ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΤΟΥ ΓΚΑΝΤΙ Τουi στέρησαν τη γη …...ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΤΟΥ ΓΚΑΝΤΙ Τουi στέρησαν τη γη τουi, τη δυνατότητα

ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΤΟΥ ΓΚΑΝΤΙΤους στέρησαν τη γη τους, τη δυνατότητα να επιβιώσουν,

με τη βία. Αλλά οι φτωχότεροι των φτωχών Ινδοίαποφάσισαν να απαντήσουν με τον τρόπο του Γκάντι:

διεκδικώντας τα δίκαιά τους ειρηνικά. Μπορούν.

κεντρική μορφή του κινήματος της ινδικής ανε-ξαρτησίας έναντι του αποικιοκρατικού βρετανικούκαθεστώτος της χώρας ήταν ο μαχάτμα Γκάντι.εμπνευστής της μεθόδου παθητικής αντίστασηςχωρίς τη χρήση βίας έναντι των πολιτικών αντιπά-λων του, ο Γκάντι υπήρξε ξεχωριστή περίπτωσηστην ιστορία των εθνικοαπελευθερωτικών κινημά-

των τον 20ό αιώνα. Ζώντας ασκητικά και προσφερόμενος οίδιος, με το ηθικό παράδειγμά του, ως πολιτικός ηγέτης πρό-τυπο συνέπειας και ευθύνης, έγινε παγκόσμιο σύμβολο ενόςκινήματος για την ειρήνη χωρίς τη χρήση καμιάς μορφήςβίας. Για να αποδείξει την ηθική ανωτερότητα όσων υπερα-σπίζονταν το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση του λαού του,προέτρεψε τα εκατομμύρια που ασπάζονταν τις ιδέες του νααπαντήσουν με νηστεία και βουβή προσευχή στην τρομερήσφαγή των αποικιακών δυνάμεων εναντίον διαδηλωτών στοαμριτσάρ, το 1919. Πιστός ώς το τέλος στη θέση του, δολο-φονήθηκε από έναν Ινδό εθνικιστή στα 1948. Δυστυχώς, μολονότι όταν δολοφονήθηκε μόλις είχε τελει-ώσει η μεγαλύτερη αιματοχυσία στην ιστορία της ανθρω-πότητας, ο Β’ Παγκόσμιος, το κήρυγμα της μη βίας ατό-νησε. Η βία τείνει να γίνει τρόπος επίλυσης των διαφορώνπου έχουν τα έθνη ανάμεσά τους, οι εθνικές ενότητες στοπλαίσιο των κρατών-εθνών, οι κοινωνικές και πολιτικέςομάδες μεταξύ τους, ακόμα και τα φύλα. τα μεταπολεμικάχρόνια, ωστόσο, η ευρώπη αποτελεί την εξαίρεση σε αυτότον γενικό κανόνα της ταραχής.Έπειτα από ποτάμια αίμα, οι ευρωπαίοι έκαναν συνείδησηότι η βία είναι εχθρός του πολιτισμού και της δημοκρατίας.Προϋποθέτει την καταστροφή, τον φανατισμό, την αδυνα-μία συνεννόησης, το χωρισμό, το τυφλό μίσος... στο όνομα της βίας θεμελιώθηκαν οι χειρότεροι αυταρχι-σμοί της ιστορίας –κι εκείνοι που επικαλέστηκαν την καθα-ρότητα του αίματος κι όσοι, στο όνομα υποτίθεται τουλαού, μιλούσαν για τη «μαμή της ιστορίας».

Η χώρα μας, ατυχώς, ζει σε μια καθημερινότητα που απέχειαπό την ευρωπαϊκή κανονικότητα, αφού συνεχώς πολλοίεπικαλούνται τη θηριώδη κλαγγή της βίας – η οποία απο-θεώθηκε, και συνεχίζει να αποθεώνεται, στο όνομα (αλλάόχι υποχρεωτικά λόγω) της κρίσης. Όσοι μετέρχονται πρα-κτικές βίας στη δημόσια ζωή της ελλάδας, συνήθως παρα-πέμπουν στην εθνική ιδεολογία και στο τραύμα του εμφυ-λίου, που δεν επουλώθηκε ποτέ, αφού οι νικητές συνέχισαννα διώκουν τους ηττημένους και πολλοί από την πλευράτων ηττημένων ζουν με τη φαντασίωση ενός είδους ρε-βάνς. στα άκρα των δυο αυτών ιδεολογικών ενοτήτων, άλ-λωστε, έχουν ήδη αναπτυχθεί τα «επιχειρήματα». από τημια τα εκφράζουν οι οπαδοί της δολοφονικής τρομοκρα-τίας, από την άλλη όσοι ευαγγελίζονται την «καθαρότητατου αίματος».Ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον πρόσφατο βιβλίο, το βιβλίο τουΔημήτρη Ψυχογιού Η πολιτική βία στην ελληνική κοινωνία(εκδ. επίκεντρο), εντοπίζει την αντοχή της κουλτούρας τηςβίας στη χώρα μας, την ευρωπαϊκή εξαίρεση, στην ίδια τηνελληνική ταυτότητα. «Η βία εκδηλώνεται με αφορμή κοινω-νικά-πολιτικά γεγονότα, έχει όμως πολιτισμικές ρίζες», ισχυ-ρίζεται και εντοπίζει τις απαρχές της στον ιστορικό μύθοτης συγκρότησης και της πορείας του ελληνικού έθνους-κράτους, γι’ αυτό άλλωστε την περιγράφει ως «την αγωνι-στική ανάγνωση της ιστορίας που η δεξιά αναδεικνύει ως“πολεμική αρετή των ελλήνων” και η αριστερά ως “αντιστα-σιακό ήθος του ελληνισμού”». Υπάρχουν και όροι για να πε-ριγραφούν τα φαινόμενα: εθνικισμός και εθνικολαϊκισμός.Ή, για να το πούμε με ένα σύνθημα, όλοι εναντίον όλων.τα απαισιόδοξα μηνύματα που βλέπουν κλιμάκωση τηςβίας έρχονται από πολλές πλευρές του πλανήτη, και από τηχώρα του Γκάντι. αλλά η ελλάδα, ακόμα και η τραυματι-σμένη ελλάδα της κρίσης, δεν έχει λόγο να μη συνεχίσειτην πορεία της στηριζόμενη στην κουλτούρα της διαπραγ-μάτευσης, της συνεννόησης, της σύγκλισης, της ανοχής.

EDITORIAL του Ηλία κανέλλη

το πνεύμα του Γκάντι

η

OXI ΣΤΗ ΒΙΑΑσκητική μορφή, ο Μαχάτμα Γκάντι, με το ηθικό παράδειγμά του, ως πολιτικός ηγέτης-πρότυπο συνέπειας και ευθύνης, έγινε παγκόσμιο σύμβολο ενός κινήματος για την ειρήνη.

H εφημερίδα του Φεστιβάλ Kινηματογράφου Θεσσαλονίκης

Eιδική έκδοση για το 16o Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης

Nο 278 [16/3/2014]

Διευθυντής σύνταξης: Hλίας KανέλληςAρχισυντάκτρια: Δήμητρα NικολοπούλουΣυντονισμός ύλης: Γκέλυ ΜαδεμλήΣύνταξη: Eλένη Aνδρουτσοπούλου, Δημήτρης Κερκινός, Αλεξάνδρα Κόλια, Γιώργος Κρασσακόπουλος, Μαρία Παπαδάκη, Aγγελική Πέτρου, Tζωρτίνα Σερπιέρη, Θάνος Σταυρόπουλος, Έλενα Χρηστοπούλου

Yπεύθυνη αγγλικών σελίδων: Έλενα ΧρηστοπούλουΦωτογράφος: Βασίλης Βερβερίδης (MOTIONTEAM) Κόμικ: Τάσος Ζαφειριάδης, Λουκάς Τσουκνίδας, Πέτρος Χριστούλιας

Παραγωγή: BLENDER SKG COMMUNICATIONS S.A.

Φεστιβάλ Kινηματογράφου ΘεσσαλονίκηςYπεύθυνος σύμφωνα με το νόμο: Δημήτρης Εϊπίδης

ΠΕ ΡΙΦΕΡΕΙΑ Κ ΕΝΤΡ ΙΚΗΣ ΜΑΚ Ε ∆ΟΝΙΑΣ

3 16th TDF πρώτο πλάνο #278 [2014]

@filmfestivalgrακολοyθhστε μασστο twitter

ΕκατομμΥρια μποροΥν να πΕρπατησοΥνΚρίστοφ Σάουμπ , Καμάλ Μουσαλέ

ΠΡΟΣΤΟΔΕΛΧΙΔιασχίζοντας μια γέφυρα του Γάγγη, οι φτωχοί και ακτήμονες αγρότες που διεκδικούν ειρηνικά το δικαίωμα στη ζωή στέλνουν ένα αισιόδοξο μήνυμα: η δύναμή τους βρίσκεται στο δίκιο τους και στην απόφαση να το διεκδικήσουν μαζί.

Καταγράφετε ένα ειρηνικό κίνημα,καθώς αυτό περνά από διάφοραστάδια. Στη διάρκεια της μεγάληςπορείας των Ινδών χωρικών, υπήρ-ξαν στιγμές που αμφιβάλλατε γιατην αποτελεσματικότητά τους; Κ.Σ.: Για να είμαι ειλικρινής, ναι, στηναρχή αμφέβαλλα διαρκώς για τηνιδέα της «μη-βίας». είχα την πεποί-θηση πως για να αλλάξει κάτι για τουςφτωχούς, η αλλαγή θα πρέπει να έρ-θει συστημικά. Γαλουχήθηκα ιδεολο-γικά με τα προτάγματα του μαρξι-σμού. Ωστόσο, όσο πιο βαθιάέμπαινα στο θέμα, τόσο πιο έντοναπίστευα στο επιχείρημα κατά τηςβίας. Όχι μόνο γιατί τέτοιες κινήσειςβελτιώνουν την κοινωνική κατά-σταση, αλλά και γιατί έτσι ξανακερ-δίζεται μια γενικευμένη κοινωνικήσυνείδηση.Κ.Μ.: είχα συγκινηθεί βαθιά από τοσυγκεκριμένο ειρηνικό κίνημα. Ότανβλέπεις χωρικούς να πέφτουν θύ-ματα εκμετάλλευσης με τέτοιοτρόπο, τόσο από τη δασική υπηρεσίαόσο κι από την αστυνομία, τους οποί-ους πρέπει να δωροδοκήσουν, κιόταν βλέπεις πως τα αφεντικά τουςτους αντιμετωπίζουν σαν σκλάβους,εξαρτώντας τους τόσο από τους δα-νειστές τους, καταλαβαίνεις πως δενυπάρχει άλλη λύση γι' αυτούς τουςανθρώπους που δεν έχουν γη ώστενα ζήσουν αξιοπρεπώς. στις περισ-σότερες των περιπτώσεων, δεν έχουνιδέα για τα δικαιώματά τους. οπότε,βλέποντας πως κάποιοι από αυτούςέχουν το κουράγιο να σηκωθούν καινα βαδίσουν, αναμετρώμενοι με τοθηρίο, βλέποντας και τη σιωπηλήσυγκατάθεση ενός τεράστιου αριθ-μού ανθρώπων, ένιωσα τεράστιασυγκίνηση. και δεν ήμουν ο μόνος.Νομίζω πως μια ειρηνική χειρονομίαείναι αποτελεσματική και πρέπει νατην επαναλαμβάνουμε. στις κοινω-νίες μας έχουμε κερδίσει πολλά δι-καιώματα και αρκετές ελευθερίεςγιατί κάποιοι πολίτες βγήκαν στοδρόμο και διαμαρτυρήθηκαν, έκαναντις κυβερνήσεις να γονατίσουν ή τιςανάγκασαν να ξαναγράψουν ή να πα-ραγκωνίσουν κάποιους νόμους.ακόμα κι αν κάποιος ισχυριστεί πωςστην Ινδία υπάρχουν πολλοί δίκαιοι

νόμοι, αλλά δεν εφαρμόζονται, ότανδεν έχεις κανένα νόμο είσαι πραγμα-τικά σε κίνδυνο. τα ειρηνικά κινήματααναπτύσσουν την καλύτερη στρατη-γική, που είναι η προστασία κι ο σε-βασμός που αποκτάς από τον αντί-παλό σου.

Στην ταινία μοιάζει να κυριαρχούνη φιλοσοφία και το πνεύμα τουΓκάντι. Σε ποιο βαθμό πιστεύετεπως η κληρονομιά του έχει αντί-κτυπο στην καθημερινή ζωή στηνΙνδία;Κ.Μ.: Νομίζω πως είναι δυσδιάκριτηστην αχανή αυτή χώρα, εκτός αν εί-σαι σε επαφή με ομάδες που δρα-στηριοποιούνται υπέρ της ειρήνης.Γενικώς, και στην Ινδία, και στις γει-τονικές χώρες, η παράδοση της βίαςείναι τόσο μακρά, που έχει περάσειπια και στην εκπαίδευση των παιδιών(όταν αυτή υπάρχει) ενώ εντοπίζεταικαι στην αντιμετώπιση των γυναικών.το παράδειγμα του Γκάντι, που είχελάβει τόσο μεγάλες διαστάσεις, ήτανεξαίρεση, σαν να έγινε από λάθος, σεμια ρωγμή στην ιστορία της Ινδίας.Ωστόσο, αναφέρεται σε όσους δενμπορούν να βάλουν τη συνείδησηκαι την ευθύνη πάνω από τα ένστικτάτους, κι έτσι αξίζει να διαδοθεί περαι-τέρω ως η πιο πολιτισμένη αντί-δραση – και διάδραση – σε κάθε προ-βληματική κατάσταση. Η μη-βία είναιεπίσης τρόπος ζωής, φιλοσοφία μεπρακτικές εφαρμογές στην καθημε-ρινότητα και, για όποιους έχουν τηνεμπειρία της, είναι ξεκάθαρα ο μόνοςτρόπος για να προχωρήσει κανείς.Κ.Σ.: Προσωπικά, η φιλοσοφία τουΓκάντι με βοηθά να καταλάβω τις βά-σεις της ζωής. είναι σημαντικές οιιδέες του για τις συγκρούσεις. ο εχ-θρός δεν είναι αναγκαστικά ένας κα-κός άνθρωπος εξαιτίας των πολιτικώντου πεποιθήσεων. Έτσι εξανθρωπί-ζονται οι αντίπαλοι και γίνεται δυνατήη εξεύρεση καλύτερων λύσεων.

Αντιστρόφως, πώς βλέπετε τοδρόμο της βίαιης αντίστασης;Κ.Σ.: Νομίζω πως, ακόμα κι αν επι-τευχθεί ποτέ μια βίαιη μάχη, τα βίαιακινήματα αντίστασης δεν θα έχουνμέλλον.

