“МОНГОЛЫН ХУВЬЦААТ КОМПАНИУДАД ХИЙСЭН shinjilgee

“МОНГОЛЫН ХУВЬЦААТ КОМПАНИУДАД ХИЙСЭН

АШИГТ АЖИЛЛАГААНЫ ШИНЖИЛГЭЭ.”

С.Цолмон / МУИС-ЭЗС-Санхүүгийн тэнхим/

Зорилго: Энэхүү судалгааны гол зорилго нь Монголын хувьцаат компаниудын ашигт ажиллагааны өнөөгийн байдал (түүнд тохирох норматив тогтооно) болон ашигт ажилаагаанд (өөрийн хөрөнгийн) нөлөөлөгч хүчин зүйлсийг илрүүлэх явдал юм. Зорилт:

1. Манай улсын хувьцаат компаниудын ашигт ажиллагааны өнөөгийн байдалд судалгаа хийн, үнэлэлт дүгнэлт өгөх.

2. Өөрийн хөрөнгийн өгөөж эерэг гарахад нөлөөлөгч хүчин зүйлсийг илрүүлэх. 3. Ашигт ажиллагааны бусад харьцаануудад шинжилгээ хийн дүгнэлт өгөх. 4. Монголын хувьцаат компаниудын ашигт ажиллагааг салбар тус бүрээр (МХБ -ээс

ангилсан 5 ангилалаар) шинжилж үзэх. 5. Хувьцаат компанийн ногдол ашиг тараах магдлалын судалгааг санхүүгийн үйл

ажиллагаа талаас нь судлан, түүнд нөлөөлөгч хүчин зүйлсийг илрүүлэх. 6. Хувьцаат компаниудын ашигт ажиллагаанд нөлөөлөгч хүчин зүйлсийг (санхүүгийн

болон макро орчины үзүүлэлтүүд хэрхэн нөлөөлж байгааг) илрүүлэх. Ач холбогдол: Санхүүгийн шинжилгээ, тэр дундаа ашигт ажиллагааны шинжилгээ нь тухайн ААНБ болон хөрөнгө оруулагчидын анхаарлыг хамгийн их татдаг шинжилгээ юм. Манай улсын хувьд ААН-ийн ашигт ажиллагааны үзүүлэлтүүдийн ерөнхий түвшинг тогтоосноор ААН -үүд маань ямар түвшийнд яваагаа мэдэх боломжтойгоос гадна ашигт ажиллагаанд нь хамгийн их нөлөөлдөг хүчин зүйлсийг мэдсэнээр ашигт ажиллагаагаа бага ч болов удирдах боломжтой болно. Мөн хөрөнгө оруулагчдын хувьд ямар салбар нь ашигтай байгаа, ямар хэмжээнд байвал нормативтаа байдаг талаарх бүхий л асуултын хариултаа авах боломжтой болно. Судлах болсон шалтгаан: Сүүлийн үед ЗЗЭЗ-ийн хөгжлийн хурдац улам эрчимжиж ирсэнтэй уялдаж санхүүгийн нөөцийг оновчтой байршуулах, уян хатан хуваарилж ашиглах явдал чухлаар тавигдаж байна. Үүнтэй уялдуулан зах зээл өндөр хөгжсөн орнуудад аж ахуйн үйл ажиллагааны шинжилгээнээс санхүүгийн шинжилгээ нь илүү давамгайлах хандлагтай болжээ. Гэвч манай орны улсын ААН-үүд, банкууд, хөрөнгө оруулагчид маань санхүүгийн шинжилгээ, тэр дундаа ашигт ажиллаганыхаа шинжилгээг бүрэн гүйцэт хийж чадахгүй байсаар байна. Иймээс өөрийн орны ААН -үүдийн ашигт ажиллагааны өнөөгийн байдалд хандсан энэхүү судалгаагаа боловсруулхаар боллоо. Судалгаанд ашиглагдах эконометрик үнэлгээ болон мэдээлэл боловсруулалт: Ашигт ажиллагааны өнөөгийн байдал, түүнд нөлөөлөгч хүчин зүлийг илрүүлэх тус судалгаандаа Пробит, ложит загвар болон панел дата үнэлдэг Random effect, Fixed effect загварууд, мөн уг загварын найдвартай эсэхийг шинжилдэг Hausman тэст, панел датаны тогтвортой эсхийг шинжилдэг Li&Chu t тест, Pesaran and Shin W-stat, ADF- Fisher Chi-square, Hadri Z-stat зэрэг шинжүүрүүдийг Eviews 5.1 программ ашиглан боловсруулах болно.

Монголын хувьцаат компаниудад хийсэн ашигт ажиллагааны шинжилгээ 2

ХУРААНГУЙ Монголын хувьцаат компаниудын ашигт ажиллагааны өнөөгийн байдал, түүнд нөлөөлөгч хүчин зүйлийг илрүүлэхэд чиглэгдсэн энэхүү судалгаа нь үндсэн хоёр бүлэгтэй. Ашигт ажиллагааны онолын үндэслэл гэсэн энхий бүлэгт; ашигт ажиллагааны тухай ерөнхий ойлголт, түүнд нөлөөлөгч хүчин зүйл, дэлхийн бусад орнуудад хэрэглэгдэж буй санхүү, бүртгэлийн онцлог, санхүүгийн тайлангийн шинжилгээний бүтцийн талаарх онолын үндэслэлийг тусгасан. Мөн энэхүү судалганд хэрэглэгдэх эконометрикийн зарим загварын (шугаман магдлалын ложит болон пробит загвар) талаар товч дуридсан болно. Эмпирик судалгаа (хоёрдугаар бүлэг) гэсэн хэсэгт дараах дөрвөн төрлийн судалгаа хийгдсэн. үүнд: - Монголын хувьцаат компаниудын ашигт ажиллагааны өнөөгийн байдал гэсэг хэсэгт ахиуц нийт ашиг, үйл ажиллагааны ахиуц ашиг, ахиуц цэвэр ашиг, нийт хөрөнгийн өгөөж, өөрийн хөрөнгийн өгөөж, нэгж хувьцаанд ногдох цэвэр ашиг, үнэ ашгийн харьцаа зэрэг хувьцаат компанийн ашигт ажиллагааны үзүүлэлтүүдийн өнөөгийн байдал ямар түвшинд байгаа, олон улсын зөвшөөрөгдөх түвшингээсээ хэр зэрэг хазайлттай байгаа зэргийг статистикийн аргууд1 хэрэглэн шинжилэх ба өөрийн улсын хувьцаат компаниудын (энд 217 хувьцаат компанийн 2007 оны тайлан ашигласан) ашигт ажиллагааны үзүүлэлтүүдэд норматив тогтоосон болно. Мөн өөрийн хөрөнгийн өгөөж нь эерэг гарахад нөлөөлөгч хүчин зүйлийг зөвхөн санхүүгийн үзүүлэлт2 болон нийт хувьцааны тоо, арилжигдсан ширхэг, үнийн дүн, хаалтын ханш зэрэг хүчин зүйлсийг эконометрикийн тайлбарлагч хувьсагч нь чанарын хувьсагч байдаг шугман магдлалын logit болон probit загваруудаар үнэлсэн болно судласан болно.

- Монголын хувьцаат компаниудын ашигт ажиллаганы өнөөгийн байдалыг салбар тус бүрээр (Монголын Хөрөнгийн Биржээс аншилсан таван ангилалын дагуу) шинжилсэн судалгааны энэ хэсэгт дээрх судалгаанд хийгдсэн статистик, эконометрикийн аргуудыг ашиглан ямар салбарын ашигт ажиллагаа (өөрийн хөрөнгийн) тогтвортой, хэлбэлзэлтэй байгаа, ямар түвшинд байгаа, ямар нормативтай байж болох талаар судалсан болно.

- Ногдол ашиг тараахад нөлөөлөгч хүчин зүйл гэсэн судалгааны хэсэгт дээрх 217 компанийн 2007 оны санхүүгийн тайлан мэдээг ашиглан, мөн 2008 онд ногдол ашиг тараасан 37 компанийн (хавсралт №4 -өөс харна уу) тоон мэдээг ашиглан судалсан. Энд мөн logit болон probit загварууд хэрэглэсэн. Хэдийгээр ногдол ашигт тараах магдлал нь

1 Дундаж, медиан, стандарт хэлбэлзэл, хамгийн их, бага утаг, скевнис, куртосис, магдлал, тархалт г.м

2 Санхүүгийн 100 орим харьцаанаас хамгийн өргөн хэрэглэгддэг 30 харьцааг сонгосон.


маш олон хүчин зүйлээс нөлөөлдөг ч зөвхөн санхүүгийн үзүүлэлтүүдээс нөлөөлөх нөлөө байна уу, үгүй юу, байдаг бол ямар хүчин зүйл нөлөөлдөг талаах судаллаа.

- Монголын хувьцаат компаниудын ашигт ажиллагаанд нөлөөлөгч хүчин зүйлийн талаар судалсан сүүлийн судалгаанд хувьцаат компаниудын өөрийн хөрөнгийн ашигт ажиллагаанд санхүүгийн болон макро индикаторуудаас ямар хүчин зүйл нь, яаж нөлөөлж байгааг илрүүлсэн болно. Ийнхүү судлахдаа Монголын Хөрөнгийн Биржид бүртгэлтэй 60 хувьцаат компанийн 2003-2007 он хүртэлх буюу сүүлийн таван жилийн баланс болон орлогын тайлангийн үзүүлэлтээс ашигт ажиллагаанд хамгийн их нөлөөлж болох 10 харьцааг хамруулсан. Мөн үүнээс гадна макро индикаторууд болох ААН –ийн орлогын албан татварын өөрчлөлт3, инфляци, цэвэр экспорт, нэг доллартай харьцах төгрөгийн ханш, зах зээлийн үнэлгээ, ААН –үүдэд олгосон зээлийн хэмжээ, засгийн газар болон компаниудын бондын худалдаа, ТОП20 –ийн индекс зэрэг ашигт ажиллагаанд нөлөөлж болох нийт есөн индикаторыг хамруулсан болно. Нийт 300 ширхэг тоон цуваан дээр хийгдэх панел датаны шинжилгээг сүүлийн үед маш өргөнөөр ашиглагдах болсон панел өгөгдлийг бодох ахисан түвшний аргууд болох тогтмол нөлөөллийн арга (fixed effect), санамсаргүй нөлөөллийн аргуудыг (random effect) ашигласан болно. Эдгээр аргуудаар бодогдсон үнэлгээний үр дүг Hausman тесээр шалгасан. Мөн үүнээс гадна дээрх шинжилгээг хийхээс өмнө хүчин зүйлсийн тогтвортой эсхийг үнэлдэг /панел датаны/ тестүүд болох Levin, Li & Chu t, Pesaran and Shin W-stat, ADF-Fisher Chi-square, PP-Fisher Chi-square болон Hadri Z-stat зэрэг тестүүд болно.

- Эцэст нь судалгааны ерөнхий дүгнэлт болон ашигласан матералын жагсаалт, хавсралтыг оруулсан болно.

Судлаагчийн нэмэлт тодруулга: Энэхүү судалгаанд хэрэглэгдсэн тоон өгөгдөлүүд нь манай улсын хувьцаат компаниудын (МХБ-д бүртгэлтэй 217 компанийн 2007 оны санхүүгийн тайлан мэдээ болон 60 компанийн 2003-2007 оны санхүүгийн тайлан мэдээг МХБ болон Сангийн Яамнаас авсан) санхүүгийн тайлан мэдээ болон манай улсын макро орчины үзүүлэлтүүд (Монгол банк болон МХБ-ээс гаргасан Factorbook 2007, статистикийн эмхтгэлүүд) байгаа билээ. Манай улсын ААН -үүд нь сүүлийн үед хоёр төрлийн тайлан гаргадаг талаар хэн бүхэн мэдэх болжээ. Хэрэв энэхүү судалгаанд ашигласан тоон мэдээ (санхүүгийн тайлан баланс) нь хэрэв гажилттай бол судалааны үр дүн нь алдаа гарч болно. Гэхдээ эдгээр мэдээллийн найдвартайг батлах хэд хэдэн шалтгаан бий. Нэгдүгээрт; Хувьцаат компанийн тайлан нь ХХК –ийг бодвол үнэн байх магдлал маш өндөртэй. Учир нь энд хөрөнгө оруулагчид, МХБ, СЗХ зэрэг маш олон газрын хараа, хяналт, галгалт байдаг. Хоёрдугаарт; тус судалгаанд хэрэглэгдэж байгаа санхүүгийн хүчин зүйлс нь бүгд абсолют бус харьцаа

3 Уг хүчин зүйлийг судалгаандаа оруулахдаа дамми хувьсагч болгон оруулсан, өөрөөр хэлбэл энэ үед татварын хувь хэмжээнд бүтцийн өөрчлөлт гарсан юм (2007 оноос хэрэгжиж эхэлсэн ААНОАТ –ийн хувь).


