Upload
others
View
15
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
���ۆ
و �وو����
��ژووی �ورد
�و���ن ������ زاده
ی �وردی�2711دا� ر���
www.rojhalat.de / www.bokan.de
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 2
���� :��
� �وێ ژ��ون ؟ ھ��ووه؟ ��ب و ����را� ���� �ورد � �و�وه��ن ژ��ون ؟ �� )'���ك � و%�� ��ش چ �� وه زاران ��ڵ � ھ�
��د و)� ؟ ده �دی ��د و �ورد *ۆ�� �وه ��ن �( �وون؟ �� ��ده�� ( ��و *وو؟ دوای ��د �ورد * *ۆن ��-,�ت و *ۆن
�� �� �� ��ب و ����را� �����ژوو واره رھ�ت؟ �����ن *ۆن �� ده �� ده ������� دا.�ر�� و)� ن؟ ��ژوو�وو��� � ڵ .� ر ��
�����، ��ژووی �ورد��ن �����ن ھ�0 /��واز���ن ���� داره ��� *ۆن �� ��%ن �ردووه؟
� ن �� وێ �ورد �'� ���� ��ن ده ��)� �2ر�� 2500ز���ر ����وا��وه! �2رس ��
�� وه ��ڵ � �1400 ز���ر ���ب �وا��و�� ����� ره ��ش �� ��ر و �و��5ر و �/� �ۆی �� زۆری �5�5ر و �و�ن و ��
�� �� ��وا��وه %م �� ���( �� ر �ورد���ن دا ��� /�وز �� ����((وه (�وردا��� ) ��راق -�وور�� -�وو ���ر �) ��ن -
�2 � �� ان...).ب �ر ره ���ن �� �� زۆری �5�5ر ��
�� �;�و ر دوو ����� �5=� �و�� �رۆڤ �وو� ھ� ���� �و�� �� �� %م ز�/�ری �ۆ%��� �را�� ���د �� ر �ورد دا �
��. �وردی �ۆ ���
� ڕی *� دوران) �ورک ��)� (دووای �5 500ز���ر ! وه -ورد ��و����� ��وا��وه ��
�وور�� �� 100ی �ز�'� �(�� رێ! ��و �� وورد �- ��وا��وه
ده �� ڕی �� دوای �5��,�/ ت ����� ��� رۆژ��وا �� و)� ��ر�'�ش) �ورد������ن *وار (دوا�ر �� را��� ���@��س و �2
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 3
�����ن � �و�ن ڕز.�ر��وازه �وو 5ۆڕ�5 ��ر*� �رد و ھ� ! وه ی �ورد ��و���� وه �� ����وا� �� %م �� وزا�د، �� .�
، ره ده ��س و �ۆ)�� �زا و و%ت ��ر�ز و ���دو� ��)-� � و �� �� ژ�ن. �وردن و � �ورد���ن ده
��ن دا �وو ����� ��ژوو��� ش *�و �� ھ� �� وا�ۆ �� �����ت � �@�ڕ�ن، /� (چ دۆ�ت و چ دوژ�ن �وو�������ن) و ده
�� ده�� : ��)ك وار ����ن، ��ژووزا��ن، ز��ن ����ن، �� ��ن دا �� و �واره �� و%�� و ���ۆڕا� ���و ����ن و ھ�
�@� �'� � �ن. ڕ��ن و �� �وردی و �ور� و ووردی ��
�� و �وو�راوه � �� را� ھ�ژا �زا�ن ���� وا���5 �و��� �'ۆ)��� رھ� �� �� ر � ی �وو�� وه � ��وی ر زه واری �� ر: ��
ھ�و*� -وی و ژ�ر زه���-�ن رووداوهر� ��ژوو �وو -�2رس -�ورد -�ورک -ب ره ��-�وو:(�و��� وه�روو
�� )� ر ھ� .� وزا����� و%��� روژ��وا و....) �� و ��� �� ��وی �وو�راوه ك � )، وه �� (�� �( .ۆ��ن ھ� �� ��ژوو� ھ�
�وو ی ��ژوو�وو��ن �ۆ*وو���ن وه وێ، زۆر�� �� رده دا ده . ک ���� ��
������� � وه �� %م �� ر ��ژوو /��واز �( �� �� �� �ۆ*وون . ����ی .�ژ و �ووار �رد� ��ژوو ����
وه����ووو:ھ�ڕۆدۆت، د���و�وف، .ز�Bوون، ��ژوو �وو، �ۆ��د�ن، .�ر��5'�B�*و�� ،'�ن، ��رادون، ���ۆر
��ڕڕ�ن گ، ��ر���، زه �( �� ��ن زه ده �� �، �D �ۆ د��، ��ع، �ورداد ��، �2 ل، ���� �و�F و�F ری، ���� �D �� ب، ���وو
�� ���� �� ���ر، ���� �� ���وو، �����F ،دوون � ��ن و...
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 4
ر �ورد و �ورد���ن �� ��ن زا��ی د�'� �ۆ*وو� �ۆ��ن � ده . �وو��وه
� وێ �� :چ ��ب و �� رده �ۆ��ن ده )@� �� �� دا �� م �وو�راوه و%ت ��ر�ز ر ��ن �ووه. چ �� ده ��' ��زا و �ۆ)������را'�-(
�ده و *� �� � /وا���ن ھ� � �ورد���ن ژ���وه. چ ��ژوو�� �ورد���ن. �وو �� ��ر �و�ن � ھ� �� ره�� ھ�و��-(
دا �� در�ژا� �وو�راوه � و دا�واز����� �وو �� �ۆ ھ� )@� ��ر.�ڕ، ك: ��وی وه ��ن وه و ��وه�و ھ� �� ر ����ژه .� دێ. ��
����� �ۆ ���رێ، �� ر*�وه ی �� ڕه و ��I ر*�وه ر، �� ��وی �وو . �� �� �وو� �وو�راوه در�ژ ��
��ژووی �ڕ � 5�ك � �� ���� م ز�/�ره ���� 5�ك � ھ� ر ��ر��س .�� �� ) ی �ورد د����� )� ���5زی و (/�رو ��ر �ڕ � ھ�
وه. ��� ڕا�ردووی �ۆ��ن �ده � ��وڕ وه �'�وا�وو �� �
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 5
)١( �� ���� ��ژووی �وردوو���و و �
�ورد���ن �� �� ره �� ���� ��ژوودا
وه )'���ك �� � ���ووری ھ��دو����� )�ن: �� ��ژوو �وو��ن ده��ڵ ��ش ��4000 7000وروو�� � �� ���ووری ��
�� ��ران دا �ۆچ و Iت) ��ن ر(�2 زا��ن)پ.ز( �� ���ت ���� �ۆ*��ر���ن �ردووه، ز��ن و �و �وور و زا��ت و ��
��������5ن ��ك داوه.
ڵ ڕ و �'دان و �ۆ5 و ���ۆ5 ��ن ��'� زۆر /�ر �5�* دا رووی داوه و �ۆ�� )'��� و �� ��ژووی �� �د ��ڵ � �وو�
����� و�� ����و.��ز، ��ن( ڕه ھ����,-�� �� ��و*� ) � ��ن و� دا.
)ك و ����K، ز��ن و �� � و �ۆچ و�ۆ*��ر��� ��ژوو��� دا ��)�ن وه �� ده �5 �� و �ۆ�� ر �� ، ھ� وه و و��ر��ن �ك �ز�L �ۆ��
وروو���). (ز��� ھ��دو ��
ر ��� �ورد���ن �� و �ۆچ و�ۆ*��ر��� �� �وو �� �� .�5 ھ�ز��� �وردی � وه �5 �� ۆ��و � ر �� . ھ� *ووه ڕ�وه دا ��
وروو�����. ��� ھ��د و �� زی ز���� .� ره
�ت �( �'�، و �ۆچ و �����ر�� ��ژوو��� ده ی �� وه ر � د��ره ��دا ژ��ون �� � ز��� �و �ووری �وردی �� )'���ك � ��و*� ��
��ن �� (د�وان) و(�ووران ) ��و��ن )�ن (د�و)�2ر�� دا ����ن ده ن. �� ده
و ��5'را�� �� ���5 و ���ۆ5 ھ�رش و �و��5ر � ��وان �� ره ��ر������� و�� ره )-� �ۆ*� ����-( ���وو وه �� � ��و*�
. �ووه م �� ر و دا.�ر�راو �� دا.�ر��
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 6
� 800000م ������ وا�� زور �ۆ��ر Mڵ پ.ز �رۆ����5و���ك � وار��ن � ����در��ل � �ورد���ن دا ژ��ون �� ��
Iی �,���د �� ��وی (�5وه �وو) و 5و���ك �� ��وی(دوو . وه �� 2ت) � Iی �ر���5ن دۆزراوه 5'� ��
.ۆد�ن � �5ری -�1ۆ� /�,�ن ره ھ� دوو �5ری ھ� روه ھ� ر �@�وه ��
وه. �د ، دوزراو�� ھ�وه �� .��ن � �5ری �� �� – 2
راب ) و (�����ب) ره �ۆ� /�,�ن �� ��وی( �� دوو ��وا� ھ� � Iی �ر���5ن ده �� � 5و��� ���( �� �ورد���ن �� � L��
��ژوو� /�,���. �� دووژ���ن ھ� �� ره �ۆ�� ھ�� ر.�ز دا� �'� .� ��دا ��ھ��ن. ��� ن. �� ن �� ھ �وو��� ��و ده ر�ش ��
و دا�وازه: ���د� �� ی د�'� �و �� �د ��وو�� *�
� � �واری ��ژوو � ( �وری ��ھ��ری ��2د . � �ر�'�� -�5'� .وو–روژ���� ی (����زاد �ۆ )(: ��ده ) دا ده 1935
�و��L) وه ھ���) ��� � ردی) � دۆڵ و (�ۆ�� ��-ڵ /�ر و ڕوو��ن �ردۆ�� وه ��� ��5ووری ��را�� ڕه ده������Iی ( �ورد���ن دا � ��و*� و /ۆره وا�دز) و �� ره���
. وه �Kو�وو��
��)��ن �� و��� ی دا�� � رۆژ������ �5د ���� ی ره و�� ��� 20 ڕه ��I ر*�وه ��ن �� ھ�(�� � -� دا ھ� �ووه 1913
�� �� ��وی(� وه �� و �واره /ور�'��ن (.� �م) د�وه ���ۆرا� �د). ره ��ر) � Iی(��
(��ژادی �ورد) دا ���� � '�B�*دهو�� :)(
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 7
��%ری � �ورد���ن ��و Lوا�� دا� (����(���ر ��ر�ل �وو�وو و%� �ورد���ن زۆر �� ت � ھ� و�����ش ��2ره �ووه
�� ده ��% .
وه ی د�'� ��وو�������ك �ووران و دوو ���5ی �وردی �� �� ی 2رده ر. (�����5 ب �ردی �� ��زه ره ��.ر، �� �5 و
�������� ن)��
)ك ر و �� روه � داد�� رو�ز ���5 و �� �ووران �* �و�ره��%�� ، �� و��ت �ووه �ۆ�5 ، �ۆ�� ��5وه )ك �� �� ی �� را/
� ھۆی ��',���� ��وه و%ت و ... ��)�ك و *وار ���N دا�م، ری، /�دی دووھ� �� . (��ر�� �� %�داری �ردووه �� ده
��I 782 ڕه(
�� �� ��ن و 2ره �� ر�Kو� و%�� �� ���� واری ��ژوو� �وو�، ���وا��ن ����ژه �� �� ھ� �ور��وو� �وو�راوه روه و ھ�
�ن . ��ن �'� واره �وو 5و��� ھ�
��ژوو دا �( � و%�� ����� �� زا����ن � �ۆ���� ��ن �� ��ر*�وه ��ژوو��� ��ن دا �وو �� ر �� ھ� ژ��وه وا ���5
�ن /� چ دۆ�ت وچ دوژ�ن �وو�������ن، �� ��وا��ن �@�ڕ �ن. "��ژووی �� ��%ن *ووی �ورد" �� ��وی �ورد ���ۆ �'�
�� و �*ووک � وره زاران ھۆز و ��� .� دان و ھ� �� �د ����ك �وا��و���� ��وی %م *� ی �ورد���ن دا ژ��ون �� ��و*�
� ����و.��زی و�� ن و ���� ھ� ��ژوو دا ���و �'� �وو��ن �وردی ��د. و)� ��',��� ده�
�� �� ��K�� و � ن: وا�� 5�ك
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 8
، ���ری، (ده������ ،(ر ھری ھ� ی �� ��)� �رێ ��� .ۆ�(�ۆ���ر) ����دا (��د)، ��ر�ووا (��رس)، �و��ری، ���ری �ن، �وو
وره ��ن ����ت �� ��ب و����را�) ��� ،��ت، ��5�� .....�ۆ��ن ده زا�ن) و
ك ��ر��� �� (��ر���) ��ن و����K ی �� زا����� ��ژوو وه ����ڵ پ.ز � ��5ووری روو���وه ��2000�ن ��Iن وا�� ده
�F � Iت وا�� ��� ��ران. ھ��وو�� �2 وه �P2زه ��ن
(�� وه ی (��ر��) �و ھ� �ۆی و�5���� � و����) ی ڵ /�ر ھ��ووه �� ��وی (��ر��ن و�0) ری �ورد دا ��� 5ت ���Q رده زه
�� ��ده ره �� و%�� .����
�� � ده �5 �5ت � رده �ن �� �ۆ زه �� ��� داھ��وو دا �� �ورد���ن �ۆ* �رد.
� زا�ن ���ۆرا� ��ژووزان ��وی ��ران �� �وردی ده زۆر�ك �� ��ر������� ھ��و�� ��و*� ره )دار و�ۆ*� و ���� ��ژه )�ن �� و ده
و .وو�و���� :"��را�� ���5 �و ��ژه )داری". "��را�� ���5 �و �5ت و ��ڵ" . "��را�� ���5 �و ژ��ن و... و...و... �� �/وره
� زا��ن ك ده ر وه �و�� (��ران) و ھ� " وه "��را�� و�5 �� ���� .ۆڕا� و�5 ���� ����� . ڕ�وو� ��ت �5�' زور ��
ت � زه ���� ���������������ن دا �� � �ورد �ۆ���ن .و��ن 5'�� �ۆ م ، دوا��ن ���5ی �� وا� ���/� ره ی �� ����( ����
)�� ده رده ������� ی � ی �وردی �وردزاده )(: "�� �5ری �وو...) ����ن �و�وه(� وره ��5) �وردان دا .� و ڕه *�در
ھ� ران �����و���@ �ره � ک ا�ران) و ��ر��� ��ژوو �وو ده ��� دا. �2رس �ۆری ڕا
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 9
�� د���و�ۆف ده :)( � ی ت و�5 ���� �� �� دا�� وه �ری رۆژ.�ر � ز��� ��دی دا �� 5و��� ��� (�2رس)�ۆی �ورد���. ده )(
�دی ��د��ن %� ��وه �� ر و دوور � ده ده ور و ���ر�وا) ر�ووه)��ن (� ر�ووه) ��ن(�� )( (�� رت). ده �و�ووه(��
ک ������ن ��ن ژ��ون، �� ری ��ده ور و �� و(��رت)�� � دهرت و دوور) � ز��� ��دی دا ھ��ووه( و �� ����ی (�� �� ھ���ن ����ی وڕۆدا ھ� رت وا�� دوور �����ش � �وردی �� ����ش �� ��ر���ن ھ���وه، وه ��ڵ � ��2700ن �� ��ده �� ھ�
�� ر) �وو
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 10
)����2 ��ژووی �ورد( ���و و �وو��
�ورد���ن ��ش ����ڕا�ۆری ��د
�� ��ش ��ك ھ��� (����ڕا�ۆری)�� ده ���� ��ب و ����را� �% ��د � �ورد���ن *ۆن ژ��ون. ���وو و ���� ��ژوو������
�ووس) و رده (�� ���� ��� ��5ۆڕی، �� ��ن، ��)���� �� و%��وی، �ورار�وو و ��� ژ�ر زه و�راوه�و �� ��5 و �ووا)�
���� وه ���� �����ن �ۆ ده و .ۆڕه ر�@� واری (��ر��و وژی) ���� ��و*� � �� رده و �� �*��� ��وو ژ���-( �� .
