คมอเสรมการใช Kara-BiOke

เรยนชววทยาแบบฝงแนนดวยการรองเพลงคาราโอเกะ

ผลตสอการเรยนรโดย นายสปปแสง สขผล

กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร

โรงเรยนรตนโกสนทรสมโภชบวรนเวศศาลายา

ในพระสงฆราชปถมภ

ส านกงานเขตพ นทการศกษานครปฐม เขต ๒

2

ค าน า ชววทยา เปนวชาทมเนอหาคอนขางมาก และยากตอการจดจ า บางคนเรยกวชานวา

ยาขมหมอใหญ แตถงอยางไรตามหลกสตร นกเรยนทเรยนแผนการเรยนวทยาศาสตร-คณตศาสตรกหนวชาชววทยานไปไมพน แตจะเรยนอยางไรใหจ าไดและมความสข ขาพเจาในฐานะทเปน “คร” จงคดวธใหนกเรยนจดจ าเนอหาชววทยาอยางงาย ๆ จากการสงเกตพบวา นกเรยนสวนมากจะรองเพลงโดยเนอรองถกตองทกค า ท าไมเขาถงจ าได จงไดทดลอง เขยนเนอเพลงชววทยา ใสไปในท านองคาราโอเกะ เพลงทนกเรยนนยม ซงเรยกนวตกรรมใหมทไดวา Kara-BioKe Kara-Bioke มาจากค าวา Karaoke + Biology ซงจะท าใหนกเรยนมความสขในการเรยนชววทยามากขน เพราะเมอแครองเพลง นกเรยนกจะสามารถจดจ าเนอหาชววทยาได ทงน นกเรยนสามารถผลต Kara-Bioke ไวรองเองไดดวยโดยไดแบงเนอหาใหนกเรยนไดไปสรปเปนองคความรทเปนใจความหลกทเราตองทองจ า จากนนใหนกเรยนไปหาดนตรทไมมเนอรองทเรยกกนวา karaoke, Minue one หรอ Backing track จากนนใหนกเรยนน ามาเสนอหนาชน และรวมกลมกนท า MV-KaraBioke ไวใหเพอนๆ และนองๆ รนตอไปเปนผรองและเปนสอทสงตอไปรนตอรน จากครสนกเรยน จากรนพ สรนนอง เนอเพลงทเขยนขนใหมนนเกดจากความวรยะ อตสาหะ แตสามารถเผยแพรในลขสทธของขาพเจาได ขอขอบคณทกภาพ และทกตวโนต จากผแตงเพลงทกเพลง ทไดน ามาอางองในนวตกรรม Kara-Bioke น ทไดมสวนในการชวยจรรโลงการศกษาไทยใหเปนไปตามวตถประสงคไดดยงขน นายสปปแสง สขผล ผผลตสอแนวคดนวตกรรม Kara-BioKe

3

สารบญ

Content page

ขนตอนการใช Kara-BioKe 5 ลขสทธของภาพและเสยง 6 ตวอยางแผนการจดการเรยนร 7 เนอเพลงชววทยา และเนอหาเสรมชววทยา ท านองเพลง 1.1 เนอเพลงอาณาจกรพช Toghua 10 1.2 ความรเสรมเรองอาณาจกรพช (Kingdom Plantae) 11 2.1 เนอเพลงฮอรโมนมนษย When I fall in love 19 2.2 ความรเสรมเรองฮอรโมนมนษย (Human Hormone) 20 3.1 เนอเพลง Cardiac Cycle & Blood transfer จงหวะหวใจ 30 3.2 ความรเสรมเรองCardiac Cycle & Blood transfer 31 4.1 เนอเพลง เซลล Reach for the star 40 4.2 ความรเสรมเรอง เซลล 41 5.1 เนอเพลงการแพรและออสโมซส คนใจงาย 48 5.2 ความรเสรมเรองการแพรและออสโมซส 49 6.1 เนอเพลง Aerobic Respiration พดไมออก 53 6.2 ความรเสรมเรอง Aerobic Respiration 54 7.1 เนอเพลงการสงเคราะหดวยแสง ระยะปลอดภย 59 7.2 ความรเสรมเรองสงเคราะหดวยแสง 60 8.1 เนอเพลง Mitosis vs Meiosis Nobody 67 8.2 ความรเสรมเรอง Mitosis vs Meiosis 68 9.1 เนอเพลง Digestive enzyme นาทสดทาย 80 9.2 ความรเสรมเรอง Digestive enzyme 81 10.1 เนอเพลง Phytohormone ผดทเธอ 84 10.2 ความรเสรมเรอง Phytohormone 85

4

Content page เนอเพลงชววทยา และเนอหาเสรมชววทยา ท านองเพลง

11.1 เนอเพลง พฤตกรรมทมมาแตก าเนด อยากร....แตไมอยากถาม 89 11.2 ความรเสรมเรอง พฤตกรรมทมมาแตก าเนด 90 12.1 เนอเพลง การล าเลยงในพช กนและกน 98 12.2 ความรเสรมเรอง การล าเลยงในพช 99 แบบทดสอบกอนเรยน-หลงเรยน 111 กระดาษค าตอบแบบทดสอบหลงเรยน 117 เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน-หลงเรยน 118

5

ขนตอนการใช Kara-BioKe

1. ท าแบบทดสอบกอนเรยน 5 ขอ 2. น าแผน DVD ใสในเครองเลน DVD หรอ ใสใน DVD-Rom ของ Computer จากนน

แผนจะ Auto run หรอจะใชแบบออนไลนโดยไมตองใชแผน แตตองใชระบบ World Wide Web ในเวบไซด http://www.metacafe.com/channels/sipsang/ แลวคลกเลอกเพลงทตองการฝกรอง

3. กดรโมทเลอกเพลงทจะรอง ถาเปดผานเครองเลน DVD ใชเมาสคลกป มบนหนาจอ ถาเปดดวยคอมพวเตอร

4. เสยบไมคโครโฟนรอง หรอรองดวยเสยงปกต 5. ท าแบบทดสอบหลงเรยน 5 ขอ

นวตกรรมออนไลนท http://www.metacafe.com/channels/sipsang/

6

ลขสทธของภาพและเสยง

เสยงคาราโอเกะ จาก Backing track เพลงตางๆ ซงขออางลขสทธดงน ล าดบ ชอเพลง (ท านอง) นกรอง

1. Nobody Wondergirls 2. Reach for the star Tata Young 3. นาทสดทาย ETC 4. อยากร..แตไมอยากถาม แคลอร บลา บลา 5. พดไมออก ญาญา หญง 6. When I fall In love แมทธว ดน 7. Tonghua Guangleang 8. จงหวะหวใจ บ สกฤษฏ 9. คนใจงาย ไอซ ศรณย 10. ระยะปลอดภย วาน 11. ผดทเธอ ปนดดา เรองวฒ 12. กนและกน คว วง flure

ลขสทธภาพ ผจดท าสอไดดาวโหลดภาพจากทางอนเตอรเนต ซงเปนภาพประกอบของ

Powerpoint ส าเรจรป ทมการออนไลน ทงนไดกลาวลขสทธและไดอางในสอเปนทเรยบรอยแลว โดยจะอยในดานหลงของสอ (MV Kara-BioKe)

7

ตวอยางแผนการจดการเรยนร

แผนการจดการเรยนรท 1 เรอง โรงงานนมชอวาเซลล จ านวน 3 ชวโมง วชา ว 40241 ชววทยา 1 ชนมธยมศกษาปท 4

มาตรฐานการเรยนร ชวงชนท 4 สาระท 1: สงมชวตกบกระบวนการด ารงชวต

มาตรฐาน ว.1.1 เขาใจหนวยพนฐานของสงมชวต ความสมพนธของโครงสรางและหนาทของระบบตางๆ ของสงมชวตทท างานสมพนธกน มกระบวนการสบเสาะหาความร สอสารสงทเรยน และน าความรไปใชในการด ารงชวต ตนเอง และดแลสงมชวต ผลการเรยนรทคาดหวง

1. บอกความหมายของเซลลได 2. บอกหนาทของออแกเนลลตางๆ ทพบในเซลลได 3. เปรยบเทยบความแตกตางของเซลลพชและเซลลสตวได

จดประสงคการเรยนร 1. บอกความหมายของเซลลได 2. ระบหนาทของออแกเนลลชนดตางๆได 3. ศกษาเซลลพช และเซลลสตวผานกลองจลทรรศนได 4. สามารถเปรยบเทยบความแตกตางของเซลลพชและเซลลสตวได 5. สรางองคความรใหมโดยการแตงเปนเพลงได หรอรองเพลงเซลลแลวจดจ าเนอหาได 6. มเจตคตทดตอการเรยนวชาชววทยา

8

สาระการเรยนร 1. ชนดของเซลล 2. หนาทของออแกเนลล

กระบวนการเรยนร 1. ใหผเรยนท าแบบทดสอบกอนเรยนหนวยการเรยน (5ขอ) โดยใชเวลา 5 นาท เมอหมดเวลาเกบสงครใหตรวจ เพอบนทกคะแนนเปนคะแนนกอนเรยน 2. แจงจดประสงคการเรยนรใหผเรยนทราบ 4. ผเรยนแบงกลมยอยกลมละ 6 คน ศกษาเนอหาเรองหนวยของสงมชวตเซลล จากหนงสอเรยนของ สสวท. และศกษาเซลลพชและเซลลสตวทต งกลองจลทรรศนไว ทงนนกเรยนสามารถท าสไลดสดเพอศกษาตวอยางทสนใจไดเอง แลวบนทกผลการศกษาลงในแบบบนทกปฏบตการเรองเซลล 5. หลงจากศกษาจบ ศกษาใบความรท 1 เพมเตม แลวท าใหกจกรรมตามใบงานท 1 เรอง การแตงเพลงเซลลในท านองทนกเรยนชอบ เพอสรปหนาทของออแกเนลล และสรปความแตกตางของเซลล 6. ผเรยนแตละกลมรวมกนวเคราะห และสรป ออกมาเปนเนอเพลง 7. ตวแทนกลมน าเสนอหนาชนเรยน โดยมครคอยใหค าชแนะเพมเตมสวนทบกพรอง และชมเชย 8. ครเปด KaraBioKe เพลงเซลลใหนกเรยนรอง โดยใหฟงตนฉบบกอน 1 รอบ นกเรยนทกคนรองพรอมกน 9. อภปรายสรปบทเรยนเรองเซลลโดยผเรยนและคร 9. ผเรยนท าแบบทดสอบหลงเรยน

สอการเรยนร 1. หนงสอเรยน สสวท. บทท 4 เซลลของสงมชวต 2. กลองจลทรรศน และ wet mount ของเซลลพช และเซลลสตว 3. ใบความรท 1 เรองเซลลของสงมชวต 4. ใบงานท 1 เรอง การแตงเพลงเซลล 5. แบบบนทกผลปฏบตการทดลองเรองเซลล

9

การวดผลและประเมนผล 1. วธการวดผลและประเมนผล 1.1 การประเมนพฤตกรรม 1.2 การตรวจใบงาน 1.3 การทดสอบ

2. เครองวดผลประเมนผล 2.1 แบบประเมนพฤตกรรม 2.2 ตรวจใบงานท 1 2.3 แบบทดสอบกอนเรยน-หลงเรยน

3. เกณฑการวดผลประเมนผล 3.1 มผลคะแนนจากการประเมนพฤตกรรมไมนอยกวารอยละ 75 3.2 มผลคะแนนจากใบงานไมต ากวารอยละ 75 3.3 ท าแบบทดสอบไดคะแนนไมต ากวารอยละ 75

กจกรรมเสนอแนะ ชแจง แนะน า ใหผเรยนทราบถงวธการทดในการน าเสนอหนาชนเรยน การสรางความมนใจในตนเอง การพดน าเสนอในแบบตาง ๆ การเลาเรองตามความเขาใจ และการสรางบรรยากาศในการเรยนร การสนทนาแลกเปลยนความร ดวยบรรยากาศทสนกสนาน เปนกนเอง จะชวยใหผเรยนสนใจ และสนกกบการเรยนมากขน

10

เน อเพลงชววทยา และเน อหาเสรมชววทยา

1.เพลง อาณาจกรพช

ท านองเพลง Tonghua

Kingdom Plantae ฟง, ผนงเซลลโลส คลอโรฟลลเขยวสดอยในคลอโรพลาสต

Photosysthesis วงชวตสลบ 9 DIV นะครบ

1) Bryophyta พชไมมทอล าเลยง ไมม truly ล าตน รากใบ Sporophyte บน Gametophyte ไดแก มอส ล

เวอรเวรต ฮอรนเวรต

2) Psilophyta หวายทะนอย ใบเกลด กงขอ Rhizoid

3) Lycophyte มรากใบ ใบยอดเรยง Stobilus ตนตกแก ชองนางคล และกนกนาร

4) Spheno equipstum กลวงใน green stem ใบแตกรอบขอ ยอด Strobilus คอ หญาถอดปลอง

5) Ptherophyta เฟรน มทอล าเลยง ราก ใบ ล าตน ใบออนเรยงวน สบพนธสรางสปอร ขาหลวงหลงลาย กด

น า แวน ชายผาสดา แหนแดง จอกหหน เฟรนใบมะขาม ยานลเภา 6) Conifer สนสองใบ จมโนสเปรม ไมม

รงไข รปใบเปนเขม

7) Cycadophyta ปรง

8) Gingophyta แปะกวย 6,7,8 คอ Gymnosperm สงทเพมเตมสบพนธกนดวย Cone

9) Antrophyte flower plant, Angiosperm พชดอก เชน จอก ตะไคร สนทะเล พลดาง และแหน ม ovary 2

subdivs Monocot กลบทวคณ 3 Dicot กลบทวคณ 4,5

9 Divisions of kingdom Plantae

11

ความรเสรมเรอง อาณาจกรพช (Kingdom Plantae)

พชเปนสงมชวตทมก าเนดขนมาแลวไมต ากวา 400 ลานป มหลกฐานหลายอยางทท าใหเชอวาพชมววฒนาการมาจากสาหรายสเขยว กลม Charophytes โดยมการปรบตวจากสภาพทเคยอยในน าขนมาอยบนบก ดวยการสรางคณสมบตตาง ๆ ทเหมาะสมขนมา เชน มการสรางควตน (cutin) ขนมาปกคลมผวของล าตนและใบเรยกวา ควทเคล ( cuticle) เพอปองกนการสญเสยน า และการเกด สโทมาตา (stomata) เพอท าหนาทระบายน าและแลกเปลยนกาซ เปนตน ลกษณะส าคญของสงมชวตในอาณาจกรพช พชมโครงสรางทประกอบขนดวยหลายเซลลทมารวมกลมกนเปนเนอเยอทท าหนาทเฉพาะอยางเซลลของพชมผนงเซลลทมสารประกอบ เซลลโลส (cellulose) เปนองคประกอบทพบเปนสวนใหญ พชทกชนดทคณสมบตทสามารถสรางอาหารไดเองจากระบวนการสงเคราะหดวยเสง โดยบทบาทของรงควตถคลอโรฟลล (chlorophyll a & b) ทอยในคลอโรพลาสตเปนส าคญ รงควตถหลกทพบไดในเซลลพชจะเหมอนกบพบในเซลลของสาหรายสเขยว ไดแก คลอโรฟลล เอ คลอโรฟลล บ และแคโรทนอยด นอกจากนพชยงสะสมอาหารในรปของแปง (starch)

ภาพแสดงเซลลพช

12

ภาพแสดงการเปรยบเทยบเซลลพชกบเซลลสตว

วงชวต (life cycle) ของพชเปนวงชวตแบบสลบ (Alternation of Generation) คอ ประกอบดวยชวงชวตทเปนสปอโรไฟต (sporophyte generation) ท าหนาทสรางสปอร (spore) สลบกบชวงชวตทเปนแกมโทไฟต (gametophyte generation) ท าหนาทสรางแกมต ( gamete) ไดแก เซลลสบพนธเพศผหรอสเปรม (sperm) และเซลลสบพนธเพศเมยหรอไข (egg) ซงจะมารวมกนเพอใหไดเปนเซลลใหมคอ ไซโกต (zygote) อวยวะสรางเซลลสบพนธของพชประกอบขนดวยหลายเซลลโดยมเซลลโดยมเซลลทเปนหมน (sterile cell) หอหมอยรอบนอก การเจรญของพชจากไซโกตไปเปนสปอโรไฟตจะตองผานจะตองผานระยะทเปนเอมบรโอ (embryo) กอน คณสมบตทง 2 ประการ ดงกลาวนจะไมพบในพวกสาหราย (algae) วงชวตแบบสลบ พชสวนใหญจะมสปอโรไฟตเดน คอมขนาดทมองเหนไดชดเจนทวไป ในขณะทแกมโทไฟตมขนาดเลกแทบมองไมเหนดวยตาเปลาในพชบางกลม แกมโทไฟตประกอบขนดวยเซลลทเปนโมโนพลอยด (n) จ านวนมากท าหนาทสรางแกมต สปอโรไฟตของพชประกอบขนดวยเซลลทเปนดพลอยด (2n) ท าหนาทสรางสปอรจากการแบงเซลลแบบไมโอซสของสปอรมาเทอรเซลล (spore mother cell) ทอยภายในอบสปอร (sporangium) สปอร ซงเปนเซลลทเปนเฮพลอยด (n) จะแบงตวเจรญตอไปเปนแกมโทไฟต (n) ทท าหนาทสรางแกมตคอ สเปรม และไข การปฏสนธ (fertilization) คอ การรวมตวกนของสเปรม (n) และไข (n) จะท าใหไดเซลลใหมทเปนดพลอยด (2n) คอ ไซโกตเกดขนมา และตอจากนนไซโกตจะแบงเซลลไดเปนเอมบรโอ กอนทจะเจรญตอไปเปนสปอรโรไฟต

13

ดงนนจงกลาวไดวา ไซโกตคอ เซลลเรมตนของชวงสปอโรไฟต และสปอรคอเซลลเรมตนของชวงแกมโทไฟต ในพชกลมทไมสรางเมลดสวนใหญจะมการสรางสปอรเพยงชนดเดยว (homospore) ซง สปอรดงกลาวจะแบงตวและเจรญตอไปเปนแกมโทไฟตทท าหนาทสรางทงสเปรมและไขบนตนเดยวกน แตส าหรบพชทมการสรางเมลดแลวทกชนด จะสรางสปอรเปน 2 ชนด (heterospore) ไดแก ไมโครสปอร (microspore) และ เมกะสปอร (megaspore) ไมโครสปอรจะแบงตวเจรญตอไปเปน ไมโครแกมโทไฟต (microgametophyte) หรอแกมโทไฟตเพศผ (male gametophyte) ท าหนาทสรางสเปรม และเมกะสปอร จะแบงตวเจรญตอไปเปนเมกะแกมโทไฟต (megagametophyte) หรอแกมโทไฟตเพศเมย (female gametophyte) ท าหนาทสรางไข ตอไป สงมชวตในอาณาจกรนแบงเปน 9 ดวชน คอ 1. ดวชนไบรโอไฟตา (Division Bryophyta) 2. ดวชนไซโลไฟตา (Division Psilophyta) 3. ดวชนไลโคไฟตา(Division Lycophyta) 4. ดวชนสฟโนไฟตา (Division Sphenophyta) 5. ดวชนเทอโรไฟตา (Division Pterophyta) 6. ดวชนโคนเฟอโรไฟตา (Division Coniferophyta) 7. ดวชนไซแคโดไฟตา (Division Cycadophyta) 8. ดวชนกงโกไฟตา (Division Ginkophyta) 9. ดวชนอแนโทไฟตา (Division Anthophyta)

ดวชนไบรโอไฟตา (Division Bryophyta)

เรยกโดยทวไปวา ไบรโอไฟต (bryophyte) มทงสนประมาณ 16,000 ชนด พชในดวชนนมขนาดเลก มโครงสรางงาย ๆ ยงไมมราก ล าตนและใบทแทจรง ชอบอาศยอยตามทชมชน การสบพนธแบบอาศยเพศยงตองอาศยน าส าหรบใหสเปรมทมแฟลกเจลลา (flagella) วายไปผสมกบไข ตนทพบเหนโดยทวไปคอแกมโทไฟต (มแกมโทไฟตเดน) รปรางลกษณะมทงทเปนแผนหรอแทลลส (thallus) และคลายล าตนและใบของพชชนสง (leafy form) มไรซอยด (rhizoid) ส าหรบยดตนใหตดกบดนและชวยดดน าและแรธาต มสวนคลายใบ เรยก phylloid และสวนคลายล าตนเรยกวา cauloid แกมโทไฟตของไบรโอไฟตมสเขยวเพราะมคลอโรฟลลสามารถสรางอาหารไดเอง ท าใหอยไดอยางอสระ เมอแกมโทไฟตเจรญเตมทจะสรางเซลลสบพนธคอสเปรมและไขตอไป ภายหลงการปฏสนธของสเปรมและไขจะไดไซโกตซงแบงตวเจรญตอไปเปนเอมบรโอและสปอรโรไฟตตามล าดบ สปอโรไฟตของ ไบรโอไฟตมรปรางลกษณะงาย ๆ ไมสามารถอยไดอยางอสระจะตองอาศยอยบนแกมโทไฟตตลอดชวต พชในดวชนนสรางสปอรเพยงชนดเดยว

14

จ าแนกพชในดวชนไบรโอไฟตาไดเปน 3 คลาส (Class) ดงตอไปน 1.คลาสเฮปาทคอปซดา (Class Hepaticopsida) เรยกโดยทวไปวา ลเวอรเวรต (liverwort) มอยประมาณ 6,000 ชนด แกมโทไฟตมทงทเปนแทลลส (thalloid liverwort) และทคลายคลงกบล าตนและใบ (leafy liverwort) สปอโรไฟตมสวนประกอบเปน 3 สวน คอ ฟต (foot) เปนเนอเยอทฝงตวอยในเนอเยอแกมโทไฟตเพอท าหนาทดดอาหารมาใช กานชอบสปอร (stalk หรอ seta) และอบสปอร (sporangium หรอ capsule) ทท าหนาทสรางสปอร ตวอยางของลเวอรเวรตทเปนแทลลส ไดแก Marchantia และทมลกษณะคลายล าตนและใบ ไดแก Porella แกมโทไฟตของ Marchantia มขนาดเลก ลกษณะเปนแผนแบนราบ ตนอหลายแตกแขนงเปน 2 แฉก (dichotomous branching) ดานลางของเทลลสมไรซอยด ดานบนมกพบโครงสรางทมรปรางคลายถวย เรยกวา เจมมา คป (gemma cup) ภายในเนอเยอเจมมา (gemma) อยจ านวนหนง ซงเมอแตละเจมมาหลดออกจากเจมมาคปแลว สามารถเจรญแกมโทไฟตตนใหมได นบเปนการสบพนธแบบไม อาศยเพสแบบหนงนอกเหนอไปจากการแยกออกเปนสวน ๆ (fragmentation) สเปรมและไขถกสรางขนในอวยวะทมารวมกลมเปนโครงสรางทมลกษณะเปนกานชทเจรญอยบนแกมโทไฟต 2.คลาสแอนโทเซอรอปซดา (Class Anthoceropsida) เรยกโดยทวไปวา ฮอรนเวรต (hornwort) ไบรโอไฟตในดวชนนมจ านวนไมกชนด ตวอยางเชน Anthoceros แกมโทไฟตมลกษณะเปนแทลลสขนาดเลก รปรางคอนขางกลมมน ทขอบมรอยหยกเปนลอน ดานลางมไรซอยด สบพนธแบบไมอาศยเพศโดยการแยกออกเปนสวน ๆ เชนเดยวกบพวกลเวอรเวรต ตนสปอไรไฟตมรปรางเรยวยาว ฝงตวอยดานบนของแกมโทไฟต ประกอบไปดวยฟต และอปสปอรขนาดยาว ซงเมอเจรญเตมท ปลายของอบสปอรจะคอย ๆ แตกออกเปน 2 แฉก ท าใหมองดคลายเขาสตว จงเรยกวาฮอรนเวรต 3.คลาสไบรออฟซดา (Class Bryopsida) เรยกโดยทวไปวา มอส (moss) เปน ไบรโอไฟตกลมทมมากทสด คอประมาณ 9,500 ชนด ตนแกมโทไฟตมขนาดเลก ลกษณะคลายล าตนและใบ สวนทคลายใบเรยงตวเปนเกลยวโดยรอบสวนทคลายล าตน มไรซอยตอยในดน สปอโรไฟตมลกษณะงาย ๆ เกดบนปลายยอดหรอปลายกง มสวนประกอบคอ ฟต กานชอบสปอร และอบสปอร

15

ดวชนไซโลไฟตา (Division Psilophyta)

พชในดวชนนทพบไดในประเทศไทย ไดแก Psilotum รจกกนในชอไทยวา หวายทะนอย สปอโรไฟตของพชน มรปรางลกษณะงาย ๆ คอมแตล าตนยงไมมรากและใบ ล าตนมลกษณะเปนไมเนอออนขนาดสงประมาณ 20 –30 เซนตเมตร ขนอยตามพนดน (tcrrestrial) หรอเกาะตดกบตนไมอน (epiphyte) ล าตนแบงออกเปน 2 สวน คอ สวนทอยใตดนเปนล าตนชนดไรโซม (rhizome) มสน าตาล และมไรซอยดท าหนาทดดน าและแรธาต ล าตนสวนทอยเหนอพนดน (acrial stem) มสเขยว มลกษณะเปนเหลยม ล าตนสวนนท าหนาทสงเคราะหแสง ทงล าตนใตดนและล าตนเหนอพนดน แตกกงเปน 2 แฉก (dichotomous

branching) ทสวนของล าตนเหนอพนดนมระยางคเลกๆ (appcndage) ยนออกมาเหนไดทวไป สปอโรไฟตทเจรญตนทจะสรางอบสปอรทมรปรางเปน 3 พ ทซอกของระยางคบนล าตนเหนอพนดน อบสปอรสรางสปอรชนดเดยว แกมโทไฟตมขนาดเลก สน าตาลไมมคลอโรฟลล รปรางเปนแทงทรงกระบอก แตกแขนงได

