ΣΚΟΡΠΙΟΙ Οπλισμένοι και επικίνδυνοι!

ΑΝΑΚΑΛΥΨΤΕ ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΟΥΣ

1

ΒΑΛΣΑΜΩΜΕΝΑ-ΑΛΗΘΙΝΑΑΛΗΘΙΝΑ-ΒΑΛΣ

ΑΜΩΜΕΝΑ

01-16_RLB&I01_OFC_v02.indd 1 13/09/2010 1:01 ΜΜ

Δοκιμάστε τις γνώσεις σας με παιχνίδια και κουίζ για τα έντομα.

ΠΟΣΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ; 15

Σε αυτό το τεύχος…

;

Ο άνθρωπος ανέκαθεν ένιωθε δέος –αλλά και θαυμασμό– για τους σκορπιούς, αυτά τα απίστευτα, πολυσύνθετα πλάσματα.

Σούπερ σκορπιοίΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΥΜΕ... ΤΟΥΣ ΣΚΟΡΠΙΟΥΣ

Από τότε που βγήκαν από τη θάλασσα, πριν από περίπου 360 εκατομμύρια χρόνια, οι σκορπιοί έχουν αποικίσει σχεδόν όλες τις ηπείρους της Γης.

Πανταχού παρόντεςΕΝΔΙΑΙΤΗΜΑ

Η συμπεριφορά και η ανατομία του σκορπιού, αποτέλεσμα εξέλιξης εκατομμυρίων ετών, τον βοηθούν να επιβιώνει ακόμη και στις πιο αντίξοες συνθήκες.

Θάνατος στο σκοτάδιΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ

Οι σκορπιοί είναι θηρευτές και, όπως κάθε άλλο πλάσμα της φύσης, παίζουν ζωτι-κό ρόλο στο οικοσύστημά τους. Όμως και αυτοί γίνονται λεία άλλων πλασμάτων.

Κυνηγός και θήραμαΕΠΙΘΕΣΗ ΚΑΙ ΑΜΥΝΑ

3

6

8

10

Το τσίμπημα κάποιων σκορπιών είναι εξαιρετικά οδυνηρό, όμως πολλά άλλα πλάσμα-τα του φυσικού κόσμου είναι ακόμη πιο επικίνδυνα για τα ζώα και τους ανθρώπους.

Δραστικά δηλητήριαΤΗΣ ΦΥΣΗΣ ΤΑ ΠΑΡΑΞΕΝΑ 12

Στο συναρπαστικό κόσμο της αρχαίας Αιγύπτου οι σκορπιοί κατείχαν εξέχουσα θέση στη θρησκεία, τους μύθους και τους θρύλους.

Θεοί, βασιλιάδες και σκορπιοίΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΘΡΥΛΟΙ 14

ΜΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΤΕΣΣΕΡΑ ΠΙ Α.Ε.ΣΕ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΗΝ RBA Coleccionables, S.A.

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΚΔΟΣΗΣΜαρία ΑτματζίδουΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΗΣ-ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑΜάριος ΘεοδωρακάκηςΜΕΤΑΦΡΑΣΗΤίνα Θέου

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣAntonio Manzanares, Corbis, AGE Fotostock, Rubén DuroΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗAntonio Munoz

ISBN: 978-84-473-7046-7 (ολόκληρη η συλλογή)ISBN: 978-84-473-7047-4 (τεύχη)

Eπισκεφθείτε την ιστοσελίδα

www.realbugs.gr

© 2010 Ελληνική Έκδοση: Τέσσερα Πι Α.Ε., Ειδικές Εκδόσεις, Ηνιόχου 26, 15238 ΧαλάνδριΤηλεφωνικό κέντρο: 210-6070100, Συνδρομές: 210-6070000

© RBA Coleccionables, S.A.Perez Galdos, 36, 08012 - Βαρκελώνη, Ισπανία

Κανένα έντομο της συλλογής δεν αποτελεί προστατευόμενο είδος ή είδος απειλούμενο με εξαφάνιση Όλα τα έντομα και τα αραχνίδια αυτής της συλλογής προέρχονται από εξειδικευμένες φάρμες εκτροφής και κανένα δείγμα δεν έχει ληφθεί από το φυσικό του περιβάλλον. Οι φάρμες αυτές αποτελούν εναλλα-κτική λύση, η οποία συμβάλλει άμεσα στη δημιουργία θέσεων εργασίας, αλλά και στην τόνωση της οικονομίας στις αγροτικές περιοχές όπου βρίσκονται. Πρόκειται για ένα πρόγραμμα που σέβεται το περιβάλλον και έχει την υποστήριξη αναγνωρισμένων επιστημονικών ιδρυμάτων.

NATIONAL GEOGRAPHIC SOCIETY

«Για την ανάπτυξη και τη διάδοσητης γεωγραφικής γνώσης»

John M. Fahey, Jr.President and Chief Executive OfficerGilbert M. GrosvenorChairman of the BoardTim T. KellyPresident, Global Media GroupJohn Q. GriffinExecutive Vice President; President, PublishingNina D. HofmanExecutive Vice President; President, Book Publishing Group

ΑΛΗΘΙΝΑ-ΒΑΛΣΑΜΩΜΕΝΑ

Στην Κύπρο το περιοδικό διανέμεται μέσω του Πρακτορείου Διανομής «Κρόνος» από την εταιρεία «Τέσσερα Πι Κύπρου Λ.Τ.Δ.»,Βερενίκης 11, Διαμ. 42, ΛευκωσίαΤηλ. 00357 2245 5609

Τυπώνεται στην Ελλάδα

~

01-16_RLB&I01_OFC_v02.indd 2 13/09/2010 1:01 ΜΜ

3

Σούπερ σκορπιοί

Αυτός ο σκορπιός ονομάζεται Buthus occitanus και είναι ένα ιοβόλο είδος της οικογένειας Buthidae, που ζει στη νότια Ευρώπη και τη βόρεια Αφρική. Οι οικογένειες των σκορπιών είναι ομαδοποιημένες στις εξής υπεροικογένειες: Buthoidea, Chactoidea, Chaeriloidea, Scorpionoidea, Iuroidea και Pseudochactoidea.

Οι σκορπιοί είναι απίστευτα πλάσματα, ικανά να επιβιώνουν ακόμη και στις πιο ακραίες συνθήκες. Έτσι, τους συναντάμε σε όλες τις ηπείρους εκτός από την Ανταρκτική. Αυτά τα ανθεκτικά

ασπόνδυλα ανήκουν στην ομοταξία των αραχνιδίων, μαζί με τις αράχνες. Αν και δεν μοιάζουν μεταξύ τους, αυτές οι δύο ομάδες ζώων έχουν πολλά κοινά. Για παράδειγμα, κάποια από τα είδη και

των δύο ομάδων είναι δηλητηριώδη και θανατηφόρα! Οι πιο επικίνδυνοι σκορπιοί ανήκουν στην υπεροικογένεια Buthoidea, όπως αυτός που συνοδεύει το περιοδικό, ο σκορπιός της Μαντζουρίας,

με το επιστημονικό όνομα Mesobuthus martensii.