Αν και πολιτογραφημένος Ελβετόςπολίτης, κύριε Μουσαλέ, μ' αυτήτην ταινία επιστρέφετε στην πα-τρίδα σας. Πώς βλέπετε τη χώρακαταγωγής σας τώρα, από μικρήαπόσταση;Κ.Μ.: Πράγματι, ζω και κινηματο-γραφώ στην Ινδία ξανά, για τα τελευ-ταία 7 χρόνια. είχα την ευκαιρία ναδω εκ των έσω διαφορετικά στρώ-ματα της ινδικής κοινωνίας στηνύπαιθρο, στα χωριά και στις πόλεις.από τις πιο πλούσιες ώς τις πιο φτω-χές οικογένειες, είχα την ευκαιρία νασυζητήσω, να πάρω συνεντεύξεις καινα δω τα όρια του ινδικού συστήμα-τος. κατά κάποιον τρόπο, είναι με-γάλο το μέγεθος της καταστροφής σ'αυτήν την κοινωνία, μεγαλύτερο απ'ό,τι θα υπολόγιζε κανείς, και προς τοπαρόν δεν υπάρχει ελπίδα βελτίωσης.απεναντίας, έχουν χαθεί οι ακτίδεςελπίδας που υπήρχαν πριν από με-ρικά χρόνια και οι ανισότητες κρα-τούν τη χώρα ακόμα στο μεσαίωνα.Υπάρχουν ακόμα γυναίκες που οδη-γούνται στην πυρά σαν να είναι μά-γισσες, ενώ ένα στα δύο παιδιά πέ-φτει θύμα σεξουαλικής κακοποίησης.μόνο στο αφγανιστάν είναι χειρό-τερα τα πράγματα για τις γυναίκες.οπότε η εντύπωσή μου και τα συναι-σθήματά μου γι' αυτή την πολυπολι-τισμική χώρα αναφέρονται με λύπησε έναν τόπο που δεν μπορεί να δια-χειριστεί τις πληγές του.

Κύριε Σάουμπ, κύριε Μουσαλέ, εί-ναι η πρώτη φορά που συνεργάζε-στε. Πώς αποτιμάτε τη συνεργασίασας αυτή;Κ.Μ.: κατά καιρούς συνεργάζομαι μεδιάφορους σκηνοθέτες σε διαφορε-τικά πρότζεκτ, και συνήθως αυτή εί-ναι μια διαφωτιστική εμπειρία, μούμαθαίνει νέους τρόπους να βλέπω ταπράγματα και να βελτιώνω την τε-χνική μου. καμιά φορά με σκέφτομαισαν μουσικό της τζαζ, που πότε συν-θέτει τη δική του μουσική και πότεπροσαρμόζεται στο όραμα κάποιουάλλου κι υπάρχουν φορές που,απλώς, απολαμβάνει τον αυτοσχεδια-σμό. με τον κρίστοφ συνέβη το ίδιο:η εμπειρία ήταν δυνατή και χωρίς αυ-τόν δεν θα είχε ολοκληρωθεί η ταινία.

οι αυτόχθονες πληθυσμοί που ζουν στα δάση της Ινδίας, οι φτωχότεροι των φτωχώναντιβάσι, ξεκινούν μια μεγάλη πορεία διαμαρτυρίας διασχίζοντας με τα πόδια τιςαχανείς εκτάσεις τις Ινδίας για να φτάσουν στο Δελχί, έχοντας διαφορετικέςγεωγραφικές αφετηρίες αλλά έναν κοινό στόχο: την ανάκτηση της γης πουαποστερήθηκαν με τη βία, χωρίς επ’ ουδενί να χρησιμοποιήσουν τα ίδια μέσα. τι έμαθαν απ’ αυτούς τους ανθρώπους ο κρίστοφ σάουμπ και ο καμάλ μουσαλέ;

συνέντευξη στην Γκέλυ Μαδεμλή

στο ΔρομοανΘρΩπινα ΔΙκαΙΩματα

κοινΩνια

η καρΔια τοΥ σκοτοΥσ

κΥριαρΧοσ τοΥ κοσμοΥΜαρκ Μπάουντερ

μια σκανδιναβή σκηνοθέτρια γοητεύεται από τον τρόπο ζωής μιας φυλήςΠυγμαίων που ζουν σε τροπικά αφρικανικά δάση. επισκέπτεται τη νομαδικήκοινωνία των ακά όπου την υποδέχονται προσκαλώντας τη να χορέψει μαζί τους.σ' αυτό το ντοκιμαντέρ, μαθαίνουμε κι εμείς τα βήματα. συνέντευξη στην Αγγελική Πέτρου

Πότε και γιατί αποφασίσατε να γυρίσετε ένα ντοκιμαντέρ γι’ αυτό το χωριό;το 2000 αποφάσισα να γυρίσω ένα ντοκιμαντέρ για τους ακά, αφού άκουσα την μουσική τους - ένα ιδίωμαμε στοιχεία παιχνιδιάρικα, χαρούμενα, μυστηριώδη και γεμάτα κατάνυξη. εντυπωσιάστηκε, επίσης, επειδήαπό τις ζωές αυτών των νομάδων, που μένουν σε καταυλισμούς, απουσιάζουν ο φόβος, η θλίψη, η μοναξιάκ.ά. O πυρήνας της κουλτούρας τους είναι η ευτυχία.

Είχατε κινηματογραφικό σχέδιο; Ή απλώς παραμερίσατε αφήνοντας την πραγματικότητα να σας απο-καλυφθεί; Δεν είχα κανένα σχέδιο. εστίασα στην εμπιστοσύνη που αναπτύχθηκε ανάμεσα σε μένα και στους ανθρώπουςπου δέχθηκαν να εκθέσουν τη ζωή τους στην κάμερα.

Διάβασα ότι είχατε πολυάριθμο συνεργείο μαζί σας. Πώς τα καταφέρατε στη ζούγκλα; Μείνατε όλοιστο χωριό μαζί με τους Ακά; Πόσο καιρό περάσατε εκεί; Ήμασταν συνολικά περίπου 65 άτομα, τρεις εκ των οποίων ήρθαν από την ευρώπη. ο εξοπλισμός μας ήτανπολύς. Όλοι εμείς που ερχόμασταν από ευρωπαϊκές χώρες, ζούσαμε όπως οι ακά, δηλαδή υπό τις ίδιες κα-θημερινές συνθήκες. εγώ έμεινα μαζί τους για δύο χρόνια συνολικά. Πέρασα ένα χρόνο κάνοντας επιτόπιαέρευνα, κατά την οποία έμεινα μαζί τους στο δάσος, και άλλο ένα χρόνο για να τους κινηματογραφήσω καινα καταφέρω να επεξεργαστώ και να «μεταφράσω» σωστά το ακατέργαστο αυτό υλικό. το

Δα

σοσ

τΩν

πν

ΕΥμ

ατΩ

ν π

οΥ

ΧορΕ

ΥοΥν

Λίντα Βέ

στρικ

μια σοΥηΔΕΖα στο κοΝΓκο

Συνομιλείτε με τον κεντρικό χαρακτήρα με φόντο έναάδειο τραπεζικό κτίριο 15 ορόφων στο κέντρο της Φρανκ-φούρτης. Γιατί αυτό το σκηνικό;κάναμε τις συνεντεύξεις σε ένα εγκαταλελειμμένο κτίριοστο οικονομικό κέντρο της Φρανκφούρτης. αποφύγαμε τοσπίτι του, ο θεατής θα παρατηρούσε αναπόφευκτα και τονπεριβάλλοντα χώρο και θα έμενε με λάθος εντυπώσεις. θαήταν μια μορφή περισπασμού. Όλες οι εικόνες που έχουμεγια του συγκεκριμένους επαγγελματίες και την κοινωνικήομάδα τους είναι περιορισμένες – και παλιομοδίτικες: τακέντρα συναλλαγών σε μεγάλες αίθουσες, οι άνθρωποι πουδίνουν χειραψίες, ακόμα και τα ουρλιαχτά και τα κλάματα...Η ιδέα ήταν να έρθουμε όσο πιο κοντά γίνεται στην καρδιάτου κέντρου της οικονομίας, αλλά και στην καρδιά του προ-σώπου που μας μιλούσε.

Η γραφή σας έχει μια επιτήδευση. Γενικά πλάνα με στα-

θερή κάμερα συνοδεία μουσικής ακολουθούν πιο «νευ-ρικές» λήψεις με κάμερα στο χέρι. Τι εξυπηρετεί αυτή ηαντίθεση;θέλαμε ένα ελάχιστο στοιχείο κίνησης. Η κάμερα δεν ήτανακριβώς σταθερή, αλλά τοποθετημένη σε ράγες. Βλέπουμελοιπόν πως κάτι αλλάζει, αλλά δεν ξέρουμε ακριβώς τι. είναιαυτά που περιγράφει ή αυτά που βλέπουμε; συνήθως ότανβλέπουμε μια τέτοια ταινία, γεμάτη πληροφορίες, ηρεμούμε,ο σκηνοθέτης με τις κινηματογραφικές του επιλογές σχολιάζειό,τι βλέπουμε. εμείς θέλαμε να πετύχουμε ακριβώς το αντί-θετο. Ένας αφηγητής ισχυρίζεται κάποια πράγματα τα οποίαδεν μπορούμε να διασταυρώσουμε, οπότε σε ό,τι βλέπουμευπάρχει πάντα ένα στοιχείο ανησυχίας.

Είχατε προσδοκίες από τον ήρωά σας, που διαψεύστηκανή επιβεβαιώθηκαν; Ποιο εικάζετε πως ήταν το βασικό τουκίνητρο για να μιλήσει;

μας έφερε σε επαφή ένας πολιτικός. Όταν πρωτομιλήσαμεστο τηλέφωνο, ήταν πολύ ανοιχτός αλλά και πολύ κριτικός.τα λόγια που ακούμε στην πρώτη σκηνή τα κατέγραψαμια εβδομάδα μετά την πρώτη μας συνομιλία, είχα μόνοένα κασετοφωνάκι. αμέσως ξεκινήσαμε γυρίσματα. Πί-στευα ότι ήταν ειλικρινής, αλλά σύντομα κατάλαβα πωςέλεγχε πολύ τα λεγόμενά του. Ότι η μαρτυρία του ήτανφιλτραρισμένη από τη δική του οπτική των πραγμάτων.Η ουσία είναι ότι είχαμε τις ίδιες απορίες για τη λειτουργίατης οικονομίας, αλλά δίνουμε εντελώς διαφορετικές απαν-τήσεις σ' αυτές. Η αλήθεια, πάντως, είναι ότι δεν θα μπο-ρούσα να ζητήσω τη μαρτυρία κάποιου ο οποίος κάνειαυτή τη δουλειά, είναι παράγων εν ενεργεία. ο δικός μουσυνομιλητής, πάλι, σκεπτόταν, όπως είπε, να γράψει έναβιβλίο για τα όσα έχει δει στην «άλλη μεριά». αντί να γρά-ψει, όμως, προτίμησε τελικά να τα πει σε κάποιον που εμ-πιστεύθηκε.

οΨΕισ τοΥ κοσμοΥ

Ένας έκπτωτος τραπεζικόςεπενδυτής ξεδιπλώνει τη ζωή του.τις αξίες του, την καθημερινότητάτου, τις διεκδικήσεις του. τιςαναμνήσεις του από μια εποχήδόξας και οικονομικώνθριάμβων... Ή μήπως όχι;«μας βολεύει πολύ νασκεφτόμαστε τουςμεγαλοτραπεζίτες σαν τον Λύκο της Ουόλ Στριτ, πουπαίρνουν ναρκωτικά, κάνουνάλλη ζωή και μπορούμε άνετα να τους βάλουμε φυλακή»: αν δεν είναι έτσι, όμως, πώς είναιστην πραγματικότητα;



Πολύ πριν η ουκρανία απασχολήσει, με τιςδραματικές εξελίξεις στη χώρα, τη διεθνήειδησεογραφία, μια είδηση για την απρόσμενα«πατριαρχική» δομή των ΦεμεΝ, μιαςοργάνωσης γυναικών που προτάσσουν τα γυμνάτους στήθη στην εξουσία του Γιανουκόβιτςπέρασε στα ψιλά. μια σκηνοθέτρια από τηναυστραλία, η πρώτη ερευνήτρια που έφτασεστην πηγή, αφηγείται την ιστορία και την ουσίατου «φεμενισμού», αναιρώντας και κάποιες απ’τις δικές της βεβαιότητες.


Πόσο καιρό ακολουθούσατε τις ΦΕΜΕΝ και σε ποιαφάση αντιληφθήκατε την παρουσία στην οργάνωσηενός άντρα – του Βίκτορ;Έζησα στην ουκρανία μαζί με τις ΦεμεΝ 14 μήνες. τον τέ-ταρτο μήνα συνειδητοποίησα το μέγεθος της επιρροής του.καθώς ερχόμουν ολοένα και πιο κοντά στις γυναίκες, ξεκί-νησα να συνειδητοποιώ το ρόλο του στο κίνημα.

Πώς και δέχτηκε ο Βίκτορ να δώσει συνέντευξη;τον τραβούσα με κρυφή κάμερα για έναν ολόκληρο χρόνο,ώσπου του τηλεφώνησα και του εξομολογήθηκα πως τονκινηματογραφούσα μυστικά και του ζήτησα συνέντευξη.Ήμουν τρομοκρατημένη για την αντίδρασή του. είναιαπρόβλεπτος χαρακτήρας. Φάνηκε έκπληκτος και θυμω-

μένος στην αρχή, αλλά πιστεύω πως πάντα αποζητούσετη δημοσιότητα και ήθελε να μαθευτεί ο ρόλος που είχεστις ΦεμεΝ. συμφώνησε. του πήρα συνέντευξη το ίδιοβράδυ, που σημαίνει πως δεν είχα καθόλου χρόνο να προ-ετοιμαστώ. Γι' αυτό όμως, νομίζω, οι απαντήσεις του είναιειλικρινείς.

Κάνετε συνεντεύξεις στην ουκρανική γλώσσα. Πώς τημάθατε; Η γιαγιά μου είναι ουκρανή. Ήξερα λίγα ουκρανικάπροτού φτάσω στη χώρα, αλλά όχι αρκετά για να κάνω συ-ζήτηση για την πολιτική, για ζητήματα φύλου, κ.λπ. Έζησαμε έξι από τα κορίτσια της ΦεμεΝ σ' ένα μικρό, ετοιμόρροποδιαμέρισμα στα προάστια του κιέβου. Δεν μιλούσαν αγγλικά,οπότε αναγκάστηκα να μάθω ουκρανικά και ρωσικά.

Η βασική σας αποκάλυψη μπορούσε να επηρεάσει τηνεπιδραστικότητα των ΦΕΜΕΝ;ανησυχούσα ότι θα έβλαπτα το κίνημα αποκαλύπτοντας τορόλο του Βίκτορ στην οργάνωση. Ωστόσο, ήξερα πως τακορίτσια ήταν έτοιμα να αναλάβουν τα ηνία και πίστευαπως κοινοποιώντας αυτήν την ιστορία θα τις βοηθούσε ναανεξαρτητοποιηθούν.

Πού βρίσκονται τα κορίτσια σήμερα; οι περισσότερες, στο Παρίσι. Έπρεπε να ψάξουν για άσυλομετά τη δίωξή τους από τις ουκρανικές αρχές. Ήταν από ταπρώτα θύματα του καθεστώτος Γιανουκόβιτς. θέλουν ναγυρίσουν μόλις σταθεροποιηθεί η κατάσταση στη χώρα. ανκαι τα πράγματα γίνονται πιο πολύπλοκα...

