177
0 ى انشؼ انشؼ تغى اظشاخ ف يؽااظنسفي يمشس انع إػذاد: س انذكر ػهضجا ػ ظايؼح انثؽش- دابح ا كه شؼثحا انعغشافحخ انعغشافياؼهظى ان حم انرؽث

محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

0

تغى اهلل انشؼ انشؼى

يمشس انعيسفنظا يؽاظشاخ ف

ػاضج ػه انذكرس: إػذاد

كهح اداب -انثؽش ظايؼح

انرؽثمح ظى انؼهياخ انعغشافح انعغشافا شؼثح

Page 2: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

1

تغى اهلل انشؼ انشؼى

ه٤ش ڃٸ ٻڀش حىحد-ؿخڃ٬ش حٿزلن

(GEOGI 211 ) حٿـڃٳٿؿخ حٿظ٤زٸش

/2005حٿ٬خځ حٿـخڃ٬ ٷڂ حٿ٬ڀځ حالؿظڄخ٫ش

حألٽحٿٴپ حٿيح 2006

. ن٨ڂ حٿڄ٬ڀڃخص حٿـحٳش حٿـحٳخ حٿظ٤زٸش٬زش

.ػه انؼاضج .د.أ: انذسط

1-12 األؼذ انصالشاء 12-11: انغاػاخ انكرثحانغثد االش

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

ـــــــــــــــــــــــــــــــــ

:يؽراخ انمشس

: األعثع

: يمذيح ػايح ف ذشم

انصا- األل

ر٬ڀڂ حٿـڃٳٿؿش ط٤ه ٫الٷظو ٫خځ ط٬ٲ

.رخٿ٬ڀځ حأله

ڃـخالص ٫ڀڂ حٿـڃٳٿؿش ڃنخىـو حٿليؼش ،

.ط٤زٸخطو ٳ ڃـخالص حٿلخس حٿڄوظڀٴش

. ذعاسغاذك لششج األسض شكها

انشاتغ - انصانس

Page 3: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

2

: ذشمانؼايم انؼهاخ انعيسفنظح

انصاي- انخايظ

ىحش طلڀڀش ٿڄـڄ٫ش حٿ٬ڄڀخص حٿـڃٳٿؿش

حٿيحهڀش حألټخٽ حٿظ٠خش حٿټز حٿظ طنؤ ٫نيخ

رحٻن، حالٿظحءحص حالنټخحص، حٽٽ، حٿالى

.حٿي٩ حٿ٤خص

ڃـڄ٫ش حٿ٬ڄڀخص حٿـڃٳٿؿش حٿوخؿش أػىخ

. ٫نيخ حألټخٽ حألش حٿنخطـش ٳ ٷس حأل

رؤنح٫يخ حٿڄټخنټش حٿټڄخثش حٿلش، حٿظـش

. ٣ٵ ٷخيخ

حالنيخحص حالنالٷخص حألش طيٳٶ كٲ

. حٿظرش

حٿٸخځ رخس ڃيحنش ٿڄټخڅ ڃنخذ ٳ حٿزلن

ٿظق أڃؼڀش ٫ڀ ڃخ ى أ٫اله، حٿظيذ ٫ڀ

أىحص حٿٸخ حٿـڃٳٿؿش، ٬ي حٿ٤خٿذ طٸ

.ٸيځ ٿڄي حٿڄخىس ٻڄخٻش

: انذس انعيسفنظ نها شم

انصا ػشش– انراعغ

حٿڄخه حٿـخش حألنيخ أػىخ ٳ طټپ ٤ق

.حأل

ٳٿؿڃٿـحٿڄخه حٿـٳش أػىخ ح.

حٿي حٿـڃٳٿؿ ٿألڃحؽ حٿزلحص

.حٿڄظنٸ٬خص، حألټخٽ حٿخكڀش

Page 4: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

3

ڃٳٿؿو حٿنخطـش ٫ن حٿـڀي حٿڄ٨خى حٿـ

.حٿڄظلٹ

، فؼم انشاغ ف األلانى انعافح شث انعافح

انغادط ػشش – انصانس ػشش

.انكصثا انشيهح األشكال انصؽشاح

حٿٸخځ رخس ڃيحنش ٿڄټخڅ ڃنخذ ٳ حٿزلن ٿڀظيذ

٫ڀ ىحش طلڀپ حألټخٽ حألش، حٿٸخ

حٿـڃٳٿؿ، ٬ي حٿ٤خٿذ طڄن ط٤زٸ رخظويحځ

ن٨ڂ حٿڄ٬ڀڃخص حٿـحٳش ٸيڃو ٿڀڄي ٻڄخٻش

.ٿڀ٤خٿذ

حالنـحٱ حٿنخطؾ ٫ن حألڃ٤خ، كٻش حٿټؼزخڅ حٿڃڀش،

. حٿنلض حالخد حٿخكڀ ٳ حٿزلن

:ذصغ انذسظاخ

1/11/2005 حٿؼالػخء %25حهظزخ ڃنظٲ حٿٴپ

29/11/2005 حٿؼالػخء %20حالهظزخ حٿؼخن

% 50حهظزخ نيخش حٿٴپ % 5 حٿڄخٻش

: انصادسلائح انشاظغ

:ټڅ حٿڄؿ٪ حٿث ٿڀڄٸ ٻظخد

أصل ( 2004 )ؼغ سيعا عاليح

.األسد, ػا, داس انغشج, انعيسفنظا

رخإلخٳش اٿ حٿظ٪ ٳ ىحش حٿڄٸ رخٿؿ٩ اٿ

: حٿڄخى حٿظخٿش

، حٿـڃٳٿؿخ: (1997)ؿىه كنن ؿىه -1

.ڃ, حإلټنيش،ىح حٿڄ٬ٳش

Page 5: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

4

ڃزخىة ( ڃظؿڂ )( 1997 )٫زيحٿكڄن كڄيس -2

.خ, حٿـڃٳٿؿخ، ىڃٶ

٫ڀڂ ( 1978 )ٳٶ حٿوخد آهڅ -3

.حٿ٬حٵ, حٿـڃٳٿؿخ، حٿـء حألٽ، ريحى

. أټخٽ حأل: (1979)الف حٿين رل -4

.خ, ىح حٿٴټ، ىڃٶ

ن٨خځ حٿڄق ( ڃظؿڂ ) ( 1988 )ل حٿٴكخڅ -5

.حألىڅ, ٫ڄخڅ,حٿـڃٳٿؿ

(: 1976) ڃلڄي ٴ حٿين أر حٿ٬ -6

.ڃ, حٿٸخىس، ؿڃٳٿؿش ٷس حأل

7- Chorley, R. J., A Stanly, A Schumm

and David E. Suyden (1984):

Geomorphology, Methuen, New York.

8- Cooke.R.U and Warren, A (1973):

Geomorphology in desert. Batsford,

London

9- David S.G. Thomas ed. (1989): Arid

Zone geomorphology. Belhawem press,

London.

10- Ahnert, F (1996): Introduction to

geomorphology. Arnold, London.

: يالغ ارشد

http://www.daac.gsfc.nasa.gov.

http://www.moqatel.com

http://www.erod.evsc.virginia.edu.

Page 6: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

5

http://www.cgrg.geog.uvic.ca/cgi-bin.

حٿـڃٳٿؿخ

( Geomorphology )

:يمذيح ػايح

ٷزپ أڅ ن٬ٱ ىح حٿ٬ڀڂ ن٬ى اٿ حپ حٿټڀڄش كغ

طظټڅ Geomorphologyأڅ ٻڀڄش ؿڃٳٿؿخ

ڃن ػالػش ڃٸخ٣٪ نخنش ط٬ن كٳخ ٫ڀڂ أټخٽ ٤ق

: ىحأل

Geo ط٬ن ح ,

Morpho ط٬ن ټپ ,

Page 7: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

6

Logy ط٬ن ٫ڀڂ .

ىح حٿڄ٤ڀق أڃټ حىهپ ألٽ ڃس ڃن ٷزپ

ڃيش ؿحٳخ ٳ أڃټخ ٳ أحه حٿٸڅ حٿظخ٪ ٫

كظ أڅ ىح حٿڄ٤ڀق ى حألٷد ڃ٪ أڅ رخكؼن

) Land formsؿحٳن آهن ٴ٠ڀڅ ٻڀڄش

الڅ ؿڃٳٿؿخ رڄخ طټڅ , (أټخٽ حأل

.حٷد اٿ حٿـٿؿخ

ٿظؤٻي ڃن ٬ش حنظخ حٿظ٬ٲ حألٽ رن حٿزخكؼن ٽ

نظ٬ ڃخ ٷيځ ڃن ط٬خٲ ٻزخ ٫ڀڄخء حٿـحٳخ

: حٿـٿؿخ ڃؼپ

حٿ ٴش رؤنو ي أټخٽ , Penck رنٺ

. حأل ڃن كغ حٿنؤس حٿڄ٨ي

ٷخٽ حنو ىحش Philipsonٳ كن أڅ ٳڀزڅ

. ٤ق ٷس حأل حٿڀزش

رؤنو ٫ڀڂ أټخٽ حأل ڃن كغ ٴش ٽ

. ىحش ڃ٨ي حأل حٿلخٿ حٿڄخ حٿڄظٸزپ

٪ ظيٳن ط٬ٲ ٸٽ ى حٿ٬ڀڂ حٿ

لخٽ حٿظ٬ٱ ٫ڀ حألټخٽ حألش ڃن كغ طڄىخ

أ , ػڂ طـڄ٬يخ ٳ أٷخٿڂ أش, ٴيخ ط٬يخ

رڄٿش حٻؼ ى ٫ڀڂ أټخٽ ٷس حأل حٿ٬حڃپ

ىنخ يڄنخ , ٿظڀٺ حألټخٽ (حٿڄټنش )حٿ٤ز٬ش حٿڄنجش

طـنذ ى حإلنخڅ ٳ٬ڀو طؤػه ٳ طټپ ط٬يپ

أ أڅ ىح حٿ٬ڀڂ ى ٫ڀڂ طټپ أټخٽ , حألټخٽ حألش

.٤ق حأل

Page 8: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

7

رنخء ٫ڀ ڃخ ٻه حٿزخكؼن ح٫الس ڃن هالٽ

ظ٤٪ ٪ څ, حٿظ٤ ٿ٬ڀڂ حٿـڃٳٿؿخ كيؼخ

٫ڀ حنو ى ٿٺ حٿ٬ڀڂ حٿ ٸځ, ط٬ٲ خڃپ ٿيح حٿ٬ڀڂ

:

حى أټخٽ ٤ق حأل ڃن كغ ٥ رٲ ځ

حالطٴخ٩ حالنوٴخ

حألپ حٿنؤس

, ن حٿـٿؿٹحٿض

حٿظ أيڄض ىحش حٿ٬ڄڀخص حٿـڃٳٿؿش

ٳ خٯش طټپ أټخٽ حأل ڃؼپ حالنـحٱ

حٿظ٬ش حٿظـش

ٿٸخ , حظويحځ حٿڄ٬خ حٿڄٸخ حٿڄوظڀٴش ريٷش

حى حأل ٥حٿ٬ڄڀخص حٿـڃٳٿؿش ڃق ځ

ٿالظٴخىس ڃنيخ ٳ حٿظنٸذ ٫ن حٿؼحص حٿڄ٬ينش

.حٿ٤ز٬ش ڃ٬خٿـش حأله٤خ حٿ٤ز٬ش حٿڄظ٬يىس

رٿٺ ٳخٿـڃٳٿؿخ ٿض ڃـى ٳ٩ ڃن

, ٳ٩ حٿـحٳخ رپ ى حٿٴ٩ حألخ ٿ٬ڀڂ حٿـحٳخ

كغ أڅ ؿڄ٪ حألكيحع حٿ٨حى حأله ٫ڀ ٤ق

حأل طظپ حطخٽ ڃزخ ر٤ق حأل حٿ

, ق ىه حٿ٨حى ى حٿزلغ ٳ حٿـڃٳٿؿخ

ٳڄؼال ٯڂ ؿى حٿالٱ حٿـ حٿ لټڄو ٷحنن

هخش اال أڅ ٫نخه ٧حىه حٿڄنخهش ڃؼپ حٿلحس

حٿخف حألڃ٤خ طظپ حطخٽ ػٶ رخٿ٨حى

. ٻٿٺ حٿنزخص حٿلحڅ ظؤػ ىټح, حٿـڃٳٿؿو

Page 9: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

8

ڃن ىنخ ٳخٿـڃٳٿؿخ ٻڄخ ٷخٽ حٿ٬خٿڂ رنٺ ى

الڅ حٿـڃٳٿؿخ طي , ؿى حٿـحٳخ كيخ

ى حٿخر : حٿڄـخالص حٿ٤ز٬ش حٿؼالع ٿڀټس حألش

رٿٺ طي . حٿالٱ حٿخ حٿڄل٤خص

ٻزىخ , حٿـڃٳٿؿخ ؿڄ٪ ڃ٬خٿڂ ٤ق حأل

ىخ ڃن ڃل٤خص ٷخحص اٿ ؿزخٽ طالٽ

حٿييٱ ڃن ٿٺ . أكح ىخڅ حكپ ٯىخ

ى حٿظ٬ٱ ٫ڀ يخ ٧ٱ نؤطيخ حٿ٬حڃپ حٿظ

. حظٻض ٳ طټڀيخ طظز٪ ڃحكپ ط٤ىخ

ريح حٿڄ٬ن ٳخڅ ىح حٿ٬ڀڂ ڃزن ٫ڀ ڃـڄ٫و

ى ٫ڀڂ كي رن حٿـحٳخ , ىخثڀش ڃن حٿلٸخثٶ

كظ أڅ ط٤ حٿـڃٳٿؿخ ؿخء ڃ٪ , حٿـٿؿخ

حڅ حٻز حٿـحٳن حٿن طوح , ط٤ حٿـٿؿخ

ىح ىح حٿ٬ڀڂ ٳ أڃٻخ ٷيڃح ٿو حٿټؼ ىڂ

هخش حٿ٬خٿڂ ڀخځ , ڃظون ٳ حٿـٿؿخ

ٱ ن ٳڄخ ر٬ي ڃخ (W.M Davis)ڃ ىٴ

٬ٱ رخٿڄيش حٿيٴو نزو اٿ ىح حٿ٬خٿڂ ٳ ىحش

.ط٤ أټخٽ ٤ق حأل

يظڂ ٫ڀڂ حٿـڃٳٿؿخ رنؤس ط٤ حألټخٽ

,أال و

) أ رخٿز٬ي حٿڃن حٿڄظڄؼپ ٳ حٿى ٫ڀ أجڀش طزيأ رـــ

(ڃظ ٻٲ

(أن ٿڄخح ) حٿظ٪ حٿڄټخن رټڀڄظ

كغ ظټڅ ٤ق حأل ٳ أ ڃټخڅ ڃن ظ

ٻرخ رخٿ٤خثس ڃن خكپ حٿوڀؾ ٿ طظز٬نخ , ڃوظڀٴو

Page 10: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

9

٫ڄپ, ڃوظڀٴوحى حش حٿڄخٽ اٿ حٿـند ن ٥

٫حڃپ ٫ڄڀخص ىه حٿ٨حى ٫ڀ ط٤

. ڃوظڀٴوؿڃٳٿؿش

ى حٿ٤خٷش ڃؼپ حٿڄ٤ حٿـڃٳٿؿ حٿ٬خڃپ

حٿ٬ڄڀش ى حٿڀش ڃؼپ حالنـحٱ رڄوظڀٲ أټخٿو

: ٻخڃؼڀو ٫ڀ حٿ٬حڃپ حٿ٬ڄڀخص نى ڃخ ڀ

حٿپ ٫نيڃخ ـ ـ ٫ڀ ټپ ڃـخ -1

. (٫ڄڀو )ـٱ نٸپ ذ (٫خڃپ )

ط٬ڄپ ريىخ ٫ڀ نٸپ (٫خڃپ )حٿخف -2

. (٫ڄڀو )حٿڃخٽ طـڄ٬يخ

ط٠د طنلض (٫خڃپ )أڃحؽ حٿزل -3

.طټڅ ؿٱ وش (٫ڄڀو )حٿحكپ

رخهظخ ٳخنو ٫ني حٿن٨ اٿ أټخٽ حأل حٿظ

طزيح ٫ڀ ټپ كٸخثٶ رييش ٳؤنيخ ٿڂ طټن ٻٿٺ ٷزپ

كغ حنو كظ ٿ ؤٿنخ أكي حٿ٬خڃش ٫ن , ٳظه ڃن حٿڃن

ؿى حٿـزخٽ ڃؼال ٻٲ ڃظ نخءص ن ى

ط٤ ىح حٿى ڃن حٿٸيځ ڃن حألىخځ , ٳ٬پ ڃ٬ن

حٿوحٳخص اٿ كٸخثٶ حٿ٬ڀڂ حٿ نلن ريى ىحظو ٳ

. ىه حٿڄخىس رخٿظٴپ

:ذؽس ػهى انعيسفنظا

ٻص حٿيحخص حٿٸيڄش ٫ڀ ىحش حٿالٽ

حٿزحٻن حٿظحص حٿخكڀش حٿيٽ حٿٴ٠و

ىټح ريح , حألنيخ ٳ ىحش ط٤ أټخٽ حأل

Page 11: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

10

حٿظ٤ ٳ حٿ٬ حٿ٤ حٿليؼش رؤٳټخ ٯ

ٻڄخ ٻنخ أٽ ڃن ٣ . ڃظحر٤ش ٴو

حٿـڃٳٿؿخ ىڂ حٿڄظون ريحش حٿـٿؿخ

٧يص , حٿڄخه ٳ حٿٸنن حٿؼخڃن ٫ حٿظخ٪ ٫

حٿ ٬يخ Uniformitanismڃخ ڄ رخٿنٸو

طظني Chorleyڃـڄ٫و ڃن حٿ٬ڀڄخء أىڄيڂ ٿ

ىه حٿٴټس اٿ أڅ حٿلخ ٳ ټپ حأل ى ڃٴظخف

حڅ حٿظحص حٿظ ط٬ڄپ ٳ حٿٷض حٿلخ ٷي , حٿڄخ

حڅ حٿظحص , ٫ڄڀض أ٠خ هالٽ حالڃنو حٿـٿؿش

حٿظ طليع ٳ أټخٽ ٤ق حأل ٯڂ أنيخ ر٤جش

ٳ٬ني طٳ حٿٷض حٿالځ ٳخڅ , ٳؤنيخ رخٿحٷ٪ طټڅ ٳ٬خٿو

ڃ٨خى ٤ق حأل رڃظيخ ڄټن أڅ طنخ طظال

ڃه ػخنو رح٤ش ٷ ر٤جش حٿ٬ڄپ اال أنيخ ڃظڄه ٳ

ىټح ٻخنض ٳټس حٿنٸو طٸيڃخ حلخ ٫ڀ , ىح حٿڄـخٽ

كخد حال٫ظٸخى حٿوخ٣ رخٿلٻخص حٿٴـخثش

Catastrophic كغ حنو , حٿظ ٣ض ٫ڀيخ حٿنٸو

ڃن حٿيپ حال٫ظٸخى أڅ حٿٴ٠خنخص حٿييس حٿظ طليع

ه ٳ ىخڅ حألنيخ حٻؼ ڃڄخ ط, رټپ نخى

ؿخڅ حٿڄخه رټپ ح٫ظخى ٳ حٿنحص حٿحٷ٬ش رن

. ٳ٠خنن ڃن ىح حٿن٩

نظؾ ٫ن ىحخص حٿ٬ڀڄخء ن٨خص ى حٿظ

خىڄض ٳ ط٤ ىح حٿ٬ڀڂ كيؼخ حٿظ ٻخڅ أىڄيخ ى

حٿ٬ڄپ رو٤حص طٸځ ٫ڀ حٿڄالك٨ش طن٨ڂ حٿڄالك٨خص

طٴىخ حظوال حٿنظخثؾ ڃٸخنظيخ رز٠٬يخ حٿز٬

ٳ ىحش ڃخ ڄ ريس حٿظ٬ش (هخش حٿ٬خٿڂ ىٴ

Page 12: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

11

)٫ڀ ټپ ڃحكپ ڃظظخر٬ش ڄض رخٿيس حٿ٬خىش

Normal Cycle ) حن٤ڀٶ حٿ٬خٿڂ . أ حٿيس حٿڄخثش

ٳ ط٤ه ٿ٬ڀڂ حٿـڃٳٿؿخ ڃن هالٽ حٿظؤٻي ٫ڀ

: ػالػش ٫حڃپ ٬ظڄي ٫ڀيخ طټن حٿڄ٨ي ى

Structureحٿزنش – أ

processحٿ٬ڄڀش – د

Timeحٿڃن - ؿـ

أىص ىه حألڃ اٿ حٿٽ ٿڄخ ڄ رخٿڄ٬خٿـش

ڃؼپ ٫ڄ حٿټخثن حٿل ڃح )حٿحػش ٿڀظ٠خ

٧يص ٫يس ڃيح , (رخٿزخد حٿن٠ؾ حٿوهش

ؿڃٳٿؿش ڄټن أڅ نٻ ڃنيخ ڃيش حألٳټخ

ٿټن , حٿلٻش حٿڄيش حٿڄنخهش ڃيش حالطزخ١

أٷ ىه حٿڄيح ى ڃيش حٿڄنخم ٻؤكي أىڂ حٿ٬حڃپ

ط ىحخص ىٴ اٿ . ٳ طليي حٿڄ٨ي حأل

حنو رلٶ ڃن ٣ حٿـڃٳٿؿخ حٿليؼش طڄټن ڃن

ڃؼپ , حرظيح٩ ڃ٤ڀلخص ٫ڀڄش ٻش ى ريخ ىحخطو

ى حٿظ طليع ٳ ڃن٤ٸش ڃ٬نش رڄحكپ حڃٸخنظو ٿڀ٦

٫ڄ حٿټخثن حٿل ڃؼپ ڃكڀش حٿزخد حٿن٠ؾ

كغ أڅ حألټخٽ حألش حٿخرش ى . حٿوهش

أڃخ حٿنخـش ٳي , حٿڄؿىس ٳ ڃن٤ٸش طټڀض كيؼخ

حألټخٽ حٿظ ڀض اٿ حٿظ٠خى رن حالطٴخ٩

أڃخ , ٷي ؿي ن٠ؾ ڃزټ أ ن٠ؾ ڃظؤه حالنوٴخ

حٿوهش ٳي ٽ حألټخٽ اٿ ڃكڀش ال طظال

ىټح نالك٦ أڅ حٿظ٤ خ ڃن ڃكڀش حٿٲ . ٳيخ

Page 13: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

12

حٿظـز ٫ن (ىٴ )أال ػڂ حٿٲ حإل٠خك

, ڃ٬خىالص حخ حالنليح )٣ٶ حٿظلڀپ حٿڄٳڃظ

حٿڄٸخ حٿڄزخ ڃؼپ , (حٿټؼخٳش حٿظٴش ٯىخ

حالهظزخ حٿ زٸ , ٫ش حٿڄخه ٳ ىٳ٪ حٿحذ

٬ذ ٿ٬رش طظز٪ ٧حى حٿ٤ز٬ش ٳ حٿڄوظز ٿح

أ أڅ . ظ٬ڄپ ىح حألڀد ٿألڃ حٿز٤ش

حٿـڃٳٿؿخ حنظٸڀض ڃن حٿٲ اٿ حٿظلڀپ ٳ

ط٤ىخ

: يعال ػهى انعيسفنظا

ٻنخ أڅ أىڂ حٿ٬ڀڂ ي أټخٽ ىجخص ٤ق

رٿٺ ٳڄـخٿو حألخ ى ىحش ٷس , حأل

أ )حأل حٿالٱ حٿو ٷ٬خڅ حٿڄل٤خص

.Lithosphereىحش ڃخ ڄ رخٿالٱ حٿو

ٻڀڄش نخنش ط٬ن و ن٬ن ريخ حٿڄحى Lithoٻڀڄش

حٿڄټڀش ٿٸس حأل حٿظ طظټڅ ڃن ڃـڄ٫ش ىخثڀش

نٴى ىح حٿ٬ڀڂ ريح حٿڄـخٽ رلغ ٸيځ . ڃن حٿڄ٬خىڅ

حٿظ حٿظٴ حٿټخڃپ إلټخٽ ٤ق حأل

ٿڀڄظون ٳ حٿيحخص حٿڄوظڀٴش ٫ن ٣ٶ ط٤زٸخص

حٿظ )ىح حٿ٬ڀڂ ٳڄخ ٬ٱ رخٿـڃٳٿؿخ حٿظ٤زٸش

ؿخڃ٬ش ڃئطو ٫ڀ ټپ / طي ٳ ه٤ش ٷڂ حٿـحٳخ

ٻڄخ ٷڀنخ ٳخنو ٫نيڃخ حنظٸڀنخ ڃن حٿٲ . (ڃخىس حهظخش

اٿ حٿظلڀپ ٳ حٿـڃٳٿؿخ ٳخڅ نظخثؾ حٿظلڀپ

أزلض طٳ حٻؼ ڃن حٿظ٤زٸخص ٿيح حٿ٬خځ ٿٺ

Page 14: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

13

. رخظويحځ حٿڄٸخ حٿيٷٸش ٫ن ٣ٶ حٿڄيحڅ ڃزخس

: أىڂ حٿـحنذ حٿظ٤زٸش ٿڀـڃٳٿؿخ ڃخ ڀ

حٿټٲ ٫ن حٿؼحص حٿ٤ز٬ش ط٤ -1

حٿڄخكخص حٿح٫ش حٿڄ٬خىڅ حٿخ حٿو

. حٿڄٴيس

ىحش أكح حألنيخ رنخء حٿوحنخص -2

حٿيى حٿڄخثش طٿي حٿ٤خٷش ٻٲ حٿڄحى

.حٿڄخثش حٿ٤لش حٿـٳش خنظيخ

ىحش حنـحٱ ط٬ش حٿظرش رخٿڄخه حٿخف -3

.ڃ٬خٿـش ىه حٿڄخٻپ

طظز٪ ط ڃـخ حألنيخ حٿٸنحص أػخ ىح -4

.حٿظ

ىحش حالنيخحص حالنالٷخص حألش -5

.حٿوش ٻټحع ٣ز٬ش ڃحؿيظيخ

.حظويحڃو ٳ حٿنحك حٿ٬ټش حٿلد -6

ىحش حٿظرش أ٫ڄخٷيخ الكظيخ ٿإلنظخؽ -7

.حٿح٫

ىحش حٿحكپ حٿزلش حٿڄحنت أػىخ ٳ -8

.٫الٷش حٿظخحص حٿزلش رٿٺ, حٿڄالكش

حظويحڃو ٳ ٫ڄپ حٿوحث٢ حٿـڃٳٿؿش -9

.ٿظ٤زٸيخ ٳ ظ حٿڄـخالص

حظويحڃو ٳ ىحخص حٿزنخء حٿ٤ٵ حٿټٺ - 10

.حٿلييش

طظز٪ ط٤ حألٷخٿڂ حظٸحىخ حٿـڃٳٿؿخ - 11

Page 15: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

14

حظالٽ حٿلخ حألح حٿـخٳش زو - 12

حٿـخٳش طظز٪ حٿ٬حٲ حٿڃڀش ٳيخ أػىخ ٫ڀ نخ١

. حإلنخڅ

: ػاللح انعيسفنظا تانؼهو االخش

أڅ حٿـڃٳٿؿخ Lobeck ٿٸي ٷخٽ ٿرٺ

ى أ٠خ ٳ٩ أخ ڃن حٿـٿؿخ هخش ٫ڀڂ

ىحش حٿڄ٬خىڅ حٿو ؿٿؿش حٿزنش

حٿـٿؿخ حٿينخڃټش حٿظ طيڂ ٳ ٳيڂ ٫ڀڂ

حٿـڃٳٿؿخ ألنيخ طٴ ط٤ ڃ٬خٿڂ ٤ق

ٿيه حٿڄ٫خص حالطزخ١ حٿػٶ ڃ٪ , حأل

حٿـحٳخ حٿظ طي حٿ٬الٷش رن حإلنخڅ رجظو

حٿ٤ز٬ش ڃن هالٽ حٿـحٳخ حٿ٤ز٬ش ٳ ىحش حٿڄنخم

٫الس ٫ڀ ٿٺ لظخؽ ڃن ي . حٿڄخه حٿنزخص

أ . حٿـڃٳٿؿخ حٿخخص حٿ٬ڀځ حٿ٤ز٬ش

رخهظخ ڄپ ىه حٿ٬ڀڂ ڃح٪ طو حٿـٿؿخ

٫ڀڂ حٿڄخه حٿينيش حٿخخص حٿٴخء حٿـحٳخ

كغ حنو ال ؿي ٫ڀڂ ڃن حٿ٬ڀځ ظٸٷ٪ , ٫ڀڂ حٿظرش

اال حنو ټڅ ٳ ط٤ ڃظڄ رلغ , ڄن كيى ڃ٬نش

نظٸ ڃخ حه ڃنخزخ ڃن حٿ٬ڀځ حأله حٿظ طخ٫ي ٫ڀ

. ط٤ه ڄٿو

ىټح ٳخڅ حٿـڃٳٿؿخ ال ططټ ٫ڀ

٫ڀځ أش هڄشحٿٸخ٫يس حٿـحٳش كيىخ رپ ؿي

. أخش ڃـخس حص ڀش ػٸش رخٿـڃٳٿؿخ

Page 16: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

15

ريحش حٿټپ حٿ٬خځ ٿأل ٿوڄشط٬ن ىه حٿ٬ڀځ ح

حٽ ىه حٿ٬ڀځ ى , رلخٿظيخ نؤطيخ رنخثيخ ڃحىىخ

ى ٫ڀڂ ٷخ حأل ( Geodesy )حٿـىخ

ٿظليي حٿڄحٷ٪ حالطٴخ٫خص ٿنٸ٢ ڃ٬ڀڃش ٫ڀ ٤ق

حأل ڃ٪ حأله رخال٫ظزخ ٫ني حٿٸخ حٿټپ حٿلٸٸ

أڃخ حٿ٬ڀڂ حٿؼخن ٳي , (ٻ )ٿڀټس حألش

Geophysicsحٿـٳخء اڅ ٫ڀڂ حٿ٤ز٬ش حألش

حٿ ق ٿڀـڃٳٿؿخ هزخخ حٿٸ حٿظ طټن

, رخ٣ن حأل حٿظ نظؾ ٫نيخ حٿالٽ حٿزحٻن

كغ حنو ـذ ٫ڀ , حٿؼخٿغ ى حٿـٿؿخ

حٿـڃٳٿؿ أڅ ي ڃن٤ٸش حٿزلغ ؿٿؿخ اح

. ٿڂ طټن ڃيش ؿٿؿخ رټپ ڃزٶ ڃن ٷزپ آهن

رخٿظخٿ ٳخڅ حٿـڃٳٿؿخ ى ىڄس حٿپ رن

حٿ٬ڀڂ . أ ن٤خٵ حٿليى رنيڄخ, حٿـحٳخ حٿـٿؿخ

أ ٫ڀڂ Petrographyحٿحر٪ ى ٫ڀڂ حٿزظؿحٳخ

حٿو حٿ ي ٷس حأل حٿ٤لش ڃن هالٽ

ٷي ٠خٱ . طن٨ڄيخ ٳ كيحص ڃنش أ٫ڄخ ڃليىس

)اٿ ىه حٿ٬ڀځ ٫ڀڂ هخڃ ى ٫ڀڂ حٿټخطٯحٳخ

ىټح نالك٦ حنو ال ڄټن ( cartographyحٿوحث٢

حٿليغ ٫ن حٿزنخء حٿ٬ڀڄ حٿـحٳ اال اح ريأنخ أال

. ريحش ٫ڀڂ حٿـڃٳٿؿخ

: انؼايم انؼهاخ انعيسفنظ

Page 17: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

16

) ٻڄخ ٻنخ ٳخڅ حٿ٬ڄڀش حٿـڃٳٿؿو

Geomorphic Proccess ) ى ڀش حٿظؤػ ٫ڀ

و حأل ڃخ ظټڅ ٫ڀيخ ڃن أټخٽ طڄپ ٻپ

٫ڄڀش حٿظحص حٿٴخثش حٿټڄخثش حٿظ ټڅ ٿيخ ى

. ٳ ط احٿش أ طټن أټخٽ حأل

ٳي حٿ ( Agent ) أڃخ حٿ٬خڃپ حٿـڃٳٿؿ

طزق حٿ٬ڄڀش ڃئػس رڄؿزيخ ٳخنو ى ٬ن أ ٢

٣ز٬ ٷخى ٫ڀ نلض نٸپ طذ حٿڄخىس حٿظ طظټڅ

, ڃنيخ ٷس حأل حٿو ٫ڀ حهظالٱ أنح٫يخ

رنخء ٫ڀ ٿٺ ٳخڅ حٿڄخه حٿـخش حٿزخ٣نش حألڃحؽ

أكخنخ طڄ , حٿظخحص ى ٫حڃپ ؿڃٳٿؿو

رخٿ٬حڃپ حٿڄظلٻش ألنيخ طٸځ رظلٺ حٿڄحى طنٸڀيخ

حٿ ؿو ىه حٿ٬حڃپ ى . طزيخ ٳ ڃټخڅ أه

حٿـخرش حألش ٿټن حٿـخرش ال ط٬ظز ٫خڃپ

ٷي طڄ ىه حٿ٬حڃپ أ٠خ )ؿڃٳٿؿ

ڄټن طڀو ڃـڄپ حٿ٬ڄڀخص (رخٿ٬حڃپ حٿ٨خىش

حٿـڃٳٿؿش حٿظ طليع ٳ حٿٸس حألش ٫ڀ

: حٿؿو حٿظخٿ

Weatheringحٿظـش -1

Mass Wastingحالنيخٽ -2

Gradationحٿظش -3

Degradation (حٿييځ)حٿنلض -4

طڄپ حٿڄخه Erosion (حالنـحٱ)حٿظ٬ش -5

حألڃحؽ حٿظخحص + حٿڄخه حٿزخ٣نش + حٿـخش

Page 18: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

17

+ حٿخف + حٿزلش حٿڄي حألڃحؽ حٿزلش حٿ٨٬ڄ

.حٿؼالؿخص

+ طڄپ حٿڄخه حٿـخش Aggradationحٿزنخء -6

حألڃحؽ حٿظخحص حٿڄي حألڃحؽ + حٿڄخه حٿزخ٣نش

حٿزلش حٿ٨٬ڄ حٿخف حٿؼالؿخص ٻپ حٿټخثنخص

.حٿ٬ڄڀخص حٿزخ٣نش, حٿ٠٬ش رڄخ ٳيخ حإلنخڅ

) Diastrophisimكٻخص حٿٸس حألش -7

(حالنخف حٿكٲ

Vulcanismحٿنخ١ حٿزٻخن -8

هخؽ حٿالٱ حٿخ أحٿ٬ڄڀخص حٿظ طن -9

Extraterrestrialڃؼپ ٸ١ حٿيذ حٿنخٹ .

ال ري ڃن حٿظؤٻي ٫ڀ حنو ٷي ليع حٿظزخ

رخظويحځ حٿڄ٤ڀلخص حٿظ طڄ ريخ حٿ٬حڃپ

ؿ٪ حالٿظزخ . حٿ٬ڄڀخص حٿـڃٳٿؿش حٿخث٬ش

اٿ كي ڃخ اٿ حهظالٱ حٿأ ٫ڄخ ـذ أڅ طڄڀو ٫ڄڀش

)ٿح طظ٬ڄپ ٻڀڄش حٿظش . ؿڃٳٿؿش ڃ٬نش

Gradation ) ٿظڄپ ؿڄ٪ حٿ٬ڄڀخص حٿـڃٳٿؿش

حٿظ ط٬ڄپ ٫ڀ ؿ٬پ ٤ق ٷس حأل رڄظ

: طڄپ ٫ڄڀش حٿظش ڃـڄ٫ظن ڃن حٿ٬ڄڀخص, حكي

حألٿ ط٬ڄپ ٫ڀ طوٴ ڃظ ٷس حأل

حٿؼخنش ط٬ڄپ ٫ڀ ٳ٪ ڃظ , طڄ ٫ڄڀخص حٿييځ

أڃخ رخٿنزش ٿ٬ڄڀش . ٷس حأل طڄ ٫ڄڀخص حٿزنخء

ٳٸي طټڅ ڃحىٳش ٿڀظش طڄپ (حالنـحٱ )حٿظ٬ش

حٿڄخىس ٿح ال يهپ ريخ حإلخٽ ڃ٪ حنو ىه حٿ٬ڄڀش احٿش

Page 19: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

18

ٳظيٽ (حالنيخٽ)أڃخ ٻڀڄش حالنيخ . ؿء ڃظڄڂ ٿڀظ٬ش

٫ڀ نٸپ ٻظڀش ٻزس حٿلـڂ ڃن حٿڄٴظظخص حٿوش رٴ٬پ

خ٫ي ؿى , حٿـخرش حٿڄزخ نل حٴپ حٿڄنليحص

ٳ كن أڅ ٫ڄڀش حٿظـش . حٿڄخء ٫ڀ كيع حالنيخ

ط٪ ڃٴيڃيخ اٿ ىؿش ٻزس ٿټ ط٬ز ىه حٿ٬ڄڀش

ؿءح ڃن حٿظ٬ش ڃ٪ أنيخ ٷي ال ظخٻخڅ ٳ حٿ٬ڄپ ٳٸي

حٿظ٬ش ڃڄټنش ىڅ , طليع حٿظـش ىڅ كيع حٿظ٬ش

ٿح ٳخٿظـش ٫ڄڀش خرٸش ٫ڄڀش ا٫يحى , طـش خرٸش

. ٿڀظ٬ش اال أنيخ ٿض ڃظ٤ڀذ أخ ٿليع حٿظ٬ش

انضي )ػايم انضي ف انؼهاخ انعيسفنظ

:(انعنظ

طظ٤ڀذ ح أڅ ىحش ر٬ أټخٽ ٤ق حأل كخٿ

, ر٬ حٿڄ٬ٳش حٿز٤ش ٿالڃنو حٿـٿؿش حٿخرٸش

كغ أڅ حٿ٬خڃپ أ حٿ٬ڄڀش حٿـڃٳٿؿش ال ظڄټن

ڃن انـخ ىس اال ٳ ڃي ڃن ٣پ ڄ رخٿڃن

ٳ حٿ٬خىس ٳخڅ ىح حٿڄٸخ ظ٬ي ڃي . حٿـٿؿ

ڃن ىنخ ال ري ڃن حه ٫خڃپ , ٫ڄ حإلنخڅ اٿ كيح ٻز

, حٿڃن ر٬ن حال٫ظزخ ٫ني ىحش ڃ٨خى ٤ق حأل

ٿح ٳخٿڄٸخ حٿڃن ىنخ ـذ أڅ وظڀٲ ٫ن حٿڄٸخ

كغ حنو ٫ڀ حٿٯڂ ڃن , حٿڄظ٬ڄپ ٳ حألكيحع حٿزش

أڅ ر٬ حٿ٬ڄڀخص حٿـڃٳٿؿش طليع رس

٬ش ٳـخثش ڃؼپ حٿزحٻن حٿيحص حألش اال أڅ

ٿٺ الڅ ڃ٨٬ڂ ڃ٨خى , ىح ى حٿ ٿ حٿٸخ٫يس

أټخٽ ٤ق حأل طظټپ ر٤ٸش ر٤جش رڄ

Page 20: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

19

كٸذ ؿٿؿش رلغ ال ظڄټن حإلنخڅ ڃن أڅ ڀل٦

.حٿظحص حٿظ طليع هالٿيخ

ٸي ٫ڀڄخء حٿـٿؿخ ٫ڄ حأل ڃن أڅ

3000أزلض ٻٻزخ ڀزخ ٿو رخ٣ن ٷس رلحٿ

ڃن ىه حٿڄيس ټخى ټڅ % 85حڅ كحٿ , ڃڀڅ نو

ٯخڃ٠خ ال ٬ٱ ٫نو حٿن حٿٸڀپ ڃن

٫ڀڄخ أڅ ىنخٹ ٳس ڃن حٿڄ٬ڀڃخص ٫ن , حٿڄ٬ڀڃخص

حأل ٳ حٿٴظس حألهس ڃن طخويخ ى حٿڄيس حٿظ

ٻڄخ أڅ ڃ٨٬ڂ ڃ٨خى ٤ق , ڃڀڅ نو500طزڀٮ

حأل حٿزخس طؿ٪ اٿ ىه حٿٴظس حٿڄظؤهس ڃن طخن

ال ري , ؿي ؿيحٽ ڃنش ڃؼپ ؿيٽ نظخٽ, حأل

ڃن حٿؿ٩ اٿ ىه حٿـيحٽ ٿظظز٪ حٿلحىع حٿـٿؿش

ٿٸي ٷيص حأل٫ڄخ حٿـٿؿش ٳ ىه , حٿڄوظڀٴش

حٿـيحٽ ٳٸخ ٿظلخٿپ ٻڄخش ڃحى ڃ٬ينش ٬خ٫ش ٷخځ

. ريخ حٿـٿؿن ڃ٪ حنو ٳيخ نزش ڃن حٿو٤ؤ ٳ حٿظٸي

)ڃن : طٸڂ حٿـيحٽ حٿـٿؿش حٿٴظحص حٿڃنش اٿ

ؿٿؿ ڃؼپ حٿزخٿٺ حٿ لظ ٫ڀ (٫

ىنخ )طٸڂ حٿلٸذ اٿ ٳظحص ىټح (ڃحكپ )كٸذ

٤ڀذ ڃن حٿ٤ڀزش حٿؿ٩ اٿ أكي حٿـيحٽ حٿـٿؿش

ؿي أىنخه , ڃن حؿپ طظز٪ حٿ٬ڄ أ حٿڀڂ حٿـٿؿ

نوش ڃن أكي حٿـيحٽ حٿـٿؿش ـذ ٫ڀ حٿ٤ڀزش

(. ىحظو

Page 21: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

20

ؿيٽ حألڃنش حٿ٬ حٿـٿؿش

ٳظس ٻپ حٿ٬ حٿ٬يي حٿڃن

٫

(نش)

حٿ٬ڂ

ڃڀ

څ

نش

حٿلخس

حٿڄڄس

ڃن

حٿلخس

حٿليؼش

حٿټخن)

)

Cenoz

oic

حٿٸڂ

حٿحر٪

Quat

ernar

y

حٿڃن

حٿؼخٿغ

Terti

ary

Holoceneحٿيٿن

10.000

20000

00

30000

00

18000

000

15000

000

16000

000

11000

2

5

23

38

54

56

٫

حٿـڀي ٳ

أرخ

٫

حإلنخڅ

حٿلـ

ريء ٧ي

حإلنخڅ

٫ڀ

حأل

حٿؼيخص

– حٿټز

حٿزڀظن

Pleistocene

حٿزڀن

Pliocene

حٿڄن

Miocene

Oligoceneحالٿـن

حالن

Eocene

Page 22: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

21

Paleoceneحٿزخٿن

كٻش 000

حالٿظحثڀض

حالٿزش

ريء ٧ي

حٿلخس

حٿليؼش

حظڄح

ؿى

حٿؼ٬خرن

حٿلخٿ

حٿڄوظڀٴش

ڃن حٿلخس

حٿ٤

(حٿڄ)

Cenozoic

حٿ٪)حٿټطخ

(حٿ٤زخ

Cretaceous

ڃڀ71

څ

136

19

225

280

245

395

430

و

حٿ٤زخ

٫

حٿحكٲ

ريء ٧ي

أنح٩

حٿلخس

حٿ٤

حكٲ )

(٫ڄالٷش

ححٿـ

Jurassic

ڃڀ54

څ

حٿظخ

Triassuc

ڃڀ35

څ

ڃن حٿلخس

حٿٸيڄش

55 حٿزڃ

ڃڀڅ

٧ي

حٿحكٲ

Page 23: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

22

(حٿڃن حألٽ )

حٿزخٿ

Paleozoic

حٿٴلڄ

(ٻرن)

ڃڀ65

څ

حنيػخ 570

حألنح٩

حٿٸيڄش

٫

حٿٴلڂ

حٿلـ

٫

حألڄخٹ

ريء ٧ي

حألڄخٹ

٧ي

حألنح٩

حٿالٳٸخش

ڃڀ50 ٴن ىحٽ

څ

حٿڀ

ڃڀ35

څ

ڃڀ70 حالىٳ

څ

ڃڀ70 ڃزححٿٺ

څ

ڃن

ڃخ ٷزپ

ڃز ح حٿٺ

Precambrian

ٻ حٿڃن ح

Archaegoic

(حالرظيحث )

ڃز حڃخ ٷزپ حٿٺ

حأل٫ڀ

ڃڀڅ

نو

0.3-

0.4

ته عح

0.9- 1.0

1.5 -1.8

2.4 -2.8

3.5 -4.1

4.6 -4.7

17 -18

ڃ٨٬ڂ

حٿو

نخش أ

ڃظلٿش

هخٿش ڃن

ڃخ ٷزپ حٿټخڃز

حأل٢

0.6-

0.8

ڃز حڃخ ٷزپ حٿٺ

حألٴپ

0.9 -

1.0

Page 24: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

23

أٷيځ ٫ڄ

ٿڀو

حٻظڄخٽ حإلخٽ

٫ڀ حأل

٫ڄ حأل

حٿلٴخص

األفكاس األعاعح ف ذظ انؼهاخ

:انعيسفنظح

كيى حٿ٬خٿڂ حٿـڃٳٿؿ ػنڄز

(Thornnmbry) حٿ٬ڄڀش حٿـڃٳٿؿش حٿظ طزيأ

طليع طټظڄپ رٴ٬پ ٫حڃپ ؿڃٳٿؿش ڃ٬نش

طئى اٿ ط أټخٽ ٤ق حأل ڃن كغ حٿظ

كيىىخ رؤنيخ ط , ڄن ڃي ڃن ؿٿؿ ڃ٬ن

: ٫ڀ س حألٳټخ حٿظ٬ش حٿظخٿش

اڅ ر٬ حٿ٬ڄڀخص حٿٸحنن حٿ٤ز٬ش حٿظ ط٬ڄپ ) -1

أالڅ ى نٴيخ ٷي ٫ڄڀض هالٽ حألڃنش حٿ٬

اال حنو ٿ ڃن حٿ٠ أڅ ټڅ , حٿـٿؿش

كغ أڅ أ حى , (٫ڄڀيخ رنٴ حٿيس حٿلخٿش ىحثڄخ

ال ؿي ٺ رؤنو ٶ ڃـحه كخٿخ ڃؼپ ڃخ ٻخڅ ٸو

حڅ حالهظالٱ ٳٸ٢ ى ٳ حٿيس , ٳ حٿڃن حٿڄخ

حٿ ٷي ټڅ ززو حٿظحص حٿڄنخهش ٫ڀ ٤ق

. حأل

ططز٢ ط٠خ ٤ق حأل اٿ كي ٻز ڃ٪ ) -2

أڅ أكي ،(حهظالٱ ٫ش حٿ٬ڄڀخص حٿـڃٳٿؿش

أزخد طزخن ڃٸيح نلض ٤ق حأل ى طزخن

Page 25: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

24

ڃؼال حٿو حٿـ , ٣ز٬ش حٿو حٿڄټنش ٿيخ

حٿڄنخ٣ٶ حٿڄطٴ٬ش ٷخ٫يطيخ ڀزش , حيپ ڃن حٿـحنض

أ أڅ ىؿش . حٿڄنوٴ٠ش ٻخٿيٽ وىخ ٿنش

, ڃٸخڃش حٿو ى حٿظ طئى اٿ طزخن حٿنلض

ٿټن زٸ حهظالٱ ٫نخ حٿلحس أ حٿ٣رش

حٿ٤خء حٿنزخط حٿزذ حٿث ٳ حهظالٱ يس

ىح , حٿ٬ڄڀخص حٿـڃٳٿؿش ڃن ٳظس أله

ڃ٬نخه ؿى حالهظالٱ ڃن ڃټخڅ أله كظ ٫ڀ

. ن٤خٵ ٶ

طظٹ حٿ٬ڄڀخص حٿـڃٳٿؿش آػخىخ ) -3

حٿحلش ٫ڀ أټخٽ حٿخرش طٸځ ٻپ ٫ڄڀش

, (ؿڃٳٿؿش رظ٤ أټخٽ حٿخر حٿوخش ريخ

ٿح ٿټپ ڃ٨ي ڃن ڃ٨خى حأل ٴخص ڃڄس

. ط٬ى اٿ ٣ز٬ش حٿ٬ڄڀش حٿظ أ٧يص ىح حٿټپ

ٿټڅ ٻپ ٫ڄڀش . ٳخٿيٽ أټخٽ ٻنظيخ حألنيخ

ؿڃٳٿؿش ط٬ڄپ ٫ڀ حنٴحى ٳ طټن ڃ٬خٿڂ

أش ڃظڄس ٳخنو رخإلڃټخڅ طنٲ أټخٽ حٿخرش

ٿح زق طٴ ؿى ټپ . ٫ڀ أخ نؤطيخ

كظ حنو , ڃ٬ن يپ ٫ڀ حٿڄظون ٳ ىح حٿ٬ڀڂ

ڄټنيڂ طٷ٪ ؿى أټخٽ أه رنخء ٫ڀ ٫الٷش

كغ ڃؼال ط٬ى ڃ٨٬ڂ ڃ٨خى , نؤس ىه حألټخٽ

حأل اٿ طحص ڃنخهش كيػض ٳ ڃن

. حٿزالظن

٨ي ط٬خٷذ ڃن٨ڂ حألټخٽ حٿخر ٫نيڃخ ط٬ڄپ ) -4

أ حنو , (٫حڃپ ط٬ش ڃوظڀٴش ٫ڀ ٤ق حأل

Page 26: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

25

ؿي ط٤ ڃظ٬خٷذ ڃنظ٨ڂ ألټخٽ حأل كذ

ٯڂ أڅ ٴ ى حٿ ٪ , ح٫ظٸخى حٿڄظون

ٳټس ڃ حألټخٽ حألش رڄحكپ حٿزخد

حٿن٠ؾ حٿوهش حٿظ ڄض رخٿيس

اال أڅ ىح ال ٬ن ؿى ىس , حٿـڃٳٿؿش

ٿټن زٸ ؿى ط٤ ڃن٨ڂ , كٸٸش ٳ حٿ٤ز٬ش

ڃظ٬خٷذ ٿ ڃن حٿ٠ ؿى طڄخػپ ٳ

ٻڄخ وظڀٲ . ڃحكپ هخث ٣زٯحٳش ٻپ اٷڀڂ

كغ أڅ ؿى ڃن٤ٸظن ڃظخريظن ٳ ڃحكپ , حٿڃن

. ط٤ىڄخ ال ٬ن حنيڄخ حظٷظخ نٴ حٿٴظس حٿڃنش

ڃن ىنخ ال ري ڃن طظز٪ ىحص ط٤ ٻپ اٷڀڂ أ ټپ

. ٫ڀ حنٴحى ٿڀٽ اٿ ط٤ه حٿلٸٸ

أڅ حٿظ٤ حٿـڃٳٿؿ حٿڄ٬ٸي حٻؼ ) -5

كغ , (أ حٿظ٤ حٿز٢ ڃنو – ٫خ ڃن ر٤ش

أڅ حٿظق حٿز٢ إلټخٽ ٤ق حأل ٷي ال ټڅ

ٿيح ؿيص حٿظنخٷ٠خص رزذ حال٫ظڄخى ٫ڀ . للخ

كغ حنو ٫نيڃخ نظ٬ڄٶ ٳ طٴ , حإل٠خف حٿز٢

أټخٽ حأل نـي أڅ حٿظ٤ ٷي ټڅ نظـش ٿ٬ڄڀش

ؿڃٳٿؿش حكيس رنخء ٫ڀ ٿٺ نٲ

أټخٽ حٿخرش ٳ هڄش 1952ىرؽ ٫خځ

: ڃـڄ٫خص ٻڄخ ڀ

)ى حألټخٽ حٿظ طټنض رٴ٬پ ٫ڄڀش : حٿز٢- أ

ؿڃٳٿؿش ط٤ ٫ڀ ٫ڄڀخص أه (ىس

. خرٸش أڅ ؿيص

Page 27: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

26

, أ حٻؼ (٫ڄڀظن )طظ٬ اٿ ىطن : حٿڄٻذ- د

ټخٽ ڃٻزش حألڃ٨٬ڂ

ط٨ي ٫ڀ حألټخٽ : أټخٽ طنظؾ ٫ن ىس حكيس- ؽ

أػخ ىه حٿيس

طلڄپ أػخ ىه : أټخٽ طنظؾ ٫ن ىحص ڃظ٬يىس- ى

. حٿيحص

أ ط٤ حٿټپ رؿى : ڃـخڃ٪ حألټخٽ حٿڄنټٴش- ىـ

٧ٱ ڃنخهش حكيس ڃخ خكزيخ ڃن طزخن ٳ

ٻڄخ حڅ ىح حٿن٩ , حٿ٬ڄڀخص حٿـڃٳٿؿش حٿخثيس

ڃن حألټخٽ طټڅ هالٽ ٳظحص ؿٿؿش خرٸش حن٤ڄ

طلض ٻظپ ڃن حٿو ٫خى ٧ي ر٬ي حٽ ڃخ ٻخڅ

. ٤يخ ڃن و

اڅ ٷڀال ڃن ٣زٯحٳش حأل حٷيځ ڃن حٿڃن )-6

حٿـٿؿ حٿؼخٿغ ٳ طخن طحؿيىخ ال ظـخ ٷيځ

) ٿٸي ٷي أڀ , (ٯخٿزظيخ ٫ حٿزالظن

Ashly ) ڃن ٤ق حٿخر ٳ حٿٷض % 90رخڅ

ڃن ىه % 99څ احٿلخ طټڅ ر٬ي حٿڃن حٿؼخٿغ

ٿ رخٿ٠س . حألټخٽ ط٤ ر٬ي ٫ حٿڄن

أڅ طټڅ ىه حٿظٸيحص للش اال أنيخ طزٸ ٳټس

. ڃٸزٿش ٿي حٿڄظون

ال ڄټن طٴ حٿڄ٬خٿڂ حٿظ٠خش طٴح للخ )-7

ىڅ أڅ طٸي حٿظحص حٿڄنخهش حٿـٿؿش حٿڄظ٬يىس

كغ أڅ , (حٿظ كيػض هالٽ حٿزالظن طٸيح ٻخڃال

ڃ٨٬ڂ حٿڄ٨خى حٿ٤زٯحٳش ٳ حٿ٬خٿڂ نؤص ٳ ٳظس

كيؼش حڅ حٿظحص حٿڄنخهش حٿـٿؿش حٿظ كيػض

Page 28: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

27

ٳ حٿزالظن طٻض أػخح حلش ٫ڀ حٿ٪

ن طڄ رؿى صحٿ٤زٯحٳ حٿلخٿ الڅ حٿزال

. ٳظحص ڃ٤ش رحس ييس

أڅ طٸي ڃنخهخص حٿ٬خٿڂ كٶ ٷيىخ أڃح خ )-8

ٿٴيڂ حألىڄش حٿڄظزخنش ٿڄوظڀٲ حٿ٬ڄڀخص

ىنخ نٻ ٫ڀ ٳيڂ . (حٿـڃٳٿؿش ٳيڄخ للخ

٫نخ حٿڄنخم هخش حٿلحس حألڃ٤خ حٿظزو

٫ش حٿخف حٿظـڄي حٿظ طئػ ؿڄ٬يخ رټپ ڃزخ

أ ٯ ڃزخ ٳ حٿ٬ڄڀخص حٿـڃٳٿؿش الػ

.حٿڄنخم كظ أالڅ

نذ رخٿيؿش ڃ٪ اڅ حىظڄخځ حٿـڃٳٿؿخ )-9

أال اڅ ىه , حألٿ ٫ڀ ڃ٬خٿڂ ٤ق حأل حٿلخٿش

حٿيحش حالىظڄخځ طزڀٮ س ٳخثيطيخ اح ط٬نخ ريحش

كغ طؿي أټخٽ , (ڃ٬خٿڂ حٿ٤ق ڃن حٿنخكش حٿظخوش

ٿح ال ري ڃن , أش ط٬ى ٿلٸذ ؿٿؿش خرٸش

حٿٸيڄش رخٿـڃٳٿؿخ ىح ڄ, حٿؿ٩ ٿيخ

(Palaogeomorphology) . ىح ڀنخ ٿڀظ٬ٱ

٫ڀ أټخٽ أش نظـض رٴ٬پ ٫ڄڀخص ال ط٬ڄپ ٳ

.حٿٷض حٿلخ

فكشج ػاي ػ ، شكم األسض تاء األسض

:األسض تشكم ػاو

) أڅ حأل ټڀيخ ٻ ٿٸي أزق ڃن حٿؼخرض

٣7926.7ٽ ٷ٤ىخ حالظحث (٫ڀ ټپ حألؿخ

Page 29: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

28

ڃپ7899.9ٷ٤ىخ (ٻڂ12754.1)ڃپ

أ أڅ حالظحث ي ٫ن حٿٸ٤ز (ٻڂ 12710.9)