ภาพแสดงลกษณะและวงชวตของ Psilotum

16

ดวชนไลโคไฟตา(Division Lycophyta) สปอโรไฟตของพชดวชนนมราก ล าตน และใบครบทกสวน มลกษณะเปนไมเนอออนทมขนาดไมใหญมากนก พวกทเจรญอยบนพนดน อาจมล าตนตงตรงหรอทอดนอน บางชนดอาศยเกาะบนตนไมอน ล าตนแตกกงเปน 2 แฉก ใบมขนาดเลก เปนใบแบบไมโครฟลล (microphyll) คอเปนใบทมเสนใบเพยงเสนเดยว สปอโรไฟตทเจรญเตมทแลว จะสรางอบสปอรบนใบทมกมรปรางและขนาดแตกตางไปจากใบทพบทวไป เรยกใบชนดนวา สปอโรฟลล (sporophyll) ซงจะมาเรยงซอนกนแนนอยทปลายกงเปนโครงสรางทเรยกวา สโตรบลส (strobilus) หรอโคน (cone) พชในดวชนนมทงทสรางสปอรชนดเดยวและ 2 ชนด ตวอยางทรจกกนดไดแก Lycopldium และ Selaginella Lycopldium รจกในชอไทยวา ชองนางคล สรอยสกรม สามรอยยอด และหางสงหเปนตน ทพบในปจจบนมประมาณ 200 ชนด ใบในขนาดเทา ๆ กนเรยงตวเปนเกลยวโดยรอบล าตนและกง เปนพชทสรางสปอรชนดเดยว แกมโทไฟตมขนาดเลก บางชนดมคลอโรฟลลเจรญอยบนพนดน บางชนดไมมคลอโรฟลลเจรญอยใตดน

ดวชนสฟโนไฟตา (Division Sphenophyta)

ดวชนสฟโนไฟตา (Division Sphenophyta) พชทมทอล าเลยงในดวชนนมเพยง วงศเดยว คอ Equisetaceae แกมโตไฟตมขนาดเลก เจรญอยใตดน สปอโรไฟตมขนาดใหญ อายยน มซลกา ล าตนเปนขอปลองชดเจน ปลองเปนรองและสน ขอมใบแบบไมโครฟลลอยรอบขอเรยงแบบ whorl เปน homosporous plant โดยสปอแรงเจยมเจรญอยบนโครงสรางทเรยกวาสปอแรงจโอฟอร (sporangiophore)

17

ดวชนเทอโรไฟตา (Division Pterophyta)

พชดวชนนมชอทวไปวา เฟรน (fern) มจ านวนมากทสดในบรรดาพโรไฟตของเฟรนมราก ล าตนและใบเจรญด เฟรนสวนใหญมล าตนใตดน ใบของเฟรนเรยกวา ฟรอนด (frond) เปนสวนทเหนเดนชด มขนาดใหญเปนใบแบบเมกะฟลล (megaphyll) มรปรางลกษณะเปนหลายแบบ มทงทเปนใบเดยว ( simple

leaf ) และใบประกอบ ( compound leaf ) ใบออนของเฟรนมลกษณะพเศษคอ จะมวนเปนวง (circinate venantion) สปอโรไฟตทเจรญเตมทจะสรางอบสปอร ซงมารวมกลมอยทดานไดใบ แตละกลมของอบสปอรเรยกวา ซอรส (sorus) เฟรนสวนใหญสรางสปอรชนดเดยว ยกเวนเฟรนบางชนดทอยในน า และทชนแฉะ ไดแก จอกหหน แหนแดง และผกแวนมการสรางสปอร 2 ชนด แกมโทไฟตของเฟรนทสรางสปอรชนดเดยว มลกษณะเปนแผนแบนบางสเขยว (มคลอโรฟลล) ดานลางมไรซอยด สวนใหญมกมรปรางคลายรปหวใจ ( prothallus )

ดวชนโคนเฟอโรไฟตา (Division Coniferophyta)

เปนจมโนสเปรมทมจ านวนมากทสด มหลายสกลดวยกน ทรจกกนดคอ Pinus ไดแก สนสองใบ และสนสามใบ เปนตน สปอโรไฟตของ Pinus มลกษณะเปนไมยนตนขนาดคอนขางใหญ และแตกกงกานสาขา

18

จ านวนมาก ใบมขนาดเลก รปรางคลายเขม อยรวมกนเปนกลม สปอโรไฟตทเจรญเตมทจะสรางโคนเพศผทมขนาดเลกและโคนเพศเมยทมขนาดใหญบนตนเดยวกน

ดวชนกงโกไฟตา (Division Ginkophyta)

ปจจบนมเพยงชนดเดยวคอ Ginkgo biloba หรอแปะกวย เปนพชทขนอยในเขตอบอน เชน ในประเทศจน สปอโรไฟตมลกษณะเปนไมยนตนขนาดสงใหญ แตกกงกานสาขาเปนจ านวนมาก ใบมรปรางคลายพด สปอโรไฟตทเจรญเตบโตเตมทจะสรางโคนเพศผและโคนเพศเมยแยกตนกน

ดวชนอแนโทไฟตา (Division Anthophyta)

แบงออกไดเปน 2 คลาส คอ 1.คลาสไดคอทเลโดเนส (Class Dicotyledones) ไดแก พชใบเลยงคทงหมด มอยประมาณ 170,000 ชนด ลกษณะทวไปคอ มใบเลยง 2 ใบ เสนใบเปนรางแห รากเปนระบบรากแกว และสวนประกอบของดอก (เชน กลบเลยง กลบดอก) มจ านวนเปน 4 – 5 หรอ ทวคณของ 4 – 5

2.คลาสมอโนคอทเลโดเนส (Class Monocotyledones) ไดแก พชใบเลยงเดยวทงหมดมอยประมาณ 60,000 ชนด ลกษณะทวไป คอ มใบเลยงใบเดยว ใบมเสนใบเรยงตวแบบขนาน รากเปนระบบรากฝอย สวนประกอบของดอกมจ านวนเปน 3 หรอทวคณของ 3

19

ขอมลจาก: http://www.snr.ac.th/m4html/w4html/plantae.htm

2. เพลง ฮอรโมน

ท านองเพลง When I fall in love

Pituitary Gland แบงเปนหนา-กลาง- หลง หนาม Growth Hormone FSH เรง sex cell LH

เรงตกไข ชาย Testosterone Prolactin น านม ACTH/TSH

กลาง MSH Melanocyte หลง ADH ดดน ากลบไต, Oxytocin มดลกบบตว, Islet of Lang. Insulin

& Glucagon.

ตอมหมวกไต Cortex-cortisol เพม metabolism ของ Carbo- Aldersterone control Sodium.

Sex hormone- Medulla-Adenaline, Noradre.

Thyroid gland ม Thyroxin เพม metabolism & Calci-tonin ลด Cal เลอดไปท Bone

ตอมพาราไทรอยด พาราธอรโมน ตรงขามกนกบ Calcitonin

Sex organ ม 4 หลง hormone ดวยกน Interstitial cell – androgen (Testosterone)

Folicle-Estro/gen ควบคม Female Corpus-lutium cell Progesterone รอบเดอน

รก HCG กระตน Corpus ใหสรางฮอรโมน Progesterone และ Pineal gland –melatonin และ

ยบยง sex organ เจรญกอนถงวย

ตอมไทมสสราง Thymosin ควบคมการสราง T-lymphocyte

ฮอรโมน Gastrin ท Stomach หลง HCl / Secretin-intestine

Dwarfism ในเดกขาด GH, GH เดกเกน Gigantism, Acromagaly ใน Adult / ขาด Insulin

เบาหวาน/ Cortisol เกน Cruising / Addison Adenal cortex ถกท าลาย

20

ความรเสรมเรอง ระบบตอมไรทอ 1 ตอมไรทอ สงมชวตจะสามารถด ารงชวตอยไดอยางปกต จ าเปนตองมการท างานทสอดคลองกนอยางเหมาะสม ของระบบตางๆ การ ควบคมดงกลาวจดแบงได 2 ระบบ คอ ระบบประสาท (nervous system) และระบบ ตอมไรทอ (endocrine system) การท างาน ประสานงานอยางใกลชดของระบบทงสอง เรยกวา ระบบ ประสานงาน (coordination) การท างานของระบบกลามเนอ การรบร การตอบสนองสงเราตางๆ เปนหนาท ของระบบประสาท สวนการควบคมลกษณะ ทเปลยนแปลงของรางกายแบบ คอยเปน คอยไป ของวยหนมสาวท เกดขนอยางตอเนอง การควบคมปรมาณสารบางอยางในรางกายเปนหนาทของระบบตอมไรทอ ทสราง สารเคม ทเรยกวา ฮอรโมน ไปควบคมการท างานของอวยวะเปาหมาย (target organ)

ตอมในรางกายคน

ตอม (gland) หมายถง กลมเซลลหรอกลมของเนอเยอทเปลยนแปลงรปรางเพอผลตสารเคมใหกบ

รางกาย สารทผลตออกมาอาจขบออกมาเพอใชในการ ด ารงชวต เรยกการขบสารดงกลาววา secretion และสาร บางอยางถกขบออกมาเพอเปนของเสยทตองก าจดทง เรยกการขบสารดงกลาวนวาexcretion

1 ประเภทตอมในรางกายคน

1) ตอมมทอ ( exocrine gland ) เปนตอมทผลตสารออกมาแลวมทอล าเลยงออกมาภายนอกได เชน ตอมเหงอ ตอมน าตา ตอมน าลาย 2) ตอมไรทอ ( endocrine gland ) เปนตอมทผลตสารออกมาแลวไมมทอล าเลยงออกมาภายนอก ตองอาศยการล าเลยงไปกบน าเลอด ในสตวทไมมเลอดกจะแพรผานไปตามเนอเยอ สารทสรางขน เรยกวา ฮอรโมน (

21

hormone ) ซงมผลตอเนอเยอหรออวยวะเฉพาะอยาง เรยกอวยวะทฮอรโมนไปมผลเรยกวา "อวยวะเปาหมาย" การสงเกตวาตอมใดเปนไรทอจะสงเกตไดจากลกษณะตอไปน

1.ไมมทอล าเลยงสารทผลตไดออกภายนอกตอม

2.มเสนเลอดจ านวนมากเพอท าหนาทล าเลยงสารทตอมผลตไดไปยงอวยวะทเกยวของ 3.cell ทเปนองคประกอบของตอรปรางพเศษ สงเกตไดวาแตกตางจาก cell อนๆ

4.สารทผลตไดจะมลกษณะเฉพาะไมสามารถถกสรางไดจากตอมอน

5.สารทผลตไดมผลตอเนอเยอและอวยวะของตนเองในลกษณะจ าเพาะ

2 การจ าแนกตอมไรทอตามความส าคญตอชวต

1.2.1 ) Essential endocrine gland เปนตอมไรทอทจ าเปนมาก ถาขาดแลวท าใหตายได ไดแกตอมดงตอไปน

1.1) ตอมพาราไทรอยด ( parathyroid )

1.2) ตอมหมวกไตชนนอก ( adrenal cortex )

1.3) ตอมไอสเลตของตบออน ( islets of Langerhans )

1.2.2 ) Non - Essential endocrine gland เปนตอมทไมจ าเปนหรอจ าเปนนอยมากตอรางกาย ไดแกตอมดงตอไปน

2.1) ตอมใตสมอง ( pituitary )

2.2) ตอมไทรรอยด ( thyroid )

2.3) ตอมหมวกไตชนใน ( adrenal medulla )

2.4) ตอมไพเนยล ( pineal )

2.5) ตอมไทมส ( thymus )

2.6) ตอมเพศ ( gonads )

22

3 ประเภทของสารในฮอรโมน

ในฮอรโมนมสารอยหลายประเภท แตสวนใหญจะเปนสารประเภทดงตอไปน

(1) สารประเภทโปรตนและพอลเพปไทด ( polyppeptide )

(2) สารประเภทสเตรอยด ( steroids )

(3) สารประเภทอนพนธของกรดอะมโน

(4) สารประเภทอนพนธของกรดไขมน

4 จดก าเนดของตอมไรทอ ตอมไรทอ ( endocrine gland ) เปนตอมทท าหนาทในการล าเลยงฮอรโมน และปลอยสกระแสเลอด เสนเลอดทน าเลอดออกจากตอมไรทอ จงมความส าคญมาก เพราะเปนตวน าฮอรโมนจากตอม ตอมไรทอมการเปลยนแปลงมาจาก เนอเยอทง 3 ชน คอ เอกโทเดรม ( ectoderm ) มโซเดรม

( mesoderm ) และ เอนโดเดรม ( endoderm )

2 ฮอรโมนจากตอมไรทอ และ อวยวะทส าคญ

ระบบตอมไรทอ เปนระบบทส าคญระบบหนงของรางกาย ท าหนาทควบคมอวยวะภายใน รางกายใหท างานประสานกน โดยอาศยสารเคมทเรยกวา ฮอรโมน ซงฮอรโมนจะถกขนสงไปส อวยวะทวรางกาย แตจะออกฤทธหรอมผลตออวยวะและเซลล บางตวเทานน ซงตอมไรทอใน มนษยมทงหมด 9 ตอม ดงน

1. ตอมใตสมอง ผลตฮอรโมนทส าคญ เชน

1) Growth Hormone เปนฮอรโมนควบคมการเจรญเตบโตของรางกาย โดยเฉพาะ กระดกและกลามเนอ 2) Thyroid Stimulating Hormone เปนฮอรโมนกระตนตอมไทรอยดใหสราง ไทรอกซนเพมขน

23

3) Gonadotrophic Hormone เปนฮอรโมนกระตนการสรางเซลลสบพนธ 4) Antidiuretic Hormone เปนฮอรโมนชวยในการดดน ากลบของทอไต เพอรกษา ระดบน าของรางกาย 5) Melatonin เปนฮอรโมนกระตนใหเซลลเมดสสรางเมดสเพมมากขน

2. ตอมไทรอยด ผลตฮอรโมนทส าคญ คอ ไทรอกซน โดยใชไอโอดนเปนวตถดบในการ สรางฮอรโมน ซงฮอรโมนไทรอกซนมหนาทส าคญ ดงน

1) ชวยในการเจรญเตบโตของกระดก สมอง และระบบประสาท

2) ชวยในการเปลยนแปลงรปรางเมอเปนผใหญ 3) ชวยควบคมอตราเมตาบอลซมในรางกาย

3. ตอมพาราไทรอยด ผลตฮอรโมนทส าคญชอพาราธอรโมน ซงท าหนาทเกยวกบการ ควบคมเมตาบอลซมของแคลเซยมและฟอสฟอรสในรางกาย การสรางกระดกและควบคมบทบาท ของวตามนดในรางกาย โดยวตามนดจะรวมกบฮอรโมนพาราธอรโมนในการสลายแคลเซยมออก จากกระดกเพอรกษาระดบปกตของแคลเซยมในพลาสมา

4. ตบออนสวนทเปนตอมไรทอ จะผลตฮอรโมนทส าคญ ดงน

1) อนซลน เปนฮอรโมนทท าใหระดบน าตาลในเลอดต าลง โดยชวยใหกลโคสผาน เขาเซลลและเปลยนสวนหนงเปนไกลโคเจนเกบไวทตบ ท าใหระดบน าตาลในเลอดอยในระดบ ปกต 2) กลคากอน เปนฮอรโมนทท างานตรงขามกบอนซลน คอ ท าใหระดบน าตาลใน เลอดสงขน

24

5.ตอมหมวกไต ( adrenal gland )

เปนกอนสเหลองๆ อยเหนอไตขางละ 1 ตอม ประกอบดวยเนอเยอ 2 ชน คอควบคมของ ACTH

จากตอมใตสมองตอนหนา แบง ฮอรโมนออกเปน 3 กลม ทส าคญ คอ 1. Glucocorticoid hormone ท าหนาทควบคมเมแทบอลซมของคารโบไฮเดรต โดยเปลยนไกลโคเจนในตบ และกลามเนอใหเปนกลโคส ในวงการแพทยใชเปนยาลดการอกเสบและรกษาโรคภมแพ ถามฮอรโมนนมากเกนไป จะท าใหอวน ออนแอ หนากลมคลายดวงจนทร หนาทองลาย น าตาลในเลอดสง 2. Mineralocorticoid hormone ท าหนาทควบคมสมดลของน าและเกลอแรฮอรโมนส าคญกลมน คอ aldosterone ชวยในการท างานของไตในการดดกลบ Na และ Cl ภายในทอไต ถาขาด aldosterone จะท าใหรางกาย สญเสยน าและโวเดยมไปพรอมกบปสสาวะ สงผลใหเลอดในรางกายลดลง จนอาจท าใหผปวยตาย เพราะความ ดนเลอด ต า 3. Sex hormone ฮอรโมนเพศชวยควบคมลกษณะทางเพศทสมบรณทงชายและหญง 4. อะดรนลเมดลลา ( adrenal medulla ) เปนเนอชนในของตอมหมวกไต อยภายใตการควบคมของ sympathetic ถกกระตนในขณะตกใจ เครยด กลว โกรธ เนอเยอชนนจะท าหนาทสรางฮอรโมน 2 ชนด คอ 4.1) Adrenalin hormone หรอ Epinephrine hormone กระตนใหหวใจบบตวแรง เสนเลอดขยายตว เปลยน glycogen ในตบใหเปนกลโคสในเลอด 4.2) Noradrenlin hormone หรอ Norepinephrine hormone กระตนใหเสนเลอดมการบบตว ผลอนคลายๆ adrenalin แตมฤทธนอยกวา

6. ตอมเพศ ในเพศชายคอ อณฑะ ในเพศหญงคอรงไข ซงมหนาทสรางเซลลสบพนธ และสรางฮอรโมน ดงน

1) ฮอรโมนเพศชาย คอ เทสทอสเตอโรน ซงท าหนาทหลายอยาง เชน ควบคมการ เจรญเตบโตของอวยวะสบพนธ ควบคมการหลงฮอรโมนของเพศชาย 2) ฮอรโมนเพศหญง คอ เอสโตรเจน ซงจะเกยวของกบการเจรญเตบโตของอวยวะ สบพนธ และลกษณะตางๆ

ของความเปนเพศหญง แลวฮอรโมนโปรเจสเตอโรน จะท าหนาทระงบ ไมใหไขสกระหวางตงครรภเพอปองกน

25

ไมใหมประจ าเดอนระหวางตงครรภ

7. ฮอรโมนจากรก หลงจากตงไขประมาณ 10 วน เซลลของรกจะเรมหลงฮอรโมน ชนดหนงออกมา ซงจะพบในเลอดและในปสสาวะของผหญงทมการตงครรภ ดงนนจงใชเปนตว ทดสอบการตงครรภของผหญงได

8. ตอมเหนอสมอง 1. ฮอรโมนประสาท ( RH , IH ) กระตนและยบย งการหลงฮอรโมนของตอมใตสมองสวนหนา , สวนกลาง 2. Oxytocin กระตนกลามเนอมดลกใหหดตวเพอชวยลดในการคลอด และ ใหตวอสจเคลอนภายในมดลก , กระตนการหดตวของเซลลกลามเนอรอบๆตอมน านม

เพอหลงน านม

3. ADH ( Antidiuratic Hormone ) หรอ Vasopressin กระตนใหเสนเลอดแดงเลกๆ หดตว ท าใหความดนโลหตสงขน , กระตนใหทอของหนวยไต สวนทายและสวนรวมมการดดน ากลบคน ถารางกายขาด ADH จะปสสาวะมาก ท าใหเกดโรคเบาจด ( Diabetes inspidus : DS )

9. ฮอรโมนจากไอสเลตออฟแลงเกอรฮานส

สรปไดดงน

1. glucagon สรางจากแอลฟาเซลล เปนเซลลขนาดใหญอยภายนอก ท าหนาทเปลยน glycogen ในตบและกลามเนอใหเปนglucose ในเลอด 2. insulin สรางจากเบตาเซลล เปนเซลลขนาดเลกอยภายใน ท าหนาทเปลยน glucose ในเลอดใหเปน glycogen ในตบ ถา ขาด insulin ท าใหเกดโรคเบาหวาน ( diabetes mellitus ) ฮอรโมนจากตอมหมวกไต

26

10. ตอมไทมส

สรางฮอรโมน ไทโมซน ไปอวยวะเปาหมาย คอ เนอเยอของตอไทมส ไปกระตนการสราง T-

lymphocyte ของตอมไทมส เจรญเตมทตงแตทารกยง อยในครรภมารดาและจะเสอมสภาพและฝอไปเรอยๆตามอายตงแตเขาสวยรน ( สราง เมดเลอดขาว แอนตบอด ) 3 การรกษาดลยภาพของรางกายดวยฮอรโมน

การควบคมการหลงฮอรโมน (Control of Hormone Secretion)

การควบคมการหลงฮอรโมนจากตอมไรทอสวนใหญเปนกลไกแบบตอบสนองกลบ (feedback

mechanism) ซงอาจจะเปนไปในทางบวก (กระตน) เรยกวา positive feedback หรออาจจะเปนไปในทางลบ (ยบยง) เรยกวา negative feedback

การควบคมการหลงฮอรโมนแบงเปน 3 แบบ

1. ฮอรโมนควบคมการหลงของโทรฟกฮอรโมน

2. การเปลยนแปลงทางสรรของรางกายควบคมการหลงฮอรโมน

3. สารเคม ควบคมการหลงฮอรโมน

ฮอรโมนควบคมการหลงของโทรฟกฮอรโมน (Hormonal control of tropic

hormone secretion)

ลกษณะการหลง tropic hormones มตอมไรทอเปนอวยวะเปาหมายซงจะสรางฮอรโมนกลบไปควบคมการหลงของ tropic hormones

ในเพศหญง ฮอรโมน FSH, LH เปน tropic hormones การหลงของฮอรโมนในกลมนถกควบคมโดยฮอรโมน estrogen และ progesterone ทสรางมาจากรงไข

27

ในเพศชายฮอรโมน FSH, LH (ICSH) เปน gonadotropic hormones หลงออกมาจากตอมใตสมองสวนหนา การหลงของฮอรโมนกลมนถกควบคมโดยฮอรโมน testosterone ทสรางมาจาก Leydig cells ทอยในลกอณฑะ การท างานของ testosterone จะเปนแบบ feedback

mechanism เพอควบคมการสรางอสจและสรางฮอรโมน FSH, LH

28

การเปลยนแปลงทางสรรของรางกายควบคมการหลงฮอรโมน(The physiological change

control of hormone secretion)

การเปลยนแปลงทางสรรของรางกาย (ระดบน าตาลในเลอดทสงหรอต า) จะเปนตวกระตนหรอยบยงตอมไรทอใหสรางและหลงฮอรโมนออกมา ตวอยางเชน กลมเซลลในตบออนเรยกวา beta–cells of islet

of Langerhans ซงท าหนาทเปนตอมไรทอ ทสรางและหลงฮอรโมน insulin ออกมา

29

สารเคมควบคมการหลงฮอรโมน (Chemical substance control of hormone

secretion)

การเปลยนแปลงการท างานของสรรของรางกาย (ความดนเลอดต า) ท าใหเกดสภาวะทไปกระตนเนอเยอทไมใชตอมไรทอ (Juxtaglomerular cells) ใหสรางและปลอยสารเคม (renin) ออกมาสกระแสเลอด และ renin ถกเปลยนไปเปน angiotensin ซงไปกระตนใหตอมหมวกไปชนนอก (adrenal

cortex) หลงฮอรโมน aldosterone ออกมาสกระแสเลอด ท าใหเกดการดดซมกลบของ Na+ และน าจากหลอดไตตรงบรเวณ distal convoluted tubule เขาสเสนเลอดฝอยตรงบรเวณนน ท าใหความดน

30

เลอดสงซงจะไปยบยงการปลอย renin ออกมา

4 ฟโรโมน & ฮอรโมนจากแมลง

ฟโรโมน Pheromone หมายถง สารเคมทสตวขบออกมานอกรางกาย โดยตอมมทอ (exocrine gland) ซงไมมผลตอตวเอง แตจะไปมผล ตอสตวตวอนทเปนชนดหรอสปชสเดยวกน ใหเกดการเปลยนแปลงทางพฤตกรรม และสรรวทยาเฉพาะอยางไดฟโรโมน จดเปนสารเคมทสรางขนเพอเปนสารสญญาณดงน

1. สารดงดดเพศตรงขาม (Sex Attractant)

2. สารเตอนภย (Alarm Pheromone)

3. สารสงเสรมการรวมกลม (Aggregation – Promoting Subtances) ยกเวนสารสารทมกลนเหมนๆของแมลงทผลตออกมาเพอปองกนศตร เรยกวาAllomones

31

ฮอรโมนจากแมลง ฮอรโมนจากแมลงม 3 กลม คอ 1. ฮอรโมนจากสมอง (brain hormone หรอ BH) เปนกลมฮอรโมนซงสรางจาก neurosecretory cell ในสมอง กระตนตอมไรทอบรเวณทรวงอก ท าใหสรางฮอรโมน molting

hormone (MH) ไปเกบไวใน corpus cardiacum ตอไป

2. ฮอรโมนเกยวกบการลอกคราบ (molting hormone หรอ MH) สรางบรเวณทรวงอกมผลท าใหแมลงลอกคาบ และ metamorphosis เปนตวโตเตมวย 3. ฮอรโมนยวไนล(Juvenile hormone หรอ JH) สราง จากตอมทางสมองมาทางซายเรยก corpus

allatum ท าหนาทหามระยะตวหนอนและดกแดไมใหไมใหเปนตวเตมวย แตถาม JH ลดลง จะกระตนใหลอกคราบแลวกลายเปนตวเตมวยได

3. Cardiac Cycle & Blood transfer (วฏจกรหวใจ) ท านองเพลง จงหวะหวใจ (สกฤษฏ วเศษแกว)

RAP: เลอดด า Superior Venacava Inferior Venacava สงไป Atrium ขวา ผานลน

Tricuspid ลงสเวนตรเคลขวา ผาน pulmonary artery ฟอกทปอด

Semilunar valve กน Ventricle ขวา เลอดด าไหลมาส pulmo. Artery ไหลไปฟอกปอด

ผาน pulmo. Vein เลอดด เขา Atruim ซาย Bicuspid to LV.

