B Y TỘ Ế--------

C NG HÒA XÃ H I CH NGHĨA VI T NAMỘ Ộ Ủ ỆĐ c l p - T do - H nh phúcộ ậ ự ạ

----------------

S : 3978/QĐ-BYTố Hà N i, ngày 18 tháng 10 năm 2012ộ

QUY T Đ NHẾ Ị

V VI C BAN HÀNH QUY TRÌNH KỸ THU T KHÁM B NH, CH A B NH CHUYÊNỀ Ệ Ậ Ệ Ữ Ệ

NGÀNH TAI MŨI H NGỌ

B TR NG B Y TỘ ƯỞ Ộ Ế

Căn c Ngh đ nh s 188/2007/NĐ-CP ngày 27 tháng 12 năm 2007 và Ngh đ nh s ứ ị ị ố ị ị ố22/2010/NĐ-CP ngày 09/3/2010 c a Chính ph quy đ nh ch c năng, nhi m v , quy n ủ ủ ị ứ ệ ụ ềh n và c c u t ch c c a B Y t ;ạ ơ ấ ổ ứ ủ ộ ế

Căn c Biên b n h p ngày 17/4/2012 c a H i đ ng nghi m thu Quy trình kỹ thu t khám ứ ả ọ ủ ộ ồ ệ ậb nh, ch a b nh chuyên ngành Tai Mũi H ng c a B Y t ;ệ ữ ệ ọ ủ ộ ế

Theo đ ngh c a C c tr ng C c Qu n lý khám, ch a b nh,ề ị ủ ụ ưở ụ ả ữ ệ

QUY T Đ NH:Ế Ị

Đi u 1.ề Ban hành kèm theo Quy t đ nh này 115 Quy trình kỹ thu t khám b nh, ch a ế ị ậ ệ ữb nh chuyên ngành Tai Mũi H ng.ệ ọ

Đi u 2.ề Các Quy trình kỹ thu t khám b nh, ch a b nh chuyên ngành Tai Mũi H ng này ậ ệ ữ ệ ọáp d ng cho t t c các c s khám b nh, ch a b nh có đ đi u ki n th c hi n theo quyụ ấ ả ơ ở ệ ữ ệ ủ ề ệ ự ệ

đ nh hi n hành.ị ệ

Đi u 3.ề Quy t đ nh này có hi u l c t ngày ký và ban hành.ế ị ệ ự ừ

Đi u 4.ề Các Ông, Bà: Chánh Văn phòng B , C c tr ng C c Qu n lý khám, ch a b nh, ộ ụ ưở ụ ả ữ ệChánh thanh tra B ; các V tr ng C c tr ng các V , C c c a B Y t ; Giám đ c các ộ ụ ưở ụ ưở ụ ụ ủ ộ ế ốB nh vi n, Vi n có gi ng tr c thu c B Y t , Giám đ c S Y t các t nh, thành ph ệ ệ ệ ườ ự ộ ộ ế ố ở ế ỉ ốtr c thu c trung ng; Th tr ng Y t các B , ngành và Th tr ng các đ n v có liên ự ộ ươ ủ ưở ế ộ ủ ưở ơ ịquan ch u trách nhi m thi hành Quy t đ nh này./.ị ệ ế ị

  

N i nh n:ơ ậ- Nh Đi u 4;ư ề- B tr ng (đ báo cáo);ộ ưở ể- L u: VT, KCB.ư

KT. B TR NGỘ ƯỞTH TR NGỨ ƯỞ

Nguy n Th Xuyênễ ị1

Ch ng Iươ : LĨNH V C TAIỰ

B M H I VÒI NHĨƠ ƠI. Đ I C NGẠ ƯƠB m h i vòi nhĩ là th thu t b m không khí qua vòi nhĩ đ làm thông thoáng vòi nhĩ.ơ ơ ủ ậ ơ ểII. CH Đ NHỈ ỊT c ho c bán t c vòi nhĩ (vòi Eustachi).ắ ặ ắIII. CH NG CH Đ NHỐ Ỉ ỊĐang có viêm mũi h ng c p, viêm VA, viêm xoang sau có m .ọ ấ ủIV. CHU N BẨ Ị1. Ng i th c hi nườ ự ệBác sĩ chuyên khoa Tai Mũi H ng.ọ2. Ph ng ti nươ ệ- D ng cụ ụB b m h i vòi nhĩ: ộ ơ ơ+ M t qu bóng cao su Politzer n i v i m t ng cao su có m t đ u khít l mũi.ộ ả ố ớ ộ ố ộ ầ ỗ+ M t ng thông Itard, 1 ng cao su dài 50 cm hai đ u có núm nh a.ộ ố ố ầ ự+ Que tăm bông cong, bông.

- Thu c: thu c tê t i ch xylocain 3%.ố ố ạ ỗ3. Ng i b nhườ ệĐ c nghe gi i thích v th thu t đ an tâm và h p tác.ượ ả ề ủ ậ ể ợ4. Hồ s ơ b nệ h án

Theo quy đ nh.ịV. CÁC B C TI N HÀNHƯỚ ẾCó hai cách

1. Dùng bóng cao su: đ n gi n, th ng làm ng i l n.ơ ả ườ ở ườ ớ- Cho ng i b nh ng m 1 ng m n c và ch nu t khi có l nh c a th y thu c.ườ ệ ậ ụ ướ ỉ ố ệ ủ ầ ố- Đ t đ u ng cao su bóng Politzer khít vào l mũi bên vòi tai b t c, l y tay bít kín l ặ ầ ố ở ỗ ị ắ ấ ỗmũi còn l i.ạ- Ra l nh cho ng i b nh nu t n c đ ng th i bóp m nh bóng.ệ ườ ệ ố ướ ồ ờ ạ- C n làm vài l n đ duy trì.ầ ầ ể2. Dùng ng thông Itardố- Dùng que bông cong th m thu c tê niêm m c (xylocain 3% - 6%) gây tê loa vòi trongấ ố ạ ở 5 - 10 phút.

- Đ t đ u cong c a ng Itard sát sàn mũi t t đ y ng t tr c ra sau t i sát thành sau ặ ầ ủ ố ừ ừ ẩ ố ừ ướ ớh ng thì rút l i ng v phía th y thu c 1,5 cm đ ng th i quay ng thông 90o lên phía ọ ạ ố ề ầ ố ồ ờ ốtrên và ra ngoài. Đ u ng l t qua loa vòi đ r i vào h mi ng vòi.ầ ố ướ ể ơ ố ệ- B m h i và ki m tra.ơ ơ ể- Rút ng Itard theo chi u ng c l i.ố ề ượ ạ

2

N u b m không k t qu chuy n sang th thu t nong.ế ơ ế ả ể ủ ậVI. THEO DÕI VÀ X TRÍ TAI BI NỬ Ế- Ch y máu: c m máu.ả ầ- Th ng màng nhĩ: vá nhĩ.ủ- Tràn khí: ng ng thông và theo dõi, không khí sẽ h t nhanh.ừ ế- Viêm tai gi a c p: đi u tr viêm tai gi a.ữ ấ ề ị ữ

CHÍCH R CH MÀNG NHĨẠ

I. Đ I C NGẠ ƯƠChích r ch màng nhĩ là th thu t nh m d n l u d ch ho c m trong hòm nhĩ ch y ra.ạ ủ ậ ằ ẫ ư ị ặ ủ ảII. CH Đ NHỈ Ị- Viêm tai gi a c p m ho c đã v m nh ng l th ng quá nh không đ đ d n l u.ữ ấ ứ ủ ặ ỡ ủ ư ỗ ủ ỏ ủ ể ẫ ư- Viêm tai d ch.ứ ịIII. CH NG CH Đ NHỐ Ỉ ỊNghi có u cu n c nh.ộ ảIV. CHU N BẨ Ị1. Ng i th c hi nườ ự ệBác sĩ chuyên khoa Tai Mũi H ng.ọ2. Ph ng ti nươ ệ- B d ng c khám Tai Mũi H ng.ộ ụ ụ ọ- Dao chích r ch màng nhĩ.ạ3. Ng i b nhườ ệ- Ng i l n và tr l n: ng i quay tai b nh v phía th y thu c.ườ ớ ẻ ớ ồ ệ ề ầ ố- Tr bé: dùng khăn qu n ch t, m t ng i b và m t ng i gi .ẻ ấ ặ ộ ườ ế ộ ườ ữV. CÁC B C TI N HÀNHƯỚ Ế- Lau s ch ng tai b ng dung d ch sát khu n.ạ ố ằ ị ẩ- Tay trái đ t ng soi tai xác đ nh rõ v trí màng tai.ặ ố ị ị- Tay ph i c m dao chích nhĩ r ch m t đ ng dài 2-3 mm 1/4 sau d i màng nhĩ d c ả ầ ạ ộ ườ ở ướ ọtheo đ ng rìa, gi a cán búa và khung nhĩ, mũi dao ch r ch màng nhĩ không đi sâu làm ườ ữ ỉ ạt n th ng đ n thành trong (trong sau) sau hòm nhĩ. R ch xong có d ch ho c m ch y ổ ươ ế ạ ị ặ ủ ảra: lau ho c hút s ch.ặ ạ- Đ t 1 tente (mi ng g c nh đ c g p nh n m t đ u) t m dung d ch kháng sinh ặ ế ạ ỏ ượ ấ ọ ộ ầ ẩ ị(chloramphenicol) vào ng tai ngoài, đ u tente ch m vào màng nhĩ đ d n l u. Rút ố ầ ạ ể ẫ ưtente sau 24 gi , n u còn d ch m thì đ t ti p 1 tente khác đ d n l u cho t t.ờ ế ị ủ ặ ế ể ẫ ư ốVI. THEO DÕI VÀ X TRÍ TAI BI NỬ ẾChích r ch sai v trí có th gây: ạ ị ể- T n th ng x ng con.ổ ươ ươ- T n th ng c a s tròn.ổ ươ ử ổ

3

- T n th ng ng tai ngoài.ổ ươ ố

Ch ng IIươ : LĨNH V C C P C UỰ Ấ ỨL Y D V T MŨIẤ Ị Ậ

I. Đ I C NGẠ ƯƠD v t mũi r t đa d ng:ị ậ ấ ạ- Tr em ngh ch nhét vào mũi: gi y, nút cao su, nh a, khuy áo, h t c m, đo n dây ẻ ị ấ ự ạ ườ ạnh a, dây thép, các h t h u c .ự ạ ữ ơ- ng i l n: khi làm th thu t b sót nh ng m nh bông, m nh g c, trong chi n tranh Ở ườ ớ ủ ậ ỏ ữ ả ả ạ ếcó th có m nh đ n, bom. Tr ng h p b nh lý có s i mũi.ể ả ạ ườ ợ ệ ỏ ởII. CH Đ NHỈ ỊKhi có d v t trong mũi ph i l y ra.ị ậ ở ả ấIII. CH NG CH Đ NHỐ Ỉ ỊKhông có.

IV. CHU N BẨ Ị1. Ng i th c hi nườ ự ệBác sĩ chuyên khoa Tai Mũi H ng.ọ2. Ph ng ti nươ ệ- B khám mũi và l y d v t.ộ ấ ị ậ- Bông, b c đ có th ph i nhét b c ho c merocel.ấ ể ể ả ấ ặ- Thu c co m ch, thu c tê t i ch .ố ạ ố ạ ỗ- Máy hút.

3. Ng i b nhườ ệNg i b nh ho c b m tr đ c gi i thích kỹ.ườ ệ ặ ố ẹ ẻ ượ ảV. CÁC B C TI N HÀNHƯỚ Ế1. T th ng i b như ế ườ ệ- Ng i l n: ng i trên gh .ườ ớ ồ ế- Tr em: ph i có ng i l n b ng i trên gh .ẻ ả ườ ớ ế ồ ế2. Vô c mảTr nh không ph i h p đ c v i th y thu c đ ti n hành th thu t thì có th gây mê ẻ ỏ ố ợ ượ ớ ầ ố ể ế ủ ậ ểng n.ắ3. Kỹ thu tậ- D v t m i, d l y: l y b ng móc kéo t sau ra tr c.ị ậ ớ ễ ấ ấ ằ ừ ướ- D v t đ lâu, khó l y:ị ậ ể ấ+ C đ nh đ u ng i b nh c n th n.ố ị ầ ườ ệ ẩ ậ+ Hút s ch mũi, m , ch t xu t ti t h c mũi.ạ ủ ấ ấ ế ở ố+ Đ t vào mũi b c có th m thu c co m ch làm cho h c mũi r ng ra.ặ ấ ấ ố ạ ố ộ+ Gi 1-2 gi t thu c tê niêm m c (xylocain 3%) làm tê t i ch .ỏ ọ ố ạ ạ ỗ

4

+ Banh mũi, dùng móc lu n ra phía sau c a d v t r i kéo d v t t t ra ngoài.ồ ủ ị ậ ồ ị ậ ừ ừ+ Trong tr ng h p khó khăn ho c d v t đ lâu quá calci hóa, c n ph i gây mê r i l y ườ ợ ặ ị ậ ể ầ ả ồ ấd v t qua n i soi ho c kính hi n vi.ị ậ ộ ặ ểVI. THEO DÕI VÀ CHĂM SÓC

- Ch y máu: tuỳ theo m c đ n ng nh mà quy t đ nh nhét b c mũi tr c hay không.ả ứ ộ ặ ẹ ế ị ấ ướ- Sau khi l y d v t xong, nh mũi b ng Argyrol 1-3% đ sát khu n, ngày 2 l n, trong 3 ấ ị ậ ỏ ằ ể ẩ ầngày.

- N u ph i ph u thu t: chăm sóc nh m t ca ph u thu t mũi.ế ả ẫ ậ ư ộ ẫ ậVII. TAI BI N VÀ X TRÍẾ Ử- Làm xây xát niêm m c gây ch y máu mũi: c m máu.ạ ả ầ- Tr em s có th gây choáng ng t do đau: ch ng choáng, gi m đau t t.ẻ ợ ể ấ ố ả ố

NHÉT B C MŨI TR CẤ ƯỚI. Đ NH NGHĨAỊDùng b c (mèche) nhét chèn ch t vào h c mũi qua c a mũi tr c.ấ ặ ố ử ướII. CH Đ NHỈ ỊCác tr ng h p ch y máu mũi tr c (ng i b nh ng i, máu ch y ch y u qua c a mũi ườ ợ ả ướ ườ ệ ồ ả ủ ế ửtr c) không c m đ c b ng nh ng bi n pháp đ n gi n.ướ ầ ượ ằ ữ ệ ơ ảIII. CH NG CH Đ NHỐ Ỉ ỊKhông có.

IV. CHU N BẨ Ị1. Ng i th c hi nườ ự ệ- Bác sĩ chuyên khoa Tai Mũi H ng.ọ- Đi u d ng h tr .ề ưỡ ỗ ợ2. Ph ng ti nươ ệ- B d ng c c m máu mũi.ộ ụ ụ ầ- Ngu n sáng (đèn Clar).ồ- Máy hút.

- B c g p b ng g c ho c lo i đ c s n xu t đ c bi t chuyên dùng ho c merocel.ấ ấ ằ ạ ặ ạ ượ ả ấ ặ ệ ặ- Thu c: tê niêm m c t i ch , m kháng sinh, m c m máu, d u paraphin, d u ố ạ ạ ỗ ỡ ỡ ầ ầ ầgômênôn.

3. Ng i b nhườ ệ- Đ c gi i thích kỹ v th thu t.ượ ả ề ủ ậ- Đ c ki m tra m ch, huy t áp.ượ ể ạ ế4. Hồ s ơ b nệ h án

- Theo quy đ nh, khai thác b nh án chuyên khoa Tai Mũi H ng.ị ệ ọ- Xét nghi m c b n: công th c máu, máu ch y, máu đông, y u t đông máu, HIV.ệ ơ ả ứ ả ế ốV. CÁC B C TI N HÀNHƯỚ Ế1. Vô cảm

5

X t ho c đ t thu c tê niêm m c t i ch .ị ặ ặ ố ạ ạ ỗ2. T tư hếNg i b nh n m, đ u h i ng a ra sau.ườ ệ ằ ầ ơ ử3. Kỹ thu tậ- Hút máu đông trong mũi, xác đ nh h c mũi ch y máu.ị ố ả- Dùng k p khu u ho c bay nh nhàng nhét b c t m d u ho c m vào h c mũi theo ẹ ỷ ặ ẹ ấ ẩ ầ ặ ỡ ốhình đèn x p t sau ra tr c, chú ý làm võng và nhét ch t ngay t đ u cho đ n khi đ y. ế ừ ướ ặ ừ ầ ế ầN u dùng merocel đ y merocel d c sàn mũi t tr c ra sau cho đ n c a mũi sau, sau ế ẩ ọ ừ ướ ế ửđó b m Betadin pha loãng làm tr ng to mi ng merocel.ơ ươ ế- Đè l i ki m tra xem còn máu ch y xu ng h ng không.ưỡ ể ả ố ọVI. THEO DÕI VÀ X TRÍ TAI BI NỬ Ế1. Theo dõi

- Ch y máu tái di n, m ch, huy t áp, choáng.ả ễ ạ ế- Kháng sinh toàn thân ch ng nhi m khu n.ố ễ ẩ- Gi m đau, c m máu, ch ng phù nả ầ ố ề- Rút b c t i đa sau 48 gi .ấ ố ờ2. Xử trí

- Choáng do đau và quá s hãi: gi i thích kỹ càng cho ng i b nh tr c khi ti n hành ợ ả ườ ệ ướ ếth thu t, dùng thu c an th n, tr tim m ch.ủ ậ ố ầ ợ ạ- Tu t b c xu ng h ng do không làm võng ho c nhét không ch t: nhét l i b c, chú ý làmộ ấ ố ọ ặ ặ ạ ấ võng và nhét ch t ngay t đ u.ặ ừ ầ- Sau khi nhét, máu v n ch y: ki m tra h c mũi bên kia xem có ch y máu không, ki m ẫ ả ể ố ả ểtra l i xem nhét b c có đúng kỹ thu t không. Có th kèm theo ch y máu mũi sau ph i ạ ấ ậ ể ả ảnhét b c mũi sau.ấ

NHÉT B C MŨI SAUẤI. Đ NH NGHĨAỊDùng b c (đã cu n l i) chèn ch t vào c a mũi sau qua đ ng mi ng.ấ ộ ạ ặ ử ườ ệII. CH Đ NHỈ ỊCác tr ng h p ch y máu mũi sau (ng i b nh ng i, máu ch y ch y u xu ng h ng).ườ ợ ả ườ ệ ồ ả ủ ế ố ọIII. CH NG CH Đ NHỐ Ỉ ỊKhông có.

IV. CHU N BẨ Ị1. Ng i th c hi nườ ự ệBác sĩ chuyên khoa Tai Mũi H ng.ọ2. Ph ng ti nươ ệ- B d ng c c m máu mũi có thêm m t sonde Nelaton c nh .ộ ụ ụ ầ ộ ỡ ỏ- Ngu n sáng (đèn Clar).ồ- Máy hút.

6

- Cu n g c ch t, kích th c 2 cm đ ng kính, chi u ngang 3 - 3,5 cm, có bu c ch gi a ộ ạ ặ ướ ườ ề ộ ỉ ở ữv i 3 đ u dây; t t nh t nên dùng ch lanh to, b c mũi ho c merocel.ớ ầ ố ấ ỉ ấ ặ- Thu c: tê niêm m c, m kháng sinh, m c m máu, d u paraphin, gomenol.ố ạ ỡ ỡ ầ ầ3. Ng i b nhườ ệ- Đ c gi i thích kỹ cho ng i b nh v th thu t.ượ ả ườ ệ ề ủ ậ- Ki m tra m ch, huy t áp.ể ạ ế4. Hồ s ơ b nệ h án

- B nh án chuyên khoa Tai Mũi H ng.ệ ọ- Xét nghi m c b n: công th c máu, máu ch y, máu đông, y u t đông máu, HIV.ệ ơ ả ứ ả ế ốV. CÁC B C TI N HÀNHƯỚ Ế1. Vô cảm

X t tê ho c đ t tê t i ch .ị ặ ặ ạ ỗ2. T tư hếNg i b nh n m, đ u h i ng a ra sau.ườ ệ ằ ầ ơ ử3. Kỹ thu tậ- Hút máu đông hai bên h c mũi: xác đ nh h c mũi ch y máu.ở ố ị ố ả- Lu n sonde Nelaton t c a mũi tr c (bên ch y máu) qua h c mũi xu ng h ng, kéo ồ ừ ử ướ ả ố ố ọqua m m b ng kìm Kocher.ồ ằ- Bu c 2 trong s 4 đ u ch c a cu n b c đã t m d u ho c m vào đ u ng sonde.ộ ố ầ ỉ ủ ộ ấ ẩ ầ ặ ỡ ầ ố- Kéo tr l i ng c ng sonde ra c a mũi tr c, đ ng th i dùng ngón tr ph i đ y cu nở ạ ượ ố ử ướ ồ ờ ỏ ả ẩ ộ b c lên vùng h ng mũi chèn ch t vào vùng c a mũi sau.ấ ọ ặ ử- Nhét b c mũi tr c bên ch y máu (ho c merocel).ấ ướ ả ặ- C đ nh cu n b c b ng cách bu c hai đ u ch vào m t nút g c c a mũi tr c.ố ị ộ ấ ằ ộ ầ ỉ ộ ạ ở ử ướ- C đ nh đ u ch còn l i mi ng vào má b ng băng dính.ố ị ầ ỉ ạ ở ệ ằ- Ki m tra h ng xem còn ch y máu không.ể ọ ảVI. THEO DÕI VÀ X TRÍ TAI BI NỬ Ế1. Theo dõi

- M ch, huy t áp, choáng.ạ ế- Kháng sinh toàn thân ch ng nhi m khu n.ố ễ ẩ- Gi m đau c m máu, ch ng phù n , thu c c m máu.ả ầ ố ề ố ầ- Rút b c sau 48 gi .ấ ờ2. X tríử- Choáng do đau và quá s hãi: gi i thích kỹ cho ng i b nh, dùng thu c an th n, tr ợ ả ườ ệ ố ầ ợtim.

- Sau khi nhét, máu v n ch y: có th vì cu n b c quá nh ho c nhét không ch t: ph i ẫ ả ể ộ ấ ỏ ặ ặ ảnhét l i.ạ

C M MÁU MŨI B NG MEROCELẦ Ằ

7

I. Đ I C NG/Đ NH NGHĨAẠ ƯƠ ỊLà th thu t đ t merocel vào h c mũi nh m c m máu mũi.ủ ậ ặ ố ằ ầII. CH Đ NHỈ ỊCh y máu mũi l n đ u, ch y máu mũi trong tr ng h p ch a có ch đ nh n i soi c m ả ầ ầ ả ườ ợ ư ỉ ị ộ ầmáu mũi.

III. CH NG CH Đ NHỐ Ỉ ỊNg i b nh đang cao huy t áp, ph i đi u tr h huy t áp tr c, n u không t c m máuườ ệ ế ả ề ị ạ ế ướ ế ự ầ m i c m máu mũi b ng merocel.ớ ầ ằIV. CHU N BẨ Ị1. Ng i th c hi nườ ự ệ- Bác sĩ chuyên khoa Tai Mũi H ng.ọ- Đi u d ng chuyên khoa tr giúp.ề ưỡ ợ2. Ph ng ti nươ ệ- B d ng c khám tai mũi h ng thông th ng (n i soi n u có).ộ ụ ụ ọ ườ ộ ế- Merocel tùy theo nhét 1 hay 2 bên mũi: 01 ho c 02 mi ng.ặ ế- Xylanh 05 ml: 01 cái dùng 1 l n.ầ- N c mu i sinh lý: 01 chai.ướ ố- Bình phun thu c tê t i ch .ố ạ ỗ- ng hút, máy hút.Ố3. Ng i b nhườ ệ- Đ c h i b nh, thăm khám toàn thân, nh m phát hi n các b nh toàn thân là nguyên ượ ỏ ệ ằ ệ ệnhân gây ch y máu mũi đ ti p t c đi u tr sau khi c m máu.ả ể ế ụ ề ị ầ- Đ c thăm khám tai, mũi, h ng đ tìm đi m ch y máu và tình tr ng ch y máu.ượ ọ ể ể ả ạ ả- Đ c gi i thích v th thu tượ ả ề ủ ậ4. Hồ s ơ b nệ h án

Theo quy đ nh m u c a B Y t .ị ẫ ủ ộ ếV. CÁC B C TI N HÀNHƯỚ Ế1. Ng i th c hi nườ ự ệBác sĩ chuyên khoa Tai Mũi h ng.ọ2. Kiểm tra người b nệ h

Thăm khám toàn thân và t i ch , đánh giá s l ng máu ch y và m c đ m t máu.ạ ỗ ố ượ ả ứ ộ ấ3. Thực hiện kỹ thuật

3.1. Vô cảm

Gây tê t i ch .ạ ỗ3.2. T tư hế người bệnh

Ng i b nh ng i ho c n m ng a t i gi ng.ườ ệ ồ ặ ằ ử ạ ườ3.3. Kỹ thu tậ- Thăm khám, hút s ch máu mũi, đánh giá s b v trí ch y máu.ạ ơ ộ ị ả

8

- Dùng merocel đ t vào h c mũi, h ng t i v trí ch y máu đánh giá qua thăm khám.ặ ố ướ ớ ị ả- B m n c mu i sinh lý đ làm ph ng merocel.ơ ướ ố ể ồ- Ki m tra c a mũi tr c và thành sau h ng đ ki m tra ch y máu.ể ử ướ ọ ể ể ảVI. THEO DÕI

Cho kháng sinh, gi m viêm 5 ngày. ả Rút merocel trong vòng 48 gi .ờVII. X TRÍ TAI BI NỬ ẾTr ng h p ch y máu tái phát hay không c m máu đ c b ng merocel c n đ c n i ườ ợ ả ầ ượ ằ ầ ượ ộsoi ki m tra, c m máu mũi. ể ầ

L Y D V T H H NGẤ Ị Ậ Ạ ỌI. Đ I C NGẠ ƯƠLà th thu t l y b d v t ra kh i h h ng.ủ ậ ấ ỏ ị ậ ỏ ạ ọII. CH Đ NHỈ ỊCác tr ng h p d v t đ c m c l i trong h h ng.ườ ợ ị ậ ượ ắ ạ ạ ọIII. CH NG CH Đ NHỐ Ỉ Ị- Không có ch ng ch đ nh đ c bi t nào.ố ỉ ị ặ ệ- Tr ng h p soi b ng ng soi thanh qu n ho c ng soi th c qu n c ng, ch ng ch đ nhườ ợ ằ ố ả ặ ố ự ả ứ ố ỉ ị nh ng tr ng h p có b nh lý c t s ng c ho c há mi ng h n ch .ữ ườ ợ ệ ộ ố ổ ặ ệ ạ ế- C n l u ý h i kỹ ti n s d ng tr c khi vô c m.ầ ư ỏ ề ử ị ứ ướ ảIV. CHU N BẨ Ị1. Ng i th c hi nườ ự ệ- Bác sĩ chuyên khoa Tai Mũi H ng.ọ- Đi u d ng chuyên khoa tr giúp.ề ưỡ ợ- Bác sĩ gây mê h i s c n u ng i b nh gây mê.ồ ứ ế ườ ệ2. Ph ng ti nươ ệ- B d ng c khám tai, mũi, h ng thông th ng, có g ng soi thanh qu n.ộ ụ ụ ọ ườ ươ ả- B khám n i soi có que d n sáng (optique) 70 ho c 90 (n u có).ộ ộ ẫ ặ ế- B soi thanh qu n (ho c b soi th c qu n ng c ng 20 cm) kèm ng hút.ộ ả ặ ộ ự ả ố ứ ố- Kìm Frankel ho c k p ph u tích g p d v t h h ng.ặ ẹ ẫ ắ ị ậ ạ ọ3. Ng i b nhườ ệĐ c thăm khám và gi i thích v quy trình và các tai bi n c a th thu t, kí gi y cam ượ ả ề ế ủ ủ ậ ấđoan.