хэлбэртэй юм. Өөрөөр хэлбэл үнэн тайлан болон худал тайлан хоёрт хийсэн харьцааны үзүүлэлтүүд нь бараг ижил, ойролцоо байдаг.

I. АШИГТ АЖИЛЛАГААНЫ ОНОЛЫН ҮНДЭСЛЭЛ

Ашигт ажиллагаа бол бизнесийн үндсэн зорилтуудын нэг юм. Түүнгүйгээр ААНБ, хөрөнгө оруулагчийн эрхэлсэн үйл ажиллагаа удаан оршиж чадахгүй. Тийм учраас өнгөрсөн болон өнөөгийн ашигт ажиллагааны үзүүлэлтүүдийг хэмжих, бас ирээдүйд ямар байх талаар төлөвлөх нь санхүүгийн менежерүүдийн өмнө тавигддаг олон чухал ажлуудын гол хэсэг нь болдог. Санхүүгийн салбарын ашигт ажиллагааг хэмжих онолын тухайн 1980 -аад оноос яригдаж эхэлсэн байдаг. 1997 онд Холбооны Нөөцийн Газрын захирлуудын зөвлөлийн гишүүн Руссакис санхүүгийн талаас хэмжих ашигт ажиллагааны гол харьцаануудыг банк, санхүүгийн онолын хувьд тайлбарлаж нотолсон нь одоо ч банкны болон санхүүгийн салбарт ашиглагдаж байна. Эдгээр нь:

1. Өөрийн хөрөнгийн өгөөж буюу ROE нь хувь нийлүүлэгчдийн оруулсан хөрөнгийн түвшинд тохирох орлогын хэмжээг харуулдаг.

2. Нийт хөрөнгийн өгөөж буюу ROI нь менежментийн үйл ажиллагааг харуулдаг. ROI -ын утга багасах нь үйл ажиллаааны их зардал эсвэл хөрөнгө оруулалтын үйл ажиллагаа хангалттай үр дүнд хүрээгүйг харуулдаг.

ААН -ийн ашигт ажиллагаанд нөлөөлөгч хүчин зүйлийг 1980 -аад онд европын эрдэмтэд ангилан гаргасан байдаг. Ингэхдээ тэд дараахь 11 хэсэгт хуваасан байдаг. Үүнд: Хэрэглэгч, тоцоолол, санхүүжилт, төлөвлөлт, худалдан авалт, арилжаа, бэлтгэн нилүүлэгчид болон харлцагчид, байршил, улс орны нийгэм эдийн засгийн байдал, төсөл, хамтран ажиллагсад, консерциум орно. Өнөөдөр дэлхий нийтэд Англи-Саксоны болон Европын гэсэн үндсэн хоёр загварыг хэрэглэж байгаа ба тэдгээрт тулгуурлан хийгдэх санхүүгийн шинжилгээний арга зүй нь мөн харилцан адилгүй байна. Тухайлбал; Англи-Саксоны загвар бүхий улсуудын бүртгэлийн онцлог нь:

- Аж ахуйн нэгж тус бүр өөрийн дансны төлөвлөгөөг зохиож ашигладаг. - Орлогын тайлан нь дараах шинжийг агуулсан байдаг

I. Үйлдвэрлээлийн концепц нь борлуулсан бүтээгдэхүүн дээр суурилдаг. II. Зардлыг фунцээр нь ангилж авч үздэг.

- Тайлан баланс нь тухайн аж ахуй нэгжийн төлбөрийн чадварыг илэрхийлэх зорилгыг агуулсан байдаг.

I. Активын зүйл ангиуд нь хөрвөх чадвараараа ангилагдсан байдаг. II. Пассивын зүйл ангиудын хувьд төлбөрийн чадвараараа ангилагдсан байдаг.

Ийм загварт үндэслэсэн шинжилгээ нь борлуулсан бүтээгдэхүүний зардлыг харьцуулах, зардлын функцуудыг гол төлөв анхаарахын зэрэгцээ төлбөрийн чадвар,


санхүүгийн тогтворжилт зэрэг санхүүгийн чухал харьцаануудыг тодорхойлон бусад компанитай харьцуулах явдал байдаг байна.

Манай улс нь 1995 оноос эхлэн аж ахуйн нэгжүүд санхүүгийн тайлангаа Олон улсын бүртгэлийн стандартын дагуу бэлтгэдэг болсон нь зах зээлийн орнуудад түгээмэл хэрэглэгддэг санхүүгийн тайланг шинжлэх арга зүй, санхүүгийн харьцаануудыг ашиглан шинжилгээ судалгаа хийж дүгнэлт өгөх боломжтой болсон. Гэвч манай улсын компани, аж ахуйн нэгжүүдэд Олон улсын бүртгэлийн стандартыг нэвтрүүлээд удаагүй байгаа, үүнтэй уялдуулан шинжилгээ хийх үзүүлэлтүүдийн систем хараахан бүрэлдэн тогтоогүй байгааг дурдах нь зүйтэй юм.

АНУ -ын эрдэмтэн Ж.В.Смит, Д.С.Андерсон Английн эрдэмтэн К.Ж.Уолтерс, Оросын эрдэмтэн Е.В.Кузнецова, С.К.Курочкин нар санхүүгийн шинжилгээний харьцаануудыг менежментийн талаас нь үзсэн байдаг ба энэ нь: Ашигт ажиллагаа, хөрөнгийн ачаалалт, төлбөрийн чадвар, өр барагдуулалт гэж ангилсан байдаг

Эдгээр харьцаануудаас санхүүгийн тайлангийн мэдээллэл хэрэглэгчдийн4 хамгийн их сонирходог үзүүлэлт болох ашигт ажиллагааны шинжилгээг бүх ААН байгууллагууд, тэр дундаа хувьцаат компаниудад олон талаас нь шинжилж байх хэрэгтэй.

Бидний энэхүү судалгааны ажилд манай орны хувьцаат компанийн ашигт ажиллагаанд (өөрийн хөрөнгийн ашигт ажиллагаа) нөлөөлөгч хүчин зүйлийг зөвхөн санхүүгийн тайланд тусгагдсан хүчин зүйлсээс хамааруулан судлах болно. Ингэхдээ 217 ширхэг хувьцаат компанийн 5005-2007 оны тайлан мэдээндээр үндсэслэн судлах болно. Ийнхүү судлахдаа сүүлийн жилүүдэд эконометрикийн шинжлэх ухаанд өргөн хэрэглэгдэх болсон Пробит, OLS, Random effect, Fixed effect зэрэг загварууд ашигласан болно.

Пробит (Probit) загвар

Энэхүү загварыг анх 1933 онд M.Fadden боловсруулж байжээ. Энэ нь хэвийн тархалтын хуулинд захирагддаг. Энэ загварын ерөнхий хэлбэр нь дараах хэлбэртэй байдаг билээ. ttt uxI ++= 10 ββ Энд iX нь тайлбарлагч хувисагч, β нь тайлбарлагч

хувьсагчид харгалзах коэффициент ба tu гадны шок. Харин tI -ын утга нь дараах

байдлаар тодорхойлогдно: tP -ийн хувьд дараах хэлбэртэй байна гэж үзье.

dteIFIIpypptI

tttttt

t

2*

2

*21)()()1( ∫

∞−

==≤===π

4 Санхүүгийн тайлангийн мэдээллийг хэрэглэгчидийг Стэнфордын их сургуулийн профессор Жорж Фостер дараах долоон хэсэгт хуваасан байдаг. Үүнд: хувьцаа эзэмшигчид, хөрөнгө оруулагчид ба үнэт цаасны шинжээчид, удирдлагууд, ажилчид, зээлдүүлэгчид ба бусад нийлүүлэгчид, худалдан авагчид, үйлдвэрлэгчид, засгийн газар болон зохицуулагч агентлагууд, бусад талууд.


Эндээс tI -ын утга нь чанарын хувьсагчидын итгэх магдлалын хэвийн тархалтын хуулинд захирагдсан функцын урвуу функцын утга гэсэн үг юм. өөрөөр хэлбэл:

tttt uxPFI ++== −10

1 )( ββ байна.

II. ЭМПИРИК СУДАЛГАА:

2.1 Монголын хувьцаат компаниудын ашигт ажиллагааны өнөөгийн байдал.

Судалгааны энэ хэсэгт хувьцаат компанийн ашигт ажиллагааны гол үзүүлэлт болох ROE буюу өөрийн хөрөнгийн өгөөж гэсэн үзүүлэлтүүдийг сонгон авсан ба энэхүү үзүүлэлт нь эерэг утгатай гарахад нөлөөлөгч гол хүчин зүйлсийг илрүүлэхэд анхаарлаа хандуулсан билээ. Судалгааны түүвэр нь санамсаргүй түүврийн аргаар сонгон авсан. Ингэхдээ МХБ -д бүртгэлтэй компаниудаас 217 ширхэг хувьцаат компанийн 2007 оны санхүүгийн тайлан балансыг ашигласан ба 100 орчим санхүүгийн харьцаанаас хамгийн өргөн хэрэглэгддэг дараах харьцаануудыг сонгон авсан болно.

Мөн хувьцаат компанийн ашиг нөлөөлж болох нэмэлт (Нийт хувьцааны тоо, арилжигдсан ширхэг, үнийн дүн, хаалтын ханш) хүчин зйүлсийг энэхүү судалгаандаа хамруулсан болно.

ХАРЬЦААНЫ ШИНЖИЛГЭЭ Томъёны утга Хөрвөх чадварын шинжилгээ A1 Ажлын цэвэр капитал ЭХ-БХӨТ A2 Эргэлтийн харьцаа ЭХ/БХӨТ A3 Төлбөрийн чадварын харьцаа (ЭХ-Бараа МН)/БХӨТ Үйл ажиллагааны шинжилгээ A4 Бараа материалын эргэлт ББӨ/Бараа МН A5 Бараа материалын дундаж наслалт 360*БМЭ A6 Авлага цуглуулах дундаж хугацаа Авлага*360/ЦБорлуулалт A7 Нийт авлагын эргэц ЦБорлуулалт/Авлага A8 Хөрөнгийн өгөөжийн харьцаа ЦБорлуулалт/ЭБХ A9 Нийт хөрөнгийн эргэлт ЦБолруулалт/НХ Өрийн шинжилгээ A10 Өрийн харьцаа ӨТ/НХ A11 Өр, эзэмшигчдийн хөрөнгийн харьцаа УХӨТ/ЭӨ A12 Өр барагдуулах өнөөгийн боломж Мөнгөн Хөр/БХӨТ A13 Өр барагдуулах ойрын боломж (МХ+Авлага)/БХӨТ Ашигт ажиллагааны шинжилгээ A14 Ахиуц нийт ашиг Нийт ашиг/ЦБ A15 Үйл ажиллагааны ахиуц ашиг ҮА-ны ашиг/ЦБ


0

40

80

120

160

-60000 -50000 -40000 -30000 -20000 -10000 0

Series: A18Sample 1 217Observations 216

Mean -281.6497Median 0.010404Maximum 2.402449Minimum -60792.50Std. Dev. 4136.394Skewness -14.59466Kurtosis 214.0043

Jarque-Bera 408373.4Probability 0.000000

A16 Ахиуц цэвэр ашиг ТҮЦАшиг/ЦБ A17 Нийт хөрөнгийн өгөөж ROI ТҮЦАшиг*100/НХ A18 Өөрийн хөрөнгийн өгөөж ROE ТҮЦАшиг*100/ЭӨ A19 Нэгж хувьцаанд ногдох цэвэр ашиг EPS ТҮЦАшиг*100/Нийт хувьцаа A20 Үнэ ашгийн харьцаа P/E Хаалтын ханш/EPS A21 Дампуурлын онош. (Альтманы индекс) Z=1.2X1+1.4X2+3.3X3+0.6X4+X5 Х1=ажлын капитал/нийт хөрөнгө АК/НХ Х2=хуримтлагдсан ашиг/нийт хөрөнгө Хур Ашиг/НХ Х3= татварын өмнөх ашиг/нийт хөрөнгө ТТӨАшиг/НХ Х4=эзэмшигчийн өмчийн дүн/нийт өр төлбөр ЭӨ/Өр төлбөр Х5=цэвэр борлуулалт/нийт хөрөнгө БО/НХ Бусад харьцаанууд A22 Дансны үнэ ЭӨ*100/Нийт хувьцаа A23 Бие даалтын коефциент ЭӨ*100/НХ A24 Нэгж хувьцаанд ногдох цэвэр эргэлтийн хөрөнгө (ЭХ-Өр төлбөр)/Нийт хувьцаа

Гэхдээ эдгээр хувьсагчид нь бүгд тайлбарлагч хувьсагчаар сонгогдож чадаагүй ба жишээ нь нийт авлагын эргэц, нөөцийн эргэц, өөрийн капиталын зохицуулалтын коэффициент гэх мэт хувьсагчид юм. Мөн эргэлтийн хөрөнгийн эргэц, элэгдлийн норм зэрэг зарим нэг хувьсагчид нь эхний тооцооллын хэсэгт ач холбогдол үзүүлж байснаа дахин тооцооллын үед ач холбогдолгүй гарч явцын дунд хасагдан эцсийн тэгшитгэлд орж чадаагүй болно. Үүнийг сонгохдоо үл хамаарагч хүчин зүйлсийн хоорондох корелляцын хамаарлыг нь шалгаж үзхэд дээрх харьцаануудаас зарим харьцааны хооронд маш хүчтэй хамаарал байсан тул хасаж тооцсоны үндсэн дээр мөн компанийн ашигт ажиллагаанд хамгийн их нөлөөлж чадах хувьсагчидыг сонгон авсан болно. Үүнийг одоо судалгаагаар харцгаая:

2.1.1 Өөрийн хөрөнгийн өгөөж (ROE) нь тэгээс их утагтай буюу эерэг гархад нөлөөлсөн хүчин зүйлс

Descriptive Statistics for A18 Categorized by values of A18 Date: 05/16/08 Time: 13:38

A18 Mean Median Max Min. Sum. Std. Dev. Skewness Kurtosis Obs.