ลน Aortic Semilular เลอดดไหลมาผานเสนเลอด Aorta เสนเลอดแดงใหญ สบไปทว

รางกาย น าออกซเจนแลกคารบอนไดออกไซด

32

เลอดด ากมทมาอยางน หวแขน superior cenacava Inferior venacava ตวขา เอเตรยมขวา

รบเลอดด าตอทนใด

เลอดม 2 สวน เมดเลอด 45 และมพลาสมาตง 55 % Erythrocyte จากตบ มาม ไข

กระดก nucleus หายไป ไร Golgi-Mito

ใหเลอดกนมนชางงายอยางน กรปเดยวกนรบไดไมมปญหา แต AB รบไดทกหมนหนา

ใหทกหม O have not antigen.

ความรเสรมเรอง ระบบไหลเวยนโลหต (Circulatory system)

หวใจของคนและระบบล าเลยงสารผานหวใจ ถอเปนตวแทนของหวใจสตวเลยงลกดวยนม หวใจคนมรปราง ลกษณะและสวนประกอบดงภาพตอไปน

33

ภาพท 3.8 เลอดไหลผานหวใจคน แหลงทมา จาก Biology : Concepts & Connections โดย Neil A. Campbell, Lawrence G. Mitchell, Jane B. Reece, San Francisco : 1999, P 469 หวใจของคน มขนาดประมาณเทากบก าปนทก าแนน มนถกหอหมปดไวโดยถง เยอหม

อยใตกระดกซโครง หวใจถกสรางขนมาดวยเนอเยอกลามเนอหวใจเปนสวนมาก ผนงหองบนของหวใจ ( atria) บาง จะเกบเลอดทกลบมาทหวใจ และสบฉดในระยะสนๆ เขาไปในหวใจหองลาง ผนงหนาของหวใจหองลาง ( ventricles ) เพอสบฉดเลอดไปยงอวยวะอนทงหมดของรางกายทอยไกล ลนหวใจควบคมทศทางของการไหลของเลอด ดงทแสดงในภาพท 3.10 ทางเดนของเลอดทงหมดแสดงดงภาพท 3.9

34

ภาพท 3.9 เลอดไหลผานระบบล าเลยงสารทผานหวใจในคน

แหลงทมา จาก Biology : Concepts & Connections โดย Neil A. Campbell, Lawrence G. Mitchell, Jane B. Reece, San Francisco : 1999, P 469

ภาพท 3.9 เรมตนดวยวงจรล าเลยงสารทผานปอด (1) หองลางขวาของหวใจ สบฉดเลอดไปยงปอด

โดยทาง (2) หลอดเลอดแดงพลโมนาร (pulmonary arteries) 2 หลอด ขณะทเลอดไหลผานแผงหลอดเลอดฝอยในปอด มนจะรบ O2 และปลอย CO2 เลอดทม O2 สงจะไหลกลบมาส (4) หวใจหองบนซาย โดยทางหลอดเลอดด าพลโมนาร ( pulmonary veins) ตอไป เลอดทม O2สง จะไหลผานจากหองบนซายเขาไปใน (5) หองลางซาย ในภาพท 3.8 จะเหนไดวา ผนงของหองลางซายหนากวาหองลางขวา กลามเนอตองออกแรงมากในหองลางซาย ตองสบฉดเลอดไปอวยวะตาง ๆ ของรางกาย ผานวงจรเชงระบบ (systematic ciruit) และในภาพท 3.9 แสดงเลอดทม O2 สงจากหวใจหองลางซาย ผาน (6) เอออรตา ( aorta) เอออรตาเปนหลอดเลอดทใหญทสดของเรา ซงมเสนผานศนยกลางประมาณ 2.5 เซนตเมตร มหลอดเลอดแดงใหญหลายหลอด แตกแขนงจากเอออรตา (ในภาพแสดงไวแขนงเดยว) และน าเลอดไปส (7) ศรษะและแขน เอออรตาจะโคงลงดานหลงของหวใจและแขนงของหลอดเลอดจากเอออรตาจะน าเลอดไปยง (8) อวยวะสวนทอง และขา เพอใหดงายเขา ภาพท 3.9 ไมแสดงอวยวะแตละอยาง แตภายในอวยวะแตละอยางนน หลอดเลอดแดงน าเลอดไปยงหลอดเลอดแดงเลก แลวแตกแขนงไปยงหลอดเลอดฝอย หลอดเลอดฝอยจะเชอมตอกบหลอดเลอดด าเลก ซงน าเลอดกลบไปยงหลอดเลอดด า เลอดทม O2ต า จากสวนบนของรางกายจะเขาสทอเลอดทใหญขน เรยกวา (9) ซพเรย เวนาคาวา ( superior vena cava ) หลอดเลอดด าใหญอกหลอดหนง เรยกวา (10) อนพเรย เวนา คาวา

35

( inferior vena cava) น าเลอดจากสวนของรางกายทอยต ากวาเขาสหวใจ หลอดเลอดเวนา คาวา ทงสองจะสงเลอดเขาไป ใน (11) หองบนขวาของหวใจ เลอดไหลจากหองบนขวาไปยงหองลางขวา การไหลเวยนของเลอดในหลอดเลอดเปนสองวงจรอยางสมบรณ ขอใหจ าไววา เซลลเมดเลอดเดนทางแบบแถวเรยงเดยวเสมอ ในหลอดเลอดฝอยทปอด หลอดเลอดฝอยเนอเยอสวนตาง ๆ ของรางกาย ในวงจรเชงระบบ ( systematic circuit) เซลลเมดเลอดเดนทางไปยงสมอง และหลงจากกลบคนเขาสหวใจ เมอผานวงจรล าเลยงสารผานปอดแลว มนอาจจะเดนทางไปยงขา( legs) กได มนไมเคยเดนทางจากสมองไปยงขา โดยปราศจากการไหลกลบไปทหวใจ และถกสบฉดไปฟอกยงปอดเลย บดนเราไดส ารวจระบบล าเลยงสารผานหวใจทงหมด แลวศกษาโครงสรางหนาทอยางละเอยดของหวใจ และหลอดเลอดตอไป

หวใจบบตวและคลายตวอยางมจงหวะ หวใจเปนศนยกลางของระบบล าเลยงสาร ในวฎจกรทตอเนองมนบรรจดวยเลอดทไมวองไว

ในการท าปฎกรยา และเวลานนมนจะบบตวอยางคลองแคลว ความถของการบรรจและการสบฉด เรยกวา วฎจกรหวใจ (cardiac cycle) ดงภาพท 3.10

36

ภาพท 3.10 วฏจกรหวใจ

แหลงทมา จาก Biology : Concepts & Connections โดย Neil A. Campbell, Lawrence G. Mitchell, Jane B. Reece, San Francisco : 1999, P 470

ในภาพท 3.10 เมอหวใจทงหมดคลายตวในจงหวะนนเรยกวา (1) ไดแอสโทล ( diastole) เลอดจะผาน

เขาไปในหวใจทง 4 หอง เลอดเขาไปในหองบนขวา มาจากเวนาคาวา และหองบนซายของหวใจมาจากหลอดเลอดด าพลโมนาร ลนกนระหวางหองบนกบหองลาง (atrioventricular หรอ AV valves) เปด ยอมใหเลอดไหลผานจากหองบนเขาไปในหองลาง ไดแอสโทลกนเวลานานประมาณ 0.4 วนาท นานพอส าหรบหองลางของหวใจเตมเลอดจนเกอบเตม อกชวงส าคญของวฎจกรหวใจ เรยกวา ซลโทล (systole) (2) ซลโทล เรมดวยการหดตวของหองบนของหวใจ ( 0.1 วนาท ) เตมเตมเลอดใหกบหองลางของหวใจ นเปนเวลาในวฎจกรหวใจทหองบนของหวใจบบตว ครนแลว (3) หองลางของหวใจบบตวประมาณ 0.3 วนาท แรงบบของมนจะท าใหลนกนระหวางหองบนกบหองลาง (AV valves) ปด ท าใหลนเซมลนาร ( semilunar valves) เปด โดยชต าแหนงไปททางออกจากหองลางของหวใจแตละหอง และสบฉดเลอดเขาไปยงหลอดเลอดหลอดใหญเพอออกจากหวใจ หวใจรบเลอดจากหลอดเลอดไหลเขาไปในหองบนของหวใจขณะทบบตวซลโทล ครงท 2 ดงภาพลกศรเลก ๆ ในขนตอนท 3

ปรมาณเลอดตอนาท ของหองลางซายของหวใจทสบฉดเขาไปในวงจรเลอดเชงระบบ เรยกวา ผลผลตของหวใจ ( cardiac output) ปรมาณนเทากบจ านวนเลอดทสบฉดโดยหวใจหองลางซายแตละครงทมนหดตว (ประมาณ 75 มลลลตร ตอการบบตวแตละครงของหวใจโดยเฉลยตอคน) คาเฉลยอตราการเตนของหวใจของคน ประมาณ 70 ครงตอนาท ในอตราน ผลตของหวใจจะเปน

37

75 X 70 = 5,250 มลลลตร / นาท คาอตราการเตนของหวใจ และผลผลตของหวใจ อาจจะเปลยนไปได โดยขนอยกบระดบของกจกรรมทท า และปจจยอน ๆ ตวอยางเชน ทงสองอยางจะเพมขน เมอถกกระตนดวยคาเฟอน และการออกก าลงกายอยางหนกสามารถเพม ผลผลตของหวใจไดถง 5 เทา ลนของหวใจปองกนเลอดไหลยอนกลบ และรกษาทศทางการเคลอนทของเลอด การปดของ ลนกนระหวางหองบนกบหองลาง (AV valves) เมอหองลางของหวใจบบตว จะรกษาเลอดจากการไหลยอนกลบเขาไปในหองบน เมอหองลางของหวใจคลายตวในจงหวะไดแอสโทล เลอดในหลอดเลอดแดงเรมทไหลกลบตรงไปยงหวใจ แตเพราะเหตทฝาปดของลนเซมลนาร ปด และการปองกนการไหลกลบของเลอดเขาไปในหองลางซาย เลอดในหลอดเลอดแดงจงไมไหลยอนกลบ เสยงของหวใจ เราสามารถไดยนดวยเครองมอ เรยกวา สเตทโทสโคป (stethoscope) เปนสาเหตโดยการปดของลนหวใจ รปแบบของเสยงคอ ลบ-ดบ ลบ-ดบ (lub-dup , lub-dub) เสยง“ลบ” มาจาก การถอยกลบของเลอดตอตานการปดของลนกนระหวางหองบนกบหองลาง (AV valves) “ดบ” มาจากขณะทลนเซมลนาร ปดดงปง อปกรณชวยฟง สามารถตรวจพบเสยงครางทหวใจ ซงสามารถชวา ตรวจพบเสยงทผดปกตของลนหวใจไดหนงแหงหรอมากกวา เสยงครางทหวใจคลายเสยงซด ๆ จะปรากฎ เมอกระแสเลอดพนออกมาผานลนหวใจ บางคนอาจเกดมาพรอมกบเสยงครางทหวใจ ขณะทคนอน ๆ ลนหวใจอาจถกท าลายจากการตดเชอโรค ( เชนจากไขรมาตก เปนตน) ลนหวใจสวนใหญทตรวจพบ ไมลด ประสทธภาพ การไหลของเลอดลงพอทจะเปนเหตผลอนควรแกการทจะท าการผาตด

สวนควบคมจงหวะหวใจ ก าหนดความเรวของการเตนของหวใจ ต าแหนงพเศษของกลามเนอหวใจ เรยกวา สวนควบคมจงหวะหวใจ (pacemaker) หรอ SA( sinoatrial ) node เปนสวนควบคมจงหวะการสบฉดของหวใจ รกษาการเตนของหวใจใหมอยไดตลอดชวต ดวยการก าหนดอตราการหดตวของ เซลลกลามเนอหวใจทงหมด สวนควบคมจงหวะหวใจ ตงอยในผนงของหวใจหองบนขวา ดงรปท 3.11

38

ภาพท 3.11 การควบคมจงหวะเตนของหวใจ และคลนไฟฟาของหวใจ

แหลงทมา จาก Biology : Concepts & Connections โดย Neil A. Campbell, Lawrence G. Mitchell, Jane B. Reece, San Francisco : 1999, P 471

จากภาพท 3.11 (1) แสดงต าแหนงของสวนควบคมจงหวะหวใจ ผก าหนดจงหวะท าใหเกด

สญญาณไฟฟา (ลกศรสสม) จ านวนมากคลายผลผลตโดยเซลลประสาท (2) สญญาณ (สเหลอง) แพรปกคลมหองบนของหวใจทงสองหองอยางรวดเรว ท าใหมนหดตวประสานกนอยางพรอมเพรยงสญญาณสงผานไป ทจดทเรยกวา AV ( atrioventricular) node ในผนงระหวาง หองบนขวาและ หองลางขวาของหวใจ ทจดนเองสญญาณไฟฟาถกท าใหชาลงประมาณ 0.1 วนาท การท าใหชาลงนน ประกนวาหองบนของหวใจ จะบบตวครงแรก และเลอดไหลออกอยางสมบรณกอนทหองลางจะบบตว (3) แลวใยกลามเนอพเศษ ถายทอดสญญาณไปทสวนปลายของหองลางของหวใจ และ (4) แพรปกคลมขนมาทผนงหวใจ การกระตนท าใหเกดการหดตวอยางแรงนน จะขบดนใหเลอด ออกจากหวใจ

สญญาณไฟฟาในหวใจท าใหเกดการเปลยนแปลงประจไฟฟาทผวหนง ซงสามารถตรวจพบ โดยอเลกโทรด และบนทกเปนคลนไฟฟาทหวใจ หรออเลกโทรคารดโอแกรม (electrocardiogram) หรอ ECG สเหลองในกราฟใตหวใจ ชใหเหนสวนของ ECG ทเขาคสอดคลองกนกบสญญาณไฟฟาทเกดขนทแสดงเปนสเหลองในภาพหวใจ ในขนท (4) สวนของ ECG ทดานขวาของสเหลอง “ปลายแหลม ” คอ ปฏกรยาทางไฟฟาของหองลางของหวใจ ก าลงกลายเปนระยะเรมแรกทจะชกน าใหเกดสญญาณไฟฟาตอการหดตวของกลามเนอหวใจตอไป

ในโรคหวใจบางชนด เกดจากระบบการเตนของหวใจดวยตวของมนเองลมเหลว ในการคง ความเปนปกตของจงหวะการเตนของหวใจไวได การเยยวยารกษา คอ สรางสวนควบคมจงหวะหวใจ เทยม (artificial pacemaker) เปนเครองมอไฟฟาเลก ๆ ผาตดใสเขาไปใกลๆ AV node สวนควบคมจงหวะหวใจเทยม จะปลอยสญญาณไฟฟาออกมา เพอทจะกระตนใหหวใจเตนเปนปกต อนทจรงมเรองราวเกยวกบอตราการเตนของหวใจมากกวา SA /AV node ทงสองเปนเรองของเซลลประสาททมผลตรงขาม สามารถบอกทศทางของผก าหนดจงหวะใหเพมอตราเรวหรอลดอตราเรวขนอยกบปจจยทางกายภาพ และอารมณ เมอเราออกก าลงกายหรอเกดการตนเตน

39

ศนยควบคมในสมองของเรา จะสงสญญาณประสาทไปทสวนควบคมจงหวะหวใจเพอทจะเพมอตราการเตนของหวใจ ในทางตรงขาม เมอเรานอนหรอความตนเตนหมดไป ศนยควบคมในสมองจะลดอตราการเตนของหวใจ อตราการเตนของหวใจไดรบอทธพลจาก ฮอรโมนดวยเหมอนกน เชน เอฟเนฟรน เปนฮอรโมนเพอการ “สหรอส” ( flight – or-flight) ดงนนหวใจสามารถตอบสนองตอสงเราทเปนสงทอยรอบ ๆ ได และเปนบางสงทสวนควบคมจงหวะหวใจไมสามารถท าไดเอง

หวใจลมเหลว คออะไร เซลลกลามเนอหวใจกเหมอนกบเซลลทงหมดในรางกายของเรา เซลลกลามเนอหวใจตองการเลอดทม O2 สง เพอทจะมชวตอยตอไป เมอเลอดออกจากหวใจโดยทางเอออรตา หลอดเลอดแดง โคโรนารหลายหลอด (สแดง) เปนแขนงทลงไปเลยงกลามเนอหวใจโดยตรง ถาหนงหลอดหรอมากกวาของหลอดเลอดเหลานถกกนทางเดนใหอดตน จะโรคหวใจลมเหลวเกดอาการปวดเคนหวใจ เซลลกลามเนอหวใจจะตายอยางรวดเรว ดงภาพท 3.12 บรเวณสน าเงน ภาพท 3.12 หลอดเลอดแดงโคโรนารอดตน สาเหตของอาการปวดเคนหวใจ

แหลงทมา จาก Biology : Concepts & Connections โดย Neil A. Campbell, Lawrence G. Mitchell, Jane B. Reece, San Francisco : 1999, P 472

ในภาพท 3.12 เมอเกดเซลลกลามเนอหวใจตาย สงทตามมา คอ หวใจลมเหลว (heart attack) คาดวาประมาณ 1 ใน 3 ของผเคราะหรายทหวใจขาดเลอดเกอบจะตายในทนท ถงแมจะมผรอดชวตจากความตาย แตกท าใหความสามารถในการสบฉดเลอดของหวใจเสยหายเปนอยางมาก เมอเซลลกลามเนอหวใจตาย มนไมสามารกสรางใหมทดแทนได เพราะวาเซลลกลามเนอหวใจจะไมแบงเซลลมาทดแทนเซลลทตายไป ท าใหหวใจถกปกคลมดวยบรเวณเนอเยอแผลเปนทเปนอนตราย คอมนไมสามารถท าหนาทบบตวเพอสบฉดเลอดตามปกตได คนจ านวนมากตายในแตละปดวยโรคหวใจ และโรคหลอดเลอด ซงเราทราบกนดวา คอ

40

โรคหลอดเลอดหวใจ (Cardiovascular disease) เปนสาเหตใหเกดการปวดเคนของหวใจ และความตายของกลามเนอหวใจ ความตายของเนอเยอสมอง เปนเหตมาจากการปดกนของหลอดเลอดแดงในศรษะ เปนสาเหตทน าไปสความตาย อนดบแรกและอนดบ 3 ตามล าดบ ในอเมรกาโรคหลอดเลอดหวใจ คดเปนรอยละ 40 % ของ สาเหตของการตายทงหมด ในอเมรกา ฆาคนมากกวา 1 ลานคนตอป คดแลวประมาณ 1 คนตอ ทกๆ 30 วนาท ความไมรเกยวกบโรคหวใจลมเหลว ท าใหหลอดเลอดแดงของผเคราะหรายสวนมาก กลายเปนอนตรายอยางชา ๆ จนกลายเปนโรคหลอดเลอดหวใจเรอรง ทราบกนในชอวา โรคหลอดเลอดแดงตบ (atherosclerosis จากภาษากรก athero, แปงเปยก และ sclerosis, ความแขง) ระยะหลงสดของโรคน พบการเจรญเตบโต เรยกวา บรเวณแผนคราบไขมน ( plagues ) เกาะบนผวดานในของหลอดเลอดแดง ท าใหเกดการแคบลงของชอง ซงเลอดไหลผาน ดงภาพท 3.13

แหลงทมา ดดแปลงจาก Biology : Concepts & Connections โดย Neil A. Campbell, Lawrence G. Mitchell, Jane B. Reece, San Francisco : 1999, P 472

ภาพท 3.13 โรคหลอดเลอดแดงตบ : หลอดเลอดแดงปกต (ซาย) หลอดเลอดแดงตบ (ขวา) แหลงทมา จาก Biology : Concepts & Connections โดย Neil A. Campbell, Lawrence G. Mitchell, Jane B. Reece, San Francisco : 1999, P 472

ในภาพท 3.13 จะเหนแผนคราบไขมนเกาะบนผวดานในของหลอดเลอดแดง ท าใหเกดการแคบลงของ

ชองภายในหลอดเลอด เลอดทไหลผานชนกลามเนอเรยบของหลอดเลอดแดงหนาตวขน จากการไหลซมเขาไปดวยไขมน เชน คอเลสเทอรอล และสารอน ๆ การแขงตวของเลอดมากขน กลายเปนกบดกในหลอดเลอดทจะท าใหหลอดเลอดแคบลงโดยสงทมาเกาะ ยงกวานนบรเวณทไขมนมาเกาะจะเปนต าแหนงทสรางการแขงตวเปนกอนของเลอด เราจะหลกเลยงโรคทกลายเปนสถตนอยางไร มพฤตกรรม 3 อยางในชวตประจ าวนของเรา

41

ทมความส าคญท าใหเลยงตอการเปนโรคหลอดเลอดหวใจ และหวใจลมเหลว การสบบหรเพมขนเปนสองเทาเสยงตอการเปนโรคหวใจลมเหลว เพมความรายแรง และท าความเสยหายใหแกระบบล าเลยงสารในทางอน ๆ อกหลายอยาง การออกก าลงกายสามารถตดความเสยงของโรคหวใจไดครงหนง แตผใหญทบรรลนตภาวะแลวลมเหลวทจะบรรลถงความพยายามน มการแนะน าบางคนใหท ากจกรรมทางกายภาพ การกนอาหารเพอสขภาพของหวใจ การกนอาหารคอเลสเทอรอลและไขมนอมตวต า สามารถลดความเสยงของโรคหลอดเลอดหวใจเรอรงได ถาทานก าลงเปนโรคหลอดเลอดหวใจอยแลว มการทดลองทมประโยชน การกนยาสามารถท าใหคอเลสเทอรอลลดต าลง มการรกษาทเปนประโยชน (เชน การสอดใสอปกรณเลก ๆ พรอมบอลลนท าใหพอง เพอทบบอดไขมนทมาเกาะอย และขยายหลอดเลอดแดงทอดตน) และใสทอ ลวดตาขายเลก ๆ ซงค ายนใหหลอดเลอดแดงเปด สามารถชวยลดปญหาหลอดเลอดตบได การศลยกรรมสรางทางเดนเลอด (Bypass) เปนการรกษาทรนแรง ในการปฏบตน หลอดเลอดถกยายจากขาของคนไขและถกเยบเขาไปในหวใจทจะเปนทางเดนของเลอดรอบหลอดเลอดแดงทอดตน การผาตดทกชนดเปนเพยงการรกษาตามอาการ ดงนนปญหาหลอดเลอดจะกลบมาอก ถาไมลดปจจยเสยงตางๆ โชคดในสหรฐอเมรกา อตราการตายดวยโรคหลอดเลอดหวใจไดลดลงมากกวาครงหนง ของเวลาทผานมา 50 ป การศกษาเรองสขภาพ การรบการวนจฉยโรคและรบการรกษาในระยะแรก ๆ และการลดปจจยเสยง โดยเฉพาะอยางยงการไมสบบหรจะมผลด สงทใชประโยชนไดอกอยางหนงคอ AEDs ( automatic external defibrillators) ซงชวยชวตคนไดเปนพน ๆ คน เครองมอนกระตนดวยกระแสไฟฟาทวงจรสน ๆ ของสวนควบคมการเตนหวใจ ท าใหเกดการตงตนการเตนของหวใจขนมาใหม คลายเครองกระตนดวยไฟฟาในโรงพยาบาล AEDs ถกออกแบบใหใชไดโดยคนทนอนลงไป มนถกจดวางไวใชในกรณ ฉกเฉน และในทสาธารณะ เชน สนามบน ในทรมส าหรบคนเดนไปซอของ ซงเมอเขาไปถงเครองกระตนนกจะสามารถใชมนไดอยางรวดเรว

ขอมลจาก: http://school.wattano.ac.th/TCH/nakorn/Circulatory%202.htm

4. เพลงเซลล ท านองเพลง reach for the star (Tata Young) หนวยยอยพนฐานพชสตวกคอเซลล องคประกอบเซลลทพวกเราตองร กลองจลทรรศนชวยท าใหเราไดด ไดเหนในเซลลชดเจน

42

สงมชวตเซลลเดยวกมหนา เชน อมบา พารามเซยม แตพชสตวลวนตองมหลายเซลลรวมกน ผสานหนาทของเซลล ***ไมโทคอนเดรยจะคอยสรางพลงงาน ER เรยบสงเคราะหไขมน ER ขรขระสรางโปรตน กอลจบอดรบของ ER อกท ตอจากนกจะน าสงเยอหมเซลล แลวเอาออกไป แตในเซลลกยงตองมนวเคลยส ภายในนนมโครโมโซม DNA น าพนธกรรมตอไป ไรโบโซมสงเคราะหโปรตน (ซ า ***) สงทแตกตางกตรงเซลลพชเทานน ผนงเซลล คลอโรพลาสต ทเซลลสตวไมม ทงคกตางมแวควโอลสะสมอาหาร ไซโทพลาสซม (ของเหลวในเซลล) (ซ า *** 2 ครง) หนวยยอยพนฐานสงมชวตเราเรยกวาเซลล

ความรเสรมเรอง เซลล (The Cell)

