1

مديريت پروژهمدرس فرزانه فرتاش

Lulea Technical University

توجه به عنصر ”برنامه ريزي” و“ کنترل“ در مديريت علمي به عنوان ارکان اساسي وظايف مديريت شناخته ميشود.

توجه به اين دو عامل باعث صرفه جويي در زمان و هزينه انجام پروژه ها خواهد شد.

عناصر پنج گانه مديريت عباتند از: برنامه ريزي، سازماندهي، مديريت منابع انساني،راهبري،

کنترلسازمانهاي صنعتي،شرکت هاي پيمانکاري، مهندسين مشاور

و ساير سازمانهايي که به نحوي در امور طراحي، نظارت و يا اجراي طرح هاي صنعتي، عمراني يا پژوهشي سر وکار

I ميبايست به اين دانش مسلح باشند. دارند، مسلما

2

منابعAdvanced Project Management Harrison- 1982- Gower Press Aldershot System Analysis & Project Management Cieland & king-1983- Mc Graw Hillمديريت و کنترل پروژهعلي حاج شير محمدي – جهاد دانشگاهي دانشگاه صنعتي اصفهانبرنامه ريزي و کنترل پروژهمحمود نادري پور- سازمان مديريت و برنامه ريزي کشوربرنامه ريزي و کنترل پروژه مجتبي گلشني – نشر زمان کنترل پروژهمجيد سبزه پرور – انتشارات ترمه

3

تعريف پروژه مجموعه تالش هاي موقتي براي تحقق يک تعهد در ايجاد

يک محصول يا ارائه خدمات مشخص ميباشد. مجموعه اي از فعاليتها براي دستيابي به منظور خاص يا

هدف خاص انجام ميگيرد. مجموعه اقدامات و عمليات خاص که داراي روابط

منطقي با يکديگر است بوده و براي نيل به هدف يا اهداف معيني انجام ميشود.

4

برخي تعاريف ديگر فعاليت : کوچکترين جزء عملياتي تشکيل دهنده يک پروژه را

گويند. جوش کاري،اجراي آسفالت، اجراي فونداسيون ، ... در يک I مثال

پروژه سازه مدت فعاليت : مدت زمان انجام يک فعاليت در پروژه را مدت

فعاليت گويند. اين زمان ميتواند کم يا زياد باشد اما صفر يا بي نهايت ممکن نيست.

منابع: به کليه امکانات و وسايلي گفته ميشود که براي انجام آنفعاليت مورد نياز است. که به سه دسته عمده تقسيم ميشوند:

1 مواد و مصالح 3- ماشين آالت و تجهيزات 2- منابع انساني -

5

انواع پروژه

1:پروژه اجرايي - همانند احداث پااليشگاه، احداث سد ، احداث ساختمان

و ...2:پروژه مطالعاتي و تحقيقاتي - همانند مطالعه توجيه اقتصادي يک پروژه، مطالعات

اجتماعي و فردي يک منطقه يا شهر و ...3: پروژه خدماتي -... همانند زيبا سازي شهر، بهبود ترافيک ، دفع زباله و

6

ويژگي هاي پروژه

موقتي بودن.داراي هدف يا اهداف تعيين شده مي باشد.همواره محدوديتهايي به پروژه اعمال مي شوند.داراي چرخه حيات مي باشد.هر پروژه پديده اي يکتا است.همواره با عدم قطعيت همراه است

7

چرخه حيات پروژه

8

زمـــانزمـــان

شروع آهسته

رشد

اوج

ک ي نزد–آغاز زوال به اختتام

ان کارياختتام و پا

ميزان کوشش ميزان کوشش )منابع()منابع(

نهنهييهزهز

شرفتشرفتييپپ

پروژهيتهايمحدود

9

هزينه

زمان

سقف بودجه

برنامه يزمان

عملکرد )کيفيت

)

عملکرد )کيفيت

)مطلوب

هدفهدف

پروژه چيست ؟ مديريت و كنترل پروژه به چه معناست ؟

، ويjات لغjروژه ، اختالفjا پjرح يjه ، طjاي برنامjورد واژه هjور در مjر كشjف هjازمانهاي مختلjتي در سjاگون و حjاي گونjدر زبانه

مjعنjايjي و قjانjونjي وجjوjدj دارد ؛j از اينj رو چهjارjچوب آنjانj روشjن jو آشjكاjر jنيسjت jو گjاهj بjه jجjايj يكjديjگر نjيزj اسjتفjاده مي شjوند

.

 هjتراتژيك ، برنامjا اسjدت يjامه ريزي بلندمjطح برنjومت در سjده حكjداف تعيين شjا و اهjآرمانه(Plan) ه اينjود كjده مي شjنامي

jكيفي مي باشjندj. j ماننjد بjرjنامjه توjسjعه صjناjيعj شjيمياjيjي ، برنjامjه تjوjسjعهj شjبكه jراه هjاي كjشjوري ؛ اjهjدافjبرنامه هjا jداjراي

دjسjتيابي بjهj اين jاهjدافj و آjرjمانهjا درj يjك jفjاصjله jزمjاjنيj بلندjمjدت كjه مjعjمjوال بين jدهj تjا بيjسjت وjپjنج سjال اسjت ،j امكاjنپjذير

مي باشد .

دjخص گرديدنjدت مشjامه ريزي بلندمjطح برنjا در سjه برنامه هjا ، پس از اينكjدت يjامه ريزي ميان مjطح برنjه در سjر برنامjه

jاjز طرحهjاي ا jوعهjجمjه مjور بjكشj راييjاجj تمjا سيسjاول يj ازjرjت طjديريjط مjتيكي توسjاكjت( Program ) راييjاي اجjا برنامه هjي

تjا ده سjال آينjده بايjد اجjرا و بjه پنجj تفكjيjك مي شjود كjه شjامل مجمjوعه ايj از تصjميماjت مقطjعي يjا اجjرjايي هسjتند jكjه jظjرف

. jرسندjايج موردنظر بjنت

راييjام اجjاني نظjديريت ميjطوح مjا سjتادي يjدهاي سjط واحjرايي توسjا اجjدت يjامه ريزي كوتاه مjطح برنjرح در سjهر ط

jرا پروژهj كه آنj ملياتيjو ع jه كارهاjمجموعj ور بهjكش( Project ) نامندj مي شود . ، ميj تبديل و تقسيم10

پروژه چيست ؟ مديريت و كنترل پروژه به چه معناست ؟

:تعريف برنامه ريزي فرآيند برنامه ريزي ، تعيين توالي و توازي فعاليتهاي الزم براي

اجراي يك پروژه با در نظر گرفتن زمان مورد نياز براي اجراي هر .فعاليت و كيفيت تعيين شده براي آن فعاليت است

:تعريف كنترل پروژه كنترل پروژه فرايندي است در جهت حفظ مسير پروژه براي

دستيابي به يك تعادل اقتصادي موجه بين سه عامل هزينه ، زمان و كيفيت در حين اجراي پروژه ، كه از ابزار و تكنيك هاي خاص خود در انجام اين مهم كمك مي گيرد . در واقع كنترل ، اجراي دقيق و كامل

برنامه تدوين شده براي پروژه است ، بگونه اي كه هنگام خروج از برنامه بتوان با تشخيص علل و طرح اقتصادي ترين فعاليتها ، پروژه را

به نزديك ترين حالت ممكن در مسير اوليه و اصلي خود بازگرداند .

11

تاريخچه مديريت پروژه به چه زماني باز مي گردد ؟

ونjاي عظيمي همچjديريت پروژه هjه مjوال بjان را معمjروژه در جهjديريت پjه مjتاريخچسjاخت اهjراjم مصjر ، ديjوار چيjن و يjاj بنjا نهjادن jتخت jجمشjيjد بjه دسjتور داريjوش مربjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjوط مjيداjننjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjد ؛

هريjك از اين پروژه هjا از جملjه پروژه هjاي بjزرگ و پيچيjده تjاريخ بشjريتند كjه بjا كيفيت j . ته شدهاندjساني ساخjعظيم ان jيري نيرويjال و بكارگjبا jتانداردjاس

هايjر گوشjد و در هjري ميزنjيان سjرارآميز هخامنشjهر اسjه شjتي بjروژه وقjدير پjيك ماز آjن بjه jنقjوش هنرمنداjنjه بjرجسjته باسjتاjني برخjورد ميj كنjد بjدوjن شjك دچjار حjيرت ميگjرjدد jكjه چگjونjه jچjنينj پjروژه عjظيمي jقjريب دjو هjزار وj پانصjد سjال پيش بjا چjنين كjيفيت منحjصjر بjه فjردjي سjاخته شjدهj كjهj علي رغم ويjرانjي وj بjه jآتش كشjيده شjدن پjيjjاپي تjوسjjط jاسjjكندر و تسjjخjير كننjjدگjان پس ازj او هjمچنjjانj بjjه عنjjوjان نمjjاد حjيjرت انگjيز jپjروژه اjيjرjاني از jآن يjاد ميjشjوjدj . jهjرچنjدj بjه دسjتور كjوjروش ، jمهندسjان و سjازjندگانj پاسjارگاد jمjوظjف بوjدنjد jشjرjح كjار jخjود و همچjنjينj jبرناjمjه كjاjري jروز بعjد خjود راj jدر لjوحjهj هjاjيي كjه بjه jنjام jكارjناjمjك مjشjهوjر بjوjدj j, jبنگاjرنjد امjا اjمjروزهj جjزj بjا تكيjه بjر jحدسjيات نمjي تjوان jاظهjارنjظjر jقjاطعjي پjيرامونj نjحjوه jدjقيjقj مjدjيريت پروژjه هjاي j انه ايjو نش jركjدjهيچ مj ونjاكنjت jانهjفjمتاسj jهjكj راjچj ،j تjاشjز دjاjرjان ابjتjد باسjيم عهjعظ

