БАЙГАЛЬ ОРЧИН, АЯЛАЛ ЖУУЛЧЛАЛЫН ЯАМ

БАЙГАЛИЙН НӨӨЦИЙН

МЕНЕЖМЕНТИЙН АШИГЛАЛТ,

ХАМГААЛАЛТЫН БОДЛОГО

Хүрээлэн буй орчин, байгалийн нөөцийн удирдлагын

газрын дарга Г.Нямдаваа

Бодлого, эрх зүйн орчин

Тогтвортой Хөгжлийн Зорилгууд

17 зорилго, 168 үзүүлэлт

ОУ-н Байгаль орчны

Гэрээ, Конвенциуд

12 конвенц, 5 протокол

МУ-ын байгаль орчны хуулиуд

30 гаруй

Байгаль орчны Үндэсний

хөтөлбөрүүд

17 хөтөлбөр

МУ-ын Тогтвортой хөгжлийн

үзэл баримтлал - 2030

МУ-ын ЗГ-ын Үйл ажиллагааны

хөтөлбөр 2016-2020

4 дүгээр бүлэг: Байгаль орчин,

ногоон хөгжлийн бодлого

Байгалийн нөөц баялаг:

Ой

Ус

Ургамал

Амьтан

Газрын хэвлий

ОЙ Нөөц: Ойгоор бүрхэгдсэн талбай нийт нутаг

дэвсгэрийн 7.8 % буюу 12,280,000 га (2016)

Ойн түймэр, хөнөөлт шавж, хууль бус мод бэлтгэл зэргээс сүүлийн

5 жилд ойгоор бүрхэгдсэн талбай 864.5 мян.га-аар багасчээ.

2010 2015

8.3% 7.8%

Хэрэгжүүлсэн арга хэмжээ

Олон улсын жишигт нийцсэн ойн

мэргэжлийн байгууллагын итгэмжлэлийн

үндэсний стандартыг бий болгосон.

Ойн хөнөөлт шавжийн судалгааны

ажлыг 16 аймгийн 110 сум, Нийслэлийн

ногоон бүс, Богдхан уулын ДЦГ, Тусгай

хамгаалалтай газар нутагт 4,6 сая га

талбайд хийсэн

Хөнөөлт шавжтай тэмцэх ажлыг 9

аймгийн 23 сумын ойн санд 220,8 мянган

га талбайд биологийн болон байгаль

орчинд сөрөг нөлөөгүй аргаар хийсэн.

784,064 ширхэг мод, бутыг 88,8 мянган

иргэн, 5388 аж ахуйн нэгж, байгууллага

тарьж 862,7 сая төгрөгийг зарцуулсан.

ОЙ Төлөв байдал: Ойн түймэр

2017 онд нийт 14 аймгийн 58 суманд 192 удаагийн

ой, хээрийн түймэр гарснаас ойн 56,000 га талбай,

хээрийн 115,907 га талбай өртсөн байна.

Хэрэгжүүлсэн арга хэмжээ:

ОХУ-тай хиллэх Улсын хилийн дагуу

10-40м өргөн, 601,1 км урт түймрээс

хамгаалах зурвас, хилийн багана,

мэдээллийн самбар, хориглох

тэмдэгүүдийг байрлуулав.

Түймрийн эрсдэлтэй бүс нутаг дах

УТХГН-ийн 14 захиргаа, Сумын, сум

дундын 23 ойн ангид ой, хээрийн

түймрээс урьдчилан сэргийлэх,

хамгаалах зориулалтын багаж,

машин, тоног төхөөрөмжөөр хангав.

Цаг агаарын болон ой, хээрийн

түймрийн шуурхай мэдээллээр ОБЕГ

болон бусад байгууллага, хүн амд

үйлчилгээ үзүүлж байна.

