Προσαρμογή του μη - γλωσσικού ερωτηματολογίου ενδιαφερόντων του Becker

ειδικό για εφήβους με νοητική καθυστέρηση

Αφροδίτη Ξηρομερίτη και Νικόλαος Μακρής

2

Προσαρμογή του μη - γλωσσικού ερωτηματολογίου ενδιαφερόντων του Becker

ειδικό για εφήβους με νοητική καθυστέρηση

Κάθε σύγχρονη κοινωνία θα πρέπει να θέτει σε προτεραιότητα τη

διαμόρφωση συνθηκών οι οποίες να εκφράζουν το σεβασμό προς την ιδιαιτερότητα

των ατόμων με ειδικές ανάγκες. Άτομο με ειδικές ανάγκες είναι αυτό το οποίο

λειτουργεί κάτω από το μέσο όρο προσδοκιών εξαιτίας πολιτισμικών,

περιβαλλοντικών, οικονομικών, ή εκπαιδευτικών στερήσεων. Μια τέτοια προσπάθεια

θα πρέπει να συνίσταται, μεταξύ άλλων, στη διαμόρφωση προγραμμάτων

επαγγελματικού προσανατολισμού, κατάρτισης και αποκατάστασης των

συγκεκριμένων ατόμων..

Ωστόσο, τα προγράμματα αυτά προκειμένου να ανατανακλούν την

αναγνώριση και το σεβασμό της διαφορετικότητας αυτών των ατόμων θα πρέπει να

εναρμονίζονται με τις μαθησιακές δυνατότητες, τις ανάγκες αλλά και τις προτιμήσεις

των ατόμων με ειδικές ανάγκες. Στα πλαίσια μιας τέτοιας προσπάθειας κινείται η

έρευνα η οποία παρουσιάζεται στις επόμενες σελίδες. Βασικός στόχος της έρευνας

αυτής ήταν η διερεύνηση της αποτελεσματικότητας της εφαρμογής σε ελληνικό

πληθυσμό εφήβων με νοητική καθυστέρηση του ερωτηματολογίου επαγγελματικών

ενδιαφερόντων του Becker (R - FVII). Στις σελίδες που ακολουθούν θα περιγραφεί

αναλυτικά το συγκεκριμένο ερωτηματολόγιο, τα χαρακτηριστικά, ο τρόπος

χορήγησης και βαθμολόγησης του. Επίσης, θα παρουσιαστούν οι στόχοι και η

μεθοδοδολογία της παρούσας έρευνας. Τέλος, θα παρουσιαστούν τα αποτελέσματα

και οι προτάσεις που απέρρευσαν από την έρευνα αυτή.

3

Το μη - Λεκτικό Ερωτηματολόγιο Επαγγελματικών Ενδιαφερόντων του Becker (R-

FVII)

Χαρακτηριστικά του ερωτηματολογίου

Το μη - Λεκτικό Ερωτηματολόγιο Επαγγελματικών Ενδιαφερόντων του Becker

(R-FVII) είναι ένα ερωτηματολόγιο επαγγελματικών προτιμήσεων το οποίο

χρησιμοποιείται σε νοητικά καθυστερημένα άτομα αλλά και σε άτομα με μαθησιακές

δυσκολίες, ηλικίας από 13 ετών έως την ενηλικίωση. Το μη λεκτικό χαρακτηριστικό

του ερωτηματολογίου δεν απαιτεί λεκτικά σύμβολα ή γραπτές δηλώσεις για την

κατανόηση του από τους εξεταζόμενους. Αντίθετα, σε αυτό παρουσιάζονται εικονικές

παραστάσεις δίνοντας ώθηση στον κάθε εξεταζόμενο να ακολουθήσει μία στρατηγική

επιλογής της πιο επιθυμητής από τις παραστάσεις που κάθε φορά του

παρουσιάζονται. Παρουσιάζοντας εικονικά αναπαριστώμενες δραστηριότητες

ατόμων, ουσιαστικά, το ερωτηματολόγιο παρέχει τη δυνατότητα εμπλοκής με αυτό

ατόμων τα οποία παρουσιάζουν περιορισμένες λεκτικές ή αναγνωστικές ικανότητες.

Το ερωτηματολόγιο επινοήθηκε με στόχο να προσφέρει συστηματική πληροφόρηση

για την ποικιλία των επαγγελματικών ενδιαφερόντων των ατόμων - ανδρών και

γυναικών- με ειδικές ανάγκες. Η εφαρμογή του συγκεκριμένου ερωτηματολογίου

παρέχει πληροφορίες για τα ενδιαφέροντα των ατόμων σε σχέση με μια ευρύτητα

εργασιών και επαγγελματικών καθηκόντων σε μη εξειδικευμένο, ημι- εξειδικευμένο

και εξειδεικευμένο επίπεδο. Κατ΄ επέκταση, το συγκεκριμένο εργαλείο βοηθά στον

προσδιορισμό εκείνων των περιοχών στις οποίες τα άτομα με ειδικές ανάγκες

επιδεικνύουν επαγγελματικές προτιμήσεις. Προσδιορίζοντας τις περιοχές

ενδιαφέροντος των ατόμων αυτών συγκεντρώνονται πληροφορίες οι οποίες βοηθούν

4

τους συμβούλους επαγγελματικού προσανατολισμού στο σχετικό σχεδιασμό,

κατάρτιση και αποκατάσταση τους. Το ερωτηματολόγιο παρέχει βαθμολογίες για

έντεκα περιοχές ενδιαφερόντων για άνδρες και γυναίκες, Οι περιοχές αυτές είναι οι

ακόλουθες:

1. Αυτοκινητική 7. Κηπουρική

2. Συντήρηση κτιρίων 8. Νοικοκυριό

3. Υπαλληλική Εργασία 9. Προσωπική Εξυπηρέτηση

4. Φροντίδα Ζώων 10. Υπηρεσία Πλυντηρίου

5. Σερβίρισμα Φαγητού 11. Διακίνηση Υλικών

6. Φροντίδα Ασθενών

Βαθμολογίες από κάθε περιοχή ενδιαφέροντος προκύπτουν από εικόνες που

παρουσιάζονται οργανωμένες σε 55 τριάδες. Σε κάθε τριάδα ο εξεταζόμενος

καθοδηγείται να επιλέξει εκείνη την επαγγελματική δραστηριότητα την οποία θα

επιθυμούσε να αναλάβει περισσότερο, αφήνοντας τις άλλες δύο εικόνες χωρίς καμία

επισήμανση. Καθώς, τα άτομα ωθούνται να ακολουθήσουν μία στατηγική επιλογής,

ουσιαστικά, αξιολογούν καθεμία από τις τρεις εικόνες κάθε τριάδας και επιλέγουν

εκείνη την εικόνα από κάθε τριάδα η οποία παρουσιάζει την πλέον αρεστή σε αυτούς

δραστηριότητα.

Όλες οι εικόνες στο Ερωτηματολόγιο αντιπροσωπεύουν τα είδη και τους

τύπους επαγγελμάτων στα οποία τα άτομα με ειδκές ανάγκες είναι παραγωγικά και

επαρκή. ¨Ένα σύνολο από 165 εικονικές αναπαραστάσεις οργανωμένες σε τριάδες

συνιστά το υλικό του ερωτηματολογίου.

