Embed Size (px)
Citation preview
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
1
Organization and Management 7_1.indd 1 28/7/2558 10:06:45
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
องคการและการจดการ
รองศาสตราจารยสมคด บางโม
ฉบบพมพท 7 แกไขเพมเตมจากฉบบพมพท 6
พมพซ�าครงท 3 กมภาพนธ 2560
สงวนสทธตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537
หามท�าซ�า ดดแปลง คดลอก ลอกเลยน หรอน�าไปเผยแพรในสอทกประเภท ไมวาสวนใดสวนหนง
ของหนงสอเลมน ตลอดจนหามมใหสแกนหนงสอหรอคดลอกสวนใดสวนหนงเพอสรางฐานขอมล
อเลกทรอนกส นอกจากจะไดรบอนญาตเปนลายลกษณอกษรจากบรษทวทยพฒน จ�ากด
จดท�ารปเลม จดพมพ และจ�าหนายโดย
บรษทวทยพฒน จ�ากด
52/103-104 ซอยรามค�าแหง 60/5 ถนนรามค�าแหง เขตบางกะป กรงเทพฯ 10240
โทรศพท 02 374 9915 โทรสาร 02 374 6495
E-mail: [email protected] Website: www.wphat.com
ส�านกพมพ วทยพฒน (www.facebook.com/wphat.edu)
ID: wphat.com
ราคา 210 บาท
ขอมลทางบรรณานกรมของหอสมดแหงชาต
สมคด บางโม.
องคการและการจดการ.--กรงเทพฯ: วทยพฒน, 2560.
392 หนา.
1. การจดการองคการ. I. ชอเรอง.
658
ISBN 978-616-7136-84-4
หากทานมขอตชม หรอค�าแนะน�าเกยวกบหนงสอหรอบรการของบรษทฯ กรณาสงจดหมายถงผจดการฝายลกคาสมพนธตามทอยดานบน หรอสงอเมลท [email protected] จกเปนพระคณยง
Organization and Management 7_2.indd 2 26/12/2559 9:55:48
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
ค�ำน�ำ
จจบนความรเรองการบรหารหรอการจดการเปนสงจ�าเปนในการปฏบตงานทงในสวน
ของรฐกจและธรกจเอกชน ทงน เพราะองคการของราชการมขนาดใหญขน ภารกจ
มากขน ใชบคลากรมากขน ส�าหรบดานธรกจเอกชนนนกเชนกน บางบรษทมขนาดใหญ
กวากระทรวงเสยอก การแขงขนทางธรกจทวความรนแรงและกวางขวางขยายขอบเขตไปทวโลก ดงนน
หากผบรหารไมมความรความสามารถทางการบรหารหรอการจดการแลวกยอมประสบความยงยาก ความ
ลมเหลว และลมเลกกจการไปในทสด ต�าราเลมนจงใหความรพนฐานดานการบรหารทจ�าเปนในการจดการ
ดงกลาว
ต�ารา องคการและการจดการ เลมนน�าเสนอความรเกยวกบ ทฤษฎองคการ โครงสรางของ
องคการธรกจ การวางแผน การจดองคการ การอ�านวยการ การจดการงานบคคล ฯลฯ ทงยงมเรอง
เกยวกบแนวคดทางการบรหารสมยใหมตามแนวของอเมรกนและญปนซงถอวาเปนตนแบบของการจดการ
ทประสบความส�าเรจ อาท การรอปรบระบบ (reengineering) กลมควบคมคณภาพ (QCC) ไคเซน
(Kaizen) เปนตน พรอมตวอยางโครงการและแบบฟอรมโครงการตางๆขององคการธรกจทนาสนใจหลาย
โครงการ ตลอดจนกระบวนทศนใหมในการจดการของพเตอร ดรกเกอร ซงน�าเสนอเรอง การท�างานเปน
ทม และ การบรหารความขดแยง และแนวคดทางการบรหารทนาสนใจ ไดแก การบรหารคณภาพรวม
(TQM) การวเคราะหสวอต (SWOT Analysis) การบ�ารงรกษาทวผล (TPM) ตวชวด (Key Performance
Indicator) บาลานซดสกอรคารด (Balanced Scorecard) เบนชมารกกง (Benchmarking)
ซกซซกมา (Six Sigma) และ ระบบบรหารมงผลสมฤทธ (Results Based Management) แนวความ
คดในการบรหารของแจก เวลช (Jack Welch) ไดแก วฒนธรรมเนนผลงาน ผน�าแบบ 4E พรอมดวย
การเขยนแผนธรกจ (business plan) องคกรอจฉรยะ การประเมนผลแบบ 360 องศา รางวลคณภาพแหงชาต และ อปนสย 7 ประการของผมประสทธภาพสง
ส�าหรบในฉบบพมพท 7 นผเรยบเรยงเพมเตมเรอง การจดการระหวางประเทศ จงท�าใหต�ารา
องคการและการจดการ เลมนมความทนสมยและเปนประโยชนแกผใชต�ารามากยงขน
ต�ารา องคการและการจดการ เลมนไดรบความไววางใจจากทานอาจารยจ�านวนมากแนะน�าให
นกศกษาใชเปนต�าราประกอบการเรยน ผเรยบเรยงขอขอบพระคณเปนอยางสง และขอขอบคณบรษท
วทยพฒน จ�ากด ทสนบสนนการจดพมพตลอดมา รวมทงขอขอบคณทานเจาของต�าราทผเรยบเรยงน�ามา
อางองและคนควาตามรายชอในบรรณานกรม
(รองศาสตราจารยสมคด บางโม)
โทร. 02-5170495, 081-4490470 E-mail address : [email protected]
Organization and Management 7_1.indd 3 29/7/2558 18:12:37 dummy 3
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
บทท 1 ความรทวไปเกยวกบองคการ 15
ความหมายขององคการ� 15
ลกษณะขององคการ� 16
การจำาแนกประเภทขององคการ� 17
วตถประสงคขององคการ� 18
วตถประสงคขององคการธรกจ� 19
การกำาหนดเปาหมายขององคการธรกจ� 20
ความจำาเปนของการมองคการ� 22
องคการอรปนย� 22
สรปทายบท� 24
กจกรรมทายบทท� 1� 25
บทท 2 ทฤษฎองคการ 27
แนวความคดเกยวกบทฤษฎองคการ� 27
ทฤษฎองคการสมยดงเดม� 28
ทฤษฎองคการของอองร ฟาโยล 28
ทฤษฎองคการของแมกซ เวเบอร 30
ทฤษฎองคการสมยใหม� 31
ทฤษฎหมดเชอมโยงของเรนซส ไลเครต 32
องคประกอบสำาคญของทฤษฎองคการสมยใหม 33
ทฤษฎองคการสมยปจจบน� 34
ทฤษฎองคการของบารนารด 34
ทฤษฎองคการของวเนอร 35
ทฤษฎองคการของเบอรทลแลนฟไฟ 37
ลกษณะของทฤษฎองคการสมยปจจบน 37
องคกรอจฉรยะ 38
สรปทายบท� 39
กจกรรมทายบทท� 2� 40
บทท 3 การเปลยนแปลงองคการ 42
วฒนธรรมองคการ� 42
ลกษณะการเปลยนแปลงขององคการ� 44
Organization and Management 7_1.indd 4 28/7/2558 10:04:49
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
สาเหตของการเปลยนแปลงองคการ� 44
การตอตานการเปลยนแปลงองคการ� 45
วฒนธรรมเนนผลงาน� 46
รปแบบของการเปลยนแปลงองคการ� 46
รปแบบการขยายตวขององคการ� 48
การประเมนองคการเพอการปรบปรง� 49
ชวงเวลาทเปลยนแปลงองคการ� 49
การบรหารการเปลยนแปลง� 50
กลยทธ ในการปรบปรงองคการ� 50
การพฒนาองคการ� 51
ขนตอนในการพฒนาองคการ 51
หลกการพฒนาองคการ 52
วธการพฒนาองคการ 52
การรอปรบระบบ� 54
สรปทายบท� 55
กจกรรมทายบทท� 3� 56
บทท 4 ความรเบองตนเกยวกบการจดการ 58
ความสำาเรจขององคการ� 58
ความหมายของการจดการกบการบรหาร� 59
การจดการในฐานะศาสตรแขนงหนง� 60
การจดการเปนทงศาสตรและศลป� 60
ทรพยากรในการบรหาร� 61