4. Hồ s ơ b nệ h án

- Các xét nghi m c b n cho ph u thu t (trong tr ng h p c n gây mê).ệ ơ ả ẫ ậ ườ ợ ầ- Ch p X-quang (CT-scanner n u c n) đ xác đ nh v trí kích th c d v t nh t là trong ụ ế ầ ể ị ị ướ ị ậ ấcác tr ng h p d v t c m sâu trong thành h h ng. Làm b nh án theo m u (trong ườ ợ ị ậ ắ ạ ọ ệ ẫtr ng h p c n gây mê).ườ ợ ầV. CÁC B C TI N HÀNHƯỚ Ế1. Kiểm tra h ồ sơ

9

Ki m tra các b c thăm khám, k t qu xét nghi m c b n, X-quang n u có.ể ướ ế ả ệ ơ ả ế2. Kiểm tra người b nệ h

H i ti n s d ng và các b nh toàn thân khác (tim m ch, th n).ỏ ề ử ị ứ ệ ạ ậ3. Thực hiện kỹ thuật

3.1. Vô cảm

Gây tê, ti n mê ho c gây mê n i khí qu n.ề ặ ộ ả3.2. T tư hế người bệnh

Ng i b nh ng i theo t th khám n i soi ho c n m ng a, kê g i d i vai (trong ườ ệ ồ ư ế ộ ặ ằ ử ố ướtr ng h p soi tr c ti p b ng ng soi thanh qu n ho c ng soi th c qu n).ườ ợ ự ế ằ ố ả ặ ố ự ả3.3. Kỹ thu tậ3.3.1. Soi g p d v t h h ng b ng kìm Frankaelắ ị ậ ạ ọ ằ- Ng i b nh ng i.ườ ệ ồ- Gây tê h h ng b ng thu c tê t i ch .ạ ọ ằ ố ạ ỗ- Soi tìm d v t b ng g ng soi thanh qu n gián ti p ho c n i soi.ị ậ ằ ươ ả ế ặ ộ- G p d v t b ng kìm Frankael.ắ ị ậ ằ3.3.2. Soi g p b ng ng soi thanh qu n ho c ng soi th c qu n c ngắ ằ ố ả ặ ố ự ả ứ- Ng i b nh n m ng a kê g i d i vai.ườ ệ ằ ử ố ướ- Gây tê, ti n mê ho c gây mê.ề ặ- Soi tìm d v t b ng ng soi h h ng.ị ậ ằ ố ạ ọ- G p d v t b ng kìm g p d v t h h ng.ắ ị ậ ằ ắ ị ậ ạ ọVI. THEO DÕI

- Cho kháng sinh, gi m viêm 5 ngày.ả- Theo dõi tình tr ng tràn khí, nhi m trùng vùng c .ạ ễ ổVII. X TRÍ TAI BI NỬ Ế- Nhi m trùng vùng c : đi u tr kháng sinh, m c nh c n u c n.ễ ổ ề ị ở ạ ổ ế ầ- Đi u tr tràn khí n u có.ề ị ế- D v t xuyên th ng thành h h ng, đi ra vùng c c n đ c ch p phim, đánh giá v trí ị ậ ủ ạ ọ ổ ầ ượ ụ ịvà m c nh c đ l y d v t theo ch đ nh.ở ạ ổ ể ấ ị ậ ỉ ị

L Y D V T TAIẤ Ị ẬI. Đ I C NGẠ ƯƠD v t tai th ng có 2 lo i:ị ậ ườ ạ- D v t h t: Tr em ngh ch hay nhét vào tai h t c m, đ u, ngô, ng i l n có th là h t ị ậ ạ ẻ ị ạ ườ ậ ườ ớ ể ạchanh, h t thóc.ạ- D v t s ng: gián đ t, ki n, ve chui vào tai gây đau và khó ch u. Ngoài ra có th g p ị ậ ố ấ ế ị ể ặnh ng d v t vô c ho c h u c khác.ữ ị ậ ơ ặ ữ ơII. CH Đ NHỈ ỊKhi d v t r i vào tai thì ph i l y ra.ị ậ ơ ả ấIII. CH NG CH Đ NHỐ Ỉ Ị

10

Không có.

IV. CHU N BẨ Ị1. Ng i th c hi nườ ự ệBác sĩ chuyên khoa Tai Mũi H ng.ọ2. Ph ng ti nươ ệ- B d ng c l y d v t.ộ ụ ụ ấ ị ậ- N c m (kho ng 37 - 38ướ ấ ả oC).

3. Ng i b nhườ ệ và h ồ sơ b nệ h án

Làm các xét nghi m c b n đ gây mê n u tr em, d v t khó l y. Tr nh đ c b ệ ơ ả ể ế ở ẻ ị ậ ấ ẻ ỏ ượ ếgi c n th n.ữ ẩ ậV. CÁC B C TI N HÀNHƯỚ Ế1. Dị vật hạt

- D v t m i, d l y: l y b ng móc tai.ị ậ ớ ễ ấ ấ ằ- D v t khó l y:ị ậ ấ+ Tr em có th ph i gây mê toàn thân.ẻ ể ả+ Soi tai kỹ đ đánh giá v trí c a d v t.ể ị ủ ị ậ+ Dùng n c m 37ướ ấ oC b m vào thành trên c a ng tai ngoài d i áp l c, áp l c n c sẽ ơ ủ ố ướ ự ự ướđ y d v t ra ngoài.ẩ ị ậ+ N u b m không ra thì dùng d ng c đ l y d v t ra.ế ơ ụ ụ ể ấ ị ậ+ Trong tr ng h p d v t l n, ng tai s ng n có th r ch sau tai r i b đôi ng tai ra ườ ợ ị ậ ớ ố ư ề ể ạ ồ ổ ốl y d v t.ấ ị ậ2. Dị vật sống

- Ph i làm ch t d v t r i m i l y ra.ả ế ị ậ ồ ớ ấ- Ng i b nh n m nghiêng, tai có d v t h ng lên trên, nh vào tai m y gi t dung d ch ườ ệ ằ ị ậ ướ ỏ ấ ọ ịchloramphenicol 0,4% ho c d u gomenol. Đ i 10 phút cho côn trùng ch t đi r i l y ặ ầ ợ ế ồ ấb ng b m n c ho c kìm g p.ằ ơ ướ ặ ắVI. THEO DÕI VÀ CHĂM SÓC

- N u viêm t y ng tai ph i dùng kháng sinh toàn thân, thu c ch ng phù n .ế ấ ố ả ố ố ề- N u làm sây sát, ch y máu: ph i đ t b c th m d u + kháng sinh.ế ả ả ặ ấ ấ ầ- Thu c gi m đau cho ng i b nh.ố ả ườ ệ- N u b rách màng nhĩ: làm thu c đi u tr n đ nh sau đó vá màng nhĩ.ế ị ố ề ị ổ ịVII. TAI BI N VÀ X TRÍẾ Ử- Rách ng tai ngoài gây ch y máu và viêm t y ng tai ngoài.ố ả ấ ố- D v t sát màng nhĩ: có th làm rách màng nhĩ, khi l y d v t ph i h t s c nh nhàng, ị ậ ể ấ ị ậ ả ế ứ ẹkhông thô b o.ạ

SOI TH C QU N L Y D V TỰ Ả Ấ Ị Ậ

I. Đ I C NGẠ ƯƠ

11

Soi th c qu n là ph ng pháp khám b ng ng soi c ng ho c m m đ a vào th c qu n ự ả ươ ằ ố ứ ặ ề ư ự ảđ ch n đoán các b nh th c qu n và làm các th thu t l y d v t, nong th c qu n, sinh ể ẩ ệ ự ả ủ ậ ấ ị ậ ự ảthi t.v.vếII. CH Đ NHỈ Ị- Nghi ng có b nh th c qu n.ờ ệ ự ả- D v t th c qu n.ị ậ ự ảIII. CH NG CH Đ NHỐ Ỉ Ị- Ng i b nh t ch i soi.ườ ệ ừ ố- Lao c t s ng c .ộ ố ổ- B nhi m trùng c p, viêm th c qu n c p, áp xe th c qu n c , áp xe trung th t (do d ị ễ ấ ự ả ấ ự ả ổ ấ ịv t).ậ- Cao huy t áp, suy tim, nh i máu c tim.ế ồ ơ- Ph ng quai đ ng m ch ch .ồ ộ ạ ủ- B ng th c qu n giai đo n choáng.ỏ ự ả ở ạ- Khít hàm.

Đ i v i ng soi m m v n có ch đ nh soi r ng rãi, tr : nhi m trùng lan r ng (áp xe ố ớ ố ề ẫ ỉ ị ộ ừ ễ ộquanh th c qu n).ự ảIV. CHU N BẨ Ị1. Ng i th c hi nườ ự ệBác sĩ chuyên khoa Tai Mũi H ng có kinh nghi m soi th c qu n.ọ ệ ự ả2. Ph ng ti nươ ệ- B ng soi th c qu n c ng ho c m m (g m ngu n sáng, dây d n và ng soi).ộ ố ự ả ứ ặ ề ồ ồ ẫ ố- Máy hút, ng hút.ố- K p sinh thi t ho c g p d v t.ẹ ế ặ ắ ị ậ- Ô xy.

3. Ng i b nhườ ệ- Khám toàn thân.

- Làm xét nghi m c b n, ch p th c qu n c n quang ho c c nghiêng.ệ ơ ả ụ ự ả ả ặ ổ- Cho ng i b nh u ng thu c an th n t i hôm tr c soi.ườ ệ ố ố ầ ố ướ- Nh n ăn, u ng tr c soi 2 gi .ị ố ướ ờ- Gi i thích tr c soi và ký gi y cam đoan làm kỹ thu t.ả ướ ấ ậ4. Hồ s ơ b nệ h án

Theo quy đ nh c a B Y t .ị ủ ộ ếV. CÁC B C TI N HÀNHƯỚ Ế- Gây tê niêm m c ho c gây mê n i khí qu n.ạ ặ ộ ả- Tìm s n n p thanh qu n, vén n p thanh th t đi sau 2 s n ph u.ụ ắ ả ắ ậ ụ ễ- Đ a ng soi qua mi ng th c qu n, soi th c qu n c tìm d v t ho c đánh giá t n ư ố ệ ự ả ự ả ổ ị ậ ặ ổth ng.ươ- Soi th c qu n ng c tìm d v t ho c đánh giá t n th ng.ự ả ự ị ậ ặ ổ ươ

12

- V t qua eo c hoành.ượ ơ- Rút ng soi ra t t , ki m tra l i.ố ừ ừ ể ạVI. THEO DÕI

- Trong khi soi: m ch, nh p th , huy t áp, màu s c da và niêm m c.ạ ị ở ế ắ ạ- Theo dõi sau soi: khó th , m ch, nhi t đ , huy t áp.ở ạ ệ ộ ếVII. TAI BI N VÀ X TRÍẾ Ử1. Trong khi soi

- Ph n x co th t thanh qu n đ i v i tr ng h p gây tê:ả ạ ắ ả ố ớ ườ ợ+ D phòng b ng gây tê th t t t thanh qu n, h ng, h h ng.ự ằ ậ ố ả ọ ạ ọ+ Khi b t đ u xu t hi n d u hi u co th t ng ng ngay các th thu t, cho ng i b nh thắ ầ ấ ệ ấ ệ ắ ừ ủ ậ ườ ệ ở oxy; khi còn có co th t th c s tiêm ngay thu c dãn c , đ t n i khí qu n, hô h p h tr .ắ ự ự ố ơ ặ ộ ả ấ ỗ ợ- Khó th do d v t to hay tr gây chèn ép: ng ng soi, cho gây mê dãn c , đ t n i khí ở ị ậ ở ẻ ừ ơ ặ ộqu n sau đó soi th c qu n.ả ự ả- Ph n x ng ng tim: khi phát hi n bi u hi n ng ng tim ph i ng ng soi, cho th oxy ả ạ ừ ệ ể ệ ừ ả ừ ởkích thích th t m nh đ l p l i ph n x . N u c n tiêm adrenalin vào tim, xoa bóp ngoài ậ ạ ể ậ ạ ả ạ ế ầl ng ng c.ồ ự- Ch y máu: do rách, th ng th c qu n, c m máu t i ch , theo dõi m ch, huy t áp. N u ả ủ ự ả ầ ạ ỗ ạ ế ếc n truy n máu h i s c, g i ngo i khoa.ầ ề ồ ứ ử ạ2. Sau khi soi

- H i ch ng s t cao xanh tái tr nh : đ phòng b ng cách sau soi nh mũi adrenalin ộ ứ ố ẻ ỏ ề ằ ỏ0,1%, theo dõi nhi t đ 30 phút 1 l n, cho h nhi t đ , th oxy an th n, gây mê n i khí ệ ộ ầ ạ ệ ộ ở ầ ộqu n th mask.ả ở- Th ng th c qu n: h i s c, kháng sinh li u cao, đ t ng thông d dày, chuy n khoa ủ ự ả ồ ứ ề ặ ố ạ ểngo i đi u tr .ạ ề ị- Khó th do sang ch n: cho kháng sinh, thu c ch ng phù n , th oxy.ở ấ ố ố ề ở

CHÍCH ÁP XE QUANH AMIDAN

I. Đ I C NGẠ ƯƠChích r ch d n l u m kho ng quanh amidan qua đ ng mi ng.ạ ẫ ư ủ ả ườ ệII. CH Đ NHỈ ỊCác áp xe quanh amidan (viêm t y quanh amidan giai đo n hình thành m ).ấ ạ ủIII. CH NG CH Đ NHỐ Ỉ ỊViêm t y quanh amidan ch a hóa m .ấ ư ủIV. CHU N BẨ Ị1. Ng i th c hi nườ ự ệBác sĩ chuyên khoa Tai Mũi H ng.ọ2. Ph ng ti nươ ệ- Đèn Clar, g ng trán...ươ- Đè l i khu u.ưỡ ỷ

13

- B m tiêm 5 - 10 ml và kim ch c dò to.ơ ọ- Dao chích nh n mũi.ọ- Kìm Lube - Bacbông.

- Máy hút.

- Thu c: tê niêm m c, oxy già 12 đ n v .ố ạ ơ ị3. Ng i b nhườ ệ- Đ c gi i thích kỹ v th thu t.ượ ả ề ủ ậ4. Hồ s ơ b nệ h án

- B nh án chuyên khoa Tai Mũi H ng.ệ ọ- Xét nghi m c b n: công th c máu, máu ch y, máu đông.ệ ơ ả ứ ảV. CÁC B C TI N HÀNHƯỚ Ế1. Vô cảm

Gây tê niêm m c h ng b ng phun dung d ch tê niêm m c.ạ ọ ằ ị ạ2. T tư hếNg i b nh ng i, t a l ng, đ u h i ng a, há mi ng r ng.ườ ệ ồ ự ư ầ ơ ử ệ ộ3. Kỹ thu tậ- Ch c thăm dò b ng b m tiêm và kim to: ch c n i ph ng nh t tr tr c, sâu kho ng ọ ằ ơ ọ ơ ồ ấ ở ụ ướ ả1 cm.

- N u có m , dùng dao nh n chích 1 đ ng song song v i tr tr c, đi qua đi m ch c, ế ủ ọ ườ ớ ụ ướ ể ọdài kho ng 1 cm, sâu 1 cm vào m .ả ổ ủ- Dùng kìm Lube - Bacbông banh r ng mép v t r ch, hút s ch m .ộ ế ạ ạ ủ- B m r a áp xe b ng dung d ch NaCl 0,9%, oxy già 12 đ n v ho c dung d ch sát ơ ử ổ ằ ị ơ ị ặ ịtrùng.

VI. THEO DÕI VÀ X TRÍ TAI BI NỬ Ế1. Theo dõi

- Kháng sinh toàn thân.

- Ch ng viêm, gi m đau, ch ng phù n .ố ả ố ề- Làm thu c hàng ngày: dùng kèm Lube-Bacbông banh r ng v t r ch, r a áp xe.ố ộ ế ạ ử ổ- Ch đ nh c t amidan sau 3 - 4 tu n đ đ phòng tái phát.ỉ ị ắ ầ ể ề2. Xử trí

- Choáng do đau và quá s hãi: gi i thích kỹ càng cho ng i b nh v th thu t, dùng ợ ả ườ ệ ề ủ ậthu c tr tim, tr l c, an th n...ố ợ ợ ự ầ- Ch y máu ít: dùng bông t m dung d ch oxy già 12 đ n v đ t vào v t r ch.ả ẩ ị ơ ị ặ ế ạ

CHÍCH ÁP XE THÀNH SAU H NGỌ

I. Đ NH NGHĨAỊChích áp xe thành sau h ng là chích r ch d n l u m thành sau h ng, kho ng 1 c a ọ ạ ẫ ư ổ ủ ọ ả ủHenle. Th ng g p tr nh d i 3 tu i do viêm nhi m h ch Gilet.ườ ặ ở ẻ ỏ ướ ổ ễ ạ

14

II. CH Đ NHỈ ỊCác áp xe thành sau h ng.ọIII. CH NG CH Đ NHỐ Ỉ ỊKhông có.

IV. CHU N BẨ Ị1. Ng i th c hi nườ ự ệBác sĩ chuyên khoa I Tai Mũi H ng.ọ2. Ph ng ti nươ ệ- Ngu n sáng (đèn Clar...).ồ- B m tiêm 10-20 ml và kim to.ơ- Máy hút.

- Đè l i khu u.ưỡ ỷ- Dao chích nh n mũi.ọ3. Ng i b nhườ ệĐ c qu n ch t b ng khăn m .ượ ấ ặ ằ ổ4. Hồ s ơ b nệ h án

- B nh án chuyên khoa Tai - Mũi - H ng.ệ ọ- Xét nghi m c b n: công th c máu, máu ch y, máu đông.ệ ơ ả ứ ảV. CÁC B C TI N HÀNHƯỚ Ế1. Vô cảm

Tùy theo tình tr ng ng i b nh có th gây tê ho c mê.ạ ườ ệ ể ặ2. T tư hế- Ng i b nh n m ng a trên bàn, đ u th p, thò ra đ u bàn do m t ng i ph gi .ườ ệ ằ ử ầ ấ ầ ộ ườ ụ ữ- Ph u thu t viên đ ng bên ph i ng i b nh (n u thu n tay ph i).ẫ ậ ứ ả ườ ệ ế ậ ả3. Kỹ thu tậ- Tay trái đè l i nh nhàng b c l thành sau h ng.ưỡ ẹ ộ ộ ọ- Dùng b m tiêm ch c dò vào n i ph ng nh t sâu đ 5 mm, hút b t m cho áp xe x p ơ ọ ơ ồ ấ ộ ớ ủ ẹl i, ng i b nh sẽ d th h n.ạ ườ ệ ễ ở ơ- Dùng dao nh n chích theo ch ch c dò theo chi u trên d i dài 5 mm.ọ ỗ ọ ề ướ- Hút s ch m .ạ ủVI. THEO DÕI VÀ X TRÍ TAI BI NỬ Ế1. Theo dõi

- Ng t th , choáng.ạ ở- Kháng sinh toàn thân ch ng viêm, ch ng phù n .ố ố ề- Khám l i h ng hàng ngày, n u c n thi t ph i banh r ng v t chích và hút m .ạ ọ ế ầ ế ả ộ ế ủ- Sau 1 tháng, nên ch đ nh n o V.A.ỉ ị ạ2. Xử trí

- Đè l i quá thô b o gây nên ng ng th đ t ng t: b đè l i, h tr hô h p cho ng i ưỡ ạ ừ ở ộ ộ ỏ ưỡ ỗ ợ ấ ườ15

b nh th l i, sau đó đè l i nh nhàng và ch c hút b t m .ệ ở ạ ưỡ ẹ ọ ớ ủ- Khi chích, m trào ra nhi u tràn vào đ ng th : hút m th t nhanh, c m chân d c ủ ề ườ ở ủ ậ ầ ống c đ u xu ng.ượ ầ ố

N N CH NH HÌNH THÁP MŨI SAU CH N TH NGẮ Ỉ Ấ ƯƠ

I. Đ I C NGẠ ƯƠTh thu t nh m đ a x ng chính mũi v v trí cũ, d ng l i vách ngăn cho th ng.ủ ậ ằ ư ươ ề ị ự ạ ẳII. CH Đ NHỈ ỊX ng chính và vách ngăn b v sau ch n th ng.ươ ị ỡ ấ ươIII. CH NG CH Đ NHỐ Ỉ ỊG y x ng chính mũi đi kèm ch n th ng s não ph i t m th i ng ng x trí đ gi i ẫ ươ ấ ươ ọ ả ạ ờ ừ ử ể ảquy tế s não và ch n th ng tr c, sau đó m i ch nh l i x ng chính mũi b g y.ọ ấ ươ ướ ớ ỉ ạ ươ ị ẫIV. CHU N BẨ Ị1. Ng i th c hi nườ ự ệ- Bác sĩ chuyên khoa Tai Mũi H ng.ọ- Ph u thu t viên đeo đèn Clar, ng i ph th nh t đ ng đ i di n v i ph u thu t viên,ẫ ậ ườ ụ ứ ấ ứ ố ệ ớ ẫ ậ ng i ph th hai gi đ u.ườ ụ ứ ữ ầ2. Ph ng ti nươ ệ- 01 c p khu u.ặ ỷ- 01 bay to và đ c ng, kìm nâng s ng mũi cu n (Asch - Walsham).ủ ứ ố ố- 01 soi mũi.

- 02 chén đ ng thu c sát trùng và thu c tê.ự ố ố- Khăn, b c nhét mũi có t m d u.ấ ẩ ầ- G c có t m b t th ch cao ho c nh a b t (nh a nhanh c ng).ạ ẩ ộ ạ ặ ự ộ ự ứ- ng hút và máy hút.Ố3. Ng i b nhườ ệ- Ch p phim Blondeau, Hirtz, mũi nghiêng (tia m m h n).ụ ề ơ- Ng i b nh có choáng: ch ng choáng cho ng i b nh tr c.ườ ệ ố ườ ệ ướ- Thông th ng x trí ch n th ng g y x ng chính mũi là gây tê t i ch . T m m t ườ ử ấ ươ ẫ ươ ạ ỗ ẩ ộđo n b c có th m dung d ch thu c tê niêm m c và co m ch và đ t vào mũi. Tiêm thu c ạ ấ ấ ị ố ạ ạ ặ ốtê t i ch vào vách hõm mũi hai bên.ạ ỗ4. H s b nh ánồ ơ ệTheo quy đ nh c a B Y t .ị ủ ộ ếV. CÁC B C TI N HÀNHƯỚ Ế1. Có th ể gây tê tại chỗ hoặc gây mê

2. Đối với gẫy kín

- Đ t b c có th m thu c tê t i ch và co m ch ngách trên, sau 10 phút rút ra. Tiêm ặ ấ ấ ố ạ ỗ ạ ởthu c tê t i ch vào vách ngăn mũi hai bên.ố ạ ỗ

16

- Rút b c ra, tay trái gi banh mũi, tay ph i dùng bay đ a lên sát ngách trên r i t t ấ ữ ả ư ồ ừ ừđ a x ng b g y v v trí cũ.ư ươ ị ẫ ề ị- Nhét m t b c có th m d u parafin lên sát ngách trên đ đ cho x ng kh i s p l i.ộ ấ ấ ầ ể ỡ ươ ỏ ậ ạ- N u bên kia cũng g y thì ti p t c làm nh trên. Trong khi nhét b c ph i ch nh l i váchế ẫ ế ụ ư ấ ả ỉ ạ ngăn cho cân đ i.ố- Làm m t máng b ng b t th ch cao và g c ra phía ngoài (ho c nh a) theo khuôn c a ộ ằ ộ ạ ạ ặ ự ủmũi đ đ khung cho mũi. N p b t này đ c gi 1 tu n r i b ra, rút b c mũi sau 2 ể ỡ ẹ ộ ượ ữ ầ ồ ỏ ấngày.

