2

ေကးဇးတငလႊာစာေရးသႏင သေတသနအဖြ႔အေနျဖင အစးရ၊ ႏငငေရးပါတမား၊ အရပဘကအဖြ႕အစညး၊ ရပရြာအေျချပအဖြ႕မား၊ အလရငမားႏင အနနဂအမားမ ေျဖၾကားေပးသမားႏင ျပညတြငးႏငႏငငတကာကြမးကငပညာရငမားအပါအဝင ဤေလလာခကတြင ပါဝငခသည လပဂၢလတစဥးခငးစႏင အဖြ႕အစညးမားအား အခနယေတြ႕ဆၿပး အေတြ႕အႀကမားက ေဝမေပးချခငးအတြက ေကးဇးတငရလပါသည။

သေတသနျပလပခသမားအေနျဖင အဖးမျဖတႏငသည အႀကဉာဏမားႏင ေဝဖနအႀကျပခကမားေပးခသည ထပေလာငးျဖညစြက ေပးခသမားႏင ဖတ႐ႈသးသပေပးခသမားကလညး ေကးဇးတငမတတမးတငလပါသည။

ေနာကဆးအေနျဖင အထးေကးဇးတငရလသမားမာ သေတသနျပလပခနႏင အစရငခစာေရးသားခနတစေလာကလး ကညလမးၫႊနမႈမားေပးခသည အာရေဖာငေဒးရငးမ Matthew Arnold ႏင Richard Batcheler တ႔ျဖစၾကပါသည။

အစရငခစာပါ အေၾကာငးအရာမားႏင စစစေလလာမႈပငးတြင အမားအယြငးတစစတစရာရခပါက စာေရးသ၏တာဝနသာလင ျဖစပါသည။

ဥးေဆာငသေတသနျပလပသႏင ေရးသားသ

Dr. Peter du Pont

သေတသနလပငနးတြင ပါဝငလပေဆာငေပးၾကသမား

Richard Batchelerသကလငးေဝထငေအာငလငးစၿဖးဝငး Nicola Williams ေစာဆာေဂးဒ Chuenchom Sangarasri-Greacen

ဂရပဖစဒဇငး

ရထြတဥး

ဖတရႈေဝဖနေပးသမား

Adriana Karpinska, PACT and Smart Power Myanmar Chris Greacen, Consultant, The World Bank Chuenchom Sangarasri-Greacen, Palang Thai Guillaume de Langre, IGC မငးခမးဝငး Myanmar Eco Solutions Pariphan Uawithya, Rockefeller FoundationPatrick Pawletko, GIZRichard Batcheler, The Asia Foundation Richard Harrison, PACT and Smart Power Myanmar ရႊနးစဥး WWF Myanmar

အယဒတာ

John H. Rieger

ျမနမာႏငင၏ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရမားသည အေရးပါၿပး စတငဖြ႕စညးခသည အခနမစ၍ ၎တ႔၏ အေရးပါမႈမာ ပ၍သာ တးျမငလာေနသည။ လပငနးတာဝနမား ပမမားျပားလာၿပး အစးရ၏ အသး စရတမ ႀကးမားသညပမာဏက စမခန႔ခြလာရသညႏငအမ သတ႔၏ စရငလပပငခြင အာဏာမားအတြငးမ ျမနမာႏငင၏ အခနးက႑ႏင ျပညသလထ၏ သေဘာထားအျမငမားက တးျမႇငပေဖာလာေနသည။ ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥ ဆကလကျဖစေပၚေနသညႏငအတ ျပညနယ/ တငးေဒသႀကး အစးရမားအား ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငးသည ေဒသႏရအဆငတာဝနရသမားက အပခပမႈဆငရာ အေတြ႕အႀကႏင စြမးရညမားရရေစရန အေထာကအကျဖစေစႏငသည။

၂ဝ၁၃ ခႏစ စကတငဘာလတြင အာရေဖာငေဒးရငး၏ ျမနမာႏငငႏငပတသကသည ပထမဦးဆးေသာ အစရငခစာ ျဖစသည “ျမနမာႏငငရ တငးေဒသႀကးႏင ျပညနယမားရ အပခပမႈစနစ”က ထတေဝခသည။ ယငးအစရငခစာက အစးရ၊ အရပဘကအဖြ႕အစညး၊ အလရငမားႏင ဖြ႕ၿဖးေရး မတဖကအဖြ႕အစညးမားက ေဒသဆငရာ အပခပေရးစနစႏငပတသက၍ မားစြာစတဝငစားလာေစခသည။ ထအခနမစၿပး ေဒသဆငရာ အပခပေရး၊ ၿငမးခမးေရးႏင ပဋပကၡဆငရာ ကစၥရပမားက ပမအေသးစတေလလာရန အာရေဖာငေဒးရငးမ အစရငခစာ ၃၉ ေစာငက ထတေဝခသည။ ၂၀၁၈ ခႏစ ေအာကတဘာလတြင အာရေဖာငေဒးရငးမ ျမနမာႏငင ရ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးအစးရမားႏင ပတသက၍ အသစျပနလညတညးျဖတ၍ ထတေဝခသည။ အသစတညးျဖတထတေဝရာတြင ဗဟခပကငမႈေလာချခငးေၾကာင အဓကႏငငေရး၊ အပခပေရးႏင ဘ႑ာ ေရးပငးဆငရာ အခြငအလမးမားႏင စနေခၚမႈမားက ေဖာထတ၍ ျမနမာႏငင၏ ေဒသႏရအစးရမား၏ ဖြ႕စညးပမားႏင လပကငေဆာငရြကပမားတြင ေျပာငးလမႈမားက ျပငဆငရန လအပသညမားအား ျပငဆင တညးျဖတေဖာျပထားသည။ အစရငခစာတြင အားလးအတြက အေရးႀကးသည ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ အပါအဝင ျမနမာႏငငတြင ဆကလကျဖစေပၚေနသည မဝါဒႏငျပျပငေျပာငးလေရးလပငနးစဥမား အားေကာငး ေစရန အေရးႀကးသည ေဒသႏရအပခပစမမႈဆငရာ ကစၥရပမားႏငပတသက၍ သတငးအခကအလက ပမ စလငၿပး ပညာရပပငးဆငရာအခကအလကမားပမခငမာသည ေဆြးေႏြးမႈတစခကလညး ျဖစထြနးေစသည။

ဤအစရငခစာမာ ျမနမာစြမးအငက႑တြင ေဒသႏရဆငရာ ႐ႈေထာငတစခက ေဖာျပထားၿပး အထကေဖာျပပါ အစရငခစာႏငတြ၍ ဖတ႐ႈရမည အစရငခစာတစေစာငျဖစသည။ အစးရ၏ ျပျပငေျပာငးလေရးပငးဆငရာ လအပခကမားက ပမေဆြးေႏြးႏငေစရနႏင နညးပညာပငးဆငရာ စြမးရညမား ျဖညဆညးေပးရန ရညရြယ ခကမားျဖင အာရေဖာငေဒးရငးသည ျပညနယႏငတငးေဒသႀကး ၇ ခက ပပးကညမႈႏင နညးပညာဆငရာ အေထာကအကမား ေပးလကရၿပး တငးေဒသႀကးႏင ျပညနယ ၁၄ ခလးတြငလညး သငတနးမားေပးလက ရသည။ ျပညနယမားႏင တငးေဒသႀကးမားသည စြမးအင(က႑)က ျပညေထာငစႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားအတြငး မဝါဒ၊ ရငးႏးျမႇပႏမႈႏင ဥပေဒ မေဘာငမားႏငပတသကၿပး ေရာေထြး ထပတျဖစေနသည မားက လမးညႊနမႈ၊ ပပးကညမႈႏင ေသခာရငးရငးလငး လငးျဖစရနလအပေနသည ကစၥတစခအျဖစျဖင နားလညအသအမတျပလာသညက ပ၍ေတြ႕ရလာရသည။

စြမးအငက႑တြင ျပညနယႏငတငးေဒသႀကးမား၏ လပပငခြငမားႏင အခနးက႑မားရငးလငးရနႏင လပစစထတလပျခငး၊ ပ႔လႊတျခငးႏင ျဖန႔ျဖးျခငးလပငနးမားတြင ရငးႏးျမႇပႏမႈမားက မညသ႔အဆးအျဖတ ေပးရမညက နားလညရနမာ အထးလအပခကတစခပငျဖစသည။ တစႏငငလးမးလငးေရးစမခကျဖင ကမၻာ ဘဏ၏ ေခးေငြ အေမရကနေဒၚလာ သနး ၄၀၀ ႏင နညးပညာပပးကညမႈ အားလးနးပါးသည ျပညေထာငစ အဆင အစးရႏင ျပညေထာငစဝနႀကးဌာနမားကသာ အာ႐စကလကရေသာလညး ျမနမာႏငင၏ စြမးအငက႑ တြင ရငးႏးျမႇပႏမႈက ပပးလသည ႏငငေရးစတဆႏၵ (ႏင ျပညပရနပေငြ) မားစြာရေနၿပး ယငးအခကက ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမားအတြက ႀကးမားသညအခြငအလမးတစခက ဖနတးေပးသည။

မအားျဖင အစးရသည ၂၀၁၁ ခႏစကတညးက ျပညနယမားႏင တငးေဒသႀကးမားအား အပခပေရးႏင ဥပေဒပငးဆငရာ လပပငခြငမားက ဗဟခပကငမႈေလာခေပးခသည။ သ႔ေသာ လပငနးစဥမာ ေႏးေကြးေနသည။ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးအစးရဘတဂကမားက သးဆပေပးၿပးေနာကတြငပငလင ၂၀၁၇ - ၁၈ ခႏစတြင အစးရအသးစရတ စစေပါငး၏ ၁၂ ရာခငႏႈနးမသာလင ရသည။ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒႏင ဥပေဒျပမႈပငးဆငရာ အေျပာငးအလမားျဖင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမား၏ လြတလပစြာလပပငခြငပမမားလာေစရနအတြက

အမာစာ

အခြငအလမးမား ဖနတးေပးေနေသာလညး ဗဟခပကငမႈႏင အစးရ၏ အဆငဆငလပေဆာငသည စနစ ေဟာငးမာ ဆကလကကနရေနဆျဖစသည။ စြမးအငက႑အေဆာကအအရငးႏးျမႇပႏမႈမားႏင ခြငျပျခငးမား အေပၚ ပ၍ထနးခပလပကငခြငရေစရန ျပညနယႏငတငးေဒသႀကးမားတြင အခြငအလမးမားစြာရသညမာ အေသအခာပင ျဖစသည။

သ႔ေသာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးခပမားႏင စြမးအငဝနႀကးမားအေနျဖင မညသညေနရာမ စသငသလ။ စြမးအငဆငရာ ကစၥရပမားရလာလင သတ႔ႏင သတ႔၏ဝနထမးမားအေနျဖင နညးပညာပငးဆငရာ အေသးစတ ကစၥရပမားႏင သကဆငသည မဝါဒခမတမႈတ႔က ကငတြယရန အဆငသငျဖစေနၿပလား။ ျပညနယမားအေနျဖင မညသညကစၥမားက မမတ႔ဘာသာ လပပငခြငရၿပး မညသညအခနတြင ျပညေထာငစ၏ခြငျပခက သ႔မဟတ သေဘာတညခကလအပပါသလ။ ျမနမာႏငငအေနျဖင တစႏငငလး လပစစဓာတအားေပးေရးစနစတြင ႀကးမားလသည စနေခၚမႈႏငရငဆငေနရခနတြင ယငးစနေခၚမႈမားက ေျဖရငးရန စမကနးေရးဆြျခငး၊ စမခက အကျဖတသးသပျခငးႏင ညႇႏႈငးျခငး၊ စမခကက စမခန႔ခြျခငးႏင ႀကးၾကပျခငး၊ ျပညသလထႏင တငပင ေဆြးေႏြးျခငးႏင ဆကသြယျခငးစသညေနရာမားတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆင တြင စြမးရညမားျဖည ဆညးရန အခြငအလမးေကာငးတစခပငျဖစသည။

ပ႔လႊတျခငးႏင ျဖန႔ျဖးျခငးစနစက ႏငငေတာအဆင တးခ ႔ျခငး၊ အေသးစားဓာတအားလငးမား တညေဆာက ျခငးႏင စြမးအငစက႐မား စစဥျခငးႏင ေနရာေရြးခယျခငးတ႔ အတြက ရပရြာျပညသလထႏင တငပငေဆြးေႏြး ရာတြင ျပညနယ /တငးေဒသႀကး အစးရ မားအား ေသခာစြာ အသေပးေျပာၾကားၿပး ယငးတ႔၏ သေဘာထား အျမငႏင ပပးကညမႈမား မားစြာလအပသည။ ဥပေဒပငးအရ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒႏင လပစစဥပေဒတ႔တြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမားသည စြမးအငဖြ႕ၿဖးတးတကမႈတြင ႀကးမားသည လပပငခြငအာဏာႏင တာဝနမားအပႏငးထားသည။ စြမးအငဆငရာ အစအစဥေရးဆြျခငးႏင အေကာငအထညေဖာမႈတြင ဗဟ ခပကငမႈေလာခသည ပမေလာခသည ခဥးကပမႈမးျဖင ျမနမာႏငငအတြက စြမးအငက႑တြင ရငးႏး ျမႇပႏသမားအား ဆြေဆာငႏငမညျဖစၿပး စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးတးတကမႈက အေထာကအကျဖစေစမည ႏငငေတာ အဆင အားေကာငးသည စြမးအငစနစတစခက တညေဆာကႏငပါလမမည။

ကြႏပတ႔အေနျဖင “ပါဝါက ဗဟခပကငမႈေလာချခငး - ျမနမာစြမးအငက႑တြင ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ အခနးက႑” သည အသးဝငသည သတငးအခကအလကမားေပးႏငမညျဖစၿပး ျမနမာစြမးအင က႑တြင ဗဟခပကငမႈေလာခမႈက ေဒသႏရဆငရာ အပခပစမမႈ ျပျပငေျပာငးလေရးတြင ပတသကဆကစပ ေနသမားအားလးက ပပးကညႏငပါလမမညဟ ေမာလငမပါသည။ ႏငငတဝမးလးရ ေဒသစးပြားေရးဖြ႕ၿဖး တးတကမႈႏင ႀကးထြားမႈက အေထာကအကျဖစေစမည စးပြားေရး စြန႔ဥးတထြငလပငနးႏင ရငးႏးျမႇပႏမႈတ႔က ျဖစထြနးေစျခငးအပါအဝင ႀကးမားသညအကးေကးဇးမားလညးရေစလမမည။

Dr. Matthew B. ArnoldCountry Representative The Asia Foundation, Myanmar Yangon, April 2019

မာတကာအတေကာကမတစ iအႏစခပ ေဖာျပခက iii

အခနး (၁)။ မတဆက ၁၁.၁။ ျမနမာစြမးအငက႑တြင ဗဟခပကငမႈေလာချခငးသည အဘယေၾကာင အေရးႀကးပါသနညး ၁၁.၂။ ဗဟခပကငမႈေလာချခငးက စြမးအငက႑၌ မညသ႔အကးဝငပတသကပါသလ ၂၁.၃။ ေနာကခသမငးႏင ရညရြယခကမား ၂၁.၄။ သေတသနျပလပခသညနညးလမးမား ၃၁.၅။ အစရငခစာ ဖြ႕စညးတငျပပ ၃

အခနး (၂)။ ျမနမာစြမးအငက႑က သးသပတငျပခက ၄၂.၁။ စြမးအငအရငးအျမစမားႏင ျဖညတငးမႈ ၄၂.၂။ လပစစမးလငးေရးႏငပတသကသည စနေခၚမႈ ၆၂.၃။ တစႏငငလး လပစစဓာတအားရရေရးစမကနး ၈၂.၄။ ရငးႏးျမႇပႏမႈ နယပယတစခလးအတြငးရ စြမးအငဖြ႕ၿဖးမႈ ၉၂.၅။ ဓာတအားလငးတးခ ႔ျခငးစမကနး ၁၂၂.၆။ စြမးအငက႑တြင အလရငမား၏ အခနးက႑ ၁၃၂.၇။ စြမးအငေထာကပေငြ ျပနာ ၁၄၂.၈။ “အမနတကယကသငသည အခြနအခ” က စးပြားေရးႏင စကမႈလပငနးရင သးစြသမားအတြက ပမားသည ၁၄

အခနး (၃)။ ျပညနယမားႏင တငးေဒသႀကးမား-စြမးအငက႑တြင ယငးတ႔၏အခနးက႑ မေဘာငႏငဖြ႕စညးပ ၁၅၃.၁။ စြမးအငဖြ႕ၿဖးတးတကမႈအတြက မညသ႔ေသာ ဥပေဒဆငရာ မေဘာငမးရသလ ၁၅၃.၂။ စြမးအငက႑တြင ျပညနယမားႏင တငးေဒသႀကးမားႏင ဆကဆလပကငေနသည ျပညေထာငစအဆငအဖြ႕အစညးမား ၂၀၃.၃။ ေဒသႏရစြမးအငဆငရာ အပခပစမမႈပစ စြမးအငက႑တြင ဝနႀကးမားအေနျဖင ႏစေနရာက အၿပငတာဝနခေနရမႈ ၂၄

အခနး (၄)။ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးမား - စြမးအငမဝါဒႏင လကေတြ႕ အပခပစမမႈ ၂၆၄.၁။ စြမးအငက႑တြင အဓကဥးစားေပးလပငနးမားႏင စးရမပပနခကေတြက ဘာေတြလ ၂၆၄.၂။ စြမးအငက႑တြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ လကရအခနးက႑က ဘယလရလ ၂၈၄.၃။ စြမးအငက႑တြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားက မညသညေနရာတြင ပါဝငႏငပါသလ ၃၄

အခနး (၅)။ ေတြ႕ရခကမားႏင အႀကျပခကမား ၄၆၅.၁။ အဓကေတြ႕ရခကမား ၄၆၅.၂။ အဓကအႀကျပခကမား ၅၁

အခပပ ၅၅အဆးသတမတစမား ၇၂ကးကား ၇၆

i

အတေကာကမတစ

ADB Asian Development Bank အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏCSO Civil society organization အရပဘကအဖြ႕အစညးDDA Dawei Development Association ထားဝယဖြ႕ၿဖးေရးအသငးDEPP Department of Electric Power Planning (DEPP) (under MOEE) လပစစစြမးအားစမေရးဥးစးဌာန (MOEE လကေအာကရ) DPTSC Department of Electric Power Transmission and System Control

လပစစဓာတအားပ႔လႊတေရးႏင ကြပကေရးဥးစးဌာနDRD Department of Rural Development (of MOALI) ေကးလကဖြ႕ၿဖးေရးဥးစးဌာန (စကပးေရး၊ေမြးျမေရးႏင ဆညေျမာငးဝနႀကးဌာနလကေအာကရ) ECD Environmental Conservation Department (of MONREC) (သဘာဝသယဇာတႏင ပတဝနးကငထနးသမးေရး ဝနႀကးဌာနလကေအာကရ)

သဘာဝပတဝနးကင ထနးသမးေရးဥးစးဌာနEGAT Electricity Generating Authority of Thailand ထငးႏငင လပစစဓာတအား ထတလပေရးအာဏာပငအဖြ႕EIA Environmental impact assessment သဘာဝပတဝနးကငဆငရာအကးဆကမားေလလာဆနးစစခက EMP Environmental Management Plan သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ စမခန႔ခြမႈအစအစဥ EPGE Electricity Power Generating Enterprise (under MOEE) လပစစဓာတအားထတလပေရးလပငနး (MOEE လကေအာကရ)ESCO Energy service company စြမးအငဝနေဆာငမႈကမၸဏESC Electricity supply corporation စြမးအငျဖန႔ျဖးေရး ေကာပေရးရငးESE Electricity Supply Enterprise (under MOEE) လပစစဓာတအားျဖန႔ျဖးေရးလပငနး (MOEE လကေအာကရ)FDI Foreign direct investment ႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈ FY Fiscal year ဘ႑ာႏစ GAD General Administration Department အေထြေထြအပခပေရးဥးစးဌာန GAO General Administration Offices အေထြေထြအပခပေရး႐းမား GIZ Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit, a German development agency ဂာမနဖြ႕ၿဖးတးတကေရးေအဂငစHyCEM Hydro for Community Empowerment and Myanmar ရပရြာဖြ႕ၿဖးတးတကမႈႏင ျမနမာအတြက ေရအားလပစစ IEE Initial environmental examination ကနဥးသဘာဝပတဝနးကငဆငရာ စစေဆးမႈ IGC International Growth Center ႏငငတကာ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ စငတာIPP Independent power producer ပဂၢလကစြမးအငထတလပသ JICA Japan International Cooperation Agency ဂပနႏငငတကာပးေပါငးေဆာငရြကမႈေအဂငစ KOICA Korea International Cooperation Agency ကရးယားႏငငတကာပးေပါငးေဆာငရြကမႈေအဂငစMESC Mandalay Electricity Supply Corporation မႏေလးလပစစဓာတအား ျဖန႔ျဖးေရးေကာပေရးရငး MIC Myanmar Investment Commission ျမနမာရငးႏးျမႇပႏမႈေကာမရင MIMU Myanmar Information Management Unit ျမနမာသတငးအခကအလက စမခန႔ခြေရးဌာန MMK Myanmar kyat (national currency) ျမနမာကပေငြ (ႏငငသးေငြေၾကး)

MOALI Ministry of Agriculture, Livestock, and Irrigation စကပးေရး၊ေမြးျမေရးႏင ဆညေျမာငးဝနႀကးဌာန MOEE Ministry of Electricity and Energy လပစစႏင စြမးအငဝနႀကးဌာနMONREC Ministry of Natural Resources and Environmental Conservation သဘာဝသယဇာတႏင ပတဝနးကင ထနးသမးေရးဝနႀကးဌာနMOPF Ministry of Planning and Finance စမကနးႏငဘ႑ာေရးဝနႀကးဌာန MoU Memorandum of Understanding နားလညမႈစာခြနလႊာ MP Member of parliament လႊတေတာကယစားလယMW Megawatts မဂၢါ၀ပNGO Nongovernmental organization အစးရမဟတသညအဖြ႕အစညးမားNEP National Electrification Project တစႏငငလးမးလငးေရးစမခက NLD National League for Democracy အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပNPC National Planning Commission အမးသားစမကနးေရးဆြေရးေကာမရငNVE Norwegian Water Resources and Energy Directorate ေနာေဝးႏငင ေရအရငးအျမစမားႏင စြမးအငဌာန PAP Project-affected persons (with reference to an EIA) စမခက-အကးသကေရာကသညသမား (EIA တစခက ရညညႊနးလက) PFM Public financial management ျပညသ႔ေရးရာ ဘ႑ာေငြစာရငးစမခန႔ခြမႈPPA Power purchase agreement စြမးအငဝယယမႈဆငရာ သေဘာတစာခပPTC Pho Thee Cho Co., Ltd. ဖးသးခကမၸဏလမတက REAM Renewable Energy Association of Myanmar ျမနမာႏငငျပညၿမစြမးအငအသငး SAD Self-administrated division ကယပငအပခပခြငရတငးSAZ Self-administrated zone ကယပငအပခပခြငရနယေျမSCADA Supervisory control and data acquisition (system for controlling the power grid)

ႀကးၾကပကြပက အပခပမႈႏင သတငးအခကအလကရရမႈ (ဓာတအားလငးထနးခပသညစနစ)SEA Strategic environmental assessment ဗဟာကသည သဘာဝပတဝနးကငဆနးစစေလလာခကSES Socio-economic survey လမႈ-စးပြားစစတမး SHS Solar home system ေနစြမးအငျဖင အမသးလပစစစနစSPP Small Power Producer Program အေသးစားစြမးအငထတလပမႈစမကနးVSPP Very Small Power Producer Program အလြနေသးငယသည အေသးစားစြမးအငထတလပမႈစမကနးYESC Yangon Electricity Supply Corporation ရနကန လပစစဓာတအား ျဖန႔ျဖးေရးေကာပေရးရငး

iii

အႏစခပ ေဖာျပခကေနာကခ အေၾကာငးအရာ

ျမနမာႏငင၏ စြမးအငက႑ ဖြ႕ၿဖးမႈအတြက ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး တ႔၏ အခနးက႑၊ ႏငငစြမးအင အနာဂတက ပေဖာရာတြင တငးေဒသႀကး/ ျပညနယတ ႔ကယတငႏင ၎တ႔၏ ဌာနမားပါ၀ငမႈ တးျမႇငႏငမည နညးလမးမားက ယခအစရငခစာမ စးစမးေလလာထားပါသည။ အာရ ေဖာငေဒရငးမ ၂၀၁၈ ေအာကတဘာလတြင ထတေ၀ခသည ျပညနယ/တငး အပခပေရးစနစမားအား သးသပေလလာထားၿပး လအပေသာ ျပျပငေျပာငးလမႈမားက အႀကျပထားေသာ ျမနမာႏငငရ တငးေဒသႀကး ႏင ျပညနယမားရ အပခပမႈစနစ သေတသနအစရငခစာႏငတြ၍ ယခ အစရငခစာက ေလလာႏငမည ျဖစသည။ အဆပါ အစရငခစာကသ႔ပင ယခေလလာမႈ အစရငခစာသည ေျပာငးလတးတကေနေသာ ျမနမာ စြမးအငက႑အတြငးရ အခြငအလမးႏင စနေခၚမႈမားအေပၚ ျပညနယ ႏင တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ သေဘာထားအျမငမားက ထညသြငး ႏငရန ႀကးပမးထားပါသည။

၂၀၁၁ မစ၍ ျမနမာႏငငရ ျပညေထာငစအဆင အစးရသည ဥပေဒျပေရး ႏင အပခပေရးဆငရာ အခြငအာဏာမားက ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး တ႔ထသ႔ တျဖညးျဖညးခငး ခြေ၀လႊေျပာငးလက ရေနသည။ သ႔ေသာလညး ထကသ႔ ခြေ၀လႊေျပာငးမႈတြင ဗဟအစးရ၏ မလရရငးစြ အာဏာႏင လပပငခြငမားျဖင မညကသ႔ ဆကသြယခတဆကရမညမာ မရငးလငး ေသးသလ စမးသပရျခငးလညး မရေသးသည အေနအထားပင ျဖစသည။ စြမးအငက႑ တစခတညးက ၾကညမညဆပါက ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရမားသည မဝါဒႏင စမကနးေရးဆြျခငး၊ ျပညသလထျဖင တငပငျခငး ႏင ခြငျပခကေပးျခငး၊ ေဒသတြငး (၁၁ ေကဗြ) ဓာတအားလငးမားက စမခန႔ခြျခငး၊ မဟာဓာတအားလငးႏင ခတဆကထားျခငး မရသည ဓာတအားလငးမားက စမျခငး အထးသျဖင ျပည ၿဖးၿမစြမးအငသး ဓာတအားလငးမားႏင ပဂၢလက ရငးႏးျမပႏမႈျမငတငျခငးစသည လပငနး ကစၥရပမားတြင ပမအားထတရန အခြငအလမးမားစြာ ရေနပါသည။

ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရ မားသည ၎တ႔၏ စြမးအငက႑ဆငရာ တာ၀နမားက မညကသ႔ ေဆာငရြကေနျခငးႏင ေဒသတြငး စြမးအင လအပခကက ျဖညဆညးရနအတြက လကရ မဝါဒႏင လမးၫႊနခက မားသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရအရာရမားက မညမေထာကပ ေပးႏငသညက ယခအစရငခစာတြင ေဖာျပထားပါသည။

ရညရြယခက

အဓကအားျဖင သေတသနေမးခြနးေလးခက ယခအစရငခစာမ ေျဖဆ သြားမည။

● ျပညနယ/ တငးေဒသႀကးမားရ စြမးအငဆငရာ အပခပသမားအတြက အေျခခဥပေဒ၊ ဥပေဒႏင ဖြ႔စညးအပခပမႈဆငရာ မေဘာငဆသညမာ အဘယနညး။ စြမးအငက႑တြင ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငး အလားအလာ ရပါသလား။

● ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးမားသည စြမးအငက႑၏ မညသည အပငးတြင ကယပငဆးျဖတခက ခမတႏငသနညး။

● ေဒသႏရ စြမးအငဆငရာမဝါဒ၊ စမခန႔ခြမႈႏင ဆးျဖတခကခမတျခငး လပငနးစဥမား ပမေကာငးမြနလာေစေရးအတြက မညသညစနေခၚမႈ၊ အခြငအလမးႏင နညးလမးဗဟာမား ရေနသနညး။

● စးပြားေရး ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈရရရန

သေတသန နညးလမးမား

ယခ အစရငခစာအတြက စြမးအငက႑က ပေဖာေနသည အငအားမား က နားလညရန စာရြကစာတမးမားစြာမ ေလလာျခငးႏင ျမနမာႏငငအႏ႔မ ဆယႏႊယပါ၀ငသမားစြာျဖင ေျခာကလၾကာ ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမား လပ ေဆာငခပါသည။ ရမးျပညနယ၊ ရနကန၊ တနသၤာရႏင ပခးတငးေဒသႀကး၊ ေနျပညေတာတ႔တြင ကြငးဆငးသေတသနျပ ေလလာျခငးက ၂၀၁၈ ေမလမ ေအာကတဘာလအထ ျပလပခသည။ ထသ႔ျပျခငးျဖင ပဋပကၡ သမငးေၾကာငး၊ အပခပေရး ျပနာမား၊ ပထဝ၀ငေရးရာ၊ ဆငးရမြေတမႈ အဆင၊ လဥးေရ စသညအခကမားတြင ကြျပားမႈရေသာ ျပညနယမား ႏင တငးေဒသႀကးမားက ႏႈငးယဥႏငသြားေစသည။ အထကပါကာလ အတြငးမာပင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆင၌ စြမးအငအေရးက လပေဆာငေနသည အရပဘကအဖြ႕အစညးမား၊ စြမးအငဆငရာ ကၽြမးကငသမားႏင အႀကေပးမား၊ ပဂၢလက ရငးႏးျမပႏသမားႏင လပငနးရငမား၊ ႏငငတက အလရငမား၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ၀နႀကးမားႏင လႊတေတာကယစားလယမားအပါအ၀င ေဒသႏရ စြမးအင အပခပေရးနယပယမ ဆကႏႊယပါ၀ငသ ၇၈ ဥးက ေတြ႕ဆေမးျမနးျခငး ျပလပႏငခပါသည။

အဆပါ အစရငခစာကသ႔ပင ယခ

ေလလာမႈအစရငခစာသည ေျပာငးလ

တးတကေနေသာ ျမနမာစြမးအငက႑

အတြငးရ အခြငအလမးႏင စနေခၚမႈ

မားအေပၚ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး

အစးရမား၏ သေဘာထားအျမငမားက

ထညသြငးႏငရန ႀကးပမးထားပါသည။

ျမနမာစြမးအငက႑

ျမနမာတစႏငငလး လပစစမးရရေရးအေၾကာငး ေျပာမညဆပါက တနးတ ညမျခငးမရမႈက ေျပာရမည ျဖစသည။ ရနကနတငးေဒသႀကး တစခ တညးကပင တစႏငငလး၏ လပစစမးရရမႈ ထက၀ကေကာက အသးျပ ေနသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမား လပစစမးရရမႈမာလညး မညမ မႈမား ရေနကာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ၁၄ခတြင ၉ခ၏ လပစစမးရရမႈ ႏႈနးမာ ၄၀ ရာခငႏႈနးသာ ရသည (ေအာကပါပတြင ၾကညပါ)။

အစးရသည အဆပါ စနေခၚမႈမားအား အမးသားအဆင လပစစမးရရေရး စမခက (NEP) ေရးဆြ အေကာငအထညေဖာျခငးျဖင ေျဖရငးႏငရန ႀကးပမးေနသည။ ၎စမခကအရ ၂၀၃၀ တြင တစႏငငလးရ အမေထာင စတငး လပစစမးရရမည ျဖစသည။ ၂၀၁၄ ခႏစတြင ျမနမာႏငငအႏ႔ လပစစမး ရရသည အမေထာငစမာ ၂.၃ သနး ရသည။ စမခကေအာငျမငေရး အတြက ၂၀၃၀ အမ ထပမ၍ အမေထာငစ ၇.၂ သနးေကာ လပစစမး ရရရနလအပၿပး ကနကစရတ အေမရကနေဒၚလာ ၅.၈ ဘလယ ရႏငကာ အၾကမးဖငးအားျဖင တစအမေထာငလင ေဒၚလာ ၈၀၀ ကနကလက ရသည (ကမာၻ႔ဘဏ၊ ၂၀၁၆)။

၁၉၈၈ မ ၂၀၁၇ အတြငး ျမနမာႏငငသ႔ ႏငငျခား တက႐ကရငးႏးျမႇပႏမႈ စစေပါငး၏ ၅၈% မာ စြမးအငက႑မ ျဖစသည။ စြမးအငက႑ ရငးႏးျမႇပႏမႈ ထက၀ကနးပါးမာ လပစစက႑တြငျဖစၿပး ရငးႏးျမႇပႏမႈ ၁၄ခ အတြက စစေပါငး ကနေဒၚလာ ၂၀.၁ ဘလယရခကာ အမားစမာ ေရအားလပစစ စမကနးမား ျဖစသည။ ထလပစစက႑ ရငးႏးျမႇပႏမႈမား၏ ၆၀% ေကာ မာ ျမနမာစးပြားေရး ျပနလညဖြငလစခၿပး မၾကာမ ၂၀၁၀-၁၂ ခႏစမား အတြငးတြင ရငးႏးျမႇပႏချခငး ျဖစသည။ လပစစၿပးေနာက အျခား စြမးအငဆငရာ ရငးႏးျမႇပႏမႈက႑မားမာ ေရနႏင ဓာတေငြ႕တြငျဖစ သည။ လပစစမးအတြက သဘာ၀ဓာတေငြ႕က အဓကအသးခမည ပစရေနၿပး စမကနးအားလး၏ ၈၀%မာ သဘာ၀ဓာတေငြ႕ျဖစၿပး ၁၅% မာ ေရအားလပစစႏင ေနေရာငျခညစြမးအငမာ ၅% ျဖစသည (MOEE 2018A)။

စြမးအငက႑တြင အစးရမ စကထတကနကချခငး၏ အကးဆကျပနာမား

လပစစဓာတအားေပးျခငးက အစးရမ ႀကးမားစြာ စကထတ ကနကခ ထားၿပး ၂၀၃၀ တြင ၁၀၀ ရာခငႏႈနး မးလငးရမညဆေသာ အမးသား

ပ (၁)။ ျပညနယႏငတငးေဒသႀကးမားတြင လပစစမးရရမႈအေျခအေန

တနသၤာရ

ရခင

ဧရာ၀တ

ခငး

ကရင

စစကငး

ပခး

မေကြး

ရမး

ကခင

ေနျပညေတာ

မြန

မႏေလး

ကယား

ရနကန

၀% ၁၀% ၂၀% ၃၀% ၄၀% ၅၀% 60% ၇၀% ၈၀% ၉၀% ၁၀၀%

ျပညေထာငစ မဟာဓာတအားလငးသ႔ ခတဆကထားေသာ အမေထာငစ %

၁၀.၇ %

၁၆.၇ %

၁၇.၁ %

၃၂.၃ %

၂၁.၀ %

၃၅.၂ %

၃၆.၉ %

၂၅.၄ %

၃၀.၈ %

၅၀.၀ %

၅၅.၈ %

၄၉.၄ %

၅၅.၅ %

၇၇.၁ %

၈၃.၄ %

ရငးျမစ။ MOEE web site: http://www.moee.gov.mm/en/ignite/page/80)

v

ရညမနးခကက ျပညေထာငစ စြမးအငႏင လပစစ၀နႀကးဌာက ခကခေသာ အေျခအေနတြငး ကေရာကေစခပါသည။ ျမနမာႏငငသည အာဆယတြငး လပစစဓာတအားခ ေကာကခမႈ အနညးဆး ႏငငလညး ျဖစပါသည။ အမသးဓာတအားခသည ထတလပမႈကနကစရတျဖစေသာ တစကလ၀ပ လင ၁၀၉ ကပ (ကနေဒၚလာ ၇.၂ ဆင) ထက ထက၀ကေကာပင နညးပါးေနပါသည။ ထ႔ေၾကာင အစးရသည အမတြငသး လပစစဓာတအားခ တြင တစယနစက ၅၉-၇၄ ကပ (ကနေဒၚလာ ၃.၉-၄.၉ ဆင) အ႐ႈး ေပၚေနလကရသည (de Langre 2018)။ ယနစအလကက အ႐ႈးေပၚ ေနေသာေၾကာင လပစစမးရရသည အမေထာငစမားလာသညႏငအမ စြမးအငႏင လပစစ၀နႀကးဌာန၏ လေငြသညလညး တးျမငလာမည ျဖစသည။

၂၀၁၇-၁၈ ဘ႑ာႏစတြင လပစစမးေပးျခငးမ အ႐ႈးေပၚမႈသည ကပ ၄၀၆.၅၂ ဘလယ (ကနေဒၚလာ သနး ၃၀၀) ရခသည။ ၎ကနးဂဏနး သည ၂၀၁၈-၁၉ ဘ႑ာႏစတြင ကနေဒၚလာ သနး ၄၀၀ ႏင ၅၀၀ ၾကား အထ ေရာကရသြားမညဟ ေမာမနးထားၿပး ေနာကႏစ အနညးငယ အတြငး တစႏငငလး ထတကနတနဖး စစေပါငး၏ ၁ ရာခငႏႈနးျဖစေသာ ကနေဒၚလာ ၁ ဘလယအထ ေရာကရသြားမည ျဖစသည (Thant 2017, de Langre 2018; Thant 2018A)။ ထကသ႔ အစးရမ စကထတ ကနကချခငးသည ေရရညခမည မဟတေပ။ ကမ ၻာ႔ဘဏ၏ ခန႔မနးခက အရ ၂၀၃၀တြင တစရာရာခငႏႈနး လပစစမးရရရနအတြက စစေပါငး ကနေဒၚလာ ဘလယ ၃၀ ခန႔ ရငးႏးျမႇပႏမႈ လအပမည ျဖစသည။ အၾကမးဖငး ပေဖာတြကခကပါက ျမနမာႏငင၏ ၂၀၁၇-၁၈ ခႏစ ဘ႑ာေငြရရမႈသည ကနေဒၚလာ ၅ ဘလယေအာက အနညးငယ ေလာနညးၿပး အမးသားအဆင မးလငးေရးအတြက ႏငင၏ ၁၀ ႏစစာ ဘ႑ာေငြရရမႈက အသးခရမည ျဖစသည (de Langre 2018)။

ဥပေဒအရ လပပငခြငႏငေဒသႏရစြမးအင အပခပေရးဖြ႕စညးပ

၂၀၀၈ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒသည ျပညေထာငစႏင ျပညနယ/တငး ေဒသႀကး အစးရမားအား စြမးအငဆငရာ လပပငခြင အာဏာအသးသး ေပးအပထားပါသည။ ျပညေထာငစ မဟာ ဓာတအားလငးသ႔ ဆကသြယ သည ဓာတအားထတလပမႈႏင ျဖန႔ျဖးမႈအားလးတ႔က ျပညေထာငစ အစးရမ ကငတြယစမသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားက မဟာဓာတအားလငးႏင ဆကသြယထားျခငးမရသည အလတစားႏင အေသးစား လပစစစနစမားက ကငတြယထနးခပပငခြငရသည။

၂၀၁၄ လပစစ ဥပေဒအရ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမား၏ ၃၀ မဂါ၀ပ ထကနညးၿပး မဟာဓာတအားလငးႏင ခတဆကထားျခငးမရေသာ စနစမားက လငစငေပးပငခြငအား ကန႔သတထားသည။ အကယ၍ ၎စနစ၏ပငရငသည မဟာဓာတအားလငးျဖင ခတဆကလပါက ျပညနယ သ႔မဟတ တငးေဒသႀကးထ ေလာကလႊာတငရမည ျဖစသည။ သ႔ေသာလညး စြမးအငႏင လပစစ၀နႀကးဌာနသည ခြငျပပငခြင သ႔မဟတ ျငငးဆနပငခြင ရသည။ လငစငစညးမဥးစညးကမးမားကလညး စြမးအင ႏင လပစစ၀နႀကးဌာနက သတမတႏငသည။ လကရအခနတြင အေသးစား ဓာတအားထတလပေရး လပငနးမားအေနျဖင မဟာဓာတအားလငးက ခတဆကရန ဥပေဒျပထားခက မရေသးေပ။

ေအာကပါ ဇယားမားသည ျပညေထာငစအစးရႏင ျပညနယ/တငးေဒသ ႀကး အစးရမားအၾကား တာ၀နခြေ၀ထားမႈက ေဖာျပထားသည။ ဇယား (၁) သည ဓာတအားထတလပေရးက ေဖာျပထားၿပး ဇယား (၂) သည ဓာတအားျဖန႔ျဖးေရးႏင ပ႔လႊတေရးတ႔က ေဖာျပထားသည။

လပငနး တာ၀နရသ

မဂါ၀ပ ၃၀ ထကမားေသာ သ႔မဟတ မဟာဓာတအားလငးျဖင ခတဆကထားေသာ လပစစထတလပေရး

ျပညေထာငစအဆင - လပစစဓာတအားထတလပေရးလပငနး၊ စြမးအငႏင လပစစ၀နႀကးဌာန

မဂါ၀ပ ၃၀ ထကနညးေသာ သ႔မဟတ မဟာဓာတအားလငးျဖင ခတဆကထားျခငးမရေသာ လပစစထတလပေရး

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား

ဇယား (၁)။ လပစစထတလပေရးဆငရာ တာ၀နမား

လပငနး တာ၀နရသ

၃၃ ေကဗ ႏငအထက ဓာတအားပ႔လႊတေရး ျပညေထာငစအဆင - လပစစဓာတအားပ႔လႊတေရးႏငကြပကေရးဥးစးဌာန၊ စြမးအငႏင လပစစ၀နႀကးဌာန

၁၁ ေကဗ လပစစျဖန႔ျဖးေရး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား(သ႔မဟတ ကယပငအပခပခြငရတငး/ေဒသ ဥးစးအဖြ႕)

၄၀၀ ဗ႔ လပစစျဖန႔ျဖးေရး ရပရြာအပခပေရး(သ႔မဟတ ကယပငအပခပခြငရတငး/ေဒသ ဥးစးအဖြ႕)

ဇယား (၂)။ လပစစျဖန႔ျဖးေရးႏင ဓာတအားပ႔လႊတေရးဆငရာ တာ၀နမား

Note: SAD is a self-administrated division, SAZ is a self-administrated zone.

vi

ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးတငးတြင ၀နႀကးခပတစဥးႏင စြမးအင အေရးအတြက ၀နႀကးတစဥးစ ရၾကသည။ ၎မာ ျမနမာအစးရ ဖြ႕စညးပ တစရပ ျဖစသည။ သ႔ေသာလညး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး စြမးအင၀နႀကး မား ဥးေဆာငရသည ဌာနအမားစမာ အမနတကယတြင ျပညေထာငစ ၀နႀကးဌာန၏ အစတအပငးမား ျဖစသည။ ျပညေထာငစ၀နႀကးဌာန၏ ဌာန႐းမားသည ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးတငးတြင ရသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး၏ စြမးအငဆငရာ ဘတဂကတြင အကန႔အသတရမႈ ကလညး နညးပညာမအစ လပငနးစမမႈအထ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသည ျပညေထာငစမ ပဂၢလမားက မခရေစသည။

ထကသ႔ အတားအဆးစနေခၚမႈမား ရေနေသာလညး ျပညနယ/တငး ေဒသႀကး စြမးအင၀နႀကးမားသည ၎တ႔၏ ဌာနမားအေပၚ လပပငခြင ပမ ရရလာၾကၿပး မဝါဒခမတျခငး၊ စမကနးေရးဆြျခငးႏင ဘ႑ာေငြ လာထားျခငးတ႔၌သာမက ၀နထမးစမခန႔ခြျခငးတြငပင တာ၀နမား တးျမႇငယလာၾကပါသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမား၏ စြမးအငဆငရာ ဥးစားေပးႏင အခြငအလမးမား

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး စြမးအင၀နႀကးမားတြင အဓကရညမနးခက သးခရသည။ ၎တ႔မာ လပစစမးရရႏငမႈ တးျမႇငရန၊ လပစစမးအတြက ကနကစရတက ပမတတႏငရနႏင လေလာကေသာ လပစစဓာတအား က ထတလပႏငရနတ႔ ျဖစသည။ ထဥးစားေပးမႈမားသည အမးသား ဒမကေရစအဖြ႕ခပ၏ လမးတညေဆာကျခငး၊ ေရရရေရး၊ လပစစႏင ပညာေရးစသည ဖြ႕ၿဖးေရး ဥးစားေပးက႑မားႏငလညး အကး၀ငမႈ ရေနသည။ အထကပါ ရညမနးခကမားက ျပညမႏငေရးအတြက စြမးအင ၀နႀကးမားသည ျမနမာႏငင၏ ဥပေဒ၊ ဖြ႕စညးပႏင ဘတဂကမေဘာင အတြငးတြင ႀကးစားလပေဆာငရမညျ ဖစသည။ လေတြ႕ေမးျမနး၍ ေတြ႕ရလာေသာ လကရအေျခအေနအတြငးမ ေပၚထြကလာသည စဥးစား စရာမားႏင ဥးစားေပးရမည အရာမားက ယခ အစရငခစာတြင အသားေပး ေဖာျပထားပါသည။ ၎တ႔မာ

● ထေရာကၿပး အားလးၿခလႊမးႏငသည ဓာတအားျဖန႔ျဖးေရးျဖစရန● သငေတာေသာ ဓာတအားပမာဏ ထတလပႏငရန● မလေလာကေသာ ဘတဂကႏင ဓာတအားခ နညးေနျခငးက

ေျဖရငးရန● စမကနးခြငျပရာတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမား၏ အခနးက႑● ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမား၏ စြမးအငဆငရာ ဥပေဒအသစမား တ႔ျဖစၾကသည။

စြမးအငက႑ အတြက ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမား လပေဆာငႏငမည အခြငအလမးမားကလညး ယခအစရငခစာတြင ထညသြငးေဖာျပထား ပါသည။

၁။ အႀကးစားစြမးအငဖြ႕ၿဖးမႈ စမကနးမားအတြက ဥးေဆာငအဆျပျခငး။ ကရငျပညနယသည ၎၏ နယနမတအတြငး ေကာကမးေသြး ဓာတအားေပးစက႐တစခ တညေဆာကရန လပေဆာငခသည။ ၎စမကနးက ေဒသခမားက ဆန႔ကငပယခခသည။ ထအျဖစအပက က ၾကညပါက ဥပေဒအရ ၃၀ မဂါ၀ပထကႀကးေသာ လပစစ စမကနးမားက ျပညေထာငစအစးရ ကသာ လပေဆာငႏငေသာလညး

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားအေနျဖင ဥးေဆာငအဆျပျခငး ကလညး လပေဆာငႏငသညက ေတြ႕ရသည။

၂။ ေဒသဆငရာ ဓာတအားလငးမားႏင စပလဥး၍ ကယပငဆးျဖတခြင ပမရရျခငး။ တနသၤာရတငးေဒသႀကးသည ျပညေထာငစ ဓာတအား လငးျဖင ခတဆကထားျခငး မရေခ။ ၎တြင မးစကႀကးမားျဖင ဓာတအားေပးေသာ ေဒသတြငး ဓာတအားလငးမားသာရၿပး ဓာတအား ျဖန႔ျဖးေရးအတြက ျပညေထာငစအစးရမ ေဆာကလပေပးထားေသာ ျဖန႔ခေရးလငးမားက အသးျပေနျခငး ျဖစသည။ တနသၤာရတငး ေဒသႀကးတြင လပစစမးရရေရး ကယပငလပေဆာငခြငေပးထား ျခငးက ၾကညပါက ျပညနယ/တငးေဒသႀကးတ႔သညလညး တငဒါ ႏင ေလလစနစမားက အသးျပ၍ ၎၏နယေျမအတြငး လပစစမး ရရေရး ထေရာကစြာစမႏငေၾကာငး သႏငသည။ ၂၀၁၃ တြင တနသၤာရတငးေဒသႀကး လႊတေတာမ အတညျပလကသည တငး ေဒသႀကး လပစစဥပေဒမာ ေဒသတြငး ဓာတအားရရေရးႏင ဓာတ အားလငး တညေဆာကျခငး လပငနးမားအတြက အေျခခအတျမစပင ျဖစသည။

၃။ အေသးစားေရအားလပစစမားက အားေပးျမႇငတငျခငး။ အၾကမးဖငး အားျဖင ျမနမာေကးရြာ ၆၄,၀၀၀ ၏ ေလးပတစပတြင ဒဇယမးစက၊ အေသးစားေရအားလပစစ သ႔မဟတ ဇ၀ဓာတေငြ႕လပစစ စသညတ႔ ရၾကသည။ ေကးရြာမား၏ ၆% သာ လပစစမး ျပညျပည၀၀ ရရေနသည (Greacen 2017)။ တစခနတညးမာပင အေသးစား ေရအားလပစစထတလပျခငး ရငးႏးျမပႏမႈတးျမႇငႏငမည အခြင အလမးမားလညး ရေနသည။ ဥပမာ ရမးျပညနယသည ၁ မဂါ၀ပ ထက ေသးေသာ ေရအားလပစစလပငနး ၅၀၀၀ ေကာက တည ေဆာကခၿပး ေဒသတြငး ဓာတအားလငး ဖြ႕ၿဖးေစရန လပေဆာငခ သည (Min 2018)။ အေသးစားေရအားလပစစ လပငနးမားက ပပးရနအတြက ျပညနယ၏ စညးကမးမားသညလညး အေရးႀကး ပါသည။

၄။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမားသည စြမးအငက႑ ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငး၌ပါ၀ငၿပး ၃၀ မဂါ၀ပ ထကနညးေသာ လပငနးမားက ဥးေဆာငျခငး။ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အေတာမားမားတြင ေကးရြာအဆင ဓာတအားလငးမား တညေဆာကထားၿပး ျဖစသည။ သ႔ေသာလညး ဗဟခပကငမႈမရေသာ အတနငယ အရြယအစားႀကး သည လပစစထတလပေရး လပငနးမား၌ ရငးႏးျမပႏျခငးမာမ နညးပါးလသည။ မဂါ၀ပ ၁-၃၀ အၾကား လပစစထတလပေရးမာ စးပြားေရးအရ တြကေခကကႏငၿပး ကနကစရတအားျဖငလညး ထေရာက အကးရႏငပါသည။ သ႔ရာတြင ျပညတြငးႏင ျပညပ ရငးႏးျမႇပႏသမားမာ ၎စမကနးမားက “ဘဏေခးေငြျဖင ပပး ႏငျခငး မရေသာ” လပငနးမားအျဖစ မတယထားၾကသည။ အဘယ ေၾကာငဆေသာ ၎လပငနးမားက ထတလတလာမည ဓာတအားက ၀ယယမႈ သေဘာတစာခပ ခပဆႏငရနအတြက ျပညနယ/တငး ေဒသႀကး အစးရမား၌ ေငြေၾကးအခြငအာဏာ မရေသာေၾကာင ျဖစသည။ ၿပးခသည ႏစႏစဆယအတြငး အေသးစားဓာတအား ထတလပမႈအစအစဥျဖင ထငးႏငငသည လစစစထတလပေရးတြင ဗဟခပကငမႈေလာခရန ႀကးပမးချခငးကလညး ယခအစရငခမ ေလလာထားပါသည။ ၂၀၀၉ မစတင၍ လပစစထတလပမႈ ၂၄,၇၅၀ မဂါ၀ပတြင ၂၀% မာ မဂါ၀ပ ၅၀ ထကေသးေသာ ဓာတအားေပး

vii

အဓကေတြ႕ရခကမားႏင အႀကျပတငျပခကမား

ေဒသတြငးႏင ႏငငတကာတြင လပေဆာငေနၾကသည လားရာအတငး စြမးအငထတလပျခငးကပ၍ ဗဟခပကငမႈေလာခရန လပေဆာငပါက စြမးအငက႑တြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးတ႔၏ အခနးက႑သည ပမ၍ ႀကးထြားလာမည ျဖစသည။ ထေၾကာင ယခအစရငခစာက ျပညနယ ႏင တငးေဒသႀကးမားသည ၎တ႔၏ နယနမတအတြငး မညသညေနရာ တြင လပပငခြငရသည၊ မညသညေနရာတြင စြမးရညျမႇငတငရန လအပ သည၊ စြမးအငဆငရာ စမကနးေရးဆြျခငးတြင မညကသ႔ ပးေပါငးေဆာင ရြကရန အခြငအလမးရသည စသညတ႔က အသားေပးေဖာျပထားပါသည။ ေတြ႕ရခကမားႏင အႀကျပတငျပခကမားက ေအာကပါအတငး နယပယ သးခ ခြျခားႏငပါသည။● စြမးအငဆငရာ ဥပေဒျပျခငး၊ မဝါဒႏင စမကနးေရးဆြျခငး ● စြမးအငစမကနးမားက သးသပေလလာျခငးႏင ဓာတအားလငး

စမခန႔ခြမႈ● ဗဟဓာတအားလငးႏင မခတဆကထားေသာ လပစစထတလပမႈ၊

စြမးအငက႑ ဗဟခပကငမႈေလာချခငး

စက႐မားမ ထတလပချခငး ျဖစသည။ ထျဖစရပသည ျမနမာႏငင အတြကလညး စတ၀ငစားဖြယ စနမနာယစရာျဖစႏငသည (Greacen and Greacen 2004, Tongsopit 2014)။

၅။ ျပညေထာငစဓာတအားလငးႏင ဆကသြယျခငးမရေသာ လပစစ ထတလပမႈမားႏင ေကးရြာအဆင ဓာတအားလငးမားအတြက လပေဆာငျခငး။ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးမား၏ လပပငခြင အတြငးတြင ရငးရငးလငးလငး ရေနသညမာ အေသးစားႏင ျပညေထာငစ ဓာတအားလငးျဖင ဆကသြယျခငးမရေသာ လပစစ ထတလပျခငးမား ျဖစသည။ အမးသားအဆင လပစစမးရရေရး စမခကသည အႀကမးရရေရး အစအစဥအျဖစ ေကးရြာေထာငေပါငး မားစြာတြင ျပညေထာငစ ဓာတအားလငးႏင ဆကသြယျခငးမရေသာ လပစစထတလပမႈမား လပေဆာငေနသည။ ျပညနယႏင တငး ေဒသႀကး အစးရမားအေနျဖင ၎ဓာတအားထတလပျခငးမားက ထနးေကာငးရာတြင အေရးပါေသာ အခနးက႑မ ပါ၀ငမညျဖစ သည။ ေကးလကဖြ႕ၿဖးေရးဌာနသည ျပညေထာငစႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမား စဥးစားသးသပႏငရနအတြက လမးၫႊန ခကမားပါ၀ငေသာ စညးမဥးစညးကမး အၾကမးက ေရးဆြထားၿပး ျဖစသည။

စြမးအငဆငရာ ဥပေဒျပျခငး၊ မဝါဒႏင စမကနးေရးဆြျခငးတ႔အတြက အႀကျပခကမား

၁။ စြမးအငဆငရာ ဥပေဒျပျခငးႏင စညးမဥးစညးကမးေရးဆြရာတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမား၏ အခနးက႑က တးျမႇငေပးရန၂။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ စြမးအငဆငရာ အခကအလကေကာကယမႈႏင စမကနးေရးဆြမႈ စြမးရညမားက ျမႇငတငေပးရန၃။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး စြမးအင၀နႀကးမားအား စြမးရညျမငေအာင ေလကငသငၾကားေပးရန၄။ စြမးအငက႑ဖြ႕ၿဖးေစရနအတြက ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဘတဂကမားက တျဖညးျဖညးတးျမႇငေပးရန၅။ အဆငးရဆး အမေထာငစမားအား ဓာတအားလငးႏင ခတဆကရာတြင ကနကစရတကညေပးရန

စြမးအင စမကနးမားက သးသပေလလာျခငးႏင ဓာတအားလငး စမခန႔ခြျခငးအတြက အႀကျပခကမား

၁။ ျပညေထာငစ ဓာတအားလငးႏင ခတဆကထားေသာ စမကနးမားက ျပနလညသးသပရာတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမားအား တရား၀ငအခနးက႑ ပမေပးရန၂။ အႀကးစား စြမးအငစမကနးမားက ေရြးခယရာတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမားအား တရား၀ငအခနးက႑ ပမေပးရန၃။ ၃၀ မဂါ၀ပေအာက စမကနးမားက ျပညနယ/တငးေဒသႀကးတ႔၏ ခြငျပခကသာခြငျပရန၄။ ဗဟခပကငမႈေလာခေသာ၊ ျပညေထာငစဓာတအားလငးႏင ခတဆကထားေသာ လပစစစမကနးမား ျမႇငတငရန၅။ စြမးအငဆငရာနညးပညာႏင ဘ႑ာေရးပညာရပမားက ၀နႀကးမားႏင အႀကးတနးမားအား သငတနးေပးရန၆။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အငဂငနယာမားက သငတနးေပးရန

ဗဟဓာတအားလငးႏင မခတဆကထားေသာ လပစစထတလပမႈ၊ စြမးအငက႑ ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငး

၁။ ျပညေထာငစ ဓာတအားလငးႏင ခတဆကထားျခငးမရေသာ ဓာတအားထတလပမႈမားက ထနးေကာငးစမရန ျပညေထာငစႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးတ႔အတြက ဥပေဒမားေရးဆြရန

၂။ အေသးစား လပစစထတလပသမားအား အကာအကြယေပးေရး အစအစဥထားရရန ၃။ ရမးျပညနယရ အေသးစား ေရအားလပစစထတလပမႈမားက ေထာကပရန၊ လအပသလ အျခားေသာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမားကလညး

ပပးရန၄။ ေကးရြာအဆင အေသးစား လပစစထတလပေရးမားအတြက မေဘာငတစရပ ေရးဆြရန၅။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားအတြက အေသးစား လပစစထတလပေရးဆငရာ သငတနးမားေပးရန

viii

စြမးအငက႑တြင ဗဟခပကငမႈေလာချခငး အခြငအလမးမား

ျမနမာႏငင စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးတးတကရနအတြက စြမးအငက႑သည အလြနပငအေရးပါလပါသည။ ျမနမာႏငငတြင လပစစမးရရသည အမေထာငစ ၄၂% သာ ရေနျခငးမာ အေရေတာငအာရတြင အနမဆးရာခငႏႈနး ျဖစပါသည။ အထကတြင ေဖာျပခသလပင ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး ၁၄ ခ အနက ၈ ခတြင လပစစမးရရမႈ ရာခငႏႈနးမာ ေလးဆယရာခငႏႈနးေအာကသာ ရေနပါသည။ ႏငငတစ၀မးရ အဆပါေနရာမားက လပစစမး ေပးႏငရနအတြက ႀကးမားေသာ ရငးႏးျမႇပႏမႈ လအပေနပါသည။ ၎ႀကးမားေသာ ရငးႏးျမႇပႏမႈသည တငးျပည၏ စးပြားေရးအတြကလညး အကးရေစမည ျဖစသည။ သ႔ေသာလညး စြမးအငထတလပေရးႏင ျဖန႔ျဖးေရးက ျပညေထာငစအစးရတစခတညးကသာ ထနးခပလပေဆာင ႏငလမမည မဟတေပ။ ဗဟမမထနးခပေသာ၊ အေသးစား စြမးအငအရငးအျမစမားမာ အကးအျမတမားစြာ ေပးစြမးႏငပါသည။ အလြနႀကးမားေသာ စမကနးမားထက ၎တ႔က လငျမနစြာ တညေဆာကႏငသည။ ထ႔ျပင ၎တ႔သည ဓာတအားလငးမား၏ ခႏငရညႏင စတခရမႈက တးျမႇငေပး ႏငသည။ စြမးအငကမၸဏႀကးမားစြာပင ဗဟမ မထနးခပေသာ၊ ကာဗြနထတလႊတမႈနညးေသာ စမကနးမားက ေျပာငးလလပေဆာငလာၾကၿပး ထငရားေသာ ဥပမာအျဖစ စြမးအငကမၸဏႀကး Engie က ေတြ႕ႏငသည။ ဆးျဖတခက ခမတျခငးမားတြင ဗဟမခပကငမႈ ေလာချခငးအားျဖင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးတ ႔သည စြမးအငဆငရာ အေျခခအေဆာကအဦတြင ရငးႏးျမႇပႏမႈမားက ပမ၍ ဆြေဆာငလာႏငမည ျဖစသည။ ထရငးႏးျမပႏျခငးမားသည ျမနမာႏငငရ လသနးေပါငးမားစြာအတြက လပစစမးက ယေဆာငလာေပး႐သာမက အလပအကငႏင စးပြားေရး အခြငအလမးသစမားပါ ယေဆာငလာေပးႏငမည ျဖစသည။

1

၁.၁။ ျမနမာစြမးအငက႑တြင ဗဟခပကငမႈေလာချခငးသညအဘယေၾကာင အေရးႀကးပါသနညး

ေဒသႏရအပခပစမမႈသည ျမနမာ၏အနာဂတအတြက အေရးႀကးလၿပး ႏငငတြငးရ အေျခအေနမားစြာကသ႔ပင ႀကးမားလငျမနသညအေျပာငးအလႏင ႀကေတြ႕ေနရသည။ ၂၀၀၈ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒသည ဇာတေကာငအသစမား ႏင အဖြ႕အစညးအသစမားက မတဆကေပးခၿပး အထးသျဖင ျပညနယႏငတငးေဒသႀကး အစးရမားကဖြ႕စညးခၿပး ျမနမာႏငငတစဝမးလးရ ျပညသလထအားလး၏ ဘဝမားက ႀကးမားထငရားစြာ ေျပာငးလေစႏငေသာ ဗဟ ခပကငမႈက ေလာခသည လပငနးစဥက စတငခသည။

ဗဟခပကငမႈေလာချခငးသည ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥက အားေကာငးေစ၍ အပခပစမမႈက ေကာငးမြနေစၿပး ထေရာကသည လႏင လမႈေရးဆငရာ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈကပပးေပးႏငသည အလားအလာမားရသည။ (Batcheler ၂၀၁၈) တာဝနခမႈရၿပး ပါဝငခြငေပး၍ ပြငလငးျမငသာမႈရေသာ ေဒသႏရအဆင အစးရမားက ဥပေဒမားႏင မဝါဒမားက ေရးဆြအေကာငအထညေဖာရာတြင ျပညသလထအား အာဏာႏငလႊမးမးမႈပ၍ ေပးႏငသည။ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအေပၚ ယငး၏အကးသကေရာကမႈက ေကာလြန၍ ေဒသႏရအပခပစမမႈက ျမနမာႏငင၏ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈအတြက အဓပၸာယျပညဝသည ပပးကညမႈေပးၿပး လေနမႈဘဝအဆငအတနးမားကလညး တးတက ျမငမားေစႏငသည။ ျမနမာႏငငကသ႔ စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ ေႏးေကြးကာ ျပညသ႔ဝနေဆာငမႈ လပငနးမား၏ အရညအေသြးမာ အားနညးေနသည ႏငငမးတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသည ပ၍ေကာငးမြနထေရာကစြာ တ႔ျပနျဖညဆညးေပးႏငေသာ ျပညသ႔၀နေဆာငမႈမားေပးျခငးတြင ပါ၀ငႏငမည အခြငအလမးမား ရေနပါသည။

စြမးအငက႑သည ျမနမာႏငင၏ စးပြားေရးတးတကမႈႏင ဖြ႕ၿဖးေရးအတြက အေျခခလအပခကတစချဖစသည။ ျမနမာႏငင၏ လပစစေပးေဝႏငမႈႏႈနးမာ ျပညနယႏငတငးေဒသႀကး ၁၄ ခအနက ၉ ခတြင ၄၀ ရာခငႏႈနးေအာက၊ တစႏငငလးအေနျဖင အမေထာငစ စစေပါငး၏ ၄၂ ရာခငႏႈနးသာ လပစစမးရရၾကၿပး အေရ႕ေတာငအာရႏငင မားအားလးတြင အနညးပါးဆးျဖစသည။ ႏငင၏ ယငးေဒသမား၌ လပစစမးရရေစရန ရငးႏးျမႇပႏမႈမားစြာ လအပမညျဖစၿပး အေကာငအထညေဖာႏငခပါက စးပြားေရးအကးအျမတမားစြာရရႏငမည။ သ႔ေသာ ျပညေထာငစ အစးရတစခတညးကသာ ဗဟမလမးညႊန၊ ခပကင၍ မျဖစႏငသည အေၾကာငးရငးမားစြာ ရသည။ ပထမဥးစြာ ေဒသအတြက ဥးစားေပးမားက ေဖာထတၿပး စစဥလပကငႏငရန ေဒသအစးရ၏ ပါဝငပတသကမႈ လအပသည။ ဒတယအေနျဖင အမားစမာ ျပညၿမစြမးအင အမးအစားျဖစေသာ အေသးစားစြမးအင အရငးအျမစမားမ ထတလပမႈ စရတမာ အလြနအမငးကဆငးေနၿပး1 အထးသျဖင အႀကးစားစြမးအငကမၸဏႀကးမားစြာသည ယငးတ႔၏ ရငးႏး ျမႇပႏမႈမားက ဗဟခပကငမႈေလာနညးေသာ ကာဗြနထတလပမႈနညးသည အရငးအျမစမားတြင ရငးႏးျမႇပႏသည ဘကသ႔ ေရႊ ႔လာၾကကာ အထငရားဆးမာ စြမးအငကမၸဏႀကး အနနဂ(Engie)2 ျဖစသည။ ဗဟခပကငမႈနညးသည အေသးစား စြမးအငထတလပမႈမားအရငးအျမစမားသည ပမာဏႀကးမားသည မဟာစမကနးမားထက မားစြာ ပ၍လငျမနစြာလညး စစဥလပေဆာငႏငၿပး ခ႕ထြငႏငသည။ လပစစဓာတအားလငးမား၏ ခႏငရညအားႏင ယၾကညစတခရမႈလညး တးတကေကာငးမြနေစႏငသည။

အကဥးခပဆရလင စြမးအငအရငးအျမစမားႏင ပတသကသည ဆးျဖတခကမား ခမတျခငးတြင ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငးက ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆငရ စြမးအငဆငရာ အေျခခအေဆာကအဦမားတြင ရငးႏးျမႇပႏမႈမား ရရလာေစရန ဆြေဆာငႏငသည။ (ACORE ၂၀၁၈) ယငးသ႔ လပေဆာငျခငးျဖင ျမနမာျပညသလထ သနးေပါငး မားစြာက လပစစရရေစႏင႐သာမက အလပအကငအခြငအလမးမား၊ အသကေမြးေကာငးလပငနးမားႏင စးပြားေရး အခြငအလမးမားစြာကလညး ဖနတးေပးႏငပါသည။ (Jarvis et al. ၂၀၁၁)

မတဆကအခနး ၁

2

၁.၂။ ဗဟခပကငမႈေလာချခငးက စြမးအငက႑၌ မညသ႔အကးဝငပတသကပါသလ

ယခအစရငခစာႏင အတပးတြဖတ႐ႈရမည အာရေဖာငေဒးရငးမ ၂၀၁၈ ခႏစ ေအာကတဘာလတြင ထတေဝခသည ျမနမာႏငငရ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးအစးရမား အစရငခစာ- ႏငငေရး၊ အပခပစမေရးႏင ဘ႑ာေရးတြင ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငး၏ အဓကျပနာမားႏင စနေခၚမႈမားက အေသးစတေဖာျပထားသည။