داjلj بjر چگjوjنگي jبكjار بjسjتن رjوشjها وj تكjنjيكهjاي مjديريتj پjروژه در jاjين jطرحهjا jيjافت .j ه استjنشد

12

تاريخچه مديريت پروژه به چه زماني باز مي گردد ؟

هjدايي دهjالهاي ابتjه سjد بjاي جديjروژه در دنيjديريت پjه مjا تاريخچjامدي بjjازj مjيگjjردjد j؛ جjjاييj jكjjه هjjنjري jگjjانت jبjjا توjسjjعه نjمjjودار 1900 jميال

ميjلهاي jابjداعjي خjوjد jآغjازjگر jحjرjكت پjرشjتاب بjعjدjي طي سjالهاي دهjه ميالدي در jپروژهj هjjjاي نظjjjامي jو jهوافضjjjاjي آمرjيكjjjا و 1960 و 1950

سjپس اjنگلسjتان jگرديjدj . jهرچjنjدj نjام پjرآjواjزه هjنjرjي گjاjنت jبjه عنjوjان پjدر تjكنjيكهjاي بjرنjامjهj ريزjيj و كنjترل jپjروژه jدر تjاريjخ ثبتj jگرديjدjه jاسjت ليكن

بjه jعنjواjن سjاjلهايj آغjازين رشjد و jتوسjعه 1960 وj 1950سjاjلهjاي دهjه مjديريjت پjروjژهj در دنjيjاي jمعاjصjر شjناخjته مjي شjود j.j اين jسjالها سjرjآغاز تكjوjين و jتوjسjعهj بسjيارjي ازj روشjهjا و دjانjشjهايj مرjبjوط بjا مjديريتهاjي نهj jگاjنjه jپjروژه اjسjت كjهj سjالها بjعjد تjوسjطj نرمj افjزارjهjاي مختلjف عمليjاتjي

. jته شدندjگرفj ارjه ها بكjروژjو در پ رده وjزني فشjابتي و رايjديد رقjاي شjك ، بازارهjريع تكنولوژيjيرات سjتغي

قدjرتمندانjه شjركتهاj ، jهمه وهمjه سjازمانjها jو بنگاههjاي متjوليj پjروژه را تشjويق بjه تغيjير سيjسjتم مjديريتjي خjود jنمjودj . در هنjگامjه jنjبرد انتخjاب بين غjرق شjدن jيjا jشjنا كjردنj و يjا تطjبيق jو سjاjزگاjري يjا مjرگ وj نjابjودي ، مjjديjريت پjjروژjه وj پروژهj مjjداري درjمjjديريت jتنهjjا انتخjjاب و jراه نجjjات

.jفراjروي پيمانjكاران jو سازمانها jبود

13

تاريخچه مديريت پروژه ميالدي :1900گانت چارت در اوائل دهه تاريخچه تكوين بارچارت به دوران جنگ جهاني اول ميرسد ؛ جائيكه يك

آمريكايي به نام هنري گانت براي نخستين بار بارچارت را براي برنامه ريزي و كنترل پروژه هاي موسسه كشتي سازي اش بكار برد . به

پاسداشت اين اقدام نام گانت قبل از عنوان بارچارت تداعي كننده اين اقدام ارزشمند است . كتاب مرجع مهندسان صنايع اشاره مي دارد كه

هنري گانت به كمك ابزار ابداعي خود در خالل جنگ جهاني اول توانست زمان ساخت كشتيهاي ترابري خود را به ميزان چشم گيري كوتاه نمايد . امروزه گانت چارت بدليل ساده و قابل فهم بودن آن , به عنوان روشي جالب و پرطرفدار به شكل وسيعي در دنيا جهت مديريت زمان پروژه ها به كار برده مي شود . يافته هاي يك پژوهش در ميان كاربران نرم افزار

نشان داد كه هشتاد Micro Soft Projectبرنامه ريزي و كنترل پروژه درصد مديران پروژه ها در دنيا ترجيح مي دهند براي برنامه ريزي و كنترل

پروژه هايشان از گانت چارت استفاده نمايند .

14

تاريخچه مديريت پروژه-ادامه ميالدي :1960 و 1950مديريت پروژه در دهه طjنيم توسjتفاده ميكjا اسjروزه از آنهjا امjه مjروژه كjديريت پjهاي مjا و روشjالب تكنيكهjا غjتقريب

وزاjرjت دفjاع ,j صjنايع jنظjامي وj سjازمانj هjوافضjاي jايjاالت jمتحjدjه درj jخالل سjالjهايj دهjه 1950 jوش 1960 وjرj ونjهمچ jيjهايjشjروj jهjد كjهانjتjافjعه يjو توسj داعjالدي ابjمي Pert شjارز ,

بدjسjت آمjدjه , jمهندسjي ارزjش وj سjاخjتاjرj شjكسjت كjارj ازj آن جjمjلهانjد .j صjنjعت سjاختjمان نjيز j, زيjشنياjودار پيjjمjن jروشj j, رانيjjبحj jيرjjمس jوشjرj ونjjمچjهj يjهايjjوشjرj عهjjسjتوj وj وينjjتك jرjد j, والتjاين تحj jنjاjر جريjد .j تjسjه اjندjاjسjري رjاjي jابعjمن jيحjطjتسj و jايjكهjبjدار شjوjنمj از jدهjتفاjاسپرjوژه jهjاي بسjيjارj بjزرjگjي همچjوjن پjرjوژه jفضjايjيj آپjولjو و يjا سjاjخjت نjيjروگاjهjهjاjي اتمي در اين

j. رديدندjجرايي گjان اjدور تين يكي ازjايي نخسjاخت اولين زيردريjروژه در سjديريت پjدرن مjاي علمي و مjكاربرده

دjهه در در jآمريكا صورت گرفjت 1950هسته اjي jام ؛jن به درياjساالري j ( )Adm. Hyman Rickover ، ارjيمانكjدها پjردن صjك jگjجهت هماهن jارjين بjراي اولjب ،j رحjط jروژه اينjدير پjم

Pertهjزارانj منبjع و اطjمينjان jاز اجjراي jبjه موقjع پjروژه ، رjوشjي جjديjد كjه اjمjروزه بjا نjام شjjناjختهj مي jشjjود ، jابjjدjاع نمjjود .j هرچنjjد بjjدوjن وجjjود jكjjامپيوjتر عمليjjاتj دسjjتي محاjسjjبه مjسjيربحراني بسjيار دjشjوار بjوjد امjاj كمjك بسjيار jزيjاد اjين روjش و اjجjرايj موفjقيت آمjيز پjروژه مjذjكور مjوجب شjدj تjا jهjمگjاjن بjه jاهميjت علjم جديjدj پي بjرjنjد . jسjاjلjيان jپjس ازj آن ، اين تكنيjك در پروژjهj هjاjي jسjاختj فضjاjپيمjاهjا و jديگjر پروژjه هjاjيj نظjامي jوj غjير jآن ، بjاjرهjاj و بjارهjاj jاسjتفاده

شد . دjئوليت واحjوم مسjوين مفهjف و تكjالها , تعريjده در اين سjت آمjر بدسjرفت مهم ديگjپيش

بjراjي پjرjوژه هjاي چjنjدبjخشjي بjودj ؛ jايjن مفهjوjم هنjگjاميj بjه كjارj ميjرودj كjهj يjك jفjردj در پjروjژه مjسjئوليت jكjاريj راj در پjروjژjه ازj ابتjداj تjاj تكميjل پjرjوژهj برعjهjدjه مjيگjيرد j .jعملي سjاjختنj اين مjفهjوم , jتيم پjروژهj راj در jبjه اشjتjراك نهjاjدن منjاjبع jو يjاري jرسjاندنj بjهj يكjدjيگرj در مjاتjريس

15ساختار سازماني پروژه كمك مي كند .

تاريخچه مديريت پروژه-ادامه1960 هاي عمليjپژوهش : Nasa . ازماني پروژه هاjاختار سjاتريس سjوم مjيرامون مفهjپ1962: Nasa تمjسيس Pert اهيمjر مفjد ويژهاي بjك تاكيjود . در اين تكنيjرفي نمjرا مع

ساختار شكست كار و كنترل هزينه شده بود .1963: . وايي آمريكاjيروي هjط نjا توسjده در پروژه هjت آمjوم ارزش بدسjرفي مفهjمع1963: . افتjوين يjده تكjاالت متحjوايي ايjيروي هjط نjروژه توسjات پjه حيjوم چرخjمفه1963: بjjراي اولين بjjار در پjjروژه پjjوالريس در انگلسjjتان , رسjjما در قjjرارداد از

پjيمانكjاران خواسjتهj شjد تjا سيjسjتم jمjديjريت پjروژهj را در jمjديريت فعاليتهايشjان بjه كjار گيرند .

