8
ΧΗΜΕΙΑ ΑΤΟΜΙΚΟΤΗΤΕΣ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΣΕ ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ( Ρ=1atm, θ=25 ο C) Μονοατο μικά Μέταλλο , ευγενή αέρια ∆ιατο μικά 2 2 2 2 2 2 2 I , Br , Cl , F , N , O , H Τριατο μικά ( ) ζον ό O 3 Τετρατο μικά 4 4 4 Sb , As , P ∆ΟΜΗ ΤΟΥ ΑΤΟΜΟΥ () () () νια ηλεκτρ νια νετρ νια πρωτ νας πυρ τοµο e ό n ό p ό ή Ά ∆ΙΑΛΥΤΟΤΗΤΑ ονο μάζεται το ποσό της διαλυ μένης ουσίας που μπορεί να διαλυθεί σε ορισμένη ποσότητα διαλύτη και υπό ορισμένες συνθήκες πίεσης και θερμοκρασίας ώστε να προκύψει κορεσμένο διάλυ μα. Η διαλυτότητα των στερεών σε υγρό διαλύτη αυξάνει με τη αύξηση της θερμοκρασίας ενώ εκείνη των αερίων μειώνεται . Η διαλυτότητα των αερίων αυξάνει με τη αύξηση της πίεσης . Η διαλυτότητα μπορεί να εκφρασθεί : α) Σε gr διαλυ μένης σε 100gr διαλύτη σε ορισμένες συνθήκες . β) Σε gr διαλυ μένης ουσίας σε 100ml διαλύτη σε ορισμένες συνθήκες . γ ) Σε moles διαλυ μένης ουσίας σε 1 λίτρο διαλύτη σε ορισμένες συνθήκες . ΜΟΝΑ∆ΕΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕΩΣ Περιεκτικότητα % βάρος κατόγκο (% w/v.) πόσα γραμμάρια διαλυμένης ουσίας περιέχονται σε 100 mL διαλύματος. Περιεκτικότητα % κατά βάρος (% w/w.) πόσα γραμμάρια διαλυμένης ουσία περιέχονται σε 100 γραμμάρια διαλύματος. Περιεκτικότητα % όγκο κατόγκο (% v/v.) πόσα mL διαλυμένης ουσίας περιέχονται σε 100 mL διαλύματος. Μοριακότητα κατόγκο ή μοριακή συγκέντρωση Μ (MOLARITY) πόσα mol διαλυμένης ουσίας περιέχονται σε 1 ΛΙΤΡΟ ∆ΙΑΛΥΜΑΤΟΣ. C n í = (v σε λίτρα). Μαζικός αριθμός Αριθμός p + n X A Z ατομικός αριθμός Αριθμός p Ηλεκτρονική ουδετερότητα ατόμου: Αριθμός p =.Αριθμός e

ΧΗΜΕΙΑ - · PDF fileΧΗΜΕΙΑ ... γ) Σε moles διαλυµένης ουσίας σε 1 λίτρο διαλύτη σε ορισµένες συνθήκες

  • Upload
    lekiet

  • View
    224

  • Download
    1

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: ΧΗΜΕΙΑ -  · PDF fileΧΗΜΕΙΑ ... γ) Σε moles διαλυµένης ουσίας σε 1 λίτρο διαλύτη σε ορισµένες συνθήκες

ΧΗΜΕΙΑΑΤΟΜΙΚΟΤΗΤΕΣ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΣΕ ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ (Ρ=1atm, θ=25ο C)

Μονοατοµικά Μέταλλο, ευγενή αέρια

∆ιατοµικά 2222222 I,Br,Cl,F,N,O,H

Τριατοµικά ( )ζονόO3

Τετρατοµικά 444 Sb,As,P

∆ΟΜΗ ΤΟΥ ΑΤΟΜΟΥ

( )( )

( )

νιαηλεκτρ⇒

νιανετρ⇒νιαπρωτ⇒

ναςπυρ⇒τοµοeό

nόpό

ήΆ

∆ΙΑΛΥΤΟΤΗΤΑ ονοµάζεται το ποσό της διαλυµένης ουσίας που µπορεί να διαλυθεί σε ορισµένηποσότητα διαλύτη και υπό ορισµένες συνθήκες πίεσης και θερµοκρασίας ώστε να προκύψει κορεσµένοδιάλυµα. Η διαλυτότητα των στερεών σε υγρό διαλύτη αυξάνει µε τη αύξηση της θερµοκρασίας ενώ εκείνητων αερίων µειώνεται.