80000

60000

40000

20000

0

20000

50 100 150 200

A18


[-80000, -60000) -60792.50 -60792.50 -60792.50 -60792.50 -60792.50 NA NA NA 1[-20000, 0) -1.115054 -0.050184 -0.000471 -56.71737 -66.90322 7.309950 -7.456379 56.73682 60[0, 20000) 0.148883 0.043374 2.402449 0.000000 23.07692 0.313248 4.122423 23.89498 156

All -281.6497 0.010404 2.402449 -60792.50 -60836.33 4136.394 -14.56084 213.0135 217

ROE=А18 буюу өөрийн хөрөнгийн ашигт ажиллагааны (217 хувьцаат компанийн 2007 оны санхүүгийн тайлан) статистик тоон мэдээнээс харахад нийт 217 компанийн ROE нь -20000 <ROE< 0 –ын хооронд эдгээр компаниудын 60 компани буюу 27,6% нь гарсан байна. Мөн энэхүү өөрийн хөрөнгийн ашигт ажиллагаа нь сөрөг утгатай гарч буй компанудын ROE –ын стандарт хэлбэлзэл нь эерэг утагтай гарсан компаниудыг бодвол их буюу 7,309950 гарсан байна.

Өөрийн хөрөнгийн ашигт ажиллагаа нь тэгээс их гарсан компаниудад 1, тэгээс бага гарсан компаниудад 0 гэсэн оноо өгөн Probit загвар ашиглан ROE>0 гархад нөлөөлдөг хүчин зүйлсийг илрүүлэв. Ингэхдээ ROE = ТҮЦАшиг/ЭӨ нь ROE>0 болон ROE<0 гархад дээрх санхүүгийн харьцааны үзүүлэлтүүд болон бусад хүчин зүйлсийн (Нийт хувьцааны тоо, арилжигдсан ширхэг, үнийн дүн, хаалтын ханш) аль нь ямар хэмжээгээр үлүү их нөлөөлж байгааг судлахад дараах үр дүн гарсан билээ. Энд хүчин зүйлс тус бүрээ А1-А7, А8-А16 болон А19-А24 гэж салган үнэллээ. Учир нь ингэж үнэлэхэд ямар нэгэн алдаа, гажуудал үүсэхгүй юм.

Dependent Variable: L18 Method: ML - Binary Probit Date: 12/08/08 Time: 12:10 Sample: 1 217 Included observations: 216 Excluded observations: 1 Convergence achieved after 1 iterations Covariance matrix computed using second derivatives

Variable Coefficient Std. Error z-Statistic Prob.

A1 7.71E-08 4.60E-08 1.674522 0.0940A2 -0.044274 0.068060 -0.650507 0.5154A3 0.106198 0.111265 0.954457 0.3399A4 0.028350 0.010220 2.773894 0.0055A5 2.43E-06 1.93E-05 0.125794 0.8999A6 -8.41E-05 0.000119 -0.703868 0.4815A7 -0.000456 0.000373 -1.221744 0.2218

Mean dependent var 0.760331 S.D. dependent var 0.428657S.E. of regression 0.451917 Akaike info criterion 1.235713Sum squared resid 23.28215 Schwarz criterion 1.397452Log likelihood -67.76061 Hannan-Quinn criter. 1.301401Avg. log likelihood -0.560005

Obs with Dep=0 60 Total obs 216Obs with Dep=1 156


Энэ хэсэгт ROE>0 гархад дээрх хүчин зүлсээс А4 буюу бараа материалын эргэлт нөлөөлж байгаа нь харагдаж байна.

Dependent Variable: L18 Method: ML - Binary Probit Date: 12/08/08 Time: 12:14 Sample: 1 217 Included observations: 216 Excluded observations: 1 Convergence not achieved after 1 iterations Covariance matrix computed using second derivatives


A8 -0.001262 0.001451 -0.869944 0.3843A9 0.483689 0.125309 3.859961 0.0001A10 0.296232 0.155374 1.906569 0.0566A11 -0.003445 0.003546 -0.971398 0.3314A12 -0.000256 0.014766 -0.017342 0.9862A13 0.006092 0.007786 0.782500 0.4339A14 0.181386 0.169422 1.070611 0.2843A15 -0.016377 0.058136 -0.281704 0.7782A16 0.333698 0.123397 2.704269 0.0068



Энэ хэсэгт ROE>0 гархад дээрх хүчин зүлсээс А9 буюу нийт хөрөнгийн эргэлт мөн А16 буюу ахиуц цэвэр ашиг нөлөөлж байгаа нь харагдаж байна.



A19 0.005724 0.001751 3.268455 0.0011A20 9.86E-06 9.86E-06 0.999973 0.3173A21 5.21E-05 0.001719 0.030310 0.9758A22 -0.000239 0.000431 -0.554119 0.5795A23 0.002027 0.001401 1.446781 0.1480


A24 -0.000619 0.000296 -2.088114 0.0368



Энэ хэсэгт ROE>0 гархад дээрх хүчин зүлсээс А19 буюу нэгж хувьцаанд ногдох цэвэр ашиг болон А16 буюу нэгж хувьцаанд ногдох цэвэр эргэлтийн хөрөнгө нөлөөлж байгаа нь харагдаж байна.

Эцэст нь дээрх бүх тэгшитгэлд ROE>0 гарахад нөлөөлж байгаа хүчиг зүйлсээ дахин нэгтгэн үнэлсэн ба зарим нэг үзүүлэлт дахин хасагдсан болно. Ингээд манай улсын аж ахуй нэгжүүдийн өөрийн хөрөнгийн ашигт ажиллагаа нь тэгээс их буюу эерэг гарахад хамгийн их төлөөлдөг (зөвхөн санхүүгийн үйл ажиллагааны үзүүлэлтүдийн хувьд) дараах гурван хүчин зүйл гарч байна. эдгээр нь:



A9 0.567315 0.107058 5.299125 0.0000A16 0.257982 0.105656 2.441720 0.0146A24 -0.000573 0.000262 -2.186837 0.0288



Substituted Coefficients: ===================== L17 = 1-@CNORM(-(0.56731517*A9 + 0.2579815996*A16 - 0.0005733322617*A24))


-1.0

-0.5

0.0

0.5

1.0 0.0

0.2

0.4

0.6

0.8

1.0

50 100 150 200

Residual Actual Fitted

Correlation Matrix

A9 A16 A24 A9 1 0.0800301458991 0.0883035251198

A16 0.0800301458991 1 0.105229850291 A24 0.0883035251198 0.105229850291 1

№ Хүчин зүлс Томъёо НөлөөлөлA9 Нийт хөрөнгийн эргэлт ЦБолруулалт/НХ Эерэг A16 Ахиуц цэвэр ашиг ТҮЦАшиг/ЦБ Эерэг A24 Нэгж хувьцаанд ногдох цэвэр эргэлтийн хөрөнгө (ЭХ-Өр төлбөр)/Нийт хувьцаа Сөрөг

Эндээс харахад өөрийн хөрөнгийн ашигт ажиллагаа нь (ROE) эерэг гарахад дээрх гурван хүчин зүйлс нь хамгийн их нөлөөлж байна. Өөрөөр хэлбэл цэвэр борлуулалт болон нийт хөрөнгийн харьцаа, мөн тайлант үеийн цэвэр ашгийн харьцаа нь өсөх тусам нийт хөрөнгийн ашигт ажиллагаа нь өсдөг бол нэгж хувьцаанд ногдох цэвэр эргэлтийн хөрөнгийн харьцаа нь өөрийн хөрөнгийн ашигт ажиллагааг хамгийн их бууруулдаг хүчин зүйл байна.

2.1.2 Ашигт ажиллагааны бусад харьцаануудын өнөөгийн байдал

А14- Ахиуц нийт ашиг (Нийт ашиг/ЦБ)

0

10

20

30

40

50

60

-2.0 -1.5 -1.0 -0.5 0.0 0.5 1.0


Mean 0.417156Median 0.241760Maximum 1.000000Minimum -2.277928Std. Dev. 0.478212Skewness -0.844482Kurtosis 6.868029


Tabulation of A14 Cumulative CumulativeValue Count Percent Count Percent

[-2.3, -2.2) 1 0.52 1 0.52……… ………. ………… ……….. ………….[-0.1, 0) 10 5.24 19 9.95[0, 0.1) 32 16.75 51 26.70

[0.1, 0.2) 36 18.85 87 45.55

……… ………. ………… ……….. ………….Total 191 100.00 191 100.00


Эндээс харахад ахиуц нийт ашгийн харьцаа нь -2,3<А14<0 гэсэн интервальд нийт 19 компани буюу 9,95 хувийг эзэлж байна. Мөн 0<А14<0,2 гэсэн интервальд нийт 68 компани буюу 35,6% нь багтсан байна. Энэ үзүүлэлтийн дундаж нь 0,417156, медиан нь 0,26176, стандарт хэлбэлзэл нь 0,478212 байна.

А15- Үйл ажиллагааны ахиуц ашиг (ҮА-ны ашиг/ЦБ)

0

20

40

60

80

100

120

140

-40 -30 -20 -10 0



Jarque-Bera 144212.6Probabili ty 0.000000

Эндээс харахад үйл ажиллагааны ахиуц ашгийн харьцаа нь -47<А15<0 гэсэн интерваьлд нийт 68 компани буюу 35,6 хувийг эзэлж байна. Мөн 0<А15<1 гэсэн интервальд нийт 122 компани буюу 63,87% нь багтсан байна. Энэ үзүүлэлтийн дундаж нь -0,532196, медиан нь 0,011751, стандарт хэлбэлзэл нь 3,66004 байна.

А16- Ахиуц цэвэр ашиг (ТҮЦАшиг/ЦБ)

0

20

40

60

80

100

120

140

-10.0 -7.5 -5.0 -2.5 0.0 2.5 5.0 7.5



Jarque-Bera 13750.67Probabil ity 0.000000

Эндээс харахад ахиуц цэвэр ашиг нь -11<А16<0 гэсэн интервальд нийт 64 компани буюу 33,51 хувийг эзэлж байна. Мөн 0<А16<0,5 гэсэн интервальд нийт 124 компани буюу 64,92% нь багтсан байна. Энэ үзүүлэлтийн дундаж нь -0,166449, медиан нь 0,011543, стандарт хэлбэлзэл нь 1,234655 байна.

А17- Нийт хөрөнгийн өгөөж (ТҮЦАшиг*100/НХ)


[-47, -46) 1 0.52 1 0.52……… ……. ………… ……….. ………….[-1, 0) 54 28.27 68 35.60[0, 1) 122 63.87 190 99.48[1, 2) 1 0.52 191 100.00Total 191 100.00 191 100.00


[-11, -10.5) 1 0.52 1 0.52……… ……. ………… ……….. ………….[-0.5, 0) 46 24.08 64 33.51[0, 0.5) 124 64.92 188 98.43[0.5, 1) 2 1.05 190 99.48[8, 8.5) 1 0.52 191 100.00Total 191 100.00 191 100.00


[-250, -248) 1 0.46 1 0.46……… ……. ………… ……….. ………….[-2, 0) 26 11.98 73 33.64[0, 2) 75 34.56 148 68.20


0

20

40

60

80

100

120

140

-240 -200 -160 -120 -80 -40 0 40 80




Эндээс харахад нийт хөрөнгийн өгөөж нь -250<А17<0 гэсэн интервальд нийт 73 компани буюу 33,64 хувийг эзэлж байна. Мөн 0<А17<2 гэсэн интервальд нийт 75 компани буюу 34,56% нь багтсан байна. Энэ үзүүлэлтийн дундаж нь -0,802656, медиан нь 0,271588, стандарт хэлбэлзэл нь 23,65905 байна.