1964: بjه عنjوان Nasaبjراي نخسjتين بjار سيسjتم مjديريت پيكربنjدي پjروژه توسjط مجموعjjهj رويjه هjjاي اداjري بjjراي jتعريjjف , مسjتندسjjازي jو خصوصjjا كنjjترل فjjيزيكي سيسjjتjم يjjكj پjjروژjه و همچjjنيjن بjjاjزنگjري و مستندjسjjازي jتغيjjيرات پيشjjنهادي در اين

سيستم طراحي گرديد .1965 اع وjوزارت دف: Nasa ايjود را از قراردادهjاي خjتم قراردادهjا , سيسjدر امريك

وه jدرصjjدي از سjjود ,j بjjهj سيسjjتم jقراjرداjدهjjاي jهزينjjه بهj عالوه jجjjايزه يjjا هj هزينjjه ب jعال.j دادندj ثابت تغيير jاي قيمتjقرارداده

1965: ميالدي دنيjا شjاهد رشjد شjگرف اسjتفاده از تكنيكهjاي 1960در اواسjط دهjه مديريت پروژه نوين در صنعت ساختمان بود .

16

تاريخچه مديريت پروژه-ادامه1965: , عمال مشjjكالت و TSR-2شكسjjت پjjروژه سjjاخت بمبافكن

دردسjرهjاي همزمjانjي توليjد jو توسjعهj ، پيش از تكميjل jطjراjحي در پروژه هjا رjا بjه jاjثبjاjتj رjسjانjيدj j. jفقjداjنj مjديريjت صjحيjح بjرj افjزايjشj jدسjتjوjر كjاjر پjروژه , هjزjينهjهjا jو تاخjيرهjاjي پjروژه را jبسjياjر بjاال بjرjدj و jدرj نهjايjت مjوجب شكسjت

پروژه گرديد .1966 ، ه اغلبjان داد كjال نشjره در اين سjژوهش منتشjك پjاي يjيافته ه:

زمjان كjافيj بjراjي مراjحjل تعريjفj و آماjده سjازي پjروjژه درj چرخjه حيjات پروjژه هjا در نظjر گjرفتjه نشjده و دjقيقjاj بjه همين jدليjل مغايرتهjاي فjراواني در كنjتjرلj اسjتانjدjارد jزمjان jو هزينjهj پjروژهjهjا وj همچjنjينj كنjترلj jناكjافيj تغيjيرات

طراحي بوجود ميآيد .1969 ميjه رسjوان اولين موسسjه عنjروژه بjديريت پjه بينالمللي مjموسس:

مjدjيرjانj پjروژهj jتاسjيس jگرjديjد . jيjكي از jمهمjترين jدسjتاوردjهاي تاسjيس اين موسjسjه , تjدjوين jاسjتانjدارjد جهjاني دانjش مjديjريت پjروjژjه بjوده jاسjت ؛ ازين پjسj بjjود jكjjه دگjرگونيهjjاj jو پيjشjjرفتهايj حjjوjزه مjjديرjيت jپjjروژjهj ، صjjوjرتي

منسجم و jمدون بهj خود گرفjت .17

مديريت پروژهدانشها، مهارتها، يريت پروژه عبارتست از بهکارگيريمد

تها، ي فعاليان اجراي الزم در اداره جريکهايابزار و تکنبهمنظور نيل به اهداف پروژه و انتظارات کارفرما.

18

م ياصول و مفاهت پروژهيريمد

کنترل پروژهيابزارها

يدانش تخصصپروژه

يت عموميريمد

مديريت پروژه-ادامهمختلف يندهاي هر پروژه، مجموعه فراي اجرايبرا

يتهايند شامل مجموعه فعاليک فرايرد. يگيصورت من يجه مشخص است. ايک نتي حصول به يالزماالجرا برا

شود.يان پروژه انجام ميندها توسط مجريفرا

ت پروژهيري مديندهاي فراه يد و ارايه، توليه محصول پروژه )تهي تهيندهاي فرا

محصول(

19

ت پروژهيري مديندهايفرآ

20

ييندهاندهاييفرافراننييآغازآغاز

ييندهاندهاييفرافراييبرنامهريزبرنامهريز

ييندهاندهاييفرافرايياجراياجراي

ييندهاندهاييفرافراييکنترلکنترل

ييندهاندهاييفرافرايياختتاماختتام

مراحل انجام پروژه

:بطور کلي مراحل انجام يک پروژه را ميتوان بصورت ذيل بيان کرد

مطالعات مرحله يکم)مطالعات توجيهي(

مطالعات مراحل انجام پروژه مطالعات مرحله دوم)طراحي

تفصيلي()اجرا )مرحله سوم

مراحل I توسط 3 و نظارت بر اجراي مرحله 2 و 1که معموالمشاورانتخاب شده از طرف کارفرما انجام ميشود و اجرا توسط

پيمانکار مورد نظر کارفرما.

21

وظايف مدير پروژه ايجاد هماهنگي الزم در اجراي فعاليتها براي کاربرد مناسب

منابع و امکانات، به منظور رسيدن به هدف نهايي پروژه ، وظيفه اصلي مدير پروژه است.

وظائف

وسائل

ضمن اجرا قبل از اجرا

22

كاركرد مديريت پروژه در چيست ؟

هjديريت پروژه مجموعjرديم ، مjان كjين بيjاي پيشjه در گامهjه كjهمان گونابزارjهjايي بjراjي برنjامه ريزjي و هjدايت پjرjوژه بjهj سjوي اjهjداjف مjوردنظر اسjت ؛ اjين اهjداف jبjر پjايه رjضjايت jمندjي مشjتريj و توجjه بjه سjه عامjل

زمان ، كيفيت و هزينه استوارند . تفاده درjjورد اسjjاي مjjا و روش هjjت ابزارهjjاه اول ممكن اسjjدر نگ

مjديريت پjرjوژه زايjد ، زمjانj بر و هjزينهj زا باشjنjد ، jامjا بjايjد توjجjه j داjشjت كjjه مjjديرjيتj j پjjروژه تjنهjjاj راهيj اسjjتj كjjهj مjي تjوانjjد شjjمjا jرا jاز اjنجjjاjم به موقjع jپjروژه مjطمئjن سjاjزد . مjديjريjت jپjرjوژه jراهيjسjت بjرايj اسjتفاده jامjنگjه هjو ب jتjراي درسjجjاj تايjسjراj ول درjين و پjاشjمj ، انjسjز انjب اjسjناjم

يكj كار نوj ، كاري كjه باjيد jدر هjمان اوjلين اjجرا دjرست انجjام شود . ، ديريتjارايي در مjروژه ، روش كjاي پjر مبنjديريت بjا مjروژه يjمديريت پ

بjراي برخjورjد بjا كاjرهjاي jنjو و اjيجjادj تjوازن jدر تjوجjه بjه محjدوjده j پjروژه ، هزjينjه و كjيفيت در قjالjب زمjان و در محjيطي ممjلjوء از ريسjك اسjت . هjدفj از آمjوزشj مjديjران پjروژه تواjنمندسjازي آنjاjن در برابjر مشjكالت پjروژه و jآماده jسjازي آنهjا jبjرايj ورود jبjه فضjاي جديjد وj ناشjناخjته پjروژه

است 23

كاركرد مديريت پروژه در چيست ؟-ادامه

: فنون مديريت پروژه سواالت زير را پاسخ مي گويند    - چگونه مي توان كارهاي الزم براي اتمام موفقيت آميز پروژه را تعريف  

كرد ؟   - مدت زمان اجراي پروژه چقدر خواهد بود و چه هزينه اي در بر خواهد  

داشت ؟   -چگونه مي توان گروه مناسب كاري براي اجراي پروژه ايجاد نمود ؟    - چه مقدار كار و وظايف را بر عهده يك نفر مي توان گذاشت و چگونه  

يافت ؟ مي توان از اجراي آن اطمينان   -چگونه مي توان انگيزه كاري را در بين افراد يك گروه زنده نگه داشت ؟    -چگونه بايد با افزايش هزينه ها برخورد كرد ؟     -آيا بودجه و هزينه تحت كنترل است ؟     -در چه مواقعي و كجا ، پروژه در معرض شكست قرار مي گيرد ؟     -براي اطمينان از انجام به موقع كارها چه بايد نمود ؟  - آيا مي توان تشخيص داد كه پروژه واقعا بر روي برنامه حركت مي كند   

يا خير ؟

24

برنامه ريزي پروژه – کنترل پروژه

تjز اسjا متمرکjداف و جهت هjيين اهjر روي تعjزي، بjه ريjبرنامهjدjايت هjا جهت jو هjدف آjن سjمjت بjه jرا کارهjا j،ترلjکنj و

ميکند. ،ترلjد و کنjيص ميدهjا تخصjه فعاليتهjابع را بjزي، منjه ريjبرنام

براي استفاده مؤثر و مناسب از منابع کوشش ميکند. دازهjان و حجم فعjاليت، نjوع مثjل عjواملي ريjزي، برنامjه

فjعjاليتj، مjدتj زمjان jاجjرا، jمنjابع مصjرفي وj... را بjرايj فعاليتهjا پيش بينjي ميکند jو کنترلj پروژهj در عjمل آنها راj تدقيjق ميکند.