Ένα οπτικό δοκίμιο που ανατέμνειμε ποιητική ματιά την πορεία όσωνζητούν άσυλο στην κύπρο, όπουγνώριμες και ταυτόχρονα ανοίκειεςεικόνες ντύνονται με τη φωνή offτης σκηνοθέτριας, που μοιράζεταιτις πιο μύχιες σκέψεις της για τη νέαπραγματικότητα στο νησί.

συνέντευξη στην Αλεξάνδρα Κόλια

Ως μετανάστρια από τη Γιουγκοσλαβίαπου μεγάλωσε στην Κύπρο και πλέον ζειστις ΗΠΑ, ποιες είναι οι απόψεις σας γιατο μεταναστευτικό ζήτημα σήμερα; το οικονομικό μας σύστημα υποστηρίζει έν-θερμα την ελεύθερη διακίνηση του κεφα-λαίου, και την ίδια στιγμή δεν δείχνει καμίαανοχή για την ελεύθερη διακίνηση των πο-λιτών του κόσμου. Ως αποτέλεσμα, τείνει ναχαρακτηρίζει τους πολίτες που μετανα-στεύουν εγκληματίες. Η Δύση έχει χαράξειμια γραμμή (φυσική, και νοητή) με την οποίαδιαχωρίζει την ίδια από τον υπόλοιπο κόσμοκαι οτιδήποτε πέρα από αυτή τη γραμμή θε-ωρείται απολίτιστο, κατώτερο, ακόμη καιβαρβαρικό. Έχουμε κολλήσει σ' αυτήν τηνπεριορισμένη και παγιωμένη ταυτότητα, η

οποία φοβάται τις άλλες κουλτούρες και πε-ποιθήσεις.

Το ντοκιμαντέρ σας καταπιάνεται με ζη-τήματα όπως η κακομεταχείριση των με-ταναστών και η πολιτική ασύλου από τιςδυτικές χώρες. Ποια είναι η μεγαλύτερηδυσκολία στην προσέγγιση τέτοιων ευαί-σθητων θεμάτων; Αντιμετωπίσατε η ίδιαδυσκολίες ή και απειλές κατά τη διάρκειατων γυρισμάτων;τα ζητήματα αυτά είναι περίπλοκα, πολυε-πίπεδα και λεπτά, γι’ αυτό και από τη φύσητους απαιτούν ευαίσθητους χειρισμούς. Φυ-σικά, πάντα υπάρχουν δύο απόψεις, ωστόσοένα πράγμα έπρεπε να παραμείνει ξεκά-θαρο: όταν γίνεται λόγος για ρατσισμό, δενυπάρχει μέση οδός. Προσέγγισα την ταινίασαν ένα ταξίδι στο οποίο προσπαθώ αρχικάνα καταλάβω εγώ η ίδια ποια είναι η ιστορίακι η όλη κατάσταση, κι έπειτα να μεταδώσωαυτές τις σκέψεις και τα συμπεράσματα στοθεατή. Η μεγαλύτερη πρόκληση για μένααφορούσε το πώς θα αποτύπωνα αυτά ταζητήματα: πώς θα απέφευγα την επίρριψηευθυνών και τη θυματοποίηση και, αντιθέ-τως, πώς θα βοηθούσα τον θεατή να δει τονεαυτό του μέσα στην ταινία και να ζήσει μιαστιγμή μεταμόρφωσης.

Η ταινία διερευνά εις βάθος το ζήτηματης ταυτότητας, μέσα από ιστορίες μετα-ναστών. Τι σας «δίδαξε» αυτό το ντοκι-μαντέρ για την ταυτότητα εκείνων, αλλάκαι για τη δική σας; οι περισσότεροι από εμάς διαθέτουμε μιαιδιαιτέρως ισχυρή αίσθηση της ταυτότητάςμας, η οποία βασίζεται στην κουλτούρα, τηθρησκεία, την ανατροφή μας, κ.λπ. Διαφυ-λάσσουμε την ταυτότητά μας και είμαστεπολύ προσκολλημένοι σ' αυτή, επειδή ου-σιαστικά συνιστά αυτό που είμαστε. Η ταυ-τότητά μας μας κρατά ασφαλείς, μας δίνειτην αίσθηση του οικείου και της βεβαιότη-

τας. Χωρίς όλα αυτά τα χαρακτηριστικά,ποιοι είμαστε; εάν δεν είμαι σέρβα, κύπρια,αμερικανή, χριστιανή κ.λπ., τότε ποια είμαι;Όπου δεν υπάρχουν δεσμοί με την ταυτό-τητα, υπάρχει το άγνωστο, το ανοίκειο, τομέρος όπου χάνεις τον εαυτό σου και είσαι...ελεύθερος. ελεύθερος από πράγματα πουμπορεί να απειλήσουν αυτή τη βαθιά ριζω-μένη ταυτότητα και να σε απελευθερώσουναπό κάθε φόβο. επομένως, αυτό που έμαθατελικά ήταν ότι με το να αφήνω αυτή τηνεγγεγραμμένη ταυτότητα, έστω και για λίγο,υπάρχει μεγάλη προοπτική για ανεκτικότητακαι ειρήνη.

ΧΩρισ ταΥτοτητΕσ

ΕξατμιΖOμΕνα σYνοραΊβα Ραντιβόγιεβιτς

η οΥκρανIα ΔΕν ΕIναι μποΥρΔEλοΚίτυ Γκριν

ΞεΓΥμΝΩΝοΝτασ τισ ΦΕμΕν

ανΘρΩπινα ΔΙκαΙΩματα

ανΘρΩπινα ΔΙκαΙΩματα

στο ΧΕιλοσ τοΥ κοσμοΥΚλάους Ντρεξέλ

ο κλάους Ντρεξέλ πέρασε, επί ένα χρόνο, τις νύχτες του μετους άστεγους του Παρισιού. το ντοκιμαντέρ που παρέδωσεαπό αυτή την εμπειρία είναι μιαστυλιζαρισμένη κατασκευή στην οποία δεσπόζουνσυζητήσεις με φίλους.

συνέντευξη στον Γ. Κρασσακόπουλο

Τι άλλη αφετηρία είχε η ταινία σας, πέρααπό την προφανή, για το πώς ένας άν-θρωπος καταλήγει να ζει στον δρόμο;Ήθελα πολύ καιρό να κάνω ένα φιλμ για τουςαστέγους του Παρισιού, είναι ένα από τα ση-μαντικότερα κοινωνικά προβλήματα της πό-λης. επέλεξα να δώσω τη δυνατότητα, σεόσους συμφωνούσαν, να μιλήσουν, αδιαμε-σολάβητα, χωρίς δικό μου σχολιασμό. Ξεκι-νήσαμε γυρίσματα χωρίς προηγουμένως να

έχω κάνει έρευνα, δεν ήθελα να επηρεαστώαπό εμπειρίες άλλων. Ήθελα να ανακαλύψωτον κόσμο τους μόνος μου, να κάνω αυτήτην οδύσσεια με τα μάτια ενός παιδιού, κά-πως όπως ο μικρός Πρίγκιπας.

Επιλέγετε να γυρίσετε μόνο τη νύχτα.Γιατί; μου αρέσει η ιδέα του Βέρνερ Χέρτζογκπου λέει ότι στις καλές τέχνες, στη μουσική,στη λογοτεχνία και στο σινεμά, μπορείς ν'αγγίξεις ένα βαθύτερο επίπεδο της αλή-θειας. αυτή η ποιητική, «εκστατική» αλή-θεια είναι μυστηριώδης και μπορείς να τηνεπιτύχεις μόνο μέσα από μια στυλιζαρι-σμένη αισθητική. οι άστεγοι είναι μοναχικοίκι έχουν κατά κάποιον τρόπο γίνει «αόρα-τοι» στα μάτια των κατοίκων του Παρισιού.αποφασίσαμε λοιπόν να κάνουμε γυρί-σματα σε ώρες που οι δρόμοι του Παρισιούείναι ολοκληρωτικά άδειοι. επιπλέον, η ησυ-χία στην ατμόσφαιρα μας επέτρεψε να κά-νουμε μερικές αληθινά μακρές και ειλικρι-νείς, βαθιές συζητήσεις.

Το στυλιζάρισμα που καταφέρατε, η πα-ράξενη ομορφιά που έχει η ταινία σας,δεν συγκρούεται, κατά κάποιον τρόπο,με τις προσδοκίες που έχει κανείς από έναντοκιμαντέρ για αστέγους;μου αρέσει ότι χρησιμοποιείτε τη λέξη «πα-ράξενη» στην ερώτησή σας. Γιατί, όντως, προ-σπαθώ να δώσω σε κάθε ταινία μου μια από-κοσμη ατμόσφαιρα, κάτι σαν το «ανοίκειο»,όπως το περιγράφει ο Φρόιντ. Πολλές φορές,αυτό είναι κάτι που πετυχαίνεις με την χρήσητριών στοιχείων: της μοναξιάς, του σκοταδιούκαι της σιωπής. κι αυτός είναι ένας ακόμη λό-γος που γυρίσαμε την ταινία τη νύχτα. θέλαμενα κάνουμε κάθε πλάνο να μοιάζει πίνακας,για πολλούς λόγους: ο βασικός ήταν να δεί-ξουμε την αντίθεση ανάμεσα στην ομορφιάτου Παρισιού και την κατάσταση αυτών τωνανθρώπων. Ήθελα οι θεατές να νιώσουν τηδιαφορά. μπορεί το φιλμ να διαδραματίζεταιστη γαλλική πρωτεύουσα, αλλά τη βλέπω πε-ρισσότερο σαν μια αρχετυπική «χρυσή πόλη»,που αντιπροσωπεύει τον δυτικό πολιτισμόμας ο οποίος γνωρίζει το τέλος της χρυσής

εποχής, παρά ως την πρωτεύουσα. μια ταινία,ξέρετε, ορίζεται από τις επιλογές σου. είναιπάντα ευθύνη του σκηνοθέτη να αποφασίσειπώς θα δείχνει το υλικό των γυρισμάτων τουκαι –δυστυχώς–, μέσα στα χρόνια, έχει γίνεισύνηθες πως όταν κάνεις μια ταινία για φτω-χούς ανθρώπους θα είναι και η εικόνα σουφτωχή. Όταν ο Ρέμπραντ ή ο Γκόγια ζωγρά-φιζαν φτωχούς ανθρώπους, κανείς δεν περί-μενε να παραδώσουν έναν άσχημο πίνακα.Όταν σκηνοθετώ μια ταινία, θέλω όλα τα ερ-γαλεία που έχω στη διάθεσή μου να ενι-σχύουν την ουσία της.

Ποιο ήταν το πιο δύσκολο κομμάτι στηνδημιουργία του φιλμ; Όλοι μου λένε ότι πρέπει να ήταν πολύ δύ-σκολο το να κάνω γυρίσματα για έναν χρόνοστην διάρκεια της νύχτας, στην βροχή καιτο κρύο. αλλά δίχως αμφιβολία, οι πιο δύ-σκολες στιγμές ήταν το ξημέρωμα, όταν τε-λειώναμε τα γυρίσματα και πηγαίναμε σπί-τια μας αφήνοντας τους αστέγους ναμένουν στο πεζοδρόμιο.

κοινΩνια οι αορατοι αΝθΡΩΠοΙ

Το SLAP (ashutupcomedy.gr) κυκλοφορεί τον Απρίλιο από τη Jemma Press.


Γεννήθηκε κάσιους μαρσέλους κλέι. Έγινεγνωστός ως μοχάμεντ αλί. το ντοκιμαντέρκαταγράφει την πορεία ενός ειδώλου πουυπερασπίστηκε το χρώμα του, τη θρησκείατου, το όνομά του, την ταυτότητά του.

συνέντευξη στη Δήμητρα Νικολοπούλου

Το ντοκιμαντέρ προσεγγίζει διαφορετικά θέματα: απότην θρησκευτική πίστη και την πολιτική, μέχρι ένα με-γάλο κομμάτι της νεότερης αμερικανικής ιστορίας. Πόσοδύσκολο ήταν θα χτίσετε μια τόσο σύνθετη αφήγηση;Υπήρχαν πολλά επίπεδα στη διαδρομή του μοχάμεντ αλίκι έπρεπε να εγκαταλείψουμε κάποια, προκειμένου να είναικατανοητή η ιστορία μας. ευτυχώς, είχαμε πολύ αρχειακόυλικό στη διάθεσή μας, αλλά, το κυριότερο, τους ανθρώπουςπου στάθηκαν δίπλα στον αλί στα πιο δύσκολα χρόνια τηςπορείας του. μας βοήθησαν να υφάνουμε μια ιστορία πουεκτείνεται σε βάθος.

Πολύ περισσότερο από μεγάλος αθλητής, ο ΜοχάμεντΑλί είναι ένα παγκόσμιο σύμβολο, ένας υπέρμαχος αν-θρώπινων δικαιωμάτων. Τι σας εντυπωσίασε περισσό-τερο στην ιστορία του;ο αγώνας του αλί, εκτός του ρινγκ, ήταν επαναστατικός.είχε το σθένος να ορίσει τον εαυτό του, ενώ βρισκόταν κάτωαπό τα φώτα της δημοσιότητας. Έπρεπε να αψηφήσει κα-

νόνες και να διαψεύσει τις προσδοκίες που είχε ο κόσμοςαπό έναν παγκόσμιο πρωταθλητή. αυτό κορυφώθηκε όταναρνήθηκε να πολεμήσει στο Βιετνάμ. Η άρνησή του να συμ-μορφωθεί με τα κοινωνικά πρότυπα, καθώς συγκρούοντανμε τα δικά του πιστεύω, ήταν μια πολύ θαρραλέα πάλη.

Υπάρχουν σήμερα σύμβολα όπως ο Μοχάμεντ Αλί;Όχι. στο ρινγκ σίγουρα δεν θα ξαναδούμε όμοιό του. Ήτανφαινόμενο. είναι σπάνιο στις μέρες μας να βλέπουμε δια-σημότητες να θέτουν σε κίνδυνο τη φήμη τους ή την περι-ουσία τους, για λόγους ηθικής, όπως ο αλί. θέλει κότσια.

Ποιος ο στόχος της ταινίας σας;θα ήθελα να προκαλέσει σημερινά ερωτήματα. Δεν το θε-ωρώ ιστορικό ντοκιμαντέρ, μιλά ουσιαστικά για το παρόν.Παρουσιάζει τι σημαίνει να ρισκάρεις γι’ αυτό που θεωρείςδίκαιο. σκεφτείτε ότι ο αλί ήταν διαρκώς υπό κυβερνητικήεπιτήρηση, ενώ δεν είχε κάνει τίποτε παράνομο. σε μια πε-ρίοδο όπου δολοφονήθηκαν μεγάλοι ηγέτες, ο αλί μιλούσεστα πλήθη, χωρίς καμία φύλαξη. μετά την 11η σεπτεμβρίου,με προχωρημένο Πάρκινσον, βγήκε και είπε «Ισλάμ σημαίνειειρήνη». Η ιστορία του αλί είναι σαν ένα πρίσμα μέσα απότο οποίο πρέπει να δούμε όλοι και τη δική μας ιστορία.

