­,. ~> ~< lit; ~­~,

~

• ~

~ b ',,­jIo.­

~.

"... D

ii­I ­

tr:

~'­,

~

f~ ,.~

~

r.

t.'

r .

t ~ ~L

- 6 ­

Hamarkshita skal lesa og skra kl. 08 og 20 dag hvern, hamarksmceli skal

sla niour ao loknum hverjum cilestri og skra pann hita, sem hann sYnir, pegar

buio er ao sla hann niour.

Komio getur fyrir, ao vottur af lofti se I kvikasilfursstreng mcelisins.

Em stundum svo mikil brogo ao pessu, ao strengurinn slitnar I tva eoa fleiri

hluta, sem samlagast ekki, pott mcelirinn se sleginn niour. Mcelirinn er pa

onothcefur. Oftast rna fa kvikasilfrio til ao samlagast mea pVl ao halda mcelinum

loorettum meo mceliskuluna niour og sla honum tltt, en ekki mjog fast, Ibunka

af blOoum eoa opna bok. Gceta verour pess vandlega, ao hoggio komi alltaf [

lengdarstefnu mcelisins. Rett er ao geta pes s her, ao pegar hamarksmcelir kolnar,

keomur eyoa I kvikasilfrio fyrir neoan mjoddina, sem er I glerplpunni skammt

ofan via mceliskuluna. Ma ekki lata petta villa sig til ao halda ao mcelirinn se

bilaour.

Lagmarkshiti.

r lagmarksmcelum er ekki kVikasilfur, heldur vlnandi eoa annar vokvi,

sem ekki frys, jafnvel I mestu aftOkum. Mcelirinn skal skoroaour larett I mcela­

skYlio. r sprittinu er lltil glernal, dokk ao lit. I>egar hitinn lcekkar, styttist

sprittsulan og dregur meo ser ncilina, jafnskjott og hun nemur vio enda sprittsul­

unnar. En ef hitinn vex a ny, losnar halin fra enda sprittsulunnar og liggur kyrr,

pott sprittio penjist ut. I>annig rna lesa lcegsta hitann , sem oroio hefur a

akveonu umabili, vio pann enda ncilarinnar, sem erfjcer mceliskulunni. Lesio

er af lagmarksmcelinum a eftirfarandi hatt:

a) .An pess ao snerta via mcelinum, er lesinn hitinn, sem endi spritt ­

sulunnar sYnir. Athugio, ao sulan er ibvolf I endann, og er lesio

af via bom hvolfsins. I>ao er ekki 1agmarkshitinn, heldur lofthitinn,

sem er lesinn a pennan hatt, og er pao gert til pess ao bera lagmarks­

mcelinn saman via purra mcelinn. Lagmarksmcelar breyta ser ioulega

mea tImanum , svo ao pessi samanburour er nauosynlegur vio hverja

einustu mcelingu. Pessi hiti, p. e. sprittstaoa lagmarksmcelis, er

svo skraour.

b) Sloan er lesio og skrao lagmarkio.

c) Ao loknum cilestri skal setja mcelinn. Er pao gert mea pVI ao halla

honum pannig, ao mceliskulan se hcerri en hinn endinn, svo ao ncilin

renni alveg ao enda sprittsulunnar og stOovisto par. Gcetio pess, ao

mcelirinn hitni ekki. Sloan er mcelirinn settur I skorour smar og pess

gcett, ao nalin haggi st ekki.

,- ~,

~ I .. ,..

• , I ..

~' f~

" t

• h.

..

- 7 ­

Oft gufar sprittio upp ao nokkru leyti 1 hitum, svo ao dropar setjast f

efri enda glerplpunnar. Ef svo mikil brogo eru ao pessu, ao sprittstaoan se ao

jatnaoi meira en 0.5° lregri en kvikasilfursmrelirinn, skal tilkynna pao Veour­

stofunni. Stundum slitnar sprittsulan, og nalin getur einnig hrokkio ut ur spritt ­

inu, t. d. pegar mrelirinn er sendur til stOovarinnar. Er via pessu gert a eftir ­

farandi hatt: Mrelirinn er "sleginn" niour kroftuglega eins og Hkamshitamrelir

(og hamarksmrelir) og parf ao sjcilfsogou ao greta pes s vel, ao mrelirinn rekist

hvergi f. Oft parf ao margendurtaka petta til ao fa sprittio til ao samlagast til

fulls. Gagni petta ekki, pratt fyrir endurteknar tilraunir, verour ao senda Veour­

stofunni mrelinn til viogeroar. Ef ncilin festist, skal snua mrelinum via og reka

enda hans snoggt en varlega 1 pykka ook eoa pVl urn likt. I>egar buio er ao

laga mrelinn, er hann latinn standa mea kuluna niour a via gooa stund. Sloan

er hann settur og latinn a sinn stao.

Ef mrelirinn er lagaour, er arloandi, ao pess se getio 1 athugasemdum.

Lesa slcal og skra lagmark og sprittstOou kl. 08 og 20 daglega.

Lagmarkshiti via joro.

Venjulegur lagmarksmrelir er festur a buroargrind, pannig ao mrelirinn se

sem nrest pVl ao vera larettur og 1 5 em hreo yfir joro.

A daginn a ao geyma mrelinn 1 hitamrelaburinu 1 par til geroum hespum.

Kl. 20 a ao lesa og skra sprittstoou mrelisins urn leio og lesio er a purra mrel­

inn f burinu. I>egar billa er ao lesa sprittstOouna, er mrelirinn frerour ur burinu,

stilltur og honum komia fyrir a grindinni. Gefa parf gaum ao pvf, hvort mrelirinn

er larettur og 1 rettri hreo. Kl. 08 er lesio a mrelinn a venjulegan hatt. Ekki

rna hreyfa mrelinn ur stao, fyrr en pes sum cilestri er lokio, en pa a ao flytja hann

aftur f burio og skra niourstOouna.

Ef lagmarksmrelirinn er rakur via cilesturinn kl. 08, a ao skra pao f

athugasemdadalk.

Ef snjor pekur mrelinn, a ao strjuka snjoinn varlega burt, an pess ao

hreyfa mrelinn, pannig ao hregt se ao framkvrema cilesturinn. [athugasemdadcilk­

inn a pa ao skra, ao snjor hafi hulio mrelinn.

Ef snjodyptin a mrelistaonum er 5 em eoa meiri, a ao hrekka mrelinn a

grindinni, svo ao hann se f 5 em hreo yfir snjonum. Pess skal getio 1 athuga­

semdadcilki f hvert sinn, sem mrelirinn er fluttur (hrekkaour eoa lrekkaour).

[ mismunandi hreoum eru skorur til ao festa mrelinn 1. Mrelirinn a alltaf

ao vera 1 neostu skorunni, nema pegar snjodyPtin er meiri en 5 em. Ef grindin

frerist ur skoroum vegna frostspennu eoa at oorum orsokum, parf ao gera raostaf­

anir til ao lagfrera pao. l

i?

~ ~ . ~.~

~

f~

I ~

~

I

L 'l

~ F:'

b f)

• .. , ~ ~ jr:

~

.. ~

~.

•

- 8 ­

par sem snjopungt er, vceri hugsanlegt ao hafa aOra grind lausa, sem

stinga mcetti ( snjoinn og skoroa svo mrelinn par ( 5 em hreo yfir snjonum.

pegar lagmarksmrelirinn hangir (burinu, er fl:~tt ao lata kvaroann snua

fram til ao auovelda cl1estur (ekki til hlioar).

Lagmark vio joro er oftast lregra en lagmarkio (blirinu, og eru athugunar­

menn beonir ao gefa pv( gaum.

7. Orkoma

Urn urkomumrelinn sjcl1fan og staosetningu hans skal petta tekio fram:

Gretio pess, ao yfirboro urkomumrelisins og hl(farinnar haldist larett og

mrelirinn se vendilega festur og haggist hvergi. Verjio hann fyrir agangi af

monnum og skepnum. Ef reistar eru byggingar ( grennd vio urkomumrelinn eoa

aorar breytingar geroar, sem kunna ao hafa ahrif a mrelinguna , er nauosynlegt ao

skYra Veourstofunni fra pvf. Mishreoir ( grennd vio mrelinn mega ekki vera hrerri

en sem svarar fjOroungi fjarlregoar peirra fra mrelinum, ef prer eiga ekki ao

trufla mrelinguna. Haldio mrelinum og mrelaglasinu hreinu og pokkalegu, og

gretio pess vel, ao brusar og hylki seu algerlega vatnsheld.