دافjه اهjتيابي بjور دسjه منظjيزه الزم را بjزي، انگjه ريjبرنام jلjني jورتjدر ص ،jترلjد و کنjد ميکنjاjان ايجjکارکن jده درjيين شjعjت

بهj اهjداف،j براي jتشويق jآنها موjرد jاستفادjه قرار jميگيرد.25

فرايند برنامه ريزي و کنترل پروژه

26

برنامه ريزي پروژه

کنترل پروژه

نمودار فرايند برنامه ريزي و کنترل پروژه

27

بلي

بلي

بلي

بلي

بلي

شروع

- تعريف و تعيين مشخصات پروژه1 - تعيين پارامترهاي برنامه ريزي پروژه3

و تعيين فعاليتهاي پروژهWBS – طراحي 2

- تعيين سازمان و روش اجرا، پارامترهاي برنامه ريزي فعاليتها و رسم شبکه4- تهيه برنامه زمانبندي اوليه پروژه5

- تخصيص منابع8- ايجاد اصالحات در صورت لزوم10

- تصميم گيري مدير پروژه23و9 آيا -6

برنامه زمانبندي قابلقبول است؟

آيا -7برنامه زمانبندي قابل

اصالح است؟

- تعيين دوره کنترل11

- تعيين روند پيشرفت برنامه اي پروژه در طول اجرا 12

- بودجه ريزي پروژه13

- جمع آوري اطالعات واقعي اجراي فعاليتها در انتهاي هر دوره کنترل14

15- آيا پروژه به اتمام رسيده است؟

17- آيا وضعيت واقعي با برنامه تطابق دارد؟

- تهيه16گزارش نهائي

جامعي ازاجراي کل

پروژه

پايان

- تهيه گزارش دوره اي پيشرفت18

- تعيين علل مغايرتها19

- تهيه گزارش دوره اي پيشرفت پروژه و علل مغايرتها22

آيا -20مغايرتهاي موجود ناشي از اشکال در برنامه است؟

- اقدام21جهت ايجاداصالحات دربرنامه و تهيه

گزارش دوره ايپيشرفت پروژه

به همراه اصالحات ايجاد شده

گام هاي برنامه ريزي و کنترل پروژه

13بودجه ريزي پروژه - 14 جمع آوري اطالعات -

واقعي 15مرحله زماني انجام پروژه - 16تهيه گزارش نهايي - 17تطابق با برنامه - 18تهيه گزارش دوره اي - 19تعيين علل مغايرتها - 20 وجود يا نبود اشکال در -

برنامه 21 اقدام جهت ايجاد -

اصالحات 22تهيه گزارش دوره اي - 23تصميم گيري مدير پروژه -

1 تعريف پروژه و تعيين مشخصات -آن

2 طراحي ساختار اجزاي -WBS(work broken structure)

3 تعيين پارامتر هاي برنامه ريزي -پروژه

4 تهيه اطالعات فعاليتها و شبکه -پروژه

5تهيه برنامه زمان بندي اوليه پروژه -6قابل قبول بودن برنامه -7قابل اصالح بودن برنامه -8تخصيص منابع -9تصميم گيري مدير پروژه - 10اقدام براي ايجاد اصالحات - 11تعيين دوره کنترل - 12تعيين درصد پيشرفت پروژه -

28

سؤاالت روز اولفرق فعاليت با پروژه چيست؟.چرخه حيات يک پروژه را تعريف نماييد براي شروع مرحله سوم يک پروژه آيا الزم است مرحله

دوم به اتمام برسد؟ توضيح دهيد..تفاوت پيمانکار با مشاور را شرح دهيدپيمانکار اصلي و فرعي چيست؟هدف از انجام ”برنامه ريزي و کنترل پروژه“ چيست؟

29

ساختار شبکه در شروع برنامه ريزي، الزم است کارها يا فعاليت هايي

که بايد در يک پروژه، عملي شوند تعريف شده و وابستگي هاي بين آنها معلوم گردد.

لذا نمايش شبکه اي يک پروژه از اولين اقدامات در اموربرنامه ريزي بوده و پايه و تکيه گاه اصلي براي ساير امور

برنامه ريزي مي باشد. نمودار شبکه اي به صورتهاي مختلف قابل ارائه ميباشد

ولي متداولترين آنها از نوع شبکه هاي برداري ميباشد. در نوع ديگر شبکه ها، فعاليتها در داخل گره ها نشان داده

ميشود.

30

ساختار اوليه شبکه اولين اقدامات براي شروع ساخت شبکه، تهيه اطالعات

است، که نمونه اين اطالعات در زير آورده شده است:

مورد کاربرد پاسخها سؤال رديف

تنظيم و ترسيم شبکهموضوع پروژه

چيست؟چه کارهايي الزمند؟

با چه ترتيبي؟

123

پاسخ گويي به سؤاالت بعدي چگونه؟ 4

نمودار سازماني- مسئوليت ها توسط کي؟ 5

موازنه زمان – هزينهتسطيح و تخصيص منابع

با چه امکاناتي؟با چه

محدوديتهايي؟

67

سيستم هاي اطالعات مديريت چه اطالعاتي؟ 8

31

روشهاي تهيه اطالعات و تنظيم شبکه

1روش مديريت اجرايي - نفر شامل مدير پروژه، مهندس يا مشاور 4 يا 3تيمي متشکل از

خواهد بود که به دليل محدوديت نفرا ت اختالف CPMفني آگاه به سليقه ها کاهش مي يابد ولي در نتيجه محدوديت امکان جمع آوري

دقيق مطالب ممکن است با مشکل مواجه شود.2روش کنفرانسي -(و براي هر 20 تا 15تيم از روش مديريت اجرايي بزرگتر است )نفر

کار نفر خاص تعيين ميگردد ولي زمان زيادي صرف ميشود ولي احتمال اشکال در آن کم است و جلسات در قالب کنفرانس هاي هر

قسمت تخصصي برقرار ميشود.3روش مشاوره اي - کار به دفاتر مشاور مديريت صنعتي و مهندسي صنايع واگذار

ميشود. که مزاياي زيادي دارد.

32

تعاريف مرتبط با شبکه شبکه هايي که در آنها فعاليتها بر روي کمانها نشان داده مي

Activity On Arrow . نامندAOAشوند را شبکه برداري يا شبکه هايي که در آنها فعاليتها بر روي گره ها نشان داده مي

Activity On Node نامند.AONشوند را شبکه گره اي يا ،فعاليت : جزئي از پروژه است که انجام آن به صرف زمان

منابع، انرژي، نيروي انساني و ... دارد و داراي نقاط آغاز و پايان قابل تعريف هستند.

: مثل شکل زير لوله کشي ساختمان

33

تعاريف مرتبط با شبکه- ادامه فعاليتهاي مجازي يا موهوم(Dummy Activity): فعاليتهايي هستند که ضمن اجراي پروژه وجود نداشته و

به منابعي مثل زمان يا ساير منابع احتياج ندارند و تنها به منظور نشان دادن وابستگي هاي بين عمليات پروژه، به

شبکه اضافه ميشوند وبه وسيله بردار خط چين نشان داده ميشوند.

34

تعاريف مرتبط با شبکه- ادامهرويداد يا گره(Event/Node) نقاط آغاز يا پايان يک :

فعاليت، يا دسته اي از فعاليت ها را رويداد گويند. رويداد ها عبارت از مقطع زماني مي باشد و لذا در

برگيرنده زمان نبوده بلکه نشان دهنده تاريخ ها ميباشد. رويداد ها را بوسيله دايره اي که داخل آن شماره نوشته

شده است، نشان ميدهند .

35

4

34 35

26 38

تعاريف مرتبط با شبکه- ادامه گره / رويداد پايه(Tail Event/Node): گره اي که در نقطه آغازين بردار مربوط به آن فعاليت

قرار گرفته . گره / رويداد پايان(Head Event/ Node):.گره اي که در پايان فعاليت واقع شده استگره / رويداد پوششي(Merge Event/Node):.گره / رويدادي است که نقطه پايان چند فعاليت باشد گره / رويداد جوششي(Burst Event/Node):.گره / رويدادي است که نقطه آغازين چند فعاليت باشد

36

4

9

20

36

تعاريف مرتبط با شبکه-ادامهفعاليت پيش نياز(Precedent Activity): فعاليتA را در صورتيکه پيش نياز فعاليت B ميگويند که

قابل شروع شدن باشد.B فعاليت Aبالفاصله بعد از تکميل فعاليت وابسته/ پي آمد(Succeeding Activity): فعاليتB را در صورتي وابسته به فعاليت A ميگويند که

قابل شروع شدن باشد.A بالفاصله بعد از تکميل Bفعاليت گره / رويداد مرکب(Complex Node): گره اي است که بيش از يک بردار به آن وارد و بيش از يک

بردار از آن خارج شده باشد.

37

1011

12

13

8

9

38

تعاريف مرتبط با شبکه- ادامه

: شبکهمجموعه اي است که نشان دهنده فعاليت هاي الزم از آغاز

I تا پايان يک پروژه و وابستگي هاي بين آنها است مثالشبکه زير:

M

A L P B E Q A

C K F J

D G I R H

20

25

30

35

40

10

55

6045

500

قوانين رسم شبکه هاي برداري 1 پيش از رسم بردار مربوط به هر فعاليت، بايد بردار -

مربوطه به کليه فعاليتها ي ماقبل که پيش نياز فعاليت مربوطه هستند، رسم شده باشد.

2 يک بردار فقط و فقط نشان دهنده وضعيت تقدم -وتأخر انجام فعاليتي است که با آن بردار معرفي ميشود. به عبارت ديگر، شکل ظاهري بردار)طول،پهنا،زاويه و...(

ارزش ومعني خاصي ندارد.3 ،به منظور شناسايي گره ها، آنها را کد گذاري مي کنند -

که هيچ دو يا چند گره اي نبايد شماره يکسان داشته باشد.