Φύλο: ΑρθρόποδαΥποφύλο: ΧηληκεραιωτάΟμοταξία: ΑραχνίδιαΤάξη: ΣκορπιοίΥπεροικογένεια: ButhoideaΟικογένειες: Buthidae

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ

ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΥΜΕ... Τους σκορπιούς

01-16_RLB&I01_OFC_v02.indd 3 13/09/2010 1:01 ΜΜ

4

1 5 ΟΡΧΕΙΣΣωληνοειδείς και επιμήκεις. Εδώ σχηματίζονται τα σπερματοζωάρια.

9 ΣΤΟΜΑΓύρω από το στόμα βρίσκονται οι χηληκεραίες (γνάθοι), που μοιάζουν με μικρές λαβίδες και χρησιμοποιούνται για τον τεμαχισμό της λείας.

8 ΕΓΚΕΦΑΛΟΣΑυτό το απλό νευρικό κέντρο ονομάζεται υπεροισοφαγικό γάγγλιο, επειδή βρίσκεται πάνω από τον οισοφάγο. Αποτελείται από συγχωνευμένα νευρικά γάγγλια.

1 ΕΔΡΑΤο τέλος του εντέρου, στο τελευταίο μεταμερές της ουράς. Όταν ανασηκώνεται η ουρά, γίνεται ορατό το πάνω μέρος της έδρας.

2 ΙΟΒΟΛΟΙ ΑΔΕΝΕΣΟι περισσότεροι σκορπιοί έχουν μέσα στο τέλσον δύο ιοβόλους αδένες. Καθένας από αυτούς είναι γεμάτος δηλητήριο, το οποίο μέσω μιας πολύ στενής διόδου οδηγείται προς την άκρη του κεντριού.

4 ΑΝΑΠΝΟΗΟ σκορπιός δεν έχει πνεύμονες, αλλά κοιλιακούς θυλάκους, οι οποίοι περικλείουν λεπτούς αερα-γωγούς, τις φυλλοτραχείες, που μοιάζουν με σελίδες βιβλίου.

7 ΚΑΡΔΙΑΕπίμηκες όργανο που καταλαμβάνει όλη σχεδόν την άνω κοιλία. Συστέλλεται για να ωθήσει το αίμα στις αρτηρίες, και διαστέλλεται για να το δεχτεί πίσω.

3 ΔΙΚΤΥΟ ΝΕΥΡΩΝΤο νευρικό σύστημα του σκορπιού αποτελείται από μια νευρική χορδή που διατρέχει κατά μήκος το σώμα, συνδέοντας επτά γάγγλια (ομάδες νευρικών κυττάρων).

Είναι εύκολο να αναγνωρίσουμε ένα σκορπιό: Ο εντυπωσιακός συνδυασμός της προστατευτικής θωράκισης με τις μυτερές δαγκάνες συμπληρώνεται από το πιο τρομερό όπλο των ασπόνδυλων: το ιοβόλο κεντρί στην άκρη της ουράς του. Ο σκορπιός έχει την ικανότητα να τινάζει το κεντρί πάνω από το κεφάλι του, για να επιτεθεί στη λεία που βρίσκεται μπροστά του. Ας ρίξουμε όμως μια προσεκτική ματιά στην ανατομία, εσωτερική και εξωτερική, αυτού του θαυμαστού θηρευτή.

Tο σώμα του σκορπιού αποτελεί-ται από τρία τμήματα. Το πρώτο, το πρόσωμα, περιλαμ-

βάνει έξι μεταμερή καλυμμένα από τον εξωσκελετό (κέλυφος). Αν και σε αυτό βρίσκονται το στόμα, ο εγκέφαλος και τα μάτια, το πρόσωμα δεν είναι απλά ένα κεφάλι, καθώς φέρει και όλα τα άκρα: τα βαδιστικά πόδια, τις συλληπτή-

Ένα κεντρί στην ουρά του

ριες γναθικές προσακτρίδες (δαγκά-νες) και τις χηληκεραίες (γνάθους), με τις οποίες τεμαχίζει τη λεία του.

Το μεσαίο τμήμα του σώματος, το μεσόσωμα, έχει επτά μεταμερή, που γίνονται μεγαλύτερα από μπροστά προς τα πίσω. Εδώ βρίσκονται τα εσω-τερικά όργανα, όπως το στομάχι και η καρδιά, που είναι επιμήκη, για να

χωρούν μέσα στο στενόμακρο σώμα.Το τμήμα της ουράς ονομάζεται

μετάσωμα. Έχει πέντε μεταμερή, στενότερα από το υπόλοιπο σώμα και σχεδόν κυλινδρικά. Στο τέλος βρίσκε-ται το τέλσον, δηλαδή το κεντρί, που περιέχει τους ιοβόλους αδένες. Η τοξικότητα του δηλητηρίου ποικίλλει από είδος σε είδος.

••

•

••

••

••

2

5

3 4

6 7

8 9

6 ΕΝΤΕΡΑΔιατρέχουν το σώμα κατά μήκος και φαρδαίνουν για να σχηματίσουν το στομάχι στην κεντρική περιοχή. Συνδέονται με διάφορους πεπτικούς αδένες.

ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΥΜΕ...Τους σκορπιούς

01-16_RLB&I01_OFC_v02.indd 4 13/09/2010 1:02 ΜΜ

5

Οι σκορπιοί είναι τα μοναδικά πλάσματα που διαθέτουν κοιλιακά κτένια. Βρίσκονται στο δεύτερο μεταμερές του μεσοσώματος και εί-ναι καλυμμένα με χημικούς αισθητήρες. Ο αριθμός των νευρικών απολήξεων των κτενίων διαφέρει από είδος σε είδος. Καθώς ο σκορ-πιός κινείται απλώνει τα κτένια ώστε να λαμβάνει πληροφορίες από το περιβάλλον του, όπως, για παράδειγμα, να αισθάνεται τις δονήσεις της λείας του καθώς πλησιάζει.

ΜΕΣΟΣΩΜΑΟι σκληρίτες (πλάκες) που καλύπτουν κάθε μεταμερές συνδέονται μεταξύ τους με εύκα-μπτες ελαστικές μεμβράνες, έτσι ώστε η κοι-λιά να τεντώνεται και να κινείται με ευκολία.

ΜΕΤΑΣΩΜΑΑποτελείται από άκαμπτα, σχεδόν κυλινδρικά, μεταμερή. Σε πολλά είδη αυτά τα μεταμερή φέρουν εξάρσεις.

ΔΑΓΚΑΝΕΣΟι γναθικές προσακτρίδες, όπως είναι η ορθή ονομασία τους, συλ-λαμβάνουν τη λεία. Επίσης, κατά τη διαδικασία του ζευγαρώματος, οι σκορπιοί αγγίζουν ο ένας τις προσακτρίδες του άλλου.

ΚΕΝΤΡΙΤο πιο επικίνδυνο σημείο του σκορπιού, με το οποίο εγχέει το δηλητήριο. Βρίσκεται στο τμήμα της ουράς που ονομάζεται τέλσον.