Orkomu skal mrela dag hvem kL 8 ao morgni og skra pann dag, sem

hUn er mreld.

Ekki rna lata undir hofuo leggjast ao aogreta, hvort vatn se ( mrelinum

hvern dag, jafnvel pott athugunarmaour telji v(st, ao ekkert hafi rignt. Se vatn

(mrelinum, er pv( hellt (mreliglasio, og er hregt ao gera pao uti eoa inni eftir

vild.

Se snjor eoa (s (mrelinum, er efra hylkio og brusinn tekinn inn og snjor­

inn brreddur, en jafnskjott er sett ut annao hylki og brusi. Urn leio og snforinn

er p(ddur, er hellt ( mreliglasio og lesio a pao. Setjio ekki snjoinn eoa (sinn,

sem brreoa skal, of nrerri ofni eoa hitunartreki, po ao gott se, ao pionunin taki

sem stytztan t(ma. Latio ekki vatnio hitna, eftir ao (sinn er brreddur, heldur

mrelio pao strax, svo ao ekkert gufi upp. Gretio pess ao missa ekki dropa nio­

ur, pegar hellt er (mreliglasio, og skiljio ekkert eftir. Drjugur dropi getur oro­

io eftir (brusanum, ef hirouleysislega er hellt ur honum.

Ef vatnio kemst ekki allt [ glasio (einu, verour ao mrela tvisvar eoa

oftar og leggja tOlurnar samano Hellio po engu niour, heldur tremio jafnooum [

serstakt liat, svo ao unnt se ao endurtaka mrelinguna. Hafi alls engin urkoma

fallio, skal setja stutt larett strik (-) [ dcl1kinn "Orkoma, Magn mm", en 0,0,

ef urkomu hefur oroio vart en enginn dropi fengizt ur mreliskonnu.

~, ~ ... • I~

~'

, ~

~L'

,

II f II'

•i

•t'

It

, ~

~

'l'

tr rr:

.. ~,

~

.-.' ~ ~'

~ ~, ~t

- 9 ­

Pegar snjoar I hvassvi5ri, er hrett vi5 a5lirkoman mrelist mjog laklega.

Athugunarmenn eru be5nir a5 skra I athugasemdadcilk, ef peim vir5ist urkoman

hafa veri5 meiri, en mrelingin gefur til kynna.

Einnig vreri gatt, ef j)eir reyndu a5 mrela raunverulega urkomu me5 pVl

a5 hvolfa efri hluta urkomumrelisins I snjoinn og brre5a pann slvalning af ny­

snrevi, sem mrelisopi5 afmarkar . Ekki rna skra pess hattar mrelingu r urkomu­

dcilkinn I ve5urooklnni, heldur r athugasemdadalk.

Mrelinguna parf a5 gera a sta5, par sem snjor er nokkurn veginn jafn­

fallinn.

Alestur.

Mreliglasi5 er lati5 standa a larettum fleti, og moti ljosi, t. d. I gluggaC

kistu. Fyrst er auga5 haft svo lagt, a5 vatnsbor5i5 sest a5 ne5an eins og silfur­

hvi"tur speglandi flotur, sem hverfur urn lei5 og auga5 er hrekka5 svo, a5 pa5

ver5i jafnhatt vatnsbor5inu. 5est pa vatnsbor5i5 eins og dokkleit bein rak, og

er lesi5 af vi5 ne5ri bnin hennar. :Pa5 af rakinni, sem ofar er, stafar af pvC

a5 vaOli5 dregst upp me5 glerinu vegna. vi5105unar .

Dogg e5a hela getur setzt a mrelinn a5 innan , pott urkomulaust se.

Ennfremur getur komi5 fyrir, a5 snjo skafi I mrelinn. Mrela skal og skra vatni5,

sem ur mrelinum kemur, pott svona standi a, en geta pess r athugasemdum, ef

athugunarma5ur telur, a5 ekki se urn raunverulega urkomu a5 rre5a.

Ath. Ef athugunarmanni vir5ist, a5 urkomumrelirinn hafi veri5 settur a oheppi­

legan sta5, er hann be5inn a5 lata Ve5urstofuna vita.

Tegund lirkomu.

r par til ger5an dcilk I ve5urbOkinni skal tilfrera tegund lirkomu og nota til

pess eftirtaldar skammstafanir:

R

5n

51

0

H

Rigning

5njokoma

5lydda

05i (suld)

Hagl

Nota rna fleiri en eina skammstOfun hverju sinni, pegar tilefni er til.

,.'~c jar..:

•

·~.

•,~ r ""'.

"

~

~

~n

F·I

t !:

~ III~

~" • II ~

.1

.'..rr-­

'l

lit.

~

!lr' ~ f~

-.' •

- 10 ­

8. Sjavarhiti

Sjavarhitinn er mreldur mea kvikasilfursmreli, sem oftast er [ serstOku

hylki. Mreli staoinn parf ao velja mea tilliti til pes s, ao pregilegt se ao komast

ao honum og par se sem mest d-ypi. :Pess parf og ao greta, ao staourinn hafi

opio samband via hafio, en se ekki [ innilokaori vik eoa vOgi. Staourinn rna

ekki vera [ namunda via osa cir eoa lrekja.

Sjor er tekinn ur 1/4 - 1/2 metra d-ypt f hentuga fotu. Fyrst er fatan

po latin liggja stundarkorn f sjonurn, aour en hun er fylIt og dregin upp. :Petta

er gert til pes s, ao fatan se jafnheit og sjorinn og geti pvf hvorki krelt hann ne

hitao a meoan mrelingin fer fram.

:Pegar fatan hefur verio dregin upp full af sjo, er hitamrelinurn pegar [stao

stungio ofan [hana. Hrrert er mea mrelinum [fOtunni, unz hann synir stOougt

sarna hitastig, en pa er lesio a hann an frekari tafar. Venjulega parf ao hrrera

f fotunni 1 - 2 mfnutur, og rna ekki lfoa ollu lengri tfmi en petta fra pvf fatan

er dregin ur sjo og par til mreling er gero. Foroast verour, eftir pvf sem tOk

eru a, ao lata sol og vind leika urn fotuna, pv[ ao pao flytir fyrir breytingurn

a hitastiginu. Lesa verour a mrelinn a meoan kulan og neari hluti mrelisins er

niori [sjonum. Alesturinn a ao framkvrema pannig, ao l[nan fra auganu ao toppi

kVikasilfurssulunnar se hornrett a mrelinn, annars verour alesturinn rangur.

Ef lagnaoar[s er a sjonum, parf ao gera gat a [sinn og taka sjoinn upp [

gegnum pao. A pa ao skra oroio "[s" f athugunabokina a eftir hitastigi sjavarins.

Ef sjavarhiti er undir frostmarki, rna ekki gleymast ao setja m[nusmerki fyrir

framan hitastigio.

Sjavarhita skal mrela og skra einu sinni a dag, ao lokinni veourathugun

kl. 8 ao morgni.

Ef ser stakar astreour (vont veour, mikil halka) eru til, rna lata mrelingu

falla niour dag og dag. :Par, sem langt er fra veourathugunarstao ao sjo, rna

mrela annan hvern dag, po aoeins ao gefnu leyfi Veourstofunnar.

9. Vindur

Vindatt.

Avallt skal mioao via rettar attir, ekki segulattir.

Til pes s ao geta aretlao vindatt, verour ao vita goo skil a attunum.

Er algengt, ao attir seu onakvremt og jafnvel alrangt tilgreindar [ daglegu tali, og

verour hver athugunarmaour ao vera a veroi gegn slikurn skekkjum. Til pess ao

finna hanorour a staonum rna nota eftirtaldar aOferoir:

~L

~ ~,

~.

II

l'"

I:

If

1:'

t

jt.

a

l;

Q,.

i.

~.

i

~.,

~.

F;.

- 11 ­

a) r almanakinu eru upplysingar, sem nota rna til ao reikna hvenrer

solin er I hasuOri hvern dag. pa stefnir skugginn af loorettum staur

eoa bandi I hanorour.

b) A korti (mrelikvaroi 1:100.000) rna finna stefnuna til fj arl regra , en

greinilegra kennileita, t. d. fjallatinda eoa breja.

c) Nota rna attavita, ef kunnugt er urn segulskekkjuna a staonum og

attavitinn truflast ekki af jarni, stali eoa rafstraum I nand vio hann.

d) Polstjarnan er I hanorori, og geta peir, sem hana pekkja, mioao via

pao.