ประเภทของระบบบรหาร� 62
แนวความคดของการจดการ� 63
พฒนาการของการจดการ 63
การจดการในระยะเรมตน 64
การจดการเชงวทยาศาสตร 65
การจดการเชงมนษยสมพนธ 66
การจดการเชงพฤตกรรมศาสตร 67
การจดการเชงสถานการณ 68
การพฒนาการของการจดการของ มสธ. 68
กระบวนการจดการ� 69
กระบวนการจดการของอองร ฟาโยล 70
Organization and Management 7_1.indd 5 28/7/2558 10:04:49
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
กระบวนการจดการของกลกและเออรวก 70
กระบวนการจดการของคนตซ 71
กระบวนการจดการของเออรเนสต เดล 71
กระบวนการจดการตามแนวความคดปจจบน 71
กระบวนการบรหารของเดมง 72
ผบรหารและหนาทความรบผดชอบ� 72
ลกษณะของผบรหารหรอผจดการ 74
ทกษะของผจดการ 75
สรปทายบท� 76
กจกรรมทายบทท� 4� 77
บทท 5 กำรวำงแผน 79
ความหมายของการวางแผน� 79
ความส�าคญของแผน� 80
วสยทศนขององคการ� 80
ลกษณะของแผนทด� 81
ประเภทของการวางแผน� 82
ปฏทนปฏบตงาน� 84
ผรบผดชอบในการวางแผน� 84
ชวงเวลาทเหมาะสมในการวางแผน� 86
กระบวนการวางแผน� 86
ขอมลพนฐานส�าหรบการวางแผน� 88
การหาขอมลเพอการวางแผนทางธรกจ� 89
กลยทธการวางแผนธรกจ� 89
การวางแผนโดยทมผบรหาร 90
การวางแผนโดยใชขอมลจากพนกงานขาย 90
การวางแผนโดยรวบรวมขอมลจากผซอ 90
การวางแผนโดยใชสถต 91
การเขยนแผนธรกจ� 92
นโยบาย� วตถประสงค� เปาหมาย� แผนงาน� และโครงการ� 94
สวนประกอบของโครงการทวไป� 95
ตวอยางโครงการและแบบฟอรมโครงการตางๆ� 96
สรปทายบท� 103
กจกรรมทายบทท� 5� 104
Organization and Management 7_1.indd 6 29/7/2558 17:43:26 dummy 2
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
บทท 6 การจดองคการ 107
ความสำาคญของการจดองคการ� 108
หลกการจดองคการ� 108
การกำาหนดหนาทการงาน 109
การแบงงาน 109
หนวยงานสำาคญขององคการ 109
สายการบงคบบญชา 110
อำานาจการบงคบบญชา 110
ชวงการควบคม 111
เอกภาพในการบงคบบญชา 112
แผนภมองคการ 112
สงทตองคำานงถงในการจดองคการ� 114
ขนตอนการจดองคการ� 114
การจดองคการธรกจ� 115
ประเภทของธรกจ 115
รปแบบขององคการธรกจ 115
โครงสรางขององคการธรกจทวไป 117
โครงสรางของหางหนสวน 119
โครงสรางของบรษทจำากด 119
รปแบบโครงสรางขององคการ� 120
โครงสรางองคการแบบงานหลก 120
โครงสรางองคการแบบงานหลกและงานทปรกษา 121
โครงสรางองคการแบบหนาทการงานเฉพาะ 122
โครงสรางองคการแบบเมทรกซ 123
โครงสรางองคการแบบสงและแบบกวาง 124
การจดแผนกงานหรอกลมงาน� 124
ตวอยางการจดแผนกงาน� 127
สรปทายบท� 131
กจกรรมทายบทท� 6� 132
บทท 7 การจดการงานบคคล 135
ระบบการจดการงานบคคล� 135
ระบบคณธรรม 135
ระบบอปถมภ 137
Organization and Management 7_1.indd 7 28/7/2558 10:04:49
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
การพยากรณความตองการบคคล� 137
การประเมนสภาพการณปจจบนดานบคคล� 138
กระบวนการของการจดการงานบคคล� 138
การวางแผนบคลากร 139
การสรรหาและคดเลอก 145
การธ�ารงรกษาบคลากร 149
การประเมนผลการปฏบตงาน 150
การพฒนาบคลากร 156
การใหพนจากงาน 158
สรปทายบท� 161
กจกรรมทายบทท� 7� 163
บทท 8 กำรอ�ำนวยกำร 165
การตดสนใจ� 166
การสงการหรอการมอบหมายงาน� 169
การจงใจ� 170
การจงใจตามแนวความคดของเทยเลอร 170
การจงใจตามแนวความคดของมาสโลว 171
การจงใจตามแนวความคดของเฮรซเบรก 174
การจงใจตามแนวความคดของแมกเกรเกอร 175
การบรหารแบบเนนวตถประสงค 177
การสรางขวญในการท�างาน� 178
การประสานงาน� 180
การสอสาร� 182
รางวลคณภาพแหงชาต� � 184
คานยมหลกและแนวคดของ TQA 185
กระบวนการบลดรจกรน 186
สรปทายบท� 186
กจกรรมทายบทท� 8� 188
บทท 9 กำรควบคมงำน 190
ความมงหมายของการควบคม� 191
สงส�าคญของการบรหารทตองควบคม� 191
ประโยชนทจะไดรบจากการควบคม� 192
หลกในการควบคมทด� 10� ประการ� 193
Organization and Management 7_1.indd 8 29/7/2558 17:43:26 dummy 2
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
การวางแผนกบการควบคม� 194
กระบวนการควบคม� 195
เทคนคการควบคม� 197
การวเคราะหขอมลทางสถต 198
การรายงานและการวเคราะหรายงาน 199
การสงเกตการณหรอการตรวจงาน 200
การตรวจสอบภายใน 200
แผนภมแกนตหรอแผนภมแทง 201
การควบคมงานแบบเพรต 201
การควบคมงานแบบซพเอม 204
การวเคราะหจดคมทน 204
ระบบควบคมสนคาคงคลง 206
ระบบงบประมาณแบบดงเดม 207
งบประมาณระบบพพบเอส 208
งบประมาณฐานศนย 210
งบประมาณแบบเนนผลงาน 211
สรปทายบท� 214
กจกรรมทายบทท� 9� 215
บทท 10 ภาวะผนำากบการจดการ 218
ความหมายของภาวะผนำา� � 218
ความหมายของผนำา� 219
ทฤษฎภาวะผนำา� 220
แบบของภาวะผนำา� 221
แบบของภาวะผนำาตามแนวความคดดงเดม 221
แบบของภาวะผนำาตามแนวความคดสมยใหม 224
ผนำาแบบมงงานและแบบมงความสมพนธ� 229
สถานการณกบประสทธภาพของภาวะผนำา� 229
ประสทธภาพของผนำา� 231
สรปทายบท� 231
กจกรรมทายบทท� 10� 232
บทท 11 การทำางานเปนทม 235
ความหมายของทมงาน� 235
ทมงานทมประสทธภาพ� � 236
Organization and Management 7_1.indd 9 28/7/2558 10:04:49
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
การสรางทมงาน� 237
วตถประสงคในการสรางทมงาน 237
วธสรางทมงาน 237
การบรหารทมงาน� 238
หลกการ 238
วธการบรหารทมงาน 238
บทบาทของทมงาน� 240
บทบาทของสมาชกทมงาน 240
บทบาทของผนำาทมงาน 240
การประเมนผลทมงาน� 241
การประเมนผลงานโดยรวมของทมงาน 241
การประเมนสมาชกทมงาน 241
วธการประเมน 241
การพฒนาทมงานใหเขมแขง�� 244
สารสนเทศระดบทมงาน� 245
สรปทายบท� 246
กจกรรมทายบทท� 11� 247
บทท 12 การบรหารความขดแยง 249
แนวคดเกยวกบความขดแยง� 249
สภาพของความขดแยง� 250
ประเภทของความขดแยงในองคการ� 250
สาเหตของความขดแยง� 251
ปจจยทสงผลตอการเพมความขดแยง� 251
หนาตางโจฮาร� 252
การพฒนาความสมพนธ 253