ဤအစရငခစာသည

လကရအေနျဖင ျမနမာႏငငတြင ႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈ၏ ထကဝကေကာ (၅၈ ရာခငႏႈနး) (Eurocham 2017) ရၿပး ဖြ႕ၿဖးတးတကရန အဓကလအပ ေနသည စြမးအငက႑အတြကလညး အလားတဗဟခပကငမႈ ေလာချခငး ဆငရာ သေဘာတရားမားက အသးျပထားပါသည။ ဤအစရငခစာတြင စြမးအငဆငရာ ေမးခြနးမားႏင ကစၥရပမားက ကငတြယေဆြးေႏြးထားၿပး ယငးတ႔မာ -

• စြမးအငစနစ အထးသျဖင လပစစစနစႏင ပတသက၍ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမား အေနျဖင မညသညလပငနးတာဝနမားက လပေဆာငရမညနညး။

• ျပညေထာငစအစးရ၏ လပငနးေဆာငတာမားႏင ယငးတ႔၏ လပပင ခြငအာဏာမားႏင လပငနးတာဝနမား မညသ႔ဆကစပမႈရသနညး။

• စြမးအငက႑တြင ႏငငေရး၊ အပခပစမမႈႏင ဘ႑ာေရးဆငရာ ဗဟခပကငမႈေလာချခငး အတငးအတာ မညမရသနညး။

• ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမားအေနျဖင မညသညေနရာတြင ျပမလပေဆာငႏငၿပး မညသည အခြငအလမးမားတြင အကန႔အသတ မားသနညး။

• ျပညနယ သ႔မဟတ တငးေဒသႀကးတြင စြမးအငက႑ရငးႏးျမႇပႏမႈ မား ေရြးခယရာ၌ သတ႔အေနျဖင မညသညအခနးက႑မ ပါဝငခြင ရသနညး။

• ေနစြမးအငသး အမတပဆငစနစမားႏင အေသးစားဓာတအားလငး မားကသ႔ေသာ မဟာဓာတအားလငးက ဆကသြယထားျခငးမရေသာ

ေဖာျပခက (၁)။ အဓကသေတသနတြင ေမးျမနးခသည ေမးခြနးမား

• ျပညနယ/တငးေဒသႀကး စြမးအငအာဏာပငအဖြ႕၏ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒဆငရာ၊ဥပေဒေၾကာငးအရႏင အဖြ႕အစညးဆငရာ မေဘာငက ဘာလ။ စြမးအငက႑တြင ဗဟခပကငမႈ ေလာခလာမညပရပါသလား။ • ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမားသည စြမးအငက႑တြင မညသညေနရာ၌ လြတလပစြာလပကငႏငပါသလ။• ေဒသႏရအဆင စြမးအငမဝါဒ၊ စမအပခပမႈႏင ဆးျဖတခကခမတမႈတ႔ တးတကေကာငးမြနလာေစေရးႏငပတသက၍ မညသည စနေခၚမႈမား၊ အခြငအလမးမားႏင နညးဗဟာမားရသလ။• စးပြားေရးဖြ႔ၿဖးတးတကမႈအတြက လအပသည ပဂၢလကက႑ စြမးအငရငးႏးျမႇပႏမႈက ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမားက မညသ႔ ဆြေဆာငႏငမညနညး။

လငးမားအတြက စညးမဥးစညးကမးမား ခမတရာတြင သတ ႔ အေနျဖင မညသညအခနးက႑မ ပါဝငခြငရသနညး။3

၁.၃။ ေနာကခသမငးႏင ရညရြယခကမား

စြမးအငက႑က ပေဖာသည တြနးအားမားက နားလညသေဘာေပါကရန ရၿပးသား အခကအလက၊ အေၾကာငးအရာ၊ အစရငခစာမားအား ေလလာ ျခငး (desk research) ႏင ျမနမာႏငငတစဝမးလးရ က႑အတြငး ပတသကဆကႏႊယသမားစြာႏင ေျခာကလၾကာ ေတြ႕ဆေမးျမနးခသည မားအေပၚ အေျခခ၍ ယခ အစရငခစာက ေရးသားထားပါသည။ ယငး တြနးအားမားက ေဒသခရပရြာအဖြ႔အစညးမားႏင အပစမားက မညသ႔ အကးသကေရာကသည၊ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးမားက စြမးအင က႑တြင ဆးျဖတခကခမတသည တာဝနမားက မညသ႔ကငတြယ လပကငေနၾကသညႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမားအေနျဖင ယငးတ႔ေဒသ၏ စြမးအငဆငရာ အနာဂတ တးတကေကာငးမြနေစရန လပေဆာငႏငသည အာဏာတ႔က ေဖာျပထားသည။

အပခပစမမႈတြင ျမနမာႏငင၏ လကရစနစတြင သသာထငရားစြာ တမ ထးျခားသညအခကမာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမားႏင အလပ လပေနၾကသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမားမ အစးရဝနထမးမားသည အမနတြင ျပညေထာငစအဆင အစးရဝနထမးမားျဖစၾကၿပး ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာနမားသ႔ တာဝနခၾကရသည။ ဤႏငငေရး အခငးအကငးအတြငး ေတြ႕ရသည လကၡဏာတစရပမာ မညသညႀကးမားသည စမခကမား၊ စမကနးမား၊ လပေဆာငမႈမား၊ ရငးႏးျမႇပႏမႈမားကမဆ ျပညေထာငစ အစးရ၏ ကစၥရပမားအျဖစသာ သေဘာထား သတမတေလရၾကျခငး ျဖစသည။

ဤသေတသနသည ျပညနယမားႏင တငးေဒသႀကးမားအား ထေရာက သည မဝါဒအႀကၪာဏေပးျခငးျဖင ျမနမာႏငင၏ စြမးအငက႑ဖြ႕ၿဖး တးတကမႈက ပပးကညလၾကသည မဝါဒခမတသမား၊ အစးရအရာရမား၊ ကြမးကငပညာရငမားႏင ႏငငတကာအဖြ႔အစညးမားစသည ကယျပန႔ လသည ပရသတမားအတြက ရညညႊနးေရးသားပါသည။

3

၁.၄။ သေတသနျပလပခသညနညးလမးမား

သေတသနအဖြ႕သည ရမးျပညနယ၊ ရနကန၊ တနသၤာရႏင ပခးတငး ေဒသႀကးမားႏင ေနျပညေတာတ႔တြင ေျခာကလေကာၾကာ (၂၀၁၈ ခနစ ေမလမ ေအာကတဘာလအထ) ကြငးဆငး သေတသန ျပလပခ ပါသည။ ဤေဒသမားက ေရြးခယရျခငးမာ ျပညနယမားႏင တငးေဒသႀကး မားက ႏႈငးယဥႏငရနႏင အပခပစမမႈဆငရာကစၥရပမား၊ လဥးေရမား၊ ဆငးရႏြမးပါးမႈ အေျခအေနအမးမး၊ ပထဝအေနအထားမားႏင ပဋပကၡ သမငးမားကလညး နားလညႏငေစရန ျဖစသည။

စာေရးသသည ျပညေထာငစႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆငမားတြင စြမးအငဆငရာ ကစၥရပမားႏငပတသက၍ လပကငေနေသာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆင လႊတေတာကယစားလယမား၊ ဝနႀကးမား၊ လပစစ ႏင စြမးအငဝနႀကးဌာနမ ျပညေထာငစအဆငႏငဌာနခြမားမ စြမးအင ဆငရာ အရာရမားႏင ႏစႏငင အစးရမားႏင ႏငငတကာ အလရငအဖြ႕ အစညးမား၊ ပဂၢလကက႑ ရငးႏးျမႇပႏသမားႏင စမခကမားလပေဆာင ေနသမား၊ စြမးအငဆငရာ အႀကေပးမားႏင ကြမးကငသမားႏင အရပ ဘကအဖြ႕အစညးမားမ ကယစားလယမား စစေပါငး ၇၈ ဥးတ႔ႏင ေတြ႕ဆ ေမးျမနးခပါသည။ ေတြ႕ဆေမးျမနးခရာတြင စြမးအငက႑ ဆးျဖတခက ခမတမႈတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ လပပငခြငအာဏာ၊ အခနးက႑ႏင လကေတြ႕တြင မညသ႔လပကင ေဆာငရြကေနသညက အဓကဥးစားေပး ေမးျမနးခသည။ အခပပ (က) တြင ေတြ႕ဆေမးျမနးခ သမား၏ စာရငးက တငျပထားပါသည။

အဓကသေတသန ေမးခြနးမားႏင ဆကစပသည သတငးစာေဆာငးပါး မားႏင မတတမးမား၊ စြမးအငက႑မ အဓကအစရငခစာမား ပါဝငသည ရၿပးသား အခကအလကမားက သေတသနျပျခငး (desk research) က ေတြ႕ဆေမးျမနးခကမားက အားျဖညထားသည။

(ဤအစရငခစာအတြက) ေတြ႕ဆေမးျမနးခကမားသည စြမးအငက႑ ဆးျဖတခကခမတမႈတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမား၏ လပပင ခြငအာဏာႏင အခနးက႑က ဗဟထား၍ လကေတြ႕တြင မညသ ႔ လပကငေဆာငရြကေနသညက အဓကေမးျမနးခသည။

၁.၅။ အစရငခစာ ဖြ႕စညးတငျပပ

ဤမတဆကအခနး အၿပး အခနး (၂) တြင စြမးအငက႑၌ စြမးအင အရငးအျမစမားႏင ျဖန႔ျဖးေရး၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လပစစမးရရမႈ၊ တစႏငငလး မးလငးေရးစမခက၊ ႏငငေတာအဆင လပစစ တးခ ႔ေရး စမကနးမား၊ စြမးအငက႑တြင ေထာကပေငြျပနာႏင အလရငမား၏ အခနးက႑တ႔ အပါအဝင ျမနမာစြမးအငက႑က ၿခငသးသပတငျပ ထားသည။ အခနး (၃) တြင ၂၀၀၈ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒပါ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ ဥပေဒပငးဆငရာ မေဘာငႏင လပပငခြင အာဏာႏင ၂၀၁၄ ခႏစ လပစစဥပေဒတ႔က ေဖာျပထားသည။ စြမးအင က႑တြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆငတြင လပေဆာငေနသည ျပညေထာငစအဆင ဌာနအခ႕အေၾကာငးက ရငးလငးေဖာျပၿပး ေဒသႏရ အဆင စြမးအငအပခပစမမႈ ဖြ႕စညးပကလညး ရငးျပထားသည။ အခနး (၄) တြင ဤက႑၌ အဖြ႕အစညးအတြက ျပညနယ/တငးေဒသႀကးဆငရာ ဥးစားေပးလပငနးမားႏင အခြငအလမးမားက ေဖာျပ၍ ေတြ႕ဆေမးျမနးခက

မားႏင မတတမးမတရာမားက သေတသနျပထားခက (desk research) အေပၚအေျခခ၍ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား စြမးအငက႑တြင လကေတြ႕ပါဝငရသည အခနးက႑မားက သးသပတငျပထားသည။ ေနာကဆး အခနး (၅) ၌ အဓကေတြ႕ရခကမားက တငျပၿပး ျပညနယ/တငး ေဒသႀကးအစးရမား က အကးသကေရာကေစသည စြမးအငကစၥ ရပမားက စမခန႔ခြရန သတ႔၏စြမးရညမား တးတကလာေစရနအတြက အႀကျပခကမားျဖင အဆးသတထားသည။

(ဤအစရငခစာအတြက)

ေတြ႕ဆေမးျမနးခကမားသည

စြမးအငက႑ ဆးျဖတခကခမတမႈတြင

ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမား၏

လပပငခြငအာဏာႏင အခနးက႑က

ဗဟထား၍ လကေတြ႕တြင မညသ႔

လပကငေဆာငရြကေနသညက

အဓကေမးျမနးခသည။

4

အခနး ၂ျမနမာစြမးအငက႑က သးသပတငျပခက

၂.၁။ စြမးအငအရငးအျမစမားႏင ျဖညတငးမႈ

စြမးအငသည တက႐ကဝနေဆာငမႈလပငနးတစခမဟတေသာလညး မးထြနးျခငး၊ ေအးခေစျခငး၊ ခကျပတျခငး၊ ေလေအးစကအသးျပျခငးႏင သယယပ႔ေဆာငေရးကသ႔ေသာ ျပညသလထလအပသည ဝနေဆာငမႈမားအတြက လအပသည။ စြမးအငသည စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအတြက အေျခခကသည အစတအပငးတစချဖစၿပး ဤအစရငခစာတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆငတြင စြမးအငက႑တြင ရငးႏးျမႇပႏမႈသည စးပြားေရးဖြ႕ၿဖး တးတကမႈအတြက ကနဥးလအပခကတစခဟ ေဆြးေႏြးထားသည။ (“စြမးအငက႑ဆတာဘာလ” ေဖာျပခက တြငၾကညပါ။)

ျမနမာႏငငတြင အသးျပေနသည စြမးအင၏ထကဝကခန႔သည မ႐းဖလာ စြမးအငက႑ဟ ေခၚဆၾကသည - အဓကအားျဖင ခကျပတရနအတြကအသးျပသည ထငးေလာငစာ - ဇဝေလာငစာမရရသည။ “ေခတသစ” စြမးအငစနစ၏ အဓကအမးအစားမားမာ လပစစထတလပရနအသးျပသည ေရအားလပစစႏင သဘာဝဓာတေငြ႕ တ႔ႏင သယယပ႔ေဆာငေရးအတြက အသးျပသည စကသးဆႏငဓာတေငြ႕တ႔ျဖစသည။ အခ႕မာ လပစစ (၂) ထတလပရန အေသးစားဓာတအားလငးမားတြင ဒဇယဂငနေရတာစကမားက အသးျပသည။

ဇဝေလာငစာ ၁၀၀၆၉

ေကာကမးေသြး ၃၂၂ေရအားလပစစ ၃၃၉၅

စကသးဆႏင ေရန ထတကနမား ၃၃၈၅

၅၁%

၁၇%

၁၃%

၁၇%

၂%

ပ (၂)။ ျမနမာႏငငရ ပငမလပစစအရငးအျမစမား

ရငးျမစ။ MOEE 2018A.

တက႐ကစြမးအင

ျဖညတငးမႈ(၂၀၁၄-၁၅)

KTOE

သဘာဝဓာတေငြ႕ ၂၄၃၃

5

ပ (၃)။ စြမးအငက႑၊ လပစစထတလပေရးအတြက အသးျပသည ေလာငစာ၏ ပငမအရငးအျမစမား

ဒဇယ

ဓာတေငြ႕

ေကာကမးေသြး

ေရအား

တပဆငအငအား(MW)

မးဆက(GWh)

၅၇.၇%

၀.၃%၁.၆%

၂.၁% ၂.၃%

၃၈.၆% ၅၅.၈%၄၁.၆%

ရငးျမစ။ MOEE 2018A

ေဖာျပခက (၂)။ စြမးအငက႑ဆတာဘာလႏင စြမးအငအတြက စမကနးေရးဆြရန ဘာေၾကာငလအပသလ

ေန႔စဥဘဝမားႏင လ႔အဖြ႕အစညးအတြက စြမးအငသည အေရးပါသညအခနးက႑တြင ရသည။ မးထြနးျခငး၊ ခကျပတျခငး၊ စကယႏရားမားႏင ယာဥယႏရားမား ေရြ ႔လားသြားလာျခငးႏင ဖနးမားႏင အသးအေဆာငပစၥညးမားက အားျဖညျခငးကသ႔ေသာ ဝနေဆာငမႈလပငနးမားအတြက စြမးအငလအပပါသည။ စြမးအငရရႏငမႈသည ေဒသစးပြားေရးဖြ႕ၿဖးတးတကမႈအတြက အေရးပါသည တြနးအားႏင စြမးေဆာငေပးႏငသညအခကတစခကပင ျဖစသည။

ေကာငးမြနစြာလညပတေနသည စးပြားေရးႏင လ႔အဖြ႔အစညးအတြက မရမျဖစအေရးပါေသာလညး စြမးအငသည အသးျပစရာ နညးလမးတစခသာ ျဖစၿပး ခရးလမးဆးပနးတငေတာမဟတေပ။ စြမးအငထတယျခငး၊ ထတလပျခငးႏင သးစြျခငးတ႔က သဘာဝပတဝနးကငႏင လမႈေရးဆငရာ အကးဆကမား ရေစႏငသည။ စြမးအငက အကးရရ အသးခႏငေလ၊ စးပြားေရးအတြက ပမေကာငးမြနေလျဖစၿပး ကနကစရတမားက ေလာခႏငေလလညး ျဖစသည။ အကန႔အသတရသည စြမးအငအရငးအျမစမားက ထနးသမးႏင၍ နစနာဆး႐ႈးမႈမားျဖစေစႏငသည အကးဆကမားကလညး ေလာခႏငသည။

စြမးအငတြင ပစမးစရၿပး ထငးေလာငစာမသည ေနေရာငျခည၊ ေကာကမးေသြး၊ ေလာငစာဆႏင လပစစအထ ရသည။ ေန၊ ေလ၊ ေကာက မးေသြးႏင ေလာငစာဆကသ႔ေသာ တက႐ကရသညစြမးအင သ႔မဟတ သဘာဝစြမးအငပစမားက ခတဆကျခငး၊ တးေဖာျခငးႏင ေနာကဆး အသးျပသမားအတြက သငေတာသည လပစစ သ႔မဟတ ဓာတဆကသ႔ေသာ ေနာကဆးစြမးအငအျဖစသ႔ အသြငေျပာငးလေပးသည။ တက႐ကစြမးအငမေနာကဆး အသးျပႏငသည စြမးအငအျဖစသ႔ ေျပာငးလရာတြင စြမးအငအခ ႔မာ မလြမေရာငသာဘ ဆး႐ႈးမႈရၾကသည။ ထ႔ေၾကာင ေနာကဆး အသးျပႏငသည စြမးအငအျဖစသ႔ ေျပာငးလ၍ ျဖန႔ျဖးရာတြင ထေရာကစြာ အသးခလပေဆာငႏငမႈသည အေရးႀကးသည ထညသြငးစဥးစားခကျဖစသည။

စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးတးတကလာသညႏငအမ မားျပားလာသည လအပခကက ျဖညတငးေပးႏငရနအတြက စြမးအငစမကနးေရးဆြျခငးသည မရမျဖစလအပသည။ စြမးအငအရငးအျမစမားက ရာေဖြေဖာထတရာတြင သာတညမ ရရခစားႏငမႈႏင ေရရညတညတခငၿမမႈကသ႔ေသာ မဝါဒရညမနးခကမားႏင ေရြးခယစရာနညးလမးမား၊ ကနကမညစရတမားႏင အကးဆကမားက ေသခာစြာ ထညသြငးစဥးစားရနလအပသည။ စမကနးေရးဆြသည လပငနးစဥတြင ရပရြာအဖြ႕အစညးမ လကခႏငၿပး ေရရညဖြ႕ၿဖးတးတကမႈရေစႏငသည နညးလမးမားသ႔ ေရာကရေစရန ထေရာကစြာ ျပညသလထႏင ထေတြ႕ဆကဆျခငးမး လအပသည။

6

ဤအစရငခစာသည ျမနမာႏငငတစဝမးလးရ ရပရြာ အဖြ႕အစညးမားအတြက လပစစ၏အေရးပါမႈ၊ လပစစမးရရမႈနညးျခငးႏင လပစစမးလငးေရးႏင လပစစအသးျပမႈတ႔တြင ႀကးမားသညကြာဟမႈမားရျခငးေၾကာင စြမးအင၏ ပစတစမးျဖစသည လပစစႏငပတသက၍ အမေထာငစမား၊ အေဆာက အအမားႏင စက႐မားသ႔ ထတလပျခငးမ ျဖန႔ျဖးသညအထက အဓက အာ႐စကထားသည။

၂၀၁၈ ခႏစ ေအာကတဘာလအတြက လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာန၏ စြမးအငက႑ အခကအလကမားအရ ျမနမာႏငင၏ လပစစဓာတအားထတလပႏငသညစြမးအင၏ ၅၈ ရာခငႏႈနးက ေရအားလပစစဓာတအား စက႐မားမရရၿပး သဘာဝဓာတေငြ ႔ေလာငစာသး ဓာတအားစက႐မားမာ ၃၉ ရာခငႏႈနးျဖစသည။ (ပ - ၃)

ေရအားလပစစမ ၅၆ ရာခငႏႈနးႏင သဘာဝ ဓာတေငြ႕မ ၄၁ ရာခငႏႈနးႏင အမနတကယထတလပသည လပစစပမာဏက ခြျခမးစတျဖာၾကည လငမ အတတပငျဖစသည။ ေကာကမးေသြးသည လကရအေျခအေနတြင လပစစထတလပမႈ၏ ၂.၂ ရာခငႏႈနးမသာျဖစၿပး ေဝးလေခါငဖားသည ေဒသမားရ အေသးစား ဓာတအားလငးမားမ အသးျပသည ဒဇယမာမ ၁ ရာခငႏႈနးမပင မရေခ။

ျမနမာသဘာဝဓာတေငြ႔မားစြာက ဓာတေငြ႔ပကလငးမားျဖင ျပညပသ႔ တငပ႔လကရၿပး ျပညပပ႔သညစြမးအငပမာဏ၏ ေလးပသးပထကပင ပသည။4

၂.၂။ လပစစမးလငးေရးႏငပတသကသည စနေခၚမႈ

၂၀၁၆ ခႏစ အာဆယသတငးအခကအလကမားအရ အာဆယ ၁၀ ႏငငအနက ၈ ႏငငတြင အမေထာငစအားလး၏ ၈၅ ရာခငႏႈနးေကာမာ ဓာတအားလငးတစခႏင ခတဆကထားၿပးျဖစသည။ ကနႏစႏငငမာ ၆၆ ရာခငႏႈနးသာ ခတဆကထားသည ကေမ ၻာဒးယားႏငငႏင သးပ တစပမသာရရေနေသးသည ျမနမာႏငငတ႔ျဖစသည။ (ပ - ၄ ကၾကညပါ။) စြမးအငထတလပမႈစြမးရညက ျပသသည အစကေလးမားသည ဓာတအား လငးမား၏ ပမာဏက လြယကစြာႏႈငးယဥႏငရန ရညညႊနးသညအစကတစခအျဖစသာလင ရညရြယသည။ ဥပမာ - ျမနမာႏငငသည ကေမ ၻာ ဒယားႏငငထက ထတလပစြမးရည ပ၍မားပါသည။ (၂၀၁၆ ခႏစတြင ၄၈၀၀ မဂၢါဝပႏင ၁၉၀၀ မဂၢါဝပ အသးသးျဖစၾကသည။) သ႔ေသာ လပစစ မးရရသည အမေထာငစအေရအတြကမာ ထကဝကမသာရပါသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ ျမနမာႏငင၏ လဥးေရသည ၅၄.၁ သနးရၿပး ကေမ ၻာဒးယား လဥးေရမာ ၁၆.၄ သနးသာ ရေသာေၾကာင ကေမ ၻာဒးယား ထက ျမနမာမာ လဥးေရအဆမားစြာ မားျပားသည။5

ျမနမာႏငင၏ လပစစမးလငးမႈသည တနးတညမမႈမရသည ကစၥရပတစခ ပငျဖစသည။ ပ - ၅ တြင ျမနမာတစဝမးလးတြင ျပညနယႏငတငးေဒသႀကး မား၏ လပစစမးရရမႈအေျခအေနမားက ႏႈငးယဥျပၿပး လပစစမးရရမႈတြင လးဝညမမႈ မရသညအေျခအေနက မးေမာငးထးျပေနသည။ ဥပမာ ရနကနၿမ ႔ျပေဒသတစခတညး၌ပင ႏငင၏လပစစစြမးအင အားလး၏ ထကဝကခန႔က သးစြေနၿပး ျပညနယႏငတငးေဒသႀကး ၁၅ ခမ ၉ ခသည လပစစဓာတအားလငးႏင ဆကသြယထားသည အမေထာငစမား၏ ၄၀ ရာခငႏႈနးထက ေလာနညးလကရသည။

ေရအား ဓာတေငြ႕ ေကာကမးေသြး ဒဇယ စစေပါငး

တပဆငစြမးအား (MW) ျပညေထာငစ ဓာတအားလငး

၃၂၂၁ ၂၁၆၃ ၁၂၀ ၅၅၀၄

မဟာဓာတအားလငး ျပငပ

၃၄ ၁၂ ၉၂ ၁၃၈

စစေပါငး ၃၂၅၅ ၂၁၇၅ ၁၂၀ ၉၂ ၅၆၄၂

ဓာတအားထတလပမႈ (GWh)

ဓာတအားထတလပမႈ (GWh)

၁၁,၁၉၀ ၈၃၄၄ ၄၅၁ ၆၉ ၂၀,၀၅၅

ရငးျမစ။ MOEE 2018A

7

ပ (၄)။ အာဆယႏငငမားရ လပစစရရမႈ ႏႈနးထားမားႏင တပဆငစြမးအား

ျမနမာ

ကေမ ၻာဒးယား

အငဒနးရား

လာအ ပဒအာ

ဖလစပင

ဗယကနမ

ဘ႐ႏငး ဒါ႐ဆလင

မေလးရား

စကၤာပ

ထငး

၀% ၁၀% ၂၀% ၃၀% ၄၀% ၅၀% ၆၀% ၇၀% ၈၀% ၉၀% ၁၀၀%

၀ ၁၀,၀၀၀ ၂၀,၀၀၀ ၃၀,၀၀၀ ၄၀,၀၀၀ ၅၀,၀၀၀ ၆၀,၀၀၀

တပဆငစြမးအား (မဂၢါဝပ)

လပစစရရမႈ (အမေထာငစ စစေပါငး၏ %)

လပစစေပးေဝမႈႏႈနးမား (%)တပဆငစြမးအား (မဂၢါဝပ)

ရငးျမစ။ ၂၀၁၆ ခႏစ HAPUA လမးညႊနႏင စြမးအငဆငရာ အာဆယစငတာ http://www. aseanenergy.org/blog/what-is-the-status-of-energy-infrastructure-in-asean-power-sector/ မ ေဒါငးလတဒလပႏငသည။

8

ပ (၅)။ ျမနမာႏငငရ တငးေဒသႀကးႏင ျပညနယမား၏ တရားဝင လပစစမးရရမႈရာခငႏႈနးမား

တနသၤာရ

ရခင

ဧရာဝတ

ခငး

ကရင

စစကငး

ပခး

မေကြး

ရမး

ကခင

ေနျပညေတာ

မြန

မႏေလး

ကယား

ရနကန

၀% ၁၀% ၂၀% ၃၀% ၄၀% ၅၀% ၆၀% ၇၀% ၈၀% ၉၀% ၁၀၀%

ဓာတအားလငးႏင ခတဆကမႈရသည အမေထာငစ %

၁၀.၇ %

၁၆.၇ %

၁၇.၁ %

၃၂.၃ %

၂၁.၀ %

၃၅.၂ %

၃၆.၉ %

၂၅.၄ %

၃၀.၈ %

၅၀.၀ %

၅၅.၈ %

၄၉.၄ %

၅၅.၅ %

၇၇.၁ %

၈၃.၄ %

ရငးျမစ။ လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာန ဝကဘဆဒhttp://www.moee.gov.mm/mm/ignite/page/80

၂.၃။ တစႏငငလး လပစစဓာတအားရရေရးစမကနး

ျမနမာႏငင၏ အမးသားအဆင လပစစဓာတအားရရေရးစမကနး (NEP) တြင ၂၀၃၀ ခႏစ၌ ျမနမာႏငငရ အမေထာငစအားလး ၁၀၀ ရာခငႏႈနး လပစစမးရရရန ရညမနးထားသည။ (“အမးသားအဆင လပစစဓာတ အားရရေရး စမကနး” စာေဖာျပခကတြင ၾကညပါ။) ၂၀၁၄ ခႏစတြင ျမနမာႏငငသည အမေထာငစ ၂.၃ သနးအတြက လပစစမးသြယတနး ေပးႏငခၿပး ၁၆ ႏစတာကာလအတြငးတြင အမေထာငစ ၇.၂ သနးက ပမ၍ ခတဆကေပးႏငရန NEP စမကနးက လာထားသည။ NEP ၏ စစေပါငးကနကေငြမာ အေမရကနေဒၚလာ ၅.၈ ဘလယဟ ခန႔မနးထား၍ အမေထာငစတစစက လပစစမးသြယတနးရန ကနကေငြပမးမ အေမရကန ေဒၚလာ ၈၀၀ ရသည။ (ကမ ၻာဘဏ ၂၀၁၆)

ဓာတအားလငးမား တးခ ႔သြယတနးရာတြင ဥးစားေပးလပ ေဆာငႏငရန ပထဝေျမမကႏာျပငအေနအထားဆငရာ စစဥမႈ

ကမ ၻာဘဏ၏ ပပးကညမႈျဖင ကလဘယာတကသလမ Earth Institute က ပထဝေျမမကႏာျပငအေနအထားျဖင တငးတာ၍ လပစစဓာတအား ေပးေဝေရး စမကနးတစခက ေရးဆြၿပး အသစသြယတနးမႈမား၏ ၉၀ ရာခငႏႈနးသည ဓာတအားလငးမားက အေျချပမညဟ ခန႔မနးခၾကသည။ ေနစြမးအငသး အမသးမးစနစမားႏင အေသးစား ဓာတအားလငး လပငနးမားမေပးသည ဓာတအားလငး ျပငပသြယတနးမႈမားႏင ထနးညႇရန လအပသည။ (Castalia 2014)

လာထားခကျပညမရန အမေထာငစအသစမားသ႔ သြယတနးေပးမႈက သးဆနးပါးမလပေဆာငရန လအပပါသည။ ၂၀၁၄ ခႏစတြင ႏစစဥ သြယတနးေပးမႈမာ ၁၈၉,၀၀၀ (အမေထာငစ) ရၿပး လာမညဆယစႏစ မားတြင ႏစစဥ ၅၂၀,၀၀၀ အထ သြယတနးေပးရန လအပမည။ (ပ ၆ က ၾကညပါ။)

9

တစႏငငလး လပစစမးရရေရး စမကနး (NEP) လမးျပေျမပတြင ၂၀၁၄ လပစစဓာတအားခ ေကာကခရရေငြ (ပမးမ အေမရကနေဒၚလာ ၀.၀၃၇/ကလဝပ) ျဖင လပစစမးရရေရး စမကနးတြင အေမရကနေဒၚလာ ၂.၁ ဘလယမ လေငြျပမညဟ မတခကေပးထားသည။ လမးျပေျမပက အစးရအေနျဖင အမသးလပစစမတာခက ပမးမ အေမရကနေဒၚလာ ၀.၀၅/ကလဝပ၊ ၃၅ ရာခငႏႈနးခန႔ တးျမႇငေကာကခရန လအပေနသညဟ ေဖာျပထားသည။ (Castalia 2014).

တစႏငငလး လပစစမးရရေရး စမကနး (NEP) လမးျပေျမပတြင မဟာ ဓာတအားလငးမား တးခ႕သြယတနးလက ၂၀၃၀ ခႏစတြင အမေထာငစ အားလး၏ ၉၉ ရာခငႏႈနး မးရရရန ရညမနးထားသည။ ဤသေတသန အတြက ေတြ႕ဆေမးျမနးခရာတြင စးပြားေရးႏင နညးပညာပငးဆငရာ အေၾကာငးျပခကႏစရပလးေၾကာင ဤရညမနးခက ျပညမႏငပါမညလား ဟ သသယရေနၾကသည။ ေျဖဆသအမားအျပားက အစးရအေနျဖင ဓာတအားလငးမား တးခ႕တညေဆာကႏငလမမည မဟတဟ ယၾကည ၾကသည။ စြမးအငအႀကးတနးအရာရႀကးတစဥးက အမေထာငစမား၏ ၉၄ ရာခငႏႈနးခန႔သာ အမားဆးေရာကရႏငမညျဖစၿပး အေသးစားဓာတ အားလငးမားႏင မဟာဓာတအားလငးအား ခတဆကရန နညးဗဟာ တစခလအပသညဟ ထငျမငသည။ ႏငငတကာ စြမးအငပညာရငတစဥး က “႐း႐းသားသားေျပာရရင၊ ျမနမာရ ႔ေနရာတငးက ပငမဓာတအားလငး တးခ႕ဖ႔ ထပထပတးလာတ ကနကစရတေတြက အဓပၸာယလမရဘး။ ခငဗားလ အဒအတြက မေပးႏငဘး” ဟ ႐းရငးစြာ ေျပာၾကားခသည။

တစႏငငလးမးလငးေရး အစအစဥ (NEP) အတြက ပထဝေျမမကႏာျပင ဆငရာ ဆနးစစေလလာခကက ကလဘယာတကသလမ ျပလပခၿပး ၂၀၁၂ ခႏစ အခကအလကမားက အသးျပခသည။ ယငးအခနမစ၍

ပ (၆)။ တစႏငငလး မးလငးေရးစမခက လမးျပေျမပအရ လပစစမးသြယတနးရန စမကနးပါအမေထာငစ အေရအတြက

၈,၀၀၀

၇,၀၀၀

၆,၀၀၀

၅,၀၀၀

၄,၀၀၀

၃,၀၀၀

၂,၀၀၀

၁,၀၀၀

၀၂၀၁၅ ၂၀၁၆ ၂၀၁၇ ၂၀၁၈ ၂၀၁၉ ၂၀၂၀ ၂၀၂၁ ၂၀၂၂ ၂၀၂၃ ၂၀၂၄ ၂၀၂၅ ၂၀၂၆ ၂၀၂၇ ၂၀၂၈ ၂၀၂၉ ၂၀၃၀

၂,၀၄၄,၉၃၉

၄,၆၃၀,၇၈၈

၇,၂၁၆,၆၃၈

ရငးျမစ။ Castalia ၂၀၁၄

အစးရအေနျဖင ရြာမားအတြက ပ၍ေကာငးမြနသည ပထဝေျမမကႏာျပင အေနအထားဆငရာ အခကအလကမားက ရရခသည။ ထအခနက ရြာမား၏ ၆၅-၇၀ ရာခငႏႈနးခန႔အတြက ေျမမကႏာျပငဆငရာ အခက အလကမားရခၿပး ယခအခါ MIMU ႏင OneMap လပငနးစဥမားမ အခကအလကမားေၾကာင ရြာမား၏ ၈၅ ရာခငႏႈနးခန႔အထ ကနးဂဏနးျမင တကလာခသည။6 ရြာအသးသးအတြက လမႈစးပြားအဆငအတနးဆငရာ အခကအလကမား (SES data) ရၿပး လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာနက ဓာတအားလငးက တးခ ႔သြယတနးသည ပကတေျမျပငအေျခအေနမားက ေပးႏငရန ဓာတအားလငးခြ အေသးစားႏငအလတစားမားႏင ပတသက သည ေျမမကႏာျပငဆငရာ အခကအလကမားက ျဖညစြကေပးေနသည။ လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာနႏင International Growth Center (IGC) တ႔က အခကအလကမားက ဆကလကတငျပ သတငးေပးပ႔မညျဖစသည။

၂.၄။ ရငးႏးျမႇပႏမႈ နယပယတစခလးအတြငးရ စြမးအငဖြ႕ၿဖးမႈ

စြမးအငသည ျမနမာႏငငတြင ႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈ၌ အႀကးမားဆး အစတအပငးျဖစၿပး ၁၉၈၈ - ၂၀၁၇ ခႏစမားအတြငး ႏငငျခားရငးႏး ျမႇပႏမႈအားလး၏ ထကဝကေကာ (၅၈ ရာခငႏႈနး)က ဆြေဆာငႏငခသည။ (ပ - ၇ ကၾကညပါ။) ဤစြမးအငက႑ရငးႏးျမႇပႏမႈ ၏ ထကဝကနးပါးသည လပစစက႑အတြကျဖစခၿပး ရငးႏးျမႇပႏမႈ ၁၄ ခအတြက အေမရကန ေဒၚလာ ၂၀.၁ ဘလယရခသည။ အမားစမာ ေရအားလပစစထတလပေရး စမကနးႀကးမားျဖစၿပး ျမနမာႏငငတြင စးပြားေရးလပငနးမား ျပနလညလပပငခြငေပးၿပးေနာက ၂၀၁၀-၁၂ ခႏစမားအတြငးတြင ရငးႏးျမႇပႏခမႈမာ

10

၃၀.၁%စကသးဆႏင ဓာတေငြ႕

၂၇.၈%လပစစ

၁၂.၄%ထတလပေရး

၁၁.၅%သယယပ႔ေဆာငေရးႏင

ဆကသြယေရး

၆.၅%အမ၊ ၿခ၊ ေျမရငးႏးျမႇပႏမႈ

၄%ဟတယႏငခရးသြားလပငနး

၃.၉%သတတးေဖာျခငး ၃.၈%

အျခား

ပ (၇)။ ျမနမာႏငငရ ႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈ၊ ၁၉၉၈ - ၂၀၁၇

ပ (၈)။ ျမနမာလပစစက႑တြင ႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈ၊ ၁၉၉၈ - ၂၀၁၈

ရငးျမစ။ DICA data and statistics cited in Eurocham 2017

၁၉၉၈-၂၀၀၅

၂၀၀၅-၂၀၀၆

၂၀၀၆-၂၀၀၇

၂၀၀၇-၂၀၀၈

၂၀၀၈-၂၀၀၉

၂၀၀၉-၂၀၁၀

၂၀၁၀-၂၀၁၁

၂၀၁၁-၂၀၁၂

၂၀၁၂-၂၀၁၃

၂၀၁၃-၂၀၁၄

၂၀၁၄-၂၀၁၅

၂၀၁၅-၂၀၁၆

၂၀၁၆-၂၀၁၇

၂၀၁၇-၂၀၁၈

၂၅,၀၀၀

၁၅,၀၀၀

၁၀,၀၀၀

၅,၀၀၀

၀

၀

၆၀၃၀ ၂၈၁ ၀ ၀ ၀

၈၂၁၉

၄၃၄၄ ၃၆၄ ၄၇ ၄၀ ၃၆၀၉၁၀ ၁၁၇

ရငးျမစ။ DICA data and statistics cited in Eurocham 2017

11

၆၀ ရာခငႏႈနးေကာျဖစသည။ ပ - ၈ တြင ၂၀၀၅ - ၀၆ ႏင ၂၀၁၀ - ၁၂ တ႔တြင ႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈ ၀ငေရာကလာမႈအေျခအေနက ျပသထားသည။

စြမးအငက႑တြင လကရႏင စစဥထားရမႈတ႔က ရငးႏးျမႇပႏမႈအတငးအတာမားကၾကညလင ဤက႑သည ယခအခနထ သးစြမႈတြင အေျခခ အေဆာကအဦ၏ အႀကးမားဆးေဝစျဖစေနေသးသညမာ ထငရားပါသည။ သ႔ေသာ ဤအသးစရတမာ အေရ႕ေတာငအာရရ အျခားႏငငမားႏငမ ကြာျခားႏငပါသည။ ဥပမာ - ျမနမာႏငငသည စကပးေရး ႏငငတစႏငင ျဖစၿပး လဥးေရ ျပန႔ကေနထငမႈမားေၾကာင အႀကးစားစကမႈဖြ႕ၿဖးတးတက မႈတြင စြမးအငက႑ရငးႏးျမႇပႏမႈသည အနာဂတအစအစဥတစချဖစခငမျဖစလမမည။ တစခနတညးမာပင စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ အရန အဟနျမႇငရန ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆင စြမးအငက႑၌ ရငးႏးျမႇပႏ လာေအာင ဆြေဆာငရနႏင ဤလပငနးစဥ၏ အစတအပငးအျဖစျဖင မမတ႔နယေျမအတြငး စြမးအငက႑စမကနးေရးဆြျခငးႏင ဆးျဖတခက ခမတျခငးတြင စမခန႔ခြႏငရနစြမးရညမား ျမႇငတငေပးရနလညး လအပ ပါသည။

ေဖာျပခက (၃)။ ျမနမာႏငင၏ တစႏငငလးမးလငးေရး စမကနး (NEP)

တစႏငငလး မးလငးေရးစမကနးအတြက ျမနမာအစးရသည ကမ ၻာဘဏမ ေခးေငြ အေမရကနေဒၚလာ သနးေပါငး ၄၀၀ ေခးယခပါသည။ ေခးေငြတြင အဓကအပငး ႏစပငးပါရသည။

• ဓာတအားလငး တးခ႕တပဆငျခငး (အေမရကနေဒၚလာ သနးေပါငး ၃၀၀) ဤေငြေၾကးပမာဏသည ပငမဓာတအားလငးတးခ ႔တပဆင ရန ပစၥညးမားႏငဝနေဆာငမႈမား ဝယယေရးအတြကျဖစသည။

• ဓာတအားလငး ျပငပအစတအပငး (အေမရကနေဒၚလာ သနး ၈၀) ဤေငြေၾကးပမာဏသည ေနေရာငျခညစြမးအငသး စနစမား၊ ေကးရြာအတြက အေသးစားဓာတအားလငးမား၊ ကနးမာေရးေဆးေပးခနးမားအတြက လပစစဓာတအားေပးျခငးႏင အမားျပညသသး လမးမးမားအတြက ဓာတအားလငးျပငပ လပစစေပးရနအတြက ျဖစသည။

ကနရသည ေခးေငြ (အေမရကနေဒၚလာ သနး ၂၀) သည နညးပညာပငးဆငရာ ပပးကညမႈႏင စမခကစမခန႔ခြေရးအတြက ျဖစသည။ ေခးေငြကာလသည ၂၀၂၁ ခႏစအထျဖစၿပး သတမတခကအားလးမာ ေအာကပါအတငးျဖစသည။

• ျပညသလထမားအတြက ရၿပးသား လပစစဓာတအားေပးေဝမႈ တးတကေကာငးလာျခငးႏင လပစစဓာတအားလငးအသစမား တပဆင ေပးျခငး = ၅.၇ သနး

● ဓာတအားလငးဆကသြယခတဆကျခငး = ၃.၂ သနး ● ဓာတအားလငးျပငပ/အေသးစားဓာတအားလငး/ျပနျပညၿမစြမးအငအရငးအျမစမား = ၂.၃ သနး ● ဓာတအားလငးျပငပ/အေသးစားဓာတအားလငး/ျပနလညမရရႏငသည အရငးအျမစမား = ၀.၂ သနး

• ရပရြာအတြငး လပစစဓာတအားလငး ဆကသြယမႈမား ● ဓာတအားလငးဆကသြယခတဆကျခငး = ၁၀,၀၀၀ ● ဓာတအားလငးျပငပ/အေသးစားဓာတအားလငး/ျပနျပညၿမစြမးအငအရငးအျမစမား = ၁၁,၄၀၀

• အမားျပညသႏင သကဆငသည ေနရာမား မးလငးေရး ● ဓာတအားလငးဆကသြယခတဆကျခငး = စနစေပါငး ၁၁၃,၀၀၀ ● ဓာတအားလငးျပငပ = စနစေပါငး ၁၉,၀၀၀ ● ျဖန႔ျဖးေရးလငးမား တညေဆာကရန = ၂၀,၇၀၀ ကလမတာ ● ထရနစေဖာမာ တပဆငမႈ = ၇၃၅,၀၀၀

ရငးျမစ။ ကမ ၻာဘဏ ၂၀၁၅

“ဓာတအားလငးမမးမရမ လပစစမးလငးျခငး” စမကနး - မဟာဓာတအားလငး ျပငပအစအစဥ

ဓာတအားလငးတးခ႕ရနအတြက ဘတဂကမာအကန႔အသတမရျခငးမးမဟတေခ။ တစႏငငလး လပစစမးရရေရးစမကနး (NEP) သည ေနစြမးအငသး အမမးစနစမား၊ ေနေရာငျခညဘကထရသြငးျခငးႏင အေသးစား ဓာတအားလငးစနစမားကသ႔ေသာ ဓာတအားလငးမ မဟတ သညနညးလမးမားႏင လပစစေပးျခငးက “ဓာတအားလငးမ မးမရမ လပစစမးလငးေရး (preelectrification)” ဟေခၚဆၿပး အသးစရတ၏ ၃-၄ ရာခငႏႈနးခန႔က လာထားထားသည။ ဤဓာတအားလငးမ မဟတ သညနညးျဖင လပစစမးေပးေဝေရးက ၂၀၂၁ ခႏစတြင ျမနမာႏငငတစဝမး လးရ အမေထာငစေပါငး ၄၉၂,၅၀၀ ခန႔က ေပးႏငရန စစဥလကရသည။ (ကမ ၻာဘဏ ၂၀၁၅) ေနေရာငျခညစြမးအငသးစနစမား (photovoltaic systems) ျဖင စြမးအငေပးႏငသည အေသးစားဓာတအားလငးမား တညေဆာကျခငးက ပစတဝငစားလာေစရန တကတြနးအားေပးလကရၿပး လာမညႏစမားတြင ျမနမာႏငင၏ ေကးလကေဒသတြင စြမးအငဖြ႕ၿဖး တးတကမႈအတြက အေရးပါသည အရငးအျမစတစခ ျဖစလာမညပ ရသည။ (ဓာတအားလငးျပငပစမကနးမားႏငပတသက၍ ပ၍ေဆြးေႏြး ထားခကမားက အပငး - ၄.၃ တြင ၾကညပါ။)

12

ပ (၉)။ ၂၀၃၀ အထ လအပခကက ခန႔မနးတြကခကသည စြမးအငဆငရာမဟာဗဟာႏင အမနတကယ ထတလပႏငမႈစြမးအင

၁၆,၀၀၀

၁၄,၀၀၀

၁၂,၀၀၀

၁၀,၀၀၀

၈,၀၀၀

၆,၀၀၀

၄,၀၀၀

၂,၀၀၀

၀

အျမ

ငဆးစ

ြမးအ

င(မဂ

ၢါဝပ)

၃,၄၆၁

၅,၀၆၇

တပဆငစြမးအင လအပခကႏငပတသက၍ တြကဆခန႔မနးခက

အျမငဆးအလယအလတအနမဆး

၂၀၁၀ ၂၀၁၂ ၂၀၁၄ ၂၀၁၆ ၂၀၁၈ ၂၀၂၀ ၂၀၂၂ ၂၀၂၄ ၂၀၂၆ ၂၀၂၈ ၂၀၃၀

ရငးျမစ။ MOEE 2018A for generating capacity and NEMC 2015 for demand

scenarios

၂.၅။ ဓာတအားလငးတးခ ႔ျခငးစမကနး

စြမးအငထတလပမႈ စြမးရညတညေဆာကျခငး

၂၀၁၈ ခႏစေႏာငးပငးတြင ျမနမာႏငငသည တပဆငစြမးအား ၅၅၀၀ မဂၢါဝပခန႔ (ပ ၉) ရခၿပး အျမငမားဆးလအပခကမာ ၃၃၀၀ မဂၢါဝပ ခန႔မသာရသည။ ဤမကြာဟရသည အေၾကာငးရငးမာ ျမနမာႏငင၏ လပစစထတလပမႈ စြမးအငအမားစမာ ႏစတစႏစ၏အခနအေတာမားမားတြင ေရနညးသညအတြက စြမးအငထြကရမႈ နညးပါးသည “ထတလပသည ပမးမစြမးအငပမာဏ” နညးပါးေသာ ေရအားလပစစ ေၾကာငျဖစသည။ ယခငအစးရလကထကက စြမးအငပမာဏလအပ ခကျမငမားလာမႈက ျဖညဆညးႏငရန ေကာကမးေသြးသး ဓာတအား စက႐မားတညေဆာကရန ပဂၢလက စြမးအငထတလပသ (IPPs) မားစြာက ကမးလမးခဖးသည။ စစေပါငး ေကာကမးေသြးစက႐ ၁၁ ခက သေဘာတခြငျပေပးခသည။ လထ၏ကန႔ကြကဆႏၵျပမႈမား ေၾကာင ယငးစမခကမားက ရပတန႔ ခရသည။ ဥပမာ - ရပရြာလမႈအဖြ႕ အစညး ၆၀-၇၀ က လကမတထး ကန႔ကြကခသည။ ယေန႔အထ ေကာကမးေသြး ဓာတအားစက႐ ၁၁ ခတြင တစခသာလင လညပတ လကရသည။7

၂၀၁၈ ခႏစတြင လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာနမ ေၾကညာခေသာ စမခကစာရငးမားအရ ေကာကမးေသြးသည စာရငးတြင ႀကးမားသည အခနးက႑တစခတြင ရေနပမရေခ။ အခပပ (ဂ) ၏ ဇယား ၁၁ တြင အတညျပ ၿပးသည စမခကမားႏင ဆကလကလပေဆာငမည အေနအထားရသညဟ ညႊနျပထားသည လပစစ/စြမးအငဝနႀကး ဌာနမ လပငနးအစအစဥက ျပသထားသည။ (အစးရႏ င သေဘာတ စာခပလကမတထးၿပးသားဟ အၾကမးဖငး သတမတႏငသညအဓပၸာယ ရပါသည။) မဂၢါဝပ ၁၂,၇၀၀ ခန႔မရသည လပစစဓာတအား စက႐ စမခကမားတြင ထကဝကေကာမသည “ခြငျပခကရၿပးသား” (ဆလ

သညမာ အၾကမးဖဥးအားျဖင ဆကလကလပေဆာငခြငကထားၿပး) ႏင ထကဝကခန႔မာ လပငနးလပေဆာငႏငမညအေျခအေနရ၊ မရ ဆနးစစ ခကမား လပေဆာငေနသည။

ပ (၁၀) တြင လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာနမ လပေဆာငမညလပငနးမားဇယားအား စမခကမားအား အသးျပမည ေလာငစာအမးအစားအလက ခြျခားေဖာျပထားသည။● လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာနမ လပေဆာငမညလပငနးဇယားတြင

လပစစထတလပေရးစက႐စမခကမား၏ ၈၀ ရာခငႏႈနးသည သဘာဝဓာတေငြ႕က အသးျပမည။

● ဆယငါးရာခငႏႈနးမာ ေရအားလပစစက သးမည။● ငါးရာခငႏႈနးမာ ေနစြမးအငသး စမခကမားျဖစသည။

ျမငမားလာသည လအပခကမားျပညမႏငရန အစးရအေနျဖင သဘာဝ ဓာတေငြ႕အေပၚ ရငးႏးျမႇပႏထားသည။ ၂၀၁၈ ခႏစ ဇနနဝါရလတြင ေနာကသးႏစအတြငး သဘာဝဓာတေငြ႕ရည (LNG) က အသးျပ၍ သဘာဝဓာတေငြ႕ေလာငစာသး မဂၢါဝပ ၃၀၀၀ ဓာတအားစက႐မားတည ေဆာကရန ပထမဥးစားေပး အေလးထားမည စမကနးအျဖစေၾကညာခ သည။ (Shin ၂၀၁၈) သဘာဝဓာတေငြ႕အရည (LNG) ထက ပ၍ ေစး သကသာႏငသည ျပညတြငးသဘာဝဓာတေငြ႕သည ၂၀၂၃ ခႏစတြင စတင၍ ျပညတြငးေစးကြကတြငးသ႔ စတငဝငေရာကသငသည။ (ေထြး 2018 B)

၂၀၁၈ ခႏစ ဇနနဝါရလ ၃၀ ရကေန႔က လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာနသည ဆကလကလပေဆာငရန ညႊနၾကားခက (NTP) က အသးျပ၍ သဘာဝ ဓာတေငြ႕/ဓာတေငြ႕ရည စြမးအငစမကနးႀကး ေလးခက သေဘာတခြငျပခ သည။8 ေတြ႕ဆေမးျမနးခသအခ႕က “အေရးေပၚ 3 GW သဘာဝဓာတေငြ႕ စမကနး” ႏငပတသက၍ ယငးကအေကာငအထည ေဖာေဆာငရြက

13

မညပ၊ ေရရညေငြေၾကးရရႏငမႈ အေျခအေနႏင ႏငငေတာဘတဂက အတြက ယငးစမခကမား၏ ေရရညအကးဆကမားအေပၚ စးရမပပနမႈ ရေၾကာငး ေျပာဆၾကသည။9

ဓာတအားထတလပမႈ အစအစဥမားႏငပတသကသည သတငးအခက အလကမားက ပမသရႏငရန အခပပ (ဂ) က ၾကညပါ။

ဓာတအားပ႔လႊတမႈႏင ျဖန႔ျဖးျခငးအစအစဥမားအတြက သတငးအခကအလကမားပမရရရနအတြက အခပပ ဂ တြင ၾကညပါ။

၂.၆။ စြမးအငက႑တြင အလရငမား၏ အခနးက႑

ႏငငတကာေငြေၾကးကညပပးသညအဖြ႕အစညးမား (အလရငမား) ႏင ေငြေၾကးအဖြ႕အစညးမားသည ျမနမာအစးရအား စြမးအငက႑ ရငးႏး ျမႇပႏမႈမားတြင အထးသျဖင ဓာတအားပ႔လႊတမႈႏင ျဖန႔ျဖးမႈဆငရာ အေျခခအေဆာကအဦမားက အားျဖညျခငးႏင တးခ႕ျခငးတ႔ျဖင ေငြေၾကး ပပးရန တနဖးႀကးလသည ပပးကညမႈမား ျပလပေပးလကရသည။ မဝါဒဆငရာအႀကဉာဏ၊ နညးပညာပပးမႈႏင ရငးႏးျမႇပႏမႈအားလးနးပါးက ႏငငေတာအဆငတြင ျပညေထာငစအဆင ဝနႀကးဌာနမား အထး သျဖင လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာနမတစဆင လပေဆာငေပးလကရၿပး ႏင မဟာဓာတအားလငး ျပငပစြမးအငရရမႈအတြကမ စကပးေရး၊ ေမြးျမ ေရးႏင ဆညေျမာငးဝနႀကးဌာန (MOALI) ၏ ေကးလကဖြ႕ၿဖးေရး ဥးစး ဌာနမတစဆင ပပးလကရသည။

ဤႀကးမားသည အလရငမား၏ ပပးမႈက အဖြ႕အစညးမားက ပေဖာေပး လကရသည။ ဥပမာ လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာနသည တစႏငငလး လပစစမးလငးေရးစမခကမ ပငမဓာတအားလငးတးခ ႔ရန ကမ ၻာဘဏ ေခးေငြ အေမရကနေဒၚလာ သနး ၃၀၀ ကရယထားၿပး မဟာဓာတအား လငးျပငပ ေနစြမးအငသး အမမးစနစမားႏင အေသးစားဓာတအားလငး မား တးခ႕တပဆငရန ကမ ၻာဘဏရနပေငြ အေမရကနေဒၚလာ သနး ၈၀ က ေကးလကေဒသဖြ႕ၿဖးေရးဥးစးဌာန (DRD) မလပေဆာငလက ရပါသည။

ပမနလပစစႏငစြမးအငက႑ ပးေပါငးညႇႏႈငးေဆာငရြကေရးအဖြ႕ အစညး အေဝးက လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာနမ ကငးပၿပး ၂၀၁၈ ခႏစဩဂတလ တြင လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာနႏင အလရငမားကလညး စြမးအငက႑ အတြက မဟာဗဟာကသည ဥးစားေပးလပငနးမားက ေအာကပါအတငး သေဘာတညခၾကသည။● က႑၏ ေငြေၾကး အျမတအစြနးႏင ကနကစရတကာမသည အေျခ

အေန တးတကေကာငးမြနလာရန● လပစစဓာတအား တပဆငေပးႏငသညအတငးအတာက အရန

အဟနျမႇငလပေဆာငရန● ထေရာကအကးရၿပး လေလာကသည ရငးႏးျမႇပႏမႈမးျဖစေစရန

ယငးအခကမားအားလးသည ျပညေထာငစအဆင ဥးစားေပးလပငနး မားျဖစၿပး ယငးတ႔အနက မညသညအခကကမ စြမးအငမဝါဒ၊ ရငးႏး ျမႇပႏမႈ၊ အေကာငအထညေဖာမႈႏင ႀကးၾကပကြပကမႈတ႔တြင ျပညနယ/ တငးေဒသႀကးမား၏ အခနးက႑ႏငပတသကသညအခကမားမပါဝင သညက သတျပေစလသည။

ျမနမာႏငင၏ စြမးအငက႑တြင ႏငငတကာေငြေၾကး ပပးသညအလရင အဖြ႕အစညးမား၏ ပပးမႈက အခပပ (ဃ) တြင အကဥးခပေဖာျပထားသည။

ပ (၁၀)။ လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာနမ မၿပးျပတေသးသည စမခကမားအား

ေလာငစာအမးအစားအလက ခြျခားျပထားပ10

သဘာဝဓာတေငြ႕ ေရအားလပစစ ေနေရာငျခညသး

၁၂,၀၀၀

၁၀,၀၀၀

၈,၀၀၀

၆,၀၀၀

၄,၀၀၀

၂,၀၀၀

၀

၅,၅၆၂

၄,၅၇၆

၁,၄၄၁၄၇၀

၅၂၀

၁၅၀

ရငးျမစ။ MOEE 2018A

သေဘာတညခကရရၿပး လပေဆာငႏငေျခရ၊မရကဆနးစစဆ

ဓာတအားပ႔လႊတျခငးႏင ျဖန႔ျဖးျခငးအစအစဥမား

လပစစဥပေဒအရ ဓာတအားပ႔လႊတသည လငးမားသည ျပညေထာငစ အစးရ၏တာဝနျဖစၿပး ယငးအခကက ေမးျမနးခသမားက ပဂၢလက က႑က ဖယထားသညအတြက ရငးႏးျမႇပႏမႈတြင အကန႔အသတတစခ အျဖစ ႐ႈျမငၾကသည။ ျပညေထာငစအဆင လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာနမ အရာရမားက ေငြေၾကးပပးသည အလရငမားထမ ေငြလးေငြရငးျဖငပင လင အနာဂတလအပခကျပညမရန မဟာဓာတအားလငးက အားျဖညရန ၅၀၀ ေကဗြႏင ၂၃၀ ေကဗြဓာတအားပ႔လႊတသညလငးမားက ရငးႏးျမႇပႏ မညသမား အေရးတႀကး လအပေနသညဟ ေထာကျပၾကသည။ ေျဖဆ သတစဥးကမ ၂၀၁၈ ခႏစကနပငးတြင ဓာတအားလငး ပ႔လႊတမႈတြင ပဂၢလကက႑ရငးႏးျမႇပႏမႈက ခြငျပရနအတြက ဥပေဒက ျပျပငေျပာငး လရန ျပညေထာငစျမနမာႏငင ကနသညႀကးမားအသငး (UMFCCI) တြင ေဆြးေႏြးပြမားျပလပခသညဟ ဆပါသည11 ။

14

၂.၇။ စြမးအငေထာကပေငြ ျပနာ

၂၀၃၀ ခႏစတြင ၁၀၀ ရာခငႏႈနး မးလငးႏငေရးအတြက ယငးတ႔၏ကတ ကဝတမားႏင ဝေရာဓျဖစေနၿပး အခကအခတစခႏင ရငဆငေနၾကရသည အခကမာ လပစစမတာခ ေလာခေကာကခရသည ေငြေၾကးမာ ျပည ေထာငစ ဓာတအားလငးတြင အမေထာငစအသစမားက ဆကလကထည သြငးျခငးျဖင တျဖညးျဖညး ပ၍မားလာမညကစၥပငျဖစသည။ ေရာငးခလက သည ဓာတအားတစယနစခငးအတြက ေငြေၾကးဆး႐ႈးမႈမားျဖစေနရာ ဓာတအားလငးသြယတနးေပးႏငသည အမေထာငစမားေလေလ စြမးအင/လပစစဝနႀကးဌာန၏ အေကြးပမားေလေလ ျဖစလာႏငသည။ (သန႔ 2018A)

ျမနမာႏငငသည အာဆယတြင လပစစမတာခေကာကခမႈအနညးဆး ႏငငတစႏငငျဖစသည။ အမသးမတာခမာ ပထမအသးျပသည ယနစ ၁၀၀ အတြက ျမနမာကပေငြ ၃၅ ကပ (အေမရကနေဒၚလာျဖင ၂.၃ ဆင)၊ ဒတယယနစ ၁၀၀ အတြက ျမနမာကပေငြ ၄၀ ကပ (အေမရကနေဒၚလာ ျဖင ၃ ဆင) ႏင ေနာကထပတးသးစြသည ကလဝပမားအတြက ျမနမာ ကပေငြ ၅၀ ကပ (အေမရကနေဒၚလာျဖင ၃.၃ ဆင) ျဖစသည။ မတာခ ေကာကခသည ေငြပမာဏမာ ထတလပရန ကနကေငြအတြကပင ေကာငးစြာမလေလာကေခ။ ၂၀၁၈ ခႏစအေစာပငးက ကလဝပ တစယနစ ေပးရန ပမးမကနကေငြမာ ျမနမာကပေငြ ၁၀၉ ကပ (အေမရကနေဒၚလာ ၇.၂ ဆင)မျဖစၿပး အစးရအေနျဖင အမသးမတာအသးျပသမားအား တစယနစေရာငးခတငး ျမနမာကပေငြ ၅၉ - ၇၄ ကပ ဆး႐ႈးသညအဓပၸာယ ျဖစသည။ (de Langre ၂၀၁၈)

၂၀၁၇ - ၁၈ ခႏစ ဘ႑ာေရးႏစအတြငး လပစစထတလပမႈအတြက ခန႔မနးထားသည ေငြေၾကးဆး႐ႈးမႈမာ ျမနမာကပေငြ ဘလေပါငး ၁၃၃ ဘလယျဖစၿပး လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာန၏အဆအရ အမနတကယ ဆး႐ႈးမႈမာ သးဆေကာခန႔ ျမနမာကပေငြ ၄၀၆.၅၂ ဘလ (အေမရကန ေဒၚလာ သနး ၃၀၀) ရသည။ ဤေထာကပေငြသည ၂၀၁၈ - ၁၉ တြင အေမရကနေဒၚလာ သနးေပါငး ၄၀၀ - ၅၀၀ မအထ ျမငတကႏငၿပး ေနာကႏစအနညးငယအတြငး ဂဒပ၏ တစရာခငႏႈနးမ အေမရကန ေဒၚလာ ၁ ဘလယထကပၿပးတးလာနငသညဟ ခန႔မနးရပါသည။ (သန႔၊ ၂၀၁၇, ၂၀၁၈ A; de Langre ၂၀၁၈)

ယငးေထာကပမႈသည ေရရညအတြက မျဖစႏငေခ။ ကမ ၻာဘဏက ၂၀၃၀ တြင အမေထာငစအားလး ၁၀၀ ရာခငႏႈနး လပစစမးေပးႏငရန စစေပါငးရငးႏးျမႇပႏေငြ အေမရကနေဒၚလာ ၃၀ ဘလယ လလမမညဟ ခန႔မနးသည။ ပမာဏက သရေစရနေျပာရမညဆပါက ၂၀၁၇-၂၀၁၈ အတြက ျမနမာႏငငအခြနဝငေငြစစေပါငးက ခန႔မနးၾကညလင အေမရကန ေဒၚလာ ၅ ဘလယေအာကမသာရသညအတြက တစႏငငလး လပစစမး ရရေရးအတြက လပေဆာငရန အခြနေငြ စစေပါငး၏ ထကဝကခန႔မက ၁၀ ႏစေကာခန႔ သးစြရႏငသည။ (de Langre ၂၀၁၈)

အစးရ၏ အႀကးတနးအႀကေပးပဂၢလတစဥးက စြမးအငဘတဂကမားက ပ၍ဂ႐တစကေစာငၾကညလကရလာသည စမကနးႏငဘ႑ာေရးဝနႀကး ဌာန(MOPF) ၏ တျဖညးျဖညးေျပာငးလလာမႈက ေျပာျပခသည။ ယခငက စမ/ဘ႑ာဝနႀကးဌာနသည “စာရငးအငးမားက စစေဆးသညစာရငးကင မားကသာ အဓကခန႔ထားခၾကၿပး … စမကနးေရးဆြျခငး သ႔မဟတ ႀကတငခန႔မနးႏငသည အရညအခငးမရလေခ။” သ႔ေသာ ယခအခါ လပစစ/စြမးအင ဝနႀကးဌာနက လပစစမတာခ ေထာကပေငြ (ေလာ

ေကာကချခင) ပမားလာသညအတြက ျဖစလာမညအကးဆကမားက ေလးေလးနကနက ကငတြယေျဖရငးရန ဖအားေပးလကရသည။ အႀကေပး ပဂၢလ၏ အဆအရ စမ/ဘ႑ာဝနႀကးဌာနအေနျဖင မတာခေလာခ ေကာကခမႈသည ၿမ႕ေပၚတြငေနထငသည သးစြသမားက အဓက အကးျဖစထြနးေစၿပး ယငးအတြက ကခရသည ဘ႑ာေငြေၾကးက ဓာတအားလငးမား တးခ႕တပဆငရနအတြကႏင အျခား အခြနဘ႑ာ ေငြမရႏငသည လပငနးမားျဖစသည ပညာေရးႏင ကနးမာေရးျပစေစာင ေရာကမႈမားအတြက အသးျပႏငသညဟ ယဆသည။

သ႔ေသာျငားလညး အခြနအခတးျမႇငျခငးေၾကာင ၁၉၆၂၊ ၁၉၈၈ ႏင ေရႊဝါေရာငေတာလနေရးမတငမ ၂၀၀၆ ခႏစတြင လမႈေရးႏင ႏငငေရးမၿငမမသကမႈမားျဖစခသညကာလမားႏင သမငးေၾကာငးမားရခၿပး ယငးဆကစပမႈက မဝါဒခမတသမားက ေျခာကလန႔ေနဆျဖစသညဟ မတခကျပခသည။

၂.၈။ “အမနတကယကသငသည အခြနအခ” က စးပြားေရးႏင စကမႈလပငနးရင သးစြသမားအတြက ပမားသည

ကြႏပတ႔၏ေတြ႕ဆေမးျမနးခကမားမ ထြကရလာသညေနာကအခက တစခမာ စးပြားေရးႏင စကမႈလပငနးရငမားသည လပစစမးပကသည အခနတြင အသးျပရန မးစကအပထားရရၿပး လပစစ/ စြမးအငဝနႀကး ဌာနက ေကာကခသည အေျခခမတာခ တစကလဝပအတြက ေပးရေငြ ျမနမာကပေငြ ၅၀ ကပ (အေမရကနေဒၚလာ ၃.၃ ဆင) မထက ႏစဆ၊ သးဆပ၍ကသညအတြက မမတ႔၏ စးပြားေရးလပငနးမားအတြက ပမန မတာခထက အမနတကယတြင မားစြာပ၍ေပးၾကရသည။ ေနစြမးအငျဖင ဓာတအားလငးသ႔ ပ႔လႊတ၍ရသည စမခကႀကးမားစြာက လပကငေနၿပး လပစစစြမးအငထတလပမႈလပငနး (EPGE) မတစဆင အစးရက စြမးအင ေရာငးခမညျဖစေသာ ေနစြမးအငကမၸဏတစခ၏ အႀကးအကတစဥးက စက႐မားႏင အေဆာကအအမားက ေခါငမးတြင ေနစြမးအငသးစနစမား တပဆငရနအတြက သ႔ကမၸဏအေနျဖင စးပြားေရးလပငနးရငမားႏင လညး ေဆြးေႏြးေနသညဟ ဆပါသည။ ေနစြမးအငက ေခါငမးမယသည စနစမားမ စြမးအငစရတသည ပမးမအစးရမတာခ ပမားေသာလညး စက႐ႏင အေဆာကအအပငရငမား ယခအခါ ပမနေပးေနရသညထက အမနတကယတြငမ နညးပါးသညဟ သက ရငးျပပါသည။