Vio vindattaathuganir verour ao greta pess, ao nalregt husum, trjam eoa

aorum mishreoum, einkum po I skjoli vio prer, sveigir vindurinn avallt af leio,

og rna pVI ekki athuga vindinn a sliKum stOoum. Vindattina skal avallt athuga

a bersvreoi. Vindattin er aldrei stOoug, heldur sveiflast kringum akveona meoal­

att, og skal hun tilgreind I veourbokinni (meoalvindatt sloustu 10 mmutur).

Vindatt skal athuguo eftir attunum N, NNA, NA o. s. fry. Nota skal tOl­

urnar 1 - 16 og 99 (Logn 00) samkvremt eftirfarandi tOflu:

N 01 SA 07 V 13

NNA 02 SSA 08 VNV 14

NA 03 S 09 NV 15

ANA 04 SSV 10 NNV 16

A 05 SV 11 Breytileg att 99

ASA 06 VSV 12 Logn 00

Veourhreo.

Ef vindhraoamrelir er ekki a stOoinni, skal nota eftirfarandi tOflu til ao

meta veourhreoina. Vio athugun a veourhreo verour athugunarmaour ao vera a

bersvreoi, sem lengst fra allum mishreoum. Menn veroa avallt ao hafa pao I

huga, ao jafnvel litlar mishreoir valda verulegri breytingu a vindhraoa og vindatt

( skjoli via mishreoirnar. pess ber ao greta, ao I innsveitum er yfirleitt ekki

eins hvasst og vio stOndina, enda hrettir sumum til ao ofmeta veourhreo inni I

landi. r samu verourhreo hreyfast laufguo tre mun meira en blaolaus. pess er

og ao greta, ao I kulda, ekki s(zt (snjokomu, eru menn nremari fyrir vindinum

en ( pregilegum hita, en ekki rna lata pao hafa ahrif a mat veourhreoar. pegar

veourhreo a athugunart(ma er metin, skal fylgzt meo vindinum ( 10 mlnutur.

Tilgreina skaL meoalveourhreo pess tlmabils, en ekki einstakar vinqhviour.

r veourookinni er serstakur dalkur fyrir mestu veourhreo fra sloustu athugun.

Rett er ao vekja athygli a pvC ao hUn a revinlega ao vera jafnha eoa hrerri en

veourhreo a athugunart(ma og nresta athugunart(ma a undan.

••·:! ~

•h,, ~

Il­r f

J ... ~ ~

~ i' ~

- 12 -

Veourh~o

Vindhraoi Vindstig ( hnutum Heiti Ahrif a landi

o minna en 1 Logn Logn, reyk leggur beint upp.

1 1 - 3 Andvari Vindstefnu rna sja a reyk, en flogg hreyfast ekki.

2 4 - 6 Kul Vindbl~r finnst a andliti. Skrjcifar f laufi. Lftil flogg b~rast.

3 7 - 10 Gola Lauf og smagreinar titra. Breioir ur lettum flOggum.

4 11 - 16 Stinningsgola ­ Laust ryk og papp(rs sneplar Blastur taka ao fjuka. Litlar trja­

greinar b~rast.

5 17 - 21 Kaldi Lftil lauftre taka ao sveigj­ast. Freyoandi barur a stOouvotnum. (Fullhvasst ao fara mea purrt hey).

6 22 - 27 Stinningskaldi Starar greinar svigna. Hvfn Strekkingur f sfmalmum. Erfitt ao nota

regnhlffar .

7 28 - 33 Allhvas s vindur Star tre sveigjast til. (Allhvasst) Pr'eytandi ao ganga a mati

vindi.

8 34 - 40 Hvassviori Trjagreinar brotna. Erfitt ao ganga a mati vindi. (Menn "baksa" a mOti vindi) .

9 41 - 47 Stormur L(tilshattar skemmdir a mannvirkjum. (I>akhellur fara ao fjuka). VarIa h~gt

ao raoa ser a bersv~oi.

10 48 - 55 Rok Fremur sjaldg~ft ( inn­sveitum ~ tre rifna upp mea ratum. Talsveroar skemmdir a mannvirkjum.

11 56 - 63 Ofsaveour Sjaldg~ft ( innsveitum, miklar skemmdir a mann­virkjum.

12 64 og meira Farv'lori

I>egar ofsaveour eoa farviori geisar em athugunarmenn beonir ao lysa

veorinu ( athugasemdadalki eins nakv~mlega og kostur er.

! [

I ~

I

lit..

J

"

- 13 ­

10. Veour

r veourbokunum eru tveir dalkar til ao lysa veOrinu a athugunartlma, en

pdr daIkar til ao lysa veorinu fra sloustu athugun. Veorinu skal fyst mea WI­

unum a - 9, 11 og 12 samkvremt eftirfarandi Wflu:

Orkomulaust, en ekki solskin . a Solskin . 1

.Skafrenningur . . . . . . 2

Sandfok eoa moldrok . 3

poka (skyggni innan vi0 1000 m) . 4

Ooi (suld) . 5

Rigning . 6

Snjokoma eoa slydda . 7

Hagl . 8

l>rumur (meo eoa an urkomu) 9

I>okumooa (skyggni 1 km eoa meira), 11

Mistur 12

Fyrri daIkinn fyrir veorio a athugunartlma a alltaf ao fylla tIt, en pann

sloari pVl aoeins, ao tvc:er af Wlunum 1 - 12 geti samtlmis att vio veorioa

athugunartlma , og a pa ao skrifa lregri Wluna 1 sloari dalkinn. Toluna 0, sem

pyoir urkomulaust, en ekki solskin, a pVl aoeins ao nota, ao engin hinna taln­

anna eigi vio.

Fyrsta dalkinn fyrir veorio milli athugana a einnig alltaf ao fylla ut, og

sloari dalkana, ef astreoa er til. Hafi t. d. fyrst verio rigning og sloar snjokoma

a tlmabilinu fra SlOUStU athugun, a ao skrifa 6 1 fyrsta daIk fyrir veour milli

athugana og 7 { annan dalk. Hafi prumuveour verio samfara hagli a ao skrifa

8 og 9 1 tva dalkanna, en rooin skiptir pa ekki mali.

Veorinu rna lysa nanar 1 oroulTl 1 athugasemdadalki. par er t. d. rett

ao geta pess, hvort urkoma er mea uppstyttum eoa oslitin og skrifa skmir eoa

el, ef urn hryojuveour er ao rreoa. par rna einnig geta urn sersWk fyrirbrigoi,

sem ekki eru nefnd lofangreindri Wflu, svo sem norourljos og rosaljos. Enn­

fremur rna par tilgreina nanar gero snjokomu eoa hag-Is (kornsnjor, slydda, snre­

hagl, lskorn).

Her fer a eftir skyTrgreining a nokkrum veourfyrirbrerum:

Skafrenningur . Snjor pyrlast upp af vindi, oft svo ao verulega dregur

ur skyggni. Y'mist er skafrenningur aoeins niori vio joro eoa hann nrer svo hatt,

ao skyggnio upp a vio minnkar ao raoi.

.10-.'

4.1,

,"

t ~

~.

, ~

~

l~ .,.

~

f

~:

a

t'

&

~

.,. Ii

J1

"

J

- 14 ­

Moldrok eoa sandfok. Mold eoa sandur pyrlast upp, svo ao dregur veru­

lega ur skyggnL

MistUL purrar og ors maar rykagnir, oSYnilegar hver fyrir sig, en draga

po ur skyggninu, sveipa landio hulu og deyfa litbrigoi pes s. Mistrio er blaleitt

seo moti dokkum bakgrunni (fjallablami) en gulleitt, ef pao ber vio bjort sky,

jokla eoa solina. petta er greinilegasti munurinn a mistri og pokumoou.

I>oka. Syeimur af orsmaum, mer oSYnilegum vatnsdropum, er dregur svo

ur skyggni, ao pao verour minna en 1 km. f poku er loftio yfirleitt mjog rakt

og hraslagalegt (rakastig oftast naleegt 100%) og vio nana athugun sjast jafnvel

droparnir sVIfa fyrir augum manns. pokan er venjulega ljosleit, grahvIt en getur

oroio gulleit eoa dokkgra, ef hUn blandast reyk eoa mistri. Fyrir getur komio,

ao sveimur af orsmaum IskristOllum valdi poku (skyggni minna en 1 km), og

er hun nefnd Isapoka (I Skyjabok Veourstofu fslands). Ef Ising fylgir poku, er

hun kolluo hrImpoka.