ΠΟΔΙΑΚαθένα έχει επτά τμήματα και καταλήγει σε ένα ζεύγος μυτερών νυχιών, με ένα μικρό κεντρικό νύχι ανάμεσα.

ΚΟΙΛΙΑΚΑ ΚΤΕΝΙΑ: ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΟ ΡΑΝΤΑΡ

• •

•

••

•

•

•

ΚΕΝΤΡΙΚΟΙ ΟΦΘΑΛΜΟΙΣυνήθως βρίσκονται ο ένας κοντά στον άλλο. Γενικά η όραση των σκορπιών είναι περιορι-σμένη, ενώ κάποια σπηλαιόβια είδη δεν έχουν καθόλου μάτια.

ΚΟΙΛΙΑΚΑ ΚΤΕΝΙΑ

•

ΠΛΕΥΡΙΚΟΙ ΟΦΘΑΛΜΟΙΕίναι μικρότεροι από τους κεντρικούς οφθαλμούς και επιτρέπουν στο σκορπιό να βλέπει ακριβώς μπροστά του.

ΠΡΟΣΩΜΑΟ εξωσκελετός που καλύπτει το πρόσωμα είναι το σκληρότερο τμήμα του σκορπιού, καθώς προστατεύει τον εγκέφαλο. Στον εξωσκελετό επίσης προσφύονται αρκετοί ισχυροί μύες.

Οι λέξεις με έντονη γραφή εξηγούνται στο δικτυακό τόπο www.realbugs.gr

01-16_RLB&I01_OFC_v02.indd 5 13/09/2010 1:02 ΜΜ

6

1

3

2

ΠΛΑΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΝΥΧΤΑΣ

Από τότε που βγήκαν από τη θάλασσα, πριν από περίπου 360 εκατομμύρια χρόνια, οι σκορπιοί έχουν αποικίσει σχεδόν όλες τις ηπείρους της Γης. Η πιο διαδεδομένη ομάδα είναι η Buthoidea, η μοναδική υπεροικογένεια με παρουσία σε όλες τις ηπείρους εκτός από την Ανταρκτική, όπου δεν απαντά κανένα είδος σκορπιού. Πάντως, δεν τους βρίσκουμε όπου να ’ναι: Οι περισσότεροι προτιμούν περιοχές με ζεστό, ξηρό κλίμα, όπως οι έρημοι.

Oι σκορπιοί έχουν αποδειχθεί ικανοί να προσαρμόζονται σε πληθώρα ενδιαιτημά-

των. Η υπεροικογένεια Buthoidea περιλαμβάνει τη μεγαλύτερη ποικιλία ειδών, καθώς καταφέρνει να επιβι-ώνει σε μέρη όπως τα δάση της νοτιοανατολικής Ασίας και οι αφρικανικές σαβάνες.

Αν και είναι εγκατεστημένοι σε έξι ηπείρους, οι σκορπιοί δεν ζουν οπου-δήποτε: Έχουν πολύ συγκεκριμένες απαιτήσεις για το ενδιαίτημά τους.

Τα περισσότερα είδη τα συναντά-με σε άνυδρες περιοχές με άφθονες πέτρες ή αμμώδες έδαφος, που ανα-σκάπτεται εύκολα. Πάντως, κάποιοι έχουν καταφέρει να εγκλιματιστούν και στα υγρά δάση. Αυτοί οι σκορπιοί τείνουν να είναι δενδρόβιοι, δηλαδή ζουν σε δέντρα ή θάμνους αντί να σκάβουν φωλιές στο χώμα.

Πανταχού παρόντες

Οι περισσότεροι σκορπιοί της υπεροικογέ-νειας Buthoidea ζουν σε μέρη με υψηλές θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια της ημέρας και ελάχιστες βροχοπτώσεις. Είναι πλάσματα ποικιλόθερμα, δηλαδή δεν μπορούν να ρυθμίσουν τη θερμοκρασία του σώματός τους, κι έτσι δεν πρέπει να έρχονται σε επα-φή με το δυνατό ήλιο.

Για να αποφύγουν τα προβλήματα που προκαλεί η πολλή ζέστη, περνούν το μεγαλύ-τερο μέρος της ημέρας χωμένοι σε λαγούμια ή ρωγμές και δραστηριοποιούνται μόνο τη νύ-χτα, όταν οι συνθήκες είναι πιο ήπιες.

ΕΝΔΙΑΙΤΗΜΑ

ΣΕ ΟΛΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟΜέλη της οικογένειας Buthidae

1 ΣΚΟΡΠΙΟΣ ΤΗΣ ΚΟΥΒΑΣ(Centruroides arctimanus)Αυτό το είδος έχει κιτρινωπό χρώμα, με δύο σκούρες επιμήκεις ραβδώσεις. Δεν ξεπερνά σε μήκος τα 5 εκ. Ζει σε άνυδρες περιοχές της Κούβας και κάποιες φορές απαντά μέσα στο φλοιό των δέντρων. Τα θηλυκά, που είναι πιο μεγαλόσωμα από τα αρσενικά, ζευγα-ρώνουν μόνο μία φορά, αλλά γεννούν τρεις με τέσσερις φορές στη διάρκεια της ζωής τους. Το δηλητήριο αυτού του είδους δεν είναι ιδιαίτερα τοξικό.

2 ΔΕΝΔΡΟΒΙΟΣ ΣΚΟΡΠΙΟΣ ΤΗΣ ΑΡΙΖΟΝΑ(Centruroides exilicauda)Αυτός ο σκορπιός διαθέτει μεγάλη χρωματική ποικιλία. Ζει στις εύκρατες και άνυδρες ζώνες των ΗΠΑ και του βορειοανατολικού Μεξικού. Συνήθως βρίσκεται κάτω από πέτρες και πεσμένα δέντρα, καθώς και μέσα στο φλοιό των δέντρων. Αν και μικρός σε μέγεθος, το δηλητήριό του μπορεί να σκοτώσει ένα μικρό παιδί.

3 ΣΚΟΥΡΟΧΡΩΜΟΣ ΟΡΕΙΝΟΣ ΣΚΟΡΠΙΟΣ ΤΗΣ ΑΡΓΕΝΤΙΝΗΣ(Zabius fuscus)Ζει στα βουνά της Αργεντινής. Συνήθως κρύβεται κάτω από πέτρες ή σε ρωγμές των βράχων. Δεν ξεπερνά τα 6 εκ. σε μήκος και είναι σκουρόχρωμος, εξ ου και η κοινή ονομασία του. Το δηλητήριό του δεν είναι ιδιαίτερα ισχυρό.