ပထမေတာ သးစြသက ကၽြနေတာတ႔က ေနစြမးအငအတြက ကသငတ တစကလဝပက ျမနမာကပေငြ ၁၅၀ - ၁၈၀ ကပ (အေမရကန ေဒၚလာ ၁၀-၁၁.၂ ဆင) ေလာကက ေလာေကာက ေပးတမတာခထကပၿပး ေစးႀကးတယလ႔ ထငၾကတယ။ ဒါေပမ သတ႔အားလးေပါငး ကနေငြက သတမထားမၾကတာ။ စးပြားေရး သမားေတြ စက႐လပငနးရငေတြ ပမနေပးရတေငြက အရမးစက ေတြန႔ ဒဇယဆဖးန႔ စစေပါငး ကနတာေပါငးရင တစယနစ အတြက ျမနမာကပေငြ ၂၃၀ - ၃၀၀ (အေမရကနေဒၚလာ ၁၂ - ၁၅ ဆင) ေလာက တကယကနေနတာ ေတြ႕ရမာ။

15

၃.၁။ စြမးအငဖြ႕ၿဖးတးတကမႈအတြက မညသ႔ေသာ ဥပေဒဆငရာ မေဘာငမးရသလ

ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ

ျပညေထာငစျမနမာႏငင၏ ၂၀၀၈ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒသည ဗဟခပကငမႈေလာခသည မေဘာငတြင အေျခခကသညဥပေဒျဖစသည။ ႏငငေတာ၏ အပခပေရးပစတစခကခမတၿပး လႊတေတာတစရပတညးျဖင တစစတတစပငး ေရြးေကာကတငေျမႇာကထားသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကးလႊတေတာ (ဥပေဒျပေရး)၊ ဝနႀကးခပတစဥး ဥးေဆာငသညအပခပေရးအဖြ႕တစဖြ႕ႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးဝနႀကးမားပါဝငသည အစးရႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး တရားစရငေရးဆငရာ အဖြ႕အစညးမားပါဝငသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရ ၁၄ ခက ဖြ႕စညးထားသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမားႏင အစးရ မားက ဖြ႕စညးျခငးသည ျပညေထာငစအစးရမ လပပငခြငအာဏာက သသာထငရားစြာ ခြေဝေပးျခငးက ကယစားျပသည။ (Batcheler ၂၀၁၈) ၂၀၀၈ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒက ျပညေထာငစႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမား၏ စြမးအငႏငပတသကၿပး လပပငခြငအာဏာမားကလညး သတမတေပးထားသည။ ျပညေထာငစအစးရတြင ပငမဓာတအားလငးႏင ခတဆကသည လပစစထတလပျခငးႏင ျဖန႔ျဖးျခငး အားလးက စမခန႔ခြခြငရသညဟ ေဖာျပပါရသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားအေနျဖင ပငမ ဓာတအားလငးႏင မခတဆကသည အလတစားႏင အေသးစား လပစစထတလပမႈႏင ျဖန႔ျဖးမႈစနစမားက စမခန႔ခြပငခြငရသည။

၂၀၀၈ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ၏ အဓကအပငးတစခမာ ဇယား (၁) ႏင ဇယား (၂) အစးရ၏ အခနးက႑မားက ဖြငဆျခငးပငျဖစသည12 ။• ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ၏ ဇယား (၁) က ျပညေထာငစအစးရ၏ အခနးက႑မားႏင တာဝနဝတရား

မားက သတမတေပးထားသည။• ဇယား (၂) သည ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမား၏ အခနးက႑မားႏင တာဝနဝတရားမားက သတမတ

ေဖာျပထားသည။

အခနး ၃ျပညနယမားႏင တငးေဒသႀကးမား- စြမးအငက႑တြင ယငးတ႔၏ အခနးက႑ မေဘာငႏင ဖြ႕စညးပ

16

လပစစဥပေဒ

၁၉၈၄ ဥပေဒကအစားထး၍ ၂၀၁၄ လပစစဥပေဒ (ျပညေထာငစလႊတေတာ ဥပေဒ အမတ ၄၄) သည ျမနမာႏငငတြင လပစစက႑အတြက ဥပေဒ ဆငရာ မေဘာငက ခမတေပးသည13။ ဥပေဒက ျပညေထာငစအဆငမ ဥက႒တစဥးမ ဥးေဆာင၍ ၅ ဥး သ႔မဟတ ၇ ဥးျဖင လပစစဆငရာ စညးမဥးစညးကမးခမတေရး ေကာမရင (ERC) တစခက ဖြ႕စညးရန လအပေသာလညး ေကာမရငက မညသညအခါကမ မဖြ႕စညးခေခ။ ဖြ႕စညးခလငပင ေကာမရငတြင မညသညဝနထမးမမရဘ အစးရမားႏင ပဂၢလကက႑တ႔ႏင စြမးအငဆငရာ ကစၥအမးမးက အႀကျပျခငး၊ ေလလာျခငးႏင တငပငေဆြးေႏြးျခငးတ႔တြင အကန႔အသတရၿပး အားနညး လသည စညးကမးခမတမႈေကာမရငတစခသာျဖစခလမမည။ (လပစစ ဥပေဒ၊ အပဒ - ၄ ႏင ၅)

ဥပေဒ၏အာဏာသည ခြငျပမန႔ခမတေပးမႈမတစဆင သကဝငသည။ မညသညစနစ အရြယအစားမးမဆ ခြငျပမန႔ (လငစင) မရဘ လပစစ က႑ရ လပငနးမား လပေဆာငခြငမျပထားေခ။ (အပဒ ၄၄) ျပညေထာငစ အဆင လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာနႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ မား (ကယပငအပခပခြငရ တငးေဒသႀကးမားႏင ဇမားအပါအဝင) က လငစငမားေပးခြငျပထားသည။ (အပဒ ၇) လငစငမားက တညဆဥပေဒ မားအတငး ေဒသခ သ႔မဟတ ႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏသမားက ခထားေပး နငသည။ ႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈမားအေပၚ သးျခားကန႔သတခကမးမရေခ။

ႏငငေတာ၏ စြမးအငမ၀ါဒ၊ ျပညေထာငစအစးရသည ၂၀၁၅ ခနစတြင အခက ၉ ခကပါဝငသည ႏငငေတာ၏ စြမးအငမဝါဒက ခမတခသည။14 ျမနမာႏငင၏ စြမးအငဆငရာ လပငနးမားအတြက လပစစ/ စြမးအငဝနႀကး ဌာနက ဥးေဆာငအဖြ႕အျဖစျဖင ဖြ႕စညးၿပး ေကးလကဖြ႕ၿဖးေရးဥးစးဌာနက ဓာတအားလငး ျပငပလပစစေပးေရးက ႀကးၾကပကြပကရနအတြက အသစတာဝနေပးအပခသည။ ၂၀၁၅ ခႏစ အမးသားစြမးရညမဝါဒက ဝနႀကးဌာန ၁၁ ခမ ကယစားလယမားပါဝငသည အေစာပငးမ အမးသား စြမးအငေကာမတေနရာတြင အစားထးခသည။ စြမးအငမဝါဒအသစ၏ စနေခၚမႈတစရပမာ အဓကေငြေၾကးေထာကပသည အလရငအဖြ႕အစညး သးချဖစသည အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ၏ ႏငငေတာအဆင စြမးအငဆငရာ မဟာဗဟာ(ေအဒဘ ၂၀၁၆)၊ ကမ ၻာဘဏ၏ တစႏငငလး မးလငးေရး စမခက (ကမ ၻာဘဏ ၂၀၁၆) ႏင ဂပနႏငငတကာ ပးေပါငးေဆာငရြကေရး အဖြ႕ (JICA) ၏ တစႏငငလး မးလငးေရး စမခက15 သးခသည တစခႏင တစခ သဟဇာတျဖစ ကကညမႈမရေနသညအခကပငျဖစသည။ ပဂၢလက၊ အနနဂအႏင အစးရပငးမဆကစပပတသကသမား၏ အဆအရ၊ ျမနမာ လပစစက႑အတြက ၂၀၃၀ တြင အမေထာငစအားလး ၁၀၀ ရာခငနႈနး လပစစမးရရေစေရးဟ ေယဘယပနးတငခထားသညမလြ၍ မညသည ဗဟာမ မရေခ။ အစးရသည တစႏငငလးမးလငးေရးစမခက၏ အပငး ငါးပငးပါရသညအစအစဥအတငး လကလလပေဆာငေနေသာျငားလညး တစႏငငလး မးလငးေရးစမခက (NEP) ၏ လပေဆာငမႈအဆငမားသည လကေတြ႕ေျမျပငအေျခအေနက ထငဟပမႈမရသညအတြက တကေသခာမႈ ရေသာ အစအစဥခမတသည နညးစနစတစခေတာမဟတေခ16 ။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ အခနးက႑၊ ျပညနယ/တငးေဒသ ႀကးအစးရမား၏ ခြငျပမနခေပးႏငမႈ အာဏာသည ပငမဓာတအားလငး ႏင မခတဆကထားသည မဂၢါဝပ ၃၀ ထကမပသည ဓာတအားထတလပ မႈႏင ျဖန႔ျဖးမႈစနစမားအတြကသာဟ ကန႔သတထားသည။ အကယ၍

ခတဆကမႈမရသည ဓာတအားထတလပမႈလပငနး ပငရငအေနျဖင ပငမဓာတအားလငးႏင ခတဆကလလင ခြငျပမန လငစငကငေဆာငထားသအေနျဖင ခတဆကရန လပစစ/ စြမးအငဝနႀကးဌာနသ႔ ေလာက ထားႏငသည။ သ႔ေသာ ေလာကထားမႈက လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာန အေနျဖင “ခြငျပျခငး သ႔မဟတ ျငငးပယျခငး ျပလပႏငသည။” (အပဒ ၁၄) ခြငျပမန႔လငစငမားႏင ဆကသြယခတဆကမႈမားအတြက လကနာ ရမညစညးကမးမားက ခမတရာတြင လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာနအေပၚ သာ မတညသည။ လကရတြင ပငမဓာတအားလငးႏငခတဆကသည အေသးစားဓာတအားလငးမားအတြက စညးမဥးစညးကမးမား ရမေန ေသးေခ။ လကရအခနအထ ဆကသြယခတဆကမႈမားက ျငငးပယ လကသာရသည။

လပစစဥပေဒက ျပညေထာငစအစးရ၏သေဘာတညခကျဖင လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာနအား ႏငငနယနမတမားကျဖတေကာ၍ လပစစဓာတ အားထတလပျခငး၊ ျဖန႔ျဖးျခငးႏင ေရာငးဝယျခငးအပါအဝင အႀကးစား စမခကမား (>၃၀ မဂၢါဝပ) က လပပငခြငျပထားသည။ လပစစ/စြမးအင ဝနႀကးဌာနက ယငးတ႔၏ ေငြေၾကးအရငးအႏးမား၊ ေရႊ ႔ေျပာငးႏငသည ပစၥညးမား၊ မေရႊ႕ေျပာငးႏငသညပစၥညးမားက စမခကႀကးမားက အေကာင အထညေဖာရနႏင ေငြေၾကးရငးႏးျမႇပႏလညပတမႈက စစဥရနအတြက လပစစစြမးအငေကာပေရးရငးအား လႊေျပာငးေပးအပခြင အာဏာလညး ေပးထားသညအတြက ေကာပေရးရငးအေနျဖင ယငး၏ ေငြေၾကးမားက လြတလပအမခကငးစြာ စမခန႔ခြပငခြင ရသည။ (အပဒ - ၈ - ဃ)

ဥပေဒက လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာနႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားအား ပငမဓာတအားလငးႏင ခတဆကသည စမခကမား အတြက လပစစဓာတအားထတလပျခငး၊ ေပးပ႔ျခငး သ႔မဟတ ျဖန႔ျဖးျခငး ႏင မဂၢါဝပ ၃၀ ေအာက သးျခားလပစစဓာတအား ထတလပျခငးႏင ျဖန႔ျဖးျခငးတ႔အတြက လအပသည ေျမအသးျပခြငကလညး ေပးထား သည။ သ႔ရာတြင ဥပေဒအရ လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာနႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားႏင လပစစႏငပတသကသည လပငနးလပကင မည ပဂၢလကအဖြ႕အစညးမားသည ပတဝနးကငထနးသမးေရး ဥပေဒ ႏငအည သဘာဝပတဝနးကင ထခကမႈရမရ ေလလာဆနးစစခက(EIA) ျပလပရန လအပသည။ ယငးအကးသကေရာကမႈအတြက ေလာေၾကး ေပးရနႏင ပတဝနးကငထနးသမးေရး ရနပေငြအတြက ေငြေၾကးထညဝင ျခငးလညး လပေဆာငရနလအပသည။ (အပဒ - ၁၀)

အျခားပတသကဆကစပသည ဥပေဒမားမာ -

• ၁၉၁၄ ခႏစ ျမနမာကမၸဏမား အကဥပေဒ၊ ဤအကဥပေဒက ျမနမာႏငငတြင ကမၸဏမားထေထာငဖြ႕စညးျခငးႏင ပတသကသည စညးမဥးမားခမတထားၿပး စြမးအငက႑ရ မညသညကမၸဏမဆ အႀကးဝငသည။ ၂၀၁၇ ႏင ၂၀၁၈ ခႏစမားအတြငး ၁၉၄၀ ခႏစ ကတညးက ပထမဆးျပငဆငမႈက အတညျပရန ေဆြးေႏြးမႈမား ျပလပခၾကသည။ ျပငဆငခကမားတြင ျမနမာကမၸဏတစခတြင ခြငျပႏငေသာ ႏငငျခားသားရယယာ ပငဆငမႈက တးျမႇငရနႏင အလကထေရာနစ ကမၸဏမတပတငဌာနတစခ တညေထာငရန လညး ပါရမညဟ သရရပါသည။ (သဟ ၂၀၁၈)

• ၁၉၈၉ ခႏစ ႏငငပင စးပြားေရးလပငနးမား ဥပေဒ (SLORC ၁၉၈၉) ဤဥပေဒတြင အစးရကသာ လပပငခြငရေသာ သးျခားစးပြားေရးလပငနးမားက သတမတေဖာျပထားသည။ စြမးအငႏင လပစစ တ႔ႏငပတသက၍

17

• ေရနႏငသဘာဝဓာတေငြ႕ရာေဖြျခငး၊ ထတယျခငးႏင ေရာငးခ ျခငး၊ အလားတ ထြကကနမားက ထတလပျခငး (စာရငးပါ အမတ ၃)

• ဥပေဒအရ ခြငျပထားသည ပဂၢလကႏင သမဝါယမ လပစစထတလပမႈလပငနးမားမလြ၍ အျခား လပစစထတလပမႈ ဆငရာ ဝနေဆာငမႈလပငနးမား (စာရငးပါ အမတ ၁၁)

၂၀၁၆ ခႏစ ျမနမာရငးႏးျမႇပႏမႈ ဥပေဒ၊ ျမနမာရငးႏးျမႇပႏမႈ ဥပေဒ ၂၀၁၆ က စြမးအငက႑အပါအဝင ျမနမာႏငငတြင ႏငငျခားရငးႏးျမႇပ ႏမႈႏငပတသက၍ ပၿပး ရငးလငးနားလညလြယၿပး ေခတမသညမေဘာင တစခက ခမတေပးထားသည။ ဥပေဒသည ယခင၂၀၁၂ ခႏစ ႏငငျခား ရငးႏးျမႇပႏမႈဥပေဒႏင ၂၀၁၃ ႏငငသားရငးႏးျမႇပႏမႈဥပေဒက စစညး အစားထးသညဥပေဒျဖစသည။ ယခအခါ အစးရအေနျဖင တက႐က ရငးႏးျမႇပႏမႈမားက ခ႕ထြငျခငး၊ စမခန႔ခြျခငး၊ လပေဆာငျခငးႏင ေရာငးခ ျခငးတ႔ႏငပတသက၍ ႏငငျခားသားႏင ေဒသခရငးႏးျမႇပႏမႈစမကနးမားအားလးက တနးတသတမတမညျဖစသည။ ဥပေဒက ရငးႏးျမႇပႏ မႈက လကခအတညျပရာတြင ေခတမသည လပထးလပနညးအသစျဖင လပကငၿပး ျမနမာရငးႏးျမႇပႏမႈေကာမရငထမ သေဘာတလကခမႈရရရန နညးလမးႏစမးရၿပး ယငးတ႔မာ ပါမစကေလာကထားျခငးႏင ေထာကခ ခကျဖင လပႏငရန ေလာကထားျခငးတ႔ ျဖစသည။

ေကးလကမးလငးေရးဥပေဒတစခ ရမေနျခငး၊ ၂၀၁၄ ႏင ၂၀၁၅ ခႏစ မားတြင အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ေအဒဘ)သည လပစစ/စြမးအငဝနႀကး ဌာနႏင ျမနမာအစးရတ႔အား လပစစဥပေဒႏင ယငးတ႔ႏငဆကစပသည စညးမဥးစညးကမးမားႏင ပတသက၍ ေဆြးေႏြးတငပငခသည။ ေအဒဘ စမခက၏ ရညမနးခကမားအနကတစခမာ ေကးလကမးလငးေရးက လပေဆာငမည ေကးလကမးလငးေရးဥပေဒတစခက ဥးေဆာငမည အစးရအဖြ႕အစညးတစခက ေဖာထတျခငး၊ ပငမဓာတအားလငး၏ လပ ေဆာငႏငစြမးရညက တးျမႇငျခငး၊ ပဂၢလကက႑ပါဝငခြငရရေစျခငး၊ အေသးစားဓာတအား လငးမားအား ကညပပးျခငးႏင ေရရညတညတ ခငၿမႏငသည အမေထာငစမား လပစစမးရရေရးစမကနးမား ေရးဆြ ျခငးတ႔ျဖင ေရးဆြခမတရနျဖစသည။ (ADB ၂၀၁၆)

ရညရြယခကမာ အစးရရနပေငြအတြက ရငးလငးသည ဖြ႕စညးပတစခႏင ယႏရားတစခက ခမတရန၊ ရနပေငြက မညသ႔သးစြမညက ေသခာစြာ ေဖာျပရန၊ ဓာတအားလငးျပငပ လပစစေပးေရးစမခကမားက ေငြထတ ေခးႏငရနအတြက ျဖစသည။ ေကးလကေဒသ လပစစမးရရေရးဥပေဒ ၾကမးက ေရးဆြျပငဆငခေသာလညး မညသညအခါကမ တရားဝင စဥးစားသးသပချခငးမရေခ။ အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB) ၏ ေနာကဆး ထြကရခသည အစရငခစာက ျမနမာႏငငတြင လပစစမးလငးေရး အရန အဟနျမႇငလပေဆာငရန လပစစမးလငးေရးစမကနးမားအတြက ပစ ႏစမးက အႀကျပထားသည။

• ပဂၢလကက႑ ရငးႏးျမႇပႏမႈက အားေပးတကတြနးရန အေသးစား ဓာတအားလငးမားႏင ဓာတအားလငးျပငပ ထတလပမႈမားအတြက စညးမဥးစညးကမးပငးဆငရာ လအပခကမားက ေျဖေလာေပး ႏငသည အေသးစားလပစစထတလပသႏင ျဖန႔ျဖးသစမကနး

• “အသစ သ႔မဟတ အဆငျမႇငတငသည ကြနရကမားတြင ပဂၢလက ရငးႏးျမႇပႏမႈမားက ဆြေဆာငရန လပငနးလကခြ လပပငခြငမားႏင ကနထ႐ကလကခြေပးျခငး” ျဖင လပစစဓာတအားေပးႏငမႈက တးျမႇငရန မကလးမားေပးသည လပငနးလကခြ လပပငခြငမားႏင

ကနထ႐ကခြမား၏ ျဖန႔ျဖးေရးစမကနး(ADB ၂၀၁၆)

လပစစဥပေဒကသ႔ ႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈဥပေဒက စြမးအငက႑တြင ႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈမားက ကန႔သတတားဆးမႈ အနညးငယမရသည။ ၁၀ မဂၢါဝပေအာက လပစစထတလပမႈက ျပညတြငးရငးႏးျမႇပႏသမားအတြက ၿခ၍ သတမတထားသည။ သ႔ေသာ လပစစ/စြမးအငဝနႀကး ဌာန၏ သေဘာတညခကျဖင ျပငပရငးႏးျမႇပႏသမားသည ၁၀ မဂၢါဝပ ေအာက ဖကစပစမကနးတစခတြင ၈၀ ရာခငႏႈနးအထ အစရယယာ ပါဝငႏငပါသည။ ႏငငျခားရငးႏး ျမႇပႏသမားက ျမနမာႏငငတြင ပဂၢလက လပစစထတလပသမား (IPPs) အျဖစျဖငလညး လပေဆာငခြငျပထားၿပး သဘာဝ ဓာတေငြ႕တာဘငမား၊ ေရအားလပစစ၊ ေနစြမးအင၊ အမႈကမစြမးအငထတလပျခငးႏင ေလအားလပစစမားအတြက လပပငခြငစာခပ မားလညး ရရသည။ (DFDL ၂၀၁၆)

၂၀၁၂ ခႏစ ပတဝနးကင ထနးသမးေရးဥပေဒ

သဘာဝပတဝနးကငက ထခကေစသည လပငနးတစခက လပေဆာငရန စစဥသည လပဂၢလတစဥးခငး သ႔မဟတ အဖြ႕အစညးတစခသည သယဇာတႏင ပတဝနးကငထနးသမးေရးဝနႀကးဌာန (MONREC) မ ခြငျပခကတငႀကရယရန လအပၿပး ပတဝနးကငထခကမႈရ မရဆနးစစ ေလလာခက (EIA) သ႔မဟတ ကနဥး ပတဝနးကငဆငရာ ဆနးစစခက (IEE) ျပလပရနအပါအဝင ပတဝနးကငထနးသမးေရး ဥပေဒႏင စညးကမးမားအတငးလကနာရန လအပသည။ (DFDL ၂၀၁၆) ေအာကပါ ေဖာျပခက “စြမးအငစမခကမားအတြက ပတဝနးကငအေပၚ အကး သကေရာကမႈျဖစစဥက ေစာငၾကပၾကည႐ႈႏငရန စြမးရညျမႇငတငျခငး” သည သယဇာတ/ပတဝနးကငဝနႀကးဌာနရ ပတဝနးကငထနးသမး ေရးဥးစးဌာန၏ အခနးက႑က ေဖာျပထားသည။

ဤဥပေဒအရ ပတဝနးကင ထခကမႈရမရဆနးစစေလလာခက (EIA) ျပလပရန လအပသည စမခကမားမာ -

၁။ စမခကအေျခခသည အမးအစားမား - ေရအားလပစစႏင အျခား လပစစစြမးအငပမာဏႀကးမားစြာ ထတလပျခငးႏင လပစစစြမးအင အတြက ျပညေထာငစဓာတအားလငး တညေဆာကျခငး။

၂။ ေနရာေပၚအေျခခသည အမးအစားမား - ေဂဟစနစပကစးလြယ သည ေနရာမား၊ ရားပါးသည အပငမားႏင ေတာ႐ငးတရစၧာနမားကကစားရာေနရာမားတြင ေရေဝေရလ သ႔မဟတ အမားျပညသ ေသာကသးသညေရ၊ ကနမားႏင ေရကာတာေနရာအနးတစဝက ႏင သဘာဝေဘးအႏရာယမားျဖစႏငသည ေနရာမားတြင လပ ေဆာငမည စမခကမား၊

စမခကမားသည အမးအစားႏင လပငနးပမာဏအေပၚ မတည၍ ေအာကေဖာျပပါ အမးအစားမားအနကတစခခတြင အကးဝငပါသည။

၁။ ကနဥးပတဝနးကငဆငရာ ဆနးစစခက (IEE) စမခကမား စမခကေလာကထားသသည ဆနးစစခက လပေဆာငမညကမၸဏ

အမညက သယဇာတ/ပတဝနးကငဝနႀကးဌာနသ႔ အေၾကာငးၾကားၿပး ဆနးစစခကက ျမနမာႏင အဂၤလပဘာသာႏစဘာသာျဖင တငသြငး ရသည။ ျပညတြငးမဒယာႏင အမားျပညသမားႏင ေတြ႕ဆပြမားမ တဆင ပတဝနးကငဆငရာ ဆနးစစခက (IEE) အစရငခစာက

18

ေဖာျပခက (၄)။ စြမးအငစမကနးမားအတြက ပတဝနးကငဆငရာ ထခကႏငသညအကးဆကျဖစစဥကႀကးၾကပကြပကႏငရန စြမးရညျမႇငတငျခငး

စြမးအငက႑တြင စစဥထားသည ေကာကမးေသြးေလာငစာသး ဓာတအားစက႐မား၏ ပတဝနးကငထခကမႈဆငရာ အကးဆကမားသည အဓကျပနာတစချဖစၿပး ေကာကမးေသြးေလာငစာသး ဓာတအားစက႐စမကနးမားႏင ေရအားလပစစစမခကႀကးမားက ရပရြာျပညသ လထမားက ကန႔ကြကဆႏၵျပမႈမား မၾကာခဏျပလပၾကသည။ (ဆကစပသည စာေဖာျပခက၊ “ျမနမာႏငငတြင ေရအားလပစစႏငပတသက၍ မဟာဗဟာကသည ပတဝနးကငဆငရာ ေလလာဆနးစစခက” က ၾကညပါ။)

၂၀၁၂ ခႏစတြင ဖြ႕စညးခသည သယဇာတ/ပတဝနးကငထနးသမးေရးဝနႀကးဌာန၏ ပတဝနးကငထနးသမးေရး ဥးစးဌာနသည ျမနမာႏငငရ ပတဝနးကငထခကမႈဆငရာ အကးဆကေလလာဆနးစစခက(EAI) လပငနးစဥက ႀကးၾကပကြပကရနအတြက တာဝနရသည။ EAI မားႏင ပတသကသညလပငနးစဥမားတြင အျခား (အခပပ - ၂ က ၾကညပါ။) တြင စြမးအငႏင သတတးေဖာျခငးက႑မားလညး အကးဝငသည။17

စတငဖြ႕စညးစဥက ပတဝနးကငထနးသမးေရးဌာန (ECD)တြင ၂၆ ဥး ရခသည။ ျပညနယမားႏင တငးေဒသႀကးအမားစတြင ႐းမားဖြငလစၿပး ေနာက ၂၀၁၈ ခႏစေႏာငးပငးတြင ခ႐င႐းေပါငး ၂၀ ေကာႏင ဝနထမး ၁၀၀၀ ေကာရလာပါသည။ မၾကာေသးမက သယဇာတ/ပတဝနးကငထနးသမးေရးဝနႀကးဌာနသည ဖြ႕စညးပအသစရရၿပး ဝနထမး ၂၀,၀၀၀ အထ ခန႔ထားႏငသည။ ဤဝနထမးမားက ေနာက ၁၀ ႏစတာ ကာလအတြငး ျဖညစြကခန႔ထားမညဟ ခန႔မနးရၿပး ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆငႏင ခ႐င႐းမားတြင သငတနးမားႏင စြမးရညျမႇငတငေရး လပငနးမား မားစြာလပေဆာငရန လအပပါလမမည။18

ျပညေထာငစအစးရ (သယဇာတ/ပတဝနးကငထနးသမးေရး ဝနႀကးဌာန (MONREC)ႏင သကဆငရာဝနႀကးဌာန) အေနျဖင EIA လပငနး စဥက စမခန႔ခြရာတြင ျပညနယမားမာလညး အေရးပါသညအခနးက႑မ ပါဝငၾကသည။

• EIA က သေဘာတအတညျပၿပးသညႏင သယဇာတ/ပတဝနးကငထနးသမးေရး ဝနႀကးဌာနသည EIA အစရငခစာ ႏင ပတဝနးကင ဆငရာ လကနာမႈလကမတ (Environmental Compliance Certificate) မားက ႀကးၾကပကြပကရန တာဝနရသည ျပညနယ/တငး ေဒသႀကး႐းမားသ႔ ေပးပ႔သည။

• ျမနမာရငးႏးျမႇပႏမႈ ဥပေဒအသစအရ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသည အေမရကနေဒၚလာ ၅ သနးေအာက ရငးႏးျမႇပႏမႈမားအားလးက ဆနးစစသးသပ သေဘာတခြငျပပငခြငရသည။

• အေမရကန ေဒၚလာ ၅ သနးေအာက စမခကမားအတြကပငလင ျပညေထာငစအစးရ (MONREC) မ EIA အစရငခစာက သေဘာတ အတညျပေပးရနလအပသည။

ပတဝနးကငထနးသမးေရး ဥးစးဌာနမတာဝနရသမားသည IEE ႏင EIA စမခကအကျဖတဆနးစစသညအဖြ႕မား၏ အဖြ႕ဝငမားျဖစၿပး IEE ႏင EIA လပငနးစဥအတြငး စမခကကနဥးအစ သးသပခကက ေအာကေျခအဆငတြင ႀကးၾကပကြပကရနႏင ျပညသလထႏင ေတြ႕ဆ ေဆြးေႏြးပြမားက ကညဥးေဆာငရန တာဝနရၾကသည။19 ဤပတဝနးကငထနးသမးေရးဥးစးဌာနတာဝနရသမားသည (ဥပမာ - စမခကတစခ အတြက ပတဝနးကငဆငရာ လကနာမႈလကမတ၏ အစတအပငးတစခအျဖစျဖင သေဘာတအတညျပထားသည ပတဝနးကငစမခန႔ခြမႈ အစအစဥႏငပတသက၍) စမခကႀကးၾကပမႈႏင လကနာေဆာငရြကမႈ၏ အစတအပငးအျဖစ ေနျပညေတာရ ပတဝနးကငထနးသမးေရး ဥးစးဌာနသ႔လညး အစရငခၾကရသည။

အတခပအားျဖင ပတဝနးကငဆငရာလကနာရမညစညးကမးမားက လကနာမႈက ကငတြယရန သယဇာတ/ ပတဝနးကငထနးသမးေရးဝနႀကးဌာန၏ ပတဝနးကငထနးသမးေရးဥးစးဌာန ဝနထမးမားက လာမညဆယစႏစအတြငးတြင အဆႏစဆယခန႔ တးျမႇငခန႔ထားရန လအပခက၊ စနစတက ျပညသလထအားလးပါဝငႏငသည လပငနးစဥတစခက ေလလာရနႏငအေကာငအထညေဖာရနႏင ပတ၀နးကငထနးသမးေရးဥးစးဌာနႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးဌာနမားအတြက ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနထမးလအပခကမားႏငအတ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆငတြင သငတနးႏင စြမးရညျမႇငတငမႈမား မားစြာျပလပေပးရနလအပပါလမမည။

အရပဘက လ႔အဖြ႕အစညးမား၊ စမခက၏ အကးသကေရာကမႈရ မညသမား (PAPs)၊ ေဒသခအဖြ႕အစညးမားႏင အျခားပတသက ဆကစပမႈရသမားကလညး ထတျပနရမည။ ပတဝနးကငထနးသမး ေရးႏင သစေတာေရးရာဝနႀကးဌာန (MECF) အေနျဖင ပတဝနးကင ဆငရာ ဆနးစစခက (IEE) အစရငခစာက ျပညသလထအားတငျပ ေပးရန၊ ျပညသလထႏင တငပငေဆြးေႏြးပြမားက စစဥရနႏင ေနာကဆးဆးျဖတခကမခမ ျပညသလထ၏ ေဝဖနခကမားႏင အႀကျပခကမားက စစညး၍ သးသပေလလာရနလအပပါသည။ (DFDL ၂၀၁၆)

၂။ ပတဝနးကငထခကမႈရမရဆနးစစေလလာခကမား (EIA) စမခကေလာကထားသအေနျဖင ပတဝနးကငထနးသမးေရးႏင

သစေတာေရးရာဝနႀကးဌာန (MECF) သ႔ သဘာဝပတဝနးကင ထခကမႈရ မရ ဆနးစစေလလာခကမား (EIA) က ေပးပ႔တငျပရ သည။ MECF မ သကဆငရာအဖြ႕အစညးမားအားလးအား မတခက ေပးရန ဖတေခၚၿပး စမခကတငသြငးသက EIA အစရငခစာက တငျပရာတြင အမားျပညသမားထမ အႀကဉာဏရယႏငရန စစဥရ မည။ MECF အေနျဖင ေနာကဆးဆးျဖတခကမခမ အမားျပညသ မား၏မတခကမားႏင အႀကျပခကမားက စစညးၿပး ေလလာသးသပ

19

ေဖာျပခက (၅)။ ျမနမာႏငငတြင ေရအားလပစစႏငပတသကသည ဗဟာကသည ပတဝနးကငဆငရာ ေလလာဆနးစစခက

ျမနမာႏငင၏ အႀကးဆး စြမးအငအရငးအျမစမားအနကတစခမာ ေရအားလပစစျဖစသည။ ကအားေလာစြာပင အခ႕စြမးအငစမခက အေကာငအထညေဖာသမားသည ႏငငတကာစညးမဥးစညးကမးမားက လကနာေသာလညး မားစြာေသာသမားကမ ျဖတလမးလကၿပး လေလာကသည သတငးအခကအလကႏင စြမးအငစမခကမားႏင ပတသက၍ ပြငလငးျမငသာမႈရရန ပကကြကၾကသည။20 ျမနမာႏငငရ ေရအားလပစစထတလပမႈအတြက အျပသေဘာေဆာငသည မေဘာငတစခႏင ေမာမနးခကရေစရန ဩစေၾတးလအစးရ၏ ေထာကပမႈျဖင ႏငငတကာေငြေၾကးအဖြ႕ (IFC) သည လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာနႏင သယဇာတ/ပတဝနးကငထနးသမးေရး ဝနႀကးဌာနတ႔ႏင ပးေပါငးကာ ၂၀၁၆ မ ၂၀၁၈ ခႏစအထ ဗဟာကသည ပတဝနးကငဆငရာ ဆနးစစေလလာခက(SEA)တစခက ဥးေဆာငလပကငခသည။21

SEA သည ျမနမာႏငငရ သးျခား မညသညေရအားလပစစစမကနးမားကမ ဆနးစစေလလာရန မရညရြယခေခ။ သ႔ေသာ ျမစဝမးေဒသစမကနး လပေဆာငေနသညပစမားႏင အႏရာယအလားအလာမားက ၾကည႐ႈသည နညးလမးတစခက လပေဆာငရန ျမႇငတငလျခငးသာျဖစသည။ SEA ၏ ေမာမနးခကမာ စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ၊ ပတဝနးကငဆငရာ ေရရညတညတခငၿမမႈႏင လမႈေရးတနးတ ညမမႈမားရေစရန သဘာဝအရငးအျမစမားအသးျပမႈမားႏင ဥးစားေပးမႈမား အမးမးက ထနးညႇ၍ ေရ၊ ေျမႏင ေဂဟစနစတ႔က အစအစဥေရးဆြရာတြင ေပါငးစပညႇႏႈငးသည နညးလမးတစခပငျဖစသည။ SEA က ဧရာဝတႏင သလြငအပါအဝင ပငမျဖစႀကးငါးခက ေရအားလပစစထတလပမႈမား မလပဘ ေကာငးစြာထနးသမးထားရန အႀကျပထားသည။ SEA လပေဆာငမႈနယပယမာ ျမနမာႏငငတြင ၁၀ မဂၢါဝပ သ႔မဟတ ယငးအထက ေရအားလပ စစစမကနးမားျဖစသည။

SEA က ျမနမာႏငငတြင ေရအားလပစစထတလပမႈသည မဂၢါဝပေပါငး ၁၃,၀၀၀ ႏငအထကျဖစမညဟ ခန႔မနးတြကခကသည။ ဤခန႔မနး ခကသည လကရစမကနးမား (၃၃၀၀ မဂၢါဝပ) ႏင ေဆာကလပဆ စမကနးသစမားမ အသစထတလပမႈ (၁၆၀၀ မဂၢါဝပ)၊ လကရ အလယ အလတႏင အေသးစားဇမားမ အဆျပထားသည စမခကမား (၇၃၀၀ မဂၢါဝပ)၊ ျမငမားသည ျမစခြမား (high-zone subbasins)ရ ေရအားလပစစစမခကမားမ ထြကရသညစြမးအင၊ လကရဓာတအားစက႐မားက ျပနလညျပငဆငမြမးမႈမႈ၊ ဆညေျမာငးစမကနးမားတြင တာဘငမားတညေဆာကျခငးႏင ၁၀ မဂၢါဝပေအာက အေသးစားေရအားလပစစစမကနးမားအေပၚ အေျခခ၍ တြကခကသည။ ေရအားလပစစ စစတမးမားက ဥးစားေပးျမစခြမားတြင ဆကလကလပေဆာငေနေသာလညး ေနာကထပစြမးအငမားကလညး ထတလပႏငသည။

၂၀၁၉ ခႏစေဖေဖာဝါရလအထ SEA ၏ အနာဂတမာ မရငးလငးလေသးေခ။ ၂၀၁၈ ခႏစအတြငးတြင လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာနသည တ႐တအမးသား စြမးအငစမခန႔ခြမႈဌာနမ နညးပညာပပးမႈႏင ေရအားလပစစမဝါဒ အသစတစခခမတရန စတငလပေဆာငခသည။ ယငးက ျမနမာအစးရ၏ SEA မ အဓကအႀကျပခကျဖစသည ဧရာဝတႏင သလြငအပါအဝင အဓကစးဆငးေနသည ျမစႀကးငါးခတြင ေရအားလပစစ ထတလပမႈမားမျပလပဘ ထနးသမးထားရန ကတကဝတအတြက မေသခာမေရရာမႈမားျဖစေစခသည။ (Kean ၂၀၁၈)

ဓာတအားထတလပမႈစက႐အမးအစား IEE လပရန လအပ EIA လပရနလအပ

ေရအားလပစစ အကယ၍ ≥ ၁ မဂၢါဝပ (MW) အကယ၍ ≥ ၁၅ မဂၢါဝပ (MW)

သဘာဝဓာတေငြ႕ သ႔မဟတ ဇဝဓာတေငြစြမးအငစက႐မား အကယ၍ ≥ ၁၅ မဂၢါဝပ (MW) အကယ၍ ≥ ၅၀ မဂၢါဝပ (MW)

အမႈကမစြမးအငထတလပသညစက႐မား အကယ၍ ≥ ၅၀ မဂၢါဝပ (MW) ဝနႀကးဌာန၏ ဆးျဖတခကျဖင

ေျမႀကးတြငးမအပျဖင စြမးအငထတလပသည ဓာတအားစက႐မား အကယ၍ ≥ ၅ မဂၢါဝပ (MW) အကယ၍ ≥ ၅၀ မဂၢါဝပ (MW)

Combined cycle (ေရာေႏာလညပတသည)ဓာတအားစက႐မား (ဓာတေငြ႕ႏင အပလႈငး)

အကယ၍ ≥ ၅ မဂၢါဝပ (MW) အကယ၍ ≥ ၅၀ မဂၢါဝပ (MW)

အျခား thermal အပစြမးအငသးဓာတအားစက႐မား အကယ၍ ≥ ၅ မဂၢါဝပ (MW) အကယ၍ ≥ ၅၀ မဂၢါဝပ (MW)

ေလစြမးအငသး ဓာတအားစက႐မား အကယ၍ ≥ ၁ မဂၢါဝပ (MW) အကယ၍ ≥ ၁၅ မဂၢါဝပ (MW)

ေနစြမးအငသး ဓာတအားစက႐မား အကယ၍ ≥ ၅၀ မဂၢါဝပ (MW) ဝနႀကးဌာန၏ ဆးျဖတခကျဖင

ဇယား (၃)။ ဓာတအားစက႐အမးမးအတြက လအပသည ပတဝနးကင ဆနးစစသးသပခကမား

ရမည။ စမခကတငသြငးသအေနျဖင (MECF) ထမ ပတဝနးကင ဆငရာႏငပတသက၍ လကနာေဆာငရြကမႈအတြက အသအမတျပ လကမတရရသည ပတဝနးကငဆငရာ စမခန႔ခြမႈအစအစဥ (EMP) က လကနာကငသးရမညျဖစၿပး MECF အေနျဖင ႀကးၾကပကြပက ျခငးႏင အကျဖတသးသပျခငးအတြက ကနကမညေငြမားအားလး အတြက တာဝနယရသည။ (DFDL ၂၀၁၆)

၃။ ပတဝနးကငဆငရာ သးသပခကမလအပသည စမခကမား စြမးအငစမခကမားအတြက ပငမစက႐အမးအစားမားအတြက

IEE ႏင EIA မား သတမတသညအရြယအစားမားက ဇယား (၃) တြင ေဖာျပထားသည။ (အခပပ - င တြင အေသးစတက ၾကညပါ။)

20

ပ (၁၁)။ ဌာနမားႏင ဌာနခြမားႏငပတသက၍ ျပသထားသည လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာန၏ အဖြ႕အစညးပစ

လပစစ

DEPP လပစစစြမးအားစမေရးဥးစးဌာန

(မဝါဒႏင စမကနးေရးဆြျခငး)

MOGE ျမနမာေရနႏင သဘာဝဓာတေငြ႕လပငနး (E&P,

Drilling, Pro- duction, Onshore Pipeline Construction &

CNG)

MPE ျမနမာေရနဓာတလပငနး

(Refineries, Fertilizers & LPG)

MPPE ျမနမာေရနထြကပစၥညးေရာငးဝယေရးလပငနး

(ေရာငးချခငး)

လပစစႏင စြမးအငဝနႀကးဌာနသည ႏငငတကာႏင ေဒသတြငးအဖြ႕အစညးမားႏင ျမနမာစြမးအငက႑အတြက အဓကဆကသြယေရး လမးေၾကာငးျဖစသည။

DHPI ေရအားလပစစ အေကာငအထညေဖာေရး ဥးစးဌာန

(ေရအားလပစစ)

ESE လပစစဓာတအားျဖန႔ျဖးေရးလပငနး (ျဖန႔ျဖးေရး)

EPGE လပစစဓာတအားထတလပေရးလပငနး (ထတလပေရး)

YESE ရနကနလပစစဓာတအားေပးေရး ေကာပေရးရငး

MESE မႏေလး လပစစဓာတအားေပးေရးေကာပေရးရငး

DPTSC လပစစဓာတအားပ႔လႊတေရးႏင ကြပကေရး ဥးစးဌာန

(ပ႔လႊတေရးႏင ထနးခပေရးစနစ)

စြမးအင

ျပညေထာငစဝနႀကးဌာန႐း

ရငးျမစ။ MOEE ေမ ၂၀၁၆ https://www.amchammyan- mar.com/asp/view_doc.asp?DocCID_4876

၃.၂။ စြမးအငက႑တြင ျပညနယမားႏင တငးေဒသႀကးမားႏင ဆကဆလပကငေနသည ျပညေထာငစအဆငအဖြ႕အစညးမား

ဤအပငးတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးစြမးအငဝနႀကးမားအား ပပး ကညရန ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆငတြင ဝနထမးမားထားရေပး သည လပစစ/စြမးအင ဝနႀကးဌာနလကေအာကရ အဓကဌာနမားႏင ဌာနခြအခ႕က ေဖာျပထားသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆငတြင ႀကးမားသည စြမးအငႏငပတသကသည လပငနးမားႏင ပတသကေန သည အျခားဌာနႏစချဖစသည သယဇာတ/ပတဝနးကငထနးသမးေရး

ဝနႀကးဌာနလကေအာကရ သတတြငးဥးစးဌာနႏင လယဆည/ေမြး၊ ေရ၊ ေကးလကဝနႀကးဌာနလကေအာကရ ေကးလကဖြ႕ၿဖးေရး ဥးစးဌာန တ႔ႏငပတသက၍လညး ေဖာျပထားသည။

လပစစႏင စြမးအငဝနႀကးဌာန (MOEE)

စြမးအငက႑တြင အဓကဝနႀကးဌာနမာ လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာန (MOEE) ျဖစသည။ ေအာကပါ ပ (၁၁) တြင MOEE က ဌာနမားႏင ဌာနခြမားအားလးက ေဖာျပလက မညသ႔ဖြ႕စညးထားသညက ေဖာျပထား ပါသည။ ျပညနယ/ တငးေဒသႀကးအဆငတြငလပကငေနသည ျပညနယ/လပစစ/စြမးအင ဝနႀကးဌာန၏ ပငမဌာနႀကး သးခမာ လပစစဓာတအား

21

ထတလပေရးလပငနး၊ လပစစဓာတအားပ႔လႊတေရးႏင ကြပကေရးဌာန ႏင လပစစဓာတအားျဖန႔ျဖးေရး လပငနးတ႔ျဖစသည။

လပစစဓာတအားထတလပေရးလပငနး (EPGE)

EPGE သည ဓာတအားစက႐ တညေဆာကျခငးနင လညပတျခငးအတြက တာဝနရသည MOEE လကေအာကရ ဌာနတစချဖစသည။ ပဂၢလက ဓာတအားထတလပသမား (IPPs) ထမ ဓာတအားဝယယရနႏင လပစစ ျဖန႔ျဖးသမား သ႔ေရာငးခရန သေဘာတညမႈမားတြငလညး ပါဝငပတသက သည။ တစနညးအားျဖင လပစစဓာတအားျဖန႔ျဖးေရးလပငနး (ESE)ႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လပစစေပးေဝေရးအဖြ႕အစညးႏစချဖစသည ရနကနတငးေဒသႀကး လပစစဓာတအားျဖန႔ျဖးေရး ေကာပေရးရငး (YESC) ႏင မႏေလးတငးေဒသႀကး လပစစဓာတအား ျဖန႔ျဖးေရး ေကာပေရးရငး (MESC) တ႔၏ သေဘာတညစာခပမားတြငလညး ပါဝင ပတသကသည။

စြမးအငဝယယေရးသေဘာတညခကမား (PPAs) တြင ဝငေရာကမႈမာ တစနညးတစဖ ႐ႈပေထြးလြနးလသည။ ပထမအေနျဖင စမခကေရးဆြ သသည အဆျပထားသည စမခကတစခႏင EPGE သ႔ေရာကရလာၿပး ျပညေထာငစအစးရထမ မအရ လကခသေဘာတညမႈရမည။ EPGE သည ျဖစႏငေျခရမရ ဆနးစစေလလာျခငး၊ EIA ႏင သကဆငသည မတတမးမားအပါအဝင စမခကေရးဆြသထမ စမခကဆငရာ သတငး အခကအလကမားက စစေဆးသးသပသည။ ထ႔ေနာက EPGE က စမခကေရးဆြသႏင စြမးအငဝယယေရးဆငရာ သေဘာတစာခပက ျပငဆငသည။ ေနာကဆးတြင စမခကက အစးရထမ သေဘာတညမႈ ရရၿပး သေဘာတစာခပ (PPA) က လကမတေရးထးၿပးေနာက တရားဝင ျဖစသည။

အေသးစား စြမးအငထတလပသမားႏင စြမးအငဝယယမႈ စာခပမား (PPAs) ႏငပတသက၍ EPGE က လပစစ/ စြမးအငဝနႀကးဌာန၏ စမ အပခပမႈေအာကသ႔ ကေရာကမည ပငမဓာတအားလငးႏင ခတဆကမႈ မရခလင မဂၢါဝပ ၃၀ ထကနညးပါးသည စြမးအငစမခကမားအားလးက ျပညနယမားႏင တငးေဒသႀကးအစးရမားက စမခန႔ခြမညဟ ေဖာျပခ သည။ လကေတြ႕တြင ဓာတအားလငးႏငခတဆကသည မဂၢါဝပ ၃၀ ထကနညးပါးသည စမခကမားမာ အလြနပငနညးပါးပါသည။ EPGE အရာရမားက “ပငမဓာတအားလငးသည အားနညးၿပး ၂၃၀ ေကဗြလငး တြင အေသးစားမ အလတစား စြမးအငစးဝငမႈက လကမခႏင” သည အတြကေၾကာငႏင စမခကအဆျပလႊာမားက စစေဆးသးသပရန လေလာကသည အခနလညးမရသညအတြက အေသးစားဓာတအား စမခကမားက စမခန႔ခြႏငမႈမရဟ ဆခသည။

EPGE အရာရမားသည ျမနမာႏငငအတြက လပေဆာငႏငမညနမနာတစခအျဖစျဖင ထငးႏငင၏ အေသးစား စြမးအငထတလပမႈ (SPP) စမကနးႏငပတသကၿပး ပ၍သရေလလာရန စတဝငစားၾကသည။ သ႔ရာတြင အေသးစား စြမးအငထတလပမႈ (SPP) မားစြာထမ စြမးအငမားက ကငတြယရန ပငမဓာတအားလငး၏စြမးရညႏငပတသက၍ သသယရ ၾကသည။ (အခနး - ၄.၃ တြင စာေဖာျပခက၊ “ထငးႏငင၏ အေသးစား စြမးအငထတလပမႈ စမကနး”)22

လပစစဓာတအားပ႔လႊတေရးႏင ကြပကေရးဥးစးဌာန (DPTSC)

DPTSC သည လပစစဓာတအားပ႔လႊတေရးစနစ တညေဆာကျခငးႏင လပငနးလညပတျခငးအတြက MOEE ၏ ဌာနတစချဖစသည။ ပ႔လႊတ ေရးစနစသည ဓာတအားလငးထတလပသညစက႐မားမ လငးခြမားသ႔ သယယသည ဗ႔အားျမငမားသည လငးမားပါဝငသည။ ဗ႔အားျမငသညဓာတအားလငးမားမာ ၂၃၀ ေကဗြ၊ ၁၃၂ ေကဗြႏင ၆၆ ေကဗြႏင ယငးတ႔ အၾကားတြင စြမးအငက ဗ႔အားနညးသည “ဓာတအားလငးေလာခရန” လငးခြ႐မားထားရသည။ ပ႔လႊတသညဓာတအားလငးမားသည ဗ႔အား ျမငမားသည (၆၆ ေကဗြ) စြမးအငက အလယအလတဗ႔အား (၃၃ ေကဗြ) ျဖန႔ျဖးေရးလငးမားသ႔ ေလာခေပးသည လငးခြ႐မားတြင အဆးသတ သည။ ပ႔လႊတေရးသည အတနအသင ဗဟခပကငမႈရသည လပငနးလညပတမႈမးျဖစေသာေၾကာင DPTSC သည ျဖန႔ျဖးေရးဓာတအား လငးမား (ေအာကတြင ၾကညပါ။) က စမခန႔ခြသည လပစစျဖန႔ျဖးေပးသညလပငနး (ESE) ျပလပသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမားႏင ဆကဆမႈနညးပါးပါသည။ မညသ႔ပငျဖစေစကာမ ပ႔လႊတေရးဓာတအားလငးမားႏင ဆကစပသည လငးခြ႐မားက ျပညနယ/တငးေဒသႀကး နယနမတမားအတြငးတြင တညရၿပး DPTSC အငဂငနယာမားအတြက ပ႔လႊတေရးဆငရာ အေျခခအေဆာကအဦမားထားရရနႏင တညေဆာကရန ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမားႏင ပးေပါငးလပေဆာငရန လအပသည။

လပစစဓာတအားျဖန႔ျဖးေရးလပငနး (ESE)

ESE သည လပစစျဖန႔ျဖးေရးစနစ တညေဆာကျခငးႏင စမခန႔ခြျခငးတ႔ အတြကႏင ၿပးေနာက သးစြသမားထသ႔ လပစစကေရာငးခရန တာဝန ရသည MOEE လကေအာကရဌာနတစချဖစသည။ ထ႔ေၾကာင ျဖန႔ျဖး သညဌာနတစခအျဖစျဖငလပေဆာငရၿပး ျပညေထာငစဓာတအားလငး ရသည ျမနမာႏငင၏ ေနရာအားလးအတြက YESC မလပေဆာငေပးသည ရနကနအတြကႏင MESC မလပေဆာငေပးသည မႏေလးၿမ ႔အတြကမ လြၿပး လပစစျဖန႔ျဖးျခငးႏင ေရာငးချခငးအတြက တာဝနယရသည။

ထတလႊတသည ဓာတအားလငးတြင ၃၃ ေကဗြႏင ၁၁ ေကဗြရသည အလယအလတဗ႔အားရ ဓာတအားလငးမား ပါဝငပါသည။ ကမ ၻာဘဏမ ပပးသည အေမရကနေဒၚလာ သနး ၃၂၀ျဖင ပငမဓာတအားလငးႏင ခတဆကရနႏင ၂၀၃၀ ခႏစတြင တစႏငငလး လပစစမးရရေရးအတြက လပေဆာငေနသည။ MOEE တြင အဓကလပစစျဖန႔ျဖးေရးဌာနျဖစ သညအတြက ESE သည ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရႏင အတပးေပါငး၍ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး တစခစတြင လပေဆာငရနႏင ျပညေထာငစ ဓာတအားလငးက တးခ ႔ရနအတြက တစႏငငလး မးလငးေရးစမကနး (NEP) ရနပေငြရရသည။

ESE အရာရမားက သတ႔၏လပပငခြငမာ ရြာသ႔မဟတ ရပရြာအဖြ႕အစညး တစခသ႔ လပစစမဝငေရာကမ ေနာကဆးအဆင ၁၁ ေကဗြ ျဖန႔ျဖးေရး ဓာတအားလငးမားအဆငသ႔ ဓာတအားလငးက တးခ ႔ရနဟ ရငးျပခသည။ တစခါတစရတြင တးခ ႔တပဆငျခငးက ျပညေထာငစဘတဂကမရရၿပး တစခါတစရတြင ရနပေငြေပးသညအလရငမား၏ အေထာကအပမားမ ျဖစၿပး တစခါတစရတြငမ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဘတဂကမားမ ျဖစသညဟဆသည။ ျမနမာႏငငတြင ေကးရြာေပါငး ၆၃,၀၀၀ ရြာရၿပး ESE ၏ ဘတဂကမာ တစႏစလင ရြာေပါငး ၅၀၀၀ က လပစစမးလငး

22

ေစေရးအတြက ေနာကႏစေပါငးမားစြာအတြက ရနပေငြရသည။

ESE အရာရတစဥးက ရငးျပသညမာ တစႏငငလးမးလငးေရးစမကနး ဘတဂကက အသးျပျခငးျဖင ESE သည ျဖန႔ျဖးေရးဓာတအားလငး အတြက SCADA ထနးခပမႈစနစတစခက အသးျပပါသည။

အနာဂတမာ ျဖန႔ျဖေရးစမခန႔ခြမႈစနစက ပမေကာငးမြနေအာင ႀကးစားေနပါတယ။..... ေနရာတငးမာ၊ ဒါေၾကာင ကၽြနေတာတ႔ ထထေရာကေရာက ထနးခပႏငတယ။ [SCADA] စနစန႔ လငးခြ႐ မားက ႀကးၾကပကြပကဖ႔န႔ထနးခပဖ႔ အခနႏငတစေျပး ည သတငး အခကအလကေတြရႏငတယ။ အေျခခအားျဖင ေတာ ၁၁ ေကဗြလငး အဆးအထ တစလမးလး ႏစဖက အျပန အလန ခတဆကတလငးမးပါဘ။

ဝနထမးအငအားအေနျဖင ေဖာျပခသညအတငး လပစစျဖန႔ျဖးေရး၏ ေဒသပငးက႑မားအတြကတာဝနရသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရ ႐းမားသ႔ စြမးရညပငးဆငရာ ပပးကညေနေသာ ျပညေထာငစအငဂငနယာ မားႏင လပစစေပးေဝေရးႏင ျဖန႔ျဖးေရးအတြက နညးပညာပငးဆငရာ စြမးရညမားရၾကသည။

ESE သည မႏေလးႏင ရနကနလပစစျဖန႔ျဖးေရး ေကာပေရးရငးမားရ သည မႏေလးႏင ရနကနမလြ၍ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးတငးတြင ႐း ထားရသည။ ESE ႐း၏ အႀကးအကသည ၁၁ ေကဗြစနစ တညေဆာကမႈႏင စမခန႔ခြမႈက လပေဆာငရန ျပညနယ သ႔မဟတ တငးေဒသႀကးအစးရ ႏင ဆကဆလပကငသည။ ESE ႐းသည ျပညနယ သ႔မဟတ တငးေဒသ ႀကးဝနႀကးခပႏင လပစစအတြကတာဝနရသည ဝနႀကးတ႔ႏင နးကပစြာ ပးေပါငးလပကင ေဆာငရြကၾကသည။ ESE မတာဝနရသက “ESE အငဂငနယာမားႏင ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးအစးရမား အတလပကင ေဆာငရြကၾကရတ [စစဥမႈ] က ... ေယဘယအားျဖင ေကာငးေကာငး အဆငေျပပါတယ။” ဟ ဆပါသည။ သ႔ေသာ သကထပေလာငး၍ေျပာၾကား ရာတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမားႏင လပကငေနၾကသည ESE အငဂငနယာမားအေနျဖင သငတနးလအပသညဟဆပါသည။

ကၽြနေတာတ႔က ႏငငတကာ ေစးၿပငစနစႏငပတသကလ႔ ဘာမမသပါဘး။ ႏငငတကာ စခနစညႊနးေတြလ မသၾကဘး။ ဥပမာ ပစၥညးအတြကန႔ ေဆာကလပေရးအတြက သးျခားတငဒါ ေခၚတယ။ ၿပးေတာ ၁၁ ေကဗြလငးအတြက ကမၸဏငားရတယ။ ဒါေၾကာင တပဆငဖ႔အတြက တငဒါေခၚရတယ။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမားက ပပးေပးေနသည ျပညနယ/တငး ေဒသႀကးအဆငမ ESE ဝနထမးမားသည SCADA ထနးခပမႈစနစႏငပတသက၍လညး သငတနးလအပသညဟ ျဖညစြကေျပာၾကားခသည။

အျခားဝနႀကးဌာနမားမ စြမးအငႏငပတသကသည လပငနးမားလပေဆာငေနသည အစးရဌာနမား

သတတြငးဥးစးဌာန

ထးစအားျဖင သတတးေဖာမႈအားလးသည သယဇာတႏင ပတဝနးကင ထနးသမးေရး ဝနႀကးဌာနမ သတတြငးဥးစး ဌာန၏ စမအပခပမႈေအာကတြင ရၿပး သတတြငးေဖာမႈအတြက တာဝနရသည အဓက ျပညေထာငစ အဆင အဖြ႕အစညးတစချဖစသည။

ျမနမာဥပေဒအရ သတတြငးအမးအစား ေလးမးရပါသည။

• အႀကးစားသတတးေဖာျခငး (> ၁ စတရနးကလမတာ)

• အလယအလတ အရြယအစားသတတးေဖာျခငး (၂၀ ဧက မ ၁ စတရနးကလမတာ)

• အေသးစား သတတးေဖာျခငး (< ၂၀ဧက)

• စကယႏရားႀကးမားမလအပဘ လတစဥးခငးႏင အမေထာငစ မားက လပကငၿပး ေကာကမကရတနာမားႏင ေရႊတးေဖာျခငးတ႔ႏင သကဆငသည တစႏငတစပင သတတးေဖာျခငး

ဝနထမးအေနအထား

ဌာနတြင ေနျပညေတာ၌႐းစကသည ဝနထမးဥးေရမာ ေလးပသးပခန႔ရၿပး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အဆငမားရ ဝနထမးမားအပါအဝင ဝနထမး ၁၃၃ ဥးရသည။ MOEE ႏငႏႈငးယဥမညဆပါက သတတြငးဌာနတြင နညးပညာကြမးကငသည ဝနထမးမားျဖစသည အငဂငနယာမားႏင ဘမေဗဒပညာရငမားရသည။ ယငးနညးပညာပငးဆငရာ ေလကင သငၾကားထားသည အရာရမားသည ႏငငတစဝမးလးရ ႐းမားတြင လပကငလကရၿပး ႐းစကရာ ျပညနယ သ႔မဟတ တငးေဒသႀကးတြင ဝနႀကးအား နညးပညာပငးဆငရာ ပပးကညေနသည။23

ေကာကမးေသြးတြငးမားက ႀကးၾကပကြပကမႈ

သတတြငးဥးစးဌာနသည တစႏစတြင ေပါငးစပထတလပမႈ တန ၅၀၀,၀၀၀ ဝနးကငတြငရသည ေကာကမးေသြးတြငးက႑တြင လပကငေနသည ကမၸဏေပါငး ၁၀၀ ေကာက ႀကးၾကပစမခန႔ခြသည။ ဤသတတြငးမား၏ သးပတစပမာ အႀကးစားမားျဖစၿပး ကနသညကမၸဏမားမာ အလြနေသး ငယပါသည။ ေကာကမးေသြးက ဘလပေျမႏင စတးလစက႐မားတြင အဓကအသးျပပါသည။ ျပညေထာငစအဆငတြင ၁၂၀ မဂၢါဝပပမာဏျဖင ေကာကမးေသြး ေလာငစာသး ဓာတအားေပးစက႐ တစ႐မသာရသည။ ေကာကမးေသြး က႑တြင ႀကးမားသညစနေခၚမႈသည လၿခေရးႏင မေတာတဆမႈ အထးသျဖင ေပါကကြမႈအႏရာယပငျဖစသည။

သတတြငးတးေဖာခြငလငစငမား

သတတြငးတးေဖာခြငေလာကထားလသည ကမၸဏမားသည လပကင လသညေနရာတြင လပပငခြငရၿပးသား ျဖစ မျဖစ၊ အျခားကမၸဏတစခခ လပေဆာငေနျခငးရ မရ သ႔မဟတ လပကငလသညေနရာသည ကန႔ သတေနရာတြင ရ မရက သတတြငးဥးစးဌာနတြင ပထမဥးစြာ စစမးရ ပါသည။ ဤလပငနးစဥတြင သစေတာဥးစးဌာနႏင စစေဆးမႈလညးပါဝင ပါသည။ ဤဆနးစစသးသပခကက ျပလပၿပးလင သတတြငးဥးစးဌာနက ေလာကလႊာက ျပညနယ သ႔မဟတ တငးေဒသႀကးအစးရ၏ ခြငျပခက ရရရန ေပးပ႔သည။ ဆနးစစသးသပခကအရ သတတြငးေဖာမညေနရာ သည တားျမစဧရယာမားအတြငး မဟတဟ ဆးျဖတလင ျပညနယ သ႔မဟတ တငးေဒသႀကးအစးရက ေလာကလႊာက ခြငျပသေဘာတၿပး သတတြငးဥးစးဌာနမ သတတးေဖာခြငလငစငက ထတေပးႏငပါသည။

ပတဝနးကငဆငရာ လအပခကမား

အေသးစား သတတြငးမားသည ကနဥးပတဝနးကငဆငရာ ဆနးစစ ေလလာခက (IEE) လအပၿပး အလတစားႏင အႀကးစားသတတြငး မားသည EIA ျပငဆငရနလအပၿပး သးသပခကလပငနးစဥက ေကာ ျဖတရန လအပသည။ အလယအလတႏင အႀကးစားသတတြငးမားသည

23

ပတဝနးကင စမခန႔ခြမႈ အစအစဥေရးဆြရနႏင ျပညသလထ၏သေဘာထား ရယေဆြးေႏြးရန လအပသည။

ေဘးအႏရာယလၿခေရးအတြက စးရမပပနမႈႏငသတတးေဖာျခငးက ရပတန႔ျခငး၊

ယခငက ေကာကမးေသြးတြငးမား ထးစအရ တြငးအပြငမားသာျဖစသည။ လြနခသည သးႏစခန႔မစတင၍ ျပညသလထ၏ စးရမပပနမႈႏင သဘာဝ ပတဝနးကငဆငရာ ကန႔သတခကအသစမားေၾကာင တစစတတစပငး အားျဖင အဖြငကငးမားမ ေျမေအာက သတတြငးေဖာျခငးသ႔ ကးေျပာငး လာခသည။ ယခအခါ ျမနမာေကာကမးေသြးတြငးမား၏ သးပတစပခန႔မ သည ေျမေအာကတးေဖာျခငးပစသ႔ ေျပာငးလခၿပျဖစသည။

၂၀၁၆ နင ၂၀၁၇ ခႏစအတြငး ေကာကစမးတြငးမား ေျမၿပကျခငး(Topf ၂၀၁၆; Jamasmie ၂၀၁၆) ႏင မေကြးေဒသတြင ေကာကမးေသြးတြငး ေအာကဆဂငျပတလတမႈ(Aung ၂၀၁၇)ေၾကာင ေသဆးမႈအပါအဝင ႀကးမားသည မေတာတဆမႈမား ျဖစခသည။ သတတးေဖာခြငလငစင မားက ရပဆငးမႈ ျပလပခၿပး ေနာကဆး ၂၀၁၈ ခႏစ ေဖေဖာဝါရလ ၁၃ ရကေန႔တြင သတတးေဖာျခငးဆငရာ စညးမဥးစညးကမးသစမား အသကဝငခသည။ စညးမဥးအသစမားက ျပညနယမားႏင တငးေဒသ ႀကးမားသ႔ အေသးစားႏင တစႏငတစပင သတတးေဖာခြင လငစငခေပး မႈက လႊေျပာငးေပးခသည။ သတတးေဖာခြငလငစငခေပးချခငး ၂၀၁၈ ခႏစ ဇလငလ ၂၇ ရကေန႔တြင ျပနလညစတငေပးခသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆငတြင သတတးေဖာျခငးႏင ဆကစပသည သဘာဝ ပတဝနးကငဆငရာႏင ေဘးအႏရာယကငးရငးေရး အေျခခ မမားတြင ကြမးကငမႈရသည ဝနထမးအလအေလာကမရဟ အရာရမားက ဆသည။ နညးပညာပငးကြမးကငၿပး သတတြငး စစေဆးသညအေတြ႕ အႀကရသည သတတြငးအငဂငနယာမားအပါအဝင ဝနထမးအငအား သးဆ သ႔မဟတ ေလးဆ ပ၍လအပမညဟ ခန႔မနးပါသည။24

ေကးလကေဒသဖြ႕ၿဖးတးတကေရးဥးစးဌာန (DRD)

ေကးလကေဒသဖြ႕ၿဖးတးတကေရးဥးစးဌာနသည ေကးလကေဒသဖြ႕ၿဖး ေရးတြင အလြနအေရးႀကးသည အခနးက႑တြငပါဝငၿပး ကမ ၻာဘဏ၏ အႀကးဆးေသာ ရပရြာအေျချပ ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးတြင မတဖကတစဥး အျဖစ လပေဆာငလကရသည။ DRD သည တစႏငငလးမးလငးေရး စမခကအတြက ကမ ၻာဘဏ၏ေခးေငြ အေမရကနေဒၚလာ သနး ၄၀၀ ၏ အစတအပငး တစချဖစသည ဓာတအားလငးျပငပ လပစစမးရရေရး အတြက ေခးေငြ အေမရကနေဒၚလာ သနး ၈၀ ကလညး စမခန႔ခြသည။ (အခနး - ၂.၃ ရ ေဖာျပခကပါ “ျမနမာႏငင၏ တစနငငလး မးလငးေရး စမခက (NEP)”တြငၾကညပါ။) NEP ၏ ဓာတအားလငး ျပငပလပငနး အတြက DRD သည ေနစြမးအငျဖင အမသး မးလငးေရးစနစမားႏင ေကးရြာအဆင အေသးစားဓာတအားလငးမားမတစဆင ခတဆက၍ အမေထာငစမား မးရရေစေရးႏင ရနပေငြခထားေပးေရးအတြက တာဝန ရသည လပငနးအေကာငအထညေဖာသည အဖြ႕အစညးတစခလညး ျဖစသည။

DRD သည ႏစေပါငးမားစြာ ေနစြမးအငသး အမမးမား တပဆငေပးျခငးက ႀကးၾကပကြပကေပးလကရၿပး ဓာတအားလငး ျပငပမးလငးေရးအတြက ပစၥညးကရယာႏင လအပသညနညးပညာမား၏ ကနကစရတမားအတြက ကမ ၻာဘဏ NEP ေခးေငြမ ေငြေၾကးမားစြာရရၿပး ယငး၏ ဘတဂကမာ မားစြာတးတကျမငမားလာခသည။