3. Đối với xương chính gẫy hở- Ph i x p l i x ng g y v v trí cũ.ả ế ạ ươ ẫ ề ị- Đ n g c gi phía bên trong mũi.ộ ạ ữ- Khâu ph c h i các bình di n rách: niêm m c, c , da.ụ ồ ệ ạ ơ- Đ t b t khung (ho c nh a nhanh c ng).ặ ộ ặ ự ứVI. THEO DÕI

- Dùng kháng sinh toàn thân, nh mũi b ng Argyrol 3%.ỏ ằ- N u g y h , b n, c n tiêm S.A.T.ế ẫ ở ẩ ầ- Làm thu c mũi: hút d ch, khí dung mũi, luôn không đ dính.ố ị ểVII. TAI BI N VÀ X TRÍẾ Ử- Ch y máu: nhét l i b c cho ch t.ả ạ ấ ặ- X ng không li n t t, can x u: đ p can, n n l i.ươ ề ố ấ ậ ắ ạ- Ng t do dính trong h c mũi: chăm sóc t t, tách dính.ạ ố ố- Viêm xoang do đ ng.ứ ọ

PH U THU T M KHÍ QU NẪ Ậ Ở Ả

I. Đ NH NGHĨAỊM khí qu n là t o ra m t đ ng th m i khí qu n trong nh ng tr ng h p bít t c ở ả ạ ộ ườ ở ớ ở ả ữ ườ ợ ắh u - thanh qu n ho c cho m c đích h i s c chung.ầ ả ặ ụ ồ ứII. CH Đ NHỈ ỊBít t c đ ng hô h p trên do u, viêm, d v t, ch n th ng vùng c và thanh qu n nh :ắ ườ ấ ị ậ ấ ươ ổ ả ư- D v t thanh qu n, khí qu n, h h ng.ị ậ ả ả ạ ọ- U h h ng, thanh qu n, u tuy n giáp chèn ép vào trong lòng khí qu n.ạ ọ ả ế ả- Viêm thanh qu n b ch h u, viêm thanh thi t, viêm toàn b thanh qu n phù n , d ng.ả ạ ầ ệ ộ ả ề ị ứ- Ch n th ng c và thanh qu n.ấ ươ ổ ả- Li t c m thanh qu n, u n ván gây co th t b t th ng.ệ ơ ở ả ố ắ ấ ườ- B i li t th hành não.ạ ệ ể- M khí qu n đ phòng ng a tr c trong nh ng ph u thu t l n vùng c m t.ở ả ể ừ ướ ữ ẫ ậ ớ ổ ặ- M khi trong tr ng h p ph i h i s c th máy lâu dài.ổ ườ ợ ả ồ ứ ở- S o h p thanh khí qu n.ẹ ẹ ả

17

- T n th ng t bên ngoài chèn vào đ ng th nh u, viêm nhi m trên s n thanh khí ổ ươ ừ ườ ở ư ễ ụqu n gây x p thanh khí qu n.ả ẹ ảIII. CHU N BẨ Ị1. Ng i th c hi nườ ự ệBác sĩ chuyên khoa c p I Tai Mũi H ng và ng i ph .ấ ọ ườ ụ2. Ph ng ti nươ ệ01 dao m th ng, 01 dao m nh , 01 kéo th ng, 01 kéo Sim, 04 kìm Kocher, 04 kìm ổ ườ ổ ỏ ẳHalstead, 02 banh Farabeup, 01 banh ba ch c Laborde, 01 bóc tách lòng máng, 02 k p ạ ẹph u tích (có m u và không m u) 01 kìm c p kim và kim, ch , 01 ng hút, dây cao su, ẫ ấ ấ ặ ỉ ốmáy hút, canuyn khí qu n.ả3. Ng i b nhườ ệĐ c chu n b chu đáo theo quy đ nh.ượ ẩ ị ịIV. CÁC B C TI N HÀNHƯỚ ẾCó 3 lo i m khí qu n: m cao, m trung bình và m th p. Trong tr ng h p t i c p có ạ ở ả ở ở ở ấ ườ ợ ố ấth dùng m t kim to (trocar) ch c qua màng giáp nh n cho ng i b nh th t m.ể ộ ọ ẫ ườ ệ ở ạ1. Vô cảm

Gây tê, tiêm thu c tê d i da và t ch c t s n nh n t i hõm c, ho c gây mê n u đ cố ướ ổ ứ ừ ụ ẫ ớ ứ ặ ế ượ đ t ng n i khí qu n tr c.ặ ố ộ ả ướ2. T tư hếNg i b nh n m ng a, d i vai có đ n g i, đ u ng a h t s c ra sau. Trong tr ng h p ườ ệ ằ ử ướ ộ ố ầ ử ế ứ ườ ợkhó th n ng đ ng i b nh n m bình th ng, đ n khi r ch đ c khí qu n m i cho ở ặ ể ườ ệ ằ ườ ế ạ ượ ả ớđ u ng a.ầ ửPh u thu t viên đ ng bên ph i ng i b nh, đeo ngu n sáng (đèn Clar) (ho c đèn tr n ẫ ậ ứ ả ườ ệ ồ ặ ầt t). Ng i ph đ ng bên đ i di n v i ph u thu t viên.ố ườ ụ ứ ố ệ ớ ẫ ậ3. Kỹ thu tậThì 1: Rạch da

Ph u thu t viên dùng tay trái gi l y s n giáp (ngón cái và ngón gi a hai bên s n giáp ẫ ậ ữ ấ ụ ữ ụngón tr gi gi a s n giáp). R ch t b d i s n nh n, đ ng r ch kho ng 3 cm, c t ỏ ữ ữ ụ ạ ừ ờ ướ ụ ẫ ườ ạ ả ắda và l p m d i da, b c l đ c cân nông, n u ch y máu k p t m.ớ ỡ ướ ộ ộ ượ ế ả ẹ ạThì 2: Tách cơDùng dao r ch cân nông theo đ ng tr ng gi a. Dùng bóc tách, tách 2 nhóm c d i ạ ườ ắ ữ ơ ướmóng sang hai bên. Dùng banh Faraboeuf kéo hai nhóm c sang hai bên.ơThì 3: Bộc l khíộ quản

Dùng bóc tách lòng máng g t ch c tr c khí qu n, kéo nh eo tuy n giáp xu ng d i ỡ ổ ứ ướ ả ẹ ế ố ướho c lên trên đ b c l khí qu n. N u eo to quá dùng hai k p Kocher k p hai bên r i ặ ể ộ ộ ả ế ẹ ẹ ồc t eo, đ khâu bu c sau.ắ ể ộThì 4: Ch ỉ rạch khí quản khi thấy vòng s nụ khí quản

Tiêm nhanh 1 ml xylocain 1% vào khí qu n đ ph n x ho (tr c khi b m hút ra có khí ả ể ả ạ ướ ơlà đúng khí qu n). Dùng dao nh l i dao quay lên trên, ch c th ng khí qu n r i h t lênả ỏ ưỡ ọ ủ ả ồ ấ trên theo đúng đ ng gi a, kho ng 2 vòng s n.ườ ữ ả ụThì 5: Đặt ống canuyn khí quản

Lu n nhanh ng thông vào khí qu n r i rút ngay nòng ng thông ra, l p ngay ng thôngồ ố ả ồ ố ắ ố vào. N u khó khăn dùng banh ba ch c Labord banh l m ra.ế ạ ỗ ở

18

Thì 6: Khâu da

Khâu da trên và d i vài mũi.ướThì 7: Buộc băng

Bu c 2 dây quai c đ nh ra sau c đ khi ho không b t ng ra đ c. Đ t y m cho ng i ộ ố ị ổ ể ậ ố ượ ặ ế ườb nh.ệV. THEO DÕI VÀ X TRÍ TAI BI NỬ Ế1. Theo dõi

- Mùa l nh đ ng i b nh n m bu ng m, thoáng.ạ ể ườ ệ ằ ồ ấ- Ph i s d ng máy hút và ng cao su nh đ hút đ m dãi khi xu t ti t.ả ử ụ ố ỏ ể ờ ấ ế- Ngày 2 - 3 l n nh nhàng l y ng thông trong ra, r a thông s ch, sát khu n r i l p l i ầ ẹ ấ ố ử ạ ẩ ồ ắ ạtránh t c. Thay y m khi b b n.ắ ế ị ẩ- Khi nào b nh kh i, th đ ng trên đ c thì rút ng. Tr c khi rút ng cho thu c an ệ ỏ ở ườ ượ ố ướ ố ốth n hay thu c ng .ầ ố ủ- Ph i bu c băng đ ho c k ch m i rút ng thông đ u gi ng ng i b nh.ả ộ ỏ ặ ẻ ữ ớ ố ở ầ ườ ườ ệ- Chu n b m t b ng thông s n đ t ngay đ u gi ng ng i b nh, đ khi c n đ t l i ẩ ị ộ ộ ố ẵ ặ ầ ườ ườ ệ ể ầ ặ ạkhông lúng túng.

2. Xử trí

- Ch y máu:ả+ Ch m vào nh ng m ch máu: k p bu c l i.ạ ữ ạ ẹ ộ ạ+ Ch m vào tuy n giáp ch y máu: khâu l i.ạ ế ả ạ+ M khí qu n lâu do loét, canuyn c ch y máu niêm m c d c m. N u ch y máu l n vì ở ả ọ ả ạ ễ ầ ế ả ớv các m ch máu c thì c n ph i m ra và k p bu c l i.ỡ ạ ổ ầ ả ở ẹ ộ ạ- Tràn khí:

+ Tràn khí nh d i da: c n c t b t ch đã khâu.ẹ ướ ầ ắ ớ ỉ+ Tràn khí r ng: ph i c m kim cho thoát khí.ộ ả ắ+ Tràn khí màng ph i: ph i hút liên t c đ h i s c, th cho t t.ổ ả ụ ể ồ ứ ở ố- Đôi khi m t t r i, toàn b h th ng đ ng th co th t, n u ta bóp bang mà ch ng l i ở ố ồ ộ ệ ố ườ ở ắ ế ố ạbóng thì ph i ch ng co th t, th m chí ph i gây mê giãn c có máy th h tr .ả ố ắ ậ ả ơ ở ỗ ợ

PH U THU T N I SOI C M MÁU MŨIẪ Ậ Ộ Ầ

I. Đ NH NGHĨAỊLà bi n pháp c m máu mũi b ng đông đi n (đ n c c ho c l ng c c) d i n i soi có ệ ầ ằ ệ ơ ự ặ ưỡ ự ướ ộmàn hình.

II. CH Đ NHỈ ỊCh y máu mũi tr c và ch y máu mũi sau.ả ướ ảIII. CH NG CH Đ NHỐ Ỉ ỊKhông có ch ng ch đ nh tuy t đ i.ố ỉ ị ệ ốIV. CHU N BẨ Ị1. Ng i th c hi nườ ự ệ

19

Bác sỹ chuyên khoa Tai Mũi H ng.ọ2. Ph ng ti nươ ệ- B n i soi có màn hình.ộ ộ- B đông đi n l ng c c (t t nh t là lo i không dính) và ng hút có ch c năng đông ộ ệ ưỡ ự ố ấ ạ ố ứđi n.ệ- K p khu u.ẹ ỷ- K p ph u tích k p Blakesley.ẹ ẫ ẹ- B c, thu c co m ch (ephedrin 1‰, oxymetazolin 0,5‰ ho c 1‰).ấ ố ạ ặ- Thu c gây tê t i ch (lidocain 6% ho c 10%).ố ạ ỗ ặ3. Ng i b nhườ ệ- Đ c gi i thích rõ ràng v b nh và cách th c ph u thu t.ượ ả ề ệ ứ ẫ ậ- B i ph máu, n c, đi n gi i tr c.ồ ụ ướ ệ ả ướ- Tìm nguyên nhân ch y máu.ả4. Hồ s ơ b nệ h án

Đ y đ , các xét nghi m c b n đánh giá đ c ch c năng tim, gan, th n, ph i, b nh v ầ ủ ệ ơ ả ượ ứ ậ ổ ệ ềmáu c a ng i b nh nh công th c máu, đông máu c b n, ch c năng gan, th n.ủ ườ ệ ư ứ ơ ả ứ ậV. CÁC B C TI N HÀNHƯỚ Ế1. Kiểm tra h ồ sơ b nệ h án và các xét nghiệm cơ bản đã làm

2. Kiểm tra người b nệ h

3. Kỹ thu tậ3.1. T tư hếNg i b nh n m ng a đ u cao 15-20ườ ệ ằ ử ầ o so v i ng c. Ph u thu t viên đ ng bên ph i c a ớ ự ẫ ậ ứ ả ủng i b nh.ườ ệ3.2. Vô c mảGây tê t i ch ho c gây mê toàn thân.ạ ỗ ặ3.3. Kỹ thu tậThì 1:

Rút b c trong mũi n u có.ấ ếThì 2:

Đ t ho c x t thu c gây tê t i ch và thu c co m ch.ặ ặ ị ố ạ ỗ ố ạThì 3:

- Dùng ng n i soi 0 ki m tra toàn b h c mũi bên ch y máu và c bên không ch y máu.ố ộ ể ộ ố ả ả ả- Đánh giá tình đ c tình tr ng niêm m c cu n, vách ngăn, khe-sàn mũi, vòm.ượ ạ ạ ố- Tìm đi m ch y máu ho c nghi ng ch y máu.ể ả ặ ờ ả- Đ t đi m ch y máu b ng đông đi n l ng c c ho c ng hút đông đi n có hút.ố ể ả ằ ệ ưỡ ự ặ ố ệThì 4:

- Ki m tra l i h c mũi.ể ạ ố- Đ t mi ng gelaspon ho c merocel vào h c mũi đ ch ng dính n u niêm m c b t n ặ ế ặ ố ể ố ế ạ ị ổth ng nhi u và đ i x ng.ươ ề ố ứ

20

VI. THEO DÕI VÀ CHĂM SÓC SAU PH U THU TẪ Ậ- B m r a ho c nh n c mu i sinh lý nhi u l n vào h c mũi.ơ ử ặ ỏ ướ ố ề ầ ố- Rút merocel sau 3-6 ngày tùy t ng ng i b nh.ừ ườ ệVII. TAI BI N VÀ X TRÍẾ Ử- Ch y máu l i.ả ạ- Choáng ng t.ấ- Nhi m khu n mũi xoang.ễ ẩ- Ho i t niêm m c đ ng th n u di n đ t quá r ng và sâu.ạ ử ạ ườ ở ế ệ ố ộChú ý tìm nguyên nhân c a ch y máu và đi u tr nguyên nhân đ đ phòng ch y máu ủ ả ề ị ể ề ảtái phát nh cao huy t áp, ch n th ng.ư ế ấ ươ

PH U THU T CH N TH NG XOANG TRÁNẪ Ậ Ấ ƯƠ

I. Đ I C NGẠ ƯƠ- Ch n th ng xoang trán g m 2 lo i:ấ ươ ồ ạ+ Ch n th ng kín.ấ ươ+ Ch n th ng h .ấ ươ ở- Ch n th ng xoang trán có th kèm theo t n th ng não, màng não và trong m t s ấ ươ ể ổ ươ ộ ốtr ng h p c n ph i h p v i ph u thu t th n kinh.ườ ợ ầ ố ợ ớ ẫ ậ ầII. CH Đ NHỈ Ị- V xoang trán hỡ ở- V nát ho c lún thành tr c xoang trán.ỡ ặ ướ- V lún thành sau c a xoang trán.ỡ ủ- V xoang trán có ch y n c não t y.ỡ ả ướ ủIII. CH NG CH Đ NHỐ Ỉ ỊNh ng tr ng h p v xoang trán kèm theo rách màng não, t n th ng nhu mô não ữ ườ ợ ỡ ổ ươho c nghi ng có t máu trong s không n m trong ch đ nh ph u thu t này.ặ ờ ụ ọ ằ ỉ ị ẫ ậIV. CHU N BẨ Ị1. Ng i th c hi nườ ự ệBác sĩ chuyên khoa Tai Mũi H ng có kinh nghi m ph u thu t xoang.ọ ệ ẫ ậ2. Ph ng ti nươ ệ- D ng c ph u thu t xoang trán qua đ ng ngoài.ụ ụ ẫ ậ ườ- Khoan đi n và mũi khoan các c .ệ ỡ- Ch thép không g , n p vít k t h p x ng.ỉ ỉ ẹ ế ợ ươ- Thu c: kháng sinh li u cao, lo i ng m qua màng não đ ng tiêm ho c truy n tĩnh ố ề ạ ấ ườ ặ ềm ch đ ngăn ng a tai bi n t i não và màng não.ạ ể ừ ế ạ3. Ng i b nhườ ệ- Ng i b nh và gia đình đ c gi i thích nh ng tai bi n có th x y ra trong và sau ph uườ ệ ượ ả ữ ế ể ả ẫ thu t nh ch y máu, rách màng não, t máu trong s , viêm màng não.ậ ư ả ụ ọ

21

- Ng i b nh đ c c o s ch lông mày bên xoang trán m ho c c o s ch tóc thành m t ườ ệ ượ ạ ạ ổ ặ ạ ạ ộv t r ng 3 cm song song v i đ ng chân tóc tr c (n u v xoang trán c hai bên).ệ ộ ớ ườ ướ ế ỡ ả4. Hồ s ơ b nệ h án

- Nêu rõ các tri u ch ng c năng và th c th xu t hi n sau ch n th ng, đ c bi t c n ệ ứ ơ ự ể ấ ệ ấ ươ ặ ệ ầkhai thác kỹ kho ng t nh, h i ch ng màng não, ch y máu mũi, ch y d ch não t y sau ả ỉ ộ ứ ả ả ị ủch n th ng.ấ ươ- Hình nh đi n quang c n có:ả ệ ầ+ Phim s nghiêng, Blondeau, Hirtz.ọ+ T t nh t là có phim CT scan lát c t đ ng ngang và lát c t ngang (coronal và axial) qua ố ấ ắ ứ ắxoang trán.

- Xét nghi m c b n v máu và n c ti u kèm theo, xét nghi m d ch mũi (albumin, ệ ơ ả ề ướ ể ệ ịđ ng) n u nghi ng ch y d ch não t y.ườ ế ờ ả ị ủV. CÁC B C TI N HÀNHƯỚ Ế1. Vô cảm

Gây mê toàn thân.

2. Kỹ thuật

- Đ ng r ch ph n m m:ườ ạ ầ ề n u ch n th ng h thì s d ng đ ng qua v t th ng có ế ấ ươ ở ử ụ ườ ế ươth m r ng. V i ch n th ng kín có th s d ng hai đ ng r ch da khác nhau tuỳ ể ở ộ ớ ấ ươ ể ử ụ ườ ạtheo th ng t n xoang trán khu trú hay lan r ng c hai bên xoang trán:ươ ổ ộ ả+ Đ ng r ch da kinh đi n: nh trong ph u thu t xoang trán qua đ ng ngoài (t r ườ ạ ể ư ẫ ậ ườ ừ ễmũi đ n gi a cung mày).ế ữ+ Đ ng r ch Unterberger: đ ng liên thái d ng (t ph n tr c trên vành tai này ườ ạ ườ ươ ừ ầ ướsang tai kia đi qua vòm đ nh trán, sau đ ng chân tóc tr c 3 cm).ỉ ườ ướ- Lóc màng x ng:ươ b c l kh p mũi trán và m t tr c xoang.ộ ộ ớ ặ ướ- Khoan x ng:ươ thì này tuỳ thu c ki u v xoang trán.ộ ể ỡ* G y lún thành tr c xoang trán:ẫ ướ+ L y nh ng m nh x ng m t tr c xoang trán và ngâm b o qu n trong n c mu i ấ ữ ả ươ ở ặ ướ ả ả ướ ốsinh lý.

+ Có th khoan m r ng xoang trán n u c a m vào xoang trán quá h p. Khoan theo ể ở ộ ế ử ở ẹm t hình thang đ c đánh d u d a trên hình d ng xoang trán trên phim (m nh x ng ộ ượ ấ ự ạ ả ươcũng đ c b o qu n trong n c mu i sinh lý).ượ ả ả ướ ố+ R a s ch lòng xoang trán: hút s ch nh ng m nh v n x ng, kh i máu t .ử ạ ạ ữ ả ụ ươ ố ụ+ Đ t ng d n l u mũi trán.ặ ố ẫ ư+ N u có k t h p v x ng sàng thì đ ng d n l u mũi trán có th đ c b sung b ng ế ế ợ ỡ ươ ườ ẫ ư ể ượ ổ ằph u thu t n o sàng qua đ ng mũi.ẫ ậ ạ ườ+ Đ t l i m nh x ng vào m t tr c xoang trán, khâu k t h p x ng b ng ch thép ặ ạ ả ươ ặ ướ ế ợ ươ ằ ỉho c n p vít.ặ ẹ* V v n thành tr c xoang trán:ỡ ụ ướ l y m nh x ng v n b đi, trong tr ng h p không ấ ả ươ ụ ỏ ườ ợth th c hi n k t h p x ng ta có th áp d ng kỹ thu t lo i tr xoang trán:ể ự ệ ế ợ ươ ể ụ ậ ạ ừ+ Các thì ph u thu t ph n m m nh trên.ẫ ậ ầ ề ư+ M vào xoang trán.ở+ R a s ch xoang và l y h t niêm m c xoangử ạ ấ ế ạ

22

+ Bít l p ng mũi trán b ng x ng x p (l y t x ng ch u).ấ ố ằ ươ ố ấ ừ ươ ậ+ Có th l p thêm cân c ho c t ch c m vào xoang v i nh ng xoang l n. Ph ng ể ấ ơ ặ ổ ứ ỡ ớ ữ ớ ươpháp xóa xoang trán th ng do Ngo i Th n kinh th c hi n sẽ có kh năng bi n ch ng uườ ạ ầ ự ệ ả ế ứ nh y do không l y h t niêm m c và không d n l u đ c xoang trán. Do đó, nên h n ầ ấ ế ạ ẫ ư ượ ạch ph ng pháp này.ế ươ* V thành sau xoang trán:ỡ n u có rách màng não ch y n c não t y: khâu màng não, có ế ả ướ ủth l y h t màng não trong xoang trán, ngách mũi trán, sau đó bít l p xoang trán b ng ể ấ ế ấ ằcân c và m t thân.ơ ỡ ự- Khâu màng x ng, khâu cân c và daươ ơ (nên khâu da b ng đ ng th m mỹ).ằ ườ ẩVI. THEO DÕI X TRÍ TAI BI NỬ Ế1. Trong phẫu thuật

Tránh làm t n th ng thành sau xoang trán khi m r ng ng thông mũi trán.ổ ươ ở ộ ố2. Sau phẫu thuật

- Ch y máu mũi ho c d ch não t y.ả ặ ị ủ- Theo dõi các tri u ch ng màng não.ệ ứ- Theo dõi và r a ng thông mũi trán.ử ố- Th i gian rút ng mũi trán sau kho ng 2 - 3 tháng.ờ ố ả

Ch ng IIIươ : LĨNH V C MŨI XOANGỰ

PH NG PHÁP PROETZƯƠ

I. Đ I C NGẠ ƯƠPh ng pháp Proetz còn đ c g i là ph ng pháp đ i th giúp cho đi u tr xoang sau ươ ượ ọ ươ ổ ế ề ị(xoang sàng và xoang b m).ướII. CH Đ NHỈ ỊHút r a và đ a thu c vào xoang sau khi l thông xoang bít t c không hoàn toàn.ử ư ố ỗ ắIII. CH NG CH Đ NHỐ Ỉ ỊKhi viêm xoang có bi n ch ng (đau đ u, nhìn m , s ng t y quanh m t).ế ứ ầ ờ ư ấ ổ ắIV. CHU N BẨ Ị1. Ng i th c hi nườ ự ệBác sĩ hay Đi u d ng h c đ nh h ng Tai Mũi H ng.ề ưỡ ọ ị ướ ọ2. Ph ng ti nươ ệ- D ng c : ụ ụ+ K p khu uẹ ỷ+ 2 b m tiêm (5 ml đ l y thu c, và b m tiêm 10 ml đ l y n c mu i sinh lý)ơ ể ấ ố ơ ể ấ ướ ố+ Máy hút

+ Ampu

- Thu c: thu c co m ch (oxymetazolin hay naphazolin).ố ố ạ

23

3. Ng i b nhườ ệĐ c nghe gi i thích kỹ v th thu t đ an tâm và h p tác.ượ ả ề ủ ậ ể ợV. CÁC B C TI N HÀNHƯỚ Ế- Đ t thu c co m ch vào hai h c mũi đ làm thông mũi.ặ ố ạ ố ể- T th : ng i b nh n m đ u ng a t i đa.ư ế ườ ệ ằ ầ ử ố- Cách làm: dùng máy hút đ u ng hút có l p ampu v a khít l mũi. B t ch t h c mũi ầ ố ắ ừ ỗ ị ặ ốm t bên, b o ng i b nh kêu kê kê đ bu m hàm đ y kín đ ngộ ả ườ ệ ể ồ ậ ườxu ng h ng, b m dung d ch n c mu i đ ng tr ng và hút mũi đ l y dung d ch r a ố ọ ơ ị ướ ố ẳ ươ ể ấ ị ửvà d ch xu t ti t. Sau đó b m kho ng 1 ml thu c vào, làm nh trên. K t thúc ng i ị ấ ế ơ ả ố ư ế ườb nh n m t th trên đ gi thu c kho ng vài phút m i đ ng d y đ cho thu c không ệ ằ ư ế ể ữ ố ả ớ ứ ậ ể ốch y xu ng h ng,ả ố ọLàm vài l n nh v y có th r a và d n l u xoang.ầ ư ậ ể ử ẫ ư

B CU N MŨIẺ Ố

I. Đ I C NGẠ ƯƠB cu n mũi là th thu t nh m ép cu n d i vào sát vách mũi xoang (khe d i) gi i ẻ ố ủ ậ ằ ố ướ ướ ảquy t v n đ l u thông không khí qua đ ng mũi đ i v i ng i b nh b ng t nhi u ế ấ ề ư ườ ố ớ ườ ệ ị ạ ềnh ng niêm m c cu n còn co h i v i thu c co m ch và cu n b v u.ư ạ ố ồ ớ ố ạ ố ị ẩII. CH Đ NHỈ ỊCu n mũi b v u.ố ị ẩIII. CH NG CH Đ NHỐ Ỉ Ị- D hình vách ngăn làm h c mũi quá h p không có đ ng đ a d ng c vào.ị ố ẹ ườ ư ụ ụ- Đang viêm mũi xoang c p.ấIV. CHU N BẨ Ị1. Ng i th c hi nườ ự ệBác sĩ chuyên khoa Tai Mũi H ng.ọ2. Ph ng ti nươ ệ- D ng c : ụ ụ+ Kéo cong to b n đ u tù ho c đ u tày to b n.ả ầ ặ ầ ả+ Banh mũi.