�� )(: �� ر��س ��� ��ژوو زا� �2رس ده�� واری ����ن ��ن و��ده ری، ����دی وھوور��� ��ش ��5ووره �ۆ��
�� د�'� � �ورد���ن ژ��ون �� ��وی( ۆ ۆ�'���'( "در ��ر�' ھزاره �ده �'� ج �� و�ۆ�). ��ره���� � ھ�" ر�ش
ده �� �� ده��� �� وردی �� �� � �ۆ��ن �% � وه رووی د���وو ��� زو�ن و ھ� دان و �F �� ی ور�( وھ� ر��*� �� ده ھ�
�� ����� ���� . �( داوه ره �ورد
��ڵ پ ز �700وا��ن ����ن �� ت ده ���� ��–�� �� و )- ۆ ۆ� و .ۆ� �� ز���� �� ��و*� ��� دواون �� � ز���
�د *� ��ڵ و � ��125ن .ۆ��� وڕۆ �ز�'�. �وردی ����%�داری �ورد���ن �� ڕۆژ ده 40��ڵ و 124دا ر*�وه
ر�ووک) �ووه. (�� ����ن �5ری(��ر�,�) �ز�L �وون. ������ن �� ر ����ن �5ری (�وو��ر�ور) ھ��د�ك ��Iن وا�� ����
�� �ووک �ووه. [ره �5د ���- ��ژوو زا� -�ر����5 (�ورد و��وه �دی ��ژادی]. -ھ�ژای �ورد����
� )@� زۆر �� ����� وه ����. �ودا ده ��ن �� ر ����� .و��� %���ن ��وی �� ی زور �� ده��ن ��وی (����5ر)�ووه . ���5 ��
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 11
) �ووه.� ��ن 5'�����ن �� ��را���ن دا .و��� (���و�����ن %� �ۆ��ن. ���5ی د�'� �� �5ری (���ل) ��ن �� ژ�ر ده و
��ر���ن دا. � ���وور و ��� � ��وی(��م �� 5'وش)�ووه (�5ره زوور) ژ��ون. � ����م دا � رۆژھ��% �. ��(ڵ ( ۆ ۆ�
و ره *�� �وارو و �� �( و ده ڕ و �'دا���ن ده ن ���5 *و��ن(��ن ا �,ر�ن). ��ژوو �وو��ن �� دا.�ر�رد� ��وان��
�( ��ن �� )�ن .ۆ���� ��ن ده ��ژوو��� واره �وو ���� ھ�'�-(��وور ��زا و �,��وو �� �5 ��� � ڕ دا �رس �وون ��
�وو و �,��وو��� � ھ� . �� هزا��و ��ن �� وه ڕا�� وه و .� ����5�� �ورد���ن دا ���و رر وھ�و���� واری ��ژوو� ده �����
�راوه.
وڕ)�وون ھ��د�ك ��Iن وا�� " ۆ ۆ���) ��ن" ��ب و ����را��( �ورد �وو�ن وه �� � �ورد���ن ژ��ون ده �� �� %م �� ��
ور�ش �� �ورد دا���ن). ��ن ده) )�
��� -وه ک (��ژوو �وو� �� ڕه �2 دد�ن �5 –������ �� �ورد - وڕ�� – وڕ. ��ن –)�ن �=وودی و... ده �� -د
�وون).
، �Bری، �5 (زه ��ن � ده ۆ ۆ����������ھ�ب، �5ره زۆر، و ژ��ون و �� �� و��و*� ر�ووک، �� �وون �و�رو) و �� ���� �@( �� � �وو�راوه ی، ��رام ک �� ��وی ( رده �وو�راوه �� ��
پ.ز �وو�راوه، دوزراوه �� وه. 2500��ن) ���5ی ����د �� �����ن �وردی �ووه وه �وو : ت ��وی *�� و ��وه ه ���� ��
��'وورا�. ��و�5وورا و
(�ژادی �ورد) دا ده���� � '�B�*ۆ��� و�� ۆ :)( � ��ن �رۆژھ و�ۆ�� ی (�و�ور��ن) ژ��ون �� ����� �� ��و*��%
�ورد���ن.
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 12
ی (وان) ژ��ون ر��*� ��ری ده )(: (�� د)ه ��ن � �� ��ر��� ده ڕ و ��ن �ودای �5 و%� وان �وون. �ودا�� � و ��وهو%� وه %�� �� ��ن ��وی (���واش) �ووه زۆر �� ده �����5
ی (ور�)ی .رت و ر��*� (��ر�وا) � ��5ووری دهرده �� � �� )@� و �� %� �ۆی. �� �� �ر دهژ (�����)����5 ھ���
�ورد����� ک �� ��وی (���� �5ن) � رۆژھ� �وو�راو���% .
�� ���ڵ پ.ز و%� 900)(: �� داد)ده ���5ی ��5وور(�5 � ت �ووه. �� ره دان و زۆر �� ��ت و �� ��د ��وه
و)� ه��� د ره ��ك ھ��� ڵ ���� وه ھ� � (���ری)�� ����ش ���ھری) � ��د �وون � �ورد���ن ژ��ون و �����ش �� ��وی (��
ژ�ن. %� �ورد���ن ده رۆژھ�
� ����ك �وون �� ���.�ر� ��ن زا.�ر� ��ن زا.رو زا.روس ژ��ون و ������و �و������ ��5ن �� ��وی �و�
�ۆ���� وه �ردووه.
�ورد���ن پ .ز) � 700ھ� ����ك �� ��وی (.��ری. ھ� روه (�� ژ��ون �� ��زا� و ������ � ورات)دا ھ��ووه �� �ر���ن
و��L �� ��وی )(: �F �� و ده )ك ده � �� �5 ڕه �ودا ھ���ردی ��را ����ن � �� ر��ن �� ��) �� (.��ری) ده ��ر��
�5ر �� �@��ن � ده و�ره، ده ���@� ��ر رز�ره و � ھ�رش �ۆ ��ن ���. وه ڕا�� ��وه .�
�ھ�رۆدۆت، ��وی ���ری و�وردۆخ �� ����ی ����ك ده �����5�� �� �5 � ڕ دا �وووژرا�(. ��ن
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 13
���� � ) �� ����ش �� ک ��� زور �� ده (�� ��% �����)��ن ده �577ورد���ن �وون �ۆ��ن �� ��%�دار� �ردووه
ر�Kوی ���� ��وی (.��دش) �ووه و �� %���ن �� ���5ی �� ده�� ھ� ���)'وو �ن �� ��ن �'� ��ژوو��� �وو ���� �� ���وا��ن ��
�ن. �� ��ن �( ده ��� ����ژه ��
)(: (�وردا) وا�� �ورد �� ����ی "��را�ۆن"ی ��ژووزان دهھ�(.ورد)(.رد) � ز��� روه وان)و (��زا) ھ��ووه ھ� (��)�
دا ھ��ی و � و�5دا وان)ده ر ����ی(��زا)و(��)� �2ر����ن �� روژ ��وای .رێ. ��را���� ده ر*�وه �)ورد�)(رد(
�ردان ر��*� ده ی وان ��ن �و�ووه (�� �� �وردو) وا�� �� ��ن. ���� ��ن �و�وو���� (�وردۆخ) وا�� �ورده ���� ر�� .���
�وو ��ران )(: ��و�ن �ر�ن و ��Fژ�ر�ن ��ژاد � ھ� �ر����5 ده ��ژوو� �ورد �� ��ژادی �ورده و���( ده ری ورو�� و ده�%
�وو )'ووھ� وڕۆی �ورد����دا �����ن، �� ی �� � *وار*�وه�وو ����ن)و ھ� ر�� 5�' زۆری و%� (�� و%� ��5ۆڕ و ��
�� وڕۆ و%� �وردان �ووه. ��را�
)@� ن. ��س و �� �� ری �� ( �وردای) ��وی ده �� ری و �� Iزه ��ی �ورد زوره �� ھ�وام ��وا��ن � ر و�5 �� *وون �و �ۆ
. وه و �'ۆ)��� وه ر �و�ژ��� ��� �� ���و��� داھ��وو دا ������
ھ��د�ك � ��ژوو �وو��ن ��Iن وا�� �� ��ده��� )���ن وره .��ڵ ڵ �ۆ��ن ��'� .� .وو� و ۆ ۆ� ��ن �- ی ��
��د��ن داڕ5ت. و)� � ده ره ی �� �*���و�� و/ووره � �رد�
���� �وو ر �وون � ھ� )دار و �ۆ*� �� ��ژه ��ب و ����را� ر���ن �ردووه. ��و*� �� دا �ۆچ و ��ڵ ��
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 14
� ھ� ��وه ��ك � پ.ز �5ت و ��ڵ و �� ی دووھ� زاره ڕا)داری و ی ��ری ��ژه وه /( ���5 �وو �� ھوی �ك /���وو��
��رھ���� ت و��ڵ و ��ك ھ��� (�و���)داری و ����ری �5 ز���ر و � ����م دا ��',��� رھ� (ھ�زی �و���) �ۆ ���
�و��� داری �� ده و)� ده��� �� دا. %��ر � ��وو*� ��
�� � داھ��وو ھ� �5 ��� �� وه )د����� رزی ��ژوو� ھ� �@�و�' *��� و ده
�� ر *ۆ��� ����را�وری ��د، و)� ی ده ��*�����ك ھ��� �� �ۆ�دا. و)� %ت �ر�ن ده �� وا�� �� ده��� � /�,�ن �
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 15
)����3 ��ژووی �ورد( ���ۆ و �وو��
"ۆ��� �� داڕژا�� ��"��� ی ده !� �� ��د
%�دار� �رد. �� (��د)، *ۆن ��',�ت و *ۆ� ده) و �� �زا��ن�وو �5�ك �� ��ش ھ�'����� (���ور ��
ک �وو� �ورد و ��د *ۆن ر �� �� ��ژووزان � ی د�'� �ن.�دو ده
ده'�ك �وون .و��ن ����. دا �� �ورد و ��د �� وه )(: � ���ۆر � و ��ژوو��� وره )-� .� و �� ی �� �( �� ر وا �� .� �� �-
�� ی �ورد���ن ژ��ون و �� �� ��و*�F ن �ردووه ك ز��ن�����ی �ورد���ن � �و�وه ی )'� و �� *���ن ( ھ�ت و ����
?ھ��ون
��ن )(: ��@و��ن ز��� ��دی ھ� ک ���زی) ده �رو2�وور (�� ز��� �ورد���.
و����) ز��� )(: ز��� (�� /��ز دار���ری ��ژووزان ده ��د��� وز��� ��دی ز��� �ورد���.
��ران �وو�� ز��� ��د � ز��� ھ�)(: ��ودور �و د�� ده-(.� �ز�'�ره �� ز��� �2ر
�� ��ژووزا� �ورد ده ره �5د ��� �� �� :)( �� و )-���� رده � ����ن �و�ووه (��د) �� � �� ��و*� ری ر��
ر) و �� زه �� –ر��ی (������ن وه �� ده %� ��را�� رۆژھ�روو(�� �داوی �2رس) �داوی �وا �����ی �*ووک و �� ��
وه. .ر��� ده
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 16
�� و ���� ر�� �� �وو ��ژوو زا��ن � �وا��ن ����ن ھ� .�5 ده �� ك �ۆ*وو���ن ھ� ��، چ دۆ�ت وچ دوژ�ن. ��
���� �وون �� �زا��ن *ۆن ����� ��د �� ���وو ����را��� �ر�ن و �� ده وره .� �� ��ژوو��ن رده %��ر�ن ����را�وری �
��ك ھ���.
" �� �� ھ�رۆدۆت ��ن( ��و� "ھ�رۆدۆت�ھ� �'� ر�� ر*�وه ��'راو�ر�ن �� ڕ ���رێ ��وه ��ژوو) ده����� �ۆ ��
��د". و)� "ده�
�� ��وه � ژ�ر ده ره �� )(: و%� ��د � ھ�رۆدۆت ده ��) �%ی، ��� �ۆ %ت، �� �� �� .ر�� ده وه ��� ده دوای �� 5ۆڕ)دا �ووه.