39

قوانين رسم شبکه هاي برداري4هر دو گره را فقط يک بردار ميتواند به هم وصل نمايد - نادرست

درست

5 شبکه فقط ميتواند يک گره شروع و يک گره پايان -داشته باشد.

نادرست درست

40

11

10 12 13 1110 12

3

2

7

6

541 9

8 7

6

5

43

2

1

اشتباهات عمومي در ترسيم شبکه

ايجاد حلقه(Loop): در صورت عدم رعايت منطق شبکه، احتمال به وجود آمدن حلقه در

جريان ترسيم وجود دارد. مشهود است که چنين امري در طبيعت غير ممکن است.

وابستگي هاي غير ضروري در شرايطي که چند فعاليت در يک شبکه احتياج به يک گره مشترک

دارند، وابستگي غير ضروري بروز ميکند که اين مسئله با فعاليت هاي موهوم برطرف ميشود . البته اين مسئله باعث طوالني تر

شدن زمان پروژه و محدوديت در نحوه کاربرد منابع ميگردد.

41

1 2

4

3

5

اشتباهات عمومي در ترسيم شبکه- ادامه

فعاليتهاي موهومي اضافي

وابسته 1-3 به 5-7 نشان ميدهد که 3-5فعاليت موهومي از شبکه حذف شود، اين وابستگي نيز از 3-5است. اگر

ضروري است.ولي براي 3-5بين ميرود پس وجود فعاليت را 2-5 انجام شده باشد. که اگر 1-2 الزم است 5-7آغاز

حفظ 4-5 و2-4حذف کنيم، باز اين وابستگي از طريق غير ضروري است.2-5شده است، پس فعاليت

42

0

3

1

2

6

5

4

7 8

انواع وابستگي هاوابستگي هاي طبيعي که به علت خواص ويژه و طبيعي فعاليتها و ارتباطات

I در يک ساختمان ” منطقي بين فعاليتها ايجاد ميشوند. مثالنصب کاشي کف سيستم بهداشتي“ پس از ”عايق کاري

کف“ انجام مي شود.وابستگي هاي امکاناتي در يک I که به دليل محدوديت منابع ايجاد مي شود. مثال

I فعاليت“ ثبت نام دانشجويان“ با فعاليت ” دانشگاه ظاهرااعالم نتايج نمرات به دانشجويان“ وابستگي ندارد ولي

ممکن است به دليل محدوديت منابع انساني، يکنفر پس از تکميل اولي به دومي بپردازد.

43

مثال رسم شبکه پروژه اي با عنوان ” ايجاد پل عابر پياده در يکي از خيابانهاي

شهر“ مطرح است. براي اجراي اين پروژه، فعاليتهايي که تعريف شده به همراه مدت زمان اجرا و روابط منطقي بين آنها در جدول زير آورده شده است و از فعاليتهاي جزئي تر آن چشم

پوشي شده است، شبکه برداري اين پروژه رارسم نماييد.فعاليت پيش

نيازمدت اجرا

)هفته( شرح فعاليت کد ردي

ف

-A

A

C

B,C

D,E

F

231

15831

برسي شرايط منطقه مطالعه اوليهبررسي شرايط و تعيين امکانات مورد

نيازتامين منابع مالي

و تجهيزات ساخت قطعات فلزيمهيا سازي فونداسيون نصب

تحويل و نصب پلآزمايش وکنترل پل قبل از بهره برداري

A

B

C

D

E

F

G

123456744

جواب رسم شبکه

A B

C D

E F G

6

5

4

321

7 8

جواب رسم شبکه

46

DC

BA

F G

E

جواب رسم شبکه

A B

C E D F G

47

5

4

321

6 7

48

شبکه گره ای یا سیستم -1 فعالیت روی گره

(AON)

در شبکه گره ای هر فعالیت بصورت یک گره که معموال مستطیل یا دایره می شود و روابط مابین آنها بوسیله پیکانها با خطوط توپر

.نشان داده می شود

بهتر است جایگاه باکسها بگونه ای تعیین شود که خطوط کمترهمدیگر را قطع نموده و گره ها با پیکانهای کوتاهتری به هم وصل

در بعضی جاها به جای مستطیل ، دایره قرار می دهند و پیکانها شوند می توانند مورب نیز ترسیم گردند.

:روشهای رسم شبکه

شبکه برداری یا سیستم فعالیت -2 روی کمان

(AOA)

i j

رویداد شروع

رویداد پایان

هر پیکان نشان دهنده یک فعالیت و هر گره نمایشگر رویداد نشان دهنده یک لحظه زمانی است و فقط برای نمایش .یک رویداد است

شروع و پایان فعالیت بوده و احتیاج به زمان و هزینه و منابع کاری و نکات.مصرفی ندارد

طول پیکان نشان دهنده هیچ مشخصه ای از فعالیت نمی باشد -1:و فقط با توجه به موقعیت آن در شبکه و آسانی رسم ممکن است

جهت پیکان نشان دهنده جهت پیشرفت زمان، صرف هزینه یا -2.کوتاهتر یا بلند تر ترسیم گردد.کاربرد منابع برای فعالیت بوده و حالت برداری ندارد

برای شناسایی یک -3. راه وجود دارد3فعالیت

نوشتن شرح فعالیت روی پیکان -1نوشتن کد فعالیت روی -2

شناسایی آن بوسیله شماره های -3برداررویداد شروع و ختم

قواعد رسم شبکه های برداری

هر فعالیت مادامیکه فعالیت یا فعالیتهای قبل از آن در شبکه -1 که از نظر اجرایی مقدم هستند به اتمام نرسیده اند نمیتواند

.شروع شودشماره رویداد پایان هر فعالیت باید از شماره رویداد شروع -2

آن فعالیت بزرگتر باشد . اگر شماره رویداد شروع یک فعالیت و شماره رویداد پایان آن فعالیت یاشد آنگاه باید از

. بزرگتر باشدji

ij

3

D

1 2 4 5A EB C

رعایت این قاعده از بوجود آمدن حلقه در شبکهجلوگیری می کند.

(AOA)

در مواردی که شروع فعالیتی مستلزم اتمام یک یا چند -3فعالیت دیگر باشد ورابطه ای بین این فعالیتها نیز وجود نداشته

باشد از یک فعالیت مجازی یا که بصورت بردار خط چین رسم می شود و برای نشان دادن ترتیب

.صحیح انجام کارها استفاده می شود

Dummy Activity

D

A

B

C

EF

اگر بخواهیم عالوه بر فعالیت فعالیتهای و رانیز پیش نیاز فعالیت کنیم تنها راه آن ایجاد یک فعالیت

مجازی است

DABEF

: فعالیتی است که زمان منبع و هزینه ان صفر است فعالیت مجازیو فقط برداری است که جهت نمایش رابطه بین فعالیتها در شرایطی

.که نتوان از بردارهای توپر استفاده نمود بکار می رود

هر رویداد را تنها با یک فعالیت می توان به یکدیگر ربط داد. -4به عبارت دیگر بین هر دو رویداد تنها رسم یک فعالیت مجاز

.است

1 4

A

B

C

1 4

A

B

C3

2

شبکه می تواند تنها یک رویداد شروع ویک رویداد پایان داشته -5باشد . زیرا شروع و پایان پروژه هر کدام یک لحظه زمانی را تشکیل

.می دهند

شکل ظاهری پروژه حتی االمکان باید ساده وروشن بوده و بطور -1.منظمی ترتیب یافته باشد

در طرح اولیه می توان از فعالیتهای مجازی استفاده نمود ولی در -2طرح نهایی پروژه باید فعالیتهای مجازی را حتی االمکان کم نمود و

.فعالیتهای غیر ضروری را حذف نمود.شروع و پایان پروژه قابل تشخیص باشد -3

برآورد زمان فعالیتها قطعی بوده و شروع فعالیتها نیز -4.حتمی فرض می شود

برای انجام یک فعالیت ، کلیه فعالیتهای پیش نیازی آن با توجه -5.به نوع وابستگی باید تحقق یافته باشند

:فرضیات ترسیم شبکه

54

نیاز پیش فعالیت

-

A

A

A

C

D

D

A,B,C,F

E

G,H,I

A

B

C

D

E

F

G

H

I

J

A

J

I

H

G

F

E

D

C

B

:مثال دیگر

مثال دیگر:

55

فعاليت ها

شرح زمان تخميني )روز(

پيش نياز

A ارزيابي بستر هاي فعلي تكنولوژي

2 ندارد

B تعريف كردن نيازمندي هاي كاربر

5 A

C طراحي اليه هاي صفحات وب 4 B

D راه اندازي سرور 3 B

E تخمين ترافيك وب 1 B

F امتحان كردن صفحات وب و پيوند ها

4 C,D

G انتقال دادن صفحات وب به محيط توليد

3 D,E

H درج آگهي محلي در بخش خبرنامه

2 F,G

I آموزش كاربران 5 G

J تهيه گزارش براي مديريت 1 H,I

56

انواع روابط ميان دو فعاليتمنظور از رابطه(Relationship)يا بستگي (Dependency)

ميان دوفعاليت، تعريف قيود و الزامات ضروري ميان شروع يا خاتمه يک فعاليت با شروع و خاتمه هر يک از

وهر يک از فعاليتهاي (Successor activities)فعاليتهاي بعدي آن است. (Predecessor Activities)قبلي

روابط ميان هر دو فعاليت از فعاليتهاي يک پروژه را ميتوان به چهار نوع، به شرح زير گروه بندي کرد :

1 رابطه منطقي2( رابطه فيزيکي )3 رابطه محدوديت منابع 4( رابطه سازماني )

57

انواع روابط ميان دو فعاليت-ادامه

1رابطه فيزيکي )(Physical Relationship): رابطه ميان ماهيت،طبيعت يا فيزيک دو فعاليت به گونه اي است

که شروع يکي از آنها قبل از خاتمه ديگري ممکن نيست.مثل اغلب روابط ميان فعاليتهاي يک پروژه)حفر کانال و لوله گذاري(.