А18- Өөрийн хөрөнгийн өгөөж ROE (ТҮЦАшиг*100/ЭӨ)

0

40

80

120

160

-60000 -50000 -40000 -30000 -20000 -10000 0




Эндээс харахад өөрийн хөрөнгийн өгөөж нь -60794<А18<0 гэсэн интервальд нийт 61 компани буюу 28,24 хувийг эзэлж байна. Мөн 0<А18<2 гэсэн интервальд нийт 154 компани буюу 71,3% нь багтсан байна. Энэ үзүүлэлтийн дундаж нь -281.6497, медиан нь 0.010404, стандарт хэлбэлзэл нь 4136.394 байна.

А19- Нэгж хувьцаанд ногдох цэвэр ашиг EPS (ТҮЦАшиг*100/Нийт хувьцаа)

0

20

40

60

80

100

120

140

-400 0 400 800 1200 1600 2000 2400 2800


Mean 24.02685Median 0.282501Maximum 2845.027Minimum -404.3772Std. Dev. 205.9148Skewness 12.09231Kurtosis 164.4359


[2, 4) 25 11.52 173 79.72……… ……. ………… ……….. ………….[96, 98) 1 0.46 217 100.00

Total 217 100.00 217 100.00


[-60794, -60792) 1 0.46 1 0.46[-58, -56) 1 0.46 2 0.93

[-4, -2) 1 0.46 3 1.39[-2, 0) 58 26.85 61 28.24[0, 2) 154 71.30 215 99.54[2, 4) 1 0.46 216 100.00Total 216 100.00 216 100.00


[-406, -404) 1 0.46 1 0.46……… ……. ………… ……….. ………….[-2, 0) 19 8.76 73 33.64[0, 2) 67 30.88 140 64.52[2, 4) 17 7.83 157 72.35

……… ……. ………… ……….. ………….Total 217 100.00 217 100.00


Эндээс харахад нэгж хувьцаанд ногдох цэвэр ашиг нь -406<А19<0 гэсэн интервальд нийт 73 компани буюу 33,64 хувийг эзэлж байна. Мөн 0<А19<2 гэсэн интервалд нийт 67 компани буюу 30,88% нь багтсан байна. Энэ үзүүлэлтийн дундаж нь 24,02685, медиан нь 0,282501, стандарт хэлбэлзэл нь 205,9148 байна.

А20- Үнэ ашгийн харьцаа P/E (Хаалтын ханш/EPS)

0

20

40

60

80

100

120

140

0 50000 100000 150000 200000 250000




Эндээс харахад үнэ, ашгийн харьцаа нь -2040<А20<0 гэсэн интервальд нийт 73 компани буюу 36,68 хувийг эзэлж байна. Мөн 0<А20<20 гэсэн интервалд нийт 64 компани буюу 32,16% нь багтсан байна. Энэ үзүүлэлтийн дундаж нь 1460.488, медиан нь 5.326841, стандарт хэлбэлзэл нь 19464.17 байна.

Монголын хувьцаат компаниудын ашигт ажиллагааны өнөөгийн байдал.

№

Хүчин зүйл

Томъёо Дундаж Медиан Хамгийн их

утга Хамгийн бага утга

Стандарт хэлбэлзэл

A14 Ахиуц нийт ашиг Нийт ашиг/ЦБ 0.42 0.24 1.00 -2.28 0.48

A15 Үйл ажиллагааны ахиуц ашиг

ҮА-ны ашиг/ЦБ -0.53 0.01 1.00 -46.72 3.66

A16 Ахиуц цэвэр ашиг ТҮЦАшиг/ЦБ -0.17 0.01 8.10 -10.57 1.23

A17 Нийт хөрөнгийн өгөөж

ТҮЦАшиг*100/НХ -0.80 0.27 96.55 -249.32 23.65

A18 Өөрийн хөрөнгийн өгөөж

ТҮЦАшиг*100/ЭӨ -281.65 0.01 2.40 -60792.50 4136.39

A19

Нэгж хувьцаанд ногдох цэвэр ашиг EPS

ТҮЦАшиг*100/Нийт хувьцаа

24.03 0.28 2845.03 -404.38 205.91

A20 Үнэ ашгийн харьцаа P/E

Хаалтын ханш/EPS 1460.49 5.33 274544.40 -2038.38 19464.17


[-2040, -2020) 1 0.50 1 0.50……… ……. ………… ……….. ………….

[-40, -20) 10 5.03 36 18.09[-20, 0) 37 18.59 73 36.68[0, 20) 64 32.16 137 68.84

……… ……. ………… ……….. ………….Total 199 100.00 199 100.00


0

1

2

3

4

5

6

-1.5 -1.0 -0.5 0.0 0.5 1.0

ROE_A

Kernel Density (Normal, h = 0.0301)

Энэ бүгдээс харахад манай улсын хувьцаат компаниудын ашигт ажиллагааны үзүүлэлтүүд нь олон улсын түвшинтэй харьцуулбал маш муу гарсан байна. жишээ нь ашгийн марж 5 буюу ахиуц цэвэр ашиг гэсэн үзүүлэлийн дундаж нь -0.17, медиан нь 0.01 гарсан байна. Мөн өөрийн хөрөнгийн өгөөж нь тэгээс бага буюу сөрөг утагтай гарсан компани нь нийт 217 компанийн 28,2% нь байгаа нь маш муу үзүүлэлт гарсан байна.

2.2 Монголын хувьцаат компаниудын ашигт ажиллагааны

өнөөгийн байдал (салбар тус бүрээр).

Судалгааны энэ хэсэгт Монголын хувьцаат компаниудын ашигт ажиллагааны шинжилгээг салбар тус бүрээр тооцсон ба Монголын Хөрөнгийн Биржээс ангилсан дараах ангилалын дагуу судалгаагаа боловсруулсан болно..Үүнд:

A – Боловсруулах салбар

B – Үйлдвэрлэлийн салбар

C – Хүнс, хөдөө аж ахуйн салбар

D – Барилга, тээврийн салбар

E – Худалдаа, үйлчилгээний салбар

1. Боловсруулах салбар (ROE_A).

Tabulation of ROE_A Cumulative Cumulative

Value Count Percent Count Percent[-2, -1.5) 1 2.50 1 2.50[-1.5, -1) 1 2.50 2 5.00[-1, -0.5) 2 5.00 4 10.00[-0.5, 0) 6 15.00 10 25.00[0, 0.5) 26 65.00 36 90.00[0.5, 1) 2 5.00 38 95.00[1, 1.5) 2 5.00 40 100.00Total 40 100.00 40 100.00

5 Ашгийн маржин буюу үйлдвэрлэлийн үр ашиг нь буурч, активын ашиглалт муудах нь эцэстээ өөрийн хөрөнгийн ашигт ажиллагаа буурах гол шалтгаан болдог (Ц.Аюурзана /Ph.D/ , 2007 он “Санхүүгийн менежмент” 240-р хуудас)


0

1

2

3

4

5

0.0 0.5 1.0 1.5 2.0

ROE_B


2. Үйлдвэрлэлийн салбар (ROE_B).

A14 A15 A16 A17 A19 A20 A22 A24 Mean 0.280222 -1.777191 -0.271062 2.497846 17.83290 180.3740 268.7938 -308.7816 Median 0.170340 0.009592 0.011695 0.713583 1.188443 6.583840 152.3206 -177.8244 Maximum 1.000000 0.419485 8.102117 27.53024 319.1385 4408.750 1885.256 -6.926165 Minimum -0.451838 -46.72254 -10.57473 -11.40644 -30.69236 -343.9805 -102.3240 -1713.929 Std. Dev. 0.360727 7.421679 2.271236 7.263354 54.09912 790.3180 391.2668 376.8951 Skewness 0.855755 -5.366715 -1.389398 1.528665 4.175102 4.410871 2.968242 -2.135886 Kurtosis 3.060446 32.28806 15.25413 5.750259 23.17340 22.25633 12.28982 7.384840

Jarque-Bera 5.377019 1783.828 289.4567 31.00385 873.9349 822.4875 222.8281 68.70391 Probability 0.067982 0.000000 0.000000 0.000000 0.000000 0.000000 0.000000 0.000000

Observations 50 50 50 50 50 50 50 50

A14 A15 A16 A17 A19 A20 A22 A24 Mean 0.356717 -0.112262 -0.110691 -1.870402 77.72221 26.38459 216.7699 -196.7026 Median 0.226154 0.019243 0.014216 0.413718 0.388350 3.364134 56.76924 -122.1286 Maximum 1.000000 0.518457 0.460119 96.54876 2845.027 530.9720 2811.250 0.000000 Minimum -1.021492 -1.594059 -1.070380 -122.0817 -105.1197 -270.6330 -77.36116 -809.6334 Std. Dev. 0.481018 0.403571 0.335006 28.75683 497.5546 116.9544 522.0492 210.3633 Skewness -0.221539 -2.150847 -1.468684 -1.040724 5.452539 2.317067 4.041810 -1.365502 Kurtosis 3.259291 8.004521 4.824355 14.28735 30.83934 13.20347 19.97891 4.141793

Jarque-Bera 0.362381 59.88100 16.44006 181.1380 1229.181 172.6808 486.2390 12.04785 Probability 0.834277 0.000000 0.000269 0.000000 0.000000 0.000000 0.000000 0.002420

Observations 40 40 40 40 40 40 40 40

Tabulation of ROE_B Cumulative Cumulative

Value Count Percent Count Percent[-0.5, 0) 14 28.00 14 28.00[0, 0.5) 32 64.00 46 92.00[0.5, 1) 3 6.00 49 98.00[2, 2.5) 1 2.00 50 100.00Total 50 100.00 50 100.00


3. Хүнс, хөдөө аж ахуйн салбар (ROE_C).

0.0

0.2

0.4

0.6

0.8

1.0

1.2

1.4

-50 -40 -30 -20 -10 0

ROE_C


4. Барилга, тээврийн салбар (ROE_D).

A14 A15 A16 A17 A19 A20 A22 A24 Mean 0.554976 -0.164455 -0.140271 1.119768 4.264413 22.50943 233.6156 -554.8331

Tabulation of ROE_C Cumulative Cumulative

Value Count Percent Count Percent[-57, -56.5) 1 4.35 1 4.35

[-0.5, 0) 7 30.43 8 34.78[0, 0.5) 14 60.87 22 95.65[0.5, 1) 1 4.35 23 100.00Total 23 100.00 23 100.00

A14 A15 A16 A17 A19 A20 A22 A24 Mean 0.205646 -0.172662 -0.141891 -1.563628 4.382396 14369.15 132.5702 -122.6061 Median 0.157837 0.043291 0.026207 1.751524 0.930691 2.418117 35.50862 -31.49662 Maximum 1.000000 0.240418 0.179864 11.94327 41.69377 274544.4 1450.485 -4.455277 Minimum -2.277928 -2.423042 -2.180739 -48.14247 -8.862560 -2038.379 -140.2174 -809.6347 Std. Dev. 0.739457 0.625942 0.530467 13.61571 12.84924 63006.13 335.3025 198.3780 Skewness -1.842296 -2.800682 -3.215681 -2.338001 1.831628 4.006552 3.415755 -2.423238 Kurtosis 7.843426 10.15271 12.84383 8.477261 5.531838 17.05362 14.04295 8.656002 Jarque-Bera 29.31937 65.34146 109.4586 41.06009 15.69847 207.1903 133.4878 43.92063 Probability 0.000000 0.000000 0.000000 0.000000 0.000390 0.000000 0.000000 0.000000 Observations 23 23 23 23 23 23 23 23

Tabulation of ROE_D Cumulative Cumulative

Value Count Percent Count Percent[-60794, -60792) 1 2.17 1 2.17

[-2, 0) 11 23.91 12 26.09[0, 2) 34 73.91 46 100.00Total 46 100.00 46 100.00

0.0000

0.0005

0.0010

0.0015

0.0020

-60000 -50000 -40000 -30000 -20000 -10000 0

ROE_D

Kernel Dens ity (Normal, h = 0.0217)


Median 0.561886 0.011951 0.010799 0.675083 0.844075 5.811970 122.0119 -96.36827 Maximum 1.000000 0.279911 0.203856 31.75780 292.9118 308.6889 2758.319 2.823224 Minimum -0.194028 -2.816827 -2.535145 -18.60997 -404.3772 -148.9793 -630.3982 -9729.716 Std. Dev. 0.442511 0.554401 0.454805 7.452776 81.64699 87.32740 502.3907 1600.822 Skewness -0.121468 -3.532800 -3.903815 1.030505 -2.002757 1.681009 3.503075 -4.929215 Kurtosis 1.257785 15.80796 20.13493 9.419168 20.13889 6.432679 17.74687 27.97606 Jarque-Bera 5.286147 365.5261 605.7153 77.64970 529.2174 39.43935 455.3670 1231.695 Probability 0.071142 0.000000 0.000000 0.000000 0.000000 0.000000 0.000000 0.000000 Observations 46 46 46 46 46 46 46 46

5. Худалдаа, үйлчилгээний салбар (ROE_E).