+ Ngu n sáng đeo trán (đèn Clar, đèn trán)ồ+ Que bông, b c, bông y t .ấ ế- Thu c: thu c tê niêm m c (xylocain 6 - 10%) có th pha thu c co m ch (adrenalin t ố ố ạ ể ố ạ ỷl 1: 20.000).ệ3. Ng i b nhườ ệ- Đ c gi i thích kỹ v b nh và các b c ti n hành th thu t.ượ ả ề ệ ướ ế ủ ậ- Có th ng i, nh ng t t h n là n m (có ti n mê).ể ồ ư ố ơ ằ ề4. H s b nh ánồ ơ ệTheo quy đ nh chung.ị

24

V. CÁC B C TI N HÀNHƯỚ Ế1. Vô c mảĐây là m t th thu t khá đau, ng i b nh có th đ c ti n mê.ộ ủ ậ ườ ệ ể ượ ềGây tê t i ch (xylocain 6 - 10%) kh p b m t cu n d i, ngách d i (đ t b c 15 phút).ạ ỗ ắ ề ặ ố ướ ướ ặ ấ2. Kỹ thu tậ- Dùng kéo cong dày, đ a đ u kéo vào sát thành sau h ng, b cong c a kéo ôm l y l ng ư ầ ọ ờ ủ ấ ưcu n và b t do c a cu n, kéo lùi ra tr c kho ng 1- 2 cm.ố ờ ự ủ ố ướ ả- N u ng i b nh ng i thì ôm đ u ng i b nh tì vào ng c th y thu c, n u ng i b nh ế ườ ệ ồ ầ ườ ệ ự ầ ố ế ườ ện m thì ph i c đ nh đ u (gi đ u).ằ ả ố ị ầ ữ ầ- B t t , t đuôi cu n đ n đ u cu n nghe nh ti ng bánh đa v là đ c.ẻ ừ ừ ừ ố ế ầ ố ư ế ỡ ượVI. THEO DÕI

- Ch y máu.ả- S c do thu c, do đau.ố ố- Nhi m khu n.ễ ẩVII. TAI BI N VÀ X TRÍẾ Ử- S c: ch ng s c.ố ố ố- Ch y máu: tùy theo m c đ có th nhét b c và dùng thu c c m máu.ả ứ ộ ể ấ ố ầ

Đ T CU N MŨI B NG ĐÔNG ĐI NỐ Ố Ằ Ệ

I. Đ I C NGẠ ƯƠ- Đ t cu n mũi là m t th thu t nh m thu nh cu n mũi d i b ng đông đi n, gi i ố ố ộ ủ ậ ằ ỏ ố ướ ằ ệ ảquy t v n đ l u thông không khí qua mũi.ế ấ ề ư- Hi n nay, v i các thi t b s d ng laser, sóng cao t n, kỹ thu t này ít đ c s d ng. ệ ớ ế ị ử ụ ầ ậ ượ ử ụII. CH Đ NHỈ Ị- Cu n mũi d i b quá phát th ng xuyên.ố ướ ị ườ- Không đáp ng v i đi u tr n i khoa.ứ ớ ề ị ộ- Thu c co m ch không còn tác d ng làm co cu n mũi.ố ạ ụ ốIII. CH NG CH Đ NHỐ Ỉ Ị- Cu n mũi quá phát v n còn đáp ng t t v i thu c co m ch.ố ẫ ứ ố ớ ố ạ- D hình vách ngăn ch m đ n cu n.ị ạ ế ố- Đang viêm c p (xung huy t, xu t ti t hay đang b i nhi m).ấ ế ấ ế ộ ễIV. CHU N BẨ Ị1. Ng i th c hi nườ ự ệBác sĩ chuyên khoa Tai Mũi H ng.ọ2. Ph ng ti nươ ệ- D ng c : ụ ụ+ Đông đi nệ

25

+ Banh mũi.

+ Ngu n sáng đeo trán (đèn Clar, đèn trán).ồ+ Que bông, b c, bông y t .ấ ế- Thu c: thu c tê niêm m c (xylocain 6 - 10%) (có th pha adrenalin 0,1%).ố ố ạ ể3. Ng i b nhườ ệ- Đ c gi i thích v th thu t.ượ ả ề ủ ậ- Có th ng i ho c n m.ể ồ ặ ằ- Thăm khám kỹ ng i b nh (tìm nguyên nhân). Đ t thu c co m ch đánh giá s co h i ườ ệ ặ ố ạ ự ồc a niêm m c, khe gi a, vách ngăn.ủ ạ ữ4. H s b nh ánồ ơ ệTheo quy đ nh chung.ịV. CÁC B C TI N HÀNHƯỚ Ế1. Vô c mảGây tê toàn b cu n d i b ng thu c tê niêm m c (xylocain 6 - 10%), bôi nhi u l n ộ ố ướ ằ ố ạ ề ầb ng que bông kh p b m t cu n, khe gi a và d i ho c đ t b c t m thu c tê niêm ằ ắ ề ặ ố ữ ướ ặ ặ ấ ẩ ốm c.ạ2. Kỹ thu tậ- Tay trái c m banh mũi banh r ng cánh mũi ra.ầ ộ- Tay ph i c m đông đi n ngu i đ a d c theo cu n d i đ n t n thành sau h ng r i ả ầ ệ ộ ư ọ ố ướ ế ậ ọ ồkéo ng c tr ra kho ng 2 cm (đuôi cu n).ượ ở ả ố- C nh s c c a đông đi n th ng góc v i niêm m c r i b m nút cho đông đi n đ và kéo ạ ắ ủ ệ ẳ ớ ạ ồ ấ ệ ỏđông đi n lùi ra t t nhè nh ra ngoài đ n t n đ u cu n d i nh ng không đ ch m ệ ừ ừ ẹ ế ậ ầ ố ướ ư ể ạvào vách ngăn. Có th đ t nhi u đ ng song song v i nhau l ng cu n, m t b t doể ố ề ườ ớ ở ư ố ộ ở ờ ự cu n.ố- Khi h c mũi h p bu c ph i di m t b ng c a mũi đông đi n n m sát vào m t cu n mũi ố ẹ ộ ả ặ ằ ủ ệ ằ ặ ốd i đ tránh làm h ng vách ngăn và nh v y, đ ng đ t sẽ r ng h n và ch nên đ t 1 ướ ể ỏ ư ậ ườ ố ộ ơ ỉ ốl n.ầ- Có th đ t m t ho c hai bên cùng m t lúc.ể ố ộ ặ ộVI. THEO DÕI VÀ CHĂM SÓC

- Khám l i sau 24 gi .ạ ờ- Nh thu c co m ch 4 gi /1 l n trong 6 ngày li n đ tránh dính niêm m c.ỏ ố ạ ờ ầ ề ể ạ- R a mũi h ng ngày b ng n c mu i sinh lý.ử ằ ằ ướ ố- Có th dùng thu c ch ng viêm, ch ng phù n , ch ng d ng n u c n, tìm và đi u tr ể ố ố ố ề ố ị ứ ế ầ ề ịnguyên nhân gây quá phát cu n.ố- Theo dõi k t qu trong 6 tháng.ế ảVII. TAI BI N VÀ X TRÍẾ Ử- T n th ng vách ngăn: cho 1 đo n b c (t m m kháng sinh) vào, rút sau 02 ngày.ổ ươ ạ ấ ẩ ỡ- Ch y máu: nhét b c và dùng thu c c m máu.ả ấ ố ầ- S c, ng t do thu c tê, s hãi: ch ng s c.ố ấ ố ợ ố ố

26

PH U THU T CU N MŨI D I B NG SÓNG CAO T N (COBLATOR)Ẫ Ậ Ố ƯỚ Ằ Ầ

I. Đ I C NGẠ ƯƠCu n mũi là các m nh x ng xo n, m ng, chúc xu ng và nhô ra t 2 vách mũi. Cu n ố ả ươ ắ ỏ ố ừ ốmũi đ c niêm m c bao b c làm tăng di n tích b m t c a mũi lên, do đó giúp cho ượ ạ ọ ệ ề ặ ủkhông khí tr c khi vào ph i đ c s i m và đ c làm m nhi u h n. Ph u thu t ướ ổ ượ ưở ấ ượ ẩ ề ơ ẫ ậcu n mũi d i khi cu n mũi d i b viêm nhi m lâu ngày to lên gây ngh t mũi b ng ố ướ ố ướ ị ễ ẹ ằsóng đi n cao t n.ệ ầII. CH Đ NHỈ Ị- Cu n mũi d i b quá phát th ng xuyên.ố ướ ị ườ- Không đáp ng v i đi u tr n i khoa.ứ ớ ề ị ộ- Thu c co m ch không còn tác d ng làm co cu n mũi.ố ạ ụ ốIII. CH NG CH Đ NHỐ Ỉ Ị- Các b nh v máu: r i lo n đông, ch y máu.ệ ề ố ạ ả- Các b nh v tim m ch và n i khoa khác: ch a ki m soát đ c.ệ ề ạ ộ ư ể ượ- Thi u máu.ế- Nhi m trùng c p tính.ễ ấIV. CHU N BẨ Ị1. Ng i th c hi nườ ự ệBác sĩ chuyên khoa Tai Mũi H ng.ọ2. Ph ng ti nươ ệ- B d ng c và thi t b c a máy Coblator II.ộ ụ ụ ế ị ủ- B d ng c ph u thu t n i soi mũi xoang.ộ ụ ụ ẫ ậ ộ- B c t m thu c co m ch (ephedrin 1‰, oxymetazolin 0,5% ho c 1‰).ấ ẩ ố ạ ặ- Thu c gây tê t i ch : lidocain 6% ho c 10%.ố ạ ỗ ặ3. Ng i b nhườ ệ- Khám ki m tra mũi xoang qua n i soi, ch p phim c t l p vi tính mũi xoang t th ể ộ ụ ắ ớ ư ếcoronal (m t ph ng đ ng ngang).ặ ẳ ứ- Đ c gi i thích rõ ràng v b nh và cách th c ph u thu t.ượ ả ề ệ ứ ẫ ậ- B i ph máu, n c, đi n gi i.ồ ụ ướ ệ ả4. H s b nh ánồ ơ ệĐ y đ các xét nghi m c b n đánh giá đ c ch c năng tim, gan, th n, ph i, b nh v ầ ủ ệ ơ ả ượ ứ ậ ổ ệ ềmáu nh : công th c máu, đông máu c b n, ch c năng gan, th n, đi n tâm đ , siêu âm ư ứ ơ ả ứ ậ ệ ồtim, Xquang ph i...ổV. CÁC B C TI N HÀNHƯỚ Ế1. Ki m tra h s b nh ánể ồ ơ ệ2. Ki m tra ng i b nhể ườ ệ3. Kỹ thu tậ3.1. T thư ế- Ng i b nh n m ng a, đ u cao h n (15ườ ệ ằ ử ầ ơ o - 20o) so v i ng c.ớ ự

27

- Máy Coblator và d ng c ph u thu t đ t bên trái ng i b nh. Ph u thu t viên đ ng ụ ụ ẫ ậ ặ ở ườ ệ ẫ ậ ứbên ph i c a ng i b nh, monitor đ i di n v i ph u thu t viên.ả ủ ườ ệ ố ệ ớ ẫ ậ3.2. Vô c mảGây tê t i ch ho c gây mê toàn thân.ạ ỗ ặ- Thì 1: đ t ho c x t thu c gây tê t i ch và thu c co m ch.ặ ặ ị ố ạ ỗ ố ạ- Thì 2:

+ Dùng optic n i soi 0ộ o ki m tra toàn b h c mũi và cu n d i 2 bên.ể ộ ố ố ướ+ Đánh giá tình tr ng niêm m c h c mũi, cu n mũi, khe mũi, vách ngăn, vòm.ạ ạ ố ố+ Đ t đi n cao t n cu n mũi d i d i niêm m c b ng đ u dò chuyên d ng c a máy ố ệ ầ ố ướ ướ ạ ằ ầ ụ ủCoblator II. Dùng đ u đi n c c t o 2 đ ng vào đ u cu n d i ( trên và d i). ầ ệ ự ạ ườ ở ầ ố ướ ở ở ướM i v ch kh c trên đ u đi n c c đ c đ t kho ng 10s (th ng thì đ u đ t có 6 v ch ỗ ạ ấ ầ ệ ự ượ ố ả ườ ầ ố ạkh c). Tr c khi đ a đ u đi n c c d c theo thân cu n d i, v i m i v ch kh c nên ấ ướ ư ầ ệ ự ọ ố ướ ớ ỗ ạ ấd ng l i đ bôi thêm ch t d n đi n. L p l i th thu t t ng t mũi bên c nh.ừ ạ ể ấ ẫ ệ ặ ạ ủ ậ ươ ự ở ạ+ Ki m tra l i h c mũi 2 bên.ể ạ ố+ Đ t merocel (b c) vào h c mũi đ ch ng dính và c m máu mũi.ặ ấ ố ể ố ầVI. THEO DÕI VÀ CHĂM SÓC SAU PH U THU TẪ Ậ- Thay băng mũi ngoài m i ngày 2 l n.ỗ ầ- B m r a ho c nh n c mu i sinh lý nhi u l n vào h c mũi m i ngày. Rút merocel ơ ử ặ ỏ ướ ố ề ầ ố ỗ(b c) t ngày th 3 - 6 tùy tình tr ng c a ng i b nh.ấ ừ ứ ạ ủ ườ ệ- Ng i b nh đ c yêu c u tái khám sau m i tu n trong tháng đ u và 3 tháng sau m ườ ệ ượ ầ ỗ ầ ầ ổđ đánh giá tình tr ng ch y máu, gi m c, bong gi m c. Trong tu n đ u, khuyên ng iể ạ ả ả ạ ả ạ ầ ầ ườ b nh tránh xì mũi m nh.ệ ạVII. TAI BI N VÀ X TRÍẾ Ử- Ch y máu.ả- Choáng ng t.ấ- Nhi m khu n mũi xoang.ễ ẩTh y thu c Tai Mũi H ng và Gây mê tìm nguyên nhân đ x trí thích h p b ng ph ng ầ ố ọ ể ử ợ ằ ươpháp hi u qu nh t.ệ ả ấ

CH C R A XOANG HÀMỌ Ử

I. Đ I C NGẠ ƯƠCh c r a xoang hàm là kỹ thu t dùng m t kim l n (trôca) ch c vào xoang hàm qua khe ọ ử ậ ộ ớ ọmũi d i đ ch n đoán và đi u tr .ướ ể ẩ ề ịII. CH Đ NHỈ Ị- Viêm xoang m m n tính ho c bán c p, đ c bi t viêm xoang do răng.ứ ủ ạ ặ ấ ặ ệ- Ch c thăm dò đ ch n đoán.ọ ể ẩIII. CH NG CH Đ NH (ch có tính ch t t m th i)Ố Ỉ Ị ỉ ấ ạ ờ- Viêm xoang c p.ấ- Viêm xoang polyp quá to làm t c toàn b khe gi a.ắ ộ ữ- D d ng xoang.ị ạ

28

- Ng i b nh có b nh v máu.ườ ệ ệ ề- Ng i có thai ho c đang hành kinh.ườ ặIV. CHU N BẨ Ị1. Ng i th c hi nườ ự ệBác sĩ chuyên khoa Tai Mũi H ng ho c đi u d ng, kỹ thu t viên chuyên khoa.ọ ặ ề ưỡ ậ2. Ph ng ti nươ ệ- D ng c : ụ ụ+ Ngu n sáng (đèn Clar ho c đèn trán).ồ ặ+ 01 soi mũi.

+ 02 trôca ch c xoang đ u th ng ho c đ u cong.ọ ầ ẳ ặ ầ+ 01 dây cao su n i li n v i kim.ố ề ớ+ 01 b m tiêm 50 ml.ơ+ 02 que bông đ gây tê.ể+ 01 khay qu đ u.ả ậ+ 01 khăn nilon và khăn v i.ả- Thu c: xylocain 6 - 10%.ố3. Ng i b nhườ ệ- Ng i b nh c n th máu ch y, máu đông, có khi ph i làm công th c máu. Ng i b nh ườ ệ ầ ử ả ả ứ ườ ệđ c gi i thích kỹ tr c.ượ ả ướ- Ng i b nh đ c ng i trên gh t a, quàng vào ng i 1 khăn nilon.ườ ệ ượ ồ ế ự ườ4. H s b nh ánồ ơ ệTheo quy đ nh.ịCh p phim Blondeau.ụV. CÁC B C TI N HÀNHƯỚ Ế1. Vô c mảThu c tê niêm m c (xylocain 6%) đ t vào ngách gi a và đ t vào ngách d i trong 5 ố ạ ặ ữ ặ ướphút (đ t cách đ u cu n d i v phía sau 2 cm).ặ ầ ố ướ ề2. Kỹ thu tậ- Ch c kim theo h ng v a lên trên, v a ra ngoài, v a ra sau vào ngách mũi cách đ u ọ ướ ừ ừ ừ ầcu n d i 0,5 - 1 cm cách sàn mũi 1 cm g n chân cu n mũi d i.ố ướ ầ ố ướ- Ch c qua vách mũi xoang, khi kim vào xoang c m giác r i vào h c r ng.ọ ả ơ ố ỗ- Rút nòng trong ra.

- Hút th n u th y không khí ho c m là đã vào xoang.ử ế ấ ặ ủ- B m r a xoang b ng n c mu i sinh lý.ơ ử ằ ướ ố- Sau khi r a s ch, b m thu c vào xoang.ử ạ ơ ố- Rút trôca và đ t bông ép trong 3 phút.ặ- Có th ch c l i sau 1-2 ngày.ể ọ ạVI. THEO DÕI VÀ CHĂM SÓC

29

- Đ ng i b nh ng i ngh 10 phút tr c khi v .ể ườ ệ ồ ỉ ướ ề- Theo dõi ch y máu, s c.ả ốVII. TAI BI N VÀ X TRÍẾ Ử- S c: n m đ u th p, ch ng s c.ố ằ ầ ấ ố ố- Ch y máu: do đ t kim không đúng làm rách niêm m c khe d i. X trí nhét b c vào ả ặ ạ ướ ử ấngách d i.ướ- Nhi m khu n: kháng sinh.ễ ẩ- Không ch c đ c vào xoang: vì đ t không đúng h ng.ọ ượ ặ ướ- Ch c kim ra ngoài xoang: đi u tr ch m nóng và kháng sinh.ọ ề ị ườ- L thông xoang khe gi a b t c: dùng kỹ thu t ch c 2 kim.ỗ ở ữ ị ắ ậ ọ

C T POLYP MŨIẮ

I. Đ NH NGHĨAỊPh u thu t l y đi nh ng polyp xu t phát t niêm m c h c mũi.ẫ ậ ấ ữ ấ ừ ạ ốII. CH Đ NHỈ Ị- Polyp gây ng t t c mũi.ạ ắ- Polyp gây r i lo n thông khí vòi nhĩ.ố ạIII. CH NG CH Đ NHỐ Ỉ Ị- C đ a hen hay tr ng thái hen (t m th i, đi u tr n i khoa tr c ph u thu t).ơ ị ạ ạ ờ ề ị ộ ướ ẫ ậ- Nhi m khu n mũi ho c viêm xoang m (t m th i, đi u tr tr c ph u thu t).ễ ẩ ặ ủ ạ ờ ề ị ướ ẫ ậIV. CHU N BẨ Ị1. Ph ng ti nươ ệ- Kìm Luc, kìm m v t, Lubet-Barbon.ỏ ị- Thòng l ng c t polyp.ọ ắ- Banh mũi (Puplan, Killian).

- Dao c t hút (micro debrider).ắ2. Ng i b nhườ ệĐ c gi i thích v kỹ thu t, h s b nh án theo quy đ nh.ượ ả ề ậ ồ ơ ệ ịV. CÁC B C TI N HÀNHƯỚ Ế1. C t polyp b ng thòng l ngắ ằ ọ1.1. Ch đ nhỉ ịPolyp là m t kh i riêng bi t có cu ng ph n tr c h c mũi, và khe gi a có th tách ộ ố ệ ố ở ầ ướ ố ữ ểthòng l ng vào đ c.ọ ượ1.2. Kỹ thu tậ- Banh mũi b ng banh Killian.ằ- Thăm dò b ng que thăm dò.ằ- Đ t thòng l ng vào gi a polyp và vách mũi xoang.ặ ọ ữ

30

- Đ a d n thòng l ng đ n sát chân polyp phía trên tr c h c mũi.ư ầ ọ ế ở ướ ố- Th t d n thòng l ng đ ch n cu ng polyp.ắ ầ ọ ể ẹ ố2. C t polyp b ng kìm Lucắ ằ2.1. Ch đ nhỉ ị- Các polyp tr i r ng trong lòng khe gi a.ả ộ ữ- Polyp do thoái hóa cu n.ố2.2. Kỹ thu tậ- C t polyp b ng kìm Luc b t các c .ắ ằ ẹ ỡ- Tách riêng các cu ng polyp, l y l n l t t tr c ra sau.ố ấ ầ ượ ừ ướ- Ki m tra h c mũi, l y m nh v n niêm m c (b o v cu n gi a).ể ố ấ ả ụ ạ ả ệ ố ữ- Đ t b c mũi hai bên.ặ ấ3. C t polyp b ng dao c t hút (Micro-debrider)ắ ằ ắ3.1. Ch đ nhỉ ịT t c các lo i polyp mũi.ấ ả ạ3.2. Kỹ thu tậ- Dùng mũi c t th ng ho c khu u 300 c t hút kh i polyp t tr c ra sau, l y h t chân.ắ ẳ ặ ỷ ắ ố ừ ướ ấ ế- Đ t b c mũi/merocel.ặ ấVI. THEO DÕI VÀ X TRÍ TAI BI NỬ Ế- Ch y máu: ki m tra vùng ch y máu và nhét b c.ả ể ả ấ- Viêm nhi m sau m : kháng sinh toàn thân và thu c ch ng viêm.ễ ổ ố ố- C n hen k ch phát sau m : đi u tr n i khoa tích c c tr c m đ tránh tai bi n.ơ ị ổ ề ị ộ ự ướ ổ ể ế- Rút b c/merocel ngày th 2 sau m .ấ ứ ổ

PH U THU T M XOANG HÀMẪ Ậ Ở

I. Đ NH NGHĨAỊ- Ph u thu t m xoang hàm (Caldwel-Luc) n m trong h th ng ph u thu t ti t căn ẫ ậ ở ằ ệ ố ẫ ậ ệxoang.

- M m t tr c c a xoang hàm đ quan sát tr c ti p, l y b nh tích niêm m c xoang và ở ặ ướ ủ ể ự ế ấ ệ ạd n l u xoang qua khe d i ho c sinh thi t u trong xoang hàm.ẫ ư ướ ặ ếII. CH Đ NHỈ Ị- Viêm xoang hàm m n đã đi u tr n i khoa (c th thu t r a xoang) không k t qu .ạ ề ị ộ ả ủ ậ ử ế ả- Viêm xoang hàm m n thoái hóa niêm m c thành polyp (qua khám h c mũi) làm t c l ạ ạ ố ắ ỗd n l u mũi xoang t nhiên, polyp trong xoang to.ẫ ư ự- Viêm xoang và viêm ph qu n, viêm xoang do răng có dò.ế ả- U lành và ác trong xoang hàm.

