1

မာတကာ

အတေကာကအသးအႏႈနးမား အႏစခပ ၁ ၁။ နဒါနး ၃ ၁.၁ ေနာကခသမငးေၾကာငး ၃ ၁.၂ သေဘာတရား ႏင ရညရြယခကမား ၄ ၂။ နညးစနစ ၅ ၃။အမးသမးမား၏ လအပခကမားႏင ပတသက၍အဓကရာေဖြေတြ႔ရခကမား ၉

၃.၁ လဥးေရစာရငးဆငရာအခကအလကမား - စစေဘးေရာငေနရေသာ လဥးေရ ၉ ၃.၂ စခနးမားသ႔သြားေရာကႏငမႈ ၁၀ ၃.၃ လမႈေရးႏင စတပငးဆငရာ အေျခအေနႏင စးရမပပနမႈမား ၁၀ ၃.၄ အမးသမးမား၏အဓကလအပခကမားႏငစးရမစရာမား(က႑အားလးတြင) ၁၄

၃.၄.၁ က႑အလက စးရမစရာမား ၁၅ ၃.၄.၂ စခနးအတြငးရအမးသမးမား၏ အဓက ကနးမာေရးျပနာမား ၁၈ ၃.၄.၃ စစေဘးေရာငအမးသမးမားအတြက အသကေမြးဝမးေကာငးဆငရာအေျခအေန ၂၁ ၃.၅ စခနးစမခန႔ခြေရးေကာမတမား၌ကယစားျပပါဝငေဆာငရြကမႈ ၂၃ ၃.၆ အမးသမးမားႏင မနးကေလးငယရြယမားအေပၚအၾကမးဖကမႈႏင စခနးတြငးလျခ

စတခရမႈ ၂၅ ၃.၇ လကနကးမႈ ၃၁ ၄။တကတြနးအၾကျပခကမား ၃၃ ကးကားစာရငး ၃ရ ေနာကဆကတြစာမကႏာမား ေနာကဆကတြ ၁။ ကခငျပညနယစခနး/ရြာမားရအမးသမးမား၏ လအပခကစစတမး ၃၈ ေနာကဆကတြ ၂။ ကခငျပညနယ စခနးမား၏ လအပခကစစတမးေကာကယႏငရန ၄6

ပ႔ခေသာသငတနးအစအစဥ ေနာကဆကတြ ၃။ စစေဘးေရာငစခနးမားႏင ဒကၡသညစခနးမားျပ ေျမပ ၅၁ ပ ႏင ဇယားမား ဇယား ၁။ စစတမးေကာကယခေသာ စခနးမား၏ လဥးေရစာရငးအခကအလက ၉

ဇယား ၂။ အမးသမးမား၊ မနးကေလးငယရြယမားႏင အမးသားမား၏ ေဖာျပချပးသည ၁၅

က႑ရပအလက လအပခကမား။

ပ ၁။ အနးဆးျမ႕သ႔ စစေဘးေရာငစခနးမားမ ေရာကရရန ၾကာခန ၁၀

2

အတေကာကအသးအႏႈနးမား

GBV ကား၊ မ အေျချပ အၾကမးဖကမႈ

GEN ကား၊ မ ေရးရာ တနးတညမေရးကြနရက

IASC လသားခငးစာနာေထာကပမႈကစၥရပမားဆငရာ အဖြ႕မားအတြငး ရပတညေပးသည

ေကာမတ

IDP စစေဘးေရာငသမား

IEC အခကအလက၊ ပညာေပးျခငးႏင ျပနၾကားဆကသြယျခငး

KWPN ကခငအမးသမးမား ၿငမးခမးေရးကြနရက

MISP ကနဥးေပးထားႏငေသာ အနမဆးအဆင ကညေထာကပေပးမႈမား

NFIs စားေသာကကနမဟတေသာ အျခားပစၥညးမား

RANIR စစေဘးေရာငသမားႏင ဒကၡသညမားအတြကကယဆယေရးလပငနးစဥမားကြနရက

SRH/R လငပငးဆငရာႏင မးဆကပြားကနးမာေရး/ အခြငအေရးမား

STI လငဆကဆရာမတစဆငကးစကတတေသာေရာဂါ

VAWG အမးသမးႏင မနးကေလးငယရြယမားအေပၚ အၾကမးဖကမႈ

3

အႏစခပ ဤအစရငခစာ၏ ရညရြယခကမာ ကခငျပညနယအတြငးရ စစေဘးေရာငစခနးမားအား တ႔ျပနကညမႈ ေပးေနေသာ လသားခငးစာနာေထာကပမႈ အကအညေပးေနသမားႏင အလရငအဖြ႔အစညးမားအေနျဖင အမးသမးမား၏လအပခကမားက ပမနကနစြာနားလညေစႏငရနအတြကျဖစပါသည။ အမးသမးမား၏ လအပခကမားက အေရးေပၚေဆာငရြကရမည လသားခငးစာနာမႈဆငရာကစၥရပမားအျဖစ သတမတႏင ရနအတြက ေဆာငရြကရနလအပခကရသည အခကအခႏင ၾကေတြ႔ေနရေသာေနရာမားက အသားေပး ေဖာျပထားျပး လကေတြ႔ကေသာအၾကျပခကမားကပါထညသြငးေဖာျပထားပါသည။ ဤေလလာဆနးစစမႈတြငစစေဘးေရာငစခနးမားေနအမးသမးမား၏ ေအာကေဖာျပပါက႑မား၌ ရရရန လအပေနေသးသညအဓကလအပခကမားႏင အေရးၾကးေသာ စးရမဖြယကစၥရပမားက ေတြ႔ရရပါသည။ ထက႑မားမာေရ၊ သန႔ရငးေရးႏင မလာစနစ (WASH)၊ စားေသာကကနမဟတေသာ အျခားပစၥညးမား (NFIs)၊ ပညာေရး၊ အာဟာရ၊ နားခရနေနရာ၊ ကနးမာေရး (လမႈစတပညာအပါအဝင)၊ အသကေမြးဝမး ေကာငးမႈမား၊ စခနးအတြငးညႏႈငးေဆာငရြကမႈႏင စမခန႔ခြမႈတ႔ျဖစပါသည။ အမးသမးမားႏင မနး ကေလးငယရြယမားအေပၚ အၾကမးဖကမႈသည လြနစြာအေရးၾကးေနေသာ အေျခအေနမားအနကမတစခ ျဖစျပးထသ႔ေသာအၾကမးဖကမႈမားသည သန႔ရငးေရးႏင မလာစနစ(WASH)၊ နားခရနေနရာ၊ ကနးမာေရး ႏင အသကေမြးဝမးေကာငးမႈဆငရာက႑မား၌ လေလာကျပညစမႈ လးဝမရသညအေျခအေနမားႏင ဆကစပေနေၾကာငးေတြ႔ရရပါသည။ အထကတြငေဖာျပခသညက႑အားလးသည IASC၏ ကား၊ မ ေရးရာ တနးတညမေရးႏင ကား၊ မအေျချပအၾကမးဖကျခငးက ကာကြယေရးႏင တ႔ျပနေရးဆငရာ လမးညႊနခကစႏႈနးမားႏင ကကညျခငးမရပါ။ ဤအစရငခစာသည ကခငအမးသမးမား ျငမးခမးေရးကြနရက (KWPN)ႏင ကား၊မ ေရးရာတနးတညမ ေရးကြနရက (GEN) တ႔ပးေပါငးေကာကယထားသည အမးသမးမား၏ လအပခကစစတမးေကာကယ မႈ၏ ရလဒအစရငခစာပငျဖစသည။ ဤစစတမးအားကခငျပညနယအတြငးမ ျမ႕နယေလးခအတြငးရ စစေဘးမတမးေရာငသ လဥးေရစစေပါငး ၃၀,၀၀၀ ေကာခန႔ရသည စခနးေပါငး ၁၇ ခတြင ေကာကယ ထားျခငး ျဖစသည။ ဥးတညအပစေဆြးေႏြးျခငး ၈၃ ၾကမျပလပခရာတြင တ႔ျပနေျဖၾကားသ ၈၄၉ ဥး (အမးသမး၊ အမးသား၊ လငယမားအပါအဝင)တ႔၏ ေျဖဆခကမားကခြျခမးစတျဖာ ထားျခငးျဖစပါသည။ ဤစစတမးအား ေဖာျပပါျမ႕နယမားတြငျပလပရျခငးမာ လကရအခနအထ အမးသမးမား၏ လအပခက မားႏင ပတသက၍ ထေဒသတြင နားလညသရမႈႏင ျဖညဆညးတ႔ျပနရနလအပသည အရငး အျမစမား လကလမးမေရာကရႏငရန အထးပငအားနညးေနေသးေသာေၾကာငျဖစပါသည။ ေဖာျပပါေဒသမားကသာ အထးဂရျပ၍စစတမးေကာကယထားေသာလညး ဤေလလာမႈမ ရာေဖြေတြ႔ရခကမားသည ႏငငတြငး ေဒသ အသးသးတြငရေသာစစေဘးေရာငစခနးမားမ အမးသမးမား၏ လအပခကမားႏင စပလဥး၍ ျပလပခေသာ အျခားအလားတ အစရငခစာမားႏငလညး ကကညမႈရပါသည။ အမးသမးမားႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးေဆြးေႏြးမႈမားအနက ဥးစားေပးစဥးစားရန အေရးအၾကးဆးလအပခက မားအျဖစ ေတြ႔ရရသည ကစၥရပမားမာ သန႔ရငးေသာေရ၊ မးရရမႈ၊ အာဟာရျပညဝေသာ အစားအစာ၊ လျခေသာအပခနး၊ ေရခးခနးႏင အမသာထားရမႈတ႔ ျဖစပါသည။ ကမာၻအႏ႔တြင ေလလာေတြ႔ရ ချပးျဖစေသာ အျခားစစတမးမားမ ေဖာျပသည အေထာကအထားမားကသ႔ပင နားခရန ေနရာမား

4

လျခမႈမရျခငး၊ ေဆာကလပသညဒဇငးလအပခကရျခငး၊ ေရႏင သန႔ရငးေရးဆငရာ အေထာကအပမား အားနညးမႈရျခငးတ႔သည စစေဘးေရာငစခနးမားမ အမးသမးမားႏင မနးကေလးငယရြယမား အၾကမး ဖကခရေစရန အားေပးေနသညအေျခအေနမားအျဖစ ေတြ႔ရရပါသည။ အဓကအားျဖင အမးသမးလစဥ သးပစၥညးမား၊ အတြငးခေဘာငးဘႏင အကႌမား၊ လခညမားႏင အေႏြးထညမားအေရးေပၚလအပလက ရေနပါသည။ အမးသမးေတာေတာမားမား ေတြ႔ၾကခစားေနရေသာလညး ေျဖရငးႏငျခငး မရေသးသည အဓကကနးမာေရးျပနာမားမာ လငပငးဆငရာႏင မးဆကပြားအဂၤါမားႏင ဆကစပေနေၾကာငးေတြ႔ရ ရပါသည။ အမးသမးမားသည ေယဘယအားျဖင မမတ႔၏ လအပခကမားအတြက အကအညရယရန တြန႔ဆတ ေလရသည။ ၄ငးတ႔၏တစသးပဂၢလလအပခကအတြက သးစြရနလအပသည ကနကစရတမားက စခနး တစခလး အဆငေျပေခာေမြ႕မႈရေရးအတြက ပမအေလးထား ဥးစားေပးသးစြေစရန လလားသည။ လကရဖြ႔စညးထားသည စခနးစမခန႔ခြမႈစနစတညေဆာကပ၌ ကား၊မ ေရးရာက အေလးေပး စဥးစားမႈ မရျခငးႏင ျပငပမ အကအညအေထာကအပမား နညးပါးစြာရရျခငးတ႔ေၾကာင အမးသမးမား၏ အေျခခ လအပခကမားက ျဖညဆညးေပးႏငစြမးမရပါ။ ဤအစရငခစာမ ယခထ ျဖညဆညးေပးႏငျခငးမရေသးေသာ စစေဘးေရာင စခနးမားရအမးသမးမား၏ အဓကလအပခကမားက အထးအေလးေပးဂရျပေစရနႏင ကခငျပညနယ အတြငးရ စစေဘးေရာငသ မားအားလးအတြက လအပသည လသားခငးစာနာေထာကထားမႈဆငရာ အေထာကအပမားက လကလမးမရရေစရန၊ လေလာကသည ေငြေၾကးအေထာကအပမားက တးျမငေဆာငရြကေပးရန၊ သကဆငသအားလး ဝငးဝနးလပေဆာငၾကရန အၾကျပတကတြနးပါသည။ ဤအစရငခစာ၏ အဓက အၾကျပခကမားမာ ၁။ စစေဘးေရာငစခနးမားရ အမးသမးမားႏင ကေလးငယမားအားလးက အၾကမးဖကခရမႈ၊ လကနကး မႈႏင အျခားေသာ အႏငကငမႈအမးမးတ႔မ ကာကြယေပးႏငရန ေသခာေစမည လကငငးေဆာငရြကမႈ မားျပလပရန။ ၂။ နယပယအားလး၌ မးဆကပြားကနးမာေရးႏင ပတသကေသာ ဝနေဆာငမႈမား တးျမငလပေဆာင ၾကးၾကပေပးရန။ ၃။ အမးသမးမားႏင မနးကေလးငယရြယမား၏ လအပခကမားအားလးက ျဖညဆညးေပးႏငရန အတြက ကား၊ မေရးရာက စခနးစမခန႔ခြေရးက႑လပေဆာငမႈတငးတြင ထညသြငးစဥးစားရန။ ၄။ ျပညတြငးအဖြ႔အစညးမား (အထးသျဖင အမးသမးအဖြ႔အစညးမား) အေနျဖင အမးသမးမား၏ လအပခကမားက ဆကလကျဖညဆညး လပေဆာငေပးႏငရနအတြက ေငြေၾကးအေထာကအပမား ပမ ရရႏငေအာငေဆာငရြကရန။

5

၁. နဒါနး ၁.၁ ေနာကခသမငးေၾကာငး ျမနမာျပညေျမာကပငး ကခငျပညနယတြင (၁၇)ႏစအၾကာ အပစအခတရပစထားေသာ ပဋပကၡ သည ၂ဝ၁၁ ခႏစ၊ ဇြနလတြင ျပနလညစတငလာခပါသည။ UNOCHA အဖြ႕အစညး၏ ခန႔မနးခကအရ ပဋပကၡစတငျဖစပြားခနမစ၍ (၁၈)လအတြငး လေပါငး(၇၄,၂၃၈)ေယာကသည ေဒသတြငး၌ပင ေရႊ႕ေျပာငးေနထငခရပါသည။ ထလမားအတြငးမ (၄၂,၃၉၃)ေယာကသည အစးရထနးခပနယေျမ မဟတေသာေဒသမား(NGCAS)တြင ေနထငလကရပါသည။ ၂၀၁၂ ဇလငလႏင ၾသဂတလမားတြင ကား၊မေရးရာတနးတညမေရးကြနရက (GEN)2သည ေရႊ႕ေျပာငးအမးသမးမား၏ အေျခအေနကသရရန ကခငျပညနယရ စခနးမားသ႔ သြားေရာကခသညအျပင လသားခငးစာနာမႈဆငရာတ႔ျပနေဆာငရြက ေသာအဖြ႕အစညးေပါငး(၂၀)ေကာမ ဝနထမးမားႏငလညး ေတြ႕ဆခပါသည။ ကခငျပညနယရ ျပညနယ တြငးစစေဘးေရာငစခနးမားမ အမးသမးမား၏ကစၥရပမားႏငပတသက၍ လသားခငးစာနာေထာကထား မႈဆငရာ လမႈ႕အဖြ႕အစညးမား၏ (၂၀၁၂)စကတငဘာလတြငး ထတျပနခေသာ အစရငခစာတြင ပဋပကၡ ေၾကာင ေရႊ႕ေျပာငးခရေသာ အမးသမးမားသည မးဆကပြား ကနးမာေရး ျပနာမား၊ လငပငးဆငရာ အၾကမးဖကခရမႈမား၊ စတဓာတကျခငးႏင ဝမးနညးေၾကကြမႈမား၊ ဆးျဖတခကမားခမတရာတြင ပါဝငခြငမရရျခငးႏင ဝငေငြရာေဖြရာတြငလညး အခြငအလမးမား အကန႔အသတရေနျခငးစသည ျပနာၾကးၾကးမားမားမားႏငရငဆငေနရသညဟ ပါဝငခပါသည။ ဤသတငးအခကအလကမားေကာကခစဥတြင အဓကကေသာနယေျမေဒသခပဂၢလမားသည ကခင ျပညနယတြင ျဖစေပၚလကရေသာ အေျခအေနမားက အကျဖတစစမးရနႏင ထကစၥရပမားက ကငတြယ ေျဖရငးရနအတြက အေထာကအကျပႏငေသာ သငတနးမားျပလပကငးပေပးရနေမတာရပခခ ၾကပါ သည။ ပမဆးဝါးလာေသာ အေျခအေနေၾကာငလညးေကာငး၊ အျခားမညသမ ထကသ႔ေသာ သငတနးမား ႏင ေထာကပမႈမားက ျပလပျခငးမရ၍လညးေကာငး၊ GEN အဖြ႕ဝငမားသည ေအာကတဘာ၊ ၂၀၁၂ခႏစ တြင မႏေလးၿမ.၌(၁ဝ)ရကတာသငတနးတစခက ျပလပခၾကပါသည။အရညအေသြးက ဥစားေပးေသာ အခကအလကမား ေကာကယျခငးႏင ခြျခမးစတျဖာျခငးအတြက အသပညာျမငတငျခငး၊ စြမးရညျမင သငတနးမားျပလပကငးပေပးခပါသည။ ဤသငတနး၏ရညရြယခကမာ ယငးကသ႔ေသာသငတနးမား ပပးေပးျခငးအားျဖင အမးသမးမား၏ အေသးစတလအပခကမားကေဖာထတေပးနငျပး လသားျခငး စာနာေထာကထားမႈ၊ အကအညေပးေနသမားသည ကခငျပညနယပဋပကၡ၏ အကးသကေရာကမႈမား ကခစားေနရေသာ အမးသမးမားအတြက ပမေကာငးမြနေသာစမကနးမားႏင တ႕ျပနမႈမားေပးႏငရန ျဖစသည။ ဤအစရငခစာသည အထကပါသငတနးတကေရာကခေသာ ေဒသခေစတနာဝနထမးမားႏင ေဒသခ ကခငအဖြ႕အစညးမားပးေပါငး၍ ေကာကယထားေသာအမးသမးမား၏ လအပခကမားအား စစတမး ေကာကယျခငး၏ ေတြ႔ရထတျပနခကတစချဖစပါသည။

6

၁.၂ သေဘာတရားႏင ရညရြယခကမား ပဋပကၡကာလအေျခအေနမားတြင ကား၊မ ေရးရာ အခနးက႑က ၾကမဖနမားစြာ လစလရႈ ခနလပသြားျခငး၊ အကပအတညးကာလ အေရးေပၚအေျခအေနမားတြင ထညသြငးစဥးစားစရာမလေသာ “ဇမခပစၥညး”ကသ႔ ရႈျမငျခငးမားရေနပါေသးသည။ သ႔ေသာလညး လကေတြ႔မာမႈလေၾကာငျဖစေသာ ေဘးအႏရယမားႏငသဘာဝေဘးအႏရယမားတြင တျပနေဆာငရြကရာမ ရရလာေသာသကေသ အေထာကအထားမားသည အေရးေပၚအေျခအေနမား၌ကား၊မ ေရးရာ အခနးက႑ကထညသြငးစဥးစား ရနမလြမေသြလအပေၾကာငးက ထငရားေစေပသည။ အမးသားႏင အမးသမးမားတ႔သည အေရး ေပၚကာလကတ႔ျပနရာတြင ျခားနားပါသျဖင ၎တ႔၏ လအပခကမားက ျဖညဆညးရာတြင မတျခားနား ေသာ ဝငေရာကျဖနေျဖျခငး နညးလမးမား လအပပါသည။ ထ႔အျပင ဤကသ႔ ပဋပကၡကာလတြင ကား၊မ ေရးရာ အခနးက႑ႏင လပပငခြငသည ေျပာငးလသြားတတပါသည။ ဤကသ႔ေျပာငးလျခငးသည တနးတညမမႈက တ႔းျမငလာေစရန အခြငအေရး ျဖစႏငသကသ႔ ထးတမး အစဥအလာအရ သတမတ ထားေသာစႏင ကယပငလကၡဏာမားက စနေခၚ၊ ထပါးလာေသာေၾကာင ခြျခားဆကဆျခငးႏင အၾကမး ဖကျခငးသ႔ တြနးပ႔သညအရာလညး ျဖစႏငေပသည။ ထ႔ေၾကာငအေရးေပၚတျပနမႈမားတြင ကား၊ မ ေရးရာကစၥရပမားက ထညသြငးစဥးစားရန အလြနအေရးၾကးေပသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ အမးသားႏင အမးသမးတ႔မ မတညေသာအေၾကာငးအရာကစၥရပမားက တငျပလာေလရပါသည။ ထ႔အျပင၎တ႔၏လအပခကမားက ေဆြးေႏြးရာတြငအမးသား၊အမးသမးႏစဘကလး၏ပါဝငမႈမရပါက ထခကနစနာေသာလဥးေရက ကညရာတြင သရသအပေသာသတငးအခကအလက၏ ၅၀%က လစလ ရႈျခငးပငျဖစသည။ စကတငဘာလ ၂၀၁၂ထတ “ကခငျပညနယ၊ စစေဘးေရာငစခနးမ အမးသမးမား၏ျပနာမား” အစရငခစာတြငေဖာျပသကသ႔လသားျခငးစာနာကညမႈအတြက စစတမးမားေကာကယရာတြင ၎ အစရငခစာေရးသညကာလအထ ကခငျပညနယ၊ စစေဘးေရာငစခနးရ အမးသမးမား၏ သးျခား လအပခကမားက စနစတကေဖာထတ၊ကငတြယျခငး မရေသးပါ။ ေလးလအၾကာတြငလညး ယငးအေျခအေနသည ယခငကအတငးပငတညရေနဆျဖစပါသည။ စခနးတြငးရ အမးသမးႏင အမးသားမား၊ စခနးအပခပေရးေကာမတတ႔သည ဤစစေဘးေရာငသမား၏ အေျခခလအပခကမား ျဖစေသာ အစားအစာ၊ နားခရနေနရာ၊ ေရႏင သန႔ရငးေရးတ႔အတြက ခကခစြာၾကးစား ေျဖရငးေနရ ပါသည။ ဤသ႔ေျဖရငးေဆာငရြကရာတြင လသားျခငးစာနာကညေရး အဖြ႔အစညးၾကးမားမ ရရေသာ အလြနနညးပါးသည လသားျခငးစာနာမႈအကအညမားျဖငသာ လပေဆာငေနရပါသည။ သ႔ရာတြင ရးရာဓေလထစမားအရေသာလညးေကာငး၊ေရးရးဆနမႈမားအရေသာလညးေကာငး၊အမးသားၾကးစး၍ အမးသားအေျခခဖြ႔စညးမႈမားအရ ေသာလညးေကာငးကညပပးမႈႏငကစၥမားကကား၊မ ေရးရာ သေဘာ ထားအျမငမား မပါဝငဘအေကာငအထညေဖာေဆာငရြကၾကပါသည။ အမးသမးမား၏ သးျခား လအပခကမားသည လစလရႈခနလပျခငးခေနရဆပငျဖစပါသည။ ယခအစရငခစာ၏ ရညရြယခကမာ အလရငမားအပါအဝင ကခငျပညနယအေရးက တ႕ျပနကည ေနေသာ လသားျခငးစာနာကညေရးအဖြ႔အစညးမားသည စစေဘးေရာငစခနးအတြငးရ အမးသမး မား၏ အခကအခႏင လအပခကမားက ပမေလးနကစြာနားလညေစရန၊ အမနတကယ အေလးထား လပေဆာငရန လအပေသာ ေနရာမားက မးေမာငးထးျပရနႏင အမးသမးမား၏ လအပခကမားသည

7

အေရးတၾကးႏငဥပေဒေၾကာငးအရ အေလးထားေဆာငရြကရမည လသားျခငးစာနာသည စးရမပပနမႈ မားအျဖစ နားလညလကခလက ေရ႕သ႔တး၍ေဆာငရြကႏငရန လကေတြ႔ကေသာနညးလမးမားက အၾကျပတငျပျခငး ျဖစပါသည။ စစတမးေကာကယရနအတြက ေလကငပးေထာငေပးထားေသာ အသငေတာဆး လတစသည ဤစစတမးေကာကယျခငးလပငနးက ေနရာေဒသအခ႕၌ အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကခပါသည။ ရရႏငေသာ ရပေငြပမာဏအေပၚမတည၍ အေျခအေနက ပမသရလေသာေနရာမားအားစစတမး ေကာကယမညေနရာမားအျဖစ ေရြးခယချခငးျဖစပါသည။ ယခေရြးခယထားေသာေနရာမားႏင ႏႈငးစာလင ျမစၾကးနားႏင ဗနးေမာေဒသတ႔တြငလသားျခငးစာနာကညေရးအဖြ႔အစညးမား ပမရျခငး ႏင ၎အဖြ႔အစညးတ႔သည အနာဂတတြငရပေငြရရမညဆပါက အလားတေလလာမႈမားက ေဆာငရြကႏငသည အေျခအေနမးမာရေပသည။ စခနးတငးရ အမးသမးတ႔၏ အေျခအေနသည ယခ ေလလာမႈတြငပါဝငေသာ အမးသမးမား၏ အေျခအေနႏင အလားတပငျဖစနငဖြယရပါသည။ အေၾကာငးရငးမာ တညေသာ ဖြ႔စညးတညေဆာကပမား၊ လဥးေရႏင လကေတြ႔ျဖစေပၚေနေသာ အမနတကယအေျခအေနတ႔ တညေနေသာေၾကာငပငျဖစပါသည။