Frostreykur kallast poka, sem myndast, pegar kalt loft streymir yfir til ­

tOlulega hlYtt haf eoa vatn. I>egar frostreykur myndast er ao sja sem rjuki af

vatninu.

I>okumooa er svipuo poku ao ooru leyti en pvC ao skyggnio er 1 km eoa

meira og droparnir ekki eins pettir eoa storir, enda alveg oSYnilegir mea berum

augum. Loftrakinn er venjulega minni en I poku, svo ao loftio er ekki eins

sveekjulegt. I>okumooan er avallt graleit.

Ooi (suld). Droparnir eru af jafnri steero, minni en 0.5 mm ao pvermali

og viroast sVIfa I loftinu. Ooinn kemur ur lagum og fremur samfelldum poku­

skyjum. Orkoman getur oroio alIt ao pVI 1 mm a kIst., einkum til fjalla eoa

naleegt strondinni. Ooi, sem myndar IS ingu , er kallaour frostuoi.

Rigning. Oft er erfitt ao greina milli rigningar og uoa, en takmorkin

eru talin pau, ao flestir dropanna seu um halfur mm ao pvermali. Seu droparn­

ir steerri, telst urkoman rigning annars uoL Rigning getur verio samfelld eoa

meo uppstyttum, og einnig parf ao gera greinarmun a skurum og rigningu meo

uppstyttum. Skal petta tilgreint I athugasemdadalki hverju sinni. Rigning, sem

myndar Isingu, er kolluo frostrigning.

Slydda kallast urkoman, pegar regn og snjor fellur samtImis. Slydda

kallast pao einnig, pegar urkoman er braonandi snjor.

Snjokoma. Snjostjornur eru yfirleitt sexstrendar eoa sexgreindar, stundum

margar saman I storum flygsum, einkum [ veegu frosti. Snjokoma getur ymist

verio samfelld eoa mea uppstyttum, og gera parf greinarmun a snjokomu mea

uppstyttum og snjoeljum. Skal petta tilgreint I athugasemdadalki.

l

, k..; It­, ~

...

..

'"

r ,t'

u . Il

IJ

t'

11­

t

~

;&;

r:

- 15 -

Kornsnjor er gerour ur hVltum og ogagnscejum kornum og Hkist sncehagli,

en er mun smageroari og oft saman settur ur aflongum eoa flotum kornum, yfir ­

leitt minni en 1 mm 1 pvermal (a stcero via sagogrjon), og falla pau pVl svo

hcegt, ao pau hoppa ekki verulega, pott pau mceti horou 1 fallinu. Venjulega

fellur mjog lltio magn af kornsnjo og aldrei ur hryojuskyjum, heldur yfirleitt ur

pokuskyjum.

[skorn eru gagnscejar eoa halfgagnscejar, hnottottar eoa oreglulegar lskul­

ur 1 - 4 mm 1 pvermill (a stcero via sagegrjon eoa jafnvel krcekiber), og hoppa

upp, ef pau mceta horou 1 fallinu. pau myndast, pegar rigning fellur gegnum

kalt loftlag og frys, .lour en hUn ncer til jaroar .

Skura- eoa hryojuveour (sktirir, snjoel, slydduel) er pao nefnt, pegar

uppstytta, ein eoa fleiri, hefur oroio a s10ustu klukkustund, og urn leio hefur

birt verulega llofti, stundum svo ao sest 1 heioan himin. Orkoman byrjar og

endar oftast snogglega, og urkomumagnio tekur snoggum breytingum. pessar

snoggu breytingar skilja a milli skuraurkomu og annarrar urkomu mea uppstyttum .

Sncehagl (snjohagl ). HV1t ogagnsce hogl, hnottott, stOku sinnum keilulaga,

urn 2 - 5 mm ao pvermali (aHka og krcekiber). Hoglin eru mjuk 1 ser og auo­

pjappao saman, hoppa upp, ef pau mceta horou 1 fallinu og sundrast pa oft.

Sncehagl er algengast 1 hita urn frostmark, oft a undan venjulegri snjokomu eoa

samfara henni.

Hagl. Halfgagnsce og horo, hnottott eoa oregluleg; stOku sinnum keilu­

laga hogl, 2 - 5 mm ao pvermali (a stcero via krcekiber). Venjulega er hvert

peirra myndao utan urn sncehagl sem kjarna, pakio af punnri skel ur ls. pau

eru pVl gljaandi ao utliti, allhoro viokomu og kremjast ekki auoveldlega, hoppa

yfirleitt ekki upp eoa springa, pott pau mceti horou f fallinu. Haglio er vott af

pVl ao pao fellur venjulega ( frostlausu veari, oft mea rigningu. Hagl kemur

yfirleitt ur skuraflokum. [skulur eoa hogl stcerri en 5 mm ao pvermali kallast

(shogl.

Prumur og eldingar eru avallt samfara, en po getur verio, ao ekki

veroi vart nema via annao fyrirbcerio 1 sarna skipti, einkum ef prumuveario er

fjarlcegt. Eldingar eru kallaoar rosaljes, ef ekki heyrast neinar prumur a eftir.

Norourljos eru venjulega 1 urn 100 km hceo yfir joro, en geta verio fra

urn 60 - 1100 km yfir joro. Norourljesin myndast via, ao hio punna loft 1 pess­

ari hceo verour lysandi vegna arekstra via rafmagnaoar agnir, sem berast fra sol­

inni mea miklum hraoa.

Norourljosin mynda oft boga, sveigo bond eoa stafi. Stundum hreyfast

pau hratt til a himninum og breyta lOgun, en stundum eru pau einnig breytingalftil.

1...­....

,Pl

, 't ~

~.

~

.. .~,

,...

l:I

r ~

1-,

~

~.

t

t

,. u

- 16 -

Oftast eru norourljosin grcengul ao lit, en pau geta einnig verio graleit,

fjolubla og jafnvel rauo.

Varast verour ao rugla saman norourljosum og haskyjum, sem tunglskin

eoa solarljos fellur a.

Sol skin skal talio, pott punn sleeoa at haskyjum se fyrir sol, ef greini­

lega ser til solar gegnum sky-in.

Litbaugur. Litlir lysandi baugar utan urn sol eoa tungl. Neest sol eoa

tungli er baugurinn blaleitur, hvftleitur eoa gulleitur, stundum sjast po f honum

allir regnbogans litir, pott daufir seu, en pa er rauoi liturinn avallt yztur.

Stundum endurtakast po regnbogalitirnir f hverjum hringnum eftir annan. Litbaug­

ur myndast at mismunandi ljasbroti geislanna f orsmaum vatnsdropum.

Rosabaugur. Star lysandi baugur urn sol eoa tungl f her urn bi! 22 0

fjarleego (sem svarar handarlengd, fra ulnlio ao fingurgomum, a utrettum hand­

legg). Rosabaugur er venjulega ljas a? lit, en stundum mea daufum regnboga­

litum, er pa iruiri rondin alltat rauoleit eoa brunleit. Hinir litirnir koma pa utar

og veroa yfirleitt pVl daufari, sem utar dregur. Himinninn er dekkri innan via

bauginn en utan hans. Rosabaugur myndast at ljosbroti og endurvarpi ljossins f

fskristOllum.

Regnbogi .myndast via ljasbrot I vatnsdropum f loftinu. Ef regnboginn

er beint fyrir framan mann, er annao hvort solin eoa tunglio ao baki. Regnbog­

inn er rauour yzt, en blar eoa fjalublar innst. Oft sest annar, steerri bogi utan

urn hinn og eru pa litirnir f Ofugri roo.

11. Skyggni

Skyggnio a ao gefa til kynna, hve loftio er teert. l>ess vegna veldur t. d.

nattmyrkur engri takmorkun a skyggninu. Skyggnio er akvaroao mea pvf ao

athuga f hve mikilli fjarleego er mogulegt ao greina utllnur akveoinna hluta.

Skyggnismork skal helzt velja pannig, ao pau beri via himin~

Svo framarlega sem unnt er, skal nota skyggnismork, sem eru dokk a lit.

Skyggni skal lyst mea tOlunum 0 - 9 samkveemt eftirfarandi tOflu: .. o - 50 m .... 0 2 - 4 km ..... 5 ,..