NEP ၏ တစစတတစေဒသအားျဖင MOEE သည ကလဘယာတကသလ Earth Institute မ လကရဓာတအားလငးမ အကြာအေဝးအေပၚအေျခခ၍ လပစစေပးေဝေရးအတြက ဥးစားေပးလပေဆာငရန ၂၀၁၃-၂၀၁၄ ခႏစ မားအတြငး ျမနမာႏငငအတြက ေျမျပငအေနအထား တညရမႈဆငရာ လပစစမးေပးေရးအစအစဥတစခက ခမတရန ပပးကညမႈ ရရခသည။ NEP တြင ဓာတအားလငးတးခ႕ရနအတြက အဆငငါးဆင ပါရသည လပစစမးေပးေရး လမးျပေျမပတစခရသည။ ပထမအဆငမ တတယ အဆငအထ ရြာမားက ဓာတအားလငးႏင ပထမဆးခတဆကေပးမည။ စတတႏင ပၪၥမအဆငရြာမားကမ ဓာတအားလငးျပငပလပေဆာငခကမား၏ အစတအပငးတစခအျဖစ NEP ၏ အေခၚအေဝၚအားျဖင “ဓာတအားလငးမေရာကမလပစစမးလငးေရး” (Castalia 2014)25 ပစျဖင DRD မ လပေဆာငေပးၿပး ေနာကပငးတြင လပစစမးရရမညျဖစသည။ ၂၀၁၉ ခႏစအေစာပငးတြင ေျမျပငအေနအထားတငးတာမႈဆငရာ အစအစဥက GIZ ၊ ကမ ၻာဘဏတ႔ႏငအတ ပးေပါငး၍ MOEE မ ပးတြ လပေဆာငမည အစးရဌာနအျဖစျဖင ႏငငတကာဖြ႕ၿဖးတးတကမႈစငတာ (International Growth Centre) က ျပငဆငမြမးမေရးဆြေပးခသည။

NEP တြင DRD ၏ အခနးက႑မာ အဆင ၄ ႏင အဆင ၅ အျဖစ သတမတထားရေသာ ဓာတအားလငးျပငပေနရာမားက လပစစမးေပးေရး ျဖစသည။ ယငးေနရာမားက “ေဝးလေခါငဖားေဒသမား” အျဖစ ရည ညႊနးၿပး ယငးတ႔သည ျပညေထာငစဓာတအားလငး၏ ၁၁ ေကဗြလငး ခြ႐မ အနညးဆး ၁၀ မငမကြာေဝးၾကသည။ ႁခြငးခကမာ အဆင ၅ အျဖစ သတမတထားသည ဓာတအားလငးႀကးမ ၁၀ မငေအာကေဝးသည ေတာငေပၚရြာမားျဖစသည။

DRD ၏ ဓာတအားလငးျပငပလပငနးမားသည ေနစြမးအငသး အမသး စနစမားႏင ေနစြမးအငသး အေသးစားဓာတအားလငး ႏစမးလးပါဝငၿပး ဇယား (၄) တြင အကဥးခပေဖာျပထားသည။

“လြနခသည သးႏစခန႔မစတင၍

ျပညသလထ၏ စးရမပပနမႈႏင

ပတဝနးကငဆငရာ ကန႔သတခက

အသစမားေၾကာင တစစတတစပငး

အားျဖင အဖြငကငးမားမ ေျမေအာက

သတတြငးတးေဖာျခငးသ႔

ကးေျပာငးလာခသည”

24

တာဝနခမႈ

ျပညေထာငစအစးရ၏ ဘတဂကခြေဝခထားမႈ

ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆငဘတဂကခြေဝမႈ

ျပညေထာငစလပစစႏငစြမးအငဝနႀကး

ႏငငေတာသမၼတ

ျပညနယ/တငးေဒသႀကးဝနႀကးခပ

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လပစစျဖန႔ျဖးေရးလပငနး

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လပစစႏင စြမးအငဝနႀကး

ပ (၁၂)။ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒအရ ျပညနယမား/တငးေဒသႀကးမား၏

တာဝနခမႈက ျပသသညဇယား

ဥးတညအပစ လပစစရရေရးအတြကေျဖရငးခက မတခကမား

အမေထာငစ ေနစြမးအငသးအမမးထြနးစနစ ဆလာျပားမားႏင ဘကထရတြငးသ႔ ေရာကရၿပး လပစစထတ လပသည။ အေျခခမးထြနးျခငး၊ ဖနးအားသြငးျခငးႏင ေသးငယ သည ပစၥညးမားအပါအဝင အမအတြကလအပသည လပစစမား ေပးႏငေသာစနစ

ရပရြာလမႈအဖြ႕အစညး အေသးစားဓာတအားလငး ရြာတစရြာ သ႔မဟတ ရပရြာအပစတစစရအမမား သ႔မဟတ ရပရြာ လမႈအဖြ႕အစညးတစခလးက လပစစဓာတအား ေပးႏငသည။ အေသးစားဓာတအားလငးအတြက စြမးအငက ေနစြမးအင၊ ေရအား လပစစ၊ ဒဇယ မးအားေပးစကမား သ႔မဟတ “hybrid” ဟ ေခၚသည အားလးေပါငးစပသည နညးမားမ ရရႏငသည။

ဇယား (၄)။ ျမနမာႏငငတြင “ဓာတအားလငးမေရာကမ မးလငးေရး” အတြက အသးျပသည အဓကနညးလမးမားက ႏႈငးယဥျခငး

၃.၃။ ေဒသႏရစြမးအငဆငရာ အပခပစမမႈပစ စြမးအငက႑တြင ဝနႀကးမားအေနျဖင ႏစေနရာက အၿပငတာဝနခေနရမႈ

ျပညနယ သ႔မဟတ တငးေဒသႀကးအသးသးတြင ဝနႀကးခပတစဥးႏင စြမးအငအပါအဝင ကစၥရပမားက ကငတြယရသည ဝနႀကးတစဥးရ သည။ Batcheler (၂၀၁၈) ေရးသားခသညအတငး ျပညနယ/တငး ေဒသႀကးဝနႀကးတစဥးႏင သတ႔တာဝနယၾကည႐ႈရသည ဌာနမား အၾကား တာဝနခမႈက ရငးလငးတငျပရာတြင ေအာကပါအမးအစားသးခ အနက အမးအစားတစခခတြင ပါဝငႏငပါသည။

၁။ ျပညနယ သ႔မဟတ တငးေဒသႀကးသ႔ တာဝနချခငး၊ ဇယား (၂) ေအာကတြင အျပညအဝရသည လပငနးတာဝနမားက လပေဆာင ရသည၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမ အျပညအဝေငြေၾကးပပးထားသညႏင ျပညနယ/ တငးေဒသႀကးဝနႀကးက သးသန႔ သတငး ေပးပ႔ရသည ဌာနမား26

၂။ ႏစေနရာက အၿပငတာဝနခရမႈ၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးဘတဂက မားမ ေငြေၾကးတစစတတစပငးရရၿပး အခ႕လပငနးေဆာငတာ မားသည ဇယား (၂) တြငပါဝငသည။ ဤဌာနမားသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးႏင ယငးတ႔၏ ျပညေထာငစအဆင ဝနႀကး ႏစဥးလးက တာဝနခရပါသည။ စြမးအငက႑မ ဌာနမားအေနျဖင ဤအမးအစားတြင အကးဝငပါသည။ (ESE, EPGE, DEPP စသျဖင)

၃။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး၏ ပးေပါငးလပေဆာငမႈ၊ ႀကးၾကပကြပကမႈ မားႏင ျပညေထာငစအစးရက တာဝနချခငး၊ ျပညေထာငစအဆင မ ေငြေၾကးပပးမႈတစခတညးျဖငသာ ရပတညသညဌာနမားသည ျပညေထာငစဝနႀကးဌာနကသာ တာဝနခပါသည။ သ႔ရာတြင ျပည နယ/တငးေဒသႀကးအစးရတြင သကဆငသညဝနႀကးတစဥးရပါက ဌာန၏ လပငနး မားက ပးေပါငးညႇႏႈငးျခငးႏင ႀကးၾကပကြပကျခငး တ႔က ျပလပေပးရသည။

Batcheler က ႏစေနရာက အၿပငတာဝနခရသညစနစတြင ဌာနမားအေနျဖင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးႏင ဌာနအသးသး အၾကား ကြာျခားခကမားရေသာလညး ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆင ဝနႀကးမား က ပ၍ တာဝနခမႈရသညဟ ေထာကျပထားသည။

25

ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆငဝနႀကးမား တာဝနယလပကငေနေသာ ဌာနအမားစသည ျပညေထာငစအဆင ဝနႀကးဌာနမား၏ အစတအပငး ျဖစ၍ “ဝနႀကးဌာနမရသည ဝနႀကးမား” ခန႔ထားသည စနစတစချဖစေန ေသာလညး ျပညနယ/တငးေဒသႀကးဝနႀကးမားအား ဌာနဆငရာမားမ တာဝနခသညပစသ႔ ဥးတညလာသညမာမ ထငရားပါသည။ လပငနးမား လပကငပမာလညး ျပညနယ/တငးေဒသႀကးဝနႀကးမားက ဌာနမား၏ လပငနးမားတြင ပါဝငပတသကမႈ ပရလာၿပး လႊမးမးမႈရသညပစျဖစလာသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးဝနႀကးမားသ႔ တာဝနခမႈနညးလသည ဌာနမားပငလင ဝနထမးခန႔ထားျခငးဆငရာအဆးအျဖတ၊ မဝါဒခမတ မႈႏင အစအစဥေရးဆြျခငးႏင ဘတဂကေရးဆြရာတြင ပ၍ပါဝငပတသက လာသည အေထာကအထားက ေတြ႕ရသည။

စြမးအငက႑တြင သကဆငရာ ျပညေထာငစအဆငဌာနမား သ႔မဟတ ယနစမား (ဥပမာ - ESE, EPGE, DEPP) သည ျပညနယႏင တငးေဒသ ႀကးအားလးတြင ႐းမားရၾကၿပး ယငး႐းမားမဝနထမးမားမာ ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာန၏ အငဂငနယာမားျဖစသည။ တစခနတညးမာပင ျပညနယ မားႏင တငးေဒသႀကးမား၏ စြမးအငဘတဂကမာ အကန႔အသတရသည (စြမးအငကစၥရပမားႏငပတသကသည ကြမးကငမႈမားႏင အေတြ႕အႀက ရသည ဝနထမးအေရအတြကမာလညး နညးပါးျခငး)အတြက နညးပညာ ပငးဆငရာ သးသပမႈမားႏင စမခန႔ခြမႈမားအတြက ျပညေထာငစအဆင ဝနထမးမားက မခေနရေလရသည။

ဥပမာ - အထကတြင ေဖာျပထားသကသ႔ ESE သည ျပညေထာငစ စြမးအငျဖန႔ျဖးေရး ဓာတအားလငးႏင လပစစေရာငးခမႈမားက စမခန႔ခြ ရသည MOEE လကေအာကရ ဌာနတစချဖစသည။ ESE ၏ ေဒသ အငဂငနယာမားသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမားရ ESE ႐းမားတြင ႐းထငၿပး လပစစျဖန႔ျဖးေရးစနစက စမခန႔ခြသည။ ယငး ESE အငဂင နယာမားက ျပညေထာငစလပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာနမ ခန႔ထားၿပး လစာလညးေပးသည။ ESE က စြမးအင ျဖန႔ျဖးေရးအတြက နညးပညာ ပငးဆငရာ စခနစညႊနးမားက ထနးခပသည။ သ႔ေသာ ႏစေနရာက တာဝနခရသည မျဖင ESE အငဂငနယာမားသည ျပညနယ/တငးေဒသ

ႀကး စြမးအငဝနႀကးကလညး တာဝနခရသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လပစစဝနႀကး၏ တာဝနသည ျဖန႔ျဖးေရး ဓာတအားလငးမားႏငပတသကလင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမားအလက ကြာျခားမႈမားရသည။ အပငး (၄.၂) တြင ေဖာျပထားသကသ႔ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆင အစးရဘတဂကမားသည ၁၁ ေကဗြစနစအတြက ရနပေငြပါရတတသည။ ပ (၁၂) က ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒအရ ႏစေနရာက တာဝနခမႈ၏ သေဘာ တရားမညသ႔ရသညက ေဖာျပထားသည။

လႊတေတာ၏ အခနးက႑

ျပညနယ/တငးေဒသႀကးလႊတေတာမားသည တစခတညးေသာ လႊတေတာ မားျဖစသည။ တညဆအေျခခဥပေဒအရ ဝနႀကးခပမားသည လႊတေတာ ကယစားလယျဖစရမညျဖစၿပး အစးရဝနႀကးမားမာမ လႊတေတာကယစား လယမား ျဖစႏငသည။ လႊတေတာမားတြင အဓကလပငနးတာဝန သးရပရသည။ (Batcheler ၂၀၁၈၊ ၃၄)

• ဥပေဒျပေရး

• အစးရအဖြ႕က ႀကးၾကပကြပကေရးႏင

• မဆႏၵရငမားက ကယစားျပျခငးတ႔ျဖစသည။

Batcheler (၂၀၁၈) သည ျပညနယမားႏင တငးေဒသႀကးမားတြင လႊတေတာမား၏ လပကငေဆာငရြကမႈမားက လပငနးေဆာငတာတည ေသာလညး လကေတြ႕တြင သသာထငရားသည ကြာျခားခကမားက ေဖာျပလက အေသးစတ ေဆြးေႏြးတငျပထားၿပး ပမႀကးထြားလာသည အခနးက႑ႏင လႊမးမးႏငမႈမားကလညး မတခကျပထားသည။

ပ (၁၃) သည လႊတေတာမား၏ ဥပေဒျပေရးဆငရာ လပငနးေဆာငတာ မားႏင အတညျပသည ဥပေဒမားႏင ဥပေဒၾကမးမားက ခြျခားျပသ ထားသည။ သးပႏစပနးပါးသည ဘ႑ာေရးႏင စမကနးတ႔ႏငသကဆငၿပး ၆ ရာခငႏႈနးမသာလင “လပစစ၊ စြမးအင၊ သတတးေဖာျခငးႏင သစေတာ” တ႔ႏင သကဆငသည။ (Batcheler ၂၀၁၈၊၃၉)

ပ (၁၃)။ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးလႊတေတာမား၏ လပငနးေဆာငတာမား

ဘ႑ာေရးႏင စမကနး

စးပြားေရး

စကပးေရးႏင ေမြးျမေရး

စြမးအင၊လပစစ၊ သတတး ေဖာေရးႏင သစေတာ

စကမႈ

လမးပနးဆကသြယေရး၊ ဆကသြယေရးႏင ေဆာကလပေရး

လမႈေရး

စမခန႔ခြမႈ

၆၃% ၇% ၆% ၅% ၉% ၇%၁% ၁%

ဥပေဒျပျခငး

က႑အလက

ဇယား (၂) မအျခားကစၥရပမားႏင ပတသကသည ဥပေဒမၾကမးမား

ေဒသအလကအစအစဥမား၊ ႏစအလက ဘတဂကမားႏင အခြနအခမားႏငပတသကသည ဥပေဒမၾကမးမား

၃၁၀

၃၁၈

ရငးျမစ။ Batcheler ၂၀၁၈

အတညျပခသညဥပေဒ ၆၂၈ ခ

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာတ႔သည ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒ ဇယား (၂) တြင ကေရာကေသာ ဥပေဒမားက ေရးဆြျပဠာနးခြငရသည။

ဥပေဒၾကမးေရးဆြျခငး၊ စစစျခငးႏင ျပ႒ာနးျခငးတ႔က အေထာကအကျပနငရနအတြက လႊတေတာတငးတြင ဥပေဒၾကမး/ဥပေဒျပ ေကာမတရသည။

26

အခနး ၄ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးမား - စြမးအငမဝါဒႏင လကေတြ႕ အပခပစမမႈ

ၿပးခသညအခနးတြင စြမးအငမဝါဒႏင အပခပစမမႈ၌ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးအစးရမား၏ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒဆငရာႏင ဥပေဒပငးဆငရာအခနးက႑မားက ေဆြးေႏြးခသည။ ဤအခနး တြငမ လကေတြ႕တြင မညသ႔အေကာငအထညေဖာသညက ေလလာေဖာထတရန အစးရ၊ ပဂၢလက က႑ႏင အရပဘကအဖြ႕အစညးမားမ ပတသကဆကစပသမားက ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမားႏင သကဆငေသာ အခကအလကမားႏင မတတမးမားက သေတသနျပထားခကအေပၚ အေျခခ၍ ေရးသားထားသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမားႏငပတသက၍ အဓကေမးခြနးသးခက ေမးျမနးခသည။၁။ စြမးအငက႑တြင အဓကဥးစားေပးလပငနးမားႏင စးရမပပနခကေတြကဘာေတြလ။ ၂။ စြမးအငက႑တြင လကရအခနးက႑က ဘာလ။၃။ စြမးအငက႑တြင မညသ႔ပါဝငလပေဆာငႏငသလ။

၄.၁။ စြမးအငက႑တြင အဓကဥးစားေပးလပငနးမားႏင စးရမပပနခကေတြက ဘာေတြလ။

စြမးအငႏငပတသက၍ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရ၏ စတဝငစားမႈမားႏင ဥးစားေပးလပငနးမား

ျပညနယ/တငးေဒသႀကးစြမးအငဝနႀကးမားႏင လႊတေတာကယစားလယမားက စြမးအငက႑တြင အဓကရညမနး ခကသးခက ေဖာထတေျပာၾကားခၾကသည။27

• လပစစမးရရမႈ

• ေပးႏငေလာကေသာလပစစ (မတာခ)

• လေလာကစြာေပးႏငသည (လပစစ) စြမးအင

ယငးရညမနးခကမား ေအာငျမငေစရန ျမနမာႏငင၏ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒႏင ဥပေဒေၾကာငးဆငရာ စနစ၏ ဥပေဒ၊ အဖြ႕အစညးပငးႏင ဘတဂကပငးဆငရာ မေဘာငအတြငးမ လပေဆာငၾကရမည။ တစဥးခငးႏင ေတြ႕ဆေမးျမနးခကမားမ ေကာကႏႈတထားသည သတ႔၏ အဓကဥးစားေပးမားႏင စးရမပပနမႈမားအနကမအခ႕က ေအာကတြငေဖာျပပါမည။

27

ကယျပန႔ထေရာကစြာ ျဖန႔ျဖးေရး

ဤအစရငခစာအတြက ျပညနယ/တငးေဒသႀကးဝနႀကးမားႏင သတ႔၏ အႀကေပးမားက ေမးျမနးခရာတြင ျဖန႔ျဖးသည စနစ၏အေရးႀကးမႈ အထးသျဖင ၁၁ ေကဗြစနစ ႏငေနာကဆကတြ ၄၀၀ ဗြ (ဗ႔) ရြာမားႏင ခတဆကမႈမားက အေလးေပးေျပာၾကားခၾကသည။ အရညအေသြးျပည မေသာ စြမးအငက တစေန႔လင ၂၄ နာရပတလး လပစစမးေပးႏငေရး အဆးသတပနးတငျဖင လပစစမးရရမႈက ခ႕ထြငရနႏင ပ၍ထေရာက အကးရေစရန အလ႔ငာ ထတလပမႈထက ျဖန႔ျဖးမႈက ပ၍အားစကလပ သညဟ ေျပာၾကားခသည။28 လကရတြင ႏငင၏ေနရာမားစြာတြင ဗ႔အား မျပညမ၊ မနမနမရရဘ လပစစအရညအေသြးမာလညး ညဖငးလသည။29 ပခးတငးေဒသႀကးမ စြမးအငဝနႀကးက လကရစနစအား ပ၍စနစက၊ ကယျပန႔စြာေပးႏငရန မြမးမျပငဆငလပေဆာငရန လအပသညဟ သးသပေျပာၾကားခသည။ ပခးတငးေဒသႀကးအစးရသည ၁၁ ေကဗြ အဆင လပစစျဖန႔ျဖးေရးစနစအတြက လပငနးမားကအာ႐စကလက ရသည။

စြမးအငလေလာကစြာထတလပေပးျခငး

ျပညနယ/တငးေဒသႀကးဝနႀကးမားသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမားမ စမအပခပႏငသည ၃၀ မဂၢါဝပေအာက အေသးစားစြမးအငစမခကမားအတြက ပဂၢလက-က႑မားအေနျဖင စတဝငစားသညဟဆၾကသည။ ဝနႀကးတစဥးက ေျပာၾကားရာတြင -

ကၽြနေတာတ႔ဆက ေနစြမးအငသးလပစစထတခငတ ကမၸဏ ေတြအမားႀကးလာၾကတယ။ ဒါေပမ ကၽြနေတာတ႔က လပစစ မးဝယႏငတေနရာမာ ရမေနဘး။ ကၽြနေတာတ႔ေဖာကသည ေတြရ ႔ လပစစမတာခက ျပညေထာငစအစးရဆက ေရာကသြား တယ။ ကၽြနေတာတ႔က ျဖန႔ျဖးခလေလာကေအာငသးဖ႔ ခြငျပ ေငြဘရတာ။ ေနာကဆး ကမၸဏေတြက ထြကသြားတယ။ ဘာ စမကနးမျဖစမလာဘး။ ျပညေထာငစဓာတအားလငးက မတာခ အရမးနညးတာကး။

ဝနႀကးက ရငးျပသညမာ ျပညနယမားႏင တငးေဒသႀကးမားမ စက႐မား သည ျပန႔ကလကရသညအတြက ဗဟထနးခပသည စြမးအငထတလပမႈ သည လကေတြ႕မကဘ ပ႔လႊတရနကနကေငြမာ မားလသည။ သ႔ေသာ ပငမဓာတအားလငးမားက ခတဆကသည စမခကႀကးမားမာ ထတလပ သမားအတြက ေဒသတြင ထတလပမႈထက ကနကစရတ ပထေရာက သကသာသညမာ မားမားထတေလ၊ ကနကစရတနညးသြားေလ (econ-omies of scale) ေၾကာငျဖစသည။

မတာခနညးျခငးႏင မလေလာကသည ဘတဂကမား

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမားႏင စြမးအငအရာရမားအားလး ေျပာဆၾကသည အေၾကာငးအရာတစခမာ မလေလာကသည ဘတဂက မားအေၾကာငးပငျဖစသည။ အခနး - ၃ တြင ေဖာျပထားသကသ႔ လပစစ မတာခမားက ျပညနယအဆငတြင ေကာကခၿပး ျပညေထာငစအစးရသ႔ ေပးပ႔ရသည။ ျပညနယမားႏင တငးေဒသႀကးမားအေနျဖင ေဒသတြငး မတာျဖန ႔ျဖးခအတြက ခြငျပေငြသာလင ရရ ၾကသည။ ဝနႀကးမား အေနျဖင ျဖန႔ျဖးသညစနစအတြကအပါအဝင စြမးအငဘတဂကမား ပ၍လအပသညဆသညက သေဘာတၾကပါသည။ လပစစမတာခနညးပါး

မႈသည စြမးအငက႑တြင ရငးႏးျမႇပႏရနအတြက အားေလာစရာျဖစ ေစၿပး အဓကျပနာတစချဖစသညအတြက မတာခ တးျမႇငေကာက ခရန ေတာငးဆၾကသည။

စမခကမားက သေဘာတခြငျပရာတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး၏ အခနးက႑

ျပညနယ/တငးေဒသႀကးဝနႀကးမားႏင သတ႔၏အႀကေပးမားႏင ေဆြးေႏြး ရာတြင မဂၢါဝပ ၃၀ ထကမားျပားသည စြမးအငစမခကမားက ခြငျပရာတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမားသည မညသညအခနးက႑မးတြင ရသနညးဆသည ေမးခြနးထြကေပၚလာခသည။ ျပညေထာငစအစးရမ ခြငျပသည စမခကတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအေနျဖင သးျခား မညသည အခနးက႑မးတြငရသနညး။ စမခကတစခက ျငငးပယရန ျပညနယ သ႔မဟတ တငးေဒသႀကးအစးရအေနျဖင ခကခေသာလညး သတ႔၏နယနမတအတြငး အကးသကေရာကေစႏငသည ပတဝနးကင ႏင လမႈေရးဆငရာ ထခကမႈမားရႏငသညအတြက စမခကႏငပတသက သည လကနာရမညစညးကမးခကမားႏင သတမတခကမားက ညႇႏႈငးခြင ရၾကသည။ ဝနႀကးတစဥးက ေျပာၾကားရာတြင “ျပညေထာငစအစးရန႔ ကၽြနေတာတ႔ ညႇႏႈငးရတယ။ ျပညေထာငစက စမခကေတြက ကၽြနေတာတ႔ (ျပညနယ) အစးရရ ႔သေဘာတညမႈမရဘ ဆကလပလ႔မရဘး။”

သ ႔ရာတြင လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာနမ တာဝနရ ပဂၢလမားအား ေနျပညေတာတြင ေမးျမနးရာ၌ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသည ဤသ႔ေသာအခနးက႑တြင ပါဝငခြငရသညဆသညက တကရငးလငးစြာ မေျပာေခ။ အရာရတစဥးက ျပညနယတစခက မဂၢါဝပ ၃၀ အထက စမခကမားက သးသပဆနးစစပငခြငရသညဟ ေျပာဆရာတြင အဩဟန ျပသည/ စမခကႀကးမားသည ျပညေထာငစ၏ လပပငခြငျဖစၿပး ျပညနယ မားတြင ရငးလငးတကသည အခနးက႑မးမရဟ ရငးျပပါသည။

ပငမဓာတအားလငးျပငပ ေဒသတစခ၏ ဥးစားေပးမား၊

တနသၤာရ

တနသၤာရတငးေဒသႀကး လပစစႏင စကမႈဝနႀကးက လပစစမတာခ ေစးႀကးျခငးသည အႀကးမားဆးျပနာဟ ေျပာဆခသည။ အျခားျပညနယ သ႔မဟတ တငးေဒသႀကးမားထက တနသၤာရတငးေဒသႀကး၏ မတာခမာ ႀကးျမငပါသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ ျပညေထာငစဓာတအားလငး၏ ေစးေလာေရာငးေပးသည လပစစမးႏင ကြာေဝးၿပး ခတဆကထားမႈ မရသညအတြက ျဖစသည။ သးစြသမားႏင စးပြားေရးလပငနးမားက မတာခႏငပတသက၍ ေကနပမႈမရၾကဘ စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ အတြကလညး အဟန႔အတားပငျဖစသည။ သ႔ေသာ “လကရမတာခ ေစးႀကးေနတ ျပနာက [ျပညေထာငစ] ဓာတအားလငးလာရင ဓာတ အားလငးန႔ မခတႏငေသးတ ေကာငးစၿမ ႔နယလ ေဝးတ ေနရာတခ ႔ ကလြရင ေျဖရငးၿပးသားျဖစႏငပါတယ။”ဟ သ႔အေနျဖင ေမာလငလက ရသည။

ျပညေထာငစ ဓာတအားလငးႏင မခတဆကရေသးသညအတြက ေနျပညေတာရ လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာနႏင တက႐ကဆကဆမႈလညး နညးပါးလသည30 ။ တနသၤာရတငးေဒသႀကးဆငရာ ဓာတအားလငးမား အတြက ျဖန႔ျဖးေရးလငးမား တညေဆာကေပးသည လပစစျဖန႔ျဖးေရး လပငနးႏင အဓကခတဆကလပကငရသည။ (စာေဖာျပခက “ေဒသ

28

ဆငရာ ဓာတအားလငးမားႏင အေသးစားဓာတအားလငးမား” က ေအာကတြငၾကညပါ။) စးရမပပနမႈႀကးတစခမာ ျပညေထာငစဓာတအားလငးေရာကလာပါက ကနထ႐ကသေဘာတစာခပမားျဖင လပကင ေနသည ေဒသဓာတအားလငးအမားစ၏ လကရဆကသြယခတဆကမႈကြနရကမား မညသ႔ဆကျဖစမညမသသညအခက ျဖစသည။ ယငး ဓာတအားလငးမားသည ျပညေထာငစဓာတအားလငးမားထက ပ၍ ေစးႀကးသညအတြက စးပြားေရးအရ ပတသမးလကရႏငသည။ ျပည ေထာငစဓာတအားလငးေရာကလာၿပး သတ႔က ပတသမးခလင လကရ တြင လပငနးရငမားက ေလာေၾကးေပးမည အစအစဥမရေခ။

ဝနႀကးက အေသးစားထတလပသည စြမးအငက စတဝငစားေၾကာငးႏင ထငးႏငင၏ အေသးစားစြမးအင ထတလပမႈစမကနး (SPP) စမကနးသည တနသၤာရအတြက လကေတြ႕ကသညနမနာယစရာပစတစချဖစသညဟ ဆပါသည။ (စာေဖာျပခက အပငး ၄.၃ တြင “ထငးႏငင၏ အေသးစား စြမးအငထတလပမႈစမကနး” ကၾကညပါ။) ေဒသအတြက အေသးစား ဒဇယစနစမားႏင ေနစြမးအငျဖငအမသးမးစနစမား၊ ဇဝေလာငစာ၊ ဇဝဓာတေငြ႔ႏင အေသးစား ေရအားလပစစကသ႔ေသာ ျပညၿမစြမးအင နညးလမးမားက တးခ႕လပေဆာငႏငသည အလားအလာကလညး ေျပာျပခသည။

၄.၂။ စြမးအငက႑တြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ လကရအခနးက႑က ဘယလရလ။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသည စြမးအငဖြ႕ၿဖးတးတကမႈႏင ပတသက၍ အဓကအခနးက႑ သးခမပါဝငသည။

၁။ ေျမယာခြငျပမႈ၊ ေနရာခထားမႈႏင ခြငျပေပးျခငး ေျမယာအသးျပမႈအတြက စညးမဥးစညးကမးမား ခမတျခငးႏင

လပကငေဆာငရြကရန ခြငျပမန႔မားႏင လပခြငမား ထတေပးျခငး တ႔သည အေျခခကသည ျပညနယအစးရ၏ လပငနးေဆာငတာ မားျဖစသည။

၂။ ျပညသမားႏင တငပငညႇႏႈငးျခငးႏင ဆကသြယခတဆကျခငး ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရသည သကဆငရာ ျပညေထာငစ

အစးရဌာနမားႏငအတပးေပါငး၍ စြမးအငစမခကမားႏငပတသက ၍ ျပညသလထ ၾကားနာပြမားျပလပျခငးႏင ျပညနယအတြငးရ စြမးအငႏငပတသကသည ကစၥရပမားအား ျပညသလထက ဆက သြယေျပာၾကားသည။

၃။ လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာနႏင ညႇႏႈငးျခငး ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရသည ျပညေထာငစအဆင စမကနး

မားက သးသပဆနးစစၿပး အစအစဥမား၊ ေနရာခထားျခငးႏင သေဘာတ ခြငျပခကမားႏငပတသက၍ လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာနေအာကရဌာနမားႏင ညႇႏႈငးေဆြးေႏြးပါသည။ ၃၀ မဂၢါဝပထက ပႀကးသည စမခကမားသည ျပညေထာငစအစးရတစခတညးႏငသာ သကဆငေသာလညး ျပညနယမားက သေဘာတညလကခရန အတြက တြနးအားေပးႏငသည။

ေတြ႕ဆေမးျမနးခသည ျပညနယႏငတငးေဒသႀကး စြမးအငဝနႀကးမား သည စြမးအငက႑ဆးျဖတခကမားႏင ပတသက၍ လပပငခြငအာဏာ အကန႔အသစရၿပး ပးေပါငးညႇႏႈငးလပေဆာငသည အခနးက႑တြငသာ

အဓကပါဝငၾကရသည။ သတ႔၏လပငနးမားမာ ျပညေထာငစဝနႀကးဌာန မားႏင အစးရဌာနမားႏင ပၿပးအထးျပတငပင ေဆြးေႏြးျခငးမ စမခက ဒဇငးမား၊ ေနရာေရြးခယျခငးႏင အကးဆကမားက စစစသးသပ အတည ျပေပးျခငးအထ ပ၍ အထးျပပပးကညလပေဆာငျခငးအထ အမးမး ရသည။ ျပညနယအခ႕၌ စြမးအငႏငပတသက၍ ဌာနမားစြာတြင တာဝန ဝတရားမား ထပတျဖစေနသညအတြက ပးေပါငးညႇႏႈငးလပေဆာငသည အခနးက႑သည အလြနပငအေရးႀကးသည။ ကရငျပညနယတြင ဥပမာ - စကပးေရး၊ ေမြးျမေရးႏင ဆညေျမာငးဝနႀကးဌာန လကေအာကရ ေကးလကေဒသဖြ႕ၿဖးတးတကေရးဥးစးဌာန၊ နယစပေရးရာဝနႀကးဌာန ေအာကရ နယစပေရးရာဥးစးဌာနႏင လပစစ/စြမးအင ဝနႀကးဌာန ေအာကရ ဌာနအားလးတြင စြမးအငႏငပတသကသည တာဝနဝတရားမား ထပတျဖစေနသညက ေတြ႕ရသည။ ဤပးေပါငးေဆာငရြကမႈ အခနး က႑မာ မဟာဗဟာေရးဆြျခငးႏင ထေရာကသည ဌာနမားအခငးခငး ခတဆကသြယမႈတြင အတငးအတာႀကးႀကးမားမားအထ လပေဆာငရန လအပသည။

ဤအစရငခစာအတြက သြားေရာကခသည ျပညနယ သ႔မဟတ တငး ေဒသႀကး ေလးခ (ရနကန၊ ပခး၊ ရမးႏင တနသၤာရ) တ႔အနက၊ ႁခြငးခကမာ တနသၤာရျဖစၿပး တငးေဒသႀကးအတြငး ေနရာအမားစသည ျပညေထာငစ ဓာတအားလငးႏင မခတဆကထားေသာေၾကာင လပစစႏငစြမးအင ဆငရာ ဝနႀကးသည ေဒသဆငရာ ဓာတအားလငးမား တညေဆာက ရနႏင လပငနးလညပတရန ခြငျပမန႔မား ခထားေပးျခငးႏငပတသက၍ လပပငခြငအာဏာ မားစြာရသည။

လကေတြ႕၌ ဘတဂကေငြေၾကး အကန႔အသတေၾကာင ျပညနယ/တငး ေဒသႀကးဝနႀကးမား၏ စြမးအငႏင လပစစက႑တ႔ႏငပတသကသည ဩဇာအာဏာသည မားစြာအကန႔အသတရသည။ ထ႔အျပင ျပညနယမား ႏင တငးေဒသႀကးအမားစတြင လပစစဝယယရန ဘတဂကမရျခငးက မအရလပပငခြငရထားသည မဂၢါဝပ ၃၀ ေအာက စမခကမားအတြက လပစစဝယယသ (သ႔မဟတ သေဘာတညေပးႏငသ) ျဖစျခငးမ အတား အဆးျဖစေနခသည။31

ေအာကေဖာျပပါ ဇယားမားက ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမားႏင ျပညေထာငစအစးရမားအၾကား တာဝနခြေဝမႈက ျပသထားသည။ ဇယား (၅) သည လပစစထတလပျခငး၊ ဇယား (၆) သည ပ႔လႊတျခငးႏင ျဖန႔ျဖးျခငး၊ ဇယား (၇) သည လပစစေရာငးချခငးတ႔အတြက ျဖစသည။

29

ဇယား (၅)။ ျမနမာႏငငတြင လပစစထတလပမႈ တာဝနဝတရားခြေဝမႈမား

လပငနး တာဝနရအဖြ႕အစညး

လပစစထတလပမႈ ≥ ၃၀ မဂၢါဝပ သ႔မဟတ ျပညေထာငစ ဓာတအားလငးႏင ခတဆကထားသညလငးမား

ျပညေထာငစအဆင - လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာန ေအာကရ လပစစစြမးအငထတလပေရးလပငနး

လပစစထတလပမႈ < ၃၀ မဂၢါဝပ သ႔မဟတ ျပညေထာငစ ဓာတအားလငးႏင ခတဆကမထားသညလငးမား

ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမား

ဇယား (၆)။ ျမနမာႏငငတြင လပစစပ႔လႊတေရးႏင ျဖန႔ျဖးေရးတာဝန

လပငနး တာဝနရအဖြ႕အစညး

လပစစပ႔လႊတမႈ ≥ ၃၃ ေကဗြႏင အထက ျပညေထာငစအဆင - လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာနေအာကရ လပစစဓာတအားပ႔လႊတေရးႏင ကြပကေရးဥးစးဌာန

လပစစပ႔လႊတမႈ ၁၁ ေကဗြ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမား32 (သ႔မဟတ SAD/SAZ တစခခ၏ သကဆငရာဥးေဆာငအဖြ႕)33

လပစစပ႔လႊတမႈ ၄၀၀ ဗ႔အား ရပရြာလမႈအဖြ႔အစညး (သ႔မဟတ SAD/SAZ တစခခ၏ သကဆငရာဥးေဆာငအဖြ႕)

ဇယား (၇)။ ျမနမာႏငငတြင လပစစလကလေရာငးခမႈအတြက တာဝန

လပငနး တာဝနရအဖြ႕အစညး

ျပညေထာငစဓာတအားလငးမ လပစစ(သးစြသမားထသ႔) လကလေရာငးခမႈ

● ရနကနတငးေဒသႀကးအတြက ရနကနလပစစဓာတအား ျဖန႔ျဖးေရး ေကာပေရးရငး (YESC)

● မႏေလးတငးေဒသႀကးအတြက မႏေလးတငးေဒသႀကး လပစစဓာတအားျဖန႔ျဖးေရး ေကာပေရးရငး (MESC)

● ရနကန၊မႏေလးေဒသမား၏ ျပငပလပစစဓာတအားျဖန႔ျဖးေရး လပငနးႏင သ႔မဟတ YESC, MESC သ႔ ESE ကယစားလပကငေနသည ျဖန႔ျဖးေရးအဖြ႕မား

ျပညေထာငစအဆင - လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာနေအာကရ လပစစဓာတအားပ႔လႊတေရးႏင ကြပကေရးဥးစးဌာန

သးျခားဓာတအားလငး သ႔မဟတ အေသးစားဓာတအားလငးမ လပစစ (သးစြသမားထသ႔) လကလေရာငးခမႈ

သကဆငရာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမား (သ႔မဟတ SAD/SAZ တစခခ၏ သကဆငရာဥးေဆာငအဖြ႕) ထမခြငျပခကႏင လပပငခြငရရထားသမား

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး၏ အခနးက႑၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး စြမးအငဥပေဒမား

ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးမားစြာသည ေဒသဆငရာ စြမးအငဥပေဒ မားက ၂၀၁၂ ခႏစတြင စစကငး၊ ၂၀၁၃ ခႏစတြင တနသၤာရႏင မေကြး၊ ၂၀၁၅ ခႏစတြင ပခး၊ ကခငႏင ၂၀၁၆ ခႏစတြင မြနျပညနယတ႔တြင ေရးဆြခမတခသည။ ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမားမ ေတြ႔ရခကမားက ျဖညစြက ေပးသညမာ GIZ (ဂာမနႏငငတကာကညေရးအဖြ႕)၏ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး လပစစဥပေဒမားက အလြတသေဘာစစတမးပငျဖစသည။ ဇယား ၈ က လကရ ျပညနယႏငတငး ေဒသႀကး စြမးအငဥပေဒမားက

အကဥးခပ ေဖာျပထားသည။ ၂၀၁၈ ခႏစေႏာငးပငးခန႔တြင ျပညနယ သ႔မဟတ တငးေဒသႀကး ၆ ခတြင စြမးအငဥပေဒမားက ျပ႒ာနးခၿပး အနညးဆး ႏစခသည ဥပေဒျပ႒ာနးရန ျပငဆငေနျခငး သ႔မဟတ စဥးစားလကရေနၿပး ေျခာကခတြင စြမးအငဥပေဒမားမရေခ။

ခမတျပ႒ာနးထားၿပးေသာ သ႔မဟတ ဆငးငထားသည ဥပေဒမားတြင ေရးသားပါရသညမားအနကမ အခ ႔မာ-

• ျပညနယ/တငးေဒသႀကး၏ အခနးက႑• စစမးစစေဆးသည လပငနးစဥခမတျခငးႏင လပေဆာငျခငး• မဂၢါဝပ ၃၀ ေအာက ထတလပမႈလပငနးမားက ခြငျပျခငးႏင

လငစငခေပးျခငး

30

• ျပညနယတစခ၏ စြမးအငျဖန႔ျဖးမႈ အေျခခအေဆာကအဦ အေပၚ လပစစသယယပ႔ေဆာငမႈအတြက အဖးအခ (ဘးလည ပတခြင) ေကာကခခြငျပျခငး

• ျပစဒဏမားႏင ဒဏေၾကးေကာကချခငး• လပစစအသးျပခ ေကာကချခငး• လပစစအခြနအခမား ကငးလြတခြငေပးျခငး• ေရအားလပစစစမကနးမားအတြက ေရခြနေကာကချခငး• လပစစဆငရာ စစမးစစေဆးေရးအဖြ႕ ဖြ႕စညးျခငး• ၿမ ႔နယအဆင အေသးစားႏင အလတစား လပစစထတလပ

ေရးႏင ျဖန႔ျဖးေရးအသငးမား ဖြ႕စညးခြင ျပျခငးတ႔ျဖစသည။

• ျပညေထာငစအစးရႏငဆကစပသည ျပ႒ာနးခကမား34

• ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရသည ပငမဓာတအားလငးသ႔ တငပ႔ရနႏင ေရာငးခရန လပစစဓာတအား က ထပမထတ လပရန ညႇႏႈငးႏငသည။

• ပတဝနးကငဆငရာ ထညသြငးစဥးစားခကမား • ေရအားလပစစအတြက ေရစးဆငးဝငေရာကမႈ/ေရထြကသည

ပတဝနးကင သ႔မဟတ ရပရြာလမႈ အဖြ႕အစညးမားက ထခကမႈ မရေစရ။

• စြန႔ပစပစၥညးမားသည ပတဝနးကငညစညမးမႈမျဖစေစရ။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားႏင ေတြ႕ဆေမးျမနးရာတြင ေဒသ ထတလပမႈတြင ရငးႏးျမႇပႏမႈအတြကပပးရနႏင လပစစထတလပျခငး ႏင ျဖန႔ျဖးျခငးက ျမႇငတငရန မေဘာငတစခအျဖစျဖင ျပညနယ/တငး

ေဒသႀကး ဥပေဒမားတြင ေရးဆြခမတရနမားစြာ စတဝငစားမႈေၾကာငး ေျပာၾကားခၾကသည။ မညသညျပညနယ/တငးေဒသႀကးဥပေဒမဆသည ျပညေထာငစအဆင လပစစဥပေဒ ၂၀၁၄35 ႏင ကကညမႈရေစရနႏင ကြလြမႈမရေစရန လအပသညဟ ေယဘယအားျဖင သေဘာေပါက နားလညထားၾကသည။

၂၀၁၂ ခႏစတြင ျပ႒ာနးသည စစကငးတငးေဒသႀကး၏ လပစစဥပေဒက ေအာကပါရညရြယခကမားျဖင ခမတျပ႒ာနးခသည။

• ျပညသလထ၏ လေနမႈဘဝအဆငအတနးျမငမားေစရန

• ေဒသဖြ႕ၿဖးတးတကမႈက အေထာကအကျဖစေစရန

• လပစစစနစေၾကာင ျဖစႏငသညအႏရာယမားက ေလာခရနႏင

• အခြနအေကာကေငြမားရရေစရန

၂၀၁၆ ခႏစတြင ျပ႒ာနးခသည မြနျပညနယလပစစဥပေဒက ေအာကပါ ရညမနးခကမားအတငး ျပ႒ာနးခသည။

• မြနျပညနယ၏ လပစစလအပခကမားက ျဖညဆညးရနႏင လပစစ ဓာတအား ထတလပမႈႏင ျဖန႔ျဖးမႈျပလပသည လပငနးမားတးတက ဖြ႕ၿဖးမႈႏင ထေရာကျပညစသည လပငနးလညပတမႈက ပပးကညရန

• ေဒသႏင ႏငငျခားကမၸဏမားမ နညးပညာႏငေငြလးေငြရငး ရငးႏး ျမႇပႏမႈက ဆြေဆာငႏငရနႏင ထသ ႔ျပလပျခငးျဖင စးပြားေရး လပငနးႏင အခြငအလမးမား တးတကျမငမားလာေစရန

• သငတငေလာညသည လပစစမတာခႏႈနးထားမား သတမတရန ပြငလငးျမငသာၿပး မတမႈရၿပး လကေတြ႕ကသည နညးဥပေဒမားႏင စညးမဥးစညးကမးမားက ခမတရန

• ျမနမာႏငငမ လကမတေရးထးထားသည ႏငငတကာပတဝနးကင ဆငရာ စာခပစာတမးမားအတငး လကနာရနႏင ပပးကညရန

ေဖာျပခက (၆)။ ေဒသဆငရာ ဓာတအားလငးမားႏင အေသးစားဓာတအားလငးမား

ဤအစရငခစာတြင ျပညေထာငစဓာတအားလငးႏင ခတဆကထားျခငးမရသည လပစစစြမးအငစနစ ပစႏစမးက ရညညႊနးသည။ ယငးတ႔က ေအာကပါအတငးခြျခားထားသည။

• သးျခားေနရာတစခက ျဖန႔ျဖးေပးၿပး ပငမဓာတအားလငးႏင မခတဆကထားသည ဂနနေရတာမားႏငႏင ျဖန႔ျဖးေရးလငးမားပါဝင သည သးျခားလပစစစြမးအငစနစတစခသည ေဒသဓာတအားလငးျဖစသည။ ပမနအားျဖင ျမနမာႏငင၏ ေဒသဓာတအားလငးတစခက လပစစဓာတအားျဖန႔ျဖးေရးလပငနး (ESE) မပငဆငၿပး လညပတေဆာငရြကသည။ တနသၤာရကသ႔ေသာ အခ႕ေနရာမားတြငမ ေဒသဓာတအားလငးဆသည အသးအႏႈနးသည တငးေဒသႀကးအစးရႏင သေဘာတစာခပခပဆၿပး ၿမ ႔နယမားႏင ၿမ ႔ႀကးမားက လပစစေပးသည စနစမားလညး အကးဝငသည။

• အေသးစားဓာတအားလငးတစလငးမာ ရြာတစရြာ သ႔မဟတ ရပရြာတစခတြငးရ အမေထာငစမား သ႔မဟတ ရပရြာအဖြ႕အစညးတစခ လးက မးေပးသည ဂနနေရတာမားႏင ျဖန႔ျဖးသညလငးမားပါဝငသည လပစစစြမးအငစနစတစချဖစသည။ အေသးစားဓာတအားလငး မားသည ပမနအားျဖင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညေထာငစအစးရမားထက ပဂၢလကကမၸဏမား သ႔မဟတ ရပရြာအပစ မားက လပကငသည လပငနးမးျဖစၿပး ေနစြမးအင၊ ေရအားလပစစ၊ ဒဇယမးစကမား သ႔မဟတ hybrids ဟေခၚၾကသည ေရာေႏာ စေပါငးထားသညပစမးျဖင လပစစထတလပၾကသည။

31

ဇယား (၈)။ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးမား၏ လပစစဥပေဒမား

ျပညနယ-တငးေဒသႀကး

ဥပေဒ၏ လကရအေျခအေန

ကငသးျပ႒ာနးသည ေန႔စြ

ဥပေဒအမည

စစကငး ျပ႒ာနးၿပး ေအာကတဘာလ ၉ ရက၊ ၂၀၁၂ ခႏစ

စစကငးတငးေဒသႀကး အလတစားႏင အေသးစား လပစစစြမးအငထတလပမႈႏင ေပးေဝေရးဥပေဒ

တနသၤာရ ျပ႒ာနးၿပး ၂၀၁၄ မရရႏင

မေကြး ျပ႒ာနးၿပး ၂၀၁၃ မေကြးတငးေဒသႀကး အေသးစားႏင အလတစား လပစစထတလပေရးႏင ျဖန႔ျဖးေရးလပငနးမား ဆငရာဥပေဒ (မေကြးတငးေဒသႀကး ၂၀၁၃ ဥပေဒအမတ ၆)

ကခင ျပ႒ာနးၿပး ဧၿပလ ၁၃ ရက၊ ၂၀၁၅ ကခငျပညနယ အလတစား၊ အေသးစား လပစစစြမးအငထတလပမႈႏင ေပးေဝေရးဥပေဒ

ပခး ျပ႒ာနးၿပး ဒဇငဘာလ ၄ ရက၊ ၂၀၁၅

ပခးတငးေဒသႀကး အေသးစားႏင အလတစား လပစစစြမးအငလပငနးဥပေဒ

မြန ျပ႒ာနးၿပး ေအာကတဘာလ ၁၂ရက၊ ၂၀၁၆

မြနျပညနယ အလတစားႏင အေသးစား လပစစစြမးအငထတလပမႈႏင ျဖန႔ျဖးေရးဥပေဒ

ရငးျမစ။ အာရေဖာငေဒးရငးသေတသန

တနသၤာရတငးေဒသႀကးသည ၂၀၁၃ ခႏစတြင ေဒသဆငရာ လပစစ ဥပေဒက ျပ႒ာနးခသည။ ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈတစခတြင တငးေဒသႀကး လပစစႏင စကမႈဝနႀကးက ေဒသဆငရာ ဓာတအားလငးစမခကမားက တးခ႕ရန တငဒါေခၚယရာတြင ဥပေဒက အေထာကအကျဖစသညဟ ဆပါသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ တငးေဒသႀကးအစးရသည စာခပမား ခပဆရာေဒသဆငရာ ဥပေဒက ရညညြနးလပေဆာငနငသညအတြက

ျဖစသည။ ထ႔ ေၾကာင ကနထ႐ကလပငနးစဥမာ ပ၍စနစကၿပး ေဒသ ဓာတအားလငးမားအတြက သေဘာတစာခပမား ေရးဆြျခငးႏင အေကာင အထညေဖာျခငးတ႔အတြက အလြနအခနကနသကသာေစခသည။

ပခးတငးေဒသႀကးသည ၂၀၁၅ ခႏစတြင တငးေဒသႀကး အေသးစားႏင အလတစား လပစစလပငနးမား ဥပေဒက ေရးဆြျပ႒ာနးခသည။ လပစစ၊ လမးပနးဆကသြယေရးႏင စကမႈဝနႀကးကေျပာၾကားရာတြင ဗ ႔အား ျပညမသည လပစစစြမးအငက တစရက ၂၄ နာရပတလး ရရေစရနႏင ဆကသြယခတဆကထားသည အမေထာငစအားလး လပစစမးအရည အေသြး ေကာငးမြနစြာရရေစရန အာ႐စကလပကငလကရသည။ ပခးတငး ေဒသႀကးရ အမေထာငစအားလး၏ သးပတစပ ၃၅ ရာခငႏႈနးသည ပငမဓာတအားလငးႏင ခတဆကထားသည။ ဝနႀကးအေနျဖင လပစစ ျဖန႔ျဖးရာတြင အရညအေသြးျပညမေရးအတြက အာ႐စကေနၿပး ဆး႐ႈးမႈမား ေလာနညးေစရန စမးသပစမကနးက လပေဆာငလကရသည။ ဓာတအား လငးျပငပ လပစစအတြက လပစစအရညအေသြးႏင ခြငျပမန႔လငစင ခေပးျခငး၊ လပခြငျပျခငး၊ ေလာေၾကးေပးျခငးတ႔က အပခပစမသည ဥပေဒမားႏင စညးမဥးစညးကမးမားက အထးစတဝငစားသညဟ ဝနႀကးက ဆပါသည။

၂၀၁၉ ခႏစဇနနဝါရလက ျပညနယလပစစဥပေဒၾကမးက ရမးျပညနယ လႊတေတာေကာမတသ႔ သးသပႏငရန တငသြငးခသည။ ဥပေဒၾကမးက ေအာကပါရညမနးခကမားျဖင ေရးဆြခမတသည။

• အစးရ၏ ဖကဒရယစနစႏင ကကညေသာနညးလမးျဖင ျပညနယ လပစစစနစက စမအပခပသည ဥပေဒဆငရာႏင စညးမဥးစညးကမး ခမတျခငးဆငရာ ဖြ႕စညးပစနစတစခ

• စြမးအငဆငရာ မဝါဒႏင လပငနးေဆာငတာမားက လမးညႊနသည အေျခခမမား

ဓာတအားလငးျပငပ လပစစအတြက

လပစစအရညအေသြးႏင ခြငျပမန႔

လငစငခထားေပးျခငး၊ လပခြငျပျခငး၊

ေလာေၾကးေပးျခငးတ႔က အပခပစမသည

ဥပေဒမားႏင စညးမဥးစညးကမးမားက

အထးစတဝငစားသညဟ ဝနႀကးက

ဆသည

32

၂,၀၀၀,၀၀၀

၁,၈၀၀,၀၀၀

၁,၆၀၀,၀၀၀

၁,၄၀၀,၀၀၀

၁,၂၀၀,၀၀၀

၁,၀၀၀,၀၀၀

၈၀၀,၀၀၀

၆၀၀,၀၀၀

၄၀၀,၀၀၀

၂၀၀,၀၀၀

၀ ၂၀၁၂ ၂၀၁၃ ၂၀၁၄ ၂၀၁၅ ၂၀၁၆ ၂၀၁၇ ၂၀၁၈ ၂၀၁၈ ၂၀၁၉

ၾကားျဖတ

ကပ

(သနး

ေပါင

း)

ေငြလးေငြရငးအသးစရတ

သာမနအသးစရတ

အဖြ႕အစညးမားတြင ရငးႏးျမႇပႏမႈ

ေခးေငြျပနဆပျခငး

ပါ၀ငမႈ

ေခးေငြေပးျခငး

အတးေပးျခငး

စေဆာငးမႈ

ပ (၁4)။ လပစစႏင စြမးအငက႑အတြက ျပညေထာငစ ႏစစဥဘတဂက၊ ၂၀၁၂-၂၀၁၉

ရငးျမစ။ Budget Dashboard, at http://mmbudgets.info/budget_union.html.

• စြမးအငက႑စမခန႔ခြမႈတြင ပတဝနးကငဆငရာႏင လမႈေရးဆငရာ ရညမနးခကမား ထညသြငးစဥးစားျခငး (ေရရညတညတခငၿမမႈ၊ အမခကငးကငးရပတညႏငမႈ၊ တနးတညမမႈ စသျဖင)

• တးတကေကာငးမြနသည အပခပစမမႈ (ပြငလငးျမငသာမႈ၊ တာဝန ခမႈႏင ျပညသမားပါဝငခြငရရေစမႈ)

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အခနးက႑၊ လႊတေတာမား

ရနကနတငးေဒသႀကးႏင ရမးျပညနယလႊတေတာမားမ လႊတေတာ ကယစားလယမားက စြမးအင-က႑အပခပစမမႈတြင ဝနႀကးမား၏လပငနး မားက စစေဆးထနးညႇေပးလက ႀကးၾကပကြပကသညပစျဖင လပေဆာင ေနသညဟ သတ႔၏အခနးက႑က ေျပာျပပါသည။ ရနကနလႊတေတာတြင ေကာမတတစခက ဥပေဒၾကမးတစခက ေရးဆြၿပး ႏငငတကာႏင ဥပေဒ ပငးဆငရာ ကြမးကငပညာရငမားက မတခကေပးရန ဖတေခၚသည။

ထ႔ေနာက ေကာမတက ျပနလညျပငဆငမႈမားျပလပၿပး မတခကမားက ထညသြငး၍ ဥပေဒၾကမးက အတညျပရန လႊတေတာသ႔ တငသြငးသည။ ရမးျပညနယလႊတေတာတြငမ စြမးအငေကာမတ၌ အဓကလပငနးႀကး ႏစရပပါရသည။

• သဘာဝသယဇာတမားႏင လပစစက ေလာကနစြာအသးျပမႈႏငပတသက၍ အမားသရေစရန

• စြမးအငႏင သယဇာတမားက ထေရာကအကးရစြာ အသးျပေစ သည မဝါဒမားကခမတၿပး ႀကးၾကပကြပကရန ျဖစသည။

စြမးအငေကာမတသည အေလအလြငႏင အကးမသးစြမႈက ေလာခရန လပစစဓာတအားအသးျပမႈက ႀကးၾကပကြပကပါသည။ စြမးအငအသးျပမႈ ႏင ကရယာပစၥညးမားႏင လပငနးမား ထေရာကအကးရစြာအသးျပမႈဆငရာ စခနစညႊနးမားက ခမတ၍ ကြပကၾကပမတသည။

ရမးျပညနယလႊတေတာကလညး ေကးလကမးလငးေရးက ၾကပမတလပ ေဆာငသည။ စြမးအငေကာမတအဖြ႕ဝငမားက အစးရသည ျပညနယတစခ

33

လးတြင အေသးစားဓာတအားလငးမားမ ပငမဓာတအားလငးႏင မခတ ဆကသည စြမးအငက ျမႇငတငလပေဆာငၿပး ေနာကပငးတြင ဤအေသးစား ဓာတအားလငးမားက ျပညေထာငစဓာတအားလငးႏင ခတဆကသင သညဟ ဆပါသည။ သတ႔၏အျမငအရ ဤေအာကေျခ-အေပၚႏင အေပၚ -ေအာကေျခ ခဥးကပမႈ နညးလမးသည ႏငငႏင ျပညနယ၏ ကနသည ေနရာမားအတြက လပစစမးလငးေစရန အထေရာကဆး နညးလမး ျဖစလမမည။

ရမးျပညနယလႊတေတာကယစားလယမားဝနခသညအခကမာ သတ႔တြင အျပနအလနထနးေကာငးမႈမားတြင အေတြ႕အႀကမားစြာမရေသးေသာ လညး ရဖနရခါ ျပညေထာငစအစးရ၏ ရပတညခကမားက ဆန႔ကငျခငး ျဖစသည။ ရမးျပညနယအေနျဖင ျပညနယတြင အလပယေပါမားလသည ေလႏငေရကသ႔ေသာ သယဇာတမားက အသးျပ၍ သန႔ရငး၊ စမးလနး သည စြမးအငက အေကာငအထညေဖာသငသည။ ရမးျပညနယသည လကရအခနတြင ျပနာမားစြာရသည စြမးအငစမခကမားရေနၿပး ျပညေထာငစအဆင ဆးျဖတခကခမတသမားအေနျဖင ပႀကးသည စြမးအငစမခကႀကးမားက သေဘာတခြငမျပျခငးမျပလပမ ေသေသ ခာခာ စဥးစားသငသည။

ရမးျပညနယလႊတေတာသည ျပညနယတြင အေသးစားဓာတအားလငး မားႏင အေသးစားစြမးအငထတလပမႈက ဥးစားေပးသည ေရရညတညတ ခငၿမႏငသည အစမးေရာငစြမးအငမဝါဒတစခက အႀကျပရန ျပညၿမ စြမးအငႏင အေသးစားဓာတအားလငးမားႏင ပတသကသည ျပညနယ၏ အေတြ႕အႀကက သေတသနျပလပရန မေခါငစြမးအငႏင ပတဝနးကင ဆငရာ ကြနရက (Mekong Energy and Environmental Network) ႏငအတ လပကငလကရသည။ အဆျပထားသညမဝါဒတြင ျပညနယလပစစဥပေဒမၾကမးတစခလညး ပါဝငသည။

ပ၍ၿခေျပာရလင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးဝနႀကးအခ႕ႏငလႊတေတာ ကယစားလယမားအေနျဖင စြမးအငစမခကႀကးမားတြင ျပညနယ/တငး ေဒသႀကးမား၏ သေဘာထားမတခကမပါရသည ကစၥႏငပတသက၍ စးရမပပနေၾကာငး ေျပာၾကသည။ ျပညေထာငစအစးရသည အေစာပငး အဆင လပေဆာငမႈကာလအတြငး သတငးအခကအလကမားႏငပတ သက၍ အၿမတမး တငႀကေျပာဆ အသေပးျခငးမးမရေခ။ ျပညနယ ဝနႀကး၏ အႀကေပးတစဥးက နမနာႏစခခန႔က ေျပာျပသည။

• နမနာတစခမာ ျပညေထာငစဝနႀကးသည မၾကာေသးမကာလက သေဘာတစာခြနလႊာတစခက လကမတေရးထးခၿပး ဆညစမကနး ႀကးတစခအတြက စမကနးေရးဆြေနသည။ သ႔ရာတြင ရပရြာလထ မားႏင ျပညနယအစးရက အသမေပးဘ မညသညေဆြးေႏြးပြမား တြငမ ပါဝငပတသကခြငမျပခေခ။

• ေနာကထပနမနာမာ ျပညေထာငစအဆင တာဝနရသမားသည ႏငငျခားသ႔သြားေရာကၿပး ျပညနယတစခတြင စြမးအငစမကနးမား ျပလပရန သေဘာတစာခပသးေစာငက ျပညနယလႊတေတာမ သ႔မဟတ ျပညနယစြမးအငဝနႀကး သ႔မဟတ အႀကေပးမားထမ သေဘာထားမတခကမယဘ လကမတေရးထးခသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အခနးက႑၊ စြမးအငႏင လပစစအတြက ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဘတဂကမား

ပ (၁၄) တြင လပစစႏင စြမးအငအတြက ျပညေထာငစ၏ ႏစစဥ ဘတဂကက ေဖာျပထားသည။ ၂၀၁၈ ခႏစတြင ျမနမာကပဘလယေငြ ၄၀၀ (အေမရကနေဒၚလာ သနး ၂၆၀) ေကာႏင ၂၀၁၉ ခႏစအတြက လာထားေငြ ျမနမာကပေငြ ဘလယေပါငး ၆၀၀ (အေမရကနေဒၚလာ သနး ၃၉၀) ေအာကမအထ ေရာကရခၿပး မၾကာေသးမႏစမားက တျဖညး ျဖညး ျမငတကလာခသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး စြမးအငဘတဂက မားတြင လပစစႏငစြမးအငတ႔ႏင ပတသကသည အသးစရတမားအတြက ဘတဂကလငးမားလညးထညသြငးထားသည။ ႏစစဥဘတဂကလာထား မႈတြင လပစစႏငစြမးအငအသးစရတအတြက လာထားေငြက ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမားသ႔ ဌာနမားမ ဘတဂကလာထားေငြက ျပညနယ/တငးေဒသႀကးလႊတေတာက စစေဆးသးသပမႈမျပလပမ တငသြငးသည။36

လပစစမတာခမားမ ရရသညအခြနအခက ျပညေထာငစအဆင လပစစလညပတရနအတြက လပစစ/စြမးအင ဝနႀကးဌာနမ အသးျပသည။ (စနစ၏ ႀကးမားသညလပငနးလညပတမႈအတြကေလာနညးေငြႏငပတသက၍ အပငး ၂.၇ တြင ၾကညပါ။) (စြမးအငထတ - EPGE မတဆင) လပစစထတလပသည ကမၸဏမားမ လပစစဝယယစရတမား၊ (ပ႔လႊတ DPTSC မတဆင) ပ လႊငမႈစရတ ႏင (ျဖန ႔ျဖး ESE မတဆင) ျဖန႔ျဖးျခငးတ႔အတြက ပါဝငပါသည။

• EPGE သည ၃၀ မဂၢါဝပထကမားသည ဂနနေရတာမားမ လပစစ ဝယယမႈမားအတြက ျပညေထာငစ၏ စြမးအငဘတဂကကအသး ျပသည။

• DPTSC, ESE, YESC ႏင MESC တ႔သည ဗ႔အားျမငႏင အလယ အလတထတလႊငမႈစနစအတြက ေငြလးေငြရငး ရငးႏးျမႇပႏမႈႏင ထနးသမးမႈအတြက ျပညေထာငစဘတဂကမ အသးျပသည။ (၃၃ ေကဗြႏငအထက)

လကေတြ႕တြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမားႏင ျပညနယ/တငး ေဒသႀကး ျပညေထာငစအဆင တာဝနရသမားႏင ေတြ႕ဆေမးျမနးခက မားအရ၊ ျပညနယ သ႔မဟတ တငးေဒသႀကး လပစစျဖန႔ျဖးေရးလပငနး အေနျဖင ျပညေထာငစႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဘတဂကႏစခ စလးမ ဘတဂကရရသည။ ၿခ၍ေျပာရလင ျပညေထာငစ၏ စြမးအင ဘတဂကသည ပ႔လႊတမႈႏင ၃၃ ေကဗြစနစ ျဖန႔ျဖးျခငးအားလးအတြက အသးျပ ၿပး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဘတဂကမ ၁၁ ေကဗြစနစအတြက အသးျပသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရသည ၿမ႕ရြာမား လပစစမးလငးေရး အတြက ဥးေဆာငလပကငသည။ ဥပမာ ႏစတငး မညသညရြာမားက ဓာတအားလငးအသစသြယတနးေပးမညက ဆးျဖတရသည။ ရြာႀကးမား သ႔မဟတ ရပရြာစြမးအငလငးျဖစသည ၄၀၀ ဗ႔အားစနစႏငခတဆကသည ရြာမားႏင ရပရြာမားသ႔ မဝငေရာကမ ၁၁ ေကဗြစနစသည ျဖန႔ျဖးသည စနစ၏ ေနာကဆးအဆငပငျဖစသည။ ဤ ၄၀၀ ဗ႔အားလငးသည ေနာကဆးတြင အမသး ၂၂၀ ဗ႔အား အျဖစသ႔ေျပာငးလၿပး အေဆာက အအမားႏင အမေထာငစမားအား လပစစမးသြယတနးေပးသည။

34

ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆငမ လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာန၏ အငဂင နယာမားသည ျပညနယ/ တငးေဒသႀကး အစးရမားႏငအတ ျပညေထာငစ ႏငျပညနယ/တငးေဒသႀကးဘတဂကမားက ပးေပါငးညႇႏႈငး လပေဆာင ရမည။

ေနာကဆး ျဖန႔ျဖးေရးကြနရက၏ လမးဆးသည ဓာတအားလငးႏင အမေထာငစမားအား ခတဆကသည ၄၀၀ ဗ႔အား စနစတြငျဖစသည။ ေတြ႕ဆေမးျမနးခကမားအရ ၄၀၀ ဗ ႔အားစနစအတြက ရနပေငြမာ အဆငေျပသလစစဥသညပရသည။ ရပရြာျပညသလထမားက ကယထ ကယထစနစျဖင ေပးရသည ဤစနစမားတပဆငရနအတြက ရနပေငြ မားက ျပညနယ/တငးေဒသႀကးဘတဂကတြင မပါဝငေခ။ ကြႏပတ႔ နားလညသညမာ ၄၀၀ ဗ႔အားခတဆကမႈမားက တညေဆာကျခငးႏင စမအပခပမႈျဖစစဥက ေယဘယအားျဖင ေကးရြာလပစစမးလငးေရး ေကာမတမ စမခန႔ခြသည37။

တနသၤာရတြငမ အေျခအေနမာ အလြနကြာျခားသည။ ပငမဓာတအား လငးႏင မခတဆကထားသည ေဒသျဖစသညအတြက ေဒသအစးရသည ယငးတ႔၏လပစစစနစအတြက အေကာငအထညေဖာရာတြင လြတလပ အမခကငးစြာ လပပငခြငမားစြာရသည။ ကမၸဏမားအား ဂနနေရတာမးစက မားႏင ပ႔လႊတသညစနစမားပါရသည အေသးစား ဓာတအားလငးမား တညေဆာကလပကငလညပတရန သေဘာတစာခပမား ခြငျပခပဆ သည။ ေဒသအစးရက အခြနအခမားက ေကာကယၿပး (လပစစ)စနစ အတြက ကနကေငြက စမခန႔ခြသည။