ОЙ

Парисын гэрээ: Ойн салбарын хувь нэмэр

Ойгоор бүрхэгдсэн талбайг 2030 он гэхэд 9%-д

хүргэх, түймэрт өртсөн талбайг 30%-иар

бууруулж, улмаар нүүрстөрөгчийн шингээлтийг

нэмэгдүүлж, ялгарлыг бууруулах

Цаашид хэрэгжүүлэх арга хэмжээ:

Ой хээрийн түймрийн 70 гаруй хувь нь

иргэдийн болгоомжгүй үйлдлээс болж

гарч байгаа тул мэдээлэл түгээх,

хяналт, хариуцлагыг илүү үр дүнтэй

аргаар хэрэгжүүлэх

Ой бүхий аймаг, сумдад улирлын

урамшуулалттай түймрийн эргүүлийг

иргэд, ойн нөхөрлөлүүдтэй хамтран

гаргах, сайн дурынханд зориулсан

сургалт явуулж түймэр унтраах ажилд

оролцох боломжоор хангах

МУ-д Ойн экологийн нөхөн сэргээлт

хийх үндэсний чадавхийг буй болгох,

ялангуяа түймэрт шатсан ойн нөхөн

сэргээлтэд онцгойлон анхаарах

2016 он: Ойн нүүрстөрөгчийн

шингээлтийн хэмжээ:

147,8тн/га

1548

1373

1246

867 858

772

274 288

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1800

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Ойн тухай хууль тогтоомжийн зөрчлийн тоо

УСНЫ НӨӨЦ

7

Жилд хуримтлагдан бий болдог нийт нөөц: 564.8

км3 , гэтэл нийт ус ашиглалтын 70-80%-ийг нийт

нөөцийн 1.9% болох газрын доорхи усаар хангаж

байна.

УСНЫ НӨӨЦ

Хэрэгжүүлж буй арга хэмжээ:

• Усны эх ундарга, эх үүсвэрийг хамгаалах,

• Ус бохирдуулсны төлбөрийн тухай хуулийг

хэрэгжүүлж усны бохирдол, хомсдлыг бууруулах,

• Хурын ус хуримтлуулж усан сан, хөв цөөрөм

байгуулах, газрын доорх усны ордыг тэжээх,

• Усны нөөцийн нэгдсэн менежментийг

хэрэгжүүлж, усны сав газрын захиргаадыг бүс

нутагтаа мэргэжлийн үйлчилгээ үзүүлдэг төвүүд

болгон бэхжүүлэх,

• Улсын хэмжээнд газрын доорх усны хяналт-

шинжилгээний 193 цэгийг усны хяналт-

шинжилгээний нэгдсэн сүлжээнд холбон,

groundwater.mn сайтад оруулж, мэдээллийг

тогтмол хянах боломжийг бүрдүүлэн ажиллаж

байна.

Улсын хэмжээнд 21 сав газрын захиргаадад нийт 208 хүн

ажиллаж байна. Үр дүн:

• усны сав газарт хамгаалалт эрс сайжирсан,

• хяналтгүй, үрэлгэн ус ашиглалтыг хязгаарласан,

• төсөвт орох ус ашигласны төлбөрийн орлого

нэмэгдсэн.

Төрөл Эзлэх хэмжээ

/км3/ Эзлэх хувь

Нуур 500 88.52

Гол, мөрөн 34.6 6.12

Мөнх цас, мөсөн

гол 19.4 3.43

Газрын доорхи

ус 10.8 1.9

2017 оны байдлаар улсын хэмжээнд 47 тэрбум

төвлөрсөн.

УСНЫ НӨӨЦ

8

• Гадаргын усыг хуримтлуулан хөв, цөөрөм

байгуулж усны нөөцийг нэмэгдүүлэх;

• Ус бохирдуулсны төлбөрийн тухай хуульд

нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийг

яаралтай батлуулж, мөрдөх;

• Орхон гол, Туул гол болон бусад голуудын

бохирдлыг бууруулах;

• Цэвэрлэх байгууламжуудын үйл

ажиллагааны доголдолыг багасгах, шинээр

цэвэрлэх байгууламж байгуулах;

• Хөрс, усны бохирдол;

• Төсвийн зарлагын зарцуулалт буюу

Байгалийн нөөц ашигласны төлбөрийн тухай

хэрэгжилтийг орон нутагт хангаж ажиллах;

• Хөрөнгө санхүүгийн дутагдалыг шийдвэрлэх;

Цаашид хэрэгжүүлэх ажлуудаас: Тулгамдаж буй асуудлуудаас: • Ус бохирдуулсны төлбөрийн тухай хуульд нэмэлт,

өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон дагалдах

хуулийн төслүүдийг УИХ-аар батлуулж, хэрэгжүүлэх

/2018.02.09-нд өргөн барьсан/;

• АНУ-ын Мянганы сорилтын корпорацийн 2 дахь

компакт гэрээний хүрээнд Улаанбаатар хотын ус

хангамж, нөөцийг нэмэгдүүлэх, хаягдал усыг дахин

ашиглах чиглэлээр хамтран ажиллах;

• Аймгийн төвүүд, нийслэлд усны хяналт-шинжилгээний

тоног төхөөрөмжийг суурилуулах, хяналт-

шинжилгээний сүлжээнд холбох ажлыг зохион

байгуулах /500-д хүргэх/;

• Хүн амын унд, ахуйн ус хангамжийн эх үүсвэрийн

нөөцийг тогтоох гидрогеологийн хайгуул, судалгааны

ажлыг улсын хэмжээнд үе шаттай зохион байгуулнах;

• Ганга нуур орчмын гидрогеологийн болон усны

балансын 2017 онд хийсэн судалгааны үр дүнд

үндэслэн нуурын экосистемийг тэтгэх, байнгын хяналт-

шинжилгээ хийх боломжийг бүрдүүлнэ…

9

БИОЛО-ГИЙН ОЛОН

ЯНЗ БАЙДАЛ

Амьтны нөөц

700 гаруй зүйл хөхтөн, шувуу,

мөлхөгч, 2

нутагтан, загас

АМЬТНЫ НӨӨЦИЙН ТАЛААР ХЭРЭГЖҮҮЛЖ БУЙ

БОДЛОГО, ӨНӨӨГИЙН ТӨЛӨВ БАЙДАЛ

Сүүлийн 20 гаруй жилийн судалгааны

дүнгээр мазаалай 28, хүрэн баавгай 500,

баданга хүдэр 6500, Төв Азийн минж 300, голын

халиу 100, суусар булга 3500, цоохор ирвэс

900-1200, тахь 538, халиун буга 10000 орчим,

хулан 10000, янгир 11000, аргаль 13000, молцог

хандгай 16400, хавтгай 800-1200, цаа буга 140-200, хар сүүлтий 12000, зэрлэг гахай 35000

бөхөн 10000 орчим тоо толгой тус тус

бүртгэгдсэн байна. Мөн цагаан зээр 3 сая

орчим байна.

2012-2017 онд нийт 15 аймаг ан агнуурын менежментийн төлөвлөгөөг шинээр

боловсруулж, 15 аймгийн 56 сумын 76 агнуурын бүс нутгийн хилийн заагийг тогтоож,

аймаг, сумын ИТХурлаар баталгаажуулсан

байна.

- Агнуурын амьтны агнуурын бүс нутагт агнах,

- Үйлдвэрлэлийн зориулалтаар загас барих

- Амьтны гаралтай эд эрхтнийг ашиглах

- Гадаад улсад гаргахад шинжлэх ухааны үндэслэлтэй

10

БИОЛО-ГИЙН ОЛОН

ЯНЗ БАЙДАЛ

ӨНӨӨГИЙН ТӨЛӨВ БАЙДАЛ

700 гаруй зүйл хөхтөн, шувуу,

мөлхөгч, 2

нутагтан, загас

Хэрэгжүүлж буй арга хэмжээ

1. Байгалийн ургамлын тухай хуулийн шинэчилсэн

найруулгын төслийг боловсруулах;

2. Устах аюулд орсон болон ашигт ургамлыг сэргээн

нутагшуулах, тарьж ургуулах ажлыг бодлогоор

дэмжин ажиллаж байна. Энэ ажлын хүрээнд

дэрэвгэр жиргэрүү ургамлыг байгалиас түүж

бэлтгэхийг 5 жилийн хугацаагаар хориглож,

тарималжуулж буй аж ахуйн нэгжүүдийн үйл

ажиллагааг дэмжих, бодлого эрх зүйн орчныг

боловсронгуй болгох;

3. Нэн ховор, ховор ургамлын жагсаалтыг шинэчлэх

зэрэг ажлууд хийгдэж байна.