၂. နညးစနစ ကြငးဆငးေစတနာဝနထမးမားအတြက သငတနး ၂၀၁၂ခႏစ၊ ေအာကတဘာ (၄)ရကေန႔မ (၁၄)ရကေန႔အထ မႏေလးၿမ႕တြင ကငးပခေသာ (၁၀) ရကတာသငတနးတြင အမးသမးမားအား ကာကြယေရးႏင ခြျခမးေလလာျခငးဘာသာရပမားက KWPN ႏင GEN အဖြ႕အစညးမားက ပးေပါငး၍စစဥခပါသည။ မတဖကအဖြ႕အစညးမား အသပညာျမငတငနင ေစရန၊ စြမးရညျမငတငနငေစရန၊ အမးသမးမား၏ လအပခကမားႏငပတသကေသာ သတငးႏင အခကအလကမား ေကာကယရနႏင ခြျခမးေလလာရနအတြက ရညရြယ၍ သငတနးျပလပကငးပ ခပါသည။ သငရးညႊနးတမးက ကား၊မ ေရးရာ တနးတညမေရးကြနရက(GEN), ကခငအမးသမးျငမးခမးေရး ကြနရက(KWPN), ကလသမဂၢလဥးေရရနပေငြအဖြ႕(UNFPA), ကလသမဂၢဖြ႔ျဖးတးတကမႈအစအစဥ (UNDP), Francois Xavier Bagnoud (FXB), ကလသမဂၢလကနကးမႈတကဖကေရး (UNIAP), CARE Myanmarႏင Myanmar Information Management Unit (MIMU) အဖြ႕အစညးမား၏ ဝနထမးမားပးေပါငး၍ ဒဇငးေရးဆြခၿပး ေအာကပါက႑ရပမား ပါဝငခပါသည။

- အေျခခ ကား၊မ ေရးရာ အယအဆ - အေျခခ ကား၊မ အေျချပ အၾကမးဖကမႈမား - အမးသမးမားႏင ဆးျဖတခက ခမတမႈ - လမႈေရးႏင စတပငးဆငရာ ပပးမႈ - လကနကးမႈႏငလျခေသာ ႏငငေရႊ႕ေျပာငးေနထငမႈ - လအပခက စစတမးေကာကယရနအတြက ကငဝတဆငရာ လမးညႊနခကမား - လအပခကစစတမးေကာကယရနအတြကနညးစနစမား

8

- ဥးတညအပစအတြက ေမးခြနးမားေရးဆြျခငးက မတဆကေပးျခငး - ျပနလညသးသပျခငးက႑ - ေလကငျခငး/သးသပအၾကျပခကမားေတာငးချခငး - ကြငးဆငးခရးစဥမားအတြက အေသးစတအစအစဥေရးဆြျခငး

သငတနး၏နညးစနစမားတြင အဖြ႕လကေဆြးေႏြးျခငး၊ ျပနာမားအားစးစမးေလလာေဖာထတျခငး၊ ျဖစရပမားအားေလလာျခငး၊ တငဆကမႈမား၊ ကစားနညးမားႏင ျပဇာတမား၊ ဗြဒယဇာတလမးမားၾကည၍ ေဆြးေႏြးမႈမားႏင အျဖစအပကမားက သရပေဖာျခငးအစအစဥမားက ျပလပခပါသည။ ဤသငတနးတြင ကြငးဆငးေစတနာဝနထမးအေယာက၂၀ (အမးသမး၁၇ေယာက၊ အမးသား၃ေယာက) တကေရာကခၿပး သငတနးသားမားသည လငဇာ၊မငဂာယန၊ဗနးေမာႏငျမစႀကးနားၿမ႕မားရ ကခငအမးသမးမား အဖြ႕အစညး၊ Wunpawng Ning Htoi, Zinlum Committee ႏင ကခင ကား၊မ တနးတညမေရးကြနရကစသညအဖြ႕အစညးမား၏ ေရြးခယမႈ၊ ေထာကခမႈမားျဖင တကေရာကခၾက သမားျဖစပါသည။ ရနကနၿမ႕မ ေလးေယာကပါဝငသကသ႔ အထကပါေဒသမားမလညး ေလးေယာကစ ပးေပါငးပါဝငခပါသည။ ထ႔ေနာကအခကအလကမားေကာကယျခငးႏင အသပညာျမငအစအစဥမားက ကြငးဆငးေစတနာဝနထမးမားသည သကဆငရာေဒသမား၌ ဆကလကေဆာငရြကခၾကပါသည။ ေလလာမညေနရာေဒသမား၌ ဤလပငနးမားအတြက ရပေငြရရျပးေသာ ကခငအမးသမး ျငမးခမးေရး ကြနရက(KWPN)မ ၾကးၾကပလပေဆာငခပါသည။ စစေဘးေရာငစခနးမား၌ အခကအလကမား ေကာကခမႈမစတငခငမာပင ေစတနာဝနထမးမားအား အထကပါနညးစနစမားျဖင ေလကငပးေထာင ေပးချပးျဖစပါသည။ အျခားေနရာေဒသမားရ အလားတေလလာမႈမားကလညး စစေဘးေရာငစခနးရ အမးသမးမား၏ ျပနာရပမားႏင ပတသကေသာ တညမႈမားႏင မတကြျပားမႈမားက သကေသ သာဓကႏင တကြ ေယဘယအားျဖင ျပဆနငပါလမမည။ လအပခကမားအား စစတမးေကာကယရန နညးလမးႏင စမခန႔ခြမႈ လအပခကမားအား စစတမးေကာကယရာ၌ အရညအေသြးဥးစားေပး အခကအလကမားႏင ကန႕သတထားေသာ အေရအတြကဥးစားေပး အခကအလကမားပါ ေကာကယႏငရနနညးလမးမားက ထညသြငးေရးဆြထားပါသည။ ကခငျပညနယအတြငးႏင နယစပၿမ႕ေလးၿမ႕ (ဆဒ၊မနစ၊ဗနးေမာ၊ မးေမာက)ရစခနးမားမ အမးသမး၊ မနးကေလးငယရြယမား၊အမးသားမား ပါဝငသည ဥးတညအပစဖြ႕ ေဆြးေႏြးျခငးအဖြ႕၈၃ဖြ႕ႏင အဓကသတငးအခကအလကေပးသ၆ေယာက အပါအဝင စစေပါငး ေျဖၾကားေပးသ၈၄၉ေယာကထမ အခကအလကမားေကာကခရန ထနညးလမးက အသးျပခပါသည။ အဆပါေျဖၾကားသ၈၄၉ေယာကတြင အမးသမး၆၁၅ေယာက(၇၂%)ႏင အမးသား၂၃၄ေယာက (၂၈%) ပါဝငခပါသည။ သတငးအခကအလကမားက ၂၀၁၂၊ေအာကတဘာ(၁၈)ရကေန႔မ ႏဝငဘာ(၁၆)ရက အတြငး ေကာကယခပါသည။ အဓကကေသာ သတငးအခကအလကေပးသမားႏင လ႕ဝကအပေသာ အေၾကာငးအရာမားက တစဥးခငးလေတြ႕ေမးျမနးရာတြင လျခစတခစြာ ေျပာဆႏငမည အဆငေျပႏင ေသာေနရာ ရာေဖြရန စနေခၚမႈမားရေနေသာေၾကာင ဥးတညအပစ ေဆြးေႏြးမႈမားက လခငေသာ သတငးအခကအလကမား ရယရန နညးလမးအျဖစ ေရြးခယအသးျပခပါသည။ စစတမးေကာကယ ခသည ဥးတညအပစ အေရအတြကသည စခနးတြငးရ မမ၏ခစားခကမားႏင လအပခကမားက

9

ထတေဖာေျပာဆရနႏင ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးရန ဆႏၵရသည အမးသား၊အမးသမးအေရအတြကက ကယစား ျပပါသည။ မနးကေလးငယရြယမားႏင အမးသမးမား အၾကမးဖကခရျခငးအတြက သေတသနႏငစစတမးမား ေကာကယရာတြင လျခေရးကစၥမားေၾကာငလညးေကာငး၊ အခနကကလပေဆာငရျခငးေၾကာငလညး ေကာငး၊ ရပေငြႏင အျခားအထးထညသြငးစဥးစားရမည အခကမားေၾကာငလညးေကာငး၊ သတငး အခကအလကမား ေကာကယရာတြင အခနတအတြငး နကနကရႈငးရႈငးႏင အေသးစပ အခက အလကမား ရယရနထက အမးသမးမား၏ လတတေလာျပနာမားႏင လအပခကမားက ျခင သးသပႏငၿပး ေနာကလာမညအစအစဥမားက ထေရာကစြာပပးႏငရန ရညရြယခပါသည။ ကြငးဆငးေစတနာဝနထမးမားသည စစတမးအတြကလေတြ႕ေမးျမနးရာတြင ေျဖၾကားသအေပၚ မတည၍ ေျဖၾကားသႏင လငအပစတေသာ ေမးျမနးသျဖစေစရန ႀကးပမးခရာ အထးသျဖင ထခကလြယေသာ သဘာဝရသညေမးခြနးမားက ေမးျမနးရာတြင အေရးႀကးသညဟယဆ၍အမးသမးေျဖၾကားသ အတြက အမးသမးေမးျမနးသသာျဖစေစရန အားထတခပါသည။ကြငးဆငးေစတနာဝနထမးအမးသမး မားသည ပါဝငေျဖၾကားေပးသ အမးသားမားအား လေတြ႕ေမးျမနးခေသာလညး အခ႕ကစၥရပမားတြင အမးသားေစတနာဝနထမး ေမးခြနးေမးျမနးသမားသည အမးသမးမားအား လေတြ႕ေမးျမနးျခငးမျပခပါ။ ထခကလြယေသာကစၥရပမားျဖစသည အမးသမးမားအား အၾကမးဖကမႈစသည အေျခအေနမားအား သေတသနျပရနအတြက အသးျပသည ေယဘယ သေတသနကငသးမႈမားအရ အမးသမးက အမးသမးကသာ ေမးျမနးေစျခငး၊ အမးသားက အမးသားကသာ ေမးျမနးေစျခငးမားပါရေသာလညး ဤသေတသနတြင အမးသားေစတနာဝနထမး အနညးငယသာပါဝငႏငသညအေနအထားေၾကာင အခ႕ေသာ အမးသားဥးတညအပစေဆြးေႏြးမႈမားအား အမးသမးမားမ ဥးေဆာငရျခငးမားလညး ရခပါသည။ အမးသားေျဖၾကားသမားမ အမးသမးမားအၾကမးဖကခရမႈႏင ပတသကေသာ ၎တ႕၏ သေဘာထား၊အျမငမားက ပြငပြငလငးလငးထတေဖာေျပာဆျခငးမား နညးပါးေကာငး နညးပါးနငပါသည။ ထ႔ေၾကာင အမးသားမား၏ ေျဖၾကားမႈအခကအလကမားအား ခြျခမးစတျဖာျခငးကလညး အကန႔အသတအတြငး ထညသြငးထားပါသည။ သတငးအခကအလကမားအား ခြျခမးစတျဖာျခငး သတငးအခကအလကမားအား မနးကေလးငယရြယ(၁၈ႏစေအာက)၊ အမးသမးႏင အမးသားဟေသာ အပစ၃စအေနျဖငခြျခမးစတျဖာထားပါသည။ သတငးႏငအခကအလကမားအား ခြျခမးစတျဖာျခငးက ေစတနာဝနထမးတစစမ ကခငဘာသာျဖင ဥးေဆာငခပါသည။ အဆပါေစတနာဝနထမးအမားစသည သငတနးသငရးညြနးတမးႏင စစတမးေရး ဆြရာ ေကာကယရာတြင ပါဝငခပါသည။ KWPN ႏင GENပးေပါငးလပေဆာင၍ လြတလပစြာ ရပတည ေနေသာ ပညာရငတစေယာကမ ဤအစအရငခစာအား ေရးသားျပစချခငးျဖစသည။ စစေဘးေရာငစခနး(၁၇)ခတြင ေကာကယခေသာ အမးသမးမား၏ လအပခကစစတမးမ ရရလာေသာ ပဏာမေတြ႔ရခကမားႏင အၾကျပခကမားအား ၂၀၁၃၊ ေဖေဖာဝါရ(၈)ရကေန႔တြင ပါဝငသမားအားလးက

10

ျပနလညေဝမေပးခပါသည။ ဤပါဝငသမားမာ စစေဘးေရာငစခနးႏင ဒကၡသည ကယဆယေရး ေကာမတ(IRRC)၏ ဥကဌ၊ စခနးစမခန႔ခြေရးေကာမတမ အမးသမး ကယစားလယမားႏင စစေဘး ေရာငစခနးမားမ အမးသား၊ အမးသမးမားပါဝငခရာ စစေပါငးအေယာက(၉၀)ရပါ သည။၎တ႔ထတြင အမးသမး(၈၀)ႏင အမးသား(၁၀)ေယာကပါဝငခပါသည။ တ႔ျပနေျပာၾကားခကမား အရ ျခငေျပာရလင ရငးလငးတငျပမႈမားက ေလးစားလကခၾကၿပး အၾကျပခကမားအေပၚတြင အားလးမ သေဘာတည ခၾကပါသည။ ပးေပါငးပါဝငသမားက အမးသမးမား၏ လအပခကမားက မၾကခဏ သတမမမၾက ေသာေၾကာင ပမေကာငးမြနေသာ ဝနေဆာငမႈမားႏင ေထာကပမႈမားေပးႏငရန ပမ၍ ဂရျပ သငေၾကာငး သးသပခၾကသည။ ပါဝငသမားအေနျဖင ဤစစတမးမ ရာေဖြေတြ႔ရခကမားအား စခနး စမခန႔ခြသမား အေနျဖင ကယကယျပန႔ျပန႔နားလညသေဘာေပါက၍ အသပညာျမငတငေပးနငမည၊ အမးသမးမား၏ ျပနာမားက ေျဖရငးေပးႏငမညဟ ေမာလငၾကပါသည။ စခနးစမခန႔ခြေရးေကာမတ၏ အေရးပါေသာ ေနရာမားတြင စစေဘးေရာငအမးသမးမားအား ထညသြငးသငပါသည။ အကန႔အသတမား ဤအစရငခစာတြင ပါဝငေသာ အခကအလကမားအတြက ၿပးၿပည႔စသည႔ အမးသမးလအပခက စစတမးတစခအေနၿဖင ဤစစတမးအား မယဆသငပါ။ ဤစစတမးသည ၂၀၁၂ ၾသဂတလႏင ဇလငလ မားအတြငး၌ ေကာကခခေသာ ကနဥးစစတမးမားမ အဓကကစၥရပမားအား ပမ၍နကရႈငးစြာထတေဖာ လျခငးႏင ေနာကဆကတြေလလာမႈလပလျခငးက ပမ၍ရညရြယခပါသည။ ဤခြၿခမးစတၿဖာထားေသာ သတငးႏငအခကအလကမားသည စစေဘးေရာငစခနးတြငးရ တစဥး တစေယာကခငး လအပခကမားထက စခနးတစခလးကၿခ၍ ေယဘယကေသာ အမးသမးမား၏ လအပခကမားကသာ စစတမးေကာကယထားၿခငးၿဖစပါသည။ ဤစစတမးအား အခြငအလမးႏင သတငးအရငးအျမစနညးပါးေသာ ၿမ႔နယမားတြင ေကာကယရျခငးမာ အမးသမးမား၏ လအပခကမားအေပၚ တ႔ျပနမႈႏင နားလညႏငမႈသည ယခလကရတင နညးပါးေန ေသာေၾကာင ျဖစပါသည။ ကငဝတဆငရာ ထည႔သြငးစဥးစားၿခငး အထကတြင ေဖာျပထားျပးျဖစသကသ႔ ဥးတညအပစဖြ႔ေဆြးေႏြးမႈမားက ဥးေဆာငခၾကေသာ ေစတနာ ဝနထမးမားသည လအပခကအားစစတမးေကာကယျခငးအတြက ကငဝတဆငရာလမးညႊနခကမားက ေလကငသငၾကားထားျပး ျဖစပါသည။ သငတနးေပးခန၌ “ထခကနစနာမႈ မရေစရ”မဝါဒ၊ တစဥးခငး လျခမႈႏင ေဘးကငးစတခရမႈ၊ သေဘာတခြငျပခကမား၊ အမညနာမလ႕ဝကေပးထားျခငးႏင အခက အလကမားအားလျခလ ႕ဝကစြာ ထနးသမးေပးျခငး၊ အဖြ႕ေရြးခယျခငး၊ ၾကတငျပငဆငေပးျခငး၊ လြေျပာငးေပးျခငး၊ သတငးအခကအလကမားအားအသးျပျခငးစသည ေခါငးစဥမားအား ေလကင သငၾကားေပးခၾကပါသည။ ဥးတညအပစဖြ႔ေမးျမနးမႈမား မစတငမ ေလလာမႈ၏ ရညရြယခကႏင သဘာဝက ပါဝငေျဖဆၾကသအားလးက ႏႈတျဖင ရငးျပခပါသည။

11

လေတြ႔ေမးျမနးခနတြင ေရးသားထားေသာ သေဘာတခြငျပခကႏင ပတသကၿပးေဆြးေႏြးခၾကပါသည။ ပါဝငသမားအား အခကအလကမားက လ႕ဝကလျခစြာ ထနးသမးေပးပါမညဟအာမခခကမား ေပးထား ေသာလညး၎တ႔အေနျဖင သေဘာတညခြငျပခကတြင လကမတေရးထးျခငး၊၎တ႔၏လကမတမားက ထနးသမးထားျခငးႏငပတသက၍စးရမမႈမား ရေနပါသည။ ထ႔ေၾကာင လေတြ႔ေမးျမနးသမားသည ပါဝင ေျဖဆသတငးႏင ႏႈတျဖင သေဘာတညခကရယ၍ ၎ႏႈတကတသေဘာတညခကက မတတမးတင ခၾကပါသည။ ဥးတညအပစဖြ႔ေဆြးေႏြးျခငးမားတြင ပါဝငသမားအားေဆြးေႏြးမႈက႑မားၿပးခနတြင အလြတသေဘာ ေဆြးေႏြးႏစသမအၾကေပးျခငးျဖင ပပးကညခပါသည။ ေန႔ခငးအခနမားတြင ဥးတညအပစဖြ႔ ေဆြးေႏြးျခငးမားက ျပလပခၿပးသတငးအခကအလကစေဆာငးသမားအဖြ႔သည စခနးတြငး၌ ေဆြးေႏြးပြ ၿပးသညအခနမာပင လအပပါက ညေနခငးအခနမားအထပါ ပါဝငေပးသ တစဥးစက စစတမး ဆကလကေကာကယခၾကပါသည။ ဤစစတမး၏ရာေဖြေတြ႔ရမႈက႑တြင ေဖာျပထားသည႔အတငး စခနး၌ စတကနးမာေရးအပါအဝင လအပေသာ ကနးမာေရးဝနေဆာငမႈမား ေပးျခငးသည အနညးငယသာ ရေနပါသည။ ပမန စစတမးေကာကယသညေနရာတြင ေဆြးေႏြးႏစသမအၾကေပးျခငး ႏင ဝနေဆာငမႈမားက ေန႔စဥပမနအားျဖငေသာလညးေကာငး၊ ေရရညအေနျဖငလညးေကာငး ေထာကပစစဥေပးႏငျခငး မရပါ။ သ႔ျဖစ၍ သေတသနအဖြ႔အား လမႈေရးႏင စတပညာဆငရာ ကညပပးေရးသငတနး ထပမေပးျခငးသည ပါဝငေျဖၾကားသမား၏ ကနးမာေရးႏင လျခေရးအား ေသခာေစႏငေသာ အလားအလာအရဆး ေရြးခယမႈျဖစသည။ ထ႔ျပင စစတမးမထြကေပၚလာႏငသည ေဘးထြကဆးကးမားကလညး ေလာနညးေစႏငပါသည။ KWPNႏင GENတ႔သည ေဒသခအဖြ႔အစညးမား၏လကရရငဆငေနရေသာ ေတာငးဆမႈမားႏင အလပ ကစၥမား မားျပားသညက ေကာငးမြနစြာ သေဘာေပါကပါသည။ ထ႔ေၾကာင ထအဖြ႔အစညးမားအေပၚ ထပမ၍ အျခားဝနထတဝနပးမားႏင ဖအားမားမသကေရာကေစရန သတထားခပါသည။ KWPNသည ေဒသခမတဖကအဖြ႔အစညးမား၏ စြမးရညကတနဖးထားၿပး၎တ႔၏ ပပးကညလပေဆာငမႈမားက အသအမတျပေသာလညး သတ႔လပေဆာငႏငသညထက ပမ၍ မလပေဆာငေစလပါ။ သတငးအခကအလကမားအား ေကာကယေနစဥ အခနအတြငး ေစတနာဝနထမးမားက KWPNမ ပပး ကညေပးခပါသည။ ၎တ႔၏ အခနႏင ရငးျမစမားအတြက ထကတနစြာ ျပနလညေပးဆပခပါသည။

၃. အမ းသမးမားအတြက လအပခကမား - အဓကရာေဖြေတြ႔ရခကမား ၃.၁ လဥးေရစာရငး အခကအလကမား - စစေဘးေရာငေနရေသာ လဥးေရ ဇယား ၁. ဆကသြယခြငရခေသာ စခနးမား ၏ လဥးေရစာရငးအခကအလက စစတမးေကာကယခသည ျမ႕နယမား ၄ ျမ႕ စစတမးေကာကယခသညဧရယာရစစေပါငး စစေဘးေရာငေနရသည လဥးေရ (၁၇ စခနး)

၃၁,၁၀၆

စစတမးေကာကယခရာ ဧရယာ ရ စစေဘးေရာင ၆,၄၁၇

12

ေနရသည အမေထာငစေပါငး စစတမးေကာကယခရာ ဧရယာရ အမးသား ဥးေရ ၁၄,၆၈၂ စစတမးေကာကယခရာ ဧရယာရ အမးသမး ဥးေရ ၁၆,၄၂၄ အသက ၁၈ ႏစေအာက လဥးေရ စစေပါငး ၁၃,၆၁၈ မးဆကပြားႏငေသာ အမးသမး ဥးေရ (၁၈-၄၉) ၅,၈၇၃ တစကယတညးေနေသာ အမးသမး ၇၂ ကယ၀နေဆာင အမးသမး ၄၁၉ ႏ႔တကမခင ၁,၀၇၄ မသနစြမး အမးသမး ၉၈ မသနစြမး အမးသား ၁၅၁ ၃.၂ စခနး မား အား သြားေရာကႏငျခငး စခနး (၁၇)ခလးသည သယယပ႔ေဆာငေရး နညးလမးအမးမးျဖင သြားေရာကႏငသညဟ သတမတခ ထားရပါသည။ သ႔ေသာလညး အနးဆးျမ႕ႏင အကြာအေဝးပငလငအလြနေဝးကြာၾကပါသည။ အခ႕ စခနးမားသည အနးဆးျမ႕ႏင အတနအသင အကြာအေဝးတြငရၾကေသာလညး အေဝးဆးေသာ စခနး မားမာ အနးဆးျမ႕ႏင ၅နာရခန႔ အကြာအေဝးတြင တညရေနပါသည။ (ၾကာခန အကြာအေဝးက ေအာကပါ ဇယားတြငၾကညပါ)။ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈနင အလပအကင အခြငအလမးရရႏငမႈမာ လညးကြာျခားၾကပါသည။ စခနးအနညးငယမအပ ကနစခနးအားလးသည ဝနေဆာငမႈႏင အသကေမြး ဝမးေကာငးလပငနးဆငရာအခြငအလမးမားျဖတေတာကခထားရပါသည။ ပ ၁ အနးဆးျမ႕သ႔ စစေဘးေရာင စခနးမား မ ေရာကရရန ၾကာခန

၃.၃ လမႈေရး ၊စတပငးဆငရာ အေျခအေနႏင စးရမစရာမား “ဥးတညအပစဖြ႔ေဆြးေႏြးမႈမားတြင လာေရာကေဆြးေႏြးသည အမးသမးမားသည သတ႔ ရငဖြငသမားက မညသမ ဤကသ႔ လာေရာကနားေထာငျခငးမရေသးပါဟ ဆၾကသည။ စခနးတြင လာေရာကေနထင ရေသာေၾကာင မညသ႔ခစားရသနညးဟ ေမးလကတငး အမးသမးအမားစမာ ေၾကေၾကကြကြ ငေၾကြးၾက ပါသည။ ဤကသ႔ေဆြးေႏြးျခငးမး မညသညအဖြ႔မ လပေဆာငျခငးမရေသာေၾကာင အခကအခမား ခစားခကမားက ပြငပြငလငးလငး ေျပာၾကပါသည။ အခ႕ ဥးတညအပစဖြ႔ေဆြးေႏြးျခငးမားတြင အမးသားမားကလညး စခနးတြငးအခကအခမားေၾကာင ျဖစေပၚေသာ ၎တ႔ခစားခကက ေမးျမနး သညအခါ စခနးတြင ရငဆငၾကေတြ႔ေနရေသာ ဆငးရဒကၡမားေၾကာင မထနးခပႏငပ မကရည