ھ� )'وو �� ��-( �وو ��و*� �� � �و�ن �ۆری و��%� ��. ��5وۆڕ رز.�ر ده ��5ۆڕ �( ��وور �ۆ�ن �ۆر و��%ن و)� �وو ��.�داری ده�
�����ن ��ن �ۆ��� ر �وون و �و ڕازی ڕا.ر�� �ودا�� ��� ��ن � ��.ر دا �و���دووه. Fور��� �ردووه. ��دا) *'ۆ
��ره ��� ��������5ن �ۆی *�وی د�ل و����ك � ت �� ���� �����ن ڕازی ڕا.ر�ت. ��5ۆڕ(ھ�ت)ه ��� رھ���وه �� �ودا�� ده �ۆی و �� �� �ڕ �رد، ��دی ھ��� ژ�ر ده ����% ��% �� � ��ر
� وه .ر�� ر.�ز /�@�ی �ۆ��ن �� -�ن ھ��� �� ھ� (��;م)�� . ھ� ره ��ژوو� و)� ده ����3م دا ��د، � ک: دا وه � ��و*� ��
�����ی �ۆ و)� � �ۆرار�ۆ" و ده و)� � ��5ۆڕ"، "ده و)� "ده� � ��و �رد. ھ� �5��
�� �پ.ز ��500ن )(: ��ده دا� ده (��رۆس) ��ژوو�وو��)��ن ده �5224ری ���ل ��ن .رت و ��وه %�دار� �رد. (��
� ی ز���ر � ��د �����5 و)� ��ت �� ده ری ده ده 2500 (��
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 17
�2رس ھ����ی ��ژوو �5 �� و �ۆ � �� �� �وو�� ��ژوو �وو ن). ��ده
�وا)� � �وو ��ن وھ� ��ن، �� رده �وو�راوه �� �وو�راوه ��-�ن دا ھ��ووه ��: "ھ�0 ����ك �� واری ��5ۆڕ�� ��
��5ٶڕی �وو5 و)� ی(��د) �� ����� ده �دازه ����F ر �ۆ�� ھ� دووه.و��ژاوه �� �ر �ران ��ش(
���� (��5وور) � �� ر.ۆن)���5ی �� ��L �� ��وی ��وه �ۆ ���� �( و دووری ده ران ده (د�و��س) ��ن (د���ۆ)��@�
�. و �Dص) �� ��-ی �وور�� �� ��وی (Dو��ت وره �5ر�' د���ۆ) �� �5ره دوا�� �� ��وی (�� ی � د���ۆ) وا�� (��
�(. ��و���N دهی �� ی � (دوور ����@�)وه �ۆ ��و ���� وه د���ۆ دوای ھ����
)داری � ��5وو��ڵ و ��ژه رھ� -� ���ر �� و �ڕوا�� ر �� �� د�����%��) ��D زه ��5 ھ�وو%� �ۆی وه �وو(��/�'� ��
دا، و ��ش �� ھ�ر5 دڕ�دا�� و �� د�ل و �ۆ��� ��ن �� ��5ۆڕه�� 5وره ���� وه �@ر�ت. ن �� )ك � ��I �رد�
� ھ� ����� ���� د���ۆ ، �� Nو%ت ��ر�ز و �� ��و��� �وو - و ر�زی )- ��د �ۆ�5 ت �� ����� �( و �� ��و*� �� دا ده��و�
�(. ���ن �ۆی ده �����ور و ��� ده وره .� �وو ��ڵ وھۆزه ��رێ �ۆ ھ� د���ۆ �� ��م ده
وه �ۆ ��ك ھ���� �L �ۆ ������ � 5و�� ری و داوا��ن ( ده �� ك .ر�ووی ��د). � �� و)� (ده �,��وو� د���ۆ � ھ� �� �� ��I ر�� وه �� -� �وو�� ��( )� �دا، � 5و���ك �� ��وی �ڕ��ر ده وه �� وه و �ۆ�� �� درێ، ده
. وه -�ن (�� �����ن) �ۆ ���� ی �و������ دان)، ��ن �� �و�� �� (ھ� �� ره ز �� .� � ره و)� چ ده ی �ۆ ��.�دار��-�ن وچ و��� ھ��
و چ ده�;� ��5وو � و)� �و�ن �ۆرا� �و��ری �����
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 18
ی �� ر ده �(��د) �� ��ژووی �ۆ��ن و ھۆ�� ��ران، �����F 0ۆ ھ� ��زا�ن، ھ�� L�� �� �� دا����ن. واره دان و�����
و 5و��� �� ر �� �� ن ��ڵ و ���� � ده )ك ھ�ن ده ت �� ���� �� � ھ� )و���� و ھ� ن و �� ��ن ��ز�� ��ژوو��� �����وو �ورد
رده ر �� .� %م �� ق و �� ر*�وه. �� *وار ��ر*� �راو، زه�� ی �ۆی �و5ت ر .وڕی (�ورش) �� �را�� 5'�و�'
�� ����ری �ۆی (������ر) ���ر�ن ���5ی ��د �رد ���� �� و�ھ� ��ردی �ووری �وێ روه وه و ھ�و �� �را�وژ ���را
و �� ر *� �� �دی �رد و � ��وه ڵ �ووری زه .� و � �و5ت� زور /�ران �وو5 .�ران و �دان ده �وو، �( ��F;� وار�
5وو����� ك � ��I );�� ن چ ھ� �ری �� �� ���� وه�وه ن �2ر *(!؟ ده ڕ�وه ��
روو� ��د وھ���� �� ر��ری ( � ���ۆ��� داھ��وو دا ����� �ن) ... �� ��ن ده ����5 ���� ھ�
ھ� �� وه ������ �ورد���ن �� �( �� ڵ وا�� وه ر ���� � ��ر ھ��د�ك ��Iن ز��ن زا��ن دان) �ۆ*وون زوره. �� ی(ھ� �� ��وه
�ۆ �� ن و �� ����ی ك وو�5 ن) �� ن و �� �/و�� �@�� وا�� (ھ� �ن. زۆر ���� )ی ده �L �� و�� (ھ� �� وه �� �ۆ�وو5و����
( �� دان و و�5 �� %م Iم وا�� ھ� �� �� �ۆ*وو� د�'� ھ�-�وو: ھ �ن، ھ �ۆ، ) و �ر����� � دوو وو�5 : وه �� �� �وره
�� ���� و...) و دوا وو�5 (��دان) �� �ۆی ��ده. وا�� ده ھ����ش ر*�وه ن و � زۆر ��(ھ ��دان) وا�� ��ك و ��) ��دا
دان �� ����ی و%� ��دان ھ��ووه.(�وو�� ری ���ۆ) �� دا ھ�
ده 53د���ۆ (�� ���� %�دار� �رد و �ۆ��� �� ده �* �د %��� �(�� ی ��5ۆڕ د
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 19
�� ��دا� درو�ت �� )(: "د���ۆ ھ� ر��د دا ھ���. ھ�رۆدۆت ده و ����K .ر�ووه �ۆ داڕ��5 ڵ �� .� �دی � �وه �ردووه و ��
�� ده و)� م ده �� ��� �� �� �% ���وو /�,��دا". � ھ� �� رده و��رێ: "�وس"، و ����K ده ��م �ۆ �� د���ۆ ��
��ن)"، "��رو���"، "�وودی"، ر�� "��ر����ن(��ڵ .� �دی � �وه �� ی (�وغ) ر و�5 �� "��ر�زا�ت". � "�وغ"،
و ھ�ژای �ورد ��س زوره ری را��� 5�Q�� ��� ���Fت) رده (زه ��و��ت. ی �� ده��� ���
ش) ��ن( ��ر5واش) ��ن �و ��.�داری، د���ۆ ���( ��ر�و��ژ��ن �� ��وی � 5و���ك ده (�2رس) � �واروی ��ران ��
وڕۆ �� ��5ن) Iی �5رازی �� �زان) �� (�� (�������F ،ن ���@��ن ���( و �ۆ �ۆ�وو�� وه���ن �و دا �*و��وو���ن��
����ت.
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 20
)����4 ��ژووی �ورد ( ���ۆ �وو��
����ڕا�ۆری �� د "ۆن ��%$�ت
زور � -� �� ���5ی و%��' �ڕ � ��ژاوه ���� د���ۆ ده'�5ھ� ��)ۆزی روه ھ�ی �� د�ل و �ۆ��� Iی ��5ۆڕه ���ن. �� )-� ��
�� و ������ � ری د���ۆ ڕ��� ڕز.�ر�راو �� و%� ��زه ر�Kو داری ��داد ، �� �وو�ووری و �� �ووه �ڕ �� .�5 ��� ھ���5 ��
ھ�ر5 ��5ۆڕ ھ� ��ت.�� ده���وای و)� و ده �� ر ھ� �ر ��� . .ر�ووه ��د ��
و وه ی ��ھۆن �رده و و%�� ره �� ره �� و ���5 ھ�ژا�� �� ��%م � دا. �� �� �وو ��و*� ���ووری ھ� � زۆری �� �� �5 .�
��ڵ ده 53در�ژا� �� �� ڕی ژ�ری و زا����، و �� %�دار�و رۆژ � ��زه ��',��ووی ��دی را.رت و)� ك .ر�وو� ده ��
ی ��دا. ره �� رۆژ �� -�ور��ش ی �� ��وی (2ره �� ر. د���ۆ. �وڕه دوای ��
ھ�رۆدۆت ده���� ���5ی ��د( ر���) ده ��5 ��(�� )(653-�ور��ش ��ڵ ���5ی ��د �ووه. 2ره 22پ ز)، - 675 زور �� ده �����5- �� و)� ی زۆری �� ده ره %ت �ووه و �� �
��و %� ��د ( �� �� ��ن)ی �� ژ�ر ده ر�� ��ن (�� ��د دا. �2ر ���� �� ��ت �2رس ��وی �� �ووه ����-� وه �� � �2رس ��
�� ده� /� �� ����� ) ��%��)ی )�ن �2رس). و (��/����دن و ده �� � ��و��ن ���5 ر ��5ۆڕ �� �ۆ ھ� ھ�ر5 �رده ی �� �� و)� ڕی ��5وور دا ده �وژری. ده %م � �5 رێ، �� ��ر �� ��وا� �� �( �� دوای �وژرا��5 ��5ۆڕ �� و ده �ده ��� وه ��
�� وێ. ر�� ��د دا ره) �� ��5 ی �� ��وی (ھووه �� �ور��ش �وڕه 2رهر. دوای ��
�� –و ی �و�ره -�ن) ��ن( �� ی �و������ ��ن (������ر، �� �و��
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 21
���� ���5ی و) ده ��ن)و �� �وردی (��ک �و�ره ی �2ر�� �و���� ڕی �� ده و �� ��ڵ � ��40د و �� و و � ��� و)� ره �� ده %�
(�� دا. ��وی �� �ۆ%��� ��د ده���� � و����) و و �����5 ) وه ی �2رده (�����5��� ر*�و�ر�ن ق �ر�ن و ك زه و
�� ���� ده ��� �رێ. �� ��ژوو�ی �و�ره و، ������ر) �� ره (��ک �و�ره و �� ��5 ھووه
� ��زێ و ھ�رش ده -�ن ده ڵ ���)ل( �� .� ��ر ��5ۆڕ و ���� ی د ��)� �د �� .ری *� و �و���ر � �و�ن �ۆر، ��و '� و)� ده
و دوای وه ���� ��ک ده ���5 ��� ��ژوو �ۆ ھ� ��5ۆڕ و � .ۆڕهی )ك �رد، �� �� �و��� زو)م و زۆری � �� .ر�� ��5ۆڕ ��
� .ر�ن، �� ����ن وز��� ��@ۆر�ن و ... ���5ی ��5ۆڕ � �وو���د ی �ۆ��ن �� ��)� ڵ ��� .� �5ری ��) ی �� وا( .
ی �� �� ���� ��دی �ۆ�وو���د� ھ����ر وژ�� (�رۆڤ ده ��وی"��وا �ڕاون". (�وو�� ری ���و)
���ی �*ووک و ��' *'ۆ � و)� (�'�ت)ده�� � �28وو ��)��ن ده �� �5 � ڕی (��5وور و %�دار� �ردووه. و�����ن
%م �5ی ھ�ژای ��د ��' ن، �� � ��5ۆڕ �'� ��د)دا ��ر�������ن �� ����ن �رد �ۆ ���5ی ( �دی) وره ن وھ��د�ك � .�5'��د
و)� ��ڵ � ��وان ده 6 وه �� و �ۆ�� �� ��وی (�� ��ت). ��� وام ده رده ڕ �� � (��د)�5 و)� ( �دی)و ده(��پ.ز). �585( (
.�رێ و و%ت ��ر�L و ڕ، ����ك رۆژ ده ��ڵ �5 6دوای �( (�ودا��ن) ک Iوه ��Iن وا دهردوو ڕێ، � ھ� .� )ده ش ھ� ڕه� �5��ری �2رس � ن ( �2رده ڕه �ووڕه و �5 ��� و �ر��)( :"*و در��ی �Fر�ت .و� /,�ن"...) وا�� ڕه ده و�5 ��
( ھ��ووه و ره ك ده /�,�ن وه ��F ڕاوه. ش دا.� ر��ی ��',��ن ده �� راده .�رێ و �� ڕه دا �5 �ره���� �� ��ن و�*
��� و، ره، ���و�ره �� ��5 ڵ �وڕی (ھوه .� �5ی �دی
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 22
�� دوای .� ������ر) �� ��وی (��زد��ک، ���5وو�@و، ���5و����ت و*ۆ� (Fزل �د ده ��وه ���� ���5ی ��د) زه ��� ده
��ر��ق)��ن *ۆ�(ھ� �س) Iی �����ی (���'�را، �( ���� �دی) و و)� ���� ��ووری ده �ور���) ده) (�� د). و)� ده��
ی ��5 ك � �� روه وێ �� ����را�وری ��د ھ� �� رده دا ده �ره
ر�Kو �ووه. %ت و �� �� �ده �� ده � ��د دا د��ره، *� و)� ده��ز��ن و �� د���ۆ�وف ده :)( � ش � ر�� 5'ر و �� 5'رد�
و) زور ر�ك و ��-�ر �ووه � ��5ۆڕو ��� (��ك �و�ره%م 5 زۆری (�ۆ���) �وون �� 5'ری ��5ۆڕ �� � �ھ روه ھ�� 5داری �وون. �� �� )-�� و%ت ��ر�زی ��و*� 5'ری ��د �� ھ�زی –ھ�زی ��زه داران –5'رد� ھ�زی ���ده ھ� �� روه ھ�
��'رد و �� ��ن ده �/�ر � ��و ��ده �� �واره و... �ۆ ����(��Yوو وه �ۆ ھ� ��وی ��د ���و�راوه. ������ری ��ژوو �وو ��ران (�� ی �و�ره و، و)� ڵ ده وه �2رس) ڕوو�� �� ھ��
%م ��ژوو ��ك �و�ره و، ������ر) ���5ی ��د ��' ھ��� �� �2رس ددان �� وه دا ��ھ��ن و �����ت ��س و ���� �وو
-���ش ���رو���M و را��� و�ۆ �� ���� ده ره ر*�وه �� �ۆ*وو� .�ڕن. رده وه �Fزا�/ �ۆ���
2ت) ��ن ��.�داری �� ��رھ��وو� (�� )(: ��ده د���ۆ�وف دهدان ��ڵ دوا� �� -�ن �� ورو����� ت �� ���� �وون و ��
2ت)��ن �و�وه (ڕۆ� ��دی). (��
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 23
)����5 ��ژووی �ورد( ���وو�وو��
ھ� &��� ���� "ۆن ھ��� �� ر ��ر -��د "ۆن ڕوو&� .