01-16_RLB&I01_OFC_v02.indd 6 13/09/2010 1:02 ΜΜ

4

7 7 7

7 5

5

8

8

6

ΚΥΡΙΑ ΕΝΔΙΑΙΤΗΜΑΤΑ

Αμμώδεις/πετρώδεις έρημοι Στέπες και θαμνώνες Ξηροφυτικά δάση (ευκαλύπτου) Τροπικά δάση

Πανταχού παρόντες

7

9

6 ΠΑΧΥΟΥΡΟΣ ΣΚΟΡΠΙΟΣ ΤΗΣ Ν. ΑΦΡΙΚΗΣ(Parabuthus granulatus)Ζει σε άνυδρες περιοχές της Νότιας Αφρικής και της Ναμίμπια. Σκάβει φωλιές στη βάση θάμνων ή κάτω από πέτρες. Προτιμά το χαλαρό χώμα, αλλά απαντά και σε σκληρότερο έδαφος, ενώ μπαίνει συχνά και σε κτίρια. Το δηλητήριό του είναι εξαιρετικά τοξικό, γεγονός που τον καθιστά τον πιο επικίνδυνο σκορπιό της Νότιας Αφρικής.

5 ΣΚΟΡΠΙΟΣ Ο ΘΑΝΑΤΗΦΟΡΟΣ (Leiurus quinquestriatus)Ο πιο επικίνδυνος σκορπιός του κόσμου. Δεν ξεπερνά σε μήκος τα 10 εκ. και έχει κιτρινωπό χρώμα. Κρύβεται σε κοιλώματα του εδάφους ή κάτω από πέτρες και ζει σε άνυδρες περιοχές. Απαντά στο βόρειο ήμισυ της Αφρικής και στην Εγγύς Ανατολή. Ευθύνεται για το θάνατο αρκετών ανθρώπων κάθε χρόνο.

4 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΣΚΟΡΠΙΟΣ(Buthus occitanus)Ο μεγαλύτερος σκορπιός της Ευρώπης. Ζει στους άνυδρους θαμνώνες του νότου. Σκάβει ρηχές φωλιές στο χαλαρό έδαφος ή κρύβεται κάτω από πέτρες και πεσμένα δέντρα. Το δηλητήριό του είναι ισχυρό, αλλά δεν θεωρείται θανατηφόρο.

7 ΑΝΔΡΟΚΤΟΝΟΣ (Androctonus australis)Φτάνει σε μήκος τα 10 εκ. Η άκρη της ουράς και οι προσακτρίδες του είναι πιο σκούρες από το υπόλοιπο σώμα. Κατοικεί σε άνυδρες περιο-χές στη βόρεια Αφρική, την Εγγύς Ανατολή και τη νοτιοδυτική Ασία. Συνηθίζει να κρύβεται κάτω από πέτρες ή σε ρωγμές των τοίχων. Είναι εξαιρετικά επικίνδυνος, με ισχυρό δηλητήριο.

9 ΣΚΟΡΠΙΟΣ ΤΗΣ ΜΑΝΤΖΟΥΡΙΑΣ(Mesobuthus martensii)Το πρώτο δείγμα της συλλογής σας ζει στις στέπες της βορειοανατολικής Κίνας. Αφθονεί στην περιοχή της Μαντζουρίας, εξ ου και η κοινή του ονομασία.

8 ΜΑΡΜΑΡΟΣΚΟΡΠΙΟΣ ΤΗΣ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑΣ(Lychas marmoreus)Το όνομά του οφείλεται στα χαρακτη-ριστικά σημάδια του. Ζει σε δροσερές παράκτιες περιοχές της Νέας Γουινέας και της Αυστραλίας. Απαντά σε παράκτια δάση ευκαλύπτου, αλλά και μέσα στα σπίτια. Είναι ένας από τους πιο επικίνδυνους σκορπιούς της Αυστραλίας.

01-16_RLB&I01_OFC_v02.indd 7 13/09/2010 1:02 ΜΜ

Παρά την απειλητική του εμφά-νιση, ο σκορπιός είναι ένα συνεσταλμένο, φιλήσυχο

πλάσμα. Στη διάρκεια της ημέρας είτε βρίσκεται κάτω από μια πέτρα είτε είναι χωμένος στο φλοιό κάποιου δέντρου ή μέσα σε ένα λαγούμι, το οποίο σκάβει με τα μπροστινά του πόδια (όχι με τις δαγκάνες του). Όταν πέφτει η νύ- χτα, βγαίνει από το καταφύγιό του για να κυνηγήσει ή να αναζητήσει το ταίρι του.

Αντίθετα με τα περισσότερα αρα-χνίδια, ακόμη και συγκριτικά με άλλα αρθρόποδα, οι σκορπιοί είναι μακρό-βιοι, καθώς ορισμένα είδη ζουν πάνω από 20 χρόνια. Αυτό, ίσως, οφείλεται στο χαμηλό μεταβολισμό τους, δηλαδή στο ότι δεν χρειάζονται πολλή ενέργεια για να επιβιώσουν. Μπορούν να μένουν νηστικοί για μεγάλες περιόδους, ενώ στα πιο ψυχρά τμήματα της περιοχής εξά-πλωσής τους πέφτουν σε χειμερία νάρκη.

8

Οι σκορπιοί είναι από τα αρχαιότερα γνωστά χερσαία πλάσματα, αφού ζουν στη Γη εδώ και περίπου 360 εκατομμύρια χρόνια. Το σχήμα τους, μάλιστα, δεν έχει αλλάξει σχεδόν καθόλου όλο αυτό το διάστημα, πράγμα που σημαίνει ότι από νωρίς ήταν πολύ καλά προσαρμοσμένοι στο ενδιαίτημά τους. Η προσαρμογή στο περιβάλλον δεν είναι μόνο θέμα ανατομίας, αλλά και συμπεριφοράς. Η συμπεριφο-ρά του σκορπιού τον βοηθά να επιβιώνει και στις πιο αντίξοες συνθήκες.

ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗΟι σκορπιοί είναι ωοζωοτόκοι, δηλαδή τα αβγά εκκολάπτονται μέσα στο σώμα της μητέρας. Μόλις γεννηθούν, οι μικροί σκορπιοί –από 10 ως 90 στον αριθμό–, σκαρφαλώ-νουν στη ράχη της μητέρας τους. Την πρώτη εβδομάδα δεν τρώνε τίποτα, αλλά ζουν από τα υπολείμματα των αβγών. Μόλις περάσει αυτό το χρονικό διάστημα, πραγματοποιείται η πρώτη έκδυση (αλλάζει δηλαδή το «δέρμα» τους) και συνή-θως εγκαταλείπουν τη μητέρα τους. Ωστόσο, τα αισθητήρια όργανά τους αναπτύσσονται πλήρως μετά τη δεύτερη έκδυση. Ενηλικιώνονται όταν συμπληρώσουν τουλάχιστον ένα χρόνο ζωής και κάνουν επτά με δέκα εκδύσεις.

Θάνατος στο σκοτάδιΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ

01-16_RLB&I01_OFC_v02.indd 8 13/09/2010 1:02 ΜΜ

ΔΙΑΤΡΟΦΗΟ σκορπιός τρέφεται κυρίως με άλλα χερσαία ασπόνδυλα. Με τα κοιλιακά κτένια και τις λεπτές τρίχες του σώματός του, τα τριχοβοθρία, ανιχνεύει τις δονήσεις του θύματος που πλησιάζει και την κατάλληλη στιγμή ορμά και το αρπάζει με τις προσακτρίδες του. Ύστερα εγχέει στο θύμα του μια μικρή ποσότητα δηλητηρίου με

το κεντρί του, το κομματιάζει με τις χηληκεραίες του και το

τρώει.