1 1 12

1

3

1 1 1 1 1

3

0 min 10 min 15 min 20 min 30 min 45 min 1 h 1 h 45 min

3 h 4.5 h 5h Data missing

13

ကၾကပါသည။ မမတ႔ပငဆငမႈမား၊ လယေျမအသးအႏ၊ တရစာၦနမားႏင ေနအမမား မးရႈ႕ဖကဆး ခရသညက ေအာကေမသတရလက အလြနစတမေကာငးစြာ ရငဖြငေျပာၾကသည။” [ကြငးဆငးေစတနာ ဝနထမးမ ေလလာေတြ႔ရခက] ပါဝငသ အရြယေရာကအမးသမးမားက အတတ၊ ပစၥပၸန၊ အနာဂတသးပါးလး၌ ၎တ႕အေနျဖင ပေဆြး ေသာကေရာကရသည၊ ဝမးနညးေၾကကြရသညဟ ထတေဖာေျပာဆၾကသည။ ဆးရႈးသြားသညမား အတြက ပေဆြးျခငး၊ မရေတာသည အရာမားအတြက ဝမးနညးျခငးႏင ေနာငတြင ျဖတေကာရမည အရာမားအတြက စးရမေၾကာကရြျခငးတ႔သည ၎တ႔အေပၚ၌ ၾကးစးလကရသည။ ဆးရႈးသြားသည အရာမားအတြက ပေဆြးျခငးတြင လ႔ဘဝအေျခခလအပခကမားျဖစသည အမ၊ ေမြးျမေရးလပငနးႏင သးႏတ႔အားဆးရးရျခငးအျပင ၎တ႔က ဆးရႈးရသညအတြက အကးသကေရာကမႈမားလညး ပါဝင ပါသည။ ယခလကရၾကေတြ႔ေနရေသာ အခကအခမားက ေဖာျပၾကရာတြင စခနးအတြငးရ မလေလာက သည လေနမႈအေျခအေနမားက အဓကအားျဖင ေျပာဆၾကသည။ ရငသနမႈအေပၚ အကးသကေရာက မႈရသည အစားအစာ၊ ေလာငစာဆ၊ ေနထငစရာ၊ ေရြ႕လားသြားလာႏငျခငးႏင ဝငေငြရႏငသည အခြငအလမးမားစသည ခကခငးလကေတြ႔ လပေဆာငရမည လအပခကမားက လပေဆာငျဖညဆညး ေပးရန ခကခေနသည။ တစနညးအားျဖင ပ၍အေရးၾကးသညမာ စစေဘးေရာငဒကၡသညမားအျဖစ ရပတညေနရျခငးအတြက အရကရသည ခစားခကမားက ေဖာျပလာၾကျခငးျဖစပါသည။ လႈဒါနးေပးေန သညမားက လကခရယေနရျခငး၊ မမတ႔ေမာလငထားသည ဇနးသညမားႏင မခငမား၏ အခနးက႑ မားထေအာင မလပေဆာင၊ မရငသနေပးႏငျခငးႏင ၎တ႔၏အမးသားမားအၾကားတြင ဆကႏြယေန ေသာ ခစားခကမား ကလညးေလလာခရသည။ ယခလကရအခနတြင ဝမးနညးပေဆြးမႈက ခစားရျခငး၏ အဓက အေၾကာငးအရငးမားထမတစခမာ မဂၤလာေဆာငမားႏင အသဘမားကသ႔ အေရးၾကးသည ဓေလထးတမးအစဥအလာမားက မလပေဆာငႏငျခငးေၾကာင ျဖစပါသည။ ကေလးမား၏ ပညာ ေရးအခြငအလမး၊ ျပငပအဖြ႔အစညးမားမ ဘဝတသကတာ ေရရညအကးျပမည အေထာက အပမားက ဆကလကေထာကပေပးရန မေသခာျခငးႏင ေဆးကသမႈဆငရာ အေရးေပၚအေျခအေနမား ျဖစေပၚ လာပါက ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ ခယႏငေသာ အခြငအလမးမားစသညတ႔က အနာဂတအတြက စးရမပပနၾကပါသည။ မနးကေလးငယရြယမား၏ တန႔ျပနေျဖၾကားခကမားသညလညး အမးသမးမား၏ တန႔ျပနေျဖၾကား ခကမားႏင ပစဆငတပါသည။ ဤပါဝငသအဖြ႔တြငမ မမတ႔ ေနအမ၌ မသားစ ရငးႏးမႈ၊ လျခစတခရမႈ ႏင အမ၏ သကေတာငသကသာရမႈမားက ျပငးျပငးျပျပလြမးဆြတၾကသည။ လကရအေျခအေနအရ ပညာသငၾကားခြငပကကြကျခငးႏင ပညာေရးက စတမပါျခငးတ႔သည စတဓာတကျခငးႏင ဝမးနညးျခငး မား၏ အဓကအေၾကာငးရငးမားႏင အျပနအလနသကေရာကမႈမား ရပါသည။ လကရစခနးတြင ေနထင ရစဥ အဆငမေျပမႈမားသည ေနစရာတနးလားမား လလေလာကေလာက မရျခငးေၾကာငျဖစသည။ အထးသျဖင တနးလားမားတြင အမသာႏငေရခးခနးတ႔ လျခမႈႏင တသးတသန႔မရျခငး၊ ရာသလာခန တြင တစကယေရကနးမာေရးက ဂရစကရနအတြက သငတငေလာကပတေသာ ေနရာထငခငးမရျခငး တ႔ေၾကာငလကရေနထငရမႈအေပၚ မသကမသာအဆငမေျပျဖစရပါသည။ ဤအပစမ မနးကေလး ငယရြယမားသည ၎တ႔တြင အစဥအျမရေနသာ စးရမေၾကာကရြစတဝနသည ၎တ႔၏ ေန႔စဥဘဝက ျပငးထနစြာထခကကာ ဝနထပဝနပးျဖစေစသညဟ ေျပာျပၾကပါသည။ လေတြ႔ေမးျမနးခရသညအမးသမး ငယရြယမားသည ရကရြစတ အလြနၾကးၾကပါသည။ လႈဒါနးၾကသမား၏ ဥးတညခကျဖစေနျခငးႏင မဘ

14

မးရး၏ဂဏသကၡာက ထနးသမးေစာငေရာကေပးရျခငး စသညတ႔သည၎တ႔အတြက ထမးရနခကလ သညဝနမား ျဖစၾကပါသည။ အမးသားမား၏ အစရငခခကမားသည အေသးစပေျပာဆမႈနညးပါသည။ ထအျပင ယချဖစေနေသာ ပဋပကၡမားႏင ဆကစပ၍ လျခေရးအတြကစးရမပပနမႈမား၊ မသားစအတြကမေထာကပေပးႏငခနတြင ျပငပမ အကအညမရေသာေၾကာင စတပကရျခငး၊ ေဒသခမားမ လညမားအျဖစ ဆကဆသညက ခရျခငးစသည အေၾကာငးအရာမားက အသားေပးေျပာၾကပါသည။ မသားစဝငမားအၾကားတြင စညးလးမႈ ျပကြျခငးႏင ရညမနးခကေပာကဆးေနေသာကေလးသငယမား၏ သေဘာထားအျမငမား စသည တ႔သည အမးသားမားအတြကေလးလေသာဝနမားျဖစေစပါသည။ ထ႕အျပင၎တ႔၏ အနာဂါတအတြက ေမာလငခကမားေလာနညးလာေနျခငးလညး ပါဝငပါသည။ စစတမးေကာကယေသာ ေစတနာဝနထမး၏ ေလလာခကအရ အမးသမးမားသည ၎တ႔၏ တစကယ ရညကနးမာေရးႏင ေပာရႊငစြာေနထငႏငေရးတ႔ထက အမေထာငမသားစ၏ လအပခကမားက ပမ ဥးစားေပးၾကပါသည။ ၎တ႔၏ အစရငခစာ၌ အသကၾကးသမားက အကအညေပးေဝရာတြင ေဘးဖယ ထားေသာေၾကာင ၎တ႔အေနႏင စတဓာတကၾကေၾကာငးကလညးေျပာျပၾကပါသည။ ၂၀၁၂ ခႏစ ေအာကတဘာလ တြင မမကယက သတေသရနၾကးစားသည အမႈတစခက မတတမးတင ထားပါသည။ တစခနတညးမာပင ပါဝငၾကသညအပစအားလးသည အသကရငေနျခငး၊ အေထာကအပရရျခငး (အမး သမးမား)၊ ျမနမာလမးမား၏ ပငနကသ႔ေရာကေသာအခါ သတ႔ရရမည ထငမထားေသာ ၾကငနာမႈ ႏင အကအညမားရရျခငး (အမးသား)၊ သငယခငးမားႏင အတေနရျခငး၊ မတေဆြသစမား ေတြ႔ရျခငး၊ ကခငဘာသာစကား သငယရျခငး (လငယ) စသည အရာမားအတြက ၎တ႔ေပာရႊငေၾကာငး ႏင ေကးဇးတငေၾကာငးကလညးေဖာျပၾကပါသည။ မသားစေပါငးသငးဆကဆေရးတြငေျပာငးလသြားသညအရာမား အပစအားလးတြင လးဝဆန႔ကငဖကျဖစေနသည အရာ၂ခက ေတြ႔ရရပါသည။ တဖကတြင ပါဝငၾကသ မားက ၎တ႔၏ မသားစမားသည စညးလးမႈ၊ နားလညမႈ၊ ခစျခငးေမတာမားပရလာၾကသညဟ ေျပာၾက သည။ ယခင အတတတြင နားလညမႈ မရၾကျခငးႏင စတတလြယၾကသည ေျပာဆဆကဆမႈ ပစမားေျပာငးလလာသညဟလညး တခါတရေျပာၾကပါသည။ သ႔ေသာလညး ထထကပမေျပာျပၾကသညမာ စခနးအတြငး မသားစမား စညးလးမႈ ျပကြျခငး၊ နားလညမႈ မရၾကျခငး၊ ေဒါသျဖစျခငးႏင စတပကျခငးမားေၾကာင အၾကမးဖကျခငးႏင အျမတထတေခါငးပျဖတျခငး အထးသျဖင လၾကးပငးမားမ အငယမားေပၚတြငထသ႔ ဆကဆျခငး ျဖစလာသည။ မသားစ တကြတျပားေနရျခငးႏင စးရမေၾကာငၾကစတမားက အေၾကာငးရငးအျဖစေျပာျပၾကသည။ သ႔ေသာ ျပနာမား၏ အရငးအျမစမားအနက အဓကမာ ေငြေၾကးအခကအချဖစျပး ၎ကေပးေနသည ၾကးမားလေသာ စးရမပပနစရာမားသည မသားစဆကဆေရးတြငဝငေရာကေနျခငးျဖစပါသည။ အျခားေဒသမားတြင သြားေရာကအလပလပကငျခငးကသ႔ေသာ ေျဖရငးသည နညးလမးမား၊ ယမားသသယႏင သစၥာရျခငးအေပၚ မသကၤာျခငးမား ျဖစလာသျဖင မသားစဝငမားအၾကား တငးမာမႈက

15

ပမျဖစေစပါသည။ အမးသမးႏင အမးသားမားသည မသားစအတြက မျဖညဆညးေပးႏငေသာေၾကာင ဓေလထးတမးႏင ဆကစပေနသည အဓကဝငေငြရာေဖြသ၏ အခနးက႑က အေလးထားမႈလညး ဆးရႈးေစပါသည။ ထ႔အျပင ယငးအခကသည ဒတယဝငေငြရာေဖြသမားအားလညး ထခကမႈရပါသည။ ေငြေၾကးကစၥရပမားေၾကာင ေဆြးမးသားခငးမားႏင ဆကဆေရး တငးမာလာ၍ မသားစစညးလးမႈႏင ကညေထာကပမႈမားက ဆးဆးရြားရြားထခကေစပါသည။ မနးကေလးငယရြယမားကလညး ၎တ႔အေနႏင ၎တ႔၏ မလစတအေျခအေနမားႏင ကြျပားေနျခငး၊ ေဒါသျဖစျခငးႏင ထခကလြယေသာစတခစားမႈတ႕ကထနးခပေနရသည ေတြ႔ၾကေသာ အခကအခမားက ေျပာျပၾကပါသည။ အခ႕သည လငယမား၏ ပညာေရးႏင အလပအကငအခြငအလမး ကငးမေနျခငး ေၾကာင ရညမနးခကေပာကေနၾကသည အေျခအေနက ေျပာျပၾကပါသည။ ယငးအေျခအေနမားသည လငယေယာကားေလးမားအား အရကေသစာေသာကစားၾကျခငး၊ ၎တ႔၏ျပနာမား ပမဆးရြား လာေစျခငးႏင အၾကမးဖကမႈမား ကးလြနၾကျခငးတ႕ ျဖစေစပါသည။ အမးသမးမား၏ အခကအခက ေျဖရငးသည နညးလမးမား အမးသမးမား၏ ျပနာမားက ေျဖရငးသညအဓကနညးလမးမားမာ ဆေတာငးျခငး၊ အမနးခငးမား အားရငဖြငျခငး၊ စတညစညးစရာမားက ဖြငဟျခငး ႏင အခငးခငးကညပပးမႈမား ျဖစပါသည။ ကစၥရပမားက ျပနာတစခခငးစ (သ႔) ေန႔ရကတစရကခငးစအလက ေျဖရငးျခငးသည အမးသမးမား အေနျဖင ၎တ႔၏ဝနထပဝနပးမားက ထမးထားႏငသည အဓကနညးဗဟာ ျဖစႏငပါသည။ ဆေတာငးျခငး၊ သခငးဆျခငး ႏင ေအာငျခငးတ႔သည မနးကေလးငယရြယမားအတြက အဓက ေျဖရငး နညးမားျဖစပါသည။ မမကယက အားေပးျခငး၊ သငယခငးမား၊ အမနးခငးမားႏင စကားစမည ေျပာဆျခငးမားသညလညး ၎တ႔က စတသကသာမႈေပးသညဟ ေျပာျပၾကသည။ အျခားကစၥမားက အာရထားျခငး ဥပမာ၊ စာေလလာျခငး၊ အလပလပျခငး၊ မမကယက အားေပးျခငး ႏင စတရည သညးခ တတရနေလကငျခငးတ႔သည အမးသမးငယမား လပေဆာငၾကေသာ အျခားနညးလမးမားျဖစပါသည။ အမးသမးမား၏ နညးလမးမားတြင ၎တ႔၏ ကေလးသငယမား၏ ေတာကပေသာ အနာဂတက ရညမနးျခငးလညး ပါဝငေၾကာငး လငယမားကလညး သတျပမၾကသည။ အမးသမးမား၏ ေျဖရငးနညးမားႏငပတသက၍ ဘဝလကတြေဖာႏင သငယခငးမားအား ရငဖြငျခငး၊ ဆေတာငးျခငးမားသည ၎တ႔ႏင အတငးအတာတစခထ တညမႈရၾကပါသညဟ အမးသားမားက ယဆၾကပါသည။ သ႔ေသာ အမးသားမား၏ ကြျပားျခားနားေသာ ေျဖရငးပနညးလမးမာ အမးသမးမားႏင မနးကေလးငယရြယမားတြင မေတြ႔ရရေပ။ ယငးနညးလမးမာ ပမျမငမားျပး ထကတနသည အမးသားေရးကစၥမားအတြက စေတးခ စြန႕လြတ ေပးဆပျခငးမး ျဖစပါသည။ မနးကေလးငယရြယမားႏင အမးသမးၾကးမား၏ ေျပာျပခကအရ ဆးဆးဝါးဝါးေျဖရငးသညပစမာ မဘမားသည ၎တ႔၏ ေဒါသႏင စတမသကသာမႈမားက သား၊သမးမားအား ရကႏက၍ ေျဖေလာၾကျခငးျဖစပါသည။

16

စတပငးဆငရာ အေထာကအပမား ရႏငျခငး ပါဝငသအမားစတ႔သည ရရႏငသည ကညေထာကပမႈမားအေၾကာငးေဆြးေႏြးရာတြင ဘာသာေရးက သာ ျပညႊနၾကပါသည။ တစကယတညးဆေတာငးျခငး၊ ဆေတာငးစညးေဝးမားသြားျခငး၊ ဘရားေကာငး တကျခငး၊ ကမးစာဖတျခငး၊ ဘာသာေရးေခါငးေဆာငမားထမာ လမးညႊနခကမားက ရယျခငး စသညတ႔ သည တကေရာကေဆြးေႏြးသညအပစ၃စလးက ေဆြးေႏြးခၾကသည ကညေထာကပမႈေပးသည နညးလမးအားလးျဖစပါသည။ “သတ႔အား စတပငးဆငရာကညပပးေပးေသာ အဖြ႔ဟ၍ တတပပမရပ ဘာသာေရးေခါငးေဆာငမား၏ သြနသငမႈကသာနားေထာငရသည။ ၎တ႔ခစားခကမားက ဖြငထတႏငျခငး မဟတပ ဘာသာေရးေခါငး ေဆာငမား ဆဆးမသညစကားက နားေထာငရျခငးသာရသည။ ျဖစႏငလင အျပနအလနခစားခက ဖလယႏငေသာ ေနရာမား ဖနတးေပးႏငလငအလြနေကာငးသည။” [ကြငးဆငး ေစတနာဝနထမး၏ ေလလာေတြ႔ရခက] အမးသမးမားသည မနးကေလးငယရြယမား လပၾကသညအတငး သငယခငးမား၊ အမနးခငးမား ႏင အခငးခငးထမ ကညပပးမႈမားကအေလးထားၾကသည။ အမးသားမားကမ ေဆြမးသားခငးမားႏင အမေထာငဖက၏ ပပးကညမႈမားက ပမအေလးထားပါသည။ အမးသမးမားကကညပပးေပးေသာ အဓကကသမားအျဖစ အမးသမးအဖြ႔မား ႏင ေကာမတမားအား တကေရာကေဆြးေႏြးသည အပစမား အားလးမ ရညညႊနးေျပာဆအသအမတျပၾကသည။ စခနး၏စမခန႔ခြမႈသည အဓကကေသာ ကညေထာကပမႈျဖစျပး လငယမား၊ သကၾကးရြယအမားႏင ဆရာ၊ ဆရာမမားသညလညး အေရးပါသည အေထာကအပမားျဖစၾကသညဟ အမးသမးမားႏင မနးကေလးငယရြယမားက ဆပါသည။ လငယအဖြ႔မားအၾကားတြင ျပငပအဖြ႔အစညးမား အေၾကာငးက အမားဆး ေဆြးေႏြးၾကျပး ၎တ႔မေပးေသာ အေထာကအပမားသည အမားအားျဖင ပစၥညးမားျဖစသည။ ပါဝငေဆြးေႏြးသ အမားစသည ျပငပ၏ အကအညမားက မရယႏငျခငး (သ႔) မရယလျခငး ႏင ကယအားကယကး ရပတညေနရျခငး၊ အျခားေသာသမား၏ ျပနာမားထက တစကယရည ျပနာမားအား အသားေပးေနျခငးက မလလားေၾကာငး ထတေဖာေျပာျပၾကပါသည။ ၃.၄ အမးသမးမား ၏ အဓက လအပခက ႏင စးရမပပနမား (က႑ အားလးတြင) အားလးေသာ ပါဝငေဆြးေႏြးသမားအား ၎တ႔၏ အဓက လအပခကမား၊ စးရမပပနမား၊အလအပဆး အေထာကအပမား၊ ဝနေဆာငမႈမားႏင သကဆငသည လြတလပစြာေျဖဆႏငေသာေမးခြနးမား ေမးပါသည။ ေအာကပါဇယား၂သည ၎တ႔၏ အေျဖမားက က႑အမးအစားအလက ခြေပးထားျခငးျဖစျပး ပါဝငသည အပစတစစျခငးစ၏ အဓကစးရမပပနမႈမားက စာရငးျပစထားျခငး ျဖစပါသည။

17

၃.၄.၁ က႑အလက စးရမမႈမား အမးသမးမားၾကား အေရးအၾကးဆး စးရမေၾကာငၾကမႈမာ သန႔ရငးေသာေရ၊ လပစစမး၊ အာဟာရျပညဝ သည အစားေသာကမား၊ လျခမႈရေသာ အပခနး၊ ေရခးခနးႏင အမသာမား မရႏငျခငးတ႔ႏင ဆကစပေနပါသည။ ယခ အေရးတၾကး လအပေနေသာ ပစၥညးမားမာ အမးသမးလစဥသးပစၥညး၊ အတြငးခ၊ လခည ႏင ေႏြးေထြးေသာ အဝတအထညမား ျဖစၾကပါသည။ အမးသမးမား ခစားေနရ ေသာလညး ထတေဖာေျပာၾကားျခငးမရသည အဓက ကနးမာေရးျပနာမား မာ လငပငးဆငရာႏင မးဆကပြားအဂၤါတ႕ႏင ၾကးၾကးမားမား ဆကစပေနပါသည။ ထအျပင အမးသမးမား၊ မနးကေလးငယရြယမားအား ကာကြယေစာငေရာကျခငးႏင ၎တ႔အားအၾကမးဖကျခငးတ႔သည အျခားစးရမစရာမားႏင ဆကစပေနသည အေၾကာငးအရာမားျဖစသည။ အဆးရြားဆးျဖစေစျခငး (သ႔) အဆးရြားဆးျဖစေစသညအရာမာ က႑အလက အားနညးခကမားရေနျခငး ျဖစပါသည။ ဇယား ၂. အမးသမးမား၊မနးကေလးငယရြယမားႏငအမးသားမားအတြက ေဖာျပျပးခသည က႑အလက လအပခကမား။

အခနးက႑ အမးသမးမား မနးကေလးငယရြယမား

(၁၈ႏစေအာက အမးသမး)

အမးသားမား

ေရ၊ သန႔ရငးေရး ႏင မလာ စနစ

- သန႔ရငးေသာေသာကသးေရ

- ေရတငက - လျခေသာေရခးခနး/

ေရခးသညေနရာ ႏင အမ သာ

- ေရ - လျခေသာေရခးခနး/ ေရခးသညေနရာႏင အမသာ

- ေရ

အစားအစာမဟတ သည ပစၥညးမား

- အမးသမးလစဥသး ပစၥညး

- အဝတအစား(ကယဝန ေဆာငအကၤ ၊လခည၊ အတြငးခ၊ ေႏြးေထြးေသာ အဝတအစားမား၊ ဥပမာ - သကၾကးရြယအမားႏင ကေလးသငယမား အတြက ေျခအတ၊ ဥးထပ၊ လကအတ)

- ကေလးမားအတြက မးကာ အကၤ

- တစကယေရသန႔ရငး ေရး(လစဥသးပစၥညး၊ ဆပျပာ၊ သြားတကေဆး၊ အသားလဆ၊ခရငမ၊ သနပခါး)

- အဝတအစားမား (အတြငးခ၊ေျခအတ၊ ဥးထပ၊ဘေလာကစ အကၤ ၊လခည၊ လကအတ၊ ေျခညပဖနပ၊ မးကာ)

- ခကျပတရန မးဖေခာင

- ေစာင - အဝတအစား

18

- သနပခါး - အလဆ - ဖေယာငးတင

သးပစၥညးမား - ဆညပ၊ ေခါငးစးၾကး - ေကာငးဝတစ - မကႏာသတပါဝါ - ျခငေတာငး - သန႔ရငးေရးသးပစၥညး

မား - ထး - ဖေယာငးတင - မန

ပညာေရး/ သငတနး - ေကာငး (အထကတနး ေကာငး)

- အရညအခငးျပညမေသာ ဆရာ/မမား

- ေကာငးသားမားအတြက စရတ

- ေကာငးအတြက သန႔ရငး ေရးသး ပစၥညးမား

- စာေရးကရယာမား - လငယမားအတြက

ကြနျပတာသငတနးမား - အမးသားမား အတြက

ပညာေရး အစအစဥမား - အမးသမးအခြငအေရး

ဆငရာ သငတနး

- ပညာေရး - လကမႈပညာသငတနး - ေတးဂတ သငတနး - စာေရးကရယာ - ေကာငး လြယအတ - ေကာငးလခ အတြက

ပကဆ

- ေကာငးေန အရြယ ကေလးမားအတြက အသးစရတ

- အမးသမးမား အတြက အသပညာ ႏငအျမငဖြငအစအစဥမား

အစားအေသာကမေဝ ျခငး ႏင အာဟာရ

- အာဟာရျပညဝေသာ အစားအစာ၊ အထးသျဖင မလတနးအရြယ ကေလး မားႏငႏ႔တကမခငမား အတြက။

- အစားအေသာကအတြက ကနကစရတ

- ဆန - ဆ

- အာဟာရျပညဝေသာ အစားအစာ

နားခစရာေနရာ - လပစစမး - အခနးမားကပငးျခားေပး

ျခငး - မးဖေခာင အတြကေလဝင

- လပစစမး - စားပြမား - အမတခါးမား - လျခမႈရေသာ အပခနး

- လပစစမး

19

ေလထြကစနစ ကနးမာေရး (လမႈေရး ႏငစတပငးဆငရာ ေထာကပမႈ အပါအဝင)