و، ��ن ��و�ره ره ، ���و�ره و، �� �� ر.(ھوو��5دووای �� ��ر) �� ده���� ��ڵ ���5ی ��ران � ��ژوو دا وه %ت �ر�ن وھ�
�ری ��� �� و �� �وا���ر�ن ���5ی رۆژ��وای �����، �Fرهو���� و ���5ی ھ�ژای ی ���� �� وا� �( و��� �����5، ��)��5( وا�� � د دا ده�وو و%� �� ر ھ� �� ��ن �� �ورد ����
���ن)و *ۆ� ر�� ی (�� �وور��وه �� (���'�را) و �� ��وه� )�� ده ره ����� س و�ۆ��ری(��زه ر���/�ن) و(��
ی ��ن وو�5 ��ن ھ� - ر (ری ی)�� ھ� �5ری (ره وه .����� ر��ی (������� ن، وڕۆ، �� ده ر�@� وا�� �ز�L ��را�
�P2ز) و ڕی (�F و�� ك �� ) وه5�ك � (روو��� ر) و �� زه �����ن)و (��/�'���ن)و ����ن) و ���ووری (�� (�ور�����Q2
�� -زم ��ره -ر�وه ھ�–ر��وه (ھ����وڕۆ و�وYد���)و �ورا �� �� ڕۆژھ��I �2رس / �� ��(�� وڕۆی ��ران وھ� /� �داوی
ره وه �� �5��� )ده �وارێ) و �� ھ�����و وڕ���ن و �ورد���دار ���� �ۆی �وو و%� ��د .�5 ����ن ھ� وڕۆ و �� ��ی ��ژوو�وو��ن �� �ۆ*وو� زۆر�� .�5 وو%���� �� �ن. �� ده
(��د، ��ن �ورد���ن)�ووه، �� �ر�� �ووه � دوو ��د (��دی ر���/�� زن)�� (��زه ���ود ��دی �� وره �*ووک) و(��دی .�
� وڕۆ و �� ������وڕۆ ��دی �*ووک �ووه و �5�ك � �ورد) �ووه. �وڕی(������ر)�� وره ش (��دی .� وی د�'� ��
����ک)ده -���5و�� .� -��وی(���5وو�@و�� . ���� /�@ری ���� �� ده ر دوا��ن ���5ی ��د و *ۆ��� � ������ک) ��) %�دار�
%م �ۆ*وو� (ھ�رۆدۆت ) ��ن /ۆراو/ۆرن. �� �ۆ*وو��
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 24
و�� �ۆ*وو� ��ژووزا��� Bوون) ھ�و(��ز��س) و(.ز� ( ده 5ن. �ره د�'� ��� �ن: �� دا زۆر �� �ور�
�( �� ��وی (���دا��) دوو�* ده (������ک) ���5ی ��د %ت �� ی �( ده - *'و � ���5 ڵ .� � و(��� ��داس)�� ���دا��
� و%� (��ر�وا، �� ��وو/���) �وو/���، �� �� ��وی (���د ��وه وڕۆی (�5راز)ه، زه � Iی �� ش) �� �ووه، ��ر�وو��ر *�وو � ���وا� ��د زۆر �� �وو���� وره ��ت. .� ده�
رھ� ن و �� ھ�و��5 �ۆ��� ��زا�ن. �� �� ��وو/���) ده (��� �ده �وڕ�'� �� ��وی (�ورش). ��وه و زه ��
رز �ره � -� ��د زۆر �� (��ز��س)ی ��ژووزان(Iی وا��رۆک ڵ �� .� ر.�ز �* ���5ی ��د � )(: ھ� ��رس) و ده
�� �دی �� �ردووه. ��وه � ��رس زه �5ره ...�� �وڕی(���دا�� و ون ده ی �� (������ک) �� وه ����� ( ده �� ده ی �ۆی �� ��وی �ورش) وه �� �% ،)����
ده��� وور د �� ���� ��ت و *و�'� ھ�رۆدۆت �� ڕوو���ی �� � ��ژووی �ورد دا �5 و �� %م �� ری �� ودر�ژه ��*���
���5 *�و�' ��دا �@�ڕ�ن. .ر��@�،(ھ�ڕۆدۆت) ده )( .������ک �وڕی ���دا�� ی �* �ۆی ��
�� ��وی �ورش ده��� وه ی ده �( ( � �ر �� �% ()���� .� ده ���ر��� ده�� �ۆی �� ی ھ�زه ر���ده �ر�ن �2 وره � ��وی (ھ�ر��گ) �� � دار���ن و �����ن 2ڕ��دا �� دڕ�ده ��
ژن و دا�� ده و ��دا)� ده %م (ھ�ر��گ) �� ���ون. ����ك �� ��ن �ردووه. دوای ��وه ���و�' 5ووان �� ��زه ��دا)� ��
����ری ��ده .�ت ده وره و �وڕه .� ���������ت و ��� دووه. ڵ �ر .� ��(ھ�ر��گ) درۆی
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 25
� ر�ك. ����ك �2 ��رێ �ۆ �� ���5ی ��د (ھ�ر��گ) ده ��ره �2 و ����ک ���@���5 ده وه د����� ، ����� . ��ت �و �وارد��'�
�ر�( *ۆن �� ������ک � ھ�ر��گ ده دوای �وارد��)( ��م �وو. ���5 ده )( زۆر �� �وارد��L �وو؟ (ھ�ر��گ) ده
ڵ �ۆت .� وه � ش � Iی ��� ��% و �� ���/� �� وا �وو، ��، �ۆی وه ���� ده �� %�� ی �� �ره وه. ����ك ھ�ر��گ ده ره ��- 10ی �واردوو��، � .و�5 �وره و�وارد�� وێ �� �� رده ده
12 �� �(���ت و �( ش ده �� �ره %� ��و ده ی �ۆی �ووه. �� � ! �� -� ت �راوه ت و �� و.����
�ھ�ر��گ ھ�0 ��)( ، � ی � ��و �� ت �راوی �وڕه ت و �� 5و ��ت. � ڕوا� رۆژی �و)� ده .رێ و*�وه )ده دا ھ� �� �ره ده
ی �ۆی وه م (�ورش)ی �� م �� دا ���5ی ��د (������ک) �� ������وێ، � ڕاو و 5'�ر و �وڕی (���دا��) ی زۆر �ۆش ده
�ر ���ۆ���ی ر� �@�ڕێ و � ده ڵ �ۆی ده .� �وو 5و���ك � وھ��داری و و)� ی ده ��ت �� 5�وه ر��ن ده �� �وا��ی �ۆ ��
�� ده ���5 2�ر��ت. �ورش دوای 2�ر�وون و %�دار���ۆ و%� (�� ر�وو�� ش، ��ر�وا) وه ڕ��� .� �وون، ده وره .�
� و��� دژا�� �� �ۆ Iی ��� و ده ڵ ����ری و � ����م دا .� � (���� ھ�رش ده 550- 553(������ک) ���� ر و%�
�� ش). �� (��ر�وو���� ���� � �ۆی 5'ری ��د � )ھ�ر��گ( ��رس ده ������دان) �� ���� (ھ� 5'( و ڕوو ده ��ت و ده
� ��ر �'وژر�ن، ������ک دان �� �� )- ھ� ی �� وه و�ش �ۆ �� و دوژ�ن ده �ۆی ������ ی وره ھ�دی .� ك �5 روه ��ت (ھ�
�D� زی�F د �� ��� ��ژووی �ورد �� ��� �ورد و �ۆ ��را-( دوژ�ن �رد). ھ���د �ۆی �� )- �� ت �� ����� ������
�� �وو �� ری و ھ� ���� �� ی ھ�رش ده وه �وور5-(���وا� ��د � وره .رێ و زۆر .� دان �� د�ل و �و��� ده �� ھ�
�ت �� ��ر�زێ و ��%��L ده�/� و 5'� ده دا. � ھ�0 �� ��داره
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 26
� ڵ(��� ��داس)�و5' ���دا��ی دا�'، وا�� (�ووری .� �� و�ران �ووژی و �5ره ی ده �� ��ت و��رده �د ده ��وه �ۆی)زه
ی �ۆی �� �����(. *و�'� ���� ��ت. �ۆی �� ���5ی (��د) ده ده) ����ری زۆر �� ر�زه ������� وه ���راو و .وم ��و �وو، (��/�@ری �'��� .ور.�ن) و ده -ر���� �ۆ(ھ� وه ���� وور دهد
�� ���D و �5ره و � دژ �� ��د �� 2���ك ده و�ش �� '�� ����� �رێ. ��ت �� � �ر��ن ده %ی ده ڕه *و)@� و�����ن و ��
*( �� ده 2���� ی ھ�رۆدۆت زۆر�ر � �� و �ۆ*وو�� ����� و��ت *ۆن �وا��و�� ك �� �� ���و ��� ��دا) 5وا�� . �� ���F را�
� �. ��� �ۆی رده �ر�ن �5ی �� وره ی .� ��)� ڵ ��دا%�� ھ�و���� �(؟
�2رس ھ� ���ن و �� �� ده ر �� ��زی ھ�رۆدۆت �� ��ژوو�وو د�'� .وێ ��ده���%م (���ز��س)ی �� �� ��ژوو�وو
وه و �� و ر�@ر �و - *� �ورش ���را�� )( ��ژوو�ووس ده � �دی و �ز���� �وه ھ�0 �� �ووه. ی ��د �� ��)� ڵ ��� .� �
ده'���ڵ �وورش زۆر .� �� � -�وو��ر�س - �( �� ��وی دۆ� و ر�@ری و �( �� �� ردزی و *� �� /�ران � �وو5F;�
����ک /�ری �(. � ��'ران ده �دان و�و��ن و �وو������%م �(، �� ری دا زاڵ ده �� و �� ���� �� ر ڵ ھ�ر5 ده وه ھ� ��د و)� ��ڵ دوا�ر �ورش � دژی ده 5�3( و ��� ده�
�� �( و... و�وو ده ر�� و/�ره �� %م �� . �� وه دا�� )ده رھ�
���� د��ره �2رF (ھ�رۆدۆت)��ن �( �ۆ�5 �� ��ن %م زۆر �����F ن وا����I �� .ت �ره� (���ز ��س)را���
5 ڕ�� ی �� ر���ده )( ������ر �ور5 �رده �2 ده(.ز�Bوون) � ���5ی ��د ����د. �� م ده م �� ��د و �� �%
�� ده ر�� (�وو�� �ور�ن) ��ژووزا�� � ����ک) ��) )(�5 � ���ن �ووژرا. ر�� ڵ (��@ران) �5ی �� .� ڕ �
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 27
� ������ ر�� �� د ���Iو �����5 ��س و �ۆ*وون زۆره(��'و ��� ���5 �� (P5 ر�ك و ��ك و ��زا و �� �وا��ی ده - ��� ��. ��و ده ی ق و �ووڕه %م ھ�رۆدۆت �� دڵ ڕه ���� وره .� م /ۆره �� � �ۆی رده �ر�ن ����ڕا�ۆری /�,�ن �
دا �ۆری ( ��وا �وو.��)��ن ده 150ی ���5) ��وه ����5��4 ��د ( ��%�دار� �رد.
����40��ر -��ڵ �22ور��ش ��ڵ. 2ره ��53 �و م /ۆره: د �� ��ڵ. ��35���� ک -��ڵ
ز���ر وه ��ن زۆر � زۆر ��ژووزان ��Iن وا�� ��ده�� %�دار��ن �ردووه. �� ده �� دان ��ڵ دوای ڕوو���
�وو -�ن و ھ� ���� ر�� -�ن و �� -�ن، رو���� ��ن، �و����� ��ده ��و*� و)� ده��� �� ���� �� رده � �'��وو )- ھ� ر �� �� �ده
%م 5ۆڕ5 ��د � دژی �� (��د) ��ن .و�ووه �� ��و*� ��د �( وو*�ن ده و)� ش) دوای ڕوو��� ده (��ر�وو��� ��وا� ��د .�و ��د) وا�� ��)� -��ك �� ��وی (.�و ��ت ��'رد. ��
� ر�ووه /�� م � (��ر�وا /� م � ��د وھ� �ر�ن 5ۆڕ5 ھ� وره .��ور��ش)��و�ك، �ۆی �� 5'�. (2ره وه رت) ��-,��� و �� دا��
��. ��ن 5ۆڕش ده ����5 ���� زا� و � دژی ھ� ی ��د ده ��)� ����� � )(: ی (����وون) دا ده ه -� رده �وو�راوه دار�ووش
رھ��� وز����م �ڕی و �� �ور��5 )��دی م .رت، *�وم ده (2ره�وو م �رد وھ� وه ر ��زه دان)�� �� �� وه � (ھ� ���� ز�/�ر ��
��I داره �@ره�� � دا... ����م �� ��� ���� ی �� ��، ده ی ھ� ڕ�ن و 5'��� در�ژه و ڕا�� �����
داھ��وو.
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 28
)����6 ��ژووی �ورد( ���ۆ و �وو��
��وه �دی ز���� ��دی و ز���� �وردی
�� ��ژوو�وو��ن �ۆ*وو���ن �����ره ت �� �5وازی �وڵ ز��� �وردی � .� �د���ن � �وه ز��ن و �� -��ن ��ده
ی �� ����� و ز���� �ورد���ن و ز��� (�وردی �وێ) ������ �2رF ن، *ۆ�� . �� ی �( ده ��ن
(�وو�� ری ���ۆ ھ�وا داره ���ۆڕا� �ورد � �واری ��ژوو دا � �� ی ����� �2ر�� ���و ز� -� �� وه وه �'ۆ)�� ز���ر F ی �( ��ن
�راوه � را���دا ز��� �� ده�� "�ن و �� ز��� "�2ر. ھ� �� "�وردی �وێ"�����ن �ڕن � ر*�وه �وو �� ک �2ر
�� �@( �� .) و �ۆ*وو�� ���د� �� �ۆ
�* �����ن �� ����5 ���� واری ھ� �وو ���� : ھ� )@� �د �� �� و ��و�ك � و ��5ووری �وو�راونز��� ��دی، ���و
�� � ھ�0 5و���ك ��ن �� �دا وار�' ��ژوو� ز��� �2ر �����رێ.
�2 �وو�ر)رۆژھ� -(ژ����% ��)( ز��� وی ده را� ��ن ز��� ��دی �ووه. ����5 ���� ھ�
��ن -� �2ر�� وه ���� ��� ك �� ده �� )@� )( ھ�0 �� د���ۆ�ۆف ده -������5ن ��را� ����. �وه��را� �ن *و�'� �
��ری)��ژووزا� �� �وا��ی �و��دی ده –(� ��رگ � )( ز��� �ورد���. :ھ�� ر ����� ز��� �2ر
) ��ژووزا��ن ده'�)�ن : ز��� ��د (دار�س ��ر) و (���ور ك ز���ن. ی و �وردی ��
�����ن). ��ن �� ز��� ��دی ده �2ر�� � )�ن (�2ر
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 29
��ن 2�ر � �ز��ری) � ��ده ��ن (�� �2ر�� )( د���ۆ�ۆف ده �وون.
��وون) وا )( � �� رده �وو�راوه د���ۆ�ۆف ده��) ���ی �وو��ن، �و �ور، ��ز��� ��ن 5�وه وێ �� �2ر�� �� رده ده��، ��=��ری، �5ت و��ل و �� و)� ده�� ،ت ���� � و�و�;�� � � �5 زا�� �� ن.��ن 2�ر �وو ڕ دا � ��ده �
�2رس ده��ی وه )(: دوای �'ۆ)��� ��ر��� ��ژووزا� 5وو������5 ��وه ���ۆرا� ��ژوو /�@�ی .و��ن ���� �-
�� ���� ھ�F دی�� )( ��ن �ردووه (دوا�� ش ده �5 �� ز������ن).�� � وا�� �2ر
��� وه ر�� �� و�ۆ*وون � )@� زۆر ����(� �� ز��� (�2ر���� وه وی)��، �� دهز��� (�وردی � �� �� ����ن %م زۆری ��
�� � ر ھ� � ی �� �و��� ر���دوو �� وه ه ر*�و .ر�� �� و دا. ودا �( ده ��ن �� �ده وه ��
��� ��ده �� *��� ده �������) ���ن) �ورد ��ش ر �� 5ت(���را���ت) (رۆژ �� رده زه���� � ر�ت)�ووه. ���را %م دوا�ر �د) ھ��ووه �� �وه ���ن) و(�� ����ی (�� و����)دا �� (��
� ھ� ��ھوورا�� - �ز�L (�� دا ���را �� �ودا�� ر*�وه ��ن �رێ. زدا) ��وو ده
ر�Kو� و%� ��د ����� ھ�وو�� �� �� ھ��د�ك ��Iن وا�� �� ���5ن �� �ووه.