၄.၃။ စြမးအငက႑တြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားက မညသညေနရာတြင ပါဝငႏငပါသလ။

ဤအပငးတြင စြမးအငက႑တြင ျပညနယမားႏင တငးေဒသႀကးအစးရ မားအတြက တငႀကတကကြစြာ ေဆာငရြကႏငသည အခြငအလမး ငါးခက ေဖာထတတငျပထားပါသည။ စြမးအငက႑ကစၥရပမားတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး၏ ဆကစပပတသကမႈမာ အေစာပငးအေျခအေန အဆငတြငျဖစေနျခငး၊ ျပညနယႏင ျပညေထာငစအဆငလပပငခြင အာဏာတြင လကေတြ႕ကသည နယနမတသတမတမႈအပငးတြင မၾကာ ခဏ ေရာေထြးေနေသးျခငးႏင အေလအကငေကာငးမား ေဖာထတရနႏင တထြငႀကဆလပေဆာငမႈက ပပးကညရန အေျခခတစခက တညေဆာက ႏငရန အေရးႀကးေနျခငးတ႔ေၾကာင ဤနမနာမားသည အသးဝငႏငသည။

ဤအပငးတြင ေဖာျပမည အခြငအလမးငါးခမာ -

• ျပညနယမားႏင တငးေဒသႀကးမားက မမတ႔နယနမတမားအတြငး တြင အႀကးစား စြမးအငစမကနးမား အေကာငအထညေဖာရန အားေပးတကတြနးျခငး။ (ဥပမာ - ကရငျပညနယ)

• ေဒသဓာတအားလငးမားက တငဒါေခၚယျခငးႏင လငစငေပးျခငး တြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး၏ အမအခကငးစြာ လပကငေဆာငရြက ႏငခြင တးျမႇငျခငး။ (ဥပမာ - တနသၤာရတငးေဒသႀကး)

• ျပညနယမားႏင တငးေဒသႀကးမားမ အေသးစားေရအားလပစစထတလပမႈက အားေပးလပေဆာငျခငး (ဥပမာ - ရမးျပညနယ)

• ၃၀ မဂၢါဝပထကေသးငယသည စမခကမားႏင စြမးအငက ဗဟ ခပကငမႈေလာချခငးႏင

• ပငမဓာတအားလငးျပငပ မးလငးေရးႏင ရြာအဆင အေသးစား ဓာတအားလငးမားက လပေဆာငျခငး

၁။ အႀကးစားစြမးအငစမကနးမား အေကာငအထည ေဖာလပေဆာငရန အားေပးတကတြနးျခငး

ေတြ႕ဆေမးျမနးခကမားအရ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမားသည စြမးအငစမခကမားက မညသညေနရာႏင မညသညအခနတြင လပေဆာင ႏငသညက ရငးလငးစြာ အေျဖမေပးႏငခေခ။ အထကတြငေဖာျပထား သကသ႔ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမားသည သတ႔၏ေဒသဆငရာ စြမးအငမဝါဒမားက ေရးဆြခမတလကရၿပး ပငမ ဓာတအားလငးႏင မခတဆကထားလင မဂၢါဝပ ၃၀ မေကာလင စြမးအငစမကနးမားက လပပငခြငရသညဆသညအခကက ရငးလငးပါသည။ သ႔ေသာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမားသည ယငးတ႔၏ျပညသလထမားႏင သယဇာတ မားႏင ပတဝနးကငက ထခကေစႏငသညအတြက စမခကႀကးမား ေၾကာငလညး ေျပာဆခၾကသည။

ကရငျပညနယတြင မၾကာေသးမက စြမးအငစမကနးႀကးမားက ျပညနယ သ႔မဟတ တငးေဒသႀကးအစးရမ ဥးေဆာငခသည နမနာတစခရခသည။ ကရငျပညနယဝနႀကးခပက ျပညေထာငစအစးရသ႔ ေကာကမးေသြး ေလာငစာသး ဓာတအားစြမးအင စက႐တစခတညေဆာကရန အဆျပ ခသည။ စမခကသည ေဒသခမားဘကမ အျပငးအထန ဆႏၵျပမႈႏင ႀကေတြ႕ခရၿပး လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာနမ ျငငးပယခသည။

ကရငျပညနယအေတြ႕အႀကမ မညသညသငခနးစာရခပါသလ။ ေဒသခ မား၏ ကန႔ကြကဆႏၵျပမႈက ျပညေထာငစ အစးရအေနျဖင စမခကက အတညျပေပးရန အတားအဆးျဖစခသည။ သ႔ရာတြင အကယ၍ ျပညနယ သ႔မဟတ တငးေဒသႀကးအစးရသည ေဒသခမား၏ ပပးေထာကခမႈမား ရသည စမခကတစခက အဆျပခပါလင ျပညေထာငစ အစးရ၏ လကခ အတညျပမႈ ရေကာငးရႏငခလမမည။

ကရငျပညနယအျဖစအပကက ေလလာခက၊ အဆျပခသည ေကာကမးေသြးေလာငစာသး ဓာတအားေပးစက႐

ထးစအားျဖင ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးအစးရမားသည စြမးအငစက႐ စမကနးအသစမားက စတငေလမရၾကေခ။ သ႔ေသာ ၂၀၁၇ ခႏစတြင ကရငအစးရသည ျပညနယအတြငးတြင ႀကးမားသည ေကာကမးေသြး ေလာငစာသး ဓာတအားစက႐တစခတညေဆာကရန အဆျပခသည။

ယခအခနတြင အပစအခတရပစမႈေၾကာင ႏငငေရးအေျခအေန တညၿငမမႈ ရလာသည ကရငျပညနယတြင ဝနႀကးခပ နနးခငေထြးျမငသည စးပြားေရး ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈက တးျမႇငလပေဆာငႏငရန စြမးအငစက႐အသစတစခရလခသည။ ေဒသတြင စကမႈလပငနး ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈႏင အလပအကင မရသညအတြက ထငးႏငငသ႔ လပအားယစးမႈ မားေနသညအတြက ကရငအစးရသည စက႐ႏင ပ၍ၿခေျပာရေသာ ရငးႏးျမႇပႏသမားက ဆြေဆာငရန ၁၂၀၀ မဂၢါ၀ပ ေကာကမးေသြး ေလာငစာသးစြမးအငစက႐ စမကနးတစခက တယအငဂင နယားရငးေကာပေရးရငးႏငပးေပါငး၍ ေရးဆြခသည။ စမခကက ဂပနႏငငတကာဖြ႕ၿဖးေရးအဖြ႕ (JICA) မ ပပးခၿပး စက႐က ဂပနတယ အငဂငနယာရငး ေကာပေရးရငးႏင ထငးႏငငမ အတလ-ထငးဖြ႕ၿဖးေရး၊ PLC တ႔ ဖကစပဖြ႕စညးထားသည TTCL Public Co., Ltd. ဟေခၚသည ကမၸဏတစခမတညေဆာကရန ျဖစသည။ ေခတမနညးပညာသး ဓာတအားစက႐သည အေမရကန ေဒၚလာ ၂ ဘလယႏင ေျမယာ ႏစ ၄၀ ငားရမးမႈအတြက အေမရကန ေဒၚလာ သနး ၈၀၀ ကနကမညဟ ခန႔မနးထားသည။ ၂၀၂၃ ခနစတြင

35

စတငလညပတရနျဖစၿပး ၂၀၂၄ ခႏစတြင ဓာတအားလငးသ႔ ၁၂၈၀ မဂၢါဝပအျပည ရရမည။ (ဟန ၂၀၁၈)

၂၀၁၇ ခႏစဧၿပလတြင ကရငအစးရႏင TTCL တ႔သည ကရငျပညနယ ဘားအ၌တညေဆာကရန၊ အဆျပသည ဘားအေကာကမးေသြးစက႐ အတြက လပငနးလပေဆာငႏငမႈရ မရေလလာဆနးစစမႈ (feasibility) ျပလပရန ကနဥးသေဘာတစာခြနလႊာက လကမတေရးထးခၾကသည။ ယငးက ကရငအရပဘက လမႈအဖြ႕အစညးမားႏင အျခားအပစမား စစေပါငး ၄၂ ဖြ႕က ကန႔ကြကလကမတေရးထး ထတျပနေၾကညာခက ျပလပခၾကသည။ ၂၀၁၇ ခႏစ ေအာကတဘာလတြင ကရငျပညနယ အစးရႏင TTCL တ႔သည ႏစ၄၀ ငားရမးမႈ သေဘာတစာခပျဖင ေျမ ဧကေပါငး ၈၁၅ ဧကက ဖကစပႏင ငားရမးသေဘာတစာခပမားက လကမတေရးထးခသည။ ေဒသချပညသမားသည လကမတေပါငး ၃၀၀၀ နးပါးက စေဆာငး၍ စမကနးကကန႔ကြကေၾကာငးစာက ကရင ဝနႀကးခပထသ႔ ေပးပ႔ခၾကသည။ ႏဝငဘာလတြင ဆကလက၍ ဆႏၵျပ ခၾကသည။ (ျမနမာတငးမစ ၂၀၁၈)

၂၀၁၈ ခႏစ မတလတြင လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာန ဝနႀကးက စက႐ ေဆာကရန မလဘ၊ ေဒသချပညသလထမားကလညး ကန႔ကြကခသည အတြက ထေနရာတြင ေကာကမးေသြးစက႐တညေဆာကရန မေထာကခ ေၾကာငး ေျပာခသည။ (မြန၂၀၁၈) ဆပကမးမ ကနးတြငးစြမးအငစက႐သ႔ ေကာကမးေသြးက ျမစေၾကာငးရညမပ႔ရမညျဖစ၍ နညးပညာပငးဆငရာ အခကအခမားရလမမညဟလညး မတခကေပးခသည။ သ႔ေသာ ဝနႀကး ၏ဤမတခကမားသည ေနာကဆးႏင အတညျဖစသြားၿပလား သ႔မဟတ ျပညနယအေနျဖင ျပညေထာငစအစးရက ေကာရန ႀကးပမးမညလား ဆသညမာ မရငးမလငးျဖစေနဆပင။ (ဟန ၂၀၁၈၊ မြန ၂၀၁၈)

လကရအခနတြင ေဒသခအဖြ႕အစညးမားႏင ေဒသချပညသ စစေပါငး ၁၃၁ ဥးက ဧၿပလတြင အတဖြငေပးစာက လကမတေရးထးၿပး ေတာငး ဆခက သးခႏင ျပညေထာငစအစးရသ႔တငျပခသည။ (က) အဆျပထား သည၊ ဆငးငေကာကမးေသြးေလာငစာသး စြမးအငစမကနးမားက ဖကသမးေပးရန (ခ) ေကာကမးေသြးေလာငစာသးစက႐မားက တစႏငင လးတြင ရပဆငးေပးရနႏင (ဂ) ေရရညတညတႏငသည ျပညၿမစြမးအင စမကနးမားက အေကာငအထညေဖာ လပေဆာငရနႏင စညးမဥး စညးကမးမား ခမတရနတ႔ျဖစသည။ (ဟန၂၀၁၈)

၂။ ေဒသဓာတအားလငးမားႏငပတသက၍ ျပညနယ/ တငးေဒသႀကးအစးရ၏ကယပငလပပငခြငအာဏာ ျမႇငတငျခငး

တနသာၤရတငးေဒသႀကးသည ျမနမာႏငငတြင ႏငငေတာ၏ ပငမဓာတအား လငးမ ပထဝဝငအေနအထားအရ အေဝးဆးျဖစၿပး ကမးေျမာငမားႏင ကြနးမား မားျပား၍ ကဥးေျမာငးရညလားသညအတြက လပစစမးရရမႈ အနညးဆးေဒသမားအနက တစချဖစသည။ ဤအေျခအေနတြင ျပည နယမားႏင တငးေဒသႀကးမားတြင မဂၢါဝပ ၃၀ ေအာက ပငမဓာတအား လငးျပငပ စြမးအငစက႐မားက ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒအရ စမခန႔ခြ ပငခြငရရသညအတြက ေဒသဆငရာအစးရ သည အေသးစားဓာတအား လငးမားက အာ႐စကၿပး လပစစကနကစရတက ေလာခႏငရန တငဒါ ေခၚယျခငးမားက ျပလပခသည။

တနသၤာရ အျဖစအပကေလလာခက၊ ေဒသဓာတအားလငးမားက ပဂၢလကက႑မ လပကငလညပတျခငး

ေဒသဓာတအားလငးက စတငလပကငသည ဖးသးခ ကမၸဏ (PTC) သည ၂၀၀၄ ခႏစမစတင၍ ထားဝယခ႐ငတြင ဒဇယေလာငစာျဖင လညပတသည ေဒသဓာတအားလငးမားက စတငလပေဆာငခသည။ ယငးတ႔၏ ဓာတအားလငးက ၂၀၀၄ ခႏစတြင အစပငး၌ အမေထာငစ ၂၀၀ - ၂၅၀ ကေပးခရာမ ၂၀၀၆ ခႏစတြင အမေထာငစေပါငး ၂၀၀၀ အထတးခ႕ မးေပးႏငခသည။ အစပငးမးအားေပးစကသည ၂၈၀ ကလဝပ ျဖစၿပး ေနာကပငးတြင ၁၅၀ ကလဝပ မးစကႏစလး ထပမျဖညစြကခ သည။

၂၀၀၆ ခႏစတြင PTC သည အစးရျဖန႔ျဖးေရးလငးမား (၁၁ ေကဗြႏင ၄၀၀ ဗ႔အား) မတစဆင လပစစမးမားပ႔လႊတရန ေဒသအစးရထမ သေဘာတခြငျပခကရရခသည။ ထအခနက လပစစစြမးအငဝနႀကး ဌာနမ ခြငျပမန႔လငစငရရခၿပး ဓာတအားလငးမားက အသးျပသည အတြက အသးျပခအျဖစျဖင တစယနစ(kWh) အတြက ျမနမာကပေငြ (အေမရကနေဒၚလာ ၀.၆ ဆငခန႔) ေပးခရသည။ ကယပငေလာငစာႏင ျပငဆငထနးသမးစရတမားက မမဘာသာ အကနအကခၿပး လပစစ မတာခ တစယနစ (kWh) အတြက ျမနမာကပေငြ ၃၉၅ ကပ (အေမရကန ေဒၚလာ ၄၉ ဆင) ေကာကခခြငရရခသည38။

၂၀၁၆ ခႏစအၿပးတြင PTC သည ၁၀ မဂၢါဝပအထ စြမးအငပမာဏက တးခ ႔ခၿပး ၿမ ႔နယအတြငးရ အမေထာငစအားလးေပါငး ၄၀၀,၀၀၀ က လပစစမးေပးေနခသည။ ယငးတ႔၏ ခြငျပခကလငစငမာ ႏစစဥသကတမး တးႏငၿပး ဝနေဆာငမႈေပးႏငသည ေနရာကလညး ထားဝယ၊ ေမာငး မကနႏင သရကေခာငးၿမ ႔နယမားအထပါ တးခ ႔ခသည။ ၅၀၀ မ ၁၂၅၀ ကလဝပ အသးသးရသည ဒဇယႏငလပစစစြမးအငသးစက (gensets) ေပါငး ၂၅ လးျဖင လညပတလကရသည။

ထႏစက ေဒသအစးရသည ထားဝယခ႐ငအတြက သဘာဝဓာတေငြ႕က ေဒသဓာတအားလငးမားအတြက ခြငျပေလာငစာအျဖစ ေျပာငးလခသည။ ထားဝယဖြ႕ၿဖးေရးအသငး (DDA) အပါအဝင အရပဘကလမႈအဖြ႕အစညး မားက ဆႏၵျပပြမားႏင လႈပရားမႈမားက ႏစႏစျပလပခသည အကးဆက ျဖစသည။ အရပဘကအဖြ႕အစညး (CSO) ညြန႔ေပါငးအဖြ႕က ေဇာတက ပကလငးမတစဆင ထငးႏငငသ႔ ပ႔လႊတေနသည သဘာဝဓာတေငြ႕ ပကလငးအခ႕က လႊေျပာငးတပဆင၍ ေစးသကသာၿပး တတႏငသည လပစစရရေစရန တနသၤာရအစးရထ ေတာငးဆခသည။ ထားဝယခ႐ငရ ေလးၿမ ႔နယမ ေထာငေပါငးမားစြာေသာလထက တတႏငသညသဘာဝ ဓာတေငြ႕ကအသးျပရန ေတာငးဆ၍ “ဒ႔သယဇာတ၊ ဒ႔ျပညသအတြက” ဟသညေကြးေၾကာသက ဟစေကြးခသည။ ေနာကဆးတြင ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာန (ထအခနက သဘာဝဓာတေငြ႕လပငနးမား ဝနႀကးဌာန) သည ထားဝယခ႐ငတြင တညေဆာကထားသည ပကလငးအသစမ တစဆင တစေန႔လင သဘာဝဓာတေငြ႕ကဗေပ ၂ သနးက ပပးေပးရန သေဘာတခသည။

ပကလငးၿပးသြားခခနတြင တနသၤာရတငးေဒသႀကး လပစစဝနႀကးဌာန သည ၂၀၁၆ ခႏစတြင တငဒါေခၚယရခၿပး ေလာကထားသ ၆ ဥး သ႔မဟတ ၇ ဥးရခသည။ ထားဝယဖြ႕ၿဖးေရးအမားပငကမၸဏ (DDPC) သည ျဖန႔ျဖးသညလငစငက တစယနစ (kWh) လင ျမနမာကပေငြ ၈၀ ကပ (အေမရကနေဒၚလာ ၅.၃ ဆင) ႏင ေနာကပငးတြင ျမနမာကပေငြ ၇၀

36

ကပ (အေမရကန ေဒၚလာ ၄.၆ ဆင)ျဖင ညႇႏႈငး၍ ရရခသည။ Global Grand Services (GGS) ဟေခၚသညကမၸဏမ တစယနစ (kWh) လင ျမနမာကပေငြ ၁၃၀ ကပ (အေမရကနေဒၚလာ ၈.၅ ဆင)ျဖင ထတလပခြင လငစငရရခသည။ စာခပတြင ေနာကထပၿမ ႔နယသးခကပါ ထပမျဖည ခသည။ ယငးတ႔မာ ေလာငးလ၊ ေရျဖႏင ကလနေတာငၿမ႕နယတ႔ ျဖစသည။ ပ၍ေစးသကသာၿပး သဘာဝဓာတေငြ႕ေလာငစာႏင ပ၍ ထတလပႏငသည မးစကမားေၾကာင သးစြသမားအေနျဖင (ထတလပမႈႏင ျဖန႔ျဖးမႈအတြက) လပစစမတာခစစေပါငး တစယနစအတြက ျမနမာ ကပေငြ ၂၀၀ (အေမရကနေဒၚလာ ၁၃ ဆင) ခန႔ေပးရၿပး ယခငက PTC မေကာကခခသည ျမနမာကပေငြ ၃၉၅ (အေမရကနေဒၚလာ ၄၉ ဆင) ထကဝကခန႔မသာရခသည။

၂၀၁၇ ခႏစတြင DDPC ၏ ျဖန႔ျဖးေရးလငစငသကတမးကနဆးၿပး GGS သည ေဒသဓာတအားလငးမားက လပေဆာငလညပတရန လငစငရရ ခသည။ GGS သည ထတလပေရးႏင ျဖန႔ျဖးေရးႏစခစလးက လပေဆာင သည။ ထတလပေရးအတြက လငစငသကတမး ငါးႏစရၿပး ျဖန႔ျဖးေရး အတြက လပေဆာငသညလငစငမာ ယာယသာျဖစသည။ တနသၤာရ အစးရသည ျဖန႔ျဖးေရးအတြက တငဒါအသစေခၚယလမမည။

PTC ၏ ေဒသဓာတအားလငးတးခ ႔ျခငး၊ လတတေလာအခနတြင PTC သည ၿမ႕နယအသစမားစြာက တးခ႕၍ ေဒသဓာတအားလငးမားက ဆကလကလညပတလပကငလကရသည။ လပစစဓာတအားလငးမားရေနၿပး ESE သည မးစကအနညးငယသာရ၍ တစေန႔လင တစခါတစရ ေလးနာရမသာမးေပးႏငသည အကန႔အသတမားရေနသည။ ESE က PTC က မးစကမားတပဆငရနႏင ဓာတအားလငးမား အသးျပခြငလငစင ခထားေပးခသည။ ဤၿမ ႔နယမားတြင မတာခသည တစယနစအတြက ျမနမာကပ ၄၀၅ - ၄၅၀ (အေမရကနေဒၚလာ ၂၇ - ၃၀ ဆင) အတြငးရသည။ ၿမ႕နယအသးသးတြင ESE၊ အေထြေထြအပခပေရးဥးစးဌာနႏင စညပင သာယာတ႔ပါဝငသည လပစစေကာမတက ဓာတအားလငးက စမခန႔ခြ သည။ လပစစေကာမတသည ေအာကပါနညးလမးကအသးျပ၍ မတာခက သတမတသည။

• ဒဇယတစဂါလသည လပစစ ၁၀ ယနစ (kWh) ထတလပသည။

• ဒဇယတစဂါလသည ျမနမာကပေငြ ၃၀၀၀ (အေမရကနေဒၚလာ ၂ ေဒၚလာခန႔) ကသငသည။

• လပစစအတြက ေလာငစာဆကနကေငြမာ ျမနမာကပေငြ ၃၀၀ (အေမရကနေဒၚလာ ၂၀ ဆင)ျဖစၿပး ထတလပမႈအတြက ကနက ေငြမာ တစယနစအတြက ျမနမာကပေငြ ၅၀ (အေမရကနေဒၚလာ ၃.၃ ဆင)ျဖစသည။

• ဆလသညမာ ဒဇယေစးႏႈနးမာ တစဂါလအတြက ျမနမာကပေငြ ၃၀၀၀ မ ၄၀၀၀ ကပေငြျဖစလင မတာခသည တစယနစအတြက ျမနမာကပေငြ ၃၅၀ ကပ (အေမရကနေဒၚလာ ၂၃ ဆငခန႔)မ ျမနမာ ကပေငြ ၄၅၀ ကပ (အေမရကနေဒၚလာ ၃၀ ဆငခန႔) ျဖစသြားမည။

ၿမတခ႐င၊ ဓာတေငြ႕မ စေဆာငးေငြမားႏင တငဒါစနစမ ပ၍ထေရာက အကးရသည မးစကမားက အသးျပလာႏငချခငးမားေၾကာင တနသၤာရ သည ယခအခါ ၿမတခ႐ငတြင ေဒသဓာတအားလငးစမခန႔ခြမႈက ေပါငးစပ လပကငရန ႀကးပမးလပေဆာငေနသည။ ၿမ႕နယေလးခတြင ေဒသ ဓာတအားလငး လပငနးလပေဆာငေနသမားစြာက ၾကပမတကြပကလက ရသည လပစစေကာမတ ၉ ခရၿပး ျဖန႔ျဖးသည လငးစနစမားသည အလြနပင ႐ႈပေထြးလသည။ လကရမးစကမားမာ ဒဇယျဖငျဖစၿပး ယငး

တ႔က လကရလပငနးလပကငေနသမား (စာခပခပထားသမား)က ပငဆငၾကသည။ တနသၤာရအစးရသည ေကာမတမားက အတစစညးရန လပကငလကရၿပး အားလးစစညး လပကငသည မေဘာငတစခရေစရန ညႇႏႈငးရန ႀကးပမးခေသာလညး အားလးသေဘာတေအာင မလပေဆာင ႏငခေခ။ ပထမအဆငအေနျဖင တနသၤာရအစးရသည ၿမတခ႐ငအတြငး ၿမတၿမ႕နယအတြကသာ ေဒသဓာတအားလငး လပပငခြငလငစင တငဒါေခၚယခသည။ ၂၀၁၈ ခႏစ ဇြနလတြင ၿမတျပညသလထကမၸဏဟ ေခၚသည ကမၸဏတစခက တငဒါေအာငျမငခသည။ ဤကမၸဏသည ၿမတစးပြားေရးလပငနးရငတစဥးက ကရးယားကမၸဏတစခႏင ဖကစပ လပကငၿပး အမားျပညသမားအား ကနသြယမႈရယယာမားေခၚယ၍ တညေထာငချခငးျဖစသည။ ၿမတအမား ပငကမၸဏသည (ဓာတေငြ႕ မဟတဘ) ေလာငစာဆမားအသးျပလက ထတလပမႈႏင ျဖန႔ျဖးမႈႏစခ စလးက ျပလပမည။ ၂၀၁၈ ခႏစကနပငးတြင ေဆာကလပၿပးစးမညျဖစၿပး ၂၀၁၉ ခႏစအေစာပငးတြင စတငလညပတမည။

ၿမတခ႐ငတြင အမေျခ ၁၃၀,၀၀၀ ရၿပး ၿမတၿမ႕တစခတညးတြငပင အမေထာငစေပါငး ၅၄,၀၀၀ ရသည။ ယခငမတာခမာ တစယနစအတြက ျမနမာကပေငြ ၄၁၅ ကပ (အေမရကနေဒၚလာျဖင ၂၇ ဆင) ျဖစၿပး မတာခအသစမာမ ျမနမာကပေငြ ၂၆၀ ကပ (အေမရကနေဒၚလာျဖင ၁၇ ဆင)သာလင ျဖစမည။

ေကာေသာငးခ႐င၊ အမေထာငစေပါငး ၄၂,၀၀၀ ရသည ေကာေသာငး ခ႐ငတြင ေကာေသာငးေဒသဆငရာ လပစစထတလပမႈ ဖြ႕ၿဖးေရးအမားပင ကမၸဏ (KDDPC) သည ေကာေသာငးၿမ ႔နယ (အမေထာငစ ၂၅,၀၀၀)အတြက ၂၀၁၇ ခႏစ စကတငဘာလတြင တငဒါေအာငျမငခသည။ ဤေနရာတြင ယခငမတာခသည တစယနစတြင ျမနမာကပေငြ ၃၅၀ ကပ (အေမရကနေဒၚလာ ၂၃ ဆင) ႏင တငဒါေအာငသညႏႈနးထားမာ ျမနမာကပေငြ ၂၈၀ ကပ (အေမရကနေဒၚလာ ၁၈.၃ ဆင) ျဖစသည။ ၂၀၁၈ ခႏစ ဇလငလအထ ဤသေဘာတခြငျပခကအတြက စာခပက ဥပေဒေၾကာငးအရ အတညမျပမ ဤသေဘာတညခကအတြက စာခပက တနသၤာရတငးေဒသႀကး ေရ ႔ေနခပက သးသပစစေဆးခၿပးျပညေထာငစ အစးရမလညး သးသပလကရခသည။

ပငမဓာတအားလငး၊ လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာနသည ၂၀၂၃ ခႏစတြင တနသၤာရတငးေဒသႀကးတြင ျပညေထာငစ ဓာတအားလငးေရာကရေစရန စစဥလကရၿပး ကနေဘာကခ႐ငတြင ၁၂၃၀ မဂၢါဝပသဘာဝဓာတေငြ႕သး ဓာတအားစက႐တစခက တညေဆာကရနႏင သဘာဝဓာတေငြ႕ရညဆပကမးတစခတညေဆာကရန တတယ(Total) ႏင Siemens တ႔ႏင သေဘာတခသည။ ၿမတအမားပငကမၸဏသည ၆၁၀ မဂၢါဝပသဘာဝ ဓာတေငြ႕ရည ေလာငစာသးစက႐ႏင ပတသက၍လညး လပစစ/စြမးအင ဝနႀကးဌာနတ႔ႏင ေဆြးေႏြးလကရသည။ (လႈင၊ ၂၀၁၈)

၃။ အေသးစားေရအားလပစစထတလပမႈက ျပညနယမားႏင တငးေဒသႀကးမားမ အားေပးလပေဆာငျခငး

ျမနမာႏငင၏ ေနရာအေတာမားမားသည ပငမဓာတအားလငးႏင ခတ ဆကထားျခငးမရသညအတြက ဒဇယေလာငစာ၊ ေရအားလပစစ၊ ဇဝ ေလာငစာတ႔ကအသးျပေသာ အေသးစား ဓာတအားလငးေထာငေပါငး

37

မားစြာက ႏငင၏ေနရာအႏ႔တြင တညေဆာကထားသည။ ယငးတ႔အနက အခ႕သည ႏငငတကာ အလရငအဖြ႕အစညးမားထမ နညးပညာပပး ကညမႈႏင ကြမးကငသမား၏ အႀကဉာဏမားက ရရခေသာလညး ယငး တ႔က ေဒသတြငးကြမးကငမႈႏင တထြငမႈမားႏင တညေဆာကခၾကသည။

ဇယား (၉) သည အလငးမးရရသည အရငးအျမစႏငပတသက၍ သနးေခါငစာရငးအခကအလကႏင ေကးလကေဒသ ဖြ႕ၿဖးေရးဥးစးဌာနမ အခကအလကမားအေပၚ အေျခခ၍ Greacen (၂၀၁၆) က ျမနမာႏငငတြင အေသးစားဓာတအားလငးမား တည႐မႈကခန႔မနးခကက ေဖာျပထားသည။ ေကးလကဖြ႕ၿဖးေရးဥးစးဌာနမ ၂၀၁၅ သတငးအခကအလကမားအရ၊ ျမနမာႏငင၏ ရြာေပါငး ၆၄,၀၀၀ သည ဒဇယမးစက၊ အေသးစားေရအား လပစစ သ႔မဟတ ဇဝေလာငစာ/ ဇဝဓာတေငြ႕အေသးစားဓာတအားလငးပစမးစရ ၾကသည။ သ ႔ရာတြင လပစစမးရသည ရြာတစရြာတြင အမေထာငစေပါငး၏ အနညးဆး ၇၀ ရာခငႏႈနး မးလငးသည သတမတ ခကအရ ရြာေပါငး ၄၀၀၀ ခန႔သာ လပစစမးရရသညဟ ေကာကခကဆြခ ၾကသည။ Greacen သည သနးေခါငစာရငးပါ အမေထာငစမားမးရရသည အဓကအရငးအျမစႏင ပတသကသည အခကအလကမားက ေကာကခက ဆြၾကညရာတြင ဒဇယမးစကမ မးရရသည အမေထာငစေပါငး တစသနး ေကာရၿပး အေသးစား သ႔မဟတ အလြနေသးငယသညေရအားလပစစမ ေပးသည အေသးစားဓာတအားလငးမားမ မးရရသညအမေထာငစေပါငး ၁၈၀,၀၀၀ နးပါးရသညက ေတြ႕ရရသည။

အျဖစအပကေလလာခက၊ ရမးျပညနယတြင အေသးစားေရအားလပစစ

ေဇာမငးသည မဂၢါျမနမာစြမးအငကမၸဏ၏ စမခန႔ခြမႈဆငရာ ညႊနၾကား ေရးမးတစဥးျဖစၿပး အေသးစားေရအားလပစစစက႐ ဒဇငးေရးဆြသႏင တညေဆာကသတစဥးလညးျဖစသည။ သသည ျမနမာႏငငတစဝမးလးရ ျပညနယႏငတငး ေဒသႀကးမားစြာရ ေကးလကေရအားလပစစထတလပေရးအသငးတစချဖစသည ေရအားလပစစဆငရာ ရပရြာ ျပညသလထစြမးရညျမႇငတငေရးႏင ျမနမာကြနရက (HyCEM) ၏ အစအစဥ ညႇႏႈငးေရးမးလညး ျဖစသည39 ။ HyCEM ၃၉ ခသည ေျပာငးဖးေခၽြျခငး၊ ဆနစကႏင ႀကႀကတစကကသ႔ေသာ ထတလပေရးလပငနးမားတြင အသးျပရနအတြက ေတာငေပၚေဒသမားရရြာမားတြင ေရအားလပစစ ထတလပေရးက ပပးကညလကရသည။

HyCEM ၏ လပငနးမာ အေသးစားေရအားလပစစလပငနးတြင ရငးႏး ျမႇပႏမႈအတြက အလားအလာမားစြာရၿပး အေကာငအထညမေဖာရေသး ေခ။ ျပညနယစညးမဥးစညးကမးမားသည အေသးစားေရအားလပစစလပကငမႈတြင အေရးပါသညအခနးက႑တြင ပါဝငသညဟ ရငးရငး လငးလငးေျပာၾကားထားသည။ ေဇာမငးက ၁ မဂၢါဝပပင မျပညသည အေသးစားေရအားလပစစဓာတအားလငးေပါငး ၅၀၀၀ ေကာခန႔ရသည ဟဆသည။

ေဇာမငးသည သဖခင၏ေျခရာကနငး၍ သ႔ဖခငႏငအတ အေသးစား ေရအားလပစစထတလပေရးအတြက သ႔ဘဝတစေလာကလး လပကငခ သည။ သႏင သ႔ဖခငတ႔သည ၁ မဂၢါဝပ မ ၂၅၀ မဂၢါဝပအထရသည စမခကေပါငး ၁၂၀ က အေကာငအထညေဖာခသည။ ေဇာမငးကေျပာၾကား ရာတြင -

ျပညသေတြက ေကးလကသး ျပညၿမစြမးအငေတြအေပၚ မခ လပကငေနတာ ႏစ ၃၀ ေလာကရပါၿပ။ ျပညၿမစြမးအင ထတ လပသေတြက ဘယအစးရရ႕ပပးမႈ၊ နညးပညာအကအည ဒါမမဟတ သငတနးအေထာကအကမမပါဘ လပေနၾကတာ။ ကြနေတာသသေလာက ၁၀၀ - ၁၅၀ ပက ေရအားလပစစ၊ မကခ႐ေရအားလပစစ န႔ အေသးစား ေရအားလပစစစမခက ေတြက လပေနတသေတြက အမားႀကးဘ။40

၂၀၁၈ ခႏစ ေႏာငးပငးကာလတြင ရမးျပညနယအစးရသည ျပညနယ အတြငးရ အေရးပါသည စြမးအငအရငးအျမစတစခ၊ အထးသျဖင အေသးစားေရအားလပစစႏင ေဒသတြငး စြမးအငထတလပမႈက ျမႇငတင လပေဆာငရန အဆငမားပါဝငသည ျပညနယစြမးအငဥပေဒတစခက ေရးဆြေနခသည။ ဥပေဒၾကမးသည ပငမဓာတအားလငးႏင ဆကသြယ ခတဆကခြငျပသည စခနစညႊနးတစခက တညေဆာကထားသည အေသးစားဓာတအားလငးမားႏင ခတဆကမႈတြင လြယကေစလမမည။41

ေဇာမငးက ရမးျပညနယရ အေသးစား ေရအားလပစစ စမခကမား တညေဆာကမႈမားျပားလာေစရန ပပးကညရာတြင ျပညနယအစးရ၏ အေရးႀကးသည အခနးက႑က ေျပာျပသည။

အေျခအေန တးတကေကာငးမြနလာဖ ႔ ျပညနယအစးရန ႔ စမခကလပကငသေတြ ပးေပါငးလပၾကဖ႔ လအပပါတယ။ အေသးစားေရအားလပစစတးခ ႔တေနရာမာ ပပးဖ႔ ျပညနယ အစးရရ ႔အဓကေျခလမးတစခက စြမးအငအရငးအျမစေတြက ဆနးစစခကေတြ၊ စြမးအငလအပခကဆနးစစခကေတြန႔ လမႈ စးပြားဆငရာ ဆနးစစခကေတြအပါအဝင ေဒသဆငရာ စြမးအင စမကနးေရးဆြျခငးပါဘ။ တတေျပာရရင ဘယေနရာေတြမာ စြမးအငအရငးအျမစေတြပရတယ၊ ပနညးတယ၊ ဘယေနရာမာ လပစစလအပခကပမားတယ၊ ဘယေနရာမာ သပမလဘး ဆတာေတြက သဖ႔လပါတယ။

၄။ ၃၀ မဂၢါဝပထကေလာနညးသည စြမးအငႏင စမခကမားအေပၚ ဗဟခပကငမႈေလာချခငးႏင ပတသက၍ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး၏ လပေဆာငခက

အထကတြငေဖာျပခသကသ႔ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမားသည ျပညေထာငစဓာတအားလငးႏင မခတဆကသေရြ ႔ ၃၀ မဂၢါဝပေအာက စြမးအငထတလပမႈ စမခကမားႏငပတသကၿပး လပပငခြငအာဏာ အျပညအဝရၾကပါသည။

ၿပးခသညအပငးတြင ေဖာျပထားသကသ႔ ဒဇယမးစကမား သ႔မဟတ အေသးစားႏင မကခ႐ေရအား လပစစထတလပေရးအပါအဝင ေကးရြာ အဆင အေသးစားဓာတအားလငးမားႏငပတသက၍ ျပညနယမားႏင တငးေဒသႀကးမားတြင အေတြ႕အႀကမားစြာ ရၾကပါသည။ သ႔ရာတြင ျမနမာႏငင၌ အနညးငယ ပ၍ႀကးမားသည ဗဟခပကငမႈမရသည စြမးအငထတလပမႈတြင ရငးႏးျမႇပႏမႈအေတြ႕အႀက အလြနနညးပါး ပါသည။

38

ဤအပငးတြင ၁ မဂၢါဝပမ ၃၀ မဂၢါဝပအတြငးရ ေကးရြာအေသးစား ဓာတအားလငးမားထက ပႀကးေသာ အေသးစား ဓာတအားလငးစမခက မားအေၾကာငးက ေဆြးေႏြးပါမည။ ေအာကေဖာျပပါ က႑သည ေကးလက အဆင အေသးစားဓာတအားလငးမားအေပၚ အေျခခ၍ “ပငမဓာတအား လငးျပငပ”စြမးအငတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး၏ အခနးက႑က ေဖာျပထားသည။

ပ၍ဗဟခပကငမႈ ေလာခသညနညးလမး၏ အကးေကးဇးမား

ျမနမာႏငငတဝမးလးရ ရပရြာလ႔အဖြ႕အစညးမားအတြက အေသးစား တတႏငမည စြမးအငထတလပမႈက စတအားထကသနလသည ႏငင ျခားသားစးပြားေရးလပငနးရငတစဥးက ျပညေထာငစအစးရ၏ အႀကးစား ဗဟမ ခပကငလပေဆာငသည စြမးအငထတလပမႈစက႐မားႏင ျပည ေထာငစဓာတအားလငးမား တးခ႕တပဆငမႈက ျဖညဆညးေပးသည အေနျဖင လပစစမးလငးေရးတြင ေအာကေျခမလာသည ခဥးကပမႈ၏ အကးေကးဇးမားက ခးကးေျပာဆခသည။

ျမနမာသည ပစေဟာငးႏငသြားမညလား။ ပစသစႏငလပေနသညလားဆသည ေမးခြနးတစခရေနသည။ ေအဒဘ၊ ကမ ၻာ ဘဏႏင အျခားအဖြ႕မားထမ ပပးကညမႈျဖင ျပညေထာငစအစးရ သည ပ႔လႊတမႈႏင ျဖန႔ျဖးေရး ဆငရာ အေျခခအေဆာကအဦ မားက တညေဆာကရန လာမည ၁၀ ႏစတာ ကာလအတြငး ေဒၚလာဘလယခ၍ သးစြရန စစဥလကရသည။ သ႔ေသာ သးစြသညေနရာအနး ျဖန႔ျဖးထတလပႏငေရး အတြကမာ မားစြာလပေဆာငရန လအပေနဥးမညျဖစသည။ အေမရကန ႏငငတြငပင လပစစကမၸဏႀကးမားပငလင ယခအခါ အေသးစား

ဓာတအားလငးမားက တညေဆာကေနၾကသည။ ျမနမာႏငင အေနျဖင အဆငေကာ၍ခနႏငသည အခြငအလမးေကာငးမား အမနပငရေနသည။ မဘငးဖနးလပငနးသည (ဖားခန/အဆင ေကာခနလႊားခသည) နမနာေကာငးတစခပငျဖစသည။ လးဝ နးပါး ဆကသြယခတဆကလငးမရသည အေျခအေနမးမ ၿပးခသည သးႏစ၊ ေလးႏစတာကာလအတြငးတြင ၈၀ ရာခငႏႈနး နးပါးအထ သးစြႏငသညအေျခအေနသ႔ ထးေဖာကဝငေရာက ခသည။

၁ မဂၢါဝပ မ ၃၀ မဂၢါဝပအတြငးရ အေသးစား လပစစထတလပမႈစမခက မားသည နညးပညာပငးအရ လပေဆာငႏငၿပး စးပြားျဖစႏငၿပး တြကေျခ လညးကကႏငပါသည။ သ႔ေသာ ျပညတြငးႏင ႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏသ မားအေနျဖင ယငးစမခကမားက ဘဏ သ႔မဟတ ရငးႏးျမႇပႏသတစဥး က ေငြေခးႏငသည “ဘဏမေခးေငြရႏငသည” စမခကမားအျဖစ မ႐ႈျမင ၾကေခ။ အဘယေၾကာငဆေသာ မညသည စြမးအငစမခကမးမဆ ဝယယသတစဥးလအပၿပး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသည လပစစဝယယေရး သေဘာတစာခပမား (PPAs) သ႔ ဝငေရာကရန ဘတဂကလပပငခြငမရသညအတြက ျဖစသည။

အမေခါငမးသးဆလာႏင ပႀကးသညဓာတအားလငးႏင ခတဆကသည ဆလာၿခမားႏစမးလးက ျမနမာႏငငတြင ထတလပသည ေနစြမးအင စမခကမားက လပကငေနသည အႀကးအကတစဥးက ျပညေထာငစႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမားအၾကား လပပငခြငအာဏာခြျခားမႈတြင ရငးလငးမႈမရျခငးက သ႔အေနျဖင စးရမမကငးသည အေၾကာငးက ထညသြငးေျပာၾကားခသည။

ဇယား (၉)။ ျမနမာႏငငတြင လညပတေနသည အေသးစားဓာတအားလငးမား ခန႔မနးခက

DRD ပါ အခကအလကမား သနးေခါငစာရငးပါအခကအလကမား

ထတလပမႈပစ(DRD ပါအခကအလက)

ရြာမား (DRD ဇနနဝါရ ၂၀၁၅)

လပစစမးရရသည အမေျခ ၇၀% ရသည ရြာမား (FY2015/16 ႏစကန)

မးရရသည အဓက အရငးအျမစ

အမေထာငစမား

ေကးလက ၿမ ႔ျပ စစေပါငး

မးစကဂငနရတတာ ၁၃,၀၈၈ ၂,၄၀၇ မးစက(ပဂၢလက) ၈၃၅,၈၄၀ ၁၇၇,၃၀၉ ၁,၀၁၃,၁၄၉

အလြနေသးငယသည ေရအားလပစစ

၂,၄၂၆ ၁,၂၁၅ ေရအားျဖင လညပတသည စက (ပဂၢလက)

၁၅၁,၇၂၁ ၂၅,၇၈၆ ၁၇၇,၅၀၇

ဇဝေလာငစာ/ဓာတေငြ႕

၁,၂၃၂ ၄၇၂ N/A N/A N/A

ေနစြမးအငသး ဓာတအားလငး

၁၅၀ N/A N/A N/A

စစေပါငး ၁၆,၇၄၆ ၄,၂၄၄ ၉၈၇,၅၆၁ ၂၀၃,၀၉၅ ၁,၁၉၀,၆၅၆

DRD ေကးလကရြာအဆင အခကအလကရငးျမစ။ DRD, “Rural Electricity Access” (MoLFRD & World Bank Off-Grid Electrification in Myanmar, Naypyitaw, Myanmar, January 28, 2015) and DRD, “End of 2015-2016 FY 70% Rural Electrification Villages”. Source of household data:2014 Myanmar Census. Cited in Greacen 2017

39

အကယ၍ စမခကသည ၃၀ မဂၢါဝပေအာက နညးပါးခၿပး ဓာတအားလငးႏင ခတဆကေနခလင ဝနႀကးဌာန (MOEE) အေနျဖင ပါဝငပတသကရန လအပသည။ ပငမဓာတအားလငး ႏငမခတဆကသည ဓာတအားလငးအေသးစားက တညေဆာက ေနၿပး ေနာကပငး ပငမဓာတအားလငးေရာကလာလင ျပည နယႏင တငးေဒသႀကးမားႏင ျပညေထာငစ အဆငမားၾကား ရငးလငးမႈရမေနေခ။ မညသမမဆးျဖတေပးဘ အေျဖလညး ရငးရငးလငးလငး မရႏငေခ။ ျပနာမာ လတငးမ ျငငးႏငၿပး မညသကမ လကခ အတညျပမေပးႏငျခငးပင ျဖစသည။ စြမးအငက႑တြင ႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈက ဆြေဆာငလလင ရငးႏးျမႇပႏမႈက အကာအကြယေပးမႈႏင လပငနးပတသမးမႈ တြင မညသ႔ ျဖစႏငမညဆသညက ပေဖာေပးႏငျခငးသည အလြနအေရးႀကးပါသည။

ေနာကထပ ျမနမာႏငငတြင အေျခစကသည ဖြ႕ၿဖးေရးကြမးကငသက ပ၍ေသးငယသည ဤစမခကမားအတြက ဝယယသ (သ႔မဟတ “ၾကားခေပးမညသ”) မရျခငးသည အဓကျပနာပငျဖစသညဟ ဆ သည။ ျမနမာနငငတြင ဗဟခပကငမႈေလာခထားသည အေသးစား စမခကမားလအပၿပး သ႔ေသာ လမားသညေနရာမား၊ စးပြားေရးလပငနး မားႏင စကမႈဇမားရသညေနရာမားအတြက အသးဝငႏငသည ယငး စမခကမားမ လပစစစြမးအငက အဓကဝယယသမားအျဖစ လပပငခြင မညသ႔ကမေပးမထားသညအခကကလညး ေထာကျပခသည။

စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးတးတကမႈက အေထာကအကျဖစေစရနႏင စးပြားေရးလပငနးမား၊ ၿမ႕နယမားႏင ေကးရြာမားအတြက အေသးစားလပစစထတလပမႈအတြက လအပခကရေနသညမာ ရငးပါသည။ သ႔ရာတြင ၃၀ မဂၢါဝပ အကန႔အသတက ျပညနယ ႏငတငးေဒသႀကးမား၏လပပငခြငေအာကတြငရေနသည အတြက ၃၀ မဂၢါဝပေအာကစမခကမားတြင လပစစဂငနေရတာ မားမ စြမးအငက ျပညေထာငစ အစးရအေနျဖင ဝယယသျဖစ သည EPGE အေနျဖင ပါဝငပတသကမႈ သ႔မဟတ စတဝငစားမႈ မရျခငးက မရညရြယသညအကးဆကမားက ျဖစေစခသည။

စကမႈဝနႀကးဌာနသည ႏငငေတာပငစက႐မားကယခငက သမးယထား ခသည ေနရာမားစြာတြင ၂၀၀ မဂၢါဝပအထ အမးေပၚရ ေနစြမးအငသးလပစစထတလပမႈ လပငနးစတစခႏင စတဝငစားစရာေကာငးသည သေဘာတညခကတစခ ျပလပခသည။ အၿပးသတခလင EPGE မ

ၾကားခဝယယသအျဖစ ေနစြမးအငသးလပစစအသးျပသည ဗဟခပ ကငမႈ ေလာခသည စြမးအငထတလပမႈအတြက ထးျခားသည နမနာ တစချဖစလာလမမည။ (စာေဖာျပခက၊ “စကမႈဝနႀကးဌာနမ ဗဟခပကငမႈ ေလာခထားသည သန႔ရငးသညစြမးအငက ထတလပသည”တြငၾကညပါ။)

အေသးစားစြမးအငထတလပမႈဆငရာ မေဘာငတစခ

၁၉၉၀ ခႏစမား၏ေနာကဆးပငးကာလတြင ထငးႏငင၏ အေသးစား စြမးအငထတလပမႈအတြက ခမတခသည မေဘာငက မကလးတစခအျဖစ ျဖင (၉၀ မဂၢါဝပထကေလာနညးသည)အေသးစားစြမးအငထတလပသမားႏင စြမးအငဝယယသည သေဘာတစာခကမား (PPAs) က အျမတ ရာခငႏႈနး အနညးငယပ၍ေပးထားသည။ ထငးစြမးအငထတလပေရးအဖြ႕ (EGAT) သည ယငး PPAs အတြက ဝယယသ သ႔မဟတ ထြကသမက ဝယမညသျဖစသည။ ထငးႏငငတြင မၾကာေသးမႏစမားက တညေဆာက ခသည ျပညၿမစြမးအငမား၏ ငါးပတစပသည ၉၀ မဂၢါဝပထက ေလာနညး ေသးငယသည စမခကမားအတြကျဖစသည။ ပဂၢလကက႑ရနပေငြမားႏင အားလးနးပါးက ေငြေၾကးပပးၿပး ထ႔ေၾကာင အစးရ၏ ဘ႑ာေငြမားမ ထစရာမရေခ။ (အပငး ၄.၃ တြင စာေဖာျပခက “ထငးႏငင၏ အေသးစား စြမးအငထတလပသည စမကနး” က ၾကညပါ။)

ဗဟခပကငမႈေလာခသည၊ ျဖန႔ျဖးသညစြမးအငႏငပတသကသည စတကးအႀကအေပၚ အငတာဗးတ႔ျပနခက

ဗဟခပကငမႈေလာခသည ျဖန႔ျဖးသညစြမးအငစမခကမားအတြက ပ၍ပပးကညမညလားဟ ေမးျမနးရာတြင လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာနမ ျပညေထာငစႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အဆငႏစခလးမ အရာရမား အေနျဖင မအရ စတဝငစားသညဟေျဖၾကားခၾကသည။ ေဆြးေႏြးခၿပး သည ေငြေၾကးပပးမႈဆငရာ ကစၥရပမားအျပင အသးသးအတြက စမခက သးသပခကမား၊ ဆနးစစေလလာခကမား၊ သဘာဝပတဝနးကငထခက မႈပငးဆငရာ ဆနးစစေလလာခကမား၊ သေဘာတခြငျပခကမားႏင စာခပခပဆမႈမားစသျဖင စမခကငယမားစြာက ကငတြယရနမာ နညးပညာပငးႏင ေထာကပပပးေရးပငးဆငရာ စနေခၚမႈမားက ရညညႊနး ေျပာဆၾကသည။ ႐းရငးလြယကစြာေျပာရမညဆပါက ႏငငတစဝမးလးရ အေသးစားစြမးအငစမကနးတစခက ထေရာကစြာစမခန႔ခြႏငရန အဖြ႕ အစညးပငးဆငရာ စြမးရညရသည သ႔မဟတ လငျမနစြာတညေဆာက ႏငမညဟ မထငၾကေခ။

40

စာေဖာျပခက (၇)။ စကမႈဝနႀကးဌာနက ဗဟခပကငမႈေလာခသည သန႔ရငးသည စြမးအငက ျမႇငတငလပေဆာငသည။

ဌာနတြငးရသည စြမးရညမားအနကအခ႕ကအသးျပ၍ စကမႈဝနႀကးဌာန (MOI) သည အေသးစားေရအားလပစစ တာဘငမားက ဒဇငးထတလပကငလကရသည။ သတ႔အေနျဖင ၁ ကလဝပ မ ၅ ကလဝပအတြငး တာဘငမားက ထတလပလပါသည။ ဤနညးျဖင ရြာမားအေနျဖင ကယပငလပစစထတလပႏငမည ျဖစသည။ MOI အေနျဖင အေသးစားျဖန႔ျဖးႏငသည ထတလပမႈႏင အေသးစားဓာတအားလငးမား လပေဆာငႏငေစရန လြယကစြာ ေငြေၾကးပပးႏငၿပး ကယျပန႔စြာအသးျပႏငေသာ တညသညဒဇငးပစတစခက ပပးေပးလသည။ MOI ၏ အခနးက႑မာ ထတလပမႈအတြက သးျခားအသးျပႏငရန ပပးေပးရနျဖစၿပး စြမးအငထတလပမႈအားလးအတြက မဟတေခ။

ဝနႀကးဌာနမ အရာရမားက ျပညပသ႔တငပ႔ရနႏင ေနာကဆးတြင ျပညတြငးေစးကြကအတြက လပစစဘတစကားမားအပါအဝင လပစစ ယာဥမားႏင ဖတဗ႔လတစအျပားမားထတလပမႈအတြက ပပးရနစတဝငစားသညဟ ေဖာျပခသည။ ေနာကထပလပေဆာငခကတစရပမာ MOI မ စမခန႔ခြသည စက႐ေနရာမားတြင ေခါငမးမားက ငားရမးျခငးျဖင အမးေပၚမ ေနစြမးအငထတလပမႈက ျမႇငတငေပးေနျခငးျဖစသညဟ ဆၾကသည။ ဓာတေငြ႕ရသည စက႐ေနရာမားသညလညး ေနစြမးအငႏငပကလငးမလာသည ဓာတေငြ႕ကအသးျပ၍ ႏစမးေပါငးစပသည စြမးအငထတလပမႈအတြက ေနရာမားျဖစလာလမမည။

အသးမျပသည ႏငငပငစက႐မား၏ ေျမလြတမားေပၚတြင ေနစြမးအငသး စြမးအငထတလပမႈသည ၂၀၀ မဂၢါဝပကပင ေကာလြနႏငသည။ မၾကာေသးမက ေအာစလအေျခစက ေနစြမးအငဆငရာ ရငးႏးျမႇပႏမႈကမၸဏႏငအတပးေပါငး၍ MOI သည ယငးအလားအလာရသညေနရာ မားက ထတလပရန EPGE ႏင ေရရည PPA ညႇႏႈငးမႈမား လပေဆာငခသည။ အခနၾကာလာသညႏငအမ ေစးကလာမည ေရရည PPA စာခပမားျဖင တစနာရ တစကလဝပက ေစးႏႈနးမာ အေမရကနေဒၚလာ ၅ ဆငထကပင ေလာကရနေမာမနး၍ ထသ႔ေသာ အစးရ-ပဂၢလက ပးေပါငးေဆာငရြကမႈမားသည ႏငငတစဝမးလးတြင ျဖန႔ျဖးႏငသည ျပညၿမစြမးအငက ပထမဆးအႀကမ အႀကးစားထတလပသည နမနာမား အနက အခ ႔ျဖစလာႏငလမမည။

ေဖာျပခက (၈)။ အေသးစားေရအားလပစစအတြက တစေျပးညလပစစဝယယမႈစာခပပစ ေရးဆြခမတရန စးပြားေရးကြနရက

စမခကလပေဆာငသမား ရငဆငရသည ျပနာတစခမာ MOEE တြင တစေျပးညအသးျပႏငသည လပစစဝယယမႈ သေဘာတညစာခပ (PPA) ယႏရားတစခမရျခငးပငျဖစသည။ ဤျပနာကေျဖရငးရန DEPP ႏင EPGE မတစဆင MOEE သည အေသးစားမ အႀကးစား ေရအားလပစစအတြက အသးျပရန တစေျပးည PPA ပစတစချပငဆငရန ႏငငတကာေငြေၾကးအဖြ႕ (IFC) ႏငအတ လပေဆာငလကရသည။ IFC သည ေရအားလပစစကမၸဏမားႏင ရငးႏးျမႇပႏသ အပစမားပါဝငသည ေရအားလပစစလပငနးလပကငသမား လပငနးအပစဟ ေခၚသည ေရအားလပစစလပငနးကြနရကတစခက စစညးခသည။ ဤ PPA သည ေရအားလပစစက႑တြင ပထမဆးပစျဖစၿပး ဓာတေငြ႕၊ ေကာကမးေသြးႏင ေနစြမးအငကသ႔ေသာ အျခားစြမးအငအရငးအျမစမားအတြက PPA ပစမား၏ အေျခချဖစရနလညး ေမာမနးထားသည။ ေရအားလပစစစခနစညႊနးမားသည ေနာေဝးႏင ျမနမာမ ရနပေငြေထာကပသည ပးတြအားထတမႈျဖင ေရးဆြခမတခၿပး သးႏစခြခန႔ သတမတခသည။ ၂၀၁၉ ခႏစအေစာပငးတြင ဤေရအားလပစစဆငရာ စခနစညႊနးမားက လႊတေတာကအတညျပလမမညဟ ခန႔မနးၾကသည။

MOEE တာဝနရသတစဥးက ေျပာၾကားရာတြင ျမနမာ၏စြမးအငလအပခကျပညမရန အလားအလာမားစြာရေသာလညး အဓကျဖန႔ျဖးသည စြမးအငအရငးအျမစတစချဖစသည အေသးစား ေရအားလပစစလပငနး သည နညးပညာပငးႏင ရငးႏးျမႇပႏမႈပငးဆငရာ စနေခၚမႈႏစခလးက ရငဆငေနရသည။ သကေျပာၾကားရာတြင MOEE သည ျမစဝမးမား တစေလာက အေသးစား ေရအားလပစစထတလပႏငမည ေနရာမားက ေလလာဆနးစစခ ၿပး အလားအလာေကာငးမားက ေတြ႕ခရသည။ သ႔ေသာ ခန႔မနးတြကခကထားသညစနေခၚမႈမားျဖင ရငးႏးျမႇပႏသမားမာ မဝမရျဖစေနၾကသည။ ဆကလကလပေဆာငေနသည စမခကမားမာ လညး ၁၀၀ ရာခငႏႈနး အစရယယာထညဝငထားျခငးမးျဖစၿပး ျမနမာ ႏငငတြင လပႏငသည တစခတညးေသာ ရငးႏးျမႇပႏမႈပစမးႏင ျဖစသည။ ဘဏစနစမာ ယခအထ မဖြ႕ၿဖးေသးသညအတြက ေခးေငြရယ၍ ရငးႏး ျမႇပႏမႈမးမာ မျဖစႏငသေလာကျဖစသည။

အထကပါစာေဖာျပခက “အေသးစားေရအားလပစစအတြက လပစစ ဝယယမႈစာခပပစ ေရးဆြခမတရန စးပြားေရးကြနရက” က အားလး တစေျပးညအသးျပႏငမည PPA ပစမားႏင လမးညႊနမားက ေရးဆြခမတရန ေရအားလပစစ လပငနးလပကငသမား၊ ရငးႏးျမႇပႏသမားႏင စမခကအေကာငအထညေဖာသမားကြနရကတစခႏင အစးရတ႔ အတပးေပါငး၍ အေသးစား ေရအားလပစစထတလပမႈႏင ဘ႑ာေငြေၾကးရငးႏးျမႇပႏမႈ အတြက အတားအဆး အခကအခအခ႕က ေကာလႊားရန အားထတ ႀကးပမးမႈတစခက ေဖာျပထားသည။

41

စာေဖာျပခက (၉)။ ထငးႏငင၏ အေသးစားစြမးအငထတလပသ စမကနး

ဗဟခပကငသည စြမးအငက႑ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ လမးေၾကာငးေပၚသ႔မေရာကမ ၁၉၅၀ ျပညႏစမားက ထငးႏငငသည လပစစမးလငးေရးတြင အားၿပငသညပစႏစချဖစသည - ဗဟမခပကငသည ဓာတအားလငးခ ႔ထြငမႈႏင သမဝါယမမားလပကငသည မကခ႐ေရအားလပစစ အေသးစားဓာတအားလငးမားဟ ရခသည။ ေနာကဆးတြင ဗဟခပကငသညပစက တစစတတစပငးအရ စစေအးႏငငေရးေၾကာင အႏငရခသည။ (Greacen ႏင Greacen ၂၀၀၄)

အကးဆကအေနျဖင ဘနေကာကၿမ ႔ေတာနယနမတတြင ျဖန႔ျဖးမႈက ႀကးၾကပကြပကသည ၿမ ႔ေတာလပစစအာဏာပငအဖြ႕ (MEA) ႏင ႏငင၏ကနရသညေနရာမားတြင ျပညနယလပစစ အာဏာပငအဖြ႕ (PEA) ဟ ျပညသပငဝနေဆာငမႈလပငနးမားက ၁၉၅၈ ခႏစတြင တညေထာငခသည။ ႏငငတြင လကဝါးႀကးအပထားသည လပစစေပးသညဝနေဆာငမႈ ေနာကပငးတြင ျဖစလာသည ထငးႏငင၏ လပစစဓာတအားထတလပမႈ အာဏာပငအဖြ႕က တညေထာငခသည။ ကမ ၻာဘဏ၊ USAID ႏင အျခားအဖြ႕မားထမ အတးႏႈနး သကသာသညေခးေငြျဖင ေထာကပကညမႈျဖင လငျမနစြာ လပစစမးလငးေရးအတြက ေလာငစာအျဖစ အေထာကအကျဖစေစခသည။ ၁၉၉၀ ျပညႏစတြင ထငးႏငငသည ၉၉ ရာခငႏႈနးလပစစမး ရရခသည။

ဤသ႔လငျမနစြာ လပစစမးရရျခငးက လပစစဓာတအားအသးျပမႈ ႏစဆျမငတကလာေစၿပး ၁၉၈၀ ခႏစမား အကနတြင လပစစဓာတအား မလေလာကမႈႏင အလညကမးျဖတခရသညအေျခအေနသ႔ ဆကေရာကခသည။ လငျမနစြာ တးခ႕တပဆငခမႈေၾကာင ေကြးၿမဝနထပ ဝနပးမားျဖစခၿပး ျမငမားလာသညလအပခကမားက ျဖညဆညးရန ရငးႏးျမႇပႏမႈမားႏင အဆကမျပတေစရန ႐နးကနလပကငခရသည။ (Greacen and Greacen ၂၀၀၄)

၁၉၉၂ ခႏစတြင တစစတတစပငးအားျဖင EGAT ၏ရငးႏးျမႇပႏမႈက ေၾကြးၿမဝနထပဝနပးက သကသာေစရနႏင တစစတတစပငးအေနျဖင (၉၀ မဂၢါဝပႏငေအာက)သန႔ရငးသည ျဖန႔ျဖးရနထတလပမႈက အားေပးလပေဆာငရန အေသးစားလပစစထတလပသ (SPP) စမကနးႏင မတဆကခသည။ ပဂၢလကက႑သည ျပညၿမစြမးအင သ႔မဟတ စြမးရညျမငမားသည အပဓာတစြမးအငနညးပညာက အသးျပလက အရညအေသြးျပညမသည စမခကမားျဖင EGAT က စြမးအငေရာငးခရန စတအားထကသနစြာျဖင တ႔ျပနလပေဆာငခၾကသည။

၂၀၀၂ ခႏစတြင ထငးႏငငသည အလြနေသးငယသည လပစစစြမးအငထတလပမႈ (VSPP) စမကနးက မတဆက၍ ဓာတအားလငးသ႔ လပစစျပနလညေရာငးခရန လပစစသးစြသမားက ခြငျပသည ပထမဆး ဖြ႕ၿဖးဆႏငငျဖစလာခသည။ စမကနးသည ဓာတအားလငးႏင ခတဆကရနႏင လပငနးမားသ႔ စြမးအငကေရာငးခရန အလြနအရြယအစားငယသည ျဖန႔ျဖးရနအတြက ထတလပမႈမားက လပပင ခြငျပသည SPP အျပနအလနဆကသြယမႈ စညးမဥးစညးကမးမားက လြယက႐းရငးေအာငျပလပ ျပငဆငေပးခသည။ မလအရြယ အစားအကန႔အသတမာ ၁ မဂၢါဝပဟသတမတခေသာလညး ျပညတြငးျပညၿမစြမးအငအရငးအျမစမား အထးသျဖင ဇဝဓာတေငြ႕ႏင ဇဝ ေလာငစာတ႔တြင ပဂၢလကက႑မ စတဝငစားမႈေရခနျမငတကလာခနတြင ၁၀ မဂၢါဝပအထ ျမႇငတငေပးခသည။

ျပညၿမစြမးအငသးစြမႈက ထပမျမႇငတငရန ၂၀၀၇ ခႏစတြင အစးရသည ျပညၿမစြမးအငမားျဖစသည အထးသျဖင ေနစြမးအငႏငေလအား တ႔တြင ရငးႏးျမႇပႏမႈက ထပ၍မကလးေပးရန (“ထပေလာငးျဖညစြကေပးျခငး”ဟေခၚသည) သာမနထပေဆာငးေပးေငြက ေပးခသည။ လပစစသးစြသမားကေပးေငြျဖင ထပျဖညေပးသည ယႏရား၊ SPP စမကနးႏင VSPP စမကနးတ႔ေၾကာင ထတလပမႈစြမးအငတြင ႀကးမားသည ရငးႏးျမႇပႏမႈမား၊ ကယထကယထ စြမးအငထတလပႏငမႈျမငတကလာျခငးႏင ႏငင၏ ျပညၿမစြမးအငစးပြားေရးလပငနးမား ႀကးထြားမႈမားျဖစထြနးခသည။ (Tongsopit ၂၀၁၄)

၂၀၀၉ ခႏစမစ၍ ထငးႏငငရ လပစစထတလပမႈစြမးရညအသစသည ဇဝေလာငစာ၊ေနစြမးအငႏင မၾကာေသးမက ေလအားသးစြမးအင ကသ႔ေသာ အထးသျဖင ျပနျပညၿမစြမးအငအရငးအျမစမားမ သသာထငရားစြာပင ပ၍သန႔ရငးၿပး၊ ဗဟခပကငမႈပနညးသညပစမး ျဖစလာခသည။ ၂၀၀၉ ခႏစကတညးက ထတလပမႈစြမးရညအသစ၏ ၂၄,၇၅၀ မဂၢါဝပအနက၊ ၂၀ ရာခငႏႈနးသည ၅၀ မဂၢါဝပထကနညးသည လပစစဓာတအားစက႐မားမျဖစၿပး ၅ ရာခငႏႈနးသည မဂၢါဝပ ၅၀ - ၁၀၀ ၾကား စက႐မားမ၊ ၃၉ ရာခငႏႈနးသည ၁၀၀ - ၂၀၀ မဂၢါဝပ စက႐မားႏင ၃၆ ရာခငႏႈနးသည ၂၀၀ မဂၢါဝပထကႀကးသည စက႐မား (လာအႏငငမ စြမးအငဝယယမႈအပါအဝင) မျဖစသည။ (ပ ၁၅ ကၾကညပါ။) ယငးကနးဂဏနးမားတြင အေဆာကအအ သ႔မဟတ စက႐ေနရာတြင ကယပငအသးျပရနသကသက ျဖန႔ျဖးရနထတလပ သည PV စြမးအငခန႔မနးေျခ ေနာကထပ ၂၀၀၀ မဂၢါဝပက ထညသြငးထားျခငးမရေခ။

42

၁၈%VSPPs < 50 MW

၃၆%SPP/IPP/EGAT/ ျပညပမ

တငသြငး > 200 MW

၂%SPPs < 50 MW

၅%SPPs 50 – 100 MW

၃၉%SPPs > 100 MW

ပ (၁၅)။ ၂၀၀၉ ခႏစကတညးက ထငးႏငငတြင စြမးအငအသစထတလပေရးတြင ျဖညစြကခကမား၊ စက႐အရြယအစား အလက42

၅။ ဓာတအားလငးျပငပ လပစစမးရရေရးႏင ေကးရြာအဆင အေသးစားဓာတအားလငးမား

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လပပငခြငတြင ရငးရငးလငးလငးရေနသည နယပယတစခမာ ေနစြမးအငျဖင အမသးစနစမားႏင အေသးစားဓာတ အားလငးမားအပါအဝင နညးလမးမးစျဖင ဓာတအားလငးျဖင မခတ ဆကသည ရြာမားအား လပစစမးေပးသည အေသးစား၊ ဓာတအားလငး ျပငပလပစစမးေပးျခငးျဖစသည။ ျပညနယမားႏင တငးေဒသ ႀကးမား သည ႏငငေတာလပစစမးလငးေရးစမကနး၏ လပစစမးမရရမ တငႀက မးေပးျခငးနညးဗဟာတစခ၏ အစတအပငးအျဖစျဖင ႏငငတစဝမးလးရ ရြာေထာငေပါငးမားစြာတြင တပဆငလပေဆာငေနသည အေသးစား လပစစဓာတအားလငးစနစတြင အေရးပါသညအခနးက႑တြင ရေနရန လအပပါလမမည။

ႏငငေတာအဆင လပစစမးလငးေရးစမကနး (NEP) ၏ အေသးစားဓာတအားလငးမား

ႏငငေတာအဆင လပစစမးလငးေရးစမကနး(NEP) က အပငး ၂.၃ တြင ေဆြးေႏြးခၾကသည။ ႏငငေတာအဆင လပစစမးလငးေရးစမကနး (NEP)တြင ၂၀၂၁ ခနစအထ ဓာတအားလငးျပငပ (ဓာတအားလငးမ) လပစစမး မရရမ တငႀကမးသြယတနးေရးအတြက လာထားခကမာ ေအာကပါ အတငးျဖစသည။

• ေနစြမးအငျဖင အမသးမးစနစမား၊ အမေထာငစေပါငး ၄၅၆,၅၀၀

• အေသးစားဓာတအားလငးမား၊ အမေထာငစေပါငး ၃၅,၀၀၀

• စစေပါငး (ဓာတအားလငးမ)လပစစမးမရမ တငႀကမးသြယတနးမႈ အမေထာငစေပါငး ၄၉၁,၅၀၀43

အမေျခအမားစသည ေနစြမးအငသး အမမးလငးစနစမားျဖင သြယတနး မညျဖစေသာလညး အေသးစား ဓာတအားလငးမားအေပၚ အာ႐စကမႈ ပမားလာခသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ လပစစမးေပးရာတြင ပၿပးျမင သည အဆငထေပးႏငၿပး လကလမးမႏင၍ အလြနေဝးလေခါငဖားသည ေနရာမားသ႔ ဓာတအားလငး တးခ႕ရနအတြက ထေရာကအကးရႏငသည အဆငထ ကနကစရတမားမာလညး လငျမနစြာကဆငးလာသညအတြက ျဖစသည။

ေနစြမးအငသး ဓာတအားလငးမား မတဆက

ျမနမာႏငငတြင ADB ၏ ပပးကညမႈျဖင စမးသပဓာတအားလငးျပငပ ျပညၿမစြမးအငစမခကအရ ၂၀၁၅ - ၂၀၁၇ ခႏစတြင ပထမဆး မတတမး တငေလာကသည ေနစြမးအငသး (PV) အေသးစားဓာတအားလငးမား တပဆငခသည။ စမးသပေနစြမးအငသး အေသးစားဓာတအားလငးစနစ ၁၂ ခက တညေဆာကခၿပး အပပငးေဒသတြင ေအာငျမငစြာ တပဆငႏင ခသည။ (ADB 2017A) (အခပပ စ တြင ADB ၏ဓာတအားလငးျပငပ ျပညၿမစြမးအင စမးသပစမကနး သးသပခကႏင အဓကရရသညသငခနး စာမား အကဥးခပတြင ၾကညပါ။)

ဂာမနဖြ႕ၿဖးေရးအဖြ႕ GIZ ႏင အျခားဖြ႕ၿဖးေရးမတဖကအဖြ႕မား၏ ပပး ကညမႈျဖင ေကးလကေဒသဖြ႕ၿဖးေရးဥးစးဌာန (DRD) သည ထကနဥးအေတြ႕ အႀကေပၚအေျခခ၍ ႏငငေတာအဆင အဆျပလႊာမားေခၚယ၍ ေနစြမးအင ဓာတအားလငးႏင တြစပသည အေသးစားဓာတအားလငးမားက တည ေဆာကလကရသည။

DRD သည ၂၀၁၆ ခႏစကတညးက စးပြားေရး အခြငအလမးတစခအျဖစျဖင ဓာတအားလငးျပငပ မးလငးေရးတြင စတဝငစားသည ပဂၢလကက႑ တညေဆာကသမားႏင ရငးႏးျမႇပႏသမားက ဆြေဆာငႏငမညဟ

43

ထတလပမႈ

ဆလာေရအား

ဇဝေလာငစာ

ျဖန႔ျဖးေရး

ဓာတအားလငးခတဆကျခငးသးစြသမားအားလးႏင

သးစြျခငးမးအလငးေရာငရရမႈဖနးအားသြငးျခငး

တဗြ

ပ (၁၆)။ ဓာတအားလငးအေသးစားစနစတြင အဓကပါဝငသညအစတအပငးမား

Source: ADB 2017B

ေဖာျပခက (၁၀)။ ေနစြမးအငသး အေသးစားဓာတအားလငးဆတာဘာလႏင မညသ႔လပေဆာငသလ။

ေဝးလသညရြာတစရြာသ႔ လပစစေပးရန အေသးစားဓာတအားလငးသည ေနာကထပနညးလမးတစခပငျဖစသည။ ဓာတအားလငးအရည အေသြး လပစစက ရြာတစရြာ (သ႔မဟတ စကမႈဇတစခကပငလင) ေပးရန ျပညေထာငစဓာတအားလငးႏင မခတဆကဘ လပေဆာငႏငသည ျဖန႔ျဖးေရးလငးတစခမ အကန႔အသတရသည သးစြသမားထသ႔ အေသးစားစြမးအငထတလပမႈႏင ျဖန႔ျဖးေပးမႈတ႔ပါဝငသည။ ဤပစသည သးစြသတစဥးတညးကသာေပးႏငသည ေနစြမးအငျဖင အမသးလပစစစနစ (SHS) ႏင ကြာျခားပါသည။ (RECP 2014).