- ဆရာဝနမား - ေဆးဝါးႏင၎တ႔အတြက

ကနကေငြ - အမးသမး သနာျပ - အမးသမးမား၊

ကယဝနေဆာငမား၊ ျမးေကာငေပါကအရြယ မား ႏင လကထပကာစ စတြမားအတြကကနးမာ ေရး ပညာေပးျခငး။

- မသားစစညးလးမႈႏင စခနး စညးလးမႈ

- မသားစမားအၾကား ဆကဆေရးႏင ပဋပကၡမား ေျဖရငးႏငေရး သငတနးမား

- လမႈေရးႏငစတပငးဆငရာအေထာကအပမားအတြကျဖညဆညးေပးျခငးသငတနးေပးျခငး

- ကနးမားေရးအသ ပညာေပး သငတနးမား

- အမးသမးမားအတြက သးသန႔အထးျပ ဆရာဝနမား

- အမးသမးမား၏ ကနးမာေရးအတြက ေဆးဝါးမား

- အမးသမးမား အတြက ေသြးသန႔ေဆးမား

- ေဆးဝါးမား - ႏစသမေဆြးေႏြး

အၾကေပးျခငး

အသကေမြးမႈလပငနး - စကခပသငတနး - လကနကးမႈ က ဆန႔ကင

တကဖကသည အသတရားမား

- အလပအကင အခြငအလမးမား ႏင လငယမား အလပရရန ပညာေရးအခြငလမး မား။

- စကခပပစၥညမား၊ သးေမြးထးကရယာ ႏင ရကကနး ပစၥညးမား

- ေငြေၾကး (အထးသျဖင မဘမားႏင ေဝးေနရလင)

- ပစၥညးမား သယယ ရန ေလမား

- တတားမား - စကပးေရးနညးပ

ညာမား - လပသားမားအ

တြကလပခ ေပးျခငး

- ေငြေၾကး - ဝငေငြရႏငရန

အတြကအသက ေမြးဝမးေကာငး ပညာ

20

၃.၄.၂ စခနးအတြငးရအမးသမးမား ၏ အဓက ကနးမာေရး ျပနာမား “Hpum Lum Yang ႏင အမတ ၆ နယစပစခနး တြင သားအမကၽြသညေဝဒနာခစားေနရသည အမးသမးမားရပါသည။ သတ႔သည ဤသ႔ခစားေနရသညက ဝနခမညမဟတသလ ေဆးခနးသ႔လညး သြားေရာက ကသမႈခယၾကမညမဟတပါ။ Hpum Lum Yang စခနးတြင အမးသမးတစေယာကသည သားအမကၽြသညေဝဒနာခစားေနရျပး ၎ထမငးဟငးခကရနထငလကခနတြင သမ၏သားအမမာအျပင သ႔ကၽြေနျပး တရြတတကဆြေနသညက ေတာငျမငရပါသည။ သမ၏ အမးသားသည သမက ထားသြား ျပး ေနာက မနးမ ယထားပါသည။” (ကြငးဆငး ေစတနာ ဝနထမး ၏ ေလလာေတြ႔ရခက) ပါဝငေဆြးေႏြးသမား ေဆြးေႏြးခကမားအရစစတမးေကာကယခသည စခနးမားရ အမးသမးမား၏ ကနးမာေရးျပနာအမားစမာ လငပငးဆငရာ၊မးဆကပြားကနးမာေရးတ႔ႏင ဆကစပေနပါသည။ ၎ျပနာတြင သားအမလမးေၾကာငးဆငရာေရာဂါလကၡဏာမား (ျပညတညနာ၊ ယားယျခငး၊ အျဖဆငးျခငး)၊ သားအမႏင သားအမေခါငးျပနာမား (နာကငျခငး၊ ေရာငရမးျခငး၊ ကျခငး၊ ေဖာေရာငျခငးႏင ေသြးဆငးျခငး)တ႔ ပါဝငေနပါသည။ စခနးတစခမ ေဆးဝနထမးသည ၄ဝရာခငႏႈနးေသာအမးသမးမား သားအမေခါငးေရာငေနၾကသညဟထငျမငခကေပးခသည။ “သားအမတြင အနာျဖစျခငးသည ဧျပႏင ေမလတြင အျဖစမားသည။ ေသြးအားနညးသည လကၡဏာမားက ကယဝနေဆာငမခငမားႏင ႏ႔တကမခငမားတြင ေတြ႔ရသည။ အျခားေသာျပနာ မားမာ ဆးလမးေၾကာငး ပးဝငျခငးႏင ဆးသြားတငး နာကငေနျခငး တ႔ျဖစပါသည။ သားအမတြင အလးတညျခငးႏင ခႏၶာကယေရာငရမးျခငးတ႔ကလညး အမားအားျဖငေတြ႔ရပါသည။ (ေဆးခနးမ အမးသမးဝနထမးႏင လေတြ႔ေမးျမနးျခငး) အျခားေသာ အေရးၾကးသည စးရမစရာမားမာ ရာသရကမမနျခငး၊ ရာသလာစဥ နာကငျခငး၊ ယားယ ျခငး တ႔ျဖစၾကသည။ ထ႔အျပင မလလားေသာကယဝနရျခငး၊ ကယဝနေဆာငစဥေသြးဆငးျခငး၊ ကယဝနပကကျခငးႏင ကယဝနေဆာငျပးကာလတြင ေလျဖတျခငးကသ႔ေသာကယဝနေဆာငျခငးႏင ဆကစပေနသည အျခားေသာေရာဂါမားလညးပါဝငပါသည။ HIV ႏင လငမတဆငကးဆကေသာ ေရာဂါမားလညး ေတြ႔ရရပါသည။ “နယစပ ႏင ေဝးလေသာ စခနးမား တြင အခနမတငမ ကေလးေမြးျခငး၊ အခနမတငမကေလးေမြး၍ ကေလးငယေသဆးျခငးမားရပါသည။အမးသားမား အေဝးေရာကေနသျဖင ထငးေခြ၊ ေရခပရျခငး အဝတေလာ၊ ေရခးရနေတာငေအာကဆငးရျခငး၊ဆနအတသယရျခငး စသညတ႔က ကယဝနေဆာငအမးသမးမားက လပကငရပါသည။ ထ႔ေၾကာင ကယဝနေဆာငအမးသမးမားကေထာကပကညေပးျခငး ႏင အမးသမးမားက ျပစေစာငေရာကျခငး အေၾကာငးအရာမားက စခနး ေကာမတအား ေလကငသငၾကားေပးရန (သ႔) အသပညာေပးရန လအပပါသည။ (ကြငးဆငး ေစတနာဝနထမး မ ေလလာေတြ႔ရခက) မးဆကပြားကနးမာေရးႏင ဆကစပေနေသာ ျပနာမားစြာတ႔တြင သားဆကျခားျခငးက လအပသလ ေဆးေသာကျခငး ႏင သားအမတြငး ပစၥညးထညျခငးက မလပေဆာငႏငျခငးလညးပါဝငသည။ထသ႔

21

မလပေဆာငႏငရျခငးမာ လေလာကမႈရေသာ သားဆကျခားျခငးဝနေဆာငမႈမား (သ႔) လပေဆာငေပးႏငသတ႔ မရျခငးေၾကာငလညးျဖစပါသည။ “စစမျဖစမက သားအမအတြငးထညထားသည သေႏၶတားပစၥညးက မထတႏငေသာေၾကာင တေန႔တျခား ပပ ပနလာ ၾကသည အမးသမးမားစြာ ရေနပါသည။ အခ႕ေဆးခနးမားရ ဝနထမးမားသည ထပစၥညးက မညသ႔ထတရမညက သၾကေသာလညး စစေၾကာင ထြကေျပး လာရစဥတြင ထအတြကအသးျပရမည ကရယာမားအားလးက ခနထားခရ၍ မလပေပးႏငၾကျခငးျဖစပါသည။ လနာမားသည သယယပ႔ ေဆာငစရတ ႏင ကသစရတတ႔ မတတႏငၾက၍ တရတျပညသ႔လညးသြားမကႏငၾကပါ။” (ကြငးဆငး ေစတနာဝနထမး၏ ေလလာေတြ႔ရခက) ေတြ႔ရရသည ေရာဂါလကၡဏာအမားစ၏ အဓကအေၾကာငးအရငးမားမာ လတစေယာက၏ ခႏၶာကယက ဂရစကရန၊ ကယလကသန႔စငရန သန႔ရငးေသာေရ ၊ ဆပျပာ ႏင လစဥသးပစၥညးမားကသ႔ တစကယရညသးပစၥညးမား မရရျခငးေၾကာငျဖစပါသည။ အဝတအစားမား၊ အတြငးခမား မလေလာက၍ မေျခာကေသးသည အဝတမားက ျပနလညဝတဆငရျခငးသည ဆးလမးေၾကာငးတြငေရာဂါပးဝငျခငးႏင ဆကစပေနပါသည။ “အမးသမးမားသည မမတ႔ၾကးျပငးလာသည ယဥေကးမႈ အသငးအဝငးအရ အတြငးခမား လအပေန သညက ထတေဖာေျပာဆရျခငးမရၾကပါ။ ထ႔အျပင ဒကၡသညအျဖစရေနခန အျခားပ၍ အေရးၾကးသည လအပခကမားရေနခနတြင အတြငးခလအပသညက မေတာငးလၾကျခငးျဖစပါသည။ လႈဒါနးေပးကမး သအမားစကလညး အျခားပစၥညးမားစြာက လႈဒါနးၾကပါေသာလညး အတြငးခလႈဒါနးရန ေမ ေနၾကပါသည။” (ကြငးဆငး ေစတနာဝနထမး၏ ေလလာေတြ႔ရခက) အျခားေသာ ကနးမာေရးျပနာမားမာ အာဟာရမျပညဝျခငးေၾကာင ေသြးအားနညးျခငး၊ အဆစအျမစ ကကချခငး၊ ေျခလက ထကဥျခငး (အေအးဓာတေၾကာင၎ အထးသျဖင အသကၾကးသမားတြင၎)၊ ေခါငးမးျခငး၊ ေသြးတကျခငး၊ ေခါငးကကျခငး၊ တပေကြးျဖစျခငး၊ ႏလးေရာဂါ၊ ေကာကကပေရာဂါ၊ ကယခႏၶာ ကကချခငးႏင ေဖာေရာငျခငး၊ ရငသားတြင ျပညတညနာျဖစျခငးႏင ရငသားကငဆာ၊ ေသြးတးေရာဂါ၊ ဝမးကကျခငး၊ မကစေရာဂါ၊ သြား ျပနာ၊ ပါးစပတြငးအနာျဖစျခငး၊ ေခာငးဆးျခငး၊ ေပြး၊ အအတကျဖစျခငး၊ တဘ၊ အစာအမေရာဂါ၊ ဝမးေလာျခငး၊ အနျခငး၊ အေရျပား ေရာဂါမား၊ ငကဖား ႏင ေသြးဓာတမတညျခငးတ႔ ျဖစၾကပါသည။ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ အကအညမား ျဖညဆညးေပးျခငး “ရနကနမ ဆရာမားသည ကနးမာေရးႏငဆငသည စကားဝငးမား ေျပာၾကလပေပးၾကေသာလညး၊ လကေတြ႔ဝနေဆာငမႈကေတာ မညသမမေပးၾကပါ။” [အမးသမးမား ၏ ဥးတညအပစဖြ႔ေဆြးေႏြးျခငး မ အမးသမးတစဥး] ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ အကအည ရႏငသည အေျခအေနက ေဖာညႊနးရပါလင တစပငးတစစ၊ မလမေလာက ႏင လအပခကမား ရေနသညဟဆရေပမည။ အခ႕စခနးမားတြင ဝနေဆာငမႈမား

22

လးဝမရရဟေျပာၾကျပး အခ႕စခနးမားကမႈ အေထာကအပႏင ပစၥညးကရယာမားမရျခငးေၾကာင ဝနေဆာငမႈ ေပးႏငျခငးတြင အကန႔အသတမားျဖစေနသညဟေျပာျပၾကပါသည။ အဓကအားျဖငေျပာရလင ရရေနသည ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈမား သည ထေရာကမႈ မရဟ ေျပာႏငပါသည။ “ကၽြနမတ႔က ေဆးေသာကခငၾကပါတယ။ ဒါေပမ ေဆးခနးမာ ေဆးဝါးေတြက ရမေနပါဘး။ေသြးစစ ေပးတာမးလညးမရပါဘး။” (မနးကေလးမား၏ ဥးတညအပစဖြ႔ေဆြးေႏြးျခငး မ ပါဝငသတစဥး) ပါဝငေဆြးေႏြးေသာ သမား၏ ေျပာျပခကအရ ကနးမာေရးဝနေဆာငမႈေပးေနသမား မာ ေဘာဒါေကာငး မားမ သနာျပမား၊ ခရစယာနဘနးၾကးမား၊ တငးရငးေဆးဆရာမား၊ KIO ကနးမာေရးဌာန လကေအာကခ လငဇာေဆးရ ႏင စခနး ေဆးေပးခနးမား၊ ယခတြင HPA ဟေခၚေသာ Health Unlimited (ေဆးရသြားရန ခရးစရတေပးျခငး၊ ကနးမာေရးပညာေပးျခငး ႏင လစဥသးပစၥညးမား ေပးျခငး တ႔က လပေပးေနသည) အပါအဝင အစးရမဟတေသာ ကနးမာေရးဝနေဆာငမႈ ေပးေနသမား၊ ကရဏာ အဖြ႔ (KMSS) ( ေဆးဝါးမားေပးေနသညဟေျပာသည။)၊ ကခင ဖြျဖးတးတကေရးအဖြ႔ (KDG) (အရြယေရာကသမား က မးဆကပြားကနးမာေရးအေၾကာငး သငတနးမားေပးေနသည)၊ Wupawng Ning Htoi (WPN) ကသ႔ေသာ အမးသမးအဖြ႔မား၊ ႏင အျခား ႏငငမားမ လာေရာကၾကေသာ အဖြ႔မား စသညတ႔ ျဖစၾကပါသည။ အေရးၾကးသည အခကတခကမာ ပါဝငေဆြးေႏြးသအမးသားမားက အမးသမးမားသည ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈမားက ရယၾကရန မျဖစႏငဟ ေျပာၾကသည။ အထးသျဖင မးဆကပြားကနးမာေရးႏင သကဆငေသာ အေၾကာငးမားျဖစပါသည။ ၎တ႔ ယၾကညသညမာ အမးသမးမားသည ထသ႔ေသာ လကၡဏာမားက ေျပာျပရန ရကရြၾကမည ၎တ႔၏ စးရမပပနမႈမားသည အေရးမၾကးဟသာ ထငျမငၾကေပမည။ ထ႔အျပင အမးသားၾကးစးသည လ႔ေဘာငအဖြ႔အစညးပျဖစျခငးႏင လအမား၏ သေဘာထားအျမငမား သည အမးသမးမား၏ မးဆကပြားကနးမာေရးဆငရာ အခြငအေရးမားခစားရရႏငမႈ အေပၚတြငသက ေရာကမႈမားရေနပါသည။ အထးသျဖင သားဆကျခားျခငးက လပခြငရျခငးမးျဖစသည။ “အခ႕စခနးမားတြင သားဆကျခားျခငးအတြက ထးေဆးႏငစားေဆး ႏစမးစလးျဖင လပေဆာငႏင ေသာလညး အခ႕စခနးမားတြင မလပေဆာငႏငပါ။ သ႔ရာတြင ထသ႔လပေဆာငျခငးက ကနးမာေရး လပသားႏင အမးသမးတ႔အၾကားတြင လ႕ဝကစြာလပေဆာငရျခငးျဖစပါသည။ ကခငလမးသည အေရအတြကအားျဖင အနညးငယသာရေသာေၾကာင အမားစေသာ အမးသားမားသည သားဆကျခား ျခငးက မႏစမ႕ၾကေခ။ စခနးတစခ၏ ၾကးၾကပသက ၎အေနႏင သားဆကျခားျခငးက တားျမစထားျပး ေဆးခနးကလညးလပခြငမေပးထားေၾကာငးေျပာျပသည။” [ကြငးဆငး ေစတနာဝနထမး၏ ေလလာေတြ႔ ရခက]

23

၃.၄.၃ စစေဘးေရာငစခနးမား မ အမးသမးမား၏ လေနမႈ ဘဝပစ အမေထာငစမားအတြငး အဖးတနရငးျမစ အမားအျပား ဆးရႈးေနသည ကခငျပညနယတြင လသားျခငးစာနာေထာကထားမႈ အကအညမားေပးေနသည ဌာန၊ အဖြ႔အစညးမားသည အျပသေဘာမေဆာငေသာ လေနမႈ ဘဝပစမားက ေလလာေတြ႔ရခပါသည။ ထသ႔ ရငးျမစမားဆးရႈးေနမႈေၾကာင အႏႈတလကၡဏာေဆာငသည ျပနာေျဖရငးနညးမား ရလာသည။ ထမတဆင အားနညးထခကလြယလာျပး ကာကြယေစာငေရာကေပးရာတြင ပ၍ စးရမစရာေကာငးလာေစသည။ ႏငငတကာ၏အကအညမား NGCAရ စစေဘးေရာငစခနးမားသ႔ မေရာကႏငျခငးႏင ဘဝေနထငမႈအတြက အျခားေရြးခယစရာမရျခငးက လကနကးခရျခငးက ပႏ မားျပားလာေစေၾကာငးက သတငး မဒယာမားက ဆကစပေပးႏင ခသည။၁

စခနးတြငး လပခမရေသာ အလပမား စခနးမားတြငးရအမးသမးအမားစ လပကငၾကရသည လပခမရေသာ အလပမားမာ ေကာငး၊ အမ၊ ႏင ေရေလာငကနမား ေဆာကျခငး၊ ဝါးခတျခငး၊သယျခငး တ႔ ျဖစၾကပါသည။ “အမးသားဥးေရက အမးသမးဥးေရထက နညးေနေတာ အမးသမးအမားစက အစားအေသာကမဟတတ ေထာကပပစၥညးေတြက ေဝေပးရတယ။ ျပးရင အမးသားေတြလပ ေဆာကလပေရးအလပေတြပါ လပေပးေနရတယ။” (အရြယေရာကအမးသမးမားအပစဖြ႔ေဆြးေႏြးျခငးမ ပါဝငေဆြးေႏြးသတစဥး) စခနးအတြငး၌ အမးသမးမား လပရသည လပခမရေသာ အျခားအလပမားမာ စခနးသန႔ရငးေရး၊ ျမက ရငးျခငး၊ အမသာသန႔ရငးေရး တ႔ျဖစပါသည။ စခနးႏင စခနး၏ကေလးသငယေစာငေရာကေရး ေကာငးမားအတြက ထမငး၊ ဟငးခကေပးရျခငးသညလညး အမးသမးမားအေနျဖင မမတ႔၏ အမေထာငဝတရားမားအျပင ထပေဆာငးလပေနရသညအလပမားျဖစပါသည။ ထ႔အျပင အမးသမးမားသည လမးခငးျခငး၊ အစားအေသာကႏင အစားအေသာကမဟတသညေထာကပပစၥညးမားေပးေဝျခငးစသည လပငနးမားတြင အဓကအခနးက႑မ ပါဝငေနၾကပါသည။ “ကၽြနမမာ ကေလးရေနေတာ ဝငေငြရေအာငရာဖ႔က ဘယလမမျဖစႏငဘး။ ေနာကျပး ေစတနာလပငနး ေတြကလညးအျမလလရေနေတာ ဝငေငြရတလပငနးလပဖ႔ အခနလညးမရပါဘး။” (အမးသမးၾကးမားအပစဖြ႔ေဆြးေႏြးျခငးမ ပါဝငေဆြးေႏြးသတစဥး) ထအလပမားအျပင အမးသမးမားသည စခနးအတြက လယလပျခငး၊ သးႏစကပးျခငး၊ ဧညသညမားက ၾကဆဧညချခငး၊ ထငးေခြျခငး၊ ေဆးခနးမားသ႕ သြားေရာကလပကငရျခငး၊ စခနးလျခေရးအတြက တာဝနယေပးျခငး၊ စခနးေကာမတမားတြငပါဝငျခငး ႏင ဆပျပာထတလပသညလပငနးမား စသည အျခားေသာ အလပမားတြငလညး ပါဝငလပကငေပးေနရသည။

24

ဝငေငြရသည အလပအမးအစားမား စခနးရ အမးသမးမားအတြက လပခဝငေငြရႏငသည အလပအမးအစားမားအရ၎တ႔ရရႏငသည အဓက အခြငအလမးမားမာ ကပမးအလပသမားအျဖစ လပကငရနျဖစသည။ ထကပမးအလပမားမာ ၾက၊ ေကာဖ၊ စပါး၊ ေျပာငး၊ ငကေပာ၊ ဖရသး၊ လကဖက၊ စပါးလင စသညတ႔က စကပးထတလပသညလယလပငနးမားျဖစၾကသည။ လယအမားစက တရတလမးမားက ပငဆငၾကျပး၊ ကပမးအလပ အမားစမာ တရတျပညဘကတြင လပရျခငးျဖစပါသည။၂လပခအေနႏင တစေန႔လင ၁ဝ-၁၅ ယြမ၃ အထရၾကပါသည။ ျပညတြငးလပရသည ကပမးလပခထက ထကဝကနညးသည လပချဖစသည။ ထ႔အျပင လယအလပမားမာ ရာသအလက လပကငရေသာေၾကာင အျမတမးလပကငႏငသည အလပမား မဟတၾကပါ။ ________________________ ၁ ဧရာဝတ၊ ၁၅ ဇြန ၂ဝ၁၂။ ၂ ဤပစက ၎ေဒသတြင လပေနၾကသည အဖြ႔မား မ အတညျပထားသည။ (ဥပမာ - Wupawng Nigh Toi, ႏစစဥ အစရငခစာ၊ ၂ဝ၁၂။ ၃ ၁.၅ -၂.၃ အေမရကနေဒၚလာ (သ႔) ၁၂၇၅ - ၁၉၅၅ ျမနမာ ကပ ႏင ညမသည။ (ေငြလႏႈနး ၈၅ဝ ျဖင တြကထားျခငးျဖစပါသည။)

“ဝငေငြ ရဖ႔ဆရင ကပမးအလပလပရငေတာငမျဖစႏငပါဘး။ တစလမ တစရက ႏစရကေလာကပ လပရ တာပါ။” (အမးသမးမား၏ ဥးတညအပစဖြ႔ေဆြးေႏြးျခငးမ ပါဝငေဆြးေႏြးသတစဥး) နယစပႏငနးသည စခနးရ အမးသမးမားအတြက အျခားေသာကပမးအလပမားမာ စားေသာကဆငမား၊ ေစးဆငမား၊ ေလာငးကစားရမားႏင နးစပရာတရတျမ႕မားရ ေဂါကကြငးမားတြင လပကငရျခငး ျဖစပါသည။ ထထက ဝနနညးသည အလပမားအေနျဖင ေစးေရာငးသညလပငနးမား (ဥပမာ၊ အေၾကာမန႔)၊ ဇာထးျခငး၊ ရကကနးရကျခငး၊ ယလပျခငး ႏင ဝကေမြးျမျခငးလပငနးမားက (ဝငေငြနညးေသာလညး) ဝငေငြရႏငသည အခြငအလမးမားအျဖစ လပကငေနၾကသည။ သ႔ေသာလညး ပါဝငေဆြးေႏြးသညအဖြ႔မားမ ပါဝငသငါးေယာကတြင တစေယာကက ဝငေငြရႏငသည အခြငအလမးမရ ေၾကာငး ေျပာျပၾကသည။ “ကေလးမရေသာ (သ႔) ကေလး အသကၾကးသြား၍ လြတလြတလပလပသြားလာႏငသည အမးသမးမားသာ ေန႔စားအလပလပႏငသညကမားသည။ ဤကသ႔ အလပလပႏငေသာ ေနရာမာ လငဇာ၊ မငဂာယန ႏင လနားဇြပဂာတ႔တြငသာရျပး အျခားစခနးမားတြင မမတ႔ဖာသာစကပးစားရနလညး ေကာကေတာငတြင စခနးေနရာခထားျခငး၊ တရတနယစပ (သ႔) ကခငျမ႕ရြာမား ႏင အလြနေဝးျခငး၊ လမးပနးဆကသြယေရး ခကချခငးမားေၾကာင ဝငေငြရရန ျဖစႏငေခ အလြနနညးသည။ စခနးတငးလလတြငမညသညအရာမား လအပသနညး ဟေမးလကလင ေငြလသညဟသာေျပာၾကသည။ ပစၥညးမေပးပ ေငြေပးလင မမတ႔ လအပသညက သးႏငသညဟ ေျပာၾကသည။” (ကြငးဆငးေစတနာဝနထမး၏ ေလလာေတြ႔ရခက) ဝငေငြရရရနအတြက အျခားရငးျမစမား ႏင အတားအဆးမား အမားအားျဖင အမးသမးမားအတြက ဝငေငြရႏငရန အျခားအခြငအေရးမား မရေခ။ ေထာကပေပး သည ဝငေငြရလပငနးမားသည အတငးအတာတစခအထသာ ရတတျပး အမားစမာ