Μιλήστε μας για την εμπειρία σας.Η ταινία αυτή επιβεβαίωσε την πίστη μουότι η δύναμη του ενός μπορεί να κάνει τηδιαφορά. κι αυτό γίνεται με τρόπο αναπάν-τεχο. οι ήρωες της ταινίας γίνονται ζωντανάπαραδείγματα αλληλεγγύης φιλοδοξώνταςνα αποτελέσουν πηγή έμπνευσης για το

κοινό. τα συγκεκριμένα πρόσωπα, που έκα-ναν σκοπό της ζωής τους να προσφέρουναπό το υστέρημά τους σε πρόσωπα τα οποίαείχαν ανάγκη, προσωπικώς με άλλαξαν.εκτός των άλλων, η πίστη στις ανθρώπινεςδυνατότητες λειτούργησαν και σε μένα σανένεση αυτοπεποίθησης. εκπαιδεύτηκα στην

υπομονή, στην αποφασιστικότητα και στηναφοσίωση που απαιτείται για να τελειώσεικανείς μια μεγάλου μήκους 83 λεπτών –ήταν η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία μου,ώς τώρα έχω σκηνοθετήσει μικρότερηςδιάρκειας έργα. Προς μεγάλη μου έκπληξη,λοιπόν, διαπίστωσα πως το τέλος της ταινίαςδεν σημαίνει το τέλος της μάχης.

Έχουν αυτοί οι άνθρωποι στήριξη απόκρατικούς, διεθνείς ή ανεξάρτητους ορ-γανισμούς ή παιδεύονται μόνοι τους;και οι τρεις έχουν λάβει, με τον ένα ή τονάλλο τρόπο, υποστήριξη από εξωτερικούςχορηγούς – όχι όμως από κυβερνήσεις καικρατικές δομές. Η κέιτι ήταν αρκετά τυχερήγιατί συνεργάστηκε με μια διαφημιστικήεταιρεία που κατάφερε να τη συνδέσει μεμια σειρά από φρέσκα προϊόντα, τα οποίαφέρουν στην ετικέτα τους τη φωτογραφίακαι την ιστορία της – αυτό της αποφέρει κά-ποια έσοδα από τα δικαιώματα, τα οποία,στη συνέχεια διαθέτει για φιλανθρωπικόέργο. O κρίσναν έλαβε επιχορηγήσεις καιδωρεές από ιδρύματα, τον πρόσεξαν ειδικάόταν χρίστηκε «ήρωας του CNN», όταν η πε-ρίπτωσή του διαδόθηκε τηλεοπτικά. Η ιστο-ρία του Άλαν, όμως, που δεν έχει γίνει ευ-ρέως γνωστή, είναι διαφορετική. ο Άλαν δενέχει βοηθηθεί οικονομικά, όπως οι άλλοι.ελπίζουμε ότι η παρουσίασή του στην ταινία

μας θα συμβάλλει να αλλάξει αυτό. Φαίνεταιότι η δημοσιότητα έχει ακόμα δύναμη ναεπηρεάζει συνειδήσεις για καλό σκοπό.

Το τέλος των γυρισμάτων σε τι είδουςσχέση σας βρίσκει με τα τρία πρόσωπαπου έγιναν οι ήρωες της αφήγησής σας;Συνεχίζετε να έχετε επαφές ή ο καθέναςτράβηξε το δρομο του;Δεν απομακρυνθήκαμε. συνέχισα να ακο-λουθώ και τους τρεις, και θα συνεχίσω γιαπολύ καιρό ακόμη στο μέλλον. ο κρίσνανέχει καταφέρει να σώσει πάνω από 500 αν-θρώπους που έφερε στο Akshaya home, τοοποίο τώρα έχει φτάσει στα όρια της πλη-ρότητας, μάλιστα ξεκινούν να χτίσουν πρό-σθετους χώρους. Η κέιτι συνεχίζει να επε-κτείνεται μέσα από το πρόγραμμα τουχορηγικού της κήπου - και είναι πολύ μικρήακόμα, μαθήτρια στο λύκειο. ο Άλαν κέρδισεμια σοβαρή προσωπική μάχη με τον καρκίνοκαι συνεχίζει να βγαίνει στους δρόμους κάθεβράδυ. ελπίζω η ταινία αυτή να τραβήξειτην προσοχή πάνω τους περισσότερο καινα βοηθήσει ώστε να βρουν χορηγούς καιχρήματα αναγκαία για τη δραστηριότητάτους. Δεν σας κρύβω ότι θα ήθελα η ταινίααυτή να αποτελέσει πηγή έμπνευσης γιαπολλούς. Χρειάζεται να εμπεδωθεί η ιδέαότι όλοι έχουμε τη δυνατότητα να αλλά-ξουμε τα πράγματα προς το καλύτερο.

οι ΔοκιμασιΕσ τοΥμOΧαμΕντ αλι

Μπιλ Σίγκελ

στο καναΒατσο

πΕτΩντασ αστΕριΕσ στη ΘαλασσαΤζέσι Ρόουσλερ κανΕ το σΩστο

πορτρEτα

τρεις άνθρωποι σε ισάριθμες μακρινές γωνιές του πλανήτη κάνουν το καλό καιτο ρίχνουν στο γιαλό – φροντίζοντας να εξασφαλίσουν τροφή σε όσο το δυνατόνπερισσότερους πεινασμένους, ακόμα και με προσωπικό κόστος. Γνωρίστε ένανΙνδό σεφ που χάνει το κύρος του στην κάστα του γιατί μαγειρεύει για τουςφτωχούς, έναν συνταξιούχο αμερικανό καθηγητή που έχει 13 χρόνια να κοιμηθείτη νύχτα γιατί βγαίνει με το βανάκι του να μοιράσει σάντουιτς στους αστέγουςκαι μια μαθήτρια λυκείου που καλλιεργεί τον πιο ευφάνταστο κήπο.

συνέντευξη στον Θάνο Σταυρόπουλο

οΨΕισ τοΥ κοσμοΥ

μιαμαΡτΥ-ΡΙαΡατΕΧνητου Λεωνίδα Αντωνόπουλου

το δύσκολο σ’ ένα μουσικό ντοκιμαντέρ είναι ναμιλήσεις μόνο για μουσική. ακόμη πιο δύσκολοείναι να αφήσεις απ' έξω την πολιτική. Γιατί ημουσική είναι μια τέχνη μαρτυριάρα. Φλυαρείδιαρκώς για την ιστορία και το παρελθόν ενόςτόπου, αποκαλύπτει προσωπικές στιγμές καισυλλογικά δράματα υπό το βάρος μεγάλωνγεγονότων, εξιστορεί το ανθρώπινο μεγαλείο τηςμιας στιγμής και την ταπεινωτική πτώση τηναμέσως επόμενη.

ο αραβικό ραπ μετά την «αραβική άνοιξη» είναι έναπολιτικό μήνυμα. λειψό και ανολοκλήρωτο. Πίσω

από τα τραγούδια που συνόδευσαν τους νέους στηδική τους εξέγερση κρύβεται, όπως σε όλες τις επα-ναστάσεις, μια αντίφαση: το αίτημα ενός εκσυγχρονι-

σμού δυτικού τύπου με έντονα εθνικά και θρησκευτικά χα-ρακτηριστικά, διατυπωμένο μέσα από μια απόλυτα δυτικήμουσική φόρμα. (Yusef’s song του κώστα Πλιάκου)

Η πιο αντιφατική μουσική εικόνα βρίσκεται στη γειτονιάμας, τα Βαλκάνια. το φεστιβάλ χάλκινων στο χωριό Γκούτσατης σερβίας είναι ένα λαϊκό παραλήρημα, εκκωφαντικό καιηδονιστικό, με τα φαντάσματα του κουστουρίτσα και τουμπρέγκοβιτς να πλανώνται στον αέρα, την ώρα που η συ-νάντηση των χάλκινων γίνεται αφορμή για να διατυπωθείμια σέρβικη εθνική ταυτότητα που κατασκευάστηκε μετάτον θάνατο του τίτο. στο φεστιβάλ γιορτάζουν όλοι: απόμια υπολογίσιμη μειονότητα με εθνικιστικές αντιλήψεις, πουπεριλαμβάνει από πληγωμένους ορθόδοξους πατριώτεςκαι νοσταλγούς της εποχής του μιλόσεβιτς, μέχρι λάτρειςτης παράδοσης, και δη της (μουσουλμανικής) τσιγγάνικης.μέσα στη βαλκανική αυτή Βαβυλωνία υπάρχει χώρος καιγια μία μπάντα χάλκινων από τη Νέα Υόρκη –οι πρώτοι αμε-ρικανοί μουσικοί μετά τους βομβαρδισμούς του Νατο. (Άρ-χισαν τα όργανα της κολεκτίβας «Meerkat Media»)

στο κάδρο της αντίφασης βρίσκεται, σε περίοπτη θέση,και η βιομηχανία της δυτικής μουσικής. στα γρανάζια τηςαλέθονται το ταλέντο, η έμπνευση, η αυθεντικότητα. ταόρια της αλήθειας και του ψέματος πλησιάζουν επικίνδυνα.Όχι, δεν γεμίσαμε ξαφνικά «έξυπνους» και «ικανούς» να εξα-πατήσουν τους πάντες, ακόμη και τα στελέχη της δισκο-γραφίας. το κυνήγι της δόξας και του χρήματος είναι τόσοψηλά στην αξιακή κλίμακα του αμερικανικού ονείρου, πουαρκετοί θα θυσίαζαν τα πάντα γι’ αυτό. (Η μεγάλη φάρσατου χιπ χοπ της τζίνι Φίνλι)

τ

AρΧισαν τα Oργανα

μΕρσEΔΕσ σOσα, η ΦΩνHτησ λατινικHσ αμΕρικHσ

γΥμνH OπΕρα

η τ

ραγο

ΥΔIσ

τρια

τη

σ π

αν

κ

η μ

ΕγA

λη

ΦA

ρσα

το

Υ Χι

π Χ

οπ

μοΥσικη

Κατερίνα Μονζάνι, Σέρχιο Βέγκα ΜπορέγκοΗ ΚΟΙΛΑΔΑ ΤΟΥ ΤΖΑΤΟ [1]6 Η προσωπική σταυροφορία του Πίνο μανιάτσι,

διευθυντή και δημοσιογράφου ενός μικρού τηλε-οπτικού σταθμού στη σικελία, ενάντια στη μαφία.

6 ο μανιάτσι είναι κάτι σαν ήρωας στην τοπική κοι-νωνία. «θες μισή μέρα για να αναφέρεις ένα συμ-βάν στην αστυνομία, αλλά αν το πεις στον Πίνοέρχεται σε πέντε λεπτά και το βγάζει στον αέρα»,λένε στο ντοκιμαντέρ οι συντοπίτες του.

6 «ο άνθρωπος που παίζει μόνος του δεν χάνει ποτέ»είναι η σικελική παροιμία με την οποία ξεκινά τοντοκιμαντέρ και αναφέρεται στον κεντρικό ήρωα.

«Πάνω απ’ όλα, η απόλυτη πεποίθηση του Πίνο ότιμπορεί να κατορθώσει το ακατόρθωτο μάς ώθησενα γυρίσουμε αυτό το ντοκιμαντέρ.» Κατερίνα Μονζάνι, Σέρχιο Βέγκα Μπορέγκο

Μπενεντέτα Αρτζεντιέρι, Κλάουντιο Καζάτσα, Κάρλο Πρεβόστι, Ντούτσο Σέρβι, Στέφανο ΖόγιαΤΣΑΠΟΥΛΤΖΟΥ: ΦΩΝΕΣ ΑΠ’ ΤΟ ΓΚΕΖΙ [2]6 τα γεγονότα της λαϊκής εξέγερσης στο πάρκο Γκεζί

της κωνσταντινούπολης, μέσα από τις μαρτυρίεςτων ανθρώπων που συμμετείχαν στις διαδηλώσεις.

6 h λέξη «çapulcu» σημαίνει λεηλάτης/άρπαγας στατουρκικά και έχει απαξιωτική έννοια. Όταν ο πρω-θυπουργός ερντογάν τη χρησιμοποίησε για να πε-ριγράψει τους διαδηλωτές, εκείνοι επαναπροσδιό-ρισαν το νόημά της ως «αυτός που παλεύει για τηνελευθερία και τα δικαιώματά του».

6 στο ντοκιμαντέρ καταθέτουν τις εμπειρίες τουςφοιτητές, δικηγόροι, αρχιτέκτονες, δημοσιογράφοικαι ακτιβιστές κάθε ηλικίας, πολλοί εκ των οποίωνέπεσαν θύματα της βίαιης κρατικής καταστολής.

«επιχειρήσαμε να εκπροσωπήσουμε μέσα στην ται-νία τον πλουραλιστικό χαρακτήρα των διαδηλωτών,που είναι πολύ διαφορετικοί μεταξύ τους, αλλά ενω-μένοι σε μια απροσδόκητη συμμαχία ενάντια στηνκατάχρηση εξουσίας.» Μπενεντέτα Αρτζεντιέρι, Κλάουντιο Καζάτσα, Κάρλο Πρεβόστι, Ντούτσο Σέρβι, Στέφανο Ζόγια

Τζίνι ΦίνλιΗ ΜΕΓΑΛΗ ΦΑΡΣΑ TOY ΧΙΠ ΧΟΠ [3]6 τα μέλη του σχήματος Silibil 'N Brains έμειναν ευ-

χαριστημένοι με την ταινία και το πώς περιγράφειτα γεγονότα, αν και, όπως είπαν μετά την παγκό-σμια πρεμιέρα της στο Όστιν, ένιωσαν λίγο πε-ρίεργα να την παρακολουθούν μαζί με το κοινό.

6 κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων και των συνεν-τεύξεων, η σκηνοθέτρια τζίνι Φίνλι αναγκάστηκενα μιλήσει σε καθέναν από τους πρωταγωνιστέςχωριστά, καθώς οι πρώην φίλοι και συνεργάτεςδεν είχαν και την καλύτερη σχέση μεταξύ τους.

6 το ντουέτο ξαναένωσε τις μουσικές του δυνάμειςκαι κυκλοφόρησε καινούργιο eP με τίτλο Dirty Rot-ten Scoundrels, τον οκτώβριο του 2013.

6 ο Silibil, κατά κόσμον μπίλι, είναι πλέον παντρε-μένος και έχει δύο παιδιά.

6 το σκηνοθετικό ντεμπούτο της τζίνι Φίνλι ήταν μετην ταινία Sound it Out για ένα indie δισκοπωλείοστο στόκτον.

Ρίαν ΧέντρικςΗ ΦΩΛΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΒΟΛΟΥ [4]6 ο μπράιμ ζει ανάμεσα στις συμμορίες που διακι-

νούν ναρκωτικά στο κέιπ τάουν και μια ήσυχη οι-

κογενειακή ζωή, πληρώνονταςτο ανάλογο τίμημα.

6 Η συμμορία του μπράιμ φέ-ρει το εύγλωττο όνομα Niceto Kill (NtK). ο ίδιος συνε-χίζει την «παράδοση» τουπατέρα του, ο οποίος ήτανεπίσης αρχηγός της ίδιαςσυμμορίας. ο μπράιμ δενεπιθυμεί τα παιδιά του ναακολουθήσουν τον ίδιοδρόμο.

6 ο σκηνοθέτης αρχικά επρό-κειτο να εστιάσει στη γειτο-νιά του κέιπ Φλατς στο κέιπτάουν και στο πώς οι κάτοικοίτης προσπαθούν να την προστα-τέψουν από το έγκλημα. Ωστόσο,όταν ο συνειδητοποίησε ότι θα έκανεμια ταινία για πολιτοφύλακες, άλλαξε προ-σανατολισμό.