5

Το ερωτηματολόγιο διατίθεται σε μία εύχρηστη μορφή δελτίου το οποίο εκτός

από τις 55 τριάδες εικονικών αναπαραστάσεων περιλαμβάνει και το Φύλλο Ατομικού

Προφίλ ως ένα βοηθητικό μέσο για την ερμηνεία των αποτελεσμάτων της εξέτασης

(βλέπε Παράρτημα για το Ερωτηματολόγιο και το Φύλλο Ατομικού Προφίλ). Το

ερωτηματολόγιο χορηγείται και βαθμολογείται από έναν εκπαιδευμένο βοηθό

επαγγελματικού συμβούλου, αλλά οι αποφάσεις σχετικά με το σχεδιασμό, την

κατάρτιση και την τοποθέτηση του ατόμου στο ανάλογο εργασιακό πλαίσιο, θα

πρέπει να παίρνονται από εξειδικευμένους, κατάλληλα εκπαιδευμένους, δασκάλους ή

συμβούλους επαγγελματικού προσανατολισμού ή ψυχολόγους οι οποίοι έχουν

γνώσεις σχετικές με συμβουλευτικές πρακτικές.

Η ενασχόληση με το ερωτηματολόγιο είναι απλή και διαρκεί λιγότερο από 45

λεπτά συμπεριλαμβανομένου του χρόνου παροχής οδηγιών, επιλογής των εικόνων

από τον εξεταζόμενο και βαθμολόγησης του. Ο μέσος χρόνος συμπλήρωσης του

ερωτηματολογίου είναι είκοσι λεπτά ή και λιγότερο.

Περιγραφή των κλιμάκων

Επαγγελματικές κλίμακες

Αυτοκινητικό ένδιαφέρον σημαίνει προτιμήσεις για επαγγέλματα που σχετίζονται με

το παρκάρισμα, καθάρισμα, γυάλισμα, λίπανση και εφοδιασμό με καύσιμα

λεωφορείων και αυτοκινήτων αλλά και άλλες σχετικές υπηρεσίες και δραστηριότητες.

Φύλακας μάντρας παρκαρίσματος, υπάλληλος σε πλυντήριο αυτοκινήτων, βοηθός σε

σταθμό (garage) αυτοκινήτων, βοηθός μηχανικού είναι κάποιες από τις πιο

δαδεδομένες δραστηριότητες στα αυτοκινητικά ενδιαφέροντα.

6

Ενδιαφέρον συντήρησης κτιρίων σημαίνει προτίμηση για μηχανικές

δραστηριότητες οι οποίες σχετίζονται με την επισκευή, συντήρηση, ανοικοδόμηση

και εξοπλισμό κτιρίων.

Βοηθός βαφέα, βοηθός μοκετίστα, βοηθός ηλεκτρολόγου, βοηθός ξυλουργού, βοηθός

οικοδόμου είναι μερικά από τα επαγγέλματα τα οποία συμπεριλαμβάνονται στην

κατηγορία των δραστηριοτήτων συντήρησης κτιρίων.

Υπαλληλικό ενδιαφέρον σημαίνει ενδιαφέρον για γενικές εργασίες γραφείου, όπως

μεταβίβαση αλληλογραφίας, πακετάρισμα και, γενικά, εκτέλεση όλων των βασικών

καθηκόντων σε περιβάλλοντα γραφείου, βιβλιοθήκης ή τυπογραφείου.

Υπάλληλος αρχείου, παιδί γραφείου, βοηθός σε φωτοτυπείο ή τυπογραφείο, βοηθός

βιβλιοθήκης και διανομέας αλληλογραφίας είναι ορισμένα από τα επαγγέλματα που

συμπεριλαμβάνονται στην κατηγορία υπαλληλικό ενδιαφέρον.

Ενδιαφέρον φροντίδας ζώων σημαίνει μία προτίμηση σε δραστηριότητες που

σχετίζονται με τη διατροφή, πόση, προστασία, εξάσκηση, συνοδεία, και καθαρισμό

ζώων.

Βοηθός κτηνιατρικού νοσοκομείου / ιατρείου, σταβλίτης, φύλακας καταστήματος

μικρών ζώων, φροντιστής ζώων, συνοδός σκύλων είναι ορισμένες από τις

απασχολήσεις οι οποίες παρουσιάζουν υψηλή προτίμηση στην κατηγορία ενδιαφέρον

φροντίδας ζώων.

7

Ενδιαφέρον σερβιρίσματος φαγητού σημαίνει προτίμηση σε δραστηριότητες που

περιλαμβάνουν την προετοιμασία και το σερβίρισμα φαγητού αλλά και τα καθήκοντα

καθαρισμού σε κουζίνα και αίθουσες γευμάτων σε ετιατόρια και σε ξενοδοχεία.

Σερβιτότορος / α, βοηθός κουζίνας, λαντζιέρης είναι κάποιες από τις εργασίες που

περιλαμβάνονται στην κατηγορία ενδιαφέροντα υπηρεσίας φαγητού.

Ενδιαφέρον φροντίδας ασθενών σημαίνει προτίμηση για επαγγέλματα που

σχετίζονται με τη φυσική άνεση και την ασφάλεια ασθενών και την εκτέλεση

βασικών αρμοδιοτήτων σε νοσοκομεία, κλινικές ή σε άλλα κέντρα υγείας.

Βοηθός νοσοκόμου, φύλακας νεκροτομείου, βοηθός φυσιοθεραπευτή, φύλακας

νοσοκομειακού, πρακτικός / ή νοσοκόμος / α, είναι ορισμένα από τα επαγγέλματα

που συμπεριλαμβάνονται στα ενδιαφέροντα φροντίδας ασθενών.

Το Ενδιαφέρον Κηπουρικής δείχνει μία προτίμηση για δραστηριότητες που

σχετίζονται με το φύτεμα, καλλιέργεια και κλάδεμα φυτών αλλά και φροντίδα

περιοχών, όπως κήποι, πάρκα, κ.τ.ο.

Εργαζόμενος/ η σε αγρόκτημα, συλλέκτης φρούτων, βοηθός ανθοκόμου, βοηθός

κηπουρού, κλαδευτής δέντρων, φύλακας πάρκου είναι ορισμένα από τα επαγγέλματα

υψηλού ενδιαφέροντος στην Κηπουρική.

Ενδιαφέροντ νοικοκυριού σημαίνει προτίμηση για επαγγέλματα που συνδέεονται με

το καθάρισμα και την τακτοποίηση εσωτερικών χώρων κτιρίων, επίπλων και

εξοπλισμών σε ξενοδοχεία, καταστήματα ή και ιδιωτικούς χώρους.

8

Θυρωρός, οικιακή / ός βοηθός, πορτιέρης, οικονόμος, καθαριστής χαλιών,

καθαριστής τζαμιών είναι μερικά από τα επαγγέλματα που συμπεριλαμβάνονται στην

κατηγορία ενδιαφέρον νοικοκυριού.

Ενδιαφέρον προσωπικής εξυπηρέτησης είναι μία προτίμηση για επαγγέλματα που

αφορούν στη βοήθεια, υποστήριξη και εξυπηρέτηση ατόμων σε μια ευρεία γκάμα

υπηρεσιών.