2رابطه منطقي )(Logical Relationship): اجراي يکي از فعاليتها به خاتمه ديگري بستگي ندارد اما منطقي

است)يا به صالح است( که يکي از آنها پس از ديگري اجرا شود. ،مدير پروژه تاکيد دارد قبل از اجراي فعاليت انجام هر بخش I مثال

فعاليت مطالعه بخش بعدي را نبايد اجرا کرد.

58

انواع روابط ميان دو فعاليت-ادامه

3:رابطه سازماني ) برخي از موارد، بخشنامه ها، آئين نامه ها و مقررات وضع

شده از طرف مديريت رده اول سازمان مولد پروژه، ما را به رعايت روابط خاصي ميان دو فعاليت ملزم مي نمايد. رابطه سازماني از نظر مديريت سازمان منطقي است و نقض آن،

عدم رعايت قوانين و مقررات را باعث ميشود.4:رابطه محدوديت منابع ) محدوديت استفاده از منابع اجرايي ما را وادار ميکند که

فعاليتي را بعد از خاتمه ديگري اجرا کنيم. اين نوع بستگي ناشي از نياز دو فعاليت به منابع اجرايي مي باشد که مقدار آن

محدود است .

59

WBS: Work Breakdown Structure ساختار شکست کار به وسیلهنمودار

در سطح اول پروژه کل پروژه به چند فعالیت عمده تقسیم می شود سپس در سطح بعدی فعالیتهای عمده به فعالیتهای ریز تقسیم می

شود.تا اخرین فعالیتها یا باکسهایی که به سطح بعد گسترش نیافته اند .ودر حقیقت فهالیتهای پروژه را تشکیل می دهند

فعالیت کوچکترین واحد کنترل است و به قسمت کوچکی از امور پروژه گفته می شود که دارای زمان بوده و

.معموال نیازمند منابع و هزینه است

Activity or Task

ساختار شکست کار به عنوان قلب مدیریت پروژه است ، زیراکلیه تکنیکهای بعدی منوط به ترسیم درست نمودار است و باعث از قلم

.نیفتادن فعالیتها می گردددر تهیه ساختار شکست کار برای یک پروژه فقط فعالیتهای الزم برای تحویل اقالم قابل تحویل پروژه را تشخیص داده و به روابط

.وابستگی بین فعالیتها توجهی نمی شود

1

1-1 2-1 3-1

1-1-1 1-1-2 1-2-1 1-2-2 1-3-1 1-3-2 1-3-3

L1

L2

L3

WBS: Work Breakdown Structure

:روشهای سنتی تهیه نمودار ساختار شکست کار

تهیه بر اساس مراحل اجرایی -1:پروژه

WBS

گاز کشی لوله پروژه

خاکبرداری گذاری لوله تسطیح و خاکریزی

اسفالت کندن کانال حفر لوله قراردادن جوشکاری لوله تست خاکریزی آسفالتکاری

ریزی ماسه

کف تراز

ها لوله خوابانیدن

اتصال کاری تمیز

اتصالها جوش

دستگاه اتصال

آزمایش

سازی زیر

آسفالت

غلتک

WBS: تهیه بر اساس فرایند و مونتاژ محصول نهایی -2

خودرو طراحی پروژه

قطعات پرسکاری موتور طراحی بدنه طراحی

کاربراتور طراحی پمپ واتر طراحی سیلندر سر طراحی سیلندر طراحی

رنگ مونتاژ

معموال فعالیتهای پروژه های مونتاژ به این روش شناسایی می .شوند

.عکس نمودار مونتاژ عمل می شود

و به همین 2 ، زیرقطعات محصول اصلی در سطح1ابتدا محصول اصلی در سطح .صورت قطعات ریز می شود

تهیه بر اساس واحد های اجرایی انجام -3:پروژه

WBS

در برخی از سازمانها، واحد های اجرایی یا گروههای تخصصی ویژه ای برای اجرای پروژه دارند.مثل شرکت حفاری

پمپ نصب و چاه حفر

حفاری واحد مکانیک واحد برق ساختمان واحد واحد

حفاری دستگاه نصب

حفاری

محل سازی زیر

فونداسیونپمپ

پمپ نصب

درچاه گذاری لوله

کشی کابل

تابلو نصب

L1

L2

L3

WBS:اهداف رسم نمودار

سیستم کدینگ استWSBمهمترین هدف ثانویه

تعیین اقالم قابل تحویل-1

تعیین محدوده پروژه-2

تعیین فهرست فعالیت هایی که باید انجام شود تا اقالم قابل تحویل تحقق یابند-3

مقد مه ایست برای تعیین زمان ، منابع ، بودجه، هزینه و وزن فعالیتهای پروژه -4

مزایای سیستم کدینگ:

WBS

.می توان سطح یک باکس را از طریق کد آن تشخیص داد -1

.حذف و اضافه باکسها به سطوح امکان پذیر است -2

باکس ها در یک پروژه و پروژه های مختلف شرکت یونیک هستند -3

.امکان دستیابی و دسترسی به اطالعات یک باکس میسر می شود -4

دسته بندی داده ها و گزارش گیری می تواند از طریق تعریف کد های -5انجام شود

از طریق برقراری ارتباط بین باکسهای با ساختار شکست سازمانی پروژه -6. می توان برای بسته های کاری تخصیص مسئولیت ایجاد کرد

WBS

WBS

WBS

OBS

:مفهوم اقالم قابل تحویل پروژه

نتیجه یا خروجی ملموس و عینی یک یا چند بسته کاری که قابلاندازه گذاری و صحه گذاری بوده و انجام بخشی از پروژه منوط به

نمودار یک نمودار سلسله مراتبی با نگرش شناسایی و تکمیل و تحویل آن است.تعریف اقالم قابل تحویل است که محدوده کل پروژه را تعریف می

کند.

WBS

نمونه هایی از اقالم قابل :تحویل

- سخت افزار 4- ماشین االت 3- تجهیزات 2محصوالت -1- نرم افزار5

- گزارشات 9- نمودار ها 8- نقشه ها 7دستورات -6 - جداول10

- 15- کتابها 14- مقاله ها 13 – فایلها 12فهرستها -11سرس برنامه ها

تحویل شدنی پروژه باید منطبق برقرارداد و منشور پروژهتعریف شفاف و دقیق اقالم قابل تحویل در قرارداد نیاز باشد.

است .بعضی از پیمانکاران تازه کار دوست دارند غیر شفاف باشد که باعث هزینه های اضافی برای انها می گردد.

محدوده پروژه :

اضافه کردن یک باکس ویا یک فعالیت در ساختار شکست کار بهمعنای تعهد انجام آن در قالب فعالیتهای پروژه است

برخی از پیمانکاران غیر ماهر با شرح خدمات تفصیلی مازاد برنیاز مشتری باعث افزایش محدوده پروژه و باال رفتن هزینه ان می

باید از شعار ها و اهداف دست نیافتنی پرهیز شود و در تعیین گردند.تحویل شدنی ها باید واقع گرا بود.

پروژه زمان سنجی و باالنس خط تولید: هدف اصلی افزایش تولید یا

بهینه نمودن تولید است ولی اقالم قابل تحویل عبارتند از:

فرمهای شرح ایستگاه کاری ، تعیین زمان استاندارد و نرمال ایستگاههای کاری، نمودار تقدم وتاخر فعالیتها و فرم نهایی باالنس شده ایستگاههای

کاری

مدیر پروژه فقط باید روی اقالم قابل تحویل متمر کز .شود

اصلی شدنی تحویل

شدنی تحویل 1-1زیر شدنی تحویل 1-2زیر شدنی تحویل 1-3زیر

شدنی تحویل 1-1-1زیر شدنی تحویل 1-1-2زیر شدنی تحویل 1-2-1زیر شدنی تحویل 1-2-2زیر شدنی تحویل 1-3-1زیر شدنی تحویل 1-3-2زیر

مشتریطبق نبازقرارداد

1-3زیرقرارداد 1-2زیرقرارداد 1-1زیرقرارداد

قرارداد 1-3-2زیر 1-3-1زیرقرارداد 1-2-2زیرقرارداد 1-2-1زیرقرارداد 1-1-2زیرقرارداد 1-1-1زیرقرارداد

مشتریطبق نبازقرارداد

1-3زیرقرارداد 1-2زیرقرارداد 1-1زیرقرارداد

قرارداد 1-3-2زیر 1-3-1زیرقرارداد 1-2-2زیرقرارداد 1-2-1زیرقرارداد 1-1-2زیرقرارداد 1-1-1زیرقرارداد

: سطح گسترش

ماهیت غیر قابل تقسیم بودن یک بسته کاری به اجزا گسسته -1بیشتر

غیر اقتصادی بودن کنترل بسته کاری در صورت ریز شدن -2بیشتر)هزینه تعیین روابط وابستگی، هزینه ، زمان . منابع(

WBS

تا جایی یک باکس ساختار شکست کار ریز می شود که اوال ماهیتکار اجازه دهد و ثانیا کنترل آن اقتصادی باشد.