ผลกระทบของความขดแยง� � 254
ผลเสยตอองคการ 254
ผลดตอองคการ 254
การบรหารความขดแยง� 255
หลกสำาคญในการบรหารความขดแยง 255
วธบรหารความขดแยง 255
ทกษะทจำาเปนในการบรหารความขดแยง 257
การสรางความขดแยง� � � 260
สถานการณทควรสรางความขดแยง 260
Organization and Management 7_1.indd 10 28/7/2558 10:04:49
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
วธสรางความขดแยง 261
พฤตกรรมในสถานการณขดแยง� 261
พฤตกรรมสบเนองจากความขดแยง 261
แบบพฤตกรรมทเหมาะสมในสถานการณขดแยง 262
สรปทายบท� 262
กจกรรมทายบทท� 12� 263
บทท 13 แนวคดการบรหารสมยใหม 265
ตวชวด� (KPI)� 265
กระบวนการประเมนผลองคการ 266
ความสำาคญของการประเมนผล 266
หลกการและแนวคดในการประเมนผล 267
กระบวนการของเคพไอ 267
การจดทำาตวชวด 271
จำานวนของตวชวด 272
การกำาหนดตวชวดระดบทมงานและบคคล 272
ลกษณะของตวชวดทด 273
คณภาพของตวชวด 273
รายละเอยดของตวชวด 274
บาลานซดสกอรคารด� (BSC)� 275
แนวคดพนฐานของบาลานซดสกอรคารด 276
กระบวนการจดทำาบาลานซดสกอรคารด 278
การจดทำาตวชวดตามแนวทางของบาลานซดสกอรคารด 279
ขอควรระวงในการจดทำาบาลานซดสกอรคารด 281
เบนชมารกกง� (Benchmarking)� 282
ความหมายของเบนชมารกกง 282
ขอบเขตของการทำาเบนชมารกกง 283
ประเภทของเบนชมารกกง 283
แนวทางการทำาเบนชมารกกง 284
การเตรยมความพรอมในการทำาเบนชมารกกง 284
การสรางทมเบนชมารกกง 284
รปแบบการทำาเบนชมารกกง 285
รายละเอยดของกระบวนการเบนชมารกกง 285
ซกซซกมา� (Six� Sigma)� 289
หลกการสำาคญของซกซซกมา 291
Organization and Management 7_1.indd 11 28/7/2558 10:04:49
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
กระบวนการซกซซกมา 291
การวเคราะหขอมล 291
บคลากรในโครงการซกซซกมา 292
ระบบบรหารมงผลสมฤทธ� (RBM)� 292
ขนตอนการพฒนาระบบบรหารมงผลสมฤทธ 293
ปจจยแหงความสำาเรจของการพฒนาระบบบรหารมงผลสมฤทธ 294
การรอปรบระบบ� (Reengineering)� 294
ความหมายของการรอปรบระบบ 295
การเปลยนแปลงวฒนธรรมองคการ 297
บทบาทของเทคโนโลยสารสนเทศ 297
ผมหนาททำาการรอปรบระบบ 298
เปาหมายของการรอปรบระบบ 299
การออกแบบกระบวนการ 300
การลงมอรอปรบระบบ 300
ความลมเหลวของการรอปรบระบบ 301
อปนสย� 7� ประการของผมประสทธภาพสง� � 302
ทฤษฎ� Z� 303
การบรหารแบบญปน 303
การบรหารแบบอเมรกน 304
แนวคดการบรหารแบบทฤษฎ Z 305
กลมควบคมคณภาพ� (QCC)� 306
อดมการณและจดมงหมาย 306
หลกการของกลมควบคมคณภาพ 307
วธการกอตงกลม 307
การดำาเนนกจกรรม 308
เครองมอ 7 อยางของกลมควบคมคณภาพ 311
การควบคมคณภาพรวม� (TQC)� 316
การบรหารคณภาพรวม� (TQM)� 318
ทมบรหารคณภาพ� (QM� Team)� 319
หนาทของทมบรหารคณภาพ 319
การทำางานของทมบรหารคณภาพ 320
กจกรรมสงเสรมในระดบตางๆ 321
การปรบปรงระบบและวธทำางานโดยพนกงานระดบตนแบบญปน� 322
กลมควบคมคณภาพ 322
Organization and Management 7_1.indd 12 28/7/2558 10:04:49
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
ระบบการเสนอแนะ 322
การจงใจใหพนกงานเขยนขอเสนอแนะ 324
กจกรรม 5 ส. 324
ระบบการใหรางวลพนกงานดเดน 327
การปรบปรงคณภาพชวตและกจกรรมสงคม 328
การรกษาความปลอดภยในการท�างาน 328
การบรหารเวลา� 328
ความส�าคญของเวลา 328
การวางแผนการใชเวลา 329
การก�าหนดเปาหมาย 329
การจดกจกรรมเพอบรรลเปาหมาย 329
เทคนคการบรหารเวลา 330
ไคเซน� (Kaizen)� 333
ไคเซนกบการบรหาร 334
ไคเซนกบกลมควบคมคณภาพ 335
ไคเซนกบการควบคมคณภาพรวม 336
ไคเซนกบระบบการเสนอแนะ 336
ไคเซนกบกระบวนการ 337
การวเคราะหสวอต� (SWOT)� 338
การบ�ารงรกษาทวผล� (TPM)� 339
ความเปนเลศทางการบรหารของบรษทอเมรกนชนน�า� 340
ระบบสารสนเทศเพอการจดการ� (MIS)� 343
ลกษณะระบบสารสนเทศ 344
ความจ�าเปนของระบบสารสนเทศ 344
ระดบสารสนเทศในองคการ 345
งานคลงขอมล 346
แหลงขอมลหรอสารสนเทศ 346
ววฒนาการของระบบสารสนเทศ 346
เครอขายของสารสนเทศ 347
ศนยประสานงานกลาง 348
การด�าเนนงานของศนยสารสนเทศ 348
ศนยประสานงานและปฏบตการของระบบสารสนเทศ 349
คอมพวเตอรกบระบบสารสนเทศ 350
ระบบสารสนเทศของผบรหาร 352
Organization and Management 7_1.indd 13 29/7/2558 17:43:26 dummy 2
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
บทท 1 ความรทวไปเกยวกบองคการ
สงคมมนษยเปนสงคมทประกอบดวยองคการหรอหนวยงานนานาชนด เราถอก�าเนดมาใน
หนวยงานโรงพยาบาล ไดรบการศกษาในหนวยงานการศกษา และประกอบอาชพในหนวยงานราชการ
หางราน บรษทตางๆ ดงนนหนวยงานหรอองคการจงมใชสงแปลกใหม แตเปนสงทมมาตงแตสมย
โบราณ องคการเปนทรวมของคนและงาน งานจะส�าเรจบรรลเปาหมายหรอไมขนอยกบการจดองคการ
และบรหารองคการเปนส�าคญ
ความหมายขององคการ
นกวชาการดานการจดการและการบรหารไดวเคราะหศพทและใหความหมายค�าวา องคการ
ไวมากมายหลายแนวคด ซงมความหมายคลายคลงกนดงน
แมกซ เวเบอร (Max Weber) กลาววา องคการคอหนวยสงคมหรอหนวยงานซงมกลมบคคล
กลมหนงรวมกนด�าเนนกจกรรมตางๆเพอใหบรรลเปาหมายอยางใดอยางหนง1
เชสเตอร บารนารด (Chester Barnard) ใหค�าจ�ากดความวา องคการทเปนแบบแผน
หมายถงความรวมมอกนระหวางบคคลหลายคนซงมความตงใจจรงทจะรวมกนด�าเนนกจกรรมใหบรรล
วตถประสงค2
แทลคอตต พารสนส (Talcott Parsons) มความเหนวา บรรดาระบบประสานสมพนธ
รวมมอกนท�างานทกชนดของมนษยจดเปน องคการ ไดทงนน3
เอมไท เอตซโอน (Amitai Etzioni) ใหความหมายวา องคการหมายถงหนวยสงคมหรอ
กลมบคคลทตงขนอยางจงใจ เพอท�างานใหบรรลเปาหมายทแนนอนอยางใดอยางหนง4
ปญหาจากสภาพระบบสารสนเทศในปจจบน 352
การเปลยนกรอบแนวคดใหมในการบรหาร� 353
สรปทายบท� 356
กจกรรมทายบทท� 13� 357
บทท 14 กำรจดกำรระหวำงประเทศ 362
ความหมายของการจดการระหวางประเทศ� 362
หลกการจดการดานเศรษฐกจระหวางประเทศ� 363