Φύλακας νηπίων, κουρέας, κομμώτρια, οικονόμος, ελεγκτής εισιτηρίων, πορτιέρης,

συνοδός, ταξιθέτης / τρια είναι μεταξύ των επαγγελμάτων που συμπεριλαμβάνονται

στην κατηγορία ενδιαφέρον για προσωπική φορντίδα.

Ενδιαφέρον υπηρεσίας πληντυρίου είναι μία προτίμηση για επαγγέλματα που

συνδέεονται με το καθάρισμα, σιδέρωμα, βάψιμο ρούχων ή επιπλώσεων σε

καθαριστήρια, πλυντήρια , κ.τ.ο.

Βοηθός σε καθαριστήριο ή πλυντήριο είναι τα πιο διαδεδεομένα επαγγέλματα στην

κατηγορία ενδιαφέρον υπηρεσίας πλυντηρίου.

Ενδιαφέρον διακίνησης υλικού είναι ένα ενδιαφέρον για επαγγέλματα που αφορούν

στην αποθήκευση, φόρτωμα, ξεφόρτωμα, ταξινόμηση, πακετάρισμα ή μεταφορά

υλικών.

Μεταφορέας, βοηθός οδηγού φορτηγού, εφημεριδοπώλης, αποθηκάριος, μεταφορέας

επίπλων είναι ορισμένα από τα επαγγέλματα που συνιστούν την κατηγορία

ενδιαφέρον διακίνησης υλικών.

Οδηγίες για την εφαρμογή του ερωτηματολογίου

9

Το R - FVII είναι αυτοχορηγούμενο και δεν έχει περιορισμό χρόνου. Μπορεί

να εφαρμοσθεί είτε ατομικά είτε ομαδικά. Δεν υπάρχει διαφορετικό δελτίο για άντρες

και γυναίκες. Κατ’ επέκταση, τα μέλη των δύο φύλων εξατάζονται με το ίδιο δελτίο.

Όταν δίνεται ατομικά ο εξεταστής διαβάζει δυνατά τα ατομικά στοιχεία και

παροτρύνει τον εξεταζόμενο να τα συμπληρώσει στην αντίστοιχη ενότητα. Όταν

συμπληρωθούν τα προσωπικά στοιχεία, ο εξεταστής συνεχίζει διαβάζοντας δυνατά

την ενότητα “ΠΩΣ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΤΟ ΔΕΛΤΙΟ” . Μετά από αυτές τις

οδηγίες, ο εξεταστής ρωτά: “Κατάλαβες τι πρέπει να κάνεις;” Μετά από την

απάντηση στην ερώτηση ο εξεταστής ανοίγει το δελτίο στην τριάδα 1 και λέγει: “

Εδώ υπάρχουν τρεις εικόνες. Βρες ποιο επάγγελμα σου αρέσει περισσότερο και βάλε

σε κύκλο την εικόνα που το παρουσιάζει”. Όταν ο εξεταζόμενος συμπληρώσει την

πρώτη τριάδα, ο εξεταστής λέγει: “Τώρα κάνε το ίδιο σε όλες τις άλλες τριάδες και

σιγουρέψου ότι έχεις επιλέξει μόνο μία εικόνα κάθε φορά”. Μετά την ολοκλήρωση

της εξέτασης ο εξεταστής ελέγχει εάν επιλέχθηκε μόνο μία εικόνα σε κάθε τριάδα.

Στην περιίπτωση που το ερωτηματολόγιο δίνεται ομαδικά υπάρχει μία μικρή

διαφορά στη διαδικασία. Πριν από την παρουσίαση του ερωτηματολογίου ο

εξεταστής λέγει:

ΕΞΕΤΑΣΤΗΣ: Αυτό δεν είναι ένα τεστ. Θέλουμε να μάθουμε το είδος της εργασίας

που σας αρέσει να κάνεται περισσότερο. Θα σας δοθεί ένα δελτίο και ένα μολύβι.

Όταν θα λάβετε το δελτίο σας παρακαλώ μη το ανοίξετε μέχρι να σας δώσω

περισσότερες οδηγίες.

10

Τα δελτία δίνονται στους εξεταζόμενους. Ένας εξεταζόμενος θα μπορούσε να

βοηθήσει τον εξεταστή στη διανομή των δελτίων. Μετά την ολοκλήρωση της

διανομής των δελτίων, ο εξεταστής λέγει :

EΞΕΤΑΣΤΗΣ: Κοιτάξτε στο δελτίο και θα δείτε ένα χώρο στον οποίο θα πρέπει να

σημειώσετε τα προσωπικά σας στοιχεία, όπως όνομα, επίθετο, φύλο, ημερομηνία

γέννησης, κ.τ.ο. (δείχνει ο ίδιος στο αντίστοιχο τμήμα στο δικό του δελτίο). Γράψτε

αυτές τις πληροφορίες στο σημείο που σας ζητείται.

Μετά τη συμπλήρωση όλων των στοιχείων στο πάνω μέρος της πρώτης

σελίδας του ερωτηματολογίου, ο εξεταστής λέγει :

ΕΞΕΤΑΣΤΗΣ: Τώρα θα σας πω πως χρησιμοποιείται αυτό το δελτίο. Ακούστε πολύ

προσεκτικά για να καταλάβετε τι πρέπει να κάνετε. Δεν υπάρχουν σωστές η

λανθασμένες απαντήσεις. Οι απαντήσεις σας θα μας δώσουν πληροφορίες για το τι

εργασίες σας αρέσει να κάνεται περισσότερο. Σε κάθε σελίδα αυτού του δελτίου

υπάρχουν ομάδες από τρεις εικόνες τοθετημένες οριζόντια, όπως ακριβώς οι τρεις

εικόνες στο κάτω μέρος της πρώτης σελίδας (δείχνει ο εξεταστής την πρώτη σελίδα

του δικού του δελτίου - παύση για 15 δευτερόλεπτα). Αν σας αρέσει περισσότερο η

εικόνα που δείχνει κάποιον να μαζεύει τα φύλλα των δέντρων, τότε θα βάλετε σε

κύκλο αυτή την εικόνα. Πρέπει να επιλέξετε μόνο μία εικόνα από τις τρεις. αυτή που

σας αρέσει περισσότερο.

Αν σας αρέσουν όλες οι εικόνες πρέπει να επιλέξετε μόνο μία και να βάλετε

σε κύκλο αυτή που σας αρέσει περισσότερο. Αν δεν σας αρέσει καμία από τις εικόνες,

τότε θα επιλέξετε εκείνη η οποία δείχνει μία εργασία την οποία θα μπορούσατε να

κάνετε για ένα πολύ μικρό χρονικό διάστημα.

11

Υπάρχουν πολλές σειρές από εικόνες που παρουσιάζουν άτομα τα οποία

εργάζονται σε διαφορετικές εργασίες, όπως ακριβώς οι εικόνες στο παράδειγμα.

Σιγουρευτείτε ότι βάλατε σε κύκλο μόνο μία εικόνα (Παύση). Έχετε κάποια ερώτηση;

(Απάντηση σε όλες τις ερωτήσεις).