25

အထကတြငေဖာျပထားသည လပငနးမားပါဝငၾကပါသည။ ထအထတြင အစားအစာမား ေရာငးချခငး၊ အစားအစာမဟတသည မားေရာငးချခငး၊ ဇာထးျခငး၊ ဝကေမြးျမျခငး၊ ၾကကေမြးျခငး၊ မန႔/ယ/ဆပျပာမားလပျခငး၊ အဝတခပျခငး ႏင ကနေျခာကဆင/စားေသာကဆငလပငနးမားပါဝငသည။ သ႔ေသာလညး စခနးအတြငး၌ လပငနး လပကငရန မတညရငးႏးေငြမရျခငး၊ အမေထာငမသားစမား၏ ရငးျမစမားႏင ပငဆငမႈမားလးဝ မရေတာျခငးတ႔သည ဝငေငြရႏငရနအတြက အဓကအတားအဆးမားျဖစေနၾကပါသည။ အခ႕ေသာ စခနးမားတြင စခနး အဝင၊အထြကက တားျမစထားေသာလညး အခ႕စခနးမားတြင မတားျမစထားပါ။ အခ႕စခနးမားမာ လျခေရး အေၾကာငးျပခကမားေၾကာင အဝင၊အထြကက တားျမစထားျခငးျဖစေသာလညး စခနးေကာမတထမ ၾကတငခြငျပခကရရပါက ဝငထြက၊ သြားလာႏငပါသည။ “ကၽြနမတ႔က စခနးကေနအျပငမထြကရဘးဆေတာ ဝကေမြးရငေကာငးမယလ႔စဥးစားလကေသးတယ။ စားၾကြငးစားကနေတြလညး အေလအလြငမျဖစေတာ ေကာငးတယ။ ဒါေပမ ဝကေမြးဖ႔ ပကဆ ကၽြနမတ႔မာမရဘး။” (အမးသမးမား ၏ ဥးတညအပစဖြ႔ေဆြးေႏြးျခငး တြင ပါဝငေဆြးေႏြးသည သတစဥး) ထ႔အျပငဝငေငြရႏငသညအခြငအလမးမား ပမမားျပားလာေစရန အမးသမး၏ အရညအခငးမား ျမငတင ေပးျခငး ႏင ေစးကြကသ႔လကလမးမႏငျခငးတ႔ လအပေၾကာငး ေဆြးေႏြးခၾကသည။ “အမးသမးအမားစက စကခပတာတ႔၊ ဇာထးတာတ႔ သငခငၾကတယ။ ဒါေပမ ဒပညာရပေတြက ျဖညဆညးေပးႏငရန႔ မလေလာကဘး။ ေစးကြကက လကလမးမဖ႔လအပတယ။ စခနးထမာက ေစးမရဘး။” (အမးသမးမား၏ ဥးတညအပစဖြ႔ေဆြးေႏြးျခငးမ ပါဝငေဆြးေႏြးသတစဥး)

၃.၅ စခနးစမခန႔ခြေရးေကာမတမား၌ကယစားျပမႈႏင ပါဝငေဆာငရြကမႈ အဖြ႔ေကာမတမား၌ ကယစားျပျခငးႏင ပါဝငေဆာငရြကမႈပစမား စစတမးေကာကယခေသာ စခနးမားတြင အမးသမးမားသည စခနးေကာမတ အမားစတြင ကယစားျပပါဝငေနေၾကာငး ေတြ႔ရရသည။ အပစ ၃၉ခအနက ၂၉ ခရ အသကအရြယအမးသမးမားက အမးသမးမားသည ေကာမတတြင ကယစားျပပါဝငေနေၾကာငး ေဖာျပထားသည။ ၂၁စအနက အပစ၁၇စမမနးကေလးငယရြယမားအား ေမးျမနးျခငးတြင အမးသမးမား၏ပါဝငေဆာငရြကမႈက တငျပထားျပး အပစ၂၄စတြင အပစ၂၀မ အမးသားမားကအမးသမးမား ေကာမတအဖြ႔၌ပါဝငမႈမားက ေထာကခခသည။ အခ႕ေသာအဖြ႔ေကာမတမားတြငအမးသမးမားပါဝငေသာလညး ၎တ႔၏ ပါဝငေဆာငရြကမႈသည နညးပါးသည။ ဥပမာအားျဖင စစေပါငး၁၀ဥး (သ႔မဟတ) ၁၂ ဥးပါဝငေသာ ေကာမတတစခတြင အမးသမး၂ဥးသာပါရသည။ အမးသမးမားသည စခနးေကာမတမားတြင ၾကးမားေသာအခနးက႑၌ပါဝငေနေၾကာငးကတ႔ျပန ေျဖၾကားသ အဓကအပစ (၃)စျဖစေသာ အမးသမး၊ အမးသားႏင မနးကေလးငယရြယမား၏အေျဖအရ သရရသည။ အမးသမးမားသည သာမနအားျဖင အစားအေသာကႏင ေထာကပေရးပစၥညးမား ေပးေဝရာတြငလညးေကာငး၊ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈႏင သန႔ရငးေရးလပငနးမားတြငလညးေကာငး စခနးေကာမတႏငအမးသမးအဖြ႔မားတြင အဖြ႔ဝငအျဖစလညးေကာငး၊ ရပကြက (သ႔) အပစ

26

ေခါငးေဆာင (သ႔) တာဝနခအျဖစလညးေကာငး၊ ဧည႔ၾကအျဖစလညးေကာငး အဓကပါဝင လပေဆာင ပါသည။ စခနးေကာမတရအမးသမးမား၏ အျခားေသာတာဝနမားမာ စာရငးအငးလပငနး၊ ယဥေကးမႈ ႏင ဘာသာေရးေဆာငရြကမႈမား၊ ပညာေရး၊ ကေလးငယျပစေရး၊ ခကျပတျခငးႏင ရပေငြရာေဖြျခငး တ႔ပါဝငသည။ ထ႔အျပင အမးသမးမားသည မသားစတြငး၌ျဖစေသာအမတြငးေရးျပနာမားကပါ ေျဖရငးရသည။ “အမးသမးေတြဟာ အမးသမးအေရးကစၥေတြက ပါဝငေျဖရငးေပးတယ။ ဥပမာအားျဖင လငမယား အေရးကစၥေတြ ေျဖရငးေပးတယ။ သစၥာရတ အမးသမးမားက ဆေပးျပး ေဖာကျပနတအမးသမးမားက ေျခေထာကတြင သၾကးခညထားျခငးျဖင အျပစဒဏေပးတယ။” (အမးသားဥးတညအပစ ဖြ႔ေဆြးေႏြး ျခငးမ ပါဝငသတဥး) အမးသမးမားသည အမးသမးအဖြ႔မားတြငသာ ေခါငးေဆာငမႈက႑ကရရေသာလညး စခနးစမခန႔ခြေရး ေကာမတ၌မ ဆးျဖတခကခပငခြငမရေသာကညပပးရသည က႑မားတြငသာ ပါဝငရပါသည။ ဤ ပစသည အေရးေပၚကာလ မဟတသည သာမနအခန၌ အမးသမးမား၏ ေန႔စဥဘဝေနထငမႈႏင အမးသမးမားဆးျဖတခကခမႈကထငဟပေစသည။ စခနးတငး၏ အမးသမးေကာမတအဖြ႔ခြမားတြင အမးသမးမားက ခန႔ထားသည။ သ႔ေသာအမးသမး ၾကးၾကပေရးမးမားကမ လြငက KBCဘရားေကာငးႏင မနဝနက KBCစခနး၌သာခန႔အပထားသည။ ထ႔အျပငအျခားစခနးမားတြင ေကာမတ၏ဖြ႔စညးမႈပစျပည႔မရနအတြကသာ အမးသမးေရးရာေကာမတ ကဖြ႔စညးထားျပး ၎တ႔သည ဆးျဖတခကခပငခြငမရေပ။ ကြငးဆငးေစတနာဝနထမးမား၏ ေလလာမႈ အရ ထအမးသမးမား သည ကေလးမား၊ မခငမား၏ ျပနာကသာေျဖရငးေပးရျပး၊ ေရာကရလာေသာ ဧည႔သညမားအတြက ခကျပတျခငးတာဝနႏင ၾကဆဧညခေနရာခထားေရးအတြကသာလပကငရ ပါ သည။ အေရးၾကးေသာအေၾကာငးအရာမားအေပၚ ဆးျဖတခကချခငး အမးသား၊ အမးသမးႏင မနးကေလးငယရြယမား၏ေျပာဆခကအရ စခနးေကာမတသည အဓက ဆးျဖတခကခေသာအဖြ႔တစခအျဖစတညရေနပါသည။ ဘတအဖြ႔၏ အေရးၾကးေသာဆးျဖတခကခ ပငခြငရသမားအျဖစ စခနးေခါငးေဆာငမား၊ ရပမရပဖမားက သတမတထားသည။ ထ႔အျပင အေရးပါေသာ ဆးျဖတခကခသမားအျဖစ လျခေရးေကာမတ၊ ရးရာယဥေကးမႈ အဖြ႔အစညးမားႏင ရပကြကေကာမတမားက အေျခအေနအနညးငယတြင ေဖာျပၾကပါသည။ ဆးျဖတခကချခငးႏငပတသကေသာအယအဆမားသည တ႔ျပနေျဖၾကားေသာ အပစမားအၾကား ကြာဟျခငးရေၾကာငး ေတြ႔ရပါသည။ အမးသားမားအေနျဖင အမးသမးႏင မနးကေလးငယရြယမား ထကစာလင အတတကြဆးျဖတခကခသညဟ ျမငေသာလညး အမးသမးအမားစကမ အမးသားမားသာ ဆးျဖတခကခေၾကာငးက အေလးေပးေဖာျပၾကသည။ အခ႕ေသာကစၥရပမားတြငမ အမးသမးေခါငးေဆာငမားဆးျဖတခကခေၾကာငးတ႔ျပနေျဖၾကားေသာအပစ၃စမေဖာၿပၾကပါသည။

27

“အစညးအေဝးမာ အမးသမးေတြတကေရာကေပမလညး တကယအေရးၾကးဆးျဖတခကခခနမာ အမးသားေတြသာ လပေဆာငသြားတယ။ အကယ၍ အမးသမးေတြက ဆးျဖတေတာမယဆရငလညး သတ႔က အမးသမးေတြရ႔ ဆးျဖတခကအေပၚ ယၾကညမႈမရၾကဘး။ ထ႔အျပင အမးသမးအဖြ႔အစညးမား ရေနေပမ လၾကးပငးရ႕ ညႊနၾကားခကမားအရလပကငေနရတယ။” [အမးသမးမား၏ ဥးတညအပစဖြ႔ ေဆြးေႏြးျခငးမ ပါဝငသတဥး] စခနးစမခန႔ခြမႈမားႏငစပလဥး၍ ေဖာေဆာငရမည စးရမပပနမႈမား စခနးစမခန႕ခြမႈႏင စပလဥးသည စးရမပပနမႈမားက ေဖာေဆာငသညအေျခအေနက ေမးျမနးရာတြင တ႔ျပနေျဖၾကားမႈ အမးမး ရခပါသည။ စခနးတြင ေကာငးမား၊ ေဆးခနးမား ေဆာကေပးျခငးႏင ကေလးမးဖြားျခငးကသ႕ေသာ ကညေထာကပမႈမားရရေနျပး စးရမပပနမႈမားက ေဖာေဆာငေနသညဟ အခ႕က ဆပါသည။ သ႔ေသာလညး အကအညေလာကထားရာတြင အၿမတမး မေအာငျမငပါ။ ျပငပအဖြ႔အစညးမားႏင ပးေပါငး၍ စးရမပပနမႈမားအား ေဖာေဆာငျခငး၊ ဤနညးအားျဖင ကညပပးမႈမား ရရနငျခငးတ႔ကလညး ေဆြးေႏြးတငျပၾကပါသည။ ဆးျဖတခကခနငေသာ ေနရာသ႔ မေရာကရႏငျခငးႏင စးရမပပနမႈမားက ေဖာေဆာငေပးနငသအား မသျခငး၊ စခနးမားတြင ေကာငးမြန၍ ေဖာေရြေသာ ေခါငးေဆာငမႈမရျခငး၊ လတငး အခကအခႏင ၾကေနခနတြင မမ၏စတဝငစားမႈ၊ အေလးထားမႈ တစခတညးေၾကာင သတစပါးအား အေႏာငအယကမေပးလျခငး စေသာ အေၾကာငးအရငး မားေၾကာင အေထာကအပေတာငးေလာကမႈ မျပၾကျခငးျဖစပါသည။ ၃.၆ အမးသမး ႏင မနးကေလး ငယရြယမား အေပၚ အၾကမးဖကမႈႏင စခနးလျခမႈ အမးသမးမား၊ မနးကေလးငယရြယမား အတြကစခနးတြငး၌ လျခမႈကငးမျခငးအေပၚ စစတမး ေကာကရာတြင ပါဝငသမားမ အေရးတၾကး စးရမပပနေနၾကေၾကာငး လကရစစတမး ေကာကခကတြင ေတြ႔ရသည။ အရြယေရာကအမးသမးမား၏ ဥးတညအပစဖြ႔ ေဆြးေႏြးျခငး ၃၉ ဖြ႔၊ မနးကေလးငယရြယ (၂၁)ဖြ႔၊ ေယာကားေလး(၂၄) ဖြ႔ အနက မနးကေလးငယရြယမားအပစ (၃) စ၊ အရြယေရာက အမးသမး(၄)စႏင အမးသားမားအပစ(၉)စသညသာ စစေဘးေရာငစခနးမားသည အမးသမးမားႏင မနးကေလးငယရြယမားအတြက လျခသညဟ ထငျမငၾကသည။ အမးသမးႏင မနးကေလးငယရြယမားအား အၾကမးဖကမႈက ကာကြယတားဆးေရးအတြက စးရမပပနမႈမား အေလးေပးေဆာငရြကရန၊ GAGE အဖြ႔မလသားျခငးစာနာကညမႈအတြက လအပခကမားက သးသန႔စစတမးေကာကယရာ ကား၊မ အေျချပ အၾကမးဖကမႈက တားဆးကာကြယျခငးႏင တ႔ျပနေဆာငရြကမႈမားသည SPHERE၏စခနစႏႈနးႏင ကကညမႈမရေၾကာငးေတြ႔ရရသည။ GEN၏ စကတငဘာလ ၂၀၁၂တြင ထတျပနခေသာ အစရငခစာတြင ကာကြယတားဆးေရးႏငပတသက၍ စးရမပပနမႈမားက ေဖာျပချပး ကခငျပညနယရ အေျခအေနမားအေပၚ တ႔ျပနလပေဆာငေနေသာ အျခားအဖြ႔အစညးမား၏ရရလာေသာ သငခနးစာမားသည GEN၏အစရငခစာပါ အၾကျပခကမားက လကေတြ႔အေကာငအထညေဖာ လပေဆာငႏငရန လအပေနေၾကာငး ေဖာျပပါသည။

28

အမးသမးမားႏင မနးကေလးငယရြယမားအား အၾကမးဖကခရဖြယ အႏရယရသည ေနရာမား၌ခထား ျခငး စစတမးေကာကယရတြင ပါဝငေျဖၾကားသမား၏ ေျဖဆခကအရ အၾကမးဖကမႈျဖစပြားသည အဓက ေနရာမားက ၃ေနရာ ခြျခားႏငပါသည။ (i) နားခရနေနရာ (စခနးရ လေနအေဆာကအဥးမား) အမးသမးမားႏင မနးကေလးငယရြယမား အၾကမးဖကခရေသာေနရာသည၎တ႔ ေနထငေသာ ေနရာ/စခနးရလေနအေဆာကအဥးျဖစသညဟ အမားဆးတငျပၾကပါသည။အမးသမးပါဝငသမားအနက အားလးနးပါးေသာအဖြ႔ဝငတ႔သည သးသန႔ေနရာအမားစတြင အမးသမးမား အၾကမးဖကခရမႈ၊ အႏရာယၾကေတြ႔ေနရေသာအေျခအေနႏင အထးထးေသာအေၾကာငးအရာမားက ေဆြးေႏြးခၾကသည။ “ညဘကမာဆရင အေမ(အမးသမး)ေတြရ႔အခနးထက တးတးတတတတဝငလာသေတြၾကားရျပး ေအာသေတြလညးၾကားတယ”(ကြငးဆငးေစတနာဝနထမးမား၏ေလလာခကအရ သရရသည။) ေနထငရာေနရာမားတြငျဖစပြားေသာအၾကမးဖကမႈမားအေပၚ အေတြ႔အမားဆးရငးလငးခကမားမာ

• အမးသား မသားစဝငမားမ အရကအလြနအကြ ေသာကသးျခငး။ • တခါးမားမရျခငး၊ အပေသာေနရာႏင အဝတလရနေနရာတ႔က ခြျခားထားမႈမရျခငး စေသာ

မလျခေသာ ေနရာ/အေဆာကအဥး အျပငအဆင။ • မဘမားအလပသြားလပခန၌ အမတြငတစဥးတညးကနရစေသာ မနးကေလးငယရြယမား

အတြက အႏရာယရျခငး။ • အမေထာငဖကလငမယားအခငးခငး၌ျဖစပြားေသာ အၾကမးဖကမ ႈသည မသားစအတြငး၌

ခကခမႈမားရျခငး၊ စကားမားျခငး၊ အခငးခငးသသယရျခငး ႏင အမေထာငဖကၾကားမသကၤာမႈ မားရျခငးစေသာ အခကအလကမားႏင ဆကစပမႈရပါသည။

• မလလားအပေသာ ကယဝနမားရရျခငးသညလညး စခနးမား၌ရေသာ အၾကမးဖကမႈ၏ အကး ဆကတြင ပါဝငျခငးတ႔ ျဖစပါသည။

“အထးသျဖင မသားစေတြအားလး ေပါငးျပးေနရတ ေနရာေတြမာ မလလားအပတ ျပနာေတြျဖစ လာတတတယ။ ေဖာကျပနမႈေတြ၊ မေကာငးၾကမႈေတြ ျဖစလာမာ စးရမတအတြက မသားစအခနး သးသန႔ထားရေပးဖ႔ ေတာငးဆေပမ တစခ႕စခနးေတြမာရတ စခနးတာဝနရသေတြက သေဘာမတဘး။” (ကြငးဆငးေလလာသမား၏ေလလာခကမားမ သရရသည။) ေနရာႏငပတသက၍ ၾကေတြ႔ရေသာအၾကမးဖကမႈမားအျပင ညအခနႏင အပရာဝငခနက အႏရယ ရေသာ အခနအျဖစ အဓကထားစဥးစားရနလအပေၾကာငး မနးကေလးငယရြယမားက တ႔ျပနေျဖၾကား ခသည။ အရကေသာကသးမႈအျပငမးယစေဆးစြေနသမားမးယစေဆးဝါးမရရႏငျခငးသညလညး အၾကမး ဖကမႈျဖစေစျခငး၏ အေၾကာငးရငးတစရပျဖစပါသည။ အခ႕ေသာအဖြ႔မားသည စတပငးဆငရာ မကနးမာေသာ မနးကေလးငယရြယမား၊ နစနာသက ျပစတငေျပာဆျခငး၊ အေျႏၵသကၡာႏင ေလးစား ဖြယရာအျပအမမရျခငးစသည႔ အေျခအေနမားက အၾကမးဖကမႈကၾကေတြ႔ႏငဖြယရေသာ မနးကေလး

29

မား၏ အေျခအေနမားအျဖစလညးေဆြးေႏြးၾကသည။ဆငးရမြေတမႈႏင စးပြားေရးၾကပတညးမႈတ႔ကလညး အၾကမးဖကျခငးကျဖစေစေသာအေၾကာငးရငးတစရပျဖစသညဟ မနးကေလးငယရြယမားက တ႔ျပန ေျဖၾကားခၾကပါသည။ ၎ဆငးရမြေတမႈႏင စးပြားေရးၾကပတညးမႈ သည မနးကေလးငယရြယမား တရတႏငငသ႔ပ႔၍ အတငးအဓမၼလကထပထမးျမားေပးေသာ အႏရာယ ကၾကေတြ႔ႏငေစပါသည။ အရကေသစာေသာကစားျခငး၊ သမးေယာကၡမ ခကရနျဖစပြားျခငး၊ အမေထာငဖကအခငးခငးမသကၤာ ျဖစျခငးတ႔သည အၾကမးဖကမႈျဖစပြားေစသည အဓကအေၾကာငးအရငးမားျဖစသညဟ အမးသားမားက ဆပါသည။ထမမက အခ႕ေသာအပစ၏ ေဆြးေႏြးခကမားတြင သးသန႔ေနရာမရျခငးႏင ကယဝနရမည စးရမျခငးတ႔ေၾကာင အခ႕အမးသမးမားသည လငေယာကားႏင လငဆကဆရနတြန႔ဆတျငငးဆန သျဖင အၾကမးဖကခရသညဟေဆြးေႏြးခသည။ “အမေထာငတစခရ႔ အဓကျပနာအရငးအျမစက အမးသမးေတြျဖစတယလ႔ အမးသားေတြကေျပာ ၾကတယ။ ဘာျဖစလ႔လဆေတာ သတ႔အျပအမေတြကမေကာငးလ႔ျဖစတယ။ အမးသားေတြက အသက ကစြန႔ျပး ႏငငအတြကလပေဆာငေပးေနတယဆတာ အမးသမးေတြနားလညသငျပး သတ႔အျပစရတာ ကလညးသေဘာေပါကသငတယ။ ေဖာကျပနတအမးသမးေတြက စခနးတာဝနခက ေခၚျပးသတေပး တယ၊ ေဆြးေႏြးတငပငေပးတယ။”(ကြငးဆငးေစတနာဝနထမးမားမ ေလလာခက)

(ii) ေရခးခနးႏင သန႔စငခနးမား နားခရာေနရာ၊အေဆာကအဥး၌ျဖစေသာအၾကမးဖကမႈမားႏင ႏႈငးယဥၾကည႔ပါက စစေဘးေရာင စခနးတညရရာေနရာက စးရမရေသာအေျခအေနတစရပျဖစေၾကာငးတ႔ျပနေျဖၾကားသအပစ (၃)စ အနက အနညးငယကသာ အပစဖြ႔ေဆြးေႏြးမႈ တစဝကခန႔၌ ေဆြးေႏြးခၾကသည။ သ႔ေသာ စခနးအမားစ၌ အၾကမးဖကမႈျဖစႏငသည အေရးၾကးေသာ အေျခအေနမားမာ ေရခးခနးႏင သန႔စငခနးသြားခနတြင အမားဆး ျဖစႏငသညဟ တ႔ျပနေျဖၾကားသမားမ ဆပါသည။ ဥပမာ အားျဖငအကာအကြယမရေသာေနရာတြင ေရခးရျခငးျဖစသည။ အမးသား၊ အမးသမးမားအတြက သးသန႔ သန႔စငခနးမားထားရေသာ စခနးသည အလြနနညးပါး သည။ အသကအရြယရေသာအမးသမးမား၏ တ႔ျပနေျဖၾကားခကအရ သန႔စငခနး (၃၉) လးအနက (၇)လးသာ သးသန႔ခြထားေၾကာငးတငျပခသည။ တ႔ျပနေျဖၾကားေသာ မနးကေလး ငယရြယမားအဖြ႔ (၂၁)ဖြ႔နက(၂)ဖြ႔၊ အမးသား(၂၄)ဖြ႔အနက (၃)ဖြ႔သာ သးသန႔သန႔စငခနးရေၾကာငးတငျပခသည။ သ႔ေသာလညး သးသန႔သန႔စငခနးမားထားရေသာ အခ႕စခနးတြငလညး ရြကဖငထညျဖငသာ တခါး ကျပလပထားေသာေၾကာငအမးသမးမားအတြက လျခမႈမရေၾကာငး တငျပခသည။ အမးသားအဖြ႔ (၂၄)ဖြ႔မ (၂)ဖြ႔၊ အမးသမးအဖြ႔(၃၉)ဖြ႔မ (၇)ဖြ႔သညသာ သးသန႔ေရခးခနးထားရေၾကာငး တငျပသြား ပါသည။

အမးသမးမားအတြက ေရလေလာကစြာ မရရျခငး၊ ေရခးခနးေနရာမရျခငး၊ အေျခအေနအရ ေရခးရန ေနရာက အတတကြသးစြရျခငးစသညတ႔သည စခနးတြငးရအမးသမးမား၏ လျခမႈအေပၚသကေရာကမႈ ရေၾကာငးကလညးေဖာျပထားသည။ ထ႔အျပင ကြငးဆငးေလလာသမားႏင တ႔ျပနေျဖၾကားသမား၏

30

တငျပခကမားအရ မညသည႔စခနးမားမ အမးသမးမားအတြက သးသန႔ေနရာမထားရေၾကာငး ေတြ႔ရခ သည။ သန႔စငခနးမား၊ ေရခးခနးမား၌ မးမရျခငး တခါးရြကမားမထားရျခငး၊ မးကာစ (သ႔) ရြကဖငထညျဖငသာ ျပလပထားေသာ ေတာအေလာအ တခါးရြကမားသာရျခငးတ႔သညလညး အမးသမးမားအတြက အဓက စးရမရေသာအေျခအေနျဖစသည။ေျဖၾကားသအမးသမးမားက အရကေသာကသးျခငးသည အဓက အခကျဖစျပး စခနးလျခေရးအဖြ႔ဝငအမးသားမားသည အရကမးျပး အၾကမးဖကမႈ ကးလြနၾကသညဟ ေဆြးေႏြးတငျပၾကသည။ “တစခ႔စခနးေတြမာ အမးသားေတြက လျခေရးတာဝနေပးထားတယ။ တစခါတစေလအမးသမးေတြ အခနးဝင၊ လျခေရးကအေၾကာငးျပျပး သတ႔ႏင အတအပတယ။ ဒကစၥႏငပတသကျပး အမးသမး ေတြက တငျပခငေပမယလညး စခနးအပခပေရးမးကအမးသားျဖစေနလ႔ မတငျပႏငခဘး။” (ကြငးဆငးေလလာသမားမ သရရသည။) စခနးတြင အမားစသည ခရစယာနမားျဖစျခငး၊ တငးၾကပေသာ စခနးလျခေရး အစအစဥရျခငး စသည အေၾကာငးအရာမားေၾကာင အမးသားအနညးစသာ စခနးသည အမးသမးမား၊ မနးကေလးငယရြယမား အား အၾကမးဖကမႈမားျဖစေပၚေစေသာေနရာျဖစေၾကာငးလကခၾကသည။