ؿي ٫يس ڃطٴ٬خص طل٢ رخٿټس . ٻڂ43.2رلحٿ

هظالٱ نٲ حٿٸ٤ ڃن ا ىح ظطذ ٫ڀش ،حألش

زڀٮ ڃل٢ ىحثس حأل ٫ني ه٢ ، ڃن٤ٸش اٿ أه

يڄنخ ىنخ حٿخر حٿ . ٻڂ40225حالظحء كحٿ

حٿزخٷ ڃ٤ رخٿڄخه حٿخثڀش % 29.2لظپ كحٿ

840كحٿ دڃظ٢ حطٴخ٩ حأل ٸي . حٿڄظـڄيس

أڃخ حٿزلخ ٳڄظ٢ ٫ڄٸيخ , ځ ٳٵ ڃظ ٤ق حٿزل

أ أڅ حٿزلخ أٻؼ ٫ڄٸخ ڃن حطٴخ٩ ) ځ3800ى

ڃن نخكش ؿڃٳٿؿش اح ن٨نخ اٿ . (حٿخر

: ط٪ حٿخر حٿڄخء نالك٦ ڃخ ڀ

. حٿڄخٿ طٻ حٿخر ٳ نٲ حٿټس -1

. طٻ حٿڄل٤خص ٳ نٲ حٿټس حألش حٿـنر -2

.طـڄ٪ حٿظٴخٱ حٿڄخء كٽ حٿٸ٤ذ حٿڄخٿ -3

.حڃظيحى أؿحء ٷخش ٻؼس ٳ نٲ حٿټس حٿـنر -4

.حٿټپ حٿڄؼڀؼ ٿڄ٨٬ڂ حٿٸخحص -5

, ؿى ٷخس ڃطٴ٬ش ڃن٬ٿش ٳ حٿٸ٤ذ حٿـنر -6

. (حنظخحٻظخ )حٿٸ٤زش حٿـنرش

حٿ٪ حٿڄظ٬خٻ رن حٿخر حٿڄخء رن حٿٸ٤زن -7

.(ٿڀظحڅ)

, حٿخر ظټڅ ڃن ط٠خ ٣زٯحٳخ ڃظن٫ش -8

.ىح حالهظالٱ ٬ى اٿ حٿزنش ن٫و حٿو

: ذعاسظ األسض

Page 30: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

29

طزن ٿنخ ڃن هالٽ ىحظنخ ٿألٳټخ حألخش ٳ

ڃن ء ػخرض ٫ڀ ه ڃخڅحٿ٬ڄڀخص حٿـڃٳٿؿش أ

أڅ ىح حٿظ ال ټڅ ڃڀل٧خ ٷ ٤ق حأل ٯ

ٻؼ ڃن حٿڄنخ٣ٶ رزذ ر٤ء حػ ٫ڄڀخص حٿظ طئى

اٿ كيػو ٬ظٸي ر٬ ټخڅ حإلٷڀڂ حٿظ ليع ٳيخ

نخ١ رٻخن أ حٿظ ظټ كيع حٿالٽ ٳيخ اڅ

. ڃ٨٬ڂ حٿنخ١ حأل ټڅ رټپ ٳـخث ر٬نٲ يي

أال اڅ حٿلٸٸش أڅ ڃ٨٬ڂ حٿ٬ڄڀخص حألش طټڅ ر٤جش

ؿيح ٳٸي حظٵ طټن ؿزخٽ ٻ حٿلخٿش ٳظس طي

ٻڄخ حظ٤خ٩ ني ٻٿحى أڅ . ٫ن ظش ڃالن نش

ٳ هالٽ Grand Canyonلٴ حٿوخنٶ حٿ٨٬ڂ

. ڃالن ٫ييس ڃن حٿنن ٿڂ ټڄپ ٫ڄڀش اٿ كي أالڅ

ئٿٲ ٻپ ڃن حٿالٱ حٿو حٿڄل٤خص ٯالٳخ

٣ق ٷڀال ٫ني ه٢ ٽطخڃخ ل٢ رخٿټس حألش حٿظ طظٲ

ال ټڅ ٤ق حأل ،حالظحء طنز٬ؾ ٫ني حٿٸ٤زن

نخ٫ڄخ ٿټن ٫ڀ حٿٯڂ ڃن وخڃش حٿظٴخص رن

أ رن أ٫ڀ ڃنخ٣ٸيخ ٳٵ ڃظ )ط٠خ حأل

٤ق حٿزل حهٴ ڃنخ٣ٸيخ ىڅ ڃظ ٤ق حٿزل

ٳخڅ طڀٺ حٿظ٠خ ال ڄټن أڅ طٸخڅ رؤ ټپ ڃن (

طٸڂ ط٠خ حٿالٱ . كـڂ حأل حٿ٨٬ڂ

حٿو اٿ ػالع ڃـڄ٫خص أ طذ أ ىؿخص ى

طڄپ First Order ط٠خ حٿيؿش حألٿ

حٿٸخحص أكح حٿڄل٤خص ط٠خ حٿيؿش حٿؼخنش

Second Order ط٠ڂ حٿلزخٽ حٿي٠خد حٿيٽ .

ٳبنيخ Third Order أڃخ ط٠خ حٿيؿش حٿؼخٿؼش

Page 31: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

30

حٿن ر٬زخس أه ط٬ن ىه ... طڄپ حٿظالٽ حٿىخڅ

حٿظ٠خ أنيخ طڀٺ حٿظ طؿي ٳٵ ط٠خ حٿيؿش

. حٿؼخنش ٫ڀ حٿٸخحص ٳٸ٢ طٸزخ

: ذعاسظ انذسظح األن

ځ ٹ510320000 طزڀٮ ڃخكش حأل كحٿ

ر٪ ځځ ٹ 365190000 طلظپ حٿڄل٤خص كحٿ ڃر٪

ؿي ٳ حٿڄل٤خص حٿلخٿش ٻڄش ىخثڀش ڃن حٿڄخه . ڃنيخ

حٿظ طپ أكحيخ ٳٸ٢ رپ ٣ض ٫ڀ حألٴش

ٻڂ 25900000كحٿ حٿٸخش ڃ٤ظخ ڃخكش طٸي رـ

ا طٸي ٻڄش حٿڄخه حٿظ طؿي ٳ أكح ، ڃنيخڃر٪

ٻڀ ڃظ ڃټ٬ذ ڃن 1370000حٿڄل٤خص رلحٿ

س ڃن طلظپ أكح حٿڄل٤خص حألؿحء حٿڄنوٲ .حٿڄخه

حٿالٱ حٿو ا زڀٮ ڃ٬يٽ ٫ڄٶ حٿڄل٢ حٿ٬خٿڄ

ال ټڅ ٷخ٩ . ڃظح ىڅ ڃظ ٤ق حٿزل3800

حٿڄل٢ ڃظخ أ ڃن٨ڄخ ا طنظ ٳٷو ٻؼ ڃن

حٿڄنخ٣ٶ حٿظ ي حطٴخ٫يخ ٫ن حٿڄظ حٿ٬خځ ٿ٬ڄٶ

حٿٸخ٩ ڃؼپ حٿلخٳخص حٿڄل٤ش حٿ٤ حٿظالٽ حٿـزخٽ

ڃظ ٳٵ ڃظ 1000حٿزلش حٿظ ططٴ٪ كحٿ

طؿي ٳ ر٬ . حٿٸخ٩ ٷي طي ٫ن ٿٺ أكخنخ ٻؼس

حٿـيخص ڃن ٷ٬خڅ حٿڄل٤خص ڃنخ٣ٶ طنوٴ ٻؼح ٫ن

)حٿڄظ حٿ٬خځ ٿ٬ڄٶ حٿٸخ٩ ٻڄخ ٳ حٿونخىٵ حٿڄل٤ش

حٿظ زڀٮ ٣ٽ حٿز٬ ڃنيخ ٫يس أالٱ ڃن (حألٯح

حٿټڀڃظحص ٻڄخ ي حٿ٬ڄٶ ٳ حٿز٬ ڃنيخ ٫ن

. ڃظ ىڅ ڃظ ٤ق حٿزل11000

Page 32: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

31

طڄؼپ حٿٸخحص حألؿحء حٿڄطٴ٬ش ڃن ط٠خ

الٱ حألكح حٿڄل٤ش حٿظ محٿيؿش حألٿ ٫ڀ

ٷخحص ٿپڄټن أڅ ن٨ڂ .طڄؼپ حالؿحء حٿڄنوٴ٠ش ڃنيخ

اٿ رڄؿذ ىح حٿظ٬ٲ ؿح ٫ييس ڃؼپ طڀٺ حٿظ طٸ٪

. حٿـ حٿز٤خنشڃؼپ ٷخس أڃټخ حٿڄخٿش ڃنڄخٽحٽ

ى طٲ ٤ق حٿٸخحص ر٬يځ حنظ٠خڃو ٫ڀ هالٱ ڃخ

طټڅ حٿڄل٤خص أٻؼ رلغ ؿي ٫ڀ ٷ٬خڅ حٿڄل٤خص

،٫ڄٸخ ڃن حطٴخ٩ حٿٸخحص ٳٵ ڃظ ٤ق حٿزل

ڃن ٤ق حٿخرش % 11ٳزنڄخ ال طٴ٪ اال ڃخ ڃٸيس

ڃظ ٳٵ ڃظ ٤ق حٿزل نوٴ 2000حٻؼ ڃن

2000ڃن ڃخكش ٷخ٩ حٿڄل٢ حٻؼ ڃن % 84كحٿ

ٳ حٿٷض نٴو ټڅ ،ڃظ ىڅ ڃظ ٤ق حٿزل

ڃظ ٫ني حٳض 8840حطٴخ٩ أ٫ڀ ٷڄش ٫ڀ حٿخرش

ڃظ ىڅ ڃظ ٤ق 11524رنڄخ ـپ ٫ڄٶ ڃٸيحه

. ححٿزل ٫ني هنيٵ ڃخن

ىح طز٢ طٴ ٻٴش طټڅ ط٠خ حٿيؿش

حألٿ حطزخ٣خ ٻڀخ ر٤ٸش طټن حٿټس حألش نٴيخ

ڃظ٠خرش كٿيخ رټپ حٿن٨خص حٿظ ڃخ حٿض ححء

ش حنٴخٽ ٥ش حٿټټزخص ٿظڄزٿن څ٥څ، ڃؼپ ٻز

ش حٿظٸڀ حٿظ ؿخء ريخ الرع حٿ٬ٸي ٥حٿٸڄ څ

. ىڀى ٻخٿٴن ٻٿٺ ككش حٿٸخحص ٿٴـنٽحٿنش

رټپ ث ڃن ( core حٿڀذ ) ظټڅ رخ٣ن حأل

ىؿش طزڀٮحٿليي حٿڄوظڀ٢ ڃ٪ حٿڀټڅ حٿټزض

ځ5500كحطو أٻؼ ڃن 5

13كحٿ حٿن٫هڅ

ٻڄ٬يٽ ٿڀڅ حٿن٫ ٿو حٿٸس 2.8رخٿڄٸخنش ڃ٪

Page 33: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

32

حٿٸڂ ٳي ټپ mantleن٤خٵ حٿڄخنظپ أڃخ . حألش

حأل٨٫ڂ ڃن ٻظڀش حأل ل٢ رخٿڀذ زڀٮ ڃٸيح

ظحف حٿڅ حٿن٫ ٿو , ٻڂ2800ڄټو

طظحي ىه حٿٸڄش اٿ 3.5 اٿ 3حٿڄخنظپ حٿوخؿش رن

ظٲ حٿڄخنظپ رؤنو ڀذ . أٻؼ ڃ٪ خىس حٿ٬ڄٶ 4.5

رخٿيؿش حالخش ڃن حٿڄلظڄپ حنو ظټڅ ڃن ڃ٬خىڅ

طظحف ىؿخص , ػٸڀش ٯنش رخٿڄنځ حٿليي

ىح طټڅ ىؿش ڃئش، 2750 اٿ 657كحطو رن

أٿ٤زٸو أٿ٤لو ٿأل ى ٯخء Crustأٿٸه

ٻڂ ٳ كن 32 اٿ 24ٷٶ ظحف ڃ٬يٽ ڄټو رن

65 اٿ 30ىحى ٿٺ حٿڄٺ أٴپ حٿٸخحص ٳزڀٮ رن

٨ي حنٸ٤خ٩ حق ٳ حٿزنش ىؿش حٿزڀش . ٻڂ

حٿظٻذ حٿټڄخ رن حٿٸس أالو رن ٣زٸش

حٿڄخنظپ حٿحٷ٬ش أٴڀيخ طٸڂ حٿٸس حألش نٴيخ اٿ

: ٣زٸظن ىڄخ

حٿن٤خٵ حٿ٬ڀ حٿ ڃظپ حٿ ظ٤خرٶ ڃ٪ ه١٤ -1

٬ٱ رخٿخٽ 2.65حٿٸخحص ټڅ نو حٿن٫

Sial ظټڅ ڃ٨٬ڄو ڃن ٫ن حٿڀټڅ

. حالٿڄنځ

حٿن٤خٵ حألٴپ حٿڄظپ حٿ نټٲ ٫ني ٷ٬خڅ -2

Sima ٬ٱ رخٿڄخ 3حٿڄل٤خص نو حٿن٫

طټڅ ٳ ڃ٨٬ڄو ڃن ٫ن حٿڀټڅ حٿ

. حٿڄنځ

:ذعاسظ انذسظح انصاح

Page 34: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

33

ؿي ىح حٿن٩ ڃن حٿظ٠خ ٳٵ ط٠خ

٤ق حٿٸخحص ڃؼپ حٿي٠زخص أحٿيؿش حألٿ ٳٵ

٫ڀ ٷ٬خڅ ٻڄخ ؿي حٿالپ حٿـزڀش حٿيٽ

طظٲ أنح٩ حٿظ٠خ حٿڄؿىس ٳٵ ،حٿڄل٤خص

ٷ٬خڅ حٿڄل٤خص رؤنيخ ٳ حٿ٬خىس حٻؼ ٬ش حڃظيحىح ڃڄخ

ٳٸي أڃټن حٿ٬ؼ ٫ڀ حٿـزخٽ ٳٵ ، ٫ڀش ٳٵ حٿٸخحص

ٷ٬خڅ حٿڄل٤خص طٴ٪ ر٬ ىه حٿـزخٽ اٿ ڃخ ٳٵ

ط٬ظز ؿ . ڃظ حٿزل ٻؼح ٳ ر٬ حٿلخالص

ىخح ڃؼال ؿيح ٫ڀ ٿٺ ٳي طظټڅ ڃن هڄش ؿزخٽ

ططٴ٪ ، ڃڀڅ نشكحٿ هالٽ طټنضرٻخنش

ڃظ ٳٵ ٤ق حٿزل حٻؼ 4000حٿـس اٿ كحٿ

ڃن حٿڄٴي اڅ نٻ . ڃظ ٳٵ ٷخ٩ حٿڄل9000٢ڃن

ىنخ أڅ حٿي٠زخص حٿالپ حٿـزڀش طٸ٪ ٳ أڃخٻن ڃ٬نش

ڄن ڃوظڀٲ حٿٸخحص ا طؿي ڃ٨٬ڂ حٿالپ حٿـزڀش

طٸ٪ ڃ٨٬ڂ حٿيٽ . ٫ڀ ڃٸرش ڃن كحٱ حٿٸخحص

حٿ٨٬ڄ ٳ ىحهپ ٫يى ڃن حٿٸخحص ٳ حٿٷض نٴو حٿظ

نظ٤٪ أڅ ن٬ظز . طڄظي ٳو ٫ڀ ڃٸرش ڃن حكڀيخ

ط٠خ حٿيؿش حٿؼخنش أټخال أش نخطـش ٫ن

(رنخثش )٫ڄڀخص ؿڃٳٿؿش انخثش

Constructional ى حٿ٬ڄڀخص حٿيحهڀش Internal .

ٻؼح ڃن حٿيٽ أكـخڃيخطظزخن ىه حألټخٽ ٳ

حٿالپ حٿـزڀش حٿي٠زخص حٿح٬ش حٿظ طنظؾ ٫ن

٫ڄڀخص رنخثش ٻزس حٿظؤػ ٻ٬ڄڀخص حالٿظحء

، اٿ ر٬ حٿټظپ حٿـزڀش حٿظالٽ حٿس حٿظ حالنټخ

Page 35: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

34

ال ي حڃظيحىىخ ٫ن ٫يس ٻڀڃظحص حڃؼخٽ حٿـزخٽ

. حٿزٻخنش حٿٸزخرش

: ذعاسظ انذسظح انصانصح

ن٬ن ريخ حألټخٽ حألش حٿنخطـش ٫ن ٫ڄڀخص

ى حٿ٬ڄڀخص Destructionalحٿييځ

طؿي ىه . Externalش حٿ٨خىش ٿؽحٿـڃٱ

حٿيؿش حٿؼخنش حألټخٽ حألش ٫خىس ٳٵ ط٠خ

٫ڀ حٿٸخحص ٳٸ٢ ٯڂ أڅ ر٬ ؿيخص حٿٲ

حٿٸخ حٿڄنلي حٿٸخ ٳيخ ر٬ حٿڄ٨خى حٿظ طؿ٪

٬ى حٿزذ ٳ ٿٺ اٿ أڅ ٷ٬خڅ . اٿ ىه حٿيؿش

حٿڄل٤خص ڃلڄش ڃن حٿظؤػ ٿڀ٬ڄڀخص حٿ٨خىش رح٤ش

أڅ ڃخ نحه ڃن . حٿالٱ حٿڄخث حٿڄٺ حٿ ؿي ٳٷيخ

حٿظ٠خ ٫ڀ ٤ق حٿٸخحص حٿځ ال ظ٬ي ٻنو

س ٿټپ ط٠خ حٿيؿش حٿؼخٿؼش حٿڄؿىس ٳٷيخ حڅ

ٯخش ڃخ ٸځ رو ٫ڀڂ حٿـڃٳٿؿخ ال ظ٬ي ىحش

حٿظ طټڅ ٳ حٿ٬خىس ػالػش ، طڀٺ حٿظ٠خ أ حألټخٽ

. أټخٽ طزش, أټخٽ ڃظوڀٴش, أټخٽ ط٬ش: ىأنڄخ١

ڃـڄ٫ش هخش , ش ٧خىشٿؽٿټپ ٫ڄڀش ؿڃٱ

ٳخألنيخ ،ريخ ڃن ىه حألټخٽ ٻڄخ رنخ ٿٺ ٳڄخ زٶ

٫ڀ زپ حٿڄؼخٽ طټڅ أټخٽ ط٬ش هخش ريخ ڃؼپ

ن٤زٶ حٿء نٴو ٫ڀ . حٿىخڅ حٿوحنٶ حألهخىي

ش حٿ٨خىش ٻخٿـڀي ٿؽڃٱرٸش حٿ٬ڄڀخص حٿؾ

. حألڃحؽ حٿڄخه حٿزخ٣نش حٿخف ٫حڃپ حٿـ

: انصخس يظاش ظؼفا

Page 36: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

35

ظټڅ حٿـء حٿخر ڃن حأل ڃن أنح٩ ڃوظڀٴش

ڃن حٿو ڄټن ط٬ٲ حٿو رؤنو ٻپ ڃخىس طظټڅ

أخخ ڃن ڃ٬يڅ حكي أ هڀ٢ ڃن ڃ٬خىڅ ٫ييس

. طظٹ ٳ رنخء ؿء أخ ڃن حٿٸس حألش

طؿي أ٠خ ر٬ حٿو حٿظ طظټڅ ڃن حپ

ڃؼپ و حٿٴلڂ حٿو (ٯ ڃ٬ين )٠٫

ڃش ٥حٿ٠٬ش حٿڄظټنش ڃن طټي رٸخخ حٿيخٻپ حٿ٪

.ٿڀټخثنخص حٿلش

٫ڀ ىح حألخ ٳخڅ حٿو طوظڀٲ حهظالٳخ

رنخ ح٫ظڄخىح ٫ڀ ن٩ حٿڄ٬خىڅ أٿڄټنو ٿيخ ٫ڀ نزش

حٿڄ٬خىڅ حٿڄظٻش ٳ طټنيخ اخٳش اٿ ٻٴش نؤطيخ

. ٣Mode of Ocurresenceٸش طحؿيىخ

اڅ ر٬ ىه حٿو طټپ ٻظال ٷش ٻڄخ أڅ

ر٠٬يخ ټڅ ٷڀپ حٿڄٸخڃش طټڅ ر٬ حٿټظپ

حٿوش ٻزس ح٬ش ٳ كن طټڅ أه س

رنظو طټپ هٿٿٺ ٳخڅ ٣ز٬ش حٿو حنظ٨خڃش ٪

٫حڃپ ڃيڄش ٳ حٿظؤػ ٫ڀ ڀٻش حألنيخ حٿ٬حڃپ

. حٿ٨خىش حأله هالٽ ٫ڄڀش ط٬ش ٻظپ حٿخر

ٳ نؤس LITHOLOGYطئػ ن٫ش حٿو

ڃڄخ , ط٤ ٻؼ ڃن حٿ٬ڄڀخص حألټخٽ حألش

, طنٴيخ كذ أنح٩ حٿو حٿظ طظټڅ ٫ڀيخ أڃټن

)ٻظڀٺ حألټخٽ حٿظ ططز٢ رخٿو حٿـش

أټخٽ حٿو حٿـحنظش ٨, (٣زٯحٳش حٿټخض

ٳخٿڄ٬خٿڂ حٿ٤لش حٿظ طټنيخ . حٿو حٿڃڀش

٫حڃپ حٿنلض حالخد ط٬ظڄي اٿ كي ٻز ٫ڀ ٣ز٬ش

Page 37: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

36

ٷي طنخٽ ٻؼ .حٿو حٿظ طٸ٪ طلض حٿڄن٤ٸش حٿڄ٬نش

- ڃن حٿيحن ڃ٩ حٿ٬الٷخص حٿوش

ٻخٿيحخص حٿظ , حٿـڃٳٿؿش ٳ ڃنخ٣ٶ ڃوظڀٴش

طڃخ: ٷخځ ريخ ٻپ ڃن

ٻ ر٠٬يڂ ٽ،ؿننؾ طحي

٫ڀ ارح ى ن٫ش حٿو ٳ ط٤ حألټخٽ

ٿٺ ٫ڀ كخد حٿ٬حڃپ , حألش رس ٫خڃش

حٿـڃٳٿؿش حأله ڃڄخ آػخ ؿيال ٯ

, ٳٴ حٿحٷ٪. كٽ أٿش أىڄش أ ڃن ىه حٿ٬حڃپ

ڃنيخ حٿ٬حڃپ , طظيحهپ حٿ٬حڃپ حٿزجش ڃ٬خ

ٳ انظخؽ أش ڃـڄ٫ش ڃن حألټخٽ , حٿـڃٳٿؿش

حڅ ر ر٠٬يخ ٻ٬خڃپ , حألش ٳ حألڃخٻن حٿڄوظڀٴش

. ٳ رجش ڃليىس Prevailing Factorث أ خثي

ٷي طټڅ ن٫ش حٿو ى حٿ٬خڃپ حٿخثي ٳ ڃن٤ٸش

ٳ كن طٴق حٿڄـخٽ ٿڀڄنخم أ حٿزنش حٿـٿؿش أ , ڃخ

ط٬ټ , ٳ ىه حٿلخٿش. حإلنخڅ ٳ ڃنخ٣ٶ أه

حألټخٽ حألش حٿڄظ٤س ٳٵ ن٩ ڃ٬ن ڃن

طڄخڃخ ٻڄخ ليع رخٿنزش , حٿو طؤػ ىه حٿ٬حڃپ

ألټخٽ ٤ق حٿو حٿـش حٿڄظ٤س ٳ ٻپ ڃن

الهظالٱ ط٬ٸي , حٿڄنخ٣ٶ حٿـخٳش حٿڄنخ٣ٶ حٿ٣زش

أ نظـش , حٿو حٿڄؿىس كظ ٳ حٿڄنخ٣ٶ حٿڄليىس

. حٿوخث حٿ٤ز٬ش حٿټڄخش ٳ حٿو نٴو

حٿلـ حٿـ ڃن ح٬ٲ حٿو ٿٺ رزذ ٬ظز

حٿييس ٫ڀ حٿرخڅ اال حنو ټڅ ڃٸخڃش طوٷخرڀ

حلش ٳ حٿڄنخ٣ٶ حٿـخٳش ٿٺ ٿٸڀش حكظڄخٽ طه ٫ني

Page 38: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

37

ٻڄخ ال ليع ٿڀو , حٿظ ٳ ىؿخص حٿلحس

.حأله

: أاع انصخس

ڄټن طٸڂ حٿو كذ ٣ٸش نؤطيخ اٿ ػالػش

: أٷخځ ى

حٿو حٿنخش -1

حٿرش حٿو -2

. حٿڄظلٿشحٿو -3

٤ڀٶ ٫ڀ حٿو حٿنخش حٿڄظلٿش أكخنخ حڂ

.حٿو حٿزڀش

ڄټن حٿظڄ رن ىه حألنح٩ حٿثش حٿؼالػش ٻڄخ

حٿو ٫ڀ حخ حڅ ڃن حٿو رټپ ڃزيث

حٿرش طټڅ ٳ حٿخٿذ ٫ڀ ىجش ٣زٸخص ٷي طټڅ

ڃظـخنش أ ڃظزخنش ٷي طلظ ٻپ ٣زٸش ڃن ىه

حٿ٤زٸخص ٫ڀ رٸخخ كحنش نزخطش ٷيڄش طڄ

طن٬يځ ىه حٿڄس طڄخڃخ ٳ (Fossils)حٿلٴخص

حٿو حٿنخش ڃن حٿنخى أڅ طؿي ىه حٿلٴخص ٳ

نظـش طظلڀپ طٽحٿو حٿڄظلٿش ٿٺ ألنيخ

حٿو حٿنخش ريجش ٻظڀش ځطض, ٿڀ٢٠ حٿلحس

ال ٣زٸش ٿټن ٯخٿزخ ڃخ طټڅ ٳ كخٿش ڃظزڀس ٳ كن

ني ؿى ڃؼپ ىه حٿڄټنخص حٿڄظزڀس ٳ حٿو

حٿرش ٻڄخ ط٨ي حٿزڀحص ٳ ٻؼ ڃن حٿو

. حٿڄظلٿش

Page 39: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

38

: انصخس انشعتح: اال

اح أهنخ ٤ق حأل رن٨ حال٫ظزخ رټپ ٻڀ

ٳخڅ حٿـء حٿ ظټڅ ڃن و رش ټڅ أ٪

رټؼ ڃن حٿـيخص حٿظ طظحؿي ٳيخ حٿو حٿنخش

ىح اٿ أڅ ڃنخ٣ٶ . حٿڄظلٿش رس ڃـظڄ٬ش

ح٬ش ؿيح ڃن حٿـيخص حٿٸخش ٻخنض ٳ ٷض ڃن

حألٷخص ڃڄس طلض ٤ق حٿزل ڃ٪ ٿٺ ىنخٹ

طټنخص رش ح٬ش ٿڂ طظټڅ رٴ٬پ حالخد طلض

ڃن أڃؼڀش ٿٺ حٿيٽ حٿرش حٿح٬ش طپ . حٿڄخء

ٷي زڀٮ . ځ حٿـزخٽحٷيأاٿ ڃجخص حألڃخٽ حٿظ طټنض ٫ني

. ڄٺ حزيخ ٳ ر٬ حألكخڅ اٿ أالٱ حإلٷيحځ

طظټڅ حٿو حٿرش ڃن طـڄي طڄخٺ

حٿحذ حٿوش ٿٺ رخٿظلخځ ڃټنخطيخ ڃ٪ ر٠٬يخ

طلض طؤػ حٿ٢٠ حٿنخء ڃن ػٸپ حٿحذ حأله

أ ٷي ظڂ حٿظڄخٺ حٿظـڄي رح٤ش ڃخىس , حٿظ ط٬ڀىخ

الٸش أ الكڄش ڃؼپ ٻخرنخص حٿټخٿځ أ حٿڀټخ أ

طظټڅ ، ي حٿليي حٿظ ٷي طظحؿي رن ىه حٿحذحٻخ

حٿو حٿرش ڃن ڃحى حص حپ ڃظ٬يى طٻذ

ٻڄخ أ ڃ٬ين ڃظزخن طلض ٧ٱ ڃظن٫ش رجخص

طئى ڃؼپ ىه حٿ٬ش اٿ ط٬يى أنح٩ ىه , ڃوظڀٴش

حٿو طٸڂ حٿو حٿرش كذ ٣ٸش

:طټنيخ ٧ٱ نؤطيخ اٿ ػالػش أٷخځ ثش ى

:صخس سعتح يكاكح انشأج- أ

Page 40: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

39

طڄپ ىه حٿڄـڄ٫ش ٻپ حٿو حٿرش حٿظ

طظټڅ ڃن ٷ٤٪ ڃٴظظخص حٿو حٿخرٸش حٿظ طڂ نٸڀيخ

رح٤ش حٿڄخه حٿخف أ حٿؼالؿخص أ رٴ٬پ حٿـخرش

ىڅ أڅ ٤أ ٫ڀيخ أ ط ٻڄخ ڃن ػڂ , حألش

حٿلـ حٿڃڀ ، ڃؼپ طذ ر٤ٸش آٿش طظڄخٺ طڀظلڂ

حٿ٤ٴپ حٿڄـڄ٬خص حٿوش أنح٩ ڃ٬نش ڃن حٿلـ

طٸڂ حٿو حٿرش ڃټخنټش حٿنؤس ڃن . حٿـ

: كغ كـڂ حٿلززخص اٿ

و رش ڃټخنټش حٿنؤس ٻزس حٿلززخص - 1

طظټڅ ىه ڃن كززخص ٻزس حٿلـڂ حص ٷ٤ ال ٸپ

ڃڀڂ ٷي پ أكخنخ اٿ ر٬٠ش نظڄظحص ٫2ن

ط٬ٱ ىه ٫خڃش رخٿل ڃن أىڂ ىه حٿو

. و رخConglomerate حصځؿپحٿټڅ

و رش ڃټخنټش حٿنؤس ڃظ٤ش حٿلززخص - 2

2ىنخ وظڀٲ كـڂ حٿلززخص ظحف ٷ٤ىخ ڃخ رن

ط٬ٱ ىه حٿو ٫خڃش . ڃن حٿڄڀڄظ16 / 1اٿ

رخٿو حٿڃڀش كغ حنيخ طظټڅ ڃن كززخص ڃ٬ينش

ڃن , ىىخ حٿڃپ حٿ لذ طؤػه ر٬حڃپ حٿظ٬ش

أىڂ أنح٩ حٿو حٿڃڀش حٿلـ حٿڃڀ حٿلـ

حٿڃڀ حٿـ حٿلـ حٿڃڀ حٿټڀ حٿلـ حٿڃڀ

. حٿليي

طظټڅ ىه , و ڃټخنټش حٿنؤس ىٷٸش حٿلززخص- 3

16 / 1حٿو ڃن كززخص ىٷٸش ال ي ٷ٤ىخ ٫ڀ

طنظؾ ىه حٿلززخص ڃن طلڀپ طٴظض حٿڄ٬خىڅ هخش . ڃڀڂ

ڃ٬خىڅ حٿڀټخص ڃنيخ ڀټخص حالڃنخ حٿڄخثش ڄټن

Page 41: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

40

طڄ ن٫ن ڃن ىه حٿلززخص كذ كـڄيخ أ ٷ٤ىخ

ٻزس نزخ ظحف هن أ حٿ٤ڄ كززخص٭حٽ: ىڄخ

ڃڀڂ حٿ٤ن ى 256 / 1 اٿ 16 / 1ٷ٤ىخ رن

/ ٫1زخس ٫ن كززخص ىٷٸش ؿيح ال ي ٷ٤ىخ ٫ن

ڃڀڂ ٷي طلظ حٿو حٿ٤نش ٫ڀ ر٬ حٿزٸخخ 256

حٿ٠٬ش حٿڄظلڀڀش ڃؼپ حٿيرخٽ أ رٸخخ نزخطخص ڃظٴلڄش

ڃن أىڂ أنح٩ حٿو حٿ٤نش ى حٿ٤ن حٿلـ

حٿ٤ن ظلٽ حٿ٤ن اٿ كـ ٣ن ٫نيڃخ ٴٸي حٿـء

حألٻز ڃن ڃلظخطو حٿڄخثش نظـش ٿڀـٴخٱ أ خىس

. حٿ٢٠

: صخس سعتح كاح انشأج - ب

طظټڅ ىه حٿو نظـش طزيخ ڃن ڃلخٿپ طلظ

٫ڀ ڃحى ڃحرش ٿٺ ٫نيڃخ ططٴ٪ ىؿش طٻىخ ٳٸخ

أ ٷي طظټڅ ڃن . ٿڀ٨ٱ حٿ٤ز٬ش حٿڄل٤ش ريخ

حٿحذ نظـش طٴخ٫پ ٻڄخ ـ رن ڃټنخص ىه

ڄټن طڄ حألنح٩ حٿظخٿش ڃن ىه حٿو . حٿڄلخٿپ

:ٿٺ ٫ڀ أخ طٻزيخ

طظټڅ ىه حٿو : حٿو حٿرش حٿـش-1

نظـش طذ ٻخرنخص حٿټڀځ ڃن حٿڄلخٿپ حٿـش

حٿڄلظش ٫ڀ رټخرنخص ٻخٿځ حثزش ڃن ىه

حٿلـ حٿـ ٯ حٿ٠٬ و ، حٿو

)كـ حٿيٿڃخض ( Travertine )حٿظحٳطن

Dolomite ) طټڅ ڃن ٻخرنخص حٿټخٿځ حٿ

. ٻخرنخص حٿڄځ رنذ ڃوظڀٴش

Page 42: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

41

طظټڅ ىه حٿو ڃن : ٿټش و رش -2

ىح (Flint)طذ ڃخىس حٿڀټخ ڃؼپ كـ حٿحڅ

هڀ٢ ڃن حٿڀټخ حٿڄظزڀس ٯ حٿڄظزڀس طټڅ ٫ڀ

څ ځى ن٩ ( Chert )ٻٿٺ كـ ص ، ىجش ٫ٸي

حٿو حٿڀټش ٯ حٿنٸش ألنيخ طلظ ٫ڀ نزش

. ٫خٿش ڃن حٿـ

څ طزو ڃخه حٿزلحص كغ أ: و رش ڃڀلش-3

حٿزلخ حٿڄڀٸش ئى اٿ طٻ حٿڄلخٿپ حٿڄڀلش

حٿڄؿىس ٳيخ ػڂ طزيخ ٳ ىجش ٣زٸخص ڃظ٬خٷزش ڃن

أىڂ حٿو حٿرش حٿڄڀلش ى و حٿـز

(Gypsum ) ظټڅ ىح حٿو ڃن كززخص ىٷٸش ڃن

ٻزظخص حٿټخٿځ حٿڄخثش حٿظ طظذ ٳ ىجش ٣زٸخص

أ ٴخثق يهپ ڄن ىح حٿن٩ ٻٿٺ و

ظذ ىح حٿو حأله (Anhydrite) حنيخيحض

ڃن طزخص ٻزظخص حٿټخٿځ حٿالڃخثش اخٳش اٿ

حٿو حٿڄڀلش حأله ڃؼپ حٿـز ڃڀق حٿ٬٤خځ

. حٿڄڀق حٿو

:صخس سعتح ػعح انشأج - ض

طحٻڂ رٸخخ طټي حىه حٿو نظـشأ طن

أحٵ حٿنزخطخص )حٿټخثنخص حٿلش حٿلحنش حٿنزخطش

ر٬ي ڃطيخ حٿڄلخحص (ؿ٩ حألـخ أٯخنيخ

٫ڀ ټپ ٣زٸخص ڄټش ڃن ػڂ حاليحٱ حٿلحنش

طلڀپ ىه حٿزٸخخ رٴ٬پ طؤػ حٿٴ٤خص حٿزټظخ هالٽ

ػڂ ط٬ى ىه حٿڄحى ٳظظڄخٺ ڃ٪ , ڃيس ڃنش ٣ڀش

Page 43: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

42

ىنخٹ ،نظـش حٿ٢٠ حٿظٴلڂ, ر٠٬يخ ٳ ىجش و

: ن٫خڅ ڃن ىه حٿو

حٿو ڃن هطظټڅ ى: و ٠٫ش كحنش-1

ٿټش أ ٳٴخطش ڃؼپ حٿلـ ڃحى ٠٫ش ؿش

حٿـ حٿ٠٬ حأله و ح٪ حالنظخ ظټڅ

ڃن طلڀپ ٷ ىخٻپ حٿلحنخص حٿزلش طحٻڄيخ

حٿظ ٷي طڄ حٿو حٿـش كذ ن٩ حٿلٴخص

حٿـ حٿيٱ حٿلـ، طټڅ خثيس حالنظخ ٳيخ ڃؼپ

(Shelly Limestone) .

طنظؾ ىه حٿو ٫ن : و ٠٫ش نزخطش-2

طټي حٿزٸخخ حٿنزخطش ػڂ ط٬ٴنيخ طلڀڀيخ طٴلڄيخ طظټڅ

ىه اڃخ ڃن ڃحى ڀټش أ ڃحى ٻرنش ڃنيخ رٸخخ

حٿحذ حٿټخرنش طظټڅ ، ىخطځڃؼپ٣لخٿذ حٽ

طظحف نزش ، حألهس نظـش طٴلڂ نزخطخص حٿڄظنٸ٬خص

)حٿٴلڂ حٿٸ٤حن % 72اٿ % 55حٿټرڅ ٳو ڃن

bituminous Coal ) ٳلڂ حالنظحخض (

Anthracite ) ٬ظز حأله ڃن حڀذ أنح٩ حٿٴلڂ

أٻؼىخ ؿىس لظ ٫ڀ نزش ٫خٿش ڃن ڃخىس

. ڃن ڃـڄ٩ نيخ حٿټڀ% 98حٿټرڅ ٷي طپ اٿ

:تح انصخس انشعتح

اٿ رنخص ځ رنخص حٿو حٿرشطٸ ڄټن

ڃوظڀٲ أنح٩ حالٿظحءحص حالنټخحص ثش طڄپ

حٿ رنخص ػخنش ى ،ن٨ڂ حٿٴحپ ٫يځ حٿظـخن

Page 44: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

43

ڃن حٿنخى أڅ طظحؿي . حٿٸٵ حٿ٤زٸخص حٿڄظٸخ٬٣ش

ٳٸي , حٿو حٿرش ٳ حٿ٤ز٬ش رټپ أٳٸ طڄخڃخ

ٿز٢ ٳ أ ڃن٤ٸش رش اٿ طټن حئى حٿظـ٬ي

ٷزخد أكح طظحف أكـخڃيخ ڃن ر٬٠ش أڃخٽ اٿ

ٷي ئى حٿ٢٠ ٳ . ڃجخص حألڃخٽ أ ٷي طي ٫ڀ ٿٺ

ر٬ حألكخڅ اٿ طټن حٿظحء ح٫ظخى ط٨ي حػ ٿٺ

طڄؿخص ڃظحش طظ٬خٷذ ٫ڀ ټپ أٷح ڃنوٴ٠خص

)طڄ ىه حألٷح رخالٿظحءحص حٿڄليرش

Anticlines ) , ٳ كن طڄ حٿـيخص حٿڄنوٴ٠ش ڃنيخ

ڃن حٿنخى أڅ طظڄ ( Syncline )س ٩حالٿظحءحص حٿڄٶ

, ىه حالٿظحءحص اٿ ڃخ ال نيخش ا أنيخ ٫خڅ ڃخ طظيٵ

٫ڀ ط٨ي كخٳخطيخ ٫ڀ ٤ق حأل ، ٷي طنظي

(. Strike ) ٧وټپ

اٿ حنټخ ه ٷي ئى حٿ٢٠ حٿڄظ٤ٱ ٳ يص

حالٿظحء رلغ ظټڅ حػ ٿٺ ڃخ ڄ حالنټخ

ٳ حٿ٤ز٬ش ال ټڅ ، (Thrust Fault)حٿڄظڀٸ

٤ق ڃؼپ ىح حالنټخ ٻؼ حٿز٬ي ٫ن حٿ٪ حألٳٸ

ر٬ي ٳ٬يخ رلغ أزلض طزي ٫ڀ ټپ ڃظ

حذ ر٬ي ٿٺ ٳبح ڃخ طټنض ڀڀش ػخنش ظ٤ رخٿ

طن حٿڄظزخنظن ڃن ٣زٸخص ٽر٬ي ٿٺ ٳخڅ حٿ٬الٷش رن حٿڀ

.(Unounformity)حٿڀش طڄ ر٬الٷش ٫يځ حٿظحٳٶ

ط٨ي ٳ ر٬ ؿيخص ر٬ حٿظحٳٶ حهظالٳخص

حلش ٳ حٿحخ حٿڄظحؿيس رن ٣زٸخص حٿو

. حٿحٷ٬ش نل حأل٫ڀ أ نل حألٴپ ٳ ڃن٤ٸش حٿحش

, ٫يځ حٿظحٳٶٳال ٨يأڃخ اح ٻخنض حٿ٤زٸخص ڃظحش

Page 45: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

44

حٿڄ٤ڀق حٿخث٪ ٿڄؼپ ىه حٿلخٿش ى ٫يځ حٿظـخن

(Disconformity.)

ڃن رن حٿزنخص حٿؼخنش حٿظ ط٨ي ٳ حٿو

طٸٶ حٿ٤ڄ ، ٣زٸخص حٿڄظٸخ٬٣شحٽحٿرش ٻٿٺ ى

. ڃوظڀٲ أنح٩ حٿظټڀخص

: انصخس اناسح: شاا

أنح٩ ٿټپط٬ظز حٿو حٿنخش ڃخىس حألپ

حٿڄحى طزىطنظؾ ىه حٿو ڃن ، حٿو

حٿڄيس ٳبح ڃخ رىص ڃخىس حٿي ٫ڀ ٤ق

حأل ٳبنيخ طټپ ؿڄخ ٤لخ أڃخ اح طٯڀض ىه

حٿڄخىس ڃن هالٽ و أه ػڂ رىص ٳ ىحهپ

طظزخن . ح طټڅ ؿڄخ وخ ىحهڀخهحٿٸس حألش ٳخڅ

ڃن كغ طٻزيخ حٿڄ٬ين حٿو حٿنخش رټپ حق

حٿټڄخ حٿنؾ ٣ٸش طحؿيىخ ٳ حٿ٤ز٬ش

ٳخٿو حٿنخش حٿيحهڀش ال ڄټن ظيخ اال ر٬ي أڅ

, ط٬ڄپ ٫حڃپ حٿظ٬ش ٫ڀ احٿش حٿو حٿحٷ٬ش ٳٷيخ

ٳ ه ټپه رنضهئػ طٻذ حٿو نؾ

.څ ٳٷوطٺكخطش حٿظ صصحألټخٽ حٽ

ىه حٿڄحى حٿڄنيس ٳ ٧ٱ ڃ٬نش ٢ٷي ص

اٿ حٿ٬ى ٳ أ٫ڄخٵ ٷس حأل كغ طظيحهپ ڃ٪

حٿو أٿڄټنو ٿيه حٿٸس ٷي طپ أكخنخ اٿ ٤ق

طظ٬ ڃخىس حٿي ٳ ٻپ كخٿش ٫ن ىه . حأل

حألكحٽ اٿ ٳٸيحڅ حٿلحس ٳظظـڄي طظزڀ اڃخ ٳ رخ٣ن

Page 46: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

45

ٷڂ حٿو حٿنخش صٿٿٺ : حأل أ ٫ڀ ٤ليخ

:كذ ٣ٸش طټنيخ اٿ

: طڄپو رخ٣نش - 1

. و ؿٳش– أ

. و طلض ٤لش- د

. (و رٻخنش), و ٤لش- 2

ريخ ڄټن طٸڂ حٿو حٿنخش ٫ڀ أخ طٻ

ڃ٬ين أ كذ ڃخىس حٿڀټخص حٿظ لظيخ حٿو حٽ

: اٿ

ىه طلظ Acidic Rocks و كخڃ٠ش- 1

ڃن حٿڀټخص نزش ٷڀڀش ڃن % ٫66ڀ حٻؼ ڃن

, ٿٿٺ ټڅ ٿڅ ىح حٿو ٳخطلخ. حٿليي حٿڄنځ

ڃن أڃؼڀش ىه حٿو حٿټحنض و حرالض

. و حٿحالض

طظحؿي Intermediate Rocks و ڃظ٤ش- 2

% 52حٿڀټخص ٳ ىه حٿو رنزش طظحف رن

. ٳ كن طىحى ٳيخ نزش حٿليي حٿڄنځ% 65اٿ

ټڅ ٿنيخ ڃظ٤خ ٿټنو حي ىٻنش ڃن حٿو

ڃن أڃؼڀش ىه حٿو و حٿيححض , حٿلخڃ٠ش

. و حنيحض و طحٻخض

طظحف نزش Basic Rocks ٷخ٫يشن- 3

% 52اٿ % 45حٿڀټخص ٳ ىه حٿو رن

طټؼ ٳيخ نزش حٿليي حٿڄ٬خىڅ حٿڄنش ټڅ ٿنيخ

Page 47: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

46

ٳ حٿ٬خىس ٷخطڄخ ڄپ اٿ حٿحى ڃن أڃؼڀش ىه حٿو

.و حٿـخر حٿزخٿض

: انصخس اناسحجت

ٳزخإلخٳش اٿ حٿټظپ حٿټزس حٿظ ط٨ي ريخ

ىنخٹ أ٠خ رنخص س , حٿو حٿنخش ٳ حٿ٤ز٬ش

ڃن ىه حٿو طئػ ٫ڀ ڃ٬خٿڂ حٿظ٬ش حٿظ طظټڅ

اٿ حٿظطذ حٿڄنظ٨ڂ حٿو حٿنخشطٴظٸح ځٹ .ڃنيخ

طؤػ ، كغ أڅ حٿ ٨ي ٳ حٿظټنخص حٿرش

٨ي ٳ حٿو حٿنخش ال حٿ٢٠ حال٤حرخص

حنټخحص أ٠خ ٫ڀ ټپ رپ ،٫ڀ ټپ حٿظحءحص ٳٸ٢

.أكخنخٳحپ

٤ق ٽ طټڅ حٿٴحپ حٻؼ حنظخح رخٿٸد ڃن ح

ڃڄخ ى ٫ڀو ٳ أ٫ڄخٵ حٿٸس حألش ڃخ ىحڃض

طظٳ ٿڀو ٳش ٿڀظڄيى ٫ڀ حٿ٤ق رظؤػ ٷ

ٳظڄپ حٿٴحپ ٳ ىه حٿـيش اٿ أڅ طټڅ , حٿظـش

أٻؼ ٫خ رلغ طزي حلش ٯڂ أنيخ طظڄ ٳ

. ىحهپ حٿٸس ٫ڀ ټپ رنخص ڃظڄخټش ٷڀڀش حٿ٨ي

اڅ حٿٸ حٿظ طئى اٿ ٧ي حٿٴحپ ٳ

حٿو حٿنخش طڄپ ٫ڄڀخص حٿظٸڀ رٴ٬پ رىس

حٿټظپ حٿنخش ٫ڄڀش حٿظڄيى حالنټڄخ نظـش ٿ٬ڄڀخص

حٿظـش حٿ٢٠ حٿنخطؾ ڃن كيع حنزؼخٷخص اخٳش

طليع ىه . ( Lava )حٿالٳخ , ىحٽحىس ٿڂ

حٿٴحپ ٫خىس ٫ڀ ټپ ڃـڄ٫خص ڃظحش طظٸخ٣٪

ىه حٿڄـڄ٫خص ٳ حٿ٬خىس ڃ٪ ر٠٬يخ حٿز٬ رحخ

Page 48: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

47

طټخى طټڅ ٷخثڄش طټڅ حٿٴحپ ٳ ٯخٿذ حالكخڅ

٫ڀ حنيخ ٷي طټڅ ٳ , ىش٫ڀ ټپ ٤ف ڃ

. حٿټظپ حٿنخش حٿټزس حٿڄظـخنش ڃٸش ح ڃـ٬يس

طظو ڃ٨٬ڂ حٿٴحپ ټال ٫ڄىخ هخ ڃخ

ؿ٪ زذ طټنيخ اٿ كٻخص ٳ حٿٸس حألش

ىح ٳ٠ال ٫ن ؿى ٫يى ڃن حٿٴحپ طظو ټال

. أٳٸخ

طټڅ حٿٴحپ حٿنخطـش ٫ن حالنټڄخ رٴ٬پ

ٳظټڅ , حٿزىس ٫ڄىش حٿ٪ ٫ڀ ٤ق حٿظزي

ىه حٿٴحپ ٳ حنخرخص حٿالٳخ ٯ٤خآطيخ ٫ڄىش

حٿ٪ ټڅ ىح حٿ٪ ززخ ٳ ٧ي حٿزنش

(Columnar Palisade Structure )س ىحٿ٬ڂ

. حٿڄظحؿيس ٳ حٿظټنخص حٿزخٿظش

حألكخڅ ٳ ر٬ حٿوشپح طڄظڀء حٿٲ

رڄخىس ڃ٬ينش ٷي ط٬ڄپ ٫ڀ ڃٸخڃش ٫ڄڀش حٿظـش

ط٨ي ڃؼپ ىه . حٷ ڃن حٿو نٴورټپ

٫ڀ ټپ ( Dikelets )حٿ٬ٵ أ حٿييحص

أال٩ أ الپ س ٫ڀ ٤ف حٿو حٿظ

اڅ ڃ٨٬ڂ حٿيى طټڅ ٻڄخ . ط٬ض ٿ٬ڄڀش حٿظـش

ٿٿٺ , ٻنخ أٷ رټؼ ڃن حٿو حٿڄظيحهڀش ڃ٬يخ

ٳبنيخ ط٨ي ٳ ٻؼ ڃن حألكخڅ ٫ڀ ټپ ك٤خڅ

الپ طالٽ ٯ ڃنظ٨ڄش ٫نيڃخ طظ٬ اٿ ٫حڃپ

.حٿظ٬ش

ڃنخ٣ٶ , ڃؼڀيخ ڃؼپ حٿٴحپ, ڃؼپ حالنټخحص

ڃن حٿڄلظڄپ أڅ طظٻ . ٤ف ٬ٲ ٳ حٿو

Page 49: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

48

حٿظ٬ش ٫ڀ ٣ٽ ىه حٿ٤ف طڄ حٿىخڅ أ

ىخڅ ځحٿڄنوٴ٠خص حٿظ طظز٪ ه١٤ حالنټخحص رخ

طټڅ ڃؼپ ىه ( Faultline faults)ه٢ حالنټخ

حٿىخڅ ڃظٸڄش ٿڄخٳخص ٣ڀش طظپ ڃ٪ حٳيىخ

رحخ طټخى طټڅ ٷخثڄش ٿٺ رزذ حٿنڄ٢ حٿڄظٸخ٣٪ ڃن

ٳ حٿحٷ٪ ڄټن حؿخ٩ طټڅ نڄ٢ طٲ , حٿٴحپ

ڃخث ٷخثڂ حٿحش ٳ حٿـيخص حٿظ طنظ ٳيخ حٿو

حٿنخش حٿ ؿى ن٨خځ ڃلټڂ ڃن حالنټخحص

. حٿٴحپ

:انصخس انرؽنح: شانصا

طټپ حٿو حٿڄظلٿش حٿن٩ حٿؼخٿغ ڃن حٿو

ىه و نخش أ رش ٳ أڀيخ طلٿض

رح٤ش حٿ٢٠ حٿلحس أ نظـش طق ڃحى أه

رلغ حٿض حٿوخث حألڀش ٿڀو أكڀض ڃلڀيخ

ط٨ي ٳ ڃ٨٬ڂ حٿو . ڃلڀيخ هخث أه

كٿش رنش رڀش ٻڄخ ټڅ ر٠٬يخ يي حٿڄٸخڃش صحٿڂ

حٿظحص حٿلخڀش ٳ حڅ . ٿ٬ڄڀخص حٿظـش حٿظ٬ش

إى اٿ صٯخٿزخ ڃخ , ىؿخص حٿلحس حٿ٢٠ أ ٻڀيڄخ

ط ن٩ حٿنؾ ٳ حٿو حألڀش أ ٳ طٻزيخ

ٻڄخ خ٫ي ؿى حٿڄخء أ حٿڄلخٿپ حٿڄخثش , حٿڄ٬ين

ىنخٹ . رس ٫خڃش ٫ڀ اطڄخځ ٫ڄڀش حٿظلٽ ىه

: أنح٩ ٫ييس ڃن حٿظلٽ ى

Thermal or حٿظلٽ حٿلح أ حٿظڄخ -1

Contact Metamorphism

Page 50: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

49

ليع ىح حٿظلٽ ٳ حٿڄن٤ٸش حٿڄالٸش أ حٿڄـخس

ٿڄخىس حٿي ىه ڃن٤ٸش ڃليىس ڃلڀخ ط٬ٱ كڀٸش

ٿٿٺ ٷي ٬ٱ ىح (Metamorphysic role)حٿظلٽ

Local)حٿظلٽ رخڂ حٿظلٽ حٿڄلڀ

metamorphism )

كغ : حٿظلٽ حٿڄ٬ أ حٿظلٽ رظ حألخ٩ -2

ئى حٿ٢٠ حٿڄطٴ٪ اٿ ط أ طلٽ ٣ٴٲ نزخ

ٳ حٿو حٿڄ٬ش حٿحٷ٬ش ٫ڀ ؿخنز حٿټ

. أ حٿي٩ حٿنخطـش ٫ن ىح حٿ٢٠

:حٿظلٽ حإلٷڀڄ أ حٿظلٽ حٿينخڃټ -3

(regional metamorphism or dynamic

metamorphism )

ئى حٿ٢٠ حٿڄطٴ٪ حٿڄلد ريؿخص

كحس ٫خٿش حٿنخطؾ ٫ن كٻخص حٿٸس حألش

اٿ طلٽ ح٪ حٿن٤خٵ ڄظي ٳ أٷخٿڂ ٻزس

. ڃخكخص ح٬ش

ٷي ئى حٿظلٽ حٿلح اٿ طټن و ڃظلٿش

ڃن حپ ر ڃڀ ٻڄخ ى حٿلخٽ ٳ و

أ , څ ڃن طلٽ حٿلـ حٿڃڀٹصصحٿټحطحض حٿظ

ن و ڃظلٿش ڃن حپ ر ٹئى اٿ ص

نظؾ , ٻڄخ ى حٿلخٽ ٳ و حٿينٴڀڅ٣

. حأله ڃن حٿظلٽ حٿلح ٿڀو حٿ٤نش حٿ٤ٴڀش

ٷي ئى ىح حٿظلٽ اٿ طټپ و ڃظلٿش ڃن

ا طظلٽ هخځ، حپ ؿ ٻڄخ ى حٿلخٽ ٳ طټڅ حٽ

حٿو حٿـش حٿنٸش اٿ هخځ حر حٿڀڅ نؾ

Page 51: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

50

ٷي طظي ٣ؤس حٿظلٽ اٿ ىؿش طٽ ڃ٬يخ . ڃحټ

ڃ٬خٿڂ حٿو حألڀ طڄخڃخ ٻڄخ طظٴظض حٿو

ؿييحألڀش أ ٷي طني طد ػڂ طظ٬ي ٻخنيخ ڃن

ٳظټڅ ڃظزڀس ڃطزش رلغ نظؾ ٫ن ىح حٿظطذ

)طـڄ٪ ٿڄ٬خىڅ ٳ ىجش ٣زٸخص ٷٸش أ حث٢

Bands ) أ ٷخص (Folia ) أ ٴلخص (

Laminate ) ڃظحش ڃظ٬خڃيس ٫ڀ حطـخس حٿ٢٠ .