III. CH NG CH Đ NHỐ Ỉ Ị- Tr nh (ch a thay răng s a).ẻ ỏ ư ữ

31

- U ác đã xâm l n ra ngoài thành xoang.ấIV. CHU N BẨ Ị1. Ng i th c hi nườ ự ệTrình đ t chuyên khoa I Tai Mũi H ng tr lên.ộ ừ ọ ở2. Ph ng ti nươ ệB d ng c ph u thu t m xoang, máy hút.ộ ụ ụ ẫ ậ ổ3. Ng i b nhườ ệKhông có tình tr ng nhi m khu n c p không có b nh v tim, m ch, th n kinh, th ạ ễ ẩ ấ ệ ề ạ ầ ểtr ng bình th ng. Ph n không trong th i kỳ thai nghén, kinh nguy t.ạ ườ ụ ữ ờ ệ4. H s b nh ánồ ơ ệ- Đ y đ các xét nghi m c b n, có phim Blondeau.ầ ủ ệ ơ ả- Thu c tr c m : c m máu, gi m đau (n u th c hi n gây tê).ố ướ ổ ầ ả ế ự ệV. CÁC B C TI N HÀNHƯỚ ẾPh u thu t m xoang hàm (Caldwel-Luc): ẫ ậ ởThì 1: Gây tê ho c gây mê tr em, ng i già, y uặ ẻ ườ ế- Vùng: h c chân b m hàm, l th n kinh d i m t.ố ướ ỗ ầ ướ ở ắ- T i ch : niêm m c ti n đình l i môi.ạ ỗ ạ ề ợThì 2: B c l m t xoangộ ộ ặ- R ch niêm m c ti n đình l i môi t răng 1-2 đ n 5-6 cách l i chân răng 1-1,5 cm.ạ ạ ề ợ ừ ế ợ- Bóc tách b l m t tr c xoang (không làm t n th ng th n kinh d i m t).ộ ộ ặ ướ ổ ươ ầ ướ ổ ắThì 3: M xoangở- Dùng đ c/ khoan m vào xoang m t tr c cách 1-1,5 cm, trong ti p giáp vách ngăn, ụ ở ặ ướ ếd i g n đáy xoang.ướ ầ- Có th dùng khoan c t m n p sau khâu c t m c đ y l i.ể ắ ở ắ ố ạ ậ ạThì 4: L y b nh tíchấ ệ- Quan sát, đánh giá b nh tíchệ- L y b nh ph m: m / niêm m c u.ấ ệ ẩ ủ ạ- L y b : polyp/ niêm m c thoái hóa u/ nangấ ỏ ạThì 5: M l thông xoang mũi khe d iở ỗ ở ướPhá vách x ng: 1 x 2 cm, l y b niêm m c l thông.ươ ấ ỏ ạ ỗThì 6: C m máu - đóng xoangầ- Nhét b c th m d u, kháng sinh xoang, mũi. N u nhét 2 b c ph i bu c n i.ấ ấ ầ ế ấ ả ộ ố- Khâu niêm m c l i môi.ạ ợ- Ki m tra tình tr ng ch y máu mũi, h ng.ể ạ ả ở ọVI. THEO DÕI VÀ X TRÍ TAI BI NỬ Ế1. Theo dõi

- Tình tr ng ch y máu.ạ ả- Tháo b c sau 24-48 gi .ấ ờ

32

- Làm thu c mũi đ m b o d n l u, thông thoáng.ố ả ả ẫ ư- R a xoang ngày 5-7 l n, ít nh t 1 l n.ử ầ ấ ầ- Th i gian n m vi n t 7-12 ngày.ờ ằ ệ ừ- Thu c sau m g m kháng sinh, c m máu, corticoid, vitamin.ố ổ ồ ầ2. X tríử- V thành x ng ngăn m t, rách bao nhãn c u, t t m nhãn c u xu ng xoang: ỡ ươ ở ắ ầ ụ ở ầ ố+ Nhét b c chèn gelaspon đ c đ nh.ấ ể ố ị+ Cho kháng sinh ch ng bi n ch ng viêm m t.ố ế ứ ở ắ+ N u có nhìn đôi, gi m th l c: ph i h p nhãn khoa.ế ả ị ự ố ợ- Đ c, khoan vào chân răng (quá dài, b t th ng): sau h u ph u g i khám răng hàm ụ ấ ườ ậ ẫ ửm t, n u gãy chân răng h t y ph i l y t y, hàn.ặ ế ở ủ ả ấ ủ- Ch y máu nhi u: ả ề+ Xác đ nh ch y máu niêm m c, x ng, đ ng m ch.ị ả ạ ươ ộ ạ+ N u c m máu không hi u qu thì th c hi n th t đ ng m ch hàm trong, đ ng m ch ế ầ ệ ả ự ệ ắ ộ ạ ộ ạc nh ngoài.ả

PH U THU T N O SÀNG HÀMẪ Ậ Ạ

I. Đ NH NGHĨAỊ- N m trong h th ng ph u thu t ti t căn.ằ ệ ố ẫ ậ ệ- Là ph u thu t Caldwel-Luc, sau đó n o l y b nh tích các xoang sàng tr c và sau.ẫ ậ ạ ấ ệ ướII. CH Đ NHỈ Ị- Viêm đa xoang m n đã đi u tr n i khoa không k t qu .ạ ề ị ộ ế ả- Viêm đa xoang m n có thoái hóa thành polyp ( mũi xoang).ạ ởIII. CH NG CH Đ NHỐ Ỉ Ị- Tr nh .ẻ ỏ- U máu, u ác xoang sàng hàm.ởIV. CHU N BẨ Ị1. Ng i th c hi nườ ự ệCó trình đ t bác sĩ chuyên khoa I Tai Mũi H ng tr lên.ộ ừ ọ ở2. Ph ng ti nươ ệB ph u thu t Caldwel-Luc và b thìa n o xoang sàng hàm, máy hút.ộ ẫ ậ ộ ạ3. Ng i b nhườ ệH s , thu c tr c m nh trong ph u thu t Caldwel-Luc.ồ ơ ố ướ ổ ư ẫ ậV. CÁC B C TI N HÀNHƯỚ ẾPh u thu t n o sàng hàm: ẫ ậ ạThì 1, Thì 2: Nh trong ph u thu t Caldwel-Luc.ư ẫ ậThì 3: M xoang hàmở

33

- Nh ph u thu t Caldwel-Luc.ư ẫ ậ- M thêm hõm thành trên trong xoang hàm kích th c 0,3 x 0,5 cm.ở ướThì 4: L y b nh tích xoang hàmấ ệ (nh ph u thu t Cadwell-Luc) ư ẫ ậThì 5: M vào xoang sàngởVào xoang sàng qua tam giác xung kích góc trên trong c a xoang hàm (th n tr ng vì cóở ủ ậ ọ th l ch sang m t).ể ệ ổ ắThì 6: N o sàng b ng b thìa n oạ ằ ộ ạ- N o sàng tr c (theo đúng h ng).ạ ướ ướ- N o sàng sau (theo đúng h ng).ạ ướThì 7: M l thông xoang mũiở ỗ (nh ph u thu t Caldwel-Luc).ư ẫ ậThì 8: C m máu, đóng xoangầ (nh ph u thu t Caldwel-Luc).ư ẫ ậL u ý: không nhét tr c ti p đ u b c vào l thông sàng hàm mà đ t võng.ư ự ế ầ ấ ỗ ặVI. THEO DÕI VÀ X TRÍ TAI BI NỬ Ế1. Theo dõi

- Trong ph u thu t: ch y n c m t, c m giác đau, nhìn khi n o xoang sàng.ẫ ậ ả ướ ắ ả ạ- Sau ph u thu t: ch y máu.ẫ ậ ả- Ch y n c não t y.ả ướ ủ- Nhìn và v n nh n.ậ ỡ2. X tríử- Ngoài các tai bi n nh trong ph u thu t Caldwel-Luc, c n l u ý: t n th ng thành ế ư ẫ ậ ầ ư ổ ươ(x ng gi y) ngăn xoang m t do m / n o xoang l ch h ng gây nhìn đôi, xu t huy t ươ ấ ổ ắ ở ạ ệ ướ ấ ế

m t mũi.ổ ắ- Ph i h p v i nhãn khoa t n th ng m nh ngang sàng gây: ch y n c não t y qua mũiố ợ ớ ổ ươ ả ả ướ ủ (xem bài ph u thu t vách ngăn).ẫ ậ- Dính t ng trên h c mũi/ t n th ng tr n h c mũi: gây m t ng i.ầ ố ổ ươ ầ ố ấ ử

PH U THU T N I SOI M XOANG HÀMẪ Ậ Ộ Ở

I. Đ I C NGẠ ƯƠPh u thu t n i soi m xoang hàm là ph u thu t t o nên m t tr ng thái gi i ph u cho ẫ ậ ộ ở ẫ ậ ạ ộ ạ ả ẫphép xoang hàm có th t d n l u, nh m ph c h i ho t đ ng thanh th i c a h th ng ể ự ẫ ư ằ ụ ồ ạ ộ ả ủ ệ ốlông - nh y, đ a niêm m c c a xoang hàm tr l i tr ng thái bình th ng.ầ ư ạ ủ ở ạ ạ ườII. CH Đ NHỈ ỊCác b nh lý c a xoang hàm: ệ ủ- Viêm xoang hàm tái phát nhi u l n.ề ầ- Viêm xoang hàm do n m, do răng.ấ- D v t xoang hàm.ị ậ- Polyp đ n đ c mũi xoang (polyp Killian).ơ ộ- U nang, u lành tính xoang hàm.

34

III. CH NG CH Đ NHỐ Ỉ Ị1. Ch ng ch đ nh tuy t đ iố ỉ ị ệ ốCác b nh lý n i khoa n ng, m t bù nh suy th n, các b nh lý v máu,..ệ ộ ặ ấ ư ậ ệ ề2. Ch ng ch đ nh t ng đ iố ỉ ị ươ ốViêm xoang c p, viêm xoang có c t t y viêm.ấ ố ủIV. CHU N BẨ Ị1. Ng i th c hi nườ ự ệCác bác sĩ chuyên khoa Tai Mũi H ng t chuyên khoa I tr lên đ c đào t o v ph u ọ ừ ở ượ ạ ề ẫthu t n i soi mũi xoang.ậ ộ2. Ph ng ti nươ ệ- B d ng c ph u thu t n i soi mũi xoang.ộ ụ ụ ẫ ậ ộ- Thu c tê (lidocain + adrenalin 1/10.000), thu c co m ch (naphazolin, oxymetazolin,...).ố ố ạ3. Ng i b nhườ ệ- Khám n i soi tai mũi h ng, làm xét nghi m đ y đ : ộ ọ ệ ầ ủ+ Công th c máu.ứ+ Đông máu c b n.ơ ả+ Ch c năng gan, th n.ứ ậ- Đ c ch p phim c t l p vi tính mũi xoang hai t th coronal và axial (n u đi u ki n ượ ụ ắ ớ ư ế ế ề ệcho phép).

- Khám tr c m : bác sĩ Gây mê h i s c.ướ ổ ồ ứ- Gi i thích v cách th c ph u thu t, tai bi n có th x y ra.ả ề ứ ẫ ậ ế ể ả4. H s b nh ánồ ơ ệHoàn thi n h s b nh án theo nh quy đ nh chung.ệ ồ ơ ệ ư ịV. CÁC B C TI N HÀNHƯỚ Ế1. Ki m tra h sể ồ ơ2. Ki m tra ng i b nhể ườ ệ3. Vô c mảPh u thu t có th th c hi n d i gây tê t i ch ho c gây mê toàn thân.ẫ ậ ể ự ệ ướ ạ ỗ ặ4. T thư ế- Ng i b nh n m ng a, có g i đ u, đ u cao h n ng c (10-15ườ ệ ằ ử ố ầ ầ ơ ự o).

- Ph u thu t viên chính đ ng bên ph i ng i b nh, ng i ph đ ng bên đ i di n và ẫ ậ ứ ả ườ ệ ườ ụ ứ ố ệtrên đ u.ầ5. Kỹ thu tậ- Đ t b c mũi t m thu c co m ch, nh : naphazolin, oxymetazolin,..ặ ấ ẩ ố ạ ư- Tiêm tê d i niêm m c t i các đi m: chân bám cu n gi a, niêm m c vùng m m móc, ướ ạ ạ ể ố ữ ạ ỏl ng cu n d i, l thoát c a dây th n kinh kh u cái trên.ư ố ướ ỗ ủ ầ ẩ- C t m m móc t sau ra tr c b ng kìm c t ng c ho c t tr c ra sau b ng dao lá ắ ỏ ừ ướ ằ ắ ượ ặ ừ ướ ằlúa.

- M r ng l thông xoang hàm b ng kìm c t ng c ho c dao hút - c t (Micro debrider, ở ộ ỗ ằ ắ ượ ặ ắ

35

hummer).

- L y s ch b nh tích trong xoang hàm qua l thông xoang.ấ ạ ệ ỗVI. THEO DÕI VÀ CHĂM SÓC SAU Mổ- Rút merocel sau m 24 gi hay 48 gi .ổ ờ ờ- Hút máu đ ng, l y v y ho c gi m c, làm thu c mũi xoang hàng ngày.ọ ấ ẩ ặ ả ạ ố- R a mũi - xoang t ngày th 3 sau m .ử ừ ứ ổVII. TAI BI N VÀ X TRÍẾ Ử- Ch y máu: nhét b c.ả ấ- T n th ng ng l t .ổ ươ ố ệ ỵ

PH U THU T CH NH HÌNH VÁCH NGĂN MŨIẪ Ậ Ỉ

I. Đ I C NGẠ ƯƠCh nh hình vách ngăn là m t ph u thu t xén s n và x ng vách ngăn d i niêm m c ỉ ộ ẫ ậ ụ ươ ướ ạnh m t o l i m t vách ngăn th ng.ằ ạ ạ ộ ẳII. CH Đ NHỈ Ị- T t c nh ng d hình vách ngăn gây c n tr thông khí c a mũi, c n tr s d n l u c a ấ ả ữ ị ả ở ủ ả ở ự ẫ ư ủmũi xoang, v o gây kích thích nh c đ u, c n tr đ ng vào c a ph u thu t n i soi ẹ ứ ầ ả ở ườ ủ ẫ ậ ộxoang.

- D hình gây viêm xoang.ịIII. CH NG CH Đ NHỐ Ỉ Ị- Viêm mũi xoang c p.ấ- Không nên ph u thu t tr em d i 16 tu i (tr tr ng h p ch n th ng).ẫ ậ ở ẻ ướ ổ ừ ườ ợ ấ ươIV. CHU N BẨ Ị1. Ng i th c hi nườ ự ệBác sĩ chuyên khoa Tai Mũi H ng.ọ2. Ph ng ti nươ ệ- D ng c : ụ ụ+ Dao nh và nh n s 11 và 15.ỏ ọ ố+ Các bóc tách nh đ u tù và s c.ỏ ầ ắ+ Dao xén s n c a Ballanger.ụ ủ+ K p Luc các c .ẹ ỡ+ Kìm g m s n c a Jansen.ặ ụ ủ+ Đ c x ng l i đuôi én.ụ ươ ưỡ+ Đ c x ng th ng và lòng máng các c .ụ ươ ẳ ỡ+ Banh mũi nh n ng n và dài.ọ ắ+ Banh c a mũi c a Palmer, kìm mang kim.ử ủ+ Ch catgut 5.0, n p mũi.ỉ ẹ

36

+ Máy hút, ng hút.ố+ B n i soi.ộ ộ- Thu c: xylocain 1- 2% có pha adrenalin 0,1%.ố3. Ng i b nhườ ệ- Làm các xét nghi m c b n.ệ ơ ả- V sinh h c mũi, c t lông c a mũi.ệ ố ắ ử- Ng i b nh n m ng a, th y thu c đ ng bên ph i ng i b nh.ườ ệ ằ ử ầ ố ứ ả ườ ệ4. H s b nh ánồ ơ ệTheo quy đ nh c a B Y t .ị ủ ộ ếV. CÁC B C TI N HÀNHƯỚ Ế1. Vô c mả- Ti n mê và gây mê ho c gây tê c c b d i niêm m c, tiêm 4 đi m vào m i bên vách ề ặ ụ ộ ướ ạ ể ỗngăn, tiêm t trong sâu ra d n phía c a mũi. Đ a đ u kim vào t i d i màng s n r i ừ ầ ử ư ầ ớ ướ ụ ồb m thu c làm ph ng tr ng niêm m c.ơ ố ồ ắ ạ- Có th gây mê n i khí qu n n u có đi u ki n.ể ộ ả ế ề ệ2. Kỹ thu tậThì 1: R ch niêm m cạ ạR ch niêm m c vách ngăn vào t i màng s n theo m t đ ng h i cong t s ng mũi đ n ạ ạ ớ ụ ộ ườ ơ ừ ố ếsàn mũi, cách ti n đình mũi 1 - 1,5 cm.ềThì 2: Bóc tách niêm m cạDùng bóc tách nh và tù đ bóc tách niêm m c, màng s n ra kh i s n. Sau đó r ch đ t ỏ ể ạ ụ ỏ ụ ạ ứs n và ti p t c bóc tách niêm m c, màng s n vách ngăn bên đ i di n.ụ ế ụ ạ ụ ố ệThì 3: B c l vách ngăn s n và x ngộ ộ ụ ươDùng banh mũi ki u Vacher đ a vào h c mũi bên ph u thu t, banh hai m t niêm m c ể ư ố ẫ ậ ặ ạsang hai bên đ s n và x ng vách ngăn n m chính gi a.ể ụ ươ ằ ữThì 4: C t b ph n s n vách ngăn b v oắ ỏ ầ ụ ị ẹN u s n vách ngăn có th s d ng l i đ c thì đ t l i (c g ng b o t n s n t i đa).ế ụ ể ử ụ ạ ượ ặ ạ ố ắ ả ồ ụ ốThì 5: C t b ph n x ng v o ho c gai g vách ngănắ ỏ ầ ươ ẹ ặ ờThì 6: Đ c b ph n chân c a vách ngănụ ỏ ầ ủThì 7: Đ t l i niêm m c, khâu ph c h iặ ạ ạ ụ ồĐ t merocel ho c đ t m nh ép vách ngăn. Nhét b c t m d u và kháng sinh vào h c mũiặ ặ ặ ả ấ ẩ ầ ố hai bên.

VI. THEO DÕI

- Theo dõi toàn tr ng, m ch, nhi t đ , huy t áp sau ph u thu t, ch y máu.ạ ạ ệ ộ ế ẫ ậ ả- Dùng kháng sinh, kháng viêm và gi m đau.ả- Rút b c và phim nh a sau 3 ngày.ấ ựVII. TAI BI N VÀ X TRÍẾ Ử1. Rách niêm m c vách ngănạ- Rách m t bên: x p l i niêm m c ngay ng n.ộ ế ạ ạ ắ

37

- Rách hai bên t i cùng m t đi m: c t m t m nh s n đ t chêm vào gi a ch rách r i ép ạ ộ ể ắ ộ ả ụ ặ ữ ỗ ồniêm m c l i.ạ ạ2. Ch y máuảDùng thu c c m máu, đôi khi c n đ t l i b c.ố ầ ầ ặ ạ ấ3. T máu vách ngănụChích r ch tháo kh i t máu sau đó nhét l i b c mũi đ chèn vào vùng đó. Chú ý cho ạ ố ụ ạ ấ ểdùng kèm kháng sinh ch ng vi khu n k khí đ phòng ho i t gây th ng vách ngăn.ố ẩ ỵ ể ạ ử ủ4. Di ch ngứ- Th ng vách ngăn, dính vách ngăn và cu n d i, s p s ng mũi.ủ ố ướ ậ ố- X trí c n ph u thu t ch nh hình l i.ử ầ ẫ ậ ỉ ạ

PH U THU T TH NG VÁCH NGĂN MŨIẪ Ậ Ủ

I. Đ I C NGẠ ƯƠLà ph u thu t b t l i vách ngăn mũi b th ng do nhi u nguyên nhân gây ra.ẫ ậ ị ạ ị ủ ềII. CH Đ NHỈ ỊTh ng vách ngăn mũi.ủIII. CH NG CH Đ NHỐ Ỉ Ị- Ch ng ch đ nh tuy t đ i: ố ỉ ị ệ ố+ Các b nh lý n i khoa n ng, m t bù nh : suy th n, các b nh lý v máu,..ệ ộ ặ ấ ư ậ ệ ề- Ch ng ch đ nh t ng đ i: ố ỉ ị ươ ố+ Đang có viêm viêm nhi m vùng mũi xoang.ễ+ Ng i b nh t ch i ph u thu t.ườ ệ ừ ố ẫ ậIV. CHU N BẨ Ị1. Ng i th c hi nườ ự ệCác bác sĩ chuyên khoa Tai Mũi H ng t chuyên khoa I tr lên.ọ ừ ở2. Ph ng ti nươ ệ- B d ng c ph u thu t ph n m m.ộ ụ ụ ẫ ậ ầ ề- Thu c tê (lidocain + adrenalin 1/10.000).ố3. Ng i b nhườ ệ- Khám n i soi tai, mũi, h ng, làm xét nghi m đ y đ : ộ ọ ệ ầ ủ+ Công th c máuứ+ Đông máu c b n.ơ ả+ Ch c năng gan, th n.ứ ậ- Đ c ch p phim c t l p vi tính vùng mang mũi xoang hai t th coronal và axial (n u ượ ụ ắ ớ ư ế ếđi u ki n cho phép).ề ệ- Khám tr c m : bác sĩ Gây mê h i s cướ ổ ồ ứ- Gi i thích v cách th c ph u thu t, tai bi n có th x y ra.ả ề ứ ẫ ậ ế ể ả

38

4. H s b nh ánồ ơ ệHoàn thi n h s b nh án theo nh quy đ nh chung.ệ ồ ơ ệ ư ịV. CÁC B C TI N HÀNHƯỚ Ế1. Ki m tra h sể ồ ơ2. Ki m tra ng i b nhể ườ ệ3. Vô c mảPh u thu t th c hi n d i gây mê toàn thân.ẫ ậ ự ệ ướ4. T thư ế- Ng i b nh n m ng a, có g i đ uườ ệ ằ ử ố ầ- Ph u thu t viên chính đ ng bên ph i, ng i ph đ ng bên đ i di n.ẫ ậ ứ ả ườ ụ ứ ố ệ5. Kỹ thu tậ- Tiêm tê d i da ti u tr mũi theo đ ng m t o hình mũi đ ng ngoài (Medicain, ướ ể ụ ườ ổ ạ ườOctocain 1%).

- R ch da hình ch V qua ti u tr , cách sàn mũi kho ng 2-3mm, bóc v t da lên trên b c ạ ữ ể ụ ả ạ ộl s n ti u tr và s n cánh mũi.ộ ụ ể ụ ụ- B c l phía tr c s n vách ngăn, bóc niêm m c vách ngăn ra kh i s n. Bóc vách ngăn ộ ộ ướ ụ ạ ỏ ụthành 3 l p qua l th ng kho ng 1 cm v phía sau.ớ ỗ ủ ả ề- Bóc tách niêm m c vách ngăn xu ng sàn mũi đ n b ng cu n d i. R ch niêm m c n i ạ ố ế ụ ố ướ ạ ạ ơti p giáp v i b ng cu n d i to t sau ra tr c cho v t niêm m c 2 cu ng này đ kéo ế ớ ụ ố ướ ừ ướ ạ ạ ố ủlên b t l th ng. Đ i v i l th ng to có th dùng thêm v t 2 cu ng n a phía trên c a ị ỗ ủ ố ớ ỗ ủ ể ạ ố ữ ở ủvách ngăn. Làm s ch, c t ph n x s o c a b l th ng niêm m c. Khâu b l th ng ạ ắ ầ ơ ẹ ủ ờ ỗ ủ ạ ờ ỗ ủniêm m c b ng ch chromic 4-0.ạ ằ ỉ- L y m nh cân c thái d ng đ l n đ chèn vào gi a hai bên niêm m c vách ngăn b t ấ ả ơ ươ ủ ớ ể ữ ạ ịl th ng ph n s n, sao cho m nh cân c trùm qua l th ng kho ng 0,5-1 cm.ỗ ủ ầ ụ ả ơ ỗ ủ ả- Khâu xuyên niêm m c vách ngăn hai bên qua s n và m nh cân c đ c đ nh m nh ạ ụ ả ơ ể ố ị ảcân c và tránh t máu, t d ch trong vách ngăn.ơ ụ ụ ị- Khâu da ti u tr b ng ch prolene ho c nilon 5-0 ho c 6-0. Khâu niêm m c ti n đình ể ụ ằ ỉ ặ ặ ạ ềmũi b ng ch cutgut 4-0 ho c 5-0.ằ ỉ ặ- C đ nh vách ngăn b ng m nh nh a ép vách ngăn. Đ t merocel ho c gelaspon h c mũiố ị ằ ả ự ặ ặ ố tránh ch y máu.ảVI. THEO DÕI VÀ CHĂM SÓC SAU Mổ- Cho ng i b nh nh n c mu i vào mũi nhi u l n trong ngày.ườ ệ ỏ ướ ố ề ầ- Rút merocel ho c gelaspon sau 5-6 ngày.ặ- Rút m nh nh a ép vách ngăn sau 1 tu n.ả ự ầ- C t ch khâu.ắ ỉVII. TAI BI N VÀ X TRÍẾ Ử- Ch y máu: c n theo dõi đ phát hi n ch y máu. Th ng máu ch r ra c a mũi, d n ả ầ ể ệ ả ườ ỉ ỉ ở ử ặng i b nh dùng g c s ch lau phía ngoài. N u ch y máu nhi u c n ki m tra phát hi n ườ ệ ạ ạ ế ả ề ầ ể ệđi m ch y máu.ể ả- Nhi m trùng: c n cho ng i b nh dùng kháng sinh toàn thân.ễ ầ ườ ệ

39

PH U THU T N I SOI C T CU N D IẪ Ậ Ộ Ắ Ố ƯỚ

I. Đ I C NGẠ ƯƠPh u thu t làm gi m th tích cu n mũi d i qua n i soi có phóng đ i nh m m c đích ẫ ậ ả ể ố ướ ộ ạ ằ ụlàm thông đ ng th trong tr ng h p cu n quá phát to gây t c ng t mũi.ườ ở ườ ợ ố ắ ạTrong ph m vi bài này trình bày kỹ thu t c t bán ph n cu n mũi d i...ạ ậ ắ ầ ố ướII. CH Đ NHỈ ỊCu n mũi d i quá phát to, co h i kém v i các thu c co m ch, nh h ng đ n th ố ướ ồ ớ ố ạ ả ưở ế ởđ ng mũi.ườIII. CH NG CH Đ NHỐ Ỉ Ị- Ch ng ch đ nh chung nh các can thi p ngo i khoa khác.ố ỉ ị ư ệ ạ- Không có ch ng ch đ nh đ c bi t.ố ỉ ị ặ ệ- Không có ti n hành ph u thu t c t bán ph n cu n mũi d i cho tr em.ế ẫ ậ ắ ầ ố ướ ẻ- Có kh i u h c mũi (K xoang hàm, K vòm).ố ở ốIV. CHU N BẨ Ị1. Ng i th c hi nườ ự ệBác sĩ chuyên khoa Tai Mũi H ng có kinh nghi m s d ng thi t b n i soi.ọ ệ ử ụ ế ị ộ2. Ph ng ti nươ ệ- B n i soi mũi xoang, t i thi u g m có: ộ ộ ố ể ồ+ Ngu n ánh sáng l nh 50W (Halogen ho c Xenon).ồ ạ ặ+ Dây d n sáng b ng s i th y tinh quang h c.ẫ ằ ợ ủ ọ+ ng n i soi quang h c 0Ố ộ ọ o ho c 30ặ o.

- D ng c ph u thu t n i soi t i thi u: ụ ụ ẫ ậ ộ ố ể+ Dao lá lúa.

+ Kéo c t cu n vi ph u có răng.ắ ố ẫ+ Bay bóc tách.

+ ng hút.Ố+ K p ph u tích Blakesley th ng và khu u.ẹ ẫ ẳ ỷ- Soi mũi, k p khu u, b m tiêm và m t vài d ng c tai mũi h ng thông th ng khác.ẹ ỷ ơ ộ ụ ụ ọ ườ- Thu c: oxymethazolin 0,1%, xylocain 3-6%, lidocain 1-2%...ố3. Ng i b nhườ ệ- Có b nh án Tai Mũi H ng thông th ng v i các xét nghi m c b n v máu, n c ti u ệ ọ ườ ớ ệ ơ ả ề ướ ểvà Xquang tim ph i.ổ- Có th ti n hành ph u thu t d i gây tê ho c gây mê.ể ế ẫ ậ ướ ặ4. H s b nh ánồ ơ ệTheo quy đ nh c a B Y t .ị ủ ộ ếV. CÁC B C TI N HÀNHƯỚ Ế(Ph u thu t đ c ti n hành d i s quan sát b ng n i soi).ẫ ậ ượ ế ướ ự ằ ộ

40

- Gây tê b m t niêm m c h c mũi b ng bông t m thu c tê và thu c gây co m ch trong ề ặ ạ ố ằ ẩ ố ố ạ5 phút.

- Tiêm th m d i niêm m c cu n d i b ng 5 ml dung d ch lidocain 1% nh m gây tê vàấ ướ ạ ố ướ ằ ị ằ gi m b t ch y máu.ả ớ ả- Dùng 1 kìm Kocher th ng k p d c theo b t do cu n d i t tr c ra sau t i t n ẳ ẹ ọ ờ ự ố ướ ừ ướ ớ ậđuôi cu n, t ng ng v i ph n đ nh c t đ t o ranh gi i đ ng c t và h n ch ch y ố ươ ứ ớ ầ ị ắ ể ạ ớ ườ ắ ạ ế ảmáu.