Ашигт ажиллагааны шинжилгээг салбар тус бүрээр хийсэн дээрх судалгаанаас харвал:

Салбар ROE<0 0<ROE<1 ROE>1 Дундаж Медиан Стандарт хэлбэлзэл

Боловсруулах 25% 70% 5% 0,0021 0,009285 0,487374Үйлдвэрлэл 28% 70% 2% 0,1368 0,017336 0,383357Хүнс, хөдөө аж ахуй

35% 65% 0% -2,4342 3,09E-05 11,83425

Барилга, тээвэр

26% 69% 5% -1321,49 0,015591 8963,378

Худалдаа, үйлчилгээ

29% 68% 3% 0,02787 0,012057 0,467101

Tabulation of ROE_E Date: 12/10/08 Time: 13:53

Cumulative CumulativeValue Count Percent Count Percent

[-2.5, -2) 1 3.23 1 3.23[-0.5, 0) 8 25.81 9 29.03[0, 0.5) 21 67.74 30 96.77[1, 1.5) 1 3.23 31 100.00Total 31 100.00 31 100.00

A14 A15 A16 A17 A19 A20 A22 A24 Mean 0.582870 -0.366025 -0.288209 -6.254496 32.50707 250.0314 319.5026 -249.4172 Median 0.668175 0.011773 0.019047 0.706063 1.370832 17.15880 88.37877 -102.1653 Maximum 1.000000 0.541547 0.491543 47.02772 592.1140 5237.404 2890.833 -0.628989 Minimum -0.689680 -7.581428 -6.823278 -249.3222 -31.03372 -64.26420 -49.43226 -1069.693 Std. Dev. 0.414674 1.465752 1.308674 48.70118 118.2255 974.3075 599.8154 339.2009 Skewness -0.992268 -4.323717 -4.511325 -4.469802 4.018217 4.866201 3.020750 -1.504372 Kurtosis 3.990210 21.75847 23.02841 23.02334 18.88902 25.40306 12.83881 3.939616 Jarque-Bera 5.943665 515.5454 583.0757 581.0279 383.0964 720.9119 161.0731 12.00530 Probability 0.051209 0.000000 0.000000 0.000000 0.000000 0.000000 0.000000 0.002472 Observations 31 31 31 31 31 31 31 31

0

2

4

6

8

-2.0 -1.5 -1.0 -0.5 0.0 0.5 1.0

ROE_E



Дээрх хүснэгтээс харвал ерөнхийдөө манай улсын хувьцаат компаниудын өөрийн хөрөнгийн ашигт ажиллагаа нь 0<ROE<1 гэсэн интерваль буюу хэвийн6 байх түвшиндээ байгаа нь харагдаж байгаа хэдий ч ROE<0 гэсэн интервальд ROE>1 гэсэн интервалиасаа дундажаар 5-6 дахин их удаа орсон байгаа нь манай улсын хувьцаат компаниудын өөрийн хөрөнгийн өгөөж нь маш муу байгаа нь харагдаж байна.

Дээрх салбаруудаас боловсруулах салбар болон барилга, тээврийн салбарууд нь бусад салбараа бодвол өндөр өгөөжтэй ажиллаж чаддаг болох нь харагдаж байна. Хүнс ХАА -н салбар болон Барилга, Тээврийн салбарын стандарт алдаа их гарсан байгаа нь эдгээр салбарт ажиллагсадын хувьд ашигт ажиллагаа нь тогтворгүй (хэлбэлзэл өндөртэй ) байдаг нь харагдаж байна. Мөн энэхүү хоёр салбарын дундаж ашиг нь сөрөг утагтай гарсан нь харагдаж байна.

Харин дээрх салбаруудаас үйлдвэрлэлийн салбарын ашигт ажиллагаа нь хамгийн их тогтвортой (стандарт хэлбэлзэл хамгийн багтай) явагддаг ба дундаж нь 0.136, медиан нь 0.017 гарсан бол худалдаа үйлчилгээ болон боловсруулах салбаруудын хувьд дундаж ойролцоо хэвийн түвшинд байна.

2.3 Ашигт ажиллагаа болон санхүүгийн тайлангийн бусад шинжилгээний харилцан хамаарал.

2.3.1 Санхүүгийн тогтвортой байдлын эрсдэлийн үнэлгээ болон

ашигт ашиллагаа.

Энэ хэсэгт санхүүгийн тогтворгүй байдал болон төлбөрийн чадварын шинжилгээний үзүүлэлтүүд нь компанийн ашигт ажиллагааны үзүүлэлтүүдтэй хэрхэн хамааралтай байгааг судлахын зорисон билээ. Санхүүгийн тогтвортой байдлын шинжилгээг санхүүгийн тэнхмийн Доктор А.Ганзориг багшийн “Эрсдэлийн менежмент” хичээлийн лекцэд тусгасан дараах 7 байдлаар авч ашиглалаа. Үүнд:

1. ±Фс=СОС-ЗЗ (Бараа материал болон сэлбэг хэрэгсэл бусад зардал бий болоход шаардагдах өөрийн эргэлтийн хөрөнгийн хүрэлцээ)

2. ±Фсд =СДИ-ЗЗ (Өөрийн хөрөнгө ба урт хугацаатай өрийн хүрэлцээ) 3. ±Фо = ОВИ-ЗЗ (Үндсэн эх үүсвэрийн хүрэлцээ)

СОС=ЭӨ-ЭБХ СДИ=ЭӨ+УХӨТ-ЭБХ ОВИ=ЭӨ+УХӨТ+БХӨТ-ЭБХ

6 Олон сулын түвшинд ROE нь 0,5 -д ойр байвал хэвийн гэж үздэг ба 0,5 –аас их байх тусам сайн байна.

7 Энэхүү шинжилгээг Оросын болон Европын зарим оронд хэргэлдэг болно.


Нөхцөл ±Фс≥0;

±Фсд≥0; ±Фо≥0 S(={1,1,1})

±Фс<0;

±Фсд≥0; ±Фо≥0 S(={0,1,1})

±Фс<0;±Фсд<0; ±Фо≥0 S(={0,0,1})

±Фс<0;

±Фсд<0; ±Фо<0 S(={0,0,0})

I ангилал II ангилал III ангилал IV ангилал Абсолют тогтвортой Зөвшөөрдөх

тогтвортой Санхүүгийн тогтворгүй байдал

Санхүүгийн хямрал байдал

1. I ангилал буюу санхүүгийн тогтвортой байдал нь авсолют тогтвортой байгаа 87 компанийн өөрийн хөрөнгийн ашигт ажиллагаа нь дараах байдалтай гарсан байна.

0

10

20

30

40

50

60

-1.0 -0.5 0.0 0.5 1.0

Series: AROESample 1 87Observations 86

Mean 0.061278Median 0.015117Maximum 1.012015Minimum -1.372839Std. Dev. 0.258496Skewness -0.610844Kurtosis 16.52354


2. II ангилал буюу санхүүгийн тогтвортой байдал нь зөвшөөрөгдөх тогтвортой байгаа 111 компанийн өөрийн хөрөнгийн ашигт ажиллагаа нь дараах байдалтай гарсан байна.

0

20

40

60

80

-60000 -50000 -40000 -30000 -20000 -10000 0

Series: BROESample 1 111Observations 111


Jarque-Bera 53973.39Probabili ty 0.000000

3. III ангилал буюу санхүүгийн тогтвортой байдал нь муу байгаа 19 компанийн өөрийн хөрөнгийн ашигт ажиллагаа нь дараах байдалтай гарсан байна.

0

2

4

6

8

10

12

14

-0.25 0.00 0.25 0.50 0.75 1.00 1.25

Series: CROESample 1 19Observations 19



Tabulation of IROE Cumulative Cumulative

Value Count Percent Count Percent[-1.5, -1) 1 1.16 1 1.16[-1, -0.5) 1 1.16 2 2.33[-0.5, 0) 13 15.12 15 17.44[0, 0.5) 67 77.91 82 95.35[0.5, 1) 3 3.49 85 98.84[1, 1.5) 1 1.16 86 100.00Total 86 100.00 86 100.00

Tabulation of IIROE Cumulative Cumulative

Value Count Percent Count Percent[-60794, -60792) 1 0.90 1 0.90

[-58, -56) 1 0.90 2 1.80[-4, -2) 1 0.90 3 2.70[-2, 0) 39 35.14 42 37.84[0, 2) 68 61.26 110 99.10[2, 4) 1 0.90 111 100.00Total 111 100.00 111 100.00

Tabulation of IIIROE Cumulative Cumulative

Value Count Percent Count Percent[-0.5, 0) 4 21.05 4 21.05[0, 0.5) 13 68.42 17 89.47[0.5, 1) 1 5.26 18 94.74[1, 1.5) 1 5.26 19 100.00Total 19 100.00 19 100.00


Ангилал ROE<0 0<ROE<2 Дундаж Медиан Стандарт хэлбэлзэл I 17,44% 82,56% 0.0612 0.015 0.258496 II 37,84% 61,26% -548.15 0.004 5770.126 III 21.05% 78.95% 0.1637 0.089 0.301992

Санхүүгийн тогтвортой байдлын эрсдэлийн шинжилгээ болон өөрийн хөрөнгийн ашигт ажиллагааны харилцан уялдааг харуулсан дээрх судалгаанаас харвал: I ангилал буюу санхүүгийн тогтвортой байдал нь авсолют тогтвортой байсан 87 компанийн 0<ROE гэж 82,56% нь гарсан, II ангилал буюу санхүүгийн тогтвортой байдал нь зөвшөөрөгдөх тогтвортой байгаа 111 компанийн хувьд энэ үзүүлэлт нь 61,26% гарсан хэдий ч III ангилал буюу санхүүгийн тогтвортой байдал нь муу байгаа 19 компанийн хувьд 78,95% гарсан байгаагаас харахад манай улсын аж ахуй нэгжүүдийн өөрийн хөрөнгийн ашигт ажиллагаа болон санхүүгийн тогтворгүй байдлын хооронд өндөр хамаарал байдаггүй бие биеэсээ хараат бус байгаа нь эдгээр шинжилгээг санхүүгийн тайлангийн мэдээлэл хэрэглэгчид маань тус тусд нь шинжилж эцэст нь эдгээр шинжилгээ болон бусад шинжилгээнээс харж байж өөрийн үнэлэлт шийдвэрээ гарагах хэрэгтэй болов уу. дээрх хүснэгтээс харахад санхүүгийн тогтвортой байдал нь зөвшөөрөгдөх тогтвортой байгаа компаниудын өөрийн хөрөнгийн ашигт ажиллагаа нь харьцангуй муу байдаг нь харагдаж байна.

2.3.2 Санхүүгийн төлбөрийн чадвар болон ашигт ажиллагааны

харилцан хамаарал.

Санхүүгийн төлбөрийн чадварын шинжилгээнд юуны өмнө пассиваа төлбөрийн чадвараар нь ангилдаг билээ. Энэхүү судалгаандаа бид нийт пассиваа дараах ангилалд8 хуваалаа.

1. П1- Яаравчлагдсан өр (3 сарын дотор төлөгдөх ёстой өглөг)

2. П2- Ойрын үед төлөгдөх өр (3-12 сарын дотор төлөгдөх өглөг)

3. П3- Урт хугцаатай зээл, өр төлбөр (12 сараас хойш төлөгдөх өглөг)

4. П4- Байнгийн эх үүсвэр (Эзэмшигчийн өмч)

8 МУИС-ЭЗС-ийн НББ -ийн тэнхмийн докторанд багш Л.Наранчимэгийн “Санхүүгийн тайлан шинжилгээ” хичээлдээр үздэг актив, пассивын ангилалыг ашигласан болно.