ٲ حٿنؾ حٿو ٫نيث رؤنو ٢

(Banded Texture ) أ ٷ (Foliate ) أ

ڃن أىڂ أنح٩ حٿو ( Laminate )ٴل

)حٿڄظلٿش رخٿ٢٠ حٿلحس ى و حإلىح

Slate ) ىح و ڃظلٽ ٫ن و حٿ٤ٴپ

. حٿرش نظـش ٢ ڃطٴ٪ كحس ڃنوٴ٠ش نزخ

حٿو أ٠خ و حٿنخ ى و ه ڃن ى

ڃظلٽ ڃن حپ نخ ظټڅ ىح حٿو ڃن كززخص

ٻزس ڃظزڀس ڃطزش ڃٴٳش ٳ ىجش حث٢ ڄټش

.ٷي طټڅ ڃظٸ٬٤ش أ ٫يش

: ػايم انعؼف انصخش

٬Soft rocksٴش حٿ ڄټن طنٲ حٿو

و – ٽڃؼپ حٿ٤زخ حٿ٤ن حٿلـ حٿځ

ڃؼپ و Resistant \ Hard rocksڀزش

٬ظڄي ىح حٿظنٲ . حٿـحنض حٿزخٿض حٿحڅ

٫ڀ ڃي ٷخرڀش حٿو ٿڀظـش ٫ڄڀخص حٿوي ح

ط٬ظز حٿو ٬ش حٿظلڀپ . حٿلض حٿييځ حٿڄوظڀٴش

Page 52: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

51

ٳ كن طٲ , ٳشحٿظٴټٺ حٿلض و ٬

حٿو حٿظ طٸخځ ىه حٿ٬ڄڀخص طلخٳ٦ ٫ڀ حٿ٪

حالڀ الټخٿيخ حالش ال٣ٽ ٳظس ڃنش ڃڄټنش

ٷي ټڅ حٿو ٬ٴخ ح ڀزخ ٳ . رخٿو حٿڀزش

ٻڄخ ٷي , حالپ رزذ هخثش حٿ٤ز٬ش ح حٿټڄخش

ظ٬ حٿو ٿال٬خٱ ح حٿظڀذ رزذ حٿ٨ٱ

ڄټن , ٿح. حٿزجش ح حٿ٬حڃپ حٿـڃٳٿؿش حٿڄئػس

حٿظڄ رن ػالع ڃـڄ٫خص ڃن ٫حڃپ حٿ٬٠ٲ

:حٿو

: يظاش انعؼف انػ :اال

حٿظ طنخء ڃ٪ حٿو نٴش نظـش ٿ٤ٸش ح ى

ڄټن حڅ ع حٿو ٬ٴش رلغ . ٧ٱ طټنش

ىؿش طزڀىخ , رزذ ن٫ش حٿڄ٬خىڅ حٿظ ظټڅ ڃنيخ

, ح ٿنيخ Porosity ح ڃخڃظيخ Textureح ٷحڃيخ

Cementing materialرزذ ؿى ڃحى الكڄش ح

، ٳڄخ ڀ ط٬ڄپ ٫ڀ طـڄ٪ حٿلززخص حٿڄ٬ينش طټظڀيخ

: حىڂ حٿوخث حٿڄليىس ٿڀ٬٠ٲ حٿن٫ ٿڀو

: انرشكة انكا -1

ى ڃيڂ ٳ حٿظٻذ حٿټڄخ ٿڀو ڀ٬ذ

٫نخ حٽڃ٬خىڅ حٽنذ الرظو ح ٬ٴو ڃن هالٽ

كذ ڃٸخ ڃه ٿٺڄټن طليي, حٿڄټنو ٿوٻڄخش

٬ظز حٿڄخ ، Mohs scale of hardnessٿڀالرش

ٳ ىح حٿڄٸخ حٷ حنح٩ حٿڄ٬خىڅ ٳ كن طڄؼپ

ط٬ظز ٻڄخ .ڃ٬خىڅ حٿـز حٿټڀ حىن ىؿخص حٿالرش

ڃ٬خىڅ حالٿٴن حٿزالؿٻڀ حٿـ حالؿخض حٷپ

Page 53: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

52

أ سٳخڅ الد, ٫ڀو .حٿڄ٬يحڅ ڃٸخڃش ٿيه حٿ٬ڄڀخص

و ح ٬ٴو ط٬ظڄي رخٿيؿش حالٿ ٫ڀ ن٫ش

ح ڄټن حڅ زق . حٿڄ٬خىڅ حٿ٬نخ حٿڄټنش ٿو

حٿو ٬ٴخ رزذ حكظحثو ٫ڀ نذ ڃطٴ٬و ڃن

ٳو . حٿ٬ټ لق, حٿڄ٬خىڅ حٿ٬٠ٴش حال

حٿن رڄ٬ين حٿټحط , حٿـحنض ٫ڀ زپ حٿڄؼخٽ

حٿڄټٳخض ٬ظز حٻؼ الرش ڃٸخڃش ٿڀظـش ڃن

طٸپ ٳو حٿ ٻخٿـخر , ؿحنض حه ح و حه

.نزش ؿى ىن حٿڄ٬ينن

: انرثهس انماو -2

ط٬ظز ٫ڄڀش حٿظزڀ حكي حٿ٤ٵ حٿظ ط٬ڄپ ٫ڀ

حٿظ Magmaطټڅ حٿو هخش ڃن ن٩ حٿڄخؿڄخ

طظڂ ٫خىس ڃ٪ حنوٴخ ىؿش حٿلحس حن٤الٵ حٿخحص

طوظڀٲ ىؿش طزڀ حٿڄ٬خىڅ كذ ٫ش طزي . ڃنيخ

حٿڄخؿڄخ طڀزيخ حٿظ ط٬ظڄي ٫ڀ ن٩ حٿڄ٬خىڅ حٿڄټنش

ٻڄخ حڅ حالؿحء حٿ٬ڀخ ڃن . حال٫ڄخٵ حٿظ طنظ ٳيخ

هالٽ حخځ ح نحص ڃ٬يىس حٿڄخؿڄخ ڄټن حڅ طظزڀ

ٳ كن طلظخؽ حالؿحء حٿ٬ڄٸش ؿيح حٿ حالٱ ڃالن

ىحى ٷحځ حٿو هنش ڃ٪ خىس ىؿش .حٿنن

/ Glassyٳ كن زق حٿٸحځ ؿخؿخ , طزڀ حٿڄ٬خىڅ

Fine ح نخ٫ڄخ ٳ كخٿش حىخى ٫ش حٿظزي حٿظڀذ

طظو . رلغ ڄظن٪ ڃ٬يخ كيع حٿظزڀ ح حٿظلزذ

حٿن٨خځ حٿڄټ٬ذ : ڃنيخ, حٿزڀحص حٿڄ٬ينش ٫يس حټخٽ

حڅ حنظ٨خځ ططذ ىه حٿزڀحص . حٿيح حٿرخ٫

ىؿش طيحهڀيخ ح حن٠خ٣يخ حنيڃخؿيخ حٿظلخڃيخ

Page 54: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

53

. طـخنيخ ليى ڃي حنظخ ڃحٻ حٿ٬٠ٲ ٳ حٿو

ٷي ٤ طخػ ىؿش ٣ز٬ش حٿظزڀ حٿٸحځ ٿڀڄ٬خىڅ

. حٿڄټنش ٿڀو ٫ڀ ٳ٬پ طٻزو حٿټڄخ

:انغايح انفارح -3

ى نزش كـڂ حٿٴحٯخص Prosity حٿڄخڃش

حٿنٴخش , حٿڄؿىس ٳ حٿو حٿ كـڄو حٿټڀ

Permeability ى ڃ٬يٽ طد حٿڄخء ٫ز حٿٴحٯخص

طوظڀٲ حٿو . ٳ كيس ڃنش ڃ٬نشحٿوش

. حٿظـڄ٬خص حٿرش ٳ ٻپ ڃن ڃخڃظيخ نٴخظيخ

ٳخٿو حٿڃڀش حٿـش حٷپ ڃخڃش ڃن حٿو

٨ي حڅ حٿ٬الٷش رن ڃڄخ, ٿټنيخ ح٫ڀ نٴخش, حٿ٤نش

طظ٠ق حىڄش . حكخنخ٫ټشٷي طټڅ ىخطن حٿوخظن

ٻپ ڃن حٿڄخڃش حٿنٴخش ٳ طيپ ڃ حٿڄخء حء

حٿ – ٫ز حٿٴحٯخص حٿوش , حٿزخ٣ن ح حٿ٤ل

٬ڄپ ٫ڀ ح٬خٱ حٿو ٫ن ٣ٶ ححرش حٿڄحى

حٿالكڄش ح رٴ٬پ حٿ٢٠ حٿنخطؾ ٫ن خىس حٿلـڂ رخٿظـڄي

ح ڃخ ئى حٿو ڃن طٸٶ , ح رظزڀ حالڃالف حٿڄحرش

حنظٴخم ٳ حٿظټنخص حٿ٤نش حػ ط٬يخ ٿڀظـٴٲ

طحٻڂ , ح طڄيي ٿظ٬ي حٿوخش حٿ٬ش .حٿظ٣ذ

حالڃالف ٫ڀ حٿ٤ق طټن ٷحص ڀزش

Duricrusts ط٬ڄپ ٫ڀ ٫ٽ حٿو ٫ن طڀٺ

. حٿ٬ڄڀخص

:انادج انالؼح -4

Page 55: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

54

طنظؾ حٿو حٿرش ٫ن حٿظلخځ ح حٿظخٵ

حٿحذ حٿڄوظڀٴش ڃڄخ ئى حٿ طلـىخ ح طوىخ

Lithification رٴ٬پ حٿڄحى حٿالكڄش

Cementing material . ڃن حٿڄحى حٿالكڄش

حٿټحط حٿټڀ حٿظټنخص حٿلييش ڃؼپ حٿيڄخػخض

رخالخٳش حٿ طټنخص , حٿظؿخض حٿڀڄنخض

حٿزخځ ٻڀٴخص حٿزخځ ڀٴخص حٿټخٿځ ڀٴخص

طنظؾ ىه حٿڄحى ٫ن . حٿظنظځ ٳڀي حٿټخٿځ

رخڅ حٿڄ٬خىڅ حٿڄټنش ٿڀو نٴيخ هخش ٫ني

حٿظ نٸڀيخ حٿڄخء , حخىخ ٤كيخ حٿوخؿش

. حٿڄظد ٫ز حٿٴحٯخص حٿيحثش حٿڄؿىس ٳ حٿو

٬ظڄي طٻ حٿڄحى حٿالكڄش ٳ حٿڄخء حٿڄظد ٫ڀ

. طټنو حٿټڄخPHىؿش كحطو ڃ٬يٽ كڄظو

طٸي ٻڄش حٿڄحى حٿوش حٿظ ٴٸيىخ ٻپ ڃپ ڃر٪

٣نخ95ڃن ٤ق حال ٫ن ٣ٶ حالحرش رنل

ڀٴخص , ٣نخ 50ٻرنخص حٿټخٿځ ڃنيخ طټپ نخ،

٣نخ حٿڀټخ ز٬ش ح٣نخڅ ٻڀي 20حٿټخٿځ

ٻٿٺ ڄټن حڅ ى حٿڄخء . حٿىځ ػڄخنش ح٣نخڅ

حٿزخ٣ن حٿحذ رخٿڄخىس حٿالكڄش ڃ٪ حٿڄلخٳ٨ش ٫ڀ

ڃؼپ , حټخٿيخ حالڀش ٻڄخ ى حٿلخٽ ٳ حٿٸحص حٿڀزش

Ferricretes حٿلييش Silcretesحٿٸحص حٿڀټش

. Calcretesحٿټڀش

ظڂ طلـ حٿحذ رٴ٬پ حٿڄحى حٿالكڄش ٫ن

څ ٬ڄالڅ ٫ڀ طل ح٣ٶ حٿظـٴٲ ح حالن٠خ١ حٿڀ

حٿحذ ڃن حٿڄخء طنخٷ كـڂ حٿٴحٯخص حٿوش

Page 56: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

55

. رخٷظحد كززخص حٿو حٿڄ٬يڅ ڃن ر٠٬يخ حٿز٬

ال ر٬ي حڅ ظنخٷ كـڂ حٷي ال ظڂ طڀذ حٿحذ

ط٬ظڄي ىؿش %. 75حٿٴحٯخص حٿوش ٳيخ رنزش

طڀذ ح ٬ٲ حٿو حٿرش ٫ڀ حٿظټن

ٳخٿټحط حٿڄټٳخض ،حٿټڄخ ٿڀڄحى حٿالكڄش نٴيخ

ط٬ظز ڃن حٿڄحى حٿالكڄش , حٿٻڅ ٫ڀ زپ حٿڄؼخٽ

ظڂ طي حٿحذ ريخ ر٬ي , حٿڄٸخڃش ٿڀظلڀپ حٿټڄخ

حڅ طظل طنٸپ ٿڀڄخء حػ طلڀپ حٿو ح حٿڄ٬خىڅ

ٿٺ ٫ڀ حٿ٬ټ ڃن ٻرنخص حٿټخٿځ , حٿڄل٤ش ريخ

٣ز٬ حڅ طن٬ټ الرش حٿڄحى حٿالكڄش . يڀش حٿظلڀپ

ٳټؼ ڃن حنح٩ . ٫ڀ الرش حٿو حٿڄټنش ٿيخ

حٿو ظڄي الرظو ح ٬ٴو ڃن هخث ىه

ٳخح ڃخ طخػص حٿڄحى حٿالكڄش رخٿظلڀپ ٫خڅ ڃخ . حٿڄحى

ٻڄخ ى حٿلخٽ , نٴ١ حٿو حٿ كززخص ڃظٴټټش

رخٿنزش ٿڀڃخٽ حٿنخطـش ٫ن حنٴح١ حٿو حٿڃڀ

. حٿنخطؾ ٫ن حنٴح١ و حٿـحنضGrussحٿـ

ٷي طټڅ حٿڄخىس حٿالكڄش حٷ ڃن حٿو نٴو , ٻٿٺ

ٳ ىه حٿلخٿش ظڂ طلڀپ حٿو طزٸ حٿڄخىس حٿالكڄش

٫ڀ ټپ ٫ٵ ح زټش ڃ٬ينش طٴپ رن ٳـحص ح

. كٴ ڃظٴخطش حالكـخځ

: ن انؼاد -5

. طوظڀٲ حٿڄ٬خىڅ حٿڄټنش ٿڀو ڃن كغ حٿڀڅ

طز حىڄش ٿڅ حٿڄ٬خىڅ ٳ طليي ڃي طخػىخ رخ٬ش

ٳخٿو ىحٻنش . ڃن ػڂ ڃ٬يٽ طڄيىىخ طٸڀيخ. حٿڄ

Page 57: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

56

ٻخٿزخٿض حٿـخر طون ر٫ش ڃڄخ ٬ڄپ ٫ڀ , حٿڀڅ

ٳ كن ط٬ظز حٿو ٳخطلش , طڄيى ڃ٬خىنيخ حن٠خ٣يخ

حٿڀڅ ڃؼپ حٿ٤زخ حٿلـ حٿـ ٷڀڀش حٿظخػ

ط٬ظز حٿو حٿنخش حٿلڄ٠ش . رخال٬خ٩ حٿڄ

ٻخٿـحنض حٻؼ ڃٸخڃش ٿ٬ڄڀخص حٿظـش , ٳخطلش حٿڀڅ

ڃؼپ , ڃن حٿو حٿنخش حٿٸخ٫يش ىحٻنش حٿڀڅ

.حٿزطخض حالٿٴن

: يظاش انعؼف انكرغثح :شاا

حٿظ طي ح طنٸ ڃن ٬ٲ حٿو نظـش ى

طظڄؼپ . حطخٿش رخٿ٨ٱ حٿزجش حٿڄل٤ش رش ر٬ي طټڀش

ىه حٿڄ٨خى رؿى حٿڄٴخپ حٿٸٵ ٤ف

: حىڄيخحٿ٤زٸخص حٿوش حهظالٱ ڄټيخ حنليحىخ

Joints: انفاصم- 1

٫زخس ٫ن ٸٵ ىنيش طڄظخ رؿى ى

ى رٿٺ , ككش ٤لش ڃليىس رن حؿحء حٿو

حٿظ طڄظي رټپ Cracksطوظڀٲ ٫ن حٿٸٵ حٿ٬خىش

حٿظ طظكف ٫نيىخ ٫Faultsن حٿي٩ , ٫حث

طڄ حٿټظپ . حٿ٤زٸخص حٿوش كظ ح٫ڄخٵ ر٬يس

حٿوش حٿظ طل٢ ريخ حٿڄٴخپ رخٿټظپ حٿڄٴڀش

Joint blocks ٬ظڄي طزخ٫يىخ ٫ڀ حر٬خى حٿڄٴخپ

ٳڄنيخ ڃخ ، طوظڀٲ حٿڄٴخپ ٳ حټخٿيخ حر٬خىىخ .نٴيخ

ڃنظ٨ڄخ ح , ڃظٸڄخ ح ڃنلنخ, ټڅ ٷح ح ٣ال

ڃڄخ ڄق رظڄىخ حٿ ڃـڄ٫خص ڃٴڀش , ٯ ڃنظ٨ڂ

Joint sets طز٢ ٻپ ڃنيخ ر٬حڃپ طټن ڃ٬نش .

ططز٢ نخس حٿڄٴخپ رٸ حالن٠خ١

Page 58: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

57

Compression حٿظط Tension حٿظ طحٳٶ

حٿلٻخص حٿظټظنش ح حٿظزي حٿظٸڀ ح حٿظڄيى رٴ٬پ

حٿظحص حٿټڄخش نظؾ ٫نيخ ڃٴخپ ڃخثڀش

Diagonal joints , ح ڃٴخپ يحش حٿټپ

Hexagonal columnar joints , ح ڃظ٬خش

Transverse ٻڄخ طئى ححٿش حٿ٢٠ رٴ٬پ حٿلض

Sheetحٿڄخث حٿ طټن ڃٴخپ ٴخثلش حٿټپ

joints طـء , طڄظي ر ڃحش ٿ٤ق حال

ٻڄخ لپ ٳ , حٿو حٿ ٻظپ ٴخثلش ڃ٤لش

ڃؼپ ىه حٿن٩ ڃن . حٿو حٿنخش ٻخٿـحنض

Beddingحٿڄٴخپ زو ٤ف حالنٴخٽ حٿ٤زٸ

planes حٿڄؿىس ٫خىس ٳ حٿو حٿرش .

طڄظخحٿڄٴخپ ٫ڄڃخ رليحػش طټنيخ رخٿنزش

ڃ٪ حنظيخء حٿڄٴخپ ٳ ، ٫يځ حظڄحىخ, ٿڀو حالځ

زيح ڃٴپ حه ٳ نٴ حالطـخه ح ٳ , حطـخه ڃ٬ن

. حطـخىخص حه ٷي طنظي حٿڄٴخپ ٳ حٿ٤زٸش حٿظخٿش

ط٬ظز حٿڄٴخپ س حح طحف ر٬يىخ حالٳٸ ڃخ رن

, حڃظخ 10 - 1ح ٻزس ح رڀٮ ٣ٿيخ , ڃظح 1 – 0.1

ڃظح 100 - 10ح وڄش حح طحف ٣ٿيخ ڃخ رن

ٿټنو ظنخٷ , حڃخ حطخ٫يخ ٳوظڀٲ ڃن ڃټخڅ حٿ حه

ٳ كن طزڀٮ حٷ حطخ٩ ٿيخ ٫ني ٤ق , ڃ٪ حٿ٬ڄٶ

ڄټن ٿڀڄٴخپ حڅ طلخٳ٦ ٫ڀ ٳظلخطيخ ٿڄيس . حٿو

طټڄن حىڄش . ٿ طڂ ط٤ظيخ رخٿحذص٣ڀش ف

ڃ٨٬ڂ ٤ق حال . حٿڄٴخپ ٳ ٻؼس حنظخىخ

ٻڄخ حڅ ڃ٨٬ڂ حالټخٽ حالش . لظ ٫ڀ ڃٴخپ

Page 59: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

58

ح طٸځ ري ىخځ ٳ ط٤ . ططز٢ رن٨خځ حٿڄٴخپ

)حالټخٽ حالش هخش ٳ و حٿـحنض

Coreٻخټخٽ حٿـالڃي حالنڀزؽ حٿلـخس حٿٸڀزش

stones ) ٻڄخ طـد .حٿلـ حٿڃڀ حٿلـ حٿـ

حٿيخ حٿ٬ڄڀخص حٿـڃٳٿؿش ڃن طـش كض ح

ط٬ڄپ ٻخٷنش ٿڀڄخء حٿڄظد ٷخثڄش ر٬ڄپ . طذ

حٿڄخڃخص حٿوش ڃن كغ طلڀپ حٿو ٻڄخخ ح

, طٴظظش ڃټخنټخ ٳ كخٿش طـڄي حٿڄخء طټڅ حٿٸ٪

ڄټن حڅ طظـڄ٪ ٳيخ حٿڄلخٿپ حٿټڄخش حٿظ , ٻٿٺ

طلظ ٫ڀ نزش ٫خٿش ڃن ر٬ حٿڄ٬خىڅ ڃڄخ خىڂ

طٸخځ Mineral viensٳ طټن ٫ٵ ڃ٬ينش

٫ڄڀخص حٿلض

: انشمق- 2

ٷخرڀش حٿڄ٬يڅ Fissility/cleavage ٬ن حٿظٸٶ

ح حٿزنخء حٿ , ٿڀظٸٶ حالنٸخځ رخطـخىخص ڃظحش

طظڄټن حٿو رح٤ظش ڃن حالنٴخٽ ٫ڀ ٣ٽ

ح٤ق ڃظحش ڃ٬نش طلٿيخ حٿ ٷخثٶ وش

ظ٬ڄپ ط٬ز حٿٴخثلش ح حٿظش , ڃنٴڀش

Schistosity ٳ ٲ طٸٶ حٿو حٿڄظلٿش

نزش حٿ و حٿض حٿڄظلٽ ڃظ٢ , هنش حٿظلزذ

ح هن حٿٸحځ حٿ ظڂ ٳش ططذ كززخص حٿڄ٬يڅ

طٸخ حٿڄخٳش رن ٤ف حٿظٸٶ .رټپ ڃظح

حڃخ حح حىص حٿڄخٳش ٫ن ،ح حٿنظڄظحص رخٿڄڀڄظحص

, ر٠٬ش نظڄظحص ٳظ٬ڄپ ٳ ٴيخ ط٬ز حٿڄٴخپ

Page 60: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

59

ٳ كن حح حٳٶ ٿٺ كيع ككش وش ٫ڄٸش

ڄټن حڅ طنظؾ ىه حٿٸٵ . ٳخنيخ طظلٽ حٿ ي٩

حٿظ طحٳٶ strain ح ٫sheetingن ٫ڄڀخص حٿـ

ح حٿظٸڀ حٿنخطؾ ٫ن , حٿنڀ٤خص حٿظټنش ٻخالٿظحءحص

ح نظـش ٿظټ , طزي حٿالٳخ ڃخ ئى حٿش ڃن ١

طظٹ حٿٸٵ ڃ٪ . ٫ڄڀش حٿظزڀ حٿظلالص حٿټڄخش

حٿڄٴخپ ٳ ح٬خٱ حٿو ٿٺ ڃن هالٽ ط٬ي

ٻڄخ طخىڂ ٳ . ٫ڄڀخص حٿظـش حٿييځ حٿڄوظڀٴش ٳيخ

طټن ر٬ حالټخٽ حالش حٿڄڄس ٫ڀ ىجش نخٽ

parting slabs ٴپ ٳڄخ رنيخ حىش ح ي٩

٤Monk-stonesڀٶ ٫ڀيخ طڄش حٿلـخس حٿنخټش

penitent (حٿو حٿڄ٬ٿش )ح حٿلـخس حٿيخثڄش

rocks ح حىي حالكش Tomb stones . طڄ

حٿ٤زٯحٳخ حٿظ طڄپ ٫ڀ ىه حالټخٽ رخٿ٤زٯحٳخ

ح ٣زحٳش حالټخٽ Textured reliefحٿٸحڃش

. Gefuge reliefحٿيخثڄش

Bedding planes:عؽغ انرؽثك – 3

طڄؼپ ٤ف حٿظ٤زٶ حڃخٻن حطخٽ حٿ٤زٸخص

حٿڄظظخر٬ش ٳٵ ر٠٬يخ ٳ حٿو حٿڄوظڀٴش هخش

طٴپ ٤ف حٿظ٤زٶ ٫خىس رن ٣زٸخص . حٿرش ڃنيخ

ڃنخهش وش طز٢ ٻخ ڃنيخ ر٨ٱ ؿٿؿش

٣زٸخص وش طوظڀٲ ڃن كغ ٩ٳٸي طظ. هخش

ٻخڅ طظز٪ طټنخص ڃن ڃخ ٷزپ ،حٿ٬ڄ حٿـٿؿ

حنظيخء رظټنخص حٿڃن ، ٳخٿؼخن،حٿټڄز ٳخألٽ

Page 61: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

60

حٿڄٸخ٣٪ حٿـٿؿش هكذ ڃخ طق, حٿرخ٫

ٷي طنظڄ حٿ٤زٸخص حٿوش اٿ . ٿڀڄنخ٣ٶ حٿڄوظڀٴش

ٻڄخ , طټنخص ؿٿؿش ڃوظڀٴش ڃن كغ ن٫ش حٿو

Bad Landsى حٿلخٽ ٳ طټن أح حٿزخىالني

ٳ ؿڄ٪ . ٳٵ حٿظټنخص حٿـش حٿظټنخص حٿڃڀش

ٳخڅ ٣ز٬ش طظخر٪ حٿ٤زٸخص حٿوش ٤ف , حٿلخالص

, ط٤زٸيخ ط٬ټ ٤كخ ڃنخهش ؿٿؿش ڃطز٤ش ريخ

. ٻڄخ طظٹ أػخىخ ٳڄخ ظ٬ڀٶ رخٿ٬٠ٲ حٿو

:ػايم اإلظؼاف انعيسفنظح:شانصا

طڄپ حٿ٬حڃپ حٿـڃٳٿؿش ٯ حٿوش

أ خىس ٬ٴش رزذ , حٿظ ط٬ڄپ ٫ڀ ا٬خٱ حٿو

٣ز٬ش نخ٣يخ حٿ وظڀٲ ڃخنخ ڃټخنخ كذ حٿ٨ٱ

ڄټن طق ٿٺ ڃن هالٽ ف ى , حٿزجش حٿخثيس

ر٬ حٿ٬حڃپ حٿزنش حٿڄنخهش حٿنزخطش ٳ ا٬خٱ

:، طڄپ ٻپ ڃڄخ ڀحٿو

: انؼايم انثح- 1

طظيهپ حٿلٻخص حٿظټظنش ٳ ا٬خٱ حٿو أ

كڄخظيخ ٫ن ٣ٶ حٿظحص حٿظ طليػيخ ٳ طظخر٪

حٿ٤زٸخص حٿوش ڃالنيخ حنٸ٤خ٫يخ أ حظڄحىخ

ٳٴ كخٿش حالطٴخ٩ . حطٴخ٫يخ ىز٣يخحڄټيخ

أ حٿيز١ حٿظټظن ٳ , ٿألنيخحٿظټظن ٳ رجش حٿڄنخر٪

أ كيع ككش أٳٸش أ ؿخنزش ٫ڀ , رجش حٿڄذ

٣ٽ حٿڄـخ حٿڄخثش طنټٲ حٿ٤زٸخص حٿوش حٿ٬ڄٸش

ىحى حالنليح ڃڄخ ي ڃن نخ١ ٫ڄڀخص حٿظـش

Page 62: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

61

ٷي ئى ٿٺ اٿ ططذ أنح٩ ڃوظڀٴش . أٿلض حٿڄوظڀٴش

ڃن حٿو ؿنزخ اٿ ؿنذ أ ٳٵ ر٠٬يخ حٿز٬ ڃڄخ

. ڄيي ٿنخ١ حٿظـش أٿلض حٿڄظخن

أڃخ ٷ حٿي حٿ٢٠ حٿظ ط٬ڄپ ٫ڀ ٣ حٿ٤زٸخص

حٿرش ٳبنيخ طي ڃن ٬ٲ وىخ ٿڄخ نظؾ ٫نيخ

ڃن ٸٵ ڃٴخپ نٸ ٳ ڄټيخ طحي ٳ

ٻڄخ ،حالنليح حنٸ٤خ٩ ٳ حٿ٤زٸخص ا٫خىس ٿن٨خځ ططزيخ

لغ ٫خىس ٳ حٿڄليرخص حٿ٤زٸخص حٿنخثڄش أ حٿڄظڀٸش

ٻڄخ ٷي ليع ٫ټ ٿٺ طڄخڃخ رلغ , حٿڄوظڀٴش حٿڄپ

،ط٬ڄپ ٷ حٿ٤ ٫ڀ كڄخش حٿو ڃن ٫حڃپ حٿييځ

. Synclines ٻڄخ ى حٿلخٽ رخٿنزش ٿڀڄٸ٬حص

: انؼايم اناخح- 2

طظيهپ حٿ٬حڃپ حٿڄنخهش ٳ نؤس ط٤ ٻؼ ڃن

حإلټخٽ حألش حٿ٬ڄڀخص حٿـڃٳٿؿش رلغ

ڄټن حٿظڄ رن أٷخٿڂ ڃٳؿنش ڃوظڀٴش

Morphogenetic regions . ڃؼپ حإلٷڀڂ حٿڄيح

، ٻپ اٷڀڂ ڀ٬ذ حٿـخٱ حإلٷڀڂ حٿٸ٤ز حإلٷڀڂ حٿڄ٬ظيٽ

. ى حق ٳ الرش أ ٬ٲ حٿو

: انؼايم انثاذح- 3

ط٨ي ڃن هالٽ ط٬ڄٶ حڃظيحى ؿ حٿنزخطخص أٳٸخ

. ٫ڄىخ ٳ حٿو ڃڄخ ٬ڄپ ٫ڀ ا٬خٳيخ طٴټټيخ

Page 63: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

62

: حفنضانؼهاخ انعي

Geomorphological Processes

Weathering ػهاخ انرعح: أال

Processes

ط٬ن حٿظـش حٿظلٽ حٿٴخ

Disintegration أ حٿظلٽ حٿټڄخ

Decomposition أ ٻڀيڄخ ٿڄ٬خىڅ حٿو ٫ڀ

اڅ ڃ٨٬ڂ حٿو . ٤ق حأل أ رخٿٸد ڃنو

ٻٴش ٫ڀ ٤ق حأل أ رخٿٸد ڃنو أ څحٿڄ٬خىڅ حٿڂ

طلظو ڃزخس طټڅ ڃظحؿيس ٳ رجش ال طظخرو ڃ٪ حٿزجش

حٿو هخش . ىه حٿو ٳيخحٿظ طټنض

حٿنخش حٿڄظلٿش حٿظ طټنض ٳ ىؿخص كحس

ٿٿٺ ڄټن اـخ ط٬ٲ ٫ڄڀش حٿظـش . ١ ٫خٿش

رؤنيخ ٫ڄڀش طلٽ حٿو ڃ٬خىنيخ اٿ اټخٽ ٷي طټڅ

ؿييس ٳ رجظيخ رٴ٬پ أٻؼ ػزخطخ ٳ ٧پ ٬خص

. حٿزخٿؿحٿنخ١حٿ٣رش ىؿخص حٿلحس

حٿظـش ٫ڄڀش هخؿش ال ڀش ٿيخ رزخ٣ن

ط٬ڄپ ٷي ٫ٳيخ حٿز٬ رؤنيخ ٫ڄڀش حرظيحثش . حأل

, كڄپ حٿنٸپ حالخد ٿ٬ڄڀخص حٽطڄيي حٿو٫ڀ

حٿنٸپ صٿال ٫ڄڀش حإل٫يحى ىه ٿڄخ طڄټنض ٫حڃپ حٿق

طلظخؽ ٫ڄڀخص ، ڃن طؤىش ٫ڄڀيخ ٫ڀ حٿؿو حألٻڄپ

حٿظـش ٻخٳش اٿ حٿ٤خٷش حٿالڃش ٿٸخڃيخ ر٬ڄڀيخ حء ٻخڅ

يت حٿـ أ كخ، ٿٺ حٿ٬ڄپ ڃټخنټخ أځ ٻڄخخ

Page 64: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

63

. طڀٺ حٿ٤خٷش ڃن هالٽ أ٬ش حٿڄ ٣خٷظيخ حٿلحش

كغ أڅ حٿ٤خٷش حٿڄش ى حٿڄجٿش ٫ن أ ط

ليع ٳ كخٿش حٿالٱ حٿخ حٿ ل٢ رخٿټس

حألش ن٬ټ ٿٺ ريه ٫ڀ ٳ٬خٿخص ٫ڄڀخص

. حٿظـش حٿڄوظڀٴش

ط٬ظز ٫ڄڀش حٿظـش ڃيڄش ؿيح ٿڀلخس ٫ڀ ٤ق

إٽ حٿث ٫ن طټن حٿظرش حٿظ ڃحأل ا أنيخ حٽ

. ط٬ظز حألخ حألٽ ٿيس حٿلخس ٫ڀ ٤ق حأل

ر٤جش ؿيح رس رؤنيخ ٫ڄڀخص حٿظـش طظڄ

ٷي . ٫خڃش رلغ ال ڄټن ڃالك٨ظيخ رس ڃزخس

أڃټن ڃن هالٽ حٿڄزخن حٿظ أٷخڃظيخ حٿل٠خحص حإلنخنش

ڃ٬ڀڃخص أػش طخوش ڃخ ؿڄ٪ ٫نيخ ڃن حألٿ

ڃ٬يٽ حٿظـش ألنح٩ حٿو حٿڄوظڀٴش ٫ڀ ٷيص

.ٳظحص ٣ڀش

: أاع انرعح

أ )ط٠ڂ حٿظـش حٿ٬ڄڀخص حٿټڄخش حٿٴخش

حٿظ ظ٤٪ حٿـ ڃن هالٿيخ أڅ ئػ ٫ڀ (حٿڄټخنټش

ٿٿٺ ٳي طٸڂ اٿ حٿظـش حٿڄټخنټش أ . حٿو

حٿز٬ ڃن ٲ. حٿٴخش حٿظـش حٿټڄخش

حٿڄوظن ن٫خ ػخٿؼخ ڃن حٿظـش ى حٿظـش حٿ٠٬ش

ٯ أڅ . كغ نخٷڅ ٳو حػ حألكخء ٫ڀ حٿو

٫ڄپ حألكخء ىح ال ظ٬ي ٻنو ٫ڄال ٳخخ

أ ٫ڄال ٻڄخخ ٿٿٺ ٳڄن حٿڄظلن أڅ (ڃټخنټخ)