เซลลโดยทวไปถงแมจะมขนาด รปราง และหนาทแตกตางกน แตลกษณะพนฐานภายในเซลลมกไมแตกตางกน นกชววทยาไดใชกลองจลทรรศนอเลกตรอนศกษาเซลลของสงมชวตพบวา ในไซโทพลาซมมโครงสรางขนาดเลกทท าหนาทเฉพาะเรยกวา ออรแกเนลล (organelle) มหลายขนาด รปราง จ านวน และหนาทตางกน ทงนขนอยกบชนดของเซลลซงจะประกอบดวยโครงสรางพนฐานทคลายคลงกน ดงน

43

โครงสรางของเซลลเมอศกษาดวยกลองจลทรรศนอเลกตรอน

1. นวเคลยส (nucleus)

เปนโครงสรางทมกพบอยกลางเซลลเมอยอมสจะตดสเขมทบ มลกษณะเปนกอนทบแสงเดนชดอยบรเวณกลางๆ เซลลโดยทวๆ ไปจะม 1 นวเคลยส เซลลพารามเซยม ม 2 นวเคลยส นวเคลยสมความส าคญเนองจากเปนทอยของสารพนธกรรม จงมหนาทควบคมการท างานของเซลล โดยท างานรวมกบไซโทพลาซม

44

โครงสรางของนวเคลยสและเยอหมนวเคลยส

สารประกอบทางเคมของนวเคลยส ประกอบดวย 1. ดออกซไรโบนวคลอก (deoxyribonucleic acid) หรอ DNA เปนสวนประกอบของโครโมโซมนวเคลยส

2. ไรโบนวคลอก แอซด (ribonucleic acid) หรอ RNA เปนสวนทพบในนวเคลยสโดยเปนสวนประกอบของนวคลโอลส

3. โปรตน ทส าคญคอโปรตนฮสโตน (histone) โปรตนโพรตามน (protamine) ท าหนาทเชอมเกาะอยกบ DNA สวนโปรตนเอนไซมสวนใหญจะเปนเอนไซมในกระบวนการสงเคราะหกรดนวคลอก และเมแทบอลซมของกรดนวคลอก โครงสรางของนวเคลยส ประกอบดวย 3 สวน คอ 1. เยอหมนวเคลยส (nuclear membrane) เปนเยอบางๆ 2 ชน เรยงซอนกน ทเยอนจะมร เรยกวานวเคลยร พอร (nuclear pore) หรอ แอนนลส (annulus) มากมาย ท าหนาทเปนทางผานของสารตางๆ ระหวางไซโทพลาซมและนวเคลยส นอกจากนเยอหมนวเคลยสยงมลกษณะเปนเยอเลอกผานเชนเดยวกบเยอหมเซลล 2. โครมาทน (chromatin) เปนสวนของนวเคลยสทยอมตดส เปนเสนใยเลกๆ พนกนเปนรางแห ประกอบดวย โปรตนหลายชนด และ DNA มหนาทควบคมกจกรรมตางๆ ของเซลลและควบคมการถายทอดลกษณะทางพนธกรรมของสงมชวตทวไป

3. นวคลโอลส (nucleolus) เปนสวนของนวเคลยสทมลกษณะเปนกอนอนภาคหนาทบ

ประกอบดวย โปรตน และ RNA โดยโปรตนเปนชนดฟอสโฟโปรตน (phosphoprotein) และไมพบ

45

โปรตนฮสโตนเลย นวคลโอลสมหนาทในการสงเคราะห RNA ชนดตางๆ ดงนนนวคลโอลสจงมความส าคญตอการสรางโปรตนเปนอยางมาก เนองจากไรโบโซมท าหนาทสรางโปรตน

2. ไซโทพลาซม (cytoplasm)

เปนสวนทลอมรอบนวเคลยสอยภายในเยอหมเซลล โดยทวไปจะแบงออกเปน 2 ชน คอ 1. เอกโทพลาซม (ectoplasm) เปนสวนของไซโทพลาซมทอยดานนอกตดกบเยอหมเซลล มลกษณะบางใส เพราะมสวนประกอบตางๆ ของเซลลอยนอย 2. เอนโดพลาซม (endoplasm) เปนชนของไซโทพลาซมทอยดานในใกลนวเคลยส ชนนจะมลกษณะทเขมขนกวาเนองจากม ออรแกเนลล (organelle) และอนภาคตางๆ ของสารอยมาก จงเปนบรเวณทเกดปฏกรยาเคมตางๆ ของเซลลมากดวย ไซโทพลาซม นอกจากแบงออกเปน 2 ชน แลวยงมสวนประกอบทส าคญ 2 สวนคอ ก. ออรแกเนลล (organelle) เปนสวนทมชวต ท าหนาทคลายๆ กบเปนอวยวะของเซลล ออรแกเนลลทมเยอหม (membrane bounded organelle)

1. ไมโทคอนเดรย (mitochondria) สวนใหญจะมรปรางกลม ทอนสน ทอนยาว หรอกลมรคลายรปไข ประกอบดวยสารโปรตน ประมาณรอยละ 60-65 และลพดประมาณรอยละ 35-40 ภายในไมโทคอนเดรยมของเหลวซงประกอบดวยสารหลายชนดเรยกวา มาทรกซ (matrix) มเอนไซมทส าคญในการสรางพลงงานจากการหายใจ นอกจากนยงพบเอนไซมในการสงเคราะห DNA สงเคราะห RNA และโปรตนดวย หนาทของไมโทคอนเดรยคอ เปนแหลงสรางพลงงานของเซลลโดยการหายใจ 2. เอนโดพลาสมก เรตคลม (endoplasmic reticulum:ER) เอนโดพลาสมก เรตคลมเปนออรแกเนลลทมเมมเบรนหอหม

เอนโดพลาสมกเรตคลม

46

ประกอบดวยโครงสรางระบบทอทมการเชอมประสานกนทงเซลล แบงออกเปน 2 ชนดคอ 2.1 เอนโดพลาสมก เรตคลมชนดขรขระ (rough endoplasmic reticulum:RER) เปนชนดทมไรโบโซม มหนาทส าคญคอ การสงเคราะหโปรตนของไรโบโซมทเกาะอย และล าเลยงสารซงไดแกโปรตนทสรางได และสารอนๆ

2.2 เอนโดพลาสมก เรตคลมชนดเรยบ (smooth endoplasmic reticulum:SER) เปนชนดทไมมไรโบโซม มหนาทส าคญคอ ล าเลยงสารตางๆ เชน RNA ลพดโปรตนสงเคราะหสารพวกไขมนและสเตอรอยดฮอรโมน

3. กอลจ บอด (Golgi body) มรปรางลกษณะเปนถงแบนๆ หรอเปนทอเรยงซอนกนเปนชนๆ มหนาทส าคญคอ เกบสะสมสารทเซลลสรางขนกอนทจะปลอยออกนอกเซลล ซงสารสวนใหญเปนสารโปรตน นอกจากนยงเกยวของกบการสรางนมาโทซส (nematocyst) ของไฮดราอกดวย

กอลจบอด

4. ไลโซโซม (lysosome) เปนออรแกเนลลทมเมมเบรนหอหมเพยงชนเดยว รปรางกลมร พบเฉพาะในเซลลสตวเทานน มหนาททส าคญคอ 4.1 ยอยสลายอนภาคและโมเลกลของสารอาหารภายในเซลล 4.2 ยอยหรอท าลายเชอโรคและสงแปลกปลอมตางๆ ทเขาสรางกายหรอเซลล

4.3 ท าลายเซลลทตายแลว 4.4 ยอยสลายโครงสรางตางๆ ของเซลลในระยะทเซลลมการเปลยนแปลง 5. แวควโอล (vacuole) แวควโอลเปนออรแกเนลลทมลกษณะเปนถง โดยทวไปจะพบในเซลลพชและสตวชนต า แบงเปน 3 ชนดคอ 5.1 ลวโคพลาสต (leucoplast) เปนพลาสตดทไมมส

5.2 โครโมพลาสต (chromoplast) เปนพลาสตดทมรงควตถสอนๆ นอกจากสเขยว 5.4 คลอโรพลาสต (chloroplast) เปนพลาสตดทมสเขยว ซงสวนใหญเปนสารคลอโรฟลล ภายใน

47

คลอโรพลาสตประกอบดวยสวนทเปนของเหลวเรยกวา สโตรมา (stroma) มเอนไซมทเกยวของกบการสงเคราะหดวยแสง ม DNA,RNA และไรโบโซม และเอนไซมอกหลายชนดปะปนกนอย ออรแกเนลลทไมมเยอหม (nonmembrane bounded organelle)

1. ไรโบโซม (ribosome) เปนออรแกเนลลขนาดเลก พบไดในสงมชวตทวไป ประกอบดวยสารเคม 2 ชนด คอ กรดไรโบนวคลอก (ribonucleic acid:RNA) กบโปรตน มทงทอยเปนอสระในไซโทพลาซม และเกาะอยบนเอนโดพลาสมกเรตคลม พวกทเกาะอยทเอนโดพลาสมกเรตคลมจะบฃพบมากในเซลลตอมทสรางเอนไซมตางๆ พลาสมาเซลลเหลานจะสรางโปรตนทน าไปใชนอกเซลลเปนส าคญ

2. เซนทรโอล (centriole) มลกษณะคลายทอทรงกระบอก 2 อนตงฉากกน พบเฉพาะในสตวและโพรทสตบางชนด มหนาทเกยวกบการแบงเซลล เซนทรโอลแตละอนจะประกอบดวยชดของไมโครทบล (microtubule) ซงเปนหลอดเลกๆ มหนาทเกยวของกบการล าเลยงสารในเซลล ใหความแขงแรงแกเซลลและโครงสรางอนๆ เกยวของกบการแบงเซลล การเคลอนทของเซลล ข. ไซโทพลาสมก อนคลชน (cytoplasmic inclusion) หมายถง สารทไมมชวตทอยในไซโทพลาสมก เชน เมดแปง (starch grain) เมดโปรตน หรอพวกของเสยทเกดจากกระบวนการแมแทบอลซม

3. สวนทหอหมเซลล หมายถง โครงสรางทหอหมไซโทพลาซมของเซลลใหคงรปรางและแสดงขอบเขตของเซลล ไดแก 1. เยอหมเซลล (cell membrane)

เยอหมเซลลมชอเรยกไดหลายอยาง เชน พลาสมา เมมเบรน (plasma membrane) ไซโทพลาสมก เมมเบรน (cytoplasmic membrane) เยอหมเซลลมความหนาประมาณ 75 องสตรอม ประกอบดวยโปรตนประมาณรอยละ 60 ลพดประมาณรอยละ 40 การเรยงตวของโปรตนและลพดจดเรยงตวเปนสารประกอบเชงซอน การเรยงตวในลกษณะเชนนเรยกวา ยนต เมมเบรน (unit membrane)

48

โครงสรางเยอหมเซลล

เยอหมเซลลมหนาทหลายประการคอ 1. หอหมสวนของโพรโทพลาซมทอยขางในท าใหเซลลแตละเซลลแยกออกจากน

2. ชวยควบคมการเขาออกของสารตางๆ ระหวางภายในเซลลและสงแวดลอม มคณสมบตเปนเซมเพอรมเอเบล เมมเบรน (semipermeable membrane) ซงจะยนยอมใหสารบางชนดเทานนทผานเขาออกได ซงการผานเขาออกจะมอตราเรวทแตกตางกน

3. ความตางศกยทางไฟฟา (electrical potential) ของภายในและภายนอกเซลลเนองมาจากการกระจายของไอออนและโปรตนไมเทากน ซงมความส าคญในการน าสารพวกไอออนเขาหรอออกจากเซลล ซงมความจ าเปนตอการท างานของเซลลประสาทและเซลลกลามเนอมาก 4. เยอหมเซลลท าหนาทรบสมผสสาร ท าใหเกดการเรงหรอลดการเกดปฏกรยาเคมภายในเซลลนนๆ

2. ผนงเซลล (cell wall)

ผนงเซลล พบไดในสงมชวตหลากชนด เชน เซลลพช สาหราย แบคทเรย และรา ผนงเซลลท าหนาทปองกนและใหความแขงแรงแกเซลล โดยทผนงเซลลเปนสวนทไมมชวตของเซลล

ผนงเซลลพช

ผนงเซลลพช ประกอบดวยชนตางๆ 3 ชน คอ 1. ผนงเชอมยดระหวางเซลล (middle lamella) เปนชนทเกดขนเมอเซลลพชแบงตวและเปนชนทเชอมระหวางเซลลใหอยตดกน

2. ผนงเซลลปฐมภม (primary wall) เปนชนทเกดขนเมอเซลลเรมเจรญเตบโต ประกอบดวยสารพวก เซลลโลส เปนสวนใหญ

49

3. ผนงเซลลทตยภม (secondary wall) เปนชนทเกดขนเมอเซลลหยดขยายขนาดแลว โดยมสารพวก เซลลโลส ควทน ซเบอรน ลกนน และเพกทนมาเกาะ

ขอมลจาก：http://school.obec.go.th/saneh/cell/cell/main1.htm

5. เพลงการแพรและออสโมซส ท านองเพลง คนใจงาย (ไอซ ศรณย)

จดจาดาดด จด จด จาดาดด…ว จดจาดาดด จด จด จาดาดด…ว จดจาดาดด จด จด จาดาดด…ว จดจาดาดด จด จด จาดาดด…ว หลกการของการแพร ไมเรยนเราคงแย ทจรงเรองการแพร ไมหางไกลเราเทาไร เมอความเขมขนสารจากมากกแพรไปทนอยเจอจาง เชนการฉดน าหอมฉดยาฆาแมลงตดทดงรนแรงแพรกลนไปทกทศทาง ตางจากออสโมซสยงคดแลวยงงงคอยวากนไป

ออสโมซสนนคอการแพรทตางไปเพราะน าเขมขนมากแพรผานเยอเลอกผานไป

หาน าเขมขนนอยทนใดไมยากใชไหมเขาใจหรอเปลา หากน าเซลลไปแชในน ากจะรเซลลบวมแตกขนมาน าออสโมซสเขา ในสารละลายเขมขนกไมตองเดาจะท าใหเซลลเหยว

50

51

ความรเสรมเรอง การแพรและออสโมซส (Diffusion) การล าเลยงสารผานเซลล

การรกษาดลยภาพของเซลลเปนหนาทส าคญของเยอหมเซลล โดยเยอหมเซลลจะควบคมการผานเขา-ออก ของสารระหวางสงแวดลอมภายนอกกบภายในเซลล ซงการล าเลยงสารเขา-ออกเซลลม 2 รปแบบดวยกน ดงน 1. การล าเลยงสารแบบผานเยอหมเซลล 2. การล าเลยงสารแบบไมผานเยอหมเซลล

การล าเลยงสารแบบผานเยอหมเซลล การล าเลยงสารแบบผานเยอหมเซลลแบงออกเปน 2 ประเภทใหญ คอ 1. การล าเลยงแบบไมใชพลงงานซงแบงออกเปน 3 วธ คอ 1.1 การแพร (Diffusion) 1.2 ออสโมซส (Osmosis) 1.3 การแพรแบบฟาซลเทต (Facilitated Diffusion) 2. การล าเลยงแบบใชพลงงาน หรอแอกทฟทรานสปอรต (Active Transport)

52

การล าเลยงสารแบบไมผานเยอหมเซลล การล าเลยงสารแบบไมผานเยอหมเซลลแบงออกเปน 2 ประเภทใหญ คอ 1. เอกโซไซโทซส (Exocytosis)

2. เอนโดไซโทซส (Endocytosis) ซงแบงออกเปน 3 วธ คอ 2.1 ฟาโกไซโทซส (Phagocytosis) 2.2 พโนไซโทซส (Pinocytosis) 2.3 การน าสารเขาสเซลลโดยอาศยตวรบ (Receptor-Mediated Endocytosis)

53

การล าเลยงแบบไมใชพลงงาน 1. การแพร (Diffusion) คอ การเคลอนทของโมเลกลหรอไอออนของสารใดๆ จากบรเวณทมความเขมขน มากไปยงบรเวณทมความเขมขนนอย จนกวาทกบรเวณจะมความเขมขนของสารนนเทากน เรยกสภาวะนวา สมดลของการแพร (Dynamic Equilibrium) ซงในสภาวะดงกลาวสารยงมการเคลอนทอยตลอดเวลา แตจะเกดขน อยางชาๆ สารทมโมเลกลขนาดเลกและละลายในไขมนไดด และไมมขวจะเขาสเซลลโดยกระบวนการแพรผาน เยอหมเซลลไดด และมอตราการแพรผานเยอหมเซลลไดสง เชน การแพรของออกซเจน คารบอนไดออกไซด และไนโตรเจน อยางไรกตาม สารบางชนดไมสามารถผานเยอหมเซลลไดโดยตรง แตจะแพรผานรหรอชองของโปรตน (Protein Channel) ทเยอหมเซลลแทน เชน โซเดยมไอออน (Na+) โพแทสเซยมไอออน (K+) คลอไรดไอออน (Cl-)

ปจจยทมผลตอการแพร 1. ความเขมขนของสารทแพร สารทมความเขมขนมากจะสามารถแพรไดรวดเรวกวาสารทมความ เขมขนนอย 2. อณหภม การเพมอณหภมเปนการเพมพลงงานจลนใหแกโมเลกลของสารทแพร จงมผลท าใหการแพร เกดขนไดอยางรวดเรว 3. ความดน การเพมความดนเปนการเพมพลงงานจลนใหแกโมเลกลของสารทแพร จงมผลท าใหการแพร เกดขนไดรวดเรวขน

54

2. ออสโมซส (Osmosis) เปนการเคลอนทของน า (ซงท าหนาทเปนตวท าละลาย) ผานเยอเลอกผาน (Semipermeable Membrane) จากบรเวณทมความเขมขนของสารละลายต าไปยงบรเวณทมความเขมขนของ สารละลายสง ซงการออสโมซสของน าท าใหปรมาตรของเซลลเปลยนแปลงได สารละลายแบงออกเปน 3 ประเภท ตามแรงดนออสโมซส ไดแก 1. สารละลายไอโซโทนก (Isotonic Solution) หมายถง สารละลายภายนอกเซลลทมแรงดนออสโมซส เทากบสารละลายภายในเซลล เซลลนนจะมปรมาตรคงท ไมมการเปลยนแปลงเกดขน 2. สารละลายไฮเพอรโทนก (Hypertonic Solution) หมายถง สารละลายภายนอกเซลลทมแรงดน ออสโมซสสงกวาสารละลายภายในเซลล ท าใหน าออสโมซสออกจากเซลลสภายนอกเซลล จงท าใหเซลลลดขนาด เกดการเหยว เรยกปรากฏการณนวา พลาสโมไลซส (Plasmolysis) 3. สารละลายไฮโพโทนก (Hypotonic Solution) หมายถง สารละลายภายนอกเซลลทมแรงดน ออสโมซสต ากวาสารละลายภายในเซลล ท าใหน าออสโมซสจากสารละลายภายนอกเซลลสภายในเซลล จงท าให เซลลเกดการเตงหรอแตกได เรยกปรากฏการณนวา พลาสโมไทซส (Plasmoptysis)

3. การแพรแบบฟาซลเทต (Facilitated Diffusion) เปนการเคลอนทของสารใดๆ จากบรเวณทมความ เขมขนสงไปยงบรเวณทมความเขมขนของสารต า โดยมโปรตนเปนตวพา (Protein Carrier) สารนนเขาสเซลล โดยไมตองใชพลงงาน (ATP) จากเซลล การแพรแบบนจะเกดขนไดเรวกวาการแพรแบบธรรมดา การล าเลยงแบบใชพลงงาน 1. แอกทฟทรานสปอรต (Active Transport) เปนการเคลอนทของโมเลกลของสารใดๆ จากบรเวณทม ความเขมขนต าไปยงบรเวณทมความเขมขนสง โดยอาศยโปรตนเปนตวพา (Protein Carrier) และตองใช พลงงาน (ATP) จากเซลล เชน การดดซมสารอาหารทล าไสเลก การล าเลยงโซเดยม-โพแทสเซยม (Na-K) เขาและออกจากเซลลประสาท (Sodium-Potassium Pump) การดดแรธาตเขาสรากพช เปนตน การล าเลยงสารโดยไมผานเยอหมเซลล

55

เยอหมเซลลมคณสมบตในการเปลยนแปลงรปราง โดยการแยกตวออกจากกนหรอรวมตวกนได จงท าให เซลลสามารถล าเลยงสารโมเลกลใหญผานเขาออกเซลลได การล าเลยงในลกษณะดงกลาวแบงได 2 ประเภท คอ เอกโซไซโทซส (Exocytosis) และเอนโดไซโทซส (Endocytosis) 1. เอกโซไซโทซส (Exocytosis) เปนการล าเลยงสารทมขนาดโมเลกลใหญออกจากเซลล โดยสารเหลานน จะบรรจอยในเวสเคล (Vesicle) แลวเวสเคลจะคอยๆ เคลอนเขามาเชอมรวมกบเยอหมเซลล จากนนสารทบรรจ อยในเวสเคลจะถกปลอยออกสนอกเซลล (ดงภาพ) เชน การหลงเอนไซมของเซลลกระเพาะอาหาร การหลง ฮอรโมนอนซลนของเซลลในตบออนเขาสกระแสเลอด หรอการน าของเสยออกจากเซลลของอะมบา เปนตน 2. เอนโดไซโทซส (Endocytosis) เปนการล าเลยงสารทมขนาดโมเลกลใหญจากสงแวดลอมภายนอกเขาส ภายในเซลลแบงออกเปน 3 วธ คอ 2.1 ฟาโกไซโทซส (Phagocytosis) เปนการล าเลยงทมขนาดโมเลกลใหญและมสถานะเปนของแขง เขาสเซลล โดยการยนสวนของไซโทพลาซมไปโอบลอมสารนนๆ แลวสรางเปนเวสเคลน าเขาไปภายในเซลล เชน การกนอาหารของอะมบา การกนเชอโรคของเมดเลอดขาวบางชนด เปนตน 2.2 พโนไซโทซส (Pinocytosis) เปนการล าเลยงสารทมสถานะเปนของเหลวเขาสเซลล โดยการเวาเขาไปของไซโทพลาซม จนเกดเปนเวสเคล เชน การน าสารเขาสเซลลทหนวยไต และการน าสารเขาสเซลลทเยอบล าไส เปนตน 2.3 การน าสารเขาสเซลลโดยอาศยตวรบ (Receptor-Mediated Endocytosis) เปนการล าเลยงสารเขาสเซลลทเกดขนโดยมโปรตนทอยบนเยอหมเซลลเปนตวรบ (สาร) ซงสารทถกล าเลยงเขาสเซลลดวยวธนจะตองมความจ าเพาะในการจบกบโปรตนตวรบ (Protein Receptor) ทอยบนเยอหมเซลลจงจะสามารถน าเขาสเซลลได เชน การน าฮอรโมนเขาสเซลล เปนตน

ทมา http://kuheem.wordpress.com

56

6. เพลง Aerobic Respiration ท านองเพลง พดไมออก (ญาญา หญง) A1 สลายกลโคสใหพลงงาน Glycolysis ใช 2 ให 4 เปน 2 กรดไพรวก สทธ 2 ATP 2 NADH ไดอย A2 Pyruvic go Mitochondria รวมตวกบ Co. A ให CO2 ได Acetyl Co A และ 2 NADH ตอไปส TCA Cycle Hook OAA. รวม Acetyl Co A C6 Citric นนเอง เปลยนเปน C5 และ C4 2CO2 ATP กยงม 3NADH & FADH2 *** อยาลมตองคณดวย 2 เพราะม 2 moles*** (ไมลม Aerobic Respiration เลย) BH เพยงเธอตองจ าไว Kreb’s เกดใน Matrix ETC.บน inner membrane NADH ให 3 FADH2 ให 2 รวม 36, 38 ATP

57

กระบวนการหายใจระดบเซลลเปนการผลตพลงงานจากสารอาหารทเซลลไดรบ พลงงานทไดจะสะสมอยใน รปของพลงงานพนธะ เมอเซลลตองการใชพลงงาน กจะสลายพนธะดงกลาวเพอปลดปลอยพลงงานออกมา ใชในกจกรรมตาง ๆ ของเซลล เชน การน าสารบางชนดเขาสเซลล, การเคลอนท เปนตน

สารอนทรยทสามารถสรางพนธะเพอสะสมพลงงานไดมหลายชนด แตสารอนทรยทส าคญมากทสดทใชใน การสะสมพลงงานในสงมชวตคอ ATP (ADENOSINETRIPHOSPHATE) ชอของสารอนทรยบอกใหเรา ทราบวาสารนประกอบดวยหมฟอสเฟต 3 หม (TRI = 3) การสลายพนธะระหวางหมฟอสเฟตจะเปน การปลอดปลอยพลงงานทสะสมอยในพนธะออกมา ในทางกลบกนการสรางพนธะเหลานกตองอาศย พลงงานเชนกน (ดรปท 1)

เนองจาก ATP มความส าคญมากในการสรางพลงงานภายในเซลล เซลลจงตองสราง ATP ขนมาใหม ตลอดเวลา ถาเราใหรางกายของคนเราประกอบดวยเซลลประมาณ 20-30 ลานลานเซลล แตละเซลล จะตองสลาย ATP ประมาณ 1-2 พนลานโมเลกล ใหเปน ADP ทก ๆ นาท หรอเทยบเทากบน าหนก ถงประมาณ 40 กโลกรมตอวน! เพอใหเราสามารถด ารงชวตไดอยางปกตสข ดงนนเซลลจะตองสราง ATP ขนมาใหม ADP ทเปนผลจากการสลาย ATP จงจะสามารถสราง ATP ไดพอกบความตองการ สารอนทรยอกชนดทคลายคลงกนคอ GTP (GUANOSINE TRIPHOSPHATE) กสามารถสะสม พลงงานในรปของพลงงานพนธะและสามารถถายทอดพลงงานนไปยง ATP ไดอกดวย (1 โมเลกล GTP จะสามารถสราง ATP ได 1 โมเลกล) นอกจากนยงมสารอนทรยอกพวกหนง สามารถเกบสะสมพลงงานจากสารอาหารในรปของอเลกตรอน ซงจะสามารถปลอยพลงงานทสะสมไวออกมา เมอมการถายเทอเลกตรอนไปยงตวรบอเลกตรอนอน ๆ