ΕΡΩΤΟΤΡΟΠΙΑΌταν ένας ενήλικος αρσενικός σκορπιός βρει ένα θηλυκό έτοιμο για αναπαραγωγή, ξεκινά μια πολύ ασυνήθιστη τελετουργία ζευγαρώματος. Το αρσενικό πιάνει το θηλυ-κό από τις δαγκάνες και το τραβά προς διά-φορες κατευθύνσεις. Μοιάζει με χορό, στην πραγματικότητα, όμως ο αρσενικός σκορπιός ψάχνει ένα καλό μέρος για να εναποθέσει ένα σπερματοφόρο (σάκο που περιέχει σπερματοζωάρια). Όταν με τα κοιλιακά κτέ-

νια εντοπίσει το κατάλληλο σημείο, απε-λευθερώνει το σπερματοφόρο στο έδα-φος. Ύστερα μετακινεί το θηλυκό, μέχρι που ο σάκος να έρθει σε επαφή με τα αναπαραγωγικά του όργανα, οπότε ανοίγει και ξεκινά η γονιμοποίηση.

9

ΧΕΙΜΕΡΙΑ ΝΑΡΚΗΑν οι καιρικές συνθήκες είναι ακραίες, όπως συμβαίνει συχνά το χειμώνα στα εύκρατα κλίματα, οι σκορπιοί χώνονται σε ένα θάλαμο μέσα στη γη και πέφτουν σε χειμερία νάρκη. Αυτοί οι θάλαμοι, τους οποίους φτιάχνουν κάτω από πέτρες, κορμούς δέντρων ή απευθείας μέσα στο έδαφος, έχουν ειδικό σχήμα, ώστε να ελαχιστοποιείται ο κίνδυνος να πλημμυρίσουν και να καταρρεύσουν. Μόλις μπουν στο θάλαμο, μαζεύουν τα πόδια και τις δαγκάνες κοντά στο σώμα τους, τυλίγοντας την ουρά τους στο πλάι. Θα μείνουν σε αυτή τη θέση μέχρι οι εξωτερικές περιβαλ-λοντικές συνθήκες να βελτιωθούν τόσο ώστε να μπορέσουν να συνεχίσουν τις συνήθεις δραστηριότητές τους.

Στο ανθρώπινο είδος μερικές φορές το αρσενικό πηγαίνει το θηλυκό για φαγητό. Σε κάποια είδη σκορπιού ο αρσενικός ΕΙΝΑΙ το φαγητό! Οι μεγαλόσωμοι θηλυκοί σκορπιοί συχνά τρώνε τους αρσενικούς μετά το ζευγάρωμα.

ΑΚΟΥΣΤΕ ΚΑΙ ΑΥΤΟ!

Μοιάζουν να χορεύουν, όμως συχνά ο εναγκαλι-σμός των σκορπιών που ζευγαρώνουν αποδεικνύε-ται θανάσιμος!

Οι λέξεις με έντονη γραφή εξηγούνται στο δικτυακό τόπο www.realbugs.gr

01-16_RLB&I01_OFC_v02.indd 9 13/09/2010 1:02 ΜΜ

Το δηλητήριο του σκορπιού

είναι ένα σύνθετο μείγμα το-

ξικών ουσιών που παράγονται

από εξειδικευμέ-

νους αδένες. Συ-

νήθως προσβάλ-

λει το νευρικό σύστημα, προκαλώ-

ντας γενικευμένη παρά-

λυση και τελικά θάνατο.

ΑΚΟΥΣΤΕ ΚΑΙ ΑΥΤΟ!

10

Α κόμη είναι εξαιρετικά αποτελε-σματικοί κυνηγοί, με εξειδικευ-μένα αισθητήρια όργανα, που

τους επιτρέπουν να ακολουθούν την οσμή της λείας τους. Η ταχύτητα με την οποία κινούνται είναι σχετικά μι-κρή, γι’ αυτό, για να παγιδεύουν το θύμα, έχουν αναπτύξει μια τεχνική που βασίζεται στον αιφνιδιασμό και την αστραπιαία κίνηση των προσακτρίδων. Μόλις πιάσει καλά τη λεία του, ο σκορπιός την τσιμπά με το κεντρί του στο μαλακότερο σημείο, για να την παραλύσει με το δηλητήριό του.

Όμως, το δηλητήριο έχει και μια άλλη, αμυντική λειτουργία. Οι τοξίνες πολλών ειδών σκορπιού είναι τόσο ισχυ-ρές, που προξενούν βλάβες σε οποιοδή-ποτε ζώο μεσαίου μεγέθους, ενώ κάποιες σκοτώνουν μέχρι και άνθρωπο. Όταν απειλούνται, οι σκορπιοί υψώ-νουν το κεντρί τους και το κινούν πέρα δώθε για να δείξουν στον εχθρό ότι δεν πρέπει να πλησιάσει άλλο.

Οι σκορπιοί παίζουν ένα σημαντικό ρόλο στο οικοσύστημά τους, αυτόν του θηρευτή. Τρέφονται με άλλα ασπόνδυλα, για παράδειγμα, χερσαία έντομα, όπως γρύλους, ψαλίδες και προνύμφες σκαθαριών. Ωστόσο, όντας μικρόσωμοι, γίνονται με τη σειρά τους λεία πολλών μεγαλύτερων πλασμάτων, όπως τα πουλιά και κάποια θηλαστικά. Έτσι, έχουν αναπτύξει στρατηγικές για να επιτίθενται στη λεία τους, αποφεύγοντας ταυτόχρονα τους επίδοξους θηρευτές.

Κυνηγός και θήραμαΕΠΙΘΕΣΗ ΚΑΙ ΑΜΥΝΑ

Η σαύρα άρπαξε στο στόμα της ένα σκορπιό πριν αυτός προλάβει να αμυνθεί με τις δαγκάνες ή το κεντρί του.

01-16_RLB&I01_OFC_v02.indd 10 13/09/2010 1:02 ΜΜ

11

ΜΟΙΡΑΙΑ ΕΠΙΘΕΣΗ

ΚΥΡΙΑ ΘΥΜΑΤΑ ΚΥΡΙΟΙ ΕΧΘΡΟΙ

Σκορπιοί: Ο κανιβαλισμός μεταξύ σκορπιών είναι σύνηθες φαινόμενο. Νεαροί αλλά και ενήλικοι σκορπιοί γίνονται βορά των πιο μεγαλόσωμων, δυνατότερων θηλυκών.

Σκαθάρια: Συνήθως αιχμαλωτίζονται κάτω από τις πέτρες, όπου δύσκολα διαφεύγουν. Οι προνύμφες των σκαθαριών είναι άλλη μία συνηθισμένη τροφή γι’ αυτούς.

Γρύλοι: Επειδή οι γρύλοι, όπως και οι σκορπιοί, είναι νυχτόβιοι, οι συναντήσεις μεταξύ τους είναι συχνές. Αιχμαλωτίζονται κάτω από πέτρες ή σε ρωγμές του εδάφους.