ความจ�าเปนทตองมการตดตอคาขายระหวางประเทศ� 363
สภาพแวดลอมทางธรกจระหวางประเทศ� 364
องคประกอบทตองพจารณาในการคาระหวางประเทศ� 365
ความยงยากในการคาระหวางประเทศ� 366
นโยบายการคาระหวางประเทศ� 367
ดลการคาระหวางประเทศ� 368
เงอนไขในการสงสนคาระหวางประเทศ� 369
กลยทธการเขาสตลาดตางประเทศ� 369
การสงออกสนคา 369
การใหสทธและสญญาตางๆ 370
การลงทนระหวางประเทศ 370
การลงทนโดยการรวมทน 370
การรวมมอระดบโลก 370
กลยทธการขยายตลาดระหวางประเทศ� 371
การควบกจการ 371
การซอกจการ 371
การเขาครอบครองกจการ 372
พนธมตรทางธรกจ 372
การจดองคการระหวางประเทศ� 372
สรปทายบท� 374
กจกรรมทายบทท� 14� 375
ภำคผนวก 377
เฉลยกจกรรมท� 1� ของทกบท� 377
เชงอรรถ 378
บรรณำนกรม 383
Organization and Management 7_1.indd 14 29/7/2558 17:43:26 dummy 2
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
บทท 1 ความรทวไปเกยวกบองคการ
สงคมมนษยเปนสงคมทประกอบดวยองคการหรอหนวยงานนานาชนด เราถอก�าเนดมาใน
หนวยงานโรงพยาบาล ไดรบการศกษาในหนวยงานการศกษา และประกอบอาชพในหนวยงานราชการ
หางราน บรษทตางๆ ดงนนหนวยงานหรอองคการจงมใชสงแปลกใหม แตเปนสงทมมาตงแตสมย
โบราณ องคการเปนทรวมของคนและงาน งานจะส�าเรจบรรลเปาหมายหรอไมขนอยกบการจดองคการ
และบรหารองคการเปนส�าคญ
ความหมายขององคการ
นกวชาการดานการจดการและการบรหารไดวเคราะหศพทและใหความหมายค�าวา องคการ
ไวมากมายหลายแนวคด ซงมความหมายคลายคลงกนดงน
แมกซ เวเบอร (Max Weber) กลาววา องคการคอหนวยสงคมหรอหนวยงานซงมกลมบคคล
กลมหนงรวมกนด�าเนนกจกรรมตางๆเพอใหบรรลเปาหมายอยางใดอยางหนง1
เชสเตอร บารนารด (Chester Barnard) ใหค�าจ�ากดความวา องคการทเปนแบบแผน
หมายถงความรวมมอกนระหวางบคคลหลายคนซงมความตงใจจรงทจะรวมกนด�าเนนกจกรรมใหบรรล
วตถประสงค2
แทลคอตต พารสนส (Talcott Parsons) มความเหนวา บรรดาระบบประสานสมพนธ
รวมมอกนท�างานทกชนดของมนษยจดเปน องคการ ไดทงนน3
เอมไท เอตซโอน (Amitai Etzioni) ใหความหมายวา องคการหมายถงหนวยสงคมหรอ
กลมบคคลทตงขนอยางจงใจ เพอท�างานใหบรรลเปาหมายทแนนอนอยางใดอยางหนง4
ความรทวไป
เกยวกบองคการ
Organization and Management 6_1.indd 15 31/10/2555 8:59:57
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
16 บทท 1 ความรทวไปเกยวกบองคการ
สมบรณ ศรสพรรณดษฐ ใหค�ำจ�ำกดควำมไววำ องคกำรเปนระบบประสำนกจกำรของ
กลมคน ซงรวมงำนกนเพอใหบรรลเปำหมำยรวมภำยใตกำรสงกำรและควำมเปนผน�ำ5
ผเขยน (สมคด บำงโม) มควำมเหนวำ องคกำรคอกลมบคคลหลำยๆคนรวมกนท�ำกจกรรม
เพอใหบรรลเปำหมำยทตงไว กำรรวมกนของกลมตองถำวร มกำรจดระเบยบภำยในกลมเกยวกบ
อ�ำนำจหนำทของแตละคน ตลอดจนก�ำหนดระเบยบขอบงคบตำงๆใหยดถอปฏบต
จำกค�ำจ�ำกดควำมดงกลำวจะเหนไดวำองคกำรมองคประกอบดงน
1. มกลมบคคลรวมตวกนอยำงถำวร
2. รวมกนท�ำกจกรรม
3. เพอใหบรรลเปำหมำยรวมกน
จำกควำมหมำยขององคกำรดงกลำวแลวจะเหนวำหำงหนสวน บรษท สโมสร หนวยรำชกำร
โรงเรยน โรงพยำบำล มลนธ และชมรม ลวนเปนองคกำรทงสน อนง ค�ำวำ องคการ และ องคกร
มควำมหมำยเดยวกน
องคการและองคกร
องคกำรและองคกรในเชงวชำกำรมควำมหมำยเหมอนกนคอหนวยงำนนนเอง บำงทำนเรยก
องคกำรเปนองคกร เมอวเครำะหดแลวจะเหนวำมควำมแตกตำงกนเลกนอย ค�ำวำองคกำรนยมเรยก
หนวยงำนขนำดใหญ มภำรกจมำก ซบซอน และมบคลำกรจ�ำนวนมำก เชน องคกำรไฟฟำฝำยผลต
องคกำรทำเรอ กระทรวง กองทพ เปนตน สวนค�ำวำองคกรนยมเรยกหนวยงำนขนำดเลก มภำรกจ
และบคลำกรไมมำก เชน กรม กอง บรษทเลกๆ หำงรำน สมำคม เปนตน แตบำงทำนไมวำหนวยงำน
จะเลกหรอใหญกเรยกวำ องคกร ทงนน
ลกษณะขององคการ
นกวชำกำรไดศกษำวเครำะหองคกำรในแงมมตำงๆกนในหลำยลกษณะ สรปไดดงน6
1. องคการเปนโครงสรางของความสมพนธ
แนวคดนมององคกำรในลกษณะหนวยงำนยอยตำงๆทมควำมสมพนธกน มกำรก�ำหนด
ขอบเขตหนำทควำมรบผดชอบของแตละหนวยงำนยอย
2. องคการเปนกลมของบคคล
แนวคดนมององคกำรวำเปนกลมบคคลทมเปำหมำยรวมกน บคคลจะแสวงหำควำมรวมมอ
จำกบคคลอนๆเสมอ ท�ำงำนรวมกบบคคลอนกเพอสนองควำมตองกำรของตน
3. องคการเปนสวนหนงของการจดการ
แนวคดนมององคกำรเปนหนำทส�ำคญอยำงหนงของผบรหำรทจะตองท�ำกำรจดกำรเพอน�ำ
ปจจยตำงๆขององคกำรมำใช คอ คน เงน วสด และอปกรณตำงๆ
Organization and Management 7_1.indd 16 29/7/2558 16:27:43 dummy 2
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
การ��า��กปร�เ�ท�ององคการ 17
4. องคการเปนกระบวนการ
แนวคดนมององคกำรเปนกระบวนกำรจดกลมงำนทมลกษณะคลำยคลงกนมำรวมกนไว
มกำรแบงงำนกนท�ำตำมควำมถนดและรวมมอกนท�ำงำน
5. องคการเปนระบบอยางหนง
แนวคดนมององคกำรเปนระบบเปด ประกอบดวยระบบยอยๆโดยมปจจยน�ำเขำ (input)
กระบวนกำร (process) ผลผลต (output) ขอมลยอนกลบ (feedback) และสงแวดลอม
(environment)
การจ�าแนกประเภทขององคการ
กำรจ�ำแนกประเภทขององคกำรอำจแบงไดโดยยดหลกตำงๆดงน
1. การจ�าแนกองคการโดยยดวตถประสงคขององคการ
พเตอร บลวและรชำรด สกอตต (Peter Blua and Richard Scott) แบงองคกำรออก
เปน 4 กลม ดงตอไปน7
(1) องคการเพอประโยชนของสมาชก ไดแกองคกำรทจดตงขนเพอประโยชนของสมำชก
โดยตรง เชน พรรคกำรเมอง สหกรณ สโมสร สมำคมวชำชพ เปนตน
(2) องคการทางธรกจ ไดแกองคกำรทมงแสวงหำผลประโยชนหรอก�ำไร เชน หำงรำน
บรษท ธนำคำร โรงงำนอตสำหกรรม เปนตน
(3) องคการเพอบรการ ไดแกองคกำรทมงสรำงประโยชนแกสำธำรณชนทวไป เชน
โรงพยำบำล โรงเรยน สมำคมเพอกำรสงคมสงเครำะหตำงๆ เปนตน
(4) องคการเพอสวสดภาพของประชาชน ไดแกองคกำรทตงขนเพอประโยชนสวนรวมของ
ประชำชน เชน กระทรวง ทบวง กรม กองทหำร สถำนต�ำรวจ เปนตน
ภาพ 1.1 ประเภทขององคการ
องคการ
เกณฑการแบง ประเภทขององคการ
วตถประสงค
โครงสราง
การเกด
เพอประโยชนของสมาชกธรกจบรการสวสดภาพของประชาชนเปนทางการไมเปนทางการแบบปฐมแบบมธยม