(iii) စခနး ျပငပ စခနးအျပငထြကသြားလာျခငးသည အၾကမးဖကခရမႈ အႏရာယကေရာကႏငသည အေျခအေန တစရပျဖစသညဟ အမးသမးမားႏင မနးကေလးငယရြယမားက ေျပာဆၾကပါသည။ ထ႔ျပင အလပ သြားျခငး၊ ေကာငးသြားျခငး၊ စာသြားကကျခငး၊ ဘရားေကာငးသြားျခငးတ႕သည တရတႏငငသြား သကသ႔ပင ေဘးအႏရာယရႏငသည။ လကရအေျခအေနတြင လကနကကငဓားျပမားကလညး အဓကစးရမေနရေၾကာငးေဖာျပထားသည။ ေတာသ႔ထငးေခြ သြားျခငးႏင ေန႔စားအလပအတြက တရတျပညသ႔သြားေရာကလပကငျခငးသညလညး အမးသမးမားအတြက စးရမရေသာ အေျခအေန ျဖစသညဟ အမးသားမားက ေျပာဆၾကပါသည။ စစတပရေနသညကလညး စးရမေနရေၾကာငး တ႔ျပနသမားမ ေဖာျပခသည။

အမးသမးမား ႏင မနးကေလးငယရြယမား ၾကေတြ႔ခရေသာ အၾကမးဖကမႈပစမား အမတြငးအၾကမးဖကမႈအမးအစားက႑တြင အကးဝငေသာ မဖြယမရာျပမႈ အမးမးက အမးသမးတ႔ ျပနေျဖၾကားသမားမ တငျပခသည။ ထ႔ျပင အရကမးေနခနတြင ရကႏကျခငး၊ အမေထာငဖကမ အဓမၼျပကငျခငး ႏင ကေလးသငယမားအား မဒမးကငျခငးတ႔လညးပါဝငသည။ အမတြငးအၾကမးဖက မႈသည ခန႔မနးေျခ ၃၀ ႏင ၉၀ရာခငႏႈနးၾကားတြင ရေနေၾကာငး အဖြ႔၏မတခကမားအရသရရသည။ ၎ခန႔မနးခကမားသည မနကနေသာကနးဂဏနးမားက ကယစားမျပႏငေသာလညး အၾကမးဖကမႈ ႏငရငဆငေနရေသာ အမးသမး ခန႔မနးေျခအေရအတြကသည အလြနျမငမားႏငပါသည။ စစေဘး ေရာငစခနးတြင ေနထငၾကေသာ အမးသမးမားသည အၾကမးဖကမႈအား သမာရးကျဖစတတေသာ ျဖစစဥတစခအျဖစသာ ရႈျမငၾကပါသည။ အၾကမးဖကမႈေၾကာင အရကတရား ႏင ကယေရးကယတာက

31

ထခကေသာလညး ၎ပမာဏသည ျမငမားေနေသာေၾကာင အၾကမးဖကမႈ၏ ျခမးေျခာကမႈက စခနး၌ ေနထငေသာ အမးသမးမားအေနျဖင ျဖစရးျဖစစဥတစခအျဖစသာ သတမတကေတာသညဟ ယဆနင ပါသည။ လငပငးဆငရာ အၾကမးဖကမႈႏင ထပါးေစာကားမႈက ေဆြးေႏြးရာတြင ကယထလကေရာက အၾကမးဖကမႈႏင ႏႈတျဖငမဖြယမရာေျပာဆျခငးတ႔ပါဝငပါသည။ ကယထလကေရာက အၾကမးဖကမႈ၊ လငပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈ၊ လငပငးဆငရာထပါး ေစာကားမႈ၊ စတပငးဆငရာ အၾကမးဖကမႈ၊ ႏႈတျဖငမဖြယမရာေျပာဆျခငး၊ အမတြငးအၾကမးဖကမႈႏင အတငးအၾကပ လကထပထမးျမားေပးျခငးကသ႔ေသာ မသားစတြငး၌ ျဖစေပၚေလရေသာအၾကမးဖကမႈမား စသညတ႔ သည အမားဆးျဖစေသာ အၾကမးဖကမႈမားျဖစၾကာငး မနးကေလးငယရြယမားမ ေျဖၾကားခသည။ ၎တ႔၏ တငျပခကမားတြင ျခမးေျခာကမႈ၊ အရကခြမႈကသ႔ေသာ လငပငးဆငရာ ထပါးေစာကားမႈ၊ စတပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈ၊ မဖြယမရာေျပာဆျခငးစသညတ႕က အမားဆး ျဖစပကေနေသာ ျဖစရပ မားအျဖစအဓကတငျပထားပါသည။ ထ႔ျပင အတငးအဓမၼ လကထပထမးျမားေပးျခငးကလညး အဓက ျပနာတစရပအျဖစ ၎အပစက သတမတထားသည။ တျပနေျဖၾကားေသာ အမးသားအပစအခ႕သည အျဖစမားေသာအၾကမးဖကမႈအမးအစားႏငပတသက ၍ေဆြးေႏြးၾကေသာလညး အမးသမးႏင မနးကေလးငယရြယမား၏ ေျဖၾကားေျပာဆမႈ ႏင ႏႈငးစာလင ၎တ႔ေျပာဆမႈသည နညးပါသည။ ၎အပစသည အမတြငးအၾကမးဖကမႈအေပၚ အမားဆးေဆြးေႏြးျပး လငပငးဆငရာ အၾကမးဖကမႈ၊ ရပပငးဆငရာ အၾကမးဖကမႈ၊ စတပငးဆငရာ အၾကမးဖကမႈ တ႔ကလညး အဓကထားေဆြးေႏြးၾကသည။ အရညအေသြးဆငရာေလလာမႈသည ေနရာအခ႕၌သာ လပေဆာငထားေသာလညး ကမာၻအႏ႔ရ စစေဘးေရာငစခနးမား ေလလာစမးစစမႈတြင (CHRGJ 2011; Instituto Promundo & Snoke Gender Justic Network 2012; Ward March 2006) ပဋပကၡကာလတြငလညးေကာငး၊ ပဋပကၡလြနကာလမား တြငလညးေကာငး အမးသမးမား အၾကမးဖကမႈက ၾကေတြ႔ဖြယပမားေၾကာငးျပသထားသည။ အဆပါ ျပနာသည အျခားစခနးမား၊ စးပြားေရး/လမႈေရးအပစမား၊ လမးေရး၊ ဘာသာေရးအေပၚတြင ကယကယ ျပန႔ျပန႔ သကေရာကမႈရႏငပါသည။ ပဋပကၡကာလတြငလညးေကာငး၊ ပဋပကၡလြနကာလတြင လညးေကာငး အၾကမးဖကခရမႈပစအမးမးႏင ၾကေတြ႔ခရေသာ အမးသမးမားအား ထေရာကစြာ ကာကြယႏငရနႏင တ႔ျပနေဆာငရြကႏငရနအတြက ခငလေသာ သကေသျပခကမားရရရန သေတသနမားထပမျပလပရနလအပေၾကာငး ၂၀၁၂ခႏစတြင ကမာၻကနးမာေရးအဖြ႔ (WHO) မ ထတေဖာေျပာဆခပါသည။ စခနးတြင အမးသမးမား အၾကမးဖကခရမႈ အား တငၾကားျခငး ႏင အေရးယေဆာငရြကေပးျခငး အၾကမးဖကခရသမ အၾကမးဖကခရမႈအား တငၾကားျခငးသညအလြနတရာ နညးပါးပါသည။ အၾကမးဖက ခရမႈအားတငၾကားလင လမႈေရးအရ အသေရပကျခငး သသသာသာ ရေနပေပၚပါသည။ အထးသျဖင အမးသမးေျဖၾကားသမားမ အၾကမးဖကခရမႈအား မတငၾကားျဖစသည အေၾကာငးအရငးမားက ဖြငဟ ေျပာဆထားပါသည။ ၎တ႔မာ _

32

• ျပနာအေသးအဖြ႔ဟရႈျမငျခငး။ • မသားစ/ပဂၢလက ျပနာဟသာရႈျမငျခငး • ၎တ႔၏ မသားစဝငမား ႏင ျပစမႈကးလြနသ ၏ မသားစဝငမား အတြကအရကရမညက စးရမ

ေၾကာကရြျခငး။ • သတငးပ႔တငၾကားပါက အတငးအဖငးေျပာသဟထငျမငမညကစးရမျခငး။ • တငၾကားသညကစၥက ေကာငးစြာနားေထာငျခငး၊

အေလးအနကထားေဆာငရြကျခငးမရမညကစးရမျခငး • ပညာအရညအခငးနမပါးေသာေၾကာင သမငယစတဝငျခငး ႏင • မညသည႔ေနရာသ႔သြားေရာကတငၾကားႏငသညကမသရျခငးတ႔ေၾကာငျဖစသည။

“ကား၊မအေျချပအၾကမးဖကမႈေတြ ေတာေတာမားမားျဖစေနေပမလညး ဒအရာေတြက အၾကမး ဖကမႈလ႔ လကမခတသေတြ အမားၾကးရေနေသးတယ။ အထးသျဖင အမးသားေတြက အမးသမးေတြက အျပစတငေလရတယ။ ဒါေပမလညး အမးသမးေတြက ဒအမေထာငအတြငး ျဖစပကေနတ အၾကမးဖကမႈေတြဟာ မမတ႔ ဓေလထးစအရ သာမနျဖစတယလ႔ခယထားၾကတယ။” (ကြငးဆငး ေစတနာဝနထမးမားမ သရရသည) အေရးယေဆာငရြကေပးမညေနရာမားမာ ျပနာက ေျဖရငးလေသာ စခနးအဖြ႔၏ေခါငးေဆာငမားႏင တစဥးတစေယာကတညးအားျဖင မလပေဆာငႏငေသာေၾကာင စခနးေကာမတသ႔ သတငးပ႔တငၾကား ျခငးတ႔ျဖစသည။ ထ႔ျပင လျခေရးအဖြ႔မား၊ အမးသမးအဖြ႔အစညးမားနင အမနးခငးမား(သ႔) ယၾကညေလးစားရသည ရပမရပဖမားကသ႔ေသာ စခနးရေနထငသမား ပါဝငသညဟ ဆပါသည။ မနးကေလးငယရြယမားက ၎တ႔အေနျဖင လျခေရးအဖြ႔ႏင အမးသမးအဖြ႔အစညးသ႔ တငၾကားျခငး အျပင မဘမားႏင ဆရာ/ဆရာမမားအား တငၾကားႏငသညဟဆပါသည။ သတငးပ႔တငၾကားလာလင စခနးလျခေရးတာဝနရသမားအေနျဖင ျပစမႈကးလြနသအား သတေပးျခငး ႏင ျပစဒဏခမတျခငးတ႔ ျပလပပါသည။ ျပစဒဏကမ တတကက သတမတထားျခငးမရပါ။ သတငးပ႔ တငၾကားထားေသာလညး လကေတြ႔တြင ပပးေဆာငရြကေပးရာ၌ အလြနအားနညးေၾကာငး အပစမားမတငျပခသည။ အဆပါအခကက အမးသား၊ အမးသမးႏင မနးကေလးငယရြယမား အားလး သေဘာတလကခၾကပါသည။ အမႈတစခသည အလြနျပငးထနသညဟယဆျပး တရားရး၌ အမႈဖြငတငၾကားျခငး၊ ျပစမႈကးလြနသအား ေထာငချခငးစေသာ အေရးယေဆာငရြကေပးမႈသည အလြနနညးပါးလသည။ သတငးပ႔တငၾကားသည အၾကမးဖကမႈမရပါဟ အမးသားအပစမားကအခငအမာဆထားပါသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ ၎တ႔သည ျဖစပကခသညအေၾကာငးအရာမားက သတမထားမျခငး၊ ကညေစာငေရာကမညသမရမညက စးရမျခငး၊ အၾကမးဖကခရသမားအား အရကမရေစလျခငး တ႔ေၾကာငျဖစသည။ အမးသမးအဖြ႔အစညးမား၊ စခနးေကာမတမားႏင ရပကြကအပခပေရးမးထသ႔ ျဖစစဥမားက သတငးပ႔တငၾကားပါမညဟ တ႔ျပနေျဖၾကားသအမးသားမားမ ေျပာဆခသည။

33

၃.၇ လကနကးမႈ ျဖစပြားမႈႏနးမားႏင လကနကးသည နညးလမးမား စစတမးေကာကယမႈတြင ေျဖၾကားသမား၏ အဆအရ လကနကးမႈသည စစတမးေကာကယသည နယေျမတစေလာကရ စခနးမားတြင အျဖစမားေနပါသည။ စခနးအတြငးရ အမးသမးမားႏင မနးကေလးငယရြယမားက အျခားေဒသမားတြင ဝငေငြရာေစျခငး (သ႔) လကထပထမးျမားေစျခငးစသည နညးလမးမားျဖင ခဥးကပလာၾကသညဟ အရြယေရာကအမးသမးအပစ(၃၉)စအနက (၂၅)စ၊ မနးကေလးငယရြယ(၂၄)စအနက (၁၇)စ၊ အမးသားမားအပစ (၂၄)စအနက (၁၆)စတ႔က ေျပာဆၾကပါ သည။ အထကေဖာျပပါ အခက(၂)ခကအရ လကနကးသတ႔အသးျပေသာ နညးလမးမားက အဓကအား ျဖင (၅)မးပငးျခားႏငသည။ အမးသား၊ အမးသမး၊ မနးကေလးငယရြယ ေျဖၾကားသအားလး၏ ေဆြးေႏြးခကမားအရ အမားဆးအသးျပသည နညးလမးမာ စခနးအတြငးရ အမးသမးမားႏင မနးကေလးငယရြယမားအား ေငြေၾကးျပနာ ေျပလညေစရန တရတႏငင၌ အလပအကင အခြငအလမးရာေဖြေပးမညဟ ကတကဝတျပ၍ ခဥးကပျခငးျဖစပါသည။ “ပြစားေတြက အလပလညးရ၊ ပကဆလညးရျပး မဘေတြက ျပနေထာကပလ႔ရမယ၊ အဝတအစားလညး ေကာငးေကာငးမြနမြန ဝတရမယလ႔ ေျပာျပး အမးသမးေတြန႔ မနးကေလးငယရြယေတြက ျဖားေယာငး ေသြးေဆာငျပး ေခၚသြားတယ။” [အမးသမးငယရြယမားအပစဖြ႔ေဆြးေႏြးမႈမ ပါဝငသတဥး] တ႔ျပနေျဖၾကားသမား၏ ေျပာဆခကအရ လကနကးမႈသည အမးသမးမားႏင မနးကေလးငယရြယမား သာမက အမးသားမားလညး ၾကေတြ႔ေနရေၾကာငး သရရသည။ “တရတလမးေတြက အမးသမးေတြ၊ မနးကေလးငယရြယေလးေတြက အလပအကငေပးျပး ျဖားေယာငး ေသြးေဆာငတယ။ ျပးေတာ တစျခားလေတြဆက ေရာငးစားလကတယ။ အမးသားေတြကေတာ ကြနအေနန႔ ေရာငးစားခရျပး လစာလညးမေပးပါဘး။” [အမးသမးမားအပစဖြ႔ ေဆြးေႏြးမႈမပါဝငသတဥး] တ႔ျပနေျဖၾကားသမား၏ ေျပာၾကားခကအရ အျခားေသာနညးလမး(၄)မးမာ လကထပျခငးႏင ရငႏးကြမးဝငေသာ ဆကဆေရးက အေျခခသည နညးလမးအမးမးျဖင ခဥးကပၾကျခငးျဖစပါသည။ ၁။ တရတလမးမားမ ကခငအမးသမးမားက ရးရာဓေလအတငးလကထပ၍ တရတျပညသ႔ေခၚသြားျပး ေနာက အဆကအသြယမရရျခငး။ ဤျဖစစဥတြင တခါတရ၌ ဘာသာေရးေခါငးေဆာငမားကသ႔ေသာ ရပရြာလၾကးမား ပါဝငေနတတပါသည။ လကနကးမႈအေပၚ အျမငမတညေသာေၾကာငျဖစသည။ ၂။ တရတႏငငသ႔ ေရာငးစားရနအတြက မနးကေလးငယရြယမားက ခစဟနေဆာငျခငး။ ၃။ ဟနေဆာငလကထပျခငးႏင ၄။ အတငးအဓမၼလကထပေစျခငးတ႔ ျဖစပါသည။ တ႔ျပနေျဖၾကားသမား၏ ေအာကပါရငးလငးခကမားအရ အေၾကာငးအရာတစခအေပၚ နညးလမးအမးမး ျဖင ခဥးကပလာတတၾကသညဟ သရပါသည။

34

“တရတႏငငဖကမာ အလပလပေနတနး တရတလမးေတြန႔ လကထပသြားတ အပမေလး (၁၀)ေယာကရတယ။ တစခ႔ေတြက စခနးမာ ေငြေၾကးၾကပတညးတာန႔ ေနရာထငခငး အဆငမေျပတ အတြကေၾကာင ပြစားေတြက မတဆကေပးလ႔ျဖစရတယ။ ဒလအေျခအေနက စခနးအားလးနးပါးမာ ျဖစပကေနတာပါ။ လပေခာေမာတမနးမပေလးေတြက အသကၾကးတသေတြန႔ လကထပရတယ။ သတ႔ဆက လာလညတနးကေတာ လပေယာကားေလးေတြပါပ။ ဒါေပမ တကယတမး လကထပရေတာ သတ႔တစခါမမေတြ႔ဖးတ အသကၾကးတသေတြန႔ပါ။” (အမးသားမား အပစဖြ႔ေဆြးေႏြးမႈတြင ပါဝငသ တစဥး) “အရငဆးအရကဆငကသြားျပး သတ႔ေတြက မနးခေလးေတြန႔ရငးႏးေအာင၊ ယၾကညမႈရေအာငျပလပ တယ။ မနးခေလးေတြက သတ႔ကရညးစားအျဖစ လကချပဆရင တရတျပညကေခၚသြားၾကတယ။” (အမးသမး အပစဖြ႔ေဆြးေႏြးမႈတြင ပါဝငသတဥး) လကနကးခရသည႔အမးသမးမား ရငဆငေနရေသာ ျပနာအမးအစားမား လကနကးခရေသာ အမးသမးမားႏင မနးကေလးငယရြယမားသည ျပနာမားေပါငးေျမာကမားစြာႏင ရငဆငေနရသညဟဆပါသည။ အပစအခ႕ကမ လကနကးမႈ၏ ျဖစနငေခရေသာ အကးဆကက မသပါဟ ဆပါသည။ အမားအားျဖင အၾကမးဖကမႈမား၊ လငပငးဆငရာေခါငးပျဖတျခငး၊ ဝငေငြခပကင ျခငး၊ လကနကးခရေသာ အမးသမးမားႏင မနးကေလးမားအား ထပမေရာငးစားျခငး၊ မးယစေဆးဝါး တကေကြ းခရျခငး၊ လငလပသားအျဖစ အတငးအၾကပ လပကငခငးျခငးႏင မလလားေသာ ကယဝနမားရရျခငးတ႔ႏင ၾကေတြ႔ခရသည။ လကနကးခရသမား ေနရပဌာနသ႔ ျပနလလင အဟန႔အတားျဖစေသာ အေၾကာငးအရာမားမာ အထးကနျခငး၊ ႏငငသားလကမတက သမးယထားျခငး၊ ပကဆကငေဆာငသးစြခြငမေပးျခငး၊ ဖနးသးခြငမရရျခငး၊ ဘာသာစကားအခကအခရျခငးႏင အကအည ရရရနအတြက မညသည႔ပဂၢလႏင ဆကသြယရမညက မသရျခငးတ႔ျဖစသည။ အမးသားေျဖၾကားသမားသည အဆပါအခကအလကမား အေပၚ ပမနားလညနငစြမးရၾကပါသည။ လကနကးမႈကနားလညသေဘာေပါကျခငးႏင ၎အတြက ရရႏငေသာေထာကပမႈအမးမး အရြယေရာကျပးေသာ တ႔ျပနေျဖၾကားသအမားစ[အမးသမး(၃၉)ဖြ႔အနက (၃၂)ဖြ႔ ႏင အမးသား (၂၄)ဖြ႔အနက (၁၈)ဖြ႔)]ႏင မနးကေလးငယရြယအနညးစ[(၂၁)ဖြ႔အနက (၁၃)ဖြ႔]သည လကနကးမႈ ႏငပတသက၍ သရနားလညရန လအပေၾကာငး သျမငလာၾကသည။ လကနကးမႈအတြက ေထာကပကညေပးေသာနညးလမးမားအရ အေထာကအကရရရန အမးသမးအဖြ႔ အစညးမားမာ အမားဆးျဖစႏငေျခရေၾကာငး တ႔ျပနေျဖၾကားသမားက ေမာလငထားသည။ အဆပါအဖြ႔ အစညးမားရရသည အေထာကအပေပးေသာပစသည တားဆးကာကြယျခငး တ႔ျပနေဆာငရြကျခငးတ႔ ျဖစပါသည။

35

အသပညာျမငတငေပးျခငးႏင လကကမးစာေစာင၊ နရကပေၾကာျငာစာ ႏင ဗဒယစေသာ ပညာေပး ပစၥညးမားအား ေဝငျခငးက တားဆးကာကြယျခငးနညးလမးအျဖစ အသးျပပါသည။ “တစႏငငလးမာ လကနကးမႈပေပာကေရးအတြက လပေဆာငေနတ အဖြ႔အစညးမားႏင အတပးေပါငးလပေဆာငခငတယလ႔ ေဒသခအမးသမးမားကေျပာတယ။ သတ႔ဆက လကကမးစာေစာင ေတြ၊ ပညာေပးဇာတလမးတေတြႏင ျမနမာႏငငလကနကးမႈတားဆးကာကြယေရး ဥပေဒစာအပ အျပာေလးကလညး ပ႔ေပးဖ႔ ေတာငးထားေသးတယ။” (ကြငးဆငးေစတနာဝနထမး၏ ေလလာေတြ႔ရခက) တ႔ျပနေဆာငရြကမႈမားအေနျဖင အမးသမးအဖြ႔မားသည ဒကၡသညမား ေနရပဌာေနျပနလာေရးႏင ျပနာမားက အတတကြေျဖရငးရန တရတအာဏာပငမားႏင ေဆြးေႏြးညႏငး၍ ခတဆက လပေဆာငခပါသည။ အမးသမးအဖြ႔မားသည ၎တ႔အေနျဖင အတတႏငဆး ကညေသာလညး ျပနာက ေျဖရငးရန လကေတြ႔ကေသာ ကညပပးမႈမားစြာ လအပေနပါသည။ “အမးသမးအဖြ႔အစညးေတြက တရတအစးရႏင တရားဝငညႏႈငးျပး လကနကးခရသေတြက မဘရပထ ျပနပ႔ေပးခပါတယ။” (အရြယေရာကအမးသမးမား အပစဖြ႔ေဆြးေႏြးမႈ တြငပါဝငသတစဥး) “ျမ႕နယအာဏာပငေတြလာေရာကျပး လကနကးမႈပေပာကေရးအစအစဥက စစဥလပေဆာငခပါတယ။ အမးသမးအဖြ႔ေတြကလညး လကကမးစာေစာငေတြ ေဝေပးေနေပမလညး လကေတြ႔အေထာကအက မျပႏငေသးပါ။” (အမးသားအပစဖြ႔ေဆြးေႏြးမႈတြင ပါဝငသတစဥး) အျခားေသာေထာကပမႈေပးသမားတြင အေရအတြကအားျဖင နညးေသာလညး ေကာမတစခနးမား၊ လျခေရးအဖြ႔မားႏင ျမ႔နယအာဏာပငတ႔ ပါဝငေၾကာငး တ႔ျပနေျဖၾကားသမားက ေဖာျပထားသည။ တ႔ျပနေျဖၾကားသအနညးစသာလင အေထာကအပေပးေသာ နညးလမးမားမရျခငး(သ႔) ၎တ႔က သတမထားမျခငးတ႔ရေၾကာငး ေဖာျပထားသည။ ၄. အၾကျပခကမား ေယဘယအၾကျပခကမား

• ကား၊မ ေရးရာက ေဆာငရြကမႈတငးတြင ထညသြငးစဥးစားျခငးအေပၚ IASC၏လမးညႊနမႈမားက လကေတြ႔လပေဆာငျခငး၊ ကား၊မ အေျချပ အၾကမးဖကမႈမားက တားဆးကာကြယျခငးႏင တ႔ျပနေဆာငရြကျခငးတ႔က က႑ရပမားအားလးတြင ဥးစားေပးအေနျဖင ပမေကာငးမြနပါေစ။ ယခစစတမးတြင ပါဝငေသာ သးသန႔ဥးစားေပးထားရမညအခကမားသည ေအာကေဖာျပပါ က႑မားႏင ဆကစပလက အသားေပးေဖာျပထားျခငးပါသည။