50 - 200 m .... 1 4 - 10 km .. '" 6 r I 200 - 500 m .... 2 10 - 20 km ..... 7

1/2 - 1 km ... 3 20 - 50 km .... , 8 ~ " I 1 - 2 km ... 4 Meira en 50 km. 9 Ii

5

1:'

i ~

~ ! .

~i

~ , r

I

~

~

- 17 ­

pegar dimmt er, skal gceta pess ao gera skyggnisathugun seinast af ollum

utanhussathugunum, svo ao augun seu farin ao venjast myrkrinu eins og unnt er.

Notio gleraugu via athugun, ef sjonin er ekki goo.

par sem fjoll eoa hceoir takmarka skyggnio, og skyggnio er meira en til

fjarlcegustu skyggnismarka, skal acetla pao eftir tcerleika loftsins. Til hjalpar

ma hafa pa reglu, ao skyggnio se fjorfalt meira en su fjarlcego, par sem greina

rna smageroari einkenni landslagsins, eins og t. d. fjallaskorur eoa mishceoir, sem

ekki ber via himin.

Ef ekki er vol a neinu heppilegu skyggnismarki til ao akvaroa skyggnio,

skal pao metio eftir veorinu a sWoinni, skv. eftirfarandi Wflu:

Veour Skyggni'

Nioapoka. - Mjog mikil snjokoma. o ­ 50 m

Oimm poka. - Mikil eoa mjog mikil snjokoma. 50 200 m

All-dimm poka. - Mjog pettur uoi. - Mikil snjokoma. 200 - 500 m

poka. - Miolungs snjokoma. - :Pettur uoi. -Mjog mikil rigning. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 500 - 1000 m

Oimm pokumooa. - Miolungs snjokoma. pettur uoi. - Mikil rigning. .

- Miolungs . 1 - 2.km

Miolungs pokumooa eoa mjog mikio mistur. snjokoma. - Miolungs uoi. - Mikil rigning.

- Oal[til . . 2 - 4 km

Miolungs pokumooa. - Mikio mistur. Oal[til snjokoma. - Miolungs rigning.

- Oal[till uoi. .

-. 4 - 10 km

Oal[til pokumooa. Miolungs rigning.

- Miolungs mistur. - Orl{til snjokoma.

- Orl{till uoi. .

-. 10 - 20 km

Oal[til pokumooa. rigning. - Orl[til

- Miolungs snjokoma.

mistur. .

- L{tils hattar . 20 - 50 km

Orl[til pokumooa. - Oal[tio mistur. - Or1{til rigning. 50 - 100 km

Tcert loft. yfir 100km

Ef skyggnio er mismunancli eftir attum, skal tilgreint eins konar meoal­

skyggni. Skal pa skyggnio vera jafngott eoa betra en meoalskyggnio [ samtals

helmingi sjondeildarhrings, en lakara [ hinum helmingnum.

., ,~,

~. f> l& .. • ~.

f""'

lr

h

~.

t J

- 18 ­

12. Skyjahula

Tilgreina skal mea tOlunum 0 - 8, hve mikill hIuti himinhvolfsins er

hulinn skyjum. Nota skal eftirfarandi tOflu:

Heiosklrt (engin sky a lofti) . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 0

1/8 skyjao eoa minna, po einhver vottur af skyjum 1

2/8 skyjao . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 2

3/8 skyjao . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 3

Halfskyjao ~ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 4

5/8 skyjao . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 5

6/8 skyjao . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 6

7/8 skyjao eoa meira, po ekki alskyjao , 7

Alskyjao ..... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 8

Athugunarmaour skal tilgreina skyjahuluna, eins og hUn viroist vera fra

honum sea. T. d. skal telja pann hluta himins, sem ncestur er sjondeildarhring,

alskyjaoan, ef hann sYnist vera pao, pott athugunarmaour viti e. t. v., ao hin

somu sky mundu ekki viroast samfelld, pegar pangao er komia.

POtt himinninn se pakinn breiou af netjuskyjum eoa punnum flakaskyjum,

eru yfirleitt rof milli einstakra hnoora eoa hranna, svo ao skyjahulu a ao telja

7/8 eoa minni.

Ekki rna telja skyjahuluna 8 (p. e. alskyjao), ef sest I blaan himin,

hversu lltil sem glufan er.

Skyjahula skal pVl aoeins talin 0 (p.e. heiosklrt), ao ekki sjciist vottur

af skyjum.

Ef blar himinn eoa stjornur sjast gegnum poku eoa moou og ekki sest

vottur af skyjum fyrir ofan , skal skyjahulan talin O. Ef sky sjast ofar, er hula

peirra athuguo og tilgreind eins og ekkert hafi I skorizt.

:Pegar dimmt er, er bezt ao athuga skyjahuluna mea pVl ao finn a , a hve

morgum attunduhlutum himins stjornur sjast. Pel. er afgangurinn hulinn skyjum.

Varizt ao ruglast a norourljosum og haskyjum.

Ekkert tillit skal tekio til pess, hvort sk§in eru pykk eoa Punn. T.d.

getur sezt vel til solar, pott himinninn se alpakinn bliku.

VarIa parf ao taka fram, ao skyjahulu verour ao athuga a bersvceoi, en

ekki tit urn glugga.

l

~.

,t~

~'

,.

~ ~

t: ~..

.. r

r

l.

)

r .. ? t.

- 19 ­

13. Snjohula

[veourbokunum er serstakur ctalkur fyrir snjohulu f byggo og a halendi,

og skal skra f pann dalk a hverjum degi kl. 8. Tolurnar 0 - 4 em notaoar urn

snjohulu I byggo, pannig:

o Alautt

1 Autt ao mestu, h. u. b. 3/4 hlutar auoir

2 Flekkott joro, aHka mikill hluti auour og snrevi hulinn

3 Nrerri alsnjoa, h. u. b. 1/4 hluti auour .

4 Alsnjoa

Eingongu skal mioao via snjohulu f minna en eins ki10metra fjarlrego fra

stOoinni og ekki tekio tillit til pess lands, sem liggur meira en 50 metrum

hrerra eoa lregra en stOoin.

Joro er talin alsnjoa pott nokkrir hnjotar eoa smarindar seu upp ur, ef

annars er'tOluverour eoa mikill snjor. Alautt er talio, POtt einstOku skaflar eoa

svell seu eftir ( djupum lautum, ef annars er alautt. Ekki skal heldur taka til

greina IS a am eoa vOtnum. I>ao er og regIa ao telja joro alhvIta, pott snjolagio

se svo punnt, ao aoeins se gratt f rot, en gros standi £lest upp ur snjonum.

Hins vegar skal telja joro alauoa, pott hUn se heluo.

Ef of dimmt er kl. 8 ao morgni til ao athuga snjohulu, skal pao gert

strax og birtir.

Snjohula a halendi er athuguo I 550 - 650 m hreo yfir sjo a sarna tIma

og snjohula I byggo. Se pess ekki kostur ao tilgreina snjohulu I pes sari hreo,

skal athugunarmaour skra I veourbrekurnar vio hvaoa svreoi og hreo yfir sjc hann

mioar. Urn snjohulu a hcl1endi eru notaoar tOlurnar 5 - 9, pannig:

5 Alautt

6 Autt ao mestu, h. u. b. 3/4 hlutar auoir

7 Flekkott joro, allka mikill hluti auour og snrevi hulinn

8 Nrerri alsnjoa, h. u. b. 1/4 hluti auour

9 Alsnjoa

14. SnjodyPt

SnjoctyPtina a ao mrela, par sem snjorinn liggur venjulega jafnt, en safn­

ast ekki f skafla eoa skefur burt. Er oft erfitt ao finna slikan stao, og parf til

pess gooa pekkingu a staOhattum. Ef petta tekst, rna setja upp mrelikvaroa,

snjodyPtarstOng, sem morkuo er mea sentimetra millibili.

- 20 ­

L,, par sem hvassviorasamt er, eins og v{oast er her a landi, er nauosynlegt

ao hafa lausan kvaroa, sem er pa stungio niour her og par til ao mcela snjodyPt­~ ~ ina. Skal pa reynt ao fa meoaldyPt, en ekki pa mestu eoa minnstu.