ေကးလကေဒသမားတြင ဓာတအားလငးအေသးစားမားသည ရပရြာလ႔အဖြ႕အစညးတစခလးႏင ရြာအားလးက မးေပးႏငပါသည။ တစခန တညးမာပင ျပညေထာငစဓာတအားလငးမားက အားကး၍မရႏငသည ႏငငမားတြင ဓာတအားလငး အေသးစားမားက စးပြားေရးႏင စကမႈလပငနးမားဖြ႕ၿဖးတးတကမႈအတြက လပစစမးေပးႏငသည။ ၿပးခသည ဆယစႏစက ၿမ ႔ျပဖြ႕ၿဖးေရးမားတြင ျပငးထနသညရာသဥတႏင သဘာဝေဘးအႏရာယမားႏင ႀကေတြ႕ရလင ခႏငရညရရနႏင ကယအားကယကးလပေဆာငႏငရန အေသးစားဓာတအားလငးမားက ထညသြငးလာၾကသည။

အေသးစားဓာတအားလငးမားသည ၁၀ ကလဝပမ ၁၀ မဂၢါဝပအထ ပမာဏအမးမးရၾကသည။44 လြယကေစရန ဤအစရငခစာတြင အေသးစားဓာတအားလငးမားႏင ေဒသဆငရာ ဓာတအားလငးမားအၾကား အဓကကြျပားမႈမာ ႏစခစလးသည ပငမဓာတအားလငးႏင မခတဆကၾကေသာလညး ေဒသဆငရာဓာတအားလငးမားမာ ပမနအားျဖင ပ၍ႀကးမားၾကၿပး ESE မေသာလညးေကာငး၊ ျပညနယ/တငး ေဒသႀကးအစးရတစခက လပပငခြငလငစငခေပး၍ ေသာလညးေကာငး လပကငလညပတေနၾကသည။ (အထကပါ “ေဒသဆငရာဓာတအား လငးႏင အေသးစားဓာတအားလငး” စာေဖာျပခကက ၾကညပါ။)

ျပညၿမစြမးအင အေသးစားဓာတအားလငးနညးပညာမားအနက ေနစြမးအငသည လကလမးမမႈႏင ေစးကဆငးလာမႈတ႔ေၾကာင စတဝငစားမႈ ပရလာၾကသည။ ပမနအားျဖင ပမားလင ပအကးရႏငသညပစမးမဟတသညအတြက တစယနစအတြက ကနကေငြမားက လပငနး ပႀကးလာသျဖင ေလာနညးမသြားေစႏငသညအတြက ေနစြမးအငသး ဓာတအားလငးအေသးစားမားမာ ပေသးငယတတၾကသည။

ေကးရြာအဆင ျပညၿမစြမးအငသး အေသးစားဓာတအားလငးမားတြင ထးစအားျဖင အဓက စနစခြသးခပါဝငတတသည။ (၁) ထတလပမႈ၊ ျပညၿမစြမးအငအရငးအျမစတစခ၊ ဘကထရမား၊ အားျဖညထနးခပမႈစနစမားႏင အငဗာတာမား (၂) ျဖန႔ျဖးမႈ၊ ရငးျမစမ ေနာကဆး အသးျပသမားထသ႔ သးလငး (three phase) သ႔မဟတ တစလငး (single – phase) AC သ႔မဟတ DC ကအသးျပ၍ ခတဆက၊ ျဖန႔ေဝေပးသည နညးလမးတစခႏင (၃) မတာမား၊ လပစစပလပေခါငးမားႏင အသးအေဆာငပစၥညးမားပါဝငေသာ သးစြျခငးတ႔ျဖစသည။ (ပ ၁၆)

ေနေရာငမရသညအခါတြင လပစစမးေပးရန ေနစြမးအငဓာတအားလငးအေသးစားတစခတြင စြမးအငမားသမးထားရန ဘကထရမားႏင အသးအေဆာငပစၥညးမားအသးျပရနအတြကဘကထရမားမ DC က AC သ႔ေျပာငးလေပးရန အငဗာတာလအပပါသည။ေျပာငးလျပျပငလြယမႈႏင ေစးႏႈနးကဆငးလာမႈတ႔ေၾကာင ေနေရာငျခညစြမးအငသး (photovoltaics) ႏင ဓာတအားလငးအေသးစားမားသည မခအားထား၍မရသည ဒဇယမးစကမား သ႔မဟတ ေရနဆမးအမမား၊ ဖေယာငးတငမားႏင လကႏပဓာတမးမားက လကရအသးျပေနသည ရြာသားမားအတြက ေျပာငးလသးစြႏငသည နညးလမးေကာငးတစချဖစပါသည။

44

ေမာလင၍ အေသးစားဓာတအားလငးမားအတြက အဆျပလႊာမားေခၚယ ခသည။ စမကနးတြင အစးရအေနျဖင အေသးစား ဓာတအားလငး၏ ရငးႏးျမႇပႏရန ကနကစရတ၏ ၆၀ ရာခငႏႈနးအထက ကခေပးၿပး စမ ခကအေကာငအထညေဖာမညသႏင အကးေကးဇးရရမည ရပရြာအဖြ႕ အစညးက ကနသညအစရယယာအခးအစားက သေဘာတစာခပခပဆ ရမည။ ပထမဆးအႀကမ အဆျပလႊာေခၚယမႈက ၂၀၁၆ ခႏစ စကတငဘာ လတြင ထတျပနခၿပး ေလာကလႊာ ၄၀ ရရခသည။ ယငးအဆျပလႊာမားမ ရစခက ေရြးခယအတညျပခၿပး အဆျပသညစနစရစခက လပေဆာငရန ငားရမးခသည။ ဒတယအႀကမ အဆျပလႊာေခၚယမႈက ၂၀၁၇ ခႏစဩဂတ လတြင ထတျပနခၿပး အဆျပလႊာ ၈၃ ခလကခရရခကာ ၁၆ ခက ေရြးခယ ခသည။ စမခကအေကာငအထညရနအတြက လမးႏစသြယရသည။

DRD သည ဓာတအားလငးမ (ဇ ၄ သ႔မဟတ ဇ ၅ ရ) ၁၀ ကလမတာ ထကပေဝးသည ရြာမားက တစႏငငလးရ ရြာမားမ ေရြးခယေဖာထတၿပး ထရြာမားတြင အေသးစားဓာတအားလငးမားတညေဆာကရန ေစးၿပင စနစျဖင လပငနးမားက ေခၚယသည။ ေနာကတစနညးမာ အေကာင အထညေဖာမညသမားက ေကးရြာမားက ယငးတ႔၏ ေဒသအေပၚ ရငးႏး ကြမးဝငသရမႈႏင ဆနးစစေလလာခကအေပၚ အေျခခ၍ သတမတေဖာ ထတႏငပါသည။

တတယအဆျပလႊာေခၚယမႈမာ ယခအခနထ ေခၚယထားဆျဖစသည။ ယခမစ၍ DRD သည ၂၀၂၁ ခႏစ တြင အေသးစား ဓာတအားလငးမားက အသးျပ၍ အမေျခေပါငး ၃၅,၀၀၀ လပစစမးရရေရးရညမနးခကျဖင အလညက စနစပစျဖင အေသးစားဓာတအားလငး ေလာကလႊာမားက လကခသြားမည။

အေသးစားဓာတအားလငး လမးညႊနခကမားႏင စညးမဥးစညးကမးမား လအပခက

DRD အေနျဖင အေသးစားဓာတအားလငးမားအတြက စညးမဥးခမတရန တာဝနယရျခငးမးမရေသာလညး ရငးႏးျမႇပႏလာေစရန မကလးမားေပး ျခငးႏင အရငးအျမစေရြးခယမႈ (ေရအား၊ ေနစြမးအင၊ ဇဝေလာငစာ)ႏင ရြာေရြးခယသတမတေပးျခငးတ႔တြင ကညျခငးႏင နညးပညာပငးဆငရာ တြင ႀကးၾကပကြပကျခငးအပါအဝင တးခ႕လပကငရာတြင ပပးကညပငခြင ရသည။ သ႔ေသာ အေသးစားဓာတအားလငးမားက မမတ႔အလရသည အေျခအေနအထ ေရာကလာေစရန အစးရႏင ရပရြာလ႔အဖြ႕အစညးမား သာမက ရငးႏးျမႇပႏမညသမားလညး လအပေနၿပး နညးပညာပငးႏင ဥပေဒေၾကာငးအရ ရငးလငးသည လမးညႊနခကမားမရဘ ထရငးႏးျမႇပႏ သမားအေနျဖင အေကာငအထညေဖာမညမဟတဟ DRD မာ အေစာ ကတညးကပင ေကာကခကခခသည။(ေဇာ ၂၀၁၅)

၂၀၁၄ ခႏစ လပစစဥပေဒတြင ျပညေထာငစအဆင၌ အေသးစား ဓာတအားလငးမားႏင ပတသကသည စညးမဥးစညးကမးမား မပါဝငဘ ျပညနယမားႏင တငးေဒသႀကးမားတြငလညး အေသးစားဓာတအား လငးမားအတြက စညးကမးသတမတခကမား မပါရေခ။ သ႔ရာတြင ျပညနယမားစြာသည ေဒသဆငရာ စြမးအငဥပေဒမားႏင စညးမဥးစညး ကမးမား ေရးဆြခမတလကရၾကသည။ သကဆငပတသကသ အမးမးႏင ေတြ႕ဆေမးျမနးခရာတြင MOEE မ စမခန႔ခြသည ဓာတအားလငးမားႏင ေနာကဆးတြင ဆကသြယခတဆကရမညျဖစေသာေၾကာင အေသးစား ဓာတအားလငးမားက အပခပစမသည စညးမဥးစညးကမးမားႏင နညး ပညာပငးဆငရာ အခကအလကမားက MOEE အေနျဖင ထနးခပလသည က ရငးလငးစြာသထားၾကသည။

GIZ ၏ ႏစမားစြာ စမကနး၏ အစတအပငးအျဖစ ျမနမာႏငငတြင ေကးလကမးလငးေရးက ျမႇငတငလပေဆာငျခငးက DRD က ဓာတအား လငးျပငပစြမးအငစနစမားအတြက စညးမဥးစညးကမးမား ျပငဆငေရး ဆြျခငးႏင သတ႔၏ လပငနးေဆာငရြကမႈမားက ပပးကညၾကေစရန ျပညနယမားႏင တငးေဒသႀကးမားစြာႏင ေဆြးေႏြးတငပငျခငးတ႔အတြက ပပးေပးလကရသည။ DRD သည သကဆငရာ ျပညေထာငစဝနႀကးဌာန မား၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး စြမးအင ဝနႀကးမား၊ ပဂၢလက လပငနးရင မားႏင အရပဘကလမႈအဖြ႕အစညးမား အပါအဝင ပတသကဆကစပသ မားစြာထမ သးသပခကအျမငမားက စစညးရန ၂၀၁၈ ခႏစ မတလတြင အလပ႐ေဆြးေႏြးပြတစခက ျပလပခပါသည။

အလပ႐ေဆြးေႏြးပြအတြငး DRD သည စညးမဥးစညးကမးမားက ပပး လာေစရနႏင သေဘာထားအျမငမားက သရေစရနရညရြယခကျဖင အဆျပသည စညးမဥးမေဘာငက မတဆကေပးရန ျပညနယမားႏင တငးေဒသႀကးမားႏင အစညးအေဝးတစခက ကငးပခသည။ ျပညနယ ႏငတငးေဒသႀကး ၁၄ ခအနက ၁၃ ခမဝနႀကးမား တကေရာကခၾကသည။ DRD ႏင GIZ တ႔မ စညးမဥးမၾကမးမားက ေဆြးေႏြးရန ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး ဝနႀကးတစဥးစႏင အစညးအေဝးျပလပခသည။ အဆျပ သည စညးမဥးစညးကမးမားက DRDမ ေဆြးေႏြးၿပးေနာက လပစစဥပေဒ ႏငပတသက၍ MOEE မ တငျပသည။ တငျပေဆြးေႏြးခကမားတြင အဓက အေလးထားေျပာၾကားသည အခကတစခကမာ အေသးစား ဓာတအားလငးက႑တြင ပဂၢလကက႑ရငးႏးျမႇပႏမႈက ဖတေခၚရန လမးညႊနခကမား လအပသညဆသည အခကပငျဖစသည။

GIZ ၏ ႏစမားစြာ စမကနး၏ အစတအပငး

အျဖစ ျမနမာႏငငတြင ေကးလက

မးလငးေရးက ျမႇငတငလပေဆာငျခငးက

DRD က ဓာတအားလငးျပငပစြမးအငစနစ

မားအတြက စညးမဥးစညးကမးမား

ျပငဆငေရး ဆြျခငးႏင သတ႔၏

လပငနးေဆာငရြကမႈမားက

ပပးကညၾကေစရန ျပညနယမားႏင

တငးေဒသႀကးမားစြာႏင

ေဆြးေႏြးတငပငျခငးတ႔အတြက

ပပးေပးလကရသည။

45

ခဥးကပမညနညးလမးမာ လမးညႊနခကႏစတြက အၿပငထားရရနျဖစၿပး တစတြမာ MOEE မ ကငသးမည ျပညေထာငစအဆငအတြကျဖစၿပး ေနာကတစတြမာ တညဆလပစစဥပေဒမားအရ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားလကနာကငသးရမည ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမားအတြက ပစအျဖစႏငျဖစသည။ စညးမဥး စညးကမးႏစတြစလးသည ကစၥရပသးခ က အဓကရငးျပထားသည။ ၁) ခြငျပျခငး သ႔မဟတ “တည႐ခြင” ၂) ကနကစရတအျပညအဝက ကာမသည အခြနအခမားသတမတခြင ၃) ဓာတအားလငးေရာကရလာလင ေရြးခယစရာနညးလမးမားဟ၍

ျဖစသည။

စညးမဥးစညးကမးအတြ တစခခငးစသည ၂၀၁၄ လပစစဥပေဒတြင ပါရသည ျပညေထာငစႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမား၏ တာဝန ဝတရားမားရ ယငးအေၾကာငးအရာသးခက ပစအမးမးျဖင ခဥးကပထား သည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လမးညႊနခကမားသည လငစငခမတသည လပငနးစဥ၊ စးပြားေရး႐ႈေထာငမားႏင နညးပညာပငးဆငရာ လအပခက မားအေပၚ အဓကထားခလမမည။45

၂၀၁၈ ႏစဝကပငးကာလတြင MOEE ႏင ျပညနယမားႏင တငးေဒသႀကး တ႔အၾကား ဆကလကေဆြးေႏြးရမည အေၾကာငးအရာျဖစသည လမးညႊန ခကမၾကမးမားက ျဖန႔ေဝခသည။ မေဘာငသည သးျခားလပပငခြင လကမတမား၊ ခြငျပျခငး၊ လပပငခြငျပျခငး၊ အျပနအလနခတဆကခြငျပ လကမတမား၊ တစေျပးညသတမတထားသည စြမးအင ဝယယ/ေရာငး ခခြငသေဘာတညခကမားႏင အခြနအခလအပခကမား ကသ႔ေသာ တညေဆာကသမားႏင ရငးႏးျမႇပႏသမားအတြက အေရးႀကးသည ကစၥရပမားထညသြငးထားသည46 ။

ပငမဓာတအားလငး ေရာကလာမညအေျခအေနတြင ႀကရႏငသည မေသခာ၊ မေရရာမႈ

ပငမဓာတအားလငးႏင ခတဆကမႈကစၥက အေသးစားဓာတအားလငး မားႏင အေသးစားစြမးအငစမခကမားတြင စမခကလပေဆာငသမားႏင ရငးႏးျမႇပႏသမားအတြက မေသခာမေရရာမႈမားစြာက ျဖစေစသည။ ဥပမာ၊ ျပညနယ/ တငး ေဒသႀကးအစးရသည မဂၢါ၀ပ ၃၀ ထကေလာနညး သည ထတလပမႈစမကနးတစခ သ႔မဟတ အေသးစားဓာတအားလငးက ခြငျပေပးႏငၿပး ဆကသြယခတဆကထားသည အမမား သ႔မဟတ စးပြားေရးလပငနးမားအတြက အခြနအခက ရငးႏးျမႇပႏသႏင သေဘာတ လပေဆာငႏငသည။ အေသးစားဓာတအားလငးသည ေနာကပငး ျပည ေထာငစ ဓာတအားလငးႏင ခတဆကလင ရငးႏးျမႇပႏသႏင ESE တ႔ အၾကား ေစးႏႈနးသတမတခကႏင ႏႈနးထားမားႏင ပတသက၍ ညႇႏႈငးမႈ အသစမား လပေဆာငႏငသည။ အဓကျပနာမာ ျပညေထာငစဓာတ အားလငးသည သးျခားရသည အေသးစားဓာတအားလငးတစခထတလပမႈအတြက အမနတကယ ကနကေငြထက အၿမေလာသည သေဘာ တထားၿပးျဖစေသာ ေလာနညးသည ေစးႏႈနးျဖင ေကာကခသညကစၥ ျဖစသည။

ႏငငမားစြာတြင အေသးစားဓာတအားလငး တညေဆာကမႈႏင ပတသက ၍ အေတြ႕အႀကမားစြာရခသည ႏငငတကာ ကြမးကငသတစဥးက ရငးလငးစြာေျပာၾကားခသညမာ -

ေလာထားတ မတာခန႔ ပငမ(အစးရ)ဓာတအားလငးေရာက လာလင ဓာတအားလငးျပငပက အေသးစား ဓာတအားလငး စမခကမား (အားလးနးပါး) အၿပးသတသြားမာ။ ဒါေၾကာင ဓာတအားလငးန ႔ အျပနအလနခတဆကဖ ႔ MOEE က အေသးစားဓာတအားလငး လပေနသေတြက သငတငတ သေဘာတညခကမးေတြန႔ လပပငခြငမျပထားခရင အသစ ရငးႏးျမႇပႏသေတြအတြက တကယက အႏရာယရတယ။ သတ႔အတြက PPAs ဒါမမဟတ ၾကားကဝယယေပးသ လခငမ လမယ။ ဒါေပမ ျဖန႔ျဖးတသေဘာတညခကမာ သတ႔ကနက စရတက ကာမၿပး ဆကလပႏငဖ႔လလမမယ။

စမခကလပေဆာငမညသမား (အဓကအားျဖင ဂပနႏငကရးယားလမး မား) အား ဥပေဒေၾကာငးအရ အႀကဉာဏမား ေပးေနသတစဥးႏင ေဆြးေႏြးခရာတြင ၁ မဂၢါဝပမ ၃၀ မဂၢါဝပ47 အၾကား စမခကမားႏငပတသက၍ သတ႔၏ အလပမားသည ပငမဓာတအားလငး ခတဆကမညမဟတသည ပဂၢလက သးသန႔စးပြားေရးဇမား သ႔မဟတ အတနအသင ေဝးလေခါငဖား သညေဒသမားရ အပနးေျဖစခနးမား ႏင ဟတယမားတညေဆာကမႈ အတြက သးျခား သ႔မဟတ “ကန႔သတ(captive)” အတြကသာျဖစ သညဟဆပါသည။ သကေျပာၾကားရာတြင ေဆာကလပသမားအေနျဖင ပငမ ဓာတအားလငးႏင မခတဆကလၾကဘ စမခကမားအတြက ဖလႏငေစေရးအတြကသာ ျပလပရန ႀကးပမးလကရ ၾကသည။

ကြနေတာတ႔ ဝနေဆာငမႈေပးေနသေတြကေတာ သတ႔ကယပငရငးႏးျမႇပႏမႈန႔ ကယပငေငြေၾကးန႔ စမခကေတြလပေနၾက တာ။ ပမနေတာ အစးရဓာတအားလငးေတြန႔ မခတခငၾကဘး။ ဥပမာေျပာရရင ပငမဓာတအားလငး ေတာေတာန႔ ခတဆက ဥးမာ မဟတတ ေနရာ၊ ကမးေျမာငေဒသတစေလာက အပနး ေျဖစခနးတစခေဆာကေနတလပငနးရငက အႀကဉာဏေတြ ေပးေနတယ။ ေနာကတစခက စစေပါငး မဂၢါဝပ ၉၀ န႔ အထး စးပြားေရးဇတစခအတြက လပေနတယ။ ဒါေပမ (MOEE ဆက သေဘာတခြငျပခကမေတာငးရေအာငလ႔) တစလငးမဂၢါဝပ ၃၀ စန႔ သးလငးခြပစလကတယ။

ဥပေဒအႀကေပးက ဤကသ႔အေကာငအထညေဖာလပေဆာငမႈသည စးပြားေရးအကးအျမတအတြကျဖစၿပး ေဒသခ ရပရြာလထအတြကမ လပစစမးေပးေလမရဟလညး ဆသည။ လမႈေရး႐ႈေထာငမပ၍ေကာငးမြနသညခဥးကပမႈတစခမာ ေဒသအတြငးရ ၿမ ႔နယမားႏင ရပရြာျပညသ လထမား လကခသေဘာတသည ႏႈနးထားမားျဖင စြမးအငက ေရရည ထတလပေရာငးခခြငႏင လကနာရမညစညးကမးမားႏင ေရရညသေဘာ တညခကမားျပလပရန ကမၸဏမားအတြက အခြငအေရးေပး၍ ၿမ ႔နယ အဆငတြင ဓာတအားလငးအေသးစားမားႏင အေသးစားစြမးအငထတ လပမႈ လပငနးမား လပေဆာငရန ေအာကေျခမအေပၚသ႔ ခဥးကပလပ ေဆာငပါက ပ၍ေကာငးမညဟလညး အႀကျပခသည။ အခကအခမာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရထမ သေဘာတခြငျပခလငပင ျပညေထာငစ ဓာတအားလငး ေရာကရလာလင တစယနစ (kWh) လင ျမနမာကပေငြ ၃၅ ကပမျဖင လပစစရရႏငသညအတြက သးစြသမားက ျပညေထာငစ ဓာတအားလငးသ႔ ေျပာငးလသးစြျခငးမျပရန တားဆး၍မရႏငေခ။

46

အခနး ၅ေတြ႕ရခကမားႏင အႀကျပခကမား

ေဒသတြငးႏင တစကမ ၻာလးတြင ကငသးလပေဆာငေနသည ေခတေရစးေၾကာငးမားအရ စြမးအငထတလပမႈႏင ျဖန႔ျဖးမႈမားတြင ဗဟခပကငမႈ ပေလာခလာသညႏငအမ စြမးအငက႑တြင ျမနမာႏငငရ ျပညနယမားႏင တငးေဒသႀကးမား၏ အခနးက႑သည ပ၍အေရးပါလာလမမည။ ဤအစရငခသည ျပညနယမားႏင တငး ေဒသႀကးမား၏ လပပငခြငအာဏာ၊ စြမးရညျမႇငတငရန လအပသညေနရာႏင သတ႔၏နယနမတမားအတြငး စြမးအငအတြက စစဥျခငးႏင အေကာငအထညေဖာရာတြင မညသညေနရာတြင အဖြ႕အစညးရႏငသညစသည နယပယမားက အဓကဥးစားေပး ေရးသားခသည။

ဤအစရငခစာမ ေတြ႕ရခကမားသည ကယေျပာလသည နယပယသးခအတြငးတြင ကေရာကေနသည။

• စြမးအငဆငရာ ဥပေဒ၊ မဝါဒႏင အစအစဥေရးဆြျခငး

• စြမးအငစမခကသးသပခကႏင ဓာတအားလငး စမခန႔ခြမႈ

• ဓာတအားလငးျပငပ၊ ဗဟခပကငမႈေလာခထားသည စြမးအငႏင အေသးစားဓာတအားလငးမား တညေဆာကမႈ

ဤနယပယမားသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမားအေနျဖင သတ႔ႏငပတသကေနသည စြမးအငကစၥရပ မားက ထေရာကစြာ စမခန႔ခြရန လပေဆာငႏငသည အဆငမားျဖစသည။ ဆကလကေဖာျပခကမားမာ ကြႏပတ႔၏ အဓကေတြ႕ရခကမားႏင အႀကျပခကမားျဖစသည။

၅.၁။ အဓကေတြ႕ရခကမား

စြမးအငဆငရာ ဥပေဒ၊ မဝါဒႏင အစအစဥေရးဆြျခငး

ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆငတြင ရငးလငးသည ဥပေဒပငးဆငရာႏင မဝါဒဆငရာ မေဘာငတစခမရဘ ျမနမာႏငင ၏ စြမးအငက႑ လငျမနစြာဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအတြက ထေရာကစြာ စမခန႔ခြလပေဆာငရနမာ မျဖစႏငေခ။ ယငးသ႔ေသာမေဘာငတြင ျပညေထာငစႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး စြမးအငမဝါဒမားသည ျပညနယ သ႔မဟတ တငးေဒသႀကးအေပၚ မညသ႔အကးသကေရာကမညက စဥးစားသငၿပး ျပညနယ/တငး ေဒသႀကးအစးရအေနျဖင ဆးျဖတခကခမတရန လမးညႊနမားႏင နညးလမးမားကလညး ပပးေပးသငသည။ အခနး (၄) တြင ေဖာျပခသကသ႔ ျပညနယမားႏင တငးေဒသႀကးမားသည စြမးအငဖြ႕ၿဖးတးတကမႈက အားေပးရန၊ ရငးႏးျမႇပႏမႈမားက ဆြေဆာငရန၊ ပြငလငးျမငသာမႈ ရၿပး၊ တရားမတ၍ ကးေၾကာငးဆေလာမႈရသည စညးကမးမားခမတရနႏင လမႈေရးႏင ပတဝနးကငဆငရာ အကးသကေရာကႏငမႈမားက ေျဖရငးႏငသည ကယပငဥပေဒမားက ေရးဆြလကရၾကသည။

47

ျပညနယ/တငးေဒသႀကးစြမးအငစမကနးခမတရာတြင အေတြ႕အႀကပငးဆငရာ လအပခက

ျမနမာစြမးအငက႑သည လငျမနစြာ တးတကဖြ႕ၿဖးလကရၿပး ဆးျဖတ ခကမားႏင လပထးလပနညးမားစြာသည အသစမားျဖစေနသညအတြက ျပညေထာငစအဆင စြမးအငအရာရမားသည အေတြ႕အႀကသစမားစြာက ေလလာသငယေနရသည။ ယခငက ျမနမာစြမးအငမဝါဒသည MOEE ႏင ျပညေထာငစအဆငအရာရႀကးမားႏင အဓကသကဆငသညနယပယ ျဖစသညအတြက ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆငတြင အေတြ႕အႀက ဆငရာ လအပခကမာ ရဖနရခါတြင အလြနပငႀကးမားလသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးစြမးအငဝနႀကးမားသည စြမးအငက႑ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ အတြက အေသးစတအစအစဥမား ေရးဆြရမညအစား MOEE ထမ သ႔မဟတ စြမးအငရငးႏးျမႇပႏသမားႏင စမခကအေကာငအထညေဖာ သမားထမ အဆျပလႊာမားက ျပနလညတ႔ျပနေျဖၾကားျခငးျဖင သတ႔၏ အားအငမားက သးစြေနၾကရသည။ ကြႏပတ႔ဆေတြ႕ခသည လႊတေတာ ကယစားလယမားက ယငးတ႔က အေကာငအထညေဖာရန ထေရာကသည စြမးအငဥပေဒမားႏင စညးမဥးစညးကမးမားက ေရးဆြရန အကအည လအပေနသညဟ သးသပေျပာဆခၾကသည။

လႊတေတာကယစားလယမားအေနျဖင စြမးအငက႑သည နညးပညာ ပငးအရ ႐ႈပေထြးၿပး ႏငငေရးအရ ပကငထနးေကာငးရန ခကခသညဟ ဆပါသည။ ရနကနလႊတေတာကယစားလယတစဥးက ေျပာၾကားရာတြင

ရနကန ESC ဥပေဒေရးခတနးက စငကာပက ကြမးကင ပညာရငေတြ လာကၾကတယ။ ဒကြမးကငသေတြဆက အမ နးခငးႏငငေတြက စြမးအငမဝါဒနမနာေတြ လအပပါတယ။ သတ႔ဘာလပတယ။ ဘယလလပခတယန႔ အေကာငးဆး အေလအကငေတြက သခငပါတယ။

လႊတေတာ ကယစားလယမားက အေသးစားဓာတအား ထတလပမႈ အလားအလာေကာငးမားက အေလးထားေျပာၾကၿပး ယငးထတလပမႈက ျမႇငတငေပးျခငးျဖင ျမနမာတစႏငငလးအတြက အကးေကးဇးမားစြာ ျဖစထြနးေစၿပးဖြ႕ၿဖးတးတကမႈက ပ၍ဥးတညသည ခဥးကပမႈမးျဖင လပစစမးလငးေရးသ႔ ဥးတညႏငရန အႀကျပခၾကသည။ သတ႔အေနျဖင အေသးစားထတလပမႈဥပေဒသည ႏငင၏ လပစစမးေပးရနမလေလာက မႈျပနာက ကငတြယေျဖရငးရန ႀကးမားသည ေျခလမးတစချဖစႏင သညအတြက ဥပေဒခမတမႈက အထးသျဖင စတဝငစားၾကသည။48

ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆင အစအစဥေရးဆြျခငးႏင စြမးအငအရငးအျမစအလားအလာ

ေမးျမနးခသမား၏ အဓကေဆြးေႏြးခသညအေၾကာငးအရာမာ ျပညနယ မားႏင တငးေဒသႀကးမား၏ အထးလအပခကမားက သးျခားထနးညႇလပေဆာငေပးႏငသည ပ၍ေသးငယသည ထတလပျဖန႔ျဖးႏငသည စြမးအငစမခကမားအတြက အရငးအျမစမားႏင ရငးႏးျမႇပႏမႈအခြင အလမးမားက ေဖာထတႏငျခငးမရသည လကရအေပၚမ-ေအာကေျခ၊ ျပညေထာငစအဆင စမကနးမား၏လပေဆာငခကမားႏငပတသက၍ ျဖစသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး စြမးအငအစအစဥ ေရးဆြျခငးႏငပတသက၍ အဓကေတြ႕ရခကတစခမာ စနစတက အစအစဥေရးဆြရနအတြက အေျခခမားကေပးႏငသည ျပညနယအသးသး၏ စြမးအငအေျခအေနႏင

ပတသကသည ရငးလငးတကသည အခကအလကမားလအပေနျခငး ပငျဖစသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသည ေရ႕တးလပ ေဆာငႏငရန ႀကးပမးလကရၿပး ပ၍ႀကးမားသည ဓာတအားလငးႏင ခတဆကမည စမခကအမားစျဖစသည ပဂၢလက စြမးအငကမၸဏမားႏင ေတြ႕ဆညႇႏႈငးေနၾကသည။ သ႔ရာတြင ျပညနယမားႏင တငးေဒသႀကးမား အတြငး သ႔မဟတ ယငးတ႔အားလးအတြက ပ၍ကယျပန႔သည စြမးအင ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈႏငပတသက၍ စနစတကေဆြးေႏြးမႈမား မရၾကေခ။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး စြမးအငဝနႀကးမားသည သတ႔၏နယနမတ မားအတြငး စြမးအငဖြ႕ၿဖးတးတကမႈအတြက ရညမနးခကမားက ေဖာျပ လက အေရးပါသညပပးလပေဆာငမႈမားက ျပလပႏငသည။ ျပညေထာငစ အစးရႏင စြမးအငစမခကမားက အေကာငအထညေဖာမည ရပရြာေဒသ မားအၾကားတြင ထးျခားစြာရေနသညအတြက သတ႔၏ အခနးက႑မာ အေရးပါလသည။ ဤဝနႀကးမားအတြက ျပညနယမားႏင တငးေဒသႀကး မား၏ လအပခကမားႏင တစႏငငလး၏ လအပခကမားအၾကား ေပါငးကးေပးမည စြမးအငက႑၏ အနာဂတအတြက ဘေမာမနးခက တစခက ေရးဆြခမတရန အခြငအလမးပငျဖစသည။

စြမးအငအစအစဥေရးဆြျခငးႏင ေနရာစစဥျခငးတြင ပြငလငးျမငသာမႈႏင ပးေပါငးပါဝငမႈ

ေဒသခ ရပရြာအဖြ႕အစညးမားသည စြမးအငစမကနး အႀကးစားမားက ယခငအေတြ႕အႀကမားအရ ပြငလငးျမငသာမႈမရျခငးႏင တာဝနခမႈမရ သညအတြက သတႀကးစြာထားလကရသညက ေတြ႕ရရပါသည။ ရပရြာ အဖြ႕အစညးမားစြာသည စြမးအငဆငရာ ရငးႏးျမႇပႏမႈအသစမားက ယခငက လ႔အခြငအေရးမားႏင သဘာဝပတဝနးကငက အေလးဂ႐မျပ ခသညအတြက ထတလန႔ၾကသည။ အနနဂအမားသည စြမးအငထတလပမႈစက႐အႀကးစားမား၏ အကးဆကမားႏင ပြငလငးျမငသာမႈမရ ျခငးက စးရမမကငးျဖစရေၾကာငး ေျပာၾကပါသည။ စမခကႀကးမားက ျပညေထာငစအစးရမ ခြငျပေသာလညး ယငးတ႔၏ မေကာငးသည အကး ဆကမားက ျပညနယမားႏင တငးေဒသႀကးမားက ခါးစညးခၾကရၿပး ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမားသည ျပညေထာငစအစးရႏငအတ ေနရာေရြးခယမႈ၊ စစဥမႈႏင သဘာဝပတဝနး ကငဆငရာ အကးဆက မားက ဆနးစစေလလာခကတြင ျပညသလထ၏ ပးေပါငးပါဝငမႈႏင ထေရာကသည လပငနးစဥတစချဖစေစရန လပကငရမည။ (အပငး ၃.၁ တြင EIA မားႏငပတသကသည ေဆြးေႏြးခကက ၾကညပါ။)

ထေရာကသည ျပညသမား၏ သေဘာထား သးသပခကမားမပါ၍ ျဖစခသညျပနာမားအနက နမနာတစခမာ ျမနမာႏငငပြငလငးျမငသာ မႈႏင တာဝနယမႈ၊ တာဝနခမႈဆငရာ အရပဘက မဟာမတအဖြ႕၏ လမးညႊနေကာမတဝငတစဥးျဖစသည ေအာငေကာမးက ရမးျပညနယရ အျငငးပြားဖြယရာ စမခကႀကးသးချဖစသည အထကရရြာျဖန႔ျဖးေရး လငးႏင ၁၄၀ မဂၢါဝပ အထကပငး ေပါငးေလာငးဆည၊ ရမးျပညနယ အေရ႕ပငး Xiandong ရ ၆၆၀ မဂၢါဝပ ေကာကမးေသြးေလာငစာသး စြမးအငစက႐ႏင ရမးျပညနယရ ၁၂၀ မဂၢါဝပ တကစ ေကာကမးေသြး ေလာငစာသး စြမးအငစက႐က ေဖာျပခသည။49

စြမးအငက႑ ဘတဂကေရးဆြျခငး

ျပညနယ/တငးေဒသႀကးဝနႀကးမားႏင လႊတေတာကယစားလယမားက ျဖန႔ျဖးေရးစနစအပါအဝင ျပညနယအဆင စြမးအငစနစမားအတြက

48

ဘတဂကေငြအလးအရငးလအပေၾကာငး ေျပာဆလာၾကသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမားႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမ ျပညေထာငစမ အရာရမားႏင ေတြ႕ဆေမးျမနးရာတြင ျပညနယ သ႔မဟတ တငးေဒသႀကး လပစစျဖန႔ျဖးေရးလပငနး (ESE) သည ျပညေထာငစႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဘတဂကႏစခစလးမ ရနပေငြရရပါသည။ ၿခ၍ဆရလင ျပညေထာငစ၏ စြမးအငဘတဂကသည ၃၃ ေကဗြစနစသ႔ ပ႔လႊတမႈႏင ျဖန႔ျဖးေရးအားလးအတြက အသးျပ ၿပး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး စြမးအင ဘတဂကသည ၁၁ ေကဗြစနစအတြက သးပါသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမားအေနျဖင ကမ ၻာဘဏမ ရနပေငြပပး ေပးထားသည ႏငငတစဝမးလး လပစစမးရရေရး စမကနး(NEP) ျဖင DRD မ အမားစက လကရတြင စမခန႔ခြေနေသာလညး ေနာကပငးတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လပငနးတစချဖစလာမည ဓာတအားလငး ျပငပလပစစမးေပးျခငးက စမခန႔ခြရန ဘတဂကေငြပ၍ လအပပါမည။ (ေအာကတြငၾကညပါ။)

အခ႕ေတြ႕ဆေမးျမနးသမားက ေျပာၾကားရာတြင အမေထာငစတစစ အတြက အေမရကနေဒၚလာ ၅၀၀ - ၁၀၀၀ ခန႔ အၾကမးဖငးကနကႏငသည အတြက ဆငးရသညအမေထာငစမားက လပစစမးခတဆကေပးရာတြင ကညရန အစးရအေနျဖင မဝါဒမားခမတရန ေတာငးဆပါသည။ ဤ ဆကသြယခတဆကခက ထးစအားျဖင ေကးရြာမ အကနကခရၿပး ဆငးရသားအမားစမာ မတတႏငေသာေၾကာင လပစစမးသြယတနးေရး တြင ေႏာငေႏးၾကန႔ၾကာရပါသည။ လပစစမးရရၿပး ရြာအမားစတြင အမေျခအနညးငယသာ ဆကသြယခတဆကႏငၿပး ဤခတဆကခသည (မးရရေစေရးအတြက) အဟန႔အတားျဖစေနပါသည။

ျပညေထာငစမ စြမးအငအရာရမားႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးစြမးအင ဝနႀကးမားက ေမးျမနးရာတြင မတာခသည အဓကျပနာအျဖစျဖင ေျပာၾကားၾကပါသည။ ဝနေဆာငခကနကစရတမာ မကာမဘ နညးလြနး ေနၿပး ဓာတအားလငးတးခ ႔လင အစးရအေနျဖင စြမးအငထတလပ ျဖန႔ျဖးသမားက အစးရအေနျဖင ပပးမႈမားပေပးရသျဖင အေကြးမာ ပ၍ျမငတကလာသည။ ျပညေထာငစမ စြမးအငအရာရမားႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးစြမးအငဝနႀကးမားအေနျဖင လပစစသးစြသမားက အမန တကယကနကစရတအတငးေပးခလင စြမးအငက႑အတြက ရငးႏး ျမႇပႏမႈအသစမားက ဆြေဆာငႏငလမမညဆသညက သေဘာတလကခ ၾကသည။

စြမးအငစမခက သးသပခကႏင ဓာတအားလငးစမခန႔ခြမႈ

စမခကအဆင ဆနးစစသးသပခကႏင ေလလာသးသပခက

အဆငဆငမ အစးရတာဝနရသမားတြင ပဂၢလကက႑ စြမးအငအဆျပလႊာ မားက အကျဖတဆနးစစရာတြင အေတြ႕အႀကနညးၾကပါသည။ စြမးအင နညးပညာသစမားက အသးျပ၍ စမခကအသစမား၏ ႐ႈပေထြးမႈႏင ကနးဂဏနး အေရအတြကမာ ျမငတကလာခသည။ ျပညနယ/တငး ေဒသႀကး စြမးအငဝနႀကးမားႏင ယငးတ႔၏အႀကေပးမားႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆငရ MOEE ဌာနမအရာရမားက ေငြေၾကးပငး၊ နညး ပညာမားႏင စြမးအငစမခကအသစမား၏ စနေခၚမႈမားႏင အကးေကးဇး မားက အကျဖတဆနးစစႏငရန စြမးရညမားျမႇငတငေပးရန လကရကာလ သည အခြငအလမးေကာငးတစခလညးျဖစသည။ MOEE ၏အႀကေပး

တစဥးက စနေခၚမႈက ေျပာျပၿပး မညသ႔ကငတြယ ေျဖရငးေနေၾကာငး ေျပာၾကားရာတြင -

ျပညေထာငစအဆငမာ စမခကအကျဖတ ဆနးစစတာန႔ ပတသကၿပး ရငဆငေနရတ စနေခၚမႈေတြက ေျဖရငးဖ႔သငတနး ေပးေနတယ။ သငတနးမာ လပစစထတဖ႔ကနကတ အနညး ဆးပမးမႏႈနးထား(levelized cost) တြကခကပန႔ သဘာဝ ပတဝနးကငန႔ လမႈေရးအရငးအႏးေတြကလညး ဘယလ ထညသြငးစဥးစားမလဆတာေတြက ပ႔ခတယ။ ဒါမးသငတနး ေတြက ျပညနယ/တငးေဒသႀကးဝနႀကးေတြန႔ ျပညနယအဆင က လႊတေတာအမတေတြအပါအဝင အဆငတငးအတြက လအပတယ။

ထ႔အျပင (က) ျပညေထာငစႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမား၏ လပငနးတာဝနမား (ဆလသညမာ ျပညနယ/ တငးေဒသႀကး အစးရ မားအား လပပငခြငအာဏာ ခြေပးမညအဆင) ႏင (ခ) ျပညေထာငစ အဆငတြင MOEE ၏ဌာနခြမား၏ တာဝနဝတရားမားႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆငရ တာဝနဝတရားမားအၾကား (ဆလသညမာ လပပငခြငအာဏာက ခြေဝလပကငေပးသည အဆင) ဆကဆေရးက ရငးလငးရနအတြက အခနအခါေကာငးလညးျဖစသည။ သတ႔၏ လပပင ခြငအာဏာ၏ အစတအပငးအျဖစျဖင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရ မားသည ျပညေထာငစအစးရ သ႔မဟတ ဓာတအားလငးအေသးစားမားကသ႔ေသာ စြမးအငစမခကမားအတြက စမခကအေကာငအထညေဖာ သမားထမ အဆျပလႊာမားက ျပနလညတ႔ျပနေသာလညး လကရတြင ဤအဆျပလႊာမားက တငးတာႏငသည စြမးအငက႑ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ အတြက အစအစဥ သ႔မဟတ လႊမးၿခႏငသည မေဘာငမရေနေခ။ ေလလာသးသပသတစဥးက ျမငေတြ႕ေနကပစတစခက ေဖာျပရာတြင-

ကမၸဏတစခက ျပညနယဝနႀကး X ဆကသြားၿပး ေျပာမယ။ “ကြနေတာတ႔ ဆရာတ႔ရ႕ျပညနယမာ အေသးစားဓာတအား လငး ၅၀ ေဆာကခငပါတယ။” ၿပးတာန႔ “ခြငျပခကဘယလရ မလ။” ဆတာန႔ပတသကၿပး စကားပရယာယသးတာပါဘ။

အကးဆကမာ စမခကအလက သေဘာတခြငျပခကမားသည ပ၍ ကယျပန႔သည မဝါဒမေဘာငတစခ ခမတမႈက ရပတန႔ေစၿပး အမား ျပညသအားအသေပးျခငး၊ ရပရြာလမႈအဖြ႕အစညးမား၏ ပါဝငပတသက မႈႏင ေျမယာအခြငအေရး ေငြလလယႏႈနးထားမားႏင PPAs ႏင သေဘာတ စာခပမား ေရးသားပကသ႔ေသာ အေရးႀကးသညကစၥရပမားက လစလ ရႈရာကပါသည။

ထ႔အျပင လကရအေျခအေနက ျပညနယမားႏင တငးေဒသႀကးမား အၾကား မေဝျခငးႏင အျပနအလနသငယေလလာျခငးတ႔က အားမေပး ႏငေခ။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး စြမးအငမဝါဒမား သ႔မဟတ ထနး ေကာငးသညစနစမားသည ထနးညႇမႈ လးဝမရျခငး သ႔မဟတ အနညးမ သာ ရေနသည။ ျပညနယမားႏငတငးေဒသႀကးမားစြာတြင စမခက မားစြာက အေကာငအထညေဖာလသည စမခကအေကာငအထညေဖာ သမားအတြက ႀကးမားသညစနေခၚမႈက ျဖစေစသည။

49

စြမးအငစမခကအေကာငအထညေဖာသမား

ပဂၢလကက႑ အေကာငအထညေဖာလပေဆာငသမားက ျပညေထာငစ ႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆငႏစခစလးမ အစးရအရာရမား၏ ပညာရငဆနမႈက ေယဘယအားျဖင ခးမြမးေျပာဆၿပး ထတလပျဖန႔ျဖး သည စြမးအငစနစမား၊ ေနစြမးအငသး မကခ႐ဓာတအားလငးမားႏင ဘကထရစနစမားကသ ႔ေသာ ပ၍သစလြငသည နညးပညာမားႏင ကြမးဝငမႈမရျခငးကမ မတခကျပပါသည။

လပငနးလပကငသမားက အစးရဝနထမးမားႏင ညႇႏႈငးရျခငးအတြက အခနကနျခငးကမ ညညးည ၾကသည။ ႏငငတစဝမးလးတြင ေနစြမးအငသး စမခကမားစြာက တညေဆာကေနသည ႏငငတကာ ပဂၢလကက႑ စြမးအငလပငနး လပကငေနသတစဥးက သညးခရနလအပသညဟ ဆပါသည။

အစညးအေဝးလပရနအခနယရၿပး လပလသည အလပမားလပႏငရန အတြက အတညျပခကမားယရသည။ မမကယပငေငြေၾကးျဖင မမတ႔ ဘာသာ အစအဆးလပေဆာငမည လပငနးလပကငႏငမႈရ၊ မရဆနးစစ ေလလာခကအတြက သေဘာတအတညျပခက ရယရနအတြကပင လေပါငးမားစြာၾကာသည။

လပငနးလပကငႏငမႈရ မရ ဆနးစစေလလာခကအတြက အစးရထမ ခြငျပခကမာ မျဖစမေနရယရန မလအပေသာလညး စမခက၏ လပ ေဆာငႏငမႈက ဆနးစစရန လအပေသာ သတငးအခကအလကမား စေဆာငးရယရနအတြက ဆနးစစေလလာသညအဆငတြင ဝယယႏင သညအလားအလာရသည ေဖာကသညမားႏင အစးရအရာရမားႏင သ႔အဖြ႕က မတဆကေပးႏငသညအခြငအလမးရရသညဟ ဆပါသည။ ဤခဥးကပနညးသည စမခကအတြက သေဘာတညမႈ သ႔မဟတ လငစငအတြက ေနာကဆးေလာကထားမႈအတြက အေျခခအတျမစခ ျခငးလညး ျဖစသည။

ျဖန ျဖးသညဓာတအားလငးက ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆင စမခန႔ခြမႈ

ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမားတြင လပပငခြငရၿပး ပ၍ေကာငးမြန သည အဖြ႕အစညးက လကခႏငသည နယပယတစခမာ ျဖန႔ျဖးေရးဓာတအား လငး အစအစဥချခငးႏင စမခန႔ခြျခငးတ႔ျဖစသည။ MOEE အတြက အႀကေပးအျဖစ လပေဆာငေနသည အလရငအဖြ႕အစညးတစခမ ကယ စားလယတစဥးက ေျပာၾကားရာတြင -

ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရေတြရ႕ သတ႔အေနန႔လ ျပငဆင ထားသငတ အဓကတာဝနဝတရားေတြထက တစခကေတာ ျဖန႔ျဖးတဓာတအားလငးေတြက စစဥဖ႔န႔ စမခန႔ခြမႈေတြမာ ေျပာဆပငခြငရခငတယလ႔ ျပညေထာငစအစးရက ေျပာဖ႔ျဖစ ပါတယ။ ဓာတအားလငးက ေဆာကၿပးရငေတာ ယငးျပညနယ ႏင တငးေဒသႀကးအစးရေတြက သတ႔၏ နယနမတအတြငးရ ဓာတအားလငးက စမခန႔ခြခြငရာတြင ေျပာခြငရသငသည။

လပငနးလပပငခြငရထားသညအဖြ႕အစညးမားႏင လပငနးမားက ထေရာကစြာႀကးၾကပကြပကျခငး၏ အေရးႀကးမႈ

ေနာကထပေတြ႕ရမႈမာ စာခပမားႏင လပပငခြငသေဘာတညမႈမားက ႀကးၾကပကြပကရနအတြက လအပခကႏင လပစစထတလပမႈႏင ျဖန႔ျဖးမႈတြင ပါဝငပတသကသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမားႏင လပပငခြငရသမားအၾကား ခငမာသည ပးေပါငးေဆာငရြကမႈရရန လအပ ျခငးတ႔ႏင ပတသကပါသည။ MOEE ၏ အႀကေပးျဖစသကလညး လပပငခြငရသမားက ထေရာကစြာ စမခန႔ခြႏငရန အေရးႀကးေၾကာငးက ေျပာျပခသည။ လပငနးလပပငခြငရထားသမားသည ESE (ရနကနတြင YESC ထမ သ႔မဟတ မႏေလးတြင MESC) ထမ လပစစဝယယၿပးေနာက ျဖန႔ျဖးေရးဓာတအားလငးမတစဆင သးစြသမားထသ ႔ လပစစျပန ေရာငးၾကသည အဖြ႕အစညး/လပဂၢလမား ျဖစသည။ ေမးျမနးခသမား အနကအခ႕က လပငနးလပပငခြငရထားသမားသည ျပညနယ/တငး ေဒသႀကးအစးရမားသ႔ တနသၤာရတငးေဒသႀကးမာကသ႔ပင တာဝနခ သငသည။ (အခနး ၄ ကၾကညပါ။) ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမား သည မညသညလပစစက ယငးလပပငခြငရထားသမားက ေရာငးခမည ေစးႏႈနးက ညႇႏႈငးရာတြင ပါဝငသငသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရ မားသည ယငးတ႔၏စာရငးအငးမားက စစေဆးႏငသည။ ထသ႔ေသာ အေျပာငးအလက MOEE ႏငညႇႏႈငးလပေဆာငရန လအပသည။

လပငနးလပပငခြင စမခန႔ခြမႈ တးတကေကာငးမြနလာသည နမနာတစခမာ တနသၤာရတငးေဒသႀကးမျဖစသည။ ၂၀၁၇ ခႏစတြင ထားဝယရ လပစစ စနစက စမခန႔ခြေနသည ကမၸဏႏစခရခသည။ တစခမာ ထတလပေရး အတြက တာဝနရၿပး အျခားတစခမာ ျဖန႔ျဖးေရးအတြက တာဝနယရ ပါသည။ ဝနေဆာငမႈမာ မေကာငးဘ ယၾကညစတခ၍ မရသကသ႔ မးပကသညမာလညး ပမနကသ႔ျဖစေနခသည။ ကနသညႀကးမားအသငး သည ယငးကစၥက ေဆြးေႏြးရန အစညးအေဝးေခၚခသည။ ေမးျမနးခသ မားက ေျပာၾကားရာတြင အစးရႏင ကမၸဏႏစခအၾကား ပးေပါငးညႇႏႈငးမႈ မရသေလာကျဖစၿပး စာခပေရာ စညးမဥးစညးကမးမားတြငပါ မခအား ထားႏငသည လပစစဓာတအားျဖန႔ျဖးေပးေရးအတြက မညသတြင အဓကတာဝနရသညဆသညမာ ရငးလငးမႈမရခေခ။ DDA မ သန႔ဇငက ေျပာၾကားရာတြင စြမးအငမဝါဒခမတမႈႏင လပငနးလညပတမႈ ႀကးၾကပ ကြပကမႈတြင အမားျပညသပါဝငမႈက ဖတေခၚလင အေထာကအကျဖစ လမမည။ အခ ႔ကစၥရပမားတြင ေဒသအစးရအေနျဖင စြမးအငကစၥရပ မားက အဓကအားျဖင နညးပညာပငးဟသာ မားယြငးစြာ႐ႈျမင၍ ဤသ႔ (ျပညသမား ပါဝငမႈ) မျဖစခေခ။

ဓာတအားလငးျပငပ၊ ေကးရြာအဆင စြမးအငႏင အေသးစားဓာတအားလငးမား

အေသးစားစြမးအငဓာတအားလငးတးခ ႔ျခငးႏင အမားျပညသမားႏင ပးေပါငးလပေဆာငျခငး

ျပညနယ/တငးေဒသႀကးဝနႀကးမားအတြက အေရးတႀကးကစၥရပတစခမာ အေသးစားဓာတအားလငးမား တးခ ႕ရာတြင လပငနးလပေဆာငမည သမား၊ ရပရြာအဖြ႕အစညးမားႏင မညသ႔ ပးေပါငးလပေဆာငမညဆသည ကစၥပငျဖစသည။ လကရတြင အေသးစားဓာတအားလငးတးခ႕မႈက ႏငငေတာအဆင မးလငးေရးစမကနး (NEP) မ ေငြေၾကးပမာဏ ေျမာက

50

မားစြာသးစြ၍ DRD မလပေဆာငလကရသည။50 လကရလပေဆာငပမာ အေသးစားဓာတအားလငး တညေဆာကလပကငမညအတြက အစးရ တငဒါမားအေပၚအေျခခၿပး အစးရမ ေစးေလာေပးသည လပပငခြငမားျဖင တျဖညးျဖညးတးခ႕ပါသည။ နညးပညာမားႏင စနစမားမာ တးတကလာ ေနၿပျဖစၿပး ကနကစရတမားမာ ကဆငးလာၿပျဖစ၍ ျမနမာႏငငတြင အေသးစား ဓာတအားထတလပမႈစနစမားက တးခ႕ရနအတြက အရငး အႏးေငြမားစြာက အသးျပရန အဆငသငျဖစေနၿပျဖစသည။

မဂၢါဝပ ၃၀ ေအာက ဓာတအားလငးျပငပစြမးအငစမခကမားအားလးက လႊမးၿခ၍ လပပငခြငအာဏာတစချဖင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရ မားသည အေသးစားဓာတအားလငးမား တပဆငလပေဆာငမႈတြင အေရးပါသည က႑တစခတြငရေနမညျဖစၿပး ယငးကလညး ႀကးမား သညအခြငေကာငးတစခက ဖနတးေပးပါလမမည။ ရငးလငးစြာပင အေသးစားဓာတအလားလငး တးခ ႔မႈေအာငျမငေစရနအတြက ျပညနယ/တငးေဒသႀကးဝနႀကးမားအတြက စးပြားေရးလပငနးပစမားက နားလည ရနႏင ရနပေငြရယ၍ ရြာမားတြင စနစမားက ဒဇငးဆြၿပး တပဆငေပးသည စြမးအငဝနေဆာငမႈကမၸဏမား၏ စးပြားေရးစနစပစ (ESCOs) ႏင ရငးႏး ကြမးဝငမႈရရန အေရးႀကးပါသည။ အလပအကငမားႏင စးပြားေရးအကး ေကးဇးမားျဖစထြနးေစသည မညသညစးပြားေရး လပငနးႏငမဆ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမားသည ယငး ESCOs မား၏ လအပခက မားမတစဆင စဥးစားရနႏင လပငနးမားလပေဆာငရန မညသည အခကမားက နားလညရနႏင စြမးအငဝနေဆာငမႈမားက ရြာသားမားအား ျဖညဆညးေပးရမည။

အေသးစားဓာတအားလငးစနစမား တးျမႇငလပေဆာငရန အနနဂအ တစခႏင လပကငလကရသည ႏငငတကာ ကြမးကငသတစဥးက ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမားရငဆငေနရသည အခကအခႀကး တစခက ေျပာျပခသည။

ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးအစးရမားသည စးပြားေရးလပငနး မားႏင တက႐ကလပေဆာငရန လအပၿပး ေဘးထြက၍ ျဖစ လာမညက ေစာငမေနသငေခ။ သတ႔အေနျဖင အေသးစား ဓာတအားလငး စးပြားေရးပစမားမညသ႔ လပေဆာငရမညက နားလညရနလအပၿပး ပငမဓာတအားလငးေရာကရလာလင အေသးစားဓာတအားလငးစနစအေနျဖင မညသ႔ျဖစမညက ေဆြးေႏြးရာတြင ပါဝငပတသကေနရန လအပပါလမမည။

ဓာတအားလငးျပငပ တညေဆာကမႈတြင ကြမးကငသမားက ဤ ESCOs သည ေကးလကဖြ႕ၿဖးတးတကမႈအတြက အျပ သေဘာ အလြနေဆာငသညအငအားတစခအျဖစျဖင ေျပာဆ ခၾကသည။ ျမနမာစြမးအငအနာဂတအတြက ႀကးမားသည အခနးက႑မ ပါ၀ငႏငသည အလားအလာရႏငၿပး ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမားက ေရရညတညတခငၿမႏငသည ပစျဖင ရပရြာအဖြ႕အစညးမားသ႔ တတႏငသည လပစစဓာတ အားမား ေအာငျမငစြာ ေဆာငၾကဥးေပးႏငရန ပပးကညႏင သည။

မဟာဓာတအားလငးႏင မဟာဓာတအားလငးျပငပ ဆသညေနရာ

ျမနမာႏငင၏ ျပညၿမစြမးအငအဖြ႕(REAM)သည စြမးအငမဝါဒႏင အစအစဥ ေရးဆြရနအတြက ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားက ကညပပးမႈ အာ႐စကလပေဆာငလကရသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမားသည စြမးအငစမခကမား အမနတကယ အေကာငအထညေဖာေနသည ေနရာမားႏင ပ၍နးကပသညအတြက ျဖစသည။ REAM ႏငပဂၢလက က႑ပတသကဆကစပသမားစြာအေန ျဖင မးေမာငးထးျပသည ကစၥရပမားအနက တစခမာ (ESE ကသ႔ေသာ)MOEE ဌာနမားမ စမခန႔ခြသည မဟာဓာတအားလငးႏင DRD မစမခန႔ခြ သည ဓာတအားလငးျပငပ လပစစမးလငးေရးတ ႔အၾကား ေပါငးစပ လပေဆာငမႈမရျခငးျဖစသည။ အေစာပငးတြင ေဖာျပခသကသ႔ GIZ သည ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမားႏင MOEE တ႔ႏင ယငးကစၥရပ ႏငပတသက၍ လပကငေဆာငရြကလကရၿပး ျပညေထာငစႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆငမားတြငလညး အၿပငကငသးႏငမညျဖစသည ဓာတအားလငးျပငပ လငးမားအတြက စညးမဥးမၾကမးမားက ျဖန႔ေဝ ထားသည။ ဤစညးမဥးစညးကမးမၾကမးမားသည ဓာတအားလငးျပငပ စနစမား၏ နညးပညာပငးဆငရာ စခနစညႊနးမားႏင လပေဆာငခက၊ အေရးႀကးသညမာ အေသးစားရြာဓာတအားလငးမား လပကငေနသည ေနရာမားသ႔ ဓာတအားလငးတးခ ႔မႈႏငပတသကသည အႏရာယမားက ေဆြးေႏြးထားသည။

ေကးရြာအေသးစားဓာတအားလငးမားအတြက - မဟာဓာတအားလငး ေရာကလာလင မညသ႔ျဖစမည ဆသညက မသရသညအခကမာ အႀကး မားဆးျပနာတစခပငျဖစသည။ (အခနး ၄ က ၾကညပါ။) ေဝဖနခရဆးအခကမားအနကတစခမာ MOEE ဌာနမားေသာလညးေကာငး DRD အေနျဖငေသာလညးေကာငး ဤေမးခြနးအတြက ရငးလငးသညအေျဖ

မဂၢါဝပ ၃၀ ေအာက ဓာတအားလငးျပငပ

စြမးအငစမခကမားအားလးက လႊမးၿခ၍

လပပငခြငအာဏာတစချဖင ျပညနယ/

တငးေဒသႀကးအစးရမားသည

အေသးစားဓာတအားလငးမား

တပဆငလပေဆာငမႈတြင အေရးပါသည

က႑တစခတြင ရေနမညျဖစၿပး

ယငးကလညး ႀကးမားသည

အခြငေကာငးတစခက

ဖနတးေပးပါလမမည။

51

မရျခငးျဖစၿပး ဓာတအားလငးျပငပစနစမားသည စြန႔ပစခပစၥညးမား ျဖစ သြားမညက စးရမၾကသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ သတ႔၏လပစစသည မဟာဓာတအားလငးမ ေလာေစးျဖင ေရာငးခေပးသည လပစစထက မားစြာပ၍ေစးႀကးသညအတြက ျဖစသည။ ေမးျမနးခသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကးဝနႀကးမားႏင သတ႔၏ အႀကေပးမားက မအရသတ႔တြင လပပငခြငအာဏာရေသာလညး မဝါဒရငးလငးမႈမရသညအတြက ဓာတ အားလငးျပငပေနရာတြင တထြင ဖနတးလပေဆာငရန ႏင ကတကဝတ ျပရန တြန႔ဆတေနသညဟ ေျပာၾကသည။

၅.၂။ အဓကအႀကျပခကမား

စြမးအငဆငရာ ဥပေဒ၊ မဝါဒႏင အစအစဥေရးဆြျခငးတ႔အတြက အႀကျပခကမား

၁။ စြမးအငဥပေဒမားႏင စညးမဥးစညးကမးမားတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး၏ ပ၍အေရးႀကးသည အခနးက႑

ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမားသည ျပညေထာငစအဆင စြမးအင ဥပေဒမားႏင စညးမဥးစညးကမးအသစမား အားလးေရးဆြခမတရာတြင ပ၍အေရးႀကးသည အခနးက႑တစခမ ပါဝငသငသည။ ထ႔အျပင စြမးအငဥပေဒမားႏင စညးမဥးစညးကမးမားက မတဆကသညအခါတငး ျပညေထာငစ သ႔မဟတ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆငတြင ျပညသ လထက ပညာေပးရနႏင ျပညသလထ၏ အျမငသေဘာထားမားက စစညးေပးရန တစေျပးညလပေဆာငရန လပငနးစဥတစခပါရသငသည။ အေျခခမတစခအျဖစျဖင ျပညသလထက (က) ဥပေဒမားႏင စညးမဥး စညးကမးမားက ေရးဆြရာတြင အႀကဉာဏမားရရရန၊ (ခ) ဥပေဒမားႏင စညးမဥးစညးကမးမၾကမးမားအတြက ေဝဖနအႀကေပးရန ဖတေခၚသင သည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမားႏင ဝနထမးမားသည စြမးအင စမခကမားအတြက ျပညသလထ၏ ပါဝငမႈလပငနးစဥတြင သငတနး ရရထားသငသည။