58

พลงงานเหลานจะถกน าไปใชสงเคราะห ATP เพอสะสมพลงงานไวใชตอไป สารเหลานไดแก NAD+ (NICOTINAMIDE ADENINE DINUCLEOTIDE) และ FAD (FLAVIN ADENINE DINUCLEOTIDE) ในการรบอเลกตรอนของ NAD+ และ FAD นนมกมการรบโปรตอน (H+) มาดวย ท าใหโมเลกลของสารทงสองตวทรบอเลกตรอนมาแลวอยในรปของ NADH (ดรปท 2) และ FADH2 ตามล าดบ

การสลายสารอาหารเพอใหไดพลงงานนนเซลลตองใชกระบวนการซบซอนเพอคอย ๆ ปลอยพลงงาน ออกมาอยางชา ๆ เซลลจงจะสามารถน าพลงงานเหลานนไปเกบสะสมในรปของ ATP ไดอยางม ประสทธภาพ และถงกระนนกตามพลงงานจ านวนมากกสญเสยไปในรปของความรอน ดงนนถาการปลอย พลงงานของสารอาหารในสงมชวตเปนไปอยางรวดเรว นอกจากอาจท าใหเซลลไดรบพลงงานลดลงแลว อาจเกดความรอนสงเกนไปจนเปนอนตรายตอเซลล สารอาหารทถกใชเปนตวอยางในการศกษาการสลายสารอาหาร คอ น าตาลกลโคส การสลายน าตาลกลโคส จะตองอาศยกลมของปฏกรยา 3 กลม คอ ไกลโคลซส (GLYCOLYSIS), การสรางแอซตลโคเอนไซม เอ และ วฏจกรเครบส

59

ผลตภณฑทไดจากการยอยสลายกลโคส คอ พลงงาน, คารบอนไดออกไซด, น าและสารอน ๆ ทไดจาก การน าเอาสารในกระบวนการยอยสลายไปสงเคราะหขน การค านวณหาพลงงานทไดอาจพจารณาจาก แผนภาพงาย ๆ น (ดรปท 4)

จะเหนไดวาในการยอยสลายกลโคสจะไดพลงงานในรปของ ATP และ GTP จ านวนหนง สวนพลงงานทเกบ ในรปของอเลกตรอนใน NADH และ FADH2 นน จะถกเปลยนเปน ATP โดยการถายทอดอเลกตรอนไปยง ตวรบอเลคตรอนตาง ๆ หรอทเรยกวา ออกซเดทพฟอสโฟรเลชน (OXIDATIVE PHOSPHORYLATION) ดงน (ดงรปท 5)

60

จากแผนภมขางตนท าใหเราสามารถสรปไดวา NADH1 โมเลกลเมอถายทอดอเลกตรอนแลวจะปลดปลอย พลงงานเพยงพอส าหรบการสงเคราะห ATP 3 โมเลกล สวน FADH2 ใหเพยง 2 ATP เทานน แตเนองจาก วาการถายทอดอเลกตรอนจะเกดในไมโทคอนเดรย (MITOCHONDRIA) เทานน ดงนน NADH ทเกดจาก ไกลโคลซส ในสวนทเรยกวา ไซโทพลาซม (CYTOPLASM) ของเซลล จะตองถกน าเขาสไมโทคอนเดรย เพอ ถายทอดอเลกตรอน ในเนอเยอหวใจ ตบ และไต NADH จะสงโปรตอนและอเลกตรอนไปยง NAD+ ทอย ภายในไมโทคอนเดรยดวยกระบวนการทซบซอน NADH ทเกดขนในไมโทคอนเดรย จะถกเปลยนใหเปน ATP โดยการถายทอดอเลกตรอนผลลพธของการถายเทอเลกตรอนจงเทากบ 3 ATP ตามเดม สวนในเนอเยอ กลามเนอลายสมอง และกลามเนอทใชในการบนของแมลง NADH จะสงโปรตอนและอเลกตรอนไปยง FAD จงไดพลงงานเพยง 2 ATP ดวยเหตผลทกลาวมาแลวผลรวมของการยอยสลายกลโคสในเนอเยอ หวใจ ตบ และไตจงอาจมคาเทากบ 6 ATP - 2 ATP + 3(10ATP) + 2(2ATP) = 38 ATP

61

สวนในเนอเยอ กลามเนอลาย สมอง และกลามเนอทใชในการบนของแมลงจะมคาเทากบ 6 ATP - 2 ATP + 2(2ATP) + 3(8ATP) + 2(2ATP) = 36 ATP

ในการถายทอดอเลกตรอนนนจะสงเกตไดวา ออกซเจนจะเปนตวรบอเลกตรอนตวสดทาย นนแสดงใหเหน วาการทรางกายของเราหายใจเอาออกซเจนเขาไปนน กเพอไปใชในการถายทอดอเลกตรอนนนเอง และเมอ เราหายใจออกกเปนการถายเทเอาของเสยคอ คารบอนไดออกไซด ทไดจากการยอยสลายสารอาหารออกมา (ในชวงวฏจกรเครบส) เราจงเรยกการหายใจระดบเซลลแบบนวา การหายใจแบบใชออกซเจน (Aerobic respiration) เอกสารอางอง Hopson, J. L. and Wessells, N. K. Essentials of Biology. New York : McGraw-Hill Pub, 1990. Starr, C. and Taggart R. Bilolgy : the unity and diversity of life. 6th ed. California : wadsworth Publishing Company, Inc, 1992. Voet, D. and Voet, J. G. Biochemistry. New York : John Wiley & Sons, 1990. ทมา: http://web.ku.ac.th/schoolnet/snet5/topic8/top811_5.html

62

7. เพลง การสงเคราะหดวยแสง ท านองเพลง ระยะปลอดภย (วาน) A1 Photosynthesis ม 2 reaction กคอ dark & light ใชแสงเกดบนเยอไทลาคอยด มทง Cyclic และ Non Cyclic ทง 2 เกด ATP Photo system ท างานกนไป A2 Cyclic ใช PSI, No photolysis, No NADP(H), ไมมทง O2 แตกตางกบ Non-Cyclic ทมทกอยาง PS II กยงม มพรอมตอง Non Cyclic เทานน Hook Dark reaction, C5: RuBP, รวมตวกบ CO2 ได PGA รดวซดวย NADPH, ATP ได PGAL : C3 สรางกลโคส โดย PGAL 2 โมลจากก าไร PGAL เหลอ กเปลยนรปไปเสย เปน RuBP (Return) A3 Calvin cycle มนกเปนอยางน ไมไดยงยากอะไร มแค 4 ขนตอน เพยงแคเธอตองทองตองจ าใหมนขนใจ 1. Carboxylation RuBP ตรง Co2 A4 2. Reduction 3. Regeneration 4. Synthesis ไง Calvin cycle เกดใน stroma นะใหเธอจ าใหขนใจ เหนไหมวา dark กบ light สมพนธกนเมอสงเคราะหดวยแสง PH Photolysis กคอ น าถกโฟตอน แตกตวออกเปน O2 , Hydrogen electron ทไดมา สงไปให PSII (Non-Cyclic)

63

ความรเสรมเรอง กระบวนการสงเคราะหดวยแสง (Photosynthesis)

การสงเคราะหดวยแสง (Photo Synthesis)

กระบวนการสงเคราะหดวยแสง เปนกระบวนการทพชและสงมชวตเปลยนพลงงานแสงใหมาอยในรปของพลงงานเคมทอยในโมเลกลของสารอนทรยทสรางขน พลงงานทอยในโมเลกลสารอนทรยน ถกใชเปนแหลงพลงงานในการด ารงชวตของพชและสงมชวตทงหลายบนโลก กระบวนการสงเคราะหดวยแสงนอาจถอไดวาเปนเพยงกระบวนการเดยวของพชและสงมชวตทสามารถดงพลงงานจากดวงอาทตยใหเขามาหมนเวยนในโลก

พชรบพลงงานแสงโดยวธใด

พชและ/หรอสงมชวตทมกระบวนการสงเคราะหดวยแสง จะตองมสารทมความสามารถในการดดกลนพลงงานแสง แลวน าพลงงานนนไปใชในการสรางพนธะเคม (chemical bond) ในโมเลกลของสารอนทรย

โมเลกลทมความสามารถในการดดกลนแสงทมอยในพชและสงมชวตนคอ รงควตถ (pigment) รงควตถทใชในกระบวนการสงเคราะหดวยแสง (photosynthetic pigment) สามารถแบงออกเปน 3 ประเภทใหญๆ ตามลกษณะของโครงสรางของโมเลกล ไดแก

1. Chlorophyll เปนรงควตถทพบทวไปในพชและสงมชวตทมกระบวนการสงเคราะหดวยแสง โครงสรางประกอบไปดวยสวนทเปน porphyrin-like structure ซงม Mg2+ อยสวนกลางของโครงสราง และสวนทเปนสายยาวของไฮโดรคารบอน ซงเปนสวนทเปน hydrophobic region ซงฝงตวอยบน photosynthetic membrane ในคลอโรพลาสต

2. Phycobilins เปนรงควตถทเปน accessory light-harvesting pigments ทพบใน cyanobacteria และสาหรายสแดง มโครงสรางเปน open-chain tetrapyrroles phycobilins ทเกยวของกบกระบวนการสงเคราะหดวยแสงทเปนททราบกนโดยทวไปม 3 ชนดคอ phycoerythrin (หรอ phycoerythrobilin) phycocyanin (หรอ phycocyanobilin) และ allophycocyanin (allophycocyanobilin) ซงทงสามชนดนจะไมพบในพชชนสง แตพบเฉพาะใน cyanobacteria และสาหรายสแดงเทานน

64

3. Carotenoids กลมรงควตถทมสเหลอง-สม พบทวไปในพชและสงมชวตทสามารถสงเคราะหดวยแสงได มหนาทในการชวยรบพลงงานแสง accessory light-harvesting pigment เพอการสงเคราะหดวยแสง และท าหนาทในการปองกนอนตรายจากแสง (photoprotective agents) เปนกลมรงควตถทมสเหลอง-สม พบทวไปในพชและสงมชวตทสามารถสงเคราะหดวยแสงได มหนาทในการชวยรบพลงงานแสง accessory light-harvesting pigment เพอการสงเคราะหดวยแสง และท าหนาทในการปองกนอนตรายจากแสง (photoprotective agents) โครงสรางหลกของรงควตถกลมนคอ การเปนสายไฮโดรคารบอน ซงประกอบดวยคารบอน 40 อะตอม ซงสามารถจ าแนกไดเปน 2 กลมยอยคอ carotenes และ xanthophylls Carotenes เปนรงควตถทมสสม หรอสม-แดง เปนสายยาวของไฮโดรคารบอน สวน xanthophyll มสเหลอง หรอสม-เหลอง ซงนอกจากจะประกอบดวยสายยาวของไฮโดรคารบอน แลว ยงม O เปนองคประกอบอกดวย ซง xanthophylls มหลายชนดขนอยกบระดบ oxidation ของโมเลกล

พชและสงมชวตทสามารถสงเคราะหดวยแสงได

พชและสงมชวตทสามารถสงเคราะหดวยแสงได มทงทเปน prokaryote และ eukaryote กลมทเปน prokaryote ไดแก แบคทเรยทสงคราะหดวยแสงได (photosynthetic bacteria) และ cyanobacteria สวนพวก eukaryote ทสงเคราะหแสงได ไดแก สาหรายชนดตางๆ มอส เฟรน สน ปรง และพชมดอก ซงสรางรงควตถทพชและสงมชวตแตละชนดใชในการรบพลงงานแสงเพอน ามาใชในกระบวนการสงเคราะหดวยแสง กอาจจะแตกตางกนไป

การดดกลนแสงของรงควตถ (Light absorption)

รงควตถทใชในกระบวนการสงเคราะหดวยแสง มความสามารถในการดดกลนแสงในชวงคลนตางๆ กน

แสงธรรมชาตทพบ จะประกอบดวยแสงทชวงความยาวคลนตางๆ กน แสงในชวงคลนทเราสามารถมองเหนได (visible light) จะอยในชวงความยาวคลน 400-700 นาโนเมตร

รงควตถทใชในกระบวนการสงเคราะหดวยแสงอยทใด

เมอพจารณาโครงสรางของรงควตถทใชในกระบวนการสงเคราะหดวยแสงทงสามกลม จะพบวามสมบตรวมกนคอ มสวนของโมเลกลทมชวต า หรอไมมขว ดงนนโมเลกลเหลานจะฝงตวอยบนเมมเบรนภายในเซลล ใน

65

พชและสงมชวตทเปน prokaryote รงควตถเหลานจะฝงตวอยบน photosynthetic membrane ในขณะทพชและสงมชวตกลม eukaryote จะมออรกาแนลลทท าหนาทในกระบวนการสงเคราะหดวยแสงโดยเฉพาะ คอ คลอโรพลาสต

คลอโรพลาสตสวนใหญ เปนออรกาแนลลรปรางกลมร สามารถเหนไดชดเจนดวยกลองจลทรรศน (light microscope) คลอโรพลาสตมเยอหมเปน 2 ชน คอ เยอหมชนนอก (outer membrane) และเยอหมชนใน (inner membrane) ภายในบรรจของเหลวซงมเอนไซมทใชในกระบวนการสงเคราะหดวยแสงละลายอยหลายชนด เรยกสวนของเหลวนวา stroma เมอตดผานคลอโรพลาสตและศกษาดวยกลองจลทรรศนอเลคตรอน จะพบวาภายในจะเหนลกษณะเปน membrane ซอนทบกนอยเปนกลมๆ แผนเยอ (membrane) ทอยภายในคลอโรพลาสตนเรยกวา ไทลาคอยด (thylakoid membrane) บางสวนของไทลาคอยดจะอยซอนทบกนเปนชนๆ เรยกชนของไทลาคอยดนวา กรานม (granum) (พหพจนคอ กรานา(grana)) หรอ grana lamellae และสวนทไมไดซอนทบกนเรยกวา stroma lamellae หรอ stroma thylakoid thylakoid membrane นเองทเปนต าแหนงทอยของรงควตถทใชในกระบวนการสงเคราะหดวยแสง

บรเวณกรานม ซงคอไทลาคอยดทซอนทบกนเปนชนๆ นน ถาพจารณาในรายละเอยดจะพบวา การซอนทบกนเปนการซอนทมลกษณะเปนถงกลมแบน วางซอนกนเปนชนๆ ภายในถงมของเหลวบรรจอย เรยกสวนภายในถงนวา lumen หรอ thylakoid space

กลไกในกระบวนการสงเคราะหดวยแสง

ในการเปลยนพลงงานแสงใหอยในรปของพลงงานเคมในโมเลกลของสารอนทรยนน จะแบงออกเปน 2 ขนตอนคอ

1. ปฏกรยาทตองใชแสง (Light reaction) 2. ปฏกรยาการตรงคารบอนไดออกไซด (CO2 fixation reaction)

ปฏกรยาทตองใชแสง เปนกระบวนการทเกดขนบรเวณไทลาคอยด เปนการทรงควตถรบพลงงานแสง แลวน าพลงงานนนมาใชในการสรางสารทมพลงงานสง ซงไดแก ATP และ NADPH เพอทจะไดน าพลงงานจากโมเลกลเหลานไปใชในการสรางสารอนทรยในกระบวนการตรงคารบอนไดออกไซดตอไป ซงเกดขนบรเวณ สโตรมาในคลอโรพลาสต

66

ปฏกรยาทตองใชแสง

รงควตถชนดตางๆ ทอยบนไทลาคอยด จะอยรวมกนเปนกลมโดยมการเกาะตวอยกบโปรตนหลายชนด กลมของโปรตนบนไทลาคอยดทมรงควตถประกอบอยดวยนเรยกวา ระบบแสง (photosystem) ในพชชนสงรงควตถทประกอบอยในระบบแสงไดแก แคโรทนอยด คลอโรฟลล บ และคลอโรฟลล เอ พชและสงมชวตทสามารถสงเคราะหแสงได สวนใหญมระบบแสง 2 ระบบคอ ระบบแสง I (photosystem I) และระบบแสง II (photosystem II) ซงระบบแสงทงสองจะท าหนาทรวมกนเพอใหสามารถเกดการสงพลงงานในการสราง ATP และ NADPH

เมอระบบแสงไดรบพลงงาน โดยการดดกลนแสงของรงควตถทอยในระบบแสง จะมการสงถายพลงงานทไดรบสศนยกลางปฏกรยา(reaction center) ซงคอ คลอโรฟลล เอ

ในระบบแสงจะมหนวยรบพลงงานแสง ซงประกอบดวยรงควตถหลายชนด ทงแคโรทนอยด คลอโรฟลล บ และคลอโรฟลล เอ ทท างานรวมกนในการรบพลงงานแสง แลวสงพลงงานนนเขาสศนยกลางปฏกรยา ซงคอโมเลกลของคลอโรฟลล เอ ซงโมเลกลคลอโรฟลล เอ นเมอไดรบพลงงานในชวงคลนทพอเหมาะ อเลคตรอนในโมเลกบของคลอโรฟลลจะถกกระตนใหอยในชนของระดบพลงงานทสงขน (excited state) พรอมทจะถายทอดอเลคตรอนนใหกบตวรบอเลคตรอนตวถดไป

ความแตกตางประการหนงของ ระบบแสง I และ ระบบแสง II ในดานของการรบพลงงานคอ ระบบแสง I ประกอบดวยหนวยรบพลงงานแสงทรบพลงงานในชวงคลนทมความยาวคลนไมต ากวา 700 นาโนเมตร ในขณะท ระบบแสง II จะประกอบดวยหนวยรบพลงงานแสงทมชวงคลนไมต ากวา 680 นาโนเมตร

67

ท าใหเกดปฏกรยาการแยกสลายโมเลกลของน าดวยพลงงานแสงทเรยกวา photolysis กระบวนการทน าสญเสยอเลคตรอนไปใหกบตวรบอเลคตรอนแลวเกดผลตภณฑคอ O2 อนเนองมาจากกระบวนการใน คลอโรพลาสต ซงคนพบโดย Robert Hill ในป 1937

สวนระบบแสง I เมอศนยกลางปฏกรยาสญเสยอเลคตรอนไปใหกบตวรบอเลคตรอนตวถดไปนน ไมสามารถท าใหเกดแรงดงอเลคตรอนจากโมเลกลของน าได แตสามารถรบอเลคตรอนจากโมเลกลอนๆ ทไดรบ อเลคตรอนจากระบบแสง II

ในทสด e- จะถกถายทอดไปยง NADP+ ซงเปนตวรบ e- ตวสดทายในปฏกรยาทตองใชแสง ไดเปน NADPH ซงจะน าไปใชในกระบวนการตรงคารบอนไดออกไซดตอไป

ในระหวางการถายทอดอเลคตรอนจาก ระบบแสง I ไปส ระบบแสง II จะผานระบบการรบอเลคตรอนทท าใหเกดการเปลยนแปลงของพลงงานบางสวนทไดจากการถายทอดอเลคตรอน น ามาใชในการสราง ATP ดวย ท าใหเมอสนสดปฏกรยาทตองใชแสง ท าใหเกดสารทมพลงงานสงสองชนดคอ NADPH และ ATP ทจะถกน าไปใชในการตรงคารบอนไดออกไซดตอไป และยงเกดการสราง O2 ทไดจากการสลายของโมเลกลน าขนอกดวย

ในการถายทอดอเลคตรอนจาก ระบบแสง II ไปยงตวรบอเลคตรอนตวสดทายของปฏกรยา ไดเปน NADPH น เรยกการถายทอดอเลคตรอนเชนนวา การถายทอดอเลคตรอนแบบไมเปนวฏจกร (non-cyclic electron treansfer) (ภาพท 8) อยางไรกด เมอ ระบบแสง I ถายทอดอเลคตรอนไปยงตวรบอเลคตรอนตวถดไปแลว อาจไมไดมการสง e- ตอไปจนถง NADP+ กได แตสง e- กลบมายงระบบทรบ e- จากระบบแสง II แทน ซงสามารถสง e- กลบไปยงระบบแสง I ไดอก ดงภาพท 9

ท าใหเกดการถายทอด e- แบบเปนวฏจกร (cyclic electron transfer) ซงในกรณเชนน จะท าใหพลงงานแสงทถกดดกลน ไมไดน าไปใชในการสงเคราะห NADPH แตสามารถน าไปใชในการสราง ATP ได

ปฏกรยาการตรงคารบอนไดออกไซด (CO2 fixation Reaction)

ปฏกรยาการตรงคารบอนไดออกไซด รจกกนในอกชอหนงวา Calvin Cycle ซงเปนปฏกรยาทน าพลงงานจาก ATP และ NADPH ทไดจากปฏกรยาทตองใชแสง มาใชในการสรางโมเลกลของสารอนทรยจากสารอนนทรย สารอนทรยเหลานเองเปนตนก าเนดใหเกดการน าพลงงานทเกบไวในโมเลกลไปใชในกระบวนการตางๆ ของพชตอไป รวมทงการสรางสารชนดอนๆ เกดการเจรญเตบโต ตลอดจนเปนแหลงอาหารของผบรโภคล าดบถดขนไป

68

แตเดมเชอวาการเกดปฏกรยาการตรงคารบอนไดออกไซดน ไมจ าเปนตองใชแสง จงเรยกกระบวนการนวา Dark reaction หรอปฏกรยาทไมตองใชแสง แตตอมาพบวา เอนไซมหลายชนดทท างานในกระบวนการน ตองไดรบการกระตนดวยแสงกอน จงสามารถท างานได ในปจจบนจงไมนยมเรยกกระบวนการนวา Dark reaction

Calvin cycle เปนปฏกรยาทเกดขนใน stroma ของ chloroplast ประกอบดวย 3 ขนตอนใหญๆ คอ Carboxylation Reduction และ Regeneration

1. Carboxylation เปนขนตอนท ribulose-1,5-bisphosphate (RuBP) เขารวมกบ CO2 และเกดเปน 3-phosphoglycerate 2 โมเลกล ซงเปนสารเสถยร (stable intermediate) ตวแรกของ Calvin cycle

2. Reduction เปนขนตอนท 3-phosphoglycerate ถก reduced เกดเปน glyceraldehyde-3-phosphate ซงเปนสารประเภทน าตาล ขนตอนนจะมการใชสารพลงงานสงทไดจากปฏกรยาแสง คอ ATP และ NADPH

3. Regeneration เปนขนตอนทจะสรางโมเลกล RuBP ขนมาอกครงหนง เพอวนกลบไปเปนตวรบ CO2 ในรอบตอไป ในขนตอนนตองอาศยพลงงานจาก ATP ซงไดจากปฏกรยาแสง

ภาพโดยสรปของขนตอนของ Calvin Cycle ดงรปทแสดงขางลางน

69

พช C3 / พช C4

พช C3 เปนพชทมระบบการตรงคารบอนไดออกไซดดวย Calvin Cycle เพยงอยางเดยว จะเหนไดวาใน Calvin Cycle สารอนทรยตวแรกทเกดขนจากการตรงคารบอนไดออกไซดคอ PGA จงเปนสารทมคารบอน 3

อะตอม เราจงเรยกพชกลมนวา พช C3

พช C3 นเปนพชกลมใหญทสด มจ านวนชนดมากวาพช C4 พชทเปนพช C3 ไดแก ขาว ขาวสาล ถว เปนตน โครงสรางภายในของใบจะประกอบดวย mesophyll cell 2 แบบ คอ palisade mesophyll และ spongy mesophyll และมกลมเนอเยอล าเลยงแทรกอย อาจมกลมเซลลลอมรอบกลมทอล าเลยง ซงเรยกวา bundle sheath cell หรอไมกได การเกดการตรงคารบอนไดออกไซดดวย Calvin Cycle จะเกดขนท mesophyll cells เปนหลก

พช C4 มกเปนพชทมถนก าเนดในเขตศนยสตร เชน ขาวโพด ออย และบานไมรโรย พชกลมนมโครงสรางภายในของใบทเดนชดคอ จะม bundle sheath cells ทมคลอโรพลาสตลอมรอบกลมทอล าเลยง พชพวกนจะมการตรงคารบอนไดออกไซด 2 ครง โดยครงแรกตรงท mesophyll cell โดยมตวมารบ CO2 คอ phosphoenol pyruvate (PEP) ไดเปนสารประกอบคารบอน 4 อะตอม (อนเปนทมาของชอวา พช C4) คอ กรดออกซาโลเอซตก (oxaloacetic acid) (OAA) แลวถกเปลยนเปน malic acid กอนจะเคลอนทเขาส bundle sheath cell เมอถง bundle sheath cell สาร C4 จะถกเปลยนเปนสาร C3 + CO2 ในคลอโรพลาสตท bundle sheath cell ซง CO2 กจะเขาส Calvin Cycle ตอไป สวนสาร C3 กจะถกน ากลบมายง mesophyll cell เพอเปลยนเปน PEP ส าหรบการตรง CO2 ครงตอไป ดวยระบบเชนน จงท าใหความเขมขนของ CO2 บรเวณ bundle sheath cell มความเขมขนสงขนกวาบรเวณ mesophyll ของพช C3

ปจจยบางประการทมผลตออตราการสงเคราะหดวยแสง

1. แสง และความเขมแสง 2. อณหภม 3. คารบอนไดออกไซด

ทมาจาก: http://www.sc.chula.ac.th/courseware/2305103/add_topics/add3/2_photosynthesis.html

70

8. Mitosis vs Meiosis (IPMAT) ท านองเพลง NoBody (Wondergirls)

พด: การแบงเซลลม 2แบบ mitosis แบงเซลลรางกาย (ชดโครโมโซมคงเดม) สวนไมโอซสแบงเวลลสบพนธ (ชดโครโมโซมลดลงครงหนง) แบงเซลล I-P-M-A-T อปแมท นะ mitosis หรอ meiosis อปแมท นะ Interphase-Prophase-Metaphase- Anaphase –Telophase I-P-M-A-T อฟแมท I-P-M-A-T แบงเซลล Mitosis : ม ขน Interphase /จ าลองชด DNA / เปน 2 เทา ใชเวลานาน Prophase โครโมโซม / 2 chromatids เรมเหน/ Nucleo- นวเคลยเมมเบรน เรมสลาย เรมสรางเสนใย Metaphase ตงแถวตอนกลางเซลล/ Anaphase แยกโครมาตดไป/ Telophase เกด cell plate ในพช cleavage furrows ใน animal cell แลวแยกออกเปนสอง แบงเซลล I-P-M-A-T อปแมท นะ mitosis หรอ meiosis อปแมท นะ Interphase-Prophase-Metaphase- Anaphase –Telophase I-P-M-A-T อฟแมท I-P-M-A-T แบงเซลล Meiosis :แบงนวเคลยส 2 ท/ Prophase I รอนานเตมท มการเขาคโครโมโซม เกด Crossing Over/ หดสน Metaphase I / คเหมอนแถวตอนเรยงกน/ Anaphase I ดงแยก ชดโครโมโซมลดลงครงหนง/ แยกเปน 2 เซลล Telophase I/ จากนนก Prophase II แบงถง Telophase II/ 4 cells โครโมโซมลดลงครงหนงนะจะ

Mitosis แบงเซลลเตบโต....... สวน Meiosis นน แบงเซลลสบพนธ................