Η διαλυτότητα των αερίων αυξάνει µε τη αύξηση της πίεσης.

Η διαλυτότητα µπορεί να εκφρασθεί:

α) Σε gr διαλυµένης σε 100gr διαλύτη σε ορισµένες συνθήκες.

β) Σε gr διαλυµένης ουσίας σε 100ml διαλύτη σε ορισµένες συνθήκες.

γ) Σε moles διαλυµένης ουσίας σε 1 λίτρο διαλύτη σε ορισµένες συνθήκες.

ΜΟΝΑ∆ΕΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕΩΣ

Περιεκτικότητα % βάρος κατ’ όγκο (% w/v.) πόσα γραµµάρια διαλυµένης ουσίας περιέχονται σε 100 mLδιαλύµατος.

Περιεκτικότητα % κατά βάρος (% w/w.) πόσα γραµµάρια διαλυµένης ουσία περιέχονται σε 100 γραµµάριαδιαλύµατος.

Περιεκτικότητα % όγκο κατ’ όγκο (% v/v.) πόσα mL διαλυµένης ουσίας περιέχονται σε 100 mL διαλύµατος.

Μοριακότητα κατ’ όγκο ή µοριακή συγκέντρωση Μ (MOLARITY) πόσα mol διαλυµένης ουσίας περιέχονται σε 1

ΛΙΤΡΟ ∆ΙΑΛΥΜΑΤΟΣ. Cn

í= (v σε λίτρα).

Μαζικός αριθµός Αριθµός p + n

XAZ

ατοµικός αριθµός Αριθµός p

Ηλεκτρονική ουδετερότητα ατόµου: Αριθµός p=.Αριθµός e

Page 2: ΧΗΜΕΙΑ -  · PDF fileΧΗΜΕΙΑ ... γ) Σε moles διαλυµένης ουσίας σε 1 λίτρο διαλύτη σε ορισµένες συνθήκες

ΣΧΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΑΕΡΙΑ ΣΩΜΑΤΑ

• Καταστατική εξίσωση

==γµαµσεουαερεσηπµερικγια⇒

θ+==⋅ωναεργµαµγια⇒

⋅==

αουσριααµιαγια⇒

ολολ

mmHg760atm1RTnVP:ίίίή

273TRTnVP:ίί

KmolatmL082,0RnRTPV

:ίέ

11

o

• Αναλογία mol – όγκων

2

1

2

1nn

VV

= και ολολ

=nn

VV 11 , σε ίδια πίεση και θερµοκρασία.

• Αναλογία mol – πιέσεων

2

1

2

1nn

PP

= και ολολ

=nn

PP 11 , σε ίδιο όγκο και θερµοκρασία.

• Νόµος των µερικών πιέσεων του Palton:

v21 P...PPP +++=ολ

ΓΡΑΜΜΟΜΟΡΙΑΚΟ ΚΛΑΣΜΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΟΥ ΜΙΓΜΑΤΟΣ ( ix )

ολ=

nnx i

i

ΜΕΤΑΤΡΟΠΕΣ - ΑΡΑΙΩΣΗ - ΣΥΜΠΥΚΝΩΣΗ - ΑΝΑΜΙΞΗ.

1. Πρέπει να έχουµε εµπεδώσει καλά τους ορισµούς περιεκτικοτήτων και συγκεντρώσεων.

2. Να µπορούµε να υπολογίζουµε τον αριθµό των mol (n).

.r.Mmn =

ΑΝριαµΝ

=)ό(n

επίσης (αέρια)mol/L4,22

LVn = σε S.T.P. PV nRT= ⇒ =⋅⋅

nP V

R T

3. H µετατροπή της µάζας του διαλύµατος σε όγκο ή και αντίστροφα γίνεται µε τον τύπο

της πυκνότητας. dm

V=

4. H µάζα διαλύµατος = µάζα διαλυµένου σώµατος + µάζα διαλύτη

ΑΡΑΙΩΣΗ - ΣΥΜΠΥΚΝΩΣΗΑραίωση ή συµπύκνωση διαλύµατος σηµαίνει πρόσθεση ή αφαίρεση διαλύτη. Στα υδατικά διαλύµατα τα οποία εµείςµελετάµε σηµαίνει πρόσθεση ή αφαίρεση νερού. Κατά την αραίωση ή συµπύκνωση έχουµε:

Page 3: ΧΗΜΕΙΑ -  · PDF fileΧΗΜΕΙΑ ... γ) Σε moles διαλυµένης ουσίας σε 1 λίτρο διαλύτη σε ορισµένες συνθήκες

1. Η µάζα (gr ή moles) της διαλυµένης ουσίας παραµένει σταθερή.