Organization and Management 7_1.indd 17 29/7/2558 16:27:43 dummy 2
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
18 บทท 1 ความรทวไปเกยวกบองคการ
2. การจ�าแนกองคการโดยยดโครงสรางแบงออกเปน 2 แบบ ดงน
(1) องคการแบบเปนทางการ (formal organization) เปนองคกำรทมกำรจดโครงสรำง
อยำงเปนระเบยบแบบแผนแนนอน กำรจดตงมกฎหมำยรองรบบำงแหงเรยกวำ องคการรปนย
เชน บรษท มลนธ หนวยรำชกำร กรม โรงพยำบำล โรงเรยน ฯลฯ ซงกำรศกษำเรององคกำรและ
กำรจดกำรจะเปนกำรศกษำในเรองขององคกำรประเภทนทงสน
(2) องคการแบบไมเปนทางการ (informal organization) เปนองคกำรทรวมกนหรอ
จดตงขนดวยควำมพงพอใจและมควำมสมพนธกนเปนสวนตว ไมมกำรจดระเบยบโครงสรำงภำยใน ม
กำรรวมกนอยำงงำยๆ และเลกลมไดงำย องคกำรแบบนเรยกวำ องคการอรปนย หรอ องคการ
นอกแบบ เชน ชมรมตำงๆ หรอกลมตำงๆ เปนตน นอกจำกน องคกำรอรปนยยงมลกษณะเปนกลม
อยภำยในองคกำรรปนยซงจะไดกลำวถงตอไป
3. การจ�าแนกองคการโดยยดการก�าเนดแบงไดเปน 2 ประเภท ดงน
(1) องคการแบบปฐม (primary organization) หมำยถงองคกำรทเกดขนเองตำม
ธรรมชำต สมำชกทกคนตองเกยวของกนมำแตก�ำเนด มกจกรรมเฉพำะกลม มกำรตดตอสมพนธกน
เปนกำรสวนตวดวยใจสมคร ถอหลกควำมมงหวงและผลประโยชนอยำงเดยวกนมำกกวำระเบยบ
ขอบงคบทก�ำหนดขน องคกำรแบบปฐม เชน ครอบครว ศำสนำ หมบำน เปนตน
(2) องคการแบบมธยม (secondary organization) หมำยถงองคกำรทมนษยจดตงขน
สมำชกมควำมสมพนธกนดวยเหตผลและควำมรสกส�ำนกอยำงเปนทำงกำรตำมขอผกพนทก�ำหนดขน
ในองคกำร ควำมสมพนธระหวำงสมำชกในองคกำรจงไมเปนแบบสวนตว วตถประสงคในกำรจดตง
องคกำรแบบนมกจดตงขนเพอสนองควำมตองกำรของสมำชกและบคคลภำยนอกองคกำรไปพรอมๆกน
เชน หนวยรำชกำรตำงๆ หำงหนสวน บรษท สมำคม โรงเรยน สโมสร โรงพยำบำล เปนตน8
วตถประสงคขององคการ
วตถประสงคมอทธพลอยำงมำกตอกำรด�ำเนนงำนขององคกำร เพรำะนอกจำกจะเปนแนวทำง
ในกำรปฏบตแลวยงเปนสงแสดงถงเหตผลของกำรปฏบตดวย กำรท�ำกจกรรมใดๆจะไดรบควำมตงใจ
มำกขนเมอทรำบวำท�ำไปท�ำไม นอกจำกน กำรก�ำหนดวตถประสงคยงเปนกำรเตรยมกำรขนพนฐำนใน
กำรประสำนงำน และประกำรสดทำยยงมควำมส�ำคญตอกำรก�ำหนดมำตรฐำนส�ำหรบกำรควบคมทม
ประสทธภำพดวย
นกบรหำรสวนมำกตำงตระหนกวำองคกำรแตละองคกำรมวตถประสงคแตกตำงกนออกไป
แตอยำงไรกตำม วตถประสงคหลกขององคกำรยอมมเหมอนๆกน 3 ประกำรดงน
1. เพอสรางคณคาทสงคมปรารถนา
องคกำรททำงรำชกำรจดตงขนมวตถประสงคเพอบรกำรแกประชำชน สรำงสรรคควำมอยด
กนดใหแกประชำชน ตลอดจนคมครองควำมปลอดภยตำงๆ และพฒนำประเทศ เชน หนวยรำชกำร
Organization and Management 7_1.indd 18 29/7/2558 16:27:43 dummy 2
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
วตถปร�สงค�ององคการธรก� 19
ตำงๆ อ�ำเภอ จงหวด หนวยทหำร ต�ำรวจ โรงพยำบำล โรงเรยน ฯลฯ องคกำรทเอกชนจดตงขน
หำกเปนองคกำรทำงธรกจ วตถประสงคหลกคอมงแสวงหำก�ำไร แตองคกำรธรกจกจะตองใหควำม
รวมมอกบบคคลตำงๆในสงคม ปฏบตตนในฐำนะพลเมองด เคำรพกฎหมำยบำนเมอง ใหกำรสนบสนน
กจกรรมตำงๆแกสำธำรณชน สโมสร หรอสมำคมตำงๆทจดตงขนเพอชวยเหลอสรำงสรรคสงดงำมแก
สมำชกและสงคม
2. เพอตอบสนองความตองการของสมาชกแตละคนและกลมตางๆในองคการ
สมำชกแตละคนในองคกำรมวตถประสงคสวนตวแตกตำงกน แตละคนมงหวงจะไดรบสงท
ตองกำรจำกองคกำร บำงคนมงหวงไดรบคณคำทำงเศรษฐกจ คอไดเงนมำกๆ บำงคนมงหวงจะไดรบ
เกยรตยศ ชอเสยง และควำมพงพอใจ บำงคนเปนสมำชกเพอตองกำรสรำงประโยชนใหแกสงคม
หำกวตถประสงคสวนตวไมไดรบกำรตอบสนองในระดบทนำพอใจแลว สมำชกเหลำนกจะถอนตวออก
จำกองคกำร หำกองคกำรตองกำรควำมเจรญและด�ำรงอยไดองคกำรจะตองใหผลตอบแทนแกสมำชก
อยำงสมเหตสมผล
3. เพอความด�ารงอยและความเจรญขององคการ
เมอตงองคกำรใดองคกำรหนงขนมำแลว วตถประสงคอยำงหนงทสมำชกในองคกำรทกคน
ควรยดถอรวมกนคอกำรด�ำรงอยและควำมเจรญขององคกำร สมำชกทกคนจะตองปฏบตหนำททไดรบ
มอบหมำยอยำงดทสดเพอใหองคกำรของตนบรรลเปำหมำย องคกำรของทำงรำชกำรกตองบรกำร
ประชำชนใหดทสด เพอท�ำใหองคกำรของตนมควำมส�ำคญและขยำยงำนออกไปไดอยำงกวำงขวำง
องคกำรธรกจกเชนกน ถำท�ำก�ำไรใหไดสงกวำและมกำรบรหำรดกวำองคกำรอนๆกยอมจะเจรญรงเรอง
และด�ำรงอยไดตลอดไป
ภาพ 1.2 วตถประสงคขององคการ
วตถประสงคขององคการธรกจ
องคกำรทตงขนไมวำจะเปนองคกำรทเปนทำงกำรหรอไมเปนทำงกำรตำงกมจดมงหมำย
แตกตำงกนออกไป นนคอเปนกำรตอบค�ำถำมวำตงองคกำรนนขนมำท�ำไม องคกำรมงจะใหเกดอะไร
ส�ำหรบองคกำรธรกจอยำงเชน บรษท หำงหนสวนตำงๆ วตถประสงคหรอเปำหมำยระยะยำวมใชอยท
ก�ำไรสงสดแตเพยงอยำงเดยว เพรำะตลำดจะไมเปดชองใหท�ำเชนนนไดเนองจำกตลำดตองมกำรแขงขน
เมอผอนเหนวำธรกจประเภทใดมก�ำไรมำก มองเหนชองทำงกจะเขำมำรวมซอรวมขำยดวย โอกำสท
จะไดก�ำไรสงสดคงไมมอกตอไป
สรางสรรคสนคาและบรการตอบสนองความตองการของสมาชกและสงคมความดำรงอยตลอดไป
วตถประสงคขององคการ
Organization and Management 7_1.indd 19 29/7/2558 16:27:43 dummy 2
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
20 บทท 1 ความรทวไปเกยวกบองคการ
นกบรหารธรกจทวไปมความเหนตรงกนวาองคการธรกจควรมวตถประสงคอยางอนนอกเหนอ
ไปจากก�าไรเพยงอยางเดยวดงน
1. เพอสรางสรรคคณคาทางเศรษฐกจในรปสนคาและบรการ หมายถงมวตถประสงคใน
การผลตสนคาและบรการไปแลกเปลยนเปนตวเงนซงกอใหเกดประโยชนทางเศรษฐกจแกสงคม ท�าให
คนมงานท�า มสนคาอปโภคบรโภคสนองความตองการคณภาพของชวตดขน รฐบาลมโอกาสเกบภาษอากร
ไดมากขน น�าไปท�านบ�ารงประเทศไดมาก ประชาชนหรอสงคมกจะเจรญกาวหนาตอไปอยางไมหยดยง
2. เพอแสวงหาก�าไรตอบสนองความตองการของสมาชกและกลมตางๆภายในองคการ
กลมผถอหนตองการก�าไรจากการลงทนในรปของเงนปนผล กลมผบรหารตองการไดรบเงนเดอนสงๆ
และโบนส กลมคนงานตองการคาจางและโบนส กลมผซอพนธบตรตองการดอกเบยจากการลงทน