•~

Jafnvel pott enginn rlfr snjor hafi fallio og gamli snjorinn hafi ekki pion­

ao, geta oroio breytingar a snjodyPt fra degi til dags. T. d. sIgur snjorinn

venjulega saman, og nokkuo af honum gufar upp, Er pVl cirloandi ao mcela a

hverjum degi, meoan alhvltt er. Ncegilegt er ao mcela og skra snjodyPt einu

sinni a dag og skal pao gert kl. 8 ao morgni.

~ r i

15. Hagi

r veourbokunum er dalkur, sem skra skal { upplysingar urn haga.

Skal honum lyst mea Wlunum 0 - 6 samkvcemt eftirfarandi Wflu;

Talustafur Hagi og groour

0 Haglaust

1 Snap

2 Taluvero jaro

3 Goour hagi

4 Vorgroour byrjaour, eoa tun farin ao salna ao hausti

5 TUn algrcen (uthagi ekki oroinn algrcenn, eoa farinn ao sOlna)

fi 6 Othagi algrcenn . I

Ef fleiri en einn Wlustafur getur komio til greina til ao lysa haganum,

skal yfirleitt velja pann hcesta. Haga skal athuga og skra kl. 8 ao morgni.

16. Sjolag

A veoursWovum, par sem vel ser til sjavar, skal akveoa sjolag sam­

kvcemt eftirfarandi Wflu: Me oalOlduhceo Sennileg veourhceo

Talustafur Sjolag f metrum a rumsjo

0 Ladautt 0 0 1 Grao o - 1/10 1 - 2

2 Sjolftio 1/10 - 1/2 2 - 3

3 Dcilftill s jor 1/2 - 1 1/4 3 - 4

4 Talsverour sjor 1 1/4 - 2 1/2 4 - 5

5 Allmikill sjor 2 1/2 - 4 6 - 7

6 Mikill sjor 4 - 6 8 - 9 7 Storsjor 6 - 9 9 - 10 8 HafrOt 9 - 14 10 - 12

9 Aftaka hafrot Meiri en 14 12

~ .t:­r t>

~L l ,,,I ~ ,f '" ~ ~.

~ '\

•r t ~ ~, , ~

j,

b

l.­

•i

L

~' ~

I

•

It "

-, 21 -

Upplysingar peer, sem her eru gefnar urn sennilega veourheeo a nimsjo

eru alls ekki algildar. Oft er sjolag miklu verra eoa betra en eetla meetti af

veourheeo, og pVI er einmitt nauosynlegt ao tilgreina hvort tveggja. Sjolag takn­

ar her beeoi vindbaru og undiroldu. Tvo fyrstu stigin a aoeins ao nota, pegar

engin undiralda er. I>egar tOlustafurinn er valinn a einungis ao taka tillit til

olduheeoarinnar, en ekki til pes s, hvort aldan er kropp eoa avoI.

Yfirleitt er erfitt ao meta olduheeoina, en sums staoar meetti styojast via

athugun a pvC hve hatt oldurnar na via bryggjustolpa.

17. SolskinsmeelinB:.~

Aoalhluti solskinsmeelis er glerkula, sem fest er ( eins konar buroarboga

og bak via hana er komia fyrir serstaklega gerou meeliblaoi. :Pegar solargeisl­

arnir falla a kuluna, verkar hUn sem brennigler, safnar peim saman ( einn punkt

a blaoinu andspcenis salu og sVlour par brunafar eoa brennir liho gat" :Pegar

solin gengur yfir himinhvolfio og skIn ohindrao a meelinn, brenna geislar hennar

pannig mjoa rak a blaoio. Se solskinio mjog dauft verour hitinn i brennipLmkti

glerkulunnar ekki neegur til pes s, ao brunafar sjmst. Lengd brunafarsins gefur

pannig til kynna, hve lengi bjart solskin hefur verio.

A solskinsmeelinn rna einnig lita sem solarur. A meeliblOoin er prentaour

t(makvaroi og er hadegi merkt a pann 57-aO a meeliblaoinu, sem geislarnir eiga ao

falla a, pegar sOl er f hasuori. Aorar tlmamerkingar eru { samreemi via pao,

og hveneer sem bjart solskin verour, sYFjr brennidepillinn pVl rettan soltima

staoarins, se meelirinn rett stilltur. A hinn boginn er pa einnig heegt ao sja

hveneer dagsins bjart solskin hefur verio. Se sol leegra a lofti en urn pao bil 3°

yfir sjondeildarhring er skin hennar yfirleitt svo dauft, ao pao meelist ekki.

Uppsetning, stilling og geezla solskinsmeel~s.

Solskinsmeelum skal komia par fyrir, sem sjonhringur er vlour og fjoll,

heeoir eoa byggingar takmarka sem minnst utsYnL Bezt er, ao meelirinn standi

a steyptum stOpli { L 50 metra heeo yfir jorou. Grunnflot meelisins verour ao

stilla alveg larettan. Einnig er meelirinn stilltur pannig, ao halli kuluas sins se

{ samreemi via breiddarstig staoarins. Er pao gert mea stilliskrUfu neoan til a

buroarboganum, Eins og aour segir, er meelinum pannig fyrirkomio. ao hann

sYni rettan soltfma a meelistaonum, en pao verour pegar hugsaour flotur gegnum

kulumiojuna og hvfta strikio a buroarboganum fellur nakveemlega saman via suour­

norourstefnuna a staonum. Mjog mikilveegt er, ao meelirinn se rett uppsettur, og

se brunafario samsfoa miolfnu (krossal{nu) meeliblaosins er pao staofesting pess,

ao svo se.

~

f It'

• ~

~

~

~

t·

t' , r:

- 22 -

Vegna breytingar a solarhreo eftir arstlma verour ao nota prjar geroir mreli­

blaoa. Longu bogadregnu mreliblOoin em notua a sumrin, fra og mea 12. april

til og mea 2. september. peim er komia fyrir neast f blaasetinu. Stuttu boga­

dregnu mreliblOain em notua a veturna, fra og mea 15. oktober til og mea 28.

(29.) februar. peim er komia fyrir efst I blaosetinu. Beinu mreliblOoin em

notuo a vorin og haustin, fra og mea 1. marz til og mea 11. april og fra og

mea 3. september til og mea 14. oktober, og er peim komia fyrir I mioju blao­

setinu .

A mreliblaainu em heilu tlmarnir merktir mea lOngum strikum, en halfu

tlmarnir mea krossi (stuttu striki). Mreliblaainu skal pannig fyrirkomio, aa

strikio via toluna 12 a pVI falli saman via hadegisbaug staaarins, p. e. hVlta

strikio a buraarboganum.

Hafi eitthvert solskin veria, skal ao sjaIfsogau skipta urn mreliblao dag­

lega, helzt eftir solarlag eoa pa revinlega a sarna tlma: ao kvoldi. Hafi ekkert

solskin mrelzt (athugunarmaour verour ao sannfrera sig urn, ao ekkert brunafar

sjmst a blaoinu) rna lata blaoia vera atram f mrelinum. pegar blaa er sett (

mrelinn, verour aa greta pes s, aa pao se rett gert og tOlumar standi ekki a hofOi.

Se solskin pegar skipt er urn blao, skal draga blyantsstrik pvert yfir brennipunkt­

inn a pVI blaai, sem tekia er af. Via skiptinguna veraur athugunarmaaur aa

skyggja a solu til aa losna via auka brennifOr. r rigningu getur stundum verio

orougt ao losa blaoio og einnig getur pao frosia fast, en beittum hnff rna pa

bregoa varlega a annao sporio og losa pao pannig. A bakhlio hvers mreliblaos

skal alltaf skrifa mea bleki stOovarnafn, dag, manua og ar og tImann, pegar

blaaia er sett a og tekio af. Hafi blao verio a lengur en einn solarhring og seu

brunafor a pvC pegar paa er tekio af, skal ennfremur skra aftan a blaaia hvaoa

dag solskini-a hafi mrelzt.

bam hverju veraur aa hreinsa glerkuluna mea mjukri pjotlu eoa pvottaleari,

og snjo og hrlm, sem safnast a kwuna, skal strjuka varlega af.

18. Hafls, eldgos og jaroskjalftar

pao em vinsamleg tilmreli Veourstofunnar til aUra veourathugunarmanna,

ao peir bregai jafnan fljott via, er peir veraa varir via hafls, eldgos eaa jara­

skjalfta, og sendi Veaurstofunni tilkynningu urn pao sfmleiais. Ef erfitt er aa

na til slmasambands eoa kostnaoarsamt, skal pao po pvf aoeins gert, ao mikil

brogo seu ao atburoinum og ao staonum se pannig 1 sveit komia, ao oVlst se,

ao aorir, sem hafa greioara slmasamband, geti gefio jafn mikilsveroar upplysingar.