Τώρα γυρίστε στην επόμενη σελίδα και κοιτάξτε τις εικόνες στο πάνω μέρος

αυτής της σελίδας (δείχνει το δικό του δελτίο). Θυμηθείτε: Επιλέξτε μόνο μία εικόνα

και βάλτε τη σε κύκλο. Όταν τελειώσετε με την σειρά 1 τότε περάστε στην επόμενη

σειρά. Έπειτα, περάστε στην επόμενη σελίδα μέχρι να τελειώσετε όλες τις σελίδες

του δελτίου. Προσπαθείστε να μη σπαταλήσετε πολύ χρόνο σε κάθε ομάδα εικόνων.

Μπορείτε να αρχίσετε.

Ο εξεταστής θα πρέπει να ελέγξει οπτικά τα δελτία, πέντε λεπτά μετά την

έναρξη της συμπλήρωσης του δελτίου, έτσι ώστε να βεβαιωθεί εάν αυτά

συμπληρώνονται κανονικά. Κατά τη διάρκεια της εξέτασης, θα μπορούσε να

επανελέγξει την πορεία της συμπλήρωσης του δελτίου. Μόλις κάθε εξεταζόμενος

ολοκληρώσει τη συμπλήρωση του δελτίου, ο εξεταστής μπορεί να ελέγξει τη σωστή

συμπλήρωσή του. Αν κάποιο δελτίο δεν είναι συμπληρωμένο σωστά μπορεί να το

επιστρέψει στο εξεταζόμενο και να του δώσει οδηγίες για τον σωστό τρόπο

συμπλήρωσής του.

Ερμηνεία των επιδόσεων

Στην επόμενη σελίδα παρουσιάζεται ένα δείγμα συμπληρωμένου Ατομικού

Φύλλου το οποίο δείχνει την καταχώρηση των ακατέργαστων και των

τροποποιημένων βαθμολογιών, αλλά και την ποσοστιαία ταξινόμηση στη γραφική

12

αναπαράσταση του προφίλ. Η γραφική αυτή αναπαράσταση δείχνει ένα προφίλ στο

οποίο φαίνονται οι περιοχές στις οποίες ο εξεταζόμενος παρουσιάζει υψηλές, μέσες

και χαμηλές επαγγελματικές προτιμήσεις σε σύγκριση με τον πληθυσμό που

παρουσιάζει τα ίδια χαρακτηριστικά με αυτόν (ως προς το φύλο, την ηλικία και το

βαθμό νοητικής καθυστέρησης).

Μία βαθμολογία πάνω από την κορυφαία διακεκομμένη γραμμή σε κάθετο

άξονα είναι μία υψηλή βαθμολογία. Αυτό σημαίνει ότι ο εξεταζόμενος έχει εκφράσει

μία προτίμηση στην Προσωπική Φροντίδα, στην Φορντίδα Ασθενών και στις

Υπαλληλικές Δραστηριότητες πιο συχνά από ότι τα περισσότερα αγόρια της ηλικίας

του και του ίδιου βαθμού νοητικής καθυστέρησης. Μία βαθμολογία μεταξύ δύο

διακεκομμένων γραμμών ή πάνω σε μία διακεκομμένη γραμμή είναι μία μέση

βαθμολογία. Αν μία μέση βαθμολογία θα είναι πάνω ή κάτω από τον μέσο όρο

εξαρτάται από το κατά πόσο αυτή είναι πάνω ή κάτω από τη μέση βαθμολογία .50.

Για παράδειγμα, ο συγκεκριμένος εξεταζόμενος έχει εκφράσει μία μέση βαθμολογία

άνω του μέσου όρου για την Υπηρεσία Πληντυρίου και μία μέση βαθμολογία κάτω

του μέσου όρου για την Διακίνηση Υλικών και τις Δραστηριότητες Νοικοκυριού. Μία

βαθμολογία κάτω από την χαμηλή διακεκομμένη γραμμή είναι μία χαμηλή

βαθμολογία. Αυτό σημαίνει ότι ο εξεταζόμενος δεν έχει εκφράσει ενδιαφέρον για

δραστηριότητες, όπως οι Αυτοκινητικές, η Συντήρηση Κτιριών, η Φροντίδα Ζώων,

το Σερβίρισμα Φαγητού και η Κηπουρική τόσο πολύ όσο τα υπόλοιπα αγόρια με τον

ίδιο βαθμό νοητικής καθυστέρησης της ηλικίας του.

Όλες οι βαθμολογίες πάνω από την υψηλότερη διακεκομένη γραμμή είναι

σημαντικές καθώς πληροφορούν για συγκεκριμένες περιοχές ενδιαφέροντος τόσο τον

μαθητή όσο και τον σύμβουλο και έτσι βοηθούν στο σχεδιαμό, την κατάρτιση και την

τοποθέτηση του ατόμου στο κατάλληλο επαγγελματικό πλαίσιο. Στο παραπάνω

13

παράδειγμα, οι τρεις περιοχές ενδιαφέροντος στις οποίες ο εξεταζόμενος παρουσίασε

τις υψηλότερες βαθμολογίες περιλαμβάνουν επαγγέλματα τα οποία σχετίζονται με

την υποστήριση και εξυπηρέτηση των προσωπικών αναγκών των ατόμων και με

γενικής φύσης δραστηριότητες γραφείου. Τέτοιες πληροφορίες είναι σημαντικές σε

περιπτώσεις κατά τις οποίες θα πρέπει να ληφθούν αποφάσεις σχετικά με την

εκπαίδευση ή τον επαγγελματικό προσανατολισμό του μαθητή.

Βαθμολογίες μεταξύ των δύο διακεκομμένων γραμμών, δηλαδή οι μέσες

βαθμολογίες, είναι σημαντικές για τον προσδιορισμό των τυχόν επαγγελματικών

τάσεων του μαθητή. Ο επαγγελματικός προσανατολισμός ή η παροχή ευκαιριών σε

βασικές επαγγελματικές περιοχές μπορεί να επηρεάσουν σαφώς τα παράλληλα ή

δευτερεύοντα ενδιαφέροντα σε σημαντικό βαθμό.

Βαθμολογίες κάτω από από τη διακεκομμένη γραμμή, οι χαμηλές, δηλαδή,

βαθμολογίες, είναι σημαντικές καθώς δεν συνδέονται με κάποια επαγγελματικά

ενδιαφέροντα. Ένας εξεταζόμενος του οποίου οι βαθμολογίες κινούνται σε αυτό το

επίπεδο τείνει να επιδεικνύει χαμηλά ή και καθόλου κίνητρα για εμπλοκή σε

αντίστοιχες δραστηριότητες. Γενικά, όσο μεγαλύτερη η απόκλιση μιας βαθμολογίας

από το μέσο όρο ( πάνω ή κάτω από το .50), τόσο μεγαλύτερη σιγουριά διαφαίνεται

για το γεγονός ότι το ενδιαφέρον ή το μη ενδιαφέρον του εξεταζόμενου στρέφεται

προς την αντίστοιχη κατεύθυνση.