Үзүүлэлт Тооцооны томьёо Хязгаарлалт Тайлбар Төлбөрийн чадварын ерөнхий үзүүлэлт

L1= (A1+0.5*A2+0.3*A3)/(П1+0.5*П2+0.3*П4)

≥1 -

Авсолют төлбөрийн чадварын үзүүлэлт

L2= A1/(П1+П2) >0.2-0.7 Богино хугацаатай өр төлбөрийг мөнгөн хөрөнгөөр хэрхэн барагдуулж буйг харуулдаг

Критик үнэлгээний коэффициент

L3= (A1+A2)/(П1+П2)

Зөвшөөрөх нь 0.7-0.8, > 1.5 их байх нь тохиромжтой

Богино хугацаатай өр төлбөрийг ямар хэсгийг мөнгөн хөрөнгө болон, мөнгөн хөрөнгө болон богино хугацаатай үнэт цаасаар барагдуулж буйг харуулдаг

Урсгал төлбөрийн чадварын харьцаа

L4= (A1+A2+A3)/(П1+П2)

Зайлшгүй 1, оновчтой нь 0.2 –оос багагүй байх

Урсгал пассивын ямар хэсгийг бүх эргэлтийн хөрөнгөөр хэрхэн барагдуулж буйг харуулдаг

Гол активын байршуулалтын коэффициент

L5= (A1)/(А1+А2+А3-П1-П2)

Динамик өөрчлөлтийг харуулдаг коэффициент

Активын хөдөлгөөнт чадварыг харуулдаг

ЭХ-ийн нийт активт эзлэх хувь

L6= (A1+A2+A3)/ (П1+П2+П3+П4)

>0.5 Тухайн салбараас хамаардаг

Correlation matrix

L1 L2 L3 L4 L5 L6 ROI ROE 1.00 0.07 0.22 0.22 -0.04 0.40 0.16 0.03 L1

1.00 0.57 0.57 0.05 0.06 0.08 0.01 L2 1.00 0.89 0.03 0.23 0.06 0.01 L3

1.00 0.04 0.26 0.08 0.02 L4 1.00 -0.05 0.00 0.00 L5

1.00 0.21 0.07 L6 1.00 0.28 ROI

1.00 ROE

Санхүүгийн төлбөрийн чадварын шинжилгээний дээрх зургаан үзүүлэлт болон өөрийн хөрөнгийн ажиллагаа, нийт хөрөнгийн ашигт ажиллагааны хоорондох харилцан хамааралыг харуулсан дээрх корреляцын матрицаас харахад дараах дүгнэл өгч болхоор байна. үүнд:

Ерөнхийдөө дээрх төлбөрийн чадварын үзүүлэлтүүд нь нийт хөрөнгийн ашигт ажиллагаа болон өөрийн хөрөнгийн ашигт ажиллагаанд бүгд эерэг шууд нөлөөлдөг хэдий ч маш сул нөлөөлдөг болох нь харагдаж байна. Иймээс мөн өмнөх санхүүгийн тогтворгүй


байдал болон ашигт ажиллагааны шинжилгээнд гарсан зөвлөмжтэй нэгэн адилаар компанийн санхүүгийн тайлангийн шинжилгээний хэрэглэгчид нь дан ганц ашигт ажиллагаа, дампууралын шинжилгээ юмуу эсвэл хөрвөх чадварын шинжилгээ хийлгүйгээр бүх шинжилгээг нэг дор иж бүрнээр шинжилж үзсэний үдсэн дээр шийдвэр гаргаж байх хэрэгтэй байна.

Өөрөөр хэлбэл ашигт ажиллагаа өндөр байгаа л бол төлбөрийн садвар болон бусад үзүүлэлтүүд нь сайн байна гэж ойлгож болохгүй юм. Банкуудын хувьд ашигт ажиллагаанаас илүү төлбөрийн чадварыг нь харж зээл олгодог. Учир нь энэ хоёр шинжилгээ нь ыие биетэйгээ маш сул хамааралтай байдаг болохыг нь бид дээрх судалгаанаас харлаа. Энэ талын судалгааг нь миний судалгааны үндсэн зорилгоос тусдаа зүйл байсан тул энэ талаар цаашид хэн нэгэн нь үргэлжилүүлэн судлах хэрэгтэй байна.

2.4 Монголын хувьцаат компаниудын ашигт ажиллагаанд нөлөөлөгч хүчин зүйлсийн шинжилгээ.

Судалгааны энэ хэсэгт манай улсын хувьцаат компаниудын ашигт ажиллагаанд (өөрийн хөрөнгийн) санхүүгийн болон макро индикаторуудаас ямар хүчин зүйл нь, яаж нөлөөлж байгааг илрүүлэх явдал билээ. Судалгааны мэдээлэл боловсруулалтыг Eviews 5.0 программ ашиглан статистик, эконометрик шинжилгээг ашиглан гүйцэтгэнэ.

Түүврийн хүрээ:

Монголын Хөрөнгийн Биржид бүртгэлтэй 60 хувьцаат компанийн 2003-2007 он хүртэлх буюу сүүлийн таван жилийн баланс болон орлогын тайлангийн үзүүлэлтээс ашигт ажиллагаанд хамгийн их нөлөөлж болох 10 харьцааг хамруулсан.


Мөн үүнээс гадна макро индикаторууд болох ААН –ийн орлогын албан татварын өөрчлөлт9, инфляци, цэвэр экспорт, нэг доллартай харьцах төгрөгийн ханш, зах зээлийн үнэлгээ, ААН –үүдэд олгосон зээлийн хэмжээ, засгийн газар болон компаниудын бондын худалдаа, ТОП20 –ийн индекс зэрэг ашигт ажиллагаанд нөлөөлж болох нийт есөн индикаторыг хамруулсан болно.

Panel өгөгдлийн эконометрик үнэлгээ: Сүүлийн үед буюу өнгөрсөн 10 жилд эконометрикийн ухаанд бизнесийн нэгжүүдийн өгөгдлийг нэгтгэсэн дүнгээр юмуу дунджаар биш харин панел маягаар авах нь элбэг болжээ. Хэдийгээр панел өгөгдлийг бодох нийт 6 арга бий боловч тус судалгаандаа ахисан түвшний аргууд болох тогтмол нөлөөллийн арга, санамсаргүй нөлөөллийн аргуудыг ашиглах болно. Panel өгөгдлийн санамсаргүй нөлөө (random effect) -ний аргаар нэмэлт тохиргоогүйгээр шууд үнэлэн, үнэлгээний үр дүн дээр Hausman тестийг шалгана. Хэрвээ тестийн үр дүн нь тухайн түүврийн хувьд санамсаргүй нөлөө (random effect)- ний аргыг ашиглах нь тохиромжтой гэж гарвал нэмэлт тохиргоог сонгож илүү сайн үнэлгээг гаргах бөгөөд харин тогтмол нөлөө (random effect)-ний аргыг сонгох үр дүн гарвал хамгийн сайн үнэлгээг тогтмол нөлөөлөл оруулсан нь илүүдсэн (redundant fixed effect) эсэхийг likelihood ratio -аар шалган сонгож авах болно.

Мөн үүнээс гадна дээрх шинжилгээг хийхээс өмнө хүчин зүйлсийн тогтвортой эсхийг үнэлдэг /панел датааны/ аргууд болох Levin, Li& Chu t, Pesaran and Shin W-stat, ADF-Fisher Chi-square, PP-Fisher Chi-square болон Hadri Z-stat зэрэг тестүүд болно.

2.4.1 Хүчин зүйлсийн корелляци хамаарал

Дээрх хүчин зүлс нь хувьцаат компанийн өөрийн хөрөнгийн ашигт ажиллагаатай ямар хамааралтай (корелляци хамаарал) байгааг дараах хүснэгтээс харж болно.

Хүчин зүйлс Утга Корелляци А. Өөрийн хөрөнгийн өгөөж болон санхүүгийн индикаторуудын корелляци хамаарал S1 Өрийн харьцаа Өр төлбөр/Нийт хөрөнгө -0.15S2 Ахиуц цэвэр ашиг ТҮЦАшиг/Цэвэр борлуулалт 0.02S3 ROI-Нийт хөрөнгийн өгөөж ТҮЦАшиг/Нийт хөрөнгө 0.04S5 EPS-Нэгж хувьцаанд ногдох цэвэр ашиг ТҮЦАшиг/Нийт хувьцаа 0.03S6 P/E-Үнэ ашгийн харьцаа Хаалтын ханш/EPS 0.02S7 Бие даалтын коефциент Өөрийн хөрөнгө/Нийт хөрөнгө 0.03S8 Нэгж хувьцаанд ногдох цэвэр ЭХ (ЭХ-Өр төлбөр)/Нийт хувьцаа 0.00

9 Уг хүчин зүйлийг судалгаандаа оруулахдаа 2003-2006 болон 2007 оныг тус тусад нь дамми хувьсагч болгон оруулсан, өөрөөр хэлбэл энэ үед татварын хувь хэмжээнд бүтцийн өөрчлөлт гарсан юм (2007 оноос хэрэгжиж эхэлсэн ААНОАТ –ийн хувь).


S9 Хөрөнгийн өгөөжийн харьцаа ЦБ/Эргэлтийн бус хөрөнгө 0.89S10 Зардал ашгийн харьцаа ҮА-ны зардал/ТҮЦАшиг -0.12Б. Өөрийн хөрөнгийн өгөөж болон макро индикаторуудын корелляци хамаарал S11 Татварын өөрчлөлт Дамми хувьсагчаар авав 0.19S12 Инфляци Өсөлтийн хувь -0.11S13 Цэвэр экспорт Өсөлтийн хувь -0.05S14 Нэг доллартай харьцах төгрөгийн ханш Өсөлтийн хувь -0.07S15 Зах зээлийн үнэлгээ Өсөлтийн хувь 0.08S16 ААН –үүдэд олгосон зээл Өсөлтийн хувь 0.13S17 Засгийн газрын бондын худалдаа Өсөлтийн хувь 0.04S18 Компаний бондын худалдаа Өсөлтийн хувь 0.03S19 ТОР-20 –ийн индекс /Хаалтын ханш/ Өсөлтийн хувь 0.07

Эндээс харахад санхүүгийн үзүүлэлтүүдээс өрийн харьцаа, зардал ашгийн харьцаа нь сөрөг хамааралтай байгаа бол макро индикаторуудаас инфляцийн түвшин, цэвэр экспорт, төгрөгийн ханшийн сулрал зэрэг үзүүлэлтүүд нь сөрөг хамааралтай байна. бусад үзүүлэлтийн хувьд бүгд эерэг хамааралтай байна.

Хамаарлын хүчийг харгалзан үзвэл; хөрөнгийн өгөөжийн харьцаа болон нийт хөрөнгийн ашигт ажиллагааны корелляци хамаарал нь 0,89 гарсан байгаагаас харвал цэвэр борлуулалыг эргэлийн бус хөрөнгөд харьцуулсан харьцаа нь бусад үзүүлэлтээ бодвол нийт хөрөнгийн ашигт ажиллагаад хамгийн хүчтэй нөлөөлдөг болох нь харагдаж байна.

ААНОАТ –ийн хувь хэмжээний өөрчлөлт, өрийн харьцаа, зардал ашгийн харьцаа болон аж ахуй нэгжүүдэд олгосон зээлийн хэмжээ зэрэг үзүүлэлтүүд нь мөн бусад үзүүлэлтүүдээ бодвол өөрийн хөрөнгийн ашигт ажиллагаанд нөлөөлөх хүч харьцангуй өндөр байна.

2.4.2 Нэгж язгуурын тестийн үр дүн болон хүчин зүйлсийн нэгдсэн статистик, үзүүлэлтүүдийн хоорондын корреляци.

Cудалгаандаа panel өгөгдөл ашиглаж байгаа тул регрессийг бодохоос өмнө үзүүлэлтүүд тогтвортой байгаа эсэхийг шалгах хэрэгтэй болно. Энэхүү ажилдаа ашигласан дээрх үзүүлэлт бүрийн тогтвортой эсэхийг panel шинжилгээнд ашигладаг Levin, Li& Chu t, Pesaran and Shin W-stat, ADF-Fisher Chi-square, PP-Fisher Chi-square болон Hadri Z-stat тестүүдээр шалган үр дүнгүүд нь дараах байдалтай гарлаа. Үүнд:


Арга Энгийн (Level)**10 Энгийн (Level)** № Үзүүлэлт S1 S2 S3 S4 H0: нэгж язгууртай (common) 1 Levin, Li& Chu t -219.708 -7423.82 -740.544 -1277.26

H0 үнэн байх магадлал*11 [0.0000] [0.0000] [0.0000] [0.0000] H0: нэгж язгууртай (individual) 2 Pesaran and Shin Wstat -47.8076 -1025.82 -81.3182 -152.101

H0 үнэн байх магадлал* [0.0000] [0.0000] [0.0000] [0.0000] 3 ADF-Fisher Chisquare 97.4498 94.8508 99.0432 91.6252

H0 үнэн байх магадлал* [0.0093] [0.0009] [0.0020] [0.0053] 4 PP-Fisher Chisquare 93.4940 99.9903 109.529 93.0132

H0 үнэн байх магадлал* [0.0060] [0.0003] [0.0003] [0.0040] 5 Hadri Z-stat 6.19423 8.02239 5.68017 12.4460

H0 үнэн байх магадлал* [0.0000] [0.0000] [0.0000] [0.0000] Тогтвортой эсэх Тогтвортой Тогтвортой Тогтвортой Тогтвортой

Панел датааны тогтвортой эсэхийг шалгадаг дээрх тестүүдийн үр дүнгээс харахад судалгаанд ашиглаж буй хувьсагч бүрийг нэгж язгууртай (Li&Chu t тест, Pesaran and Shin W-stat, ADF- Fisher Chi-square, Hadri Z-stat) гэсэн тэг таамаглалыг шалгахад дээрх санхүүгийн болон макро индикаторууд нь (дээрх дөрвөн үзүүлэттэй адил бусад үзүүлэлтийн хувьд мөн адил үр дүн гарсан билээ) бүгд нэгж язгуургүй гэсэн үр дүнг харуулж байна. Иймээс эдгээр үзүүлэлтүүдийг ялгавар авалгүй, энгийн хэлбэрт шууд үнэлгээнд оруулан нөлөөллийг нь тодорхойлох болно.