• ေဒသခအဖြ႔အစညးမား ပးေပါငးပါဝငမႈက ျမငတငပါ။ တကတြနးႏးေဆာပါ။ အမးသမးမား၏ လအပခကမားက တ႔ျပနေဆာငရြကရာတြင လအပသညေနရာမားသ႔ ေရာကရရန ခကခ ေၾကာငး မတတမးမတရာ ခငခငလလျဖင တငျပေပးပါ။ အကအညလအပသည ေနရာေဒသ မားတြင စြမးရညျမငတငျခငးႏင တးျမငလပေဆာငေနမႈမား၏ ရငးျမစက ေလလာ သးသပပါ။

36

• အမးသမးမား၏လအပခကမားက တ႔ျပနေဆာငရြကေပးႏငရနအတြက ေဒသအတြငးရ အဖြ႔ သစ (သ႔) အဖြ႔ငယေလးမားအား ကညေထာကပႏငေသာ အခြငအလမးမားက ရာေဖြေဖာထတ ပါ။

ေရ၊ သန႔ရငးမႈ ႏင မလာစနစ

• အမးသမးႏင မနးကေလးငယရြယမားအား အၾကမးဖကမႈက တားဆးကာကြယရန ဟေသာ အျမငျဖင စခနး၏ မလာ၊ ေရဆးထတစနစမားက တးျမငလပေဆာငပါ။ ကား/မအမသာမား သးသန႔ထားေပးျခငး၊ လပစစမး လလေလာကေလာကတပဆငေပးျခငး၊ အေႏာငအယကမရ ေအးခမးစြာေနထငႏငရနအတြက တာရညခေသာ၊ လျခေသာ တခါးမား တပဆငေပးျခငးတ႔မာ ယခ လပေဆာငသငေသာ အဓကလအပခကမား ျဖစပါသည။

အစားအေသာကမဟတသည ပစၥညးမားျဖန႔ေဝေပးျခငး

• အမးသမးမားအတြက မရမျဖစလအပေသာ အရာမား ပါ၀ငပါေစ။ အမးသမးမားအတြက မလြမေသြဥးစားေပးရမည ပစၥညးမားအေနျဖင အမးသမးလစဥသးပစၥညး၊ တစကယရည သန႔ရငးမႈအတြကပစၥညးမား၊ အတြငးခမားႏင ဗကဖးအကၤ အပါအဝင ရာသ/ယဥေကးမႈအရ သငေတာေသာအဝတအစားမား လလေလာကေလာကရရပါေစ။

အစာအာဟာရ

• အမးသမးမား အစာအဟာရ အထးတလညလအပသည ကယဝနေဆာငမခငမား၊ ႏ႔တကမခင မားႏင ကေလးသငယမား အစာအာဟာရရရရန ေသခာပါေစ။

အသကေမြးဝမးေကာငးမႈ • အမးသမးမား အဓကဥးစားအေနျဖင ေဖာျပခၾကသည ဝကေမြးျမျခငး၊ စကပးေရး၊

လကမႈပညာ၊ စကခပျခငး၊ အစားအေသာကခကျပတေရာငးျခငး (ဥပမာ- ယ) စသည အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးအတြက ရငးျမစမား၊ အရငးအႏးမား၊ လပငနးသးကရယာႏင စြမးရညႏင ကြမးကငမႈပငးဆငရာ ဖြ႔ျဖးတးတကမႈမားအတြက ေထာကပေပးျခငးျဖင အမးသမးမားႏင ေကာငးမတကႏငေသာ လငယမားအား စခနးတြငေနထငရခန၌ ၀ငေငြရရ ပါေစ။

• အမးသမးမား၏ လကမႈပစၥညးမားက ေစးကြကထသ႔ေရာငးႏငရနႏင ေဒသထြကပစၥညးမားက အသးခ၍ အသကေမြးဝမးေကာငးမႈ လပေဆာငႏငရန ကညေပးပါ။ အထးသျဖင ဆကသြယ ေရးႏင လမးပနးဆကသြယေရး ခကခသည ေဝးလေသာစခနးမားအတြက ဂရစကေဆာငရြကပါ။

• အမးသမးမား၏ စခနးအတြငး အျမငမားဆး အလပ၀နမာ ေစတနာဝနထမးအလပမားျဖစ ေၾကာငး မေမေလာသငပါ။ အမးသမးမားအတြက ၀ငေငြရသည လပငနးမား လပကငႏငရန အခနအလအေလာကရရေအာင ေဆာငရြကေပးပါ။

37

နားခရနေနရာမား • နားခစရာရနေနရာမား၌ အပသညေနရာက စတခရေနေစရန တးျမငလပေဆာငေပးပါ။

ထ႔အျပင မသားစခနးမားက သးသန႔ ခြထားေပးျခငး ႏင ေသာခတႏငပတႏငသည တခါးမား လညးပါ၀ငပါေစ။

• အမေထာငမကေသးသည အမးသမးမားအတြက သးသန႔၊လျခစတခရသည အပစရာ အေဆာင၊တနးလားမားသည ဥးစားေပးလပေဆာငရမည အရာမားျဖစပါသည။

ကနးမာေရး၊ လမႈေရးႏင စတပငးဆငရာ

• အမးသမးမား ႏင အမးသားမားအတြက လငပငးဆငရာ၊ မးဆကပြားကနးမာေရးႏငဆငေသာ သတငးအခကအလကမား ႏင အခြငအေရးမားက ေျပာျပေပးျခငး။ အမးသမးမား အတြက မးဆကပြားကနးမာေရး ဆငရာလအပခကမားက ရာေဖြေဖာထတေျဖရငးေပးသည အမးသမး အထးျပ ဆရာ၀န၊ သနာျပမားထားရျခငး အပါအ၀င စခနးတြငး ကနးမာေရးဝနေဆာငမႈ မားသည အမးသမးမား၏ မးဆကပြားကနးမာေရး လအပခကမားႏင အခြငအေရးမားက စမ ျဖညဆညးေပးႏငေၾကာငးေသခာပါေစ။

• စခနးအတြငးေတြ႔ရေလရသည ကနးမာေရးျပနာမားအတြက ကနးမာေရး ပညာေပးျခငး ျပလပေပးပါ။ အမးသမးငယရြယမား၊ ကယ၀နေဆာငမခငမား၊ အသကၾကးပငး အမးသမးမား၊ အမးသားငယမားႏင အမေထာငရငအမးသားမားအတြက သငေတာေသာ ကနးမာေရး သတငးအခကအလကမားက ထညသြငးေျပာျပေပးပါ။

• လငယမား၊ လၾကးမား ႏင သကလတမားအတြက မတညေသာ လအပခကမား၊ အေျခအေန မားက မေမမေလာ သတျပလက စတဓာတကျခငးက ကငတြယေျဖရငးရန ႏစသမေဆြးေႏြး အၾကေပးျခငး ႏင လမႈေရးႏင စတပငးဆငရာ အေထာကအပမားေပးျခငးမားေဆာငရြကေပးပါ။

• မသားစဝငမားအၾကား ဆကဆေရးတးတကေကာငးမြနလာေစရန ႏင စတပကအားေလာျခငး ႏင မသားစအၾကမးဖကမႈမားက ကငတြယေျဖရငးရန အထးအေလးထား၍ေဆြးေႏြးႏစသမ အၾကေပးျခငးမား ျပလပေပးျခငး။ လမႈေရးအေထာကအပမား ပမအားေကာငးေစျခငး၊ လမႈေရး ႏငစတပငးဆငရာအေရးေပၚအကအညမားအတြကေဒသတြငးရ ကနးမာေရးလပသားမားက သငတနးေပးျခငး၊ မးယစေဆးသးျခငး ႏင အရကေသာကျခငးေၾကာငျဖစေသာ အႏရယမားက ေလာချခငး ႏင အထးဂရျပေစာငေရာကမႈမား ရရေစရရနေသခာေစျခငး စသညတ႔သညမရမျဖစလအပ ေနေသာ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈမား တြင ပါ၀င၍ ရရႏငေစရပါမည။

• HIV ႏင အျခားေသာ လငမတဆငကးစကသည ေရာဂါမားအတြက ေရာဂါလကၡဏာမားက ထနးခပ ျခငး ႏင ကသေပးျခငးမးရရပါေစ။

• မလလားအပေသာ ကယ၀နမရေအာငကာကြယျခငး၊ လငပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈ ၏ ေနာက ဆကတြျပနာမား ကထနးခပျခငး ႏင ကာကြယ ျခငး၊ HIV ကးဆကႏငမႈကေလာခ ျခငး၊ မခင ႏငေမြးကငးစ ကေလးငယ ေသဆးျခငး ကကာကြယျခငး ႏင ျပးျပညစသည ေစာငေရာကမႈ ၀နေဆာငမႈ မားျဖစသည အထ အစအစဥခေဆာငရြကျခငး တ႔ပါ၀ငသည ကနဥးေပးထားႏင သည အနညးဆး၀နေဆာငမႈမား (MISP)က ေသခာေပါက ရရေစျခငး။

38

• ပးသတထားေသာ ကရယာမား၊ ညပ၊ ကတေၾကး၊ ေသြးတငး ကရယာစေသာ အေျခခ ေဆးပညာသးပစၥညးကရယာမား စခနး၏ ေဆးခနးမားတြင အစအလငရေနပါေစ။ ထ႔အျပင လနာမားက ေရႊ႕ေျပာငးေပးႏငရန တယလဖနးႏင သယယပ႔ေဆာငေရး ယာဥမားရေနပါေစ။

အမးသမးမားႏင အမးသမးငယရြယမားအား အၾကမးဖကျခငး

• အမးသမးႏင အမးသား ႏစဥးစလးအတြက အမးသမးမား၏ အခြငအေရးအေၾကာငးက သငတနးေပးသငပါသည။ အရြယေရာကျပးေသာ အမးသမးမား အပါအ၀င အသကအရြယ အားလးမအမးသမးမားသည အၾကမးဖကမႈမ ကငးေဝး၍ လြတလပစြာ ေနခြငရေၾကာငး သရ ေအာင သငတနးေပးပါ။

• စခနးတြငးရ အမးသမးမားႏင မနးကေလးငယရြယမားအား အၾကမးဖကမႈ ျဖစႏငသည အႏရယမားက တားဆးကာကြယႏင၊ တ႔ျပနေဆာငရြကႏငမည အစအစဥမား ေဆာငရြကရာ တြင အထကေဖာျပပါ အၾကျပခကအတြငးသာမက အျခားလအပေသာ ေနရာမား၌ပါ ေဆာငရြကျခငးျဖင ေလာကေစပါ။

• အမးသမးမားႏင မနးကေလးငယရြယမားအား အၾကမးဖကမႈျဖစေနေသာ ေနရာမားတြင ကညေဆာငရြကလပေဆာငေပးေနသည ေဒသခ အမးသမး အဖြ႔အစညးမားႏင လကတြ လပေဆာငႏင၊ ကညပပးေပးႏငမည အခြငအလမးမားက ရာေဖြေဖာထတပါ။

လကနကးမႈ တားဆးကာကြယေရး နညးလမးမား

• စစေဘးေရာင စခနးမားရ မနးကေလးငယရြယမားအား လကနကးမႈႏင ပတသကေသာ အသပညာတးေစသည အခကအလကမား ေပးပါ။ ကခငျပညနယ၊ စစေဘးေရာငစခနးမား တြင အမနတကယျဖစခေသာ လကနကးမႈအျဖစအပကမားက သရပေဖာ တငျပျခငးျဖင လပေဆာငေနသည အသပညာတးေစသည အစအစဥမား ပမအားေကာငးပါေစ။

• စခနးရ တာ၀နရပဂၢလမား (စခနး ၾကးၾကပေရးေကာမတႏင စခနး လျခေရးေကာမတမား) က လကနကးမႈႏင ပတသက၍ အသပညာ ျမငတငေပးပါ၊ တျပနေဆာငရြကပ သငတနးေပးပါ။

• အမးသမးအဖြ႔မားအား လကနကးခရသမား ႏင ၎တ႔၏ မသားစဝငမားက ကညေပးျခငးမား တးျမငလပေဆာငႏငရန ပပးကညေပးပါ။ အေရးေပၚဖနးလငးမားထားရေပးျခငး၊ ျမနမာႏင တရတႏစႏငငစလးမ တာဝနရသမား၊ ရမားႏင ခတဆကလပကင၍ အမႈကစၥမားက ေျဖရငး ေဆာငရြကေပးပါ။

• လကနကးမႈမားက တားဆးကာကြယ၍ တ႔ျပနေဆာငရြကသြားႏငရနအတြက ျမနမာဘကမ အာဏာပငပဂၢလမားက အမးသမးအဖြ႔မား ႏင ခတဆကလပကငႏငရန စစဥေဆာငရြက ေပးပါ။

စခနးမား ညႏႈငးေဆာငရြက ျခငး ႏင စမခန႔ခြ ျခငး

• ဆးျဖတခကခသည ေနရာမားအပါအ၀င စခနး ၾကးၾကပေရးေကာမတ ႏင ညႏႈငး ေဆာငရြကေရး ေကာမတမားတြင အမးသမးမား ကယစားျပပါ၀ငႏငပါေစ။

• အမးသမးမား၏ ေခါငးေဆာငမႈ အရညအခငးက တးျမငေအာင ကညေထာကပေပးပါ။ • အမးသမးမားအားအၾကမးဖကမႈ အပါအဝင က႑အားလးရ အမးသမးမား၏ လအပခကမား၊

စးရမပပနမႈမားက စခနးၾကးၾကပေရးေကာမတႏင လျခေရးေကာမတမား သျမငနားလညလာ

39

ေအာင ေဆာငရြကေပးပါ။ စခနးစမခန႔ခြမႈႏင စပလဥး၍ ၎တ႔၏ အဓက စးရမပပနမႈမားက ထတေဖာေျပာၾကားရန အမးသမးမားအား တကတြနးအားေပးပါ။

• ကနးမာေရးလအပခကမား၊ အၾကမးဖကမႈမားႏင လကနကးမႈကစၥမား အပါအဝင အမးသမးမား ရငဆငၾကေတြ႔ေနရသည ျပနာမားအတြက ခတဆကလပေဆာငျခငးႏင လႊေျပာငးတာ၀နေပးျခငးမားတြင အမးသမးေကာမတဝငမား ပါ၀ငေဆာငရြကႏငရန ကည ေထာကပေပးပါ။

ပညာေရး ႏင သငတနးမား

• ေကာငးပညာသငၾကားေနေသာ ကေလးသငယမား၊ အထးသျဖင အထကတနးေကာငး တကေနေသာ ကေလးမားရသည မသားစမားက ကညေထာကပေပးပါ။

• ေကာငးထြကထားရသည လငယမား အသကေမြး၀မးေကာငးသငတနးမား တကေရာက ႏငေစရန ေသခာစြာ စစဥေဆာငရြကေပးပါ။

40

ကမးကး စာရငး

Cockburn, Cynthia, 2012. Don’t talk to me about war. My life is a battlefield:Links between war violence and violence against women in peace time, 25 November 2012.http://www.opendemocracy.net/authors/cynthia_cockburn [accessed 01022013]

DanMission, Danish Refugee Council, Médecins du Monde, OXFAM, Save the Children, Solidarités International, TROCAIRE, Welthungerhilfe, World Concern Myanmar and the INGO Forum, Lessons learned from the Humanitarian response in Kachin State. September 2012.

GAGE. 2012. Humanitarian Needs Assessment: An independent humanitarian needs assessment of displaced persons from Kachin state, Myanmar/Burma,November 2012.

Gender Equality Network. 2012. Women’s Issues in IDP Camps Kachin State, September 2012 (internal document)

Human Rights Watch. 2012. Isolated in Yunnan, Kachin Refugees from Burma in China’s Yunnan Province. June 2012

InterAgency Standing Committee, 2006.Women, Girls, Boys and Men.Gender Handbook in Humanitarian Action.

Jaquet, Carine and O’Loughlin Connor, Redefining Humanitarian Space: The Kachin IDP Crisis in Myanmar. Humanitarian Practice Network, Issue 55, September 2012.

Kachin Women’s Association Thailand. 2012. From persecution to deprivation. International donors neglect 60,000 displaced Kachin on China-Burma border, October 2012.

Kachin Women’s Association Thailand. 2012. Ongoing impunity, Continued Burma Army Atrocities against the Kachin People.

Kachin Women’s Peace Network. Women’s collection Protection and Analysis to Support Comprehensive Response to the Kachin Conflict. Report from ToT Training in Mandalay 4-14 October 2012

Humanitarian Situation and Response Plan in Kachin, March 2012-February 2013 (June Revision).

Wade, Francis (2012). Aid shortfall fuels trafficking in Kachin IDPs.Irrawaddy, 25 June 2012.

Wunpawng Ninghtoi (Light for the People).2012.Annual Report.

41

ေနာကဆကတြစာမကႏာ - ၁

Kachin Camp/Village Women’s Needs Assessment ကခငေဒသရ ယာယစခနးမားတြငေနထငေသာ အမးသမးမား၏ လအပခကေလလာမႈပစ

This Assessment is intended to provide (e.g. all humanitarian actors) with women’s needs in the IDPs’ camps in the affected areas. Please complete this form for each camp visited (one form per group should be filled up according to the number of FGD session held in camp). ဤအမးသမးမား၏ လအပခက ေလလာမႈပစသည ကခငေဒသအတြငး ပဋပကၡျဖစေပၚေနေသာေဒသမားတြင ကဏၭအလက အေျခအေနနင

လအပခကမားက လသားခငး စာနာကညေပးမညအဖြ အစညးမားမ လငျမနစြာေလလာသရ နငဖ ရညရြယသည။

Section A

A.i Assessment Team coding ေလလာျခငးေဆာငရြကေသာအဖြ႔အမတ Maram masam hpung masat yan

A.ii Date of assessment (dd/mm/yyyy) ေဆာငရြကေသာ ရကစြ-လ-နစ Sawk Sagawn Nhtoi:

A.iii Contact (Phone / Others) ဆကသြယရန (ဖး/အျခား) Matut mahkai

Section B

B.i

State ျပညနယ Mung Daw B.ii

Township ျမ နယ Gai Wang B.iii

Village Tract/Town ေကးရြာအပစ/ ျမ ႕ Mare/Kahtawng

B.iv

Village/Ward (+ Pcode if available)

ေကးရြာ/ ရပကြက (+ P-code ရပါက) Kahtawng/Lawk B.v

Camp’s Name စခနးအမည Dabang Mying

42

Section C

C.i

Are IDPs* present? Yes No (IDPs = individuals outside their village of residence) If the answer is no, there is no need to fill the rest of the form. လျခေရးေၾကာငတမးေရာငသမား* ရ/မရ Yes No (* လျခေရးေၾကာငမမမလရြာမေျပာငးေရႊ လာသ) အကယ၍မရပါကဤပစကဆကျဖညရနမလေတာပါ။ Mungdan kata Bu htawt masha Nga N-nga (Bu htawt=tinang buga dum nta kaw na htawt sit hkawm ai ni) Bu htawt nnga yang ndai laika pa nhtai ra ai.

Displaced population (count) ေျပာငးေရႊ လာသဥးေရ (အေရအတြက) Bu htawt masha jahpan C.ii C.iii C.iv C.v C.vi C.vii C.viii C.ix

Families အမေထာင စေပါငး Hting-gaw yawng

Total Population (male/female) စစေပါငးလဥးေရ (ကား/ မ) Num/La jahpan

Under 18 (male/female) ၁၈ နစေအာက (ကား/ မ) 18 ning npu Num/ La jahpan

Women of reproductive age မးဆကပြားႏငေသာ အသကအရြယရ အမးသမးမား Shangai chyinghkai asak aprat ram sai Amyu shayi jahpan

Unaccompanied Women အေဖၚမ အမ းသမးမား Gaida, Mahkawn kaba, prat manang nlu ai amyu shayi jahpan (Ding hkrai nga myu shayi jahpan)

Pregnant Women ကယ၀န ေဆာင Ma Hkum kanu jahpan

Lactating Women န တက မခင Ma Chyu jaw nga ai Kanu jahpan

Disable Women မသနစြမး အမ းသမးစစေပါငး Hkum hkrang n-hkum tsup ai myu shayi jahpan

No. စဥ Masat yan

Name အမည Mying

Age အသက Asak

Marital Status (Single/Married) အမေထာင ရ/မရ Dinghku hte rai/nrai

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

43

13.

Section D

D.i

Accessible by road? လမးေပါကသလား ? Lam hkrang ai kun?

No Yes, By: Motorbike Car 4W Truck Boat Other

No Yes, By: ဆငကယ ရးရးကား ဖး၀း ေလာရ ေမာေတာဘတ/စကေလ အျခား

Hkrang ai N Hkrang ai Seng Ke Maw daw Hpowi Law ri Hkali/jak Kaga

D.ii Travel time to nearest town_____________________: ________ hours ________ minutes အနးဆးျမ _____________________သ ခရးသြားခန - _____ နာရ ____ မနစ Ni dik Mare ________________________ de sa yang _______Nayi ______minute

Section E

1 How have your thoughts and feelings since arriving in the camp affected your daily lives? စခနးမာ လာေရာကေနထငရတအတြက ဘယလခစားရပါသလ။ Dabang kaw sa shingbyi nga ai majaw gara hku hkam sha ai kun? ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2 How have relationships among family/household members changed since being in the camp? စခနးကေရာကျပးမ မသားစ ဆကဆေရးအေျခအေန ဘယလေျပာငးလမႈရပါသလ။ (တငးမာမႈေတြမားျခငး၊ စညးလးမႈ၊ နားလညမႈ၊ ဆကဆေရးတးတကေကာငးမြနလာျခငး) Dabang du ai hpang dinghku kata shada kanawn mazum lam shai mat ai lam nga ai kun? (Ga shadawn. Ningmun ningmau, nhkrum nra, chyena hkat ai lam, magyep kap ai lam grau nga wa ai kun?) ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

3

How do women usually cope when they are feeling sad, anxious, angry, or depressed? အမးသမးမားအေနျဖင ဝမးနညးျခငး၊ ေဒါသထြကျခငး၊ စတဓါတကျခငး အစရေသာ ခစားခကမားက ခစားရသညအခါမညသ႔ ေျဖရငးေလ/ ျပလပေလရပါသနညး။ Amyu shayi ni myitdaw myithten ai lam, pawt sindawng ai lam ni hkam sha yang kara hku hparan/sharai la ma ai kun? -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

3.1 And where do women usually get support when they are having these feelings? အမးသမးမား ထသ႔ေသာစတခစားခကမား ခစားရေသာအခါ မညသ႔ထမ/မညသညေနရာမားမ အကအညပါသလ။ Amyu shayi ni dai hku hkam sha ai ten ni hta garakaw/kadai ni kaw na garum shingtau ai lam ni hpe lu la nga ma ai kun? ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

44

Section F

What are your most important concerns? ယာယစခနးမားတြငေနထငရစဥ သငအတြက အေရးအႀကးဆးလအပသညအရာသည ဘာလ။ Dabang kaw nga nga yang na matu ra kadawn dik ai lam gaw hpa baw ni rai? (a) ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- (b) ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- (c) ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5 What do you think are the kinds of support/services/resources women need most? အမးသမးမားအတြက မညကသ႔ေသာ အေထာကအပ/၀နေဆာငမႈ/အရငးအျမစမားသည အလအပဆးျဖစမညဟ သငအေနျဖင ထငပါသလ။ Na ningmu hta, Amyu shayi ni a matu madung ra kadawn garum ra ai lam ni gaw hpa rai ta? (a) --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- (b) ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

6 What are the main health problems of women in the camp ? စခနးတြငးရမးသမးမား၏ အဓက ကနးမာေရးသနာေတြကဘာသလ။ Dabang kata kaw nga ai Amyu shayi ni hta laksan byin chye ai hkam ja lam mang hkang ni gaw hpa ni rai? (a) --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- (b) ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

7. Regarding the above health issues, what kinds of health assistance are being provided by whom and how? အထကပါကနးမာေရးျပသနာမားအတြက မညသေတြက မညသညအေထာကအပမားက မညကသ႔ေပးေနသနညး။ Lahta na mang hkang hte seng nna gara hku hparan la ga ai kun? Karum ya ai ni/machye machyang jaw ai ni nga ai kun? ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

8 Have you ever raised your concerns or the support you would like with the Camp Management Committee?

သငရ႕အခကအခမားႏင လအပခကမား (သ႔) သငကပပးေစလေသာအရာမားက စခနးစမအပခပသအား တငျပဖးပါသလား။ Na a mayak ni hte ra kadawn ai lam ni hpe lit lu ai ni hpe tang madun ga ai kun?

8.1

Yes, တငျပဖးပါတယ။ Tang madun ga ai. If yes, what was the response, အကယ၍တငျပဖးပါက၎တ႔မမညသ႔ေဆာငရြကေပးခ႔ပါသလ Lama na tang madun ga ai nga yang shan hte hku na gara hku hpran ya ai kun? ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

8.2 No, မတငျပဖးပါ။ N tang madun ga ai. if no, why not. အကယ၍မတငျပဖးပါက ဘာေၾကာငပါလ။ Lama na ntang madun ga ai nga jang hpa majaw kun? ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

45

Section G

9

Are women represented on the Camp Management Comittees? Yes No စခနးစမအပခပသညအဖြ႕တြင အမးသမးမားပါ၀ငပါသလား။ Dabang komiti hta Amyu shayi ni shang lawm ai lam nga ai kun?

ပါ၀ငပါသည။ Shang lawm ai. မပါ၀ငပါ။ N shang lawm ai.