�F�� �� د�� ��ن �� -�5 رده .�5 (زه ��'�ش ��Iن وا�� و%�ر � �( ھ� ��د���ن ده ی ��و*� د�� ��ن ��د��) �وو�ن، ��
ری ���ۆ). ڕاھ���((�وو�� وه��ن) وا�� ی �� (�و�Y وه )�ن دوای �� ��ژوو�وو��ن ده
��ده ر�������� ڵ ڵ ��Dرو/�دو و ��'� .� ��ن، �������ن � را� ره رده �رد و زه����� ���� 5ت و� � را���2 و �و � �وردی
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 30
�Yده ���ر�زێ. �و� ری ده ن و �5ره ده ��ن �ۆری B�)ر(ی –��/�L -ی (�وغ وه و�5 �5 �� و �ۆ�� ر �� ن. ھ� �� ده
���@���- �� � �و��� -.ووی �2ر� �� -��.وو�.وو و �����I ھ� ، وه ی (�وغ)ه و�5 �وو � /وو�5ی ��را�
�� .رن. ده ر*�وه ن 5ت �� � ��I رده ��ن زه �ر ا �/وس) (زارا�و�5را) ��ن( ��
�Yڕه -*��� �5ری(ڕی �رێ وده ر ده ده وه �5ره ���� �و �Y–�� -� �ورد��� و � )��وه -ی )( ڕه �2رس ده -ڕ�@� ر ڕ�
� و���� زۆره. 5ت و�� رده ر زه �� ��ور���5. �ۆ*وون 5ت � ��ژوو دا ���رێ �L رده )( : ��د و زه د�� �ۆ�ۆف ده
وه. /�� �ر���وی و ��ور��ن ��ن رۆژ و ���N و زه )(: ��ده ھ�ڕۆدۆت ده
زدا)�ووه. ���وه و���� �ودا��ن (�� ھوورا �� ره �� زه� - ی ��د���ن(�� د���ن 5ت ��و*� رده 5ت، �5ری �� رده ���� �� �و�ژ��� رده ھ)وا�� ����� زه د����ی وه �5 ��و�
��و��ت. ��� ��� و ده�� � ھ� /��واز و ��������
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 31
)����7 ��ژووی �ورد( ���ۆ و �وو��
ده و!� �� ھ� &��� ����
��� �ۆ �� ��وی (�ورش)�ووه و)� و ده ری �� ڵ دا�� وه ھ��� �� �-�� �� L�� �( �ووه؟ ��وه �� �� وه )@� ھ�0 ��ژوو�وو��� �-
و � �وێ ی � دا�L �ووه و*ۆن دا�' �( �ووه؟ -� �ردووه؟
ی(������ک)دوا��ن ���5ی ��د �ووه، ھ��د�ك وه )�ن �� ھ��د�ك دهگ)�� ��وی ���� (�� ��Iن وا�� (��� �و)�� �� ز��� ��دی ده
ی � �وێ �ردووه؟ زۆر�� س ��زا�( �ردووه و����ر.�د) .ۆڕی ��ژوو�وو��ن ده��) � )�ن .ۆڕی �وورش
��� �Q�� ���� � �و) )�ن .ۆڕی دا�' )ه، ھ��د�ك دهر دا�'��ۆران .ۆڕه� �� ھ �ورش �ووه *ۆ�'� �� �ۆ*وو�
�ت و ری �� دا ����(*ۆ�'� .ۆڕی ���و �� وه ��. .و��ن � ��2ره � �5 ����). �ورش � ڵ (�� ��)��ن � ���ووری .� ڕ
��ران(��ووری ��/�'���ن) �ووژرا و �� رۆژھ��I ی �� ر���� ( �� س ��زا�( * �� � �وو ������5 وا�� ھ� رھ�ت. /�� �� -��ن �و5ت ��ن �� ده �� ��ن - ���5 ���� ھ���س و
و����Y �و%��ن و/وا�� �� �وو �� �ز�'����ن �ووژراون ھ�ر ورو �� ر و%��� ده ��ن) دا��ن ر��5وو �� ھ�رش �ۆ �� (��ده
.)و ھ� ر وه �و��ن و... -�وور�� -و�را���ن �رد وه �وو(���ر�وو���د)و �� ���5ر�5 ����� ھ� �و�5ن و �وو���دن (�� -(
�/�، ����ك ���ر��ن وا ���ووه ژ�ر .و�5ر و�و��5ر و �� 5'�ر" ھ�ر5 ھ��� �و ���ر *وو�� ��5وازی و �'� �ده "��
ھ� ��ن �رد��ن �� �وڕی �ودا ����-�ن ����5 ���� �� � ده ڕز.�ر��ن ��.
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 32
.ر و دار و �ۆ��� � �ۆ��� و)� � � ��و �رد� (ده��ن � ��دهی ���ووری و �5 �و���وری ��5ۆڕ)��را�ش وھ��� و.�
�� �5 ��ن و�وو �� �وو ��و*� ڕ و ���ۆ5 و ���ۆ� ھ� ��� ��رام و �( �ۆ�2ن را.ر��و، �� ر���� ده- %م ��و '�را���ن � �� /وا����و ��'� م و ده رھ� و �� �وو �� ��5 ھ� ���� ھ�
�� و�� ژ�ر ده �وو ��ران �� ��و �رد. ھ� ��) �% �'�ر) و �ده �� �� و�� ژ�ر ده دوای �رد� �2 �� ر���ده %���� �'�ر و �ده
دا �ورد���ن 5'�ر��� و دا�� �ن �� � وه �'� دا ����ژه �� �ره ھ� وه��� � -���ش ����5 ���� -وو ��)دی �*ووک��( �� �ۆ و ژ�ر ده ر�� �� دا �2 ی ��دی �� ��وی ر���ده %�
� ر ر ��',��ن �� (���رۆ��ت)ھ� �ده �'� ڵ �� .� (���رۆ��ت)�وو، ش ��وی ر �ۆ�� وه. ھ� %�دار� ��دی �*ووک ������� �� ده
ر���@�ن، (���رۆ����ن، ���رۆ���'�ن، ��درۆ����ن، ��دهر��وی �ده �'� وای ھ�ر5 ��ر���/�ن)ه و د ر���@�ن، ��زه ��زه
� ر���@�ن) �� ر I*وو �وو �� (��زه �� (��دی �*ووک)ی �ورد���ن �ووه. ���5 ھ�
��) ��D �� ره د���ڵ 500)( �� وی)��ژووزا� (��زه ری)ده � �وو (��زه ری ز��ن) � ھ� ��ش ھ�0 �5��ر�' (��زه وه
( �� �ووه، وا�� ��زه ر���@�ن )�� ووه.� ری ز���
%م ر�ن �� ��زه ر���/�ن �� ز��ن، )- ��زه )( .�� وی ده �ره ���ن �� *ۆن وه �'� دا ��و���� ����ژه �� ز ��د�ن. �ره .� �� ڕه
ر *�و�L .� �� ��%ن *ووه. �� م ز��� �ورد م ��ژوو و ھ� ھ� � ����� �ژوو��'�ن �'� � �2رس ���ر��ن �� �ن �� ��ژوو�وو
ر �� وێ *���ن �� �� رده �ۆ��ن ده ر���@�ڕاوه �ن وه�وو��وه، � ز��ن و ��ژووی �ورد ھ���وه.
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 33
�* ���زم ی دار�وش دا �وو�راوه (�� ���� ك: � �� �� �د ��وو�� ��ی (�� ز)�� ����ی (�ن) � ھ�0 5و�ن و دار�ووش ��5...) و�5
دا �� رھ� �2�)( ��� �ورد ده و ������ ��دا و �� �@ ز��ی �2ر (�� ز)وا�� �ن.
ده روه ھ��������ووری دا .و�د�L ھ�، ����ك ��5ور ���5ی ب و ره ن �� ��وی (.و�دی ��5وور) دوا�� �� درو�ت ��
��ر ی /و�دی �� ھ� م �رد��ن �� /و�دی ��5وور و و�5 /� � �رد وه ����ده ده ���� ر��ز��ن � .و�ده و��ت �� ڕا دێ �� �� وه
ری ���ۆ..) ڕ(�وو�� �ۆ �5
�وو� -� �ۆ در�ژ�� �� م /ۆره ھ� ی �� زاران و�5 ھ� �ن. ده �� �ۆی ( Iده �وو�راوه
���� �� ز��� ��دی وارا�� و ���� ��ن �� ��ژوو�وو�� �2ر���ن) و �ۆ � وا�� �وردی �وو�را�( �� ده�� �)�ن (�2ر
ن. ��وی �ورد ��ده
�) �� �� ز��� ��دی 5ت (��و��� رده ھ� ���� زه روه ھ� �2رس ده��� �وو�راوه. ��ژوو�وو�)�ن �� ز��� (�2ر
�رێ ����ن � �وردی زۆر �ز�'� و ��وه �دی �������) �� ده�� �� ����. وه �2ر���� ر ز���
ن �� ك ��زا و و%���ر�ز ��س ده ��ن وه ر5و���ك �ورده � ھ�را��� و�ۆ ��)�ن ر.�ز -ورد �وون) ھ� )�ن (.و��ن وا�� ده
�ورد �وون.
�����ن چ �ۆ�ۆ��ن �وو�������ن و چ �وو ����� ر � ھ� ھ� وه���/ � (��د) �وو��و���� (��رس). ر���@�ڕا�(
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 34
��س � و /ل ن �� رگ ده ����ك ��س � /ل و������ دروی �ورد � ر �����ش �� ������� ���� ن �� ھ� �� .� ده و�����ن). وان ده %م �� ن ��� �� ر��� ده ���� � ��ر���� )�ن (
)ز���ر � �وو ��ش ده ھ�� - 1300زا��ن �� ز��� (�2رك � ���5ر دا ��ڵ را�ردووی ��ژوو� ���� و وه 1400
���ن �رد ھ��� �� )�ن ز��� وڕوی ز�����س ده �وو ���ۆرا��� ز��� (�وردی �و���) وا�� �2ر� ��ن ����� �� ز�� �2ر�
��F ن. �� ده �وردی �وێ
�ووه، ز����'�ش �� ��وی ��� ����ك �� ��وی (�2رس)�� �� �� � ھ�0 5و���- ��ژوودا ����ژه ��راوه و ی �( �� ز��� �2ر
� و�5 �5 �� � ی(�2رس)��ن �رد. ��� ��5وودا ��
ز���: ���� ت �� ���� ��� - ��2دی - 1ی دار�ووش �� �;�� ��5ووری �وو�راوه، �� -3� و �2ر�ی �وا (�2ر���ن)؟��
� ����5 ��ن �� ز��� ��د ی ���� -� ھ� دا ���� وه ھ�0 .و��ن ��F �� ش دوای ��ده ��400ن �ردووه و�(���وو ��ن ھ� ��ن �و�ووه �� �وو ��و*� ر �� ھ� روو�� ��� ده و)� ده
�رس ��ن ��رس �� ��ن و��و�ك � 2 (��د���ن)��ن و%� ��ده �ووه.
ر.�ڕان و��ژوو�وو��ن و ز��ن زا��� دا وا���5 داوا � وه �رهڕ ر ز��ن و��ژوو ��وه �� �ن �ۆ �5'��ن � ھ�ژای �ورد �'�
�� ��ن، -�ن �'� ���� ره ر.�ڕاو و �وو�راوه ده وه ر*�وه ��ن ��ژوو� ��ن ددان �� ��وه *ۆ�'� � ھ�0 5و���ك �2ر
ر ی ���ۆ..). �ھ��ن (�وو���ورد دا �
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 35
)����8 ��ژووی �ورد( ���ۆو �وو��
ھ� &��� ���� "ۆ�� ��ران و�ران �رد
�� پ.ژ) ده 700-550��ڵ ( 150ی ��ن � ��وه ��ده %�دار�.ری و �و��5ری ��ن � ��و '�ری و�ۆ��� �� �وو ��و*� ھ�
� ی �5 .���5ۆڕ ڕز.�ر �رد و و%��' ھ��ن و��رام و �ڕ )ك �� ر��ی �� �د و �( �ۆ�2ن، �� ك ده ���وور��ن ��',��� �� وه
ژ��ن. �ۆ5 ده
ر ��ر �� ھ�رش �رد�� -�ن ھ���� �� ���5 ���� %م ����ك ھ� ���� ��)� م � ��و ��� وری �ۆ��ن و�و5ت و�و��5رھ� ر *وار ده
�� �وو و%� ژ�ر ده ھ� م دا وھ� �F �ران و %���ن �وو5 -رد. ��ژاوه
��������5ن �� ����ن ده وه����و�ن(*�و و .و� ك /��وو��وور. � ��I وام �� رده ���5) ���� )-��ن ���ووه .و�5ر�'-
ك �� �� ��)� س و ��� �وو �� وه ��)��ت و��/ زۆر��ن � ھ� د�'����5 �� ��)� زاران ��� ����د. ھ� ر��زه ده زۆری �5�5ر و .
� و داری و رو)� �� ر �� ��F و و ��رد �وژراو��� � ژا� ��ن، �� ��د��ری �� ���ۆی �رده روو��ن ده �ۆ5 ڕز.�ر �ن. و ژ���� ��
�راو) ��� %م (�� �وڕی /وان �� �500وا�� �وو ��)( ده ھ�� �. ��ر و ور و �� دان ��ژی ��دا)'�ره � ��Iن و%��� ده ڵ
5 �*(. ���� ر��ری ھ� ت �و ده-وو ��)�� وه ��و�ۆ�
���وژرا ��ن ( ده رھ��ده ور و �� ر و%��� ده � ھ�ر��5ن �ۆ ���وو. دا�'�� ��ن ���وی ��دا �� ��)� ی ��� زۆر�� ��
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 36
��ردی ��رد د)�وو��و، ��دا%� �( ��وك و ژ��� ھ� ����5 �وو. ���� � ھ� و)� � ده رھ� �وژراو ���
�� � رھ�ر5 �ده �'� ژ��ن. ����ك �� دار�دا ده ڕی �� �و � )ك ��و�ش .رت. �� )-� ��5 دار�وو��5ن �� و �� ر ��ران �� �رده
و��� ��� �� ��ن و �*� %ت. ژ�� ك ھ� �( ھ�0 �ۆڕا.ر��� �� ر���ده �ت �2 ده��� �'�رۆژ /�ژن و 14ی ر و �ۆ ��وه �ده ���ن. وه�د��ن �ۆ .�ڕان و �وون �� �� ��وه زه
ر *ووه (����ر.�د)ی �ده �'� )�ن ����ك �� ��ژوو �وو��ن دهو�5ر 5000 ����ر و 5�20000 ��ری ���� �� ھ� �����
�����ن � �ۆ5'� واھ�رات و �5 زۆر ����دار��ن ز�ڕ و /� �� ��%ن �رد.