- Dùng kéo c t cu n vi ph u c t d c theo đ ng k p c a k p Kocher c t c niêm m c ắ ố ẫ ắ ọ ườ ẹ ủ ẹ ắ ả ạvà x ng cu n. Chú ý c t c ph n đuôi cu n.ươ ố ắ ả ầ ố- Dùng k p Balakesley th ng l y ph n cu n đã b c t.ẹ ẳ ấ ầ ố ị ắ- Ki m tra v t c t, c m máu b ng đông đi n (n u có) ho c b ng cách đ t m t đo n ể ế ắ ầ ằ ệ ế ặ ằ ặ ộ ạb c mũi t m d u kháng sinh d c theo đ ng c t.ấ ẩ ầ ọ ườ ắVI. THEO DÕI

- Ch y máu sau ph u thu t: t i ch , theo dõi n c b t nh ra, tình tr ng toàn thân.ả ẫ ậ ạ ỗ ướ ọ ổ ạ- Rút b c mũi sau 24 - 48 gi .ấ ờ- Chăm sóc mũi, làm thu c mũi sau ph u thu t.ố ẫ ậ- Thu c: kháng sinh, ch ng viêm, ch ng phù n .ố ố ố ềVII. TAI BI N VÀ X TRÍẾ ỬCh y máu sau ph u thu t: ả ẫ ậ- Tiêm thu c c m máu: Transamin, Adrenoxyl.ố ầ- An th n.ầ- Đ t l i b c mũi.ặ ạ ấ- C m máu b ng đông đi n (n u có).ầ ằ ệ ế

Ch ng IVươ : LĨNH V C H NG - THANH QU NỰ Ọ Ả

Đ T H NG H T B NG NHI T VÀ ĐÔNG L NHỐ Ọ Ạ Ằ Ệ Ạ

I. Đ I C NGẠ ƯƠĐ t h ng h t là m t ti u th thu t nh m làm tiêu các h t viêm thành sau h ng b ng ố ọ ạ ộ ể ủ ậ ằ ạ ở ọ ằnhi t ho c b ng đông l nh.ệ ặ ằ ạII. CH Đ NHỈ ỊViêm h ng h t m n tính kéo dài gây kích thích, ho kéo dài ho c lo n c m h ng.ọ ạ ạ ặ ạ ả ọIII. CH NG CH Đ NHỐ Ỉ Ị- Viêm h ng c p tính.ọ ấ- Viêm mũi xoang c p tính.ấ- Viêm xoang sau c p và m n tính.ấ ạ- Tr d i 15 tu i.ẻ ướ ổIV. CHU N BẨ Ị1. Ng i th c hi nườ ự ệ

41

Bác sĩ chuyên khoa Tai Mũi H ng.ọ2. Ph ng ti nươ ệ- Thu c: thu c gây tê niêm m c.ố ố ạ- D ng c :ụ ụ+ B khám Tai Mũi H ng thông th ng.ộ ọ ườ+ B đ t h ng b ng đi n.ộ ố ọ ằ ệ+ Ho c b đ t l nh chuyên dùng cho đ t h ng.ặ ộ ố ạ ố ọ3. Ng i b nhườ ệĐ c gi i thích kỹ.ượ ảV. CÁC B C TI N HÀNHƯỚ Ế- T th th y thu c và ng i b nh: nh ng i khám Tai Mũi H ng thông th ng.ư ế ầ ố ườ ệ ư ồ ọ ườ- Gây tê niêm m c h ng.ạ ọ- Đ t h ng b ng h t nhi t. Đ núm đi n n c 6 - 8 vôn là đ (đ u đ t h i có màu đ ).ố ọ ằ ạ ệ ể ệ ở ấ ủ ầ ố ơ ỏ- Đè l i nh nhàng và đ t t ng h t m t d n d n cho h t. Khi th y h t đ t t o m t ưỡ ẹ ố ừ ạ ộ ầ ầ ế ấ ở ạ ố ạ ộl p gi m c tr ng do cháy l p niêm m c ph trên h t viêm là đ c.ớ ả ạ ắ ớ ạ ủ ạ ượTránh đ t sâu quá xu ng l p c sẽ t o s o dày, x , c ng làm nu t v ng sau này. Tránhố ố ớ ơ ạ ẹ ơ ứ ố ướ đ que đ t nhi t ch m vào môi, l i, màn h u làm b ng niêm m c.ể ố ệ ạ ưỡ ầ ỏ ạ- Đ t h ng h t b ng đông l nh.ố ọ ạ ằ ạ+ Ch n đ u áp cho phù h p v i đ ng kính c a h t.ọ ầ ợ ớ ườ ủ ạ+ Ch đ t b m t c a h t, không gây t n th ng sâu, không đ t quá nhi u h t trong ỉ ố ề ặ ủ ạ ổ ươ ố ề ạm t l n đi u tr .ộ ầ ề ị- Sau khi đ t xong c n ch m h ng b ng các thu c SMC ho c Betadin 5%.ố ầ ấ ọ ằ ố ặVI. THEO DÕI VÀ CHĂM SÓC

- Cho các thu c kháng sinh, gi m đau, ch ng phù n , cho khí dung ho c ch m SMC khi ố ả ố ề ặ ấc n thi t.ầ ế- Súc h ng b ng dung d ch ki m hàng ngày.ọ ằ ị ềVII. TAI BI N VÀ X TRÍẾ Ử- Đ t quá sâu: gây b ng t i l p c cân c a h ng làm t o s o dày x và gây ra nu t ố ỏ ớ ớ ơ ủ ọ ạ ẹ ơ ốv ng sau này.ướ- Gây b ng: mi ng, h ngỏ ệ ọ- Nhi m khu n: xu t hi n viêm h ng c p do b i nhi m, có th kèm theo ph n ng và ễ ẩ ấ ệ ọ ấ ộ ễ ể ả ứviêm h ch ph thu c (h ch d i hàm, sau góc hàm).ạ ụ ộ ạ ướ- Ch y máu: khi bong gi m c (ít).ả ả ạ

N O V.AẠ

I. Đ I C NGẠ ƯƠN o V.A là l y b toàn b t ch c V.A và amidan vòi mà không làm t n th ng thành ạ ấ ỏ ộ ổ ứ ổ ươc a vòm mũi h ng.ủ ọII. CH Đ NHỈ Ị

42

- V.A quá phát gây c n tr đ ng th .ả ở ườ ở- V.A hay b viêm tái đi tái l i.ị ạ- V.A gây viêm k c n.ế ậ- V tu i: không có gi i h n nh ng th ng ch đ nh n o cho tr kho ng trên 1 tu i.ề ổ ớ ạ ư ườ ỉ ị ạ ẻ ả ổIII. CH NG CH Đ NHỐ Ỉ Ị- Các b nh v máu.ệ ề- Đang có viêm nhi m c p tính.ễ ấ- Lao s nhi m.ơ ễ- Tr h hàm ch.ẻ ở ế- Đang vùng có d ch lây qua đ ng hô h p.ở ị ườ ấIV. CHU N BẨ Ị1. Ng i th c hi nườ ự ệBác sĩ chuyên khoa Tai Mũi H ng.ọ2. Ph ng ti nươ ệ- B thìa n o V.A Moure.ộ ạ- Ho c d ng c n o La Force.ặ ụ ụ ạ- D ng c c m máu: k p, bông c u...ụ ụ ầ ẹ ầ3. Ng i b nhườ ệ- Nh n ăn u ng ít nh t 3 gi tr c n o.ị ố ấ ờ ướ ạ- L y m ch, nhi t đ , nghe tim ph i.ấ ạ ệ ộ ổ- Ng i b nh đ c qu n khăn, có ng i b và gi đ u.ườ ệ ượ ấ ườ ế ữ ầ4. H s b nh ánồ ơ ệ- Xét nghi m c b n v máu: th i gian máu ch y, máu đông.ệ ơ ả ề ờ ả- Chi u (ch p) tim ph i (n u có đi u ki n).ế ụ ổ ế ề ệV. CÁC B C TI N HÀNHƯỚ Ế- N o V.A vòm b ng thìa n o Moure có r .ạ ằ ạ ổ- N o V.A vòi b ng thìa Moure không r .ạ ằ ổ- C m máu: dùng k p Kocher dài k p ch t qu bông c u t m oxy già n sát lên tr n ầ ẹ ẹ ặ ả ầ ẩ ấ ầvòm trong 1 - 2 phút. N u dùng d ng c La Force thì ch c n n o m t l n và dùng ngay ế ụ ụ ỉ ầ ạ ộ ầr c a d ng c tì ép vào nóc vòm đ c m máu.ổ ủ ụ ụ ể ầVI. THEO DÕI VÀ CHĂM SÓC

- Theo dõi ch y máu t i thi u trong 1 gi đ u, sau 1-2 gi m i cho ăn.ả ố ể ờ ầ ờ ớ- Theo dõi các tai bi n khác.ế- Khám l i sau m t ngày.ạ ộVII. TAI BI N VÀ X TRÍẾ Ử1. Ch y máuả- N o ch a h t: n o l i.ạ ư ế ạ ạ- T n th ng thành sau h ng: c m máu kỹ b ng bông c u, dùng kháng sinh và theo dõi.ổ ươ ọ ầ ằ ầ

43

- Ch y máu mu n sau vài ngày: kháng sinh, thu c c m máu.ả ộ ố ầ2. D v t đ ng thị ậ ườ ở- Do m nh V.A ho c c c máu đông r i vào đ ng th : l y d v t, cho kháng sinh, theo ả ặ ụ ơ ườ ở ấ ị ậdõi.

- Do tu t c c bông c u vào h ng: nhanh chóng dùng ngón tay tr móc c c bông lên ộ ụ ầ ọ ỏ ụmi ng r i g p ra.ệ ồ ắ3. Ng ng thừ ởTh ng do tr quá s hãi ho c thao tác quá thô b o: kích thích cho tr th l i, th oxy, ườ ẻ ợ ặ ạ ẻ ở ạ ởn m ngh .ằ ỉ4. Nhi m khu nễ ẩNh mũi, dùng kháng sinh sau n o.ỏ ạ

PH U THU T N O V.A N I SOIẪ Ậ Ạ Ộ

I. Đ I C NGẠ ƯƠPh u thu t N o V.A là ph u thu t n o l y b t ch c lympho viêm và quá phát vùng ẫ ậ ạ ẫ ậ ạ ấ ỏ ổ ứ ởvòm mũi h ng nh m lo i tr nguyên nhân gây viêm nhi m vùng mũi h ng tr em.ọ ằ ạ ừ ễ ở ọ ẻII. CH Đ NHỈ Ị- V.A quá phát gây c n tr đ ng th .ả ở ườ ở- V.A hay b viêm tái đi tái l i.ị ạ- V.A gây viêm k c n.ế ậ- Tu i: không có gi i h n nh ng th ng ch đ nh n o cho tr kho ng trên 1 tu i.ổ ớ ạ ư ườ ỉ ị ạ ẻ ả ổIII. CH NG CH Đ NHỐ Ỉ Ị1. Ch ng ch đ nh tuy t đ iố ỉ ị ệ ốCác b nh lý n i khoa n ng nh suy th n, b nh lý v máuệ ộ ặ ư ậ ệ ề2. Ch ng ch đ nh t ng đ iố ỉ ị ươ ố- Đang có viêm nhi m c p tính.ễ ấ- Lao s nhi m.ơ ễ- Tr h hàm ch.ẻ ở ế- Đang vùng có d ch lây đ ng hô h p.ở ị ườ ấIV. CHU N BẨ Ị1. Ng i th c hi nườ ự ệCác bác sĩ chuyên khoa Tai Mũi H ng t chuyên khoa c p I tr lên đã đ c đào t o v ọ ừ ấ ở ượ ạ ềph u thu t N o V.A n i soi.ẫ ậ ạ ộ2. Ph ng ti nươ ệ- B ngu n sáng ph u thu t Karl- Storz 250w.ộ ồ ẫ ậ- Optic 0 đ , 4 mm.ộ- B d ng c c t hút XPS l i cong và th ng.ộ ụ ụ ắ ưỡ ẳ

44

- Banh mi ng.ệ- Thu c co m ch nasolin.ố ạ- Dây vén màn h u.ầ3. Ng i b nhườ ệ- Đ c khám n i soi ch n đoán V.A tr c đó.ượ ộ ẩ ướ- Làm đ y đ xét nghi m gây mê toàn thân.ầ ủ ệ- Bác sĩ Gây mê h i s c khám tr c m .ồ ứ ướ ổ- Bác sĩ gi i thích v cách th c ph u thu t, tai bi n có th x y ra.ả ề ứ ẫ ậ ế ể ả4. H s b nh ánồ ơ ệHoàn thi n h s b nh án theo nh quy đ nh chung.ệ ồ ơ ệ ư ịV. CÁC B C TI N HÀNHƯỚ Ế1. Ki m tra h sể ồ ơ2. Ki m tra ng i b nhể ườ ệ3. Gây mê toàn thân

4. Kỹ thu tậ- Kỹ thu t n o V.A đ ng mi ng:ậ ạ ườ ệ (áp d ng v i tr em nh )ụ ớ ẻ ỏ+ Đ t thu c co m ch (nasolin) h c mũi 2 bên.ặ ố ạ ố+ Đ t dây vén màn h u (dây nh a hút mũi) t mũi xu ng h ng đ kéo màn h u và l i ặ ầ ự ừ ố ọ ể ầ ưỡgà lên.

+ Dùng ng c t hút (XPS) l i cong ti n hành n o V.A qua đ ng mi ng d i s ki m ố ắ ưỡ ế ạ ườ ệ ướ ự ểtra c a ng n i soi qua đ ng mũi.ủ ố ộ ườ+ C m máu b ng g c t m oxy già. Tr ng h p còn ch y máu, ti n hành đ t c m máu ầ ằ ạ ẩ ườ ợ ả ế ố ầb ng ng hút (suction) Bovie (qua đ ng mi ng).ằ ố ườ ệ- Kỹ thu t n o V.A đ ng mũi:ậ ạ ườ (áp d ng v i ng i l n và tr em l n)ụ ớ ườ ớ ẻ ớ+ Đ t thu c co m ch nasolin h c mũi 2 bên.ặ ố ạ ố+ Đ t dây vén màn h u (dây nh a hút mũi) t mũi xu ng h ng đ kéo màn h u và l i ặ ầ ự ừ ố ọ ể ầ ưỡgà lên.

+ Dùng ng c t hút (XPS) l i th ng ti n hành n o V.A qua đ ng mũi 1 bên d i s ố ắ ưỡ ẳ ế ạ ườ ướ ựki m tra c a ng n i soi qua đ ng mũi bên đ i di n.ể ủ ố ộ ườ ố ệ+ C m máu b ng g c t m oxy già. Tr ng h p còn ch y máu, ti n hành đ t c m máu ầ ằ ạ ẩ ườ ợ ả ế ố ầb ng ng hút (suction) Bovie (qua đ ng mi ng).ằ ố ườ ệVI. THEO DÕI VÀ CHĂM SÓC SAU MỔ- Hai gi sau khi n o V.A, ki m tra h ng:ờ ạ ể ọ+ N u h t ch y máu, cho ng i b nh v .ế ế ả ườ ệ ề+ N u ch y máu, đ a vào phòng m c m máu l i.ế ả ư ổ ầ ạ- H n tái khám sau 5 ngày.ẹVII. TAI BI N VÀ X TRÍẾ ỬCh y máu: đ t c m máu.ả ố ầ

45

PH U THU T N O VA GÂY MÊ N I KHÍ QU N B NG THÌA LA FORCEẪ Ậ Ạ Ộ Ả Ằ

I. Đ I C NGẠ ƯƠN o VA là l y b toàn b t ch c VA và amidan vòi mà không làm t n th ng thành c aạ ấ ỏ ộ ổ ứ ổ ươ ủ vòm mũi h ng.ọII. CH Đ NHỈ Ị- VA quá phát gây c n tr đ ng th .ả ở ườ ở- VA hay b viêm tái đi tái l i.ị ạ- VA gây viêm k c n.ế ậ- Tu i không có gi i h n nh ng th ng ch đ nh n o cho tr kho ng trên 1 tu i.ổ ớ ạ ư ườ ỉ ị ạ ẻ ả ổIII. CH NG CH Đ NHỐ Ỉ Ị- Các b nh v máu.ệ ề- Đang có viêm nhi m c p tính.ễ ấ- Lao s nhi m.ơ ễ- Tr h hàm ch.ẻ ở ế- Đang vùng có d ch lây đ ng hô h p.ở ị ườ ấIV. CHU N BẨ Ị1. Ng i th c hi nườ ự ệBác sĩ chuyên khoa Tai Mũi H ng.ọ2. Ph ng ti nươ ệ- B d ng c m mi ng David Boys.ộ ụ ụ ở ệ- D ng c n o VA La Force.ụ ụ ạ- ng hút n i soi, k p ph u tích, b c mũi, thu c co m ch oxymetazolin, g ng soi vòm, Ố ộ ẹ ẫ ấ ố ạ ươsonde Nelaton ho c dây hút mũi s 6.ặ ố- D ng c c m máu: k p, bông c u...ụ ụ ầ ẹ ầ3. Ng i b nhườ ệ- Đ c xét nghi m máu c b n, ch p phim XQ tim ph i, đi n tâm đ , n i soi Tai Mũi ượ ệ ơ ả ụ ổ ệ ồ ộH ng và khám tr c m nh thông th ng.ọ ướ ổ ư ườ- L y h s b nh án.ấ ồ ơ ệV. CÁC B C TI N HÀNHƯỚ Ế1. Vô c mảNg i b nh đ c th c hi n d i gây mê toàn thân.ườ ệ ượ ự ệ ướ2. Kỹ thu tậ- Đ t b c mũi t m thu c co m ch oxymetazolin kho ng t 3 đ n 5 phút.ặ ấ ẩ ố ạ ả ừ ế- M mi ng b ng b d ng c David Boys.ở ệ ằ ộ ụ ụ- Lu n sonde Nelaton ho c dây hút mũi qua mũi xu ng h ng, bu c 2 đ u l i ph n c aồ ặ ố ọ ộ ầ ạ ở ầ ử mũi đ kéo l i gà ra tr c.ể ưỡ ướ- Dùng g ng soi vòm đ a vào mi ng sát l i gà quan sát t ch c V.A.ươ ư ệ ưỡ ổ ứ- Đ a d ng c n o V.A qua đ ng mi ng đ n vòm, tỳ sát t ch c V.A. N o V.A b ng ư ụ ụ ạ ườ ệ ế ổ ứ ạ ằ

46

d ng c n o La Force. Ti n hành n o h t t ch c V.A, không làm t n th ng thành sau ụ ụ ạ ế ạ ế ổ ứ ổ ươc a vòm mũi h ng.ủ ọ- C m máu: dùng k p Kocher dài k p ch t qu bông c u t m oxy già n sát lên tr n ầ ẹ ẹ ặ ả ầ ẩ ấ ầvòm trong 1 - 2 phút.

VI. THEO DÕI VÀ CHĂM SÓC

- Theo dõi ch y máu t i thi u trong 1 gi đ u, sau 1-2 gi m i cho ăn.ả ố ể ờ ầ ờ ớ- Theo dõi các tai bi n khác.ế- Khám l i sau m t ngày.ạ ộVII. TAI BI N VÀ X TRÍẾ Ử1. Ch y máuả- N o ch a h t: n o l i.ạ ư ế ạ ạ- T n th ng thành sau h ng: c m máu kỹ b ng ng hút đông đi n, ho c Bipolar, dùng ổ ươ ọ ầ ằ ố ệ ặkháng sinh và theo dõi.

- Ch y máu mu n sau vài ngày: kháng sinh, thu c c m máu.ả ộ ố ầ2. Nhi m khu nễ ẩNh mũi, dùng kháng sinh sau n o.ỏ ạ

PH U THU T C T AMIDANẪ Ậ ẮI. Đ NH NGHĨAỊL y b amidan toàn ph n (c v b c).ấ ỏ ầ ả ỏ ọII. CH Đ NHỈ Ị- Có nhi u đ t viêm c p: 5 đ t/1 năm, trong 2 năm li n.ề ợ ấ ợ ề- Amidan quá to nh h ng t i ch c năng: th , ăn, phát âm.ả ưở ớ ứ ở- Amidan viêm m n ti m tàng. Đã có bi n ch ng t i ch , g n và xa.ạ ề ế ứ ạ ỗ ầIII. CH NG CH Đ NHỐ Ỉ Ị1. T m th iạ ờ- Đang viêm c p, nhi m khu n c c b hay toàn thân.ấ ễ ẩ ụ ộ- Đang có b nh m n tính, ch a n đ nh.ệ ạ ư ổ ị- Đang có d ch đ a ph ng.ị ở ị ươ- Ph n đang th i gian có thai, có kinh nguy t.ụ ữ ờ ệ2. Tuy t đ iệ ốTrong các b nh: tim m ch, r i lo n v máu, suy gi m mi n d ch toàn thân, đái đ ng, ệ ạ ố ạ ề ả ễ ị ườBasedow, hen, lao đang ti n tri n.ế ểIV. CHU N BẨ Ị1. Ng i th c hi nườ ự ệBác sĩ chuyên khoa Tai Mũi H ng.ọ2. Ph ng ti nươ ệB d ng c c t amidan (tùy theo th thu t).ộ ụ ụ ắ ủ ậ3. Ng i b nhườ ệ

47

Có xét nghi m c b n đ y đ , bình th ng.ệ ơ ả ầ ủ ườTh tr ng bình th ng, không có ch ng ch đ nh.ể ạ ườ ố ỉ ịV. CÁC B C TI N HÀNHƯỚ Ế1. Vô c mảGây mê n i khí qu n ho c gây tê; ph i h p t t gi a th y thu c, nhân viên gây mê. Gây ộ ả ặ ố ợ ố ữ ầ ốtê ch y u gi a tr tr c và amidan đ bóc tách cu ng amidan, c t c m giác đau ho c ủ ế ữ ụ ướ ể ố ắ ả ặgây mê nông, khi v a m t tri giác, m m c .ừ ấ ề ơ2. Kỹ thu tậ2.1. C t amidan b ng Sluder-Ballengerắ ằTh ng th c hi n tr em, amidan quá phát.ườ ự ệ ở ẻ- C t amidan bên nào c m d ng c tay đó; nâng khít amidan và nâng nh lên.ắ ầ ụ ụ ẹ- Đ y l t amidan qua l Sluder, là đ ng tác c b n ph i đ y h t kh i amidan nh ng ẩ ọ ỗ ộ ơ ả ả ẩ ế ố ưkhông l t c tr tr c sang.ọ ả ụ ướ- C t r i amidan, khi bóp cán v n gi nguyên ngón tay đ y kh i amidan.ắ ờ ẫ ữ ẩ ố- Tách amidan kh i h c là đ ng tác khó nh t, đòi h i ph i ph i h p t t hai tay.ỏ ố ộ ấ ỏ ả ố ợ ố- Ki m tra và c m máu.ể ầ2.2. C t amidan b ng ph ng pháp bóc tách và c t b ng thòng l ng (Anse)ắ ằ ươ ắ ằ ọThì 1: Gây tê b ng xyclocain 1% t i cu ng amidan, h c amidan (gây tê bóc tách); có th ằ ạ ố ố ểthêm tr tr c, tr sau.ụ ướ ụThì 2: Tách amidan kh i các tr k p gi a amidan, m khuy t g n c c trên tr tr c, ỏ ụ ẹ ữ ỏ ế ở ầ ự ụ ướbóc tách tr tr c (l u ý b c l đ c c trên amidan), bóc tách tr sau.ụ ướ ư ộ ộ ủ ự ụThì 3: Bóc tách amidan kh i h c: b o đ m amidan ch còn dính v i h c cu ng.ỏ ố ả ả ỉ ớ ố ở ốThì 4: L y amidan kh i h cấ ỏ ố- Lu n thòng l ng qua amidan tì sát cu ng.ồ ọ ố- Bóp/v n t t khít thòng l ng, đ c t d i cu ng.ặ ừ ừ ọ ể ắ ờ ố- L y amidan ra kh i h c.ấ ỏ ốThì 5: C m máu b ng bông c n th m n c oxy già.ầ ằ ầ ấ ướC t amidan bên còn l i nh trên.ắ ạ ưThì 6: Ki m tra, c m máuể ầ- Quan sát kỹ 2 h c amidan.ố- N u còn r máu ph i c m máu ti p/bu c/đông đi n đ m b o không còn ch y.ế ỉ ả ầ ế ộ ệ ả ả ả2.3. C t amidan gây mê n i khí qu nắ ộ ả- T th : ng i b nh n m trên bàn ph ng đ gây mê n i khí qu n, khi chu n b c t đ ư ế ườ ệ ằ ẳ ể ộ ả ẩ ị ắ ểđ u ng a, nhét b c đ máu kh i xu ng đ ng th ; ph u thu t viên ng i phía trên đ u ầ ử ấ ể ỏ ố ườ ở ẫ ậ ồ ầng i b nh đ quan sát h ng ng i b nh d dàng; tr th ng i/đ ng bên ph i đ hút ườ ệ ể ọ ườ ệ ễ ợ ủ ồ ứ ả ểmáu.