ดงนนองคการธรกจตองด�าเนนงานใหไดก�าไรสงสด
3. เพอการด�ารงอยและความเจรญขององคการ หางหนสวนและบรษททจดตงขนทกแหง
ปรารถนาจะตงอยไดนานๆและเจรญรงเรองขยายกจการออกไปโดยไมมก�าหนด ดงนนการแสวงหา
ก�าไรสงสดเพยงอยางเดยวจงมใชวตถประสงคทแทจรงดงกลาวแลว สงททกคนในองคการธรกจจะตอง
ปฏบตคอ ผลตและจ�าหนายสนคาและบรการทมคณภาพเปนทนาพอใจของลกคา เอาก�าไรพอสมควร
จงจะแขงขนกบธรกจอนๆได
4. เพอสรางสรรคสงทมคณคาในสงคมและตอบแทนสงคม องคการตองท�าตนเปน
พลเมองด ปฏบตตามกฎหมาย ไมเอารดเอาเปรยบลกคาและคนงาน เมอมก�าไรควรจดสรรก�าไรกลบคน
ไปใหประชาชนในรปของการสนบสนนสาธารณกศลตางๆ ใหทนการศกษาหรอการวจย และสนบสนน
กจกรรมเพอสงแวดลอมตางๆ
การก�าหนดเปาหมายขององคการธรกจ
เปาหมายทแทจรงของธรกจนนผบรหารระดบสงขององคการธรกจจะตองเพงเลงไปทการท�าให
ธรกจอยไดอยางมก�าไร การก�าหนดเปาหมายขององคการธรกจจดเปนการคาดคะเนอยางหนงหรอเปน
สวนหนงของการวางแผนทจะตองก�าหนดเปาหมายอยางมเหตผล โดยประเมนสภาพปจจบนทเปนจรง
แลวก�าหนดเปาหมายในอนาคต ซงองคการธรกจจะตองแจงใหทกคนทเกยวของไดรบทราบ
ภาพ 1.3 การก�าหนดเปาหมาย
สภาพทตองการในอนาคตประเมนสภาพปจจบน
Organization and Management 6_1.indd 20 19/10/2555 15:44:17
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
การก�า���เป�า�มาย�ององคการธรก� 21
กำรก�ำหนดเปำหมำยขององคกำรธรกจควรยดหลกดงน
1. ตองมงไปทผลลพธทตองกำรหรอสภำพทตองกำร ไมใชก�ำหนดในรปกจกำรของกระบวนกำร
2. ควรมก�ำหนดเวลำสนสด (เชน 3 เดอน 6 เดอน 1 ป)
3. ควรก�ำหนดเปนปรมำณเพอใหตรวจสอบได
4. พจำรณำใหเหมำะสมกบบคคลและสถำนกำรณหรอสภำพของบรษท
เปาหมายทด
เปำหมำยหรอจดมงหมำยทดตอง SMART คอตองมลกษณะ 5 ประกำร ดงน
1. S-Specific - เฉพำะเจำะจง มควำมชดเจน
2. M-Measurable - สำมำรถวดได
3. A-Acceptable - เปนทยอมรบของผปฏบต
4. R-Realistic - ตงอยบนพนฐำนของควำมเปนจรง
5. T-Time frame - มกรอบเวลำ ก�ำหนดเวลำ
ตวอยางเปาหมายขององคการธรกจ
1. เปาหมายรวม
(1) เพมอตรำผลตอบแทนของทนทลงไปใหไดรอยละ 20 กอนสนป 25XX
(2) ลดตนทนในระหวำงป 25XX ลงใหไดรอยละ 20
(3) จดท�ำระบบรำยงำน กำรควบคม กำรปฏบตงำนของทกหนวยงำนใหเสรจสนภำยใน
วนท 30 กนยำยน 25XX
(4) ลดตนทนกำรผลตสนคำลงรอยละ 2 ภำยในเดอนธนวำคม 25XX
2. เปาหมายทางการตลาด
(1) จ�ำกดคำใชจำยในกำรขำยในป 25XX ไมใหเกนรอยละ 5 ของยอดขำยทงหมด
(2) ชกจงผคำสงอยำงนอย 3 รำยในป 25XX ใหแนะน�ำสนคำใหมโดยแจงก�ำหนดใหทรำบ
ลวงหนำ 1 เดอน
(3) ปรบปรงรถใหเสรจ 15 คนเพอโฆษณำสนคำใหมภำยในเดอนธนวำคม 25XX
3. เปาหมายทางการเงน
(1) เพมยอดขำยอกรอยละ 15 ของยอดขำยเดมภำยในป 25XX
(2) ลดตนทนคำใชจำยในกำรขำยลงรอยละ 20 ภำยในป 25XX
(3) ลดระยะเวลำเฉลยของหนคำงรบมใหเกนกวำ 240 วนภำยใน 1 ป
(4) จ�ำกดยอดหนสญไมใหเกนรอยละ 3 ของยอดขำยภำยในป 25XX
4. เปาหมายการผลต
(1) เพมยอดของกำรผลตใหสงขนอกรอยละ 20 ของยอดกำรผลตเดมภำยใน 18 เดอน
(2) ลดคำใชจำยในกำรซอมแซมเครองจกรใหไดเครองละ 1,000 บำทภำยในเวลำ 1 ป
Organization and Management 7_1.indd 21 29/7/2558 16:27:43 dummy 2
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
22 บทท 1 �ว���ทวไ����ว�บ�������
(3) ขยายเนอทการผลต 200 ตารางเมตร จากสถานทเดมภายในวงเงน 1,000,000 บาท
ใหเสรจสนภายใน 10 เดอน
(4) จดประชมคนงานทงหมด ณ ทท�างานสปดาหละ 1 ครง และจดการประชมประเมน
ผลงานเดอนละ 1 ครง
ความจ�าเปนของการมองคการ
ดงกลาวมาแลววาองคการเปนทรวมของคนและงาน ความจ�าเปนทจะตองมองคการมอย
หลายประการดงน
ประการแรก แนวความคดพนฐานในการจดตงองคการ ไมวาเปนองคการธรกจ องคการ
ราชการ หรอองคการศาสนา ไดแกสมมตฐานทวาศนยกลางของอ�านาจในการสงการนนมทมาอน
ชอบธรรมและชอบดวยกฎหมาย ในทางการเมองถอวาศนยกลางอ�านาจคอเจตนาโดยรวมของประชาชน
ในการใชสทธเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรเขาไปบรหารประเทศ ในทางธรกจยอมรบกนวาศนยกลาง
แหงอ�านาจมาจากผถอหนซงรวมกนเขาเปนทประชมใหญ ผถอหนจะเปนผเลอกตงกรรมการบรษทและ
กรรมการผจดการเพอเปนตวแทนในการใชอ�านาจ จงเปนการชดแจงวาการจดองคการมไดมอบหมาย
การงานใหผหนงผใดโดยเฉพาะ แตเปนการกระจายอ�านาจหนาทใหแกฝายตางๆซงตองท�างานประสานกน
ประการทสอง องคการแบบเปนทางการก�าหนดต�าแหนงหนาทและความรบผดชอบ
แนนอน เมอผใดด�ารงต�าแหนงนนจะตองมความรบผดชอบและปฏบตตามทระบไวส�าหรบต�าแหนงนนๆ
จะปฏบตตามใจตนเองไมได จงเปนการผกคนไวกบงาน
ประการทสาม องคการจะเปนเครองควบคมและสงเสรมใหคนท�างานและบรรลเปาหมาย
ทตงไว องคการมการจดแบงงานออกเปนกลมๆ และก�าหนดสายการควบคมบงคบบญชาดวยการ
ตรวจสอบควบคมการปฏบตงานใหเปนไปอยางรดกมและมประสทธภาพ
องคการมไดเกดขนเอง และสมรรถภาพหรอสมฤทธผลขององคการกมใชวาเกดขนไดเอง จะ
ตองจดท�าใหเกดขนและดแลใหเกดขนตอเนองกนไป การจดการจงเปนสงจ�าเปนส�าหรบองคการ
องคการอรปนย
การรวมกลมของบคคลเพอรวมกนท�ากจกรรมอยางใดอยางหนงนนอาจรวมกนแบบไมเปน
ทางการหรอไมมแบบแผนทแนนอนกได การรวมกลมประเภทนเรยกวาองคการอรปนย ซงเฮอรเบรต
ไซมอน (Herbert Simon) ใหความหมายไววา องคการอรปนยหมายถงความสมพนธกนอยางไมเปน
ทางการในองคการใดองคการหนง ซงจะมผลสะทอนตอการตดสนใจ และบางครงอาจจะมผลท�าให
การด�าเนนงานตามลกษณะแหงองคการรปนยตองเปลยนแปลงไปได 9
Organization and Management 7_1.indd 22 22/7/2558 16:52:54 dummy 1
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
องคการอรป�ย 23
1. ลกษณะขององคการอรปนย โดยทวไปมลกษณะดงน
(1) เปำหมำยขององคกำรอรปนยไมแนนอนตำยตว มกขนอยกบผน�ำ
(2) กำรรวมตวของสมำชกถอเอำควำมพงพอใจเปนส�ำคญ สวนมำกรวมตวกนขนโดยควำม
สมครใจ
(3) กำรด�ำเนนงำนขององคกำรและสมฤทธผลขององคกำรขนอยกบผน�ำ