2.4.3 Хувьцаат компаниудын ашигт ажиллагаанд нөлөөлөгч хүчин зүйлсийн шинжилгээний эконометрик үнэлгээний үр дүн.

Монголын хувьцаат компаниудын ашигт ажиллагаанд (Өөрийн хөрөнгийн) нөлөөлөгч хүчин зүйлсийн шинжилгээг хийхдээ 60 компанийн 2003-2007 оны хоорондох нийт 300 ширхэг цуваан дээр тулгуурлан шинжилгээ хийлээ.

Тухайн загварт ашиглаж буй тоон өгөгдөл нь panel тул түүний шинж чанараас үүдэн алдааг задаргаатай байна гэж үзэх ёстой болдог. Энд нь хугацааны турш өөрчлөгддөггүй тогтмол байх, компанийн хувийн шинж чанартай холбоотой үл түүвэрлэгдэх (Unobserved) нөлөө, харин нь хугацааны туршид тухайн 10 **- Энгийн (level) хэлбэрт өгөгдлийн нэгж язгуурыг шалгахдаа тэгшитгэлийн хэлбэрийг хувийн нөлөө (сул гишүүн) болон трендийг хамт оруулан үнэлсэн. Мөн эдгээр үзүүлэлтүүдийн оновчтой лагууд нь SIC -ээр 0-ээс 1 байсан. 11 *- Fisher-ийн тестүүдийн бүх магадлалуудыг асимпотик тархалтын ашиглан тооцоолсон. Бусад бүх тестүүдийг асиптотик нормаль тархалттай гэж таамагласан.


компанийн хувийн онцлогт гарч буй өөрчлөлттэй холбоотой алдаа (эдгээр алдаа нь компаниудын хооронд ялгаатай байна), нь компанийн хувийн онцлогоос шалтгаалахгүйгээр, тухайн цаг хугацаанд болсон үйл явдалтай холбоотой үүссэн алдаа (энэ алдаа нь бүх компаниудад адил байна), нь компанийн өөрийн онцлог болон тухайн цаг хугацаанаас зэрэг шалтгаалан үүссэн дээрхүүдээс бусад төрлийн бүх алдаа гэж үздэг. Компанийн өөрийн онцлог нь цаг хугацаанаас хамааран өөрчлөгддөггүй гэвэл болж түүний нөлөөг давхар агуулна.

Эдгээр алдаатай холбоотойгоор компанийн хувийн онцлогийг илэрхийлэх алдаа ( ) нь тайлбарлагч хувьсагч ( -тайгаа хамааралтай буюу (энд i 1...60 буюу

к компаниудын тоо, t=1,...,5 буюу 2003-2007 оны тоон өгөгдөл, j=1,.....,k; буюу к ширхэг компаниудын тоо) бол үл түүвэрлэгдэх heterogeneity гажилт гарч ирэх болдог. Иймд panel өгөгдлийн хугацааны интервал нь урт үед энэхүү гажгыг засварлан гажиггүй, нийцтэй үнэлэгдсэн параметр тодорхойлохын тулд компанийн өөрийн онцлогтой холбоотой гардаг тогтмол шинж чанартай алдаа ( ) -ыг үнэлэх тэгшитгэлээс ялгавар авах замаар устган үнэлгээ хийдэг тогтмол нөлөө (fixed effect) -ний аргаар үнэлэх ёстой болдог. Харин компанийн өөрийн онцлогтой холбоотой тогтмол алдаа ( ) нь тайлбарлагч хувьсагчтайгаа хамааралгүй буюу гэсэн таамаглал тависан үед буюу

үнэлэгдсэн тэгшитгэлийн компани бүрийн цаг хугацааны ялгаатай үе дэх алдаа нь хоорондоо хамааралтай (сериаль корреляцитай) болдог тул үүнийг засварлах арга нь random effect ийн арга байдаг. Эдгээр аргын аль нь тохиромжтойг сонгохоо

гэсэн тэг таамаглалыг шалгадаг Hausman тестийг явуулна. Ингэхдээ

таамаглалыг зөвшөөрвөл санамсаргүй нөлөө (fixed effect)-ний аргын таамаглал, харин таамаглал няцаагдвал тогтмол нөлөө (fixed effect)-ний аргын таамаглал үнэн болох тул

таамаглал нь үнэн байгаа үнэлгээний аргыг сонгох болно. Харин цаг хугацааны хувьд түүврийн тоо богинохон тул энэхүү цаг хугацааны туршид өөрийн онцлогт гарсан өөрчлөлт тод илэрэхгүй гэж үзэн гэж үзсэн болно.

EViews 5.1 программдээр ажиллуулсан дээрх загваруудын12 үнэлгээний үр дүн гарлаа13.

12 Random effect болон hausman тэстийн үр дүнг хавсралт №5 болон №6 –аас харна уу.

13 Ашигт ажиллагаанд нөлөөлнө гэж таамагласан 20 хүчин зүйлээс t-stat -ийн хувьд найдваргүй гарсан (нөлөөлөхгүй) хувьсагчидыг үнэлгээнээс хассан ба эцсийн үр дүнд дээрх 7 хүчин зүйл үлдсэн.


Variable Хувьсагчид Утга Coefficient Std. Error t-Statistic Prob. C Тогтмол хувьсагч 2.783139 0.857200 3.246777 0.0016S1 Өрийн харьцаа ӨТ/НХ -0.265977 0.073353 -3.625995 0.0004S9 Хөрөнгийн өгөөжийн харьцаа ЦБ/ЭБХ 0.584681 0.005938 98.46050 0.0000

S10 Зардал ашгийн харьцаа ҮАЗ/ТҮЦА -0.265977 0.084204 -3.158709 0.0021S11 Татварын өөрчлөлт /дамми хувьсагч/ 0.073685 0.032376 2.275938 0.0245S12 Инфляци /өсөлтийн хувиар/ -0.196428 0.102408 -1.918094 0.0572S14 Төгрөгийн ханшийн сулрал /өсөлтийн хувиар/ -0.594651 0.221819 -2.680797 0.0083S16 ААН -үүдэд олгосон зээл /өсөлтийн хувиар/ 0.194710 0.048760 3.993200 0.0001 Хувьцаат компанийн ашигт ажиллагаанд нөлөөлөгч хүчин зүйлсийг тодорхойлох санамсаргүй нөлөөлөл (random effect)-ийн аргын үнэлгээнээс харахад дээрх 7 хүчин зүйл нь бусад хүчин зүйлсээсээ хамгийн их нөлөөлдөг болох нь харагдалаа. Мөн онолоор хүлээгдэж буй параметрийн эерэг, сөрөг чиглэл ерөнхийдөө таарсан. Параметрүүдийн ач холбогдол нь статистикийн хувьд найдвартай, бүгд өндөр гарсан ба засварлагдсан детерминацын коэффицент нь 98,56 хувьтай гарсан нь уг загварын үнэлгээ болон хүчин зүйлсийн төлөөлөх чадвар маш сайн байгааг харуулж байна. Уг үнэлгээнд санамсаргүй нөлөөллийн арга (Random Effects)-ыг хэрэглэх нь тохиромжтой эсэхийг шалгах Hausman Test -ийн үр дүнгээс (хавсралт №6 -аас харна уу) харахад; Тестийн үр дүн нь үл түүвэрлэгдэх алдаатай (unobserved error) тайлбарлагч хувьсагчтай хамааралтай, мөн fixed effect болон random effect үнэлгээний коэффициентүүд нь тэнцүү байх магадлал нь 89.7 хувь байгааг харуулж байна. Иймд Random effect үнэлгээний аргаар үнэлэх нь тохиромжтой гэж гарсан билээ. Санхүүгийн харьцаануудаас; хөрөнгийн өгөөжийн харьцаа нь эерэгээр нөлөөлдөг ба цэвэр борлуулалтыг эргэлтийн бус хөрөнгөнд харьцуулсан энэхүү харьцаа нь нэг хувиар хасвал ашигт ажиллагаа (өөрийн хөрөнгийн) ойрлцоогоор 0.58 хувиар өсдөг байна. харин өрийн харьцаа болон зардал ашгийн харьцаа нь сөргөөр нөлөөлдөг ба эдгээр хувьсагчид нь нэг хувиар өсвөл ашигт ажиллагаа нь 0.26 хувиар буурдаг байна. Макро үзүүлэлтүүдийн хувьд; ААНОАТ -ийн өөрчлөлт нэг хувиар өөрчлөгдвөл ӨХАА -нь 0.07 хувиар, ААН -үүдэд олгосон зээл нэг хувиар өсвөл ӨХАА -нь 0.19 хувиар өсдөг бол инфляци нэг хувиар өсвөл ӨХАА -нь 0.19 хувиар, төгрөгийн ханшийн сулралт нь нэг хувиар өсвөл ӨХАА -нь 0.59 хувиар буурдаг болох нь харагдаж байна.

ЕРӨНХИЙ ДҮГНЭЛТ


Монголын хувьцаат компаниудын ашигт ажиллагагааны өнөөгийн байдал болон ашигт ажилаагаа, ногдол ашиг тараахад нь нөлөөлөгч хүчин зүйлсийг илрүүлэхэд чиглэгдсэн энэхүү судалгаанаас дараах нэгдсэн дүгнэлтэнд хүрлээ. Үүнд:

1. Цэвэр борлуулалтыг нийт хөрөнгөнд харьцуулсан харьцаа болон тайлант үеийн цэвэр ашгийг цэвэр борлуулалтанд харьцуулсан харьцаа нь өсөх тусам нийт хөрөнгийн ашигт ажиллагаа нь өсдөг бол нэгж хувьцаанд ногдох цэвэр эргэлтийн хөрөнгийн харьцаа ((ЭХ-Өр төлбөр)/Нийт хувьцаа) нь өөрийн хөрөнгийн ашигт ажиллагааг бууруулахад хамгийн их нөлөөлдөг хүчин зүйл болж байна. Иймээс манай улсын хувьцаат компаниуд маань эдгээр хувьсагчиддаа илүү их анхаарвал өөрийн хөрөнгийн ашигт ажиллагаа эерэг гарах магдлал нь өсөх юм.

2. Манай улсын хувьцаат компаниудын ашигт ажиллагааны үзүүлэлтүүд нь олон улсын түвшинтэй харьцуулбал маш муу гарсан байна. Жишээ нь ашгийн маржин буюу ахиуц цэвэр ашгийн дундаж нь -0.17, медиан нь 0.01 гарсан байна. Мөн өөрийн хөрөнгийн өгөөж нь сөрөг утагтай гарсан компани нь нийт 217 компанийн 28,2% нь байгаа нь маш муу үзүүлэлт гарсан байна.

3. Манай улсын хувьцаат компаниудын ашигт ажиллагааны үзүүлэлтүүдийн нормативыг тогтоовол дараах байдалтай байж болхоор байна. үүнд:

- Ахиуц нийт ашгийн (Нийт ашиг/ЦБ) дундаж нь 0.417156, медиан нь 0.26176, стандарт хэлбэлзэл нь 0.478212 байгаа ба энэ үзүүлэлт нь 0-1 -ийн хооронд байвал хэвийн байхаар байна.

- Үйл ажиллагааны ахиуц ашгийн (ҮА-ны ашиг/ЦБ) дундаж нь -0.532196, медиан нь 0.011751, стандарт хэлбэлзэл нь 3.66004 байгаа ба энэ үзүүлэт нь 0-1 -ийн хооронд байвал хэвийн байхаар байна. Учир нь энэ интервалд 63.87% нь орсон байна.

- Ахиуц цэвэр ашгийн (ТҮЦАшиг/ЦБ) дундаж нь -0.166449, медиан нь 0.011543, стандарт хэлбэлзэл нь 1.234655 байгаа ба энэ үзүүлэлт нь 0-0.5 -ийн хооронд байвал хэвийн байхаар байна. Учир нь энэ интерваьлд 64.92% нь орсон байна.

- Нийт хөрөнгийн өгөөжийн (ТҮЦАшиг*100/НХ) дундаж нь -0.802, медиан нь 0.27, стандарт хэлбэлзэл нь 23.659 байгаа ба энэ үзүүлэлт нь -2 оос 4 -ийн хооронд байвал хэвийн байхаар байна. Учир нь энэ интерваьлд 58% нь орсон байна.