Gildir petta einkum urn eldgos. En hvort sem tilkynning er slmuo eoa eigi,

t;.

~.

r ~

Ie

......

• h

• If:

r

•• Ii ~

l':

i,.

t

~"

~

It.

*,~

- 23 ­

skulu athugunarmenn jainan greta pess vandlega a5 geta sem reekilegast urn pessi

fyrirbrigei 1 ve5urbokum slnum.

Skulu her talin helztu atri5i, sem ber a5 veita athygli og tilkynna slm­

lei5is e5a skra urn hailS a, jar5skjalfta og eldgos.

Hails .

1. Hvernig lsnum er hatta5, hvort heldur: jakastangl, lshro5i, pettur Ishro5i,

hai(sspengur me5 yokum, pett hailsbrei5a, samfelld haiIshella (haipok)

o. s. fry.

Ef borgarIs er innan urn, rna geta pess serstaklega, en sjmst eingongu

borgar(sjakar, skal pa5 teki5 skYrt fram og helzt, hve margir peir em.

2. Hve stort svee5i Isinn neer yfir, hvort hann er landfastur og pa hvar.

Ef hann er fjeer landi, hvar hann er neest PVI og hva5 er a a5 gizka langt

lit a5 honum. Hvar em takmork hans me5fram landinu og hve langt neer

hann inn a fir5i. Ef sest lit fyrir hann, skal pes s geti5, hve utarlega

(langt fra landi) ytri brUn hans er.

3. Hve mikil hreyfing er a Isnum og 1 hva5a att hann vir5ist reka (t. d. a5

landi, fra landi, til austurs, su5austurs, vesturs o. s.frv.).

4. Hveneer menn ur5u IS sins fyrst varir og lir hva5a att hann kom, og ef IS­

inn hverfur burtu, hveneer hann for og hvert.

5. r sImskeytum skal pes s serstaklega geti5, hvort skipum se feert I gegnum

Isinn e5a milli lands og ISS og hvort pau komist lit fyrir lsinn. Pess

skal einnig geti5, ef Isfregnin er bygg5 a sogusogn, sem athugunarma5ur

getur ekki vita5, hvort er rett e5a ekki.

Eldgos.

jainskjott og vart ver5ur einhverra peirra einkenna, sem benda mjog I pa

att, a5 eldur muni vera uppi, skal pa5 tilkynnt Ve5urstofunni. Til slfkra ein­

kenna rna einkum telja: Oskumokk, eldbjarma, oskufall, dynki, goslykt

(brennisteinsfylu ).

I>essi atriei skulu einkum athugu5 og tilgreind I sImfregnum:

1. Hveneer fyrst var5 vart vi5 gosi5 og hvernig pa5 lysir ser.

2. r hva5a stefnu vir5ast gos st05varnar, mi5a5 vi5 rettar attir e 5a fjallas.yn

fra tilteknum sta5.

3. Ef oSkufall ver5ur, skal tilgreint, hveneer pa5 byrjar, hvencer pa5 er mest

og hveneer pa5 heettir. Er jainframt gott a5 tilgreina skyggni, e5a hve

l

I-

r

t

J;'

.. , .. ~

II'

~

,

t

~.

~

~'

- 24 -

Iangt sest fra ser I m eoa km.

4. Loks em almennar fregnir urn eldgosio og ahrif pess I byggo, t. d. hraun­

strauma, jokulhlaup, veikindi I skepnum, skemmdir a hogum o. s. frv.

Meoan a gosinu stendur, er nauosynlegt ao halda nakvcema dagbok urn

alIt, er pVI via kemur. Fyrst og fremst pao, sem maour sjalfur getur athugao,

og I ooru Iagi pao,' sem frettist ur grenndinni, en Jafnan skyldi pess getio, ef

faria er eftir sogusogn annarra, og eins, hvort hUn er areioanleg eoa vafasom.

Nauosynlegt er ao gera nakvcemar mcelingar a oskufalIi, ef pess verour

vart , og ceskilegt ao hafa standandi uti djupan disk eoa grunnan bakka (flatbotn­

aoan), ekki slzt ao nottunni; til aa tryggja pao, ao oskufall veroi eigi, an pes s

ao mcelingum se via komio. fiatio, sem oskunni er safnao 1, parf ao standa

mea Iarett opio, og ef vindur er svo mikilI, ao hcetta se a pv1, ao askan fjuki

upp ur pv1, er vissara ao setja pao niour Iopinn kassa, po rna kassinn ekki

vera djupur, nema sett se undir ilatio, svo ao op pes s se litlu Icegra en op

kassans. fiatia rna og setja I hIe via hus eoa I toftarbrot, en po svo fjarri

husveggjum, ao peir hamli pVI eigi, ao askan safnist fullum mceli I safnilatio.

Allri oskunni, sem safnast I ilatio, skal halda til skila, pVI ao arlaandi er, ao

ekkert af henni glatist, og serstaklega er arloandi, ao ekkert af oskunni veroi

eftir I natinu og blandist saman via ncesta oskufall. Fa osku, sem fellur I

hvert sinn, parf pVI ao geyma ut af fyrir sig, rna setja oskuna I hreint bref eoa

umsIag, ef svo er urn buio, ao hUn tapist eigi paoan, en bezt er ao safna henni

I hreint glas eoa flosku. pao sem mcela parf, er petta:

1. Pvermal disksins ao ofan eoa bakkans I sentimetrum eoa (heldur) milIi ­

metrum. pes si mceling ncegir til ao reikna ut fIatarmal opsins, ef pao

er kringlott, en ef opia er ferhyrnt, pa verour ao mcela Iengd pess og

breidd.

2. TImann , sem oskufallio hefur varao I hvert sinn. parf ao tilgreina,

hvencer oskufallio byrjaoi og hvencer pao hcetti, heIzt upp a mInutu, en

annars meo peirri nakvcemni, sem hcegt er.

3. Merkja parf greinilega hvert safn af osku og skrifa a pao tImann , sem

sofnunin tok.

Ef aska sezt I skafIa, er og froalegt ao mcela dyPt peirra, eoa meoaldyPt

oskulagsins, par sem pao er jafnfallio. En gceta skal pa pes s ao mcela par,

sem joro er slett og heIzt graslaus og horo.

Jafnan skal skrifa I dagbokina allar breytingar a vindstOou og veourhceo

meoan oskufallio stendur yfir. Somuleiais far a skyjum og skilgreina skyja­

tegund, ef unnt er.

~ ~ r J ~

~

~

- 25 -

Stefnan til gosstOavanna, ef oskumokkur eaa eldflug sest, skal athuguo

daglega, tekin svo glOgg mia, sem unnt er, og jafnan skrifaa hja ser, ef ein­

hver stefnubreyting viraist hafa oraia.

Heea a eldstolpa eaa gosmekki rna meela a pann hatt, ef ekki eru betri

teeki fyrir hendi, aa halda sentimetra-mali loarettu f utrettum armi, svo aa neasta

merki se I heea via augaa, og athuga svo, hve morgum sentimetrum ofar topp­

inn a eldmekkinum ber f meelikvaraann. Rett er pa aa meela mea somu aafera

heea fjalla, sem sjast fra sarna staa, og tilgreina pa meelingu lflea, svo aa

samanburaur faist.

Jaraskjalftar.

:Pegar jaraskjalfta veraur vart , er einkum arlaandi ao geeta nakveemlega aa

klukkunni og bera hana saman via sfmaklukku eaa utvarp via fyrsta teekifeeri, svo

aa unnt se aa tilgreina rettan byrjunartIma. pa skal og tilgreint, hve margir

kippir finnast, ef fleiri eru en einn, byrjunartfma hvers peirra, hve margar

sekundur peir stoau yfir (ef heegt er) og loks a hvaaa stigi peir voru eftir tOfl­

unni, sem her fer a eftir:

1. stig: Jaraskjalftinn finnst ekki, en hans veraur vart a meeliteekjum.

2. stig: Fair finna jaraskjalftann og aoeins peir, sem liggja vakandi

a stOaum, par sem fullkomin kyrra er.

3. stig: Flestir, sem sitja urn kyrrt, veraa jaraskjalftans varir, ser­

staklega a efri heeaum husa, en morgum kemur ekki jara­

skjalfti I hug. Titringur likt og pegar bi11 ekur fram hja.