၂။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး စြမးအငဆငရာအခကအလက စေဆာငးျခငးႏင စမကနးေရးဆြျခငးအတြက စြမးရညျမႇငတငျခငး

ျမနမာႏငငတြင စြမးအငအရငးအျမစေျမာကမားစြာရၿပး ယငးအရငးအျမစ မားက ပဂၢလကက႑ရငးႏးျမႇပႏမႈျဖင အကနအကသကသာ ထေရာကစြာ ထတလပႏငပါသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆင စြမးအငစမကနး မား ေရးဆြခမတရန လအပပါသည။ ျပညနယႏငတငးေဒသႀကးအသးသးသည အရငးအျမစမားစြာက အထးသျဖင ေပါငးစပေလရၿပး ယငးတ႔မာ ေရအားလပစစ၊ ေနစြမးအင သ႔မဟတ ဇဝေလာငစာတ႔ ျဖစၾကသည။ ေနာငလာမည ၁၀ ႏစ - ၁၅ ႏစအတြက စြမးအငစမကနးခမတရာတြင အရငးအျမစမားႏင ႀကတငခန႔မနးသည လအပခကက စနစတက ဆနးစစ ေလလာထားရနလအပသည။ အေျခခစမကနးေရးဆြသညအဆင မားသည ႏငငေတာအဆငဆနးစစေလလာခက တစခ၏ အစတအပငး ျဖစႏငပါသည။ သ႔ရာတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆငမ သတငး အခကအလကမားက ေကာကယရန လအပသည။ လပေဆာငရမည အဆငမားတြင စြမးအငအရငးအျမစ ဆနးစစေလလာခက၊ စြမးအင လအပခကဆနးစစေလလာခကႏင လမႈစးပြားေရးဆငရာ ဆနးစစ

ေလလာခကတ႔ပါဝငပါသည။ ယငးအဆငမားက ျပညနယ/တငးေဒသ ႀကး အစးရမားအား ပါလမမည။ ယငးသ႔ျဖစႏငေစရန စြမးေဆာငႏငသည အဆငမာ မညသညေနရာမားတြင အရငးအျမစမားရသညႏင လအပခက အမားဆးရသညက အသေပးပါလမမည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆင စြမးအငအစအစဥေရးဆြျခငးႏင စြမးအငအခကအလကမား ေကာကယ စေဆာငးရာတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ စြမးရညက ျမႇငတငေပးရမညျဖစသည။

၃။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး စြမးအငဝနႀကးမား၏ ဗဟသတအေျခခမား ျမႇငတငရန သငတနးေပးျခငး

ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆငတြင စြမးအငအတြက ဥးေဆာငဆးျဖတ ခကခမတသမားမာ စြမးအငဝနႀကးမား ျဖစသည။ စြမးအငက႑က ဗဟခပကငမႈပေလာခေလ သတ႔၏ တာဝနဝတရားမားႏင သတ႔အလပ၏ အေရးပါမႈသည အခနႏငအမ ပမႀကးမားလာေလ ျဖစမည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမားႏင အႀကေပးမား၏ အသပညာ ဗဟသတ အေျခခမားရရေစရန သငတနးေပးႏငသည အခြငအလမးအတြက ထးျခားသညျပတငးတခါး တစခပလညး ျဖစသည။ ဘတညမႈရသည ဗဟသတအေျခခမားႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားအၾကား စြမးအငဖြ႕ၿဖးတးတကမႈအတြက ကးေၾကာငးဆေလာသည ရညရြယခက မးရလာၿပး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားႏင ျပညေထာငစႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆငမ MOEE ဌာနမား (ဥပမာ DEPP ႏင ESE) အၾကား ပ၍ရငးလငးသည ဆကဆေရးမး ရလာလမမည။ ဤသ႔ေသာ သငတနးမးသည စြမးအငမဝါဒ၊ ဥပေဒ၊ စညးမဥးမားႏင ရငးႏးျမႇပႏမႈ အေျခအေနမားစသညနယပယမားတြင ပမနအသပညာ ဗဟသတေဝမမႈမား မနမနလပေဆာငရန တြနးအားေပးလာႏငသည။ ျပညနယမားႏင တငးေဒသႀကးမားအတြက စြမးအငဆငရာအခက အလက၊ အေသးစားႏင ဓာတအားလငး ျပငပစမခကမားအတြက ဥပေဒေၾကာငးအရ လအပခကမားႏင စြမးအငစမခက အေကာငအထည ေဖာမႈအတြက စမခကမေဘာငမားကသ႔ေသာ နယပယမားတြင ေလလာ သငယရသည သငခနးစာမားက ေဝမရန အတလပေဆာငၾကရန အေထာကအကျဖစလမမည။ ယငးသ႔ အတပးေပါငးအားထတမႈက စြမးေဆာငရညထေရာက မႈက တးတကေစရနမမက ျဖန႔ျဖးရနထတလပ သည စြမးအငစနစမား၊ နညးပညာမားႏင ေျဖရငးခကမား ခမတလပ ေဆာငေနၾကသည ကမၸဏမားစြာမ ရငးႏးျမႇပႏးမႈမားက ပ၍ဆြေဆာင ႏငပါလမမည။

၄။ စြမးအငက႑ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈအတြက ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဘတဂက တျဖညးျဖညးမားျပားလာျခငး

ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမားသည စြမးအငျဖန႔ျဖးမႈစနစမားက စမခန႔ခြမႈတြင အေတြ႕အႀကရလာၿပး အေသးစားႏင ဓာတအားလငးျပငပ စြမးအငဖြ႕ၿဖးတးတကမႈအတြက ပ၍တာဝနယရမညအတြကေၾကာင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားအတြက စြမးအငဘတဂကမာ တျဖညးျဖညးပမားလာသငသည။

52

၅. အဆငးရဆးအမေထာငစမားအတြက ဓာတအားလငးသြယတနးရန ကနကစရတက ေထာကပျခငး

ျပညေထာငစအစးရ (သ႔မဟတ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား လညး ျဖစေကာငးျဖစႏင) သည လပစစမး သြယတနးေရးအတြက မတတႏငသည ဆငးရသည အမေထာငစမားအတြက ပပးကညမႈမား ျပလပေပးသငသည။ ခန႔မနး ေျခအားျဖင အမေထာငစတစခအတြကကန ကေငြ အေမရကနေဒၚလာ ၅၀၀ - ၁၀၀၀ ခန႔သည အမေထာငစေပါငး မားစြာအတြက မတတႏငသည ေငြေၾကးျဖစၿပး ျမနမာႏငင၏ လပစစ မးလငးေရး ရညမနးခကမားက ေႏာငေႏးၾကန႔ၾကာေစသည။

စြမးအငစမခကဆနးစစသးသပမႈႏင ဓာတအားလငး စမခန႔ခြမႈအတြက အႀကျပခကမား

၁။ ဓာတအားလငးခတဆကသည စမခကမားက ဆနးစစ သးသပရာတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမားက တရားဝငပေနရာေပးျခငး

ကြႏပတ႔၏ ေတြ႕ဆေမးျမနးခကမားမ ေတြ႕ရခကတစခမာ လကရတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမားသည ပငမ ဓာတအားလငးခတဆက သည စြမးအငစမခကမားက အနညးဆး အလြတသေဘာမး ဆနးစစသးသပ ၾကရၿပး ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရ၏ ဆႏၵမပါဘ စြမးအငစမခက မားက ဆကလကလပေဆာငေနသညမာ မလလားစရာ ျဖစသညဆသည အခကပငျဖစသည။ ျပညေထာငစအစးရအေနျဖင အကးစးပြားထခက ႏငသည ရပရြာအဖြ႕အစညးမားႏင အျခားေဒသတြငးရ ပတသကဆကစပ သမား၏ အႀကဉာဏမားေပးျခငးအပါအဝင အဆျပထားသည စြမးအင စမခကမားအားလးက ျပညနယ/တငးေဒသႀကး၏ သးသပခကအတြက တရားဝငနညးလမးတက လပငနးစဥတစခက ခမတသငသည။

၂။ ေရြးခယထားသည စြမးအငစမကနးႀကးမားက ပပးကည အားျဖညေပးရာတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားအတြက တရားဝငပျဖစသည အခနးက႑

အႀကးစားစြမးအငဖြ႕ၿဖးတးတကမႈတြင ေအာငျမငေစရန စမခကမားသည ျပညနယ သ႔မဟတ တငးေဒသႀကး၏ အကးစးပြားထခကႏငသည လမားႏင ေခါငးေဆာငမားထမ အေရးပါသည သေဘာထားသးသပခက မား လအပပါလမမည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမား၏ ဥးေဆာငမႈသည ေဒသဆငရာ လမႈေရးႏင ပတဝနးကငဆငရာ စးရမပပနမႈမားက ေျဖရငး ေပးၿပး ျပညနယ/တငးေဒသႀကးႏင ျပညေထာငစႏစခစလးက အကး ျဖစထြနးေစသည စြမးအငက႑ စမခကမားအတြက ေအာငျမငေစသည အေၾကာငးခငးရာတစခလညး ျဖစႏငသည။ ကရငျပညနယမ ေကာကမး ေသြးေလာငစာသး စြမးအငစက႐၏ အျဖစအပကေလလာခက (အခနး ၄) သည ျပညနယေခါငးေဆာငမႈ၏ နမနာတစခပငျဖစသည။ ထကစၥတြင အဆျပသည ေကာကမးေသြးစက႐သည ေဒသခ ရပရြာလထ၏ ပတဝနး ကငဆငရာ စးရမပပနမႈမားေၾကာင ေရ ႔မဆကႏငခဘ ျပညေထာငစ အစးရမ သေဘာတခြငျပျခငးမရခေခ။ သ႔ရာတြင ဤနမနာက ျပညနယ အစးရမားသည သတ႔၏နယနမတမားအတြငးတြင စမခကႀကးမားက ပေဖာရာတြင တရားဝငအခနးက႑ လပေဆာငႏငသညဟ ျပသလက ရသည။

၃။ မဂၢါဝပ ၃၀ ေအာက ေသးငယသည စမခကမားက ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရ၏ လကခသေဘာတမႈ

ယခသေတသနအရ ထတလပျဖန႔ျဖးမႈက စမခန႔ခြရနအတြက အေပၚမ ေအာက၊ ဗဟဥးစးခပကငသည ႏငငေတာအဆင ဖြ႕စညးပသည သင ေတာမႈမရသညက ေဖာညႊနးေနသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရ မားသည ျပညေထာငစအစးရႏင ပးေပါငး၍ မဟာဓာတအားလငးႏင ခတဆကေနလငပင ၃၀ မဂၢါဝပေအာက စမခကမား အားလးအတြက ခြငျပမန႔လငစငမားက သးသပ၊ အတညျပရန လပပငခြငအာဏာႏင စြမးေဆာငရညက ျမႇငတငလပေဆာငရမည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး၏ သေဘာတခကရယရာတြင ေျမယာလပပငခြငမား၊ ေနရာသတမတ ျခငး၊ ျပညသလထ၏ သးသပမႈႏင သဘာဝပတဝနးကငအတြက ျဖစႏင သညအကးဆကမားက ဆနးစစခကမားကသ႔ေသာ စမခကမား၏ ေဒသဆငရာ အျမင႐ႈေထာငမားတြငလညး ထညသြငးႏငသည။ ဤ အေျပာငးအလက လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာန၏ လပစစဆငရာ မဝါဒႏင စမကနးဌာနႏင ေသခာစြာလပကငေဆာငရြကရမညျဖစသည။ လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာနသည ပငမဓာတအားလငး၏ နညးပညာပငးဆငရာ လအပခကမားအေပၚ အေျခခ၍ ေနာကဆးသေဘာတ ခြငျပခြငက ခပကငထားႏငသည။

၄။ ဗဟခပကငမႈေလာခသည စြမးအငစမကနးမားက တကကြစြာ ျမႇငတငလပေဆာငျခငး

ျပညေထာငစအစးရသည ပငမဓာတအားလငးႏင ခတဆကထားသည အေသးစားႏင အလတစား (ခန႔မနးေျခအားျဖင ၁ - ၃၀ မဂၢါဝပ) စြမးအင စမခကမားေဆာကလပမႈက အားေပးရန ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရ မားက ခြငျပသငသည။ အပငး ၄.၂ တြငေဖာျပခသကသ႔ ဤစနစမားက ပဂၢလကက႑ ရငးႏးျမႇပႏမႈျဖင ေငြေၾကးေထာကပကညႏငၿပး ျမနမာ ႏငင၏ လပစစစနစခႏငရညက တးတကျမငမားေစရနႏင ေစးႏႈနးေလာခ ရန အေထာကအကျဖစေစႏငသည။ ထငးႏငင၏ SPP စမခကသည အပငး ၄.၂ တြင စာေဖာျပခကအေနျဖင ေဖာျပပါရသည လပစစ/စြမးအင ဝနႀကးဌာန အရာရမားႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး စြမးအငဝနႀကးမား အေနျဖင ေလလာသငသည နမနာတစချဖစသည။

၅။ နညးပညာပငးႏင ဘ႑ာေငြေၾကးပငးဆငရာ နားလည တတကြမးမႈတြင စြမးအငက႑ဆငရာ ဝနႀကးမားႏင အႀကးတနးအရာရႀကးမားအတြက သငတနး

ျပညနယ/တငးေဒသႀကးစြမးအငဝနႀကးမား၊ အႀကေပးမားႏင လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာနမားမ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရအရာရႀကးမား အေနျဖင စြမးအငက႑စမခကမား၏ နညးပညာပငးဆငရာႏင ဘ႑ာေငြ ေၾကးဆငရာပငးတြင သငတနးလအပသည။ အစးရအရာရႀကးမားအေနျဖင စမခက၏ေငြေၾကးပငးဆငရာ ဆးျဖတခကမားအတြက အဓကအေရး ပါသည အခကအလကမားႏင ကြမးကငမႈရရမည။ စြမးအငထတလပရန ပမးမကနကေငြက ႏႈငးယဥတြကခကျခငး၊ နညးလမးအသြယသြယ အတြက သဘာဝပတဝနးကငဆငရာႏင လမႈေရးဆငရာ ကနကေငြ မားႏင ကနကေငြ ရရမည အကးအျမတမားက ဆနးစစမႈမားက ထည သြငးလက စြမးအငနညးပညာအမးမး၏ အေျခခကသည အခက အလကလကၡဏာမားႏင ကနကေငြမား ပါဝငပါသည။

53

၆။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအငဂငနယာမား

အေစာပငးတြင ေဖာျပထားသကသ႔ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးဝနႀကး မားတြင သတ ႔ကယပင ဝနထမးမားမရေခ။ ျပညနယမားႏင တငး ေဒသႀကးမားတြင အလပလပေနသည အငဂငနယာမားသည လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာနမား လကေအာကရ လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာန၏ ဝနထမးမားျဖစၾကသည။ ေမးျမနးခသမားစြာက ျပညနယမားႏင တငး ေဒသႀကးမားတြင စြမးအငဆငရာ စမခကမားက လပေဆာငေနၾကသည အငဂငနယာမားက သငတနးေပးရနအတြက အႀကျပခၾကသည။ လပစစ /စြမးအငဝနႀကးဌာနအဆငမ စတငလပေဆာငသငၿပး ျပညနယမားႏင တငးေဒသႀကးမားမ သတ႔၏ဝနထမးမားက ပ႔လႊတရန ဖတေခၚသငသည။ ထကသ႔သငတနးမးကပငလင အထးသျဖင လပစစ/ စြမးအငဝနႀကးဌာန မားတြင ျပညေထာငစမအရာရႀကးမားက မၾကာခဏ အလညက ေျပာငး ေရႊ ႔ရသညအတြက ျပညနယ/ တငးေဒသႀကးအဆငတြင မညသကစစဥ မညႏင သတငးအခကအလကစေဆာငးမႈ၊ ဆနးစစမႈ၊ ပစထတမႈစသျဖင လပငနးစဥက မညသ "ပငဆငသည" မာ ေမးခြနးထတစရာပင။ အျခားအႀကျပခကမာ ၿမ ႔နယအဆငတြင လပကငေနၾကသည လပစစ ျဖန႔ျဖးေရးအငဂငနယာမားအတြက စြမးအငစနစမားတြင နညးပညာပငး ဆငရာ သငတနးေပးရနျဖစသည။

ဓာတအားလငးျပငပ၊ ေကးရြာအဆင စြမးအငႏင အေသးစားဓာတအားလငးမားအတြက အႀကျပခကမား

၁။ ဓာတအားလငးျပငပစြမးအငဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအတြက ျပညနယ/တငးေဒသႀကးႏင ျပညေထာငစအဆင စညးမဥးစညးကမးမားက ခမတကငသးျခငး

အထကတြင ေဖာျပပါရသကသ႔ GIZ ႏင ေကးလကဖြ႕ၿဖးေရးဥးစးဌာန (DRD) တ႔သည အေသးစားဓာတအားလငး ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈအတြက စညးမဥးစညးကမးမၾကမးမားက ခမတခၿပး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရအမားစမား၏ ကယစားလယမားႏင ထစညးမဥးစညးကမးမားက ေဆြးေႏြးခၿပး လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာနသ႔ စဥးစားရန တငသြငးခသည။ ျပညေထာငစႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆငမားတြင ခမတကငသး ခလင ဤစညးမဥးစညးကမးမားက အေသးစားဓာတအားလငးမားတြင ရငးႏးျမႇပႏျခငး၊ ေကးလကေဒသဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ အရနအဟနျမငလာ ေစရနႏင ျပညေထာငစ၏ လပစစမးလငးေရးပနးတငမား ေအာငျမငေစရန အေထာကအကျဖစေစမည။

အေသးစားဓာတအားလငးတညေဆာကရန ကနကေငြေလာချခငး

လပငနးစစဥလညပတရာတြင ထေရာကအကးရစြာလပေဆာငႏငသည အတြက တညေဆာကေရးႏင တက႐ကကနကျခငးမရသညကနကေငြမား (soft costs) က ေလာခရမညျဖစၿပး စညးမဥးစညးကမးမားကလညး အစတအပငးမားတြင ကနကေငြမားက ေလာခေျပာငးလရမည။

ဓာတအား႐အသးခမႈက တးျမႇငၿပး စေပၚေငြမားက ျပနလညေပးေခရမည။

အေသးစားဓာတအားလငးမား၏ အကးအျမတျဖစထြနးမႈႏင လပစစ စြမးအငရရမႈေၾကာင စးပြားေရးအကးအျမတမားသည ဓာတအား႐က အသးခမႈအေပၚ မားစြာမတညသည။ လကနာရမညစညးကမးမားက ခမတျခငးျဖင အေသးစားဓာတအားလငးမားအားလးသည လပငနး လညပတသည ပထမနစအတြငးတြင ၇၀ - ၈၀% အထ အသးျပႏငမည။

စမခကအေကာငအထညေဖာမႈက တးတကေခတမေအာင လပေဆာငရမည။

ေဒသအေပၚ အေျခခ၍ ေနရာေရြးခယမႈ၊ လပေဆာငႏငမႈအေျခအေနႏင လပငနးပးေပါငးညႇႏႈငးမႈက ယေန႔ထကမားစြာပ၍ ေခတမတးတကေအာင လပေဆာငရမည။

ဆး႐ႈးမႈနညးပါးေအာင ယႏရားမားက ျပငဆငခမတပါ။

ကညပပး၍ ေလာေပါေပးၿပးလငပင အေသးစားဓာတအားလငးစမခကမားႏင ယငးတ႔က တညေဆာကသည စြမးအငဝနေဆာငမႈကမၸဏမား၏ ဆး႐ႈးႏငမႈ အလားအလာႏငပတသက၍ အျမငသေဘာထားမားက ေလာခရမည။

အေသးစားဓာတအားလငးမားအား ပပး ကညမႈပစ အမးအစားအသစမားက ေရးဆြခမတပါ။

လကရ DRD/ကမ ၻာဘဏတ႔၏ ပပးကညမႈပစသည ယခအခနတြင ေနာကထပအရငးအႏးမားက ျမႇပႏရနမျဖစႏငဘ သတ႔ဘာသာလညး ထေရာကလေလာကသည အတငးအတာသ႔ ရရႏငလမမညမဟတေခ။

၁

၂

၃

၄

၅

ဇယား (၁၀)။ ျမနမာႏငငတစဝမးလးတြင ေကးရြာအဆင အေသးစားဓာတအားလငးမား အရနအဟနျမႇငလပေဆာငေရးအတြက မေဘာင

ရငးျမစ။ Smart Power Myanmar

54

၂။ အေသးစားဓာတအားလငးတညေဆာကသမား၏ စးရမပပနမႈက ႀကတငကာကြယျခငး

အေသးစားဓာတအားလငး တညေဆာကမႈႏင လငစငခထားေပးျခငး သ႔မဟတ လပပငခြငေပးသည သေဘာတည ခကမားအတြက လမးညႊန ခကမားအားလးတြင ျပညေထာငစဓာတအားလငး ေရာကလာခနတြင ေလာေၾကးေပးရန အာမခသည စာပဒတစပဒပါရရန လအပသည။ ထသ႔ေသာ အကာအကြယေပးမႈမရဘ စမခကလပေဆာငသမားႏင ရငးႏးျမႇပႏသမားအေနျဖင ေကးရြာအဆင ဓာတအားလငးအေသးစား မားက ရငးႏးျမႇပႏရန တြန႔ဆတေနလမမညျဖစၿပး ႏငငအေနျဖငလညး ဓာတအားလငးျပငပ တညေဆာကမႈဆငရာ ပနးတငမားေအာငျမငႏငလမမညမဟတေခ။

၃။ ရမးျပညနယႏင အျခားလပေဆာငႏငသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမားတြင အေသးစားေရအားလပစစ တညေဆာကမႈက ပပးကညေပးျခငး

အခနး ၄ တြင ေဖာျပထားသကသ႔ HyCEM ၏လပငနးမားက အေသး စားေရအားလပစစတြင ရငးႏးျမႇပႏမႈက တးခ ႔ႏငရန မလပကငရေသး သည ႀကးမားသည အလားအလာေကာငးမားစြာရေနၿပး ျပညနယ စညးမဥးစညးကမးမားျဖင အေသးစား ေရအားလပစစတညေဆာကမႈက ပပးကညႏငေၾကာငး ညႊနျပလကရသည။ ၁ မဂၢါဝပထကေသးငယသည အေသးစား ေရအားလပစစ လပငနးေပါငး ၅၀၀၀ ေကာက တညေဆာက ၿပးစးၿပး ထပမ၍လညး လအပပါသည။ မဝါဒခမတသမားသည ရပရြာ ျပညသလထမားအား လပစစမးေပးႏငသည ေဒသတြငးအေသးစား လပစစဓာတအားလငးမား ထပမတညေဆာကႏငေရးအတြက ပပး ကညသငၿပး ယငးတ႔သည ျပညေထာငစဓာတအားလငးႏင ခတဆက လပေဆာငရန မလအပေခ။

၄။ ျမနမာႏငငရ ေကးရြာအဆငမးေပးႏငသည အေသးစား ဓာတအားလငးမားက အရနအဟနျမႇငလပေဆာငႏငသည အေသးစတရငးလငးသည မေဘာငတစခ

အေသးစားဓာတအားလငးမားႏငပတသက၍ ADB ၏ စမးသပစမခကႏင DRD ၏ ဆကလကလပေဆာငလကရ သည အေသးစားဓာတအားလငး တးခ႕မႈသည လပငနးေနရာမားက မညသ႔ေရြးခယႏငသည၊ မညသ႔ ေငြေၾကးပပးႏငသည၊ မညသ႔တညေဆာက လညပတႏငသညႏင ရပရြာ မားတြင လကေတြ႕၌ မညသ႔လပေဆာငသညစသည အေသးစားဓာတအားလငးမားႏငပတသကသည အေတြ႕အႀကမား ႀကးႀကးမားမားရရခ ၿပးျဖစသည။ သ႔ရာတြင အတငးအတာအားျဖင ေကးလကေဒသ စးပြားေရး ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈက ျမႇငတငရနအတြက လအပသည အေသးစားဓာတအား လငးမား စစဥလပေဆာငမႈတြင လပငနးကနကေငြမား တငးတာျခငး၊ ေကးရြာမား၏ လအပခကမားက စစစတြကခကျခငး၊ စမကနးအေကာင အထညေဖာမႈက ျပနလညတညေဆာကျခငးႏင လပငနးအတြကပပး ေငြက ဆးျဖတျခငးကသ႔ေသာ အေျခခအခကမားႏငပတသက၍ တည သည လပကငပစနစတစခလအပပါသည။ Smart Power Myanmar လပငနးမေရးဆြခမတထားသည ဇယား ၁၀ က ျမနမာႏငငတြင ေကးရြာ အဆင အေသးစားဓာတအားလငးမား တညေဆာကမႈက ရငးႏးျမႇပႏလာ ေစရနႏင အရနအဟနျမႇငတငရနအတြက တစေျပးညမေဘာငတစခက ေဖာျပေပးထားသည။

၅. ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမားအတြက အေသးစားဓာတအားလငးမားတြင နညးပညာပငးဆငရာ သငတနး

လာမညႏစအနညးငယမားအတြငးတြင ေကးရြာအဆင အေသးစားဓာတ အားလငးမား အေရအတြကမားသည ၂၀၂၁ ခႏစတြင အမေထာငစေပါငး ၃၅၀၀၀ ရရမညဆသည ႏငငေတာအဆင မးလငးေရးစမကနးလာထား ခက (ကမ ၻာဘဏ ၂၀၁၅) က ျပညမေစရန ဆကလက၍ မားျပားလာ လမဥးမညျဖစသည။ ေကးလကေဒသဖြ႕ၿဖးတးတကေရးဌာန၊ ဖြ႕ၿဖးေရး အဖြ႕အစညးမား၊ ပဂၢလကက႑တ႔၏ စတဝငစားမႈအေနအထားျဖင အေသးစားဓာတအားလငး တညေဆာကမႈသည ဤလာထားခကက ေကာငးစြာေကာလြနပါလမမည။ ထ႔ေၾကာင ေကးရြာအဆင အေသးစား ဓာတအားလငးမားႏင ပတသကသည နညးပညာပငး၊ ေငြေၾကးပငးႏင လပငနးလညပတမႈအပငးတြင ဌာနမားက ပပးေပးျခငးအပါအဝင စနစ တက၊ တစႏငငလးအတငးအတာျဖင သငတနးက ျပညနယ/တငးေဒသ ႀကးအစးရမားအားေပးရန အေရးႀကးေပလမမည။

55

အခပပ

ဇယား (၁၁)။ ဤသေတသနအတြက ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမား အကဥးေဖာျပခက

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး

သြားေရာကခခန

ေတြ႕ဆ ေမးျမနးခသည

အေရအတြက

ေမးျမနးခသ အေရအတြက

ျပညနယ-တငး ေဒသႀကးအစးရ

ေတြ႕ဆခသအေရအတြက

ျပညနယ-တငး ေဒသႀကးအစးရ

ျပညေထာငစအစးရ

အနနဂအပဂၢလက က႑

ႏငငတကာဖြ႕ၿဖးတးတကေရး

အဖြ႕မား

ရနကန ေမ၊ ဇလငႏင ေအာကတဘာ၂၀၁၈

၂၄ ၃၈ ၁ ၆ ၀ ၉ ၁၂ ၁၀

ေနျပညေတာ ေမ ၁၈ ၁၁ ၂၀ ၀ ၀ ၁၆ ၀ ၀ ၃

ပခး ဇလင ၁၈ ၁ ၃ ၃ ၀ ၀ ၀ ၀ ၀

ရမးျပညနယ ဇလင ၁၈ ၅ ၁၂ ၆ ၂ ၀ ၃ ၁ ၀

တနသၤာရ ဇလငႏင ေအာကတဘာ၂၀၁၈

၄ ၄ ၁ ၀ ၀ ၁ ၂ ၀

ဘနေကာက ဩဂတ ၁၈ ၂ ၂ ၀ ၀ ၀ ၁ ၁ ၀

စစေပါငး ၄၇ ေမးျမနးခ

၇၈ ပတသကဆကစပ သမား

၁၁ ၈ ၁၆ ၁၄ ၁၆ ၁၃

အခပပ (က)

အစရငခစာက ပပးေပးသည ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမား

56

ႏငငတစဝမးလးရ လပစစမးလငးမႈတြငကြာဟမႈအေျခအေနက လပစစမးရရမႈႏႈနးျပ ေျမပျဖင ေဖာျပေပးထားသည။ အာရေဖာငေဒးရငး (The Asia Foundation) သည လမႈ၊ စးပြားႏင သဘာဝ ပတဝနးကငဆငရာ ညႊနးကနးအမးမးျဖင ၿမ႕နယအဆငအခကအလကမားက စစညး၊ ခြျခမး စတျဖာျပခၿပး ႏငငတစဝမးရ တးတကဖြ ႔ၿဖးမႈအေျခအေနမားႏင ကြာဟမႈမားက ပ၍ရငးလငးစြာ ျပသႏငရနႏင နားလညႏငရန ၿမ႕နယအဆငေျမပမားက ေရးဆြထားသည။ ၿမ႕နယအဆငေျမပ တြင လပစစမးရရမႈ သတငးအခကအလကမားက ၾကည႐ႈရာတြင ျခားနားကြာဟခကမားမာ အလလပင သသာထငရားေနသည။ (ပ ၁၈ ကၾကညပါ။)

ညအလငးေရာငမား၊ ၿဂဟတမားမ လပစစမးလငးေရးႏင ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈက ပေဖာျခငး

ၿမ ႔ႀကးမားႏင ၿမ ႔မားတြင ညအခနလငးသည မးေရာငက ၿဂဟတတငးတာမႈမား အသးျပျခငးျဖင “ညမးေရာငမား” သည လပစစမးလငးမႈႏင (စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ)က ခန႔မနးရန နညးလမး ေကာငးတစခပငျဖစသည။ ေလလာခကမားက ႏငငေပါငးမားစြာတြင ညအခနမးအလငးေရာငႏင ဂဒပအၾကား ဆကစပမႈရသညဟ အတညျပခၾကသည။ ဤနညးလမးက စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ ဆငရာ သတငးအခကအလက အကန႔အသတရသည သ႔မဟတ အခနအလက မရရႏငသည ေနရာမားတြင အသးျပေလရသည။ ညမးအခကအလကက အမးသားသမဒၵရာႏင ေလထရပဝနး အပခပစမမႈဌာနမ စမအပခပသည ေကာငးကငၿဂဟတမားမ အခကအလကမားက ခြျခမး၊ စတျဖာဆနးစစသည ကာကြယေရးမးေလဝသၿဂဟတ စမကနးမရရသည။(Fox and Verrucci ၂၀၁၇)

၂% - ၁၅%၁၆% - ၂၉%၃၀% - ၄၅%၄၆% - ၇၅%၇၆% - ၉၉%

ပ (၁၈)။ ျပညေထာငစအဆင (ပငမ) လပစစဓာတအားလငးႏင

ခတဆကထားသည အမေထာငစရာခငႏႈနး

ရငးျမစ။ အာရေဖာငေဒးရငး၏ ၿမ ႔နယအဆင အခကအလကမား

အခပပ (ခ)

ျမနမာႏငငတြင လပစစမးလငးေရးႏင ပမးမလတစဥးခငး အသးျပသ စြမးအငပမာဏ

လပစစမးလငးေရးတြင ၿမ ႔ျပ-ေကးလကကြာဟမႈမား

ပ (၁၇) တြငေဖာျပသကသ႔ ၿမ ႔ျပအမေထာငစ ေျခာကစတြင ငါးစထကပ၍ (၈၅ ရာခငႏႈနး)မာ မးရရၾကၿပး ေကးလကေဒသတြငမ ခတဆကမႈႏႈနးမာ ေလးအမေထာငစတြင တစစ (၂၀၁၇ စာရငးအရ) ျဖစသည။

ပ (၁၇)။ ပငမလပစစဓာတအားလငးႏင ခတဆကထားသည ျမနမာအမေထာငစရာခငႏႈနး

၂၀၀၅ မ ၂၀၁၇ ခႏစအတြငး ပငမဓာတအားလငးႏင ခတဆကထားသည အမေထာငစရာခငႏႈနး

၂၀၀၅

IHLCA၂၀၀၆ ၂၀၀၇ ၂၀၀၈ ၂၀၀၉ ၂၀၁၀

IHLCA၂၀၁၁ ၂၀၁၂ ၂၀၁၃ ၂၀၁၄ ၂၀၁၅

MPLCS

၂၀၁၆ ၂၀၁၇

MPLCS

၉၀%

၈၀%

၇၀%

၆၀%

၅၀%

၄၀%

၃၀%

၂၀%

၁၀%

၀%

ျပညေထာငစ ၿမ ႔ျပ ေကးလက

၆၃.၅%

၂၂.၇%

၆.၁%၁၀.၁%

၂၈.၀%၃၃.၆%

၁၄.၃%

၂၄.၇%

၄၂.၂%

၈၅.၄%၈၄.၆%၇၇.၅%

ရငးျမစ။ CSO ၂၀၁၇

လပ

စစမး

ရရသ

ညအ

မေထ

ာငစရ

ာခငႏ

ႈနး

57

၁၉၉၂

၁၉၉၃

၁၉၉၄

၁၉၉၅

၁၉၉၆

၁၉၉၇

၁၉၉၈

၁၉၉၉

၂၀၀၀

၂၀၀၁

၂၀၀၂

၂၀၀၃

၂၀၀၄

၂၀၀၅

၂၀၀၆

၂၀၀၇

၂၀၀၈

၂၀၀၉

၂၀၁၀

၂၀၁၁

၂၀၁၂

၂၀၁၃

ႏငငေတာအဆငမးလငးမႈ ရနကနမးလငးမႈ ႏငငဂဒပ

၆၀၀

၅၀၀

၄၀၀

၃၀၀

၂၀၀

၁၀၀

၀

ပ (၁၉)။ ႏငငေတာအဆငလပစစမးလငးမႈတြင အေျပာငးအလမား၊ ရနကနမးအလငးေရာငရရမႈႏင ႏငင၏ဂဒပ (မတခက၊ ၂၀၀၃ လပစစမးလငးမႈ = ၁၀၀)

ရငးျမစ။ Fox ႏင Verrucci, ၂၀၁၇

ပ (၂၀)။ ျမနမာႏငငရ ျပညနယမားႏင တငးေဒသႀကးမားတြင

ညအခနမးအလငးေရာငမား

ရငးျမစ။ National Oceanic and Atmospheric Adminis-tration, Defense Meteoro-logical Satellite Program—operational Linexan System nightime lights data, coded to township level by The Asia Foundation

ပ ၁၉ တြင ကာလအလက ညမးအလငးေရာငႏင ဂဒပတ႔အၾကား ဆကစပ ပက ေဖာျပလကရသည။ ယေက (အဂၤလန) ႏငငမ သေတသနပညာရင မားက ျမနမာတစႏငငလးအတြက ညအခန မးလငးမႈႏငပတသကသည အခကအလကမားႏင အထးသျဖင ရနကနၿမ႕တြင ၁၉၉၂ ခႏစမ ၂၀၁၃ ခႏစအတြငး ကာလအတြက စစညးခသည။ ၂၀၁၀ ႏင ၂၀၁၁ ခႏစမားအတြက တငးတာမႈပငးတြင အမားမားရခသညအတြက ထးျခားသည သတငးအခက အလကမားျဖစသြားေစခေသာလညး ဆကစပမႈအပငးမာ အေတာပင အား ေကာငးပါသည။ သေတသနပညာရငမားက အခကအလကကြျပားမႈရျခငးမာ ၂၀၀၈ ခႏစေမလတြင ျမနမာႏငငတြင တကခတခသည ဆငကလး နာဂစ မနတငးေၾကာင အေျခခအေဆာကအဦမား မားစြာပကစးသြားခသည အတြက ျဖစႏငသညဟ ေတြးထငၾကပါသည။ (Fox ႏင Verrucci ၂၀၁၇)

အာရေဖာငေဒးရငးသည ၿမ႕နယအဆငအထ ျမနမာတစႏငငလး၏ ည- မးအခကအလကကလညး သေကၤတအမတအသားမားလညး ျပလပခသည။ တစႏငငလးအတြက ထြကရလာသည ညမးမား ေျမပက ပ ၂၀ တြင ေဖာျပ ထားပါသည။ ျမနမာႏငငအေနျဖင ရငဆငေနရသည စးပြားေရးႏင စြမးအင ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈဆငရာ စနေခၚမႈမားက ဂရပပျဖင ေဖာျပထားပါသည။

လတစဥးခငးအသးျပႏႈနးႏင ဆကလကတးျမငလာႏငသညအေနအထား

ျမနမာႏငင၏ လပစစလအပခကတးတကလာမႈအေျခအေနက နားလည သေဘာေပါကရနအတြက ျမနမာႏငင၏ လပစစသးစြမႈက ေနာကခအေျခ အေနအျဖစထားၾကညလင မားစြာအသးဝငႏငပါသည။ အာဆယႏငငမား တြင အနမ႔ဆး လပစစမးရရသည ႏႈနးထားရ႐မမက ၂၀၁၆ ခႏစတြင တစႏစလးတြင ၂၃၅ ကလဝပျဖင အနမဆး တစဥးခငး၏ လပစစမးသးစြမႈ ႏႈနးထားသာရပါသည။ (ပ ၂၁) တစေန႔လင တစကလဝပ၏ သးပႏစပမသာ ပမးမသးစြမႈ ႏႈနးထားရသည။ ယငး(ပမာဏ)သည ေအာကပါလပငနးမား အနက တစခကသာ လပေဆာငႏငရန လေလာကပါသည။51

58

ျမနမာ

ကေမ ၻာဒးယား

ဖလစပင

လာအ

အငဒနးရား

အာဆယ

ဗယကနမ

ထငး

မေလးရား

ဘ႐ႏငး

စငကာပ

ပ (၂၁)။ ေဒသတြငးတြင ျမနမာႏငင၏ လပစစမးအသးျပမႈ၊ အာဆယႏငငမားတြင တစဥးခငးအသးျပႏႈနး

ရငးျမစ။ ASEAN Centre for Energy – 2018, based on 2016 data

၀ ၂၀၀၀ ၄၀၀၀ ၆၀၀၀ ၈၀၀၀ ၁၀၀၀၀

လပစစအသးျပမႈႏႈနးထား (ကလဝပ/တစဥးခငး)

၂၀၁၀-၂၀၁၁ ၂၀၁၁-၂၀၁၂ ၂၀၁၂-၂၀၁၃ ၂၀၁၃-၂၀၁၄ ၂၀၁၄-၂၀၁၅ ၂၀၁၅-၂၀၁၆

ပ (၂၂)။ ျမနမာလပစစအသးျပမႈ၊ ၂၀၁၀ - ၂၀၁၆ (ယနစမား ကလဝပ/တစဥးခငး/တစႏစ)

ရငးျမစ။ MOEE

၁၁၁

၁၃၅၁၄၅

၁၆၉

၁၉၈

၂၃၅

၂၅၀

၂၀၀

၁၅၀

၁၀၀

၅၀

၀

59

• ေရးစတင တယလေဗးရငး (ပလာစမာ) တစလးက ႏစနာရမ သးနာရခန႔ ၾကညရန သ႔မဟတ စတငသစ (LCD) တယလေဗးရငးတစလးၾကညရန

• မးလးငယ သးလးက ၂၄ နာရမးေပးရန

• လပစစေရေႏြးအးႏငေရေႏြးအး ေျခာကႀကမ သ႔မဟတ ခနစႀကမမတညရန

• ဒကခစေတာ ကြနပတာတစလးက ၁၀ နာရမအသးျပရန

ေဒသတြငး အေျခအေနမားႏင ၾကညလင ျမနမာႏငင၏ တစဥးခငး လပစစဓာတအားအသးျပမႈသည လာအႏငင သ႔မဟတ အငဒနးရား ႏငငထက ၂.၅ ဆ ေလာနညးၿပး အာဆယႏငငမားအားလး ပမးမ အသးျပမႈထက ၄ ဆနညး၍ ထငးႏငငထက ၉ ဆႏင စငကာပနငငထက ၂၈ ဆေလာနညးသည။ သ႔ေသာ အမေထာငစမား လပစစမးရရ၍

ပ (၂၃)။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လဥးေရႏင တစဥးခငး လပစစဓာတအား သးစြမႈ

၀ ၁ ၂ ၃ ၄ ၅ ၆ ၇ ၈

လဥးေရ (သနး)

လပစစဓာတအား အသးျပမႈ (ကလဝပ/အမေထာငစ/ႏစ)

၀ ၁၀၀ ၂၀၀ ၃၀၀ ၄၀၀ ၅၀၀ ၆၀၀ ၇၀၀ ၈၀၀

ရငးျမစ။ population data from CSO 2017;electricity consumption data from MOEE 2013.

လပစစဓာတအား သးစြမႈလဥးေရ

ရခင

ခငး

တနသၤာရ

ကခင

ဧရာဝတ

စစကငး

ရမး

ပခး

ကယား

ကရင

မြန

မေကြး

မႏေလး

ေနျပညေတာ

ရနကန

စးပြားေရးမား တးတကလာကာ သးစြသမားက လပစစပစၥညးမားပမ ဝယယသညႏငအမ လငျမနစြာေျပာငးလႏငသည။ ပ ၂၂ တြင တစဥးခငး လပစစအသးျပမႈ ၂၀၁၁ မ ၂၀၁၆ ခႏစအတြငး ႏစဆမက တးတက လာမႈက ျပသေနသည။

ျမနမာႏငငက အာဆယႏငငမားႏင ႏႈငးယဥျခငးမ ျမနမာႏငငအတြငးရ ျပညနယမားႏင တငးေဒသႀကးမားႏင ႏႈငး ယဥႀကးလင ကြာဟခက မားမာ ပ၍ပငႀကးမားလသည။ ပ ၂၃ တြင ျပညနယမားႏင တငးေဒသႀကး ၁၄ ခတ႔တြင တစဥးခငး လပစစအသးျပမႈႏင လဥးေရႏစခစလးက ျပသထားသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး သးခသာလင ကလဝပ ၃၀၀/လတစဥး/ႏစ ထကပသးၾကၿပး ခနစျပညနယ/တငးေဒသႀကးတ႔တြင ၁၀၀ ကလဝပ/လတစဥး/ ႏစ ထကေလာနညးၿပး ေလးျပညနယ/တငး ေဒသႀကးမား(တနသၤာရ၊ ခငး၊ ရခငႏင ကခင) မာမ ၅၀ ကလဝပ/လတစဥး/ႏစထကေလာနညး အသးျပၾကသည။

60

၂၀၃၀ ခႏစတြင ၁၀၀ ရာခငႏႈနး လပစစမးလငးေရး ကတကဝတႏင လပစစမးလငးသညႏႈနး ေလာနညးေနေသးသည အေျခအေနတြင ျမနမာအစးရအေနျဖင ထတလပမႈစြမးရညသစႏင ထပမလအပခက မားက ျဖညဆညးရမည စနေခၚမႈျဖင ရငဆငရပါလမမည။

ႏငငေတာအဆင စြမးအငစမခန႔ခြမႈေကာမတသည ႏစႏစတငေအာင သးသပေလလာ၊ တငပငေဆြးေႏြးၿပးေနာက ျမနမာႏငငအမးသားအဆင စြမးအငဆငရာ မဟာဗဟာက ၂၀၁၅ ခႏစဒဇငဘာလတြင ထတျပနခ သည။ စာမကႏာ ၉၄၃ မကႏာထသည ျမနမာႏငင၏ စြမးအငဖြ႕ၿဖး တးတကမႈဆငရာ မေဘာငတစခက တငျပထားသည။ အပငး ၂.၅ ပ ၉ တြင ေတြ႕ျမငခရသညအတငး လအပခကနညးပါး၊ အလယအလတႏင အျမငမားဆး အေျခအေနမားအတြက လအပခကက ခန႔မနးခကလညး ပါရသည။ ၂၀၁၆ ခႏစတြင တပဆငထတလပခသည စြမးအငႏငပတ သကသည လပစစ/ စြမးအငဝနႀကးဌာနမ အခကအလကမားကလညး ပတြင ေဖာျပထားသည။ လအပခကက ခန႔မနးရာတြင အမနတကယထတလတသညစြမးအငထက မားစြာနညးပါးေနသညမာ ထငရားပါသည။ လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာန၏ အခကအလကမားအရ ၂၀၁၅ ႏင ၂၀၁၆ ခႏစထတလပသည လပစစပမာဏ၏ ၁၀ ရာခငႏႈနးခန႔က ႏငငျခားသ႔

လပေဆာငလကရသည စြမးအငစက႐စမကနးမား (ဩဂတလ ၂၀၁၈)

စဥ အပစြမးအငသးစက႐ေလာငစာ

အမးအစားမဂၢါဝပ ေရအားလပစစ စမခကမား မဂၢါဝပ

ေနစြမးအငသး စမခကမား

မဂၢါဝပ

၁ သထ CCGT(WB) သဘာဝဓာတေငြ႕ ၁၀၆ ကငးတအထကပငး ၅၁ မငးဘး (Green Earth) ၁၇၀

၂ ျမငးၿခ CCGT (Semcorp) သဘာဝဓာတေငြ႕ ၂၂၅ ရရြာ အထကပငး ၂၈၀ ဝမးတြငး (ACO) ၁၅၀

၃ ဘးလငးဓာတေငြ႕အငဂင သဘာဝဓာတေငြ႕ ၁၁၀ ေပါငးေလာငးအလယပငး ၁၅၂ နဘးအင (ACO) ၁၅၀

၄ ျမနေအာငဓာတေငြ႕အငဂင သဘာဝဓာတေငြ႕ ၂၀ ဒးဒတ ၆၀

၅ ရြာမ CCGT(WB) သဘာဝဓာတေငြ႕ ၂၂၅ သေ႒း ၁၁၁

၆ အလ LNG (Toyothai) သဘာဝဓာတေငြ႕ ၃၅၆ ေရႊလ (၃) ၆၇၁

၇ ကနေဘာက LNG(Total & Siemens)

သဘာဝဓာတေငြ႕ ၁၃၅၀ မငးဝ ၆၆

၈ ျမငးၿခဓာတေငြ႕အငဂင သဘာဝဓာတေငြ႕ ၉၀ ဘလးေခာငး အထကပငး ၃၀

၉ ေကာကျဖ CCGT သဘာဝဓာတေငြ႕ ၁၃၅ နနးေပၚ ၂၀

၁၀ မးေလာငခင LNG (Zhefu) သဘာဝဓာတေငြ႕ ၁၃၉၀

၁၁ သထ (UREC Phase II) သဘာဝဓာတေငြ႕ ၁၀၆

၁၂ ေရႊေတာင (Daewoo) သဘာဝဓာတေငြ႕ ၇၃

၁၃ ဘးလငး CCGT (JICA) သဘာဝဓာတေငြ႕ ၃၀၀

၁၄ ဘးလငးဓာတေငြ႕အငဂင သဘာဝဓာတေငြ႕ ၉၀

စစေပါငး ၄၅၇၆ ၁၄၄၁ ၄၇၀

ဇယား (၁၂)။ လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာနမ စစဥလပေဆာငလကရသည စြမးအငစက႐စမကနးမား

တငပ႔ခသည။ ထ႔အျပင ဓာတအားစက႐မားအတြက ပမနထနးသမးေရးႏင ျပျပငေရးမားအတြက အခနလအပသညအတြက သမးထားသည စြမးအင အခ ႔ စနစတြင လအပသည။

စြမးအငထတလပမႈ

ျမနမာႏငငတြင ဓာတအားစက႐စစေပါငး ၈၃ ႐ရသည။ (ပ ၂၄)

• ဓာတေငြ႕ေလာငစာသးစက႐ (၂၀)

• ရမးျပညနယ၊ ကခငျပညနယႏင စစကငးတငးေဒသႀကးတ႔တြင အမားဆးတညရသည လညပတေနသည ေရအားလပစစစက႐ (၆၂) ႐ (ယငးတ႔အနက ၃၅ ခမာအေသးစား လပစစစက႐မားျဖစ သည။)

• ရမးျပညနယတြငတညရသည ေကာကမးေသြးေလာငစာသးစက႐ တစ႐တ႔ျဖစသည။

ဇယား ၁၂ သည ၂၀၁၈ ခႏစ ဩဂတလအထ ကာလအတြငး လပစစ/စြမးအငဝနႀကးဌာနမ စစဥလပေဆာငလကရသည စြမးအငစက႐စမကနး မားက ေဖာျပထားသည။

အခပပ (ဂ)

စြမးအငက႑ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈအတြက အစအစဥမား

61

လပငနးေဆာငရြကႏငမႈအေျခအေနက ဆနးစစေလလာလကရသည စြမးအငစက႐စမကနးမား (ဩဂတလ ၂၀၁၈)

စဥ အပစြမးအငသးစက႐ေလာငစာ

အမးအစားမဂၢါဝပ

ေရအားလပစစ စမခကမား

မဂၢါဝပေနစြမးအငသး စမခကမား

မဂၢါဝပ

၁ ၿမတ LBN (KPMI) သဘာဝဓာတေငြ႕ ၆၆၂ ေရႊလ(၂) ၅၂၀ ေရႊဘ (Quasar) ၁၀၀

၂ သလဝါ LNG (ဂပန) သဘာဝဓာတေငြ႕ ၁၀၀၀ ေရႊကင floating solar (Suneap)

၅၀

၃ ကြမးၿခကနး LNG (GS) သဘာဝဓာတေငြ႕ ၁၅၀၀

၄ ကြမးၿခကနး Elephant Point (Exxon) သဘာဝဓာတေငြ႕ ၁၂၀၀

၅ ေဒၚျငမး CCGT (PTTEP) သဘာဝဓာတေငြ႕ ၁၂၀၀

စစေပါငး ၅၅၆၂ ၅၂၀ ၁၅၀

စစေပါငး(အားလး)(အတညျပၿပးႏင ဆနးစစေနသညအဆင)

၁၀၁၃၈ ၁၉၆၂ ၆၂၀

ရငးျမစ။ MOEE 2018A

6254

ကခင8 P, 520 MW0 P, 0 MW0 P, 0 MW

ရမး14 P, 660 MW0 P, 0 MW0 P, 0 MW

မႏေလး6 P, 1,251 MW0 P, 0 MW2 P, 282 MW

ကယား2 P, 196 MW0 P, 0 MW0 P, 0 MW

ကရင0 P, 0 MW0 P, 0 MW0 P, 0 MW

မြန0 P, 0 MW0 P, 0 MW2 P, 280 MW

တနသၤာရ0 P, 0 MW0 P, 0 MW0 P, 0 MW

ရနကန0 P, 0 MW0 P, 0 MW7 P, 578 MW

P MW

ပခး13 P, 392 MW0 P, 0 MW2 P, 90 MW

ဧရာ၀တ0 P, 0 MW0 P, 0 MW0 P, 0 MW

ရခင0 P, 0 MW0 P, 0 MW1 P, 180 MWေနျပညေတာ2 P, 420 MW0 P, 0 MW0 P, 0 MW

မေကြး13 P, 392 MW0 P, 0 MW2 P, 90 MW

ခငး0 P, 0 MW0 P, 0 MW0 P, 0 MW

စစကငး3 P, 420 MW0 P, 0 MW0 P, 0 MW

ပ (၂၄)။ ေဒသအလက ဓာတအားလငးစက႐မားျပသသည ျမနမာႏငငေျမပ

ရငးျမစ။ Eurocham Myanmar 2017

ေရအားလပစစ Hydropower ေကာကမးေသြး Coal ဓာတေငြ႕ Gas ဓာတအားလငးအေရအတြကႏင အမးအစားတပဆငစြမးအငပမာဏ

63

အခပပ (ဃ)

ျမနမာစြမးအငက႑တြင အလရင(အဖြ႕အစညး) မား၏ ပပးကညမႈ

အလရငး(အဖြ႕အစညး) မား၏ ပပးကညမႈ ၿခငေဖာျပခက

ဇယား (၁၃) သည စြမးအငမဝါဒႏငစမကနးေရးဆြျခငး၊ စညးမဥး၊စညးကမးမား၊ ဘ႑ာေရးပငးဆငရာ ေရရညတညတ ခငၿမႏငမႈႏင ရငးႏးျမႇပႏမႈ စသည အဓကနယပယမားတြင ေငြေၾကးပပးသမား၏ ပပးကညမႈက အေသးစတ ကယကယျပန႔ျပန႔ ၿခငသးသပေဖာျပထားသည။ ထ႔ေနာက ပပးသအသးသး၏ မၾကာေသးမကာလက အဓကစြမးအငက႑ လပငနးမားကလညး အကဥးခပေဖာျပထားပါသည။

ဇယား (၁၃)။ ျမနမာစြမးအငက႑တြင ႏငငတကာေငြေၾကးပပးသည(အလရင) အဖြ႕အစညးမား၏ ပပးကညမႈအေပၚ ၿခငေဖာျပခက

မဝါဒႏင စမကနးေရးဆြျခငး အရငးအျမစဆငရာ အစအစဥေရးဆြျခငး

• စြမးအငမဝါဒမား၊ စြမးအငဆငရာ မဟာဗဟာ (ADB) • ေရအားလပစစသဘာဝပတဝနးကငႏင လမႈေရးရာစခနစညႊနးမား ေကာငးမြနတးတကေစေရး SEA (IFC)

• IHA လပထးလပနညး၊ ေရအားလပစစဆငရာ စခနစညႊနးမား၊ ေရအားလပစစလပငနးဆငရာ ကြနရကႏင သတငးအခကအလကမား (NVE)

• လပစစက႑ဖြ႕ၿဖး တးတကမႈအစအစဥ၊ လပစစဆငရာ မဟာဗဟာ (JICA)

• ဓာတေငြ႕ႏင သဘာဝဓာတေငြ႕ရညဆငရာ စးပြားေရးေဘာဂေဗဒႏင အစအစဥေရးဆြျခငး (WB)

• ႏငငေတာအဆငလပစစမးလငးေရးစမကနး၊ ပထဝအေန အထား တငးတာမႈဆငရာ (geospatial) အစအစဥေရးဆြျခငး (WB)

• ေနစြမးအငသး အေသးစားဓာတအားလငး (တညေဆာကျခငး)ဆငရာ စးပြားေရးလပငနးပစ (ADB)

• ေလအား (Wind) mesoscale ေလလာခက (DFID)

• RE ၏ ဓာတအားလငးေပါငးစပမႈ (USTDA, WB)

• လပစစစြမးအငျပညပမတငသြငးႏငမႈနညးလမးအမးမး (ADB, WB)

ေကးလကေဒသမးလငးေရးတြင ရငးႏးျမႇပႏျခငး

• ပငမဓာတအားလငးမလပစစမးလငးေရး (ADB, JICA, KfW, WB)

• ဓာတအားလငးျပငပလငးမားမ လပစစမးလငးေရး (DFID, KfW, KOICA, WB)

ရငးျမစ။ MOEE 2018

ထတလပမႈအတြက ရငးႏးျမႇပႏျခငး

• ျပညသပင၊ ေရအားအေျခခ (AFD, JICA)

• ျပညသပင၊ ဓာတေငြ႕အေျခခ (JICA, WB)

• ပဂၢလက၊ဓာတေငြ႕အေျခခ (IFC, အလရငမးစ)

ပ႔လႊတျခငးႏငျဖန႔ျဖးျခငး(T&D)အတြက ရငးႏးျမႇပႏျခငး

• ၅၀၀ ေကဗြ ပ႔လႊတျခငး (JICA,Korea, others)

• 230 ေကဗြ ပ႔လႊတျခငး (ADB,JICA,WB)

• ျဖန႔ျဖးျခငး (ADB,JICA)

စညးမဥး၊စညးကမးမား ဘ႑ာေရးဆငရာ ေရရညတညတခငၿမႏငမႈ

• လပစစဥပေဒမားတြငပါရသည စညးမဥးစညးကမးမား (ADB, WB)

• ဘ႑ာေရးဆငရာ ေရရညတညတခငၿမမႈရေစရန လပေဆာငမည လပငနးအစအစဥ (WB)

• Grid code (NVE) • အခေၾကးေငြဆငရာ သးသပခကႏင ဘ႑ာေငြေၾကးပငးဆငရာ အားေကာငးေအာငလပေဆာငျခငး (WB)

• PPP အတြက အသးျပရန ပစမား (template documents) (IFC, JICA)

• ဓာတအားလငးျပငပလပစစမးေပးေရးလပငနးမား တးျမႇငလပေဆာငျခငး (GIZ, DFID)

64

အခပပ (င)

သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ အကးဆကဆနးစစေလလာခကမားအတြက စမခကမားက အမးအစားခြျခငး။

ဤအပငးသည အခပပ (၁)၊ ျမနမာႏငင၏ သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ အကးဆကဆနးစစေလလာခကလပငနးစဥမားမ ေကာကႏႈတတငျပထားျခငးျဖစသည။ (MECF ၂၀၁၅)

ဆနးစစေလလာခက၏ ရညရြယခကမားအတြက စးပြားေရးလပငနးမားက အမးအစားခြျခငး။

က) ဤအခပပသည အဆျပသည မညသညစမခက သ႔မဟတ လပငနးအတြကမဆ IEE လအပမညလား။ EIA လအပမညလား ဆသညက လမးညႊနေပးထားသည။ အကယ၍ IEE သ႔မဟတ IEA လပေဆာငရန လအပသညဟ ဆးျဖတခလင ထဆးျဖတခက ၏ အကးဆကအေနျဖင စမခက သ႔မဟတလပငနးက အဆျပသအေနျဖင အဆျပသည စမခက သ႔မဟတ လပငနးႏငပတ သက၍ သငေတာသည EMP တစခက ျပငဆင၊အတညျပခကရယ၍ အေကာငအထညေဖာရန တာဝနရပါသည။ ထဆးျဖတ ခကက အယခဝငျခငးက EIA လပငနးစဥအတငး လပေဆာငရမည။

ခ) ရၿပးသားစမခကတစခ၏ စမခကလပေဆာငသတစဥးသည စမခက သ႔မဟတ လပငနးက တးခ ႔လပကငရန ရညရြယလင ဌာနအေနျဖင ယငးတးခ႕လပေဆာငသည စမခက သ႔မဟတ လပငနးအတြက ေနာကထပ ဆနးစစေလလာရန IEE ၊ EIA သ႔မဟတ EMP ပစတစခခလအပျခငးရ၊ မရက ဆးျဖတရာတြင ေအာကတြင ခြျခားသတမတထားသည အမးအစားႏင အရြယအစားပမာဏက အေျခခ၍ စဥးစား၊ အသးျပရမည။

ဂ) ေအာကေဖာျပပါ အမးအစားခြျခားခကတြငပါရသည ထတလပသည စြမးရညက ထတလပသညစြမးရညစစေပါငး (ဥပမာ - စြမးအငထတလပမႈအတြက တပဆငထားသည စြမးရည) အျဖစ တကရငးလငးစြာ မေဖာျပထားလင အကးဝငသည စြမးအင (အနမ႔ဆး)အဆငမာ ပမနလပေဆာငလညပတရာမ စစေပါငးထတလပသညထြကႏႈနးပငျဖစသည။

ဃ) ဝနႀကးဌာနအေနျဖင လပငနးစဥ၏ အပဒ ၃၀ အရ လအပလင ဤအခပပက ရဖနရခါ အဓပၸာယဖြငဆခြင၊ ရငးလငးခြငႏင ျပငဆငခြငရသည။

ဇယား (၁၄)။ စြမးအငက႑စမခကမားအတြက သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ ဆနးစစေလလာခကမားလပေဆာငရန လအပသညလပငနးမားက အမးအစားခြျခားျခငး

စဥ စးပြားေရးလပငနးအမးအစားIEE ပစ စးပြားေရးလပေဆာငခကမား

အတြက သတမတခကစႏႈနးIEE ပစ စးပြားေရးလပေဆာငခကမား

အတြက သတမတခကစႏႈနး

အထးရငးႏးျမပႏမႈစမခကမား

၁ အစးရအဖြ႕ သ႔မဟတ သမၼတ သ႔မဟတ လႊတေတာမဆးျဖတခသည ရငးႏးျမႇပႏသည စမခကမား

-- အရြယအစားအားလး

စြမးအငက႑ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ

၂ ေရအားလပစစထတလပမႈစက႐မား စကတပဆငအား≥ ၁ မဂၢါဝပ သ႔ေသာ < ၁၅ မဂၢါဝပႏင ေရကာတာပမာဏ (အျပညအဝေပးႏငသည အတငးအတာ) ၂၀,၀၀၀,၀၀၀ m3 ႏင ေရေလာငကန နယပယ (အျပညအဝေပးႏငသည အတငးအတာ) <၄၀၀ ha

စကတပဆငအား ≥ ၁၅ မဂၢါဝပ သ႔မဟတ ေရကာတာပမာဏ (အျပညအဝေပး ႏငသညအတငးအတာ) ≥၂၀,၀၀၀,၀၀၀ m3 သ႔ ေရေလာငကနနယပယ (အျပညအဝေပးႏငသည အတငးအတာ) <၄၀၀ ha

၃ ႏကလးယားစြမးအငစက႐မား -- အရြယအစားအားလး

၄ သဘာဝဓာတေငြ႕ သ႔မဟတ ဇဝဓာတေငြ႕ စြမးအငစက႐မား

စကတပဆငအား ≥ ၅ မဂၢါဝပ သ႔ရာတြင < ၅၀ မဂၢါဝပ

စကတပဆငအား ≥ ၅ မဂၢါဝပ သ႔ေသာ <၅၀မဂၢါဝပ

65

၅ ေကာကမးေသြး ေလာငစာသး စြမးအငစက႐မား

စကတပဆငအား ≥ ၁ မဂၢါဝပ သ႔ေသာ <၁၀မဂၢါဝပ

စကတပဆငအား ≥ ၁၀ မဂၢါဝပ

၆ စြန႔ပစပစၥညးမားမစြမးအငထတလပသည စက႐မား

စကတပဆငအား ≥ ၅၀ မဂၢါဝပ ဝနႀကးဌာနမ စမခကသည EIA လပေဆာငရန လအပသည လပငနးမားအားလး

၇ ဘမအပစြမးအငသးစက႐မား စကတပဆငအား ≥ ၅ မဂၢါဝပ သ႔ရာတြင <၅၀မဂၢါဝပ

စကတပဆငအား ≥ ၅၀ မဂၢါဝပ

၈ ကြနဘငးဆငကယ (ေပါငးစပ လညပတသည) စြမးအငစက႐မား (ဓာတေငြ႕ ႏင ေျမစြမးအင)

စကတပဆငအား ≥ ၅ မဂၢါဝပ သ႔ရာတြင <၅၀မဂၢါဝပ

စကတပဆငအား ≥ ၅၀ မဂၢါဝပ

၉ ဘမအပစြမးအငသးစက႐မား (နပါတ ၄၊ ၅၊ ၆၊ ၇ ႏင ၈ရ အမးအစားမားမဟတ သည)

စကတပဆငအား ≥ ၅ မဂၢါဝပ သ႔ရာတြင <၅၀မဂၢါဝပ

စကတပဆငအား ≥ ၅၀ မဂၢါဝပ

၁၀ ေလစြမးအငသး ဓာတအားစက႐မား စကတပဆငအား ≥ ၅ မဂၢါဝပ သ႔ရာတြင <၅၀မဂၢါဝပ

စကတပဆငအား ≥ ၅၀ မဂၢါဝပ

၁၁ ေနစြမးအငသး ဓာတအားစက႐မား စကတပအား ≥ ၅၀ မဂၢါဝပ ဝနႀကးဌာနမ စမခကသည EIA လပေဆာငရန လအပသည လပငနးမားအားလး

၁၂ တနခါမႈျဖင ကနးတြငးေရနႏငသဘာ၀ ဓာတေငြ႕စမးသပရာေဖြျခငးလပငနး

အရြယအစားအားလး

၁၃ ကနးတြငးေရနႏငသဘာဝဓာတေငြ႕ စမးသပတးေဖာျခငးလပငနး

-- အရြယအစားအားလး

၁၄ ကနးတြငးေရနႏငသဘာဝဓာတေငြ႕ ထတလပေရး တြငးမားတးေဖာျခငးႏင ထတလပျခငးလပငနးမား၊ ပကလငးသြယတနးျခငးအပါအဝင သယယ ပ႔ေဆာငျခငးလပငနးမား၊ မႈတထတျခငးစခနး၊ စပတငျခငးစခနးႏင သေလာငျခငးလပငနးမား၊ အေထာကအကျပလပငနးမားႏင ရပဆငးျခငး လပငနးမား

-- အရြယအစားအားလး

၁၅ တနခါမႈျဖင ကမးလြနေရနႏင သဘာဝဓာတေငြ႕ စမးသပ ရာေဖြျခငးလပငနး

အရြယအစားအားလး --

၁၆ ကမးလြနေရနႏငသဘာဝဓာတေငြ႕ စမးသပတးေဖာျခငးလပငနး

-- အရြယအစားအားလး

၁၇ ကမးလြနေရနႏငသဘာဝဓာတေငြ႕ ထတလပေရး တြငးမားတးေဖာျခငးႏင ထတလပျခငးလပငနးမား၊ ပကလငး သြယတနးျခငးအပါအဝင သယယ ပ႔ေဆာငျခငးလပငနးမား၊ မႈတထတ ျခငးစခနး၊စပတငျခငး စခနးႏငသေလာင ျခငးလပငနးမား၊ အေထာကအကျပ လပငနးမားႏငရပဆငးျခငးလပငနးမား

-- အရြယအစားအားလး

66

၁၈ ေရနခကစက႐ သ႔မဟတ သဘာဝ ဓာတေငြ႕စက႐ (ေရနဓာတေငြ႕ရည(LPG) စကေမာငးဆ(Mo Gas)၊ ေရနဆ၊ ဒဇယ၊ မးထးဆ၊ ဓာတဆ၊ ကတရာေစး၊ ႏငလြန ကတရာ၊ ကန႔ႏင intermediate products e.g. Propane/propylene mixtures, virginnaphtha, middle distillate and vacuum distillate for the petrochemical industry

-- အရြယအစားအားလး

၁၉ သဘာဝဓာတေငြ႕ထတကနပစၥညးမား ျပျပငသန႔စငထတလပျခငးလပငနး (သဘာဝဓာတေငြ႕မ မကသေနာႏင Naptha, gasoline, kerosene, disel fuel, waxes, lubes ကသ႔ေသာ ေရနဓာတေငြ႕ ရညထတကနပစၥညးမားထတလပျခငး)

-- အရြယအစားအားလး

၂၀ သဘာဝဓာတေငြ႕ရညထတလပျခငး လပငနး

-- အရြယအစားအားလး

၂၁ ေရနႏငသဘာဝဓာတေငြ႕ သယ/ပ႔စခနး တညေဆာကျခငးလပငနး

-- အရြယအစားအားလး

၂၂ ေရနသေလာငကန သ႔မဟတ သဘာဝဓာတေငြ႕ေလာငကန တညေဆာကျခငးလပငနး

ေရနသေလာငႏငမႈ တန ၁၀,၀၀၀ ေအာက ဓာတေငြ႕သေလာငႏငမႈ တနခန ၂၅၀၀ ေအာက

ေရနသေလာငႏငမႈ တန ၁၀,၀၀၀ ႏငအထက ဓာတေငြ႕သေလာငႏငမႈ တန ၂၅၀၀ ႏငအထက

၂၃ ေရနသ႔မဟတသဘာဝဓာတေငြ႕ပကလငးသြယတနးျခငး သ႔မဟတ ျဖန ျဖးျခငး စနစတညေဆာကျခငးလပငနး

< ၁၀ ကလမတာ ≥ ၁၀ ကလမတာ

၂၄ ဓာတေငြ႕ရည(LPG)၊ သဘာဝဓာတေငြ႕(CNG)အပါအဝင စကသးဆအေရာငးဆငလပငနး

သေလာငႏငမႈ ၁၀ ကဗမတာ (လတာ ၁၀,၀၀၀) ႏငအထက

ဝနႀကးဌာနက EIA ျပလပရန လအပသညဟ သတမတသညစမကနးအားလး

၂၅ ေရနအေျချပေအာဂနစဓာတေဗဒပစၥညးမား ထတလပျခငးလပငနး

-- အရြယအစားအားလး

၂၆ လပစစ ဓာတအားလငးသြယတနးျခငး ≥ ၁၁၅ ေကဗြ သ႔ေသာ < ၂၃၀ေကဗြ ဝနႀကးဌာနက EIA ျပလပရန လအပသညဟ သတမတသည စမကနးအားလး