2. Ο όγκος και η µάζα του τελικού διαλύµατος:

α) Για την αραίωση: ( )θεταιπροστΟΗτοςδτελ += ί2/. VVV

( )θεταιπροστΟΗτοςδ += ί2/τελ. mmm

β) Για τη συµπύκνωση: ( )ταιαφαιρεΟΗτοςδτελ −= ί2/. VVV

( )ταιαφαιρεΟΗτοςδτελ −= ί2/. mmm

Για αραίωση και συµπύκνωση ισχύουν επίσης:

Επειδή .. nn τελαρχ = και VCn ⋅= αρα τελτελαρχαρχ ⋅=⋅ VCVC

ANAMIΞΗ ∆ΙΑΛΥΜΑΤΩΝ1) Αν οι διαλυµένες ουσίες είναι ίδιες τότε έχουµε:

( ) ( ) ....mmm 2/1/./ ++= τοςδτοςδτελτοςδ

( ) ( ) ....2/1/./ VVV +τοςδτοςδτελτοςδ +=

Επειδή ...nnn 21. ++=τελ έχουµε ...VCVCVC 2211.. +⋅+⋅=⋅ τελτελ

2) Οι διαλυµένες ουσίες δεν αντιδρούν µεταξύ τους.

α) Αν οι διαλυµένες ουσίες είναι διαφορετικές το πρόβληµα ανάγεται σε πρόβληµα αραίωσηςµε τη διαφορά ότι έχουµε δύο διαλυµένες ουσίες τις οποίες πρέπει να εξετάσουµεχωριστά.

ΟΞΕΙ∆ΟΑΝΑΓΩΓΗ

ΑΡΙΘΜΟΣ ΟΞΕΙ∆ΩΣΗΣ α) Αριθµός οξείδωσης για τις ετεροπολικές ενώσεις είναι το πραγµατικό φορτίο που

έχει κάθε ιόν.

β) Αριθµός οξείδωσης για τις οµοιοπολικές ενώσεις είναι το φαινοµενικό φορτίοπου αποκτά κάθε άτοµο, αν τα κοινά ζεύγη ηλεκτρονίων (ηλεκτρόνια του δεσµού)αποδοθούν στο ηλεκτραρνητικότερο άτοµο

π.χ. HCl τα ηλεκτρόνια του δεσµού αριθµούνται στο άτοµο του χλωρίου, έτσι τοCl έχει Α.Ο. -1 και το Η +1.

1. Κανόνες υπολογισµού του αριθµού οξείδωσης.

α) Τα άτοµα στα µόρια των στοιχείων τους έχουν Α.Ο.=0. Αποτέλεσµα αυτού είναιτα στοιχεία σε ελεύθερη κατάσταση να έχουν Α.Ο.=0.

β) Το αλγεβρικό άθροισµα όλων των Α.Ο. όλων των στοιχείων σε µια ουδέτερηένωση είναι ίσον µε µηδέν, ενώ για ένα ιόν είναι ίσον µε το φορτίο του ιόντος.

Page 4: ΧΗΜΕΙΑ -  · PDF fileΧΗΜΕΙΑ ... γ) Σε moles διαλυµένης ουσίας σε 1 λίτρο διαλύτη σε ορισµένες συνθήκες

2. ΑΡΙΘΜΟΙ ΟΞΕΙ∆ΩΣΗΣ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ

Μέταλλα Αµέταλλα

Li, Na, K, Ag +1Mg, Ca, Ba, Zn +2Al, Bi, Cr +3Pb, Sn +2, +4Cu, Hg +1, +2Fe +2, +3Mn +2, +4, +7

H +1 (-1 όταν ενώνεται µε µέταλλα KH , BaH2 .... )