Βαθμολόγηση

Κάθε εικόνα του δελτίου έχει κωδικοποιηθεί σε συνάρτηση με την κατάλληλη

κλίμακα όπως αυτή έχει προκύψει από τις σχετικές αναλύσεις κατά τη στάθμιση του

ερωτηματολογίου από τον δημιουργό του. Ωστόσο, 41 εικόνες έχουν κωδικοποιηθεί

14

σε μία ή περισσότερες κλίμακες. Τούτο συμβαίνει επειδή αυτές οι εικόνες εκτός από

τη διάκριση μεταξύ ατόμων με υψηλά και χαμηλά ενδιαφέροντα σε μία βασική

κατηγορία, συνδέονται, επίσης, με τη διάκριση μεταξύ ατόμων με υψηλά και χαμηλά

ενδιαφέροντα σε κάποια άλλη κατηγορία.

Για τη βαθμολογία του Δελτίου χρησιμοποιείται το Φύλλο Ατομικού Προφίλ

(ΦΑΠ) (Βλέπε Παράρτημα). Στο πάνω μέρος του ΦΑΠ καταγράφονται τα προσωπικά

στοιχεία τα οποία λαμβάνονται από την πρώτη σελίδα του Δελτίου. Στο ίδιο τμήμα

συμπληρώνεται και ο τύπος της ομάδας ο οποίος ταιριάζει περισσότερο στον

εξεταζόμενο (ως προς την ηλικία, το φύλλο και το βαθμό Ν. Κ.). Ο Τύπος της ομάδας

που σημειώνεται χρησιμοποιείται από τον σύμβουλο για την τροποποίηση των

βαθμολογιών που προκύπτουν από την εξέταση με το ερωτηματολόγιο. Η διαδιακσία

τροποποίησης των βαθμολογιών περιγράφεται παρακάτω. Οι Τύποι των ομάδων που

σχετίζονται με τα χαρακτηριστικά των συμμετεχόντων στην παρούσα έρευνα

παρουσιάζονται στους Πίνακες 1, 2, 3, και 4 του Παραρτήματος.

Ξεκινώντας με την τριάδα 1 του Δελτίου και χρησιμοποιώντας το διάγραμμα

με τα κελιά (βλέπε Παράρτημα), σημειώνεται ένα Χ στο αριθμημένο κουτί ή κουτιά

(1, 2, 3, κ. τ. λ.) το οποίο αντιστοιχεί στην εικόνα που έχει επιλέξει ο εξεταζόμενος

για την τριάδα με τον αντίστοιχο αριθμό. Για παράδειγμα, αν στο Δελτίο ο

εξεταζόμενος έχει κυκλώσει την εικόνα του υπαλλήλου γραφείου, τότε σημειώνεται

το Χ στα κουτιά με τον αριθμό “2”. Αν έχει επιλέξει την εικόνα με το άτομο που

βοηθά τον ασθενή να περπατήσει στην τριάδα 2, τότε το Χ σημειώνεται στο κουτί με

τον αριθμό “6”.

Μετά τη μεταφορά όλων των επιλογών του εξεταζόμενου στο διάγραμμα με

τα κελιά, υπολογίζεται το σύνολο των ακατέργαστων δεδομένων για καθεμία από τις

περιοχές ενδιαφερόντων αθροίζοντας τον αριθμό των Χ σε κάθε κάθετη στήλη (Α, Β,

15

Γ, κ.τ.λ.). Τα ακατέργαστα δεδομένα καταχωρούνται στην κατάλληλη γραμμή που

παρατίθεται στο δεξί περιθώριο του ΦΑΠ.

Τα δεδομένα αυτά τοποθετούνται στην αντίστοιχη στήλη του πίσω μέρους του

ΦΑΠ (στήλη Ακατέργαστων δεδομένων). Κατόπιν, χρησιμοποιώντας τους

αντίστοιχους Πίνακες Τύπων (Πίνακες 1 - 4 του Παραρτήματος) τα δεδομένα αυτά

μετατρέπονται στις αντίστοιχες Τ βαθμολογίες (Νormalised Standard Score) και στα

αντίστοιχα ποσοστά (Percentile Score). Οι βαθμολογίες αυτές τοποθετούνται στα

αντίστοιχα σημεία του ΦΑΠ. Στο κάτω μέρος του Πίνακα Ομάδας Τύπου

ανευρίσκεται ένας δεύτερος τύπος που ονομάζεται “Percentile Equivalents of

Stanine”. Με τη χρήση αυτού του τύπου οι ποσοστιαίες βαθμολογίες μετατρέπονται

στις αντίστοιχες Stanine βαθμολογίες οι οποίες τοποθετούνται στο αντίστοιχο τμήμα

του ΦΑΠ.

Το Ατομικό Διάγραμμα είναι ένα σχήμα για την απεικόνιση των ποσοστιαίων

βαθμολογιών του εξεταζόμενου. Για κάθε περιοχή ενδιαφέροντος στο διάγραμμα

αυτό τοποθετείται το κάθε ποσοστό που αντιστοιχεί σε καθεμία από τις περιοχές

ενδιαφέροντος. Για τη σημείωση αυτή χρησιμοποιείται ένα x. Κατόπιν τραβώνται

γραμμές προκειμένου να ενωθούν όλα τα x και για να ολοκληρωθεί η γραφική

αναπαράσταση των επαγγελματικών ενδιαφερόντων του εξεταζόμενου. Από τη

γραφική αυτή αναπαράσταση απομονώνονται εκείνα τα σημεία τα οποία βρίσκονται

πάνω από την υψηλότερη διακεκομμένη γραμμή. Τα σημεία αυτά αντιστοιχούν σε

κάποιες περιοχές ενδιεφέροντος. Στη στήλη που υπάρχει δεξιά του διαγράμματος και

κάτω από τον τίτλο “ΥΨΗΛΑ” μαρκάρονται τα αντίστοιχα προς τις περιοχές

ενδιαφέροντος σύμβολα. Η ίδια διαδικασία ακολουθείται και για τα σημεία του

διαγράμματος που βρίσκονται κάτω από τη χαμηλότερη διακεκομμένη γραμμή. Σε

16

αυτή την περίπτωση τα αντίστοιχα προς τις περιοχές επεγγελματικών ενδιαφερόντων

σύμβολα μαρκάρονται στη δεξιά στήλη αλλά κάτω από τον τίτλο “ΧΑΜΗΛΑ”.

H παρούσα έρευνα

Στόχοι

Βασικός στόχος της παρούσας έρευνας ήταν η διερεύνηση του βαθμού

λειτουργικότητας του ερωτηματολογίου επαγγελματικών ενδιαφερόντων του Becker

(R-FVII) σε έλληνες εκπαιδεύσιμους νοητικά καθυστερημένους εφήβους (ΕΝΚ). Ο

στόχος αυτός ωθείται από την ανάγκη η οποία παρουσιάζεται σήμερα στη χώρα μας

σχετικά με τη διαμόρφωση εργαλείων και μέσων επαγγελματικού προσανατολισμού

ατόμων με ειδικές ανάγκες προκειμένου να διευκολυνθεί η διαδικασία

επαγγελματικού προσανατολισμού των συγκεκριμένων ατόμων.