روش پیشرفته در تهیه نمودار :

WBS

الف: سلسله مراتب ریز کردن محصول

PBS( product Breakdown Structure)

در تعریف باکسهای حتی االمکان از اسامی قابل اندازه گیری و صحه گذاری استفاده می .گردد و از بکار بردن افعال و واژه های کلی

باید پرهیز نمود

PBS

کارخانه طراحی پروژه

مالی گزارش فنی گزارش بازار گزارش

جمعیت های آمارهکنندگان تولید

محاسبه جدولبالقوه بازار

جمعیت های آمارهمشتریان

خاص مشتریان آمار داخلی مشتریان آمار

ب: سلسله مراتب ریز کردن FBS( Functional Breakdown Structure) عملیات پروژه

هر باکس نمودار را که در واقع یک تحویل شدنی است در نظر گرفته، به نحوه تولید شدنی ها) چه روشها و چه فرآیندها و چه

الزامات ( فکر نموده و انرا با مصدر بیان می نماییم )ممکن است به ازای یک باکس بیش از یک فعالیت الزم باشد که به ازای ان

.باکس در نمودار چند فعالیت خواهیم داشت

PBS

PBSFBS

اطالعات آوری جمع

ها داده بندی دسته

داخلی مشتریان آمار محاسبه

آنها توقع و خارجی مشتریان شناخت

صادرات قوانین بررسی

خارجی مشتریان آمار محاسبه

آمار مشتریان داخلی

آمار مشتریان خارجی

فاز انجام 6برنامه ریزی پروژه در :می پذیرد

تعيين محدوده و

فعاليتها برآورد زمان

منابع و هزينه

برنامه ريزي منابع

برنامه ريزي زمان

برنامه ريزي هزينه

تعيين روابط وابستگي

پس از تهيه ساختار شكست كار بايد روابط وابستگي بين كار ها و تقدم و تاخر فعاليتهاي پروژه را مي توان به كمك نمودار گانت فعاليتها مشخص شود.

نمودار گانت ابزاري براي نشان دادن وابستگي ها و شبكه ابزار يا شبكه نشان داد.قدرتمندي براي برنامه ريزي مي باشد.

Plan your work first…..then work your plan

نمودار گانت(1856-1915(و فردريک تيلور)1861-1919در اوايل قرن بيستم، هنري گانت)

براي برنامه ريزي پروژه ها از يک نمودار که محور افقي آن نشان دهنده عامل زمان بود و محور عمودي آن نشانگر فعاليتهاي الزم در اجراي پروژه بود، استفاده نمودند. اين نمودارها

براي نشان دادن زمان هاي آغاز و پايان فعاليتها بوده و هنوز هم بسياري از مؤسسات و سازمانها از آن استفاده ميکنند.

:این روش اصوال برای زمانبندی انجام وظایف به وجود آمده و دارای دو بعد است

محور عمودی شرح عملیات )و یا حتی وظایف( را بر حسب تقدم و تاخر انجام آنها -1.)مراحل انجام کار( را نمایش می دهد

.محور افقی نیز نشان دهنده زمان می باشد -2:ویژگی های نمودار گانت

:این نمودار نشان می دهد که.چه کارهایی و یا عملیاتی باید انجام گیرد -1

.هر کار و یا عملیات از چند وظیفه تشکیل شده است -2

.چه وظایفی باید بطور همزمان دنبال گردد -3

.در داخل هر عملیات چه وظایفی باید بطور سریالی انجام شود -4

.زمان شروع و پایان هر وظیفه در چه تاریخی می باشد -5

.دستیابی به هدف نهایی در چه تاریخی بدست می آید -6

محاسبه زمان فعاليتها :

از طرق زير اطالعات زماني فعاليتها را مشخص كنيد •از ديدگاه صاحب نظران وافراد مجرب –از منظر تحقيقات انجام يافته –با انجام پيلوت يا طرح آزمايشي–

: ایرادات روش گانتآغاز و پايان كار وسیله مناسبی برای محاسبات زمانی نیست.) -1

(مشخص نيست.فقدان انعطاف در بهنگام سازی زمانها -2

کنترل کردن عملیات و تعیین اینکه در هر لحظه از زمان کل -3 .عملیات در چه مرحله ای از پیشرفت می باشد دشوار می باشد

چه را در چه فعاليتي چه كسيجدول گانت يا زمان بندي مشخص ميكند كه. بايد انجام دهدزماني

مثال در صورتي که در يک يا چند فعاليت تأخير رخ دهد،اثرات چنين ديرکردهايي بر .ساير فعاليت ها و در نتيجه تکميل پروژه براحتي قابل درک نيست

-خاكبرداري1

- كندن اسفالت1-1

- حفر كانال 1-2

- لوله گذاري2

- قرار دادن لوله ها2-1

- ماسه ريزي 2-1-1

- تراز كف ها 2-1-2

-خوابانيدن لوله2-1-3

جوشكاري -2-2

- تميز كاري اتصال2-2-1

- جوش2-2-2

- تست لوله ها3 -2

- اتصال دستگاه 2-3-1

- ازمايش2-3-2

- خاكريزي و تسطيح3

خاكريزي -3-1

- اسفالت كاري3-2

- زير سازي 3-2-1

- اسفالت3-2-2

- غلتك3-2-3 پيش فعاليت م نا فعاليت شماره

نياز

آسفالت 1-1 - كندن

كانال 1-2 1-1 حفر

ريزي 2-1-1 2-1ماسه

كف 2-1-2 1-1-2تراز

ها 2-1-3 لوله 2-1-2 خوابانيدن

اتصال 2-2-1 2-1 تميزكاري

ها 2-2-2 لوله 1-2-2 جوش

دستگاه 2-3-1 3-1-2 اتصال

1-3-2 آزمايش 2-3-2

2-3-2 خاكريزي 3-1

سازي 3-2-1 1-3 زير

1-2-3 آسفالت 3-2-2

3-2-3 غلتك 3-2-3

A

B

C

D

E

رفتن به محل

انتخاب منظره و گرفتن عكس

ظهور فيلم و چاپ عكس

تهيه قاب

قاب گرفتن عكس

20

10

30

40 50

نمودار شبكه

A

B

C

D E

زمان زمان ) روز () روز ( شرحشرح نام فعاليتنام فعاليت

11//22 AA رفتن به محل رفتن به محل

1/21/2 انتخاب منظره و انتخاب منظره و گرفتن عكس گرفتن عكس BB

33 ظهور فيلم و چاپ ظهور فيلم و چاپ

عكس عكس CC

11 DD تهيه قاب تهيه قاب

1/21/2 EE قاب گرفتن عكس قاب گرفتن عكس

هايت

الفع

زمان ) روز (

1 2 3 4 5

A

B

C

D

E

A

B

C

D

E

رفتن به محل

انتخاب منظره و گرفتن عكس

ظهور فيلم و چاپ عكس

تهيه قاب

قاب گرفتن عكس

نمودار گانت

هايت

الفع

زمان ) روز (

1 2 3 4 5

A B C

D

E

A

B

C

D

E

رفتن به محل

انتخاب منظره و گرفتن عكس

ظهور فيلم و چاپ عكس

تهيه قاب

قاب گرفتن عكس

نمودار شبكه مقياس زمان

شرحشرح نام نام فعاليتفعاليت

برقرار نمودن يك كارگاه برقرار نمودن يك كارگاه موقت ساختمانيموقت ساختماني

AA

نصب ديوار توري موقت در نصب ديوار توري موقت در اطراف محوطهاطراف محوطه

BB

برش و جوشكاري قطعات برش و جوشكاري قطعات اسكلت فلزياسكلت فلزي

CC

ساخت قطعات ميله هاي ساخت قطعات ميله هاي فلزي آرماتورفلزي آرماتور

DD

كندن پيكندن پي EE

نصب ماشينهاي بتون نصب ماشينهاي بتون سازيسازي

FF

قرار دادن ميله هاي قرار دادن ميله هاي آرماتور در پيآرماتور در پي

GG

رنگ آميزي اسكلت فلزيرنگ آميزي اسكلت فلزي HH

ريختن بتن فونداسيونريختن بتن فونداسيون II

سوار كردن ) نصب ( سوار كردن ) نصب ( اسكلت فلزياسكلت فلزي

JJ

بناي ديوار آجريبناي ديوار آجري KK

نصب ورق فلزي سقفنصب ورق فلزي سقف LL

بندكشي ديوار آجريبندكشي ديوار آجري MM

دوم مثال

پيش پيش نياز)ها(نياز)ها(

فعاليتفعاليت

-- AA

-- BB

AA CC

AA DD

BB EE

BB FF

D,ED,E GG

پيش پيش نياز)ها(نياز)ها(

فعاليتفعاليت

CC HH

G,FG,F II

I,HI,H JJ

JJ KK

JJ LL

KK MM

1

2 6

85 7

3

4 10

9

A

B

C

D

EF

G

H

I J

K

L

M

CPM نمودار

تعداد تعداد كارگركارگر

انان

زمان ) زمان ) هفته (هفته (

پيش پيش نياز نياز ) ها () ها (

فعاليفعاليتت

22 22 -- AA

33 11 -- BB

44 11 BB CC

44 22 BB DD

44 11 DD EE

33 11 AA FF

22 11 FF GG

22 11 GG HH

22 11 C,LC,L II

11 11 EE JJ

33 11 H , H , J , IJ , I

KK

33 11 FF LL

3مثال

30

50

70

20 6010

40

9080

C

D E

F GH

I

J

K

0

A

B

L

هفتههفته 11 22 33 44 55 66

فعاليت هاي فعاليت هاي در حال اجرادر حال اجرا

A+BA+B A+DA+D D+FD+F E+C+G+E+C+G+LL

H+I+JH+I+J KK

حجم منابع حجم منابع الزمالزم

5=3+25=3+2 6=4+26=4+2 7=4+37=4+3 13=4+413=4+4+3+2+3+2

5=1+25=1+2+2+2

33

ليعا

فها

ت

نمودار شبكه مقياس زمان

G H

زمان (هفته)