O -2 (-1 στα υπεροξείδια H O2 2 , +2 στο OF2 )F -1Cl, Br, I -1 (+1, +3, +5, +7)C, Si -4, +4N, P -3, +3, +5S -2, +4, +6

ΑΡΙΘΜΟΙ ΟΞΕΙ∆ΩΣΗΣ ΚΑΙ ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΠΟΛΥΑΤΟΜΙΚΩΝ ΙΟΝΤΩΝ

−3NO νιτρικό −

4ClO υπερχλωρικό

−2NO νιτρώδες −

3ClO χλωρικό

−24SO θειικό −

2ClO χλωριώδες

−23SO θειώδες −ClO υποχλωριώδες

−34PO φωσφορικό −

4HSO όξινο θειικό

−23CO ανθρακικό −2

4HPO όξινο φωσφορικό

−4MnO υπερµαγγανικό −

42POH δισόξινο φωσφορικό

−272OCr διχρωµικό −

3HCO όξινο ανθρακικό

−24CrO χρωµικό +

4NH αµµώνιο

−OH υδροξείδιο −CN κυάνιο

6. Τι ονοµάζουµε οξειδαναγωγή;

Αντίδραση οξειδοαναγωγής είναι κάθε αντίδραση που συνοδεύεται από µεταβολή τωναριθµών οξειδώσεων δυο ή περισσοτέρων ατόµων.

7. Τι ονοµάζουµε οξείδωση, αναγωγή, οξειδωτικό σώµα αναγωγικό σώµα; Οξείδωση είναι η αλγεβρική αύξηση του αριθµού οξειδώσεως. Αναγωγή είναι η

αλγεβρική µείωση του αριθµού οξειδώσεως.

Το σώµα που παθαίνει οξείδωση ονοµάζεται αναγωγικό γιατί προκαλεί τη αναγωγήτου άλλου. Το σώµα που παθαίνει αναγωγή ονοµάζεται οξειδωτικό για τον ίδιο λόγο.

Α ΧΗΜΙΚΕΣ ΑΝΤΙ∆ΡΑΣΕΙΣ

Ανάλογα µε το αν εµφανίζεται µεταβολή του αριθµού οξείδωσης των στοιχείων, που παίρνουν µέρος στην αντίδρασησε:

α) ΜΕΤΑΘΕΤΙΚΕΣ: ∆εν υπάρχει µεταβολή του Α.Ο. των στοιχείων.

Page 5: ΧΗΜΕΙΑ -  · PDF fileΧΗΜΕΙΑ ... γ) Σε moles διαλυµένης ουσίας σε 1 λίτρο διαλύτη σε ορισµένες συνθήκες

β) ΟΞΕΙ∆ΟΑΝΑΓΩΓΙΚΕΣ: Υπάρχει µεταβολή του Α.Ο. των στοιχείων.

γ) ΜΕΤΑΘΕΤΙΚΕΣ ΑΝΤΙ∆ΡΑΣΕΙΣ: ∆ιακρίνονται στις αντιδράσεις διπλής αντικαταστάσεως καιεξουδετερώσεως.

ΑΝΤΙ∆ΡΑΣΕΙΣ ∆ΙΠΛΗΣ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΣ ονοµάζονται οι αντιδράσεις µεταξύ δύο ηλεκτρολυτών µέσα σεδιάλυµα, όπου δύο από τα ιόντα των ηλεκτρολυτών σχηµατίζουν ή ένα σώµα δυσδιάλυτο (ΙΖΗΜΑ) ή ένα αέριο, ή έναελάχιστα ιονιζόµενο σώµα.Για να σχηµατίσουµε µια αντίδραση διπλής αντικαταστάσεως ακολουθούµε τη παρακάτω πορεία:Συνδυάζουµε το ηλεκτροθετικό τµήµα του ενός ηλεκτρολύτη µε το ηλεκτραρνητικό του άλλου και έτσι σχηµατίζουµετα προϊόντα σώµατα.Ύστερα συµπληρώνουµε τους συντελεστές ξεκινώντας από σώµα που έχει τους µεγαλύτερους δείκτες είτε το σώµααυτό είναι αντιδρών είτε είναι προϊόν.∆ιακρίνονται στις παρακάτω κατηγορίες αντιδράσεων:

AËAÓ ÏÎÕ AËAÓ ÏÎÕ1 1 2 2+ → +

π.χ. FeS HCl FeCl H S+ → + ↑2 2 2

AËAÓ BAÓÇ AËAÓ BAÓÇ1 1 2 2+ → +

π.χ. ( )Na CO Ca OH CaCO NaOH2 3 2 3 2+ → ↓ +

AËAÓ AËAÓ AËAÓ AËAÓ1 2 3 4+ → +

π.χ. NaCl AgNO AgCl NaNO+ → ↓ +3 3

Τα κυριότερα αέρια που σχηµατίζονται είναι:

HF, HCl, HBr, HI, H S2 , HCN, SO2 ,CO2 , NH3

BAΣEIΣ: ΟΛΕΣ πλην KOH, NaOH, ( )Ca OH2

, ( )Ba OH2, LiOH

AΛATA: Ανθρακικά ( )CO3

− − πλην των K + , Na + , NH4

+

Πυριτικά ( )SiO3

− − πλην των K + , Na + , NH4

+

Φωσφορικά ( )PO4

3− πλην των K + , Na + , NH4

+

Θειούχα ( )S − − πλην των K + , Na + , NH4

+ , Ba + + , Ca + + , Mg + +

Φθοριούχα ( )F − πλην των K + , Na + , NH4

+ , Ag +

Eπίσης τα: AgX, CuX, HgX, PbX, όπου X Cl Br I= , ,

Aπό τα θειικά µόνο τα: BaSO4 , CaSO4 , PbSO4

Παρατηρήσεις:

α) Τα άλατα που περιέχουν K + , Na + , NH4

+ είναι γενικά ευδιάλυτα.Τα όξινα ανθρακικά και τα δισόξινα φωσφορικά είναι ευδιάλυτα σε αντίθεση µε τα αντίστοιχα ουδέτερα.

β) Στα προϊόντα των αντιδράσεων αυτών, αν έχουµε H SO2 3 , H CO2 3 , NH OH4 , επειδή είναι ασταθείς ενώσειςδιασπώνται αµέσως µόλις σχηµατισθούν και δίνουν αντίστοιχα: SO H O2 2+ , CO H O2 2+ , NH H O3 2+ .

γ) Στην αντίδραση ΒΑΣΗ + ΑΛΑΣ µπορούµε να χρησιµοποιήσουµε στη θέση της βάσης την NH3 . Η αντίδραση αυτήόµως επειδή γίνεται µόνο σε διάλυµα στο αριστερό µέλος προσθέτουµε νερό µε συντελεστή ίσον µε αυτή της NH3 . Οιαντιδράσεις αυτές είναι πάντοτε δυνατές γιατί προκύπτει δυσδιάλυτη βάση.

Page 6: ΧΗΜΕΙΑ -  · PDF fileΧΗΜΕΙΑ ... γ) Σε moles διαλυµένης ουσίας σε 1 λίτρο διαλύτη σε ορισµένες συνθήκες

π.χ. ( )FeCl NH H O Fe OH NH Cl3 3 2 3 43 3 3+ + → +

Εξαιρούνται οι περιπτώσεις που σχηµατίζονται ευδιάλυτα υδροξείδια

(NaOH, KOH, LiOH ( )Ca OH2

, ( )Ba OH2).

ΑΝΤΙ∆ΡΑΣΕΙΣ ΕΞΟΥ∆ΕΤΕΡΩΣΕΩΣ (όπου εξουδετερώνονται τόσο οι όξινες ιδιότητες που οφείλονται στο κατιόνH + όσο και οι βασικές ιδιότητες που οφείλονται στο ανιόν OH − .Οι αντιδράσεις αυτές είναι είδος αντιδράσεων διπλής αντικαταστάσεως.

ÏÎÕ ÂÁÓÇ ÁËÁÓ ÍÅÑÏ+ → + (1)

π.χ. HCl NaOH NaCl H O+ → + 2

ÏÎÕ ÁÍÕÄÑÉ ÔÇ Ó ÂÁÓÅÙ Ó ÁËÁÓ ÍÅÑÏ+ → + (2)

π.χ. 2 23 2 3 2HClO Na O NaClO H O+ → +

ÂÁÓÇ ÁÍÕÄÑÉ ÔÇ Ó ÏÎÅÏÓ ÁËÁÓ ÍÅÑÏ+ → + (3)

π.χ. ( )Mg OH SO MgSO H O2 3 4 2+ → +

ÁÍÕÄÑÉ ÔÇ Ó ÏÎÅÏÓ ÁÍÕÄÑÉ ÔÇ Ó ÂÁÓÅÙÓ ÁËÁÓ+ → (4)

π.χ. SO Na O Na SO3 2 2 4+ →

Παρατηρήσεις:

α) Στις περιπτώσεις (2), (3), και (4) για να βρούµε ποιο άλας σχηµατίζεται, θα υποθέσουµε ότι αντί του ανυδρίτηέχουµε το αντίστοιχο οξύ ή βάση και θα κάνουµε την αντίδραση όπως στη περίπτωση (1).