«το ντοκιμαντέρ θέτει το εξής ερώτημα: Πώς μπορείκανείς να είναι στοργικός πατέρας και ταυτόχρονααρχηγός συμμορίας που καλείται να πάρει τις ανά-λογες με αυτή τη θέση αποφάσεις; αν βγάζαμε τηγυναίκα και τα παιδιά του μπράιμ από αυτή την εξί-σωση, δεν θα μπορούσα να είχα κάνει την ταινία». Ρίαν Χέντρικς

Λόρα ΜπάριΑΡΙΕΛ [5]6 Ένα ποιητικό πορτρέτο του Άριελ, ενός άνδρα που

προσπαθεί να βρει τις ισορροπίες του έπειτα απόένα ατύχημα που τον άφησε ανάπηρο.

6 ο Άριελ είναι ο αδελφός της σκηνοθέτριας λόραμπάρι. τον κινηματογράφησε επί δέκα χρόνια, δη-λαδή από τη στιγμή που συνέβη το ατύχημα.

6 το ντοκιμαντέρ καταγράφει τον αγώνα του Άριελνα σχεδιάσει ο ίδιος ένα ζευγάρι τεχνητά πόδια,έτσι ώστε να μπορέσει να περπατήσει ξανά.

6 Η σκηνοθέτις λόρα μπάρι, που είναι αυτοδίδακτη,εστιάζει σε ιστορίες μοναδικών ανθρώπων. το πο-λυβραβευμένο ντεμπούτο της με τίτλο Antoineείχε ως θέμα ένα τυφλό αγόρι.

Νταβίντ ΑντρέΜΑΣ ΒΓΗΚΕ ΠΑΝΩ ΣΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ [6]6 μια παρέα 17χρονων μοιράζονται τις εμπειρίες,

ανησυχίες, χαρές και φόβους τους κατά τον τελευ-ταίο χρόνο τους στο σχολείο.

6 Ένα υβρίδιο ντοκιμαντέρ-μιούζικαλ, το Μας βγήκεπάνω στο τραγούδι περιλαμβάνει τραγούδια πουτα έγραψαν και τα τραγουδάνε τα ίδια τα παιδιά,και τα οποία αντανακλούν απολύτως τις σκέψειςκαι τα συναισθήματά τους.

6 Η πόλη της μπουλόν όπου ζουν τα παιδιά, βρί-σκεται στην περιοχή του Νορ-πα-ντε-καλαί, στηνοποία το ποσοστό της ανεργίας είναι μεγαλύτεροαπό το εθνικό και επηρεάζει ιδίως τις ηλικίες 18-25.

6 Η ταινία κάνει τη διεθνή της πρεμιέρα στο 16ο Φε-στιβάλ Ντοκιμαντέρ.

6 στην προηγούμενη ταινία του, ο σκηνοθέτης είχεκινηματογραφήσει πάλι έναν έφηβο, αλλά σε τε-λείως διαφορετική κατάσταση. το Everlasting Sor-row: Life after the Death Penalty κατέγραφε τηνιστορία του σον σέλερς, ο οποίος καταδικάστηκεσε θάνατο το 1999.

trivia

1

2

3

4

5

6

ΒρIσκοντασ τη ΒIΒιαν μAϊΕρΤσάρλι Σίσκελ, Τζον Μαλούφ

αΝτεστΡαμμεΝο

ΕιΔΩλοπορτρEτα Η ρομαντική εικόνα της σκοτεινής καλλιτεχνικής

ιδιοφυΐας, που αποκαλύπτεται μετά θάνατον,αναγνωρίστηκε στην περίπτωση της Βίβιαν μάιερ: μιαςμοναχικής αμερικανίδας νταντάς, που δεν έκρυβε μόνο τημεγαλόσωμη φιγούρα της κάτω από χοντρά ρούχα πουαπαγόρευε στον οποιονδήποτε να την ακουμπήσει, αλλάκαι ένα σώμα μοναδικών φωτογραφιών με μοναδικόστίγμα στα συρτάρια της. ο επιμελητής του αρχείου της κιένας πεπειραμένος παραγωγός του ανεξάρτητου σινεμά(τζον μαλούφ και τσάρλι σίσκελ) αποκαλύπτουν το έργοτης. και μοιράζονται μαζί μας τις εντυπώσεις τους.


Είστε τα πρόσωπα που ανακάλυψαν την περίπτωση της Βίβιαν Μάιερ;Πότε αποφασίσατε να κάνετε την περίπτωσή της ταινία;Τ.Μ.: Όταν αγόρασα το πρώτο σετ αρνητικών, δούλευα ένα βιβλίο για τηγειτονιά μου στο σικάγο, κι έψαχνα για παλιές φωτογραφίες με κτίρια, γιανα καταγραφεί το πέρασμα του χρόνου στην αρχιτεκτονική. τελικά δενμπήκαν στο βιβλίο, αλλά σκάναρα κάποιες φωτογραφίες και τις ανάρτησαστο διαδίκτυο. οι αντιδράσεις ήταν απίστευτες. οι άνθρωποι δεν πίστευαντι είχα βρει. συνέκριναν τις φωτογραφίες με αυτές των μεγαλύτερων φω-τογράφων του εικοστού αιώνα. Παρακινήθηκα, λοιπόν, να ερευνήσω.Ποιος είχε τραβήξει αυτές τις φωτογραφίες; Ήξερα μόνο το όνομα: Βίβιανμάιερ. Βρήκα μια διεύθυνση στο κουτί με τις φωτογραφίες και, αρκετόψάξιμο ακόμα μετά, εντόπισα ένα τηλεφωνικό νούμερο. είπα στον άν-θρωπο που σήκωσε το ακουστικό: «έχω τις φωτογραφίες της Βίβιανμάιερ». εκείνος μου απάντησε: «ήταν η νταντά μας». τότε κατανόησα ότιεδώ υπάρχει θέμα για ντοκιμαντέρ.

Φέρατε στο φως το έργο μιας γυναίκας που πέρασε μια ζωή στησκιά. Πώς επέδρασε αυτό το δεδομένο στο τελικό σας εγχείρημα; Τ.Σ.: Η καλλιτεχνική αξία του έργου της μάιερ ήταν τέτοια, που δεν είχαμεποτέ αμφιβολίες για το τι πρέπει να κάνουμε. είναι φυσικό οι άνθρωποινα θέλουν να μάθουν περισσότερα για τον καλλιτέχνη πίσω από το έργο.Ήταν σημαντικό δηλαδή να μπορέσουμε να πούμε την ιστορία – όχι μόνογια την ανακάλυψη, αλλά και για τη ζωή της. μόνο έτσι θα δίνονταν απαν-τήσεις σε συχνές ερωτήσεις, όπως: «γιατί δεν μοιράστηκε ποτέ τη δουλειάτης;». Η ίδια η Βίβιαν μάιερ ήξερε την αφηγηματική δυνατότητα του μέ-σου. Ήξερε να εντοπίζει έναν καλό χαρακτήρα στις εικόνες της και συχνάέπαιρνε φωτογραφίες χωρίς την άδεια των ανθρώπων. θέλουμε να πι-στεύουμε πως, αν ζούσε, θα εκτιμούσε τη μέθοδό μας.

Ποια είναι, κατά τη γνώμη σας, η πιο σημαντική αρετή του έργουτης Μάιερ; Τ.Μ. & Τ.Σ.: Ήταν φοβερά πνευματώδης, ήταν συμπονετική και με φοβερήαίσθηση του χιούμορ. κάλυπτε επίσης μεγάλη γκάμα θεμάτων: την τέχνη,τη μόδα, την κοινωνική αδικία, την ταξική διαστρωμάτωση της κοινωνίας,τους ανθρώπους του περιθωρίου. κατάφερε να τραβήξει περισσότερεςαπό 100.000 φωτογραφίες χωρίς να έχει αλληλεπίδραση με άλλους καλ-λιτέχνες, επαγγελματίες της φωτογραφίας ή με το ευρύτερο κοινό.

Πώς μοιράσατε τα καθήκοντα σκηνοθετώντας από κοινού;Τ.Σ.: ο τζων χειρίστηκε το μεγαλύτερο μέρος της διεύθυνσης φωτογρα-φίας, καθώς έχει εξαιρετικό βλέμμα. επίσης είναι αυτός που, λόγω τηςενασχόλησής του με το αρχείο, πέρασε τον περισσότερο χρόνο δου-λεύοντας με το αρχείο και διαλέγοντας τις φωτογραφίες της μάιερ πουθα αξιοποιύνταν. εγώ δούλεψα πιο στενά με τους μοντέρ στη συγκρότησητης πλοκής, στο πώς θα λέγαμε ποια ήταν η Βίβιαν και η ιστορία της, ανκαι συζητήσαμε από νωρίς μαζί την αισθητική της ταινίας, εδραιώνονταςσυγκρεκριμένες συμβάσεις. Για παράδειγμα, ήθελα να αποδώσω την όληδιαδικασία χρησιμοποιώντας το μοτίβο ενός αρχαιολογικού χάρτη, όπουόλα αναπαρίστανται στο χαρτί προτού ξεκινήσει το σκάψιμο: σ' αυτόν τοχάρτη θα βάζαμε όλα τα κουτιά με τα φιλμάκια, και τα αντικείμενα τηςμάιερ, κάθε σημείωση, γράμμα ή απόδειξη, τα οποία πραγματικά χειρι-στήκαμε σαν αρχαιολογικά τεκμήρια – σαν κόκαλα ή κτερίσματα πουπρέπει να επεξεργαστούμε ως υλικά προκειμένου να αποδώσουν πλη-ροφορίες. αυτό θα ήταν το μεταφορικό σχήμα για τη δουλειά ντετέκτιβπου κάναμε προκειμένου να καταλάβουμε ποια ήταν η Βίβιαν.

© Vivian Maier - Maloo

f Collection

στΗΝ αλλΗ μεΡΙατοΥ καΘρΕΦτητης Αλεξάνδρας Αθανασιάδου

πό μακριά φαινόταν μια απλήνταντά. Γεννημένη το 1926 στηΝέα Υόρκη, από τη δεκαετία του1940 μέχρι και το 1980, η Βίβιανμάιερ μπαινόβγαινε στον καθρέ-φτη. από μπροστά έβλεπε κανείςτην αντανάκλαση μιας μοναχικής

γυναίκας, χωρίς φίλους και οικογένεια, πουείχε αφιερώσει τη ζωή της στο να φροντίζειτα παιδιά άλλων. καθημερινά, όμως, η μάιερπερνούσε μέσα από τον καθρέφτη, σαν άλληαλίκη στη Χώρα των θαυμάτων, στον κόσμοπου είχε φτιάξει μόνη της, μέσα από τις χι-λιάδες λήψεις που τον διαμόρφωναν (βρέθη-καν γύρω στα 100.000 αρνητικά).

Πρόκειται για master της φωτογραφίαςδρόμου ή, όπως θα έλεγε η Γκριζέλντα Πόλοκ,μία mistress της ιστορίας της φωτογραφίας.Η τυχαία ανακάλυψη του αρχείου της σε μίαδημοπρασία, από τον τζον μαλούφ, μόλις το2007, δεν σήμανε μόνο την προσθήκη τηςστις μεγάλες γυναίκες δημιουργούς. ούτε επι-βεβαίωνε απλώς τη στερεότυπη άποψη ότιυπάρχουν πάντα εξαιρετικά ποιήματα, διη-γήματα και, όπως αποδεικνύεται, και φωτο-γραφίες κλειδωμένες σε σεντούκια και σεντουλάπες – υπογεγραμμένα από γυναίκες.Φανερώνει ένα σώμα έργου τεράστιο, με φω-τογραφίες κυρίως από την αμερική (τη ΝέαΥόρκη και το σικάγο), αλλά και από μέρη σταοποία ταξίδεψε ανά τον κόσμο. με ύφος ισά-ξιο των Diane Arbus, helen Levitt, Lisette Mo-del, walker evans και του weegee, η Βίβιανμάιερ φωτογράφιζε, ούσα αυτοδίδακτη καιχωρίς να ανήκει σε κανέναν φωτογραφικό ήκαλλιτεχνικό κύκλο από τον οποίο να μπορείνα αντλήσει καθοδήγηση.

με συνθέσεις πολύ ενδιαφέρουσες (κατάκύριο λόγο ασπρόμαυρες), με χιούμορ, μεμαεστρία στη σύνθεση και με βλέμμα οξυ-δερκές προς κάθε πλευρά της πόλης, αποτυ-πώνοντας και κοινωνικά θέματα, η πλευράτης μάιερ που εξετίθετο στο φωτογραφικόχαρτί ήταν μόνο χαρισματική. ενδεχομένωςνα έκρυβε και μια πλευρά πιο σκοτεινή. Ίσωςαυτό να μπορούσε να το διακρίνει κάποιοςκαι από τον όγκο των αυτοπορτρέτων πουφωτογράφισε, από την επιμονή να καταγρά-φει το ίδιο της το βλέμμα και να δημιουργήσειένα ημερολόγιο του προσώπου της. μέσααπό τις σκιές, τους καθρέφτες, τις αντανα-κλάσεις μέσα από τζάμια, ένωνε τις ψηφίδεςτου προσώπου της (έγχρωμες και ασπρόμαυ-ρες) καθώς αυτό χανόταν στο παρελθόν καιαιωρούνταν στο μέλλον, έτοιμο να ανασυγ-κροτηθεί στην επόμενη λήψη.

Πέθανε το 2008, λίγους μήνες μετά από έναγλίστρημα στον πάγο, από το οποίο δεν μπό-ρεσε να συνέλθει: τότε ήταν που ο καθρέφτηςέπαψε να κινείται ανάμεσα σε δύο κόσμουςκαι έγινε ξανά μία ψυχρή στιλπνή επιφάνεια.

* Η Αλεξάνδρα Αθανασιάδου είναι υπεύθυνηπρογραμματισμού, σχεδιασμού και διεθνώνσχέσεων στο Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσα-λονίκης.

τ

W

Ae

π

mκ

n οη


f Collection


f Collection

Απέναντι: Αυτοπορτρέτο της Βίβιαν Μάγιερ.Πάνω: Αστυνομικοί σέρνουν πολίτη.

Κάτω: Αφροαμερικανός πάνω σε άλογο.


Ελληνικα ντοκιμαντΕρΔυο μαύρες σελίδες στην Ιστορία. Καλάβρυτα, Κολοράντο, απ' την κατοχική Ελλάδα στη σφαγή του Λάντλοου και τους αγώνες τουεργατικού κινήματος. Κι ύστερα στο σήμερα. Στο αστικό τοπίο και την κρίση. Στη φύση και τη σιωπή. Τα ελληνικά ντοκιμαντέρ ταξι-δεύουν στο χρόνο και τον τόπο. Συνεντεύξεις στην Ελένη Ανδρουτσοπούλου και στην Τζωρτίνα Σερπιέρη.