แคเพยงจ าใหด..... Meiosis แบง 2 ท.....ได 4 cell ทโครโมโซมลดลงครงหนง

เพราะลดตงแตระยะ Anaphase 1 Inter-Pro-Meta- Ana –Telophase อฟแมท I-P-M-A-T อฟแมท I-P-M-A-T อฟแมท ..อฟแมท

71

ความรเสรมเรอง การแบงเซลลแบบไมโตซส และการแบงเซลลแบบไมโอซส การแบงเซลลแบบไมโทซส ( mitosis) การแบงเซลลแบบนเปนการแบงเซลลของเซลลรางกาย (somatic cell) เพอเพมจ านวน เซลล ในขณะทมการเจรญเตบโตในรางกายของคนและสตว เซลลบางชนดมการสรางอยตลอดเวลาเพอทดแทนเซลลทตายแลว เชน เซลลไขกระดก และเซลลผวหนง สวนในเซลลประสาท เซลลกลามเนอยดกระดก และกลามเนอหวใจมการพฒนาจนมรปราง และหนาทพเศษแตกตางจากเซลลทว ๆ ไป จะไมมการแบงตว เมอเซลลตายไป จะไมมเซลลใหมขนมาแทน ส าหรบในพชสวนของโครงสรางทมอายมากและประกอบดวยเนอเยอถาวร ไมมการแบงเซลล แตบรเวณปลายของรากและยอดจะมการเจรญเตบโตอยตลอดเวลา และเปนบรเวณทม การแบงเซลล แบบไมโทซสเสมอ การแบงเซลลเปนกระบวนการทเกดขนตอเนองกอนทจะมการแบงเซลล เซลลจะมการ เตรยมตว ใหพรอมกอนการแบงเซลลจนถงการแบงนวเคลยสและสนสดหลงการแบงไซโทพลาซม เรยกวา วฏจกรของเซลล (cell cycle) ซงพบเฉพาะการแบงเซลลแบบไมโทซสเทานน วฏจกรของเซลล ม 2 ขนตอน 1. ระยะอนเตอรเฟส (interphase) 2. ระยะทมการแบงแบบไมโทซส (mitotic phase , M phase)

http://www.scq.ubc.ca/wp-content/cellcycle.gif

72

ระยะอนเตอรเฟส ( Interphase ) เปนระยะทเซลลเตรยมตวใหพรอมกอนทจะแบงนวเคลยสและไซโทพลาซมเซลล ในระยะน มเมแทบอลซมสงมาก มนวเคลยสขนาดใหญ และเหนนวคลโอลสชดเจนเมอยอมส ระยะนใชเวลาประมาณ 20 ชวโมงและระยะอนเตอรเฟส แบงเปนระยะยอยได 3 ระยะ คอ 1. ระยะกอนสราง DNA (G1 phase) เปนระยะทเซลลมการเจรญเตบโต ขนาดใหญขน มการสงเคราะหสารตาง ๆ เชน RNA และโปรตน แตไมมการสราง DNA เซนโทรโซมมการแบงตว แตละเซนโทรโซมประกอบดวยเซนทรโอล 1 ค ระยะนใชเวลาประมาณ 8 ชวโมง 2. ระยะสราง DNA (S phase) เปนระยะทเซลลมการสงเคราะห DNA เพมอกหนงชด เรยกระยะนวา การจ าลองตวของ โครโมโซม (chromosome duplication) สาย DNA ในระยะนยงคงเปนเสนใยโครมาทน ใชเวลาประมาณ 6 ชวโมง 3. ระยะหลงสราง DNA ( G2 phase ) เปนระยะทเซลลเตรยมพรอมทจะแบงเซลล ไมมการสราง DNA แลว แตมการสราง RNA โปรตนและออรแกเนลลตาง ๆ เพมขน ใชเวลาประมาณ 4 - 6 ชวโมง

http://bhs.smuhsd.org/bhsnew/academicprog/science/vaughn/ Student%20Projects/Paul%20&%20Marcus/cycle.jpg

73

เมอสนสดระยะอนเตอรเฟส เซลลจะมสารตาง ๆ สมบรณพรอมเขาสระยะไมโทซสได โครโมโซมในสงมชวตแตละชนดจะมระยะ S ระยะ G 2 และไมโทซสใกลเคยงกน ตางกนท ระยะ G1 ดงนนเซลลแตละชนดจงเขาสระยะการแบงเซลลแตกตางกน เชน เซลลประสาทอยในระยะ G1 ยาวมาก ตลอดชวตของเซลลโดยไมมการแบงเซลลเลย เซลลไขกระดกทสรางเซลลเมดเลอดแดงมระยะ G1 สน เพราะมการแบงเซลลอยตลอดเวลา

ระยะไมโทซส (M phase) เปนระยะทมการแบงนวเคลยส เกดขนในชวงสน ๆ แลวตามดวยการแบงไซโทพลาซม แบงไดเปน 4 ระยะ 1. ระยะโพรเฟส (prophase) ระยะนจะเหนนวเคลยสชดเจน นวเคลยสยงมเยอหมอย นวคลโอลสสลายตว โครมาทนขดตว บดเปนเกลยว ท าใหมองเหนโครโมโซมสนลงและมขนาดใหญขน มการสรางเสนใยสปนเดล (spindle fiber) จากเซนทรโอล ( ภายในเซนโทรโซม ) เซนโทรโซมทง 2 ชด เคลอนหางออกจากกนไปอยคนละดาน เสนใยสปนเดลโยงยดระหวาง เซนโทรโซมทง 2 ชด ในเซลลพชเสนใยสปนเดล สรางจากขวเซลล (polar cap)

http://img.sparknotes.com/figures/D/d756b5b73abe2974f3521a828791899f/ prophase.gif

74

2.ระยะเมทาเฟส (metaphase) ระยะนเยอหมนวเคลยสลายตว เสนใยสปนเดลจบกบโครโมโซมทไคนโทคอร (kinetochore) ซงเปนโปรตนทอยบรเวณเซนโทรเมยร ท าใหเกดการเคลอนทของโครโมโซม โครโมโซมหดตว มขนาดใหญขนและสนลง ท าใหโครโมโซมเคลอนทไดสะดวก การเคลอนทของโครโมโซมเกดจากการยดหดของเสนใยสปนเดล เซนโทรโซมเคลอนมา อยตรงขามกนทข วเซลลทง 2 ขาง โครโมโซมเรยงอยกงกลางเซลล

http://img.sparknotes.com/figures/D/d756b5b73abe2974f3521a828791899f/prophase.gif

3. ระยะแอนาเฟส (anaphase) ระยะนเกดขนอยางรวดเรว สงเกตไดยาก เกดการแยกตวของโครมาทดของแตละโครโมโซม แตละโครมาทดจะถกดงใหแยกจากกนไปในทศทางตรงกนขาม โดยการหดตวของเสนใยสปนเดล โครโมโซมแยกกนเปน 2 กลมแตละกลมจะถกดงไปยงขวเซลลตรงกนขามกน ในระยะนโครโมโซม ทเกดขนใหม (daughter chromosome) จงม โครมาทดเพยง 1 เสน

75

http://www.sparknotes.com/biology/cellreproduction/mitosis/section2.rhtml

4. ระยะเทโลเฟส (telophase) ระยะนโครโมโซมหยดเคลอนท เสนใยสปนเดลสลาย มการสงเคราะหเยอหมนวเคลยส และนวคลโอลส DNA คลายเกลยวออกท าใหโครโมโซมยดตวออกเปนเสนใยโครมาทน เมอใกลสนสดระยะเทโลเฟส จะเกดการแบงของไซโทพลาซม ในเซลลพชจะ สราง แผนกนเซลล (cell plate) คนตรงกลางระหวางนวเคลยสใหมทงสอง โดยเรมสรางจากตรงกลาง แลวขยายไปสผนงเซลลใหมกนเซลลเดมออกเปน 2 เซลล ผนงเซลลมชองเปดใหสารจากเซลล ทตดกนผานเขาออกได ในเซลลสตวเยอหมเซลลคอดเขาหากนจนเซลลหลดจากกน ไดเซลลใหม 2 เซลล เซลลทไดจากการแบงเซลลแบบไมโทซสบางเซลลจะเขาส วฏจกรเซลล เซลลบางเซลลจะเปลยนแปลงไปท าหนาทเฉพาะอยาง

76

http://www.sparknotes.com/biology/cellreproduction/mitosis/section3.rhtm การแบงเซลลแบบไมโอซส (meiosis) การแบงเซลลแบบไมโอซส นวเคลยสมการเปลยนแปลงโดยโครโมโซมในนวเคลยส ลดจ านวนลงครงหนง เปนการแบงเซลลเพอสรางเซลลสบพนธ เซลลรางกายคนมโครโมโซม 46 แทง หรอ 23 ค (2n) แตละคมลกษณะเหมอนกน และมยนควบคมลกษณะเดยวกนอยในต าแหนงตรงกน เรยกโครโมโซมทเปนคกนวา ฮอมอโลกสโครโมโซม (homologous chromosome) เซลลทมโครโมโซมเขาคกนเรยกวา เซลลดพลอยด (diploid cell) เซลลในอวยวะสบพนธจะเกดการแบงเซลลแบบไมโอซส ผลตเซลลไขซงเปนเซลลสบพนธเพศเมย เซลลอสจเปนเซลลสบพนธเพศผ เซลลสบพนธมโครโมโซม เพยงครงเดยวหรอ เรยกวา เซลลแฮพลอยด (haploid cell) การแบงเซลลแบบไมโอซส นวเคลยสมการ เปลยนแปลง 2 รอบ จงใชเลขโรมน I และ II ก ากบระยะตาง ๆ การแบงเซลลแบบไมโอซส (meiosis) ม 2 ขนตอน ใหญ คอ ไมโอซส I เปนการลด DNA หรอโครโมโซมลงครงหนง และ ไมโอซส II เปนขนตอนทคงจ านวนโครโมโซม

77

ระยะอนเตอรเฟส I (interphase I) กอนแบงเซลล เซลลมการเตรยมตวเชนเดยวกบ การแบงแบบไมโทซส ระยะเวลาการสงเคราะห DNA ยาวนานกวาในแบบไมโทซส

http://www.fundp.ac.be/sciences/biologie/bio2001/bioscope/1883_vanbeneden/meiose.html

ระยะไมโอซส I (meiosis I) เปนการเปลยนแปลงของนวเคลยและไซโทพลาซม ในรอบท 1 แบงออกเปน 4 ระยะ คอ โพรเฟส I เมทาเฟส II แอนาเฟส II และเทโลเฟส II

ระยะโพรเฟส I (prophase I) ระยะนเวลานานกวาระยะอน มการเปลยนแปลงคลายกบแบบไมโทซส โครมาทนหดตว สนลงและมขนาดใหญขน เซนโทรโซมเคลอนออกจากกนตามความยาวของนวเคลยส เยอหมนวเคลยสและนวคลโอลสเรมสลาย โครโมโซมทเปนฮอมอโลกสกน จะเรยงเปนค ม 4 โครมาทด อาจเกดการไขวกนของ โครมาทด เรยกวา ครอสซงโอเวอร (crossing over) ต าแหนงทไขวกนเรยกวา ไคแอสมา (chiasmata) เกดการแลกเปลยนชนสวนของโครมาทดตางเสน ทอยชดกนท าใหสารพนธกรรมถกแลกเปลยนดวย

78

http://www.fundp.ac.be/sciences/biologie/bio2001/bioscope/1883_vanbeneden/metaphase1.jpg

ระยะเมทาเฟส I (metaphase I) ระยะนเสนใยสปนเดลทยดเกาะฮอมอโลกสโครโมโซมจะจดใหโครโมโซมมาเรยง ตวกนเปนค ๆ โครโมโซมเรยงตวตามแนวระนาบของเมทาเฟสเพลท ( กงกลางเซลล ) เซนโทรโซมอยคนละขวเซลล เชอมตอกนดวยเสนใยสปนเดล ปลายดานหนงของ เสนใยสปนเดลเกาะทไคนโทคอร บรเวณเซนโทรเมยรของแตละโครโมโซม

ระยะแอนาเฟส I (anaphase I) ระยะนมการแยกโครโมโซมออกจากกน คลายกบการแบงแบบไมโทซส แตเปนการแยก โครโมโซมทเขาคออกจากกนไปคนละขวเซลล โดยแตละโครโมโซมประกอบดวย 2 โครมาทด

79

http://www.fundp.ac.be/sciences/biologie/bio2001/bioscope/1883_vanbeneden/meiose.html

ระยะเทโลเฟส I (telophase I) ในระยะนมการสรางเยอหมนวเคลยสลอมรอบโครโมโซม ไดนวเคลยสใหม 2 นวเคลยส และสรางนวคลโอลสขนใหม แตละโครโมโซมม 2 โครมาทด จ านวนโครโมโซมลดลงครงหนง หรอเทากบ n ถาเซลลเรมตนเปน 2n

http://www.fundp.ac.be/sciences/biologie/bio2001/bioscope/1883_vanbeneden/meiose.html

การแบงไซโทพลาซม ในรอบท 1 การแบงไซโทพลาซมในเซลลพชและเซลลสตว มกระบวนการตาง ๆ เกดขนเหมอนกบการแบงเซลลแบบไมโทซส แตการแบงไซโทพลาซม ในรอบท 1 อาจไมเกดขนกบเซลลทกเซลล

ไมโอซส II (miosis II)

ระยะอนเตอรเฟส II ไมมการจ าลองตวเองของโครโมโซม เนองจากในการแบงรอบท 1

โครโมโซมแตละโครโมโซมม 2 โครมาทดอยแลว การแบงนวเคลยสในรอบท 2 มการเปลยนแปลง

ในระยะตาง ๆ ดงน

80

ระยะโพรเฟส II

เยอหมนวเคลยสสลายไป มเสนใยสปนเดลเกดขนและมาจบเซนโทรเมยรของโครมาทด

http://www.fundp.ac.be/sciences/biologie/bio2001/bioscope/1883_vanbeneden/meiose.htm

ระยะเมเทาเฟส II

โครโมโซมจะมาเรยงกนอยบรเวณกลางเซลลเซนโทรเมยรและเรมมการแบงตว

เพอใหโครมาทดแยกออกจากกน

http://www.fundp.ac.be/sciences/biologie/bio2001/bioscope/1883_vanbeneden/meiose.html

81

ระยะแอนาเฟส II

เสนใยสปนเดลหดสนเขาและโครมาทดกจะแยกออกจากกนไปตามแนวของ

สายใยสปนเดลเขาสขวของเซลล

http://www.fundp.ac.be/sciences/biologie/bio 2001/ bioscope/1883 _vanbeneden/meiose.html

ระยะเทโลเฟส II

เมอโครโมโซมมาถงขวของเซลลกจะคลายเกลยวขดเปนเสนยาว มนวคลโอลสและ

เยอหมนวเคลยสเกดขน การเปลยนแปลงในการแบงเซลลแบบไมโอซส II นนจะเหมอนกบ

การแบงเซลลแบบไมโทซส

หลงสนสดการแบงเซลลแบบไมโอซสจะไดเซลลใหม 4 เซลล และแตละเซลล

มจ านวนโครโมโซมเทากบครงหนงของเซลลเดม

http://www.fundp.ac.be/sciences/biologie/bio 2001/ bioscope/1883 _vanbeneden/meiose.html

82

ทมาจาก: http://www.thaigoodview.com/library/contest2551/science04/45/2/cell/content/mitosis1.html

ลกษะณะส าคญของการแบงเซลลแบบไมโทซสและไมโอซส

ไมโทซส ไมโอซส

1. จ านวนโครโมโซมหลงการแบงยงเทาเดม 1. โครโมโซมลดลงครงหนง

2. กระบวนการแบงเซลลมขนตอนเดยว โดยม

การจ าลองตวเองของโครโมโซมแลวแยก

ไปยงขวทงสอง แลวแบงไซโทพลาซม

ไดเซลลใหม 2 เซลล

2. กระบวนการแบงเซลลม 2 ขนตอน ม

แบงนวเคลยสและไซโทพลาซมอยางละ

2 ครง ไดเซลลใหม 4 เซลล

3. โครโมโซมไมมการเขาคกน ไมมการแลก

เปลยนชนสวนของฮอมอโลกสโครโมโซม

3. เกดการเขาคกน เกดการ crossing over

และมการแลกเปลยนชนสวนโครโมโซม

4. องคประกอบทางพนธกรรมและโครโมโซม

ของเซลลใหมทงสองเซลลจะเหมอนกน

4. องคประกอบทางพนธกรรมและโครโมโซม

ของเซลลใหมอาจตางกนบางเนองจาก

มการ crossing over

5. จ านวนโครโมโซมในเซลลทงสองทไดจะ

เทากบเซลลเดม

5. จ านวนโครโมโซมในเซลลใหมทได

จะมเพยงครงหนงของเซลลเดม

6. เซลลใหมทไดแบงเซลลแบบ

ไมโทซสไดอก

6. เซลลใหมทไดไมสามารถแบงเซลลแบบ

ไมโทซสไดอก แตอาจแบงแบบไมโทซสได

7. ปกตเกดทเซลลรางกายของสตว และ

เนอเยอเจรญของพช

7. เกดกบเซลลทท าหนาทเปนเซลลสบพนธ

8. กระบวนการจะเกดตงแตไซโกตหรอ

เอมบรโอไปเรอย ๆ

8. กระบวนการจะเกดในพชหรอสตวท

สบพนธไดเทานน

83

9. เพลง Digestive enzyme ท านองเพลง นาทสดทาย (อทซ)

Pthyaline (amylase) ยอย Starch เปน Dextrin น าตาลหวานในปากเราคลกเคลากน กระเพาะอาหาร Pepsinogen เรงโดย Hydrochloric เปลยนเปน Pepsin ยอยโปรตน

และ Polypeptide ยอยกลายเปน peptide Lipase หลงออกมาแตยงคงไมไดท างาน ถง small intestine สวน Duodenum มน าด Emulsify fat ตบสรางใหถงน าด

และ Pancreatic juices กคอ Trysin Chymotrypsin ยอย polypeptide สง Carboxypeptidase กลายเปนกรดอะมโน amylase ยอย polysaccharide disaccharide ผลลพธ สดทาย ยอยตอไป

Small intestine นนกสราง Enzyme / Disacharidase Dipeptidase and Lipase

ยอย Nucleotide By Nucleotidase Nucleoside Nucleosidase เปน Pentose-Base-Phosphate

Villus ท Jejunum absorb sugar กรดอะมโน ผานเสนเลอดฝอย ทอน าเหลองนนดดกรดไขมน

84

ความรเสรมเรอง เอนไซมทเกยวกบการยอยอาหาร เอนไซม ( Enzyme )

เอนไซม คอ ตวเรงปฏกรยาทางชวภาพ เปนสารประกอบพวกโปรตน สามารถลดพลงงานกอกมมนตของปฏกรยา เอนไซมจะเรงเฉพาะชนดของปฏกรยา และชนดของสารทเขาท าปฏกรยา การเรงปฏกรยาของเอนไซม E เปนตวเรงปฏกรยา (เอนไซม) S เปนสารตงตนเรยกวา สบสเตรต และ P เปนสารผลตภณฑ

E + S ---------------> ES ---------------> E + P

สารเชงซอน

ปจจยทมผลตอการท างานของเอนไซม 1. ชนดของสารทเอนไซมไปควบคมปฏกรยา 2. ความเขมขนของสบสเตรดเปลยนตามอตราการเกดปฏกรยาของเอนไซม 3. ความเขมขนของเอนไซมเปลยนตามอตราการเกดปฏกรยาของเอนไซม 4. ความเปนกรด-เบสของสารละลาย สวนมากเอนไซมจะท างานไดดในชวง pH เปนเบสเลกนอย แตอยางไรกตามเอนไซมจะเรงปฏกรยาใหเกดเรวในชวง pH ใดกขนอยกบชนดของสบสเตรตนน ๆ 5. อณหภม อณหภมท 37 OC เปนอณหภมทเอนไซมสวนใหญท างานไดด อณหภมสงเกนไปจะท าใหการท างานของเอนไซมเสอมไป เพราะเอนไซมเปนโปรตนเมออณหภมสงเอนไซมถกท าลายธรรมชาตไป 6. สารยบย งปฏกรยาของเอนไซม สารบางชนดเมอรวมตวเอนไซมจะท าใหเอนไซมท างานชาลงหรอหยดท างานได 7. สารกระตน เอนไซมบางชนดตองการไอออนพวกอนนทรยเปนตวกระตน จงจะเกดการท างานและเกดอตราการเกดปฏกรยา

85

ระบบยอยอาหาร

อวยวะทเกยวของกบการยอยอาหาร

การยอยในปาก การยอยในรางกายของคนแบงเปน 2 แบบ แบบแรก คอการยอยเชงกล โดยการใชฟนบดเคยว หรอการบบรดของทางเดนอาหาร แบบท 2 คอ การยอยทางเคม โดยการใชน ายอยหรอเอนไซม ท าใหอาหารมโมเลกลเลกลง การยอยเชงกลเรมตงแตปาก ในปากมฟนท าหนาทบดเคยวอาหารใหละเอยด คนมฟน 2 ชด ชดแรก เรยกฟนน านม ม 20 ซชดท 2 เรยกฟนแทม 32 ซ บางคนอาจไมมครบเนองจากฟนขนไมครบ นอกจากนน แลว ในปากยงมน าลายทผลตจากตอมน าลายประมาณวนละ 1-1.5 ลตร ในน าลายมเอนไซมอะไมเลสสามารถยอยแปงใหเปนน าตาลได แปงทถกยอยสวนใหญจะอยในรปของน าตาลโมเลกลค คอ น าตาลมอลโทส และเอนไซมในน าลายจะท างานไดดระหวางคาพเอช 6.4-7.2

การยอยในกระเพาะอาหาร ผนงกระเพาะอาหารมกลามเนอหนาแขงแรงมาก และยดหยน ภาวะปกตมขนาด 50 ลบ.ซม. เมอมอาหารจะขยายความจไดถง 1,000-1,200 ลบ.ซม. กระเพาะอาหารมกลามเนอหรด 2 แหง คอ หรดสวนตนทตอกบหลอดอาหาร และกลามเนอหรทตอกบล าไสเลก กระเพาะอาหารจะสรางกรดเกลอ(ไฮโดรคลอรก)และเอนไซม ตามปกตอาหารจะอยในกระเพาะอาหารประมาณ 30 นาท ถง 3 ชวโมง ขนอยกบชนดของอาหาร เอนไซมทกระเพาะอาหารสราง ไดแก เพปซน ท าหนาทยอยโปรตนโมเลกลใหญใหเปนโมเลกลเลกลง แตยงไมเลกทสดทจะสามารถแพรเขาสเซลลได การยอยในล าไสเลก อาหารจะเคลอนจากกระเพาะอาหารผานกลามเนอหรดเขาสล าไสเลก การยอยอาหารในล าไสเลกเกดจากการท างานของอวยวะ 3 ชนด คอ ตบออน ผนงล าไสเลก และตบ ตบออน ท าหนาทสรางเอนไซมหลายชนด เชน อะไมเลส ยอยคารโบไฮเดรตใหเปนกลโคส ไลเพส ยอยไขมนใหเปนกรดไขมน และกลเซลรอล สวนเอนไซมทรปซน ยอยโปรตนใหเปนกรดอะมโน นอกจากน ตบออนยงสรางสารโซเดยมไฮโดรเจนคารบอ- เนต ซงมฤทธเปนเบสออนออกมาเพอลดความเปนกรดของอาหารทมาจากกระเพาะอาหาร ล าไสเลก มลกษณะเปนทอยาวประมาณ 7 เมตร ขดอยในชองทอง ล าไสเลกสวนตนตอจากระเพาะอาหาร ยาวประมาณ 0.30 เมตร เรยก ดโอดนม ล าไสเลกสวนกลางยาวประมาณ 2.5 เมตร เรยก เจจนม และสวนของล าไสเลกสวนสดทายยาวประมาณ 4 เมตร เรยก ไอเลยม ผนงดานในของล าไสเลกมลกษณะเปนป มไมเรยบ เรยกวา วลไล

86

ตบ ท าหนาทสรางน าดเกบไวทถงน าด จากถงน าดมทอมาเปดเขาสล าไสเลกสวนดโอดนมน าดจะชวยกระจายไขมนใหแตกตว ออกเปนเมดเลกๆ แลวเอนไซมไลเพสจะท าการยอยตอไป จนไดกรดไขมนและกลเซอรอล นอกจากนตบยงท าหนาทท าลายเชอ โรคและสารบางชนดทเปนอนตรายตอรางกาย รวมทงเกบสะสมวตามนและธาตเหลก การยอยทในล าไสเลก ตองอาศยเอนไซมจากตบออน (Pancreas)ซงประกอบดวยเอนไซมตางๆดงน 1. ทรปซน (Trypsin) เปนเอนไซมทยอยโปรตนหรอเพปไทดใหเปนกรดอะมโน 2. อะไมเลส (Amylase) เปนเอนไซมทยอยแปงใหเปนน าตาลกลโคส 3. ไลเพส ( Lipase) เปนเอนไซมทยอยไขมนและกลเซอรอล สรป การยอยอาหารประเภทตางๆ ในล าไสเลก คารโบไฮเดรต แปง เอนไซม อะไมเลส ไดน าตาลกลโคส มอลโทส เอนไซม มอลเทส ได น าตาลกลโคส+น าตาลกลโคส ซโครส เอนไซม ซเครส ได น าตาลกลโคส+น าตาลฟรกโทส แลกโทส เอนไซม แลกเทส ได น าตาลกลโคส+น าตาลกาแลกโทส โปรตน โปรตนหรอเพปไทด เอนไซม ทรปซน ได กรดอะมโน

ไขมน ไขมน น าด ได ไขมนขนาดเลก เอนไซมไลเพส ได กรดไขมน + กลเซอรอล

ทมาจาก: http://www.school.net.th/library/snet5/topic8/enzyme.html

87

10. เพลง Phytohormone

ท านองเพลง ผดทเธอ (ปนดดา เรองวฒ) Plant Hormone : Auxin comes form meristem tissue :กระตนแบงเซลลยอดยบย งการเจรญ

ของตาขาง ชะลอการหลดรวงของผล ดอกใบ เปลยนรงไขเจรญเปนผล นคอตวอยาง โดยทไมตองผสมพนธ Giberrellin สรางมาเวลาเปนตนออน กระตนยดตวของเซลลเหนอขอ กระตนออกดอก การงอกเมลด....