Ψαλίδες: Το σχετικά μαλακό σώμα και η τάση τους να ζουν κάτω από πέτρες ή στο φλοιό των δέντρων τις καθιστούν εύκολη λεία για τους σκορπιούς.

Τρωκτικά: Οι σκορπιοί γίνονται συχνά τροφή των τρωκτικών. Έτσι, ορισμένα είδη αρουραίων έχουν

αναπτύξει ανοχή στο δηλητήριό τους.

Σαύρες: Οι σαύρες και οι σκορπιοί ζουν σε άνυδρες περιο-χές και, όταν συναντιούνται, το αποτέλεσμα συνήθως είναι ο

θάνατος του σκορπιού από τα πανίσχυρα σαγόνια της σαύρας.

Κεφαλάδες: Οι σκορπιοί αποτελούν μέρος της διατροφής πολλών πουλιών, όπως οι κεφαλάδες. Τα πουλιά τούς αρπά-ζουν αφού πρώτα τους σπάσουν το κεντρί με το ράμφος τους.

Βάτραχοι: Ως νυχτόβια ζώα, τείνουν να βρίσκονται στις ίδιες περιοχές τις ίδιες ώρες. Οι βάτραχοι τους τρώνε, αλλά δεν

είναι γνωστό αν έχουν ανοσία στο δηλητήριό τους.

1. Μόλις ο σκορπιός αρπάξει τη λεία του, την τρυπά με το κεντρί του.

2. Κάποιες φορές αυτό δεν είναι εύ-κολο, αφού ορισμένα πλάσματα έχουν ανθεκτικό κέλυφος.

3. Όμως ο σκορπιός είναι υπομονετι-κός. Ψάχνει προσεκτικά για να βρει το πιο μαλακό σημείο του θύματός του, και εκεί εγχέει το δηλητήριό του.

01-16_RLB&I01_OFC_v02.indd 11 13/09/2010 1:03 ΜΜ

Δραστικά δηλητήρια

5 ΣΚΟΡΠΙΟΣ Ο ΘΑΝΑΤΗΦΟΡΟΣ (Leiurus quinquestriatus)Είναι ο πιο φονικός σκορπιός του κόσμου, αν και έχει σχετικά μικρό μέγεθος. Ζει σε άνυδρες περιοχές της βόρειας Αφρικής και της Εγγύς Ανατολής και το δηλητήριο στο κεντρί του περιέχει μια ισχυρή νευροτοξίνη. Η πρώτη επίπτωση του κεντρίσματος είναι έντονος, σχεδόν αβάσταχτος, πόνος, που συνοδεύεται από πυρετό, ναυτία, σπασμούς, παράλυση, κώμα και τελικά θάνατο.

4 ΚΩΝΟΣ(Conus textile)Αυτό το θαλάσσιο γαστερόποδο μαλάκιο ζει στις τροπικές ζώνες του πλανήτη. Δεν φαίνεται καθόλου απειλητικό, αλλά μη γελιέστε: Στο στόμα του περιέχει ένα ιοβόλο ξύστρο (ένα είδος γλώσσας που μοιάζει με καμάκι) με ένα μικροσκοπικό κεντρί, με το οποίο δηλητηριάζει το θύμα του. Αντίθετα με τα περισσότερα ιοβόλα ζώα, το δηλητήριο του κώνου αποτελείται από περίπου 100 διαφορετικές τοξίνες και είναι απίστευτα θανατηφόρο. Λίγα μικρολίτρα (εκατομμυριοστά του λίτρου) αρκούν για να σκοτώσουν 10 ανθρώπους ή ένα ζώο σε μέγεθος αρκούδας μέσα σε δευτερόλεπτα.

6 ΑΡΑΧΝΗ ΤΟΥ ΣΙΔΝΕΪ (Atrax robustus)Μια από τις πιο επικίνδυνες αράχνες του κό-σμου. Είναι μεγαλόσωμη και γίνεται πολύ επι-θετική όταν ενοχληθεί. Με το δάγκωμά της εγχέει μια πανίσχυρη νευροτοξίνη, ικανή να σκοτώσει σε λιγότερο από 15 λεπτά έναν άν-θρωπο ή ένα ζώο που ζυγίζει 60 κιλά.

600 κιλά70 κιλά60 κιλά

ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ ΤΑ ΠΑΡΑΞΕΝΑ

Θανατηφόρο για οργανισμούς με βάρος λιγότερο από:

Πολλά πλάσματα περιέχουν δηλητήριο ή τοξικές ουσίες μέσα στο σώμα τους, όμως δεν θεωρούνται όλα ιοβόλα. Για παράδειγμα, κάποιοι βάτραχοι στα τροπικά δάση της βροχής στην Κόστα Ρίκα εκκρίνουν τοξίνες που σκοτώνουν έναν άνθρωπο σχεδόν ακαριαία και όμως δεν θεωρούνται ιοβόλοι, αλλά δηλητηριώδεις. Γιατί;

12

ΔΗΛΗΤΗΡΙΟ 6 5 4 3 2 1

Ιοβόλα ονομάζονται τα πλάσματα που εγχέουν το δηλητήριό τους με τα δόντια, το κεντρί ή τα αγκάθια

τους, ενώ δηλητηριώδη χαρακτηρίζο-νται αυτά που είναι επικίνδυνα μόνο όταν τα αγγίξουμε. Η επικινδυνότητα ενός ιοβόλου ζώου δεν καθορίζεται μόνο από την ισχύ του δηλητηρίου, αλλά και από την ποσότητα που περιέχει κάθε δάγκωμα ή κέντρισμα,

καθώς και από την ταχύτητα δράσης της τοξίνης.

Οι σκορπιοί είναι ιοβόλοι και όχι δηλητηριώδεις, γιατί διαθέτουν κεντρί. Η υπεροικογένεια Buthoidea περιλαμ-βάνει ορισμένα πολύ επικίνδυνα είδη.

Εδώ σας παρουσιάζουμε τα πιο επι-κίνδυνα από τα ιοβόλα πλάσματα του κόσμου – ψυχραιμία!

01-16_RLB&I01_OFC_v02.indd 12 13/09/2010 1:03 ΜΜ

3 ΧΤΑΠΟΔΙ ΜΕ ΜΠΛΕ ΔΑΚΤΥΛΙΟΥΣ (Hapalochlaena sp.)Ποιος θα φανταζόταν ότι ένα χταπόδι μπορεί να είναι ιοβόλο· και όμως, αυτό το είδος, που ζει στο Μεγάλο Κοραλλιογενές Φράγμα της Αυστραλίας, είναι από τα πιο επικίνδυνα ζώα του κόσμου: Το σάλιο του, που διαπερνά το σώμα του θύματος με το δάγκωμα, περιέχει μια ισχυρή νευροτοξίνη. Το δάγκωμα δεν είναι πολύ οδυνηρό, όμως σύντομα το φονικό σάλιο αρχίζει να δρα· ακολουθούν ναυτία, μυϊκοί πόνοι, αναπνευστική ανακοπή και βέβαιος θάνατος. Η ποσότητα του δηλητηρίου που εκχέει σε μία μόλις δαγκωνιά αυτό το χταπόδι αρκεί για να σκοτώσει 20 ανθρώπους ή ένα ζώο σε μέγεθος ρινόκερου μέσα σε λίγα λεπτά.