.طٸڂ حٿظـش اٿ حٿٸڄن حألٿن ٳٸ٢

Page 65: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

64

طظٴټٺ حٿو ٫ڀ حٿظـش حٿٴخش ط٬ڄپ

ال خكذ , حألڀش اٿ ڃحى ح ڃن كغ كـڄيخ

ىه حٿ٬ڄڀش أ ط ڃڀل٥ ڃن حٿنخكش حٿټڄخش أ ٳ

ٳظ٬ڄپ أڃخ حٿظـش حٿټڄخش .حٿظٻذ حٿڄ٬يڅ ٿڀو

ط حٿظٻذ حٿټڄخ حٿڄ٬ين ٿڀو حٿظ ٫ڀ

طليع ىخطخڅ حٿ٬ڄڀظخڅ رټپ . ىه حٿ٬ڄڀشٽطظ٬

ڃظالځ ٳ حٿ٤ز٬ش رلغ ٬ذ ٳپ طؤػ أكيحىڄخ

ىحس رٿٺ ٳخڅ ٫ڄڀخص حٿظـش ط٬ڄپ ٻؤ.٫ن حأله

ڃ٪ حٿزجش حٿظ طټٲ حٿو حٿڄټنش ٿڀٸس حألش

: طؿي ٳيخ، ٳڄخ ڀ طق ألنح٩ حٿظـش

:(انفضاح)انرعح انكاكح -أ

ٸځ حٿـ رخ٣ش ىه حٿ٬ڄڀش ٳ حٿظؤػ

٫ڀ حٿو رؤخٿذ ٳخش كغ طظل٤ڂ حٿو

،اٿ ٳظخص و ح كـڄخ ڃن حٿو حألڀش

ال ليع أ ط ڃيڄخ ٻخڅ ر٤خ ٳ حٿظٻذ

ڀ٬ذ ىح حٿن٩ ڃن أنح٩ . حٿټڄخ ٿڀو حٿنخطـش

حٿظـش ىح ڃيڄخ ٳ خىس حٿڄخكش حٿ٤لش ٿڀٴظخص

حألڃ , حٿو حٿنخطؾ ٫ن طل٤ڂ حٿوس حألڀش

س ؿحٿ ي ڃن حكظڄخالص ط٬يخ اٿ ٫ڄڀخص حٿض

ڄخ حٿـ ىه . حٿټڄخشؿشحأله هخش حٿض

:حٿٴخ رؤخٿذ ڃظ٬يىس ڄټن اؿڄخٿيخ رخالط

: ذأشش انرذد انرمهص ػه انرعح- 1

Page 66: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

65

اڅ حٿڄ٬خىڅ ٿيخ ڃ٬خڃالص طڄيى ڃوظڀٴش ٫ن

ٻڄخ أڅ حٿخىس ٳ حٿلـڂ نظـش ٿڀظڄيى , ر٠٬يخ حٿز٬

حٿو ٫يس . طوظڀٲ رن و أه ر٬ي حٿظون

ڃ٬خىڅ ىه حٿڄ٬خىڅ طظڄيى رټپ ڃوظڀٲ ڃن ڃ٬يڅ

حٿڄ٬خىڅ ٳح١ىح حٿظٴخص ٳ حٿظڄيى ئى اٿ اڅ, ألم

ر٬ي حٿظٸڀ ال ط٬ى اٿ , طٸپالڅ ٷس حٿظڄخٺ رنيخ

ڃټخنيخ رپ طزظ٬ي ٷڀال ىح ئى اٿ اكيحع ٳحٯخص ٳ

أ حٿ ئػ . حٿو ڃڄخ ي حٿظـش حٿڄټخنټش

حٿظٴخص ،٫ڀ حٿظـش ى حٿظٴخص ٳ حٿظڄيى حٿظٸپ

)إى اٿ حنٴح١ أ حنٴخٽ ٳ حٿو ٳ حٿزيحش ٷي

Fritting .) أڅ حٿو رس ٫خڃش طظڀٸ ٻڄخ

حٿڄ ڃن حأل٫ڀ ٿٿٺ ٳخڅ حٿ٤زٸش حٿ٬ڀخ ى حٿظ

أڃخ حٿ٤زٸش حٿٴڀ , طون أال ٻٿٺ ى حٿظ طزى أال

, ٳظټڅ حٿلحس ٳيخ حٷپ ٫نيڃخ طزى ال طزى ر٫ش

ىټح ٻڀڄخ حىص حأل٫ڄخٵ ٳ ىه حٿلخٿش طظٴخص

ىؿخص حٿلحس ٳ ٣زٸخص حٿو ٻڀڄخ حنوٴ٠نخ

, أ أزق ٿينخ ن٤خٷخص كحش ٳ حٿو, ٿألٴپ

رخٿظخٿ ٫نيڃخ طظڄيى حٿ٤زٸش حٿ٬ڀخ ٳبنيخ طوظڀٲ ٳ

ىح ئى اٿ طٴخص , طڄيىىخ ٫ن حٿ٤زٸخص حٿظ أٴڀيخ

ٳ حٿظڄيى حالنټڄخ حٿنخطؾ ٫ن حٿظزي حٿظون رن

ٻپ ٣زٸش أه ڃڄخ ئى اٿ حنٴخٽ أٳٸ ٫ن

ىټح طنٴپ ٻپ ، طٴظض حٿو،حٿ٤زٸخص حٿظ طلظيخ

٣زٸش ٫ن حأله ىح ئى اٿ ؿى ڃٴخپ أٳٸش أ

رخٿظخٿ ٳخڅ حٿڄن٤ٸش حٿظ طظؤػ رٿٺ طظلٽ اٿ . ىحثش

٣زٸخص وش ڃن نٴ حٿن٩ ٳ ىه حٿلخٿش ٳخڅ

Page 67: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

66

حٿ٤زٸش حألٿ طنڀن ٫ن حٿ٤زٸش حٿؼخنش طٴٸي طڄخټيخ ڃ٪

رٸش حٿټظڀش حٿـزڀش ڃ٪ ڃ حٿڃن طنظ٩ حٿ٤زٸش

ىټح طنڀن ٻپ حٿټظپ , حٿ٬ڀش ٫ڀ ټپ ٻظپ ٻزس

ريه ظال ٻخڃال ٷي ٳ حٿنيخش ٳخڅ ؿزال. حٿوش

رخٿحٽ حٿيحث أ حٿظٸڄ ىح ڃخ حٿ٤ٸش

طظٴظض ټڅ حڀذ ىڅ ٷڀذ حٿوٿڀو، زٸ

. رټپ ٻزؿء ٳ حٿو ال ظؤػ ر٬حڃپ حٿظٴض

:ذأشش انؽشاسج انشؼتح- ب

ن٩ يس طليى ىؿش حٿلحس ٻڄش حألڃ٤خ

ا طظ٬ حٿلززخص حٿڄ٬ينش . ٫ڄڀخص حٿظـش حٿڄوظڀٴش

حٿظٸٶ Frettingحأل٤ق حٿوش اٿ حٿظٴظض

رزذ حالهظالٳخص حٿلحش Exfoliationحٿظٸ

ڃخ طئى اٿو ڃن طٴخص ٳ ڃ٬يالص , حٿڃش حٿييس

أڃخ حٿ٣رش حء ٻخنض . حٿظڄيى حٿظٸڀ حٿڄ٬ين

٫ڀ , أ٠خ, ٳبنيخ ط٬ڄپ, ڃظٳس ٫ڀ ټپ ڃ٤ أ ني

ا٬خٱ حٿو ٻڄخخ ڃټخنټخ ڃ٬ظڄيس ٳ ٿٺ ٫ڀ

ڃ٬يٽ طٻ حٿڄ٤ أ كـڂ PHنزش حٿلڄش

ٳخٿڄ٬خىڅ حٿڄوظڀٴش طظلڀپ ٳ ٧ٱ . ٷ٤حطو حٿڄخثش

, ٳخألٿڄنځ ٫ڀ زپ حٿڄؼخٽ: كڄ٠ش ڃخثش ڃظٴخطش

زق أٻؼ طؤػح ر٬ڄڀش حإلحرش ڃن حٿڀټخ اح ٷپ ڃ٬يٽ

PH ٳ كن زق ٯ ٷخرپ ٿڀرخڅ , 4 ٳ حٿڄخء ٫ن

ٿٺ ٫ڀ ٫ټ , 9 – 5اح طحف ىح حٿڄ٬يٽ ڃخ رن

أڃخ . حٿڀټخ حٿظ طي ٷخرڀظيخ ٿڀرخڅ ٳ ىح حٿڄ٬يٽ

Page 68: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

67

ڃس ا 100000حٿليي ٳخڅ ٷخرڀظو ٿڀرخڅ طي رلحٿ

. 8.5 ٫نيخ اح ٻخڅ حٿڄ٬يٽ 6 ٳ حٿڄخء PHرڀٮ ڃ٬يٽ

ال ڄټن حٿٴپ رن طؤػ ٻپ ڃن ىؿش حٿلحس

ا طي ٳ٬خٿش حٿظـش . حٿ٣رش ٳ ا٬خٱ حٿو

حٿټڄخش رلحٿ حٿ٬٠ٲ أ حٿؼالػش أ٬خٱ ٿټپ حطٴخ٩

ٳ ىؿش حٿلحس ٬خىٽ ٫ ىؿخص ڃجش ٻڄخ أڅ

حنوٴخ ىؿش كحس حٿڄخء اٿ ڃخ ىڅ نٸ٤ش حٿظـڄي

ىحىٳٴ كخٿش طـڄي حٿڄخء . ي ڃن نخ٣و حٿڄټخنټ

ڃڄخ ٢٠ % 9 رنزش حٿوشكـڄو ٳ حٿٴحٯخص

ٷي پ ٢ حٿڄخء. ىخٸٶ ىخٳظض٫ڀ حٿو

٫ني ىؿش حٿلحس ٳ حٿوحٿڄلحٿڄظـڄي

–22

. ٷيځ ڃر٪/ ٣ن 2100ځ اٿ

ڄټن أڅ طئى حألڃ٤خ اٿ , ڃن نخكش أه

حنـحٱ حٿظرش حنټخٱ حٿو ٿ٬حڃپ حٿـ ڃزخس

أ Splash erosionرٴ٬پ ڃخ طٸځ رو ڃن ط٬ش ڃظنخػس

Channelأ ٷنش Sheet erosionط٬ش ٣زٸش

erosion . ط٬ظڄي حألڃ٤خ ٳ نخ٣يخ حٿلظ ٫ڀ

ڃيس حألڃ٤خ ٣Kinetic energyخٷظيخ حٿلٻش

ٻٿٺ ٫ڀ ن٫ش حٿ٤خء حٿنزخط طڄخٺ كززخص

ڄټن أڅ ئى ٢ ٷ٤حص حٿڄ٤ اٿ ٳ٪ رش، حٿظ

كززخص حٿظحد ٿ٬ڀ ٷيڃن ٳ حٿيحء نٸڀيخ ٿڄخٳش

. ڃڄخ خىڂ ٳ طٴظض حٿوهڄش أٷيحځ

ٳ حٿظؤػ حٿظحص ٳ ىؿخص حٿلحس أڃخ ى

حق ٯ ڃخ حٽ ٫ڀ حٿظـش طٴظض حٿو ٳخنو

Page 69: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

68

ا ليع أڅ طظ٬ حٿو ٳ حٿڄنخ٣ٶ . حٿ كي حڅ

حٿـٳش زش حٿـٳش اٿ حٿظون حٿيي أػنخء حٿنيخ

ؿحء ط٬يخ اٿ أ٬ش حٿڄ ٿټنيخ ؿىح هخٿش

ه حٽىه حٿڄ٬خىڅ أٿڄټنو ٽ، ٳخڅڃن حٿ٤خء حٿنزخط

ىؿخص ٬ڄپ حنوٴخ. طظڄيى ريؿخص ڃظٴخطش

رخٿن٨ اٿ ٫يځ ٫ڀ حٿظٸڀ، حٿلحس ٳ أػنخء حٿڀپ

طخ ڃ٬خڃالص حٿظڄيى حٿظٸڀ ىه ٿټپ حٿڄ٬خىڅ

ٿڀو ٳخڅ طټح ىه حٿ٬ڄڀش ئى اٿ طٴټٺ أٿڄټنو

.حٿو طل٤ڄيخ

طڀ٬ذ حٿظحص ٳ ىؿش حٿلحس ىح آه ٳ

٫ڄڀش طل٤ڂ حٿو ٫نيڃخ ليع ن٩ ڃن حٿظٸ

exfoliation نظـش ط٬ حٿ٤زٸش حٿ٬ڀخ ڃن حٿو

اٿ حٿظحص حٿڃش ٳ ىؿخص حٿلحس حألڃ حٿ

ځ ٫ڀيخ أڅ طنٴپ ٫ن رٸش أؿحء حٿوس حٿحٷ٬ش صق

أٴڀيخ حٿظ ال طظؤػ رخٿيؿش نٴيخ رخٿظحص حٿلخڀش

نظؾ ٫ن ىه حٿ٬ڄڀش حنٴخٽ . ٳ ىؿخص حٿلحس

٫ني أٴپ ٷ وش رټپ ٴخثق ٷٸش طظخٷ٢

طظؤػ حٿو حٿنخش ريه حٿ٬ڄڀش أٻؼ . حٿڄنليحص

ڃن حٿو حٿرش الڅ ڃ٨٬ڂ حٿو حٿرش

. ٻخنض ٳ حألپ وح نخش ڃس ريه حٿ٬ڄڀش

حڅ حنظٸخٽ , اڅ حٿو ٿض ؿيس ٿظپ حٿلحس

رخٿظخٿ ال , حٿلحس ڃن حٿ٤ق اٿ حٿيحهپ ټڅ ٷڀال

طظڄيى حأل٤ق حٿيحهڀش رنٴ طڄيى طٸڀ حٿ٤ف

.حٿوخؿش ىح ئػ ٫ڀ ڃي حنٴح١ طټ حٿو

Page 70: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

69

ؿؿ حٿـڃٳٿؿ ٿٸي أؿ حٿزخكغ

(Griggs) ئىطـرش ٻخڅ حٿييٱ ڃنيخ ڃ٬ٳش ٻٲ

حك٠ ؿؿ . حٿظون حٿظزي اٿ طٴظض حٿو

٫ڀ ٷخځ رظونيخػالػش ٷ٤٪ وش ڃن حٿـحنض

140ىؿش كحس 5

ىٷخثٶ ىحهپ ٳڅ ر٬ي 5 ځ ٿڄيس

ٿٺ رى حٿٸ٤٪ حٿوش حٿؼالػش ٫ڀ ىؿخص كحس

30 5

ڃس ٳ ڃيس 89400 ىٷخثٶ ٻ حٿ٬ڄڀش 10س ى ٿڂ

اح ٳ ، ٿڂ ٨ي ٫ڀش أ طٴظضه نحص ٿټن حٿ3

،ىه حٿلخٿش حػزض ه٤خء حٿن٨ش ىه لظخؽ ٿظٴ

٫خى حٿ٬ڄڀش ٳ ؿ آه أ ؿؿ ٿڄخ ىټح الك٦

حك٠ نٴ حٿو ونيخ رىىخ رح٤ش

خ٫خص ٳ ؿ (6)حٿظزي ٿڄيس ٻخڅ حٿظ٤ رخٿڄخء

12ىؿش كحطو 5

ٿڄيس حٿظون , ځ طلض حٿٴ

20ه صىؿش كح ٳ ڃخء ٿڄيسخ٫ش 5

ٻ حٿ٬ڄڀش , ځ

ٿټن . ڃس ٿڂ ليع أ ط ٫ڀ حٿو5000

ر٬ي ٿٺ ٷزپ ريء طون حٿو ٬ش ٳ ڃلڀٽ ڃن

حٿڄخء ڀٴخص حٿىځ ر٬ي أڅ نٸ٪ حٿو ٳ ىح

ڃس 42حٿڄلڀٽ ونيخ رىىخ رخٿڄخء ٻ حٿ٬ڄڀش

ىح يٽ ٫ڀ . ر٬ي ٿٺ طٴظض حٿو حنٴ١١،ٳٶ

٫يځ ؿى طـش ڃټخنټش ٿكيىخ رپ طظيحهپ حٿ٬ڄڀخص

ي حٹحالڃخء حٽص ٫حڃپ ٽأ ىم. حٿڄټخنټش حٿټڄخش

كحڃ ىه حٿڄحى حٿټڄخش طخىڂ ٳ طٴظض حٽ

حٿظ ىٿض ٫ڀ طيحهپ , حٿو ريٿپ طـرش ؿؿ

Page 71: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

70

حٿظـش حٿڄټخنټش حٿټڄخش ڃ٪ ر٠٬يڂ حٿز٬ ٳ

. طٴظض حٿو

طظي ٫ڄڀش حٿظـش حٿڄټخنټش حٿنخؿڄش ڃن حٿظحص ٳ

ىؿخص

:اشش انصمغ- ض

س ٻو حٿڄټخنؿ٬ظز حٿٸ٪ ڃن أٻؼ ٫حڃپ حٿض

% 9اح ىحى كـڂ حٿڄخء ٫ني طـڄيس اٿ كحٿ ، طؤػح

ٳڀ ٳنخ أڅ ىح حٿڄخء ٻخڅ . ڃن كـڄو حٿخرٶ

ڃلح ٳ ڃټخڅ ڃخ ٳخنو ٱ ٿي ٤خ پ اٿ

125أ رش ڃر٬ش، 1ٻپ رخني ٫ڀ 2000كحٿ

أڅ ئى طـڄي ڃن حٿ٤ز٪. ڃر٪ ڂ1 ٻپ ٫ڀٻڂ

حٿڄخء حٿڄؿى ىحهپ حٿڄٴخپ حٿٸٵ أ حٿڄخڃخص

حٿڄؿىس ىحهپ حٿو اٿ خىس حٿ٢٠ حٿ طل٤ڂ

ئى ط٬خٷذ ٫ڄڀش . طڀٺ حٿو اٿ ٷ٤٪ س

حالنـڄخى حٿرخڅ اٿ ط٪ حٿٸٵ حٿڄؿىس رن

ظٻ . حٿو كظ طظټ ر٬ي ٿٺ اٿ ٻظپ ڃنٴڀش

حػ حٿٸ٪ رس هخش ٳ ڃنخ٣ٶ حٿ٬

كغ , حٿ٤ حٿ٬خٿش ٻٿٺ ٳٵ حالطٴخ٫خص حٿ٬خٿش

ٻح ٫ڄڀش حالنـڄخى صطڄق ٧ٱ حٿلحس حٿخثيس د

ػ حٿو حٿرش ريه حٿ٬ڄڀش أٻؼ طؤص. حٿرخڅ

ڃن حٿو حٿنخش رزذ ٻؼس حٿڄٴخپ حٿٸٵ

طظلٽ حٿو ڃن ؿحء ىه حٿ٬ڄڀش , حٿٴحٯخص ٳيخ

٨پ ٿٺ حٿل٤خځ . اٿ ك٤خځ و ؿحنذ كخىس

حٿو ٳ ڃټخنو اح ٻخڅ ڃؿىح ٳٵ ڃن٤ٸش حص

Page 72: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

71

طـڄ٪ ٫ني أٴپ طخٷ٢ حٿڄٴظظخص، صحنليح ٷڀپ

أټخال ڃو٣ش حٿټپ ط٬ٱ رخڂ ح ڃټڅحٿڄنليحص

. Scree أ Talusحٿظخٿ

: اشش إصانح انعغػ- د

حٿظڄيى ال , ٿڀو٫ني احٿش حٿ٢٠ لپ طڄيى

لپ رس ڃظټخٳجش رپ ليع رس طيـش

ڃؼپ حٿڄنخ٣ٶ حٿظ ٻخنض , ظز٬يخ طٸٶ ٳ حٿو

كيع ريخ هي ٸٵ (حٿـڀي )ڃ٤خس رخٿـڄىخص

ڃڄخ أى اٿ طي٫يخ ٫ڀ ټپ , ر٬ي حٽ حٿـڀي ٫نيخ

نٴ حٿء ن٤زٶ ٫ڀ حٿڄنخ٣ٶ حٿظ , طـش ڃټخنټش

ىح ئى طنخٷ حٿ٢٠ حٿڄڀ٢ . ٻخنض ڃ٤خس رخٿزلخ

٫ڀ حٿو رزذ ط٬يخ ٿڀظ٬ش احٿش حٿ٤زٸخص

حٿ٬ڀخ ڃنيخ اٿ كيع ن٩ آه ڃن حٿظٸ ا ط٨ي

حٿڄٴخپ حٿٸٵ رف ٳ حٿو حألڃ حٿ

. ٬يخ اٿ حٿڄي ڃن طؤػ حٿظ٬ش

انرذد اناذط ػ انرغشاخ انكاح ان - ـ

:انثهس

طټڅ ڃن ؿحء ر٬ حٿ٬ڄڀخص حٿـش حٿټڄخش

س اح حٳٶ ٿٺحٿظ طظ٬ ٿيخ حٿو هخ

أنح٩ ؿييس ڃن حٿڄ٬خىڅ حٿظ طظټڅ , ٫ڄڀخص ط٣ذ

طټڅ حٻز كـڄخ ڃن حٿڄ٬خىڅ حألڀش حألڃ حٿ ئى

ىنخٹ ن٩ آه . اٿ كيع طٴټٺ ٿڄټنخص حٿن

Page 73: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

72

ڃن حٿظڄيى حٿ لپ ٿڀو نظـش طڀپ حٿزڀحص

. حٿڄڀلش ىحهپ حٿڄخڃخص حٿڄؿىس رن حص حٿو

طى ىه حٿلخٿش ٳ حٿڄنخ٣ٶ حٿـخٳش زش حٿـخٳش

ريؿش ثش كغ ئى نڄ ڃ٬خىڅ ڃڀلش حٻز كـڄخ

س ٿحص كڂنظـش ٿ٬ڄڀخص ٻڄخش اٿ طل٤ڂ حٿڄحى حٿال

طليع ىه حٿ٬ڄڀش أ٠خ ٫نيڃخ طٴ٪ . طڀٺ حٿو

حٿڄخء حٿـٳ هالٽ ڃخڃخص حٿو نل حأل٫ڀ

رڄؿذ حٿوخش حٿ٬ش كغ ظزو ٳ حٿن٤خٵ

حأل٫ڀ حٿـخٱ ڃن حٿو حٿ ٸ٪ ٳٵ ڃظ حٿڄخء

ڃن أڃالف ىحهپ حٿڄخڃخص هحٿـٳ طخٻخ ڃخ لڄپ

حٿڄڀلش طظٴټٺ حٿڄحى رنڄ طڀٺ حٿزڀحص. حٿوش

س ٿحص حٿو طظٸ ٣زٸخص ڃنيخ رزذ كڂحٿال

ڃن أىڂ . حٿظڄيى حٿلخپ ٳ كـڂ حٿزڀحص حٿڄڀلش

حٿڄ٬خىڅ حٿڄڀلش حٿظ طظزذ ٳ ىه حٿ٬ڄڀش ى حٿـز

.(ٻڀي حٿىځ )حٿيخٿض

:انرعح انكاح- ب

ط٨ڂ حٿظـش حٿټڄخش ڃـڄ٫و ڃن حٿظٴخ٫الص حٿڄ٬ٸيس

حٿظ طٸځ ريخ ڃحى ڃوظڀٴش ٻخٿڄخء حألٻـن ػخن

ط٬ڄپ . أٻي حٿټرڅ حٿلحڃ حٿڄحى حٿ٠٬ش

ىه حٿڄحى ٫ني طؤػىخ ٫ڀ حٿو اٿ ط طزيپ

. حٿڄ٬خىڅ طٻزيخ حٿټڄخ

نظؾ ڃن ڃ٨٬ڂ حٿ٬ڄڀخص حٿټڄخش ٿڀـ طحص

: طڄپ

Page 74: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

73

خىس ٳ حٿلـڂ حٿ ئى رخٿظخٿ اٿ خىس -1

. حٿ٢٠ حٿيحهڀ ٿڀو

. طٸڀپ ٳ ٻؼخٳش حٿڄ٬خىڅ -2

حص حص أكـخځ س نظؾ ٫نيخ خىس ٳ -3

. حٿڄخكش حٿ٤لش

. أكخنخڃحى أٻؼ حظٸح -4

.ڃحى أٻؼ ٷيس ٫ڀ حالنظٸخٽ -5

حص (حٿزنش )ط٬ظز حٿخىس ٳ حٿڄخكش حٿ٤لش

أىڄش هخش ا رڄؿزيخ ٱ ي ڃ٬يٽ حٿظٴخ٫پ رن

٢ حٿخ أ حٿخثپ حٿڄـخ فڃحى حٿو رن حٿڂ

ٿيخ ط٬ظز حٿظـش حٿټڄخش ٫ڀ ن٤خٵ حأل ٻڀيخ

. أٻؼ ٳ٬خٿش ڃن حٿظـش حٿڄټخنټش ٳ طل٤ڂ حٿو

زي ىح حٿن٩ ڃن حٿظـش ڃ٤ح طڄخڃخ ٳ ر٬

حألٷخٿڂ حٿظ ططٴ٪ ٳيخ ىؿخص حٿلحس ڃ٪ خىس ٳ

.ٻڄش حألڃ٤خ

: ڂ حٿظـش حٿټڄخش ٫يس ٫ڄڀخص ىص

Solution ػهح انزتا -1

طؤط ٫ڄڀش حٿرخڅ ٻڄكڀش أٿ ٳ حٿظـش

كغ ط٨ي ىه حٿ٬ڄڀش أػنخء ؿخڅ حٿڄخء أ , حٿټڄخش

٫نيڃخ ٸځ حٿڄخء رخالكخ٣ش رحص حٿو رټپ ٯخء

حٿرخڅ ٫ڀ ٻڄش حٿڄخء حٿ ڄ سط٬ظڄي ٫ڄڀ. ٷٶ

ٳٵ ٤ف حٿحص ٻٿٺ ٫ڀ ٷخرڀش حٿرخڅ ٿڀحص

ٳ٬ڀ زپ حٿڄؼخٽ ټڅ ڃڀق حٿ٬٤خځ ح . حٿوش نٴيخ

ٷخرڀش ٫خٿش ٿڀرخڅ ٳ حٿڄخء حٿنٸ ٿٿٺ ٳخنو ال ٨پ

. ڃؿىح ٳ حٿٸس حألش اال ٳ حٿڄنخ٣ٶ حٿـخٳش

Page 75: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

74

طټڅ ٷخرڀش حٿـز ٫ڀ حإلحرش حٷپ ڃنو ٻٿٺ حٿلخٿش

ط٬ظز ٫ڄڀش حٿرخڅ حص . رخٿنزش اٿ حٿټخرنخص

أىڄش ٷڀڀش ٳ حٿظـش حٿټڄخش ٳڄخ ٫يح كخالص نخىس

, ٫نيڃخ طنټٲ حٿو حٿڄڀلش ٫ڀ ٤ق حأل

څ ٩ٯ أنيخ طڀ٬ذ ىح ىخڃخ ٳ نٸپ حٿڄنظـخص حٿڄظوڀٴش

٫ڄڀخص طـش أه هخش ٫ڄڀش حٿظلڀپ حٿڄخث

. ٫ڄڀش حٿظټرن

Hydrolysis ػهح انرؽهم انائ -2

ط٬ن ىه حٿ٬ڄڀش حٿظٴخ٫پ حٿټڄخ حٿ

ليع ىح حٿن٩ . ـ رن حٿڄخء ڃ٬خىڅ حٿو

ڃن حٿظٴخ٫پ كؼڄخ ؿي حطخٽ رن حٿڄ٬خىڅ حٿوش

ط٬ظز ىه حٿ٬ڄڀش . رن حٿڄخء حٿ ٷي ټڅ ڃخء نٸخ

ڃن أىڂ ٫ڄڀخص حٿظـش حٿټڄخش رزذ طؤػىخ ٫ڀ

حٿٴڀزخ ى حٿڄټڅ حٿث ٿڄ٨٬ڂ حٿڄ٬خىڅ حٿوش

كغ يهپ حٿڄخء اٿ حٿظٻذ حٿ ٿڀڄ٬يڅ حٿو

ط٬ي حٿلخٿش حٿظ طلپ ٿڄ٬يڅ . ڃټنخ ڃ٬ينخ ؿييح

ڃؼخال ؿيح ٫ڀ ىح حٿن٩ ڃن حٿظٴخ٫پ حالػٻڀ

ا ظڄؼپ حٿٴيزخ رس نڄؿش ٳ ڃ٬يڅ ، حٿټڄخ

حٿ ئٿٲ ريه حكي حٿڄ٬خىڅ حٿظ طلظيخ حالػٻڀ

كغ ظٴخ٫پ حالػٻڀ ڃ٪ حٿڄخء . حنضؽو حٽ

حٿ لظ ريه ٫ڀ ٻڄخص ڃن كخڃ حٿټخرنٺ

ٳنظؾ ٫ن حٿظٴخ٫پ ڃ٬يڅ ؿيي ى حٿټخإٿن ٻڄخ ٳ

: حٿڄ٬خىٿش حٿظخٿش

Page 76: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

75

2k Al Si3 O8 + 2H2 CO3 +9H2O

Al2Si2 O5 (OH4) + 4H SiO4 + 2K (HCO3)

حٿڄخء +كخڃ حٿټخرنٺ + حالػٻڀ

رټخرنخص حٿزطخځ + كخڃ حٿڀٺ +حٿټخإٿن

حنض ؽ حٽ رٿٺ ٳٸي طلٽ حكي ڃ٬خىڅ ن

حٿنخش حٿڀزش اٿ حٿټخإٿن ى ڃ٬يڅ ال ظ٤٪

ڃٸخڃش ٫حڃپ حٿظ٬ش هخش حٿڄخه حٿـخش حألڃ

ٿيه حٿ٬ڄڀخص حٿ ـ٬پ حٿوس ٻڀيخ ٯ ڃٸخڃش

طټنض ريه حٿ٤ٸش ڃ٨٬ڂ ڃ٬خىڅ . شٿؽحٿـڃٱ

. حٿ٤ن ٿٺ الڅ حٿٴڀزخ يي حالنظخ رن حٿو

Hydration: (جااليا ) ػهح انرشؼة -3

طليع ىه حٿ٬ڄڀش ٫نيڃخ طظلي ؿجخص حٿڄخء

ڃ٪ حٿظٻذ حٿټڄخ ٿحكي أ أٻؼ ڃن ڃ٬خىڅ

اخٳش , كغ ىحى كـڂ حٿڄ٬خىڅ طز٬خ ٿٿٺ. حٿو

ه ڃؼخٽ . اٿ حٿظ حٿټڄخ حٿ لپ ٫ڀيخ

٫ڀ ٿٺ ڃخ ليع ٫ن طلٽ ڃ٬يڅ حالنيخيحض

anhydrite ر٬ي ط٣زو اٿ حٿـز ٻڄخ ٳ حٿڄ٬خىٿش

: حٿظخٿش

CaSO4 + H2O Fe2O3 .3H2O

حٿـز حنيخيحض + ڃخء

Page 77: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

76

ىح حٿن٩ ڃن حٿظـش ٿڃن حألڃؼڀش حٿڄ٬ٳش ٩

حٿټڄخش ڃخ لپ ٫ني ط٣ذ ڃ٬يڅ حٿيڄخطخض ا

: ظلٽ اٿ ڃ٬يڅ حٿڀڄنخض ٻڄخ ٳ حٿڄ٬خىٿش حٿظخٿش

2FeO3 + 3H2O Fe2O3 .3H2O

ڃخء ٿڄنخض + ىڄخطخض

حٴ ) (حكڄ حٿڀڅ )

(حٿڀڅ

ڃن كـڂ حٿڄ٬خىڅ حٿوش طي ٫ڄڀش حٿظ٣ذ

ئى ىح حٿظ ٳ حٿلـڂ اٿ طل٤ڂ حٿو رزذ

طظؤػ حٿو حٿنخش ريه . خىس حٿظ٠خٯ٢ رن حطيخ

حٿ٬ڄڀش أٻؼ ڃن حٿو حٿرش ٳڄخ ٫يح ر٬

حٿو حٿڃڀش حٿظ طلظ ٫ڀ حٿڄخټخ رټؼس ا طظؤػ

ىه ر٬ڄڀش حٿظ٣ذ طظلٽ حٿو حٿڃڀش ر٬يىخ اٿ

طل٠ ىه حٿ٬ڄڀش ڃن ٤ف حٿڄ٬خىڅ . حص ڃنٴڀش

حٿوش ٿټ طزق أٻؼ ٷخرڀش ٫ڀ حٿظؤػ رخٿ٬ڄڀخص

ؿ٪ ص .حٿټڄخش حأله ڃؼپ حٿظؤٻي أ حٿظټرن

حڅ حٿـڄڀش حٿڄظزخنش ٿڀو ٳ حٿڄنخ٣ٶ حص ٽأال

ٳ حٿليي ط٬ حٿـخٱ اٿحٿڄنخم حٿـخٱ ذ

.٫ڄڀش حٿظ٣ذحٿو اٿ

Page 78: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

77

(انرفاػم أال )ػهح انركشت -4

Carbonation

طظلٽ ر٬ حٿڄ٬خىڅ حٿوش ڃؼپ حٿـ

حٿىح حٿزطخ ٯىخ ڃن حالٻخي حٿٸخ٫يش اٿ

ٻخرنخص رخ٣ش كخڃ حٿټخرنٺ ٳ حٿڄخء أ ٳ

٬ظز ػخن حٻي حٿټرڅ ڃي طټن ، حٿيحء

كخڃ حٿټخرنٺ ؿي ىح ٳ ىحء حٿظرش ٻٿٺ

ٳ حٿالٱ حٿـ كغ ظټڅ كخڃ حٿټخرنٺ ٫ني

طټڅ ٿيح حٿلخڃ حٿٸخرڀش . رخڅ ىح حٿخ رخٿڄخء

٫ڀ ڃيخؿڄش حٿو حٿظ طلظ ڃ٬خىنيخ ٫ڀ

٫نخ حٿليي حٿټخٿځ حٿڄنځ حٿىځ

طد ىه حٿ٬نخ رلخڃ ، كغ حٿزطخځ

حٿټخرنٺ ٳظظلٽ اٿ ٻخرنخص حص ٷخرڀش ٻزس ٫ڀ

كخڃ ٫ڀ يخؿڂ حٿڄخء حٿ لظ . حٿرخڅ

حٿټخرنٺ حٿلـ حٿـ كغ ظلٽ اٿ رټخرنخص

طټڅ ٷخرڀش رخنيخ حٻز رڄحص ٫ييس ڃن ٷخرڀش حإلحرش

: ٿڀلـ حٿـ ٻڄخ ٳ حٿڄ٬خىٿش حٿظخٿش

CaCO3 + H2 O + CO2 Ca( HCO3)2

ػخن + ڃخء + (حٿلـ حٿـ )ٻخرنخص حٿټخٿځ

حٻي حٿټرڅ رټخرنخص حٿټخٿځ

ىح طنظٸپ حٿزټخرنخص ى حثزش ٳ حٿڄخء طخٻش

حٿڄحى حأله حٿظ ال طد ٳو رخٿ٫ش نٴيخ ٳ

Page 79: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

78

ٷي طټنض ريه حٿ٤ٸش ڃ٨٬ڂ حألټخٽ . ڃټخنيخ

ىحى طؤػ كخڃ حٿټخرنٺ . حٿټخظش حٿټيٱ

ڃن هالٽ أنح٩ أه ڃن حٿلحڃ حٿ٠٬ش

حٿڄؿىس ٳ حٿظرش حٿنخطـش ڃن طلڀپ حٿڄحى حٿنزخطش

رخٿيؿش حألخش طيخؿڂ حألكڄخ حٿ٠٬ش حٿڄؿىس

ٳ حٿظرش حٿٴڀزخ أػنخء حٿٴپ حٿڄ٤ طټڅ نحطؾ

. ٿٺ ڃيڄش ٳ ٫ڄڀش حٿنڄ حٿنزخط

Oxidation (االكغذ )ػهح انرأكغذ -5

طليع ىه حٿ٬ڄڀش ٫نيڃخ ظلي حألٻـن

حٿڄؿى ٳ حٿالٱ حٿـ ڃ٪ حٿڄ٬خىڅ حٿڄټنش

ٿڀو ٫ڀ حٿٯڂ ڃن ٬ش حنظخ ىح حٿن٩ ڃن

. حٿظـش حٿټڄخش حال أڅ أىڄظيخ ٷڀڀش

: انرعح انكاح انؼعح -6

طؿي حألكخء ٳ حٿظرش رټڄخص ىخثڀش هخش

40 – 30ٳ حألٷخٿڂ حٿڄنخهش حٿ٣زش كغ طٸي رليى

14– 2طلظ حٿظرش رن . ٣ن ٳ حٿيټظخ حٿحكي

نظؾ ٫ن ؿى ،ڃټ٬ذ ڂ 1 ٻپ ڃڀڅ رټظخ ٳ

رخٿڄحى حٿ٠٬ش ط٬ٱ طټڅ ڃخىس ڃ٬ٸيس نخ١ حٿزټظخ

humus . طد ىه ٳ حٿڄخء حٿ ټڅ رټپ

كخڃ حٿظٻ ٸځ ىح ريه رڄيخؿڄش حٿڀټخص

كغ طظلٽ كظ حٿڄ٬خىڅ ٯ ،حٿڄؿىس ٳ حٿو

ڃلخٿپ ٯش يپ اٿ رڀش ٿڀرخڅ ٳخ ريه حٿ٤ٸش ححٿٶ

. ٫ڀ حٿـ حڃظخيخ

Page 80: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

79

: (انشاغ انؽاذ )انرعح انثانظح- ض

ڄټن طٸڂ حٿظـش حٿزخٿؿش اٿ طؤػحص

س ٻڄخش اال حنو ڃن حٿڄالثڂ ىحش ٻال حٿن٫ن ثٳخ

, ر ڃيڄش ٳ حٿٷض حٿلخص٩صٿٺ ألنيخ , ڃ٪ ر٠٬يڄخ

رخٿٯڂ ڃن أڅ حٿ٬ڄڀخص حٿظ طن٤ ٫ڀيخ ڃؼپ ىه

ىخ رټپ حٱ كظ حٿٷض صح ٿڂ ظڂ ىحٿظـش اال حنو

رټپ ر٢ ٿٺ ٫ني ى حٿظؤػ حٿٴخث. حٿلخ

حٿټالځ ٫ن حٿي حٿ طٸځ رو ؿ حٿنزخطخص اخٳش اٿ

طؤػ حٿلحنخص حٿظ ط٬ڄپ ٫ڀ كٴ حأل ٻڄخ خ

اٿ حٿظؤػ حٿټڄخ حٿلخط ٫ني حٿظټڀڂ ٫ن ٧خىس

( Chelation)حٷظنخ ر٬ حنخص حٿڄ٬خىڅ

٫ڀ أڅ حٿظؤػ حٿث ٿڀنزخطخص حٿلحنخص

٨ي ٳ خىس ػخن حٻي حٿټرڅ ٳ حٿظرش ٿٺ

كغ ىحى ىح حٿخ اٿ , ڃن هالٽ ٫ڄڀش حٿظنٴ

ٿٿٺ , ر٬٠ش أ٬خٱ ڃخ ى ٫ڀو ٳ حٿالٱ حٿخ

أزق حٿي حٿ ٸځ رو ػخن حٻي حٿټرڅ ؤط

٫ن ٣ٶ حٿالٱ حٿلخط ٿ ٫ن ٣ٶ حٿالٱ

. حٿخ

رخإلخٳش اٿ ڃخ زٶ طٸځ ر٬ حٿلحنخص حٿڄـيش

رخٿظٴخ٫پ ڃ٪ حنخص حٿڄ٬خىڅ حٿڄټنش ٿڀو ڃن رن

ىه حٿلحنخص رټظخ حالنظلخء حٿټڄخ

(Chemotropic bacteria) حٿظ ط٬ڄپ ٫ڀ أٻيس

رخإلخٳش اٿ . ر٬ حٿڄ٬خىڅ ڃؼپ حٿټزض حٿليي

( Guano ) (ٳ٠الص حٿلحنخص )ٿٺ ٳخڅ حٿټحنټ

Page 81: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

80

اڅ . طټڅ ٳ حٿحٷ٪ ٷخىس ٫ڀ طـش حٿو حٿـش

ىه حٿظؤػحص ٯىخ ٷي أػزظض ٫ڀ أنيخ أٻؼ أىڄش ٳ

ڄټن .٫ڄڀش حٿظـش ڃڄخ ٻخڅ ڃ٬ٳخ ٫نيخ ٳ حٿخرٶ

ٿألكخء أڅ طظزذ ٳ طل٤ڂ حٿو ڃټخنټخ ر٤ٵ

ڃوظڀٴش ا طظڄټن ؿ حٿنزخطخص أڅ طظڀپ ىحهپ ٸٵ

حٿو خ٫ي نڄ طڀٺ حٿـ ٫ڀ ط٪ طڀٺ

س ٳٸ٢ ريه ال طٸځ ؿ حألـخ حٿټز. حٿٸٵ

حٿ٬ڄڀش رپ طٸځ ريخ كظ ؿ حٿنزخطخص حٿس

طٸځ كحنخص حإلنٴخٵ أ٠خ رظل٤ڂ حٿڄحى . ٻخٿلخث

حٿوش ٫نيڃخ طٸځ رلٴ ڃڄحطيخ ڃؼپ ىىس حأل

earth worms حٿظ طٸځ رخرظال٩ حٿظرش ڃن حؿپ

ؿي ڃن ىه حٿيىس ٳ ،حٿلٽ ٫ڀ ٯحثيخ

،حأل حٿوزش رليى ڃڀڅ حكيس ٳ حالټ حٿحكي

٣ن ڃظ ڃن 50طظيڀٺ ىه حٿيىس ٿحثيخ كحٿ

ڃؼپ كحنخص حألنٴخٵ ٻڄخ ط٬ڄپ.حٿظرش ٳ حٿ٬خځ حٿحكي

حڅ . ٫ڀ طـش حٿظرش حٿوحٿنـخد حألڃټ

ٻحځ حٿټؼس ڃن حالحإلنخڅ ٿ٬ـذ كٸخ ٫ني ڃالك٨ظيخ

حٿظرش حٿظ وؿيخ ٿٺ حٿلحڅ ٫ني كٴه ٿڀڄڄحص

.حإلنٴخٵ

ٷخځ ٻپ ڃن حإلنخڅ حٿلحڅ ڃخ حال نظـش

ر٤ٸش رظٴظض حٿو ٿلٻظيڄخ ٳٵ ٤ق حأل

ٻڄخ لع حإلنخڅ ٳ حٿ٬خځ حٿحكي كحٿ . ڃټخنټش

ڃن آهٷي ٿ٬ذ حٿز ى. ڃن ٤ق حأل% 6

ٳ٬ڀ زپ حٿڄؼخٽ أحٽ حٿنڅ , هالٽ حٿ٤خء حٿنزخط

ڃنخ٣ٶ ٯخرخص ٻؼس ڃن ٷڅ ٣ڀش ڃ٠ض ٷي ٷ٤٪

Page 82: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

81

ٿني ٳ ؽؿخڃ٬ح حألهخد ڃخكخص ح٬ش ٳ نحڅ

ٷي . حٿالخص حٿڄظليس ٳ حنش حألهسڄخٽ ٵ

أىص احٿش حٿخرخص اٿ ؿٱ يي ٿڀظرش رلغ ٧يص

طـظيخ ٻڄخ حٿو حألڀش ٳ أٷخځ ٻزس ڃنيخ

ڃنخ٣ٶ ح٬ش ڃن ٳ كٳش حٿظ٬ين ٳٸي ٫خىڄض

. ٫حڃپ حٿظـش ٻؤكيحٿٸس حألش

: انؼايم انؤششج ف انرعح

ن٫ش ٫ڄڀش ،ط٬ظڄي ٫ش طؤػ حٿو رخٿظـش

:ٻڄخ ڀ ٫حڃپ ٫ييس ڄټن اؿڄخٿيخ ٫يس ٫ڀ،حٿظـش

:ػح انصخس -1

ا طوظڀٲ حٿو ٻؼح طز٬خ ٿيؿش الرظيخ

٣ز٬ش حىڅ حٿڄټنش ٿيخ،ؿ٪ ٿٺ اٿ طزخن حٿڄ٪

طٸڂ . ٿحطيخ ىؿش ط٠خٯ٤يخكڄشحٿڄحى حٿال

( Moh )ىؿش الرظيخ رڄؿذ ڃٸخ كذ ڃ٬خىڅ حٽ

ٳخٿـز ، 10 اٿ 1طحف رن ٿڀالرش اٿ ىؿخص ص

, 3 حٿټخٿخض ٫2ڀ زپ حٿڄؼخٽ طټڅ ىؿش الرظش

حٿو ٫ظزص. ىټح 7 حٿټحط 6 ٻڀعحال

حٿرش ٳ ڃ٨٬ڄيخ ٿنش ٯڂ أنيخ طلظ ٫ڀ ڃ٬خىڅ

ٳخٿلـ حٿڃڀ ظټڅ ڃ٨٬ڄش ڃن أكخنخ،وش ڀزش

ٿڀټحط كڄشحٿڄحى حٿال٬ٲ حٿټحط ٿټنش ٿنخ رزذ

. ڃؼپ أٻي حٿليي ٻخرنخص حٿټخٿځ

Page 83: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

82

حڅ ڃن حألڃ حٿڄ٬ٳش ٿي حٿـڃٳٿؿن

ٿيؿش الرش حٿو أػح ٳ ڃٸيح طؤػىخ څح

ڃنيخ حٿڀزش كظكغ طظؤػ حٿو, رخٿظـش

كذ ڃٸيح ؿش حٿڄټخنټش حٿټڄخش صر٬ڄڀخص حٽ

س ٷخرڀٳ ڃ٬خىڅ ئػ ٿڅ حٽ. ٿيه حٿ٬ڄڀخصىخ ٫ص

ڃڄخ ئى ڃظخ أ٬ش حٿڄ كحطيخ حٿو ال

كذ ٿيه حٿڄ٬خىڅ شطڄيى ٯ ڃظخاٿ ىؿخص

حألڃ حٿ ٱ خ٫ي ٫ڀ خىس ٫ش طٴټٺ ٿنيخ،

طظون حٿو حص رخٿظـش، كغ طڀٺ حٿو

حر ر٫ش حٻز ؽحألٿحڅ حٿيحٻنش ڃؼپ حٿزخٿض حٽ

طظؤػ ر٬ڄڀش حٿظٴټٺ رټپ أق ڃڄخ ٳ حٿو

ڃؼپ حٿ٤زخ حٿلـ حٿـ ٿٴخطلشحص حألٿحڅ ح

. حٿ ٬ټ ڃ٨٬ڂ أ٬ش حٿڄ حٿخٷ٤ش ٫ڀش

طئى خىس حٿڄٴخپ اٿ خىس حٿڄخكش ٻڄخ

حٿ٤لش ڃن حٿو حٿظ ٷي طظ٬ ٿ٬ڄڀخص

ا ظٻ ىهٽ حٿڄخء حٿڄلڄپ ، حٿڄوظڀٴشؿشحٿض

رخألكڄخ اٿ حٿو ڃن هالٽ حٿڄٴخپ حٿڄؿىس

ٻڄخ طخ٫ي حٿڄٴخپ ٳ ٫ڄڀش ط٬خٷذ حالنـڄخى ، ٳيخ

. حٿـڀي هالٿيخٽ٭ٽحٿرخڅ ا ظٮ

: اناؾ- 2

٨ي ى حٿڄنخم ڃن هالٽ ىؿش حٿلحس

أ حٿ٬الٷش رن ٻڄش حألڃ٤خ ىؿش , حٿ٣رش

كغ . حٿلحس رن ٷڄش يس طن٩ ٫ڄڀخص حٿظـش

ٻڀڄخ حىص حٿلحس حٿ٣رش طىحى حٿظـش حنو

Page 84: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

83

اح ٷڀض حٿلحس حٿ٣رش , حٿټڄخثش حٿ٬ټ لق

طن٩ ٨ي , حىص حٿظـش حٿڄټخنټش حٿ٬ټ لق

٫ڄڀخص حٿظـش طٴخطيخ كذ ٻڄخص حألڃ٤خ

حٿلحس كغ طزق حٿظـش ٻڄخثش ن٤ش ٳ

أ , حٿڄنخ٣ٶ حٿظ طىحى ٳيخ ىؿش حٿلحس حألڃ٤خ

ط٬٠ٲ طن٬يځ ٳ حألٷخٿڂ حٿظ حالظحثٳ حإلٷڀڂ

, ٳ حٿٸ٤زطنوٴ ٳيخ ىؿخص حٿلحس حألڃ٤خ أ

ڃن حٿن٫ن، طن٢ ٳخٿظـش حإلٷڀڂ حٿڄ٬ظيٽأڃخ ٳ

حٿظـش حٿڄټخنټش ٳ حٿڄنخ٣ٶ حٿظ طٸپ ٳيخ حألڃ٤خ

، ٷڀڂ حٿٸ٤زحالطنوٴ ٳيخ ىؿش حٿلحس أ ٳ

حإلٷڀڂ حٿلح حٿلخ حٿظـش حٿڄټخنټش ن٢ ٳ

حٿٸ٪ أه ڃن كغ طټڅٿڀڄنخم حػ .حٿټڄخثشطٸپ

.ٳ حٿڄنخ٣ٶ حٿظ طظ٬خٷذ كيع حالنـڄخى حٿرخڅ ٳيخ

ظ٤٪ حٿڄخء حٿڄؿى ٫ڀ حٿٴف حٿوخٿش ڃن كغ

حٿٸٵ حٿڄٴخپ اٿحٿ٤خء حٿنزخط حٿظرش أڅ نٴ

.ٴظض حٿوټڅ اٴنخ ؿڀيخ

: انرعاسظ- 3

طئػ حٿظ٠خ ٳ ٫ڄڀش حٿظـش ڃن هالٽ طؤػىخ

ٿٲ صمصكغ . ٫ڀ ن٫ش حٿڄنخم حٿ ى ٳٷيخ

ح ٳ ىؿش حطٴخ٫يخ ٻٿٺ نوحٿٴف حٿـزڀش ٳڄخ ر

ڃٸيح ط٬يخ أل٬ش حٿڄ ىؿش ڃحؿيظيخ ٿڀخف

طئى ٻپ ىه حالهظالٳخص اٿ ٧ي أنڄخ١ . حٿ٣زش

Page 85: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

84

ڃظن٫ش ڃن حٿڄنخم طئى طخ خىس ٳ طؤػ أنح٩

. هخش ڃن حٿظـش

ٻڄخ طوظڀٲ حٿظ٠خ ٳ ىؿش حنليح ٴكيخ

ئػ ٿٺ ريس ٫ڀ ٫ش ن٫ش ٫ڄڀش حٿظـش

ا طىحى كيس حٿظـش حٿڄټخنټش ٫ڀ . حٿڄؿىس ٫ڀيخ

حٿٴف حٿييس حالنليح حٿظ ڄټن أڅ لپ ٳيخ

حٿن ... كٲ حٿظرش, ٧حى ڃؼپ حالنالٵ حأل

حٿظرش طټڅ ڃنرلغ طزٸ طڀٺ حٿٴف ٫خش

وىخ ڃ٬ش ٿ٬ڄڀخص حٿظـش حٿڄټخنټش ڃؼپ حػ

حٿٸ٪ أ حٿظڄيى حٿظٸڀ حٿنخطؾ ٫ن طزخن ىؿخص

حٿ٤لش ٳٵ ىه هطىحى ٫ش ؿخڅ حٿڄخ. حٿلحس

حٿٴف حألڃ حٿ ي كظ ڃن ٫ڄڀش طـش طڀٺ

. حٿٴف طـش ٻڄخش

ڄٺ ٯ٤خء ر٪ ٷڀش ىؿش حنليح حٿٴف ؿى ص

ٳٵ حٿو حألڀش حٿظ نظـض ى ڃن حٿظرش

ٿٺ ٷځ ،ڃوظڀٴشحٽطـش حٽحأله ڃن هالٽ ٫ڄڀخص

رلڄخش ڃخ طلظو ڃن و ڃن أڅ طظ٬ اٿ حٿ٤خء

ٿټن رزذ . طـش حٿڄټخنټش رخٿيؿش حألخشحٽ

, ٫ڀ حألٯڀذ, حكظحء طڀٺ حٿظرش ٫ڀ ٻڄخص ڃن حٿڄخه

. ٳخڅ ٿٺ خ٫ي ٫ڀ ٷخځ طـش ٻڄخش ٫ڀيخ

:ذأشش انضي ػه ػهح انرعح -4

هڃن حٿحق حنو ٻڀڄخ ٣خٽ حٿڃن حٿ طظڄ ٳ

ٻڀڄخ طٯڀض ىه حٿ٨خىس اٿ ڃخٳش , ٫ڄڀش حٿظـش

رڄخ ىنخٹ كي ٿٴ٬خٿش ىه . أ٫ڄٶ ٳ ىحهپ حأل

Page 86: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

85

اال اح ٻخنض ىنخٹ حظڄحش حلش ٳ نٸپ , حٿ٬ڄڀخص

.ڃوڀٴخص ٫ڄڀخص حٿظـش

: انغط انصخش ػه ػهح انرعحذأشش -5

رؤنو (Texture) ڄټن ط٬ٲ حٿنؾ حٿو

حٿ٬ش حٿڄظزڀس ٿڀو أ ٻنو هن حٿلززخص أ

ٳٴ ٬خص ڃ٬نش طظـذ . نخ٫ڂ حٿلززخص أ ؿخؿخ

٫ڄڀخص حٿظـش ر٫ش طٴٵ ٽحٿو حٿونش حٿلززخص

نخڅ ٹحظـخرش حٿو حٿنخ٫ڄش حٿلززخص ٯڂ أنيڄخ ض

٫ڀ حنو ڃن حٿنخى أڅ نـي ر٬ڄڀش ڃن ڃ٬خىڅ ڃظخريش

حٿظـش أڅ طظـذ ؿڄ٪ حٿڄټنخص حٿڄ٬ينش ٳ

. حٿو ريؿش ڃظخريش

: رائط ػهح انرعح

أٻؼ أ٫ڄڀش حكيس رٴ٬پ ظټڅ حٿ٤خء حٿو

٬ن . ڃن ٫ڄڀخص حٿظـش حٿظ ڃ كيخ ٳڄخ طٸيځ

ىح حٿ٤خء حٿل٤خځ حٿڄٴټٺ حٿ ظټڅ ڃن حٿو

حٿڄ٬خىڅ ٳ ڃوظڀٲ ڃحكپ طلڀڀيخ حٿ ٤ ريس

حٿو حٿڀزش ٯ حٿڄظٴټټش حٿظ ط٬ٱ رخٿو

حٿ٤خء ڄ ىح ٳ حٿخٿذ bed rock حألڀش

حڂ ظٴٶ د أه اٿحٿو حٿڄٴټٺ حٿ نٸپ ڃن ڃټخڅ

ڃؼپ حٿؼالؿخص حٿخف هحٿ٬ڄڀش حٿظ ٷخڃض رنٸڀش حخد

ڃخثش أحٿن ٿٿٺ ٳينخٹ حذ ٣ڄش ... حألنيخ

حذ ؿڀيش نخطـش ٫ن حألنيخنخطـش ٫ن طذ

نخطـش ٫ن حٽ حذ حٿڀ حٿټؼزخڅ طذ حٿـڀي

Page 87: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

86

زٸ ىح حٿ٤خء حٿو حٿڄٴټٺ ىڅ . ٫ڄپ حٿخف

ٷڀال ٳ حٿڄنخ٣ٶ حٿيڀش حٿڄظش ٳٵ اال ظلٹ أڅ

حٿخرخص حٿټؼٴش أٷخٿڂٷڄڂ حٿي٠خد حٿڄ٤لش ٻٿٺ ٳ

. حص حٿظرش حٿڄظـڄيسحألٷخٿڂٳ

: اناذعح ػ انرعحاألسظح األشكالتؼط

أ ٫نيڃخ طظ٬ حٿو حٿظ طظزخن ٣زٸخطيخ

أڅڃټنخطيخ ٳ ىؿش ڃٸخڃظيخ ٿ٬ڄڀخص حٿظـش ليع

أ طڀٺ حٿ٬ڄڀخص ييح ٳٵ حٿـيخص حٿڀنش طؤػټڅ

ٳ كن ط٨پ حألؿحء طڀٺ طظآٻپ رلغحٿٸڀڀش حٿڄٸخڃش

٬ٱ ىح حٿن٩ ڃن حٿظـش . سحٿڀزش رخ حٿ٤زٸخص

طظټڅ ريه Differentialرخڂ حٿظـش حٿڄظزخنش

حٿظ حألش حألټخٽڃظن٫ش ڃنيخ، أټخٽحٿ٤ٸش

نظؾ ڃن . Mashroom rock نزخص حٿٴ٤ هطذ

)ط٬ حٿٻخځ ؿڀي و حٿڄـڄ٬خص حٿزٻخنش

طؿي ٳ أرحؽ أ أ٫ڄيس ٫ڄڀش حٿظـش اٿ (حٿزخ

طلڄ حٿل٤خځ ه ؿالڃي وش ٻزس ڀذأ٫الىخ

٤ڀٶ ٫ڀ ىه أٴڀيخحٿو حٿڄٴټٺ حٿڄؿى

ى Talus حٿظخٿ .Demoiselles حڂ حألټخٽ

حٿظ طنظؾ ٫ن ٫ڄڀش ٿؿش حٿـڃٱحألټخٽ حكي أ٠خ

، حٿظٴټٺ حٿو رح٤ش طټح ٫ڄڀش حٿظـڄي حٿرخڅ

: ڃنيخأش أټخٽ ٫يس نظؾ ٫ن حٿظـش

ى ٫زخس ٫ن Lapies : حٿٸ٬خصأ حٿلحٳ -1

ٸٵ ح٬ش طنظ ٳٵ حٿو حٿـش أك

Page 88: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

87

أ٤ق أ طوظڀٲ ٳ نٴخظيخ ن٨خځ ڃٴخڀيخ حٿظ

ٯىخ ڃن حٿوخث حٿ٤ز٬ش حٿټڄخش , ط٤زٸيخ

حٿڄظٴخطش رٴ٬پ ڃخء حإلحرشحٿظ طليى ٫ڄڀش

.حٿڄ٤ حٿلڄ٠ حٿڄظد

طظ٤ ىه Stylolitites : حٿڄننشحأل٫ڄيس -2

حٿڄظخس حٿظ طليع حإلحرش حٿس رٴ٬پ حأل٫ڄيس

حٿ٬٠ٴش حألؿحءٳٴ . ٫ڀ ٤ق حٿو حٿـش

رنڄخ طزٸ حإلحرشڃن حٿو حٿـ طظ٬ڄٶ ٫ڄڀش

حٿڄحٻ حٿ٤لش حٿڀزش ٷخثڄش ٳٵ ڃظ ٤ق

٬ظڄي ط٤ىخ ،أ٫ڄيس حٿڄل٤ش ٫ڀ ټپ حأل

, هخش حٿ٬ڄى ڃنيخ, ٫ڀ ؿى حٿڄٴخپ حٿڄظ٬ڄٸش

. حنـحٱ نظخؽ ىه حٿ٬ڄڀشحإلحرشنخ١ ٫ڄڀش

طنظ ٳٵ Weathering pits :كٴ حٿظـش -3

حٿوش حٿڄټٳش ٷڀڀش حالنليح هخش حأل٤ق

نٸخ١ حٿ٬٠ٲ أ٫ڀ ٣ٽ حٿڄٴخپ حٿوش

طنخ ىه . نظـش ٿڀظٴخص ٳ طآٻپ حٿوأحٿڄ٬ين

حٿلٴ رٴ٬پ حٿظـش حٿڄظخس هخش ٳ حٿو

ٿڀيڂ طآٻپ ڃظخ احٿشحٿڄخء ڃخ ظز٪ ٿٺ ڃن

ي كـڄيخ رخظڄح . ٷخ١ حٿ٬٠ٲڅڃٻ ٳ

٫ڄڀش حالڃخىو رظـڄ٪ حٿ٣رش ٳ ىحهڀيخ ڃخ طٸځ رو

طخىڂ حٿـ أڅڄټن .Hydration أ حٿظڄئ

ٳ طټڅ كٴ , أكڄخ رڄخ طٴه ڃن حٿڄظزخنش

طټڅ ٳ ىه حٿلخٿش , حٿظـش س حٿلـڂ نزخ

ىه حٿلٴ طڂ،ڃظـخس ٯ ڃنظ٨ڄش

الطزخ٣يخ رخٿظـش Honeycombsرخٿظنورخص

Page 89: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

88

Cavernous / (ڃن نو) شد حٿظننأحٿلٴش

Honeycomb Weathering.

طټڅ حٿـالڃي ٳ و صBoulders :حٿـالڃي -4

ڀزش ٷڀڀش حٿڄخڃش ٻخٿـحنض رٴ٬پ ٫ڄڀظن

حٿظـش حٿٴڀش حٿڄظخس حٿظ٬ش ، ڃظظخر٬ظن ىڄخ

ٳ٬نيڃخ ظد حٿڄخء حٿلڄ٠ ٫ز ،حٿڄظٴخطش

حٿټظپ حٿوش ٿظـش أ٣حٱحٿڄٴخپ طظ٬

ڃٻس ط٬ڄپ ٫ڀ ط٪ حٿڄٴخپ حظيحس حٿټظپ

ط٤ىخ , كذ ن٨خځ حٿڄٴخپ حٿخثي, حٿوش

ؿالڃي ڃظيس س حٿلـڂ نزخ طڄ اٿ

ط٨ي Gore stones/ Kernelsحٿلـخس حٿٸڀزش

ليى ن٨خځ . نظخؽ حٿظـشاحٿش٫ڀ حٿ٤ق ر٬ي

ٳٴ ،س١حٿڄٴخپ ٣ز٬ظيخ ټپ حٿـالڃي حٿڄض

كخٿش ؿى ڃٴخپ ٷڀڀش حالطخ٩ ڃليىس ٿڀظد

ڃن حٿـالڃي ٻزس حٿلـڂ أه أنح٩طظ٤ , حٿڄخث

أ حٿٸزخد أ Inselbergsنزخ طڄ حالنڀز٭

أڃخٻنطظو حٿټپ حٿڄظي ٳ , حٿلحشحأل٫الځ

حال٤حن أ حٿز٠خحٿڄٴخپ حٿڄټ٬زش حٿټپ

حٿټپ ه حٿڄظ٤پحألٳٸش حٿڄٴخپ أڃخٻنٳ

) أٿٸزخر حٿڄٴخپ حٿ٬ڄىش حٿټپ حٻن ٳ أځأٿزؿ

Bornhards ).

: ڃظزخنش حٿڄيحٽطـش حألټخٽ حٿنخطـش ٫ن حٽ -5

٫ڄڀش حٿظـش اٿ ٿإلخسظويځ ىح حٿڄ٤ڀق

حٿ٬٠ٴش ڃن حألؿحء احٿش صحٿظ ط٬ڄپ ٫ڀ ف

ٷي طئى ، ىه حٿ٬ڄڀشاٿحٿټظپ حٿوش حٿڄ٬ش

Page 90: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

89

أ, س ٧ي ٤ف وش ڃلٲاٿىه حٿ٬ڄڀش

رټپ رخ ٧ي حٿن٤خٷخص حٿڀزش ڃن ط٬ټأنيخ

حٿ٤زٸخص حٿرش حٿظ طظ٤٪ ڃٸخڃش حٿو

حٿيالثپ حٿڄؿىس ٳ حٿ٤ز٬ش ط. ٫ڄڀخص حٿظـش

ڃخ اح حٿ٤ٴپ حٿـڀي أ و حٿزخ أڅ اٿڃؼال

طنظي اٿ ٳبنيخ حٿڄظزخنش ٫ڄڀخص حٿظـش اٿط٬ض

أ ( pillars ) حأل٫ڄيس ط٠خش طزو أټخٽ

طظ٤ ىه رټظپ وش (Column )حال٤حنخص

٨خخ وش ٻزس حٿلـڂ ط٬ڄپ ٫ڀ كڄخش أحٻز

٤ڀٶ ٫ڀ ، حٿټظپ حٿوش حٿڄظٴټټش حٿحٷ٬ش طلظيخ

٬ظز حٿيڂ .( Demoiselles ) حأل٫ڄيسىه

، ٿ٬ڄڀخص حٿظـشأهنظخؿخ ( Talus )حٿو

حٿيڂ ڃٴظض و نظؾ ٫ن حٿظٴټٺ حٿ لپ

ظـڄ٪ ىح حٿيڂ ٫خىس ،ٳ ٴف ييس حالنليح

) حألكخڅ ر٬ ڄ ٳٷي ، ٫ني ٷخ٫يس حٿٴف

Scree .) حطو ىح حٿظحٻڂ ټال ڃو٣خ يي ٳبح

حالنليح ٳ٬ني ٿٺ ٤ڀٶ ٫ڀو حڂ ڃو١ حٿيڂ

(Talus cone ).