Cytokinin สรางจาก Root /ควบคมแบงเซลล เรงตาขาง/ ขจดการพกตวของ seed /ควบคม cell differenticiate.

Ethylene gas / Repining ผลไม / การรวงใบ__ใหเปนตาม seoson และยงเรง seed germination....... Abscisic acid come form /ใบ และตา ยบย ง growth และกระตน...การหลดรวงของใบ ผล และของดอก และชวย delay seed germination หนาทมนพกตวไมใหเมลดนนงอก นนคอ Abscisic acid

88

ความรเสรม เรอง ฮอรโมนพช (Phytohormones)

ฮอรโมนพช (plant hormone)

...............ฮอรโมนพช เปนสารเคมทพชสรางขนมาเพอควบคมการเจรญเตบโตของพช และใชเปนการตอบสนองตอสงเราของพชดวย สารทควบคมการเจรญเตบโตของพชนเรยกวา ฮอรโมนพช ม 5 ประเภทคอ 1. ออกซน(Auxin) หรอ กรดอนโดลแอซตก(indoleacetic acid) เรยกยอวา IAA เปนฮอรโมนทพชสรางจากกลมเซลลเนอเยอเจรญบรเวณยอดออนและรากออนแลวแพรไปยงเซลลอน

คณสมบตของออกซน มดงน

- แพรจากยอดลงสตน

- หนแสงไปยงดานทมดกวา - ชวยใหเจรญเตบโต แตยบย งการแตกของตาดานขาง - กระตนการออกดอก และการกระตนให ovary >>> fruit ( ไมมเมลด ) โดยไมตองผสมพนธ - กระตนการแตกราของกงในการเพราะช า - ชะลอการหลดรวงของใบ ดอก ผล - กระตนใหยอดเจรญเตบโตรวดเรว แตในรากยบย งใหชาลง

2. จบเบอเรลลน ( gibberellin) หรอ กรด gibberellic acid เรยกวา GA เปนฮอรโมนพชพวกหนงในพชชนสง สรางมาจากใบออนและผลทยงไมแก มหลายชนด มคณสมบตดงน

- กระตนการเจรญเตบโตของเซลลระหวางขอปลอง ท าใหตนไมสง - กระตนการงอกของเมลดและตา เพมการเกดดอก

89

- เปลยนดอกตวผใหเปนดอกตวเมยในพชตระกลแตง - ชวยยดชอของผล 3. เอทลน (ethylene) เปนฮอรโมนพช ซงผลตขนมาขณะทเซลลก าลงมเมแทบอลซม ตามปกตเอทลนท าหนาทกระตนการหายใจ และยงท าหนาทอนๆดงน

- เรงเมแทบอลซม ท าใหผลไมสก - กระตนการออกดอกของพชพวกสบประรด

- กระตนการหลดรวงของใบ

- เรงการงอกของเมลด - เรงการไหลของน ายางพารา

4. กรดแอบไซซก(abscisic acid) เรยกยอวา ABA เปนฮอรโมนพชทกระตนในการรวงของใบโดยตรง นอกจากนยงท าหนาท - กระตนการหลดรวงของใบและผลทแกเตมท - ยบย งการเจรญของเซลลบรเวณตา - กระตนใหปากใบปดเมอขาดน า - ยดระยะพกตวของตนออนในเมลด

90

5. ไซโทไคนน (cytokinin) เปนฮอรโมนพชทพบในน ามะพราวและสารทสกดไดจากยสตมสมบตกระตนการเจรญและการเปลยนแปลงของเซลล คณสมบตอนๆมดงน

- กระตนการแบงเซลลและการเจรญเปลยนแปลงของเซลล ใชผสมในอาหารเพราะเลยงเนอเยอพชใหเกดหนอใหม

- กระตนการเจรญของกงแขนง - ชะลอการแกของผลไม

91

11. เพลง พฤตกรรมทมาแตก าเนด (Inherited Behavior)

ท านองเพลง อยากร...แตไมอยากถาม

Inherited Behavior เปนพฤตกรรมตงแตก าเนด ไมตองเรยนร มแบบแผนแนนอน

รวมเรยกวา Orientation : Kinesis Taxis Reflex Chain of reflexs. หรอสญชาตญาน

Kinesis โพรทสต move ไมมทศทาง...... Taxis เคลอนหาสงเราทศทางแนนอน

Reflex ทนททนใด ไอจาม กระพรบตา ชกมอหนไฟ ไมตองรอ Response จากสมอง

Chain of reflex ชกใย.. ดดนม สรางรง ฟกไข และเลยงทารก การสบพนธ คอ Instinctive

Behavior

paramecium กบ CO2 Ameba:lights ความชน:Woodlice ทองจ าในใจ Kinesis ไวกอน

92

ความรเสรมเรอง พฤตกรรมทมาแตก าเนด (Inherited Behavior)

พฤตกรรมทมมาแตก าเนด (Inherited behavior ):: เปนพฤตกรรมแบบงายๆ เปนลกษณะเฉพาะทใชในการ

ตอบสนองตอสงเราชนดใดชนดหนง เชน แสง เสยง แรงโนมถวงของโลก สารเคม หรอเหตการณทเกดเปน

ชวงเวลาทสม าสมอ เชน กลางวน กลางคน น าขนน าลง ตลอดจนการเปลยนแปลงฤดกาล ตอบสนองตอการ

เคลอนไหวเพอปรบต าแหนงทเหมาะสม ความสามารถในการแสดงพฤตกรรมไดมาจากพนธกรรมเทานน ไม

จ าเปนตองเรยนรมากอน มแบบแผนทแนนอนเฉพาะตว สงมชวตชนดเดยวกนจะแสดงลกษณะเหมอนกนหมด

สรปลกษณะของพฤตกรรมทมแตก าเนด ไดแก 1. เปนนพฤตกรรมงายๆทตอบบสนองตอสงเราชนดใดชนดหนง 2. การแสดงพฤตกรรมไดมาจากพนธกรรมเทานน ไมจ าเปนตองเรยนรมากอน

3. มแบบแผนทแนนอนเฉพาะตว สงมชวตชนดเดยวกนจะแสดงลกษณะเหมอนกนหมด

ชนดของพฤตกรรมทมมาแตก าเนด 1. รเฟลกซ (Reflex) 2. พฤตกรรมแบบรเฟลกซตอเนอง (Chain of Reflexes) หรอ สญชาตญาณ (Instinct) 3. ไคนซส (Kinesis) 4. แทกซส (Taxis)

รเฟลกซ (Reflex)

พฤตกรรมแบบรเฟลกซ ( Reflex ) เปนพฤตกรรมทสวนใดสวนหนงของรางกายตอบสนองตอสงเราทมากระตนอยางรวดเรวทนททนใด พฤตกรรมแบบนมความส าคญ เพราะชวยใหสงมชวตรอดพนจากอนตรายได เชน

- การกระพรบตาเมอผงเขาตา - การยกเทาหนทนทเมอเหยยบหนาม ของแหลม หรอของรอน

- การไอ การจาม เมอมสงแปลกปลอมเขาไปในทางเดนหายใจ

93

พฤตกรรมแบบรเฟลกซตอเนอง (Chain of Reflexes)

เปนพฤตกรรมทประกอบดวยพฤตกรรมยอยๆ หลายพฤตกรรมทเปนปฏกรยารเฟลกซ ซงเกดขนอยางตอเนองกน แตเดมใชค าวา สญชาตญาณ ( Instinct ) แตในปจจบนค านใชกนนอยมากในทางพฤตกรรมเพราะมความหมายกวางเกนไป ซงอาจรวมไปถงพฤตกรรมทมมาแตก าเนดทกๆแบบดวย สตวพวกแมลง สตวเลอยคลาน และสตวปก จะมพฤตกรรมแบบเดนชด เชน

- การดดนมของทารก - การสรางรงของนกและแมลง - การชกใยของแมงมม

- การกนอาหารของสตวแตละชนด เชน การแทะมะพราวของกระรอก - การเกยวพาราสของสตวตางๆ

- การฟกไขและเลยงลกออนของสตว - การจ าศลและการอพยพยายถนของสตว

ทารกดดนมแม

การสรางรงของแตน

รงของมด

94

การอพยพของนก

รงนก

ใยแมงมม

การแทะอาหารของกระรอก

นกตวผก าลงเกยวพาราสตวเมย

การจ าศลของหน

กวางอพยพหนอากาศหนาว

การพรางตวของกบ

95

พฤตกรรมแบบไคนซส ( Kinesis ) ::

เปนพฤตกรรมทตอบสนองตอสงเราดวยการเคลอนททงตวแบบมทศทางไมแนนอน คอ มทศทางทไมสมพนธกบทศทางของสงเรา พฤตกรรมแบบนมกพบในสตวไมมกระดกสนหลงชนต า และพวกโพรตสต ซงมหนวยรบความรสกทมประสทธภาพไมดพอ เชน

- การเคลอนทออกจากบรเวณทอณหภมสงของพารามเซยม

- การเคลอนทหนฟองแกส CO2 ของพารามเซยม

- การเคลอนทของตวกงเตนเมออยในความชนทแตกตางกน

พฤตกรรมแบบแทกซส ( Taxis )::

เปนพฤตกรรมการเคลอนทเขาหาหรอหนจากสงเราอยางมทศทางทแนนอน พฤตกรรมแบบนมกพบในสงมชวตทมหนวยรบความรสกทมประสทธภาพดพอจะสามารถรบรและเปรยบเทยบสงเราได เชน

- การเคลอนทเขาหาแสงสวางของพลานาเรย - การเคลอนทของหนอนแมลงวนหนแสง - การเคลอนทของแมลงเมาเขาหาแสง - การเคลอนทของคางคาวเขาหาแหลงอาหารตามเสยงสะทอน

- การบนเขาหาผลไมสกของแมลงหว

96

พฤตกรรมทเกดจากการเรยนร

พฤตกรรมทเกดจากการเรยนร (Learned behavior) เปนพฤตกรรมทเกดขนไดโดยอาศยประสบการณหรอการเรยนรของสตว พฤตกรรมแบบสวนนสวนใหญพบในสตวชนสงทมระบบประสาททเจรญด แตในสตวชนต าบางชนดกสามารถแสงดพฤตกรรมประเภทนได พฤตกรรมประเภทนสามารถแบงยอยออกเปนแบบตางๆไดดงน

พฤตกรรมการเรยนรแบบแฮบบชเอชน ( Habituation ) เปนพฤตกรรมทสตวหยดตอบสนองตอสงเราเดม

แมจะยงไดรบการกระตนอย เนองจากสตวเรยนรแลววาสงเรานนไมมผลตอการด าเนนชวตของตวเอง เชน

- การทนกลดอตราการบนหนหนไลกา - การเลกแหงนมองตามเสยงเครองบนของสนขทอาศยอยแถวสนามบน

ภาพ สนขและหมคนเคยกบคน

พฤตกรรมการเรยนรแบบมเงอนไข ( Conditioning )

เปนพฤตกรรมการตอบสนองสงเราทไมแทจรงไดเชนเดยวกบสงเราทแทจรง เชน

- การทดลองของ อวาน พาฟลอฟ ( Ivan Pavlov ) นกสรรวทยาชาวรสเซย เปนการทดลองวา สนขหลงน าลายเมอไดยนเสยงกระดง (สงเราทไมแทจรง) 1. กอนการเรยนร ใหอาหาร (สงเราทแทจรง) สนขน าลายไหล 2. ระหวางการเรยนร ใหอาหาร (สงเราทแทจรง) สนขน าลายไหล พรอมสนกระดง (สงเราทไมแทจรง) 3. หลงการเรยนร สนกระดง (สงเราทไมแทจรง) สนขน าลายไหล - การฝกสตวเลยงทบานใหแสนร ฝกสตวไวใชงาน ฝกสตวแสดงละคร ลวนมพนฐานมาจากพฤตกรรมการเรยนรแบบมเงอนไขทงสน

97

ภาพ อวาน พาฟลอฟ ( Ivan

Pavlov ) ภาพ การทดลองพฤตกรรมการเรยนรแบบมเงอนไข

พฤตกรรมการเรยนรแบบฝงใจ ( Imprinting ) เปนพฤตกรรมทตอบสนองสงเราในชวงแรกของชวตดวยการจดจ าสงเราตางๆได เชน

- การทสตวตางๆ เดนตามแม เพราะเปนสงแรกทเหนเมอเกดมาคอแม

- ตวออนของแมลงหวทฟกออกมาจากไขจะผกพกกบกลนของพชทแมแมลงหววางไขไว และเมอโตขนเตมวยกจะมาวางไขบนพชชนดนน

- ปลาแซลมอนจะฝงใจตอกลนทไดสมผสเมอออกจากไข เมอโตขนถงชวงวางไขกจะวายทวนน ากลบไปวางไขยงบรเวณแหลงน าจดทเคยฟกออกจากไข

ภาพ:: ลกเปดเดนตามแมตนเองตามธรรมชาต

98

ภาพ:: การฝงใจของลกสตวทคดวาคนคอพอแมของตนจง เดนตามพวกเขาตลอดเวลา

พฤตกรรมการเรยนรแบบลองผดลองถก ( Trial and Error )

เปนพฤตกรรมทแสดงออกโดยการใหสตวมการทดลองกอน โดยไมรวาผลดหรอไม ผลของการตอบสนองจะท าใหสตวเกดการเรยนรทเลอกตอบสนองตอสงเราทเปนผลดหรอพอใจเทานน

- การเดนในทางวกวนไปหาอาหารของหน และหนสามารถเดนทางไปหาอาหารและหาทางออกไดในระยะเวลาอนสน หลงจากทไดทดลองเดนมากอน

- การเลอกทางเดนของไสเดอนทอยในกลองรปตว T โดยมดานหนงทมดและชน กบอกดานหนงทมกระแสไฟฟาออนๆ ซงไสเดอนทผานการฝกมาแลว จะสามารถเลอกทางทถกตองไดถงประมาณรอยละ 90

- เดกเอามอไปจบยากนยงทรอน เมอเกดการเรยนรจะไมท าพฤตกรรมเชนนอก

99

ภาพ การทดลองพฤตกรรมการลองถกลองผด

พฤตกรรมการเรยนรแบบใชเหตผล ( Reasoning ) เปนพฤตกรรมทแสงดออกโดยใชสตปญญาในการแกปญหาตางๆ โดยไมตองทดลองท า ซงเปนการใชประสบการณหลายอยางในอดตมาชวยในการแกปญหาสถานการณใหมในครงแรก เชน

- การทดลองของโคเลอร ( W. Kohler ) เกยวกบการแกปญหาของลงชมแพนซ

- การใชเหตผลของคนในการแกปญหาตางๆ

ภาพ พฤตกรรมการใชเหตผลของลง

ทมาขอมลจาก: http://www.nana-bio.com/e-learning/Behavior/Learned.htm

100

12. เพลง การล าเลยงในพช

ท านองเพลง กนและกน

ถาตดรากตามขวาง ดจากนอก เขาสชนใน Epidermis ชนเดยว ผนงบาง ขนรากมากมาย ถดเขาไป คอ Cortex เซลลเลก ๆ parenchyma และอกชน Endodermis ม casparian strip ชน pericycle ยดตว เปนรากแขนง ถดเขาไปนน Vascular bundle, Phloem, Xylem ตรงใจกลาง รากคอ pith ใหเธอคดถง root แลวจ า Xylem ม vessel member และ Trachied ทอล าเลยงน า Osmosis มา จากทาง root hair Epidermis แพรส Cortex ล าเลยงผาน passage cell จนถง Xylem น าล าเลยงไป Root pressure Transpiration pull Capillary action -3- Theory of conduction ลองศกษา stem ชนนอกเขาสชนใน แคไมมชน pericycle เหมอนรากทวไป ทอล าเลยงเปน Radial จ านดเดยววาใบเลยงค กระจดกระจาย, กลวงตรงกลาง, Pith สลาย ดตามขวาง --> ใบเลยงเดยว monocot ** Phloem ม sieve tube member companion cell มชวต Translocation : ล าเลยง sugar depend on Osmotic pressure.

101

ความร เสรมเรองการล าเลยงในพช (Trasport in plant)

โครงสรางและหนาทของราก

ราก (Root) เปนอวยวะของพชซงสวนใหญจะเจรญงอกลงสใตดนในทศทางตามแรงโนมถวงของโลก (Positive Geotropism) เมอรากเจรญลงไปในดนแลวจะแตกแขนงออกไปอกมากมายแตกมรากบางชนดเจรญหอยแขวนในอากาศ หรอเกาะพนกบสงอน และรากพชบางชนดอาจมสเขยว

โครงสรางภายในของราก

ก.โครงสรางภายในของปลายรากพช

ลกษณะโครงสรางภายในของรากพชจากสวนปลายรากขนมาจะแบงออกเปนบรเวณตางๆได 5 บรเวณ

1.บรเวณหมวกราก (root cap) เปนบรเวณทอยปลายสดของราก ประกอบดวยเซลลทเรยงตวอยางหลวมๆ

ปกคลมเนอเยอสวนปลายสด (apical meristem) ท าหนาทปองกนอนตรายใหปลายราก เซลลของหมวกรากมอายสนเพราะมกจะฉกขาดอยเสมอเมอรากยาวขนหรอชอนไชไปตามดน แตเนอเยอเจรญสวนปลายกจะสรางขนมาใหม นอกจากนนยงพบวาผนงดานนอกของเซลลหมวกรากยงมสารอนๆ อยเสมอ เพอใหปลายรากแทงลงไปในดนไดดขน

2.บรเวณเซลลแบงตว (region of cell division) หรอบรเวณเนอเยอเจรญ (meristematic

region) เปนบรเวณทถดจากหมวกรากขนมา ประกอบดวยเนอเยอเจรญทมเซลลทมขนาดเลก ผนงเซลลบาง ภายในมโพรโทพลาซม (protoplasm) ปรมาณมาก มการแบงเซลลแบบไมโทซสอยางรวดเรวอยตลอดเวลาท าใหมเซลลเพมมากขน โดยทเซลลบางสวนจะเจรญกลายเปนหมวกรากทดแทนสวนทตายไป

บางสวนจะเจรญเปนเซลลทมรปรางยาวขน

3.บรเวณเซลลยดตว (region of cell elongation) เปนบรเวณทอยถดจากบรเวณเนอเยอเจรญขนมา ประกอบดวยกลมเซลลทเจรญมาจากการแบงเซลลเนอเยอเจรญลกษณะเซลลมชองวางภายในเซลล (vacuole)

ใหญ ขนาดของเซลลจะใหญและยาวขนอนเปนผลท าใหรากยาวขน

4.บรเวณขนราก (region of root hair) เปนบรเวณทอยเหนอบรเวณเซลลยดตวขนมา สวนของเอพเดอรมสทบรเวณรากบางเซลลจะเปลยนแปลงเปนเซลลขนราก (root hair cell) โดยผนงเซลลจะยนยาวออกไปเพอเพมพนทผวในการดดน าและแรธาต สวนเนอเยอชนในเรมมการเจรญเปลยนแปลงไปเปนเนอเยอถาวรของสวนตางๆ

5.บรเวณเซลลเจรญเตบโตเตมท (region of maturation) อยในขนรากและสวนทอยถดขนไป เปน

102

บรเวณทเซลลเจรญเตมทและเปลยนแปลงเปนเนอเยอถาวรตางๆ เพอท าหนาทเฉพาะอยางโดยมการเปลยนแปลงดงน

- protoderm => epidermis, root hair

- ground meristem => cortex

- procambium => xylem, phloem, cambium, pith

ข.โครงสรางภายในรากพชทตดตามขวาง ลกษณะโครงสรางภายในของรากพชทงพชใบเลยงคและใบเลยงเดยวทตดตามขวาง จะพบวาประกอบดวย

เนอเยอเรยงเปนชนๆ จากภายนอกเขาไปภายในตามล าดบดงน

1.เอพเดอรมส (epidermis) เปนเนอเยอชนนอกสดประกอบดวยเซลลเรยงตวกนเพยงชนเดยว มผนงเซลลบาง ไมมชองวางระหวางเซลล ไมมคลอโรพลาสต แตละเซลลเรยกวา เอพเดอรมอล (epidermal cell)

มการปรบลกษณะบางประการของเซลลใหเหมาะสม ส าหรบท าหนาทเฉพาะอยาง เชน เซลลบางชนดบรเวณปลายรากจะมผนงเซลลยนออกไปเปนขนราก (root hair) เปนสวนทชวยเพมพนทของผวราก ส าหรบการดดน าและเกลอแรจากดน

นอกจากนนยงพบวา เอพเดอรมสในพชใบเลยงเดยวจะมอยตลอดไปยกเวนพวกพชตระกลปาลม สวนในพชใบเลยงคเอพเดอรมสจะมอยเฉพาะปแรก ๆ ตอไปจะมการสรางเปลอกและดนเอพเดอรมสใหหลดออกไป

2.คอรเทกซ (cortex) เปนชนของเนอเยอทถดจากเอพเดอรมสเขาไป (มอาณาเขตระหวางชนเอพเดอรมสและสตล) ประกอบดวยเซลลพาเรงคมา (parenchyma cell) เปนสวนใหญ และมขนาดเซลลใหญ มชองวางระหวางเซลล ไมมคลอโรพลาสต ท าหนาทสะสมอาหารและน า ในรากพชบางชนดทคอนขางแขง มกมเซลลคอลเลงคมา (collenchyma cell) ปะปนอยกบเซลลพาเรงคมา (คอลเลงคมา เปนเซลลทยงมชวต มขนาดเลก หนาตดมกเปนรปสเหลยมเรยงอดกนแนน ท าใหมชองวางระหวางเซลลเลก สวนมากมคลอโรพลาสต) เซลลชนในสดของคอรเทกซเปนเซลลทมความหนาเพยงชนเดยว เรยกวา เอนโดเดอรมส (endodermis)

การมเอนโดเดอรมสนเปนลกษณะเดนของราก ในขณะทรากยงออนผนงเซลลเอนโดเดอรมสจะบาง แตเมอเซลลอายมากขนจะมผนงหนาและมสารซเบอรน (suberin)หรอรกนนมาเกาะตามขวางของเซลล เกดเปนแถบหนา ๆ เปนแนวรอบเซลลตามแนวขวาง (transverse wall) หรอแนวรศม (radial wall) เรยกวา แถบแคสพาเรยน (Casparian strip) แตจะมชวงทมเซลลผนงบางแทรกอยในชนนและอยตรงกบแนงของทอไซเลม

สารซเบอรนทมาเกาะตามผนงเซลลเปนสารทน าผานไมได แตการไหลของน าจะตองผานเอนโดเดอรมสเขาสดานใน จงตองผานเซลลเอนโดเดอรมสโดยตรง ท าใหเกดการยบย งมใหน าและเกลอแรทขนรากดดเขามา ล าเลยงไปสไซเลมบรเวณราก (root xylem) รวดเรวเกนไป

103

นอกจากนนยงพบวา คอรเทกซเปนสวนทกวางทสดในราก และคอรเทกซในรากจะกวางกวาในล าตน

3.สตล (stele) เปนบรเวณทอยถดจากชนเอนโดเดอรมสเขาไปพบวา สตลในรากจะแคบกวาชนคอรเทกซ ประกอบดวยเนอเยอชนตาง ๆ ดงน