1 2 3 4 5

A

B C

D E

F

I

J

K

6

L

مالز

ع اب

من

1 2 3 4 5نمودار شبكه مقياس

زمان

6

2

4

6

8

10

12سطح منبع قابل

دسترسي

زمان ) هفته (

86

زمان برآورد مهم فرضیات و مهم نکات:فعالیتها

شناخته -1 کامال فعالیتها که گیرد می صورت هنگامی زمان تخمینباشد شده ارائه فعالیتها برای مستقلی تعریف و باشند .شده

صورت -2 پروژه هدف و فعالیتها ماهیت به توجه با زمانها برآورد دقتگیرد و -3.می نیست زمان تخصیص به نیازی شبکه اصلی های فعالیت برای

می صورت ندارند بعدی سطح که فعالیتهایی برای زمان تخمین.گیرد

باید -4 االمکان حتی پروژه یک فعالیتهای کلیه برای زمان واحدیکسان و باشد.ثابت

و -5 گرفت نظر در فعالیتها سایر از مستقل فعالیت یک زمان براوردگرفت نظر در شرطی بصورت .نباید

سیل، -6 زلزله، مثل بینی پیش قابل غیر و مترقبه غیر اتفاقاتدرنظر ... پروژه تقویم ودر فعالیتها زمان در را و اعتصابات جنگ،

گیریم .نمی

بحرانی : از مسیر یک هر در تاخیر که است مسیریگردد می پروژه کل زمان در تاخیر باعث آن .فعالیتهای

برابر آنها کل فرجه که است فعالیتهایی از متشکل بحرانی مسیراست صفر .با

مسیر زمان کنیم جمع هم با را پروژه فعالیتهای از یک هر زمان اگراتمام زمان با برابر همیشه واقع در که اید می دست به بحرانی

است .پروژهاست پروژه یا شبکه زمانی مسیر ترین طوالنی بحرانی .مسیر

باید که است مهم نظر این از بحرانی مسیر فعالیتهای شناساییگردد اعمال انها روی بر بیشتری .توجه

(Critical Path)

فعالیت کل شناوری یا ijفرجه

. باشد داشته مجاز تاخیر تواند می فعالیت یک که زمانی مدت از است عبارت

H

I

JD

EO

CB

F

GA

راه )مسير( شبکهA-F-E-I

A-F-O-HA-F-D-JA-G-HB-C-J

88

نمودار گانت وشبکه هاي داراي مقياس زمان

اين نمودارها، پايه واساس نمودارهاي ميله اي هستند که هماکنون نيز در برنامه ريزي پروژه ها متداول ميباشد. از

نارسائيهاي اين نمودارها، عدم قابليت آنها در نشان دادن ارتباطات )وابستگي ها( بين فعاليتهاي پروژه است. در ترسيم

نمودارهاي گانت رعايت چند قانون ساده الزامي است که باعث خواهد شد که به ميزان قابل توجهي به کارايي آنها

افزوده شود. در صورت داشتن يک شبکهCPM تبديل آن به نمودار ميله اي ،

باعث خواهد شد که شبکه حاصل، هم از مزاياي نمودار گانت CPM)نشان دادن زمانهاي فعاليتها( و هم از مزاياي شبکه

)نشان دادن وابستگي هاي بين فعاليتها( برخوردار باشد.

89

نمودارهاي گانت )ميله اي( ،بر روي يک صفحه مختصات شامل دو محور عمود برهم

محور افقي براي نمايش تاريخهاي شروع و پايان فعاليتها و محور قائم براي نمايش فعاليتها مورد استفاده قرار مي گيرد که عالئم مورد استفاده در شبکه گانت به شرح زير

است:

90

معني عالمت

آغاز يک فعاليتپايان يک فعاليت

مجموعه نشان دهنده تاريخهاي آغاز و پايان و مدت زمان فعاليت

مقدار عملي پيشرفتعالمت مشخص کننده تاريخ مورد نظر براي

بررسي

┌┐

V

نمودارهاي گانت )ميله اي(- مثال در شکل زير مالحظه مي کنيد فعاليتC طبق برنامه بايد

در روز سوم شروع و در پايان روز ششم به اتمام برسد و بايد در روز چهارم شروع و تا پايان روز هشتم Dفعاليت

در روز پنجم نشان دهنده آن Vادامه داشته باشد. عالمت است که وضعيت پيشرفت امور اجرائي فعاليتها در انتهاي

A,Bروز پنجم مورد بررسي قرار گرفته است. فعاليت تکميل شده اند.

91

D

C

B

A

تاريخ بررسي

11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1

فعاليتها

زمان )روز(

V

آشنايي با استاندارد مرجع PMBOK

:تاريخچه انجمن مديريت پروژه اياالت متحده آمريکا PMI 1969 در سال

تصميم گرفت نظرات 1976تاسيس شد. اين انجمن در سال مديران پروژه را مستند کند که نتيجه اين فعاليت در سال

به Project Management Body Of Knowledge تحت عنوان1987چاپ رسيد.

اولين نسخه رسمي استاندارد 1996در سال PMBOK به چاپ رسيد.ANSI به تاييد 1999رسيد و در سال

بيش از يک ميليون نسخه از کتاب راهنماي 2004در پايان سال PMBOK نفر مدرک 75000 فروخته شده بود و نزديک به PMP

دريافت کرده اند.(Project Management Institute)

92

PMBOKفرايندهاي استانداردPMBOK فرايند به 5 مراحل انجام پروژه را به

شرح نمودار زير تقسيم ميکند.

93

PDCA فرآيندهاي فوق بر اساس .دمينگ پايه ريزي شده اند

تحويلشدني

هدايت

راهنمايي

وضعيتتغييرات

منشور پروژهو مجوزها

شروع فرآيندهاي آغازين

فرآيندهاياختتامي

فرآيندهاياجرايي

فرآيندهايکنترلي

فرآيندهايبرنامه ريزي

برنامه ها

PMBOKفرايندهاي 1 گروه فرآيندهاي آغازين -(Initiating Process Group) فعاليتهاي الزم براي اخذ مجوزها و اختيارات رسمي شروع يک

پروژه را گويند. خالصه اين فعاليتها شامل دو مرحله اصلي زير است:

1-1 تهيه چارت پروژه : شامل اخذ مجوزهاي پروژه، اقدامات -اوليه، شناسايي حامي مالي، ذينفعان و افراد کليدي، مستند

سازي نيازها، تشکيل تيم آغازين پروژه و مدير آن، برنامه ها، Statement)جلسات مذاکره، رويه هاي کنترلي آغازين، بيانيه پروژه

of Work).1-2 ايجاد بيانيه)اوليه( محدوده پروژه: اين سند شامل مستندات -

نيازهاي تحويل شدني هاي اصلي، محدوده هاي اصلي يا مرزهاي پروژه، روشهاي تاييد و کنترل سطح باالي محدوده ميشود.

94

PMBOKفرايندهاي 2 گروه فرآيندهاي برنامه ريزي -(Planning Process Group)اين فعاليتها بسيار وسيع تر از فعاليتهاي زمانبندي پروژه(Project

Scheduling) هستند. در واقع Schedulingزير مجموعه Planning است )نمونه اين فعاليتها در جدول بعد آمده است(.

3 گروه فرآيندهاي اجرايي -(Executing Process Group) شامل تمام اقدامات و هماهنگي هاي الزم براي اجراي برنامه

ها و توليد شدني ها طبق کيفيت و مشخصات خواسته شده است. )نمونه اين اقدامات در جدول بعد آمده است(.

95

PMBOKفرايندهاي 4 گروه فرآيندهاي کنترلي -(Controlling Process Group) ،فعاليتهايي شبيه کنترل و اندازه گيري عملکردها ونتايج

مقايسه نتايج عملکردها با پيش بيني ها، شناخت علل انحرافات و انتخاب يک استراتژي مناسب و...)که قسمتي

از آنها در جدول بعد آمده است(.5 گروه فرآيندهاي اختتامي -(Closing Process Group) فرآيندهاي مورد نياز براي خاتمه رسمي پروژه است. اين

فعاليتها شامل تحويل اقالم قابل تحويل و يا پايان دادن به است.(Cancelled Project)يک پروژه منحل شده

96

همپوشاني فرآيندهاي PMBOKپنجگانه

همپوشاني(Overlap) فرآيندهاي پنجگانه در شکل زير نشان داده شده است.

97

فاز شروع

سطحفعاليت

فاز پايان

فرآيندهايآغازين

فرآيندهايبرنامه ريزي

فرآيندهاي اجرايي

فرآيندهايپاياني

فرآيندهاي کنترلي