9.1 And what are their roles? For example (making decision, organizing role, leading role) သတ႔ရ႕အခနးက႑(ဥပမာ - ဆးျဖတခကချခငး၊ ေခါငးေဆာငမႈျပျခငး၊ ဥးစးဥးေဆာငမႈျပျခငး) Shanhte gara daw ni hta shang lawm lit la ma ai kun? (Ga shadawn. Daw dan ai lam, Woi awn ningbaw ai lam) (a) --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- (b) ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

10 Who make important decisions in the camp and how? စခနးတြင အေရးၾကးေသာ ဆးျဖတခကမားက မညသက မညကသ႔လပေဆာငခမတပါသနညး။ Dabang hta ahkyak ai lam ni hpe dawdan ai shaloi, kadai ni gaw kara hku dawdan hparan a ta? (Ga shadawn. shawa zahpawng shaga ai kun, komiti ni hkrai daw dan ai kun, ningbaw ai ni matsun ai hku kun) (a) ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- (b) ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Section H

11. Is the camp is safe for women? (e.g. electricity, going or using toilets/bath-room/space) Yes No စခနးမားသည အမးသမးမားအတြက လျခစတခစြာေနထငႏငေသာ အေျခအေနရပါသလား။ (ဥပမာ - အမသာ/ေရခးခနးသ႔ သြားလာအသးျပသညအခါ၊ လပစစမးရရမႈအေျခအေန၊ တခါးဂကအေျခအေန၊ ေနရာစရာ) ရပါသည။ မရပါ။ Dabang hta amyu shayi ni a matu shim lum lam nga ai kun? Shim lum ai. N shim ai. (Ga shadawn. Namdum, hkashin shara de sa ai lam, myi hprap wan lu/nlu, chyinghka hting-krang kap/nkap, nga shara )

Section I

12. What are the situations for women and girls are the most at risk of violence? (e.g. inside/outside the camp, fighting, drunk, something needed) မညသညအေျခအေနမးတြင အမးသမးမားႏင မနးကေလးငယမား အၾကမးဖကခရရန အႏရာယအရဆးျဖစပါသလ။ (ဥပမာ - စခနးတြငး/စခနးျပငပသြားလာခန၊ လငမယားခငးရနျဖစခန၊ အရကမႈးေနသညအခန၊ မမအတြကတစစတစခလအပေသာအခန) Kaning re masa lam ni gaw Amyu shayi ni a matu mazup roirip hkrum na byin loi dik htum rai? (Ga shadawn. Dabang kata/ dabang shinggan pru hkawm ai ten, dinghku kata ga law ai ten, tsa nang ai ten, tinang a matu lama ma ra ahkyak wa ai ten) (a) ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- (b) --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

13. What are the most violence cases? ဘယလအၾကမးဖကမႈမးကအမားဆးပါလ။ Kaning re mazut roirip ai lam ni grau law a ta? (a) --------------------------------------------------------------- (b ) ---------------------------------------------------------------------- (c) --------------------------------------------------------------- (d) -----------------------------------------------------------------------

46

14 If violence happens, what do they do? Who help them? To whom they report? အၾကမးဖကမႈျပလပျခငးခရသညအခါ ဘယလေျဖရငးၾကသလ။ ဘယသေတြက အကအညေပးၾကသလ။ ဘယသ႕ဆသြားတငလ႔ရသလ။ Kadai rai tim mung mazut roirip hkrum ai shaloi gara hku hparan la ai kun? Kadai ni kaw na karum shingtau ai lam lu ai kun? Gara kaw sa shawk mai ai kun? ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

15.

If you heard about a case of sexual violence against a woman or girls occurring inside or near the camp, would you report the case? Yes No စခနးတြငး (သ႔) စခနးအနးအနားတြင အမးသမးတစဥးလငပငးဆငရာ အၾကမးဖကခရသညအေၾကာငးၾကားရပါက သငကယတငေရာ သတငးပ႔ပါသလား။ ပ႔ပါသည။ မပ႔ပါ။ Dabang kata (sh) dabang makau grup yin hta amyu shayi langai mazut roirip hkrum ai lam nga ai hpe na lu yang, nang nan seng ang ai masha ni hpang de shiga jaw ga ai kun?

Shiga jaw ai. Njaw ai.

15.1

If No, why? မပ႔ပါက ဘာေၾကာငလ။ Dai hku njaw ai nga yang hpa majaw kun? -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

15.2 If yes, who would you report the case to? ပ႔ပါက မညသ႕ထသ႔ပ႔ပါသနညး။ Shiga jaw ai rai yang kadai hpe jaw a ta? (a) ------------------------------------------------------------- (b ) ------------------------------------------------------------------------ (c) --------------------------------------------------------------- (d) -------------------------------------------------------------------------

Section J

16

Are women and girls being approached about earning money (or marriage) in another location? Yes No ဝငေငြရရရန (သ႔) ထမးျမားလကထပရန အျခားတစေနရာသ႔သြားေရာကဖ႔ရန စညးရးခဥးကပခရေသာ အမးသမးမားႏင မနးကေလးမား ရပါသလား။ ရပါသည။ မရပါ။ Ja gumhpraw (sh) dinghku de na matu kaga shara de sa na matu Amyu shayi ni hpe hkalem la ai lam ni nga ai kun?

Nga ai N nga ai.

16.1 If yes, how are they being approached? ရပါက ဘယလပစျဖင အမးသမးမားက စညးရးခဥးကပပါသလ။ Nga ai rai yang kaning re ladat ni hte hkalem la ma a ta? -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

47

17. What are the problems with those women? ထသ႔ အျခားတစေနရာသ႔သြားၾကေသာသ အမးသမးမားတြင ဘယလျပသနာေတြရၾကပါသလ။ ထျပသနာမားက အကအညေတာငးခစရာေနရာရပါသလား။ Kaga shara de sa mat ai amyu shayi ni hta, manghkang hkrum ai ni nga ai kun? Kaning re manghkang ni hkrum chye ma a ta? Manghkang byin hkrum ai rai yang garum hpyi na shara i nga ai kun? -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

18. Who help on trafficking case and how? လကနကးခရျခငးႏငပတသကျပး ဘယသေတြက ဘာေတြကညေပးေနသလ။ Masha hpaga hte seng nna kadai ni gaw gara hku garum a ta? -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

19. Do they have trafficking awareness? (All people including women) Yes No

လကနကးမႈခရျခငးအေၾကာငးက ၾကားဖး/သဖးပါသလား။ (အမ းသမးမားအပါအ၀ငစခနးတြငးေနထငသမားအားလး) သပါသည။ မသပါ။

Masha hpaga/dut sha hkrum ai lam hte seng nna Amyu shayi ni sha n’ga yawng chye na ai kun? Chye na ai N chye na ai

Section K 20.

What types of work do women do in the camp other than regular house work? ပမနအမမႈကစၥအလပမားအျပင စခနးအတြငးမညသ႔ေသာ အလပမားက အမးသမးမားလပကငေနၾကပါသလ။ Dinghku bungli hta n’ga dabang hte seng ai kaning re bungli ni hta Amyu shayi ni shanglawm galaw nga ma ai kun? -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

21. What do women do for income? အမးသမးမားအေနျဖင ၀ငေငြရရရန မညသညအလပမားလပၾကသနညး။ Amyu shayi ni hku nna shang gumhpraw lu na matu kaning re bungli ni hpe galaw nga ma ai kun? -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

22.

Do women have any other sources of income? Yes No အမးသမးမားအေနျဖင အျခား၀ငေငြရရႏငေသာ အေျခအေနရပါသလား။ Amyu shayi ni hku nna kaga shang gumhpraw lu mai ai mahkrun masa ni i nga ai kun? Nga ai N nga ai

22.1 If yes, what are they? ရပါက မညသညအရာမားျဖစသနညး။ Nga ai rai yang, hpa ni ta?

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

48

Section L - Comments/Remark - အျခား ေဖာျပခကမား (သ႔) သးသပခကမား - Kaga yu maram la ra ai lam ni

Points need to be noted down Yu maram la nna ka matsing da ra na lam ni Toilets separated for male and female. ကား/မအမသာခြျခားျခငး ရ/မရ Num/La namdum kaga ga garan da/nda Bath room/space separated for male and female. ကား/မ ေရခးခနး ခြျခားျခငး ရ/မရ Num/La hka shin shara kaga ga garan da/nda အမေထာငမရေသာ အမးသမးငယမားအတြက သးသန႔စစဥထားေသာေနရာ ရ/မရ Special space for single women Dinghku nnga ai myu shayi mahkawn kasha ni a matu laksan garan lajang da ya ai shara nga/nnga

49

ေနာကဆကတြစာမကႏာ - ၂ ကခင စစေဘးေရာငစခနးမား၏ လအပခကစစတမး ေကာကယရနအတြက သငတနး အစအစဥ ေအာကတဘာ ၄ရက၊ ၂၀၁၂ - ေအာကတဘာ ၁၃ရက၊ ၂၀၁၂ ရညရြယခက ကခငျပညနယအတြငး ပ႗ပကၡမား၏ အကးဆကမားက ခစားေနရေသာ အမးသမးမား၏ လအပခကမားက လသားခငး စာနာေထာကပမႈလႈပရားသမားအျပင စနစတက အစအစဥမားျပငဆင ၍ ပမေကာငးမြနစြာ ျပနလညတ႔ျပန လပေဆာငေပးႏငရန အရညအခငးဆငရာ အခကအလကမား စေဆာငးေကာကချခငးႏင ခြျခမးစတျဖာျခငးဆငရာသငတနးမားေပးျခငး၊ စြမးရညျမငတငေပးျခငး၊ အသအျမငဖြငေပးျခငးအားျဖင အမးသမးမား၏ လအပခကမားက တတကက ေဖာညႊနးမည ျဖစပါသည။ သငတနး အတြက အၾကမးဖငးေဖာျပခက ၁. အေျခခ ကား၊မ ေရးရာ အယအဆ ၂. အေျခခ ကား၊မ အေျချပ အၾကမးဖကမႈမား ၃. အမးသမးမားႏင ဆးျဖတခကခမတမႈ ၄. လမႈေရးႏင စတပငးဆငရာ ပပးမႈ ၅. လကနကးမႈ ဆန႔ကငတကဖကေရး ၆.လအပသညမားကစစတမးေကာကယျခငးအတြကကငဝတဆငရာလမးညႊနခက(သေဘာတ ခြငျပခက) ၇. လအပခကမားက စစတမးေကာကယျခငးအတြက နညးနာမား (ဥးတညအပစဖြ႔ေဆြးေႏြးျခငးမား၊ တစဥးခငး လေတြ႔ေမးျမနးျခငးမား ျပလပနညး) ၈. အမးသမးမား၏ လအပခကမားက စစတမးေကာကယရန ဥးတညအပစဖြ႔ေဆြးေႏြးမည ေမးခြနးမားအား မၾကမး ေရးဆြျခငးက စတငမတဆကေပးျခငး။ ၉. ျပနလညသးသပျခငးက႑။ ၁၀. ေလကငျခငး ႏင သးသပအၾကျပခကမားေတာငးချခငး။ ၁၁. ကြငးဆငးေလလာျခငးခရးအတြက အေသးစပအစအစဥေရးဆြျခငး။

သငတနးအစအစဥ ေန႔ ၁ - ၄ ေအာကတဘာ ၂၀၁၂

(ၾကာသပေတး) ကား၊မ ေရးရာ အေျခခအသပညာေပး ျခငး GEN

# ေခါငးစဥ/ အစအစဥ သတမတခန ၁. အဖြငနဒါနး - အဘယေၾကာင ဤ သငတနး လပရသနညး၊ သငတနးမာတကာ၊

သငတနး ၏ ရညရြယခက၊ သငတနးအစ အစဥမား။ ၃၀ မနစ

၂. အေျခခစညးမဥးမား - သငတနးတစခလးအတြက ေမာလငခကမား ႏင စနေခၚခက မား

၃၀ မနစ

လကဖကရညေသာကနားခန ၃၀ မနစ

50

၃ လင ႏင ကား၊မ ေရးရာ က မတဆကျခငး ၄၅ မနစ ၄ ကား၊မ ေရးရာ တရားေသအျမင ႏင သာမနအေျခအေနမား တြင ၎ ၏ သကေရာကမႈ

မား ၄၅ မနစ

ေန႔လညစာစားခန ၁ နာရ ၅ လကေတြ႔ကေသာ ကား၊မ ေရးရာလအပခကမား - အေရးေပၚအေျခအေန မားတြင

အမးသမး ႏင အမ းသားမား၏ မတညေသာ လအပခကမား။ ၁နာရ

၆ ကား၊မ ေရးရာ အေလးထားေသာ ရႈ႕ေထာင မ ေရႊ႕ေျပာငးဒကၡသညစခနး အေျခအေနမား အားေလလာျခငး။ (ကား၊မ ေရးရာအခနးက႑မား - မညသက မညသညအရာက လပေဆာငသလ၊ အကးခစားခြင ႏင လႊမးမးႏငျခငး၊ မညသက အကးရ၍ မညသက အကးခစားမႈမရသလ။)

၃၀ မနစ

လကဖကရညေသာကနားခန ၃၀ မနစ ၇ ေန႔ (၁) အားျပနလညသးသပျခငး ၁ နာရ ေန႔ (၂) - ၅ ေအာကတဘာ ၂၀၁၂ (ေသာၾကာ)

ကားမေရးရာ ႏင ဆးျဖတ ခကချခငး UNDP

ကား၊မ ေရးရာ ႏင လပပငခြင ဆကစပမႈ ၁. လပပငခြင ဆငရာ ဂမး ကစားျခငး ၅၀ မနစ ၂. ကား၊မ ေရးရာ လပပငခြငဆကစပမႈ (သငၾကားမႈ ႏင အဖြ႕လကလပေဆာငမႈ) ၃၀ မနစ ၃. ကား၊မ ေရးရာ ၏ မေတာတဆျဖစမႈမား ၄၀ မနစ ကား၊မ ေရးရာ ႏင ေခါငးေဆာငမႈ ၄ ေခါငးေဆာင၏ ဝေသသ လကၡဏာမား ႏင ေခါငးေဆာငမႈ။ ၄၅ မနစ ၅ လပပငခြင ၏ အေျခခမား ၁ နာရ ၆ ေခါငးေဆာငမႈပစမား

အဖြ႔လကေဆြးေႏြးမႈမား ၁.၃၀ နာရ

ပါ၀ငေဆာငရြကျခငး၊ ကယစားျပျခငး ႏငဆးျဖတခကချခငး ၇ အမးသမး၊ အမးသား ႏင ကေလးသငယမား၏ လအပခကမား ျဖညဆညး ေပးရန

အတြက စခနးစမခန႔ခြမႈ အခနးက႑ ကြာဟခကမား ႏင အလားလာ ရေသာနညးလမးက ေဖာထတျခငး သတငးစကားမားအား အမးအစားခြျခားသတမတျခငး။

၁.၃၀ နာရ

၈ သငခနးစာအား ျပနလညသးသပျခငး ၃၀ မနစ ေန႔ (၃) - ၆ ေအာကတဘာ ၂၀၁၂ (စေနေန႔)

ကား၊မ ေရးရာကအေျခခေသာ အ ၾကမးဖက မႈမား

UNFPA

၁ ကား၊မ အေျချပ အၾကမးဖကမႈမား က ပဏာမ မတဆကျခငး မနကပငးခန ၂ ကား၊မ အေျချပအၾကမးဖကမႈပစမား၊ အေျခခအေၾကာငးရငးမား ႏင ၎၏ အကး

ဆကမား

ေန႔လညစာစားခန ၃ အေရးေပၚ အေျခအေနမားတြင ကား၊မ အေျချပအၾကမးဖကမႈ ႏင သကဆငေသာ

အစအစဥမား အား စမခန႔ခြျခငး။ ေန႔လညပငး

၄ ကား၊မအေျချပ အၾကမးဖကမႈ ႏင သကဆငေသာသတငးစကားမားက မညသ႔သရႏင သနညး။ (အဓက သတငးစကားမား)

ေန႔ (၄) - ၇ ေအာကတဘာ ၂၀၁၂ (တနၤလာေန႔)

လမႈေရးႏငစတပငးဆငရာအေထာက အပမား

FXB

51

၁ လမႈေရး ႏင စတပငးဆငရာ အေထာကအပမားအားရငးျပျခငး ၉း၀၀ - ၉း၁၅ ၂ မတဆကျခငး အစအစဥ ၉း၁၅ - ၁၀း၀၀ ေခတနားခန ၁၀း၀၀- ၁၀း၁၅ ၃ လမႈစတပညာဆသညမာ အဘယနညး၊

လမႈေရး ႏင စတပငးဆငရာ ကညမႈ ႏင အေထာကအပမား ဆတာဘာလ။ လမႈေရး ႏင စတပငးဆငရာနယပယေတြက ဘာေတြလ။ ဘာေၾကာင ဒါက အေရးၾကးတာလ။ ဘယသက ဒအေထာကအပက ေပးႏငလ။

၁၀း၁၅- ၁၂း၀၀

ေန႔လညစာစားခန ၁၂း၀၀- ၁၃း၀၀ ၄ လမႈေရး ႏင စတပငးဆငရာ အေထာကအပ၊ ႏစသမေဆြးေႏြးပညာေပးျခငး ႏင

ပညာေပးျခငး (အသပညာျမငတငျခငး) တ႔၏ ကြာျခားခကမား။ လမႈေရးႏငစတပငးဆငရာ အေထာကအပေပးသ တစဥး၏ အဓက အရညအေသြး မား

ႏစသမေဆြးေႏြးပညာေပးျခငး ၏ အေျခခသေဘာတရားမား

၁၃း၀၀- ၁၅း၃၀

ေခတနားခန ၁၅း၃၀- ၁၅း၄၅ ၅ ထေရာကစြာနားေထာငေပးျခငး။ ၁၅း၄၅- ၁၆း၃၀ ၆ ျပနလညသးသပျခငး ႏင အဆးသတအစအစဥ ၁၆း၃၀- ၁၇း၀၀ ေန႔ (၅) ၈ ေအာကတဘာ ၂၀၁၂ (တနလၤာေန႔)

လကနကးျခငး၊ စတခရေသာေရႊ႕ ေျပာငးေနထငျခငး ႏင ကငဝတဆင ရာမဝါဒ မား

UNIAP

အစအစဥ ၁. နဒါနး၊ သငတနး၏ ရညရြယခကမား ၉း၀၀- ၉း၁၅ ၂ လကနကးျခငး၊ တရားမဝင ခးသြငးျခငး ႏင ေရႊ႕ေျပာငးျခငး ၉း၁၅- ၁၀း၁၅ လကဖကရညေသာကနားခန ၁၀း၁၅- ၁၀း၃၀ ၃ လကနကးမႈကျဖစေစႏငေသာဆးကးမား ႏင ထခကလြယေသာ အေျခခ

အေၾကာငးအရငး မား (လကနကး မႈ ကျဖစေစေသာ အေၾကာငး အရငးမား) ၁၀း၃၀- ၁၂း၀၀

ေန႔လညစာစားခန ၁၂း၀၀-၁း၀၀ ၄ လကနကးမႈျဖစစဥအား ရထသ႔ သတငးပ႔တငၾကားျခငး ႏင လကနကးမႈ

တားဆးကာကြယ ေရး ဥပေဒ ၁း၀၀ - ၂း၀၀ ATTF (Mdy)

လကဖကရညေသာကနားခန ၂း၀၀- ၂း၁၅ ၅ ထခကလြယေသာ အေျခခအေၾကာငးအရငးမားက ဘယလေလာခမလ။ ၂း၁၅-၃း၁၅ ၆ ကခငစခနးမားရ လကနကးမႈ ဆးကးမား ႏင လကနကးမႈ ျဖစရန ထခကလြယေသာ

အေျခအေနမား ႏင ပတသတသည စစတမးေကာကယမႈမား အေၾကာငးေဆြးေႏြးျခငး။ ၃း၁၅- ၃း၄၅

ေန႔ (၆) ၉ ေအာကတဘာ ၂၀၁၂ (အဂၤါေန႔)

လကနကးျခငး၊စတခရေသာ ေရႊ႕ ေျပာငးေနထငျခငး ႏင ကင၀တ ဆငရာ မ၀ါဒမား

UNIAP

၁ အစအစဥမား • ကငဝတမားအားမတဆကေပးျခငး • မဝါဒ (၁) – Do No Harm

၉း၀၀ - ၁၀း၁၅

52

• ဗြဒယ ျပသျခငး - ကေမာၻဒးယား ရမား နင လေတြ႔ေမးျမနးျခငးအေခြ • ဗြဒယအား ေဆြးေႏြးျခငး • ျဖစစဥတစခအားသရပေဖာျခငး အစအစဥ (၁) • မဝါဒ (၂) - တစဥးခငးစ လျခမႈ ႏင ေဘးကငးမႈ • ျဖစစဥတစခအားသရပေဖာျခငး အစအစဥ (၂)

လကဖကရညေသာကနားခန ၁၀း၁၅-၁၀း၃၀ ၂ • မဝါဒ (၃) သေဘာတညခက

• ျဖစစဥတစခအား သရပေဖာျခငး အစအစဥ (၃) • မဝါဒ (၄) အမညလ႕ဝကထားျခငး ႏင လျခစတခေစျခငး။ • မဝါဒ (၅) အဖြ႕အား အရညအေသြးျပညဝစြာေရြးခယျခငး ႏင ျပငဆငျခငး • ျဖစစဥတစခ အားသရပေဖာျခငး အစအစဥ (၄) • မဝါဒ (၆) လႊေျပာငးေပးႏငေသာ သတငးအခကအလကမား • မဝါဒ (၇) သတငးအခကအလကမားအား အသးျပျခငး

၁၀း၃၀- ၁၂း၀၀

ေန႔လညစာစားခန ၁၂း၀၀-၁း၀၀ ေန႔ (၆) - ၉ ေအာကတဘာ ၂၀၁၂ (ေန႔လည)

လအပခက မားအားစစတမးေကာကယ ရန နညးစနစမား

CARE Myanmar

၁ Do No Harm အေျခခမေဘာငက မတဆကေပးျခငး အဖြ႕လကအစအစဥ

၁း၀၀-၂း၀၀

လကဖကရညေသာကနားခန ၂း၀၀-၂း၃၀ ၂ လအပခက စစတမး ဆတာဘာလ။

လအပခကစစတမးက ဘာေၾကာငလအပသလ။ ေလကငခနး (အမမကမကျခငး)

၂း၃၀- ၃း၃၀

၃ နညးစနစမား (ဥးတညအပစဖြ႔ေဆြးေႏြးျခငးႏင လေတြ႔ေမးျမနး ျခငးမား) စမကြပကသႏင မတစေရးမတသ ၏ အခနးက႑မား

၃း၃၀- ၅း၀၀

ေန႔ (၇) - ၁၀ ေအာကတဘာ ၂၀၁၂

လအပခကမားအားစစတမးေကာကယရန နညးစနစမား

CARE Myanmar

၁ ယခငသငခနးစာမား အားျပနလညေဆြးေႏြးျခငး လအပခကမားအားစစတမးေကာကယရနအတြက အေျခခစညးမဥးမား က

သတမတျခငး ဥးတညအပစဖြ႔ေဆြးေႏြးျခငး ႏင လေတြ႔ေမးျမနးျခငးမား တြင ေဆာငရန၊ ေရာငရနမား

၉း၀၀-၁၀း၀၀

ေခတနားခန ၁၀း၀၀-၁၀း၃၀ ၂ ဥးတညအပစဖြ႔ေဆြးေႏြးရနအတြကေမးခြနးမား ျပငဆငျခငး ၁၀း၃၀- ၁၂း၀၀ ေန႔လညစာ ၁၂း၀၀-၁း၀၀ ၃ လေတြ႔ေမးျမနးျခငးအတြက ေမးခြနးမား ျပငဆငျခငး ၁း၀၀-၂း၀၀ လကဖကရညေသာကနားခန ၂း၃၀-၃း၉၉ ၄ ပစေရးဆြျခငး (MIMU ႏင ပးေပါငး ၍ ရရလာေသာ အခကအလကမား ထညသြငးရန

ေဆာငရြကျခငး) ၃း၀၀-၃း၃၀

၅ ျပနလညသးသပျခငး ၃း၃၀-၄း၀၀ ေန႔ (၈) - ၁၁ ေအာကတဘာ ၂၀၁၂ (ဗဒၶဟး)

စစတမးေကာကယမည ေမးခြနးမား အားအေခာသတျပငဆငျခငး ႏင ဘာသာျပနျခငး

GEN & MIMU

53

၁ ေမးခြနးမားအား ဘာသာျပနျခငး (ကခင) စစတမးပစအားအေခာသတအတညျပျခငး

GEN& MIMU

ေန႔လညစာစားခန ၂ မႏေလးျမ႕၊ ခရစယာနေကာငးသားမားလႈပရားေဆာငရြကမႈ(Student Christian

Movement) မ ကခငတကသလေကာငးသား မား၏ အကအညျဖင ေမးခြနးမား အားစမးသပျခငး။

ပစ ႏင ေမးခြနးမားက အေခာသတျခငး ႏင အတညျပျခငး။

ပါဝငသမား ႏင SCM

ေန႔ (၉) ႏင ေန႔ (၁၀) - ၁၂ ႏင ၁၃ ေအာကတဘာ ၂၀၁၂

စစတမးေကာကယရနအတြက အေသးစတ အစအစဥ ႏင သတငး စကားမား အား ေလကငျခငး။

GEN ႏင ပါဝငၾကသမား

54

ေနာကဆကတြစာမကႏာ - ၃