Μέσα από την ταινία σας παρακολου-θούμε πώς βιώνουν την κρίση την πε-ρίοδο 2010–12 ο ιδιοκτήτης ενός φαρ-μακείου και ο υπάλληλός του. Πόσοκαιρό καταγράφατε την καθημερινό-τητα των ηρώων σας και τι σας ώθησεστην επιλογή των συγκεκριμένων χα-ρακτήρων;αυτό είναι το φαρμακείο τής γειτονιάς μου,και τους φαρμακοποιούς τούς γνώριζα, εί-χαμε γίνει φίλοι. Πήγαινα όποτε είχα ελεύ-

θερο χρόνο, όχι καθημερινά, για δυόμισιχρόνια. είχα παρατηρήσει, από το χρόνοπου περνούσα εκεί μαζί τους πριν ξεκι-νήσω το γύρισμα, πως το φαρμακείο κά-ποιες στιγμές μοιάζει με καφενείο: γίνονταιδηλαδή πολλές πολιτικές συζητήσεις –πουμετατρέπονταν σε ποδοσφαιρικές φυσικά–και σκέφτηκα να καταγράψω αυτή την κα-τάσταση. και το έκανα. απλώς, όταν είδατο υλικό μαζεμένο αντιλήφθηκα πώς η με-ταξύ τους σχέση και τα προβλήματα που

είχαν να αντιμετωπίσουν αποτύπωναν κα-λύτερα τη σημερινή πραγματικότητα. Έτσικατέληξα να εστιάσω μόνο στους δύοτους.

Ποιες συμπεριφορές και ποιες συνήθειεςτων ηρώων σας άλλαξαν ή εξελίχθηκανκαθώς τα οικονομικά προβλήματα και ηκαθημερινότητα δυσκόλευαν;το χιούμορ στη σχέση τους. ευτυχώς, δενχάθηκε εντελώς. στην ταινία, στην αρχή,το 2010, βλέπουμε ν’ αντιμετωπίζουν τιςμεταξύ τους διενέξεις και τις δυσκολίες μεχιούμορ, αλλά με το πέρασμα του χρόνουη ατμόσφαιρα «βαραίνει» κάπως.

Υπήρξαν γεγονότα ή στιγμές που δενκαταφέρετε να καταγράψετε ή δεν μπο-ρούσατε να προσεγγίσετε τους πρωτα-γωνιστές σας;ελάχιστες. μόνο όταν κάποιες φορές ο

Χρήστος, ο βοηθός φαρμακοποιός, ήτανθυμωμένος,κάποιες φορές δεν ήθελε νακινηματογραφώ και μου ζητούσε νακλείσω την κάμερα. το έκανα αμέσως.οπότε μάλλον το αντίθετο μού συνέβη,είχα σκηνές που έχω γυρίσει αλλά δεν χρη-σιμοποίησα για δεοντολογικούς λόγους,γιατί αποκάλυπταν προσωπικά δεδομένα,π.χ. τι ψήφισαν οι δυο τους στις εκλογές.

Πώς είναι το Φαρμακείο και οι άνθρω-ποι του σήμερα; Κατάφεραν να ξεπε-ράσουν τα προβλήματά τους και ναβρουν εναλλακτικούς δρόμους επιβίω-σης;Ναι, είναι πολύ καλύτερα, ευτυχώς. Έχουνομαλοποιηθεί οι πληρωμές από το κράτος,αν και το άγχος, φυσικά, πάντα παραμένειόσο είναι σε εκκρεμότητα η οικονομικήκατάσταση στη χώρα. και, το κυριότερο,είναι ακόμα οι καλύτεροι φίλοι.

στο μικρόκοσμο ενός συνοικιακού φαρμακείου συμπυκνώνονται οιαρχετυπικές στάσεις και σκέψεις των ελλήνων πολιτών στη λεγόμενηελλάδα της κρίσης, μέσα από συζητήσεις που δεν περιορίζονται στηχρήση των γενοσήμων.

ΠαΥσΙΠοΝα τησ κρισησ

στο ΦαρμακΕιοΜύρνα Τσάπα

κοινΩνια

Γιατί επιλέξατε να ασχοληθείτε με τηνκαταγραφή της διαδικασίας παραγω-γής αλατιού στις αλυκές;ΗΝ-ΓΣ: το εγχείρημα ξεκίνησε στο πλαίσιοενός μαθήματος σκηνοθεσίας στη σχολήπου σπουδάζουμε, με διδάσκουσα την αν-τουανέτα αγγελίδη. Διερευνώντας χώ-ρους, βρεθήκαμε στην αλυκή του αγγε-λοχωρίου όπου μάθαμε πως σε μιαεβδομάδα θα έκλεινε. Δεν είχαμε ενδια-

φερθεί ποτέ ώς τότε για το πώς παράγεταιτ’ αλάτι. αλλά ό,τι είδαμε εκεί μας κέντρισετο ενδιαφέρον...

Πόσο καιρό κινηματογραφούσατε; ΗΝ: κάναμε γυρίσματα για μία βδομάδα,8 ώρες κάθε μέρα, εώς ότου σχόλαγαν οιεργαζόμενοι. Για μένα, η μεγαλύτερη δυ-σκολία βρισκόταν στο ότι δεν γνώριζαακριβώς με ποιον τρόπο θα αξιοποιήσω

το συγκεκριμένο υλικό.

Η σκηνοθεσία σας επέλεξε τη διακριτι-κότητα. Την ιστορία αφηγούνται οι ει-κόνες, τις οποίες εσείς δεν σχολιάζετε.Πώς επιλέξατε αυτή την αφηγηματικήμέθοδο;ΗΝ: θεωρήσαμε ότι η συγκεκριμένηοπτική θα αποδώσει το θέμα μας με τονκαλύτερο δυνατό τρόπο. οι ήχοι, οι εικό-νες και ο χρόνος που απαιτείται για τηνμεταφορά του αλατιού συναρμολογούντο πορτρέτο του τόπου αυτού.ΓΣ: αυτός ο τρόπος αφήγησης αναγκάζειτον θεατή να περιπλανηθεί στον χώρο. μετις εικόνες και τους ήχους μας ορίσαμε τοπλαίσιο. Ένα ελκυστικό πλαίσιο που δεναφήνει το μάτι να αποτραβηχτεί εύκολα

από την οθόνη. ο ρυθμός, όμως, αναγκά-ζει το μυαλό να αποτραβηχτεί! εκεί ακρι-βώς βρίσκεται το λεπτό σημείο του ανα-στοχασμού και της εσωτερίκευσης αυτούπου βλέπεις. Ποντάρουμε την ταινία μαςσ' αυτή τη στιγμή.

Η διαδικασία παραγωγής αλατιού βασί-ζεται κυρίως στη λειτουργία των στοι-χείων της φύσης και λιγότερο στην βιο-μηχανοποιημένη παραγωγή, όπως συμ-βαίνει με άλλα προϊόντα. Θεωρείτε ότιαποτελεί ένα επιτυχημένο παράδειγμασυμφιλίωσης ανθρώπου και φύσης;ΗΝ: στο συγκεκριμένο μέρος, σίγουρα οιάνθρωποι και η φύση κάνουν «παρέα».συνυπάρχουν και γνωρίζουν πολύ καλάπώς αλληλοεξαρτώνται για να επιβιώσουν.

Η διαδικασία παραγωγής ενός υλικού καθημερινής χρήσης, τη σημασίατου οποίου σπανίως αναγνωρίζουμε, γίνεται αφορμή για να μιλήσουνδύο σκηνοθέτες για τους ρυθμούς της φύσης και για το πώς μπαίνει οάνθρωπος στο κάδρο. Η εικαστικότητα αυτού του κάδρου νοστιμίζει κιάλλο τη συνταγή.

το αλατι τΗσ ΓΗσ

αλΥκΕσΉρα Ντίκα & Γιώργος Σαβόγλου

πΕριΒαλλον


μετά τη Μακρόνησο, έναςσκηνοθέτης που ειδικεύεται σταιστορικά ντοκιμαντέρ, καταπιάνεταιμε το ολοκαύτωμα τωνκαλαβρύτων στην κατοχή.

Γιατί Καλάβρυτα;Η πρωτοβουλία δεν ήταν δική μου αυτή τηφορά, σε αντίθεση με τη Μακρόνησο πουήταν αποτέλεσμα δεκαετούς έρευνας και ενα-σχόλησης. Η Ένωση καλαβρυτινών αθήναςμε προσέγγισε με στόχο ένα επετειακό ντο-κιμαντέρ για τα 70 χρόνια από το ολοκαύ-τωμα των καλαβρύτων. μια βασική προϋπό-θεση της ανάθεσης ήταν η καταγραφή τηςμαρτυρίας αυτοπτών. αυτό ασφαλώς καθό-ρισε τη φόρμα της ταινίας. από τη στιγμή πουδεν επιθυμούσα να αποτελεί η ταινία μια πε-ριγραφή και μόνο των αιματηρών γεγονότων,αποφάσισα, αντί της αρχικής 45λεπτης διάρ-κειας που μου είχε ζητηθεί, να προχωρήσω

σ' αυτή τη μεγάλου μήκους εκδοχή των 110λεπτών ώστε να επιχειρήσω να συνδέσω τοπριν, το μετά, το πώς και το γιατί.

Αντιμετωπίσατε δυσκολίες;Η πιο μεγάλη δυσκολία ήταν η αναπόφευκτησυναισθηματική μου εμπλοκή. ο ζόφος πουμετέδιδαν οι μαρτυρίες ήταν μεγάλο βάρος.Πόσω μάλλον αφού ο χρόνος πραγμάτωσηςτης ταινίας ήταν πολύ περιορισμένος, απότον αύγουστο μέχρι το Δεκέμβριο του 2013.

Έχοντας ζήσει πιο κοντά με τους κατοί-κους της περιοχής και μέσα από τις μαρ-τυρίες που καταγράψατε, πώς εκτιμάτεότι έχουν εισπράξει το τραύμα;οι πληγές δεν έχουν επουλωθεί. από τη μιαθαυμάζεις αυτούς τους ανθρώπους, που,αφού βίωσαν στην παιδική τους ηλικία τηναπόλυτη καταστροφή και αντίκρισαν τηνκόλαση κατάφεραν να ξανασηκωθούν καινα προκόψουν στη ζωή τους κρατώντας την

αξιοπρέπειά τους. από την άλλη, είναι φα-νερό ότι το ψυχικό και ψυχολογικό βάροςπου κουβαλούν είναι ασήκωτο. το γιατί θατους καταδιώκει μέχρι να κλείσουν τα μάτια.θα έλεγα ότι πρόκειται για ένα τραύμα πουδεν είναι ορατό με την πρώτη ματιά, αλλάαναδύεται μέσα από τις ρωγμές του λόγουκαι, ακόμα περισσότερο, της σιωπής.

Τον Δεκέμβριο του 1943, οι ναζί κατακτη-τές εκτέλεσαν περίπου 500 κατοίκουςτων Καλαβρύτων. Η γνώση της ιστορίας

μάς κάνει καλύτερους; Η ιστορική μνήμη, κατά τη γνώμη μου, μπο-ρεί να προσφέρει μόνο την υπενθύμιση τηςσκληρότητας της ανθρώπινης συνθήκης.Δεν πιστεύω ότι μας κάνει σοφότερους,ώστε να μην επαναληφθούν παρόμοιες φρι-καλεότητες. είναι σίγουρο ότι θα επαναλη-φθούν. Όμως αν γνωρίζουμε το παρελθόν,ωμά και χωρίς φτιασιδώματα, τόσο για τουςεαυτούς μας όσο και για τους άλλους, τότείσως καταφέρουμε να είμαστε πιο ανεκτικοί.και πιο καρτερικοί.

το αλγοσ τΗσ ΙστοΡΙασ

στη σφαγή του λάντλοου, τηβίαιη κατάπνιξη της απεργίας τωνανθρακωρύχων στο κολοράντοτο 1914, που ο ιστορικόςΧάουαρντ Ζιν περιέγραψε ως «τηνπιο βίαιη μάχη ανάμεσα στηνεργατική τάξη και την κυβέρνησηστην ιστορία των ΗΠα», έναςΈλληνας συνδικαλιστής με τοόνομα Ηλίας σπαντιδάκης ήταν οενορχηστρωτής του αγώνα και τοπρώτο θύμα. ακριβώς έναν αιώναμετά, μια ομάδα απ' την ελλάδαακολουθεί τα ίχνη του.

Τι σας οδήγησε στο Κολοράντο αναζη-τώντας πληροφορίες για τον Λούη Τίκα;Για μας, και για πολλά χρόνια, ο λούης τί-κας ήταν θρυλική μορφή του εργατικούκινήματος στις ΗΠα και του ελληνισμούτης διασποράς. ομως γνωρίζαμε λίγαπράγματα, κυρίως από σποραδικές ανα-φορές σε αριστερά έντυπα, και αυτά πολ-λές φορές έδιναν αντικρουόμενες εικόνες.μιλάμε για εποχές προ διαδικτύου...Ώσπου εκδόθηκε τελικά το περίφημο βι-βλίο του Ζήση Παπανικόλα, Ο αμοιρολόι-τος, το οποίο έδωσε την πλήρη εικόνα τουτίκα και του αγώνα στον οποίο συμμε-τείχε. Έναυσμα για να πάμε να μάθουμεπερισσότερα, την πρώτη φορά, αποτέλεσεένα κείμενο του «ιστολόγου» μιχάλη Πα-

ναγιωτάκη (υπογράφει ως «τάλως»), οοποίος και μας υπενθύμισε την ιστορίατου τίκα. Ξεκινήσαμε αρχικά με τη (δημο-σιογράφο και ερευνήτρια) λαμπρινήθωμά και κάναμε ένα ρεπορτάζ στο κο-λοράντο για το κυριακάτικο ένθετο τηςεφημερίδας Sport Day –η οποία υπήρξεπιο φιλόξενη και ανοικτόμυαλη για τέτοια«μη εμπορικά» θέματα από πολλές άλλεςπολιτικές εφημερίδες (γι' αυτό και πρέπεινα ευχαριστήσουμε τον Γιάννη «FightClub» τσαούση). αυτό το ρεπορτάζ έβαλετο σπόρο του ντοκιμαντέρ.

Στο ντοκιμαντέρ σας μιλούν ιστορικοί,καλλιτέχνες και συγγενείς των ανθρα-κωρύχων. Πώς βρήκατε τόσο κόσμο;Όταν πρωτοεπισκεφτήκαμε το κολοράντογια το ρεπορτάζ, είχαμε βρεί μέσω κοινώνγνωστών τον τραγουδιστή της φολκ (καιεγγονό απεργού ανθρακωρύχου) Φρανκμάνιγκ, ο οποίος είχε έρθει ένα χρόνο νω-ρίτερα στην ελλάδα για μια συναυλία. αυ-τός μάς σύστησε στον συγγραφέα και επί-τιμο ποιητή της Πολιτείας του κολοράντο,Ντέιβιντ μέισον, ο οποίος έχει γράψει έναβραβευμένο ποίημα χιλίων στίχων, εμ-πνευσμένο από τα γεγονότα. είχαμε ήδημια βάση γνωριμιών, ενώ και η βοήθειατου Ζήση Παπανικόλα στάθηκε πολύτιμησ' αυτό το θέμα. Πάντως με την υπερ-ει-κοσαετή πείρα της λαμπρινής, η προσέγ-γιση των ανθρώπων για το ντοκιμαντέρήταν σχετικά εύκολη. εξάλλου, σχεδόνόλοι όσοι προσεγγίσαμε στάθηκαν ιδιαί-

τερα φιλικοί. Kατά κάποιο τρόπο, όλοι ήθε-λαν να βγει αυτή η ιστορία προς τα έξω.αν κάτι μας δυσκόλεψε λίγο, ήταν η χρη-ματοδότηση του ντοκιμαντέρ, αφού, χω-ρίς χορηγό, φορτώσαμε όλη την παρα-γωγή στις πιστωτικές κάρτες μας – και σελίγους καλούς φίλους που μας βοήθησαναφιλοκερδώς.