Δεύτερος στόχος της έρευνας ήταν να διαμορφωθεί μία εικόνα για τις

επαγγελματικές προτιμήσεις των ΕΝΚ αγοριών και κοριτσιών που βρίσκονται στην

εφηβική ηλικία. Η διαμόρφωση μιας τέτοιας εικόνας αποτελεί ένα σημαντικό βήμα

στην προσπάθεια διαμόρφωσης των κατάλληλων πλαισίων για την επαγγελματική

κατάρτιση των συγκεκριμένων ατόμων.

Συμμετέχοντες

Στην έρευνα συμμετείχαν συνολικά 42 άτομα εφηβικής ηλικίας. Τα άτομα

αυτά είναι σπουδαστές της Σχολής Ειδικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης Αθηνών

(Καλλιθέα). Η ακριβής σύσταση του δείγματος παρουσιάζεται στον Πίνακα 1.

17

Πίνακας 1

Σύσταση του δείγματος που συμμετείχε στην παρούσα έρευνα

ΦΥΛΟ Ν Μ. Ο. IQ Μ. Ο. Χ. Η. Εύρος Ι. Q.

Κορίτσια

Ηλικία:14-5 έως 17-3

16 58,1 15,4 45-74

Αγόρια

Ηλικία: 15-4 έως 17-9

26 61,2 16,2 50-77

Υλικό

Κατά τη διεξαγωγή της έρευνας οι συμμετέχοντες εξετάστηκαν με το μη-

Λεκτικό Ερωτηματολόγιο Επαγγελματικών Ενδιαφερόντων του Becker (R-FVII).

Διαδικασία

Η εξέταση των συμμετεχόντων στην έρευνα ήταν ατομική. Η διάρκειά της δεν

ξεπερνούσε τα 20 λεπτά. Δύο εβδομάδες μετά την πρώτη εξέταση ακολούθησε

επαναληπτική εξέταση με το ίδιο ερωτηματολόγιο. Τούτο συνέβη με στόχο τη

μέτρηση της αξιοπιστίας επαναληπτικών μετρήσεων με το συγκεκριμένο

ερωτηματολόγιο. Κατά τη διάρκεια των δύο εξετάσεων ακολουθήκαν οι οδηγίες που

αφορούν στην ατομική εξέταση με το συγκεκριμένο ερωτηματολόγιο και

περιγράφονται παραπάνω στην αντίστοιχη ενότητα.

18

Αποτελέσματα και συζήτηση

Ο πρώτος στόχος της έρευνας αφορά στη διερεύνηση της λειτουργικότητας

του R-FVII σε ελληνικό πληθυσμό ΕΝΚ αγοριών και κοριτσιών εφηβικής Στα

πλαίσια αυτού του στόχου διερευνήθηκε η αξιοπιστία και η εγκυρόττηα του R-FVII.

Πιο συγκεκριμένα:

Αξοπιστία

Προκειμένου να διερευνηθεί η εσωτερική συνέπεια των απαντήσεων (scores)

που αντιστοιχούν σε καθεμία από τις περιοχές ενδιαφερόντων του R-FVII

εφαρμόστηκε σε καθεμία από αυτές τις υποκλίμακες ο δείκτης Kuder - Richardson

formula 20. Ο Πίνακας 2 παρουσιάζει τον δείκτη εσωτερικής συνέπειας Kuder-

Richardson (KR-20), κατ’ αντιστοιχία, προς την καθεμία από τις παραπάνω

υποκλίμακες.

Στον Πίνακα 2 φαίνεται ότι ο δείκτης ελέγχου εσωτερικής αξιοπιστίας

κυμαίνεται από .61 έως .82 για τις διάφορες περιοχές επαγγελματικών

ενδιαφερόντων.

Πίνακας 2

Ο δείκτης αξιοπιστίας KR - 20 για καθεμία από τις περιοχές ενδιαφερόντων του

R-FVII

Περιοχή Κωδικός Ν ΚR - 20 Περιοχή Κωδικός Ν ΚR - 20

Αυτό Α 42 .71 Κηπ Ζ 42 .80

Συν Κτ Β 42 .78 Νοικ Η 42 .78

Υπ Ερ Γ 42 .82 Πρ Εξυπ Θ 42 .81

Φρ Ζω Δ 42 .81 Υπ Πλ Ι 42 .61

19

Σερ Φ Ε 44 .75 Διακ Υλ Κ 42 .79

Φρ Ας ΣΤ 42 .78

Ως προς τη διερεύνηση της αξιοπιστίας μεταξύ των δύο διαδοχικών

μετρήσεων ο Πίνακας 3 δείχνει ότι οι σχετικοί δείκτες για καθεμία από τις επιμέρους

κλίμακες του R-FVII κυμαίνονται μεταξύ .76 έως .90.

Πίνακας 3

Ο δείκτης αξιοπιστίας επαναληπτικής εξέτασης για καθεμία από τις περιοχές

R-FVII

Περιοχή Κωδικός Ν Δ. Ε. Ε Περιοχή Κωδικός Ν Δ. Ε. Ε

Αυτό Α 42 .90 Κηπ Ζ 42 .79

Συν Κτ Β 42 .89 Νοικ Η 42 .76

Υπ Ερ Γ 42 .83 Πρ Εξυπ Θ 42 .83

Φρ Ζω Δ 42 .84 Υπ Πλ Ι 42 .81

Σερ Φ Ε 44 .83 Διακ Υλ Κ 42 .83

Φρ Ας ΣΤ 42 .88

Σημείωση: Το σύμβολο Δ. Ε. Ε. σημαίνει Δείκτης Επαναληπτικής Εξέτασης.

Εγκυρότητα

Για τη διερεύνηση της εγκυρότητας της εφαρμογής του R-FVII στον ελληνικό

πληθυσμό υπολογίστηκαν οι συσχετίσεις μεταξύ των βαθμολογιών σε κάθε περιοχή

ενδιαφέροντος που προέκυψαν από την ενασχόληση των μελών του ελληνικού

δείγματος με το ερωτηματολόγιο. Οι συσχετίσεις αυτές παρουσιάζονται στον Πίνακα

4. H μελέτη του Πίνακα αυτού φανερώνει μία υψηλή συσχέτιση μεταξύ

Αυτοκινητικών ενδιαφερόντων και ενδιαφερόντων Συντήρησης Κτιρίων (.89). Αυτή η

υψηλή εσωτερική συσχέτιση δείχνει ότι και οι δύο κλιμάκες μετρούν επαγγελματικά

ενδιαφέροντα με κοινό το μηχανολογικό χαρακτηριστικό των σχετικών εργασιών.