2 ΚΥΒΟΜΕΔΟΥΣΑ (Chironex fleckeri)Παρά την ντελικάτη όψη της, αυτή η μέδουσα είναι από τα φονικότερα πλάσματα του κόσμου. Ζει κοντά στις βόρειες ακτές της Αυστραλίας και της νοτιοανατολικής Ασίας, όπου τρέφεται με μικρά ψάρια και καρκινοειδή. Είναι αρκετά μεγαλόσωμη, με πλοκάμια που φτάνουν σε μήκος τα τρία μέτρα. Οι σχεδόν 20.000 νηματοκύστεις, που είναι κατανεμημένες σε αυτά τα μεγάλα λεπτά πλοκάμια, περιέχουν δηλητήριο ικανό να σκοτώσει 60 ενήλικους ανθρώπους ή ένα ζώο βάρους 3,5 τόνων σε λιγότερο από μισή ώρα.

6.000 κιλά3.500 κιλά1.200 κιλά 13

Η αράχνη του Σίδνεϊ είναι σταρ του

σινεμά: Ο χαρακτήρας του τέρατος

Σέλομπ, που φυλά το μονοπάτι για τη

Μόρντορ στην τριλογία του Άρχοντα

των Δαχτυλιδιών, βασίστηκε σε αυτή

την ιοβόλο αυστραλιανή αράχνη.

ΑΚΟΥΣΤΕ ΚΑΙ ΑΥΤΟ!

1 ΜΑΥΡΟ ΜΑΜΠΑ (Dendroaspis polylepis)Είναι το πιο επικίνδυνο από όλα τα φίδια, με πανίσχυρο δηλητήριο και μεγάλη επιθετικότητα. Ζει στην Αφρική και μπορεί να κινηθεί με ταχύτητα 18 χλμ. την ώρα, γεγονός που το καθιστά το πιο γρήγορο του κόσμου.

1 ΤΑΪΠΑΝ(Oxyuranus microlepidotus)Το φονικότερο από όλα τα χερσαία ιοβόλα ζώα του κόσμου είναι το ταϊπάν της ενδοχώρας, ένα αυστραλιανό φίδι που με το δάγκωμά του μπορεί να σκοτώσει 100 ανθρώπους ή δύο αρσενικούς αφρικανικούς ελέφαντες. Ευτυχώς, αντίθετα με το μαύρο μάμπα, το ταϊπάν (που απεικονίζεται κάτω) είναι συνεσταλμένο και προτιμά να φύγει ή να κρυφτεί από το να αναμετρηθεί με έναν άνθρωπο.

ΔΗΛΗΤΗΡΙΟ 6 5 4 3 2 1

01-16_RLB&I01_OFC_v02.indd 13 13/09/2010 1:03 ΜΜ

14

ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΘΡΥΛΟΙ

Θεοί, βασιλιάδες και σκορπιοί

Οι Αιγύπτιοι πίστευαν ότι η θεά Σεχμέτ τούς προ-στάτευε από το τσίμπημα του σκορπιού. Μαζί με την Ίσιδα, τη

Νέφθυ και τη Νηίθ, ήταν μία από τις τέσσερις θεές-θρηνωδούς που φυλούσαν τα ταφικά αγγεία και τη σαρκοφάγο –το φέρετρο– του φαραώ. Μέχρι τη 19η αιγυπτιακή δυναστεία απεικονιζόταν ως υδρόβιος σκορπιός, ενώ αργότερα το σύμβολό της ήταν οι σκορπιοί της ξηράς. Οι ιερείς της ήταν υπεύθυνοι για τις θεραπείες από τις δηλητηριάσεις.

Εξάλλου, στο ναό της Ιεράκων Πόλης βρέθηκε η κεφαλή του τελετουργικού σκήπτρου ενός βασιλιά σκορπιού. Γύρω στο 3100 π.Χ. ζούσε εκεί ένας βασιλιάς που πιθανόν ονομαζόταν Μήνης. Ο Μήνης, που ένωσε την Άνω και την Κάτω Αίγυπτο, φαίνεται ότι απεικονιζόταν με δύο σύμβολα, τη ροζέτα και το σκορπιό. Αλλά και πριν από εκείνη την εποχή φαίνεται να υπήρχε στην Άνω Αίγυπτο ένας βασιλιάς σκορπιός, στον τάφο του οποίου έχουν βρεθεί αγγεία με λαβές διακοσμημένες με την αρχαιότερη αιγυπτιακή γραπτή μαρτυρία.

Η λεγόμενη Στήλη του Μέτερνιχ είναι ένα ντοκουμέντο σκαλισμένο σε πέτρα που ανακαλύφθηκε σε ανασκαφές στην Αλεξάνδρεια και χρονολογείται από την περίο-δο της βασιλείας του Νεκτανεβό Β΄ (360-343 π.Χ.). Αφηγείται την ιστορία της Ίσιδας και των επτά σκορπιών, στην οποία η Αιγύπτια θεά εμφανίζεται ως θεραπεύτρια και προστάτιδα από τα τσιμπήματα των σκορπιών. Η Ίσιδα έχει πολλά ονόματα, όπως Μεγάλη Μάγισσα και Κυρά των Μαγικών Επικλήσεων, κόρη του Γκεμπ και της Νουτ, αδελφή και σύζυγος του Όσιρη και μητέρα του Ώρου.

Σύμφωνα με την ιστορία, ο αδελφός της, ο πανίσχυρος θεός Σηθ, την έκλεισε στη φυλακή, αλλά εκείνη δραπέτευσε μαζί με επτά σκορπιούς. Το ταξίδι ήταν κουραστικό και η θεά ζήτησε βοήθεια από μια πλούσια γυναίκα, την Ούσερτ, η οποία όμως αρνήθηκε. Αργότερα, μια φτωχή γυναίκα την πήρε στο σπίτι της μαζί με τους σκορπιούς. Οι σκορπιοί αποφάσισαν να εκδικηθούν την Ούσερτ, ενώνοντας τα δηλητήριά τους στο κεντρί ενός από αυτούς, που επέστρεψε στο σπίτι της Ούσερτ και τσίμπησε το γιο της.

Ο θρήνος της γυναίκας έφτασε ως τα αφτιά της θεάς, που πήγε να τη βοηθήσει και έκανε ένα ξόρκι ενάντια στο δηλητήριο του σκορπιού. Το αγόρι συνήλθε και οι κάτοικοι της Αιγύπτου διδάχθηκαν το ξόρκι. Από τότε κάθε φορά που ένας σκορπιός τσιμπούσε κάποιον με το κεντρί του, έλεγαν το ξόρκι και περιποιούνταν την πληγή με ένα μείγμα από σιτάλευρο και αλάτι.