Μετά από έναν αιώνα από τις εξεγέρ-σεις του αμερικανικού εργατικού κινή-ματος βρισκόμαστε στην Ελλάδα του2014. Συνδέονται αυτές οι δύο εποχές;Έχουν πολλά κοινά στοιχεία: είναι εποχέςμαζικής μετανάστευσης, εποχές επίθεσηςστα εργατικά δικαιώματα, εποχές κρίσης,ακόμα και εποχές που η σκια του πολέμουέπεφτε βαριά πάνω τους (εκείνο το διά-στημα, άλλωστε, ξεκινούσε στην ευρώπη

ο α' Παγκόσμιος Πόλεμος). το ότι ο τίκαςήταν Έλληνας μετανάστης που κυνηγή-θηκε υπήρξε συγκινητικό για μας και πα-ραδειγματικό: τέτοιες καταστάσεις είναικύκλος και αφορούν όλους τους λαούς. ολούης τίκας και οι σύντροφοί του θα μπο-ρούσαν να είναι σημερινοί εργαζόμενοιπου παλεύουν για τα δικαιώματά τους καιαντιμετωπίζονται με βία – οι εργάτες τηςμανωλάδας ή της ιχθυόσκαλας φερ' ει-πείν. Ή οι σημερινοί συμπατριώτες μαςπου αναγκάζονται να ξεριζωθούν λόγωμνημονίου και που, αν δεν είναι υψηλήςεξειδίκευσης, τους υποδέχονται ως φτηνάεργατικά χέρια. το κολοράντο του 1914,με τους άρπαγες καπιταλιστές («robberbarrons»), δεν είναι τόσο διαφορετικό όσοπιστεύαμε από την ευρώπη του 2014όπου το ιδιωτικό κεφάλαιο κυριαρχεί.

παλικαρι (ο λοΥισ τικασ και η σΦαγη τοΥ λαντλοοΥ)Νικόλαος Βεντούρας

εΝασ ελλΗΝασ Επαναστατησ

καταγραΦη τΗσ μΝΗμΗσ

καταγραΦη τΗσ μΝΗμΗσ

καλαΒρΥτα – ανΘρΩποι και σκιΕσΗλίας Γιαννακάκης

ο Ηλίας Δημητρακόπουλος είναιιδανικό παράδειγμα «μαχόμενουδημοσιογράφου»: για χρόνια,συγκέντρωνε στοιχεία για τηνπαραπομπή του πρώην υπουργούεξωτερικών των ΗΠα, Χένρικίσινγκερ, ως εγκληματία πολέμου,χρόνια μετά την ενεργή εμπλοκήτου στο σκάνδαλο ουότεργκεϊτ.Δύο έμπειροι ντοκιμαντερίστεςπαρακολουθούν τον Ροβήρομανθούλη να συνομιλεί μαζί του.

Η ιστορία του Ηλία Δημητρακόπουλουδεν είναι ιδιαίτερα γνωστή στην Ελλάδα.Πώς τον ανακαλύψατε; Και γιατί σας κέν-τρισε το ενδιαφέρον;Η ιστορία του Ηλία Δημητρακόπουλου δενείναι άγνωστη. από το 1967 εξόριστος στηναμερική, δραστηριοποιήθηκε ως ερευνη-τής δημοσιογράφος στη διερεύνηση τουμεγαλύτερου σκανδάλου στην ιστορία τωνΗΠα, της υπόθεσης ουότεργκεϊτ, ανακαλύ-πτοντας και μια «ελληνική» πτυχή της υπό-θεσης. ο δημοσιογράφος, που σποραδικάέχει δημοσιεύσει και στον ελληνικό τύπο,έχει δώσει συνεντεύξεις σε τηλεοράσεις καιραδιόφωνα τα τελευταία χρόνια. Η από-

φαση ν’ ασχοληθούμε με την ιστο-ρία του έχει να κάνει με έναν δικόμας προβληματισμό σχετικά μετην κρίση και το ρόλο της προσω-πικότητας στην εξέλιξη των πραγ-μάτων, προς τη μία ή την άλλη κα-τεύθυνση.

Ρόλο καθοδηγητή στην πορείαεξερεύνησης της ιστορίας του

Δημητρακόπουλου διαδραματίζει ο σκη-νοθέτης Ροβήρος Μανθούλης. Γιατί κά-νατε την συγκεκριμένη επιλογή και ποιαήταν η συμβολή του στην πραγματοποί-ηση του ντοκιμαντέρ και την προσέγγισητου ήρωά σας;ο Ροβήρος μανθούλης γνώριζε από παλιάτον Ηλία Δημητρακόπουλο και την ιστορίατου, μάλιστα του είχε κάνει μια συνέντευξηγια την ταινία του Η χούντα των συνταγμα-ταρχών, την οποία τελικά δεν χρησιμοποί-ησε. Ήταν λοιπόν ο ιδανικός άνθρωπος γιανα βοηθήσει στο «ξεδίπλωμα» αυτής της εκ-πληκτικής ιστορίας –θα μπορούσε να είναιένα πολιτικό θρίλερ– και, ταυτόχρονα, ναπαίξει το ρόλο του «ανταγωνιστή» χαρα-

κτήρα στο πλαίσιο της δραματουργίας τηςταινίας.

Ο Δημητρακόπουλος, όπως τον δείχνετε, εί-ναι μια προσωπικότητα με ιδιαίτερη συγ-κρότηση. Διαθέτει πειθαρχία, πείσμα, αυ-στηρότητα και αμετακίνητα προσωπικάόρια. Τι δυσκολίες αντιμετωπίσατε στηνπροσέγγισή του και ποιες πτυχές του θα θέ-λατε να ανακαλύψετε σε μεγαλύτερο βάθος;Πειθαρχία, πείσμα, αυστηρότητα και αμετα-κίνητα προσωπικά όρια, είναι τα ιδιαίτεραστοιχεία που συγκροτούν την ορατή πλευράτου χαρακτήρα του. Ωστόσο η ιδιότητα τουελεύθερου ρεπόρτερ που υπηρετεί την αλή-θεια (scooper), χωρίς να υπολογίζει το προ-σωπικό κόστος, είναι τόσο άμεσα συνυφα-σμένη με την ζωή του, ώστε να αναρωτιέταικανείς αν υπάρχει αόρατη πλευρά. σ’ αυτόστάθηκε αταλάντευτα καθ’ όλη τη διάρκειατων γυρισμάτων. και μας έδειξε πως ο άν-θρωπος είναι οι πράξεις του. Όπως σε ένασενάριο η λέξη «ήρωας» είναι η δράση, στοερώτημα «τι είναι ήρωας;», καλούμαστε νααπαντήσουμε με το παράδειγμα του ΗλίαΔημητρακόπουλου.


Πώς γνωρίσατε τον Λούη; Και γιατίέπρεπε να καταγραφεί η ιστορία του;τον λούη τον γνώρισα από ένα κοινό φίλο,τον μπάμπη αντωνιάδη, το 2010, στοπλαίσιο ενός άλλου ντοκιμαντέρ για τοΝαύπλιο. από τότε, τον έβλεπα συχνάστην κεντρική πλατεία της πόλης, στηνπλατεία συντάγματος όπου συχνάζει τε-λετουργικά, σχεδόν καθημερινά, 12 με 3το μεσημέρι. κι αυτό που μου έκανε εντύ-πωση, ήταν η επιθυμία του να προσπαθείνα διατυπώνει με ακρίβεια, χωρίς ευκολίες,

την άποψή του για κάθε θέμα. Έβλεπα τηναγάπη του για την τεχνολογία, τον έβλεπανα περνάει ώρες στο διαδίκτυο, να χειρί-ζεται με ευκολία τηλέφωνο αφής, κι ότανκάποια στιγμή τον ρώτησα πώς δεν είχεστο παρελθόν καμιά κάμερα σούπερ 8,μου απάντησε πως είχε παλιά. Όταν κά-ποια μέρα με φώναξε να μου «παραδώ-σει» (είναι δική του η χρήση της λέξης) ταφιλμ που ανακάλυψε σε κάτι κουτιά καιείχε να δει πάνω από σαράντα χρόνια, χά-ρηκα. Ιδού ένα θέμα για ντοκιμαντέρ, είπα.

Πώς προσεγγίσατε τη ζωή του;ο λούης γεννήθηκε το 1928 και έζησε τηνκατοχή, τον εμφύλιο, τη Δικτατορία, τημεταπολίτευση, την κομματοκρατία, αλλάκαι την κατάρρευσή της που βιώνουμε σή-μερα. Η εκτέλεση του μεγαλύτερου αδελ-φού του –φοιτητή της Νομικής, ιδεολόγου,μέλους του εαμ– από τους Γερμανούς κα-τακτητές τον σημάδεψε. Όμως ήταν επι-χειρηματίας, που σημαίνει πως δεν υπάρ-χει χρόνος για πολλές ευαισθησίες, παράμόνο ανταγωνισμός, σκληρή δουλειά καιαγώνας για την επιβίωση. αυτό που μουφάνηκε ενδιαφέρον στη ζωή του λούηήταν η κινητικότητά του. Η υπαρξιακήανάγκη για ελευθερία και ανεξαρτησία τονωθούσε συχνά να φεύγει από το ένα στοάλλο, με ό,τι αυτό συνεπαγόταν. ενώ ο αυ-τοδημιούργητος πατέρας του έγινε ο πρώ-τος μεγαλέμπορος του Ναυπλίου με σα-ράντα υπαλλήλους τη δεκαετία του 1930και του είχε μια στρωμένη δουλειά, ολούης, που καταπιεζόταν καρφωμένοςστο ταμείο, άπλωσε για αλλού τα φτεράτου, δυσκολεύοντας προφανώς τη ζωήτου. ενώ μετά την εκτέλεση του αδελφούτου και την τοποθέτηση του πατέρα τουαπό τον ελασ ως δημάρχου Ναυπλιέωνμετά την απελευθέρωση, από το σεπτέμ-βριο 1944 έως τον Ιανουάριο 1945, τάχ-θηκε όλη η οικογένεια στην αριστερά, ολούης, που ασφυκτιούσε στα στενά κο-ματικά πλαίσια, έφυγε και προσχώρησειδεολογικά στη Δεξιά, από όπου αργότερα

πήρε κι από εκεί τις αποστάσεις του κερ-δίζοντας την ανεξαρτησία του αλλά και τημοναξιά του. στον λούη, δηλαδή, αναγνω-ρίζουμε τις ιδεολογικές συγκρούσεις, αν-τιφάσεις και μεταστροφές που βίωσαν πο-λυάριθμοι Έλληνες, που συνάντησαν στηζωή τους απρόσμενες προσωπικές τρα-γωδίες... Όμως αυτό που τον χαρακτήριζετελικά ήταν, πιστεύω, η πίστη στην αξιο-πρέπεια, ο σεβασμός στο συνάνθρωπο, ηδημιουργικότητα και η χαρά της ζωής.

Συνεργαστήκατε εύκολα μαζί του;το πρόβλημα των ηλικιωμένων είναι οχρόνος, η αδυναμία υλοποίησης των επι-θυμιών και η ανημπόρια του σώματος. Oλούης χαιρόταν τη γνωριμία μας, τις συ-ναντήσεις μας, τις συζητήσεις μας. εγώτου έθετα ερωτήματα και τον έσπρωχνανα ξαναθυμάται, εκείνος με την ενέργειάτου μου ανέβαζε το ηθικό. Η κινηματο-γράφηση γινόταν με διακοπές και διαρ-κούσε λίγο. Πάντα είχε κάπου να πάει, κά-ποιον να δει, να κάνει ένα τηλεφώνημα,να βγει στην πλατεία να δει τους φίλουςτου. Η ταινία χρειάστηκε έναν περίπουχρόνο για να γίνει, και το γύρισμα και τομοντάζ γινόταν παράλληλα. Βλέποντας καικάνοντας. Δεν ζήτησε ποτέ να δει το απο-τέλεσμα και δεν έπαυε να μου επαναλαμ-βάνει το πόσο εκτιμούσε τον υπομονετικόκαι λεπτομερή τρόπο δουλειάς μου. μετάτο φεστιβάλ θα πρωτοδεί το ντοκιμαντέρστο Ναύπλιο παρουσία κοινού.

λοΥησ – ΕπτA ΦορΕσ να πΕΦτΕισ, οκτΩ να σηκΩνΕσαι

Γιώργος Χρ. Ζέρβας

ανΕνταΧτοσ κΙ αΓεΡαστοσ

«το λούης μού το κολλήσανε γιατί ήμουνα σβέλτος, γρήγορος, δενήμουνα κοιμισμένος...»: γνωρίστε τον άοκνο 86χρονο λεωνίδα λάμπρου,που κατέγραφε σε σούπερ 8 οικογενειακά στιγμιότυπα της ζωής τουαλλά και δημόσια γεγονότα. Έχει πολλά να διηγηθεί.