حٿټظپ حٿڄخٻؼش سٿظـ حأله ٽ حٿظـشأػخڃن -6

Residual Boulders طظٸ٤٪ ڃؼپ ىه حٿټظپ

اٿٳظظلٽ , ڃن حٿٴحپأٻؼ أرح٤ش ڀڀش

أڅٿ ڃن حٿذ , ڃوظڀٴشأكـخځ حص ه ٻظڀأٿحف

١٣ م أطظحؿي ىه حٿٴحپ ٫ڀ ټپ ڃنخ٣ٶ

رلغ طـي حٿ٣رش حٿ٬حڃپ حٿٴ٬خٿش ,٬ٲ

ىحهپ حٿو اٿ٣ٸيخ ڃن هالٿيخ , حأله

Page 91: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

90

حظيحس حخ ىه حٿټظپ اٿٳظئى رټپ طيـ

.ر٠خ ٫ڀ ټپ أهحكظ طنظي

Soliflustion or Soil Creep: كٲ حٿظرش -7

ظويځ ىح حٿڄ٤ڀق ڃن حٿنخكش حٿـڃٳش

ٿڀيالٿش ٫ڀ حٿلٻش حٿز٤جش ٯ حٿڄن٨س ٿټظپ

اٿڃن ح ٫خٿش , حٿو حٿظرش حٿڄز٬ش رخٿڄخء

٧خىس ڃن أڅڃن حٿـي رخٿٻ . ڃنوٴ٠شؿيخص

ىح حٿن٩ ڄټن طظز٬يخ ٳ حٿـيخص حٿظ طظڄ رؿى

ٻظپ ط٨ي ٫ڀ ټپ ،ؿيخص ؿزڀش حص ڃنخم ٣ذ

ڃن حٿو ڃظزخنش حٿلـڂ ڃڄظؿش ڃ٪ حٿظرش

ټڅ ڃي , طظوڀڀيخ ٻڄش ال رؤ ريخ ڃن حٿڄخه

ظلٹ , حألكخڅىه حٿڄخه ڃن حٿـڀي حٿحثذ ٳ ٯخٿذ

ىح حٿڄؾ حٿؼالػ رټپ طيـ ٫ز ڃنلي ڃن

أػنخء وخڃش ىح حٿڄؾ أڅ٫ڀ . حألٴپ نل حأل٫ڀ

)ىه حٿلٻش طظحف ڃن ڃنخ٣ٶ ٿكش ح٬ش

Extensive Sheets) ػالؿخص س حٿلـڂ

Mud )٤ڀٶ ٫ڀيخ ح٤الكخ حڂ حٿؼالؿخص

Glaciers) ٳ حٿـيخص حٿـزڀش ححٿظالٿش حٿظ

ڃؼپ ىه حٿ٨خىس ٨ي طنخٷ حق اٿطظ٬

، ٳ يس حٿظ٠خ حٿڄلڀش حٿڄظحؿيس ٫ڀ حٿ٤ق

حٿـيخص حٿظ طظڄ آڅٳ٬ڀ زپ حٿڄؼخٽ نالك٦

( Sub glacial Regions ) ش رڄنخهخص زو ؿڀي

حٿظ ظخٷ٢ ٳيخ حٿؼڀؾ رحس ٳ ٳپ حٿظخء

حألټخٽطزق ىه حٿ٬ڄڀش ٫خڃال ٳ٬خال ٳ ىيځ

نالك٦ , حٿ٤لش حٿزخس ٳ حٿٷض نٴوحألش

Page 92: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

91

كغ ال طظ٤ , حٿڄنخ٣ٶ حٿٸ٤زش زو حٿٸ٤زشأڅ

رخٿـڀي ٳخڅ ىه حٿ٬ڄڀش طټڅ ڃظڄس رټپ حأل

حألكخڅ ٳ ر٬ اٿو خ ,حٿ٤ن حٿظيٳٶ أڃخ .ځىحة

ٳخنو ٧خىس طظـڄ٪ (Mudflow)٫ڀ حنو حنخد

حٿظرش رڄؿزيخ ػڂ طظلٹ رس ر٤جش ٫ز

ٳ كخٿش . حٿؼالؿخص حٿڄلظش ٫ڀ حٿو حٿكپ

ڃن ىح حٿن٩ طظڄپ حٿلٻش ٫ڀ و ڃن ڃوظڀٲ

حٿڄ٬ٳش ٫ن ڃؼپ ىه حألڃؼڀشڃن حر . حألكـخځ

څنيٻن نخر٪ حٿ٤ن ٳ ڃن٤ٸشطيٳٶحٽحٿلٻش ى

ىح حٿظيٳٶ أىٷي ٳ أڃټخ، ٻٿحىٳ ڃٸخ٬٣ش

ٳ ٯ ڃ٬يخ ر٤ز٬ش , طټن ڃخ زو حٿيٿظخاٿ

san ) طټن رلس ٻظرخٽ اٿ ٿٺ أىحٿلخٽ

Cristobel lake) ٿٸي رڀٮ ڃـڄ٩ ىح حٿظيٳٶ

ٷيځ ٷي 2.500 ٻڄخ رڀٮ حنليحه أڃخٽ أر٬شكحٿ

200طحف ڄٺ حٿكپ حٿ ريح ٫ڀ حٿحى رن

. ٷيځ300 اٿ

ڃن ( Exfoliation Domes ) :حٿظٸ ٷزخد -8

حٿټظپ حٿوش حٿڄظـخنش حٿ٠وڄش أڅحٿڄالك٦

اٿ ٷٸش ٫ني ط٬يخ أٯشطظٸ ٫ڀ ټپ

ط٬ى ىه . طحص ڃظ٤ٳش ٳ ىؿخص حٿلحس

ڃليرش أٯشطش اٿ حڅؽ طٴټٺ حٿټظپ حٽاٿحٿ٨خىس

ظپ حطخال ,ڃ٬ٱٻڄخ ى – ىح حٿظٻذ اڅ

ػٸخ رخٿلخٿش حٿيش حٿظ ٻخنض ٫ڀيخ ىه حٿو

ٳ ريحش طټنيخ ڃ٪ ٿٺ ىنخٹ نحف ٫ييس طؿق

ٿظٴ ىه حٿ٨خىس ڃؿ٪ ىه أهٳش

Page 93: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

92

حٿظرد اٿ ٧خىس طٸ حٿو طؿ٪ اڅ ،حٿن٨ش

ٳڄن ، حٿلخپ ٳ ىؿخص كحس حٿزجش حٿڄظحؿيس ٳيخ

أ حٿزجش حٿٸزخرش ال طڄظي رخطـخه ٴڀ أڅحٿڄالك٦

حٿظٸ أٯش أڅىٿپ ٿٺ نيخث، ڃي ال اٿؿخنز

50 ٫ڄٶ ي ٫ڀ اٿ حألكخڅال طڄظي ٳ ٯخٿذ

ىه ٧خىس ٤لش ٿض أڅىح ىٿپ ٫ڀ ، ٷيځ

ىح ٳ٠ال ، حٿالٱ حٿوأ٫ڄخٵ اٿ٧خىس طڄظي

ىه حٿزجش ال طٸظ ٫ڀ ڃ٨ي حٿٸزخد رپ أڅ٫ن

حٿالپ كحث٢ حؿيخص ٳ هحنٶ أ٠خطظحؿي

ٿٸي حؿڄ٪ . حألهيىشحٿـزڀش كظ ٳ ٷ٬خڅ حٿىخڅ

ر٬ ٫ڀڄخء حٿـڃٳٿؿخ ٫ڀ ؿى ػالػش

ط (1 ):حٿ٤ل ىطٴحص ٿ٨خىس حٿظٸ

طڄيى طٸڀ اٿٳڀ ٳ ىؿخص حٿلحس ئى

( 2) , كيع حٿظٸاٿرټپ ڃالثڂ رلغ يٳ٬خڅ

ىهٽ حٿڄخء ٳ )ٿظڄئ حطڄيى ٤ق حٿو نظـش

و حٿٴڀزخ ٿٺ هخش (طٻذ حٿو

ؿى ط٠خ حص ٢ (3)ٿظټن حٿټخإٿن

طنظؾ ىه حٿظ٠خ ٫ن ط٬ش حٿټظپ ، ىحهڀ

. حٿوش حٿ٤لش

ڃ٬خڃپ اٿحظنخىح , طڄيى طٸڀ ٤ق حٿواڅ

اٿ, ئى ٳ حٿحٷ٪, طڄيى و حٿنخ حٿڄ٬ٱ

رش 0.5 كحٿ اٿخىس ٳ ٣ٽ حٿو پ

اٿٿٺ ٫ني حطٴخ٩ ىؿش حٿلحس , ٷيځ100ٿټپ

100كحٿ 5

طزق ىه حٿيؿش حٷپ ڃن ٿٺ ٳ .ٱ

Page 94: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

93

ٳ ىه حٿـيخص ٿٺ الڅ حٿڄي حٿلححأل٫ڄخٵ

ٳټڅ حٿظڄيى حالنټڄخ ٫ڀ ،ټڅ حٷپ ڃن ٿٺ رټؼ

1/20 كحٿ اٿ٤ق ڃٸخرخ حٽطلض , ٫ڄٶ ٷيځ حكي

ٿٿٺ ڄټن . ؿي ڃن نٴ ىح حٿڄ٬يٽ ٫ڀ حٿ٤قٿڂځ

ڃؼپ ىه اٿحٿٸٽ حنو ڃخ ىحڃض حٿ٤ف حٿظ طظ٬

ٳخڅ حإلٷيحځ أالٱ اٿحٿ٨خىس طټڅ ڃظ٬ش رلغ طپ

حٿ٢٠ حٿڄظحؿي رن حٿ٤زٸخص حٿ٬ڀخ حٿ٤زٸخص حٿٴڀ

أڅ اٿ حإلخس ڃن حٿ٠ ،ټڅ ٻزح حلخ

اح اال ط٨ي رټپ رخ أىع ف٫ڄڀش حٿظٸ ال ص

طٳص ٫حڃپ ڃخ٫يس ٿيخ ڃنيخ حٿٸٵ حٿڄـيش

اٿ حٿلحس حٿڄخء اخٽ ٫ڀحٿس حٿظ ط٬ڄپ

زي . ىحهپ حٿو ٳ٠ال ٫ن ٳ٬پ حٿنزخطخص حٿڄـيش

كيع ٫ڀ ٫ڄٶ طح ر٤خ ٳ ىؿخص حٿلحس أڅ

ٳ٬خٿش ڃن طحص ڃڄخػڀش طليع ٫ڀ أٻؼٻڅ ٷيځ 15

و حٿ٤ق طټڅ أڅزذ ٿٺ ، ٤ق حٿو حطو

ال ڃـخٽ ا, ڃض ڃ٪ رجظيخٳ ٬ظيخ حٿلخٿش ٷي طخٷپ

. ٿڄٸخڃش طحص ن٫ش ڃن ىح حٿ٤حأڃخڃيخ

: انرعح ػهاخ ذك انرشتح

ط٬ظز حٿظرش حٿنظخؽ حٿڄزخ ٿ٬ڄڀخص حٿظـش

ط٤ڀٶ ىه حٿظڄش ٫ڀ حٿ٤زٸش حٿ٬ڀخ حٿڄٴټټش ،حٿڄوظڀٴش

٫ڄڀخص رظؤػ حٿظ طټنض حألشڃن حٿٸس

رټپ , ططز٢ ڃ٪ ٫ڄڀخص حٿظـش .حٿڄوظڀٴشحٿظـش

٫ڄڀخص طټن حٿظرش ٫ڀ حٿـء حٿ٬ڀ ڃن , ػٶ

Page 95: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

94

حٿ٬ڀڄش حٿثش حألٳټخٷي طزڀص ، حألشحٿٸس

٫ن حٿظرش ٣ٵ طټنيخ ٫ڀ ي حٿ٬خٿڂ حٿ

حألٳټخ ال ڄټن حٿٴپ رن حألڃٳ حٷ٪ ، ٻؿٲى

حٿڄظ٬ڀٸش رخٿظرش هرظيخ ٳخٿظرش رظ٬ٲ ٳڀٴ ى

طلظ ٿوء ح٣خ حٿٮ ڃنحٿـء حٿ٬ڀ حٿڄٴټٺ

ى , حٿنزخطش ڃنيخحأله حٿلخس حٿ٠٬ش ٫ڀ ٫ڀ

٫ڄڀخص ىڄخطظټڅ نظـش ڃـڄ٫ظ ٫ڄڀخص ڃظالڃش

حٿظـش ٫ڄڀخص طټن حٿظرش ٿٿٺ ٳخڅ حٿظرش طظټڅ

ڀزن ىڄخ حٿڄخىس حٿڄ٬ينش ؿأنڃن , أخرټپ

. حٿڄٴټټش حٿڄخىس حٿ٠٬ش

ڃ٤ڀق أڅ اٿ ن أڅ ڃن حٿ٠

حٿظرش ٿو ڃ٬خن ٫ييس ح٫ظڄخىح ٫ڀ ڃخىش حٿو حٿ

ڃؼال ٬ن رڄ٤ڀق ,ٳخٿڄيني. ظ٬ڄپ ىح حٿڄ٤ڀق

ٳ كن ټڅ ڃٴيځ , حٿظرش ٫ڀ حنو ڃخىس ٯ ڃظڄخټش

ٳوىح حٿڄ٤ڀق رخٿنزش ٿ٬ڀڄخء حٿظرش حٿ٢ حٿ طنڄ

أڅ ( Joffe )ٷي ٻ ؿٱ , حٿنزخطخص طىى

ڃ٬ينش آٳخٵ أحٿظرش ى ؿڂ ٣ز٬ ظټڅ ڃن ٣زٸخص

٫ن حٳخٵطوظڀٲ ىه ، ٠٫ش حص ڄٺ ڃظزخن

ٳ ټڀيخ ٳخثظيخ ٻڄخثظيخ حألځحٿو

. ؿشٿهخثيخ حٿڄ٬ينش حٿز

: ذك انرشتح

طظټڅ حٿظرش ڃن هالٽ ٫ڄپ ٫يس ٫حڃپ ٷي

٫حڃپ س ڃن طڄ هڄjennyن ؿٲ ؽطڄټن ى

و )حألڀشحٿڄخىس حٿوش (1): ڃنيخ ى

Page 96: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

95

حٿلخس حٿنزخطش (2) , حٿظ طظټڅ حٿظرش ٫ڀيخ( حألخ

٫ڄ حٿڄن٤ٸش حٿظ طظټڅ (4)حٿڄنخم (3)حٿلحنش

. (حٿظ٠خ) حٿ٤رٯحٳخ حٿڄلڀش (5)حٿظرش ٳيخ

طڀ٬ذ ىح , حٿنزخطخصحأله٫ڀ , حٿ٬خڃپ حٿلخطاڅ

طټن أڅزذ ٿٺ ٻخڅ،ڃيڄخ ٳ ىه حٿ٬ڄڀش حٿڄ٬ٸيس

رڄحى طؤػص ٳ حٿڄن٤ٸش حٿظ ٷي أيهحٿظرش ټڅ ٫ڀ

حٿڄـيش هالٽ ىس حألكخءٷي ط٤ص طټنض رٴ٬پ

حٯڀذ حٿڄخىس اڅ .كخطيخ رح٤ش ن٨ڂ ؿ حٿنزخطخص

ى رٸخخ حٿڄخىس انڄخحٿ٠٬ش حٿڄظحؿيس ٳ حٿظرش

طټڅ رٸخخ حٿـ ڃيڄش ؿيح . ش حٿو٠حءپحٿټڀٱ

. ٳ ڃن٤ٸش طټڅ حٿلخث نڄىخحأله٫ڀ

طيڂ حٿلحنخص حٿڄـيش رټپ ٳ٬خٽ ٳ ىه

حٿڄخىس حٿ٠٬ش حٿظ ټڅ ٿنيخ حٿڄ٬ٸيس انظخؽ حٿ٬ڄڀش

حڄ ٫ني طـڄ٬يخ ٳ حٿظرش ر٬ي ٫ڄڀش طٴن أحى

)طڄ رخٿ٬خىس رڄخىس حٿيرخٽ حألٿشحٿڄخىس حٿ٠٬ش

Humus) ىه ، الطنڃظٸش ڃن حپ ى ٻڀڄش

ڀ٬ذ .حٿڄخىس ى حٿ٬خڃپ حٿث ٳ هرش حٿظرش

ؿء ڃن ڃحى حٿظرش ىح احرش ٫ڀ ٽكنڄخ ٬ڂ, حٿڄخء

Vertical ) حٿ٬ڄى ٿڀظرش ٣٪ڃيڄخ ٳ طټن حٿڄٶ

Profile ) رٴ٬پ حألٴپٷي طظلٹ حٿڄحى حٿحثزش نل

كؼڄخ طټڅ حٿ٨ٱ ڃالثڄش ٳخڅ ىه حٿڄحى . حٿڄخء

حٿظوؼ أ ڃن هالٽ حٿظزڀ اڃخظټ حخريخ

Coagulation حأل٫ڀ طليع ڃؼپ ىه حٿلٻش نل

ريه حٿ٤ٸش . ٿٺ ڃن هالٽ حٿوخش حٿ٬شأ٠خ

Page 97: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

96

حٿظرش ٳ ؿيش ڃ٬نش ٳ آٳخٵطظال ر٬ حٿڄحى ڃن

. ريه حٿڄحى حطيخأه آٳخٵكن طظن

زق , كؼڄخ طى حٿلٻش حٿٴڀ ٿيه حٿڄحى

رټپ حق ڄن أڀش آٳخٵرخالڃټخڅ طڄ ػالػش

: حٿظرش ى٣٪ڃٶ

٫ڄڀش حألٳٶليع ٳ ىح (A1 ) حٿ٬ڀ حألٳٶ -1

ڃ٪ ( Leaching ) ٯپ يي ٿڄټنخص حٿظرش

ى طـڄ٪ حٿڄخىس حألٳٶٿٺ ٳخڅ حٿ٬ڄڀش حٿخثيس ٳ ىح

. حٿ٠٬ش

أ ) حالظوال أٳٶى ( A2 ) حٿظخٿ حألٳٶ -2

حألٳٶ طلض حألٳٶٸ٪ ىح Fluvial (حإلحٿش

طد رټپ هخ رټؼس حألٳٶظڄ ىح , حٿخرٶ

طحؿيه ٫ڀ ص ٶحألٳٶىح . ٿألٴپحٿڄحى ڃنو

.حٿڄنخ٣ٶ حٿڄنخهش حٿزخىس حٿڄڄ٤س

لظ حألٳٶىح : حٿظذأٳٶ أ حٿڄظٸزپ حألٳٶ -3

. حٿ٬ڀخ ٳ حٿظرشحٳخٵ٫ڀ حٿڄحى حٿظ ظڂ ٯڀيخ ڃن

ؿڃٳٿؿش ڄټن طٸڂ حٿظرش ڃن نخكش

: ن٫ن ىڄخاٿؿٿؿش

(:حٿڄظوڀٴش)حٿظرش حٿڄظزٸش -1

طڀٺ حٿظ حظٸض أنيخ ط٬ن ىه حٿظرش ڃن حڄيخ

طزٸ ٳٵ طڀٺ انيخڃن حٿو حٿظ طظني ٫ڀيخ

نٴيخ حألٿش طلظ ٫ڀ حٿڄ٬خىڅ ٳؤنيخحٿو رٿٺ

طيٽ حٿظرش حٿڄظوڀٴش . حألخحٿڄؿىس ٳ و

Page 98: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

97

حٿڄن٤ٸش أڅ أحٿ٬ڄٸش ٫ڀ كيع ٫ڄڀخص طـش ٬ش

ڃن ٷض ٣پ ر٬ڄڀخص ط٬ش طٸځ رنٸپ حٿل٤خځ طظؤػٿڂ

ټڅ ڃن حٿ٬رش رڄټخڅ . أه ڃټخڅ اٿحٿو

حٿظ طنخ ڃنيخ حٿظرش حألڀشڃ٬ٳش ن٫ش حٿو

حٿڄظوڀٴش حٿٸيڄش حٿظټن ٿٺ رزذ ٫ڄڀخص حٿظلڀپ

ط ٳ اٿ أىصحٿټڄخ حٿ ط٬ض ٿو ڃټنخطيخ

ط٬ٱ ڃؼپ ىه حٿظرش رخٿظرش , حألڀشٴخطيخ

. حٿنخـش

طڀ٬ذ حٿ٨ٱ حٿڄنخهش ىح ڃيڄخ ٳ طټن

٤ڀٶ ٫ڀ ڃـڄ٫ش حٿظرش اهخث حٿظرش حٿڄظزٸش

طظ٤ ٫ني ٧ٱ ڃنخهش ٣زش حڂ ڃـڄ٫ش حٿض

Pedalfers ى حٿظد حٿظ طلظ ٫ڀ حٿليي

طظټڅ ىه حٿظد ٳ حٿڄنخ٣ٶ ، رټپ هخحألٿڄنځ

60حص حٿڄنخم حٿ٣ذ حٿظ ي ڃ٬يٽ ڃ٤ىخ ٫ن

حٿظرش حٿو أڅ٬ن ىح . ڂ ٳ حٿ٬خځ75اٿ

. حٿحٷ٬ش طلظيخ طټڅ ٣زش رس ڃظڄسحألڀش

حألڃ رس ڃظڄس أڃالكيخطظـى ىه حٿظد ڃن

طٴظٸ ٻؼح رؤنيخطظٲ . حٿ ـ٬ڀيخ ٳٸس ريخ نزخ

حٿزطخځ أڃالف حٿڄحى حٿٸخرڀش ٿڀرخڅ ڃؼپ اٿ

ڃن . حٿټخٿځ ٻٿٺ ٳي ٳٸس رڄحىىخ حٿ٠٬ش

حٿظ طؿي ٳ Literate ىه حٿظرش طرش حٿالطض أڃؼڀش

حٿس حٿظ طزذ حألڃ٤خ حٿڄيحش حص حألٷخٿڂ

ال ڄټن . ٳيخleachingكيع ٧خىس حٿظـى

. حألڄيس رخظ٬ڄخٽ االحظالٽ ىه حٿظرش ٿڀح٫ش

Page 99: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

98

٤ڀٶ ٫ڀ ڃـڄ٫ش حٿظد حٿظ طظ٤ طلض

زو ؿخٳش حڂ طد حٿزيٻخٽ أ٧ٱ ڃنخهش ؿخٳش

pedocals ط٬ن حٿظد حٿظ طلظ ٫ڀ حٿټخٿځ ،

حٿنش أڃ٤خىخ حٿظ طٸپ حألٷخٿڂطنؤ ىه حٿظد ٳ

حألڃ٤خ ڂ ال طڄق ىه حٿټڄش حٿٸڀڀش ڃن ٫60ن

ټڅ ،حألٴپرش نل صرليع ؿخڅ ڃخث هالٽ حٽ

ڃ٨٬ڂ حٿنزخص حٿ٤ز٬ حٿڄؿى ٫ڀيخ ڃن حٿلخث

طلظ ىه حٿظرش ٫ڀ ٻپ ، حٿـحص حٿس

طظزخن . حٿڄحى حٿٸخرڀش ٿڀرخڅ حٿظ طزذ هرظيخ

ىه حٿظد ٳ هرظيخ ڃن طرش حٿـنځ

Chernozem حٿىحء حٿوزش حٿظ طلظ ٫ڀ

طد حٿلخ اٿٻڄخص ٻزس ڃن حٿڄحى حٿ٠٬ش

ٻڄخص ٷڀڀش ڃن ىه االحٿڃخىش حٿٴٸس حٿظ ٿ ٳيخ

. حٿڄحى

Transported : حٿڄنٸٿشسحٿظد -2

حٿظرش حٿظ أنح٩طڄپ حٿظرش حٿڄنٸٿش ٻپ

ڃن ٳٵ ربحٿظيخٷخڃض ٫ڄڀخص ؿڃٳٿؿش ڃ٬نش

طڀٺ زظيخ حٿظ نؤص ٫نيخ نٸڀظيخ حألڀشحٿو

٫ڄڀش أػنخءطوظڀ٢ ىه حٿظرش . ٯىخأحٿ٬ڄڀخص نٴيخ

ٿٿٺ ال . ڃوظڀٴشأهنٸڀيخ رڄحى ٷخىڃش ڃن و

حٿظرش اٿ رخٿنزش حألڀشڄټن طليي ن٫ش حٿو

اٿ ڃن حٿظرش حألنح٩ٻڄخ طنظٸپ ر٬ ىه . حٿڄنٸٿش

حألشڃخٳخص ٷس ڃن هالٽ كٻخص حالنالٷخص

ڃخٳخص ٷي طي ٫ن اٿ حألهنٸپ حٿٸڂ ، حٿڄوظڀٴش

Page 100: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

99

ڃجخص حٿټڀ ڃظحص ٫ن ڃن٤ٸش حٿڄنؤ ٻڄخ ى حٿلخٿش ٳ

:حٿظخٿش حألنح٩حٿظرش حٿ٤ڄش ط٠ڂ حٿظرش حٿڄنٸٿش

Gravity Soil أ Colluvial حٿظؼخٷڀش حٿظرش- 1

طظټڅ ىه حٿظرش نظـش طيكؽ حٿل٤خځ

ڃن حٿڄنخ٣ٶ حألش ٷس حٿـخرش طؤػحٿو طلض

حٿڄطٴ٬ش رخطـخه حٿـيخص حٿڄنوٴ٠ش ٿڄخٳش ٷس ڃن

ټؼ ىح حٿن٩ ڃن حٿظرش ٳ حٿڄنخ٣ٶ . ڃن٤ٸش حٿڄنؤ

زو حٿلحش رزذ خىس حٿظـش أحٿلحش

حٿڄټخنټش ٷڀش ؿى حٿ٤خء حٿنزخط حٿ ڄن٪ طخٷ٢

حألشط٬ظز حالنالٷخص .كٻش حٿل٤خځ حٿڄٴټٺ

ال . ثش ٿيه حٿلٻش ٿڀظرشأزخرخ أټخٿيخرټخٳش

ٯخٿزخ ڃخ طوظڀ٢ ا أكـخڃيخطظخرو حص ىه حٿظرش ٳ

(boulders) حألكـخځڃ٬يخ حٿـالڃي حٿوش حٿټزس

ال ، طؿي ىه حٿظرش ٫ني ٷيڃخص حٿڄنليحص حٿييس

. ط٨ي ٳيخ ٫خىس ٴش ٣زخٷش ؿيس

Alluvialحٿظرش حٿ٤ڄش - 2

حٿظرش حٿظ ٷخڃض أنح٩ ط٠ڂ ىه حٿظرش ٻپ

٫ني حطخٿيخ أحٿڄخه حٿ٤لش حٿـخش رنٸڀيخ طزيخ

رؤنيخطظڄ ىه حٿظرش . رڄ٤لخص ڃخثش رټپ ىٿظخحص

حص ٴش ٣زٸش ؿيس ٻڄخ طظٲ رظـخن حص

ىڄخ هخظخڅ طڄحڅ حٿظذ حٿڄخث . حٿحذ ٳيخ

طؿي حٿظد حٿ٤ڄش رس هخش ٳٵ . ٫ن ٯه

حٿٴ٠ش حٿظ طڄىخ ڃخه حٿٴ٠خڅ رن حألنيخيٽ

ؿي ٳ حٿيٿظخحص حٿيحالص حٿڄكش صٻڄخ . أهكن

Page 101: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

100

lagoonsحٿزـخىح رن٤خٵ حٷپ ٳ حٿزلحص حٿخكڀش

. حٿڄظنٸ٬خص ٳ ٷ٬خڅ حٿڄـخ حٿنيش حٿٸيڄش

حٿټز ٳ حٿ٬خٿڂ ڃؼپ ٿألنيخطڄؼپ حٿيٽ حٿٴ٠ش

حٿنپ ىؿڀش حٿٴحص نڄخؽ ؿيس ڃن حٿڄزيپ

ق ني حٿنپ ؿيح ٻٴش طټڅ ٻپ . حٿظرش حٿ٤ڄش

ڃن حٿيٽ حٿٴ٠ش حٿيٿظخحص ڃن هالٽ نٸڀو ٿڀټڄخص

حٿحٷ٬ش ٷد حألح اٿحٿ٨٬ڄش ڃن حٿظرش حٿـيس

. ڃزو

ڄټش ٳ حٿ٬خىس رؤنيخ ىح طظڄ حٿظرش حٿ٤ڄش

ٻخنض ٧ٱ حٿڄنخم ڃالثڄش ٿظټخػ احهزش هخش

حٿڄحى حٿ٠٬ش ر٫ش ٳيخ ٻٿٺ رزذ حٿظـيي

حٿڄظحپ حٿ لپ ٫ڀيخ ؿحء ڃخ طڀٸو ٫ڀيخ

. حٿٴ٠خنخص ڃن حخرخص ؿييس ٻپ ٫خځ طٸزخ

Glacial Soilsحٿظرش حٿـڀيش - 3

طزض حٿظرش حٿـڀيش ٳ ڃنخ٣ٶ ح٬ش ڃن حٿخرش

٫نيڃخ طحؿ٪ حٿـڀي حٿ ٯ٤ ڃخكخص ٻزس ڃن

ٿٺ حٿـڀي أٿٸٷي . حٿزالظن٫ أػنخءحٿٸخحص

رخٿحذ حٿظ ٻخڅ لڄڀيخ ڃ٬و ڃټنخ ڃخ ٬ٱ رخڂ

رؤنيخ طظڄ حٿظرش حٿـڀيش ، حٿظرش حٿـڀيش

أكـخڃيخ حص حص ٯ ڃظـخنش ٳ أنيخ ٣زٸشٯ

ط٬ظز طرش ن٤خٵ . ٻڄخ طظٲ ريؿش ڃخڃظيخ حٿ٬خٿش

حألڃؼڀش أقحٿس حٿڄي ٳ حٿالخص حٿڄظليس ڃن

. ٿيح حٿن٩ ڃن حٿظرش

Lacustrine :طرش ٷ٬خڅ حٿزلحص- 4

Page 102: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

101

ؿٴض طظ٤ ٷ٬خڅ ٻؼ ڃن حٿزلحص حٿظ

. ؿيس٣زٸش حص ٴش س رظدحألزخدڃخىيخ ٿزذ ڃن

ٻؼح ٳ كـڂ حطيخ طز٬خ ٿڄٷ٪ سطظزخن ىه حٿظد

حٿزلس ڃن حى حٿني كغ طټڅ ٣ز٬ش حٿحذ

حٿظ طذ ٳ حٿزلحص حألنيخ ٻخنض اح هنش أٻؼ

. ٳ ڃكڀش ڃظٸيڃش ڃن ڃحكپ حٿيس حٿـڃٳٿؿش

طز٬خ ٿيؿش أ٠خطوظڀٲ طرش حٿزلحص ٳ هرظيخ

ٸ٪ ن٤خٵ حٿٸڄق ٳ . ؿى طلڀپ حٿڄحى حٿ٠٬ش ٳيخ

حٿ ڄظي ٳ ٯد الش , حٿالخص حٿڄظليس ٻنيح

حٿزلحص حٿٸيڄش ألكيڃنطخ ڄخٽ ىحٻطخ ٳٵ ڃٷ٪

, حٳيهحألكڄحٿظ حنٳض ڃخىيخ رح٤ش حٿني

حٿيي رورش طرظو رخظحثو حإلٷڀڂظٲ ىح

.حٿلخرخٿٷض

Aeolian soil :حٿظرش حٿيحثش- 5

طظټڅ ىه حٿظرش ڃن ؿحء حٿظذ ٿڀڄحى حٿظ

طنٸپ حص حٿحذ أڅ طظ٤٪ حٿخف ا. طنٸڀيخ حٿخف

ڃن ڃخى ڃوظڀٴش ر٠٬يخ ٷخىځ ڃن ڃحى ٣ڄش ٷخڃض

رظزيخ ٳٵ يٿيخ حٿٴ٠ش ؤط ٷڂ أه حألنيخ

اخٳشڃن طڀٺ حٿحذ ڃن ڃنخ٣ٶ حالخرخص حٿـڀيش

حٿڄحى حٿظ أ ڃؼپ حٿزخ حٿزٻخن أه ڃخى اٿ

طٸځ أطٸځ حٿخف نٴيخ رظ٬ظيخ ٷ٬٤يخ ڃن حٿو

طظذ . حٿلحشحألكحرظٴيخ ڃن حٿڄنخ٣ٶ

. حٿڄحى حٿونش حٿحص ٳ ڃنخ٣ٶ ٿض ر٬يس ٫ن حٿڄنؤ

٫ڀيخ طرش حٿڀ ٳ حٿڄنخ٣ٶ حٿـخٳش زو حألڃؼڀشڃن

Page 103: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

102

ىه أنح٩ٻڄخ ط٬ظز حٿټؼزخڅ حٿڃڀش ن٩ ڃن . حٿـخٳش

حٿي حٿظرش حٿظ نييخ الكٸخ ٫ني حٿليغ ٫ن

. ٿخفحٿـڃٳٿؿ ٽ

:(لاط انرعح ) ذمذش يؼذالخ انرعح

ٿٸي ٷيځ حٿزخكؼن ٳ حٿـڃٳٿؿخ ٫يى ڃن

حٿڄ٬خىالص حٿظ ڄټن رح٤ظيخ طٸي ڃ٬يالص حٿظـش

أخخحٿڄ٬خىٿش حٿظخٿش حٿظ طٸځ , ٷيځ ڃؼخال ٫ڀ ٿٺڅ

٫ڀ ټپ حألنيخ٫ڀ طٸي ڃ٬يالص حٿظـش ٳ ڃخه

:حألنيخحذ ڃحى ڃحٿش رٴ٬پ ڃخه

QT1 - PT2

= Xn ــــــــــ ــــــــــ

Ab Ab

Xn: حٿڄ٬يٽ حٿخٳ ٿڀڄحى حٿڄحٿش رٴ٬پ حٿظـش ڃٸخو

ٻڂ/ رخٿ٤ن 2

. ٳ حٿنش

Q : ځ ٿڀنيڃ٬يٽ حٿظٲ حٿن 3

كيس أ أ )

. (ڃټ٬زش

Page 104: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

103

T1: ڃ٬يٽ طٻ حٿڄحى حٿحثزش رخٿ٤ن ٿكيس طٴش

ځ / ٣ن)ڃ٬نش 3

) .

Ab: ٻڂ(حٿل) ڃخكش حٿڄن٤ٸش 2

.

P : حٿن ڃٸخخ رنٴ كيس ٷخ حألڃ٤خ٫يٽ ٥

ځ)حٿظٲ 3

) .

T2: ځ / ٣ن) حألڃ٤خ ڃ٬يٽ طٻ حٿڄحى حٿحثزش ٳ ڃخه3

).

ظڂ ف ڃٴىحص حٿڄ٬خىٿش ڃن ػڂ ظڂ كپ ڃؼخٽ ٫ڀ

. ىه حٿڄ٬خىٿش

Page 105: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

104

Landslide :االاساخ االسظصاللاخ اال

حالنيخحص حالو حالنيخحص ن٨ اٿ

حٿظرش٫ڄڀش كٲ ( rocks streams )حٿوش

ىه ٻڄخ طظڄپ , رټپ ڃظ٤ٱ ٳـخثش كٻو ٫ڀ أنيخ

٫ڀ حٿٴح حٿو ٿ ڃـى ٯ٤خء حٿلٻش

ٳٴ حٿٷض حٿ طظټڅ ٳو طحٻڄخص حٿيڂ . حٿظرش

rock ) نظـش طټ ٣زٸخص حٿو حٿڄو٣ش

ledges ) , ظڄپ ٫ڀ ؿء حأل حالنيخ أڅنـي

.ٳـخثش حطيخ ٳ كٻو حٿوش حٿ٤زٸشٻز ڃن

كيع حٿڄجٿش ٫نڃـڄ٫ظن ڃن حٿ٬حڃپ ؿي

: ىحالنيخحص حالو

٣رٯحٳو حٿڄن٤ٸش ٷي حٿزلغ -1

ن٩ حٿو ڃن كغ , حٿزنش حٿـٿؿش- 2

. هخثيخ حٿٴخش

حألش حٿـخرش طؤػ- 3

. أكخنخڃخ٫يس حٿڄخه حٿزخ٣نش - 4

: أاع االضاللاخ األسظح

كٻخص ٬ش ؿيح ڃؼپ حنالٵ طخٷ٢ حٿو - 1

ال ټڅ ؿى حٿڄخء خ ٳ كيع ىه حٿلٻخص

rock falls حٿو حٿنخطـش رخٿظخٷ٢ حألټخٽط٬ٱ

حنالٵ حٿل٤خځ rock slideحالنالٵ حٿو ,

. Debris slides حٿو

Page 106: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

105

حنخد ر٤ت ليع ٿڀڄحى حٿظ طز٬ض ؿثخ رخٿڄخء -1

, سكٲ حٿظد, ڃټنش ڃ٨خى ڃؼپ كٲ حٿو

. رشحنيخ حٿظ

نخد ٪ ليع ٳ حٿڄحى حٿظ طز٬ض ٻڀخ ا -2

٫نيخ ڃـ حٿظرش حٿڄـخ نظؾرخٿڄخء كغ

.حٿ٤نش

ي أكصش أ ػذ ذفش اؼذ األسظحذؽذز االضاللاخ

:انظشف انرانح

ٳ حٿٴف هخشٴف ييس حالنيخ -1

٫ني حإلنخڅ حٿڄنليحص حٿظ ٫ڄڀيخ أحالنټخو

ط٬ظز حٿـيحڅ . ٸو ٿڀ٤ٵ هالٽ حٿڄنخ٣ٶ حٿـزڀش

حٿلخىس حالطٴخ٩ حٿظ طل٢ رخٿوحنٶ حٿنيش حٿىخڅ

ٿظټن حالنالٷخص أه ڃنخزش أڃخٻن حٿـڀيش

. حألش

ٯس أڃ٤خحٿظ٣ذ حٿ نظؾ ڃن هالٽ ٸ١ -2

كغ طزق ٻؼ .حٿـڀي أ رخڅ ٻڄخص ڃن حٿؼڀؾ أ

٫ڀ ٯس أڃ٤خڃن حٿو ٿٸو ر٬ي ٸ١

حألڃ٤خحٿڄن٤ٸش ٻڄخ ټڅ ٿڀڅ حٿ ط٠ٴو ڃخه

ىح طليع ٻؼ . أ٠خ أه أىڄش٫ڀ حٿو

رزذ طز٪ حٿسڃن حالنالٷخص حالو

ڃن حٿوحنخص ٷنحص اٿيخ رخٿڄخه حٿڄظرش حأل

.حٿن..حٿ

Page 107: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

106

حٿالٽ حٿظ ٷي طزذ ريحش كٻش حالنالٵ -3

حألش ٬ظٸي رخڅ ٻؼح ڃن حالنالٷخص حأل

ٳ ؿزخٽ San Juan حٿٸيڄش حٿظ كيػض ٳ ؿزخٽ

. أ٠خٻٿحى ٻخنض ٷي نظـض ٫ن الٽ ٷيڄش

.أ٠خ طڀ٬ذ حٿي نٴو أڅڄټن ٿڀزحٻن

رخ٣ش ٫ڄڀخص حٿخنيس حٿ٤زٸخص حالو احٿش -4

ٿٺ ٫نيڃخ طظلٽ ر٬ حإلنخڅ رخ٣ش أ٣ز٬ش

ٻڄخو ڃن ؿحء ٫ڄڀخص طـو حٿوشحٿ٤زٸخص

٣ن ٸځ ٫ني ط٣زو رظيپ ٫ڄڀش حنالٵ اٿ

خ٫ي . حٿحٷ٬ش ٳٷوحٿوشحٿ٤زٸخص حٿظټنخص

٫ڀ ٷخځ ٫ڄڀش حالنالٵ ٫نيڃخ پ ٣زٸخص حإلنخڅ

. رلؼخ ٫ن حٿڄ٬خىڅ ٻخٿٴلڂ ڃؼالطلظشوو

ٻخڅ طټڅ ٣زٸخص ح٫ظخىشؿى رنش وو ٯ -5

ٷي طظ٤خرٶ ڃ٪ ىؿش ڃپ أنيخ ىؿش اٿطڄپ ٻؼح

كغ طؿي ڃٴخپ ٣زٸو طټڅ أحٿٴف نٴيخ

. ٿـيحڅ حٿوحنٶ حٿىخڅ حٿنيش حٿ٬ڄٸشڃحش

ى ٫خڃپ ڃيڂ ؿيح ٳ :حألشحػ حٿـخرش -6

كغ ٸځ رڄخ٫يس حألشطټن حالنالٷخص

.حألٷپحٿ٬حڃپ حٿخرٸش ٫ڀ

حنش ٳ حألشٿٸي حى حالىظڄخځ ريحش حالنالٷخص

أ٫يحى ر٬ي حٿخىس حٿظ كڀض ٫ڀ هخشحالهه

ٳ ٧خىس حٿظل٠ خىس ڃن أ٫ٸزيخحٿټخڅ ڃخ

كٽ حٿڄيڅ حٿظ ؿييس ڃظ٣نخص انخء اٿحٿلخؿش

ٻڄخ ٳ كخٿش خڅ هخشطل٢ ريخ حٿڄطٴ٬خص ره

Page 108: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

107

٧پ حٿڄو٤٤څ يڄڀڅ حػ طڀٺ اٳحنټ

كغ ٫ييس كٽ ٻحع اٿ أىحالنالٷخص ڃڄخ

ٳ حٿخرخڅ Kobe رض ٫پ زپ حٿڄؼخٽ ڃينش ٻر

ڃن Rocco حٿظ طليع ٳ ؿزخٽ حألشرخالنالٷخص

٫ڀڄخ رخڅ ىه حٿڄينش حٿس حألڃ٤خؿحء ٸ١

ه ڃن ڃڀڅ نڄو ٿٿٺ ٳخڅأٻؼٻزه زڀٮ ط٬يحى ټخنيخ

ڃن حٿ٠ طليي ڃح٣ن حالظ٤خڅ ٳ حٿڄنخ٣ٶ

أ حألش ٧خىس حالنالٷخص اٿطظ٬ حٿظ ال

. حٿخثپ ٿلڄخظيخ ڃنيخاـخى

: االكغاساخ االنراءاخ انؽاخ انصذع

. ڃس ط٤٬ ٿڀ٤ڀزشحٿڄ٤ڀد ڃٳٶ رٴلخص

:انضالصل انثشاك ؼشكاخ انشفغ انثغ

. ڃس ط٤٬ ٿڀ٤ڀزشحٿڄ٤ڀد ڃٳٶ رٴلخص

: نا انغؽؽح انعاسحانذس انعيسفنظ ل

: األاس

Page 109: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

108

حٿ٬ڄڀخص حٿـڃٳش أٻؼ ڃن حألنيخ ط٬ظز

حأل ٫ڀ ٤ق حٿظؤػ ٳ أىڄش أٻؼىخحنظخح

رنٸپ ڃ٨٬ڂ حٿڄحى حألنيخ طٸځ ا. ط ڃ٨خىه

ٯىخ ڃن حٿ٬ڄڀخص أحٿوش حٿٸخش حٿظ حٷظ٬٤ظيخ

ط٬ڄپ ٫ڀ طوٴ ٳبنيخرٿٺ . حٿڄل٢ حٿزلاٿ

٫ني ٻپ حألنيخطنظ . ٤ف حٿٸخحص رټپ ڃظحپ

ڃظخص حالطٴخ٩ ٫ن ڃظ ٤ق حٿزل طٸزخ ڃخ

٫يح طڀٺ حٿظ ططٴ٪ ٳٵ ڃظ ه٢ حٿؼڀؾ حٿيحثڂ ٻٿٺ

حٿڄنخم ٳڄخ ٫يح أنح٩ طؿي ٳ ڃ٨٬ڂ أڅ ڄټن ٳبنيخ

. حٿڄنخم حالنـڄخى حٿيحثڂ

حألټخٽ ر٬ ٤ق حٿي٠زش حڅ حٿڄء ٿ٬ؾ

رخ٫ظزخىخ حٿ٬ڄڀش رظټنيخ، حألنيخ حٿظ ٷخڃض حألش

ٿٺ ٻٿحىحٿثش ٳيخ ٻڄخ ٳ حٿوخنٶ حٿ٨٬ڂ ٿني

ٻڂ 1.5حٿوخنٶ حٿ ي ٫ڄٸو ٳ ر٬ ڃحٷ٬و ٫ن

حٿڄـخس ٿو حٿ زڀٮ ٤ق حٿي٠زش٫ن ڃظ

.ٻڂ25حطخ٫و كحٿ

حأل حڂ ڃټخثن حألنيخ ٫ڀ Strahlerأ٣ڀٶٿٸي

طٱ حٿڄخه أنيخ ا طٸځ ر٧ٴظن ڃيڄظن أنيخكغ

انيخو ٳ ر٬ حٿڄنخ٣ٶ ٻڄخ د ٫ن ٤ق حٿخحٿحثيس

ٸځ ,حٿخرشط٬ڄپ رٸس ٳ زپ نلض ط٬ش ٤ق

:حٿظخٿش رخأل٫ڄخٽ هحٿني ٳ زپ حنـخ ٧ٴظو حٿؼخن

حٿ ظلٹ حأل ط٬ش ٤ق ربحرشٸځ -1

. ٫ڀو

.احرظيخ أنٸپ طڀٺ حٿڄحى حٿظ ٷخځ رظ٬ظيخ -2

Page 110: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

109

أذ حٿڄحى حٿظ ٷخځ رنٸڀيخ ر٤ٸش حٿيكؿش -3

.حٿظ٬ڀٶ

٫ڄپ حٿني ٻڄخ رنخ خرٸخ ٫ڀ حٿنلض حٿظ٬ش ال ٸظ

ٻزس ٻڄخ ٳ انخثش رؤ٫ڄخٽ أ٠خ ٸځ انڄخٳٸ٢

حٿيحالص حٿڄكش . صحٿيٿظخ ححٿيٽ حٿٴ٠ش

رٿٺ حألنيخ طټڅ أڅڄټن .Bajadaيٽ حٿزـخى

رٸي ڃخ طټڅ ٫ڀو constructional انخثش٫حڃپ

،أكخنخ حٿٷض نٴو ١ destructional ىيځ٫حڃپ

ا gradedڃظحنخٳزق حٿني ٳ ىه حٿلخٿش نيح

ٸځ حٿني ٳ ڃنخ٣ٶ ڃ٬نش ڃن ڃـحه ر٬ڄڀش حٿنلض

رٿٺ ٳي ني كٴخ ذ حٿني ٳ حىو حٿظ٬ش

ٳ ڃنخ٣ٶ ڃ٬نش ڃن ڃـحه ٳ حىو ر٬ حٿڄحى حٿظ

ٿض aggradedڃذ ٷخځ رظ٬ظيخ نٸڀيخ ٳٸخٽ حنو

حٿظ طڄ حٿكيس ى حٿ٬ڄڀش حٿـڃٳٿؿش حألنيخ

طزييخ ٳ ٿٺ ر٬ حٿ٬ڄڀخص ارڄؼپ ىه حٿلخالص

٫ڀ ح حألنوأڅٯ . حألڃحؽٻخٿؼالؿخص حٿخف

. طؤػح أىڄش أٻؼىخ طټڅ أڅ ٻڀيخ ڄټن حألن٤خٵ

: األاسيصادس يا

أٿڄزخه حٿؼڀؽ حٿحثزش حٿڄخى حألڃ٤خط٬ظز ڃخه

حٿؼڀؽ حألڃ٤خ ٷڂ ڃن ڃخه . حألنيخٿڄخه

ظلٹ هالٿيخ . حٿظرشحٿوشىحهپ حٿظټنخص

كظ أ نخر٪ أػڂ وؽ ر٠٬و ػخنش رټپ ٫څ

كغ طٸځ ىه حٿڄخه seepageرس ق

Page 111: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

110

ڃن حألنيخطظ ٻؼ ڃن , ػخنشحألنيخرظش

طظى . يخٱ طڄ أهالٽ حٿزلحص حٿظ طنز٪ ڃنيخ

حألڃ٤خطڀٺ حٿزلحص ريىخ رخٿڄخه رخ٣ش

. ڃخه حٿؼڀؽ حٿظ طد طنظي ٳيخأ ٫ڀيخ حٿخٷ٤ش

طخ٫ي حٿ٨ٱ حٿظخٿش ٫ڀ خىس ؿخڅ حٿڄخه

: حٿ٤لش رس ٫خڃش

: ٧ٱ ڃنخهش ڃالثڄش- 1

نخطـش ٫ن حر٪ ٫يش حألڃ٤خ طظڄؼپ رٸ١

خىس نزش حٿـخڅ حٿ٤ل اٿ حٿ ئى حألڃ

حٿڄـخٽ حٿټخٳ ٿڀظرش حٿنزخص حٿ٤ز٬ اطخكشٿٺ ٿ٬يځ

طئػ . حألڃ٤خالڃظخ حه ٻڄش ٻزس ڃن ڃخه

حٿ٨ٱ حٿڄنخهش ٫ڀ ٻڄش حٿـخڅ حٿ٤ل ڃن هالٽ

ٯ حٿڄزخ حٿڄظڄؼپ ٳ ٻؼخٳش حٿنزخص حٿ٤ز٬ طؤػىخ

كغ طظنخٷ نزش حٿڄخه حٿ٤لش حٿـخش ڃ٪ خىس

طٸڀپ ٫ش اٿٻؼخٳش ٿٺ حٿ٤خء حٿظ طئى ريىخ

ٳظ٠٪ نزش حأل ٳٵ ٤ق حألڃ٤خؿخڅ ڃخه

ٻزس ڃنيخ رزذ نٴخىخ هالٽ ڃخڃخص حٿظرش حٿو

ٻڀڄخ ٷڀض ٻؼخٳش .حٿنظق– ٻٿٺ ٫ن ٣ٶ حٿظزو

حٿ٤خء حٿنزخط ٻڀڄخ ٻزص كش حٿڄخه حٿ٤لش حٿـخش

ٻڄخ ي حطٴخ٩ حٿ٣رش حٿنزش ٳ . حألڃ٤خڃن ڃخه

حٿيحء ڃن كش حٿڄخه حٿ٤لش حٿـخش رزذ طنخٷ

طخ٫ي . حٿظزو– نزش حٿ٠خ٩ حٿڄخث ٫ن ٣ٶ حٿنظق

ڃ٬يالص حٿلحس حٿح٣جش ٫ڀ خىس كش حٿڄخه

Page 112: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

111

طٸپ رززيخ ٳ٬خٿش ٫ڄڀش حٿنظق ا أ٠خحٿ٤لش حٿـخش

. حٿظزو–

: ٧ٱ ؿٿؿش ط٠خش ڃالثڄش

نىحى كش حٿڄخه حٿ٤لش حٿـخش ٳ حٿڄنخ٣ٶ

حٿظ طظټڅ ڃن و حص ىؿخص ڃخڃش ٷڀڀش ڃؼپ

ٻٿٺ ٳ كخٿش ٷڀش ؿى shaleحٿ٤ن و حٿ٤ٴپ

لپ حٿ٬ټ ٫نيڃخ طټڅ , حٿٸٵ حٿڄٴخپ

حٿظټنخص حٿوش ڃخڃش ريؿش ٻزس ٻو

و حٿڄـڄ٬خص ڃ٪ ؿى ن٨خځ ڃٴڀ أحٿ٤زخ

حق ٳ حٿڄن٤ٸش كغ ٠٪ ٷڂ ٻز ڃن ڃخه

. حٿزخ٣نشحٿڄخه اٿ حٿؼڀؽ طن٠ڂ حألڃ٤خ

ٻڄخ طىحى كش حٿڄخه حٿ٤لش حٿـخش ٳ

حٿڄنخ٣ٶ حٿظ طي ٳيخ ىؿش حالنليح كغ طظ٬خ٧ڂ

حٿؼڀؽ حٿحثزش ٫ڀ حٿ٤ق حألڃ٤خ٫ش ؿخڅ ڃخه

ڃـخٽ ٿڀو حٿظرش ال زٶٳ ىه حٿلخٿش رٿٺ

نزش ٻزس ڃن طؤه أڅحٿ٤خء حٿنزخط ٿ٬ڄڀش حٿظزو

طڀٺ حٿڄخه لپ حٿ٬ټ طڄخڃخ ٫نيڃخ طټڅ ىؿش

.ٷڀڀشحالنليح ٿڀ٤ق

: األاسذصف

ٻڄخ ى حٿلخٿش ٳ ٻؼ ڃن حٿ٨حى حٿ٤ز٬ش

٫يس طخنٲ طز٬خ اٿ طنٲ أڅ ٿألنيخ ڄټن حأله

:اٿ حظنخىح حألنيخ طٸڂ ا ،ٿڀڄٸخ حٿڄظويځ ٳ ٿٺ

Page 113: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

112

حألٷخځ اٿ ٣ز٬ش ؿخڅ حٿڄخء ٳ حٿىخڅ حٿنيش :أال

:حٿظخٿش

Permanent حٿيحثڄش حٿـخڅ حألنيخ- 1

طڀٺ حٿظ ظڄ ؿخڅ حٿڄخء ٳيخ حألنيخ ن٬ن ريه

أٿيحثڄ٣ڀش حٿ٬خځ طزذ ٧ٱ ٻؼس كخٿش حٿـخڅ

: ڃنيخٿألنيخ

طټڅ ٻڄش حٿظخٷ٢ ٻزس ڃ٫ش ط٬خ ڃنظ٨ڄخ - 1

حالظحثش ڃؼپ حألٷخٿڂ ٻڄخ ٳ حنيخ .حٿ٬خځ٣ڀش

. حٿن...حٿټنڅ ححالځ

ڄ أ ڃن ٫يس رلحص أنز٪ حٿني ڃن رلس - 2

. ڃـحه هالٿيخ ٻڄخ ٳ حٿنپ ڃټن

أنز٪ حٿني ڃن نيخثخص حٿ٤خءحص حٿـڀيش - 3

أرخحٿؼالؿخص ٻڄخ ٳ ني حٿيحند حٿحن ٳ ٷخس

.حٿڄخٿش أڃټخني ڃ ٳ ٷخس

ڃن أٷخځ ٷخځ رظ٬ڄٶ احزق حٿني ىحثڄ حٿـخڅ - 4

حألڃ أٿيحثڄ ڃخ ىڅ ڃظ حٿڄخء حٿزخ٣ن اٿحىو

. حٿ ـ٬ڀو ظ رټڄخص ػخرظش ڃن حٿڄخه حٿزخ٣نش

Intermittent حٿڄظٸ٬٤ش حألنيخ- 2

طظٸ٤٪ ٫نيخ ڃخى حٿڄخه ٳ ص حٽحألنيخ ى

حٿظ حألٷخٿڂ ٳ حألٯڀذ ٫ڀ حألنيخ طؿي ىه .ٳظحص

زو حألٷخٿڂټڅ حٿظخٷ٢ ٳيخ ٳڀخ طټڅ خث٬ش ٳ

:ىڄخ ٷڄن اٿ ريىخ حألنيخ طٸڂ ىه .حٿـخٳش

.حٿنخر٪ حٿڄظٸ٬٤ش حٿظ طظ رخ٣ش حألنيخ (أ)

Page 114: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

113

حٿڄظٸ٬٤ش حٿظ طظ ڃن حٿـخڅ حٿ٤ل حألنيخ (د)