- D ng c : ph i có m mi ng Kilner hay David-Boys, máy hút.ụ ụ ả ở ệ+ B d ng c bóc tách amidan c a Portmann.ộ ụ ụ ủ+ Có th dùng dao cán dài l i nh và kéo dài, cong, đ u nh n.ể ưỡ ỏ ầ ọ+ D ng c đ t/đông đi n đ c m máu.ụ ụ ố ệ ể ầ

48

- Kỹ thu t:ậ+ Các thì nh c t amidan b ng ph ng pháp bóc tách. L u ý đ m b o đ ng tác thích ư ắ ằ ươ ư ả ả ộh p v i ng i b nh n m, ph u thu t viên phía trên đ u ng i b nh.ợ ớ ườ ệ ằ ẫ ậ ở ầ ườ ệ+ C n c m máu th t chu đáo (đông đi n/đ t, bu c) đ m b o hai h c amidan khô t t.ầ ầ ậ ệ ố ộ ả ả ố ốVI. THEO DÕI VÀ X TRÍ TAI BI NỬ Ế1. Theo dõi

- Ng i b nh đ c n m l u t 24 gi , không cho v tr c 12 gi sau khi c t.ườ ệ ượ ằ ư ừ ờ ề ướ ờ ắ- Ch y máu: có khay qu đ u đ ng i b nh đùn, nh ra d dàng và theo dõi đ c ch yả ả ậ ể ườ ệ ổ ễ ượ ả máu, tránh nu t.ố- M ch, huy t áp sau m đ phát hi n ch y máu ít nh t 2-6 gi sau m .ạ ế ổ ể ệ ả ấ ờ ổ- N u đùn, nh ra máu t i liên t c vài phút ph i báo ngay ph u thu t viên ki m tra, ế ổ ươ ụ ả ẫ ậ ểc m máu k p th i.ầ ị ờ- Thu c: kháng sinh 3-5 ngày, thu c c m máu, vitamin, nh mũi v i tr em/có n o VA ố ố ầ ỏ ớ ẻ ạkèm/có s c lên mũi.ặ- Ăn:

+ Đ m b o đ dinh d ng, không ăn ch t chua, quá nóng (d ch y máu).ả ả ủ ưỡ ấ ễ ả+ Ngày đ u ăn l ng (s a), 2 ngày sau ăn loãng (cháo, xúp); ti p theo ăn m m; bình ầ ỏ ữ ế ềth ng sau 5-7 ngày.ườ- Nói: 2 ngày đ u ngh , nói ít, khẽ; sau 5-7 ngày nói bình th ng.ầ ỉ ườ2. Tai bi n - X tríế ử2.1. Trong th thu tủ ậ- Ng ng th do s hãi: kích thích cho th l i, th oxy.ừ ở ợ ở ạ ở- Choáng ph n v v i thu c tê: ng ng c t, ch ng choáng.ả ệ ớ ố ừ ắ ố- Ng t tr ng: ng ng c t, x trí, th oxy.ấ ắ ừ ắ ử ở- D v t đ ng th : c c bông c u, m nh hay c amidan: l y d v t/m khí qu n.ị ậ ườ ở ụ ầ ả ả ấ ị ậ ở ả- Ch y máu là c b n: xác đ nh tính ch t, v trí ch y máu đ x trí ngay, h p lý, n u c t ả ơ ả ị ấ ị ả ể ử ợ ế ắsót c n c t n t.ầ ắ ố2.2. Sau th thu tủ ậCh y máu s m trong 12 gi sau c t, chú ý trong 2 gi đ u:ả ớ ờ ắ ờ ầ- C n theo dõi phát hi n k p th i, x trí đúng, kh n tr ng.ầ ệ ị ờ ử ẩ ươ- X trí tùy theo tình tr ng, v trí, m c đ ch y máu th c hi n:ử ạ ị ứ ộ ả ự ệ+ n bông c n th m n c oxy già.ấ ầ ấ ướ+ Đ t b ng hóa ch t/đông đi n.ố ằ ấ ệ+ Bu c c m máu.ộ ầ+ C t n t amidan còn sót.ắ ố+ Đ t k p Boisweil. Khâu dính hai tr .ặ ẹ ụ

PH U THU T C T AMIDAN GÂY MÊẪ Ậ Ắ

49

I. Đ I C NGẠ ƯƠC t amidan là m t ph u thu t th ng g p trong lĩnh v c Tai Mũi H ng. M c đích c a ắ ộ ẫ ậ ườ ặ ự ọ ụ ủph u thu t là l y toàn b hai kh i amidan b b nh không còn ch c năng sinh lý ra kh i ẫ ậ ấ ộ ố ị ệ ứ ỏh ng mi ng. Đ l y h t t ch c amidan, tránh b sót, c m máu kỹ, gi m t i đa đau đ n ọ ệ ể ấ ế ổ ứ ỏ ầ ả ố ớvà tâm lý s hãi, đ c bi t là tr em trong su t quá trình ph u thu t thì ph ng pháp gâyợ ặ ệ ẻ ố ẫ ậ ươ mê n i khí qu n là s l a ch n trong ph u thu t c t amidan hi n nay.ộ ả ự ự ọ ẫ ậ ắ ệII. CH Đ NHỈ Ị- Có nhi u đ t viêm c p 5 đ t/1 năm, trong 2 năm li n.ề ợ ấ ợ ề- Amidan quá to nh h ng t i ch c năng th , ăn, phát âm.ả ưở ớ ứ ở- Amidan viêm m n ti m tàng, đã có bi n ch ng t i ch , g n và xa.ạ ề ế ứ ạ ỗ ầIII. CH NG CH Đ NHỐ Ỉ Ị1. T m th iạ ờ- Đang viêm c p, nhi m khu n c c b hay toàn thân.ấ ễ ẩ ụ ộ- Đang có b nh m n tính, ch a n đ nh.ệ ạ ư ổ ị- Đang có d ch đ a ph ng.ị ở ị ươ- Ph n đang th i gian có thai, có kinh nguy t.ụ ữ ờ ệ2. Tuy t đ iệ ốTrong các b nh tim m ch, r i lo n v máu, suy gi m mi n d ch toàn thân, đái đ ng, ệ ạ ố ạ ề ả ễ ị ườBasedow... hen, lao đang ti n tri n.ế ểIV. CHU N BẨ Ị1. Ng i th c hi nườ ự ệCác bác sĩ chuyên khoa Tai Mũi H ng t chuyên khoa đ nh h ng tr lên đ c đào t o ọ ừ ị ướ ở ượ ạv c t amidan gây mê.ề ắ2. Ph ng ti nươ ệB d ng c ph u thu t c t amidan b ng thòng l ng (Anse) nh banh mi ng, spatule ộ ụ ụ ẫ ậ ắ ằ ọ ư ệbóc tách, k p c m máu, que vén tr , thòng l ng, ng hút, kim ch . Dao đi n monopolar ẹ ầ ụ ọ ố ỉ ệhay bipolar (n u c t amidan b ng dao đi n). Ngoài ra, các ph ng pháp c t amidan ế ắ ằ ệ ươ ắhi n đ i khác đ c ng d ng trên th gi i cũng đã áp d ng m t s b nh vi n l n ệ ạ ượ ứ ụ ế ớ ụ ở ộ ố ệ ệ ớ ởVi t Nam nh dao siêu âm, Microdebrider, Coblation, Laser.ệ ư3. Ng i b nhườ ệPh i đ c khám t ng quan và khám h ng, làm xét nghi m đ y đ :ả ượ ổ ọ ệ ầ ủ+ Công th c máu, th i gian máu ch y, máu đông, ch c năng đông máu toàn ph n, test ứ ờ ả ứ ầHIV.

+ Ch c năng gan, th n.ứ ậ+ Ch p Xquang ph i.ụ ổ- Bác sĩ gây mê khám ng i b nh tr c m . Trong tr ng h p ng i b nh có nh ng ườ ệ ướ ổ ườ ợ ườ ệ ữb nh lý n ng nh h ng đ n ph u thu t nh tim m ch, gan, th n thì ph i h i ch n v iệ ặ ả ưở ế ẫ ậ ư ạ ậ ả ộ ẩ ớ các bác sĩ chuyên khoa v kh năng ph u thu t.ề ả ẫ ậ- Gi i thích cho ng i b nh v cách th c ti n hành ph u thu t, các tai bi n có th x y ả ườ ệ ề ứ ế ẫ ậ ế ể ảra trong quá trình ph u thu t và cách t chăm sóc h u ph u.ẫ ậ ự ậ ẫ4. H s b nh ánồ ơ ệHoàn thành h s b nh án theo nh quy đ nh chung c a B Y t .ồ ơ ệ ư ị ủ ộ ế

50

V. CÁC B C TI N HÀNHƯỚ Ế1. Ki m tra h sể ồ ơ2. Ki m tra ng i b nhể ườ ệ3. Vô c mảPh u thu t có th th c hi n d i gây tê, châm tê và gây mê n i khí qu n, trong quy ẫ ậ ể ự ệ ướ ộ ảtrình ph u thu t này ch gi i thi u c t amidan bóc tách b ng thòng l ng (Anse) d i ẫ ậ ỉ ớ ệ ắ ằ ọ ướgây mê.

4. T thư ế- Ng i b nh n m ng a, kê g i d i vai đ c ng a ra.ườ ệ ằ ử ố ướ ể ổ ử- Ph u thu t viên chính ng i ho c đ ng v phía trên đ u ng i b nh, ng i ph đ ng ẫ ậ ồ ặ ứ ề ầ ườ ệ ườ ụ ứđ i di n v i phía c t Amidan đ thu n ti n quan sát đ ph m .ố ệ ớ ắ ể ậ ệ ể ụ ổ5. Kỹ thu tậSát trùng r ng rãi vùng mũi, môi, mi ng, có th đ dung d ch Betadin pha loãng vào ộ ệ ể ổ ịh ng r i hút ra.ọ ồTùy theo ph ng pháp c t amidan nào mà s d ng ph ng ti n khác nhau, bóc tách thì ươ ắ ử ụ ươ ệdùng bay (spatule), đông đi n thì dùng monopolar, bipolar hay tùy các ph ng ti n hi nệ ươ ệ ệ đ i nh dao siêu âm, dao c t hút (Micro debrider), Coblation, Laser.ạ ư ắNh ng c n l u ý ng n i khí qu n gây mê đ t gi a có th tr ng i cho ph u thu t, ư ầ ư ố ộ ả ặ ở ữ ể ở ạ ẫ ậnên thông báo cho bác sĩ gây mê thay đ i đ t bên ph i đ c t amidan trái, đ t bên trái ổ ặ ả ể ắ ặđ c t amidan ph i.ể ắ ảBóc tách đúng bình di n amidan m i không sót và ít ch y máu, không đ l i cu ng ệ ớ ả ể ạ ốamidan quá dài d tái phát nh ng cũng không đ quá ng n khó bu c c m máu. C m ễ ư ể ắ ộ ầ ầmáu b ng bông c u t m oxy già (H2O2) 12 đ n v th tích. Tr ng h p có ch y máu thìằ ầ ẩ ơ ị ể ườ ợ ả c p bu c, đ t mu i nitrat b c 5-10%, đ t c c g c vào h amidan khâu tr t m th i 24 ặ ộ ố ố ạ ặ ụ ạ ố ụ ạ ờgi , đ t đi n th m chí có th th t đ ng m ch c nh ngoài tùy theo m c đ ch y và các ờ ố ệ ậ ể ắ ộ ạ ả ứ ộ ảph ng pháp c m máu trên b th t b i.ươ ầ ị ấ ạVI. THEO DÕI VÀ CHĂM SÓC SAU PH U THU TẪ Ậ- C n theo dõi ch y máu s m trong 24 gi và ch y máu mu n do bong v y ngày th 5 - ầ ả ớ ờ ả ộ ả ứ7 sau c t amidan.ắ- Trong 2 ngày đ u ng i b nh ph i u ng s a, 3 ngày ti p theo ăn cháo loãng, t ngày ầ ườ ệ ả ố ữ ế ừth 7 tr đi có th ăn c m nhão, sau ngày th 10 có th ăn u ng bình th ng. Nhìn ứ ở ể ơ ứ ể ố ườchung, th i gian h u ph u c n tránh th c ăn, n c u ng có chua, cay, m n, nóng và ờ ậ ẫ ầ ứ ướ ố ặc ng.ứ- Trong tr ng h p có ch y máu sau c t amidan thì nhanh chóng đ n c s y t có ườ ợ ả ắ ế ơ ở ếchuyên khoa đ ki m tra và can thi p k p th i.ể ể ệ ị ờVII. TAI BI N VÀ X TRÍẾ ỬCh y máu có th x y ra trong quá trình c t và sau khi c t. X trí là c m máu h amidan ả ể ả ắ ắ ử ầ ốb ng ép bông c u có t m oxy già, c p bu c ch ch y hay đ t g c khâu tr , th t đ ng ằ ầ ẩ ặ ộ ỗ ả ặ ạ ụ ắ ộm ch c nh ngoài n u ch y máu nhi u và khó c m. Ngoài ra, c n c nh giác m t s bi n ạ ả ế ả ề ầ ầ ả ộ ố ếch ng khác hi m g p nh s t, t c nghẽn đ ng th và phù ph i, ch n th ng vùng ứ ế ặ ư ố ắ ườ ở ổ ấ ươh ng do ph u thu t, d ng thu c vô c m mu n.ọ ẫ ậ ị ứ ố ả ộ

PH U THU T C T AMIDAN B NG COBLATORẪ Ậ Ắ Ằ

51

I. Đ I C NGẠ ƯƠC t amidan b ng Coblator là ph ng pháp dùng sóng năng l ng t n s radio cao t n ắ ằ ươ ượ ầ ố ầđ phá h y mô amidan. C t amidan b ng máy Coblator II có u đi m l n là v a c t, v aể ủ ắ ằ ư ể ớ ừ ắ ừ hút, v a t i n c nhi t đ 67oC nên không gây b ng.ừ ướ ướ ở ệ ộ ỏII. CH Đ NHỈ Ị- Amidan có nhi u đ t viêm c p: 5 đ t/1 năm, trong 2 năm li n.ề ợ ấ ợ ề- Amidan quá to nh h ng t i ch c năng: th , ăn, phát âm.ả ưở ớ ứ ở- Amidan viêm m n ti m tàng. Đã có bi n ch ng t i ch , g n và xa.ạ ề ế ứ ạ ỗ ầIII. CH NG CH Đ NHỐ Ỉ Ị1. T m th iạ ờ- Đang viêm c p, nhi m khu n c c b hay toàn thân.ấ ễ ẩ ụ ộ- Đang có b nh m n tính, ch a n đ nh.ệ ạ ư ổ ị- Đang có d ch đ a ph ng.ị ở ị ươ- Ph n đang th i gian có thai, có kinh nguy t.ụ ữ ờ ệ2. Tuy t đ iệ ốTrong các b nh: tim m ch, r i lo n v máu, suy gi m mi n d ch toàn thân, đái đ ng, ệ ạ ố ạ ề ả ễ ị ườBasedow, hen, lao đang ti n tri n.ế ểIV. CHU N BẨ Ị1. Ng i th c hi nườ ự ệBác sĩ chuyên khoa Tai Mũi H ng.ọ2. Ph ng ti nươ ệ- Máy Coblator II v i ch c năng c t amidan, n o V.A, đ t cu n mũi, ch nh hình vòm ớ ứ ắ ạ ố ố ỉh ng và ph u thu t đi u tr ngáy...ọ ẫ ậ ề ị- Đ y đ d ng c và các thi t b đi kèm.ầ ủ ụ ụ ế ị3. Ng i b nhườ ệ- Đ c gi i thích rõ ràng v b nh và cách th c ph u thu t.ượ ả ề ệ ứ ẫ ậ- B i ph máu, n c, đi n gi i...ồ ụ ướ ệ ả- Nh n ăn, u ng ít nh t 6 gi tr c khi ph u thu t.ị ố ấ ờ ướ ẫ ậ4. H s b nh ánồ ơ ệLàm đ y đ các xét nghi m c b n đánh giá đ c ch c năng tim, gan, th n, ph i, b nh ầ ủ ệ ơ ả ượ ứ ậ ổ ệv máu c a ng i b nh nh : công th c máu, máu ch y máu đông, ch c năng gan, th n, ề ủ ườ ệ ư ứ ả ứ ậXquang ph i, đi n tâm đ , siêu âm tim...ổ ệ ồV. CÁC B C TI N HÀNHƯỚ Ế1. Ki m tra h s b nh ánể ồ ơ ệ2. Ki m tra ng i b nhể ườ ệ3. Kỹ thu tậ3.1. T thư ế- Ng i b nh n m ng a, đ u cao 15-20ườ ệ ằ ử ầ o so v i ng c.ớ ự- Máy Coblator II và d ng c m đ t bên ph i c a ng i b nh.ụ ụ ổ ặ ả ủ ườ ệ

52

- Máy gây mê đ t bên trái c a ng i b nh.ặ ủ ườ ệ- Ph u thu t viên và tr th viên đ ng ho c ng i phía trên đ u c a ng i b nh.ẫ ậ ợ ủ ứ ặ ồ ầ ủ ườ ệ3.2. Vô c mảGây mê toàn thân.

Thì 1: Đ t banh mi ng t hãm.ặ ệ ựThì 2: Dùng đ u dò chuyên d ng c t amidan b ng nhi t v a t i n c và hút d ch cùngầ ụ ắ ằ ệ ừ ướ ướ ị v i m nh v n, đ ng th i đ t các đi m ch y máu.ớ ả ụ ồ ờ ố ể ảThì 3: Ki m tra l i h c amidan đã c t.ể ạ ố ắVI. THEO DÕI VÀ CHĂM SÓC SAU PH U THU TẪ Ậ- Ng i b nh không đ c la hét l n và n m vi n thêm n a ngày đ theo dõi.ườ ệ ượ ớ ằ ệ ử ể- Ngoài ra, tr c n có ch đ ăn u ng đ c bi t: kiêng các th c ăn c ng, nóng, chua, cay. ẻ ầ ế ộ ố ặ ệ ứ ứNên ăn các th c ăn: l ng, ngu i, m m trong vòng 15 ngày đ u đ tránh ch y máu sau ứ ỏ ộ ề ầ ể ảm .ổ- Ng i b nh có th v nhà trong ngày làm vi c và h c t p tr l i bình th ng sau m t ườ ệ ể ề ệ ọ ậ ở ạ ườ ộtu n.ầVII. TAI BI N VÀ X TRÍẾ ỬCh y máu là bi n ch ng th ng g p nh t. Dùng k p dài và spongel đè ép lên h amidanả ế ứ ườ ặ ấ ẹ ố đang ch y máu. Nhúng spongel vào epinephrin ho c b t thrombin có th đem l i hi u ả ặ ộ ể ạ ệqu . N u th t b i, ng i b nh c n đ c đ a vào phòng m đ th t đ ng m ch. Các ả ế ấ ạ ườ ệ ầ ượ ư ổ ể ắ ộ ạbi n ch ng khác bao g m:ế ứ ồ- Đau (ví d : viêm h ng, đau tai).ụ ọ- M t n c (th ng g p tr em do đau nên b ăn).ấ ướ ườ ặ ở ẻ ỏ- S t cân (th ng g p tr em do đau nên b ăn).ụ ườ ặ ở ẻ ỏ- S t (ít g p, th ng do nhi m trùng t i ch ).ố ặ ườ ễ ạ ỗ- T c nghẽn đ ng th sau ph u thu t (do phù n l i gà, t máu, s c hít).ắ ườ ở ẫ ậ ề ưỡ ụ ặ- Amidan còn sót l i sau c t.ạ ắ- Ch n th ng tâm lý, ch ng ho ng s v đêm, ho c tr m c m.ấ ươ ứ ả ợ ề ặ ầ ảTùy thu c vào t ng lo i bi n ch ng, th y thu c Tai Mũi H ng và gây mê sẽ có bi n ộ ừ ạ ế ứ ầ ố ọ ệpháp x trí thích h p và hi u qu nh t.ử ợ ệ ả ấ

PH U THU T L Y Đ NG RÒ LUÂN NHĨẪ Ậ Ấ ƯỜ

I. Đ I C NGẠ ƯƠPh u thu t nh m l y b toàn b đ ng rò luân nhĩ b m sinh. L rò th ng n m ẫ ậ ằ ấ ỏ ộ ườ ẩ ỗ ườ ằ ởvùng tr c tai, ng rò ch y vào trong và k t thúc b ng túi rò sát vùng s n g luân nhĩ.ướ ố ạ ế ằ ụ ờII. CH Đ NHỈ ỊCác lo i rò b m sinh vùng tai.ạ ẩIII. CH NG CH Đ NHỐ Ỉ ỊCh ng ch đ nh t ng đ i:ố ỉ ị ươ ố- Đ ng rò b m sinh đang viêm t y, áp xe: nên chích r ch d n l u m , khi n đ nh sẽ ườ ẩ ấ ạ ẫ ư ủ ổ ịph u thu t l y đ ng rò.ẫ ậ ấ ườ

53

- Các ch ng ch đ nh ph u thu t nói chung.ố ỉ ị ẫ ậIV. CHU N BẨ Ị1. Ng i th c hi nườ ự ệBác sĩ chuyên khoa Tai Mũi H ng.ọ2. Ph ng ti nươ ệ- B d ng c ti u ph u thêm 1 que thăm dò đ u tù, 1 kìm c p kim và kim khâu, 1 kim ộ ụ ụ ể ẫ ầ ặđ u tù.ầ- Thu c: xylocain 2%, xanh methylen.ố3. Ng i b nhườ ệC o tóc bên tai ph u thu t. Có th ph u thu t c hai bên n u ng i b nh b rò hai bên.ạ ẫ ậ ể ẫ ậ ả ế ườ ệ ị4. H s b nh ánồ ơ ệLàm các xét nghi m c b n và hoàn ch nh h s b nh án theo quy đ nh chung.ệ ơ ả ỉ ồ ơ ệ ịV. CÁC B C TI N HÀNHƯỚ Ế1. T th ng i b như ế ườ ệN m trên bàn m , đ u nghiêng v bên đ i di n.ằ ổ ầ ề ố ệ2. Vô c mảGây mê ho c gây tê t i ch (b ng xylocain 2%). Dùng que thăm dò xác đ nh h ng ặ ạ ỗ ằ ị ướđ ng rò. B m xanh methylen vào đ ng rò ho c không b m tùy theo kh năng c a ườ ơ ườ ặ ơ ả ủph u thu t viên.ẫ ậ3. Kỹ thu tậ- R ch da hình qu trám d c ôm l y mi ng l rò. Bóc tách đ ng rò theo ch th màu ạ ả ọ ấ ệ ỗ ườ ỉ ịc a xanh methylen. L y toàn b đ ng rò.ủ ấ ộ ườ- Khâu v t m và ch nh hình s o x u n u có.ế ổ ỉ ẹ ấ ế- Băng ép.

VI. THEO DÕI VÀ CHĂM SÓC

- Thay băng 2 ngày m t l n.ộ ầ- Kháng sinh 5 - 7 ngày.

VII. TAI BI N VÀ X TRÍẾ Ử- Trong ph u thu t: không có tai bi n gì đáng k .ẫ ậ ế ể- Sau ph u thu t: có th viêm t y b c đ ng khâu.ẫ ậ ể ấ ụ ườ- Viêm s n vành tai.ụ- N u l y không h t chân đ ng rò, rò và viêm nhi m sẽ tái phát, ph i ph u thu t l i ế ấ ế ườ ễ ả ẫ ậ ạđ l y h t chân đ ng rò.ể ấ ế ườ

PH U THU T L Y Đ NG RÒ C NH CẪ Ậ Ấ ƯỜ Ạ ỔI. Đ I C NGẠ ƯƠRò c nh c là m t d t t b m sinh, bao g m rò khe túi mang 1, 2, 3, 4. Bi u hi n v i l ạ ổ ộ ị ậ ẩ ồ ể ệ ớ ỗrò ngoài da d c theo b tr c c c đòn chũm. L rò bên trong n m ng tai ngoài, h ọ ờ ướ ơ ứ ỗ ằ ở ố ốamidan, ho c xoang lê.ặ ởPh u thu t này nh m l y toàn b đ ng rò.ẫ ậ ằ ấ ộ ườ

54

II. CH Đ NHỈ ỊCó đ ng rò c nh c .ườ ạ ổIII. CH NG CH Đ NHỐ Ỉ Ị- Khi đang áp xe ho c đang viêm t y.ặ ấ- Ch ng ch đ nh chung c a ph u thu t.ố ỉ ị ủ ẫ ậIV. CHU N BẨ Ị1. Ng i th c hi nườ ự ệBác sĩ chuyên khoa c p I Tai Mũi H ng tr lên.ấ ọ ở2. Ph ng ti nươ ệ- Nh ph u thu t m c nh c .ư ẫ ậ ở ạ ổ- Thêm que thăm dò, kim đ u tù, xanh methylen, b soi th c qu n (đ ki m tra xoang ầ ộ ự ả ể ểlê).

3. Ng i b nhườ ệ- Nh chu n b chung: xét nghi m c b nư ẩ ị ệ ơ ả- Ch p đ ng rò có b m thu c c n quang (không b t bu c).ụ ườ ơ ố ả ắ ộ- Soi ki m tra xoang lê tr c khi m .ể ướ ổ4. H s b nh ánồ ơ ệTheo quy đ nh chung.ịV. CÁC B C TI N HÀNHƯỚ Ế1. Vô c mảGây mê toàn thân.

2. Kỹ thu tậThì 1: R ch daạ- Có th b m xanh metylen vào đ ng rò.ể ơ ườ- Có hai cách r ch da:ạ+ R ch da theo đ ng m tuy n mang tai đ i v i rò khe mang I.ạ ườ ổ ế ố ớ+ R ch ngang c (theo n p l n c ).ạ ổ ế ằ ổThì 2: B c l đ ng ròộ ộ ườ- R ch qua l p cân c nông, bóc tách b c l đ ng rò m t cách c n th n.ạ ớ ổ ộ ộ ườ ộ ẩ ậ- Ti p t c ph u tích lên trên đ n t n cùng đ ng rò.ế ụ ẫ ế ậ ườThì 3: C t b đ ng ròắ ỏ ườ- Đ i v i rò túi mang IV (rò xoang lê), nên ph i h p v i n i soi đ xác đ nh mi ng l rò ố ớ ố ợ ớ ộ ể ị ệ ỗxoang lê, dùng k p không m u k p b t mi ng l rò. Ki m tra qua ng soi, th y đ ng ròẹ ấ ẹ ị ệ ỗ ể ố ấ ườ đã đ c b t kín.ượ ị- Đóng đ ng rò b ng ch không tiêu.ườ ằ ỉ- C t b đ ng rò.ắ ỏ ườ- Khâu vùi mi ng c t.ệ ắThì 4: Khâu ph c h i đ ng r chụ ồ ườ ạ

55

- Đ t d n l u.ặ ẫ ư- Đóng h c m 2 l p.ố ổ ớ- Băng ép.

VI. THEO DÕI VÀ CHĂM SÓC

- Kháng sinh.

- Băng ép, theo dõi ch y máu.ả- Sau 48 gi , rút ng d n l u.ờ ố ẫ ư- C t ch sau 7 ngày.ắ ỉChú ý: n u đ ng rò l n, t n th ng vùng xoang lê nhi u: cho ăn qua ng xông trong 5-ế ườ ớ ổ ươ ề ố 7 ngày.

VII. TAI BI N VÀ X TRÍẾ Ử- T máu vùng c : c n theo dõi đ phát hi n s m.ụ ổ ầ ể ệ ớ- Nhi m khu n vùng c : kháng sinh.ễ ẩ ổ- T n th ng th n kinh thanh qu n qu t ng c, th n kinh thanh qu n trên th n kinh ổ ươ ầ ả ặ ượ ầ ả ầVII.