����ن ��ژووی �ڕ � ���5زی �ۆ��ن �� وردی ھ�وادارم �2ر�'� ن. *�و
���� ��ی 5ۆڕ5@�ری (��د) وا�� �ورد��ن �� ر�رده � �'رده وه و و �ر) ی �5ری (ھ� روازه ر ده �� ز��دوو�
. /�ر�' د�'� ھ��ڵ .� ��ن � و��ره ر �� ش ھ� )���وا��. دان ھ� �� ی �ورد �رد و � ھ� - د�'� �� ر�رده �)���وا )وه ��ش �����ن �'رد � ی دار�ووش �� ���� (��
�وو �را��، ��و '�ری، �و��5ر و .و�5ر، زو م و زۆر، ھ� ھ� �ده /�وز و .� ��( ���� 5� ��وه �� ���� � ��Iن �2ر
�( �زا�ن %م ده ی �ورد دراوه. �� - /وان ����5 ���� �� و���ک ��ژووی �2رس. وه �� �و����� وڕۆ ��ژووی �ۆی ده �ورد ��
ر*وو. �� و��ت �� ��
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 37
�ڕ �ران دوا�� وه ��� ره �ده �'� ن �� ��ن � ��I ����5 ���� ھ� �2 و�� ژ�ر ده �� ��ران�� و�����5. ��� �� ر���ده
��5وو دا ���'را، �ورد���ن �� �وو�راوه ك � وه����� (��دی �*ووک) ژ�ر ده ��وی �2 ی ��د� �� ر���ده %�
�وو. و�و �� را��' ��� وه و �وو5 �F ��وی(���رو��ت)����
�� ��وی (��ۆ�ۆس)�� �� )و��و*� وره ی (��دی .� ر���ده �2��و�)��و�وو، �� ھ���� �� و)� ده) (��رت) و)� ر��ری ده ��
�� ��وی (�� 5'����ن) �� � ��5ووری روو���، ��ن �� ھ��د�ك ی ��وه وه ھ��وون، %� ��را�� �ۆ*وون � ���ووری رۆژھ�
500 (�� %�دار� �رد. �� ��ن ده
�را� وا� ���/وم) �وو5 �F دوا��ن �����5ن �� ��وی (�� رده�� رداری �� وره �����) ده (�� رده ی ������( �5ری )�
�(. /�ر �'دان و ��'دادا���ن ده
(��ر�] �ردم (زه���� � �2رس �رر��'ووب)��ژوو�وو��I(ده 416ی ڕه ا�ران ��" :)( ������ �ۆ ر ر�@�ی �
ر ھ� ری �وون." ور و �� �5ر ������5 (�2رس) و ده رده ���� ������� دا ده ر*�وه م �� ره � و�وو��ز .� -�ن �� ره )(: "
رر��'ووب ر*�وی زه ق و �� �2رس �وون. درۆی ��ژوو� زه� وێ، �� � ��ر�� �� رده دا ده وه ی ژ�ره ��ژوو��� )@� و �� داھ��ووه.583 ل.پ ری �� ��
5'�� �و وا� ���/وم دوا��ن ���5ی �� رده ی �� ����. رده ������� �5ری
ك �ۆ (��رو2ر)���5ی �� وا� ���/وم ���� رده �� �� : (�� (�ووز���ن)ده�) دا.�ر�� رده �وو�����ری �5ری
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 38
� �ۆت و ز�/�ری �� و �ۆم ����. �� ،��%م ���5ی و%� �2ر� ����� را�� �� �ووز���ن �� 5'(. ��'ده -�ن دا ری
�ۆ (�� �5ر ���� ده رده ���ڕی �� �5 ره )(: وه وان) وده رده �وو �ن. ��ن �'� ��ن و ��
) ده رده �ۆ (�� �� و ���� وان) �� رده (�������: �5ری ��وو �وردا�دا .� �ۆی (�ورد) �� ( � ��و *�در و ڕه وره ��5
��ڵ �����5م ���وا�( ��� 500ڵ �ن �� ��را�@ری .� ی) ��وو ی. �� ��� �'�
�� رده � �����دا �� �����. ز) و 224وێ( �� رده �5ری �� ده �%500 �(��ز .� ر.�ز �� ره �� ھ� 5'��) ی(��
�� �2رس ده �� . �� �وون � ��و ده ��را����)�ن %م ��ژوو�وو زۆر ده �� �ن ��رت) ��وه5'�� � *ۆ�'�(��- �� � %���ن �ووه
��ران، �� ����ن ��را� �وون.
� ��و �رد. ��)� ی( ��5ۆڕی) �500 و)� �ورد ده
� ��و �رد. ��)� ی(�� �500 و)� �ورد ده (��'5
ی � رۆژ روو����ری )@� �وو �� و����� �� ھ� ر�� �وو �� وھ� ��� ك �� ��وی �� )@� �( ھ�0 �� ره، �2رس �� ��ژوو���ن
�ۆ�����ن ���ۆ �ردووه.
دا ���'را �� و �وو�راوه � �� ک � ���5 ر وه ھ�� �2رس ����� .� ��ژوو�وو��������ن �ۆ داره ��� ڵ
� دژی �ورد ھ�0 /��واز���ن ����. دوژ����� �
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 39
) 9( ���� �ورد ���ۆ و �وو��
��� ��!� و ده و !� �� ������
��� �� �� ��������� ر�� وه �و��ن ده )@� ���-�ن �ورد �وون وت %�داری �ردووه. �� �� �زا��ن *ۆ���ن ده
(��226 ) رده )��ARDASHER زا��������5�ری � ��� –(دا�' �� ��وی Lد�� �(�� �� �� ،وڕۆ �� ی ��زره �@
ب ره ��ک، �� ���ر�ن) و ��و� �� ��وی ���� �/ ده رزه ����ن).� �رد��ن �� ������ی �� ر��5@�ی وره ك)�وڕی (
��� � ��5ووری ��ران ی(5وا�'�ره)ی �ورده ��)� ����)ھ���( ����500 و)� و ده ی ��رس ��� *'و � و)� دوای ��'5'��د� ده
�(���وو ��ران %�داری ھ� �� ك ده 5'��) وه ��ن(�� ی ��رت ���5 ھ��� �5ری (���Bوون)/�� �� �� � ری و /�ر�'
و%� �وی د�'� �ورد(دوای ڕوو��� ��د) �ۆوه �� ��وه� �وو(��ران). وا�� ھ�
����������)��ن ده 400ی �ز�L -�ن ��وه �� ��ران �� �%�5)��ن �رده ����� رده .رت. ����� ��روزی (زه ��� وه ده � ھ� ره �� ���Pی �وردی زۆری �وو ��ران دا. �5=ر و �وو وره �5 �رد. ���ۆ���ی .� .���� � ی �وو����) �Pر�� د(
ده 2���� وا� �� (�و�ره وی �� رو�ز) و�5� �����ر��ری ) ی �2رده 5(�����5 �� و�� /وا��ر�ن �ۆ�� ھوو ھ��و
، �وا��و�� (�����ۆرا� روو� و�����5 �� �� �ۆ*وو����5 �� �ووز�� � �دا). -��� �5ن
ھ� ���زا��ن �� �2رده� � ھ�0 5و���-دا �� �5 ���� ���� و�� وه �� �� %م ������� �-وو �ورد ده و�� ری ���5ز��� وه �� ده �� ���را� �ن �� *ۆن دڵ ��@� �� � 5و�� ��و��ت ��
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 40
������ و *� و)� � ��و*وو� ده�� رو5 ھ�ر5 �ده �� ���� �� �*��� وه �� ره ��ی دڕ�دا���� .�� ���,'�� �را� ر ��
.�����
��ن) وه �� -)(�وڕی ���� ک Ardasher �5ر ( رده ����ی ���,'�� �� � �����ن ���70 �� ری ) (���� .ز) ده 241 �%
Fووڵ ����� ���� -وو �� �� (��5وور)ی �وڕی دا و �ۆی وه-�� رگ �� ر�زه وه ژ�� و ��وی �ۆی � و��Fووڵ �� ���
��ژووی �ورد دا ���ۆ�رد.
�� ����� ������%���ن زۆر�ر و زۆر�ر ده �� ره ده ره �� ���ۆ زۆر�ر وزۆر�ر ده �وو. ڕۆژ �� ڕۆژ �ده ش .� ر�ۆ�� �وو ھ�(
���د. �ۆ��ن )ك دا �� �وو ژ��� �� ر ھ� �� %���ن ز���ر �� �� ده ھ� ��'�( �� ت ��و ��%ن ده �رد. ��رو �����5ن ���� �وو ژ���
��و*�و �\ و ��ره � ره رھ� �� �رد و�� ده ��F�� ا�-( � ھ� ك ھ� ژ��ن(وه ژار ده ھ� ����� �������وو �وو���ۆ
��ژوودا و�� �����ش).
�وو �رۆو�L دوای �ردن ی �وت: ھ� �5 ده رده ����� زه�� ��و �رده � د� �5�5ر ڕوا �� �� ر �ردی(*��ۆت) دا ده
�( ���5 ر �رۆL�M ڕا�ت و درو�ت ژ���( ��ژ �ره و ھ��� ��و��� ��و(دۆزه �� ر ��ڕا�ت ژ���( ده .� و �� ڕوا ده ری دا
ر�( � را�� ی �� ر *��� و�را�� .� م). �� ��� ھ� (/� خ) وا��س و �� وه ������ خ) دا ده رزه ����� ��ن ) وا��(�� /�,�� ((ھ�
�;م دا �� وه ر �� ��ری �� ��ری ����. (�� ����ن ھ��� � �- ن). �� 5ت ��وی ده ھ� و�� خ رزه �� -(دوزه خ ��وی
زه ����� ��I � ����� و)� ن ده رده �5�� ت ����� وه �� ره �� ����� ����� �������را. ���ۆ�� �Yو�) ��� � ��ن)
)@�ی ش �ۆ�� ر �ۆ�� ھ� .رت ر�� ر���ن وه %� (��د) ده �� ده
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 41
ڕۆژ �� ڕۆژ � ھ�������وو ( � وه Iواز�ر ده �وو �وار�'� *ۆ��� ��� �5ره ده 5 ��ژووی ��د دا ��� - ر�رد� ��د �� ��وی � ��I -5ت رده زه����� ������ –�ۆغ –ن ���ۆ
����). وه و ��و��ت �� دوو ����وو�� �راوه
��I � د�'� - �Q�� (�ورد �ودای ی ر�' د�'� ��� وه (���روان ر (زه �� ك �����د �) روان )�� �� ی �� ��وی ( زه وره .� دا ������� ��� � (��ران ���� � (���وو�راوی -ر
�ن - �رو2�ور��� �� وه -��ر�ور �ر��ڕ.�ڕاوی ��ژوو�وو �5دی ���� ره –��و���@ �ر����5� �� وردی ���
�'راوه).
(�� روه ھ������ F)و��د(دا و زده ھ� ��',������ � ک) و���5ی ���ۆ ���5����� ������-وو %� ��و�ۆ، وه �� ی ده
Lز�� ی وه �� ھۆی ��ڵ �وو �� 4ی ���5 �ۆ ��وه 10.ۆڕا� ژ�ر ده و)� ده��� �� �� ����� %ت �� � ت � رۆژھ� ����� %�
��ب �ۆ ده (���Bوون) ی �����D و)� �ت دوور �وون زۆر � ن. �� ��وه �دی ��
دا�� ��)� ����ژاوه � ��و ������ی .رت F)و��د��(ن ره ی ر �� و رووداوه ی �� (�5رو��) � دژی ��و� �ۆد��ی �رد ��
و) ھ�ت، وا �5ر��� �� � ز��� (�2رده (�5ر�ن و�و�ره)�� وه ����ژه ��� و� �ن. �'� - �ور�
د، ده �N �ۆش و �وو���P ژه ��ر��� ����2 �� �5 وا���� �و�ره و ی �� ر و�ز�وو. ����ك Fو��د ��ن ھ�و ��ت دۆ
�ود�� 5�رو�� � دژی ��و� وا�� (�و�ره وی �� رو�ز) ��وه ��ر�� و ده ����� ز��دان، ��ت ده��� � ودا �� دزی �5 د
� �� و *��� �5ت د�واری ز��دا�� ڵ �5ر�ن ده .� و �� ���راوی
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 42
��وا ی �ۆی ��دی �5 �@� �ۆN� �5 و ��ھ� و ده ��� ����2 � ده . �2رده وه ���� ر��ر �ۆ �و�ره وو ز��دوو ده ده� )(: و
/,�ن را �را�ر 2ر�وش ��ون �5ون ��ر�د .وش �ن �ن
�� '�ڵ �و) .� ر .ۆ��ی �5ر�ن � ر ( 5�واوی �� 2ر�� ڵ ده .� ڵ � ��'� د) �و�ره و � ��و ز��دا� �� رد �ن @�
و �������وی �ڕ و�ڕ و د، �5 �/� ز�ڕ�� ��ر�� ��5 دڵ �ڕ ره ور�' �@و��� *�وی وا �'رد �� ھ� ���� �� � وا )��ن .ر��. ھ� .� ر��ن دا ھ��و و �رو��5ش �ر �� دڵ د *( و ��ر�� ده و�ۆ5' �ۆی ره �5ر�ن �� وروو������ و ره ��
�� '��F ڕێ �� ���ر �ۆ �� ی �ۆی ده �/� *وار� �� ( س �و �P دا. ��
ده � )(: �2رده و
�ر�ده ھ� دا5ت در �5ت ��ر�د *�ر ا�@5ت �و�ش �و�ش
ی �و���Pی ��� ره ر* �� وه ��)( وھ� *��� و��ت ��ر �� د ده �� ی �وو���(. � ده �� ھ�
ھ�� آ ت �و�ش �'�ر *ودر���� 5د آ �5 �ر 2رو�ت�و�ت�
�400 و)� م /ۆره ده �� �(�� Iواز و ������ی �وردی �ووری �� ��ر و �( �� ���;م ��وا�( �2 واز و ��'وڵ ده ڕ5
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 43
ی دا را�� و ��ر�'� �� ر و%�� �� �ۆی �� �و�ن *�دراو، �� و��ن �� د ��ری �ۆ ���(. �5
� –���N �� ��وه F7و��د �� ��و� �وی �و5ت ز���ر �ت �وو� ده ده �ت �� دوای ده �� ���5 �� %ت ��/�
وه(��)�L و�ش زۆر �������� �� (�وران)�* (�و�ره و)ده .�. � ��ژوو ڵ �* �ورد �ووه وه و*وار ���N). (�وران) ھ� �-
��وور ژ�ر و �,��وو �وو ��ران �ووه. �����5 دا ���5ی ھ��� - ژ�ر وه (�وو�� %م �� دا�� �ووه. ������� ������دان)وا�� ���ۆ
�رد. دوای(�وران)(��روزی دووھ� م) ودوای ����ن ��م دووھ� -��.ر ) –ر و�ش �و5' (�وران)�� ��وی (��زه ��
ر��ر. ھ��� ��-�وو ��ران �ووه ��ژی �ورد �� ���5ی ھ�
دوای �ووژرا� (�و�ره وی �� رو�ز)، �� دوا��ن ���5ی (�� زد .رد)�� ��وه����� ��*وو، �ز�L 4ی (��10
.ۆڕان. ����5�����ڕی دار� ���ووری، �5 �وو�� و �� �ی زۆر ڕوم)، دا�� -ڵ (��زا�س .� ن � در�ژ�������(�� ���د�
�� �� و�� )- ھ� ر�� ��F ،و... �� ژار دا وا�� �وون �� �ۆ5 �� زا�� ھۆی ��ڕه� و ھ�ر5����� )ك وIواز �وو�
�� �ن �Dر��-وو (�^� �� و ر�@ر وه � *� ره - �� ��� ���و (��و � -وو �� دا� وه -� و �� �� ��� ��وو�� (�و�� ��� ��–�Dر�
��ژوو دا ���ۆ �راون)�� ��زه �� زۆری �5�5ر (���;م)��ن �� �� ردا �� ���د�وون و(���;م �رد� �� �و�و ��ن)و ده ��
�ری �وو �5 (�Y �� ��ڵ و���ووس و ھ� ��وا)� �رد�وون�و ��ن) � ھ��و �D) L����(و� ) ���ر �D)� %)� �وو �و��* �� �� �� ه � � ��روزی)�;�ر ���وو *ۆ�'� ��وی (��
�وو.