Монгол орны ургамлын аймагт одоогоор 39 баг, 112

овог, 683 төрөлд хөмрөх 3127 дээд ургамал,1574

замаг,1030 зүйл хаг, 500 зүйл хөвд, 470 зүйлийн мөөг,

113 овог 3035 зүйлийн доод ургамал бүртгэгдсэн

байна.

Хэрэгжүүлж буй бодлого

БАЙГАЛИЙН УРГАМЛЫН НӨӨЦИЙН ТАЛААР

ХЭРЭГЖҮҮЛЖ БУЙ БОДЛОГО, ӨНӨӨГИЙН ТӨЛӨВ

БАЙДАЛ

- Байгалийн ургамлын тухай

хуулиар 133 зүйл “Нэн ховор”,

- Засгийн газрын 1995 оны 153

дугаар тогтоолоор 355 зүйл

ургамыг “Ховор” ургамлын

жагсаалтад бүртгэсэн.

- Устах аюулд орсон болон

устаж болзошгүй ховор

ургамлыг судалгаагаар тогтоож

195 зүйл ургамлыг” Монгол

улаан ном” -д

- Монголын ургамлын улаан

дансны бүртгэлд нэн ховор 133

зүйл, ховор 15 зүйл ургамлыг

олон улсын жишгийн дагуу

үнэлгээ хийж хамгаалалтад

аваад байна.

11

БИОЛО-ГИЙН ОЛОН

ЯНЗ БАЙДАЛ

Цаашид хэрэгжүүлэх арга хэмжээ

Ашиглах нөөцгүй болох өндөр эрсдэлтэй

байгалийн барагшуныг экспортлохыг түр

хугацаагаар хориглон хамгаалсан.

Түймрийн аюултай үед ой, ойт хээрийн бүсэд

бугын эвэр түүх үйл ажиллагааг түр

хугацаагаар хориглосон.

Тоо толгой сүүлийн жилүүдэд эрс цөөрч буй

монгол тарваганы нөөцийн судалгаа хийж

нөөц хомс тул ахуйн болон үйлдвэрлэлийн

зориулалтаар агнах, барихыг хориглов.

Тусгай зориулалтаар агнах агнуурын амьтын

төлбөр, хураамжийн хэмжээг хуульд нийцүүлж

батлав.

Хэрэгжүүлж буй арга хэмжээ

Амьтан, ургамал

Биологийн олон янз байдлын үндэсний

хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны

төлөвлөгөө боловсруулж хэрэгжүүлэх;

Генетик нөөцийг ашиглах, түүний үр

өгөөжийг шударгаар хүртээх эрх зүйн

зохицуулалтыг бүрдүүлэх;

Биологийн олон янз байдлын дүйцүүлэн

хамгааллын жишиг төсөл хэрэгжүүлэх.

Ашигт ургамлын плантаци байгуулах, нэн

ховор, ховор, ашиглалтад нэн өртөмтгий

зүйлүүдийг тарималжуулах

Устах аюулд орсон болон аж ахуйн гоц ашигт

амьтан, ургамлын зүйлийг зориудаар өсгөн

үржүүлэх, сэргээн нутагшуулах ажлын

хөрөнгө, санхүүгийн механизм байгуулах.

3/19/2018

12

УИХ-ын 2014 оны 43

дугаар тогтоолоор

Ногоон Хөгжлийн

бодлого батлагдсан

Эрдэс баялгийн салбарт нөөцийг үр ашигтай, хаягдалгүй ашиглах технологи бүхий үйлдвэрлэлийг дэмжих хүрээнд:

Үүсмэл ордыг ашиглах, хаягдлыг дахин боловсруулах, тэргүүний технологи бүхий үйлдвэрийг дэмжих;

Уул уурхайн томоохон төслүүдийг түшиглэн газрын доорх усны ордыг нөхөн сэргээх загвар төслүүдийг хэрэгжүүлэх

Байгаль орчныг хамгаалах, нөхөн сэргээх, дүйцүүлэн хамгаалах ажлын үр дүнг дээшлүүлэх, уул уурхайн үйл ажиллагааны улмаас хүрээлэн байгаа орчин, хүний эрүүл мэндэд үзүүлэх сөрөг нөлөөллөөс урьдчилан сэргийлэх ажлын хүрээнд:

Уурхайн хаалт болон нөхөн сэргээлт

Байгаль орчинд учруулсан хохирлын үнэлгээ

Уламжлалт болон уламжлалт бус газрын тос

Уул уурхайн салбарын орлогоос баялгийн сангийн хуримтлал

Үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагааны улмаас эвдрэлд орсон, бохирдолд өртсөн, атаршсан газрыг нөхөн сэргээх, ашиглах

Газрын хэвлийн нөөцийн бодлого,

ашиглалт

Газрын хэвлий

УУЛ УУРХАЙН БАЙГАЛЬ ОРЧНЫ

ХАМГААЛАЛ, НӨХӨН СЭРГЭЭЛТ

• Байгалийн нөөцийг зохистой ашиглах, нөхөн

сэргээх талаарх хууль тогтоомж, бодлого, урт

болон дунд хугацааны стратеги, хөтөлбөр, арга

хэмжээний хэрэгжилтийг хангах.

• Уул уурхайн улмаас эвдэрсэн газрыг нөхөн

сэргээх зардал, байгаль орчны хохирлыг

тогтоох, хариуцлага тооцох ажлыг зохион

байгуулах. 0

500

1000

1500

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016*

Техникийн нөхөн сэргээлт болон биолгийн

нөхөн сэргээлт /2008-2016 он/

Техникийн нөхөн сэргээлт хийсэн талбай

/га/ Биологийн нөхөн сэргээлт хийсэн талбай

/га/

0

500

1000

1500

Ар

ха

нга

й

Ба

янхо

нго

р

Ба

ян-Ө

лги

й

Булга

н

Говь

сүм

бэ

р

Говь

-Алта

й

Да

рха

н-у

ул

До

рн

од

До

рн

ого

вь

Дун

дго

вь

Сүхб

аа

тар

Сэ

лэ

нгэ

За

вха

н

Өвө

рха

нга

й

Өм

нө

говь

Хэ

нти

й

Хо

вд

Хө

всгө

л

Төв

Увс

Уул уурхайн үйл ажиллагааны

улмаас эвдрэлд орж орхигдсон

газар

Нэгж талбар

70,780

566,095

385,383

942,356

1,215,632

2,013,865

1,553,677

2,272,678

1,027,469

1,316,884

222 202 140 122 170 154 153 155 114 137 0

500,000

1,000,000

1,500,000

2,000,000

2,500,000

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Орлого /мян.төг/ Барьцаа хөрөнгө төлсөн ААН-ийн тоо

Нөхөн сэргээлтийн барьцаа хөрөнгийн

төвлөрүүлэлт

Газрын хэвлий

3/19/2018

14 ЭРХЗҮЙН ОРЧИН, ШИНЭЧЛЭЛ

Байгаль орчныг хамгаалах тухай хуулийн 15 дугаар зүйлийн 2-д

заасан эрхийг хэрэгжүүлэх ажлын хүрээнд 30 орчим дүрэм,

журам уул уурхайн ашиглалт, нөхөн сэргээлтийн үед мөрдөгдөж

байна.

2015-2017 онд Байгаль орчны асуудал хариуцсан сайд болон

холбогдох салбарын сайд нар хамтран “Уул уурхайн үйл

ажиллагааны улмаас эвдрэлд орсон газарт техникийн болон

биологийн нөхөн сэргээлт хийх аргачлал”, “Нөхөн сэргээсэн

газрыг хүлээн авах актын загвар”, “Байгаль орчны хохирол

тооцох аргачлал”, “Бичил уурхайн нөхөн сэргээлтийн аргачлал”,

“Нөхөн сэргээлтийн төлөвлөгөөний загвар, мэдээний маягт”-ыг

баталсан.

2017 оны байдлаар уул уурхайн ашиглалтын 385 төслийн

байгаль орчны менежментийн төлөвлөгөө бүртгэгдсэнээс 318

төлөвлөгөө батлагдсан.