.ٿڀڄخء

ڃن حألٿ نٸ٤٪ حٿـخڅ رخٿنزش ٿڀلخٿش

ىڅ اٿىيخ ح ٿڂ طٸڂ رظ٬ڄٶ أنيخىخ رزذ څحال

حٿڄظ حٿيحثڂ ٿڀڄخء حٿزخ٣ن هالٽ حٿٴظس حٿـخٳش ڃن

نٸ٤٪ حٿـخڅ ٳ كخٿش حٿن٩ (34ټپ ٷڂ )حٿنش

حٿؼخن ٫نيڃخ ظٷٲ حٿظخٷ٢ ٳ ڃن٤ٸش طش حٿني ٿټنو

ٿڂ نز٪ ڃن اح زق حٿني ٳڀخ .ٳڀح طخٷ٢

أ ٳ رلس ال ڂ حنو أڃنخ٣ٶ ڃطٴ٬ش ط٤يخ حٿؼڀؽ

.ڃنيخنز٪

Ephemeral حٿٷظش حألنيخ- 3

ٳ حٿڄنخ٣ٶ حٿـخٳش زو حألنيخ ط٨ي ىه

٫ٸذ ٸ١ اال ال ليع أ ؿخڅ ڃخث ٳيخ ,حٿـخٳش

٬ظڄي ڃٸيح حألنيخ ىخڅ طڀٺ أكح ٫ڀ حألڃ٤خ

حألنيخ٣ٽ حٿٴظس حٿظ طـ ٳيخ حٿڄخه ٳ ڃؼپ ىه

حٿخٷ٤ش ٫ڀ حٿٴظس حٿظ حظٷظيخ حألڃ٤خ٫ڀ ٻڄش

.حٿظخٷ٫٢ڄڀش

:ٿن٨ڄيخ طز٬خ حألنيخطنٲ – ػخنخ

Regime حٿني ؿڂ أ ن٬ن رن٨خځ حٿني

,حٿني حٿ طظٱ رڄؿزو ڃخه حألڀد أحٿ٤ٸش

أ حٿٴظحص حٿظ طټڅ ٳيخ ٻڄش حٿظٲ ٫خٿش ٳ

حٿٴظحص حٿظ طنوٴ ٳيخ ٻڄش ٿٺ (حٿٴ٠خڅ )حٿني

.(حٿيى )حٿظٲ

Page 115: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

114

:اٿ طز٬خ ٿٿٺ حألنيخطنٲ

:حٿز٢ حص حٿن٨خځ حألنيخ- 1

ططٴ٪ ڃنخذ حٿڄخه ٳ حٿني طىحى ٻڄش

حٿظٲ ٳ ىح حٿن٩ ڃن حٿن٨خځ ڃس حكيس ٳ حٿنش

ڃ٪ ٳظس خىس حٿظـي أططز٢ ڃ٪ ٳظس حٿظخٷ٢ حٿټزس

طنوٴ ٻڄش حٿظٲ .حٿظشحٿڄخث ڃن ڃن٤ٸش

ڃن حٿنش أهطيز٢ حٿڄنخذ ٿڀني ٳ ٳظس ڃ٬نش

طنخٷو ٷڀش ٻڄش حٿظـي أطظٴٶ ڃ٪ حنٸ٤خ٩ حٿظخٷ٢

. حٿڄخث ڃن ڃن٤ٸش حٿظش ٻڄخ ٳ ني ىؿڀش حٿٴحص

:حٿڄىؽ حص حٿن٨خځ حألنيخ- 2

٨ي ٫ڀ حنيخ ىح حٿن٨خځ ٳظطخڅ طٴ٪ ٳيڄخ

كحڅ رنيڄخ ٳظطن صڃند حٿڄخه ٳ حٿني

ط٬ظز . حث حٿٸڀپځٿڀڄنخذ حٿح٣جش حٿظٲ حٽ

حالظحثش ڃؼخال ؿيح ٫ڀ ىه حٿلخٿش كغ طؿي حألنيخ

ٳ حٿڄنخم حالظحث ٷڄظخڅ ٿڀڄ٤ طظٴٸخڅ ڃ٪ ٳظط

حٿ ئى حألڃ حالظحثش حألٷخٿڂط٬خڃي حٿڄ ٫ڀ

طنوٴ طڀٺ .حألنيخ ٳ٪ ڃنخذ حٿڄخه ٳ اٿڃ٬و

حٿڄنخذ حٿڄنخذ ٳ ٳظط ٷڀش حٿڄ٤ حٿنزش

څ ح ٻڄخ ٳ ني حالځ,حٿٸڄظنحٿڄلس رن ىخطن

ٿألنيخ أ٠خ طلپ أڅ ڄټن ٿيه حٿلخٿش .حٿټن

حٿس ٳ حٿوٲ حألڃ٤خحٿظ طظى رخٿڄخء ڃن

رنيخش حٿظخء ٸپ ڃ٬يخ حألڃ٤خحٿظخء ػڂ طٸپ

طليع خىس ػخنش ٿڀظٲ ٫نيڃخ .حٿنيحٿظٲ

ططٴ٪ ىؿخص حٿلحس ٳ ريحش حٿٴپ حٿلخ طئى

Page 116: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

115

حٿؼڀؽ حٿڄظـڄ٬ش ٳ ڃن٤ٸش حٿظش ط٬ظز احرش اٿ

حألڃؼڀش ه حألٿذ حٿظ طنز٪ ڃن ؿزخٽ أرخحنيخ ؿند

. ٫ڀ ٿٺ

:حٿڄٻذحٿن٨خځ - 3

ٻزس ؿيح رلغ ك حٿني ٫نيڃخ طټڅ ڃخكش

أ حٿڄنخهش حألٷخٿڂ ڃظزخنش ڃن أنح٫خ ط٠ڂ أڅڄټن

ټڅ أڅڃ٬ٸٽ حٽطڄپ ط٠خ ڃظن٫ش ٳخڅ ڃن ٯ

حٿني حٿ ٱ ڃخه ٿٺ أؿحءن٨خځ حٿـخڅ ٳ ٻپ

حٿل ڃظخريو طظز٪ ن٨خڃخ حكيح ٿٿٺ زق ن٨خځ

حٿيحند حٿڄزط٬ظز حنيخ . حٿـخڅ ڃٻزخ ٳيخ

حألنيخ رټؼس طظٲ ىه .ٿٺ ؿيس ٫ڀ أڃؼڀش

.حٿحٳيحٳيىخ طزخ٫ي حٿڄخٳخص رن طڀٺ

River Orders :ٿڄحطزيخ طز٬خ حألنيخ طنٲ- ػخٿؼخ

طز٬خ حألنيخ ؿص ڃلخالص ٫ييس ٿظنٲ

نش ٳ Hortonٿڄحطزيخ ٻخڅ ڃن رنيخ ڃلخٿش ىطن

Shreveٲ 1952ڃلخٿش ظحٿ ٫خځ , 1945

.1965 نش Scheidegger خيٻ 1957 نش

طنٲ حٿىخڅ حٿنيش اٿطييٱ ٻپ طڀٺ حٿڄلخالص

ال طييٱ .حٿنيطز٬خ ٿزيء طڀڀيخ ٳ طټن حٿڄـ

ىح ٳٸ٢ رپ ڄټن ٿيخ اٿ٫ڄڀش ططذ حٿڄـخ حٿنيش

أڅ ط٤٬ ىٿال طٸزخ ٫ن ٻڄش حٿـخڅ حٿ ڄټن أڅ

ټڅ ٳ زټش نيش ڃ٬نش

كغ ٻڀڄخ حىص ڃطزش

ٻزس ه ٳه طټڅ ٻڄش حٿڄخأڅحٿني ٳخڅ ڃن حٿڄظٷ٪

Page 117: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

116

حٿ ٬ش ٬ظز حٿيٿپ .طرزذ حٿحٳي حٿظ

ىطڅ حٻؼ طڀٺ حٿڄلخالص رخ٣ش كغ ٷخځ رظنٲ

ٷزپ حڅ ننٲ حالنيخ كذ .حالنيخ حٿ ڃحطذ

طزظيخ ال ري ڃن حٿظ٬ٱ ٫ڀ حٿوخث حٿڄٳڃظش

. ٿالكح حٿڄخثش الڅ حٿطزش حكيس ڃن ىه حٿوخث

: انخصائص انسفيرشح نالؼاض انائح

طڄؼپ ىحش حالكح حٿڄخثش ؿخنزخ ٻزح ڃن حىظڄخځ

ڃن ىالالص رجش حألكح ٿڄخ ٿيه ,حٿـڃٳٿؿن

ٿڄٳڃظش ٿالكح حٿڄخثش ح ٳخٿوخث .٫ييس

هخش ,حٿ٤ز٬ش٫خڃش ططز٢ حطزخ٣خ ڃزخح رخٿ٬حڃپ

حٿڄنخم حٿ٤خء ( Structure)حٿزنش حٿـٿؿش

٫ڀيخ ٻڄخ طڀٸ ىحش طڀٺ أ طحص ط٤أشحٿنزخط

حٿڄخثش ىخيٿؿش حٿڄـخحٿوخث حٿ٠ء ٫ڀ

(. Sediment Yield) حٿرانظخؿيخ

.حٿڄوظڀٴش حالخرش حٿلظش حألټخٽىىخ ٳ ط٤

ىه حٿيحش طڄؼپ ٷخ٫يس ش اڅ .ٿٺ اٿ٠خٱ

ٻظڀٺ حٿڄظ٬ڀٸش رخٿڄخى ,أهالىظڄخڃخص ٫ڀڄش

طليى حٿ٬حڃپ .حٿـٿؿش حٿينيش ,حٿظرش ,حٿڄخثش

حٿڄخثش هخثيخ حألكححٿ٤ز٬ش حٿخثيس ٳ رجخص

طظٴخ٫پ ىه حٿ٬حڃپ ا .ٻز كي اٿحٿڄٳڃظش

ٳ ط٤ حٿڄخص ,حٿنيخش ٳ ,ٿظخىڂ

ٿڄخ ٻخنض , حألكح ٿظڀٺ سحٿـڃٳٿؿش حٿڄڄ

حٿڄخثش كخش ؿيح رخٿنزش ٿڀظحص حٿظ حألكح

Page 118: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

117

رلغ طظڄټن ڃن ,حٿ٤ز٬شطظ٬ ٿيخ حٿ٬حڃپ

.رح٤شحظ٬خريخ

ٯحٳش ٿڀلٽ ٫ڀ حٿوحث٢ حٿ٤ذطظ٬ڄپ

ڄټن ,ر٤ز٬ظيخ ,حٿظڃوظڀٲ حٿٸخخص حٿڄٳڃظش

حٿ٤ٵ حٿخش حٿڄظ٬خٱ رظ٤زٶ أ ,ڃزخسكخريخ

: اٿ، طٸڂ ىه حٿوخث ٫ڀيخ

: انخصائص انغاؼح انشكهح ذشم-أ

ٻڂ/ حٿلڃخكش- 12

.

( =Elongation Ratio) نزش حالظ٤خٿش - 2

ٻڂ / ٣ٽ ٷ٤ ىحثس رنٴ ڃخكش حٿل

ٻڂ / حٷ ٣ٽ حٿل

ػخرض حٿنزش حٿظٸزش Xنٶ ڃر٬خ = ڃخكش حٿيحثس *

(3.14 )

( =Circularity )حظيحس حٿل - 3

ٻڂ/ ڃخكش حٿل 2

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

ــــــــــــ

/ ڃخكش ىحثس خ ڃل٤يخ ڃل٢ حٿل نٴو

ٻڂ2

• =حٿڄل٢

3.14×نٶ2

3.14÷ حٿڄخكش = نٶ ڃر٬خ •

Page 119: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

118

3.14÷ حٿڄخكش )ؿ ڃر٪ نٲ حٿٸ٤ = نٶ •

)

( From Factor)ڃ٬خڃپ ټپ حٿل -4(2 )

=

ٻڂ/ ڃخكش حٿل 2

ٻڂ/حٿل ڃر٪ ٣ٽ 2

: انخصائص انرعاسغح -ب

( = Relief Ratio)نزش حٿظ٠ . 1

حهٴ نٸ٤ش ٳ أ٫ڀحٿٴٵ رن ) حٿظ٠

ځ (حٿل

ٻڂ/ حٿل ٣ٽ

(Hypsometric Index )حٿڄ٬خڃپ حٿيزڃظ . 2(3)

=

حٿنزش ن حطٴخ٩ أ ه٢ ٻنظ ) حالطٴخ٩ حٿنز

.حٿل حطٴخ٩ ٳ أٷ اٿ ڃوظخ

ڃلس رن حٽحٿنزش رن حٿڄخكش )حٿڄخكش حٿنزش

أ ه٢ ٻنظ

نٴ ٽ حٿڄخكش حٿټڀش اٿ ڃل٢ حٿل

(حٿل

:انائحانشثكح خصائص - ض

(= Drainage Density)حٿټؼخٳش حٿظٴش . 1

. ٻڂ / ٣ٽ حٿڄـخ حٿڄخثش رـڄ٪ طزيخ

Page 120: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

119

2ٻڂ / ڃخكش حٿل

(= Stream Frequency)حٿظټح حٿني . 2

.طزيخ ٫يى حٿڄـخ حٿڄخثش رـڄ٪

ٻڂ / ڃخكش حٿل 2

(. Stream Order )طزش حٿني . 3

حٿڄپ حٿڄخث رخٿنزش ٿزٸش أط٬ن ڃٻ حٿني

كذ ڃنيخؽ , حٿڄـخ حٿڄخثش ٳ نٴ حٿل

طڄ حٿڄـخ حٿظ ال طذ ٳيخ حش ڃـخ ظڀ

ٳ كن طنظڄ حٿ حٿطزش , ڃخثش رڄـخ حٿطزش حالٿ

حٿؼخنش حٿڄـخ حٿنخطـش ٫ن حٿظٸخء ڃـن ح حٻؼ ڃن

.حٿطزش حالٿ ىټح

= (Bifurcation ratio )نزش حٿظ٬ذ حٿني . 4

٫يى حالنيخ ڃن طزش ڃ٬نش

٫يى حالنيخ ٳ حٿ طزش حٿظخٿش

( = Texture Ratio )ڃ٬يٽ حٿنؾ حٿل . 5

ڃـڄ٩ حٿنظءحص حٿزخس ٳ أ ه٢ ٻنظ ٳ

حٿو حٿڄخث

٣ٽ ڃل٢ حٿل نٴو

The Weighted mean )حإلٷڀڄڃ٬يٽ حٿنؾ . 6

value = )

ڃ٬يالص × حٿڄخكخص حٿلش ) ڃـڄ٩

( أٿلحٿنؾ

ڃـڄ٩ حٿڄخكخص حٿلش

Page 121: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

120

ر٬ي أڅ أٻڄڀنخ حٿوخث حٿڄٳڃظو ن٬ى

كيىص رلغ,حڅ اٿ طنٲ حألنيخ كذ طزظيخ

حٿزټخص حٿڄخثش رـڄ٪ طزيخ كذ ڃنيخؽ ٻپ ڃن

رلغ پ رن حٿظ٬ؿخص . ىطڅ ځ ظڀ

حٿڄظظخر٬ش ٳ ه١٤ حالطٴخ٫خص حٿڄظخش رخطـخه

ػڂ نٲ حٿڄـخ حٿڄخثش حٿڄظټڀش كذ حٿطزش , حٿڄنخر٪

.ٳٸخ ٿڄنيخؽ ظڀ

تظة دنم سذ األاسيشاذة

أش حٿظ ٿض ٿيخ حألنيخى , حألٿحنيخ حٿڄطزش - 1

.حٳي

حٿظ طذ ٳيخ حألنيخ ى ,حٿؼخنشحنيخ حٿڄطزش - 2

. ٳٸ٢حألٿحنيخ حٿڄطزش

ڃن حطزخ١ حألنيخ طنؤ ىه :حٿؼخٿؼشحنيخ حٿڄطزش - 3

طؤط ر٬ي ٿٺ رٸش .حٿؼخنش حٿڄطزش اٿ حٿظ ط٬ى حألنيخ

حٿڄحطذ رټپ ڃظڀپ(9)

.

ذثؼا نػ انرصشف األاسذصف – ساتؼا

Drainage Pattern

ڃن٤ٸش ټال ألش زټش حٿظٲ حٿني طؤه

هخخ ٬ٱ رنڄ٢ حٿظٲ ى حٿ طزي ٳو

٫نيڃخ طڂ ٫ڀ هخ٣ش طڀٺ حألنيخڃـخ ىخڅ

ال ټڅ ٪ حٿزټش حٿنيش أڅ ڃن حٿ٤ز٬ .حٿڄن٤ٸش

ىح ح٫ظزخ٣خ رپ حنو ټڅ نظـش ٿڀ٬الٷخص رن ن٫ش

Page 122: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

121

حٿڄنخم حٿخثي ٣ز٬ش حٿظ٠خ ٻٿٺ ن٫ش حٿو

:اٿحٿنيش حٿظٲ أنڄخ١ طٸڂ أڃټن رٿٺ .رنظيخ

Dendriticحٿـنڄ٢ حٿظٲ حٿني - 1

طز٢ ؿى ىح حٿنڄ٢ ڃن حٿظٲ رخٿڄنخ٣ٶ

حألٯڀذحٿظ طټڅ وىخ ڃظـخنش طټڅ ٫ڀ

.ر٤خ طڄپ ڃال أ حالڃظيحى أٳٸش حص ٣زٸخص وش

ط٠خ ح٣جش ٻؤڅ رؤنوٻڄخ ظٲ حٿ٤ق ٳيخ

ٳ ىح حٿنڄ٢ حألنيخطزي .ى٠زش ٤ق أټڅ يال

طوظڀٲ ٻؼخٳش حٿظٴ٭ .حألـخ أٯخڅٻؤنيخ طٴ٫خص

حٿني ٳ ىح حٿظٲ طز٬خ ٿيؿش الرش حٿو

طىحى ٻؼخٳش حٿظٴ٭ اڃخڃظيخ ٻٿٺ ٿن٫ش حٿڄنخم

ٻڀڄخ ٻخنض حٿو حص الرش ٷڀڀش ٻڄخ ى حٿلخٽ

ٳ ڃنخ٣ٶ ٩ٳ حٿو حٿرش ٳ كن ٸپ حٿظٴ

٩ طي ىؿش حٿظٴ.حٿڄٸخڃشحٿو حٿنخش حٿڀزش

. ڃ٪ خىس ٻڄش حٿظخٷ٢ طٸپ رٸڀظوأ٠خ.