καιρOσ για HρΩΕσΆγγελος Κοβότσος, Καλλιόπη Λεγάκη

παλΕΥοντασ ΓΙα τΗΝ αλΗθεΙα

πορτρEτα

πορτρEτα


Για την αποστολία Παπαιωάννου, μια εκδοχή αναχωρητισμού είναι κι έναΟδοιπορικό στους Δελφούς (1). εκεί, θεατράνθρωποι με θητεία στο αρχαίοδράμα, φυσιολάτρεις περιπατητές, ακόμα κι ο σκηνοθέτης λάκης Παπαστά-θης που επισκέπτεται το σπίτι των αναβιωτών των Δελφικών εορτών, τουΆγγελου και της εύας σικελιανού, αφήνουν τα ελληνικά αστικά κέντρα γιαμια ιστορικά και μυθολογικά φορτισμένη περιοχή. μπορεί να μη συναντήσουντην Πυθία, αλλά ίσως να μαντέψουν κάτι από την ατμόσφαιρα του απώτερουπαρελθόντος, που αποδίδεται τόσο διαστρεβλωμένα στο σημερινό εθνικόαφήγημα. Για τους Βολιώτες, ένας τόπος αλλιώτικα «ιερός» ήταν το «καφέσαντάν»: ένα μπαρ με ζωντανή μουσική που για χρόνια λειτουργούσε ως ση-μείο συνάντησης μουσικών, καλλιτεχνών και λοιπών ανήσυχων πνευμάτων– από το 1981 ώς το 2009, όταν κατεδαφίστηκε το κτίριο που το στέγαζε,όπως βλέπουμε στο 10000 νύχτες (2) του κώστα ανέστη. Για να βρει έναναντίστοιχο χώρο συνάντησης, ο τζώρτζης Γρηγοράκης ταξιδεύει στις Άλπεις,όπου βρίσκουν καταφύγιο μουσικοί διεθνούς φήμης, κοντά στη φύση καιμακριά απ' τον... ηλεκτρισμό και από άλλα δεινά του πολιτισμού, στο Un-plugged (3) μουσικό φεστιβάλ Zermatt της ελβετίας. ο ηλεκτρισμός, πάλι,ήταν αυτός που έφερε κοντά δύο εντελώς διαφορετικές κουλτούρες. Όπωςμαθαίνουμε στο Ανάμεσα σε δύο νησιά(4) του μιχάλη σταυρόπουλου, μερικάαπό τα πρώτα ηλεκτρικά αυτοκίνητα στον κόσμο κατασκευάζονταν από τηνenfield Automotive (ιδιοκτησίας Γουλανδρή), που είχε έδρα στη μεγάλη Βρε-τανία αλλά εγκαταστάσεις στη σύρο – ώσπου η απουσία επιχειρηματικήςπολιτικής στη χώρα οδήγησε την εταιρεία να αποσύρει τις δραστηριότητέςτης από το κυκλαδονήσι. Πολλοί Έλληνες και ξένοι, βέβαια, όταν μιλούν γιατο «νησί», εννοούν μόνο ένα: οι απανταχού κρητικόφιλοι που βρίσκουν τονεπίγειο παράδεισό τους στα ψηλά βουνά και στις τροπικές παραλίες (ή καιστην κουζίνα) της λεβεντογέννας θα ταυτιστούν με τους πρωταγωνιστές τουCretativity (5) του μανώλη κριτσωτάκη. Ένα Χρυσό δάσος (6) ήταν ο παρά-δεισος για τον Γιώργο καλύβα, καλλιεργητή δέντρων και μελισσοκόμο στιςσκουριές Χαλκιδικής – γι' αυτόν το δάσος είναι «χρυσό» για άλλους λόγουςπέρα από αυτούς που έχει μια πολυεθνική για να εξορύξει πολύτιμο μέταλλοαπό το υπέδαφος της περιοχής. Έναν αγώνα (ή περισσότερους) ενάντια σεεταιρείες φιλοδοξεί να εμπνεύσει και το ντοκιμαντέρ της Νέλλης ΨαρρούΣΤΑγώνες (7), που εξετάζει το ζήτημα της ιδιωτικοποίησης του νερού στηνελλάδα. σε μια χώρα που φημίζεται για το μέγεθος των κοινωνικών παροχώντης, στη Γερμανία, έχει καταφύγει εδώ και χρόνια ο σκηνοθέτης Νίκος λυγ-γούρης. στο τελευταίο ντοκιμαντέρ του, Δεύτερο Τέλος (8), ακολουθεί έναπλήθος μυστηριωδών ανθρώπων να περπατούν τελετουργικά στο Βερολίνοκαι να αναλώνονται σιωπηλά σε παράξενες χειρονομίες. σ' αυτό το παιχνίδιπεριφρόνησης των κοινωνικών συμβάσεων, η υπόμνηση ενός παλιού έρωταγίνεται όχημα για την απόδραση απ' τα εγκόσμια. το τέλος των συμβάσεωντου ντοκιμαντέρ και το όραμα (;) για ένα άλλο είδος κινηματογράφου είναικαι το θέμα του Dokime (9) του Γιώργου κραββαρίτη. Όσο για το οριστικό...τέλος, Σχετικά με το τέλος του κόσμου (10) μάς μιλά ο Γιάννης μισουρίσης,που χρησιμοποιεί κι αυτός ως όχημα την τέχνη, ξεκινώντας από την περίστασημιας διεθνούς θεατρικής συμπαραγωγής και καταλήγοντας στο πώς ξεπερνάένας άνθρωπος την αίσθηση του τέλους.

19

σημΕια ΦΥγησΕ λ λ η ν ι κ ο π α ν ο ρ α μ α

στο τμήμα «ανθρώπινα Δικαιώματα» του προγράμματος του16ου Φεστιβάλ διαβάζουμε για το ντοκιμαντέρ Αφήνοντας τηνΕλλάδα. εκεί η Άννα μπρας, μια σκηνοθέτρια από τη Γερμανία,πλησιάζει δυο έφηβους μετανάστες από το αφγανιστάν πουαδημονούν να φύγουν απ' τη χώρα, προς αναζήτηση μιαςκαλύτερης ζωής στην ευρώπη. Διαβάζοντας τον τίτλο και τιςδυο-τρεις αράδες της σύνοψης γεννιούνται πολλές σκέψεις.Πόσοι –και πόσων λογιών– αναχωρητές υπάρχουν σήμεραστην ελλάδα; Ποια είναι τα σύνορα που πασχίζουν ναδιασχίσουν; και, κυρίως, από τι τρέχουν να ξεφύγουν;

της Γκέλυς Μαδεμλή

1 6

7

8

9

10

2

3

4

5

γνΩμΕσ

ι όροι «cop drama» ή «police procedural»αποτελούν απόπειρες ορισμού ενός (τηλεο-πτικού) genre με εξαιρετικά πληθωρική ιστο-ρία. τα cop dramas είναι μία από τις δύο βα-σικές εκδοχές της ευρύτερης οικογένειας των

«procedural dramas», που εστιάζουν στην επίλυσηεγκληματικών υποθέσεων ή στην περιγραφή καιχαρτογράφηση ενός ιδιαίτερου υποσυστήματος, είτεαυτό είναι το αστυνομικό σώμα είτε η δικαστική ήνομοθετική εξουσία. στην αμερικανική τηλεόρασηη παραγωγή είναι αχανής και από τη δεκαετία του1970 και τα κλασικά παραδείγματα του είδους όπωςο Κότζακ και οι Starsky & Hutch μέχρι τις σύγχρονες,υβριδικές εκδοχές όπως το The wire και το True de-tective έχουν αλλάξει πολλά. ο όρος-ομπρέλα πε-ρισσότερο συσκοτίζει παρά επεξηγεί, αφού τείνει νααποδίδει στατικά χαρακτηριστικά σε ένα σώμα έρ-γων με διαφορετικές στοχοθεσίες, αφηγηματικές τε-χνικές και ιδεολογικές προϋποθέσεις. Η ηθικολογικήκαταδίκη της νεανικής παραβατικότητας στο 21 jumpstreet της δεκαετίας του 1980 και ο τεχνοφιλικόςοπτιμισμός του CSI, απότοκου της νεοφιλελεύθερηςαισιοδοξίας για την εξάπλωση της προσβασιμότηταςστο διαδίκτυο και τα νέα μέσα, έχουν μικρή σχέσημε την αριστερόστροφη απαισιοδοξία του The wire

και τους υπαρξιστικούς προβληματισμούς με φόντοτον αμερικανικό Νότο της περίπτωσης True detective.

στην ελλάδα αρχικά η δημόσια και στη συνέχειαη ιδιωτική τηλεόραση, κατά τα πρώτα χρόνια λει-τουργίας της, πριν αλλά και μετά τη στροφή στιςελληνικές παραγωγές το 1991, αφιερώνει σημαν-τικό μέρος του προγράμματος στις διάφορες εκδο-χές του «cop drama». με μια πρώτη ματιά, φαίνεταιότι το ελληνικό κοινό έχει έρθει σε επαφή με το εί-δος, αφού σχεδόν όλες οι επιτυχημένες σειρές, εν-δεικτικά, Οι σκληροί του Μαϊάμι, Χαβάη 5-0, Hill streetBlues, NYPD Blue, προβάλλονται για μεγαλύτερο ήμικρότερο χρονικό διάστημα, πολλές φορές με ευ-φάνταστες και παραπλανητικές μεταφράσεις τωντίτλων τους, ακόμη και στις prime time ζώνες. μετη σταδιακή επέκταση της ευρυζωνικότητας, απότο 2005 και ύστερα, η πρόσβαση του ελληνικούκοινού στις αμερικανικές τηλεοπτικές σειρές πρα-κτικά καθίσταται απεριόριστη –παραδείγματος χά-ριν, η έκταση της συζήτησης στα ελληνικά socialmedia για το True detective είναι εντυπωσιακή– καιμπορούμε να πούμε, λαμβάνοντας υπόψη την ιστο-ρία της περιόδου 1990-2005, ότι το ελληνικό κοινόείναι ιδιαίτερα εξοικειωμένο με τους κώδικες καιτην ποικιλομορφία των «cop dramas».

Πολλοί είναι αυτοί που χρησιμοποιούν το κλισέ περί της «πραγματικότητος, που είναι πιο ισχυρήαπό την φαντασία». Όντως, στο πεδίο των αμερικανικών αστυνομικών σειρών, που είναι πια η«βαριά βιομηχανία» του παγκόσμιου οπτικοακουστικού τομέα, οι ομάδες ανάπτυξης σεναρίουκάνουν εκτενείς έρευνες σε πραγματικά περιστατικά και ταινίες τεκμηρίωσης προτού γράψουνοποιαδήποτε αράδα. αντιστρόφως, όμως, πολλά ντοκιμαντέρ χρησιμοποιούν το στοιχείο τουσασπένς για να αναπτύξουν τη δομή τους, μας κάνουν να βουτήξουμε στα ερέβη του κόσμουτου εγκλήματος, μας βάζουν πότε στη θέση του παραβάτη και πότε στη θέση του ντετέκτιβ. από πότε γίναμε τόσο εξοικειωμένοι με ένα τέτοιο παιχνίδι ρόλων;

του Γιώργου Μαρκατά

ΟΤΑΝ ΤΟ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΣΥΝΟΜΙΛΕΙ ΜΕ ΤΙΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΕΣ ΣΕΙΡΕΣ

τ

W

Ae

π

mκ

n οη

Από πάνω προς τα κάτω: True detective, Κότζακ και το ντοκιμαντέρΣκοτώνοντας το χρόνο του Γιάαπ φαν Χούβαϊκ, ηθεματική του οποίου, αν και αντλημένη από τηνπραγματικότητα, θα μπορούσε να είναι υλικό ενός «cop drama».




here are the strong? singselvis Costello. “And who arethe trusted? / And where isthe harmony?” he’d onlyhave to take a look at some

of the films screened during the 16thtDF to find them.

THE sTROngthe homeless people of Paris open theirhearts in the beautiful On the edge ofthe world by Claus Drexel. “Meetingsuch nice, friendly, open-minded andgenerous people on the street,” remem-bers Drexel, “made me understand thatthe important things in life are notmoney and economic growth, but re-spect, friendship and love. [...] whenrembrandt or Goya painted poor peo-ple, no one expected them to make anugly painting. when a painter paintsthe backdrop behind his subject, hisidea is not just to paint something 'nice,'but to express the inner life of the per-son he paints. that’s exactly what wetried to achieve: show the great innerbeauty of these people.”

(On the edge of the world, along withNicolas Philibert’s To be and to haveand Claire Simon’s Human Geographymake up for the Francophone Dayscreenings on March 16).

A boxer’s amazing story becomes tes-tament to his... soft side in Dimitris Sta-tiris’ Relentless. “we screened a firstdraft of the film for Giacobbe andother members of his club. when thescreening came to an end, i saw Gia-cobbe and 'grandpa' tazzi holdingarms, barely managing to keep thetears from falling, like two little chil-dren. And here i thought that the box-ing world was a tough and machoworld.”

Survivors of the Kalavryta massacrecarry a tremendous burden withcourage and determination in eliasyannakakis’ Kalavryta – People andShadows: “it’s a trauma that’s not vis-ible right away, but one that surfacesthrough cracks in their speech, andmore so, through their silence. theonly thing that historical memory canoffer, in my opinion, is the reminderof human cruelty. i don’t believe itmakes us wiser or that it prevents sim-ilar tragedies from happening again.it is certain that they will. if we get toknow the past as it is without adorn-ing it, then we might manage to be-come more tolerant. And more stoic.”

Politicians have to be strong and hereare two of the most intricately linkedwith contemporary Greek politics per-sonas, showing their teeth: emily yan-noukou and Alexandros Papanikolaoufollow in Hope on the Line SyriZAleader Alexis tsipras during the 2012election campaign. “we wanted tocapture his personality, in that partic-ular moment in time; to see what kindof work this young politician, whomanaged to emerge amidst a crisis, isdoing. we were also interested inshowing the change of a political fig-ure that went on from a position ofcriticizing the system to the doorstepof its overthrow.” “how did AngelaMerkel manage to impose the Germanhegemony in europe?” wonders Ste-lios Kouloglou in The Godmother, aninvestigation of the German Chanel-lor’s power plays and strategies, butalso of her personal story becoming,from an east Germany physicist to themost powerful woman in the world.

THE TRusTEDthree different people dedicate theirlives in helping people in need in Jesseroesler’s The Starfish Throwers. “Ourimpact reaches further than our ac-tions”, mentions roesler. “everythingwe do not only has a direct result, butit also affects how others view theirown potential. So the good work thesethree people do ripples out from theminto the inspired actions of others. it’srenewed my commitment to giveback to the community in small wayson a more consistent basis,” says Jesseroesler.

People seeking asylum in Cyprus areturned into an examination of identityin Evaporating Borders. Director ivaradivojevic says: “where there are noties to the identity, there is the un-

known, the unfamiliar, the placewhere you lose yourself and are... free– free of things that can act as an at-tack on that engrained identity, freeof fears. So what i've learnt is that byletting go, even a little bit, of this con-strained identity, there is great poten-tial for tolerance and peace.”

Opening up to the camera was a mat-ter of persistence –and luck– inUkraine is not a Brothel. “i was thefirst person to interview victor,”(i.e. theman involved in FeMeN) says directorKitty Green. “i had secretly been film-ing his presence for over a year andthen on my last day in Kiev, i askedhim for an interview. i was terrifiedabout how he would react. he is anunpredictable character. he was reallyshocked, surprised and angry at firstbut i think he, secretly, had alwayslonged for the spotlight and reallywanted the world to know about hisrole in FeMeN so he agreed (a little re-luctantly) to do it. i interviewed himthat same night which meant that hehad no time to prepare. i think his an-swers are honest as a result of that andthat is why the interview is so intense.”

HARmOnYNon-violent protesting speaks vol-umes in Millions can walk. “i think theGhandian philosophy helps to betterunderstand the basics of life,” says di-rector Christoph Schaub. “For me hisideas about conflict are the most im-portant. your enemy is not an evil per-son, perhaps he acts in an evil mannerbecause of his political position. thishelps to humanize the enemies andto find better solutions.”An incredible “true story” emerges asa meditation on human relationships,love and acceptance in Lost in the Be-wilderment. in director Alexandra An-

thony’s words: “the passage of timegives us the opportunity to see howit affects all things and to witness awhole arc of a person’s life, somethingmore akin to a novel. we see Lucas(the protagonist) grow up before oureyes. As you see in the film, however,he survived, and even flourished. itwasn’t too late to feel the effects ofhis family’s unconditional love, whichi believe truly healed everyone.”

DOn’T FOrGet:Come join us for our much lovedMeet ‘n’ mingle Party on tuesdaythe 18th (22.00, Pasta Flora Dar-ling, 6 Zefxidos St.). there will bedrinks and... meeting and min-gling!

PeACe, LOve, ANDunDERsTAnDIng –AnD pOLITIcs(It ain’t funny) by elena Christopoulou

τ

W

Ae

π

mκ

n οη

Ukraine is not a Brothel

Documents

ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΤΟΥ ΓΚΑΝΤΙ Τουi στέρησαν τη γη …...ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΤΟΥ ΓΚΑΝΤΙ Τουi στέρησαν τη γη τουi, τη δυνατότητα