π.χ. ( )SO Ca OH CaSO H O3 2 4 2+ → +

Για να βρω το άλας που σχηµατίζεται παίρνω την αντίδραση

( )H SO Ca OH CaSO H O2 4 2 4 22+ → +

Άρα το άλας που σχηµατίζεται είναι το CaSO4 , το τοποθετώ στα προϊόντα της αντίδρασης που έχω και µε βάση αυτάπου ξέρω συµπληρώνω µε τα υπόλοιπα προϊόντα και τους συντελεστές.

Εξουδετέρωση της αµµωνίας ( )NH3 :

Eπειδή στο µόριο της δεν έχει οξυγόνο όταν αντιδρά µε τα οξέα δεν δίνει νερό.

π.χ. ( )NH H SO NH SO3 2 4 4 2 4+ →

β) Οι ανυδρίτες όταν διαλυθούν στο νερό δίνουν τα σώµατα από τα οποία προέρχονται:

ÏÎÉÍÏÓ ÁÍÕÄÑÉ ÔÇ Ó Ç Ï ÏÎÕ+ →2

π.χ. SO H O H SO3 2 2 4+ →

N O H O HNO2 5 2 32+ →

ΟΞΙΝΟΙ ΑΝΥ∆ΡΙΤΕΣ είναι τα οξείδια των αµέταλλων.

Εξαιρούνται: SiO2 , B O2 3 που είναι αδιάλυτα στο νερό.

Το CO2 και το SO2 αντιδρούν ελάχιστα στο νερό και για τις αντιδράσεις αυτές έχουµε:

CO H O2 2+ ∆H CO2 3

SO H O2 2+ ∆H SO2 3

Tα δε οξέα δεν έχουν αποµονωθεί.

Page 7: ΧΗΜΕΙΑ -  · PDF fileΧΗΜΕΙΑ ... γ) Σε moles διαλυµένης ουσίας σε 1 λίτρο διαλύτη σε ορισµένες συνθήκες

ÁÍÕÄÑÉ ÔÇ Ó ÂÁÓÅÙ Ó Ç Ï ÂÁÓÇ+ →2

Οι περισσότεροι ανυδρίτες δεν διαλύονται στο νερό και γι’ αυτό δεν αντιδρούν.

Li O2 , K O2 , Na O2 , CaO, BaO, MgO

8. Αντιδράσεις οξειδoαναγωγής α) Αντιδράσεις σύνθεσης µιας ένωσης από τα στοιχεία της.

π.χ. Mg O MgO+ →1

2 2

Cu S CuS+ →

β) Αντιδράσεις διάσπασης µιας ένωσης σε δύο ή περισσότερα προϊόντα, από τα οποίατουλάχιστον ένα είναι ελεύθερο στοιχείο.

π.χ. KNO KNO O3 2 2

1

2→ +

γ) Αντιδράσεις απλής αντικατάστασης.

M ÂÃ ÌÃ Â+ → + (Μ=µέταλλο)

Á ÂÃ ÁÃ Â+ → + (Α=αµέταλλο)

Ένα στοιχείο µπορεί να αντικαταστήσει ένα άλλο µόνο αν είναι δραστικότεροαπ, αυτό.Η σειρά δραστικότητας των στοιχείων φαίνεται πιο κάτω:

Μέταλλα.

[K, Ba, Ca, Na, Mg, Al, Mn, Zn, Cr, Fe, Co, Ni, Sn, Pb, H, Bi, Cu, Hg, Ag, Pt, Au]

Μείωση δραστικότητας = µείωση αναγωγικού χαρακτήρα

Αµέταλλα: [F2 , O3 , Cl2 , Br2 , O2 , I 2 , S]Μείωση δραστικότητας = µείωση οξειδωτικού χαρακτήρα.