Rectangularنڄ٢ حٿظٲ حٿڄظ٤پ - 2

ط٬ظز حٿڄٴخپ ڃنخ٣ٶ ٬ٲ ٳ حٿظټن

ڃن٤ٸش ڃن حٿڄنخ٣ٶ كغ طلخٽ حٿىخڅ حٿو ألش

، طؼزض حڃظيحىحطيخ ٳٵ ڃنخ٣ٶ حٿ٬٠ٲ طڀٺأڅحٿنيش

حٿڄٴخپ ٳ حٿڄن٤ٸش ن٨خڃخ ڃظ٬خڃيح طؤه أڅليع

حألنيخن٬ټ ريه ٫ڀ ټپ حٿظٲ كغ طڀظٸ

. ڃ٪ ر٠٬يخ رحش ٷخثڄش طٸزخ

Trellisنڄ٢ حٿظٲ حٿظټ٬ز - 3

Page 123: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

122

ظ٤ نڄ٢ حٿظٲ حٿني حٿظټ٬ز ٳٵ

حٿڄنخ٣ٶ حص حٿزنخص حالٿظحثش حٿظ طټڅ ٳ ڃكڀش

كغ طؼزض ،حٿـڃٳٿؿشحٿن٠ؾ ڃن حٿيس

حٿىخڅ حٿنيش حٿثش نٴيخ ٳٵ حٿڄنخ٣ٶ حٿوش

طظپ ريه حٿىخڅ حٳي ٫ييس رټپ ڃظ٬خڃي .حٿڀنش

طٸزخ ټڅ ر٠٬يخ ڃحٳٸخ ٳ حطـخىو ڃ٪ حطـخه حٿڄپ

ڃ٬خٻخ الطـخه حأله ٿڀو ټڅ حٿز٬ حألڀ

. ٿٺ حٿڄپ

Annular (حٿيحث)نڄ٢ حٿظٲ حٿڄي -3

طز٢ ؿى ىح حٿنڄ٢ ٳٵ حٿـيخص حٿظ طټڅ

رنخنيخ ٷزخرش ٳ ڃكڀش حٿن٠ؾ ڃن حٿيس حٿـڄٳش

كغ طظ٬خٷذ حٿ٤زٸخص حٿوش حٿڄوظڀٴش ٳ ىؿش

حٿالرش طل٢ ٻڀيخ رخٿڄٻ حٿ ظټڅ ڃن و

حٿثش ىخنيخ ٳٵ حألنيخ طؼزض .ڃظزڀسنخش

ريخ حٳيڃنخ٣ٶ حٿو حٿڀنش حٿيحثش حالڃظيحى طڀظٸ

حألٻؼطنز٪ ڃن حٿلخٳخص حٿڄطٴ٬ش حٿظ طڄؼپ حٿو

. الرش

Radial حإل٬خ٫نڄ٢ حٿظٲ حٿني

ڃوظڀٴش ڃن أنح٩ ڄؼپ ىح حٿنڄ٢ ڃن حٿظٲ ٳٵ

٨ي ٳٵ حٿڄوخ٢ حٿزٻخنش ٳٵ ا حٿظ٠خ

حٿٸزخد حٿظ طټڅ ٳ ڃكڀش حٿزخد ٻٿٺ ٫ڀ

طظزخ٫ي ه١٤ حٿظٲ . حٿيحالص حٿڄكشصحٿيٿظخح

. ٫ن ر٠٬يخ ٻڀڄخ حرظ٬ينخ ٫ن نٸ٤ش ڃٻش ڃطٴ٬ش

حٿظٲ أنڄخ١ ڃخ طٸيځ ڃن اٿ رخإلخٳشطؿي

ڃؼپ حألٯڀذ حص زش ڃلڀو ٫ڀ أه أنڄخ١

Page 124: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

123

حٿظٲ حٿڄٻ كغ طڀظٸ ه١٤ حٿظٲ ڃ٪

ر٠٬يخ ٳ ڃنوٴ ڃٻ ٻڄخ ٳ ڃنخ٣ٶ حٿلٴ

، حٿلشحألټخٽ رٸش أٿزٻخنوحٿزخٿ٫و حٿٴىخص

نڄ٢ حٿظٲ حٿڄظح حٿ ؿي ٳ حٿ٬خىس ٳ

٣ٶ حٿظ طڄظي ٳيخ حٿڄـخ ٫ڀ ټپ ڃخٳخص ححٿڄن

رټپ ڃظح ٻڄخ ٳ ڃنخ٣ٶ حٿٻخځ أڃنظ٨ڄش

.حٿـڀي

Genetic ذثؼا نشاذا األاس ذصف :خايغا

Classification

طز٬خ ٿنخطيخ ٣ز٬ش حٿ٬الٷش رنيخ رن حألنيخطنٲ

:اٿڃپ حٿ٤زٸخص حٿوش حٿظ طـ ٫ڀيخ

Consequent حٿظخر٬ش حألنيخ- 1

حٿظ طظز٪ ٳ حطـخس ؿخنيخ حٿڄپ حألنيخ ن٬ن ريخ

حأل طؿ٪ ڃ٨٬ڂ حنيخ .حإلٷڀڂ ٿڀو ٳ حألڀ

حألټخٽ حٿظخر٬ش ٳٵ ٻپ حألنيخ٧ي ص .حٿن٩ ىح اٿ

. خحڅ حٿظ طټنض ٿظىخ ٻخڅ طټڅ ؿزال رٹحألش

Subsequent :حٿظخٿش حألنيخ- 2

حڂ حنيخ حٿڄ٠خد حألنيخ ه ٤ڀٶ ٫ڀ ى

Strike

الڅ حڃظيحىىخ حٿ٬خځ ټڅ ڃ٪ حطـخس ڃ٠خد

ىخنيخ ٳٵ حألنيخ ىه طؼزض .حٿوشحٿ٤زٸخص

رؤنيخ ٿٿٺ طظڄ طڀٺ حٿىخڅ .نزخحٿ٤زٸخص حٿڀنش

.ٳيخ حٿ٬ڄىش أ حٿظ٬ش حٿحش طؤػ٫ڄٸش رزذ يس

Obsequent حٿ٬ټش حألنيخ- 3

Page 125: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

124

رخطـخه ڃ٬خٻ الطـخس ڃپ حٿظ طـ حألنيخ٫ن څ

ؿخڅ حٿڄخء ٳ هحٿ٤زٸخص حٿوش أ ٫ټ حطـخ

.حإلٷڀڂ ٳ حٿڄؿىس Consequent حٿظخر٬ش حألنيخ

ٷس حص ىؿش رؤنيخ حألنيخطظٲ ىخڅ ىه

طـ ٳٵ ألنيخحنليح ييس ال طټڅ ٫ڄٸش

حألنيخحٿظټنخص حٿوش حٿڀزش ٫خىس ط٬ظز

٫ڀ Subsequentحٿظخٿش ٿألنيخحٿ٬ټش حٳي

.حألٯڀذ

Resequent حٿليؼش حألنيخ- 4

حٿڄپ ه حٿظ طـ ڃ٪ حطـخحألنيخ٫ڀ ٤ڀٶ

طـ ، حٿليؼش حألنيخٿڀ٤زٸخص حٿوش ٫خىس حڂ

حٿظخر٬ش طوظڀٲ حألنيخ ڃ٪ حطـخس ؿخڅ حألنيخطڀٺ

.حٿظخر٬ش حألنيخ ر٬ي ن نؤص حنيخ أنيخ٫نيخ ٳ

.حألٻؼ حٿظخٿش ٫ڀ ٿألنيخ حٿليؼش حٳي حألنيخطټڅ

Isequent حٿ٬حثش حألنيخ – 5

نـي ززخ ڃٸن٬خ ٿظليي أڅى حالنيخ حٿظ ال ڄټن

ال أنيخ ال طظز٪ ططذ حٿزنش حٿوش ٻڄخ أنيخ اڃـحىخ

طـ ٳ ٻپ أنيخطـ رخطـخس حٿڄپ ٿڀ٤زٸخص ٯ

حٿني حٿڄطز٢ حٿظٲ ټڅ نڄ٢ .ڃنخذحطـخس

. ڃ٬يخ ـخ

حألنيخ أنح٩ أٻؼ حٿوڄش حٿخرٸش حألنح٩ط٬ظز

أه ىنخٹ حنيخح أڅ ٫خ ٯ حٿنؤسڃن كغ

نؤس ٴخص أ٤٫ظيخط٬ض ىخنيخ ٿ٬ڄڀخص رخ٣نش

:ىهخش ريخ

Antecedentحٿخٿٲ حٿني - 1

Page 126: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

125

أڅ كغ ٳ ر٬ حٿلخالص نلٱ ڃـ حٿني ر٬ي

حألش ؿي نظـش ٿڀلٻخص رټپٻخڅ ٷي ٣ ڃـحه

حٿظټنخص ٱحنټخ أف حٿزٻخنش ٱ رزذ حٿ٢أ

٤ڀٶ ٫ڀ حٿني حڂ حٿني .حٿزخ٣نشحٿوش حٿنخش

حٿزٸخء ه ـ٬پ ٳ ڃٸيحٿٸس رڄټخڅ ٻخڅ ڃن اححٿخٿٲ

طټڅ أڅ ٯڂ ٷ حالنلحٱ حٿظ ٴظ هٳ ڃـح

ڃـخيخ ٯ ڃنـڄش حألنيخىه طټڅ ر٤جش ؿيح

.ٿيخڃ٪ حٿڄنليحص حٿڄـخس

Superimposed :حٿڄن٤ز٪حٿني - 2

ڄن طټنخص وش هٸځ حٿني ر٬ڄڀش ط٬ڄٶ ٿحى

ص حٽ ٫ڂحظڄحڃ٪ .أ٠خڃ٬نش ڄن رنش ڃ٬نش

طټنخص وش ڃ٤ڄس حألنيخحٿظ٬ش طټٲ

حألنيخطوظڀٲ ٻؼح ٳ طټنيخ ٳ رنظيخ ٿٿٺ طـي

ٯ ڃنخزش ٻخڅ طټڅ ٫ڀ أڃخٻننٴيخ ى حٷ٬ش ٳ

ط٬ز أنيخ أ ٫ڀ ؿحنذ حٿظحء ڃليد يي أٷڄش

طظلخخىخ أڅوح حص الرش ٻزس ٻخڅ ڃن حٿڄڄټن

ٳ ٧ٱ حٿظٲ حال٫ظخىش ڃڄخ خ٫ي ٫ڀ

٫ش ٻٲ طڀٺ حٿظټنخص ڃن ٷزپ حٿني حٿڄن٤ز٪

ر٬ي حألنيخ حٿزخد كغ طٸځ ا٫خىس اٿ كخٿش هط٬

أٻؼ ڃ٪ رٸخء حٿظټنخص حٿڀزش حإلٷڀڂٿٺ رظش

څ ىخنيخ ٸش ٹحطٴخ٫خ ٫ن حٿڄظ حٿ٬خځ ٿيخ ص

طټڅ . حٿڄٸخڃشحٿو٫ڄٸش ٫ني ٫زىخ ٿظڀٺ

ٯ ڃنـڄش طڄخڃخ ڃ٪ حٿزنخص حألنيخڃ٨٬ڂ ىه

. حٿخٿٴشحألنيخ ريخ ٬ذ طڄىخ ٻؼح ٫ن حٿڄل٤ش

Page 127: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

126

Floods :انفعااخ

bank fullڃكڀش حڃظالء حٿ٠ٴخٱ ٫نى ٫زخس

ىه حٿڄكڀش ٫نيڃخ ټڅ ڃظ اٿپ حٿني رلغ

٤ق حٿڄخء ٳ حٿڄـ حٿني ڃ٪ حٿڄظ نٴو

٤ حٿڄخء ٳٵ ٴخٱ ٿو حٿڄـخ أٿٴ٠ٿڀيپ

ڃن حألنيخ٫خنض ٻپ ٷي .حٿني كغ ليع حٿٴ٠خڅ

ط٬ حٿټؼ ,طخويخٿش حٿٴ٠خڅ ٳ ٷض ڃخ ڃن حف

طظزذ حٿٴ٠خنخص نظـش .طٸزخڃنيخ ٿو ٳ ٻپ ٫خځ

ٷي ززيخ حنييحځ ي ڃن اٿ٨ٱ كحىع ٻؼس

ٳ ٻخٿٴنخ ٳ نش St.Francisحٿيى ٻڄخ ٳ ي

ئى ٯڀٶ حٿڄـخ حٿنيش رح٤ش حٿـڀي . 1928

طحٻڂ حٿڄخه هڀٴيخ رخٿظخٿ كيع حٿٴ٠خنخص ٫ڀ اٿ

حٿح٣جش حٿڄـخس ڃؼپ حٿ ليع ٻؼح ٳ حألح

طزذ .نحنټڀني ٳ Connecticutني ٻنظټض

دحٿڄلڃ٨٬ڂ حٿٴ٠خنخص ڃن حٿرخڅ حٿ٪ ٿڀؼڀؽ

ٯس ٻڄخ ٳ ىؿڀش حٿٴحص ني حٿټنؾ رؤڃ٤خ

حٿس حٿظ طٸ٢ رټپ ٯ حألڃ٤خ طئى .حٿني

حألنيخ كيع حٿٴ٠خنخص ٳ ٻؼ ڃن اٿح٫ظخى

أ حٿل حٿني ڃظـڄيس أش ٻخنض احهخش

خرٸش رلغ ال ټڅ ٳيخ ڃـخٽ اڃ٤خڃز٬ش رخٿڄخه ڃن

حٿظ طظـو حألڃ٤خالڃظخ ٻڄش ٻزس ڃن ڃخه طڀٺ

حٿڄـ حٿني ٳظزذ اٿٻڀيخ طٸزخ ٳ ىه حٿلخٿش

.حٿٴ٠خڅ

طظ٬خ٧ڂ ٷس حٿنٸپ حٿظ٬ش ٻؼح رټپ ٪ ٿي

ڃن ؿحء خىس كـڂ حٿڄخء خىس ٫ظو ٬ن حألنيخ

Page 128: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

127

خ ٿؽ طئى ٫ڄال ؿڃٱأڅ٣٪ صص حألنيخ أڅٿٺ

حٻز ڃن ٿٺ حٿ طئىو ٳ أ٩هالٽ حٿٴ٠خڅ

رظ٬ڄٶ ط٪ حألنيخ كغ طٸځ .حال٫ظخىشحٿ٨ٱ

حألنيخڃـخيخ ٷي طٸځ رظټن ڃـخ ؿييس ٿيخ طڀٸ

حزيخ هالٽ حٿٴ٠خڅ رټپ ٯ ڃنظ٨ڂ ٳٵ يٿيخ

طټن ر٬ حٿڄنوٴ٠خص حٿظ اٿحٿٴ٠ش ڃڄخ ئى

ٳٸي كٴ ني .رلحص أطڄظڀء رخٿڄخه رټپ رٹ

ڃـ ؿييح حه 1892ىحنٺ ى ٳ ٳ٠خنو نش

ڃظ ٻڀ 480ذ ٳ حٿڄل٢ ٳ ڃټخڅ ز٬ي كحٿ

. ڃزو حٿٸيڂ٫ن

naturalى حٿ٤ز٬ش ى حٿحألنيخ ط٬ڄپ حٿټؼ ڃن

levees ٳٵ يٿيخ حٿٴ٠ش ڃن ؿحء طټح ٫ڄڀش

ى حٿ٤ز٬ش ٫زخس ٫ن ڃنخ٣ٶ ٣ڀش حٿي.حٿٴ٠خڅ

ٳ حٿيپ حٿٴ٠ حألنيخڃطٴ٬ش طڄظي رڄححس ڃـخ

ڃن ڃظ أ٫ڀرټپ ڃـخ ٿيخ ټڅ ڃظحىخ

ڄټن ط ٻٴش طټڅ طڀٺ .حٿٴ٠رٸش ؿيخص حٿيپ

طټڅ ٫ش ؿخڅ حٿني ٷزپ احٿ٠ٴخٱ رزخ٣ش

ٻزس (حٿٴ٠خڅ ) ڃكڀش ٳٵ حٿ٠ٴخٱ اٿٿو

،أ٠خٷخرڀظو ٫ڀ كڄپ حٿحذ طټڅ ٻزس

طظنخٷ ٫ش حٿني ٳـؤس ر٬ي ٣خنو ٫ڀ ؿحنزو

ڃكڀش حٿٴ٠خڅ رزذ حطخ٩ ڃـحه اٿٿو

ٻڄخص ٻزس ڃن حٿحذ حص اٿٸخءهٳزذ ٿٺ

حٿحص حٿټزس رټپ هخ ٳ حٿڄنخ٣ٶ حٿڄـخس ٿو

ڃزخس ٳ كن ال طظڀٸ حٿـيخص حٿز٬يس ٫ن حٿڄـ

حٿڄحى حٿنخ٫ڄش حٿحص ڃن االحٿني ٳ حٿيپ حٿٴ٠

Page 129: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

128

طزٸ ٫خٿٸش ٳ حٿڄخه ٿٴظس أڅحٿحذ حٿظ ڄټن

طټڅ ٻڄش حٿحذ حٿظ طظـڄ٪ ٳٵ طڀٺ ،أ٣ٽ

طزق حٿڄنخ٣ٶ حٿڄـخس ٿڀني .أ٠خحٿڄنخ٣ٶ ٷڀڀش

ڃنرخ ڃن رٸش أ٫ڀنظـش ٿظټح ٫ڄڀش حٿٴ٠خڅ ىه

.حٿٴ٠ؿيخص حٿيپ

: عشػح انشػم انش

ط٬ظڄي ٫ش حٿني رټپ ث ٫ڀ ىؿش حنليح

حٿحى ٻٿٺ ٫ڀ ڃٸيح حالكظټخٹ ٳ ٷخ٩ ؿحنذ

حٿڄـ حٿني ٻٿٺ ٫ڀ ٻڄش حٿڄخء ٫ڀ ڃٸيح

طىحى ٫ش حٿـخڅ ٳ . هحٿلڄٿش حٿظ نٸڀيخ حٿني نٴ

ڃ٪ خىس ىؿش حألهكخٿش ػزخص رٸش حٿ٬حڃپ

حٿحى حٿني طٸپ طڀٺ حٿ٫ش ڃ٪ حٿٸڀش ٳحالنليح

كغ طىحى ٷس .حٿنيشٳ ىؿش حنليح حٿىخڅ

.حألٿ حٿڄئػس ٫ڀ حٿڄخء ٳ حٿلخٿش حألشحٿـخرش

ئى حالكظټخٹ حٿ لپ رن حٿڄخء حٿڄظلٹ رن

طوٴ ٫ش اٿٷخ٩ ؿحنذ حٿحى حٿني

ڃ٪ خىس كخٿش حٿظؤػ ىحى ٿٺ .حٿنيحٿـخڅ ٳ

٫يځ حالنظ٨خځ حٿيحڃخص حٿ لپ ٳ ڃحٷ٪ ڃ٬نش

حٿٸ٤خ٫خص ه ٫ڀ حٿٯڂ ڃن ٫يځ طخد.ٿنيڃن ٷ٤خ٩

حٿٸڂ حٿ٤ل ڃن ڃخء أڅ اال حألنيخحٿ٬ش ٿڄـخ

ؿيخص أٻؼحٿني حٿ ٸ٪ ٳٵ ؿثو حٿ٬ڄٶ ټڅ

٫ش حٿـخڅ رخالرظ٬خى ٫ن ٿٺ طظنخٷ. حٿني ٫ش

. حٿڄټخڅ رخطـخس حٿٸخ٩ حٿـحنذ

Page 130: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

129

ڃ٪ خىس ٻڄش طٴيخ حألنيخ طىحى ٫ش ؿخڅ

,كخٿيخطٸپ طڀٺ حٿ٫ش ڃ٪ رٸخء رٸش حٿڄظحص ٫ڀ

ىنخٹ ٫الٷش ػٸش رن ٫ش حٿـخڅ رن أڅكغ

:حٿظخٿشٻڄش حٿظٲ طزنيخ حٿڄ٬خىٿش

Q = AV

) ڃٸخش ركيس كـڄش ٻڄش حٿظٲ = Q أڅكغ

(ڃظ ڃټ٬ذ ڃؼال

A = (ڃظ ڃر٪)ڃخكش حٿڄٸ٤٪ حٿ٬

V = (حٿؼخنش ڃؼال/ڃظ)ڃ٬يٽ ٫ش حٿـخڅ

طؿي ٫الٷش ػٸش رن ٫ش حٿـخڅ رن ڃٸيح

ڃ٪ ػزخص رٸش حٿ٬حڃپ حٿظ طئػ ٳ اكڄٿش حٿني

حص حٿټڄش حٿ٬خٿش حألنيخحٿ٫ش طټڅ ٫ش ؿخڅ

حٿظ حألنيخ حٷپ رټؼ ڃن ٫ش ؿخڅ حٿلڄٿشڃن

.حٷپطټڅ حص كڄٿش

طڀ٬ذ حٿ٫ش ىح ڃيڄخ ٳ طٸ ٻڄش كڄٿش

ٻ ؿڀزص ٷخ٫و ٳٸيحٿني هخش طڀٺ حٿظ طټڅ ٫ڀ

Gilbert ٫ڀ طلٺ حٿڄحى حٿٸخ٫ش حٿنو ٷخرڀش أڅ

څ ٻڄخ ح. ڃخ ط٠خ٫ٴض ٫ش ٿٺ حٿنياح ڃس 16طىحى

ٳ ٣ز٬ش حٿلڄٿش حٿظ نٸڀيخ أػىخٿيؿش حال٤حد

حألنيخ حٿڄحى حٿس حٿحص ٳ نزش طىحى اححٿني

حٿظ طىىخ طخحص طي ڃن كخٿش حال٤حد ٳ

.حٿني

طڀ٬ذ ٣ز٬ش حٿو حٿظ ـ ٫ڀيخ حٿني

ليع ا هىح ڃيڄخ ٳ طٸ ن٫ش ٻڄش كڄٿض

طـ حنيخ ٬ش ٷش ٳٵ و ڀزش أڅ أكخنخ

Page 131: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

130

ليع .ٷڀڀشڃٸخڃش ٳظټڅ كڄٿظيخ ٳ ىه حٿلخٿش

حٿز٤جش حٿـخڅ ٳٵ حألنيخحٿ٬ټ ٫نيڃخ طـ ر٬

كڄٿش نيش اٿطټنخص ىش ڃٴټټش ٳئى ٿٺ

٬ظز ني ىحنٺ ى ٳ حٿن ڃؼخال ؿيح ٿيه , ٻزس

حٿلخٿش كغ حنو ـ ٳٵ ڃن٤ٸش حٿڀ ٯ

ٻزس ڃنيخ ط ڃن ټپ ڃخىو ٻڄخصحٿڄظڄخټش ٳنٸپ

ڃنيخ ؿخءص طڄش ىح حٿني رخٿني حألٴنل حٿڀڅ

ٳبنيخ حٿڄحى حٿڄنٸٿش حٿحثزش اٿ رخٿنزش أڃخ.حألٴ

ط٬ظڄي ٫ڀ ڃٸيح ٷخرڀش رخڅ حٿو ىؿش نٸخس

ٸځ حٿني رظذ حٿڄحى حٿونش حٿحص ػڂ .حٿڄخه

طق ىه حٿٸخرڀش ٻٴش , ڀظٸ٤يخ ػخنش زيخ ىټح

طنٸپ حٿيى حٿلحؿ حٿڃڀش حٿلش حٿظ زنيخ

. أه ڃټخڅ اٿحٿني ػڂ ل٤ڄيخ نٸڀيخ

. ا يصؽػإن: يالؼعح

River Load : انؽنح انشح

حٿني ٫خڃال ڃئػح ڃن حٿنخكش ٽ

ش ٫نيڃخ طزٸ ٿو حٿٸخرڀش ٫ڀ طلٺ ٿؽحٿـڃٱ

رؤخٿذ نٸپ حٿني كڄٿظو حٿڄوظڀٴش ا .حٿڄوظڀٴشحٿلڄٿش

: حٿظ طٸڂ اٿ حٿلڄٿش ٿن٫ش طڀٺڃظ٬يىس طز٬خ

Solution Loadانؽنح انزائثح - 1

حٿټؼ ڃن حٿڄحى رټپ حنخص حثزش حألنيخطلڄپ

طظلٹ ڃ٪ هطټڅ طڀٺ حالنخص ؿء ڃن حٿڄخء نٴ

ط٬ظز حٿټخرنخص حٿټزظخص حٿټڀيحص . كٻظش

ڃ٨٬ڂ طڀٺ ؤط . طڀٺ حالنخصأىڂحالٻخي ڃن رن

حٿڄخء حٿزخ٣ن حٿ ظق رټپ ر٤ء ڃن حألڃالف ڃن

Page 132: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

131

.هالٽ حٿو حٿظرش حٿظ ط٬ض ٿ٬ڄڀخص حٿظـش

حٿظ حإلحرش حٿٸڀپ ڃنيخ ڃن هالٽ ٫ڄڀخص اال ؤطال

طلپ ٫ڀ ؿحنذ ٷخ٩ حٿڄـخ حٿنيش ڃخ ٫يح طڀٺ

.حٿـز أ حٿظ طـ ٳٵ حٿو حٿـش حألنيخ

ٱ حالٽ كڄٿش حثزش طي ٫ن حألنيخ نٸپ ٫يى ڃن

ٸظد حٿڄ٬يٽ حٿ٬خځ ٿيه حٿڄحى ٳ ، ؿء رخٿڄڀڅ

ڃيڄش حإلحرشط٬ظز ٫ڄڀش . ؿء رخٿڄڀڅ200كيى

حص حألٷخٿڂ حٿـزڀش رپ ٳ حألٷخٿڂؿيح ٿ ٳٸ٢ ٳ

حٿـخڅ حٿ٤ل حٿز٤ء ٻڄخ ڃنوٴ٠ش حٿظ٠خ حٽ

ٳ حٿٸڂ حٿـنر حٿٷ ڃن حٿالخص حٿڄظليس كغ

طوٴ ڃن ڃظ أڅ ٫ڄڀش حٿرخڅ حظ٤خ٫ض أڅ٬ظٸي

. نش250.000 رڄ٬يٽ ڃظ حكي ٻپ حأل٤ق

طظـخ كڄٿش حٿني حٿحثزش ٳ ڃؼپ ىه حٿڄنخ٣ٶ

ٷي ٷي ڃ . ڃن حٿلڄٿش حٿنيشحأله حألنح٩

Murray ٣ن762.587 كحٿٻڄش حٿڄحى حٿڄحرش د

ظټڅ نٴيخ حألنيخٳ حٿڄپ حٿڄټ٬ذ حٿحكي ڃن ڃخه

حٿزلخ اٿ حألنيخ طنٸپ .حٿټخٿځطٸزخ ڃن ٻخرنخص

ڃپ6.500 كحٿٻڄش ڃن حٿڄخء طٸي د3

ٻخڅ طٸي ٳبح

رالن ٣ن 5 ه طنٸپ ڃخ ڃٸيححألنيخڃ للخ ٳخڅ

حٿزل ٳ ٻپ اٿ حٿخرش حٿرخڅ ڃنڃن حٿڄحى ر٤ٸش

.٫خځ

Suspendedانؽنح انؼانمح - 2

ڃن حص حٿ٤ن ٿألنيخ حٿلڄٿش حٿ٬خٿٸش طظؤٿٲ

طټڅ كظ ٯش أڅحٿنخ٫ڄش ؿيح حٿظ ڄټن

Page 133: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

132

Colloidal ىه حٿڄحى ٫خٿٸش ٳ حٿڄخه كظ طزٸ

ؿڂ ڃخث اٿ ٫ني ٽ حٿني څكٻش حٿـخطظٷٲ

ال ط٬ظڄي ٻڄش كڄٿش حٿني ڃن ىه حٿڄحى حٿ٬خٿٸش . حٻي

ڃؼپ أه ٳٸ٢ رپ ٫ڀ ٫حڃپ ٫ش٫ڀ ڃٸيح

ڃٸيح كـڂ حص حٿظرش حٿ٤لش حألڃ٤خ٣ز٬ش

ٻٿٺ ٫ڀ ڃٸيح حٿ٤خء حٿنزخط هخش حٿڄظټڅ ڃن

طخ٫ي كخٿش حال٤حد حٿنخطـش ٫ن كٻش . حٿلخث

حٿڄخء ٳ حٿني ٫ڀ كڄپ ٻڄخص ڃن ڃحى حص حص

٫ڀ أؿض حٿظـخد حٿظ أ٧يص ٳٸي ،حٻز كـڄخ

حٿ٬ش حٿـخڅ ٳٸ٢ حألنيخ ٷڀال ڃن اڅ حألنيخر٬

ٳ٪ ڃحى ڃڀش حص حص ڃظ٤ش أڅظ٤٪

طڀ٬ذ حٿظخحص حٿخ٫يس ىح ڃيڄخ . حٿلـڂ ٫ڀ ٷ٬خنيخ

ىحى . ٫خٿٸش ٳ حٿڄخهارٸخثيخٳ ٳ٪ حٿڄحى حٿڄنٸٿش

ٻح كيع حٿظخحص حٿيخر٤ش ٳ ڃخه حٿني ٻڀڄخ طلٹ ص

حٿڄذ رلغ طٴٵ ٳ ٫يىىخ ڃٸيح هحٿني رخطـخ

ٿظخحص ال ححٿظخص حٿڄخثش حٿخ٫يس ٿټن ڃؼپ ىه

كيع كخٿش حال٤حد حٿظ طزٸ حٿڄحى اٿ االطئى

.حٿني ه٫خٿٸش ٳ ڃخ

Bed loadانماػح انؽنح - 3

ال ظ٤٪ حٿظر٬ حٿڄحى هنش حٿحص اڅ

نٸڀيخ ر٤ٸش حٿظ٬ڀٶ ٸځ رٳ٬يخ أحٿني ٳ٬يخ

ٿظټڅ حٿلڄٿش ىكؿظيخ ٫ڀ ٣ٽ حٿٸخ٩ حٿني

حٿلڄٿش حٿٸخ٫ش ڃن حٿو حٿس طظؤٿٲ حٿٸخ٫ش،

كظ حص اٿيخ ط٨ڂ أڅحٿل حٿڃخٽ ڄټن

Page 134: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

133

.حٿظ٠خحٿن حٿونش طز٬خ ٿ٤ز٬ش ؿخڅ حٿني

حٿڄـخ حٿنيش ألكي حٿڄخىيحص أ٧يصٿٸي

حٿڄوزش حٿظ ؿص ڃن هالٽ نخٳس ؿخنزش ڃؿىس ٫ڀ

ٷڄخ ڃن حٿلڄٿش حٿٸخ٫ش أڅؿخنذ ٿٺ حٿڄـ حٿني

ڃنيخ حأله ڃنيخ ٤ٴ حٿٸڂ أهظيكؽ نٿٶ ٷڂ

ټڅ .حٿ٬خٿٸشرټپ زي ڃ٬و ٻؤنو ؿء ڃن حٿلڄٿش

ڃن حٿ٬رش رڄټخڅ ٷخ ٻڄش حٿلڄٿش حٿٸخ٫ش كغ ال

ڄټن طٸ حٿليى رن حٿڄحى حٿٸخ٫ش حٿلڄٿش حٿ٬خٿٸش

رټپ ٫خځ طټڅ نزش .حلشڅ ٯ حٿظ طٺ

حألنيخ حٿلڄٿش حٿ٬خٿٸش ٻزس ٳ اٿحٿلڄٿش حٿٸخ٫ش

طـخد أؿضٿٸي . حٿټزسحألنيخ حٿس ڃنيخ ٳ

ه٫ييس ٿظٸي ڃي ٷخرڀش حٿني ٫ڀ طلٺ كڄٿض

نظـش ٿيه حٿظـخد ٿڂ طټن ڃٸن٬ش أش أڅٯ . حٿٸخ٫ش

. طخڃشرس

ي خالل ػه انمم ذؼشف لاتهح انش أك

: يفي ا

حإلؿڄخٿ ڃـڄ٩ حٿڅ ط٬ن Capacityانغؼح

.حإلكـخځٿلڄٿش حٿحذ حص حٿحص حٿڄظزخنش

كـڂ حٻز أط٬ن څ Competence انكفاءج

ا .ٷخ٫ش لٻيخ ٫ڀ ٣ٽ أڅحٿحص حٿظ ڄټن ٿڀني

طلٹ ٻظال وش ي أڅ حألنيخطظ٤٪ ٻؼ ڃن

أػنخء ٳٸي حظ٤خ٩ طخ حٿڄخء حٿڄظيٳٶ .ځ ٫3ن ٷ٤ىخ

ٳ ؿند ٻخٿٴنخ ٳ نش St.Francis ي طييځ

يٳ٪ رز٬ حٿټظپ حٿټنټظش حٿظ زڀٮ نيخ أڅ 1928

. حٿني أٴپ ه ٣ن ٿڄخٳش ٻڀڃظ حكي رخطـخ10000

Page 135: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

134

لٹ هالٽ ٳ٠خنو أڅ ٳ حنـڀظح Lynحظ٤خ٩ ني

. ٣ن15وح ٻزس طڅ كحٿ

: انرؼشح انشح

ڃن ه حٿو كضا٬خٱ حٿـخش ٫ڀ هط٬ڄپ حٿڄخ

Corrosion حٿټڄخ حٿهالٽ ٫ڄڀخص حٿلض

evulsions حٿلٴ Abrasion حٿنو أ حٿټ٢

طنظي ٫خىس حٿظ Hydraulicking حٿڄخث حالٷظال٩

حألٴپ طٸ ڃن أ Bank- cavingرلٴ ؿخنز

Under-cutting حٿنلض حٿخ٫ي أ Headword

erosion الرو حٿو حالطـخه حٿ ظز٬و طليى

ٻخڅ ظي حٿلض حٿح ,حٿلظحٿڄخء حٿـخ ٳ نخ٣و

ڃن حٿ٬ڄڀخص حألنيخط٬ظز ، حٿ٬٠ٴشٳ حٿو

ٳ أخخحٿـڃٳٿؿش حٿڄيڄش حٿظ طڀ٬ذ ىح

ه طؽحألط ڃ٨خى حٿظ٠خ ٫ڀ ٤ق

أڅ ٫ڄڀش حٿظ٬ش حٿظ ڄټن اٿ ٷڄخ ڃن ٣خٷظيخ حألنيخ

:حٿظخٿشطظڂ ڃن هالٽ حٿ٤ٵ

Solutionانزتا - 1

حٿظ طٸځ ريخ حٿڄخه ٫ني حإلحرش٫ڄڀش ح ن٬ن رو

طوظڀٲ ٻڄش حٿڄحى .حٿوشؿخنيخ ٳٵ حٿ٤زٸخص

طز٬خ ٿيؿش نٸخس أه اٿ ڃن ني حألنيخحٿحثزش ٳ ڃزخه

حٿڄخه ٻٿٺ طز٬خ ٿ٤ز٬ش حٿو حٿظ ـ ٫ڀيخ

رنخ ٫ني ىحظنخ ٿ٬ڄڀش أڅ ٷي زٶ ٿنخ .حٿنيٿٺ

ٿز٬ حٿو أڅحٿظټرن ٳ ڃ٩ حٿظـش ٻٲ

ٷخرڀش ٻزس ٫ڀ حٿرخڅ ٳ حٿڄخء حٿ لظ ٫ڀ

Page 136: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

135

ٹ حٿڄوٴٲ ڃؼپ حٿو حٿـش كخڃ حٿټخرڅ

حأله ٻڄخ طٸځ حٿڄخه حٿزخ٣نش ى .حٿ٤زخش

.حٿحثزش رټڄخص ٻزس ڃن حٿڄحى حألنيخرظي ڃخه

طنٸپ ٻپ ىه حٿڄحى حٿحثزش نل حٿڄټخڅ حٿ نظي ٳو

.ٿٺ حٿني

انذسنك األشش- 2

ڃن حألنيخن٬ن رو ٫ڄڀش حٿنلض حٿظ طٸځ ريخ

حٿڄڀ٢ ٫ڀ حٿو حٿڄوظڀٴش ثؿحء ٢ حٿڄخ

نيٳ٪ طخ حٿڄخء هالٽ . ٿڀڄـ حٿنيأٿڄټنو

حٿٸٵ ڃحٷ٪ حٿ٬٠ٲ حٿڄؿىس ٳ حٿو ٳزذ

.ڃنيخ وش أؿحءط٪ طڀٺ حٿڄنخ٣ٶ حٷظ٤خ٩

ئى حالنٴـخ حٿٴـخث ٿڀٴٸخ٫خص حٿظ طلظ روخ

طٿي اٿحٿڄخء ٳ طخ حٿني حٿيي حال٤حد

حألڃڃؿخص ٷش ط٠د حٿ٤ف حٿوش حٿڄـخس

. حٿ ظزذ ٫نو طڄٶ طل٤ڂ حٿو

abrasionانؽد - 3

حٿنلض حٿڄټخنټ حٿ طٸځ أ٫ن ٫ڄڀش حٿٸپ

ڃن هالٽ ٫ڄڀخص ٫ييس حٿ٬ڄڀش طنـڂ ىه .حألنيخريخ

حص ڃؼپ ح٤يحځ حٿڄحى حٿڀزش حٿظ لڄڀيخ حٿني

رـحنذ حٿڄـ ,حألكـخځحٿن حٿل حٿڄوظڀٴش

ڃن هالٽ حٿظخىځ حٿڄظټ حٿ ليع رن أ ,حٿني

رن ٷخ٩ حٿڄـ حٿني حألكـخځ حٿټزسحٿو

نظـش ٿظل٤ڂ ڃحى أ ,هخهالٽ حٿٴ٠خنخص رټپ

Page 137: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

136

حص ح كـڄخ رزذ ح٤يحځ اٿحٿلڄٿش نٴيخ

ح٤يحڃيخ رٸخ٩ ؿحنذ أ ,حألهحطيخ ڃ٪ ر٠٬يخ

حص أكـخځ نظـش ٿٿٺ طظنخٷ ،حٿڄـ حٿني

.كڄڀيخ حٿني حٿيپ ٫ڀحٿڄحى حٿڄنٸٿش زق ڃن

طټڅ ٷس حٿنلض ٿڀڄخه حٿخٳش ٷڀڀش طظ٬خ٧ڂ ىه حٿٸس

ٻؼح ٳ كخٿش ؿى حص حٿڃپ حٿو حٿس

حٿل حٿظ طٸپ طپ حٿو حٿظ طټڅ ٫ڀ

حٿڄٸٿش أحطخٽ ڃ٬يخ يٽ ؿى حٿل حٿڄيس

ؿيح ٳٵ ٷخ٩ حٿڄـ حٿني ٫ڀ كيع ٫ڄڀش نلض

ال . حألټخٽ ىه اٿ ٷي كٿض طڀٺ حٿل حألڃي٣ڀش

ڄټن اـخى طٸي ڃٸن٪ ٿڄ٬يٽ حٿظ٬ش حٿظ طٸځ ريخ

.طىخ ٿٺ ٿظ٬ٸي حٿ٬ڄڀخص حٿظ طظلټڂ ٳيخ ،حألنيخ

ٳٴ حٿڄنخ٣ٶ حٿظ طى ٳيخ طالٽ حٿو حٿ٤نش ڄټن

ڂ ٳ حٿ٬خځ ٳ 30 كحٿ اٿ طپ أڅٿيه حٿظ٬ش

٪ ٫ڀ حٿڄنخ٣ٶ حص طؤػكن ال ٨ي أ

ڃن هالٽ حٿڄق أڃټنٷي . حٿو حٿنخش حٿڀزش

طٸي ٻڄش حٿظ٬ش أڅحٿـٿؿ ٿڀالخص حٿڄظليس

30 كغ ٷيص رلحٿ أٿڄزحٿنيش ٳ ك

رخٿن٨ ٿؿى ڃنخ٣ٶ . ٫خځ6000 – 5000ڂ ٿټپ

٫ڀيخ حألنيخ طؤػ ٳ حٿالخص حٿڄظليس ټڅ أه

ٳٸي ٷي ڃـڄپ , ڃ٤خس رخٿخرخص حٿلخثألنيخٷڀال

ڂ 30 كحٿحٿظ٬ش حٿنيش ٿ٬ڄځ حٿالخص حٿڄظليس د

. نش9000 – 8000ٿټپ

: انرشعة انش

Page 138: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

137

رزذ حٿٸڀش اڃخ ذ حٿني ٫نيڃخ طظنخٷ ٫ظو

رزذ طنخٷ ىؿش حالنليح رخٿنزش أٳ ٻڄش حٿڄخه

زق ؿء ڃن حٿلڄٿش ٳٵ ، كغ ٿڀڄـ حٿني

زيأ حٿني رظذ .رظزيخ٣خٷظو ٫ڀ حٿنٸپ ٳٸځ

٫ظو طزيأ كـڄخ ڃن كڄٿظو كخٿڄخ حألٻزحٿڄحى

رخٿظنخٷ ٳذ حٿو ػڂ حٿل حٿټزس طظز٬يخ

أڅ٬ن ٿٺ . حٿل حٿس حٿڃخٽ ػڂ حٿن

أ٫خٿحٿظذ حٿني ټڅ ڃنظ٨ڄخ ڃظيؿخ ڃن

ط٨ي ر٬ حالظؼنخءحص ٿيح .أٴڀوحٿڄـ كظ

حٿظيؽ ٳ ر٬ حٿلخالص ٻؤڅ طؿي يى ط٬ظ

ؿى ر٬ حٿزلحص حٿظ ط٬ظ ڃـ أحٿني

حٿني نٴو كغ ڀٸ حٿني رڄ٨٬ڂ حخرخطو ىحهپ طڀٺ

.حٿحذحٿزلس وؽ ڃنيخ ى ټخى ټڅ هخٿخ ڃن

ه ڃؼخٽ ٫ڀ ٿٺ ني حٿحن حٿ يهپ رلس

وؽ ڃنيخ رڄخه خٳش رخٿ٤ڄٻنظخن ى ڃلڄپ

ني حٿنپ ٫ني ىهٿو ڃن٤ٸش ڃظنٸ٬خص حٿيى أ .حثٸش

ٳ ؿند حٿىحڅ كغ ڀٸ رڄ٨٬ڂ حزو ٳيخ

وؽ ڃن طڀٺ حٿڄن٤ٸش ڃخىو طټڅ هخٿش ڃن

.حألرحٿحذ كغ ڄ حٿنپ ر٬يىخ رخٿنپ

ڃن حٿڄـ حألٴپ حٿظذ رخٿٸڂ ال ططز٢ ٫ڄڀش

طؿي ٫ڀ ٻپ ٷ٤خ٫خص حٿڄـ انڄخحٿني ٳٸ٢

ن٫ش طڀٺ حالخرخص طوظڀٲ ڃن ڃټخڅ أڅطٸزخ ٯ

طٸپ كـځ حص ا حٿني حٿڄـ ڃن أه اٿ

ڃن ڃـ حألٴپحٿحذ ڃ٪ حالٷظحد ڃن حٿـء

ىح ڀٸ حٿني رـء ڃن حٿحذ ,٫خځحٿني رټپ

Page 139: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

138

ٻڄخ ٻنخ ٿٺ ه حٿظ لڄڀيخ ڃ٬و ٫نيڃخ طظنخٷ ٫ض

:حٿظخٿش حٿ٨ٱ اكيٷزپ ٷڀپ ٳ

ٻڄخ ػذ ؼصل ذغش اظػ ف دسظح االؽذاس- 1

ليع ٫ڀ زپ حٿڄؼخٽ ٫نيڃخ نظٸپ حٿني ڃن ڃن٤ٸش

يڀش أؿزڀش ييس حالنليح نل ڃنخ٣ٶ ى٠زش

حص ىؿش حنليح ٷڀڀش نزخ كغ طظټڅ حٿڄحف

.٫خىس أالڃخٻنحٿ٤نش ٳ ڃؼپ ىه

ػذيا عش انش فق دا ػشعح اعؼح- 2

رلغ طټڅ حٿ٨ٱ ڃحطش ٳيخ ٿليع حٿٴ٠خنخص

ٳٵ طڀٺ حٿىخڅ ٫ڄڀش حٿظذرخٿظخٿ كيع

. حٿنيش

ػذيا ر ش عشغ انعشا يؽم تانشاعة - 3

ه ٿڄ٨٬ڂ حذاٿٸخءه اٿ حٿ ئى حألڃ ف تؽشج

ڃ٤خ ٿٸخ٩ حٿزلس أٳٵ ٷخ٩ حٿزلس ڃټنخ ىٿظخ

.طيـشرخٿحذ رس

صؽشا أ إلهى إن األاسػذيا صم ش ي - 4

طظال ڃخىو ر٫ش أ كغ طظنخٷ شثح صؽشا

.حذطخٻخ حٿڄحى حٿظ لڄڀيخ ڃ٬يخ رټپ

٫نيڃخ نظي حٿني ٳ حٿزل كغ طظټڅ حٿيٿظخحص - 5

ٿظـڄ٪ حٿحذ سڃالثڂ ٻخنض حٿ٨ٱ ٳ حٿزل اح

.حٿيٿظخحصطټڅ

: األاس انر ذؼشض نا ذغشاختؼط ال

Page 140: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

139

أڅ ٻؼس ر٬ي أڃ ٿألنيخ طليع أڅڃن حٿڄلظڄپ

طلخٽ كغ.أىظيخ رٸ٤٪ ريأصطټڅ ٷي نؤص

حألنيخ حٿٽ اٿ ڃظ حٿٸخ٫يس حٿوش حٿڀزش،

أ حٿني حأل كخٿش اٿ ظ٬ حٿز٬ ڃنيخ أ

حٿؼالؿخصٻڄخ طٸځ. ڃن ىخنيخ ٯخٷشأؿحءطزق

طڀٶ ،حألنيخڃـخ ر٬ طٮحٿـڀيش د

حٿ٤ٴف حٿزٻخنش ر٬ حٿىخڅ حألشحالنالٷخص

طٸځ رظ حطـخس أحٿنيش كغ طټپ رلحص هڀٴيخ

نٸ٤٪ ڃي حٿڄخه حٿظ ط أڅليع . ڃـ حٿني

نظـش ٿظٲ أ حألش رزذ حٿلٻخص حألنيخ

ط٠٪ حٿ٬ٸزخص ٳ ىخنيخ طڄن٪ حألنيخڃخه ر٬

ر٠٬خ ڃن طڀٺ ؤطنظنخٽ ٳڄخ . حٿظ٤ حٿ٤ز٬ ٿيخ

: حٿلخالص حٿڄيڄش

Base Level: يغر انماػذج- 1

حألټخٽ نيهپ ٳ ىحش طٴخپ أڅ ٷزپ

ڃن ڃ٬ٳش ري ٿنخ ال ىخحٿـڃٳش حٿظ طټنيخ حالڅ

.حٿنيش ى ڃظ حٿٸخ٫يس ٿڀظ٬ش أالڃٴيځ ڃيڂ ؿيح

أڅ هن٬ن رو حٿڄظ حٿ لخٽ حٿني رټپ حٳي

ڃن هالٽ ٫ڄڀش ٳ اٿو هپ ٻپ ؿيخص ك

ىنخٹ ن٫خڅ ڃن ڃظخص حٿٸخ٫يس . حٿظ٬ش حٿظذ

حٿ ظڄؼپ ٳ كخالص ٫ييس أٿيحثڄىڄخ ڃظ حٿٸخ٫يس

ڃؼپ ٧ي ٣زٸخص وش حي الرش ٳ ڃټخڅ ڃخ ڃن

ڃظ ٷخ٫يس ڃئٷض ظڄؼپ ٳ ڃظ ، ڃـ حٿني

ٿڀٸڂ نٴيخ رخٿنزشطڀٺ حٿ٤زٸخص حٿوش حٿڀزش

Page 141: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

140

ه ليع حٿء نٴ.حٿنيحٿحٷ٪ ح٫الس ڃن حٿڄـ

ٻخڅ حٿني ذ ٳ رلس كغ ط٬ظز طڀٺ حٿزلس اح

ڃظ حٿٸخ٫يس حٿڄئٷض رخٿنزش ٿڀٸڂ حٿحٷ٪ ح٫الس ڃن

حٿيحهڀش ڃظخص حألكحٻڄخ ط٬ظز ٷ٬خڅ .حٿني

ٿڄخح ح٫ظزص أڃخ .ٳيخ حٿظ طنظي ٿألنيخٷخ٫يس ڃئٷظش

طظ٤٪ حألنيخ أڅ اٿىه حٿڄظخص ڃئٷظش ٳٿٺ ؿ٪

أر٬ڄڀيخ حٿڄظڄ ٳ ط٬ڄٶ ىخنيخ ٳ ر٬ حٿلخالص

طٸ٠ أڅ أهڃن هالٽ ٫ڄڀخص حٿظذ ٳ كخالص

٫ڀ طڀٺ حٿ٨ٱ حٿظ ٻنض ڃظ حٿٸخ٫يس حٿڄئٷض

. أٿيحثڄطؿ٪ ػخنش نل ڃظ حٿٸخ٫يس

څ ٷ٤خ٩ رټپ طټاٿ حألنيخ ييٱ ٻپ ني ڃن

ڃنلن ڃظحڅ ڃ٪ ڃظ حٿٸخ٫يس رلغ ىحى حطٴخ٩

ك حٿني أ٫خٿكن حٿني ٻڀڄخ حٷظرنخ ڃن حٿڄنٿٺ

ظنخٷ حطٴخ٩ ىح حٿڄنلن ڃن ڃظ ه٩دڃنخ

أ حٿني هحٿٸخ٫يس ٻڀڄخ حٷظرنخ ڃن حٿڄټخڅ حٿ نظي ٳ

. الطٴخ٩ ڃظ حٿٸخ٫يسحألخحٿڄټخڅ حٿ ڄؼپ

ٳ ه ٩ ٳ ط٬ڄٶ حىأڅ ٫ڀ حٿني أڅ٬ن ٿٺ

حٿڄنخ٣ٶ حٿظ ټڅ ڃطٴ٬خ ٳيخ ٻؼح ٫ن ڃظ

ٳ ىه حٿ٬ڄڀش ٳ أأظزخ١ أڅ أ٠خ هحٿٸخ٫يس ٫ڀ

ٳ حطٴخ٫يخ حٿٸزش حٿٴڀ ڃن حٿحى حٿني حألؿحء

أڅ طق ٿنخ ىه حٿٴټس ٻٲ .حٿٸخ٫يسڃن ڃظ

ٳ ٫ڄڀش حٿنلض ه ؿو ڃ٨٬ڂ ٣خٷضأڅحٿني ٫ڀش

ٳ حٿڄنخ٣ٶ حٿـزڀش حٿڄطٴ٬ش هحٿ٬ڄى ط٬ڄٶ حى

ٳ حٿڄنخ٣ٶ حٿڄنوٴ٠ش نل ه ٣خٷضه ؽأڅحڅ ٫ڀش

رپ ٤٠ حٿني . هط٪ ٿٺ حٿحى ريال ڃن ط٬ڄٶ

Page 142: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

141

ٳ٪ ڃظ ٷخ٩ حٿحى ڃن هالٽ اٿ كظ أكخنخ

ظزخ٣ؤ ٳ ٫ڄڀش حٿظ٬ڄٶ أڅ٫ڄڀخص حٿظذ ڃن حؿپ

ڃظ اٿ طپ أڅ حٿحى أؿحءرٿٺ ڄټن ٿټپ

ټڅ حٿني ڃظحنخ .طٸزخحٿٸخ٫يس ٳ ٷض حكي

graded ټڅ ٿو أڅ حظ٤خ٩ ڃن حٿنخكش حٿن٨ش اح

ٻڄش حٿلڄٿش هڃنلن ظحٳٶ ڃ٪ ٻڄش حٿڄخه حٿـخش ٳ

٫ڄڀش رؤش ٸځ أڅحٿظ نٸڀيخ رلغ حنو ال لخٽ

ذ جخ ڃن أڅ ال لخٽ هٿڀظ٬ش ٳ حٿٷض نٴ

رٿٺ طټڅ حٿ٤خٷش حٿظ وظنيخ . حٿلڄٿش حٿظ نٸڀيخ

حٿني ڃظحنش ڃ٪ حٿ٬ڄپ حٿ ٸځ رو ى نٸڀو ٿڀلڄٿش

. ٳٸ٢

Capture Stream انشاألعش- 2

حألنيخ حٿني ٫نيڃخ ٸځ حكي حأل طليع ٫ڄڀش

ڃـخ أه ٻپ ڃنخر٪ ني أرخالظالء ٫ڀ ؿء

٫ڀ كخد ك ٿٺ هڃ٬خ رٿٺ ڃخكش ك

طټڅ ٫ڄڀش أڅ ڃظ٬يىسلپ نظـش ٿ٨ٱ . حٿني

ڃن ٫ڄڀش أ٩ حألنيخحٿنلض حٿ٬ڄى ٿحى حكي

خىس اٿ حٿ ئى حألڃ أهحٿنلض حٿ٬ڄى ٿني

ط٬ٱ ىه حٿ٬ڄڀش . ٳ ٣ٽ ٿٺ حٿحى رخطـخس حٿڄنخر٪

أڅ ټڅ زذ ڄټن . رخڂ ٫ڄڀش حٿنلض حٿظحؿ٬

حألنيخ حكي اٿ خىس ىؿش حالنليح رخٿنزش حأل

، خىس ٳ ٫ش ؿخڅ ٿٺ حٿنيه٬ٸذ, حأله

طليع ڃؼپ ىه ه، ٿحىهرخٿظخٿ خىس ٫ڄڀش ط٬ڄٶ

Page 143: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

142

حٿلخٳخصاكي أٴپحٿلخٿش ٻؼح ٫نيڃخ نز٪ ني ڃن

.حٿـزڀش

: انرعاسظ اناذعح ػ انرؼشح انشح

طظټپ ڃ٨٬ڂ حٿظ٠خ حٿنخطـش ٫ن حٿظ٬ش حٿنيش

٫نيڃخ ټڅ حٿني ٳ ڃكڀو حٿزخد ڃن حٿيس

و أ ٫نيڃخ طـ طڀٺ حٿنيخ ٳٵ أٷخٿڂ ٿؽحٿـڃٱ

ڃخ طحٽ ٳ ڃكڀو حٿزخد ٻڄنخ٣ٶ حٿـزخٽ حٿ٫س أ

طظٲ ٻپ طڀٺ حألٷخٿڂ رخڅ . حٿي٠خد أٿڄطٴ٬و

ڃظ )٤كيخ ططٴ٪ ٻؼح ٫ن ڃظ ٤ق حٿزل

حألڃ حٿ ـ٬پ (حٿٸخ٫يس أٿيحثڄ ٿڀظ٬ش ٳ حألنيخ

طـ ٫ڀـيخ طلخٽ أڅ ط٬ڄـٶ ىخنـيخ حألنيخ حٿظ

طظٲ ىــه. ر٫ش ٿټ طـپ اٿ ڃظـ حٿٸخ٫يس

حص ىؿخص حنليح ٻزه طـ ىحهپ رؤنيخحألنيخ

ٳ ىخڅ حالطٴخ٩ أهحنٶ حص ؿحنذ خىٸش

ټؼ ٳيخ ؿى حٿـالالص ( v )٫ڄـٸش طزو كٱ

رظ٬ڄٶ ىخنيخ ٯڂ أڅ طٸــځ ىــه حألنيخ. حٿـنخىٽ

ر٠٬يخ طزق حص كڄالص ٳخث٠ش رزذ حٿڄحى

ر٬ حٳيىخ ٿح ال طٸځ ىه حٿټؼس حٿظ طڀٸيخ ٳ

. حألنيخ رظ٬ڄٶ ىخنيخ طذ ٫ڀ طڀٺ حٿىخڅ أكخنخ

اؿڄخٽ أىڂ حٿظ٠خ حٿظ طظټڅ ڃن أؿحء ڄـټـن

: حٿظ٬ش حٿنيش ٳ ىه حٿڄكڀش رخالط

: انخاك انشح اندا انؼمح- 1

Page 144: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

143

ىخڅ نيش حص ؿحنذ ييس ى ٫زخس ٫ن

طټڅ طڀٺ حٿـحنذ ڃطٴ٬و حطٴخ٫خ ٻزح ، حالنليح

طزن ىه حٿىخڅ ڃخ نظؾ ٫ن حػ . ٷخخ اٿ ٬ظيخ

حٿظ٬ش حٿنيش حٿظ طلپ ٳ حنيخ طٸځ رظ٬ڄٶ

ىخنيخ ر٫ش أ٨٫ڂ رټؼ ڃن ٫ڄڀش ط٪ طڀٺ

حٿىخڅ حٿظ طٸځ ريخ اخٳش اٿ حٿني نٴو ٫ڄڀخص

أه ڃؼپ حٿظـو رؤنح٫يخ حٿڄوظڀٴش أ ٫ڄڀو ط٬ڄٶ

طظټڅ ؿحنذ حٿىخڅ حٿ٬ڄٸش .ٿىخنيخحٿحٳي

حألهخىي ڃن و ڃٸخڃو ٿ٬ڄڀخص حٿظ٬ش حٿڄوظڀٴش

خ٫ي . حألڃ حٿ ال ـ٬ڀيخ طظزخ٫ي ٻؼح ٫ن ر٠٬يخ

ؿى ڃنخ٣ٶ حٿ٬٠ٲ حٿڄوظڀٴش ڃؼپ حٿڄٴخپ

حالنټخحص ٫ڀ خىس ٫و ٫ڄڀش ط٬ڄٶ حٿحى

حٿني ٻڄخ خ٫ي طحؿ٪ حٿالالص حٿ٪ اٿ

طنؤ ڃ٨٬ڂ حٿوحنٶ .ٿحىوطق ٫ڄڀش ط٬ڄٶ حٿني

ٳٵ ڃنخ٣ٶ ڃطٴ٬و حص ڃنخم ؿخٱ أ زش ؿخٱ كغ

ټڅ حػ حٿـش ٷڀپ ٳٵ ؿحنذ حٿحى ڃڄخ ال ئى

ٻڄخ ى أٿلخٿو ٳ حٿىخڅ . اٿ طزخ٫ي طڀٺ حٿـحنذ

حٿ٬ڄٸش حٿظ طؿي ٳ حٿٸڂ حٿر حٿـخٱ زش حٿـخٱ

حٿوخنٶ حٿ٨٬ڂ ٿني ىخ أي. ڃن حٿالخص حٿڄظليس

زڀٮ ٣ٿو كحٿ Grand Canyon ٻٿحى

ٶ ٣ٸش هالٽ .ٻڂ2ٻڂ ٸد ٫ڄٸو ڃن 500

ٷي نؤص .ٻٿحى٣زٸخص وش أٳٸو طټڅ ى٠زش

ڃ٨٬ڂ حٿوحنٶ ىنخ ڃن ؿحء ط٬ حٿڄن٤ٸش اٿ كٻو

ٿڀزخد ط٬ڄٶ ٿىخڅ طڀٺ سٳ٪ خكزظيخ ٫ڄڀش ح٫خى

طظٲ كخٳخص ىح حٿحى حٿ٬ڀخ رؤنيخ ح٬ش . حألنيخ

Page 145: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

144

ط٨ي ٳيخ أټخٽ أو ڃوظڀٴش نخطـش ٫ن حٿظ٬ش

. حٿڄظزخنش ٿو رش ڃوظڀٴش ٳ ىؿش الرظيخ

ڃظح ٫ن طڀٺ 1905پ أٷ ٫ڄٶ ٿيح حٿوخنٶ

طټؼ ىحهپ ىح حٿوخنٶ حٿـنخىٽ حٿظ . حٿلخٳخص أٿڄطٴ٬و

ٷي . خ٫يص ريىخ ٫ڀ ٫و ط٬ڄٶ ىح حٿوخنٶ

رلس Hoover damطټڅ رزذ رنخء ي ىٳ

أىص اٿ meadح٤نخ٫ش ط٬ٱ رخڂ رلس ڃي

اٸخٱ حٿظ٬ش ٳ حٿٸڂ حٿ ڀظو ڃخه طڀٺ حٿزلس ڃن

ٷي . حى حٿني ٻحٿٺ ٷخځ حٿني رخٿظذ ىحهڀيخ

س٫ڄپ ني حٿنپ ٳ ڃ هخنٸخ حٷپ كخ ڃن كخٽ

حالٳٸو حٿي٠زش ٳٵٻٿحىحٿوخنٶ حٿ٨٬ڂ ٳ

ظحف حطخ٫و رن حٷپ ڃن نٲ ٻڀ ڃظ ٳ حٿـحنذ

حنض أٿڀزو اٿ ؽكغ ٸ٤٪ ڃـحه هالٽ و حٽ

ٻڂ ٳ حٿڄخٽ كغ طىه حٿو حٿـش 16كحٿ

ططٴ٪ ٳ حٿـٱټڅ حٿحى ڃلخ٣خ رـيحڅ طزو

. ڃظ ٳٵ حٿني304ر٬ حألڃخٻن اٿ أٻؼ ڃن

:انشالالخ انعادل- 2

طظټڅ ٧خىس حٿالالص أ حٿڄخٷ٢ حٿڄخثش نظـش

طؿي . اٿ ؿى ىز١ ڃٴخؿت ٳ ڃـ حٿني

حٿالالص ٳ ٻپ حٿٸخحص هخش ىحهپ حألٷخٿڂ حٿـزڀش

أڃخ حٿـنخىٽ ٳبنيخ طؿي ٫خىه اٿ حأل٫ڀ . حٿي٠زو ڃنيخ

أ اٿ حألٴپ ڃن ڃحٷ٪ حٿالالص ٳ حألنيخ ڄټن

ط٬ظز حٿالالص . ٿڀـنخىٽ أڅ طؿي ٿكيىخ أكخنخ

حٿـنخىٽ حكي حٿڄٸخ حٿظ ط٬ظڄي ٫ني طليي ڃكڀو

Page 146: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

145

طظؤٿٲ ڃن ن٫ن أٿيڄخ طڀٺ حٿظ . حٿزخد ٳ حٿني

طټنض ڃن هالٽ حٿظخن حٿ٤ز٬ ٿظ٤ حٿني يٽ

ؿىىخ ٫ڀ أڅ حٿني ٿڂ ټڄپ حنليحه حٿڄظحڅ

نظـش ٿ٨ٱ هخؿش ڃ٬نو طـز ػخنيڄخ. حٿڄ٤ڀد

٬ٱ حٿن٩ حألٽ ڃنيخ ، حٿني ٫ڀ طټن حٿالالص

ؿ٪ طټنو ٻڀخ ،رؤنو حٿنڄ٢ حٿ٬خى ڃن حٿڄخٷ٢ حٿڄخثش

اٿ حالهظالٳخص ٳ ىؿش الرش حٿو حٿظ ٸځ

ا ئى ٧ي طټن .هالٿيخحٿني رظ٬ڄٶ حىو

و ڀذ اٿ ؿ٬پ حٿـء حٿحٷ٪ أ٫اله ڃن حٿني

ظٱ ٻخڅ ٿٺ حٿظټن حٿو ڃظ حٿٸخ٫يس

حٿڄئٷض ٿو ٳ كن ڃخحٽ ؿء حٿني حٿحٷ٪ أٴپ ٿٺ

ڃظ حٿٸخ٫يس ٿو ڃوظڀٴخ ٫ن حٿو ٬ظزحٿظټن

رحٿٺ ٸڂ ٿٺ حٿظټن حٿو ٫ڄڀش .حألٽحٿٸڂ

ط٬ڄٶ حٿني ٿحىو رټپ ڃٴخؿت ڃټنخ حٿڄٸ٢ حٿڄخث أ

حح ٭ڃن أي حالڃؼڀو ٫ڀ حٿٺ الالص نخ. حٿالٽ

ىح . نيحٹحٿيس ٫ڀ حٿليى رن حٿالخص حٿڄظليس

ټڅ ٪ حٿظټنخص حٿوش حٿڀزش ٳ ىح حٿن٩

طظحؿ٪ .٫خڃىخڃن حٿڄخٷ٢ حٿڄخثش اڃخ أٳٸخ أ

كض حٿظ څحٿالالص ٳ حٿلخٿش حألٿ ٫خىس رزذ حٽ

ه حٿظټنخص حٿوش أٿڀنو حٿحٷ٬ش أٴپ ٽطظ٬

حٿو أٿڀزو ڃن ؿحء طخٷ٢ حٿڄخء كٽ

حٿيحڃخص ئى حٿٺ اٿ طټ حٿ٤زٸخص حٿوش

وظڀٲ حطٴخ٩ . أٿڀزو طؿ٪ حٿالالص نلح حٿوڀٲ

الٽ ٫ني طحؿ٬و ٳ ىه حٿلخٿش طز٬خ الطـخه حٿڄپ حٽ

ا ٸپ حطٴخ٩ حٿالٽ . ٿڀ٤زٸخص حٿوش أٿڀزو

Page 147: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

146

طيـخ ٫ني طحؿ٬و ٳ كخٿو ا ٻخنض طڀٺ حٿ٤زٸش

حٿوش طڄپ رخطـخه رخ٣ن حأل ليع حٿ٬ټ

٫نيڃخ طڄپ حٿ٤زٸخص حٿوش نل حٿوخؽ ا ىحى

ال ظحؿ٪ حٿالٽ . حطٴخ٩ حٿالٽ ٫ني طحؿ٬و طيـخ

اٿ حٿحء ٳ كخٿش ٻڅ حٿو أٿڀزو ر٪

٫خڃى ٯ أڅ حطٴخ٫و ظنخٷ ٳ ىه حٿلخٿش رټپ

. طيـ ظلٽ اٿ ن٩ ڃن حٿـنخىٽ

اٿ ذ ط٤ حٿني حٿ حال٤حد ٻڄخ ئى

حٿ ڄټن أڅ لپ ٳ طټن حٿالالص حٿـنخىٽ،

:حٿلخالص حٿظخٿش

:ؿحءحالنوٴخ حٿ ٤أ ٫ڀ ڃذ حٿني ڃن . أ

كض ٫خڃى ٬ش ٿز٬ حألنيخ څكيع ٫ڄڀو - 1

حٿظ طظ٬ اٿ كخٿو ا٫خىس زخد ٷو حألڃ حٿ زٸ

ر٬ حٳيىخ ٻؤنيخ حٳي ڃ٬ڀٸو ٳظظخٷ٢ حٿڄخه ڃنيخ

. نل حٿني حٿث رټپ الالص

طزذ ر٬ كخالص حأل حٿني حهظالٳخ ٻزح - 2

٬خ ٳ ڃظخص ٷ٬خڅ حٿڄـخ حٿنيش حٿڄؤس

حاله ڃڄخ ئى اٿ ٸ١ ڃخه حألنيخ حٿڄؤس

٫ڀ ىجو الالص أ ڃخٷ٢ ڃخثش ٳ ىخڅ حألنيخ

.٫خىسحس حٿظ طڄؼپ حٿڄٷ٪ حٿڄنوٴ

ڄټن ٿڀظ٬ش حٿـڀيش حٿظ كيػض ٳ حإلٷڀڂ حٿـزڀ - 3

أڅ طټڅ حٿالالص حٿٺ ٫نيڃخ طظحؿ٪ حٿؼالؿخص طلظپ

ٳظخٷ٢ ڃخه حألنيخ حٿظ طلظپ حٿىخڅ . ىخنيخ حألنيخ

Page 148: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

147

حٿـڀيش حٿڄ٬ڀٸش رټپ ڃخٷ٢ ڃخثش نل حألنيخ حٿظ

.حٿثشطلظپ حٿىخڅ حٿـڀيش

ئى حٿنلض حٿ طٸځ رو حألڃحؽ أكخنخ اٿ ٫ڄپ - 4

حألؿحٱ حٿڄطٴ٬ش رزذ حٿٺ طټڅ حٿالالص ٫نيڃخ

طظخٷ٢ ڃخه ر٬ حألنيخ ڃن أ٫خٿ حألؿحٱ رخطـخه

.حٿزل

ڄټن ٿز٬ كخالص حالنټخ حالٿظحء أڅ طوٴ - 5

ڃن حألٷخځ حٿٴڀ ٿز حألنيخ ڃڄخ ئى اٿ طټن

.حٿڄخثشحٿڄخٷ٢

أټخٽ حٿڀٶ حٿ ذ ر٬ حٿڄـخ حٿني٬ڄپ

ڃخ نظـش ٽڃن حٿالالص حٿـنخىٽ، ٷي ليع ىح حٿڀٶ

. حألش حالنالٵ-1

. ىشرح٤ش حٿٻخڃخص حٿـپ- 2

حٿؼالؿخص حٿظ طـز ر٬ حألنيخ ٫ڀ رح٤ش- 3

.ط ڃح٬يخ ىحٳ٬و اخىخ نل ڃحٷ٪ أ٫ڀ حطٴخ٫خ

٧ٱ ڃخكزو أه طـ٬پ حٿني ؤه ڃٷ٬خ سأ- 4

.ؿييح طـ٬ڀو ـ ٳٵ ط٠خ ٯ ڃنظ٨ڄش

طنؤ حٿـنخىٽ ٻڄخ ٻنخ خرٸخ ٫ني حٿڄنليحص

حٿييس ٿض أٿ٬خڃىو ڃن ٷ٬خڅ حألنيخ نظـش ٿظحؿ٪

ط٬ظز حٿـنخىٽ . حٿالالص اٿ حٿحء ٳ ڃ٨٬ڂ حٿلخالص

حح ڃؼخال ٿيح ٭ حٿڄؿىس ٫ني أٴپ الالص نخحٿوالرش

٨ي ن٩ أه ڃن حٿـنخىٽ ٫نيڃخ طٸځ حألنيخ .حٿن٩

رنلض و ٯ ڃظخريش ٳ ڃٸخڃظيخ، ٻڄخ ٳ

Page 149: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

148

نض ٿن ٳٵ ڃينو ححٿـنخىٽ حٿڄؿىس ٳ ني

ڃنظخٽ ڃزخس ٻحٿٺ ظڄؼپ ىح حٿن٩ ڃن حٿـنخىٽ

طټپ . ٻٿحىٳ ڃن٤ٸو حٿوخنٶ حٿ٨٬ڂ ٿني

. حٿـنخىٽ حٿالالص ٫ٸزخص أڃخځ حٿڄالكش ٳ حألنيخ

ٻؼح ڃخ ط٤٠ حٿيٽ ڃ٬يخ اٿ أڅ طٸځ رلٴ ٷنحص

٫ڀ ؿحنذ حٿڄنخ٣ٶ حٿظ ط٨ي ٳيخ حٿـنخىٽ ڃن حألنيخ

اح ٻخنض رٸو ؿيخص حٿني حٿحٷ٬ش أ٫ڀ حٿـنخىٽ

طلظخؽ طڀٺ .ٿڄالكش ٽحٿالالص أٴڀيخ خٿلش

حٿٸنحص اٿ ڃنآص ىنيش ڃ٬ٸيس طظڄؼپ رخألكح حٿظ

طخ٫ي ٫ڀ هٴ أ ٳ٪ حٿٸحد حٿٴن اٿ ڃظ

. أه

potholes:انػائحانؽفش . 3

ط٬ٱ أكخنخ رخٿلٴ حٿيىو طؿي ٫ني

ٷيڃخص حٿڄخٷ٢ حٿڄخثش كغ ئى ٸ١ حٿڄخء حٿٸ

س طٸځ رح٤ش ڃخ طلڄڀو ڃن نحاٿ طټن كٻش ى

ڃخٽ ك رنلض حٿٸخ٩ حٿني حٿڀذ طټن كٴ

ال طټڅ ىه حٿلٴ اټخال .حٿ٫خثشرخڂ حٿلٴ

ط٠خش ڃيڄش ٯ أنيخ ڄټن أڅ ط٬ظز ىٿال ٫ڀ

حٿظ طټڅ حألنيخڃٸيح حٿنلض حٿ٬ڄى حٿ طٸځ رو

طظټڅ حٿلٴ حٿ٫خثش رټپ ٪ .حٿزخدٳ ڃكڀش

ٳٵ حٿظټنخص حٿوش حٿڀنش ڃؼپ و حٿ٤ٴپ

ٿټنيخ ط٠پ ڃلخٳ٨ش ٫ڀ ټڀيخ رس ؿيس ٫ني

حنض حٿزخٿضؽٻخٽ و نخش ڀزش طټنيخ ٳ

طظلٽ ر٬ حٿلٴ حٿيىش ڃن ؿحء . حٿټحط

Page 150: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

149

طحؿ٪ حٿالالص اٿ حٿحء اٿ ڃخ ٬ٱ رخڂ حٿزٹ

أي ىه حٿزٹ طڀٺ حٿظ Plunge Poolحٿخ٣ش

حنيٻٿ حٿ ٬ظز رڄؼخرش حٿڄـ حٿخرٶ ٹطؿي ٳ

ٿني ٻٿڃزخ ٳ الش حن٤ن ٷي طټنض طڀٺ حٿزٹ

حٿخ٣ش ڃن ؿحء طخٷ٢ حٿڄخء ڃن ٳٵ ؿٱ زڀٮ

.ڃظح (122)حطٴخ٫و كحٿ

:انرعاسظ اناذعح ػ انرشعة انش

:طڄپ ڃخ ڀ

:ض انغل انف-1

و ٿال نيخ رؤنيخ حص طظٲ حٿيٽ حٿٴ

ٷزو اٿ كي ڃخ ڃن ڃظ ٷخ٫يس ڃنوٴ٠شڃظخص

طټنض طڀٺ حٿيٽ ڃن .ٳ٬الحٿظ٬ش أڅ ٿڂ طټن ٫نيىخ

ڃو ٳٵ ٷ٬خڅ حٿىخڅ حٿظ ١ؿحء طـڄ٪ حإلخرخص حٽ

طظڄ ىه حٿيٽ رٸڀو ىؿو . ٷخڃض حألنيخ رظ٬يخ

حو ڃظ٬يىس طنظ ٳٷيخ ڃ٨خى ص. حالنليح ٳيخ

ڃؼپ حالٿظحء حٿنيش حٿزلحص حٿيالٿش حٿڄظنٸ٬خص

ڃو ٳ ط٬يخ حٿظ طپ حٿزلحص ٯ حٿڄنض

.حٿٴ٠حٿڄنوٴ٠خص حٿڄؿىس ىنخ ىنخٹ ڃن حٿيپ

طنظؾ ڃ٨٬ڂ طڀٺ حٿڄنوٴ٠خص ڃن ؿحء ٫يځ حنظ٨خځ ٫ڄڀو

حٿظذ ٳٵ ٻپ أؿحء حٿيپ حٿٴ٠ كغ طظڀٸ

ر٬ حٿڄنخ٣ٶ ٻڄخص ٻزه ڃن حٿحذ ٳ كن ال

طظڀڂ حأله اال حذ ٷڀڀو ٳظظلٽ اٿ ڃنوٴ٠خص

ڄټن ٿيه . ح ٳ ؿند حٿ٬حٵهٻڄخ ٳ ڃنخ٣ٶ حال

Page 151: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

150

حص ٯىخ ڃن اټخٽ حٿظ٠خ حٿس أڅ حٿڄنوٲ

طنخ ڃن ؿحء حٿظحص حٿظ طلپ ٿڄـخ ر٬

ڃن هالٽ ط٤ حالٿظحءحص أحألنيخ اػنخء حٿٴ٠خنخص

.أٿنيو

Meandersأنش االنراءاخ - 2

ط٤ڀٶ ٴش حألنيخ حٿڄڀظش ٫ڀ حألنيخ حٿظ

و ٠٫ش ٿيخ ڃـخ ڃظ٬ؿش طـ ٳٵ يٽ ٳ

ٳ meanderٷي أهص ىح حالڂ ڃن ني ڃخني

ط٤ي . طٻخ حٿ طظڄؼپ ٳو ىه حٿڄس رټپ حق

ٻپ حألنيخ ڃال حلخ ٿظټن حالٿظحءحص رزذ ڃڀيخ

اٿ طټن طؤؿق ڃظ٬خٷذ ٳ ؿخنيخ ڃن ؿخنذ اٿ

ال ټڅ ىح حٿظؤؿق ڃطز٤خ رخألنيخ ٳٸ٢ انڄخ . آه

نـيس حلخ ٳ طلٹ حألؿخځ حٿټزس حأله ٻڄخ

لپ حٿٺ ٫ني كٻو حٿيحء طټنو ٿڀظخحص حٿنٴخػش

jet streamsأ ٫ني طلٹ ڃخه . الٱ حٿـ٭ ٳ حٽ

حٿڄل٤خص ٳ ر٬ حٿظخحص حٿڄل٤ش ٻظخ حٿوڀؾ

ٳ

ثٷخ أڅ حٿزذ حٿحدٻخڅ ٬ظٸي . حٿڄل٢ حأل٣ڀ

ٳ كيع حالٿظحء حٿنيش ڄټن اؿخ٫و اٿ ؿى

حٿ٬ٸزخص حٿظ طحؿو حٿني ڃڄخ ـ٬ڀو ي أ نؼن

حٿليؼش أػزظض حنو حصاال أڅ حٿيح. كٿيخ ڃټنخ حالٿظحء

طټڅ كظ ٳ ڃـخ نيش ڃن حٿڄڄټن ٿالٿظحء أڅ

ٷي أػزظض ٿٺ ,حٿ٬ٸزخصڃظٸڄش ٿ ٳيخ أ ن٩ ڃن

ٿنيڅ، ٳImperial Collegeطـرش ڃوزو ٳ

ٷي ٧يص ر٬ي . ڃخ٥ٻخڅ ؿخڅ حٿڄخء ٳو ػخرظخ ڃنض

Page 152: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

151

ڃ٠ ٷض ٿ رخٿ٤پ ر٬ حٿڄنخ٣ٶ حٿ٠لڀش ٫ڀ

ػڂ ريح حٿني رخٿيحڅ ،ڃش ڃن ٷخ٩ حٿڄـ٥ڃخٳخص ڃنض

حٿنيشحصكٽ طڀٺ حٿڄنخ٣ٶ حٿ٠لڀش ريح ٤ حٿيحڅ

٬ظٸي ر٬ حٿزخكؼن أڅ حهظالٱ ٫ش طخ حٿني

ڃن حٿٸزشهالٽ ٷ٤خ٫و ٷڀو طڀٺ حٿ٫ش ٳ حٿـيخص

حٿظ زٶ حٿ٠لڀشٽ ٫ن نء حٿڄنخ٣ٶ ةحٿٸخ٩ ڃ

٠خ كيع طخ كڀن ح نظؾ ٫نيخ .ٷڀپٻىخ ٷزپ

ٳ٬نيڃخ .حٿنيشٽ ٫ن ط٤ حالٿظحءحص ةټڅ ڃ

حٷپ ر٫شطظلٹ حٿ٤زٸخص حٿٴڀ ڃن حٿڄخه ٳ حٿني

ڃن حٿ٤زٸخص حٿ٬ڀخ ڀلٶ حٿـخڅ حٿ٤ل رخٿـخڅ

حٿڄليرش نل حٿ٠ٴش حٿڄٸ٬سحٿٸخ٫ ڃن حٿ٠ٴش .

ر٢ ر٬ حٿزخكؼن رن زذ كيع حالٿظحءحص

څح٩ ٿٸحٿڄټنش ن٫ش حٿڄحى ٣ز٬شحٿنيش رن

حٿڄـخ حٿنيش كغ ئى ؿى ڃحى رش ىٷٸش

ڃؼپ حص حٿن حٿ٤ن ر٬ حٿڃخٽ حٿنخ٫ڄش اٿ

ٳ . ؿ٬پ حٿڄـ حٿني ڄپ اٿ حٿظ٬ؽ حالٿظحء

ريؿو ٻخٳش ڃظٳس ٻخڅ ڃؼپ ىه حٿڄحى ٯ احكن

٫ڀ ؿحنذ ٷخ٩ حٿڄـ حٿني ٳبڅ ٿٺ حٿڄـ

ڄپ اٿ حٿظڄٵ نٸڂ اٿ ٫يه ڃـخ ٫ڀ ٷ٤خ٩

٤ڀٶ ٫ڀ ڃؼپ ىه ٫ ڃن حٿيپ حٿٲ

BRAIDEDٳه ٥ىخ حٿڂڅحٿڄـخ حڂ حال

STREAMS ىحش نڄؿش ٿلخٿو ني أ٧يص ٷي

٣ڄ ٳ حٿيٽ حٿ٨٬ڄ رخٿالخص حٿڄظليس أڅ

حٿظ طظٲ رخألنيخ ڃطز٤ش طټڅ حٿټزسحالٿظحءحص

.رظڄخٺ كيى ڃـخيخ

Page 153: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

152

طخىڂ حالٿظحءحص ٳ ٫ڄڀو طټن طو حٿيپ

حٿٴ٠ كغ ظز٪ ط ڃحٷ٪ حالٿظحءحص ڃن ڃټخڅ اٿ

ٳٵ حٿيپ حٿٴ٠ اٿ ط٤و ٿٺ حٿيپ ر٤زٸو أه

ڃن حالخرخص طڀ٬ذ حالٿظحءحص ىح ڃيڄخ ٳ ط٪

طٸظد ر٬ حٿؼنخص حٿنيش ڃن احٿىخڅ حٿنيش

ؿخنذ حٿحى حٿني ٳئى ٿٺ اٿ ط٬ طڀٺ

حٿنيش طحؿ٬يخ اٿ حٿظ٬شحٿـحنذ ڃن حٿحى اٿ

حلش ٳ ڃكڀش حٿن٠ؾ ڃن حٿ٬ڄڀشحٿوڀٲ طټڅ ىه

ٿٺ الڅ ٬و ٷ٬خڅ .حٿنيشڃحكپ ط٤ حٿىخڅ

طټڅ ٷزو ڃن ٬و ن٤خٵ حٿڄكڀشحٿىخڅ ٳ ىه

ٳ كن ټڅ ن٤خٵ حالٿظحءحص ٳ .حٿنيشحالٿظحءحص

رټؼ أٶ حٿوهشحٿىخڅ حٿنيش حٿظ ٳ ڃكڀش

أڅ طئى ىح ٩ال طظ٤ڃن ٷ٬خڅ طڀٺ حٿىخڅ ٿح

ئى ط ڃحٷ٪ حالٿظحءحص .حٿڄكڀشحٿي ٳ ىه

كيع كخالص ح ني سحٿنيش حٿڄظڄ اٿ حڃټخن

حٿڄطٴ٬خص حٿظ طٴڀو ٫ن سٿٺ ٫نيڃخ ٸځ حٿني رخحٽ

اخه طخٻخ اٿوحٳيه ٳلٽ ٷڂ ڃن ڃنخر٪ ٿٺ حٿحٳي

.النيح ١

Natural Levees: انؽثؼحانغذد - 3

يى ٣ڄو ٫نيڃخ ـ ٳٵ ربنخءٸځ حٿني

طح .حٿوهشيڀو حٿٴ٠ ٳ ڃكڀظ حٿن٠ؾ

كخالطيخ أٻؼطڀٺ حٿيى ڃـخ حألنيخ طټڅ ٫ڀ

ڃن حٿني طنلي طيـخ زشحطٴخ٫خ ٫ني ؿيخطيخ حٿٸ

ظحف حطخ٫يخ رن ٻڀ ڃظ .٫نوٻڀڄخ حرظ٬يص

Page 154: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

153

ؿ٪ حٿزذ ٳ حطٴخ٫يخ حٿټز .أٻؼحٿنٲ أ

رخٿٸد ڃن ڃـخ حألنيخ اٿ كخٿو حٿظذ حٿٴـخث

. ٫نيڃخ ط٤ ٳٵ ٴخٳيخ حألنيخٿڀڄحى حٿظ طنٸڀيخ

ڃ٪ حألنيخ حٿظ طظټڅ ٳيخ حٿ٤ز٬شطز٢ ؿى حٿيى

رخٿن٨ اٿ حٿڄٷ٪ حٿڄطٴ٪ نزخ ٿيه .حالٿظحء٧خىس

طټڅ ٳبنيخ أٿٴ٠ حٿيپ أؿحء رٸش ٷخخ اٿحٿيى

څ طټڅ ٳ ف. حال٫ظخىش ٫خىس ڃن حٿٴ٠خنخص ڃلڄش

.رخٿٴ٠خڅ ٳظظؤػ ڃنوٴ٠ش أٿٴ٠ حٿيپ أؿحءرٸش

ٿني رحٿ٤ز٬شٳ٬ڀ زپ حٿڄؼخٽ ټڅ حطٴخ٩ حٿيى

Boط ٳ حٿن أ٫ڀ ؽ ٳ ح٤خٿخ ىحنٺ ى خڅ

ڃن حطٴخ٩ حٿڄنخٽ حٿڄؿىس ٳ حٿيپ حٿٴ٠ حٿڄـخ

ڃن ىنخ ظ٠ق ڃٸيح حٿو٤ حٿ ٷي ذ طڀٺ

ني ٳٸي ٯڄ.حٿٴ٠خڅ ؿحء حٿڄنوٴ٠شحٿڄنخ٣ٶ

ڃخكو 1951 ٳ ٳ٠خنو حٿڄي نو حٿڄز

نڄو ڃخٻنيڂ 000200 ڃن أٻؼ ى رلغ ٳٶح٬ش

حٿز٬يس ٫ن طڀٺ حٿ٠ٴخٱ حٿڄنوٴ٠شنخ٣ٶ ځ ٳ حٽحٿحٷ٬ش

النيخ ڃحٷ٪ ٽىح طٸيځ ڃنخ٣ٶ حٿيى حٿ٤ز٬ش . حٿ٬خٿش

ؿيه ٿالظ٤خڅ ٳ حٿيٽ حٿٴ٠و رزذ ٷڀو ط٬يخ

نؾ طرظيخ هنشٿڀٴ٠خڅ ٻڄخ ٻنخ ٷزپ ٷڀپ ٻڄخ أڅ

اٿ ٷڀو س ٳيخ حخٱحٿح٫ش رخأل٫ڄخٽخ٫ي ٫ڀ حٿٸخځ

ٳيخ نظـش ٿڀظٲ حٿ٤ل ٷخرڀش حٿنٴخىو حٿڄڀكش

ٿظرو حص حٿنؾ رخ ٷخخ حٿظرشه ه نزخ ٳ حٿ٬خٿش

حٿنخ٫ڂ حٿظٲ حٿىء حٿظ طؿي ٳٵ ٷ٬خڅ

. ٫ن حألنيخحٿز٬يس حٿنيش حألكح

Page 155: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

154

Deltas ( ) انذنرااخ- 4

طٸ٪ ٫ني ڃزخص س ٣ڄسر حٿيٿظخحص ڃنخ٣ٶ

رظٴ٫خص حٿني حٿظ ڃلخ٣ش حٿ٬خىسحألنيخ طټڅ ٳ

طظزخ٫ي ٫ن ر٠٬يخ ٻڀڄخ حطـينخ نل حٿڄټخڅ حٿ نظي

اٿ ىٿظخ حألڃ أٽ ىح حالڂ أ٤٫ٷي . ٳو حٿٺ حٿني

حإلٯٸني حٿنپ حٿظ طزو طڄخڃخ كٱ ىٿظخ

ٿټ طظټڅ حٿيٿظخحص الري ڃن أڅ . حٿڄځ أ٫اله

ڃذ حٿني أڃخځطټڅ ٻڄش ڃخ ظـڄ٪ ڃن حٿحذ

.حألڃحؽ حٿڄخثشحٻز ڃن حٿټڄش حٿظ طڀيخ حٿظخحص

ظٷٲ طخ حٿني ٫خىه ٫ني ٿو نل ؿڂ ڃخث

ڃظٸ أ ٷڀپ حٿلٻخص ٻخڅ ټڅ رلس أ رلح أ

حأل٨٫ڂ اٿ حٿٸڂ اٿٸخثوڃ حٿ ئى اٿ حالٯ حٿٺ

ه ڃؼخٽ ٫ڀ ٿٺ ڃخ ليع . سڃن حخرخطش ر٩

٫ڀ رل ٷن رن ڃينو رخٻ Terek نيٳ ىٿظخ

كغ ڄټن كظ ڃخىيس ٫ڄڀش . ٿخ حٿني حٿٴ

أنيخ طظٸيځ اح ىحهپ رل ٷن حٿ٬شطٸيځ ىه حٿيٿظخ

٫ڀ حٿٯڂ . نحص6 أ 5 ٻڂ ٿټپ 51رڄ٬يٽ زڀٮ

ٿزل حٿ٬ڄٸشڃن أڅ ڃٸيڃظيخ ريأص طپ اٿ حٿڄخه

أڅ ڃ٬يٽ طٸيڃيخ ڃخ حٽ حٻز ڃن ڃ٬يٽ طٸيځ االٷن

. أ٬خٱىٿظخ ني حٿحن ٳ رلس ؿنٲ ر٬س

طټڅ حألنيخ ىٿظخحص ٫ني حٿظٸخثيخ ٿټ

ٱ ٥ ال ري ڃن طٳ ،حٿڄظٸس حٿڄخثشرخٿڄ٤لخص

٫ييس ٿټ طظ٤٪ حألنيخ أڅ طٸځ رزنخء حٿيٿظخحص ڃنيخ

أڅ طټڅ ٻڄش حالخرخص حٿظ طـڀزيخ حألنيخ ٻزس نزخ

حڅ ال ټڅ حٿخكپ حٿ نظي ٳو حٿني ٫ڄٸخ ريؿش

Page 156: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

155

ال طنخ حٿيٿظخحص ڃؼال ٳٵ . ال ڄټن ڃ٬يخ نڄ حٿيٿظخ ٳو

حٿحكپ حٿظ طظ٬ ٿ٨خىس حالنڄخ ٻٿٺ ـذ أڅ

.حٿخكپو ٫ڀ حٿٺ ٵحألڃحؽال طټڅ حٿظخحص

ؿيح ٿظټڅ حٿيٿظخحص ٯ أخوٱ ٥ٿض ىه حٽ

ٳينخٹ .نإىخ س ٫خڃو الڃټخنٷخ٫يس طټڅ أڅأنيخ ڄټن

أنيخ االٱ ٥حنيخ ال ظٳ ٳيخ ر٬ ىه حٽ

ڃ٨٬ڂىح طظـڄ٪ . حٿيٿظخحصربنخء طٸځ أڅحظ٤خ٫ض

ڃن حأل٢ حٿٸڂ أڃخځ حألنيخحالخرخص حٿظ طنٸڀيخ

حٿني ٳ ڃن٤ٸو حطخٿو رخٿـڂ حٿڄخث حٿڄظٸ ٳظټڅ

ڃن ؿحء ٿٺ كخؿ ٣ڄ ىحى حطٴخ٫خ ڃ٪ حٿٷض

طنڄ حٿيٿظخ . حالظؼنخثش حٿ٬خٿشڃ٪ كيع حٿٴ٠خنخص

ٽ حٿڄنخ٣ٶ ٥ص. حٿ٤ٸش ه ريحألنيخطظ٬ذ

رن طڀٺ حٿٴ٩ رټپ رلحص حٿڄلس حٿڄنوٴ٠ش

ػڂ طڄظڀء طيـخ حألڃ أٽ ٳ ڃخٿلشخكڀو

رخالخرخص حٿظ طڀيخ هالٽ حٿٴ٠خنخص كغ ئى

ؿييس أح ىځ طڀٺ حٿزلحص ٿظ٠ٲ رٿٺاٿٿٺ

حٿظ طـڀزيخ سطئى حالخرخص حٿ٤ڄ. حٿيٿظخاٿ

ٳ٪ ڃظ ٷ٬خڅ حٿزلحص حٿزلخ حٿظ اٿ حألنيخ

طٸځ طڀٺ حٿحذ حٿظ نٸڀظيخ . حألنيخطنظي ٳيخ طڀٺ

اٿ ٣ڀش ٿٴظس حٿ٨٬ڄش حٿظ حظڄص ٿنٸڀيخ حألنيخ

ن٩ ڃن حٿؼٸپ حٿ٨٬ڂ حٿ ٷي ٢٠ ريه ٫ڀ اـخى

ص ىه ٥ٷي ٿف. ٳوحٿيز١ حٿٸخ٩ ٳټڅ ن٫خ ڃن

أىص كغ حٿڄخٿشحىه ٫ڀ حكپ هڀؾ حٿڄټٺ ٥حٽ

حىه ٥ كيع اٿ حٿڄز ني أٿٸخىخحٿحذ حٿظ

. هٳ ىز١

Page 157: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

156

Alluvial Fans :انذاالخ انشؼح -4

رخڂ أ رخڂ حٿيٽ حٿڄكش أكخنخط٬ٱ

طنخ ىه حٿڄحف ٫ني ڃنخ٣ٶ حالنظٸخٽ .حٿ٤نشحٿڄحف

رن حٿڄنخ٣ٶ حص حالنليح حٿيي ٻخٿالپ حٿـزڀش

حٿظالٽ حٿ٬خٿش حٿي٠خد رن حٿـيخص حٿڄنوٴ٠ش

حٿڄـخس ٿيخ حٿظ طظڄ رٸڀش ىؿش حنليحىخ ٻخٿيٽ

أ ر٤څ حٿىخڅ حٿظ طظڄ رخڅ ڃنخهيخ ؿخٱ أڃؼال

حٿظ طـ ٳيخ ٷظش حألنيخغ طټڅ فزو ؿخٱ

٫ني ؿخنيخ ر٫ش ٳٵ حألنيخطلڄپ طڀٺ .٫خىس

حٿڄن٤ٸش حٿييس حالنليح ٻڄخص ٻزس ڃن حٿحذ

طظنخٷ .حٿڄوظڀٴش ٫ڄڀخص حٿظـش ىؤطيخحٿظ ٻخنض ٷي

٫ني حنظٸخٿيخ نل حٿڄنخ٣ٶ ٳـؤس حألنيخ طڀٺ٫ش ؿخڅ

طٸځ حألنيخ اڅ اال ئى ٿٺ .حٿڄـخسحٿڄنوٴ٠ش

.حالنظٸخٽ ڃ٨٬ڂ ڃخ طلڄڀو ڃن حٿحذ ٳٵ ڃن٤ٸش ربٿٸخء

هخش أالطظذ ڃ٨٬ڂ حٿحذ حٿونش حٿحص

ٳ ڃنظٲ حٿڄـ حٿني كغ ظټڅ كخؿ ٤٠

ٳ٫ن نٸڄخڅ ريىڄخ اٿ حالنٸخځ اٿحٿني ڃ٬و

طٸپ ٻڄش ڃخىيخ حٿحذ حألنيخ ىحى طٴ٩ أ٠خ

.حٿڄطٴ٬شحٿظ طلڄڀيخ ٻڀڄخ حرظ٬يص ٫ن حٿڄن٤ٸش حٿـزڀش

حٿڄكش حٿ٤ڄش حص ڄٺ ٻز أڅٿٿٺ نـي

حٿٸذ ڃن حٿڄن٤ٸش حأل٫ڀحذ هنش ٳ ؿثيخ

حٿڄطٴ٬ش ظنخٷ ڄټيخ ٸپ كـڂ حطيخ ىحى

٨ي .حطخ٫يخ ٻڀڄخ حرظ٬ينخ ٫ن طڀٺ حٿڄن٤ٸش حٿڄطٴ٬ش

Page 158: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

157

٫ني حٿلخٳخص حٿٴڀ ٿټؼ ڃن حٿيٽ حٿڄكش

ڃـڄ٫ش ڃن حٿنخر٪ حٿ٬څ حٿنخطـش ٫ن هؽ ڃخه

. حٿنخٳس هالٽ حٿظټنخص حٿڄخڃش ٿڀڄكشحألنيخ

: خصتح انشاعة انؽح

حٿنخطـش ٿألټخٽ ال ري ٿنخ نلن نني ىحظنخ

طظڄ حألټخٽ ىه أڅ نٻ أڅ٫ن حٿظذ حٿني

رورش طرظيخ كغ طټڅ طرظيخ ڃظـيىس ڃن ؿحء

ٿ٬ڄڀش حٿٴ٠خڅ حٿظ طـڀذ حألټخٽط٬ ٯخٿزش ىه

٣زٸش ؿييس ڃن حٿظرش حٿظ ط٠خٱ ٳٵ حٿظرش حٿخرٸش

.هرظيخ حٿنزخطخص ٳظـيى ڃن نخ٣يخ أنيټظيخحٿظ

ٻخڅ احٿڀح٫ش ح٣ٶڅطزق ىه حٿڄنخ٣ٶ ڃن حنذ حٿڂ

س ڃنوٴ حص ط٠خأنيخحٿڄنخم ڃالثڄخ ٿٿٺ كغ

رخأل٫ڄخٽطـ٬ڀيخ ڃالثڄش ٿالظ٤خڅ حٿز ٿڀٸخځ

ٳ حأل ٫ڀ حٿٯڂ ڃن هرش .حٿڄوظڀٴشحٿح٫ش

حٿيٽ حٿ٤ڄش حٿحٷ٬ش ٫ني ٷيڃخص حٿڄطٴ٬خص حٿيحالص

سكـخٽحٿڄكش ٿټن حٿز٬ ڃنيخ لظ ٫ڀ ح

حٿو حٿټزس حٿظ طـ٬پ حٿح٫ش حٿڄڄټننو ٯ

.خثيس ٳيخ

: اعشاف انرشتح

رخظويحځ ٫يى س ڃن٤ٸشظڂ كخد ڃ٬يٽ حالنـحٱ ڃن أ

: ڃن حٿڄ٬خىالص ٿٺ ٻڄخ ڀ

(Sediment Yield)كح اناذط انشعت ذمذش - 1

:انرانح (Fournier) يؼادنح فستاعرخذاو يؼادنح

Page 159: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

158

Log Qs = 2.65 log p2 / p + 0.64 (log H)