- 3.1 เพรไซเคล (pericycle) เปนเนอเยอทอยถดจากเอนโดเดอรมสเขาไปซงเปนเซลลผนงบางขนาดเลก มความหนาเพยง 1-2 ชนของเซลล ในพชบางชนดสงเกตเหนไดงาย แตบางชนดสงเกตเหนไดยาก เซลลในชนนอาจจะแปรสภาพกลบกลายเปนเนอเจรญ เพอทจะแบงเซลลใหเกดเปนรากแขนง (secondary root) และในรากทมอายมากขนอาจจะเปลยนแปลงไปเปนวาสควลารแคมเบยม และคอรกแคมเบยมอกดวย (วาสควลารแคมเบยม หรอ vascular cambium ท าหนาทแบงเซลลเพอสรางเนอเยอล าเลยงของพชในปตอไป และคอรกแคมเบยม หรอ cork cambium ท าหนาทสรางคอรก หรอ cork ขนมาหมล าตนหรอราก) - 3.2 มดทอล าเลยงหรอวาสควลารบนเดล (vascular bundle) เปนชนของเนอเยอทอยถดจากเพรไซเคลเขาไป ประกอบดวยเนอเยอโฟลเอม และเนอเยอไซเลมอยรวมกนเปนกลม ๆ โดยทเนอเยอไซเลมอยดานใน (อยตรงใจกลาง) เรยงเปนแฉก (arch) และเนอยอโฟลเอมอยระหวางแฉก ในเนอเยอไซเลมจะมเซลลหลายเซลลทมขนาดใหญ มรปรางหลายเหลยมจนเกอบกลม ผนงเซลลจะหนามากหรอนอยแลวแตชนดของพช สวนเนอเยอโฟลเอมประกอบดวยเซลลทมขนาดเลก รปรางหลายเหลยม ผนงเซลลบาง จ านวนเซลลจะมากหรอนอยแลวแตชนดของพช เนอเยอไซเลมและโฟลเอมมการจดเรยงตวแตกตางกนในพชใบเลยงค และพชใบเลยงเดยว ดงน

3.2.1 วาสควลารบนเดลในพชใบเลยงค ประกอบดวยกลมเซลลไซเลมซงเปนเซลลขนาดใหญเรยงกนเปนแฉก (arch) หรอรศมมจ านวนนอย ประมาณ 1-6 แฉก โดยมากมกม 4 แฉก และมกลมเซลลโฟลเอมซงเปนเซลลขนาดเลก ๆ แทรกอยระหวางแฉกของไซเลม ในรากของพชทมอายมากขน พบวา ระหวางเซลลกลมไซเลมและกลมโฟลเอม จะมเซลลผนงบางรปสเหลยมผนผาหนงแถวแทรกอย เรยกวา แคมเบยม (cambium)

หรอวาสควลารแคมเบยม (vascular cambium)

วาสควลารแคมเบยมเปนเนอเยอเจรญทมการแบงเซลล เพอสรางไซเลมและโฟลเอมขนมาใหม (secondary

xylem และ secondary phloem) โดยทไซเลมถกสรางเขาไปในสวนโฟลเอมถกสรางออกมาขางนอกและดนโฟลเอมใหรนออกไป สวนไซเลมนนจะถกพอกใหหนาขน ท าใหขนาดของรากโตขนและแคมเบยมจะถกไซเลมดนรนออกไปรอบ ๆ เมอรากมอายหลายปเขา ไซเลมและโฟลเอมกมากขนเปนเงาตามตว ตามปกตโฟลเอมมชวตทจะท างานอยไดนายสวนไซเลมมกมอายสน ดงนนแคมเบยมจงสรางไซเลมมากกวาสรางโฟลเอม นอกจากนนยงพบวา รากไมทมอายมากและเปนรากตนไมใหญจะมคอรกแคมเบยม (cord

cambium) เกดขนรอบ ๆ คอรเทกซดวย 3.2.2 วาสควลารบนเดลในพชใบเลยงเดยว ประกอบดวยกลมเซลลไซเลมเรยงกนเปนแฉก หรอรศมมากกวา 4-5 แฉก และมเซลลโฟลเอมซงโฟลเอมเปนเซลลขนาดเลก แทรกอยระหวางแฉกของไซเลม

104

- 3.3 พธ (pirh) เปนเนอเยอทอยตรงกลางของรากประกอบดวยเซลลพาเรงคมา ซงเปนเซลลทมชวต มรปรางกลมหรอรปไข ผนงเซลลบาง นอกจากนนยงพบวามการกระจายไประหวางกลมวาสควลารบนเดลอกดวย จงดคลายรศมจากไสกลาง เรยกวา พธเรย (pith ray) ท าหนาทสะสมอาหารและชวยล าเลยงน าและเกลอแรตาง ๆ ไปทางดานขาง ๆ ของล าตน

ในรากพชใบเลยงคทมอายมาก เซลลของพธมกจะตาย และบบสลายเนองจากถกไซเลมดนเขาดานใน

เปรยบเทยบลกษณะแตกตางระหวางรากพชใบเลยงคกบรากพชใบเลยงเดยว รากพชใบเลยงค 1. ไซเลมมจ านวนแฉกนอยกวา 2. เหนเอนโดเดอรมสและแคสพาเรยนสตรปไมชด 3. มกเหนเพรไซเคลไมชด 4. มวาสควลารแคมเบยม จงมการเจรญเตบโตขนทสอง 5. ใจกลางของรากเปนไซเลม

รากพชใบเลยงเดยว 1. ไซเลมมจ านวนแฉกมากกวา 2. เหนเอนโดเดอรมสและแคสพาเรยนสตรปชดเจน

3. มกเหนเพรไซเคลชดเจน

4. สวนใหญไมมวาสควลารแคมเบยมจงไมมการเจรญเตบโตขนทสอง 5. ใจกลางของรากเปนพธ

ชนดของราก แบงได 2 ชนดตามจดก าเนด 1.ไพรมาร รท เกดจากตนออน และมรากแขนงทเกดจากเพอรไซเคลของรากเดม

2.แอดเวนตเชยส รท (Adventitious root) เกดจากสวนอน ๆ ของพช เชน ใบ ล าตน หรอเปนเนอเยออน ๆ ของรากทแก ระบบราก แบงได 2 ระบบใหญ ๆ ตามลกษณะการแผกระจายของรากในดน

1.ระบบรากแกว (Tap system) พบมากในพชใบเลยงค สวนพชใบเลยงเดยวมเฉพาะตอนทงอกออกจากเมลดใหม ๆ ภายหลงจงจะมรากฝอยขนมาแทนท 2.ระบบรากฝอย (Fibrous root system) ระบบรากมลกษณะแผกระจายไปทกทศทกทางรอบอาณาเขต สวนใหญพบในพชใบเลยงเดยว รากทจะท าหนาทหลกในการดดน าและเกลอแรตาง ๆ ทเปนสารละลายในดน และท าหนาทค าจนล าตน นอกจากนรากอาจท าหนาทพเศษอน ๆ อกเชน ยดเกาะ สะสมอาหาร เปนตน ดงนน ถาจ าแนกรากออกไปตาม

105

รปรางและหนาทจะจ าแนกไดอกมากมายหลายชนดเชน รากค าจน รากเกาะ รากสะสมอาหาร รากสงเคราะหแสง เปนตน

ลกษณะภายในของราก บรเวณปลายราก เปนบรเวณทมการเจรญเตบโตขนแรก แบงไดเปน 4 บรเวณ คอ

- หมวกราก (Root cap) เปนบรเวณของรากทอยปลายสด หนาท 1. ปองกน Apical meristem และเซลลทไดใหมจากการแบงตวไมใหเปนอนตราย 2. ชวยชอนไชลงไปในดน (Geotropism)

ลกษณะ 1. เปนเยอบาง ๆ ประกอบดวย พาเรนไคมา ทมชวตและมกมแปงอยภายใน

2. เกดจากเนอเยอเจรญปลายยอด ซงเรยกเฉพาะวา คาลพโตรเจน (Calyptrogen)

3. เซลลบรเวณกลางกลมเนอเยอของหมวกราก เหนไดชดเจนและมโครงสรางทคงท เรยก โคลเมลลา (Columella)

- เขตแบงตว (Zone of cell division) เปนบรเวณทอยถดจากหมวกราก ขนไป

ลกษณะ 1. เปนเยอทประกอบดวยเนอเยอเจรญเรมแรก (Promeristem)

2. เซลลแบงตวแบบไมโตซสตลอดเวลา เกดเยอสวนหมวกรากและสวนทถดขนไป

3. มบรเวณยาวประมาณ 1 มลลเมตร - เขตยดขยายตว (Zone of cell enlargement) เปนบรเวณทอยถดมาจาก Zone of cell

division

ลกษณะ 1. เปนเยอประกอบดวยเนอเยอเจรญขนแรก

2. เปนบรเวณทยาวมากขนอยางรวดเรว ทว ๆ ไปรากบรเวณนยาว 2.5 มลลเมตร - เขตขนราก (Zone of root hairs) เปนบรเวณรากขนออน

ลกษณะ 1. เปนหลอดยนออกมาจากเซลลอพเดอรมส

2. ชนของอพเดอรมส ทมขนรากน เรยก พลเฟอรส เลเยอร (Piliferous layer)

3. มชวตอยประมาณ 7 - 8 วน

4. รากบรเวณน ประกอบดวยเซลลทเรมแกตวและเจรญเปลยนแปลงรปรางไปเปนเนอเยอถาวรขนแรกชนดตาง

106

ๆ

5. บรเวณนยาวมาก พชบางชนดอาจรวมไปถงโคนรากเลย

หนาทของขนราก 1. ดดซมน าและแรธาตตาง ๆ

2. ชวยยดล าตนใหทรงตวอยได

การล าเลยงน าและแรธาตของพชการล าเลยงเปนกระบวนการทส าคญอยางหนงซงสงมชวต

ชนสงจะมระบบการล าเลยงทถกสรางขนมาโดยเฉพาะ ในพชจะมการล าเลยงน า และ แรธาตจากดนผานทางรากไปสล าตน กง กาน และใบ โดยผานทอเลกๆ มากมาย เรยกทอเลกๆ นวา ทอล าเลยงน าไซเลม (Xylem) หลกจากทพชสรางสารอาหาร แลว (น าตาลกลโคสและสารอาหารอนๆ) จะถกล าเลยงไปยง กง กานล าตนผาน ทางทอล าเลยงอาหาร โฟลเอม (Phloem) ไปยงสวนทก าลงเจรญเตบโต สสวนทสรางอาหารไมได คอรากและหว ไปสสวนทท าหนาทสะสมอาหาร คอรากและเมลด โดยอาหารจะแพรออกจากรากไปตามทอ ล าเลยงอาหาร ไปยงเซลลตางๆ โดยตรง การล าเลยงอาหารสวนใหญเกดขนในตอนกลางคน ลกษณะการล าเลยงอาหารในทอล าเลยง อาหารมดงน1. อตราการล าเลยงอาหารเกดขนไดชากวาการล าเลยงน าและเกลอแรในทอล าเลยงน า 2. ทศทางการล าเลยงในทอล าเลยงอาหารเกดขนไดทงในแนวขนและแนวลง ในเวลาเดยวกน แตการล าเลยงในทอล าเลยงน าจะเกดในแนวขนในทศเดยว3. เซลลทท าหนาทล าเลยงอหารโดยตรงตองเปนเซลลทยงมชวต สวนเซลลทใชในการล าเลยงน าและแรธาตเปนเซลลทไมมชวตขอแตกตางของทอล าเลยงน า

107

และทอล าเลยงอาหารของพชใบเลยงเดยวและใบเลยงคคอ มด(กลม) ของทอล าเลยงของพชใบเลยงเดยวจะอยไมเปนระเบยบ สวนพชใบเลยงคจะเปนระเบยบ ดงรปท 2.1 และ 2.2

ภาพ การล าเลยงน าในพช (Water conduction)

http://image.tutorvista.com/content/plant-water-relations/water-absorption-conduction-through-xylem.jpeg

108

http://www.houghtonmifflinbooks.com/booksellers/press_release/studentscience/gif/xylem1.gif

ภาพ การล าเลยงอาหารในพช (Translocation)

http://www.uic.edu/classes/bios/bios100/lectf03am/translocation.jpg

109

http://www.nature.com/nrm/journal/v5/n9/images/nrm1470-f7.jpg

สอการเรยนรตางๆทไดสรางใหนกเรยนโดยใช Ulead Video Studio 9 และ 11

Sci pics Media1 การศกษาวทยาศาสตรดวยภาพ : 2550

110

Sci pics Media 2 การศกษาชววทยา ตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง : 2551

สงใหส านกงานเขตการศกษานครปฐม เขต ๒ และไดเปนครผน านวตกรรม สพท. นครปฐม เขต ๒

111

ภาพการประกวดสอนวตกรรม Sci pics media 2 การศกษาชววทยาตามหลกปรชญา

เศรษฐกจพอเพยง จดโดยบรษท ไมโครซอฟท แหงประเทศไทย

ตวแทนโรงเรยนน าเสนอ Best practices กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร สพท. นครปฐม เขต ๒ คดเลอกใหไปน าเสนอนวตกรรมการจดการเรยนการสอนทโรงเรยนมหดลวทยานสรณ คดเลอกเขาประกวดรอบชงชนะเลศ ภาคกลาง โครงการ Thailand Innovative Teacher 2009 : Microsoft Thailand

112

113

Kara-BioKe:เรยนชววทยาแบบฝงแนนดวยการรองเพลงคาราโอเกะ : 2552

ประกวดสอการเรยนการสอนดวย ICT บมจ.ธนาคารกรงไทย โครงการกรงไทยสานฝน โรงเรยนดใกลบาน

114

แบบฝกหดกอนเรยน-หลงเรยน นวตกรรม Kara-BioKe จงเลอกค าตอบทถกตองทสดเพยงขอเดยวโดย X ลงในกระดาษค าตอบ 1.ขอใดไมใชลกษณะส าคญของสงมชวตในอาณาจกรพช ก. ไมพบคลอโรพลาสต ข. เซลลมผนงเซลลเปนองคประกอบ ค. มคลอโรฟลล ง. มทงมทอล าเลยงและไมมทอล าเลยง 2.หวายทะนอย อยใน ดวชนใด ก. ไบรโอไฟตา ข. ไลโคไฟตา ค. ไซแคโดไฟตา ง. ไซโลไฟตา 3.พชชนดใดไมอยในดวชน เทอโรไฟตา ก. จอกหหน ข. กนกนาร ค. ยานลเภา ง. แหนแดง 4.พชชนดใดไมใชพชเมลดเปลอย (จมโนสเปรม) ก. ปรง ข. แปะกวย ค. สนสามใบ ง. สนทะเล 5.ขอใดกลาวถกตอง เกยวกบพช Angiosperm ก. เปนพชดวชนทมรงไข ข. พชใบเลยงเดยว มกลบทวคณ 4,5 ค. พชใบเลยงค มกลบทวคณ 3 ง. ตวอยางพช ไดแก จอกหหน แหนแดง สนสามใบ 6.ฮอรโมนชนดใดไมไดหลงจากตอมใตสมองสวนหนา ก. LH ข. อนซลน ค.โกรท ฮอรโมน ง. FSH 7.ฮอรโมนทจ าเปนเมอหญงจะคลอดบตรคอ ก. โปรแลกตน ข.ออกซโตซน ค.ไทรอกซน ง. ADH 8. Corpus lutium สรางฮอรโมนใด ก. LH ข. Glucagon ค. Progesterone ง. Testosterone

115

9. ขอใดจบคฮอรโมนกบอวยวะทสรางไดถกตอง ก. ตบ-อนซลน ตบออน-กลคากอน ข. ตอมไทมส - ไทรอกซน ตอมใตสมองสวนหลง - LH ค. กระเพาะอาหาร- Gastrin ล าไสเลก- Secretin ง. ตอมพาราไทรอยด - พาราธอโมน ตบออน - แคลซโทนน 10. หากโกรท ฮอรโมน เกนในวยผใหญจะท าใหเกดอาการใด ก. Gigantism ข. Acromegaly ค. Cushing Syndrome ง. Dwarfism 11.เสนเลอดด าใหญทน าเลอดจากหว-แขน มาสหวใจ ก. Superoir Vena Cava ข. Inferoir Vena Cava ค. Aorta ง. Pulmonary artery 12.เสนเลอดด าใหญทน าเลอดจากหว-แขน มาสหวใจหองใด ก. เอเตรยมซาย ข. เอเตรยมขวา ค. เวนตรเคลขวา ง. เวนตรเคลซาย 13.เสนเลอดด าใหญทน าเลอดจากตว-ขา มาสหวใจ ก. Superoir Vena Cava ข. Inferoir Vena Cava ค. Aorta ง. Pulmonary artery 14.เลอดทฟอกเสรจแลวจะไหลจากหวใจผานเสนเลอดใด ก. Superoir Vena Cava ข. Inferoir Vena Cava ค. Aorta ง. Pulmonary artery 15.ขอใดกลาวถกตองเกยวกบเลอด ก. หมเลอด AB ใหเลอดกบคนหมเลอด A ได ข. หมเลอด AB ใหเลอดกบคนหมเลอด B ได ค. หมเลอด O ใหเลอดกบคนหมเลอด AB ได ง. หมเลอด AB ใหเลอดกบคนหมเลอด O ได 16.ออแกเนลลใดในเซลลตอไปนทท าหนาท สรางพลงงาน ก. ไมโทคอนเดรย ข. ไลโซโซม ค. ไรโบโซม ง. กอลจบอด 17.ออแกเนลลใดในเซลลตอไปนทท าหนาท สรางโปรตน ก. ER ชนดเรยบ ข. ER ชนดขรขระ ค. ไรโบโซม ง. ตวเลอก ข และ ค

116

18. ออแกเนลลใดในเซลลตอไปนทท าหนาทรบสงทสรางจาก ER ก. ไมโทคอนเดรย ข. ไลโซโซม ค. ไรโบโซม ง. กอลจบอด 19.ออแกเนลลใดทพบเฉพาะในเซลลสตว ก. ไมโทคอนเดรย ข. ไลโซโซม ค. ไรโบโซม ง. กอลจบอด 20.ขอใดคอสงทมในเซลลพช แตไมพบในเซลลสตว ก. ผนงเซลล ข. คลอโรพลาสต ค. ไลโซโซม ง. ก และ ข 21.ขอใดตอไปนเปนการแพรของสาร ก. การฉดน าหอม ข. การปนจกรยาน ค. การคนน าผลไม ง. การตากกลวย 22. การแพรของน าผานเยอเลอกผานจากทๆมโมเลกลน า.......ไปยงบรเวณทมโมเลกลน า......เรยกวา ออสโมซส ก. นอย, มาก ข. มาก, นอย ค. ใหญ,เลก ง. ของแขง, ของเหลว 23.หากน าเซลลไปแชในสารละลายชนดใดจะท าใหเซลลเหยว ก. สารละลายเขมขน (Hypertonic Solution) ข. สารละลายเจอจาง (Hypotonic Solution) ค. สารละลายเขมขนเทากบภายในเซลล (Isotonic Solution) ง. ทง ก และ ค 24.หากน าเซลลไปแชในสารละลายชนดใดจะท าใหเซลลบวมแตก ก. สารละลายเขมขน (Hypertonic Solution) ข. สารละลายเจอจาง (Hypotonic Solution) ค. สารละลายเขมขนเทากบภายในเซลล (Isotonic Solution) ง. ทง ก และ ข 25.ในกระบวนการ Glycolysis ได ATP สทธเทาใด ก. 2 ATP ข. 4 ATP ค. 6 ATP ง. 8 ATP 26.Pyruvic acid ไปทใดเพอเปลยนเปน Acetyl Co.A ก. ในไซโทพลาซม ข. นวเคลยส ค. ไมโตคอนเดรย ง. กอลจบอด

117

27.สารตวแรกท Acetyl Co.A ไปรวมตวดวยคอ ก. Citric acid ข. Alpha-ketoglutarate ค. Succinic Acid ง. Oxalo Acetic Acid 28.ในวงจรเครบส จ านวน Carbon เปนไปตามขอใด ก. C6 C5 C4 ข. C4 C5 C6 ค. C5 C6 C4 ง . C2 C4 C6 29.วงจรเครปสเกดทใดของไมโตครอนเดรย ก. ผนงดานนอก ข.ผนงดานใน ค. Matrix ง. เกดท Interspace membrane 30.โดยปกตการหมกน าตาลกลโคส 1 โมเลกลในสภาพไรออกซเจนจะใหพลงงาน 2 ATP ซงถาเปรยบเทยบกบการหายใจแบบใชออกซเจนในการสลายกลโคส 1 โมเลกลจะไดวา ก. การหมกไดพลงงานมากกวา 15-16 เทา ข. การหมกไดพลงงานนอยกวา 18-19 เทา ค. การหมกไดพลงงานมากกวา 18-19 เทา ง. การหมกไดพลงงานนอยกวา 2 เทา 31.ปฏกรยาแบบใชแสงของพชเกดทใด ก. Stroma ข. Thylakoid membrane ค. Matrix ง. ผนงดานในของคลอโรพลาสต 32. ปฏกรยาแบบใชแสงของพชแบบ Cyclic จะสรางอะไร ก. กาซออกซเจน ข. ATP ค. Photolysis ง. NADPH 33. ปฏกรยาแบบใชแสงของพชแบบ Non-Cyclic จะสรางอะไร ก. กาซออกซเจน ข. ATP ค. NADPH ง. ถกทกขอ 34. Calvin cycle เกดทใด ก. สโตรมา ข.ไทลาคอยด เมมเบรน ค. Matrix ง. ผนงดานในของคลอโรพลาสต 35. สารตวแรกทมารบ คารบอนไดออกไซด ใน Calvin cycle คออะไร ก. PGA ข. PGAL ค. RuBP ง. ADP+Pi

118

36.ขอใดคอระยะการแบงเซลลทโครโมโซมมาเรยงตวกนทกงกลางเซลล ก. Interphase ข. Prophase ค. Metaphase ง. Telophase 37.ขอใดเรยงล าดบขนตอนการแบงเซลลไดถกตอง ก. I P M A T ข. P M A I T ค. M I P A T ง. P A T I M 38.ถาก าหนด จ านวนโครโมโซม 2n=6 ถาแบงแบบไมโอซส เซลลทแบงไดจะมโครโมโซมกแทง ก. 3 ข. 6 ค. 12 ง. 18 39.ถาก าหนด จ านวนโครโมโซม 2n=6 ถาแบงแบบไมโตซส เซลลทแบงไดจะมโครโมโซมกแทง ก. 3 ข. 6 ค. 12 ง. 18 40. Crossing Over เกดในระยะใดของการแบงเซลล ก. Prophae I ข. Prophase II ค. Anaphase I ง. Metaphase I 41.เอนไซม pepsinogen จะท างานไดเมอถกเปลยนดวยสารใด ก. HCl ข. NaCl ค. โปรตน ง. ไขมน 42. น าดท าหนาทชวยในกระบวนการใด ก. ยอยเฟบไทด ข.Emulsify fat ค.ยอยน าตาล ง. หลงสารเปนเบส 43.ขอใดตอไปน ไมใชน ายอยจากตบออน (pancreatic juice) ก. Trypsin ข. Carboxypeptidase ค. Lipase ง. Chymotrypsin 44.ขอใดเปนเอนไซมทไมไดสรางจากล าไสเลก ก. Disaccharidase ข. Dipeptidase ค. Lipase ง. ไมมตวเลอกในขอน

119

45.โครงสรางทใชดดซมสารอาหารในล าใสเลกเรยกวาอะไร ก. rugae ข. Peristalsis ค. Villus ง. Hair cell 46.ฮอรโมนใดทมหนาทยบย งการเจรญของตาขาง ก. ไซโทไคนน ข. ออกซน ค. แอบไซซค แอซด ง. จบเบอเรลลน 47.ฮอรโมนใดทเรงการสกของผลไม การรวงของใบ และเรงการงอก ก. ไซโทไคนน ข. ออกซน ค. แอบไซซค แอซด ง. กาซเอธลน 48. ฮอรโมนใดทท าหนาทกระตนการหลดรวงของใบ ผล และของดอก และท าใหเกดการพกตวของเมลด ก. ไซโทไคนน ข. กาซเอธลน ค. แอบไซซค แอซด ง. จบเบอเรลลน 49. ฮอรโมนใดทท าหนาทควบคมแบงเซลล เรงการเจรญของตาขาง ก. ไซโทไคนน ข. ออกซน ค. แอบไซซค แอซด ง. จบเบอเรลลน 50.ฮอรโมนใด กระตนยดตวของเซลลเหนอขอ กระตนออกดอก การงอกของเมลด ก. ไซโทไคนน ข. ออกซน ค. แอบไซซค แอซด ง. จบเบอเรลลน

120

กระดาษค าตอบแบบฝกหดกอนเรยน-หลงเรยน นวตกรรม Kara-BioKe ขอสอบมทงหมด 50 ขอ 50 คะแนน

ขอ ก ข ค ง ขอ ก ข ค ง 1 26

2 27

3 28

4 29

5 30

6 31

7 32

8 33

9 34

10 35

11 36

12 37

13 38

14 39

15 40

16 41

17 42

18 43

19 44

20 45

21 46

22 47

23 48

24 49

25 50

121

เฉลยค าตอบแบบฝกหดกอนเรยน-หลงเรยน นวตกรรม Kara-BioKe ขอสอบมทงหมด 50 ขอ 50 คะแนน

ขอ ก ข ค ง ขอ ก ข ค ง 1 26

2 27

3 28

4 29

5 30

6 31

7 32

8 33

9 34

10 35

11 36

12 37

13 38

14 39

15 40

16 41

17 42

18 43

19 44

20 45

21 46

22 47

23 48

24 49

25 50