ΠΟΛΥΠΛΟΚΕΣ ΑΝΤΙ∆ΡΑΣΕΙΣ

Πρακτικοί κανόνες για την εύρεση των προϊόντων:

• Κάθε αµέταλλο ( )..,As,C,P,S,IBr,Cl 2,22 ακ ή οξείδιο αµέταλλου όταν οξειδώνεταικαι στην αντίδραση υπάρχει νερό δίνει το αντίστοιχο οξύ (µε την κατάληξη –ικό οξύ),ενώ όταν δεν υπάρχει νερό δίνει το αντίστοιχο στο οποίο το αµέταλλο έχει τοµεγαλύτερο Α.Ο.

• Κάθε µέταλλο ή οξείδιο µετάλλου όταν οξειδώνεται σε όξινο περιβάλλον δίνει τοαντίστοιχο άλας µε το µεγαλύτερο Α.Ο., διαφορετικά δίνει οξείδιο.

• Τα υδραλογόνα και τα αλογονούχα άλατα των µετάλλων όταν οξειδώνονται δίνουνελεύθερο αλογόνο, ενώ τα άλατα των µετάλλων στα οποία το µέταλλο βρίσκεται µε τοµικρότερο Α.Ο. όταν οξειδώνονται δίνουν τα αντίστοιχα άλατα µε το µεγαλύτερο Α.Ο.

• Το SH2 όταν οξειδώνεται δίνει θείο, τα θειούχα άλατα δίνουν θειικά, τα οξέα και ταάλατα που το όνοµά τους λήγει σε –ώδες δίνουν οξέα και άλατα µε την κατάληξη –ικόκαι το 22OH όταν οξειδώνεται δίνει ελεύθερο 2O .

Page 8: ΧΗΜΕΙΑ -  · PDF fileΧΗΜΕΙΑ ... γ) Σε moles διαλυµένης ουσίας σε 1 λίτρο διαλύτη σε ορισµένες συνθήκες

Κυριότερες οµόλογες σειρές άκυκλων οργανικών ενώσεωνΌνοµα Χαρακτηριστική

οµάδαΓενικός µοριακόςτύπος

Κατάληξηονόµατος

Αλκάνια - 1v,HC 2v2v ≥+

RH

-ιο

Αλκένια CC = 2v,HC v2v ≥ -ιο

Αλκίνια CC ≡ 2v,HC 2v2v ≥− -ιο

Αλκαδιένια CC...CC == 3v,HC 2v2v ≥− -ιο

Κορεσµένες µονοσθενείςΑλκοόλες λιοδροξΥ

−ύ

OHC 1v,OHC 2v2v ≥+

ή ROH

-όλη

Κορεσµένοι µονοσθενείς

Αιθέρες δαιθεροµΑ−−

άCOC 2v,OHC 2v2v ≥+

ή 21 ROR −−

Αιθέρας

Κορεσµένες µονοσθενείςΑλδεϋδες

δαδοµλδεΑ=−

άϋOCH 1v,OHC v2v ≥

ή ORCH =

-άλη

Κορεσµένοι µονοσθενείςΚετόνες O

CCC −−−−

Κετονοµάδα

3v,OHC v2v ≥

ή O

RCR 21 −−

-όνη

ΚορεσµέναµονοκαρβοξυλικάΟξέα

-COOHΚαρβοξύλιο

1v,OHC 2v2v ≥

ή RCOOH

-ικό οξύ

Κορεσµένοι µονοσθενείςΕστέρες

-COOC-Εστεροµάδα

2v,OHC 2v2v ≥

ή 21COORR

-ικός εστέρας

ΚορεσµέναΑλκυλαλογονίδια

-C-XΑλογόνο(F,Cl,Br,I)

1v,XHC 1v2v ≥+

ή XR −

Όνοµα Χ-όνοµα R

Κορεσµένες πρωτοταγείςΑµίνες

δαµινοµΑ−−

άNHC 2 1v,NHHC 21v2v ≥+

ή 2NHR −

Αµίνη

ΚορεσµέναΝιτρίλια

νιου≡−άK

NC 0v,CNHC 1v2v ≥+

ή CNR −

Νιτρίλιο

ΑντιδραστήριαGrignard

MgXC −− 1v,MgXHC 1v2v ≥+

ή MgXR −

Όνοµα R µαγνήσιοόνοµα Χ