20

Πίνακας 4 Συσχετίσεις μεταξύ των περιοχών επαγγελματικών ενδιαφερόντων του R-VFII

Περιοχή Αυτο Συν Κτ Υπ Ερ Φρ Ζω Σερ Φ Φρ Ας Κηπ Νοικ Πρ Εξυπ Υπ Πλ

Aυτο

Συν Κτ .89

Υπ Ερ -.22 -.22

Φρ Ζω -.06 -.07 -.62

Σερ Φ -.35 -.44 .23 -.41

Φρ Ας -.57 -.70 .12 .05 .26

Κηπ -.02 .10 -.54 .74 -.46 -.28

Νοικ .19 .38 -.65 .36 -.45 -.51 .53

Πρ Εξυπ -.71 -.74 .42 -.30 .53 .52 -.42 -.41

Υπ Πλ -.81 -.77 .34 -.25 .46 .47 -.23 -.25 .64

Διακ Υλ .06 .20 .34 -.51 -.11 -.43 -.25 .00 -.06 .01

Υψηλός βαθμός εσωτερικής συσχέτισης παρουσιάζεται μεταξύ Φροντίδας

Ζώων και Κηπουρικής (.74), Φροντίδας Ζώων και Νοικοκυριού (.36) και

Κηπουρικής και Νοικοκυριού (.53). Τα αποτελέσματα αυτά δείχνουν ότι αυτές οι

κλίμακες μετρούν παρόμοια επαγγελματικά ενδιαφέροντα: υπαίθριες και αγροτικές

εργασίες.

Ο ίδιος Πίνακας δείχνει, μία επίσης, υψηλή εσωτερική συσχέτιση μεταξύ

περιοχών επαγγελματικών ενδιαφερόντων, όπως Υπαλληλική Εργασία, Σερβίρισμα

Φαγητού, Φροντίδα ασθενών, Προσωπική Εξυπηρέτηση και Εργασίες Πλυντηρίου.

Οι σχετικοί δείκτες κυμαίνονται από .34 έως .64. Οι συσχετίσεις αυτές υποδηλώνουν

ένα κοινό χαρακτηριστικό: τη διανομή υλικών και την παροχή φροντίδας σε

ανθρώπους.

21

Επαγγελματικές προτιμήσεις των ΕΝΚ αγοριών και κοριτσιών εφηβικής ηλικίας O δεύτερος στόχος της έρευνας αφορούσε στη διερεύνηση των

επαγγελματικών ενδιαφερόντων των ΕΝΚ αγοριών και κοριτσιών που συμμετείχαν

στην παρούσα έρευνα. Προκειμένου να προσδιοριστούν οι περιοχές προς τις οποίες

εκδηλώνουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον τα μέλη του ελληνικού δείγματος

υπολογίστηκαν οι μέσοι όροι των ακατέργαστων βαθμολογιών που προέκυψαν από

την ενασχόληση των συμμετεχόντων στην παρούσα έρευνα με το R-FVII. Επίσης,

για τη διερεύνηση της διαφοράς μεταξύ των επαγγελματικών προτιμήσεων που

εκφράζονται από τα δύο φύλα εφαρμόστηκε σε αυτά τα δεδομένα μία πολλαπλή

ανάλυση διακύμανσης (ΜANOVA): Περιοχή ενδιαφέροντος (11) Χ φύλο (2) με

επαναλαμβανόμενες μετρήσεις στον πρώτο παράγοντα. Η ανάλυση έδειξε ότι η

αλληλεπίδραση φύλου και περιοχής επαγγελματικού ενδιαφέροντος ήταν σημαντική,

F (31, 10) = 17.50, p = .000. Στον Πίνακα 5 παρουσιάζονται οι μέσοι όροι (Μ. Ο.)

βαθμολογιών σε κάθε περιοχή επαγγελματικού ενδιαφέροντος και οι αντίστοιχες

τυπικές αποκλίσεις (Τ. Α.) για κάθε φύλο.

Το αποτέλεσμα αυτό δείχνει ότι υπάρχει μία διαφορά στις επαγγελματικές

προτιμήσεις μεταξύ αγοριών και κοριτσιών που συμμετείχαν στην έρευνα. Η μελέτη

του Πίνακα 5 κάνει σαφές ότι τα κορίτσια της έρευνας δείχνουν μεγαλύτερη

προτίμηση για τις περιοχές Προσωπική Εξυπηρέτηση (Μ. Ο. = 11.87), Υπηρεσία

Πλυντηρίου (Μ. Ο. = 10.00), Φροντίδα Ασθενών (Μ. Ο. = 9.12) και Σερβίρισμα

Φαγητού (Μ. Ο. = 8.44). Χαμηλότερες προτιμήσεις τα κορίτσια εκφράζουν για τις

περιοχές Διακίνηση Υλικών (Μ. Ο. = 5.31), Αυτοκινιτιστικά Ενδιαφέροντα (Μ. Ο. =

2.50) και Συντήρηση Κτιρίων (Μ. Ο. = 2.62).

22

Πίνακας 5

Μέσοι Όροι και Τυπικές Αποκλίσεις των βαθμολογιών του δείγματος σε κάθε

περιοχή ενδιαφερόντων του R-FVII

Kλίμακα Κορίτσια (Ν = 16)

Μ. Ο. Τ. Α.

Αγόρια (Ν = 26)

Μ. Ο. Τ. Α.

Αυτό 2.50 3.49 10.38 5.04

Συν Κτ 2.62 2.00 10.73 5.23

Υπ Ερ 7.19 3.83 6.11 3.72

Φρ Ζω 5.62 4.21 7.61 4.15

Σερ Φ 8.44 2.45 4.96 2.64

Φρ Ας 9.12 3.56 4.19 4.32

Κηπ 6.00 4.29 8.92 4.55

Νοικ 5.62 3.26 7.42 2.93

Πρ Εξυπ 11.87 3.72 5.08 3.63

Υπ Πλ 10.00 3.83 3.19 3.07

Διακ Υλ 5.31 1.85 5.96 3.43

Αντίθετα τα αγόρια παρουσιάζουν υψηλή προτίμηση για τις περιοχές

Αυτοκινιστισικά Ενδιαφέροντα (Μ. Ο. = 10.38), Συντήρηση Κτιρίων (Μ. Ο. = 10.73),

Κηπουρική (Μ. Ο. = 8.92) και Φροντίδα Ζώων (Μ. Ο. = 7.61). Χαμηλές εκτιμήσεις

τα αγόρια παρουσιάζουν για περιοχές, όπως Σερβίρισμα Φαγητού (Μ. Ο. = 4.96),

Φροντίδα Ασθενών (Μ. Ο. = 4.19) και Υπηρεσία Πληντυρίου (Μ. Ο. = 3.19).

Φαίνεται, λοιπόν, ότι τα κορίτσια εκδηλώνουν προτίμηση προς καθαρά κοινωνικά

επαγγέλματα τα οποία συνδέονται με την παροχή υπηρεσιών σε άλλους ανθρώπυς

ενώ τα αγόρια εκδηλώνουν προτιμήσεις προς επαγγέλματα με έντονο τον μηχανικό

χαρακτήρα και προς επεγγέλματα τα οποία συνδέονται με υπαίθρια και αγροτική

δραστηριότητα. Τούτο πιθανότατα οφείλεται σε κοινωνικούς στερεοτυπικούς

23

παράγοντες οι οποίοι είναι σαφές ότι καθορίζουν τόσο τις επαγγελματικές

προτιμήσεις αλλά και τις επαγγελματικές επιλογές των ατόμων.