Газрын хэвлий

3/19/2018

15 Цаашид авч хэрэгжүүлэх арга

хэмжээ

• Ашигт малтмал ашиглах үеийн байгаль орчныг хамгаалах,

нөхөн сэргээх баталгааны хөрөнгө тооцох хувь хэмжээг

нэмэгдүүлэх, барьцаа хөрөнгийг 3-5 жил дараалан буцааж

аваагүй бол нөхөн сэргээлтэд татан ашиглах нөхцөлийг бий

болгох,

• Ашигт малтмалын нөөц болон байгалийн нөөцөд учирсан

хохирлын нөхөн төлбөрийн орлогоос эзэнгүй орхигдсон,

эвдэрсэн газрыг нөхөн сэргээх ажлыг санхүүжүүлэх эрхзүйн

зохицуулалтыг бий болгох,

• Уурхай бүрийн байгаль орчныг хамгаалах, нөхөн сэргээх

үүргийн төлөвлөлт, хэрэгжилтийн талаар мэдээллийн санг 2018

оны эхний улиралд багтаан байгуулах зорилго тавин ажиллаж

байна.

Газрын хэвлий

ОЙ УСНЫ НӨӨЦ

ТХГН ОРЧНЫ

БОХИРДОЛ

ГАЗРЫН ДОРОЙТ

ОЛ

БИОЛОГ-ИЙН

ОЛОН ЯНЗ

БАЙДАЛ

НОГООН ХӨГЖИЛ

БАЙГАЛИЙН НӨӨЦ

УАӨ АЯЛАЛ

ЖУУЛЧЛАЛ

59.2 55.3

61.6

70.3

54.2

87.3

11.5 9.8 9.3 7.6

16.2 13.9

-

10.0

20.0

30.0

40.0

50.0

60.0

70.0

80.0

90.0

100.0

2013 он гүйцэтгэл 2014 он гүйцэтгэл 2015 он гүйцэтгэл 2016 он гүйцэтгэл 2017 он төлөвлөгөө 2017 он гүйцэтгэл

Нийт орлого Орон нутаг зарцуулсан

Байгалийн нөөц ашигласны төлбөрийн

тухай хууль хэрэгжиж эхэлснээс хойш

/2013-2017/ нийт 333,7 тэрбум төгрөгийн

орлого орон нутгийн төсөвт төвлөрснөөс

52.1 тэрбум төгрөгийг байгаль орчныг

хамгаалах нөхөн сэргээхэд зарцуулжээ.

Энэ нь нийт орлогын дөнгөж 15.6% юм.

БАЙГАЛИЙН НӨӨЦ АШИГЛАСНЫ ТӨЛБӨРИЙН ОРЛОГО,

ЗАРЦУУЛАЛТ ,/тэрбум төг/

Орлогын төрөл Зарцуулах

хувь хэмжээ

1. Байгалийн ургамлын нөөц ашигласны төлбөр 15 хувь

2. Ан амьтны нөөц ашигласны төлбөрийн 50 хувь

3.Газрын нөөцийн төлбөрийн 15 хувь

4. Ойн нөөц ашигласны төлбөрийн 85 хувь

5. Ус, рашааны нөөц ашигласны төлбөрийн 35 хувь

БАЙГАЛИЙН НӨӨЦ АШИГЛАСНЫ ТӨЛБӨРИЙН ОРЛОГООС ЗАРЦУУЛАХ ХУВЬ

ХЭМЖЭЭ

БАЙГАЛИЙН

НӨӨЦ

17

Байгалийн нөөцийн ашиглалтын орлого, эргэн зарцуулалт Тухайлбал: 2016 онд нийт 90.0 тэрбум төгрөгийн орлого орсноос 11.8 тэрбум төгрөгийг байгаль

орчныг хамгаалах, нөхөн сэргээхэд зарцуулсан.

2017 онд нийт 86.5 тэрбум төгрөгийн орлого төвлөрүүлж 20.9 тэрбум төгрөгийг байгаль орчныг нөхөн

сэргээхэд зарцуулахаар төлөвлөн 87,4 тэрбум төгрөгийн орлого төвлөрүүлж 32,6 тэрбум төгрөгийг

байгаль орчныг хамгаалахад зарцуулав.

1. Байгалийн нөөц ашигласны

төлбөрийн тухай хуулийн 13 дугаар

зүйлийн 13.2 дахь хэсэгт заасны дагуу 5

төрлийн нөөц ашигласны төлбөрөөс

2016 онд 70.3 тэрбум төгрөгийн

орлого төвлөрүүлсэн.