(tan s) – 1.56

: أڅكغ

= حٿنش/ځ ڃر٪/٣ن/ ڃ٬يٽ حٿن ٿڀنخطؾ حٿر حٽ

Qs Log

p2= ڃڀڂ / ي ڃ٤ ٳ حٿنش أ٫ڀڃ٬يٽ ڃر٪

p= ڃڀڂ / حٿن حألڃ٤خڃ٬يٽ

H = ځ/ڃ٬يٽ حطٴخ٩ حٿل

tan s = رخٿيؿخص٧پ حش حالنليح

زا ؼ 5 ن كاد يصال Log Qsنؽغاب *

ػه 5 يشفػا نهمج 10انهغاسرى انؽثؼ

يشفػح X شى عغ سيض 10انح انؽاعثح عغ سلى

. خشض انعاب انائ5 شى انشلى Yإن

تاعؽح يؼذل يمايح انرشتح نالعشاف ذمذش - 2

: انؼادنح

R=

100 – C

: كغ أڅ

C= حٿظڄخٺ حٿلٸٸ ٿڀظرش

ڃ٬ظڄيح ٫ڀ ڃ٬يٽ حٿ٤ن حٿڃپ ٳ حٿظرش ليى ٻڄخ

: ڀ

C = 34.7 + 0.9 X1 – 0.3X2 – 0.4X3

Page 160: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

159

X1

X2 X3 كغ طڄؼپ ٻپ ڃن أكـخځ كززخص حٿظرش

حٻزڃن 0.25 - 0.05 ڃڀڂ 0.001حٻز ڃن رلـڂ

0.25

(Eroding Force)ذمذش انمج انؽرح نهاء - 3

:تانؼادنح

Fe = w d sin

12

: أڅكغ

Fe رخٿ٣پ ٿټپ ٷيځ ڃر٪ صطڄؼپ ٷس حٿق

W = څ ٷيځ ڃټ٬ذ ڃن حٿڄخء

d =٫ڄٶ حٿڄخء رخٿزخص

=حالنليح حش

ٳ٬ڄٶ حٿڄـ ٫و ڄؼالڅ ٻڄش حٿظٲ

حٿ Stream Discharge حٿڄخث

حٿظلخطو حٿ٫شليى , حنليح رڄـ خىسڃ٪ىحى

ر٬ن حأله ڃ٪ Erosion velocityٿڀڄخء حٿـخ

.حال٫ظزخ ٫ن حٿ٬٠ٲ حٿو ٿڀڄـ نٴو

نظؾ ٫ن طٴخص حٿنخ١ حٿلظ ٫ڀ ٣ٽ حٿڄٸ٬٤ن

حٿ٬ حٿ٤ٿ ٿڀڄـ ٫يځ حنظ٨خځ ٳ ټڀو ىؿش

ٳٸي .ڃڄه أو أټخٽ طټن اٿ رخإلخٳش ,حنليحه

,Slope Facets حالنليحش حٿ٬نخ حألؿحءطظ٬يى

Segments اٿ طوظڀٲ ٳ ىؿش حنليحىخ ڃئىو

Page 161: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

160

ڃخٷ٢ طټن ٫Segmentationيځ حنظ٨خځ حٿڄنلي

,وش ڃخ٣ذ أ ڃ٬ڀٸو أىو أ ؿٱ أ ڃخثش

,حٿڄٺ حٿالرش ڃوظڀٴش ٳ كخٿش طظخر٪ ٣زٸخص هخش

,حٿحىي أ حٿڄن٬ٿش طنخ حٿڄالص حٿظالٽ أڅٻڄخ ڄټن

.حٿڄخثىخ طڄؼپ رٸخخ وو ڃٸخڃو ٿڀلض ٩ؿڄ

: انعيسفنظدساانشاغ

حأل نٲ ػڀغ ڃخكش ٤ق أڅ ڄټن

أڅ ٹ زو ؿخٳش ٬ن ٽأرخ٫ظزخه ڃنخ٣ٶ ؿخٳش

ڃن ٤ق عحٿ٨ٱ حٿلحش طى ٳ ىح حٿؼپ

ٿ ڃن حٿيٿش رڄټخڅ حظ٬ڄخٽ ر٬ . حأل

أڅ حٿـٴخٱ ٷزپ أحٿڄ٤ڀلخص حٿـحٳش ٻخٿلحء

نظؤٻي ڃڄخ نٸيه رخٿلحء ڃخ ٬نو حٿڄنخم حٿـخٱ

ٳڀ ىنخٹ ط٬ٲ ڃٸزٽ ڃظٴٶ ٫ڀو ٻڀخ ٫ن

اڅ ,كخٽ أش ٫ڀ ,حٿٸٽحٿلحء ٯ حنو ڄټن

ن٬ټ ىح ريه ٫ڀ ، حٿلحء طظڄ رٸڀش حٿ٣رش

طؿي ٳ ىه حٿزجش أڅٷڀش حٿټخثنخص حٿلش حٿظ ڄټن

أىڂحٿلحش ٳنيس حٿ٤خء حٿنزخط ط٬ظز ڃن رن

حألنح٩حٿڄ٨خى حٿلحش ټڅ حٿنزخص حٿڄؿى ڃن

.حٿلحشطټٴض طڄخڃخ ٿڀ٬ ٳ حٿ٨ٱ صحٿظ

ڄټن .حٿلحنش حٿلخس اٿن٤زٶ حٿء نٴو رخٿنزش

ٿٺ حٿڄنخم حٿ ظزو ٳو رؤنو ٬ٱ حٿڄنخم حٿـخٱ أڅ

.ٸ٣و ر٬ي حألٻپ حٿڄ٤ حٿ زٸ ٫ڀ ٤ق

طز٢ حٿـٴخٱ أڅ نئٻي ىنخ حنو ٿ ٣خ أڅڃن حٿڄيڂ

حٿخٷ٤ش ٿٺ الڅ ىنخٹ ڃنخ٣ٶ ال حألڃ٤خرٸڀش ٻڄش

Page 162: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

161

طزق ڃنخ٣ٶ أڅ ىڅ حألڃ٤خ ٻڄخص ٷڀڀش ڃن االطظڀڂ

څ ٫ڄڀش حٿظزو ى حٿ٬خڃپ حرٿٺ ٱ. لحش ؿخٳش

طلخٽ ڃ٨٬ڂ حٿظخنٲ حٿڄنخهش .ٿٺحٿڄيڂ ٳ طٸ

. طئٻي ٿٺ ٫نيڃخ طٸ ٣ز٬ش حٿڄنخم حٿـخٱأڅ

ال طؿي ٳ حٿلٸٸش كيى ٳخڀش ٳ حٿڄنخم

٣زش حٿڄنخ٣ٶ زو حٿـخٳش حٽحألٷخٿڂحٿظ٠خ رن

ٻخنض اح كخٽ حٿڄنخ٣ٶ زو ؿخٳش سآحٱ ن٬ظز ٫ڀ

ن٬ظز حٿڄنخ٣ٶ .ڂ 60 – 30ٻڄش ڃ٤ىخ حٿن رن

٬ٱ .ٿٺ حٷپ ڃن أڃ٤خىخ ٻخنض ٻڄش احلحش

حٿڄنخ٣ٶ حٿظ ال ڄټن رؤنيخر٬ حٿزخكؼن حٿلخ

. حٿڄل٢اٿ طنؤ طٴخ ڃخثخ هخؿخ پ أڅٿيخ

حألٷخٿڂ ٫حڃپ حٿظ٬ش حٿثش ٳ حألنيخ طټڅ

حٿـڃٳٿؿ ٿڀخف ٫ڀ حٿظؤػ حٿ٣زش ٸپ ٳيخ

حٿلحش حٿظ ط٬ظز حألٷخٿڂهالٱ ڃخ ليع ٳ

ٿڄ٨خى ٤ق حألخشحٿخف ٳيخ ٫حڃپ حٿظ

س نخىس حٿؿى ٳ ځ حٿيحةحألنيخىح طټڅ . حأل

حٿيحهڀش حألنيخڃنخ٣ٶ حٿلخ ى ڃن ن٩

exioted ڃخ ؿيص ٳيخ ٻڄخ ٳ حنيخ حٿنپ ىؿڀش اح

حٿن طنظ ٳ ... .ٻٿحىحٿٴحص حٿني ني

حٿٷظش حٿٴڀش حٿـخڅ حألنيخ حٿلحش حألٷخٿڂ

ڃن أ حٿٷظش حٿس حألڃ٤خحٿظ طظټڅ ڃن ؿحء

.حٿڄـخسؿحء رخڅ حٿؼڀؽ ٳ حٿـيخص حٿڄطٴ٬ش

ڃڄخ ٫ڄڀش أٻؼطى حٿلخ حٿظـش حٿڄټخنټش

ال ٨ي ؿى ٿڀ٤خء حٿنزخط ٳ حٿټڄخشحٿظـش

Page 163: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

162

حٿلحش ټڅ نخىح ٳ حألٷخٿڂٻؼ ڃن ؿيخص

.أهڃنخ٣ٶ

حٿلحش ڃن هالٽ حألٷخٿڂ طنؤ حٿظ٠خ ٳ

حٿنخ٣خص حٿڄظحر٤ش ٿ٬يس ٫ڄڀخص ٿڀظ٬ش ٻخٿخف

. حٿظـش حٿڄخه حٿـخش

:ػم انشاغ

حأله ال طوظڀٲ حٿخف ٫ن ر٬ ٫حڃپ حٿظ٬ش

طٸځ رظ٬ش حٿو أنيخ ا حٿؼالؿخص حألنيخڃؼپ

حٿظ طحؿييخ طنٸپ حٿل٤خځ حٿو حٿڄٴټٺ ڃن ڃټخڅ

ر٬ڄڀش حٿظذ ٳ ڃحٷ٪ ڃ٬نش أ٠خ طٸځ أه اٿ

٫ڄڀيخ ٳ أڅ حٿـڀي ٳ حألنيخ طزو حٿخف .أه

ٻخنض ڃلڄڀش رحص اح أ٩ط٬ش حٿو ټڅ

نؤ ڃن ؿحء ٫ڄپ حٿخف .حٿڄوظڀٴشحٿو

حٿظ طؿي ٳ حألشڃـڄ٫ش ڃظن٫ش ڃن حٿظ٠خ

:ى ڃن حٿلخ أنح٩ػالػش

Hamada: انصؽاس انصخشح- 1

ط٬ٱ ٫خىس رخڂ لخ حٿلڄخىس طظؤٿٲ ىه

حٿلخ ڃن ٤ف وش طنټٲ ٳيخ حٿو

٫خىس ڃ٪ ؿى ر٬ حٿزٸ٪ حٿظ ط٤يخ حٿل حألڀش

.حٿڃخٽ

Stony Desertsانصؽاس انؽعشح - 2

Page 164: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

163

ط٤ ٤كيخ حٿلـخس حٿڄل٤ڄش حٿل حٿڄظن٩

ٳ حٿـحث Regطڄ ٫خىس رلخ حٿٵ

.حٿ٬رشحٿ ٳ ٿزخ ؿڄيش ڃ

ط٬ٱ ٫خىس رلخ حٿ٬ٵ انصؽاس انشيهح- 3

Erg .

ذؼشح انشاغ

طٸځ حٿخف رظ٬ظيخ ٿڀو ڃن هالٽ ٫ڄڀظن

: ىڄخ

Deflationػهح انرفشغ - 1

رٳ٬يخ اڃخ حٿڄحى حٿوش حٿڄٴټټش احٿش ط٬ن ٫ڄڀش

ٻڄخ أڅ .حٿظش ر٬ڄڀش أكخنخ ط٬ٱ .ىكؿظيخ أ

حٿټخڃڀش ٿڀحص حٿيٷٸش ڃن حإلحكش٫ڄڀش حٿظٴٮ ط٬ن

حٿو ڃن ڃن٤ٸش ڃخ رخ٣ش حٿخف طخٻش حٿڄحى

.ٳ٬يخحص حٿحص حٿؼٸڀش حٿظ ال طظ٤٪ حٿخف

حٿڄنخهش حألٷخٿڂ طظڂ ٳ ڃوظڀٲ أڅڄټن ٿيه حٿ٬ڄڀش

زو حٿـخٳش حألٷخٿڂ ڃخ طى ٳ أٻؼ طى أنيخٯ

ٳٸي ٷي ر٬ حٿزخكؼن ٫ڀ زپ حٿڄؼخٽ رؤنو ڃخ ,حٿـخٳش

ىٿظخ حٿنپ ٷي ٳٯض أؿحء ڃن طرش ڃظح2.4ڄټو

ٷي . حألهس نش 2600 أٽرخ٣ش حٿخف هالٽ

ح٬ش ڃن ڃن٤ٸش حٿيٽ حٿ٨٬ڄ ٳ أؿحءط٬ض

حٿالخص حٿڄظليس ٿ٬ڄڀش حٿظٴٮ هالٽ ىح حٿٸڅ ٫نيڃخ

ٷخڃض حٿخف رنٸپ ٻڄخص ىخثڀش ڃن حٿظرش حٿظ ط٬

.ٿيخطڄخټيخ ٿڀظٴټٺ رزذ ٫ڄڀخص حٿلحػش حٿڄظحڀش

Page 165: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

164

ٷي طزذ ٫ن ٿٺ كيع ٻؼ ڃن حٿ٬حٲ حٿزخش

. أكخنخ حأل٣ڀحٿظ طظـو ٷخ كظ خكپ حٿڄل٢

حألٷخٿڂ ٫ڄڀش حٿظٴٮ طىحى كيس ٳ أڅ٬ن ٿٺ

حظڄحش حي أٻؼحٿلحش حٿظ طټڅ حٿخف ٳيخ

.٫شنخ٣خ

ؿي ٳ حٿـيخص حٿـنرش ڃن الش نڃټټ

طٸ٪ رن أكحٳ الش طټخ ٳ حٿالخص حٿڄظليس

ى ڃنوٴ٠خص Bolsonحٿـزخٽ ط٬ٱ رخڂ حٿزٿڅ

ظ٤ .حٿخفنخطـش ٫ن ٫ڄڀش حٿظٴٮ حٿظ طٸځ ريخ

رحذ ٣ڄش ڄټش حألكح٤ق ر٬ ىه

حٿٷظش حٿظ طنز٪ ڃن حٿـزخٽ حٿظ حألنيخٷخڃض رظزيخ

ڃن طڀٺ أه ٷڄخ أڅ ٯ .حألكحطل٢ رظڀٺ

أڅ٬ظٸي ، طټڅ حص ٷ٬خڅ وشحألكح

حٿيٽ حٿلحش حٿڄؿىس ٳ لحء ٻڀيخ ط٬ى

ط٬ظز .حٿخف ٫ڄڀش حٿظش حٿظ طٸځ ريخ اٿ

كغ أ٠خ ٿ٬ڄڀش حٿظٴٮ أخخلخ حٿلڄخىس نظخؿخ

ٹ طض حٿحذ حٿيٷٸش حصرخٿظٸخ١ طٸځ حٿخف

رخڂحٿل حٿلـخس ٳ ڃټخنيخ ڃټنش ڃخ ٬ٱ

Desert حٿلخ حٿڄٳش

Pavements طظ٤٪ حٿخف كظ ٳ . حٿلڄخىحأ

ط٬ڄپ ر٬ حٿظـخٲ حٿ٠لڀش أڅ ؿٴخٳخ حألٷپ حألٷخٿڂ

حٿيحثش حٿټپ ٳ حٿڄنخ٣ٶ حٿظ طټڅ حٿو ٳيخ

حٿڄـخس ٿيخ حألهحص الرش حٷپ ڃن حٿو

. blowouts ىه رخڂ ٷڀال ط٬ٱكغ ټڅ حٿنزخص

ٷي طټڅ ريه حٿ٤ٸش ٻؼ ڃن هأڅىح ٬ظٸي

Page 166: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

165

حٿڄنوٴ٠خص حٿڄؿىس ٳ حٿلحء حٿرش ٳ ڃ

ٻڄخ ٳ ڃنوٴ حٿٸ٤خس حٿڄنوٴ٠خص حٿس

حٿڄـخس ٿو حٿظ طٸ٪ ٻڀيخ ىڅ ڃظ ٤ق محال

حٿزل ٻٿٺ حٿلخٽ ٳ ڃنخ٣ٶ حٿحكخص حٿلحش

حٿڄيس ٳ ڃ ڃؼپ حكش حٿٴحٳس حٿيحهڀش

. حٿوخؿش

Abrasion (انصمم )ػهح انؽد - 2

حٿظ طٸځ ريخ حٿخف ڃن هالٽ ريخ ى

ٿڀ٤ف حٿوش رخ٣ش ڃخ طلڄڀو ڃن حص حٿڃپ

رٿٺ ٳخڅ ٫ڄڀش حٿظٴٮ طظڂ .حألهحص حٿو

ڃن هالٽ كٻش حٿيحء ٳٸ٢ رنڄخ ال ڄټن ٿ٬ڄڀش حٿٸپ

حٿٸ٤٪ حٿنلض حٿڄظڄؼڀش رحص أىحص طظڂ ىڅ ؿى أڅ

اال حٿخف حٿٸڀڀش حٿ٫ش ط٬ڄپال. حٿو حٿڄوظڀٴش

حٿخف حٿٸش أڅط٬ش ڃټخنټش ٷڀڀش ٿو ٯ

طظ٤٪ رخ٣ش ڃخ طلڄڀو ڃن ك٤خځ و ٻحص

طٸځ رٸپ ط٬ش ڃخ أڅحٿڃخٽ حٿل حٿس

طزو حٿخف ٳ ىه حٿلخٿش حٿڄخه .وحؿييخ ڃن

حٿخف رخ٣ش ٫ڄڀش حٿٸپ طؤػ ىحى .حٿـخش

ٳ حٿڄظخص حٿٸزش ڃن ٤ق ,طٸيځ ڃخ اٿ اخٳش

طټڅ حٿخف ٷخىس ٳيخ ٫ڀ أڅ كغ ڃن حٿنخى حأل

ڃن حٿڄظ 0.9 ڃخٳش طي ٫ن اٿ طٳ٪ حص حٿڃپ أڅ

حٿڄظ حٿحكي ٫ڀڄخ رؤڅ ڃ٨٬ڂ حص حٿڃپ حٿظ أ

ٿڀنلض حٿظ٬ش طظٻ هالٽ ٻؤىحص حٿخف طظويڃيخ

ٻڄخ طڀ٬ذ ىؿش ڃٸخڃش . حأل ڃظ ڃن ٤ق 0.5

Page 167: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

166

حٿو ىح ڃيڄخ ٳ طٸ ڃٸيح طؤػىخ رخٿظ٬ش

أٻؼحٿنخطـش ڃن ٫ڄپ حٿخف كغ طټڅ حٿو حٿڀنش

.طؤػح رظڀٺ حٿ٬ڄڀش ڃنيخ ٳ حٿو حٿييس حٿالرش

حألٷخٿڂ ىحى طؤػ حٿخف ٳ حٿٸپ رف ٳ

ٳٸي .طٸزخحٿظ طى ٳيخ خف ىخرش ڃن حطـخه حكي

حٿظڀحٱ حٿظ ڃيص ٫ڀ أالٹ ڃن ؿحء ٿٺ طآٻڀض

أٷ٤خىخ كحٿ نٲ اٿ٣ٽ ټش كيي ٫ز ٷن

حٿظڀحٱ أ٫ڄيسٷي ٷ٬٤ض . ٳٸ٢ نش ٫ اكيهالٽ

حٿوزش حٿڄؿىس ٳ ؿند ٯد حٿالخص حٿڄظليس

اٿ أى حٿ حألڃرخ٣ش حٿڃخٽ حٿظ ط٬ٴيخ حٿخف

. حٿوأس كڄخظيخ رخٿټنټض

حألؿو ط٬ظز حٿل حٿو حص

ventifacets dreikanter حص حٿـحنذ ) ط٬ن

ڃيڄخ ڃن نظخثؾ ٫ڄڀش نظخؿخ ( سحألٿڄخنحٿؼالع ٳ حٿڀش

حٿٸپ حٿظ طٸځ ريخ حٿخف ٳ حٿلخ حٿلـش

طٸځ حٿخف رٸپ حٿـخنذ ا .ٷشكغ طى خف

حٿڄحؿو ٿيخ ڃن طڀٺ حٿو رس ڃظڄس رخ٣ش

وظڀٲ .ڃؼالڃخ طلڄڀو ڃن حص حٿو ٻخٿڃخٽ

طڀٺ حٿل طز٬خ الطـخه حٿخف ڃٸيح أؿوټپ

ڃ٨ي ح Yardangحٿخىحنٺ ، ٬ظز ٫ظيخ

) ڃن حٿڄ٨خى حٿنخطـش ٫ن حٿظ٬ش حٿڄټخنټش أه

ظټڅ حٿخىحنٺ .حٿخفحٿ طٸځ رو (حٿنلض حٿٸپ

ڃن ڃـڄ٫ش ڃن حٿلخٳخص حٿڄطٴ٬ش حٿىخڅ حٿڄظحنش

٫يس اٿ پ كـڂ ر٬ حٿىخڅ .حٿز٬ڃ٪ ر٠٬يخ

٫خ طټڅ حكيطځٻڀ ڃظحص ٣ال ٻڀڃ

Page 168: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

167

ٷ٬خنيخ كـش ٳ ر٬ حٿلخالص ٷي ط٤يخ حٿڃخٽ

طڄؼپ حٿىخڅ .ڃظح 50 كحٿ اٿ ططٴ٪ أكخنخ

ڃنخ٣ٶ حٿو حٿٸڀڀش حٿڄٸخڃش حٿظ حظ٤خ٫ض ط٬ش

طئػ ٳيخ رټپ ٻز ٳ كن طلظپ حٿلخٳخص أڅحٿخف

ڃنخ٣ٶ حٿو حٿڀزش حٿظ ٿڂ طئػ ٳيخ ط٬ش حٿخف

حي حٿڄنخ٣ٶ حٿظ طظڄؼپ ٳيخ ىه حٿ٨خىس ٳ . ٻؼح

أخؿند ٯد حٿالخص حٿڄظليس ٳ لخ ٢

كن طټڅ حٿ٤زٸخص حٿٴڀ حٷپ الرش ڃن .احڅ

ط٬ش ييس ٳ كن ط٨پ اٿحٿ٤زٸخص حٿ٬ڀخ طظ٬

حٿ٤زٸخص حٿ٬ڀخ ر٬يس ٫ن حٿظ٬ش حٿڄٻس ٤ڀٶ ٫ڀ

حٿنخطـش ٫ن ىه حٿ٬ڄڀش حڂ حٿو حٿظ طزو حألټخٽ

حأل٫ڄيس ط٬ٱ رخڂ أ mushroom نزخص حٿٴ٤

. Pedestal Rocksحٿوش

: مم انشاغ

ٷپ حٿڄحى حٿوش حٿڄٴټټش رخ٣ش حٿخف ص طن

Suspensionر٤ٵ ػالػش ى حٿظ٬ڀٶ

طٴ ڃټخنټش ٫ڄڀش اڅ .حٿيكؿش Saltationحٿٸٴ

ڃ٬ٸيس ٯ حنو ڄټن ط٬ظز حٿنٸپ حٿظ طٸځ ريخ حٿخف

ؿي ن٤خٵ ٷٶ ؿيح ٸ٪ ٳٵ ٤ق :رخط اـخىخ

كٻش أش ڃزخس كغ ال طؿي ٳ ىح حٿن٤خٵ حأل

٬ظڄي . ٿڂ طټن طؿي ٳو كٻش ٬ٴش ؿيحاڅٿڀيحء

ڄٺ ىح حٿن٤خٵ ٫ڀ كـڂ حص حٿو حٿظ ط٤

ڃن ٷ٤ حص 1/30 زڀٮ ڄټو كحٿ. حأل٤ق

ٻخڅ ڃ٬يٽ ٳبح .حألحٿو حٿڄؿىس ٫ڀ ٤ق

Page 169: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

168

څ ڄٺ ٿٺ حٿن٤خٵ ټڅ ڃڀڄظح حٱ ڃڀڄظ30حٿحص

طىحى ٫ش حٿخف ر٫ش ٳٵ ٿٺ حٿن٤خٵ .حكيح

ڃ٪ حالطٴخ٩ ط٨ي ٳيخ حٿيحڃخص كٻخص ح٤حد

اٿ اخٳش نل حٿـخنزن أ حألٴپ أ٬ش نلحال٫ڀ

أڅ ٷي ىٿض حٿظـخد ٫ڀ .حٿخفحالطـخه حٿ٬خځ ٿلٻش

٫ش حٿلٻش حٿخ٫يس ٿڀيحء هالٽ طڀٺ حٿيحڃخص زڀٮ

1/5 كحٿڃ٬يٽ

.ٿڀخف حٿ٫ش حٿ٬خڃش

طٸ٪ أنيخ طلخٿپ حٿڄحى حٿظ طنٸڀيخ حٿخف أ٧يص ٿٸي

أٷ٤خڃحى حص : ڃن كغ حٿلـڂ ڄن ڃـڄ٫ظن

, ٯزخأنيخ حٿظ طنٲ ٫ڀ ڃڀڄض 0.06طٸپ ٫ن

ؿجخطيخ ٫ن ٿٺ حٿظ طنٲ ٫ڀ أٷ٤خڃحى طي

طڀظٸ٢ حص حٿزخ حٿظ ط٠ڂ حٿحص .ڃخٽ أنيخ

رخ٣ش حٿخف حأل٫ڀ اٿحٿنخ٫ڄش ڃن حٿ٤ن حٿن

ط٨پ ىه حٿحص ڃٳ٫ش ، طنٸپ ر٤ٸش حٿظ٬ڀٶ

اٿ طنٸپ أڅس رٿٺ ڄټن رخ٣ش حٿلٻخص حٿيحځ

أڅڄټن ٿڀيحء . ٻڂ1610ڃخٳخص ر٬يس طپ كظ

ٳ٬ڀ زپ حٿڄؼخٽ پ ٻزس،ٳ٪ حٿزخ الطٴخ٫خص

ڄٺ ٫خٴش ٯزخش كيػض ٳ طن حٿؼخن ڃن ٫خځ

، ڃظح2740 حطٴخ٩ اٿ ٳ حٿالخص حٿڄظليس 1933

ٻخنض ىه حٿ٬خٴش ٷي ريأص ٳ الش نزحټخ الظ

ىحٻطخ حٿڄخٿش حٿـنرش خص رخطـخه نٹ

ٷي ٯ٤ض ىه .حٿخ٫شٻڂ ٳ 69رڄ٬يٽ ٫ش زڀٮ

ٻڂ1.500.000حٿ٬خٴش كحٿ 2

٬ظٸي ر٬ .

حألحٿزخكؼن حنو ؿي ٳٵ ٻپ ڃن٤ٸش ڃن ٤ق

ظؤٻي ىح حٿٸٽ ڃن أه ڃن ڃنخ٣ٶ اٿيخٯزخ ٷخىځ

Page 170: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

169

أڃخٻن اٿ طنٸپ حٿزخ أڅ حٿخف ڄټن ٿيخ أڅكٸٸش

ٳ٬ڀ زپ حٿڄؼخٽ پ حٿزخ . ر٬يس ٫ن ڃخىىخ

أنيخ ٯڂ أكخنخٿظح ؽ حڅاٿ حٿٸخىځ ڃن حٿلحء حٿټز

ٷي ـپ ٽ ٻڄخص .ٻڂ3200طز٬ي ٫نيخ رلحٿ

زو ؿس اٿ أڀنيحڃن حٿزخ حٿزٻخن حٿٸخىځ ڃن

اٿ ٿٸي ٷٱ حٿڃخى حٿزٻخن .حټنينخٳش ڃحص ٫ييس

ڃظخص ٫خٿش ٳ حٿيحء ٫ني ػس رٻخڅ ٻخٻخطح ٳ

٧پ ٫خٿٸخ ٳ حٿيحء ٿٴظس 1883حنينخ ٳ ٫خځ

.ٻخڃڀش حكخ٣ش رخألأكخ١ أڅ٣ڀش ر٬ي

طنٸپ ٻڄخص ىخثڀش أڅ طظ٤٪ ٫حٲ حٿزخ

ٳٴ ٫خٴش حكيس أه اٿڃن حص حٿزخ ڃن ڃټخڅ

ٯ٤ض ڃخكش ٷيص 1901 ڃخ12 9كيػض رن

ٻڂ750000كحٿ د2

ٻڂ 440000 ڃن حٿخرش ڃن2

كحٿزض ٻڄش ٻڄش ڃن حٿزخ طٸي دحٿڄل٢

٣ن ٻخنض ىه حٿ٬خٴش ٷخىڃش ڃن 1.960.420

ٷي ـڀض . حأل٣ڀحٿلحء حٿټز رخطـخه حٿڄل٢

ڃؼپ ىه حٿټڄش ڃن حٿظذ ٳ ٫حٲ حٿزخ حٿظ

ٷ آخ ٳ ٻؼ حألؿنظنطليع ٳ حظحٿخ

. حأله حٿلحش حألٷخٿڂڃن

ڃڀڂ 0.06 حطيخ ٫ن أٷ٤خ طنٸپ حٿڄحى حٿظ طي

طزو .حألر٤ٸظ حٿٸٴ حٿيكؿش ٫ڀ ٤ق

٫ني نٸڀيخ حألنيخ٫ڄڀش حٿنٸپ رخٿٸٴ طڀٺ حٿظ طٸځ ريخ

طٸځ ا .ڃـخيخٿڀڄحى حٿونش حٿحص ٫ڀ ٣ٽ

رزذ حٿلٻش حأل٫ڀ اٿطخحص حٿيحء حٿڄطٴ٬ش

ػڂ حأل٫ڀحال٤حرش ٿڀخف رنٸپ حص حٿڃخٽ نل

Page 171: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

170

ڃ٪ حالطـخه حٿ٬خځ حألٳٸشطٸ٢ ىه حٿحص هالٽ كٻظيخ

ڃن ػڂ ظټڅ ڃخ ٿحص حٿو حٿڄظلٻش .ٿڀخف

ظؤٿٲ ڃن ٬ى ٷ زو ٫ڄى ڃ٪ نٽ ڃنلي

ط٬ي طڀٺ حٿس ٫ني ٸ٣يخ ٫ڀ ٤ق ٣پ نزخ

طزيأ حٿٸٴ ػخنش ٫ني حط٤خځ أنيخ أ كٻظيخ ػخنش حأل

٬ظڄي ڃٸيح حالطٴخ٩ حٿ طپ .ريخ أهس ڃپ

حص حٿو ٫ني ٷٴىخ ٫ڀ ڃٸيح ٫ش حٿخف اٿو

ټڅ ٿٺ حالطٴخ٩ ا .حألٻٿٺ ٫ڀ ٣ز٬ش ٤ق

ڃن حالطٴخ٩ حٿ نـڂ أٻؼ٫ڀ حٿ٤ف حٿلش

ي أڅ ال ڄټن ٿڀٸٴ .ڃڀش٫ن حٿٸٴ ٳٵ ٤ف

. حأل ڃظح ٳٵ ٤ق 1.8 ٫ن حألكحٽ كخٽ ڃن رؤش

: ذشعة انشاغ

نٸڀظيخ حٿخف طظذ ٻخٳش حٿڄحى حٿوش حٿض

ڃن حص ىٷٸش ألكـخڃيخحٿظ طظزخن ٣ٵ نٸڀيخ طز٬خ

حص هنش طنٸپ اٿ ر٤ٸش حٿظ٬ڀٶ فطنٸڀيخ حٿخ

طزيأ ظڂ ٿٺ حٿظذ كخٿڄخ ،ر٤ٸظ حٿيكؿش حٿٸٴ

٫ني أڃخطظنخٷ ٫ش حٿخف . ٫ش حٿخف رخٿظنخٷ

حٿظ ززض كٻش حٿ٢٠ حٿوٴٲحٷظحريخ ڃن ڃنخ٣ٶ

أىڂ اڅ. ڃن ؿحء ؿى ٫ح ڃظن٫شأطڀٺ حٿخف

حٿـڃٳؿش حٿنخطـش ٫ني طذ حٿخف حألټخٽ

:انهظذشتح - 1

ط٤ڀٶ ٫ڀ طـڄ٪ حٿحذ أٿڄخنش حٿڀ ٻڀڄش

طنظٸپ طڀٺ ،ص رنٸڀيخ حٿخفځط ٷخحٽحٿيٷٸش حٿحص

Page 172: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

171

حٿٸش رخ٣ش حٿخف ٣ڀشحٿظزخص ٫ز ڃخٳخص

زو لحو نل أ لحو ڃن ڃنخ٣ٶ حٿؼخرظش

ڃن ربنحٿيخ حألڃ٤خ٣رو كغ طٸځ أٻؼ أٷخٿڂ

ٿٸي . حألٷخٿڂحٿالٱ حٿـ ػڂ طظحٻڂ طظٸ ٳ طڀٺ

ڃه ڃن ٷزپ حٿـٿؿ ألٽىض طزخص حٿڀ

ٳ ڄخٽ Von richthofen ٳڅ ظيٳن حألٿڄخن

كغ طنظ طڀٺ حٿظزخص ٳٵ ڃخكخص ،ٯد حٿن

طظټڅ أنيخ ڃخ طظڄ رو حذ حٿڀ أىڂ اڅ. ح٬ش

ال ط٨ي ٳيخ هخش ڃخڃشڃن حص ىٷٸو طټڅ

ڃن نخجش ٿض أنيخ حالهه ٫ڀ حٿٴشطيٽ . حٿ٤زٸش

٫ن طذ ىحث نخطـش أنيخطذ ني رپ

Aeolian. نظـش حٿ٬خڃىو حٿزنش ٨ي ريخ ن٩ ڃن

ٸخڅ ؿ حٿنزخطخص حٿظ ىٳنض هالٽ طحٻڄخص ٿظؤػ

ٿظټنخص حٿڀ أٿ٬خڃى ټٲ ٿنخ حٿڄٸ٤٪ .حٿڀ

ڃطز٤ش ٫خڃىو ىٷٸو طټڅ أنخرذؿى ٫يى ىخثپ ڃن

رحذ ڃن ٻرنخص حٿټخٿځ حٿڄظوڀٲ ڃن حٿ٬خىسٳ

أڅ ٻٲ حٿوخش طٴ ٿنخ ىه .حٿنزخطشطلڀپ حٿڄحى

٫ڀ ,ط٬ظيخ ٯڂ يٿش ,ػخرظشحذ حٿڀ طزٸ

طوظڀٲ ڃخى طزخص .ټپ كحث٢ ييس حالنليح

ؿ٪ حپ طرش حٿڀ ا أه اٿحٿڀ ڃن ڃټخڅ

لحء ٯر ٳ ٢ اٿ ٳ حٿن حٿڄؿىس

ڃظح ٳ 350زڀٮ ڄٺ طڀٺ حٿحذ كحٿ . ڃنٿخ

حنيخ حٿن حٿټز ڃؼپ ني أحٿضٷي . حألڃخٻنر٬

ڃن ىه ىخثڀش ٻڄخص حٳيىڂ ؿضىحنٺ ى حٿخڅ

. ىحهپ يٿيخ حٿٴ٠وس طزيخ ػخنا٫خىسحٿظرش

Page 173: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

172

ٳ حٿڄظليسطؿي حخرخص حٿڀ ٳ حٿالخص

حٿټز ٳ حى ني ٿألنيخ أٿڄـخهحٿڄنخ٣ٶ

حألنيخحٿڄز زڀٮ ڄٺ ىه حٿحذ ٷد

طڀٺ ڄٺ ظنخٵ .ٿٺ ڃن أٻؼ أ ڃظح 30كحٿ

.حٿنيشحٿحذ رټپ ٪ ٻڀڄخ حرظ٬ينخ ٫ن حٿڄـخ

ٷي ٷخڃض حٿخف رنٸپ طڀٺ حٿحذ ڃن حٿيٽ

حٿٴ٠ش ٳظس حنوٴخ ڃنخذ حٿڄخه كغ طظ٬

حٿخف اٿهالٿيخ ڃخكخص ڃن حٿن حٿڃخٽ حٿـخٳش

ٷي نٸڀض حألنيخٷي ٻنض . حإلٷڀڂحٿٸش حٿظ طيذ ٳ

اٿ ڃن حذ ؿڀيش طٸ٪ حألپطڀٺ حٿحذ ٳ

ټڄن رٿٺ حالهظالٱ رن حذ حٿڀ ٳ . حٿڄخٽ

حذ حٿڀ أڅكن ٳ . حٿن حٿالخص حٿڄظليس

ڃن نٸپ حٿخف ػڂ ٷخڃض أالٳ حٿن طټڅ نخطـش

حذ حٿڀ ٳ ، اال أڅ طزيخرب٫خىس حألنيخ

ػڂ ٷخڃض حٿخف حألپحٿالخص حٿڄظليس نيش ٳ

.رنٸڀيخ

ٻؤنيخ ؿڀزض ڃن أرخ طزي حذ حٿڀ ٳ

حٿـڀي حٿظ طٸ٪ ألػحٿڄنخ٣ٶ حٿڄـخس حٿظ ط٬ض

أؿصڄخٿيخ كغ ٷخڃض حٿخف رنٸپ ىه حٿحذ ػڂ

طظڄؼپ طرش حٿڀ ٳ . طلحص ٣ٴٴش ٫ڀيخحألنيخ

رن٤خٵ ح٪ حالڃظيحى ڃظٸ٤٪ ڄظي ڃن ك أرخ

أٿڄخنخرخ ٫ز ڃن٤ٸش حٿڄطٴ٬خص حٿينش ٳ

أه طؿي حخرخص .خٿنيح كظ ؿند د

ڃن حٿ٬خٿڂ ٻڄخ ٳ طٻخ ٳ أهٿڀ ٳ ڃنخ٣ٶ

.حظحٿخ حألؿنظن

Page 174: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

173

:انكصثا انشيهح- 2

)طوظڀٲ حٿحذ حٿڃڀش ٫ن حٿحذ حٿزخش

أكـخڃيخ طظـڄ٪ رټپ طالٽ ڃظزخنش ٳ أنيخٳ (حٿڀ

٤ڀٶ ٫ڀ ڃؼپ ىه حٿحذ .أټخٿيخحڃظيحىحطيخ

طظلٹ ىه حٿټؼزخڅ ٫خىس .Dunesحٿڃڀش حڂ حٿټؼزخڅ

، حٿخفاٿورس ر٤جش ڃ٪ حالطـخه حٿ طيذ

ٷڀڀش ٳ أڃظخ ڃن أكـخڃيخطوظڀٲ حٿټؼزخڅ ٻؼح ٳ

ي حطٴخ٩ أڅ اٿ ٳ حالڃظيحى أڃظخحالطٴخ٩ ٫يس

ڃظح ي حطٴخ٩ ٷح٫يىخ 200ڃن أٻؼحٿز٬ ڃنيخ

ظحف حطٴخ٩ ڃ٨٬ڂ حٿټؼزخڅ حٿڃڀش .ڃظح ٫900ن

ؿى اڃټخنش٫ڀ حٿٯڂ ڃن . ڃظح30ٳ كيى

حٿخث٪ ٳ ؿىىخ أڅ االحٿټؼزخڅ حٿڃڀش رس ڃنٴىس

طي ټڅ رټپ ڃـڄ٫خص ط٤ ڃخكخص ح٬شأڅ

ال .حألكخڅ٫ن حالٱ حٿټڀڃظحص حٿڄر٬ش ٳ ر٬

ٸظ ؿى حٿټؼزخڅ حٿڃڀش ٫ڀ حٿـيخص حٿلحش

طؿي ٳ ر٬ حٿڄنخ٣ٶ حٿخكڀش حٿظ أڅ ڄټن انڄخٳٸ٢

طنټٲ ٳيخ ڃنخ٣ٶ ڃڀش ٫ني حنلخ حٿڄخء ٫نيخ هالٽ

كغ ئى ىزد خف ٷش ڃن حٿڄل٢ . حٿـ٫ڄڀش

نٸپ ر٬ طڀٺ حٿڄحى حٿڃڀش اٿرخطـخه حٿخرش

ال طټڅ طڀٺ .حٿخكپطزيخ ٳ حٿڄنخ٣ٶ حٿٸزش ڃن

حٿټؼزخڅ رنٴ حٿلـڂ حٿ ٫ڀو حٿټؼزخڅ حٿلحش ال

ط٬ظز حٿڄن٤ٸش حٿظ طڄظي . رنٴ حٿڄخكش حٿظ طڀيخ

٫ڀ ٣ٽ هڀؾ رټخ ٳ ٳنخ ٻٿٺ حكپ رڀـټخ

ىٿنيح ڃن حٿڄنخ٣ٶ حٿڄيس ٳ حٿ٬خٿڂ رخٿټؼزخڅ حٿڃڀش

Page 175: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

174

٫ڀ ٣ٽ ڃـخ أ٠خطنؤ حٿټؼزخڅ حٿڃڀش . حٿخكڀش

حٿظ طـ ٳٵ ىخڅ ٠٫ش ٳ ڃنخ٣ٶ ؿخٳش حألنيخ

زو ؿخٳش كغ طٸځ حٿخف رنٸپ حٿڄحى حٿڃڀش أ

. طزيخ رټپ ٻؼزخڅ ڃڀش

:إنذمغى انكصثا انشيهح

Transverse :انكصثا االػرشاظح- 1

حٿظ ټڅ حڃظيحىىخ حٿ٬خځ ٫ڄىخ ڃ٪ حالطـخه حٿ٬خځ ى

طنؤ ڃن خف ڃ٬ظيٿش ٳ ٫ظيخ ، ٿڀخف ٳ حٿڄن٤ٸش

حٿظڄؿخص حٿڃڀش أڃؼڀظيخ ڃن .حكيطيذ ڃن حطـخه

الپ حٿټؼزخڅ حٿڃڀش حال٫ظحش حٿظ طظټڅ ڃن

ظٲ ؿخنزيخ ,ڃظڄؿشالپ ڃن ٻؼزخڅ حص ٷڄڂ

كن طىحى ٳ ىؿش حنليح ٷڀڀش رؤنوحٿڄحؿو ٿڀخف

طڄظي .ٿڀخف حٿڄ٬خٻ حألهيس حالنليح ٫ڀ حٿـخنذ

س ڃظڄس ٿڄخٳخص رر٬ حٿټؼزخڅ حال٫ظحش

طظلٽ ىه حٿالپ ٳ حٿڄنخ٣ٶ حٿظ ال ټڅ . ٣ڀش

طالٽ ىالٿش حٿټپ ط٬ٱ اٿؿى حٿڃپ ٳيخ ٻخٳخ

طڄظي . (Barchan’s ) حٿټؼزخڅ حٿيالٿش حٿزخهخڅ رخڂ

ټڅ ,حٿخفح٩ حٿزخهخڅ ڃ٪ حالطـخه حٿ٬خځ ٿيزد

حٿـخنذ حٿڄحؿو ٿڀخف ڃن حٿټؼزخڅ حٿيالٿش ڃٸخ

ڃٸ٬ح حألهىؿش حنليح ٷڀڀش ٳ كن ټڅ حٿـخنذ

طنؤ ىه حٿلخٿش ڃن ؿى ىحڃخص .حالنليحيي

ىحثش طٳ٪ ٷڄخ ڃن حٿڄحى حٿڃڀش حٿظ طٸ٢ ٫ڀ ىح

ڃ٪ كٻش حٿخف حألڃخځ اٿطظٸيځ طڀٺ حٿټؼزخڅ . حٿـخنذ

حٿحص حٿڃڀش ڃن ٳٵ ٷڄش حٿټؼذ نل ربٿٸخءحٿظ طٸځ

Page 176: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

175

طټڅ ٫ش ىـس ر٬ حٿټؼزخڅ . حٿـخنذ حٿ٬خٻ ٿيخ

س حٿظ ٳيخ حٿڃخٽ ؿخٳش ؿيح ٩حألٷخٿڂٻزس ٳ

ظزخن ڃ٬يٽ ٫ش طٸيځ حٿټؼزخڅ . سٻزحٿخف ٳيخ

ٷي ٯڄص حٿټؼزخڅ . ڃظح ٳ حٿ٬خځ30 – 5حٿيالٿش رن

حٿح٫ش ٳ حألح حٿخرخص أححٿڄظلٻش

حٿڄنخ٣ٶ حٿ٣زش حٿڄنخم ٻڄخ ىٳنض ٻؼ ڃن حٿٸ حٿڄيڅ

ٲ حكي حٿزخكؼن ا. حٿـخٳش ڃن حٿ٬خٿڂحألؿحءٳ

طـ ڃؼپ ىه , حٿڄيڅ حٿظ ىٳنض رخٿڃخٽ ٳ طٻظخڅ

, ڃن ڃنخ٣ٶ حٿلخ حٿټزس ٳ حٿ٬خٿڂعحٿلخٿش ٳ ٹ

. كغ ٴخؿء حٿڄء ر٫ش حٿظحص حٿ٤زٯحٳش ٳيخ

ٳ لحء حٿڃڀش ٿڀټؼزخڅ .ٿحكيٳٸي ـپ حكي حٿ٬ال

ٷي . ڃظح ٳ حٿځ حٿحكي 19.8ٷځ رڄ٬يٽ – ٷٽ

ؿى ڃ٬يٽ ٿلٻش حٿټؼزخڅ حٿيالٿش حألهالك٦ حٿز٬

حٻخ الن نش ٳ 20 ڃظح ٳ هالٽ 61حٿټزس رڄ٬يٽ

. حٿڄخٿش

Longitudinal :انكصثا انؽنح- 2

طڄظي ىه رټپ الپ ڃن حٿحذ حٿڃڀش رس

حٿټؼزخڅ ڃحش ٿالطـخه حٿ٬خځ ٿڀخف حٿخثيس ط ىه

رس ڃظڀش ٿڄخٳش طپ ٿ٬يس حألكخڅٳ ر٬

ىه أڅ حٿيحخص أ٧يصٷي . ڃجخص ڃن حٿټڀ ڃظحص

حٿټؼزخڅ طنخ ٳ حٿڄنخ٣ٶ حٿظ طؿي ٳيخ طخحص ىحثش

ڃظـخس ٷش كغ طظنخٷ ٫ش حٿظخن ٻڀيڄخ ٫ڀ

حٿحذ حٿڃڀش حٿظ اٿٸخء اٿحٿـحنذ ڃڄخ ئى

Sief حٿټؼزخڅ حٿٴش رخڂط٬ٱ ىه حٿټؼزخڅ . طلڄڀيخ

Page 177: محاضرات في مقرر الجيومورفولوجيا.pdf

176

پ حطٴخ٩ ر٬ ٻؼزخڅ حٿٲ ٳ رل حٿڃپ ٳ

اٿ احڅ ڃظ پ ر٠٬يخ ٳ 100 كحٿ اٿڃ

ڃظح زڀٮ ڃٸيح ٫ ٻؼزخڅ حٿٲ ظش 210كحٿ

ټڅ ٧ي ر٬ حٿټؼزخڅ . حطٴخ٫يخ ٫خىسأ٬خٱ

٧ي ) ٻؼزخڅ رخڂحٿ٤ڀش ٠٫خ ٳظ٬ٱ آنحٹ

. (حٿلص

: انكصثا انشيهح انصاترح- 3

طنؤ ىه حٿټؼزخڅ ٳ حٿڄنخ٣ٶ حٿظ طيذ ٳيخ حٿخف ڃن

كغ طظلٽ حٿټؼزخڅ حٿيالٿش اٿ ڃخ ٬ٱ ، ٻپ حٿـيخص

٬ظٸي ر٬ حٿزخكؼن أڅ حٿزذ ،رخڂ حٿټؼزخڅ حٿؼخرظش

حٿث ٳ ػزخص ر٬ حٿټؼزخڅ حٿڃڀش ى ٷڀش ڃخى

. حٿڃخٽ حٿظ طظى ريخ