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 44
)����10 ��ژووی �ورد( ���ۆ و �وو��
ھ�ر�� (� ڕه �� ��و�%� ر �ۆ �ورد���ن
������ ر�� ����� �� �ۆ��ن ده���د و*ۆ���ن -�ن *� وت ب *ۆن و ره *ۆن ڕوو��ن، �� �زا��ن ��%�داری �رد و �� ده
��و�� دا * وت و �� و ره ر ��ران و � �ۆ* ھ�ر5 �رده �� �� ر �ورد���ن ھ�ت.
�� وه ره ک �����ن �رد � و%��و �( ���� و � �ر�'�%�� � �� ر ���ری �5�5ر ھ�0 �5�ك ری �����ن �Y ر��
�� ر �رده �� ده ھ�ر5 ر ھۆز�L ده �رد و ھ� Dو�� �وو /�,�ن �� ھ� ���� د ھ�ژا�ر�ن �� �� د�'�. (��D ھۆز�'��ری �ودا)�����د � ��� م)�ۆی �� ��وی (���Q رده � و
د���) �وو زۆر��ن ��وا�داری ی (�� -� ��واره �'�)وه �5ری(���� ك �� ھ�ز و ده �� �رد. دوای ��وه زۆر �وو، ھ�ر5�%
��-�ن �� ��وا�دار��ن �رد�وو. دی)��ھوو ر (�� �رده ری (�� ور و �� ی � ده و ��روا���� ��� دا�� �ۆ �� -� دوا�ر
ر ش ھ�ر5 �رده �� ت �وون و دوا�� ر�' ��/�ره د���) ���F ���� د�'� وه �� �زه، �� � Fوره ك(�� ��� �Fف، �� �� د�'�. ���� ج...)و �F زره وس و�� �Fع، �� ��� � �F ز�ر، �� �����
��ری را�� ژن و ��دا) �� د�ل .ر�ن، ���وا� �و5ت و �� �� ره �������;� �و���وی �رد و ������ره ��دا. �رۆڤ �
��را� �و�و)��ن �وو��و���� ����ك ��ژووی ���;م -� �وو�� وه، �و����� ده � �ووڕ -�� ���;���� دا)� �� –�وو و ھ� ری ���(! ده
ی ���;م ھ�ر��5ن �رده ��B د �� �� ��� ��D وای ��د�� �,��ژن و��داڵ 4000ڵ .� م) � ر�ورد���ن.(�� زد.ردی
%ت. �دی �وی ھ� �وه �ت و�� و ده
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 45
��)��� � �� وه �دی ��� (�� � ی �ۆ* �F16س) ��'رد. ب ده ره )*وون و �'دا� �ورد و�� ڵ ��L ھ� وه ھ�����ی �وی ��رده ر���ده ع �Fع) �2 دا��).رت(�F �ب (� ره
�/) � �ری �5ر�ن) وی �رد و ��F ����) �F)ن�(�5ره و(Iو �� �� و ھ� ��� �و��5ر�وو. ر ر�@�ی �ۆی ��ری �� �وو 5و��
زۆری �رد. ھ� و�را�'�ر���- � ی و ���وا�� ڕه دا �� و �5 ر ��دا) �ورد ن، �وژران. ژن و )�ن و ڕا�� ����وا� ھ� ���5 �وو�� �ۆ��� ��. �� ری)ده وه ب (د��� ره ی '� � 2ر�� : )( م. �� �� �ۆ �ودا ده �وو ��دا)� �� وھ� ��
� 2رو5 و ژن و ��دا%�� � ��زاری �ۆ��� ����م دا �� ��دا �ڕدران. �ره 2رو5ران وده �'�)ده ��ز) � �5ری( �� (
(��روز)�� � ��زاری و��ت �� ��وی �ورد�' �ورد �ۆ�5��) �� '�دا ��� �ڕ��ر ده ده و ژن و��دا)� �وردا�� ��ز) 2ر�� .و�/�ودا ھ�رش ده �و)���� � .)�������� ��ن ��� د��. ت و �� ر � �/� م و �� �� ی دووھ� ��B ر)�� ر(�و�� �
�D�) �� �/ ر�ری �� د �� �� )(: ری دا ده �� ری ) � ��ر���و (�����)ده وری ���ووری �و��5 �ورده ��� � دا ���
�5ری �وو�ڵ.
� )�ن � (/� ��ژوو�وو��ن ده ��(I100000ب �ز�'� ی ره و �F دوو: ڕه ی �5 ر���ده رن �'ووت).�2 �ورد��ن �و5ت(����
���دی �� �� ( �� �Fس)�ووه. � وه �
�;م �� رھ� ���� � وه �زاران �راژ�دی وه وھ� � �ورد �� -� �ۆ در�ژ �� ���ۆ�5ر و 2ر���'�و��ر �ووه�� �� �وو�
�ن. ده �ۆی ( I ده
�� رھ� %م �� �زا��ن �� �� ب چ �ووه: ره �
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 46
60000 ���� ڕی (�Fد���� )دا �� 5دار �وون. ب � �5 ره ��L ره �وو �� ھ� –�5ت م .� درھ� L��12000 ره ر �� ھ�
وت. (�و���ن )زاوا �ت �� ده وه �ۆ���ک ژن ��ن ��دا)�' وه�Q�� �� د���ر �100000وژرا ر ����ك ��� و ���5وا�
زۆر و م و �� درھ� 1000000و��د���ری 200000L�� .و ��ڵ �ووه
�5 � �Pڕه ی �5 ر���ده �2 ڕی ���ووری �� 2ر� ���د �� ��( ��� �� ر���ده ھ� و �� 3000ر �وار�L ح) �ووه و �� ھ� ره � ��5ت. ���Pڵ ز�ڕ .� 1000ك ��
د) �� �ودا �� س � ��را� (��D �ر)دوو�� �D و زو�� (���� �� ڕه �وون) ی �و�� �55 ڕه �5 �5 ��داون، وا�� (�� ھ� )����L و��) و م ��ره ����ون درھ� ��40 �30 ك ��وه ر�� ھ�
��) � )�وون.���ر و��راق –�� د��� –�'� �( ��وور
�F) � �F د �� �� ڵ �5( ���� �. �D�)ره زووری .رت � ��)ده 5/� �������ن �رد �� �و��5ری �ورد. ھ��د�ك �� � س
.��ن و��ڵ و���وو���ن �وون �� �و�و)��ن و�� (�� ��ر)وا�� ژ�ر ده %�ن و �ۆ ��ش ھ� �ت ���ران و زۆر �� وا
ڕی دژی ���;م �5 � �5 ی و%��ن �ران ��ن �� واره ���5 ھ�ت ب � ره ڕدا �� �5�5ری �� س � �5 ھ�د �وون. زۆر ��
/�وور �ران ��%ن �� ی ��� ت �ران . زۆر�� و���;م �ده �� (�2د��)���� ن �� ��ڵ و���وو����ن ���ر�زرێ ردارا�
/�وز��ن ��'را و � ��زاری .�ران و �� .ژن و��داڵ �� �ۆ��� ك ���'را 2رۆ5ران. �'� (�� ��ز)وه 2رو5 �� �ۆ���
)'ن: �� �� ر*�وا�� م �� ران ، �� �ۆ زا���ری ز���ر �ۆ �و��� �ودا �و ��� د ؟ ��ن �� �وو�راوی �F)- �Dور��� �� ر�م�%
�Q�� ��� (ر؟-�� ر�ری د /� �� ری �وو�راوی ��D �� (��ر��
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 47
�� -ری) �� ������ دوون �� ��ر�� ���� �ورد-( �� -��5وور)���� ��5وور) � ��ر������-��ن � �ورد
ره �5دی –�دی ��ژادی �ورد �وو�راوی �وه (�ورد و������ �ر���5ن) �� -�-(- )23 ����ڵ �وو�راوی
� ده �540 �Q�� ر �� وردی ��س ��� ��ڵ �� ��� �رد�دو Fرن �'ووت �وو�راوی دو��ور -��ت) ده��ر)(�2ووح ��رر��'ووب زه �� ���� ل �و دان ).(��ر��
ڕ��'راوی ی ��وه ر*�وه ��ن �� ری) و ده �وو�راوی �� Iزه ���ژوو �ووس را��� و ���� د�'� �� �و�و)��ن �ر�ن ����
� ر��ن �وو��وه. �� �ۆ
�;م �'ری، .� ���� ��� �� ر �� را
� ڕووی ھ� L�M5'را �و�ژ ڵ ���� ھ�0 �رۆ�� �� ،�'�
� N��� ��(، ر ھ�0 �ز.� �� ده �@���� L�و�
�� /ل و�� ڵ ���� ك � رووی ھ� ��I ھ�0 �� ر ب � �� ره ر.،��
وار، و *�و �� ��ن و �و��ده ن ، ��L5 �� زار ����� %م ھ� �� .وێ ���!
وا�� �وون: ی �ورو �� ڕا�� �و ���� و�5 � �� رھ� ��
�� م /��I رۆز �� �وردی ھ�وادارم�� ر�F Lور���دان ��ڵ م �� �� رده و�� واوی ��ژووی �� وه. �� ��و����
� ��و '� ر �ۆی ره ری �� را�� �� دوا�ر�ش، �ورد �2و�ووح �� �و دان)*�� -ڕا.رت. ���� (�2ووح ا ��دان
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 48
��Iر� � �5ره زوور (D�2,� و��Fل ا�Iرد ده 329ی ڕه ��" :)(P�� ل ��,م�F راد...)" )(: "(و/��` �)". دوا�� دهو�Iل اF�=�
(�� � � .و�د�ك �� ��وی (ھ� زار 1910 (������ � Iی ( �� �� -� ��وه وه �� ��رد)����� �و��'��ن د�وه- م دوای ھ�ر5
��ر�وو�راوه و ��وی �� ی � و �5=را�� ب �� ره ��� -� �� �وو� �وو�راوه . �ۆ در�ژ �� (ھور�وز.�ن)ه
: وه و�5=ره د���� ��
�� رده ��زا ���� وه رووی ��5'��ن وه د�ل �� ���5 ژن و�� �و����
����، ره زن و���2�F ر�5=ره �� وه .� ����ر �� �@� � ی درو����� �� �(. �و��وو�
/�وز و �و��5ری .ری و�� � و��و '�ری و�ۆ��� � دڕ�ده�� .� �� وه ب �� �ر�ر �� ره ����������ت و ده ی �� وره -� ���ۆ
و�5=را�� )�ن �� -وو(��L ا 5=رای �,�ر) ده ��ژووی �2رس وه ����ن)�وو�راون. �� � ���5ر دا ���� ��� ز��� (�2ر
�'را. ھ� � م وێ �� �5=ری �وردی ھ� �� رده م �5=ره دا ده ر �� و ھ� ره � �5=ری � �ۆ��ره و �� ��ری م � �5=ری �2ر
�� وه �د�ر �� و)� وه زۆر ده � �5=ر��5 �=� و �� رووزی ز� . و را�ردوودار �ره
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 49
)����11 ��ژووی �ورد( ���ۆو �وو��
��وه �دی �وردو ��ری (�� +دا)
Yدا) � �وو�راوه �ورد���ن و���;م و�5ری (����د �وه �� ���دا *ۆن ھ��ووه؟ ��ژوو���
�دی �وه Yدا)*ۆن درو�ت �را و �� �زا��ن �5ری (�� � ��5دا �� �� �ورده وه *���:
�� �� ره ھ�ر5 � �و �� ر)�� رده ب ) م و ��B ی دووھ� ��� ر���ده �� �2) �دی �� � �� وه �� ��ر �ورد���ن �Fس) �ۆ
�400 و � و روو��� ده �(�� �وو �� ھۆی و�ران �����ی �ورد���ن ��ن ��ران ن)�� �( ��دا�� �رد� �5ری (����
���5 و�ران �رد. �� ی �� �� ب �5ره ره �وو. . � و �5ره �5ره ��ك � دا� و ���ووری و ��ژو�، �� �واری ��وه
�� ��ڵ و ھ�ر�5 دڕ�دا�� �، ب ره ��� /�,�ن �وو. �� وره .� و �وردی ��و*������ �����ی �� ��%ن �رد و ���وا� �� و
� ��زاری �ۆ��� �و5ت و ژن و��دا)��ن �� .ز�ری و�ۆ��� � ��) �ڕی وده 2رو5ت(�� � �'�)ده ��ز) � �5ری (�� 2رو5
�را).� ��5وودا ��
�وور)،�� (��� �B� ��ووری دا � �� ��ری �5ری ی ���;م ده ��) ی دا�ن)�5ر�'��ن درو�ت �رد �� ��و *ۆڵ و و�را�
�;م (�د��� �� –ا �ۆ �� )- ��و*� %م �� Iم) �� �� د��� �و � ھ� دژا�� � ��� ��.دا) �� �� -Yدا �وت (�� ��ن ����ن ده �� ره ر
�;م). ��وی �� وا��� ك �وو � Iی (�د��� ا
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 50
گ) � �وردی .دا)�ووه (�� -�(�� Yدا)��و�- �ورد��� .��وه (��Yدا �� �� �� .داد . ��ن(���ون دا �� ����ی (�ودا)ھ��ووه وا
�� دا ��� ره ����ی (�ودا داو)ھ��ووه و*ۆ�'� � ز���� Yدا . (گ)��ن (.�ف)���� ����ن �و�ووه ��
�� ددام) .�) �ر�ن 5و�� (�� وره �� ���D) دا) �� ��ویY�D)�� ددام) ��وی ���� ا�Iراد) ��ووده �را . �� ( وره) و ی ا
���ش �� ��وی (���D ���رێ ز���ر � در)ده ی ��وه �� �� �5ر�' 2ره ���5 ژی وھ� �وردی ( ده 1500000
��ی �2�� � ���ی ��راق دا �� �ووه و �� ��� �5ر�L، �� ر� Yدا)�� . ك (�2درال)�� ر�وه �* (�� �وا�( وه ده
�وت و * ده �رد � �ورد���ن: ����� �� �زا��ن ���;م * ده
5 �D �'وت: ڕه ���;م �� ده �� ��5 �دی Fوڕه 5 و � د�ن) /��واز��ن ���� (I ا�ره 2 ا د�ن)و( 'م د��'م و
��را� �وو�� وره ��ن و .� ��ژوو��� ر*�وه �� �زا��ن ��ر -وو(���� �� وه- �� ���� � - ری �� �� - دوون ���� �� - ��ن
و زا� و �� دان ��ژو–ری �� Iزه -ری د��� وه -/��Dز �� وره .�� ن. �� و /��واز����� ده ی �و�و)��ن *ۆن ��
�� دوون) ده (����� ���دی �� )(: ( �� � ��وو�( دا�ن ���� ده ی ���;م �� ھ��� �5ری �� ر���ده �Fس)�2 وه
دا��ن دا�� ی �� �وو ����� �� � �������� وھ� ر �� �� �ۆ �و���'� ) ر� ی ���;م ده �2 ��B �ن (�و�� ر)�� *
ر* ن، *ۆ�'� ھ� �وو��ن ��وو���ن ��ن � ��و��ن �� :ھ� � (Fور��ن)دا ھ� ����( �ودا ر�ش � Fور��ن دا �� .� ��. �� ��و�
���� ��ر��� ب �� �2 ره ی � وا�� دوور ڕا .ر�ووه. /� �� �B� �وو���د. ��ن �� �� ی ���;م �������� �5.