(4) ควำมสมพนธในองคกำรอรปนยมลกษณะเปนไปในทำงสวนตว ค�ำนงถงประโยชนของ
กลมมำกกวำประโยชนขององคกำรรปนยทกลมของตนแฝงอย
(5) องคกำรอรปนยยดถอควำมส�ำคญของตวบคคลและอ�ำนำจบำรมมำกกวำอ�ำนำจบงคบ
บญชำ
ในองคกำรบำงแหง องคกำรอรปนยทแฝงอยมอทธพลมำก เพรำะมบคคลทมอทธพลหรอม
บำรมเปนหวหนำกลม ดงนนหำกผบรหำรตองกำรใหงำนส�ำเรจตองตดตอกบบคคลผนใหเหนชอบเสย
กอน แมจะไมไดอยในสำยกำรบงคบบญชำกตำม
2. กลมในองคการรปนย คอกลมซงมลกษณะเปนองคกำรนอกแบบ (องคกำรอรปนย)
ทแฝงอยในองคกำรทเปนทำงกำร (องคกำรรปนย) เกดขนโดยบคคลรวมตวกนเปนกลมดวยควำม
สมครใจ กลมในองคกำรรปนยจ�ำแนกไดดงน กลมเครอญาต เกดจำกควำมสมพนธทำงเครอญำต
กลมประเภทนรวมตวกนไดงำย กลมวชาชพ เกดจำกกำรรวมตวของผมวชำชพเดยวกน กลมประเภท
นมอทธพลมำกในกำรบรหำรงำน เชน สหภำพแรงงำน กลมศาสนา เกดจำกกำรนบถอหรอมควำมเชอ
แบบเดยวกน กลมสถาบนการศกษา เปนกำรรวมตวกนโดยยดเอำสถำบนทส�ำเรจกำรศกษำมำเปน
แกน กลมความสนใจ เกดจำกกำรรวมตวของบคคลทมควำมนยมชมชอบในเรองเดยวกน เชน กลม
นกเลนกลวยไม กลมนกเลนนกเขำ เปนตน กลมเพอนฝง เกดจำกกำรรวมตวกนเพรำะเคยเปนเพอน
นกเรยนกนมำกอนหรอเคยเปนเพอนเพรำะอยหมบำนเดยวกน เปนตน
3. บทบาทขององคการอรปนย ชวยสงเสรมกำรบรหำรงำนหลำยประกำร กลำวคอ
(1) ชวยใหกำรท�ำงำนลลวงไปดวยควำมรวดเรว เพรำะควำมรวมมอกน เขำใจและ
เหนใจกน
(2) ชวยสรำงขวญและควำมพงพอใจในกำรท�ำงำน มควำมพอใจทจะท�ำงำนรวมกบกลม
ของตนเอง
(3) ชวยสงเสรมกำรประสำนงำนและกำรตดตองำนใหเปนไปอยำงสะดวกรวดเรว
(4) ชวยเพมพนประสทธภำพในกำรท�ำงำน โดยเฉพำะดำนกำรชวยฝกและแนะน�ำแกผมำ
ปฏบตงำนใหม
ในทำงตรงกนขำม องคกำรอรปนยกมผลเสยไมนอย เชน ท�ำใหเกดควำมแตกแยกใน
องคกำร ถำองคกำรอรปนยตอตำนกำรบรหำรยอมท�ำใหเกดปญหำมำกมำย และองคกำรอรปนยท�ำให
เกดระบบอปถมภไดงำย เปนตน
Organization and Management 7_1.indd 23 29/7/2558 16:27:43 dummy 2
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
24 บทท 1 ความรทวไปเกยวกบองคการ
สรปทายบท
องคการคอกลมบคคลทมารวมกนท�ากจกรรมเพอบรรลเปาหมายเดยวกนภายใตระเบยบและ
กฎเกณฑทตงไว องคการมหลายประเภท อาจจ�าแนกโดยโครงสราง เปนองคการทเปนทางการและ
องคการไมเปนทางการ หรอจ�าแนกองคการตามวตถประสงคโดยแบงออกเปน องคการเพอประโยชน
ของสมาชก องคการทางธรกจ องคการเพอบรการ และองคการเพอสวสดภาพของประชาชน
วตถประสงคขององคการทตงขนนอกจากเพอบรการประชาชนในกรณทเปนองคการของรฐหรอเพอ
แสวงหาก�าไรในกรณทเปนองคการของเอกชนแลว องคการทกประเภทจะตองสรางสงทมคณคาใหสงคม
สนองตอบความตองการของสมาชก และเพอความเจรญเตบโตขององคการเองดวย
องคการแบบไมเปนทางการหรอองคการนอกแบบเปนกลมคนทแฝงอยในองคการทเปนทางการ
ทกแหง องคการนอกแบบจะมผลกระทบตอความส�าเรจขององคการไมนอย ดงนนผบรหารจ�าเปนตอง
สนใจองคการนอกแบบดวย
ความรความเขาใจในธรรมชาตขององคการจะชวยใหผบรหารน�าความรนไปประยกตในการ
บรหารองคการใหเกดประสทธผลและเกดประสทธภาพ บรรลเปาหมายทตองการ ถามององคการใน
แงของกลมคนกจะบรหารโดยเนนมนษยสมพนธ ถามององคการในรปของระบบกจะเนนความส�าคญ
ของทกสวนขององคการ อยางไรกตาม องคการตองประกอบดวยคนและงาน ดงนนในการบรหาร
องคการจะตองเนนทงคนและงาน
Organization and Management 6_1.indd 24 31/10/2555 9:00:11
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
ก�กรรม 25
กจกรรม
จงวงกลมรอบอกษร ก. ข. ค. หรอ ง. ทเหนวาถกตองทสด
1. องคการตองมองคประกอบ 3 ประการ คอ (1) กลมคนรวมตวกน (2) รวมกนท�ากจกรรม และ
ขอใด
ก. เปนระบบหนง ข. มการท�างานอยางมประสทธภาพ
ค. เพอบรรลเปาหมายรวมกน ง. เพอแสวงหาก�าไรใหมากทสด
2. วทยาลยเปนองคการประเภทใด
ก. องคการเพอประโยชนของสมาชก ข. องคการเพอบรการ
ค. องคการทางธรกจ ง. องคการเพอสวสดภาพของประชาชน
3. ขอใดเปนองคการแบบไมเปนทางการ
ก. มลนธรวมกตญญ ข. บรษทสามคค จ�ากด
ค. กรมพฒนาธรกจการคา ง. ชมรมโปยเซยนแหงประเทศไทย
4. ขอใดเปนองคการแบบมธยม
ก. ครอบครว ข. ศาสนา
ค. หมบาน ง. โรงเรยน
5. วตถประสงคขององคการมหลายประการ คอ เพอสรางคณคาทสงคมปรารถนา เพอความเจรญ
รงเรองขององคการ และขอใด
ก. แสวงหาก�าไร ข. บรการแกสงคม
ค. ตอบสนองความตองการของสมาชก ง. สรางสรรคคณคาทางเศรษฐกจ
6. เปาหมายทส�าคญทสดขององคการธรกจคอขอใด
ก. แสวงหาก�าไร ข. ผลตสนคาและบรการ
ค. ความอยรอดและเจรญรงเรอง ง. สนองความตองการของสมาชก
7. ขอใดเปนการก�าหนดเปาหมายของธรกจทถกตอง
ก. เพมก�าไรรอยละ 20
ข. ลดตนทนสนคาลงรอยละ 2
ค. ลดคาใชจายในป 2551 ไมใหเกนรอยละ 5 ของยอดขาย
ง. ขยายสาขาไปใหทวทกภาค ภาคละ 10 จงหวด
8. ขอใดไมใชลกษณะขององคการอรปนย
ก. เปาหมายขององคการไมแนนอน
ข. สมาชกรวมตวกนถอเอาความพอใจของตน
ค. ยดถอตวบคคลเปนส�าคญมากกวายดหลกการ
ง. สมฤทธผลขององคการขนอยกบสมาชกในกลม
Organization and Management 6_1.indd 25 19/10/2555 15:44:18
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
26 บทท 1 ความรทวไปเกยวกบองคการ
9. บทบาทขององคการอรปนยทมตอการจดการคอขอใด
ก. ชวยสรางขวญและความพอใจ ข. สงเสรมการประสานงาน
ค. ชวยแนะน�าสมาชกใหมไดด ง. ถกทกขอ
10. กลมตางๆในองคการทเปนทางการขอใดทรวมตวกนอยางเหนยวแนนมากทสด
ก. กลมความสนใจ ข. กลมศาสนา
ค. กลมสถาบนการศกษา ง. กลมภมล�าเนาเดม
กจกรรม
จงแบงกลมอภปรายปญหาตอไปน
1. องคการคออะไร มผกลาววา เราเกดมาในองคการและด�ารงชวตอยทามกลางองคการ ทาน
เหนดวยหรอไม เพราะเหตใด จงใหเหตผลประกอบ
2. ในสงคมมนษย องคการมอยมากมาย จงมผคดจ�าแนกประเภทขององคการไวเพอสะดวกในการศกษา
จงกลาวถงประเภทขององคการแบบตางๆ
3. องคการทตงขนยอมมวตถประสงคตางๆกน แตอยางไรกตาม วตถประสงคหลกขององคการยอมม
เหมอนๆกน คออะไรบาง จงอภปราย
4. องคการทางธรกจมลกษณะเฉพาะนอกเหนอไปจากองคการประเภทอน ดงนนวตถประสงคของ