- Tái phát: vì không l y h t đ ng rò, đ c bi t khi đ ng rò đã b áp xe ho c còn nhánh ấ ế ườ ặ ệ ườ ị ặph .ụ

PH U THU T RÒ KHE MANG IẪ ẬI. Đ I C NGẠ ƯƠRò khe mang I thu c nhóm d t t rò b m sinh vùng c bên, đ ng rò ch y t vùng tam ộ ị ậ ẩ ổ ườ ạ ừgiác Poncet (đ nh là ph n d i ng tai ngoài, đáy là c nh n i đ nh c m và b trên ỉ ầ ướ ố ạ ố ỉ ằ ờx ng móng) đ n ph n ng tai ngoài ch ti p n i gi a s n và x ng.ươ ế ầ ố ỗ ế ố ữ ụ ươPh u thu t nh m l y b toàn b đ ng rò.ẫ ậ ằ ấ ỏ ộ ườII. CH Đ NHỈ ỊRò khe mang I.

III. CH NG CH Đ NHỐ Ỉ Ị- Đ ng rò đang viêm t y, áp xe.ườ ấ- Các ch ng ch đ nh ph u thu t nói chung.ố ỉ ị ẫ ậIV. CHU N BẨ Ị1. Ng i th c hi nườ ự ệBác sĩ chuyên khoa Tai Mũi H ng đã đ c đào t o ph u thu t đ u c .ọ ượ ạ ẫ ậ ầ ổ2. Ph ng ti nươ ệ- Các d ng c ph u thu t thông th ng.ụ ụ ẫ ậ ườ- Kéo nh , k p ph u tích nh không m u, banh, bay nh .ỏ ẹ ẫ ỏ ấ ỏ- Dao đi n, đông đi n l ng c c.ệ ệ ưỡ ự- các c s l n có th trang b thêm máy theo dõi dây VII, kính lúp ho c kính hi n vi.Ở ơ ở ớ ể ị ặ ể3. Ng i b nhườ ệ- Gi i thích kỹ v nguy c b t n th ng dây VII.ả ề ơ ị ổ ươ

56

- Làm các xét nghi m c b n cho phép ph u thu t.ệ ơ ả ẫ ậ- Siêu âm tuy n mang tai, n u c n ch p c t l p tuy n mang tai có b m thu c c n quangế ế ầ ụ ắ ớ ế ơ ố ả đ ng rò.ườ4. H s b nh ánồ ơ ệHoàn thành h s b nh án theo quy đ nh.ồ ơ ệ ịV. CÁC B C TI N HÀNHƯỚ Ế1. Vô c mảGây mê toàn thân.

2. T thư ế- N m đ u nghiêng t i đa v bên lành và có đ m g i d i vai.ằ ầ ố ề ệ ố ướ- Th y thu c đ ng phía bên ph u thu t.ầ ố ứ ẫ ậ- Ng i ph đ ng bên đ i di n và phía trên đ u.ườ ụ ứ ố ệ ầ3. Kỹ thu tậThì 1: R ch da theo đ ng m tuy n mang tai, bóc tách v t da ra phía tr c.ạ ườ ổ ế ạ ướThì 2: Bóc tách b c l b sau tuy n mang tai, ph n d i s n ng tai (ngón tay ch ), b ộ ộ ờ ế ầ ướ ụ ố ỉ ờtr c c c đòn chũm, b ng sau c nh thân.ướ ơ ứ ụ ơ ịThì 3: Tìm thân dây th n kinh s VII theo h ng ngón tay ch và trên bình di n c a c ầ ố ướ ỉ ệ ủ ơnh thân, ti p t c b c l các nhánh dây VII.ị ế ụ ộ ộThì 4: Bóc tách đu i theo ng rò cho đ n k t thúc ng tai ngoài, xác đ nh ng rò đi ổ ố ế ế ở ố ị ốtrên hay đi d i hay đi xuyên qua các nhánh dây VII, c t b toàn b đ ng rò mà không ướ ắ ỏ ộ ườlàm t n th ng dây VII.ổ ươThì 5: Khâu bít l trong c a ng rò ng tai ngoài.ỗ ủ ố ở ốThì 6: Đóng da sau khi đ t d n l u kín, hút chân không.ặ ẫ ưVI. THEO DÕI VÀ CHĂM SÓC

- Hút d ch h ng ngày, thay băng, băng ép.ị ằ- Rút ng d n l u sau 48 gi .ố ẫ ư ờ- C t ch sau 7 ngày.ắ ỉ- Đi u tr ch ng viêm, ch ng phù n .ề ị ố ố ềVII. TAI BI N VÀ X TRÍẾ Ử- Li t m t các m c đ do t n th ng các nhánh dây VII.ệ ặ ở ứ ộ ổ ươ- Ch y máu.ả- Nhi m trùng v t m .ễ ế ổ- Di ch ng: h i ch ng Frey.ứ ộ ứ

PH U THU T L Y NANG RÒ KHE MANG IIẪ Ậ ẤI. Đ I C NGẠ ƯƠPh u thu t l y nang và rò khe mang II là ph u thu t l y b toàn b đ ng rò khe mangẫ ậ ấ ẫ ậ ấ ỏ ộ ườ II đ tránh viêm t y và áp xe vùng c tái phát.ể ấ ổII. CH Đ NHỈ Ị

57

Nang và rò khe mang II.

III. CH NG CH Đ NHỐ Ỉ Ị1. Ch ng ch đ nh tuy t đ iố ỉ ị ệ ốCác b nh lý n i khoa n ng, m t bù nh : suy th n, các b nh lý v máu.ệ ộ ặ ấ ư ậ ệ ề2. Ch ng ch đ nh t ng đ iố ỉ ị ươ ố- Đang có viêm t y ho c áp xe đ ng rò.ấ ặ ườ- Ng i b nh t ch i ph u thu t.ườ ệ ừ ố ẫ ậIV. CHU N BẨ Ị1. Ng i th c hi nườ ự ệCác bác sĩ chuyên khoa Tai Mũi H ng t chuyên khoa I tr lên đ c đào t o v ph u ọ ừ ở ượ ạ ề ẫthu t đ u c .ậ ầ ổ2. Ph ng ti nươ ệ- B d ng c ph u thu t ph n m m.ộ ụ ụ ẫ ậ ầ ề- Thu c tê (lidocain + adrenalin 1/10.000).ố3. Ng i b nhườ ệ- Khám n i soi tai mũi h ng, làm xét nghi m đ y đ :ộ ọ ệ ầ ủ+ Công th c máu.ứ+ Đông máu c b n.ơ ả+ Ch c năng gan, th n.ứ ậ- Đ c ch p phim c t l p vi tính vùng mang c 2 t th coronal và axial.ượ ụ ắ ớ ổ ư ế- Khám tr c m : bác sĩ gây mê h i s c.ướ ổ ồ ứ- Gi i thích v cách th c ph u thu t, tai bi n có th x y ra.ả ề ứ ẫ ậ ế ể ả4. H s b nh ánồ ơ ệHoàn thi n h s b nh án theo nh quy đ nh chung.ệ ồ ơ ệ ư ịV. CÁC B C TI N HÀNHƯỚ Ế1. Ki m tra h sể ồ ơ2. Ki m tra ng i b nhể ườ ệ3. Vô c mảPh u thu t th c hi n d i gây mê toàn thân.ẫ ậ ự ệ ướ4. T thư ế- Ng i b nh n m ng a, có g i đ n vai, đ u ng a t i đa.ườ ệ ằ ử ố ộ ầ ử ố- Ph u thu t viên chính đ ng bên c n ph u thu t, ng i ph đ ng bên đ i di n và trênẫ ậ ứ ầ ẫ ậ ườ ụ ứ ố ệ đ u.ầ5. Kỹ thu tậ- Tiêm tê d i da theo đ ng ngang c quanh mi ng l rò b ng Medicain (Octocain) ướ ườ ổ ệ ỗ ằ1%.

- R ch da qua l p c bám da, bóc v t da lên trên và xu ng d i theo bình di n d i c ạ ớ ơ ạ ố ướ ệ ướ ơbám da c .ổ- Bóc tách quanh l rò tìm đ ng rò ch y trong máng c nh, đ ng rò ch y lên ngang ỗ ườ ạ ả ườ ạ

58

m c x ng móng sẽ vào sâu nên th ng ph i r ch da đ ng th 2 ngang m c s ng l nứ ươ ườ ả ạ ườ ứ ứ ừ ớ x ng móng cùng bên đ d l y h t đ ng rò.ươ ể ễ ấ ế ườ- Đ ng rò ch y vào sâu đ n amidan b trên s ng l n x ng móng, nên bóc tách ườ ạ ế ở ờ ừ ớ ươđ ng rò đ n bình di n sâu h n s ng l n x ng móng thì k p và bu c th t đ ng rò. ườ ế ệ ơ ừ ớ ươ ẹ ộ ắ ườTh t đ ng rò b ng ch không tiêu 2-0 ho c 3-0.ắ ườ ằ ỉ ặ- M t s tác gi khuy n cáo có th c t amidan bên có đ ng rò.ộ ố ả ế ể ắ ườ- Đ t d n l u kín, khâu da hai l p.ặ ẫ ư ớVI. THEO DÕI VÀ CHĂM SÓC SAU MỔ- Rút d n l u sau 48 gi .ẫ ư ờ- Thay băng hàng ngày.

- C t ch sau 5-7 ngày.ắ ỉVII. TAI BI N VÀ X TRÍẾ Ử- Ch y máu: c n theo dõi v t m và bình d n l u đ phát hi n ch y máu. N u ch y ả ầ ế ổ ẫ ư ể ệ ả ế ảmáu nhi u c n m l i h c m đ ki m tra.ề ầ ở ạ ố ổ ể ể- Nhi m trùng: kháng sinh toàn thân.ễ

PH U THU T NANG RÒ GIÁP L IẪ Ậ ƯỠ

I. Đ I C NG/Đ NH NGHĨAẠ ƯƠ ỊPh u thu t nang rò giáp l i là ph u thu t l y b nang rò kèm theo đ ng rò giáp l i ẫ ậ ưỡ ẫ ậ ấ ỏ ườ ưỡđi t nang dính vào m t sau thân x ng móng và đi t i l t t.ừ ặ ươ ớ ỗ ịII. CH Đ NHỈ ỊCác nang vùng c tr c dính vào x ng móng di đ ng theo nh p nu t.ổ ướ ươ ộ ị ốIII. CH NG CH Đ NHỐ Ỉ ỊKhông th y hình nh tuy n giáp trên siêu âm vùng c .ấ ả ế ổCác ch ng ch đ nh do b nh lý toàn thân không th gây mê hay gây tê và ph u thu t ố ỉ ị ệ ể ẫ ậđ c.ượIV. CHU N BẨ Ị1. Ng i th c hi nườ ự ệ- Bác sỹ chuyên khoa I Tai Mũi H ng tr lên, đ c đào t o v ph u thu t đ u c .ọ ở ượ ạ ề ẫ ậ ầ ổ- 01 Bác sĩ Tai Mũi H ng tr giúp.ọ ợ- 01 Bác sĩ Gây mê h i s c.ồ ứ- 01 Kĩ thu t viên Gây mê h i s c.ậ ồ ứ- 01 Đi u d ng tr giúp.ề ưỡ ợ2. Ph ng ti nươ ệB d ng c ph u thu t vùng c .ộ ụ ụ ẫ ậ ổKéo c t x ng móng, máy hút, đông đi n.ắ ươ ệ3. Ng i b nhườ ệĐ c thăm khám và gi i thích v quy trình và các tai bi n c a ph u thu t.ượ ả ề ế ủ ẫ ậ

59

4. H s b nh ánồ ơ ệCác xét nghi m c b n cho ph u thu t.ệ ơ ả ẫ ậSiêu âm vùng c ho c ch p c t l p vi tính vùng c đ xác đ nh v trí, kích th c, m t đổ ặ ụ ắ ớ ổ ể ị ị ướ ậ ộ kh i u cũng nh tình tr ng tuy n giáp l c ch .ố ư ạ ế ạ ỗLàm b nh án theo m u.ệ ẫV. CÁC B C TI N HÀNHƯỚ Ế1. Ki m tra h sể ồ ơKi m tra các b c thăm khám, k t qu xét nghi m c b n, siêu âm vùng c .ể ướ ế ả ệ ơ ả ổ2. Ki m tra ng i b nhể ườ ệThăm khám toàn thân và t i ch , đánh giá v trí, kích th c, m t đ kh i u và tìm hi u ạ ỗ ị ướ ậ ộ ố ểcác b nh lý toàn thân có liên quan (n u có).ệ ế3. Th c hi n kỹ thu tự ệ ậ3.1. Vô c mảGây mê n i khí qu n, gây tê trong tr ng h p ng i b nh không có kh năng gây mê.ộ ả ườ ợ ườ ệ ả3.2. T th ng i b như ế ườ ệNg i b nh n m ng a, kê g i vai.ườ ệ ằ ử ố3.3. Kỹ thu tậR ch da vùng c tr c ngang m c kh i ph ng, đ ng r ch đi t b tr c c c đòn ạ ổ ướ ứ ố ồ ườ ạ ừ ờ ướ ơ ứchũm bên này sang b tr c c c đòn chũm bên kia. R ch ti p t c qua l p m d i da ờ ướ ơ ứ ạ ế ụ ớ ỡ ướvà l p c da, bóc tách v t da b c l m t tr c c a các c d i móng cho đ n t n b ớ ơ ạ ộ ộ ặ ướ ủ ơ ướ ế ậ ờtrên x ng móng.ươR ch đ ng tr ng gi a, bóc tách kh i u nang ra kh i các l p c d i móng cho đ n t n ạ ườ ắ ữ ố ỏ ớ ơ ướ ế ậch bám c a kh i vào thân x ng móng.ỗ ủ ố ươBóc tách ch bám c a các c trên móng và d i móng vào thân x ng móng. C t thân ỗ ủ ơ ướ ươ ắx ng móng.ươTi p t c bóc tách đ ng rò đ n l t t. K p bu c và c t b đ ng rò sát l t t.ế ụ ườ ế ỗ ị ẹ ộ ắ ỏ ườ ở ỗ ịKhâu đáy l i, khâu c trên móng và d i móng, đ t d n l u, khâu ph c h i các l p c ưỡ ơ ướ ặ ẫ ư ụ ồ ớ ơda và da theo bình di n gi i ph u.ệ ả ẫVI. THEO DÕI

Cho kháng sinh 5 ngày.

Rút d n l u (n u có) trong vòng 48 gi .ẫ ư ế ờVII. TAI BI N VÀ X TRÍẾ ỬNhi m khu n v t m .ễ ẩ ế ổCh y máu hình thành kh i máu t vùng c , đôi khi gây khó th c n m l i v t m , l y ả ố ụ ổ ở ầ ở ạ ế ổ ấs ch máu đ ng, c m máu.ạ ọ ầTh ng h h ng trong quá trình bóc tách l y b kh i u c n đ c khâu ph c h i.ủ ạ ọ ấ ỏ ố ầ ượ ụ ồ

C T PHANH L IẮ ƯỠ

I. Đ I C NGẠ ƯƠ

60

Phanh l i hay còn g i là hãm l i đi t sàn mi ng đ n m t d i c a l i. Khi phanh ưỡ ọ ưỡ ừ ệ ế ặ ướ ủ ưỡl i quá ng n làm l i b kéo xu ng gây h n ch di đ ng c a l i gây nói khó, nói ưỡ ắ ưỡ ị ố ạ ế ộ ủ ưỡng ng thì ph i ph u thu t c t phanh l i.ọ ả ẫ ậ ắ ưỡII. CH Đ NHỈ ỊKhi phanh l i quá ng n nh h ng t i v n đ ng c a l i.ưỡ ắ ả ưở ớ ậ ộ ủ ưỡIII. CH NG CH Đ NHỐ Ỉ ỊKhông.

IV. CHU N BẨ Ị1. Ng i th c hi nườ ự ệ- Bác sĩ chuyên khoa Tai Mũi H ng ho c Răng Hàm M t.ọ ặ ặ- Đi u d ng tr giúp.ề ưỡ ợ2. Ph ng ti nươ ệ- 01 kéo sim nh .ỏ- 02 k p ph u tích c m máu, không màu.ẹ ẫ ầ- G c nh ho c c u.ạ ỏ ặ ủ ấ- Đông đi n (n u có).ệ ế- Thu c tê x t (lidocain 10%).ố ị3. Ng i b nhườ ệ- Gi i thích kỹ cho ng i b nh ho c b m (n u ng i b nh là tr nh ).ả ườ ệ ặ ố ẹ ế ườ ệ ẻ ỏ- Có đ y đ xét nghi m: máu ch y, máu đông, HIV..ầ ủ ệ ảV. CÁC B C TI N HÀNHƯỚ Ế- Ng i b nh ng i, há mi ng, l i cong lên (n u là b nh nhi ph i bó ch t tr trong m t ườ ệ ồ ệ ưỡ ế ệ ả ặ ẻ ột m v i tr i gi ng to, m mi ng đ tr không c n hàm l i đ c).ấ ả ả ườ ở ệ ể ẻ ắ ạ ượ- Gây tê t i ch b ng x t ho c đ t bông th m Lidocain.ạ ỗ ằ ị ặ ặ ấ- K p hãm l i sát m t d i c a l i b ng k p ph u tích c m máu không l i, kéo nhẹ ưỡ ặ ướ ủ ưỡ ằ ẹ ẫ ầ ưỡ ẹ ra tr c lên trên căng phanh l i ra.ướ ưỡ- Dùng kéo nh c t phanh l i ngay d i k p ph u tích c m máu, c t t tr c ra sau ỏ ắ ưỡ ướ ẹ ẫ ầ ắ ừ ướđ n sát chân l i.ế ưỡ- B k p ph u tích k p ra thông th ng không có ch y máu. N u có ch y máu c m máuỏ ẹ ẫ ẹ ườ ả ế ả ầ b ng đông đi n ho c đ t thu c co m ch t i ch .ằ ệ ặ ặ ố ạ ạ ỗVI. THEO DÕI VÀ X TRÍ SAU PH U THU TỬ Ẫ Ậ- Ch y máu: hi m g p, c m máu b ng đông đi n ho c thu c co m ch đ t t i ch .ả ế ặ ầ ằ ệ ặ ố ạ ặ ạ ỗ- Đ phòng nhi m trùng: cho kháng sinh u ng.ề ễ ố- Phòng n sàn mi ng: cho thu c ch ng phù n .ề ệ ố ố ề

SOI THANH QU N TR C TI PẢ Ự Ế

I. Đ I C NGẠ ƯƠ

61

Soi thanh qu n tr c ti p là dùng ng c ng ho c m m đ a vào đ n thanh qu n đ thămả ự ế ố ứ ặ ề ư ế ả ể khám, ch n đoán và đi u tr ph u thu t thông qua n i soi.ẩ ề ị ẫ ậ ộII. CH Đ NHỈ Ị- Các b nh lý thanh qu n.ệ ả- Soi thanh qu n tr c ti p đ d n đ ng cho soi thanh khí qu n tr em.ả ự ế ể ẫ ườ ả ẻIII. CH NG CH Đ NHỐ Ỉ ỊTrong soi thanh qu n tr c ti p b ng ng c ng ch ng ch đ nh khi:ả ự ế ằ ố ứ ố ỉ ị- Lao c t s ng c .ộ ố ổ- Khít hàm.

- Khó th thanh qu n c p II, c p III.ở ả ấ ấIV. CHU N BẨ Ị1. Ng i th c hi nườ ự ệBác sĩ chuyên khoa Tai Mũi H ng có kinh nghi m.ọ ệ2. Ph ng ti nươ ệ- H th ng soi thanh qu n v i ng c ng ho c ng m m.ệ ố ả ớ ố ứ ặ ố ề- Máy hút, ng hút.ố- Chêm mi ng.ệ- Que ngoáy h ng.ọ- Bình phun gây tê t i ch .ạ ỗ- B m tiêm thanh qu n.ơ ả- Kìm g p d v t, kìm sinh thi t.ắ ị ậ ế- Thu c: xylocain 4-6%; oxy .ố3. Ng i b nhườ ệ- Khám n i khoa toàn di n.ộ ệ- Làm các xét nghi m c b n g m công th c máu, đông máu toàn b , HIV, HBsAg, ch p ệ ơ ả ồ ứ ộ ụph i.ổ- T i hôm tr c soi cho an th n.ố ướ ầ- Sáng hôm soi cho ng i b nh nh n ăn u ng.ườ ệ ị ố4. H s b nh ánồ ơ ệ- Gi y khám ch a b nh.ấ ữ ệ- K t qu soi và h ng d n ch n đoán đi u tr .ế ả ướ ẫ ẩ ề ịV. CÁC B C TI N HÀNHƯỚ Ế- Tìm thanh thi t.ệ- Vén thanh thi t.ệ- Quan sát thanh qu n: băng thanh th t, dây thanh, thanh môn, h thanh môn.ả ấ ạVI. THEO DÕI

- Trong khi soi: m ch, nh p th , huy t áp, theo dõi màu s c da và niêm m c.ạ ị ở ế ắ ạ- Theo dõi sau khi soi: khó th , m ch, nhi t đ , huy t áp.ở ạ ệ ộ ế

62

VII. TAI BI N VÀ X TRÍẾ Ử1. Trong khi soi

- Co th t thanh qu n: d phòng b ng cách gây tê thanh qu n th t t t, khi phát hi n b t ắ ả ự ằ ả ậ ố ệ ắđ u d u hi u co th t ng ng ngay soi, cho th oxy, tránh kích thích ng i b nh; n u v nầ ấ ệ ắ ừ ở ườ ệ ế ẫ còn co th t thì tiêm giãn c , th máy ho c bóp bóng.ắ ơ ở ặ- Ng ng tim đ t ng t: ph i gi i thích kỹ cho ng i b nh yên tâm, cho an th n. Khi phát ừ ộ ộ ả ả ườ ệ ầhi n ng ng ngay soi, kích thích th t m nh đ l p l i ph n x , th oxy, n u c n tiêm ệ ừ ậ ạ ể ậ ạ ả ạ ở ế ầadrenalin vào tim, xoa bóp tim ngoài l ng ng c.ồ ự- Khó th thanh qu n: th oxy, thu c ch ng phù n , n u c n thì m khí qu n.ở ả ở ố ố ề ế ầ ở ả- Phù n thanh thi t.ề ệ- Ch y máu: c m máu, n u còn ch y đ t n i khí qu n b m bóng.ả ầ ế ả ặ ộ ả ơ- Gãy răng c a.ử2. Sau khi soi

- Khó th thanh qu n: x trí cho th ô xy, tiêm thu c ch ng phù n , n u c n m khí ở ả ử ở ố ố ề ế ầ ởqu n.ả- S t cao xanh tái: đ phòng sau soi nh adrenalin 0,1% vào mũi, h s t, an th n, th ố ề ỏ ạ ố ầ ởoxy.

63

M C L CỤ Ụ

Chương I: LĨNH VỰC TAI........................................................................................................2BƠM HƠI VÒI NHĨ...............................................................................................................2CHÍCH RẠCH MÀNG NHĨ...................................................................................................3

Chương II: LĨNH VỰC CẤP CỨU............................................................................................4LẤY DỊ VẬT MŨI.................................................................................................................4NHÉT BẤC MŨI TRƯỚC.....................................................................................................5NHÉT BẤC MŨI SAU...........................................................................................................6CẦM MÁU MŨI BẰNG MEROCEL....................................................................................7LẤY DỊ VẬT HẠ HỌNG.......................................................................................................9LẤY DỊ VẬT TAI................................................................................................................10SOI THỰC QUẢN LẤY DỊ VẬT........................................................................................11CHÍCH ÁP XE QUANH AMIDAN.....................................................................................13CHÍCH ÁP XE THÀNH SAU HỌNG.................................................................................14NẮN CHỈNH HÌNH THÁP MŨI SAU CHẤN THƯƠNG..................................................15PHẪU THUẬT MỞ KHÍ QUẢN.........................................................................................17PHẪU THUẬT NỘI SOI CẦM MÁU MŨI........................................................................19PHẪU THUẬT CHẤN THƯƠNG XOANG TRÁN...........................................................20

Chương III: LĨNH VỰC MŨI XOANG...................................................................................22PHƯƠNG PHÁP PROETZ..................................................................................................22BẺ CUỐN MŨI....................................................................................................................23ĐỐT CUỐN MŨI BẰNG ĐÔNG ĐIỆN..............................................................................24PHẪU THUẬT CUỐN MŨI DƯỚI BẰNG SÓNG CAO TẦN (COBLATOR).................26CHỌC RỬA XOANG HÀM................................................................................................27CẮT POLYP MŨI................................................................................................................29PHẪU THUẬT MỞ XOANG HÀM....................................................................................30PHẪU THUẬT NẠO SÀNG HÀM.....................................................................................32PHẪU THUẬT NỘI SOI MỞ XOANG HÀM....................................................................33PHẪU THUẬT CHỈNH HÌNH VÁCH NGĂN MŨI...........................................................35PHẪU THUẬT THỦNG VÁCH NGĂN MŨI....................................................................37PHẪU THUẬT NỘI SOI CẮT CUỐN DƯỚI.....................................................................38

Chương IV: LĨNH VỰC HỌNG - THANH QUẢN.................................................................40ĐỐT HỌNG HẠT BẰNG NHIỆT VÀ ĐÔNG LẠNH........................................................40NẠO V.A..............................................................................................................................41PHẪU THUẬT NẠO V.A NỘI SOI....................................................................................43PHẪU THUẬT NẠO VA GÂY MÊ NỘI KHÍ QUẢN BẰNG THÌA LA FORCE............44PHẪU THUẬT CẮT AMIDAN...........................................................................................46PHẪU THUẬT CẮT AMIDAN GÂY MÊ..........................................................................48PHẪU THUẬT CẮT AMIDAN BẰNG COBLATOR........................................................50PHẪU THUẬT LẤY ĐƯỜNG RÒ LUÂN NHĨ.................................................................52

PHẪU THUẬT LẤY ĐƯỜNG RÒ CẠNH CỔ...................................................................53PHẪU THUẬT RÒ KHE MANG I......................................................................................54PHẪU THUẬT LẤY NANG RÒ KHE MANG II...............................................................56PHẪU THUẬT NANG RÒ GIÁP LƯỠI.............................................................................57CẮT PHANH LƯỠI.............................................................................................................59SOI THANH QUẢN TRỰC TIẾP.......................................................................................60