Γενικές παρατηρήσεις

Η έρευνα είχε δύο βασικούς στόχους. Ο πρώτος στόχος της αφορούσε στη

διερεύνηση της αξιοπιστίας και της εγκυρότητας της εφαρμογής του μη - Γλωσσικού

Ερωτηματολογίου Επαγγελματικών Ενδιαφερόντων του Becker σε ΕΝΚ αγόρια και

κορίτσια εφηβικής ηλικίας. Ως προς την αξιοπιστία, οι σχετικοί δείκτες (Kuder-

Richardon και επαναληπτικών μετρήσεων) κινούνται σε υψηλά επίπεδα, παρόμοια με

αυτά των αντίστοιχων δεικτών κατά την διερεύνηση της λειτουργικότητας του

ερωτηματολογίου σε αντίστοιχο αμερικάνικο πληθυσμό. Κατά τη διερεύνηση της

εγκυρότητας της εφαρμογής του ερωτηματολογίου σε ΕΝΚ έφηβους, οι δείκτες

εσωτερικής συσχέτισης των διαφόρων περιοχών επαγγελματικών ενδιαφερόντων

φαίνονται υψηλοί μεταξύ περιοχών που αφορούν σε μηχανικά επαγγέλματα.και σε

κοινωνικά επαγγέλματα και μεταξύ περιοχών που αφορούν σε υπαίθριες και

αγροτικές εργασίες. Αξίζει στο σημείο αυτό να τονιστεί ότι παρόμοιες συσχετίσεις

παρουσιάζονται σε όλες τις προηγούμενες έρευνες του Becker κατά τις οποίες

εφαρμόστηκε το ερωτηματολόγιο με στόχο τη μελέτη των επαγγελματικών

προτιμήσεων ατόμων με νοητική καθυστέρηση. Το εύρημα αυτό δείχνει ότι το

συγκεκριμένο ερωτηματολόγιο αποτελεί ένα αποτελεσματικό μέσο διερεύνησης των

επαγγελματικών προτιμήσεων ατόμων με νοητική καθυστέρηση και μπορεί να

χρησιμοποιηθεί σε ανάλογο ελληνικό πληθυσμό.

Ο δεύτερος στόχος της έρευνας αφορούσε στον εντοπισμό των

επαγγελματικών προτιμήσεων των ΕΝΚ αγοριών και κοριτσιών εφηβικής ηλικίας που

24

συμμετείχαν στην παρούσα έρευνα. Η σχετική περιγραφή έδειξε ότι τα κορίτσια

εκδηλώνουν προτίμηση προς τις περιοχές κοινωνικών επαγγελμάτων τα οποία

παρουσιάζουν έντονα το χαρακτηριστικό της παροχής βοήθειας σε άλλους

ανθρώπους. Αντίθετα, τα αγόρια προτιμούν περιοχές επαγγελμάτων τα αποία

συνδέονται με μηχανικές αλλά και υπαίθριες και αγροτικές δραστηριότητες. Με

δεδομένο, όπως ειπώθηκε και κατά την περιγραφή του ερωτηματολογίου, το γεγονός

ότι οι υψηλές προτιμήσεις δείχνουν να αντιστοιχούν σε εκείνες τις περιοχές στις

οποίες το άτομο κρίνει ότι θα μπορούσε να τα καταφέρει περισσότερο ως

επεγγελματίας, το εύρημα αυτό αποκτά ιδιαίτερη σημασία. Ουσιαστικά, το εύρημα

αυτό θα μπορούσε να στηρίξει μία πρόταση σχετικά με τη διαμόρφωση υποδομής με

στόχο την κατάρτιση αλλά και την άσκηση των εφήβων που παρουσιάζουν νοητική

καθυστέρηση σε περιοχές, όπως αυτές που αναφέρονται παραπάνω. Μία τέτοια

υποδομή θα παρείχε στους εφήβους με Ν. Κ. τη δυνατότητα επαγγελματικής

κατάρτισης μέσα σε ένα φάσμα επαγγελματικών προτάσεων και κατευθύνσεων

ευρύτερο από το ήδη υπάρχον.

Φαίνεται, λοιπόν, ότι η εφαρμογή του συγκεκριμένου ερωτηματολογίου

μπορεί να αποτελέσει ένα σημαντικό βήμα στον προσδιορισμό της περιοχής προς την

οποία το άτομο εκδηλώνει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον και, κατ΄ επέκταση, στην

τοποθέτηση του ατόμου στο ανάλογο και κατάλληλα οργανωμένο πλαίσιο

επαγγελματικής εκπαίδευσης. Ωστόσο, προκειμένου η πορεία διάγνωσης των

επαγγελματικών ενδιαφερόντων των ατόμων με νοητική καθυστέρηση να είναι

αποτελεσματική και να οδηγήσει σε επιτυχία την προσπάθεια επαγγελματικής

κατάρτισης και αποκαταστάσης τους, θα πρέπει αυτή να συνδυασθεί με την εφαρμογή

πρόσθετων εργαλείων. Πιο συγκεκριμένα, η εφαρμογή κατάλληλων μέσων

διερεύνησης θα παρείχε ολοκληρωμένη εικόνα των επαγγελματικών προτιμήσεων,

25

ενδιαφερόντων, κλίσεων και δεξιοτήτων των ατόμων με νοητική καθυστέρηση. Μια

τέτοια σφαιρική προσέγγιση θα οδηγούσε σε πιο υπεύθυνο και αποτελεσματικό

σχεδιασμό προγράμματος επαγγελματικού προσανατολισμού, κατάρτισης και

τοποθέτησης των ατόμων με νοητική καθυστέρηση στο κατάλληλο εργασιακό

πλαίσιο.

26

Βιβλιογραφία

Βecker, R. L. (1967). Vocational picture interest inventory. Columbus, OH:

Columbus State School.

Becker, R. L. (1971). Reading-Free vocational interest inventory: Final Report. U.S.

office of Education, Research Project No. 452227.

Becker, R. L. (1988). Reading-Free vocational interest inventory: Manual.

Columbus, OH: Columbus State School.

Becker, R. L., και Becker, E. Z. (1983). Revision of the reading-free vocational

interest inventory. Mental Retardation, 21 (4), 144-149.

Becker, R. L., και Ferguson, R. E. (1969). A vocational picture interest inventory for

educable retarded youth. Exceptional Children, 35, 562-563.

Becker, R. L., και Ferguson, R. E. (1969). Assessing educable retardates’ vocational

interest through a non reading technique. Mental Retardation, 7 (6), 20-25.

Diamond, E. E. (1978). Review of AAMD reading-free vocational interest inventory.

In O. K. Buros (Ed.). Eighth mental measurements yearbook: Volume II (p.

1935). Highland Park , N. J.: Gryphon

Domino, G. (1978). AAMD Becker reading-free vocational interest inventory. In J.

T. Kapes & M. M. Mastie (Eds.). A councelor’s guide to vocational guidance

instruments (pp. 162-165). Falls Church, VA: National Vocational Guidance

Association.

Holden, R. H. (1984). Review reading-free vocational interest inventory-revised. In D.

J. Keyser και R. C. Sweetland (Eds.). Test critiques: Volume II (pp. 627-630).

Kansas City, MO: Test Corporation of America.

27

Ξηρομερίτη, Α. (1997). Ειδική Εκπαίδευση: Θεωρητικές αρχές- Ερευνητικά δεδομένα

και Διδακτική παρέμβαση. Πάτρα: Εκδόσεις Πανεπιστημίου Πατρών.

28

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