องคการทางธรกจจงแตกตางกนไป จงกลาวถงวตถประสงคขององคการทางธรกจ
5. องคการเปนทรวมของคนและงาน ดงนนองคการจงมความจ�าเปนส�าหรบสงคมมนษย จงกลาวถง
ประโยชนและความจ�าเปนทตองมองคการ
6. องคการรปนยแตกตางจากองคการอรปนยอยางไร จงอภปราย
7. การรวมตวกนของกลมบคคลในองคการหรอทเราเรยกวากลมอรปนยทแฝงอยในองคการรปนย
จ�าแนกไดกประเภท อะไรบาง
8. จงกลาวถงบทบาทขององคการอรปนยทงในดานดและดานเสยทมตอองคการรปนยทองคการ
อรปนยนนแฝงอย
บทท 2 ทฤษฎองคการ
การจดโครงสรางขององคการมองคประกอบหลายประการทจะตองพจารณา การแบงงานออก
เปนแผนกตางๆ การมอบหมายความรบผดชอบใหแกบคคลตางๆ การก�าหนดอ�านาจหนาท การตดสนใจ
การประสานงาน กจกรรมตางๆเหลานควรจะมแนวคดหรอหลกเกณฑทแนนอน ในกรณทเปนองคการ
ขนาดเลก การจดองคการไมสมปญหา แตส�าหรบองคการขนาดใหญมกมปญหาในการปฏบตงานมากมาย
การจดองคการจะชวยแกปญหาตางๆและอ�านวยประโยชนแกการบรรลวตถประสงคขององคการ
เปนอยางยง อยางไรกตาม แมวาจะมนกวชาการและนกบรหารเปนจ�านวนมากไดพยายามคนควาหา
หลกเกณฑตางๆเพอใชเปนหลกในการจดองคการมานานแลวกตาม แตกยงไมมขอยตวาวธใดถกตอง
สมบรณทสด ผศกษาอาจจะตองน�าหลกเกณฑตางๆไปผสมผสานกนและประยกตใหเหมาะสมกบ
สถานการณขององคการนนๆ
แนวความคดเกยวกบทฤษฎองคการ
นบตงแตป ค.ศ. 1800 เปนตนมา ไดมแนวความคดทางทฤษฎองคการเกดขนมากมาย นก
วชาการดานการบรหารไดแบงแนวความคดออกเปนหลายแบบ หลายส�านก และหลายระดบ แลวแต
จะมองในแงใด ขนอยกบผมองและวตถประสงคทน�าไปใช แนวความคดทส�าคญๆสรปไดดงน1
1. แนวความคดทใชหลกวทยาศาสตร เปนแนวความคดในระยะ ค.ศ. 1800-1940 เนน
เปาหมายขององคการเปนส�าคญ การจดองคการเปนไปเพอเพมประสทธภาพและประสทธผลของการ
ท�างาน มององคการเปนความสมพนธของหนวยงานยอย ดงนนจงเนนไปทโครงสรางระเบยบกฎเกณฑ
ตางๆโดยน�าหลกวทยาศาสตรมาประยกต
Organization and Management 6_1.indd 26 19/10/2555 15:44:18
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
บทท 2 ทฤษฎองคการ
การจดโครงสรางขององคการมองคประกอบหลายประการทจะตองพจารณา การแบงงานออก
เปนแผนกตางๆ การมอบหมายความรบผดชอบใหแกบคคลตางๆ การก�าหนดอ�านาจหนาท การตดสนใจ
การประสานงาน กจกรรมตางๆเหลานควรจะมแนวคดหรอหลกเกณฑทแนนอน ในกรณทเปนองคการ
ขนาดเลก การจดองคการไมสมปญหา แตส�าหรบองคการขนาดใหญมกมปญหาในการปฏบตงานมากมาย
การจดองคการจะชวยแกปญหาตางๆและอ�านวยประโยชนแกการบรรลวตถประสงคขององคการ
เปนอยางยง อยางไรกตาม แมวาจะมนกวชาการและนกบรหารเปนจ�านวนมากไดพยายามคนควาหา
หลกเกณฑตางๆเพอใชเปนหลกในการจดองคการมานานแลวกตาม แตกยงไมมขอยตวาวธใดถกตอง
สมบรณทสด ผศกษาอาจจะตองน�าหลกเกณฑตางๆไปผสมผสานกนและประยกตใหเหมาะสมกบ
สถานการณขององคการนนๆ
แนวความคดเกยวกบทฤษฎองคการ
นบตงแตป ค.ศ. 1800 เปนตนมา ไดมแนวความคดทางทฤษฎองคการเกดขนมากมาย นก
วชาการดานการบรหารไดแบงแนวความคดออกเปนหลายแบบ หลายส�านก และหลายระดบ แลวแต
จะมองในแงใด ขนอยกบผมองและวตถประสงคทน�าไปใช แนวความคดทส�าคญๆสรปไดดงน1
1. แนวความคดทใชหลกวทยาศาสตร เปนแนวความคดในระยะ ค.ศ. 1800-1940 เนน
เปาหมายขององคการเปนส�าคญ การจดองคการเปนไปเพอเพมประสทธภาพและประสทธผลของการ
ท�างาน มององคการเปนความสมพนธของหนวยงานยอย ดงนนจงเนนไปทโครงสรางระเบยบกฎเกณฑ
ตางๆโดยน�าหลกวทยาศาสตรมาประยกต
ทฤษฎองคการ
Organization and Management 6_1.indd 27 31/10/2555 9:00:30
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
28 บทท 2 ทฤษฎองคการ
2. แนวความคดทใชหลกมนษยสมพนธและพฤตกรรมของบคคล เปนแนวความคด
ในชวง ค.ศ. 1940-1960 เกดความคดทพยายามใชหลกจตวทยามาประยกตในการจดองคการ ค�านง
ถงความรสก ความตองการ ความสมพนธระหวางผท�างาน รวมทงบรรยากาศในการท�างาน แสวงหา
วธจงใจใหคนท�างาน มององคการเปนกลมบคคล
3. แนวความคดทเนนเรองระบบ นบจากป ค.ศ. 1960 เปนตนมา แนวความคดในเรอง
องคการไดพฒนาไปในเชงระบบ มององคการในภาพรวม มไดมองสวนหนงสวนใดโดยเฉพาะ
เรยกวาการมองอยางเปนระบบ ถอวาองคการเปนระบบทซบซอน ประกอบดวยระบบยอยๆซงม
ลกษณะเฉพาะตว
ทฤษฎองคการนยมแบงออกเปน 3 สมยดงน
1. ทฤษฎองคการสมยดงเดม (Classical Theory of Organization)
2. ทฤษฎองคการสมยใหม (Neo-Classical Theory of Organization)
3. ทฤษฎองคการสมยปจจบน (Modern Theory of Organization)
ทฤษฎองคการสมยดงเดม
การจดองคการมมาตงแตสมยอยปต กรก และโรมน ตอมาราวป ค.ศ. 1800 แนวความคด
ในการจดองคการไดรบการพฒนาอยางกวางขวาง ทฤษฎองคการสมยดงเดมนใหความส�าคญแก
รปแบบโครงสรางขององคการ เปาหมาย อ�านาจ บทบาท และความสมพนธระหวางหนวยงานยอย
ในองคการ เปนการน�าเอาความคดและหลกวทยาศาสตรมาประยกตกบการจดองคการ ทฤษฎองคการ
สมยนใหความหมายขององคการวา องคการคอโครงสรางความสมพนธของต�าแหนง เปาหมาย
และบทบาท รวมทงปจจยอนๆ ทฤษฎทมชอเสยงคอทฤษฎของอองร ฟาโยล (Henri Fayol) และ
ทฤษฎของแมกซ เวเบอร
ทฤษฎองคการของอองร ฟาโยล
ฟาโยลไดชอวาเปนบดาแหงการจดการ ซงใหความสนใจเปนพเศษแกนกบรหารชนสง ตรงขาม
กบเฟรเดอรก เทยเลอร (Frederick Taylor) ทสนใจการท�างานของคนงานในราว ค.ศ. 1925 ฟาโยล
ไดเสนอหลกการจดองคการซงมแนวปฏบต 5 ประการ นยมเรยกยอๆวา OSCAR ซงเปนการน�า
เอาอกษรตวแรกในภาษาองกฤษของแนวปฏบตทงหาประการมารวมกนท�าใหงายตอการกลาวถงและจดจ�า
ดงน 2
1. วตถประสงค (Objective) องคการจะตองก�าหนดวตถประสงคไวใหชดเจน ตลอดจน
การก�าหนดต�าแหนงตางๆแตละต�าแหนงกจะตองก�าหนดเปาหมายไวใหสมพนธกบวตถประสงคของ
องคการ เมอผปฏบตงานแตละคนบรรลเปาหมายทตงไววตถประสงคขององคการกจะส�าเรจไปดวย
Organization and Management 6_1.indd 28 31/10/2555 9:00:30
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