Η Βασίλισσα των Κεντρισμάτων, όπως λεγόταν η Σεχμέτ, προστάτευε τις πηγές του Νείλου και έλεγχε το φίδι Άποφις, που προσπαθούσε να επιτεθεί στη λέμβο του Ρα, θεού του Ήλιου, καθώς έγερνε προς τον ορίζοντα.

Η ΙΣΙΔΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΤΑ ΣΚΟΡΠΙΟΙ

Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι σέβονταν και τιμούσαν τους σκορπιούς, οι οποίοι πρωταγωνιστούσαν σε πολλούς θρύλους και θρη-σκευτικές αφηγήσεις. Η Σεχμέτ, που απεικονίζεται συχνά με ένα σκορπιό στο κεφάλι, ήταν από τις σημαντικότε- ρες θεότητες αυτού του συναρπαστικού πολιτισμού.

Η Στήλη του Μέτερνιχ σήμερα

βρίσκεται στο Μητροπολιτικό

Μουσείο Τέχνης στη Νέα Υόρκη.

01-16_RLB&I01_OFC_v02.indd 14 13/09/2010 1:03 ΜΜ

Πόσα γνωρίζετε... ;ΛΕΞΙΓΡΙΦΟΣΜπορείτε να αποκρυπτογραφήσετε τις παρακάτω λέξεις που έχουν σχέση με τους σκορπιούς;

ΚΑΣΤΡΟΔΡΙΠΕΣ

ΒΙΟΣΟΛΟ

ΣΤΟΛΕΝ

ΜΑΡΤΟΦΟΡΕΣΠΟ

ΒΡΑΧΙΘΟΡΟΤΙ

ΒΡΕΙΤΕ ΤΙΣ ΛΕΞΕΙΣΠροσπαθήστε να βρείτε αυτές τις λέξεις στον πίνακα – ψάξτε πάνω, κάτω, οριζόντια, κάθετα, παντού…

ΣΤΟΙΧΕΙΑ & ΑΡΙΘΜΟΙ Να η ευκαιρία σας να αποδείξετε όλα όσα γνωρίζετε!

Ελέγξτε τις ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ σας στο δικτυακό τόπο www.realbugs.gr όπου θα βρείτε και ένα σχετικό λεξικό όρων.

Α Ρ Θ Ρ Ο Π Ο Δ Ο ΚΒ Κ Τ Ε Λ Σ Ο Ν Τ ΜΔ Τ Π Ρ Ο Σ Ω Μ Α ΕΖ Ε Τ Ι Ρ Κ Ρ Α Ι ΤΧ Ν Ο Υ Φ Ο Α Μ Π ΑΨ Ι Ξ Ο Ρ Ρ Υ Π Α ΜΟ Α Ι Τ Γ Π Κ Α Ν ΕΚ Ε Ν Τ Ρ Ι Φ Ο Υ ΡΟ Λ Ε Ν Τ Ο Μ Ο Κ ΗΖ Ε Σ Τ Α Σ Λ Α Ε Α

1. Πόσο καιρό υπάρχουν οι σκορπιοί στον πλανήτη;2. Ποιος είναι ο πιο επικίνδυνος σκορπιός στον κόσμο;3. Οι σκορπιοί ζουν σε όλες τις ηπείρους εκτός από μία: Ποια;4. Πόσο ζει περίπου ένας σκορπιός;5. Πώς πιάνουν τα πουλιά τους σκορπιούς;6. Ποιο είναι το ταχύτερο φίδι στον κόσμο;7. Τι ονομάζουμε τέλσον;

ΤΟΞΙΝΕΣΜΑΜΠΑ ΤΑΪΠΑΝΚΤΕΝΙΑ ΣΚΟΡΠΙΟΣ ΠΡΟΣΩΜΑ

ΚΕΝΤΡΙΑΡΘΡΟΠΟΔΟΜΕΤΑΜΕΡΗΤΕΛΣΟΝΕΝΤΟΜΟ

Σκορπιός της Μαντζουρίας(Mesobuthus martensii )Ο σκορπιός της Μαντζουρίας είναι ένας σπουδαίος θηρευτής. Με το πανίσχυρο δηλητήριό του σκοτώνει τη λεία του και προκαλεί σοβαρές βλάβες σε όποιο ζώο του επιτεθεί. Είναι επικίν-δυνος, αλλά όχι θανατηφόρος για τον άνθρωπο.

Ένα ζεύγος γναθικών προσακτρίδων

Τέσσερα ζεύγη βαδιστικών ποδιών

Κεντρί

Το σώμα χωρίζεται σε δύο τμήματα: τον

κεφαλοθώρακα και την κοιλία

■ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣτην ομάδα των σκορπιών αυτό το είδος είναι μικρού ή μεσαίου μεγέ-θους, με χαρακτηριστικό χρυσό χρώμα, ελαφρώς πιο σκούρο στη ράχη. Η ουρά είναι σχετικά παχιά και το τελευταίο τμήμα της συνήθως είναι πιο σκουρόχρωμο από τα υπόλοιπα.

■ ΤΟΞΙΚΟ ΜΕΙΓΜΑ Το δηλητήριο αυτού του σκορπιού χρησιμοποιείται στην παραδοσιακή κινεζική ιατρική εδώ και τουλάχιστον 1.000 χρόνια. Αποτελείται από τρεις διαφορετικές τοξίνες, καθεμιά από τις οποίες έχει συγκεκριμένη δράση στον οργανισμό. Οι επιστήμονες μελετούν την πιθανότητα χρή-σης του δηλητηρίου ως εντομοκτόνου.

ΦύλοΑρθρόποδα

ΟμοταξίαΑραχνίδια

Τάξη Σκορπιοί

Υπεροικογένεια Buthoidea

ΟικογένειαButhidae

ΥποφύλοΧηληκεραιωτά

01-16_RLB&I01_OFC_v02.indd 15 13/09/2010 1:03 ΜΜ

Στο επόμενο τεύχοςΗ διαβολική αράχνη!

Οι αράχνες αποτελούν κλασικό παράδειγμα αληθινού θηρευτή.Τις αράχνες-υφάντρεςΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΥΜΕ...

Οι ιστοί δίπλα σε λουλούδια προσφέρουν άφθονη τροφή.Καρτέρι στον κήποΕΝΔΙΑΙΤΗΜΑ

Πώς δημιουργούν οι αράχνες τους εκπληκτικούς ιστούς τους.Κρεμάμενη… από μία κλωστή!ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ

Οι ιστοί βοηθούν και στον έλεγχο των επιβλαβών εντόμων.Χρήσιμοι κυνηγοίΕΠΙΘΕΣΗ ΚΑΙ ΑΜΥΝΑ

Κυνηγοί που χρησιμοποιούν ένα σωρό έξυπνες παγίδες.Ευφυείς παγίδεςΤΗΣ ΦΥΣΗΣ ΤΑ ΠΑΡΑΞΕΝΑ

Από τους μύθους της αρχαιότητας στον Σπάιντερμαν!ΑραχνοϊστορίεςΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΘΡΥΛΟΙ

01-16_RLB&I01_OFC_v02.indd 16 13/09/2010 1:03 ΜΜ