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 51
ده -���5ی �وردیزد.رد)دوا��ن (������� � )( :�ن ھ�*م ��دی �� ��ر�(. ��دا) �ۆ��ن ده �ووژن، ���5ر�ن ب دا �� ره
�. ی(�� ���وا���ن .و�5 و�5ره �� زۆر�� وره �وارد�� �� و����وا. ر �� �� ر) � وه �� �� �و5
��F�� (ا^�ر ا���� � ��رو ����F)دا ھ��ووه -�� �F) L���- ����س ر�� زم) ھ� م /�ر ھ��� �5ری (��ره � �و���م)�ۆ دووھ� ��
ڵ .� ��.�دار �وو � �و��ده وار� �وو، ��ن � ��ژوو(زه دو�5) ھ������ ������ �وو��� �و5ت. ���ۆ
��)��ن .� ر .�ز � ب ھ� ره ڵ �ورد �� ��و��ن ���وون (�� وا�ن دا �ۆی ژ�رد�ت، �وارد� �� ده �وارد و � ر�@� روو�5
�� �'� ن ��ن �ڕۆن. ��'� وه ����� ره �� �وو � ر�' ھ�0
�� -(D/�ج �� �و�ف/�// �D ف) �ورده� �ۆ� ���)(داغ) ده �رد �� � وه ب /��واز��ن ره ڵ �� .� -وو (�وا �(. ھ�
�Y � ����دن و��و��ن ���وو ب ده ره �ری �� �ووڵ و��)��ن (/ز��)و( �2د ��).
��-وو ڵ �* �ورد وه .� ر����ك �� �ۆش ���� � ھ� ب ره �وو %م �ورد �ۆی �� و� ده �رد �� )س و�� ھ� ی �ۆی �ۆ���
� �. �� �د �'�. ��وه ب زه ره ڵ �*
�� �( ���� و�وو5 (�� ل و �� ��L �� ره ����ك ،���� ( وا ��ن �ورده �� �� ی �ۆ �� � ل و�� �رد �� /�وور ده ی �� وا وه ��)(. ر��� ��
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 52
���وار ���� �� ب ���ده ره ����ك ( ی �� ��� ب �� ره و(�� واب ره �دی �� وێ �� *� دوای �� �� وه -ورده �وا�� ����د وده �ده
�( و �@��� /(. �� �وش
ر �� �وو ��ش �و�ژی /و�=� �(، ��ن � ت �ورد �ۆی �� ���� ���� ب �و�ژ �'�. ره �ردووی
�� ن �� ���� �( ��وه ���5زی �'� �وت ده ب �� �ورد��ن ده ره ر ڕ�@�ی �� �� ��ن ھ���وه ;ق و�5�5ر ��وه �� زۆری �5
)ڕز.�ر��ن �ردوون. ھ� ڕا�ت و � (�Bر و �ودا ���ر �� � ��وه �� رز�ر�ن. ���� و ھۆ�� ��
�و��ف)��وه� �� /�// �D) راق و �� 20ی�� � و ��ڵ ڕ �� ��ژوو�وو��ن ر ��وه .� %�دار� �رد. �� �� ده �� *���و � �� �د����� )�ن :ھ� �ن ده �'� ��ن دا �وون �� زاران ز��دا�
� ��ژه ل �� .� ��و و �وێ �ر � . ھ� ��� �وارد���ن �ووه ڵ ����� �� �د����� ��ن دا �ووژران. �� 120000��)� دا 20و
� �� �د����� ��� دا �وونژن ���20000و و، 50000.
�� �� ����97 ی -�و�� - ی �� �ودا � (Fور��ن �ووره ی �� ره و �� �2 )دا ده): ب �� ره ر�P�Iن وF�Bرو��B� را��ر�ن� ھ�
ن. ت ���@� وه ��ن � د���� ��
� دژی �� وه � �����دا (�زوو���(ب ��',�ت �� ره ی 5=وو�س �� � ھ�0 5و���ك و � ھ�0 ��� ب �� �� ره ���'وت �� ده
)'وو �ۆی ��وه � ھ�0 �5�- �� ��ر ھ��وو ز���ر ����، ��5 �و���و��� ������ �� ���� و .
�� �� �'رێ .� ڵ �وردی �ردووه �� .� ب � ره وه ی �� �ر��� �� I ره ھ� زاران ������ زاران ���� ک ھ� روه وه. ھ� دا /�
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 53
� �� ��5وودا زۆر �� 5دا � �وو�راوه �ره ر�وو�راوه، ���� ری دواو�ن. �� �وردی و�ور�
��ك ھ� ر �� .� �� �� �� ���� را�� ھ��ووه، ده -� .و�F وا�( و�و �وو�راوا�� ی ����ژه ��ن �( �رد ��و����� وه. �� و ������� ��
)'وو �و�و)��ن �ر�ن ��ژوو�وو��ن �ۆ*وو� �ن ����، �� ��.�وو��و��
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 54
)����12 ��ژووی �ورد( ���ۆو �وو��
ی ھ���� �ورد���ن �� �ۆرک "ۆن و
-� *ۆن (�ورک)����ن �� ��و ��� وه ��� �� دا روو� ده �ره �ورد���ن:
وه ������ر و �� ك ���� �� ��ژوو�وو ��D �� ره د� � وی 400 -300)( �� ���� (5,ر��ران .���م) ده �ۆ*(��ی
�� ڕ و �'دان � ��وان �ورد ودا.�ر�� �5 وام رده ب �� ره را� �� ی در�ژه����� � �;م �� و �5 �ووه. �� ر �� ڕا�� دا �����
���� �� و دا.�ر�� �ورددا وه و )-دا �ووا�� ب � ��و �� ره را��� �ورد ده �� � ب ����ده وه. ره %�
�� � -وو(د��م دا وه �� رده و �� ��ران و ������5 �ورد Iن)و(�� ��ر ��دی �وردی �� �وودا� �وڕی �� �وردی)و(وه
- ��� � ، �� -راوه �� �5ری �ۆی �� ��وه وه -�ۆی –ی ��)� ��ی �ورد �وون و ����� زۆر��� -�ۆی –�وو�5ری م ھ� ر/�
%�دار �وون. �� ر�ن) � �ورد���ن و ��زه ر ���/�ن ده ��زه
(5,ر��ران .���م ���� � وی)دا �ره د �� ��D �وو�راوی �� –-��دا ��� ر�� ر*�وه �� �� ��ر ��دی �وردی) � -� (�� ھ��ووه
–��ن ���� ر�� (��%�(����ھو��L)�ووه �� ���5ی �� دهLل و د��ر�� �� ��و*� -����ھو���ھ� روه ���ن). ھ� �ر ده ی �وو
� ��و*� وره ��ری .� ��ن ���5 و�� ده � ی �ورد���ن دا و*'ۆ %ت �وون. �� ن ده ��وه
� �(�� ) وی) ز�� �Dوودی �Y ز) (�و)��ن �� ���1021�Y) وون ز (�ورک و�ور���ن)� .� زز) �� �� ره ���
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 55
�� �و)��ن ��ر)ده ھ������(�ورا��ن). (���� )(: "�ز�'���� � وا��ش �� ن �� �� زز)ده ڵ ���(�D �. �Yوود زۆر �را�� ن. �و)��ن �� �را�� ده �� )- ��و*� ڵ �� .� �وا�ن � ده�ووژێ. ���ن ( ده �� 4000ر��ن ���� �� �Dوود ھ�رش ده ��
و ك �� �� ����B ھ�ن)دوای ���5 -نن �ۆ (���ھ� �� ��*�ر �ۆچ دهر���/�ن) و ن �ۆ (��زه �� -ۆچ ده �� )-� �'وژ ودڕ�ده ��
��ر ده �� ��5ڵ وا�� ره 2000)-� و �� )( �� �ورد���ن"(���� �وون). ��)� ���
�وودان)���5ی �� (وه ����ن �� زز)ه � �ورد���ن (�Y رده وو ��ت. �� /���ن ده ��ر���/�ن ��5 �� و � ��زه ��ر ھ��ن ده
ت ����� �� �� )- ��و*� �وو �� ر ھ� �� �� �� ھ�رش ده )'� �� ده �ووژن. ��� (�� �ورده را�Y) ، وزۆر��ن
�وودان) ���5ی �ورد���ن. ھ�رش ده (وه �� ���� �Y)ن زز)ه ر����ر)ده ��ت، �� و �'��ن �Kو ده �� )(: م /ۆره �� (����
ی) ھ��د�-��ن *وو�� و �5ری (ڕه ره �� ن 5�'��ن *وو ��%م زو�ن)ڕ ا��)دران، �� و(�F ره 5�ك �� دان) و �� �� (ھ�ك � دژی �� . دوای ��وه وه ر���/�ن ���� ر � ��زه 5�'��5ن ھ� ��
��ری) و (ھ� ره 5'�ن و �� %م ��'ده ��ن، �� وه �وودان) ده (وهڕ و ���� �5 ���ن ده ��ن ڵ �ورده .� وێ � ن و � �� �ۆچ ده
� �'دان. ���ن و ی *����ن ده 5'( و ��واره -ورد ده ��وه ره وه ڕ��� .� ��ن ده -ورده ژن و��دا)��ن �� د�ل ده .��ر�ن. دوا��
�� �� وھ�رش ده �� �Y) ���ن ( �� 1500زز) ر �ور����ت �� �����ن ده رو�� �ووژن و �� ده ���وه ی � وه ن و�� �� ر ده
ی و%��ن �وون. ��واره
�Y) �'د� �)وYرول �� زز(ه /�ر�'�گ)�� ��ن � �ر���وو��ن ھ�ر��5ن ده�� ��ر���/�ن �ۆ*��ن و ��زه ره ر �� ����
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 56
�� �را���ن � )(: "*ۆ�'� را�ردوو�� ��ر)ده �رد. (����-�� وه، ��*�ر ��ن �وا� ������ )ك دا �وو �� ��و د)
ن." �( ��وور �را�� �� �ر)�ۆچ ده ود��ر�� رهز� و(/� ره ��� �� (�وو�ل)�و��5ر و وه ����ن)ه ر�� ن � (�� �� )ك ده ڵ �� .�
��ر) ده ده ن و�ۆ��� �� ��%ن ده �� �ده وه �� )(: "�ۆ��� .رن(���� د���ر. 5دا �� ��ن ده )� ��5'�' /وا�'� زۆر �وو �� ��
(�� � 435 ��) �F ن ھ�ر��5ن ره ��ر���واش)���5ی �ورد %م (�وYرول) � رۆژھ� 5'��(. �� ر و ��'��ن ده ���� �� ده�%
دا�� �ره ر���/�ن دێ و ���ر �� و �ورد���ن و ��زه ره وه �� ��را�� (�ور����ن)ھۆز �� دوای ھۆز و ��ڵ �� دوای ��ڵ -� ��-(
ر���/�ن. و �ورد���ن و��زه ره دا �ۆ*��ن �رد ��
)(: دا ده 168وی � "5,ر��ران .���م" ل.پ �ره ���Y زه ززه�� � و��ت �ورد �وون) �Kو ر���/�ن(�� �� ��ن . وه ��� ده
��ر ده �� ���� (�� � :)(329 �Y زز ھ�ر��5ن �ور�����ری وور و �� -�� ده و ��وا��� را�Y ��ن � �� ر �ورده �رده
�� �( وه�وو �ورد���ن و � ور و � ھ��وو 5و���ك و���ن �وو���دن و � ھ� �ز.� ����ن، ر�� ��
��ن .رت. �و��5ر��ن �رد و �ۆ���
(����ر ده ز ��501 �� ���� �� ��) :)( ��D د د�ل �وڕیرا�Y �ووه وادی �وردی)���5ی �� ڕه –�وودان �را�م �وڕی وه
��). ��D وره ��ر و�5ی .� ��ن �� د د����ن) و ده � و �*ووک �وون. داھ� �� ��و*�
�� )(: (دوا��ن ده وی ده �ره �� ��� د ��D ی (�� ��)� %�دار���618 605��ڵ( 13ی -� ��وه ��L �ووه د����ن) ��2ره (
��ژووی �وردوو���و و ��� �� 57
�ورد���ن �ووه � وره 5�' .� %�داری �� �� دهی �� ��وی چ �ووه � وه �� �ووه. �� ) ���� را�Y �5ری(�� و ی (�وYوول) ھ��ووه). ھ�ر5 دڕ�دا�� -دا �� �� ر*�وه 0 ��ھ�
ھ��� �� %�دارا� ��و*� �� �وو ده %� ھ� �� �ۆ��� �� ده
ی �ورک *ۆن ھ��وو�� �ورد���ن، ��س وه ر �� �� �د � ر *� ھ�ر ری �و��� ی �� وه دا �ۆ �� %م �ره و �ۆ*وون زۆرن، ��
�� ی �'رێ �� �ور� ����ژه �ده وه و)�داوه �� 5( ھ� �� �� �ن. �ۆ*وو�� ��ن �'�
واو ��