Байгалийн нөөц ашигласны

төлбөрийн тухай хуулийн 18 дугаар

зүйлийн 18.1 дэх хэсэгт заасны дагуу

төвлөрсөн орлогоос 2016 онд 7.6

тэрбум төгрөгийг байгаль орчныг

хамгаалах, нөхөн сэргээхэд зарцуулсан.

2017 онд хуулийн дагуу 87.4 тэрбум

төгрөгийгийн орлого төвлөрүүлж,

13.9 тэрбум төгрөгийг зарцуулсан.

2. Агаарын бохирдлын төлбөрийн тухай

хуулийн 7 дугаар зүйлд заасны дагуу 4

төрлийн агаар бохирдуулагчийн төлбөрөөс

2016 онд 19.3 тэрбум төгрөгийн орлого

төвлөрүүлсэн.

Агаарын бохирдлыг бууруулахад 2016 онд

4.3 тэрбум төгрөгийг байгаль орчныг

хамгаалах, нөхөн сэргээхэд зарцуулсан.

2017 онд хуулийн дагуу 36.6 тэрбум

төгрөгийг орлого төвлөрүүлж 4.95 тэрбум

төгрөгийг зарцуулсан.

3. Харьяа төсвийн

байгууллагуудын үйл ажиллагааны

орлогоос 2016 онд нийт 450.8 сая

төгрөг төвлөрүүлсэн.

2017 онд харьяа төсвийн

байгууллагуудын үйл ажиллагаанаас

нийт 280.5 сая төгрөгийн орлого

төвлөрүүлэхээр төлөвлөсөн.

БАЙГАЛИЙН

НӨӨЦ

31.4

24.6 22.9

9.2

5.3 4.3 4.95

19.7 23.8 24.7

32.3

13.6

19.3

36.6

2011 он 2012 он 2013 он 2014 он 2015 он 2016 он 2017 он

Зарцуулалт Орлого

Агаарын бохирдлын төлбөрийн орлогоос 2011-2017 онд нийт 170 тэрбум төгрөг улсын төсөвт орсноос 102.7

сая төгрөгийг зарцуулжээ.

АГААРЫН БОХИРДЛЫН ТӨЛБӨРИЙН ТУХАЙ ХУУЛИЙН ОРЛОГО, ЗАРЦУУЛАЛТ /Тэрбум төгрөгөөр/

Агаарын бохирдлын

төлбөрийн тухай хуулийн 7

дугаар зүйлд заасан орлогууд.

1. Олборлосон түүхий нүүрсний

төлбөр /нүүрсний килограмм

тутамд 1 төгрөг/,

2. Үйлдвэрлэсэн болон

импортолсон органик

уусгагчийн төлбөр

/килограмм тутамд 10 төгрөг/,

3. Автотээврийн болон өөрөө

явагч хэрэгслээс ялгарах

нүүрсхүчлийн хийн төлбөр

/тээврийн хэрэгслийн

багтаамжаас хамаарч 6

ангилалаар 1800-9600

төгрөг/,

4. Агаарын бохирдлын

томоохон суурин эх

үүсвэрээс агаарт гаргах

хаягдлын бохирдуулах

бодисын төлбөр /килограмм

тутамд 1 төгрөг/

БАЙГАЛИЙН НӨӨЦ

92.00

76.20 75.40

67.70

54.11

68.93

88.16

70.70 71.80

66.10

52.50

44.42

54.01

67.70

21.30

4.40 9.30

1.30 0.98 0.82

10.39

13.90 8.72

14.10 10.07

2012 он 2013 он 2014 он 2015 он 2016 он 2017 он тодотгол /2/

2018 он батлагдсан

Нийт төсөв Урсгал төсөв Хөрөнгө оруулалт Зээл тусламж

Сайдын багц дах зээл тусламжийн хэмжээг

нэмэгдүүлэх хэлбэрээр байгаль орчныг нөхөн

сэргээх ажлыг санхүүжүүлж буй нь түр

зуурын арга хэмжээ юм.

БАЙГАЛЬ ОРЧИН, АЯЛАЛ ЖУУЛЧЛАЛЫН САЙДЫН

2018 ОНЫ ТӨСӨВ

/тэрбум төгрөг/

БАЙГАЛИЙН НӨӨЦ

Анхаарал хандуулсанд

баярлалаа