- Өөрийн хөрөнгийн өгөөжийн ROE (ТҮЦАшиг*100/ЭӨ) дундаж нь -281.649, медиан нь 0.0104, стандарт хэлбэлзэл нь 4136.39 байгаа ба энэ үзүүлэлт нь 0-2 -ийн хооронд байвал хэвийн байхаар байна. Учир нь энэ интервальд 71.3% нь орсон байна.

- Нэгж хувьцаанд ногдох цэвэр ашгийн EPS (ТҮЦАшиг*100/Нийт хувьцаа) дундаж нь 24.02685, медиан нь 0.282501, стандарт хэлбэлзэл нь 205.9148 байгаа ба энэ


үзүүлэлт нь -2 оос 2 -ийн хооронд байвал хэвийн байхаар байна. Учир нь энэ интервальд 46.6% нь орсон байна.

- Үнэ ашгийн харьцааны P/E (Хаалтын ханш EPS) дундаж нь 1460.488, медиан нь 5.326841, стандарт хэлбэлзэл нь 19464.17 байгаа ба энэ үзүүлэлт нь -20 иос 20 -ийн хооронд байвал хэвийн байхаар байна. Учир нь энэ интервалд 50.7% нь орсон байна.

4. Боловсруулах болон барилга, тээврийн салбарууд нь бусад салбараа бодвол өндөр өгөөжтэй ажиллаж чаддаг болох нь харагдаж байна. Хүнс ХАА -н салбар болон Барилга, тээврийн салбарын стандарт алдаа их гарсан байгаа нь эдгээр салбарт ажиллагсадын хувьд ашигт ажиллагаа нь тогтворгүй байдаг байна. Харин дээрх салбаруудаас үйлдвэрлэлийн салбарын ашигт ажиллагаа нь хамгийн их тогтвортой дундаж нь 0.136, медиан нь 0.017 гарсан бол худалдаа үйлчилгээ болон боловсруулах сулбаруудын хувьд дундаж ойролцоо хэвийн түвшинд байлаа. Иймээс эрсдэлд дургүй хөрөнгө оруулагчид нь үйлдвэрлэлийн салбарт үйл ажиллагаа явуулж буй ААН-д хөрөнгө оруулах нь зүйтэй юм.

5. Санхүүгийн тогтворгүй байдал, төлбөрийн чадвар нь компанийн ашигт ажиллагаанд нэг их өндөр хамааралгүй байлаа. Иймээс санхүүгийн мэдээлэл хэрэглэгчид нь ганц нэг үзүүлэлтэд бус бүх шинжилгээг нэг дор иж бүрнээр шинжилж үзсэний үдсэн дээр шийдвэр гаргаж байх хэрэгтэй байна.

6. Манай улсын хувьцаат компаниудын ашигт ажиллагаанд дараах хүчин зүйлс хамгийн их нөлөөлдөг болох нь харагдлаа үүнд; Санхүүгийн 100 орчим харьцаанаас хамгийн их нөлөөлж буй харьцаа болох цэвэр борлуулалтыг эргэлтийн бус хөрөнгөнд харьцуулсан харьцаа нь нэг хувиар өсвөл өөрийн хөрөнгийн ашигт ажиллагаа нь (ӨХАА) ойрлцоогоор 0.58 хувиар өсдөг байна. Өрийн харьцаа болон зардал ашгийн харьцаа нь сөргөөр нөлөөлдөг ба эдгээр хувьсагчид нь нэг хувиар өсвөл ашигт ажиллагаа нь 0.26 хувиар буурдаг байна. Макро орчны нөлөөллийн хувьд ААНОАТ -ийн өөрчлөлт нэг хувиар өөрчлөгдвөл ӨХАА -нь 0.07 хувиар, ААН -үүдэд олгосон зээл нэг хувиар өсвөл ӨХАА -нь 0.19 хувиар өсдөг бол инфляци нэг хувиар өсвөл ӨХАА -нь 0.19 хувиар, төгрөгийн ханшийн сулралт нь нэг хувиар өсвөл ӨХАА -нь 0.59 хувиар буурдаг болох нь харагдаж байна. Иймээс манай улсын хувьцаат компаниуд маань өөрийн хөрөнгийн ашигт ажиллагаагаа нэмэгдүүлэхийн тулд эдгээр хүчин зүйлд илүү их анхаарах хэрэгтэй гэж энэхүү судалгаагаар илэрч байна.

АШИГЛАСАН МАТЕРАИЛЫН ЖАГСААЛТ


I. Ном, сурах бичиг:

1. МХБ -д бүртгэлтэй 217 Хувьцаат комданийн санхүүгийн тайлан, баланс болон

бусад мэдээ. (Монголын Хөрөнгийн Бирж болон СЭЗЯ -аас авав.) 2. Factorbook 2007 (1991-2007 он хүртэлх Монголын Хөрөнгийн Зах зээлийн мэдээ.) 3. Статистикийн эмхтгэл 2003-2007. 4. Монгол Банкны тайлан мэдээ. 5. Ц.Аюурзана (2007), “Санхүүгийн менежмент /Аж ахуй нэгжийн санхүүгийн хамт/”

Албан бус боловсрол, зайны сургалтын үндэсний төвийн хэвлэх үйлдвэр, Улаанбаатар, хуудас 235-240.

6. Д.Моломжамц (2007), “Хөрөнгө оруулалтын эдийн засгийн шинжилгээ”, МУИС-ийн Хэвлэх үйлдвэр, Улаанбаатар, хуудас 153-162.

7. Д.Моломжамц (2008), “Хөрөнгө оруулалт”, МУИС-ийн Хэвлэх үйлдвэр, Улаанбаатар, хуудас 155-121.

8. Л.Наранчимэг (2008), “Санхүүгийн тогтвортой байдлын шинжилгээний арга зүйн асуудал”, Улаанбаатар, Десертацын ажил.

9. Jaap Bos, Michael Koetter (June 2007), “Handling Losses in Translog Profit Models”, Utrecht school of economic, Netherlands,

10. Barak Libai (Tel Aviv University, Israel); Das Narayandas (Harvard Basiness School); Clive Humby (DunnHumby, United Kingdom) (2002), “Toward and individual customer profitability model” A segment-based approach, Journal of Service Research: ABI/INFORM Global, pg. 69

11. Randall E Brubaker (Jan 1999) “A Constrained Profit Maximization Model For A Multi-line Property/Liability Company” Discussion Of Paper Presented At The Meeting Titled.

12. John M. de Figueiredo (April 2002 ) “Finding Sustainable Profitability in the E-commerce Continuum” Sloan School of Management E52-545, Massachusetts Institute of Technology 50 Memorial Drive Cambridge, Paper 129.

13. Michael O. Adams, Gbolahan S. Osho, (Feb 2006) “Drugs Company Profits In The United States: Are They Excessive? Evidence From Public Administration Perspectives” Texas Southern University, Journal of Business & Economics Research.

14. Ester, Alask (April 2006) “Estimated Shares of FY 2007 Alaska North Slope Production and Associated Pipeline Net Revenue” Research Associates.

15. Alison Bigsby and Simon Riley (May 2007) “With-profits research” Prepared for the Financial Services Authority by Ipsos MORI.

16. H.D.White (Jan 1997) “A Look At Equity, Bonuses And Profits Using An Ob Profitability Model” Presented to the Staple Inn Actuarial Society.

17. Borooah, Vani Kant (2002). “Logit and probit. Thousand Oaks, CA: Sage Publications. Compares odds ratios vs. risk ratios, logit vs. probit, multinomial logit, step-by-step approach to procedures.”, Center for financial Studies Working paper.

18. W. Frank Dell II (2008), “PLMA’s Private Label Net Profit Model” CMC Dellmart & Company, Private Label Manufacturers Association.

19. Monir Zaman (2007), “Lifetime Customer Profitability Analysis Model (LCPAM)” Senior Lecturer in Accounting and Finance Faculty of Business and law Central


Queensland University, AUSTRALIA, A Case Study of Retail Bank in Australia and a comparative study with US Retail Banks.

20. Allison, Paul D. and Nicholas Christakis (1994). Logit models for sets of ranked items. Pp. 199-228 in Peter V. Marsden, ed., Sociological Methodology 1994. Oxford: Basil Blackwell. Covers conditional logit models.

21. Borooah, Vani Kant (2002). Logit and probit. Thousand Oaks, CA: Sage Publications. Compares odds ratios vs. risk ratios, logit vs. probit, multinomial logit, step-by-step approach to procedures.

22. DeCarlo, Thomas E., Laczniak, R. N., Azevedo, K. A., and Ramaswami, S. N. (2000). On the log-linear analysis of multiple response data. Marketting Letters 11(4): 349-361.

23. Gilbert, N. (1993). Analyzing tabular data: Loglinear and logistic models for social researchers. London: UCL Press. An introductory text.

24. Owain ap Gwilym, James Seaton and Stephen Thomas (2005), “Dividend Resumptions, Future Profitability and Stock Returns” Ysgol Rheolaeth a Busnes school of Management and Business The University of Wales, Research Paper No: 2005-9.

25. Bauer, P. W., A. N. Berger, G. D. Ferrier, and D. B. Humphrey (1998), “Consistency Conditions for Regulatory Analysis of Financial Institutions: A Comparison of Frontier Efficiency Methods,” Journal of Economics and Business, 50, 85–114.

26. Kumbhakar, S.C. and C.A. Knox Lovell (2003), Stochastic Frontier Analysis, ambridge University Press, Cambridge.

27. Maudos,J,J.M.Pastor,F.Pйrez and J.Quesada (2002),“Cost and Profit Efficiency in European Banks,” Journal of International Financial Markets, Institutions and Money.

28. Vander Vennet, R. (2002), “Cost and Profit Efficiency of Financial Conglomerates 29. and Universal Banks in Europe,” Journal of Money, Credit, and Banking, 34, 254-282. 30. J.W.B. Bos, M. Koetter (Sep 2006) “Handling losses in translog profit models” Utrecht

School of Economics, Utrecht University, Vredenburg 138, 3511 BG, Utrecht, the Netherland, University of Groningen, Faculty of Economics, P.O. Box 800, 9700 AV Groningen, the Netherland, Deutsche Bundesbank, Economic Research Center, P.O. Box 10 06 02, 60006 Frankfurt a. M., Germany.

31. John R Cable and Richard H G Jackson (2003), “The Persistence of Profits in the Long Run: A New Approach”, Ysgol Rheolaeth a Busnes school of Management and Business The University of Wales, Research Paper No: 2003-10

32. Eviews 5 User’s Guide

II. Web-Sites and E-mail address:

1. www.mse.mn 2. www.mongolbank.mn 3. www.ondix.com 4. www.fsa.gov.uk/Pages/Library/research. 5. [email protected] 6. [email protected] 7. [email protected] 8. [email protected] 9. [email protected]


АГУУЛГА

ТОВЧ ТАНИЛЦУУЛГА

НЭГДҮГЭЭР БҮЛЭГ: АШИГТ АЖИЛЛАГААНЫ ОНОЛЫН ҮНДЭСЛЭЛ

ХОЁРДУГААР БҮЛЭГ: ЭМПИРИК СУДАЛГАА

2.1 Монголын хувьцаат компаниудын ашигт ажиллагааны өнөөгийн байдал.

2.1.1 Өөрийн хөрөнгийн өгөөж эерэг гарахад нөлөөлсөн хүчин зүйлс

2.1.2 Ашигт ажиллагааны бусад харьцаануудын өнөөгийн байдал

2.2 Хувьцаат компаниудын ашигт ажиллагааны өнөөгийн байдал (салбар тус бүрээр).

2.3 Ашигт ажиллагаа болон санхүүгийн тайлангийн бусад шинжилгээний

харилцан хамаарал.

2.3.1 Санхүүгийн тогтвортой байдлын эрсдэл болон ашигт ажиллагаа.

2.3.2 Санхүүгийн төлбөрийн чадвар болон ашигт ажиллагаа.

2.4 Монголын хувьцаат компаниудын ашигт ажиллагаанд нөлөөлөгч хүчин

зүйлсийн шинжилгээ. (санхүүгийн болон макро орчины үзүүлэлтүүдээс)

2.4.1 Хүчин зүйлсийн корелляци хамаарал

2.4.2 Нэгж язгуурын тестийн үр дүн болон хүчин зүйлсийн нэгдсэн

статистик, үзүүлэлтүүдийн хоорондын корреляци.

2.4.3 Хувьцаат компаниудын ашигт ажиллагаанд нөлөөлөгч хүчин зүйлсийн

шинжилгээний эконометрик үнэлгээний үр дүн.

ЕРӨНХИЙ ДҮГНЭЛТ

АШИГЛАСАН МАТЕРИАЛ

Documents

“МОНГОЛЫН ХУВЬЦААТ КОМПАНИУДАД ХИЙСЭН shinjilgee