Heegt aa meta tImann , sem hreeringin varir.

4. stig: Aa degi til veroa flestir, sem innan hus s eru, jaraskjalftans

varir, en fair, sem staddir eru uti. Aa nottu til vakna sumir

via hreeringuna, Hreyfing sest a ymsum hlutum, t. d. opnum

huraum. eaa gluggum, ljosakronum o. s. fry. Hriktir (timbur­

husum. Lfkist pvC aa pungur blll rekist a husiO.

5. stig: Neestum allir finna jaraskjalftann; margir vakna. Diskar og

gluggaruaur geta brotnaa, og ostOaugir hlutir velta urn koll.

Tre og haar stengur sjast stundum hreyfast. Pendulklukkur

geta stanzaa.

6. stig: Allir finna jaraskjalftann, og margir veraa skelkaair og hlaupa

ut ill husum. pung htisgogn geta hreyfzt ur staa. Einstaka

sinnum springur murhuoun af veggjum, og reykhclfar geta

skemmzt. L(tia tjon.

·(

, ~

•p

~

~

~

r

r

J/

~

~

~

•~

- 26 ­

7. stig: Allir flyja ut ur husum. Mjag lltil~ tjon a vel byggoum hus­

urn. Talsveroar skemmdir a illa byggoum husum. Finnst af

folki, sem ekur 1 bil.

8. stig: Litlar skemmdir a bezt geroum husum, talsveroar a venjulegum

byggingum og miklar a illa geroum husum. Reykhatar, s ulur,

myndastyttur o. p. u. 1. velta eoa hrynja. Pung husgagn velta.

Truflar bDstjora vio akstur.

9. stig: Talsveroar eoa miklar skemmdir a allum byggingum, og sum

hus hrynja til grunna. jaroleioslur slitna.

10. - 12. stig: Mjag miklar skemmdir a allum mannvirkjum.

pao, sem pa einkum kemur til greina f tilkynningum urn jaroskjilita, eru

atrioi pau, sem nu skulu talin. Er ~skilegt ao skrifa petta jafnharoan hja ser og

eftir pVI er tekio, en treysta aldrei of mikio a minnio.

1. Hvao rett klukka var, er kippsins (eoa fyrsta, annars, prioja kipps) varo

vart, og hve lengi harm (eoa hver urn sig) stoo yfir.

2. Or hvaoa att virtist skjalftinn koma.

3. Hve sterkur hann var (tilgreinio taluna eftir leiobeiningunum).

4. Hvort dynkir heyroust a undan eoa samfara jaroskjalftanum, og ur hvaoa

att dynkimir virtust koma.

5. Skemmdir og annur verksummerki eftir skjalftann (sprungur, skriour, hus­

hrun, breytingar a uppsprettum, hverum og laugum o. s. frv.).

jaroskjalftafregn g~ti litio pannig ut:

"f dag 15. jan. k1. 16.34, kippur 1 10 sek., ur noroaustri, 5 stig, dynkir

samfara, engar skemmdir. Annar kippur 17.02, stuttur, attin oviss, 4 stig".

Allar slilcar upplysingar urn jaroskjalfta skal jafnharoan skra 1 athuga­

semdadalk veourbokar og einilig er ~skilegt ao nanari lysing a peim se skrao 1

yfirlit a aftustu SlOU veourbokarinnar.

Rett er ao geta pess, ao Veourstofan mun greioa skeytakostnao vegna

fregna urn jaroskjalfta, haflS og eldgos samkv~mt reikningi. l

~

~ l ~

~

~

• ~

; ...

~

r,

It ~

/

.',lr

- 27 ­

19. Yfirlit urn tloarfar, skaoa at voldum veours, jaroskjalfta o. f1.

A. oftustu slou veourbokar er cetlazt til, ao skrao se stutt yfirlit urn tloarfar I

m<llmoinum, groour og uppskeru. Geta skal um skaoa af voldum veours, ef einhverjir

veroa, vatnavexti, skrioufOll, snjofloo og hafls. Lysa skal nanar jaroskjalftum og

oorum natturufyrirbrigoum, sem skrao kunna ao vera I athugasemdadalk. Sem

dcemi um greinargott yfirlit er her katli ur veourbok fra Lambavatni, agust 1954:

"Fyrstu 9 daga manaoarins var purrkur og hagstcett heyskaparveour. Sloan hef­

ur verio purrklaust ao mestu, en ekki storgero rigning. P. 27. og 28. var

agcetur purrkur, og var pa vloast nao ollum heyjum inn. Annars hefur tloin

I s umar ekki verio hagstceo fyrir heyoflun her, pott ekki hafi verio storgeroar

rigningar ne stormar. Hey hafa ekki hrakizt, en lengi verio ao purrka pau.

Grasvoxtur hefur verio agcetur a tunum, en misjatn a stargresi. Flestir eru nu

langt komnir mea heyskap, og sumir alveg hcettir. Heyskapur er yfirleitt goo­

ur her. Spretta I goroum lltur ut fyrir ao veroi goo, ekki slori en I fyrra" .

Annao dcemi er her fra Skrioulandi I Skagatiroi, apri1 1939:

" 1. - 8. N- og NA-lceg att, stillt og Purrt. Oftast daIltio frost.

9. - 16. Mest austlceg att og gooviari. Purtt.

17. - 21. V-lceg att. l'mist krapa- eoa snjoel.

22. - 23. purrviari og gooviori.

24. - 30. Lengtt at V-lceg att, ymist regnskurir eoa krapael. Mikil rnkoma.

Manuourinn sem heild mildur og jaroscell".

Loks er her dcemi fra Sandi I Aoaldal, januar 1941:

"Tloarfar ovenjulega stillt og purrt, og omuna snjolett. Marauo joro og

pIa til pess 12. Eftir pao frost og stillur, hreinviori langum, mea all ­

horou frosti a stundum, en aldrei hrio. A.gcetur hagi allan manuoinn".

( pes sum skyrslum er ekki getio urn gceftir og sjosokn, en mjog er ceski­

legt, ao pao se gert, par sem tOk eru a.

20. Groour og farfuglar

( athugasemdadaIk veourbokar skal getio um komu- og fardaga algengra

farfugla (duggond, gragces, heioloa, hrossagaukur, kjoi, krla, louprcell, marluerla,

ooinshani, rauOhofoaond, sandloa, skogarprostur, smyrill, spoi, steindepill,

stelkur, urtond, pufutittlingur). Einnig skal getio um blomgun jurta, helzt a

orcektuou landi (blagresi, bloOberg, brennisoley, engjaros, gleymmerei, gullmura,

gUlmaora, haugarfi, hofsoley, holtasoley, hrafnaklukka, hVltmaora, hVltsmari,

kornsura, lambagras, ljosberi, tUnsura, vetrarblom) ; laufgun og lauffall birkis,

fjalldrapa, reynis og vlois; proskun krcekiberja, bLiberja, hrutaberja, reyniberja,

lusamuolinga og villtra jaroarberja.

- 28 -

.... •

Skyringamyndir

Myndl1m peim, sem her fara a eftir, er cetlao ao syna rettan aflestur

I£; og umbtinao ymissa mcelitcekja.

I>ao eru vinsamleg tilmceli til veourathugunarmanna, ao peir athugi mynd­

irnar gaumgcefilega og reyni ao hafa sem mest not af peim f starfi sfnu. I

l

1

IO-m--ol IO-m-0I. l0jJt01 IO~1lt01 IOjH" ° 9.0 8.1 6.2 4.3 2.4

2--:ttt--OI 13-llf-OI 13-'!:U-O2--m-O

1-a-OI 11~ol 11~oI12~oI12~to

-12.7 -24.8 -20.9

.'

,

k

t· -18.5 -16.6

Mlestur hitamcela

""' b

25.9

oao

1WO

- 29 ­

r"k~

~ ~ ~ ~

f ~

I 17.5 15.6 13.7 ~ ~

~' f ~

po 1$0 1$1$0 po­

28.8

-9.0 -7.1 -5.2 -2.3 -0.4

Mlestur hitamcela

~

of

-

'I

Hamarks mcelir sleginn niour

~~~ Lagmark 11. 0 Lagmark -8.6 Lagmark -15.4 Spritt 19.5 Spritt 0.3 Spritt -13. 1

'-0

UmbUnaaur a votum hitamreli

o ~

Slitinn sprittstrengur 1agmark smceli s

..

9S

0'9

-as ­