၂၇ လပစစဓာတအားလငးသြယတနးျခငး ≥ ၂၃၀ေကဗြ ဝနႀကးဌာနက EIA ျပလပရန လအပသညဟ သတမတသည စမကနးအားလး

၂၈ ဗ႔အားျမင (၂၃၀ေကဗြႏင ၅၀၀ ေကဗြ) ဓာတအားခြ႐မား

≥ ၄ ဟကတာ ဝနႀကးဌာနက EIA ျပလပရန လအပသညဟ သတမတသည စမကနးအားလး

67

အခပပ (စ)

ADB ျမနမာ၏ ပငမဓာတအားလငး ျပငပ ျပညၿမစြမးအင စမးသပလပကငမႈစမခက

စမခကပစ

ေကးလကေဒသဖြ႕ၿဖးေရးဥးစးဌာန (DRD) ႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားႏငအတပးေပါငး၍ အေကာငအထညေဖာခသည ADB ျမနမာ၏ ပငမဓာတအားလငးျပငပ ျပနျပညၿမစြမးအင စမးသပလပကငမႈစမခကတြင အဓကအပငး သးပငးပါရပါသည။ (၁) စမးသပ အေသးစားဓာတအားလငးမား (၂) ပထဝဝငအေနအထားႏင ေဒသအေျခအေန ဆကစပတငးတာ အစအစဥေရးဆြျခငး (geospatial planning) ႏင ပငမဓာတအားလငးျပငပ ရငးႏးျမႇပႏမႈအစအစဥႏင (၃) အေသးစားဓာတအားလငး ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ အတြက အစးရ၏ စြမးေဆာငရညေကာငးမြနလာေစေရး စမကနးတ႔ျဖစသည။

ဤစမခကသည ျမနမာႏငငရ ရြာသ/ရြာသားမားအတြက ေနစြမးအငသး အေသးစားဓာတအားလငးမားက စနစတကတညေဆာကရန လမးသစထြငအားထတချခငးျဖစသညအတြက မတတမးတငေဖာျပသငပါသည။ စမခကသည ပစၥညးဝယယရာတြင တငဒါေခၚယၿပး သးစြသက ဝနေဆာငမႈအတြက ႀကတငေပးေခသည ေပးၿပးသြား (pay-as-you-go) ပစက အသးျပခသည။

၂၀၁၅ ခႏစမ ၂၀၁၇ ခႏစအထ၊ စမခကသည ႏငင၏အပပငးေဒသ (မေကြး၊မႏေလးႏငစစကငးတငးေဒသႀကးမား)ရ ရြာေပါငး ၁၂ရြာတြင ေနစြမးအငသး အေသးစား ဓာတအားလငးမားက ေအာငျမငစြာတပဆငေပးခသည။ ယငးတ႔တြင သးျခားရပတညသည (stand-alone) စမကနး ၁၀ခ၊ ဒဇယႏင ေရာစပထတလပသညစနစျဖင တစခႏင ရြာသ႔ ပငမဓာတအားလငး ဝငေရာကလာလင ခတဆကႏငေစရန ပငမဓာတအားလငး၏ စခနစညႊနးမားျဖင တညေဆာကခသည စမခကတစခတ႔ပါဝငသည။ (ဇယား ၁၅ က ၾကညပါ။) ADB မ စစေပါငးလပငနးကနကေငြ၏ ၈၀ ရာခငႏႈနးက ေငြေၾကးေထာကပေပးၿပး ေကးလကရပရြာလမႈအသငးအဝငးမ ၂၀ ရာခငႏႈနး ထညဝငသည။

ပ (၂၅)။ ဘယဘကပ၊ ADB ၏ စမးသပေနစြမးအငသး အေသးစားဓာတအားလငးမား၏ အစတအပငးအျဖစ တပဆငသည PV အေသးစားဓာတအားလငး ယာဘကပ၊ စြမးအငက ဘကထရအတြငးထညသြငးသမးသညေနရာ၊ စမးသပေနစြမးအငသးအေသးစားဓာတအားလငး၏ အစတအပငး

ရငးျမစ။ ADB 2017B

စမခက၏ ေနာကထပအစတအပငးမာ ပထဝဝငအေနအထားႏင ေဒသအေျခအေနဆကစပ အစအစဥေရးဆြျခငး၊ ျမနမာႏငငရ ျပနျပညၿမစြမးအငသး ပငမဓာတအားလငးျပငပ လငးရငးႏးျမႇပႏမႈအစအစဥႏင မေကြး၊ မႏေလးႏင စစကငးတငးေဒသႀကးမားတြင ျပနျပညၿမစြမးအငသး အေသးစားဓာတအားလငးမားအတြက အခြငအလမးမားက စမခက အေကာငအထညေဖာသမားအား ေဖာထတလပေဆာငရာတြင အေထာကအကျဖစေစရန အြနလငး ပထဝအေနအထားျဖင ဝကဘဆဒတြငအသးျပႏငသည ေျမပ နညးစနစတစခတ႔ ပါဝငပါသည။ (ပ ၂၆) စမခကမ စမခက၏ တတယအစတအပငးတြငပါဝငသည စြမးရညျမႇငတငေရးသငတနးအမးမးမ သငတနးမတစမားႏင ျပနျပညၿမစြမးအင အသးျပသည အေသးစားဓာတအားလငး ၁၂ ခ၏ အေတြ႕အႀကမားႏင သငခနးစာမားက မတတမးတငထားသည လမးညႊနစာအပတစအပကလညး ထတေဝခသည။ (ADB 2017B) ဤလမးညႊနသည အစးရဝနထမးမား၊ RE အေကာငအထညေဖာသမားႏင ရငးႏးျမႇပႏမႈျပလပႏငသမားက အေထာကအကျဖစေစရနႏင ျမနမာႏငင တြင အေသးစားဓာတအားလငးစမခကမား အေကာငအထညေဖာလပေဆာငမႈအတြက ေလလာသငယစရာ သငခနးစာအခ႕က ေဝမေပးရန ရညရြယပါသည။

68

စမခကမားမ ရရသညသငခနးစာမား

အထကတြင အေသးစားဓာတအားလငး စမးသပစမခက ၁၂ ခ အေကာင အထညေဖာရာတြင ရရခသည အဓကသငခနးစာမားက အကဥးခပ ေဖာျပထားသည။

ရပရြာျပညသလထ ပးေပါငးပါဝငမႈႏင စညး႐းျခငး၊ ေဆြးေႏြးပြမားက အႀကမႀကမျပလပမႈမား ပါဝငသည ရပရြာျပညသလထႏင ထေတြ႕ ဆကဆျခငးသည ေအာငျမငသည အေသးစားဓာတအားလငး စမးသပ စမခကမား၏ အေရးပါသညအစတအပငးတစခ ျဖစခသည။ ဤထေတြ႕ ဆကဆမႈသည ကာလၾကာရညစြာ ဆကထနးထားရန ခကခသည အတြက ေနာငလပကငမည အေသးစားဓာတအားလငးစမခကမားကလပေဆာငရာတြင ရြာမစတဝငစားသည ဟဆသညႏငတစၿပကနက တညး ခကျခငးတပဆငလပေဆာငမႈက စတငသငသည။ ရြာသရြာသား မားသည ညအခနတြင လၿခေရးအတြက အားေကာငးေစသည လမးမး မားတပဆငမႈက အထးသျဖင သေဘာကၾကၿပး ယငးအတြက ေငြေပး ရမညဆပါကလညး ေပးလၾကသည။ ေငြေပးသညစနစမားကလညး ျပငဆငေျပာငးလလြယသည ပစမးျဖစသငၿပး ရြာသားမား၏ဝငေငြရရ သည ရာသအလကအေျခအေန၊အေနအထားက ထညသြငးစဥးစား သငသည။ အစးရအေနျဖင အနာဂတတြင အေသးစားဓာတအားလငးတညေဆာကမႈအတြက ျပငဆငရာတြင သငတနးအစအစဥတစခတြင ယငးသငခနးစာမားက ထညသြငးသငသည။

ပ (၂၆)။ မေကြး၊မႏေလးႏငစစကငးတငးေဒသႀကးမားရ အေသးစား ဓာတအားလငးအသစမား စမကနးေရးဆြရနအတြက ပထဝအေနအထားျဖင ဝကဘဆဒတြင ေျမပဆြသည နညးစနစ (Geospatial web-mapping tool)

ရငးျမစ။ Cader 2018 and http://adb-myanmar.integration.org

ဇယား (၁၅) ADB ၏ ပပးမႈျဖင ျပညၿမစြမးအငသး အေသးစားဓာတအားလငး စမးသပစမခကမား

ၿမ ႔နယ ရြာအမေထာငစအေရအတြက

လဥးေရPV စြမးအင (ကလဝပ)

ဘကထရ စြမးအင

(ကလဝပ)

စစေပါငး ကနကေငြ

(S)အမးအစား

မေကြးတငးေဒသႀကး

သရက ဂမဏ ၁၉၇ ၉၃၂ ၇.၂ ၅၇.၆ ၇၃,၃၅၀ သးျခားရပတည

ဆငေပါငဝ ကနးသာ ၂၇၀ ၂၁၇၀ ၈.၇ ၆၃.၃ ၈၂,၃၆၈ သးျခားရပတည

မငးဘး ေပါကေလးပင ၈၉ ၃၃၆ ၄.၉ ၅၇.၆ ၄၄,၁၀၀ ဒဇယေပါငးစပ

ေရနေခာငး ကကဂြ ၃၃၀ ၁၆၅၄ ၁၃ ၉၂.၂ ၁၀၂,၃၀၀ သးျခားရပတည

စလငး ကနးသာ ၁၄၃ ၆၂၅ ၆.၅ ၃၈.၄ ၅၀,၈၃၂ သးျခားရပတည

ေပါက မနးကနး ၁၅၇ ၈၃၆ ၆.၀ ၄၆.၁ ၅၀,၈၅၆ သးျခားရပတည

မႏေလးတငးေဒသႀကး

ေကာကဆည ျမငးခညႏင ၃၁၇ ၉၂၅ ၁၀.၈ ၈၆.၄ ၉၈,၅၈၀ဓာတအားလငးႏင ခတဆကရနအသင

ေညာငဥး စကန ၂၀၀ ၉၇၇ ၉.၈ ၁၁၅.၂ ၇၅,၀၀၀ သးျခားရပတည

ေကာကပနးေတာငး ၾကကဆေတာ ၁၀၃ ၄၈၄ ၄.၉ ၅၇.၆ ၈၇,၉၈၀ သးျခားရပတည

ေတာငသာ စြနးလြနး ၁၁၀ ၆၅၄ ၄.၉ ၅၇.၆ သးျခားရပတည

စစကငးတငးေဒသႀကး

စစကငး ဥးအငကြနး ၁၇၀ ၅၆၉ ၆.၀ ၄၆.၁ ၁၀၂,၇၇၀ သးျခားရပတည

ခငဥး ေရာကသစကန ၁၆၅ ၆၆၈ ၇.၀ ၆၁.၄ သးျခားရပတည

ရငးျမစ၊ ADB 2017A

69

အစးရ၏ စြမးေဆာငရည၊ ေကးလကေဒသဖြ႕ၿဖးေရး ဥးစးဌာနသည အခ ႔နယပယမား အထးသျဖင GIS တြင အလြနပငကြမးကငၾကပါသည။ သ႔ေသာ အခ႕ေနရာမား တစနညးအားျဖင နညးပညာပငးဆငရာ အေသး စတ အခကအလကမားႏင ဝယယေရး၊ ကြမးကငပညာရငမားက သငတနးေပးျခငး၊ အေသးစားဓာတအားလငး နညးပညာႏင ဒဇငး၊ ဥးတညေနရာမားက ဆနးစစခကႏင မတာခမားႏင ေငြေပးမႈစနစမား အပါအဝင အေသးစားဓာတအားလငးမားအတြက စးပြားေရးလပေဆာင မႈပစမားတြငမ စြမးရညျမႇငတငေပးရန လအပပါသည။ DRD ႏင MOEE အတြက ေနာကထပသငတနးတစခမာ ေနစြမးအငအျပင အျခား ျပနျပည ၿမစြမးအငနညးပညာမားႏင ရငးႏးကြမးဝငမႈရေစရနအတြက အႀကျပလ ပါသည။ သ႔မသာ အျခားနညးပညာမားက အသးျပထားသည ရၿပးသား အေသးစားဓာတအားလငးမားက ေကးလကမးလငးေရးအစအစဥတြင ထညသြငးႏငမည ျဖစသည။

ေကးလကမးလငးေရးတြင ပတသကဆကစပေနသည ဝနႀကးဌာနမား အၾကား ပးေပါငးလပေဆာငမႈ၊ သငတနးမား ေပးရာတြင ေကးလကမးလငး ေရးတြင ပတသကဆကစပေနသည အနညးဆး ဝနႀကးဌာန ငါးခႏင ဌာနမားစြာအၾကား ပးေပါငးလပေဆာငသငသည။

ပထဝအေနအထားဆငရာ ဝကဘဆဒတြင ေျမပျဖငေဖာျပသညနညး စနစ၏ အကးေကးဇးမား၊ မေကြး၊ မႏေလးႏင စစကငးတငးေဒသႀကး အတြက ေရးဆြခသည အခမအသးျပႏငသည နညးစနစမာ အေသးစား ဓာတအားလငးအသစ မား အေကာငအထညေဖာရန စစဥသညသမား အတြက မားစြာအေထာကအကျဖစေစခသည။ ထလပေဆာငႏငမႈက အျခားေနရာမားသ႔ တးခ ႔ျခငးျဖင အလြနအသးဝငသည အစအစဥေရးဆြ ေသာ နညးစနစတစခ ျဖစေစႏငသည။

စညးကမးခမတျခငးဆငရာ/မဝါဒစနေခၚမႈမား၊ ျပညၿမစြမးအငသး အေသး စားဓာတအားလငးမားက အသးျပသည လပစစမးလငးေရးစမခကမားသည မဟာဓာတအားလငးေရာကရလာလင ေစးပေပါ၍ မားစြာေလာေပါ သည ႏႈနးထားျဖင လပစစဓာတအားမားရရလာမညအတြက လကရစနစ မားႏင ရငးႏးျမႇပႏသမားက အကာအကြယေပးႏငသည စညးမဥးဥပေဒ မားမရျခငးသည ဆက၍ အႏရာယရႏငသညအေျခအေနတြင ရေနပါ လမဥးမည။

70

အခပပ (ဆ)

ျမနမာႏငငရ အေသးစားဓာတအားလငးမား

စမာတပါဝါျမနမာ (Smart Power Myanmar)၊ ေကးလကမးလငးေရးႏင စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးတးတကမႈအတြက အေသးစားဓာတအားလငးမား တညေဆာကျခငး

၂၀၁၈ ခႏစေမလတြင စတငခသည Smart Power Myanmar သည သးစြသအေျချပေျဖရငးခကမား၊ ေရရည လမႈစးပြား ဖြ႕ၿဖး တးတကမႈႏင ၿပးျပညစသည ေျပာငးလမႈက ဗဟျပ၍ အလအပဆးသမားအား လပစစမးရရေစမည မဝါဒမားႏင မနကနသည မကလးမား ေဆာငၾကဥးေပးျခငးျဖင လကေတြ႕ကၿပး ဗဟခပကငမႈေလာခသည ျပညၿမစြမးအငျဖင ေဂဟစနစကတညေဆာက ေနသည။ Smart Power Myanmar အေနျဖင အေသးစားဓာတအား လငးေထာငေပါငးမားစြာႏင အျခားေကးလကေဒသ မးလငးေရးလပငနးမားက ပပးကညရန ေဒၚလာသနးေပါငးရာခ၍ စစညးလပေဆာငရန ရညရြယပါသည။ Smart Power Myanmar က တညေထာငသညအဖြ႕ဝငမားတြင ေရာခဖလားေဖာငေဒးရငး၊ ကမ ၻာဘဏ၊ USAID ႏင ႐းမ (Yoma) Strategic Holdings တ႔ပါဝငပါသည။

၂၀၁၉ ခႏစ ပထမသးလပတအတြငး ထတေဝမည Smart Power ၏ “ဗဟခပကငမႈေလာခသည စြမးအငေစးကြက ဆနးစစ ေလလာခက” တြင မနကနသည မကလးမား (အကးအျမတမား) ႏင စညးမဥးစညးကမးခမတမႈ မားျဖင ပငမဓာတအားလငးျပငပရ လဥးေရ၏ ၈၈ ရာခငႏႈနးေကာက လႊမးၿခေပးလက ၂၀၃၀ ခႏစတြင ျမနမာႏငငတြင အျမတအစြနးရရႏငသည အေသးစား ဓာတအားလငးေပါငး ၂၄,၀၀၀ က တညေဆာကႏငလမမညဟ အႀကျပထားသည။

သ႔ရာတြင အေသးစားဓာတအားလငးမားက ျမနမာျပညသ၊ ျပညသားမားအား ေခတမစြမးအငဆငရာ ဝနေဆာငမႈမား၏ အကး ေကးဇးမားက အျပညအဝေဆာငၾကဥးေပးႏငရနႏင အေကာငအထညေဖာသမား၏ ဘ႑ာေငြေၾကး တညတမႈႏစခစလးအတြက အျပညအဝအသးချခငးမးျဖစရန အေရးႀကးလသည။ စမာတပါဝါျမနမာ၏ စအးအျဖစသည ရစခတဟယရဆနက ျပနာက ေအာကပါအတငး ေျပာၾကားခသည။

ယေန႔အထ တညေဆာကခတ အေသးစားဓာတအားလငးေတြန႔ လပစစမးရတသေတြဟာ စြမးအငက ထထေရာကေရာက အသးျပတ ပစၥညးေတြန႔ စြမးအငက တကယသးေအာင ႀကးပမးတာမးမရသလ အလပအကငန႔ ဝငေငြေတြရရႏငတ အေသးစား စကပးေရးန႔ပတသကတလပငနးလမး ကနထတလပမႈအတြက အသးခတာမးလ မရသေလာကဘ။ ကယျပန႔တ စးပြားေရးေဂဟစနစ ဒါမမဟတ ကနၾကမးကေနကနေခာေရာငးတအထ လပေဆာငမႈေတြန႔ အျခား စးပြားေရးလပငနးေတြန႔ ခတဆက၊ဆကစပတာမရဘး။ “ေဆာကလက... ၿပးရငျဖစလာလမမယ”ဆတာဘ။ ဒါေပမ ဒလျဖစမေန တာေတာ ကဆးတာဘ။ ေကးလကမးလငးေရးမာ သးစြသေတြက စကပစၥညးေတြန ႔ပတသကၿပး ပညာေပးတာန႔ ဒလပစၥညးကရယာေတြဝယရင အတးႏႈနးနညးနညးေလးန႔ ဝယလရတစနစေတြက ေသခာစမကနးထမာ ထညဆြဖ႔ လတယဆတာ သမငးက သကေသခေနတယ။

Smart Power Myanmar သည ရပရြာလမႈအဖြ႕အစညးမားႏင စြမးအငက စးပြားေရးလပငနးမားလပကင၍ ဝငေငြရရႏငသည ကနထတလပမႈလပငနးမား တညေထာငရနႏင အျပနအလနအားျဖင အသးျပမႈက တးျမႇငျခငး ျဖင အေသးစားဓာတအားလငး မား၏ စးပြားေရးအေျခအေနမားတးတကလာေစရန လပကငလကရသည။

ဟာရဆနက ဆကလကေျပာၾကားရာတြင -

လကေတြ႕ကတ ကနထတလပငနးေတြကေဖာထတဖ႔ Smart Power Myanmar က ခတဆကလပေဆာငဖ႔၊ ပစၥညးကရယာေတြန႔မတဆကေပးဖ႔၊ အေသးစားစးပြားေရးလပငနးေတြ တညေထာငတ ေနရာမာပပးကညဖ႔ ကနၾကမးကေန ကနေခာထတလပေရာငးခတလပငနးစဥမာ ႀကေတြ႕ရတအခကအခေတြက ေျဖရငးဖ႔အတြက ရပရြာလမႈအဖြ႕အစညးေတြ စြမးအငဝနေဆာငမႈကမၸဏေတြန႔ တက႐ကအလပလပမ အဖြ႕တစဖြ႕က စစဥခတယ။ ေနာကထပ အေရးပါတ ကၽြနေတာ တ႔ ကငတြယဖ႔လပေနတကစၥကေတာ သးစြသေတြအတြက အထးဒဇငးေရးဆြထားတ ေငြေၾကးပပးတပစန႔ ေစးႏႈနး သကသာအကးမားတ ပစၥညးကရယာေတြက ကယကယျပန ျပန အသးျပႏငဖ႔ပါဘ။

Smart Power Myanmar အေနျဖင အေသးစားစးပြားေရးလပငနးမားအတြက စကယႏရားမား၊ စးပြားျဖစသး စကပစၥညးကရယာမား၊ အမသးလပစစပစၥညးမား၊ လပစစမးခတဆကမႈမားအတြက ေငြေၾကးရယရာတြင အေထာကအကျဖစေစသည Energy Impact Fund က စတငလပေဆာငေနၿပျဖစသည။ Smart Power Myanmar မဖြ႕စညးခ သည ေကးရြာမးလငးေရးေကာမတမား(VECs)ဟ လသမားသည အပခပစမမႈဆငရာ ဖြ႕စညးပတစခမတဆင ေခးေငြမားက ေခးယရရႏငသည။ ဤေကာမတမားက Pact ၏ အေသးစားေခးေငြႏင ရပရြာလမႈအဖြ႕အစညးမား အားေကာငးခငမာလာေစေရး စနစမားက နမနာယခသည။ VECs မားက

71

ေငြေၾကးပပးၿပး သတ႔က အမေထာငစမား သ႔မဟတ ေဒသတြငးရ စးပြားေရးလပငနးမားက ေငြျပနေခးၿပး ရရသညအတးမားက ထနးသမးထားသည။ အရငးေငြက Smart Power သ႔ျပနေပးၿပး ထရနပေငြျဖင အျခားရပရြာအဖြ႕အစညးမားအေနျဖင ျပနလည လညပတသးစြႏငသည။ (လညပတသးစြႏငသည။) တျဖညးျဖညးအရနရလာၿပး ေရရညေျဖရငးႏငမည နညးလမးမား လအပ လာသညႏငအမ ထနညးစနစမားသည ေနာငတြင စးပြားျဖစပစမားအျဖစသ႔ ေျပာငးလလာႏငသည။

ဆယလလာ ေမာစငပစ၊ ႐းမ မကခ႐ပါဝါ

လငျမနစြာတးတကလာသည နညးပညာမားႏငအတ ျမနမာႏငငသည ထေရာကအကးရမႈနညးၿပး ေစးႀကး၍ ေလထညစညမးသည နညးပညာမားက ခနပေကာလႊားကာ ပ၍ေခတမသည နညးပညာမားသ႔ ဖားခနခနၿပး ေကာလႊားႏငသည အခြငအလမးမားရေနသည။

ဖနးဝနေဆာငမႈ ကယျပန႔လာမႈက နမနာတစခအေနျဖင ႀကးျဖငသြယတနးသညစနစမားက မသးေတာဘ ဆယလလာဖနးတာဝါတင မားသ႔ တနး၍သြားခၾကသည။ အေထာကအကျဖစေစေသာ စညးမဥးဥပေဒမားႏင မဝါဒဝနးကငတြင မဘငးဖနးလပငနးသည ၁၀ရာခငႏႈနးမကသာ လႊမးၿခႏငခသည ဆယလလာကြနရကသည ေလးႏစတာကာလအတြငး ၈၀ ရာခငႏႈနးအထ တးခ႕ ႏငခသည။52

စြမးအငက႑တြငလညး အလားတနညးလမးမးသည ျဖစႏငေျခရသည။ စတဝငစားစရာေကာငးသညမာ မဘငးဖနးလပငနးသည အတယစရာပစတစချဖစ႐မမကဘ လပစစမးလငးေရးအတြက ဖားခနခနရာတြင အဓကပးေပါငးေဆာငရြကသ ျဖစႏငသည အလားအလာမားလညး ရပါသည။ နညးပညာပငးဆငရာ တးတကမႈမားျဖင ျပနျပညၿမစြမးအင ကနကေငြမားမာ ကဆငးလာသည ႏငအမ မဘငးဖနးလပငနးလပကငသမားႏင အေသးစားဓာတအားလငးရငးႏး ျမႇပႏသမားအၾကား အတပးေပါငး၍ တထြင ဆနးသစသည ပစမးျဖင ျမနမာျပညသလထအား ဖနးဆကသြယမႈႏင လပစစႏစခလးက အကးရထေရာကစြာႏင အကနအက သကသာစြာ ေဆာငၾကဥးေပးႏငသည။

ေနစြမးအငႏင ဒဇယေပါငးစပအသးျပထတလပမႈက ျမနမာႏငငရ ေဝးလေခါငဖားသညေဒသအခ႕တြင ဆယလလာတာဝါတင မားအတြကလအပသည စြမးအငအတြက ေရြးခယသည နညးပညာတစချဖစေနခသည။ မဘငးဖနးလပငနး လညပတလပကင သမားႏင အေသးစားဓာတအားလငးရငးႏးျမႇပႏသမားအၾကား မဟာမတမားအျဖစပးေပါငးလပကင ႏငခၿပး အေထာကအက ျဖစေစသည စညးမဥးဥပေဒပငးဆငရာ အေျခအေနဝနးကငက ဖနတးေပးႏငခလင ေကးရြာေပါငး ၄၀၀၀ က လပစစမးေပးႏငသည ေနစြမးအငႏငဒဇယေပါငးစပထားသည သ႔မဟတ အျခား ျပညၿမစြမးအငသး အေသးစားဓာတအားလငးမားက စစဥထားရၿပး ဆလဖနးတာဝါတင ၂၀၀ က မးေပးႏငလမမည။ ႏငငတြင လပစစမးမရရေသးသည ရြာေပါငး ၂၄,၀၀၀ ရသည။

႐းမ အေသးစားစြမးအငကမၸဏ (Yoma Micro Power Co.) သည ႏငငတကာဘ႑ာေငြေၾကးဆငရာေကာပေရးရငး (IFC)ႏငအတ “ဆကသြယေရးတာဝါတငမားႏင ေကးလကရပရြာအဖြ႕အစညး ရာေပါငးမားစြာ”က လပစစမးေပးႏငရနအတြက အရငးအႏးမား ရရေအာငလပေဆာငရန အစအစဥမားရၿပး ပ၍တးခ႕လပေဆာငႏငသည အလားအလာမားလညး ရသည။ (ေထြး 2018A) ၂၀၁၈ ခႏစဧၿပလတြင ႐းမအေသးစားစြမးအငသည IFC ၏ ရငးႏးျမႇပႏမႈမား (အေမရကနေဒၚလာ ၁၃ သနး) ႏင Norfund (အေမရကနေဒၚလာ xx သနး) တ႔ႏငအတ ကေနဒါအစးရထမ ေခးေငြ (အေမရကနေဒၚလာ ၆ သနး)တ႔ႏင ေရာေႏာေပါငးစပ ထားသည ရငးႏးျမႇပႏမႈ ရနပေငြက ေၾကညာခသည။

၂၀၁၉ ခႏစကနအထ ကနဥး ၁၈ လ စမးသပကာလအတြငးတြင စစဥထားရသည ဆကသြယေရး တာဝါတင ၂၅၀ တငသည ေနစြမးအငႏငေရာေႏာထတလပသညဓာတအားစနစမားျဖင စြမးအငကရရၿပး ယငးတ႔အနကမ အနညးဆး ၁၀ ရာခငႏႈနးက ေဒသခရပရြာမားအား စြမးအငေပးႏငရန တးခ ႔လပေဆာငမည။

အနာဂတတြင “မဘငးပကဆ”အသးျပမႈ - မဘငးဖနးအသးျပ၍ ေငြေပးျခငးသည ဓာတအားလငးျပငပစြမးအင အပါအဝင ေဝးလသညေဒသမားမ ရပရြာအဖြ႕အစညးမားအတြက ဝနေဆာငမႈမား ဖြ႕ၿဖးတးတကေစရန အဓကအခြင အလမးတစချဖစႏငသည။ အထကပါ ဆယလလာတာဝါတင စမခကႏငပတသက၍ တယလေနာ၊ FMI ႏင ႐းမဘဏတ႔ အကးတပးေပါငးလပေဆာငသညလပငနး (Joint venture) တစချဖစသည Wave Money က ျမနမာႏငငတြင မဘငးေငြေၾကးဝနေဆာငမႈလပငနးမားလပေဆာငရန အစပးသညလပငနးတစခအျဖစျဖင စတငခသည။ Wave Money သည ျမနမာႏငငဗဟဘဏမ ထတျပနသည စညးမဥးဥပေဒအသစျဖင လငစငရခ သညပထမဆးကမၸဏျဖစခသည။

ဤအေျပာငးအလ၏ တြနးအားတစခမာ တယလေနာသည ဆလတာဝါတငလပေဆာငသမားအားလးက ေနစြမးအငအသးျပရန လအပသညအခကပငျဖစသည။ ၂၀၁၈ ခႏစအလယပငးတြင တယလေနာတြင ဆလတာဝါတငေပါငး ၁၃,၀၀၀ ရၿပး လာမည ငါးႏစတာကာလအတြငးတြင ၂၀,၀၀၀ ထပမတညေဆာကရန အစအစဥရသည။ ေနာကဆးတြင ျမနမာႏငငရ ၂ သနးခန႔မအထ မားျပားေသာ လဥးေရအတြက ဤလပေဆာငမႈျဖင ရပရြာမးမား ရရေစႏငပါလမမည။ (Chetia 2018)

72

အဆးသတမတစမား

1. မၾကာေသးမက နမနာမားစြာအနက တစခမာ ဟာဝငအလပစစကမၸဏမ ေစးႏႈနးႏင အရြယအစားႏစခစလးတြင မတတမးတငေလာကသည ေနစြမးအငသမးသည ကနထ႐ကအသစခနစခက ဇနနဝါရလအေစာပငးတြငထတျပန ေၾကညာခသည။ ယငးစမခကမားအနက ေျခာကခမာ အေမရကနေဒၚလာ ၁၀ ဆင/ကလဝပ ေအာကျဖင ျပညနယအတြက လပစစဓာတအားထတလပမႈစာခပေစးႏႈနးျဖင အနညးဆးေစးႏႈနးျဖင ျဖစသည။ (Merchant 2019).

2. Engie က သးႏစတာကာလ (၂၀၁၆ - ၂၀၁၈) အတြငး ယငးတ႔၏ အေမရကနေဒၚလာ ၁၅.၁ ဘလယတနဖးရ ေကာကျဖစ ႐ပကြငး အေျချပပငဆငမႈက ေျပာငးလ၍ ကာဗြနနညးပါးသည ျဖန႔ျဖးႏငသည ျပညၿဖးၿမစြမးအငမားတြင ျပနလည ရငးႏးျမႇပႏရန ကတျပခသည။ Engie သည CO2 ေလာနညးသည ကမၻာလးဆငရာ ဂတစႏင စြမးအငကြနရကမားႏင ကနကစရတေလာခၿပး အျမတအစြနးမားမားရမညဘကသ႔ ေရြ ႔လားလာခသည။ (Baker 2016).

3. စြမးအငက႑သည စြမးအငပ႔လႊတမႈတြင သဘာဝအရ လကဝါးႀကးအပမႈႏင စြမးအငထတလပရာတြင မားမားထတေလ၊ စရတေလာေလျဖစသညအတြက ဗဟမအစအစဥေရးဆြျခငးႏင ဗဟခပကငမႈေလာခသည လပပငခြငတ႔အၾကား အထးသျဖင တငးမာမႈမား ျဖစႏငသညပစရသည။

4. သဘာဝဓာတေငြ႕သည ၂၀၁၂ ခႏစတြင ျမနမာစြမးအငပ႔ကန၏ ၇၈.၈ ရာခငႏႈနးရၿပး ဘ႑ာႏစ ၂၀၁၄ ႏစဝကတြင ပ႔ကနမ ရရေငြ အေမရကနေဒၚလာ ၂.၁ ဘလရရခသည။ (ADB 2015)

5. www.worldometers.info. မ

6. OneMap သည သစေတာဝနႀကးဌာနမစတငလပေဆာငခမႈျဖစသည။ MIMU—the Myanmar Information Man-agement Unit ႏငအတပးေပါငး၍ ေရးဆြသည အြနလငး၊ အားလးၾကည႐ႈႏငသည ေျမျပငဆငရာအခကအလက ပလကေဖာငးတစချဖစသည။ အခကအလကမားက စစညး၍ ေျမအသးခမႈ၊ သစေတာဖးလႊမးမႈ၊ႏင ေျမငားရမးမႈတ႔ႏင ပတသကသည အစးရအခကအလကမားႏငအတ ပါဝငလပေဆာငႏငသည ေျမပမားႏငအတ ပးေပါငးသည ရပရြာအဖြ႕အစညးမားက ေရးဆြၿပး အမား၀ငးဝနးေရးသားသည OneMap platform တြငၾကည႐ႈႏငသည။ http://www.cde.unibe.ch/research/projects/onemap_myanmar/index_eng. html ႏင https://themimu.info/about-us တြငၾကညပါ။

7. Eurocham Myanmar 2017 ႏင ႏငငတကာအလရငမားႏင ေတြ႕ဆေမးျမနးျခငးအေပၚ အေျခခသည။

8. Shin 2018 ႏင Venderbruggen 2018 တြငအေသးစတအခကအလကမားက ၾကညပါ။ စမခကေလးခမာ (၁) တနသၤာရတငးေဒသႀကးရ ကနေဘာကတြင Total ႏင Siemens လပငနးစတစခမတညေဆာကသည ၁၂၃၀ မဂၢါဝပ ဓာတေငြ႔ေလာငစာသး စြမးအငစက႐ (၂) ဧရာဝတတငးေဒသႀကး၊ ပသမၿမ ႔နယတြင ျမနမာႏငငမ Supreme အပစ ကမၸဏႏင ဆြစဇာလနႏငငမ Gunvor အပစ၊ ေဟာငေကာငအေျခစက Zhefu အပစ လပငနးစမတညေဆာကသည ၁၃၉၀ မဂၢါဝပ ဓာတေငြေလာငစာသးစြမးအငစက႐ (၃) ရနကနၿမ ႔ရ အတလ-ထငး ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈႏင တယအငဂင နးယားရငး ေကာပေရးရငးတ႔၏ ဖကစပ TTCL ဟေခၚသည လပငနးစတစခက တညေဆာကခသည ၃၅၆ မဂၢါဝပ ဓာတေငြ႔ေလာငစာသး စြမးအငစက႐ႏင (၄) ရခငျပညနယ ေကာကျဖရ အထးစးပြားေရးဇတြင Sinohydro ႏင Su-preme Trading တ႔မတညေဆာကမည ၁၃၅ မဂၢါဝပဓာတေငြ႕ေလာငစာသး ဓာတအားစက႐

9. ေျဖဆသတစဥးက LNG စမခကမားသည USD ၆ ဘလယမ ကနကႏငၿပး စမခကမားက သေဘာတအတညျပခခနတြင ေငြေၾကးမရဟ မတခကျပခသည။ တငဒါေခၚယမႈမရဘ ေစးႏႈနးႏင ေငြေၾကးအေပၚ အာမခမႈတ႔တြင ပြငလငးျမငသာမႈမရဟ မတခကျပခၾကသည။ လကရ စြမးအငက႑ ေထာကပေပးေငြ USD သနး ၅၀၀ ခန႔ရၿပး တစႏစတြင USD တစဘလယခန႔ အထ ျမငတကလာမညဟ ခန႔မနးခသည။ (အပငး ၂.၇ ကၾကညပါ။) LNG စမခကေလးခမ စြမးအငမားက ဝယယရန ကတကဝတျပခလင အစးရ၏ဘတဂကမာ ထပ၍ဝနထပဝနပးျဖစေစမည။

10. MOEE မ ၂၀၁၈ ခႏစဩဂတလတြင တငျပခမႈက ဇယားတြင တငျပထားသည။ (MOEE 2018A) ယငးတြင မစတငရေသး သည စြမးအငစက႐စမခကမားက ကယျပန႔သည အပစႏစစခြျခားထားသည။ “ဓာတအားစက႐စမခကစာရငး” and “လပေဆာငႏငမႈရ မရ ဆနးစစေလလာခကလပေဆာငေနသည ဓာတအားစက႐စမခကမား”

11. ေျဖဆသက မညသညဥပေဒမားႏင စညးမဥးစညးကမးမားက ေျပာငးလရနလအပသညဟ မေျဖခေခ။

73

12. အေသးစတအခကအလကမားက Batcheler (2018) တြငၾကညပါ။

13. ျပညေထာငစလႊတေတာ ၂၀၁၄ [RICHARD: is there a better reference?]

14. မဝါဒက ၂၀၁၅ခႏစဒဇငဘာလတြင ထတေဝခသည အမးသားစြမးအငဆငရာ မဟာဗဟာတြင ပါရသည။ NEMC (Na-tional Energy Management Committee) ၂၀၁၅ ကၾကညပါ။ မဝါဒအကဥးခပေဖာျပခကက ျမနမာအစးရ၏ အႀကးတနး အႀကေပးတစဥးႏင ေတြ႕ဆေမးျမနးခကက အေျခခေဖာျပသည။

15. အမးသားလပစစဆငရာ မဟာဗဟာ (ေနာကဆးမၾကမး ၂) က JICA မ ေရးသားၿပး ၂၀၁၄ ခႏစ ဩဂတလတြင ဝနႀကးဌာနသ႔ ေပးပ႔ခသည။

16. ဤတ႔ျပနခကသည ဓာတအားလငးတးခ႕လပေဆာငမႈမားႏင MOEE ကပပးကညရာတြငပါဝငေနၿပး NEP ႏင ရငးႏး ကြမးဝငမႈရသည ကြမးကငသမားႏင အႀကေပးပဂၢလမား၏ ေျပာၾကားခကမားအေပၚ အေျခခသည။

17. ဤလပထးလပနညးမားက ၂၀၁၅ ခႏစဒဇငဘာလ ၂၉ ရကေန႔တြင ခမတခသည။ (MECF 2015)

18. ၂၀၁၈ ခႏစ ဇလင ၂၆ ရကေန႔တြင ECD ဝနထမးမားႏင ေတြ႕ဆမႈ

19. EIAs အတြက ျပညသလထႏင တငပငေဆြးေႏြးသညလပငနးစဥသည ျပညေထာငစႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားအတြက အဓကစမခန႔ခြမႈလပငနးတစရပျဖစသည။ ECD က Vermont Law School ၏ ပပးကညမႈျဖင ျပညသလထႏင ေဆြးေႏြးတငပငမႈလမးညႊနမားက ေရးဆြျပငဆငခသည။ JICA ႏင ADB အပါအဝငအျခားအလရငမား သည ပတဝနးကငဆငရာ လကနာရမညအခကမားက လကနာမႈႏင EIA ကစၥရပမားတြင ပပးကညမႈမားလပခသည။

20. ဤေလလာမႈက စြမးအငက႑ကြမးကငသမားႏင ျမနမာအစးရတာဝနရသမားႏင ၂၀၁၈ ခႏစ ဇလငႏငေအာကတဘာလ မားတြင ေတြ႕ဆခသညမားအေပၚ အေျခခသည။

21. IFC ၂၀၁၈ မ ဤစာေဖာျပခကသည ဗဟာကသည ပတဝနးကငဆငရာ ဆနးစစေလလာခကအကဥးခပမျဖစသည။ GIZ က DRD ႏင MOEE တ႔မတာဝနရပဂၢလမားအား ၂၀၁၇ ခႏစစကတငဘာလတြင ထငးႏငငသ႔ ေလလာေရးခရး တစချပလပေပးခသည။ ရညရြယခကမာ SPPs မ စြမးအငဝယယမႈလပငနးစဥက သရသေဘာေပါကနားလညေစရန ျဖစသည။ ထငးႏငငသည ၁၉၉၀ ခႏစေႏာငးပငးမားတြင ဝယယေရးစညးမဥးမားက မတဆကကတညးက ဤနယပယတြင အေတြ႕အႀကရခသည။

22. GIZ က DRD ႏင MOEE တ႔မတာဝနရပဂၢလမားအား ၂၀၁၇ ခႏစစကတငဘာလတြင ထငးႏငငသ႔ ေလလာေရးခရး တစချပလပေပးခသည။ ရညရြယခကမာ SPPs မ စြမးအငဝယယမႈလပငနးစဥက သရသေဘာေပါကနားလညေစရန ျဖစသည။ ထငးႏငငသည ၁၉၉၀ ခႏစေႏာငးပငးမားတြင ဝယယေရးစညးမဥးမားက မတဆကကတညးက ဤနယပယ တြင အေတြ႕အႀကရခသည။

23. သတတြငးဥးစးဌာနတြင ျပညနယမားႏင တငးေဒသႀကးမားအားလးတြင ႐းမရေခ။ သတတးေဖာမႈရသည ေနရာမားတြင ႐း ၈ ႐းထားရသည။ ႐းမားသည ရမးျပညနယ၊ ကယားျပညနယ၊ ကရငျပညနယ၊ စစကငးတငးေဒသႀကး၊ မေကြးတငးေဒသႀကး၊ ကခငျပညနယ၊ တနသၤာရတငးေဒသႀကးႏင မႏေလးတငးေဒသႀကးတ႔တြင ထားရသည။

24. ဂာမနအစးရသည သတတြငးလၿခေရး၊ သတတးေဖာရာတြင ေလရရေစျခငးႏင သတတးေဖာရာတြင တညၿငမမႈဆငရာ နညးပညာသငတနးမားက ေပးခသည။ သတတြငးဥးစးဌာနမအရာရမားအေနျဖင ဓာတေငြ႕ရာေဖြျခငးႏင အျခားလၿခေရး ႏင ပတဝနးကငဆငရာ စစေဆးသညကရယာႏင ေကာကမား၊ သတမား၊ ႏနးမားႏင အရညမား၏ မပကစးႏငသည ဓာတဆနးစစေလလာခကအတြက သယယႏငသည အတစေရးဖေလာရစတငးတာမႈမားႏင ေရြ႕လားႏငသည ဓာတခြ ခနးမားလညး ပ၍လအပသညဟဆပါသည။

25. ဓာတအားလငးမ မးမရရမ လပစစမးလငးေရးဆသညအသးအႏႈနးမာ ေနစြမးအငအမသးမးစနစမား သ႔မဟတ အေသးစား ဓာတအားလငးမားသည ဓာတအားလငးမေရာကမ ယာယအသးျပသညနညးလမးမားဟ ဆလသည။ အမနတြင အေသးစားဓာတအားလငး ကနကစရတမားသည လငျမနစြာကဆငးေနၿပး ဝနေဆာငမႈ မားမာလညး တးတကေကာငးမြန လာစည။ ကမၻာအႏ ႔တြင ဓာတအားလငးမားတးခ ႔မညအစား အေသးစားဓာတအားလငးမားသည ကမၻာေပၚရ ဓာတအား လငးမခတဆကရေသားသည အမေထာငစမား မးရရေရးအတြက အကနအကသကသာအထေရာကဆးနညးျဖစလမ မည။ (IEA 2017)

74

26. ျပညနယ/တငးေဒသႀကး စညပငသာယာေရးဝနႀကးမားက သတငးပ႔ရသည စညပငသာယာဌာနသည ဤစႏႈနး သတမတခကႏငကကညသည တစခတညးေသာ ဌာနျဖစသည။

27. ဤဥးစားေပးမားသည NLD ၏ ႏငငေတာဖြ႔ၿဖးေရးအတြက ဥးစားေပးမားျဖစသည လမးမား၊ ေရ၊ စြမးအငႏင ပညာေရး တ႔အတြငး ကးဝငသည။

28. တနသၤာရသည ဓာတအားလငးႏင မခတဆကသညအတြက ျခြငးခကျဖစသည။ ေဒသဆငရာ စြမးအငဝနႀကးဌာန၏ အခနးက႑မာ အေသးစားဓာတအား လငးမားအတြက သေဘာတညခကမားက ၾကပမတကြပက၊ စမခန႔ခြရနျဖစသည။

29. ဤအကျဖတေလလာမႈသည ပတသကဆကစပသမားထမ ေဝဖနခကမားအေပၚ အေျခခသည။

30. MOEE ၏ သတငးအခကအလကမားအရ တနသၤာရေဒသ၏ လပစစမးလငးသညႏႈနးမာ ၁၀ ရာခငႏႈနးခန႔ရသည။ ထားဝယမာ ၃၅ %ႏငအျမငဆး၊ ၿမတမာ ၂၇ % ျဖငေနာကမလက၍ ေကာေသာငးမာ ၂၀ %ျဖစသည။

31. တနသၤာရသည လပစစျဖနျဖးမႈစနစမားႏငပတသက၍ အေသးစားဓာတအားလငး လပငနးလပေဆာငသမားႏင ေဒသအစးရမ ဝယယေရးစာခပမားတက႐ကခပဆသည တငးေဒသႀကးျဖစသည။

32. ျပညေထာငစအစးရသည ေဒသႏရအစးရမားအား နညးပညာပငးဆငရာ စခနစညႊနးမားသာမက ဓာတအားလငးတးခ႕ သညအစအစဥေရးဆြမႈကလညး ပပးသည။ ဤအစရငခစာအတြက အငတာဗးမားတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမားႏင ဝနထမးမားသည ေဒသႏရအဆငတြင ျပညေထာငစဝနႀကးဌာန၏ ဝနထမးမားက အားထားရၿပး စမကနးအစညးအေဝးမားသ႔ မၾကာခဏ ဖတေခၚေလရသည။

33. ၂၀၁၄ လပစစဥပေဒအရေျပာရလင ကယပငအပခပခြငရတငးမားႏင ကယပငအပခပခြငရနယေျမမားသည သတ႔၏ ေနရာမားတြင လပပငခြငအာဏာရၾကသည။ ဥပေဒ၏ အပဒ ၉ (က) အရ “ကယပငအပခပခြငရ တငးတစခႏငကယပငအပခပခြငရနယေျမတစခ၏ သကဆငရာ ဥးေဆာငအဖြ႔သည တညဆဥပေဒမားအရ သကဆငရာတငးေဒသ သ႔မဟတ ျပညနယအစးရႏင ပးေပါငးၿပး နယေျမအသးသးအတြငးရ သကဆငသညၿမ ႔ႏင ေကးရြာမားႏင ဆကစပ သည လပစစရရေရးလပငနးမားတြင ရငးႏးျမႇပႏလသည ျပညတြငးသ႔မဟတ ျပညပအဖြ႕အစညးမားအား လပပငခြငမား ေပးႏငသည။ (Electricity Law, Section 15)

34. ေမးျမနးခသမားက ျပညေထာငစဥပေဒမားႏင ျပညနယဥပေဒမားႏင စညးမဥးမားတြင စမခကလပေဆာငသမားအား ေလာေၾကးေပးသည အပဒက ထညသြငးရန အေရးႀကးမႈက ေျပာၾကားၾကသည။ အေသးစားဓာတအားလငးမား လပကငေနသည ေကးရြာတစရြာက ဓာတအားလငးႏငခတဆကလင အေသးစား သ႔မဟတ အလတစားစြမးအငလပငနး ၏ ထတလပမႈဆငရာ ပငဆငမႈက ရယလင ျပညေထာငစအစးရအေနျဖင ေလာေၾကးေပးရမည။ ယငးအပဒမပါဘ စမခက လပေဆာငသမားအေနျဖင အေသးစားဓာတအားလငးမား သ႔မဟတ အေသးစားစြမးအင စမခကမားအတြက ရငးႏးျမႇပႏရန လၿခမႈရႏငမညမဟတေခ။

35. ေမးျမနးခကမားအရ ျပညနယအခ႕ရ လနညးစမား၊ အမားစမာ တငးရငးသားမားအေနျဖင ဖကဒရယအစးရက ယၾကညလက ယငးအတြကတကပြဝငေနၿပး လပစစဥပေဒက အကန႔အသတမျဖစေစခငေပ။

36. Dickensen-Jones 2015, 7–8 တြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမား၏ ဘတဂကေရးဆြသည လပငနးစဥက အေသးစတ ေဖာျပထားသည။

37. ေကးရြာမးလငးေရးေကာမတမား (VECs) သည ျမနမာနငငတြင ဆယစႏစအနညးဆးႏစခခန႔မ လပကငေဆာငရြကလက ရသည။ ရနပေငြရာေဖြျခငးႏင လပငနးလညပတျခငးအပါအဝင မးလငးေရးလပငနးစဥမားက စမခန႔ခြရန ေကးရြာမားက ဖြ႔စညးခၾကသည။ အငတာဗးမားႏင desk research တ႔တြင VECs အတြက ရနပေငြႏငပတသကသည စနေခၚမႈက ေတြ႕ရသည။ 400 V စနစသစမားက ေျခာကလထကမပသည ကာလတအတြငးျပနေပးရသည။ (Castalia 2014, 11)

38. အလြနအၾကမးဖငးဆနသည USD ႏႈနးျဖစၿပး ၂၀၀၀ ခႏစလယမားအတြငး USD တစေဒၚလာမာ ျမနမာကပေငြ ၈၀၀ ကပမ လမးေဘးေစးကြကတြင ေပါကသညက အေျခခထားသည။ https://en.wikipedia.org/wiki/Burmese_kyat ကၾကညပါ။

39. http://hycem.weebly.com/

75

40. Pico-hydro ဆသညမာ ၁၀ kW စြမးအငထြကသည တာဘငမားျဖစၿပး micro-hydro မာ ၁၀ - ၁၀၀ kW ႏင mini-hydro သည အၾကမးဖဥး ၁၀၀ kW မ ၁ မဂၢါဝပျဖစသည။ https://energypedia. info/wiki/Hydro_Power_Basics#By_Size ကၾကညပါ။

41. ရမးျပညနယ လႊတေတာအမတမားႏင ၂၀၁၈ ခႏစ ဇလငလ ၃၀ ရကေန႔တြင ေတြ႕ဆေမးျမနးခက

42. ရငးျမစမား Thailand Energy Regulatory Commission (ERC), SPP/VSPP Database, at http://www.erc.or.th/ERCSPP/MPagePowerPlantType.aspx; Electricity Generating Authority of Thai-land (EGAT), at https://www.egat.co.th/index.php?option=com_ content&view=arti-cle&id=355&Itemid=116 and https://www.egat.co.th/index. php?option=com_content&view=ar-ticle&id=452&Itemid=116; EGAT Power Development Plans 2007, 2010, and 2010 revision 2

43. World Bank ၂၀၁၅၊ ၂၀၂၁ ခႏစတြငေနာကထပ အမေထာငစေပါငး ၇၅၀,၀၀၀ က ၁.၂၄ သနး NEP မးလငးသည အမေထာငစလာထားခကျပညမေစရန ဓာတအားလငးႏင လပစစခတဆကမည။

44. ေသးငယသည ရြာဓာတအားလငးမားက မကခ႐ဓာတအားလငးမားဟေခၚၿပး ပမာဏအားျဖင ၁ - ၁၀ ကလဝပမရသည။ သ႔ေသာ ယငးအသးအႏႈနးမာ အတညမဟတဘ ျပညေထာငစဓာတအားလငးႏင မခတဆကဘ လြတလပစြာမးေပးႏငသည (သးျခားစနစ) စက႐သ႔မဟတ စးပြားေရးလပငနးမားအတြက စြမးအငစနစမားကလညး မကခ႐စနစမားဟ ေခၚဆႏငသည။

45. ADB သည MOEEႏင ေကးလကေဒသမးလငးေရးဥပေဒေရးဆြရန အႀကေပးပဂၢလမားအား ငားရမးခသညဟ အငတာဗးမားစြာမေဖာျပခၾကသည။ သ႔ေသာ ဥပေဒမာ မၿပးဆးခဘ ေနာကဆးတြင အားထတလပေဆာင မႈက လကေလာခသည။

46. GIZ ၂၀၁၈ အဆျပခသည လမးညႊနခကမားက PowerPoint presentations ျဖင Greacen (2018) and Reindahl (2018) တ႔က ေသခာစြာအကဥးခပ တငျပခသည။

47. ရပရြာအရြယအစားႏင လပငနးမား၊ စးပြားေရးမားအေပၚအေျခခ၍ ေကးရြာအဆင အေသးစားဓာတအားလငး တစခမာ ပမနအားျဖင ၁၀ kW မ ၅၀၀ kW အထ သ႔မဟတ ထ႔ထကပ၍ႀကးႏငသည။ ယငး ၁ – ၃၀ မဂၢါဝပစမခကမားသည စကမႈလပငနးနယေျမ၊ စးပြားေရးလပေဆာငသညေနရာ သ႔မဟတ အပနးေျဖေနရာ တစခကသ႔ေသာ ႀကးမားသညလပစစပမာဏႏင စးပြားေရးတစခသ႔မဟတ စးပြားေရးလပငနးစမားအတြက ျဖစႏငသည။

48. “ထငးႏငင၏ အေသးစား စြမးအငထတလပသစမကနး” တြငၾကညပါ။

49. ေအာငေကာမး၊ ကယေရးကယတာဆကသြယေရး ၂၀၁၈ ဇလငလ ၂၅ ရက အေသးစတအခကအလကမား အတြက Environmental Justice Atlas 2019, Sway 2016, and SourceWatch.org 2019 ကၾကညပါ။

50. ေငြလးေငြရငးမားစြာက အနးအနားရရြာမားအား လပစစေပးရန အေသးစားဓာတအားလငးမားႏငခတဆကႏငသည ဆကသြယေရးတာတငမားအတြက ေနစြမးအငႏင ေနစြမးအငႏင ေရာစပစနစမားတြင ရငးႏးျမႇပႏလကရသည။ သ႔ေသာ ဤနညးလမး၏ အကးဆကျဖစသည ေကးလကမးလငးေရးကမ ဆကလကၾကည႐ႈရနလအပသည။ (အခပပ - ဆ တြငၾကညပါ။)

51. Assumptions include approximately 200–300 W for a Plasma TV တစလးအတြက ၂၀၀ - ၃၀၀ ဝပ ခန႔မနးခက၊ LCD TV တစလး ၃၀ ဝပ၊ LED မးအမ ၁၀ ဝပ၊ ေရေႏြးအး ၁၀၀၀ ဝပ၊ desktop com-puter တစလး ၇၀ ဝပမ၊

52. ၂၀၁၄ ခႏစတြင Source: https://www.cleantech.com/power-to-the-people-remote- microg-rids-across-southeast-asia/.

76

ACORE (American Council on Renewable Energy). 2018. The Role of Renewable Energy in National Security. ACORE Issue Brief. Washington, DC: ACORE. https://acore.org/wp-content/uploads/2018/10/ACORE_Issue-Brief_-The-Role-of-Renewable-Energy-in-National-Security.pdf.

ADB (Asian Development Bank). 2016. Republic of the Union of Myanmar: Enhancing the Power Sector’s Legal and Regulatory Framework–Final Report. Report No. TA-8469 MYA. Thailand: ADB. https://www.adb.org/sites/default/files/project-document/190260/46486-001-tacr-01.pdf.

———. 2017A. Republic of the Union of Myanmar: Off-grid Renewable Energy Demonstration Project–Final Report. Report No. TA 8657-MYA. Thailand: ADB. https://www.adb.org/projects/documents/mya-47128-001-tacr.

———. 2017B. Developing Renewable Energy Mini-grids in Myanmar: A Guidebook. Manilla: ADB. https://www.adb.org/sites/default/files/institutional-document/391606/developing-renewable-mini-grids-myanmar-guidebook.pdf.

Aung, Nay. 2017. “Tunnel mishap kills 8 miners in Magwe.”Myanmar Times, November 29. https://www.mmtimes.com/news/tunnel-mishap-kills-8-miners-magwe.html.

Baker, Andrew. 2016. “Engie to accelerate divestment from coal, merchant plants.” BN America website, February 25. http://www.bnamericas.com/en/news/electricpower/engie-to-accelerate-divestment-from-coal-merchant-plants/.

Baksheev, Viacheslav, and James Finch. 2015. “Myanmar’s New Electricity Law.” Myanmar Business Today, January 22. https://www.mmbiztoday.com/articles/myanmar-s-new-electricity-law.

Batcheler, Richard. 2018. State and Region Governments in Myanmar. Yangon: The Asia Foundation. https://asiafoundation.org/publication/state-and-region-governments-in-myanmar-new-edition-2018/.

Cader, Catherina. 2018. Personal communication and development of map based on GIS data from ADB Myanmar Off-Grid Renewable Energy Demonstration Project. Accessed December 5. http://adb-myanmar.integration.org.

Castalia Strategic Advisors. 2014. Myanmar National Electrification Program (NEP): Roadmap and Investment Prospectus. Draft Final Road Map and Investment Prospectus. Castalia Strategic Advisors. https://www.seforall.org/sites/default/files/Myanmar_IP_EN_Released.pdf.

Chetia, Alakesh. 2018. Interview with Alakesh Chetia, Yoma Micro Power. May 8.

Connected Society. 2018. Rural Connectivity: Innovation Case Study: Cellcard Cambodia and Solar Power. GSMA. https://www.gsma.com/mobilefordevelopment/wp-content/uploads/2018/11/M4D_Case_Study_Cellcard_Cambodia_2018.pdf.

CSO (Central Statistical Organization), UNDP, and World Bank. 2018. Myanmar Living Conditions Survey 2017: Key Indicators Report. 2nd Edition. Nay Pyi Taw and Yangon, Myanmar: Ministry of Planning and Finance, UNDP, and WB: 35–44. http://documents.worldbank.org/curated/en/739461530021973802/pdf/127618-REVISED-14-12-2018-18-51-31-KIMLCSEnglishFinalOctlowresolution.pdf.

de Langre, Guillaume. 2018. “The Real Cost of Myanmar’s Electricity.” Myanmar Times, May 31. https://www.mmtimes.com/news/real-cost-myanmars-electricity.html.

Development Donors. 2018. Presentation at the 3rd Meeting of the Energy and Electric Power Sector Coordination Group. August 8.

DFDL. 2016. “Electrifying Myanmar: A Law, Tax, and Investment Master Class.” Presentation from training session, Bangkok, March 10. https://www.dfdl.com/wp-content/uploads/2016/03/DFDL_Presentation_Electrifying_Myanmar-a_law_and_tax_masterclass_by_DFDL_100316_Final.pdf.

ကးကား

77

Dickenson-Jones, Giles, S Kanay De, and Andrea Smurra. 2015. State and Region Public Finances in Myanmar. Discussion Paper No. 8. The Asia Foundation. https://asiafoundation.org/publication/state-and-region-public-finances-in-myanmar/.

Environmental Justice Atlas website. 2019. “Tigyit coal mine and power plant, Shan State, Myanmar.” Accessed March 15, https://ejatlas.org/conflict/tigyit-coal-power-plant-shan-state-myanmar.

Eurocham Myanmar. 2017. Energy Guide 2018. Yangon: Eurocham Myanmar. https://www.eurocham-myanmar.org/elements/download_pdf/1e1a2-eurocham_energy_guide_2018.pdf/59.

Fox, Sean, and Enrica Verrucci. 2017. Estimating GDP growth in Greater Yangon using nightlights data. International Growth Center. https://www.theigc.org/publication/estimating-gdp-growth-yangon-nightlights/.

GIZ. 2018. Draft regulations for off-grid electrification: “Isolated Small Scale Electric Power Enterprise Regulations,” prepared for states and regions; and “Grid-Connected Small Scale Electric Power Enterprise Regulations,” prepared for the Union government.

Greacen, Chris. 2004. “The Marginalization of ‘Small is Beautiful’: Micro-Hydroelectricity, Common Property, and the Politics of Rural Electricity Provision in Thailand.” PhD diss., University of California, Berkeley. ProQuest (UMI 3183808). Chapter 5. https://search.proquest.com/docview/305213973.

———. 2017. Role of Mini-grids for Electrification in Myanmar: SWOT Analysis and Road Map for Scale Up. Energy Sector Management Assistance Program (ESMAP), World Bank. https://palangthai.files.wordpress.com/2013/04/swot-and-roadmap-for-scale-up-workshop-draft_jan-2017_formatted.pdf.

———. 2018. “Summary of Draft Grid-Connected Small Scale Electric Power Enterprise Regulations.” Presented to Myanmar government officials, mini-grid developers, and development partners. Nay Pyi Taw, Myanmar. March 6 and 9.

Greacen, Chuenchom S., and Chris Greacen. 2004. “Thailand’s Electricity Reforms: Privatization of Benefits and Socialization of Costs and Risks.” Pacific Affairs 77 (3): 403–9. https://www.jstor.org/stable/i40001260?refreqid=excelsior%3A12e02d995a271cfa0d527f179d15f781.

Han, Naw Betty. 2018. “Kayin residents fear coal plant may go ahead.” Myanmar Times, April 9. https://www.mmtimes.com/news/kayin-residents-fear-coal-plant-may-go-ahead.html.

Hlaing, Kyi. 2018. Minister of Electricity and Industry, Thanintharyi Region, personal communication. July 30.

Htwe, Chan Mya. 2018A. “Yoma Strategic–backed outfit to produce and supply power in rural Myanmar.” Myanmar Times, April 4. https://www.mmtimes.com/news/yoma-strategic-backed-outfit-produce-and-supply-power-rural-myanmar.html.

———. 2018B. “Domestic natural gas to be made available by 2023: MOEE.” Myanmar Times. May 23. https://www.mmtimes.com/news/domestic-natural-gas-be-made-available-2023-moee.html.

IEA (International Energy Agency). 2017. Energy Access Outlook 2017: From Poverty to Prosperity. IEA. https://www.iea.org/publications/freepublications/publication/WEO2017SpecialReport_EnergyAccessOutlook.pdf.

IFC (International Finance Corporation). 2018. Strategic Environmental Assessment of The Myanmar Hydropower Sector: Final Report. Washington, DC: IFC. https://www.ifc.org/wps/wcm/connect/2f7c35f4-e509-48b2-9fd8-b7cbc0501171/SEA_Final_Report_English_web.pdf?MOD=AJPERES.

Jarvis, Andrew, Adarsh Varma, and Justin Ram. 2011. Assessing Green Jobs Potential in Developing Countries: A Practitioner’s Guide. Geneva: International Labour Organization (ILO). https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/---dcomm/---publ/documents/publication/wcms_153458.pdf.

Jamasmie, Cecilia. 2016. “Landslide at jade mine in Myanmar leaves at least 13 dead.” Mining.com, May 6. http://www.mining.com/at-least-13-dead-after-landslide-at-jade-mine-in-myanmar/.

Kean, Thomas. 2018. “China advising on hydro policy as govt backs away from IFC assessment.” Frontier Myanmar, February 8. https://frontiermyanmar.net/en/china-advising-on-hydro-policy-as-govt-backs-away-from-ifc-assessment.

78

Lwin, Nan. 2018. “Parliament Approves $300M ADB Loan to Upgrade Power Grid.” Irawaddy, September 19. https://www.irrawaddy.com/news/parliament-approves-300m-adb-loan-upgrade-power-grid.html.

MECF (Ministry of Environmental Conservation and Forestry). 2015. Environmental Impact Assessment Procedure. Notification No. 616/2015. Unofficial English translation. Nay Pyi Taw: MECF. http://www.myanmar-responsiblebusiness.org/resources/environmental-impact-assessment-procedures.html.

Merchant, Emma Foehringer. 2019. “Hawaiian Electric Announces ‘Mind-Blowing’ Solar-Plus-Storage Contracts.” Greentech Media website. https://www.greentechmedia.com/articles/read/hawaiian-electric-industries-announces-mind-blowing-solar-plus-storage-cont#gs.fhonnc6Q.

Min, Zaw. 2018. Personal communication. Zaw Min is Managing Director of Mega Myanmar Energy Company and Coordinator of the Hydro for Community Empowerment and Myanmar (HyCEM) network. July 30.

MOEE (Ministry of Electricity and Energy). 2017A. “Current Status of Oil and Gas Sector.” Presentation by the Oil and Gas Planning Department. July.

———. 2017B. “Current Status of Myanmar’s Energy Statistics.” Presentation at the Workshop on Energy Statistics for ASEAN Countries. November 21–23.

———. 2018A. “Power Sector Overview.” Presentation at the 3rd Meeting of Energy and Electric Power Sector Coordination Group. August 8.

———. 2018B. “Overview of International Donor Support in the Myanmar Power Sector.” Presentation at the 3rd Meeting of Energy and Electric Power Sector Coordination Group. August 8.

Mon, Su Myat. 2018. “Power games over Kayin coal-fired plant.” Frontier Myanmar, April 26. https://frontiermyanmar.net/en/power-games-over-kayin-coal-fired-plant.

Myanmar Times. 2018. “Nay Pyi Taw scraps Hpa-An coal power plant, communities urge Kayin govt to follow suit.” Myanmar Times, April 5. https://www.mmtimes.com/news/nay-pyi-taw-scraps-hpa-coal-power-plant-communities-urge-kayin-govt-follow-suit.html.

NEMC (National Energy Management Committee). 2015. Myanmar Energy Master Plan. Prepared for NEMC of the Government of the Republic of the Union of Myanmar with support from the Asian Development Bank (ADB), Intelligent Energy Systems (IES), and MMIC (Myanmar International Consultants). Nay Pyi Taw.

Pyidaungsu Hluttaw (Assembly of the Union) . 2014. Electricity Law (Pyidaungsu Hluttaw Law 44/2014). English translation. October 27.

RECP (Africa-EU Renewable Energy Cooperation Program). 2014. Mini-grid Policy Toolkit: Policy and Business Frameworks for Successful Mini-grid Roll-outs. Recp, EU Energy Initiative, the Alliance for Rural electrification, and REN21. http://www.euei-pdf.org/sites/default/files/field_publication_file/RECP_MiniGrid_Policy_Toolkit_1pageview_%28pdf%2C_17.6MB%2C_EN_0.pdf.

Reindahl, Jakob Schmidt. 2018. Discussion of Isolated Small Scale Electrical Power Enterprise Regulations. Presented to Myanmar government officials, mini-grid developers, and development partners. Nay Pyi Taw, Myanmar. March 6 and 9.

Reiner Lemoine Institute. 2017. Mission report: Aggregation and gap analysis of existing electrification data in Myanmar . January.

S3IDF. 2018. “Driving Investments towards Sustainable Production of and Affordable Access to Clean Energy Solutions in Myanmar.” Draft report shared by Russell DeLucia. November.

Shin, Aung. 2018. “Total to Develop LNG Project, Continue Offshore Production Work in Myanmar.” Myanmar Times, February 7. https://www.mmtimes.com/news/total-develop-lng-project-continue-offshore-production-work-myanmar.html.

SLORC (State Law and Order Restoration Council). 1989. State-Owned Economic Enterprises Law. SLORC Law No. 9/89. English translation. http://www.burmalibrary.org/docs15/1989-SLORC_Law1989-09-State-Owned_Enterprise_Act-en.pdf.

SourceWatch.org. 2019. Data on Tigyit coal power plant. Accessed January, https://www.

79

sourcewatch.org/index.php/Tigyit_power_plant.

Sway, Kyi Kyi. 2016. “Official speaks out against coal power.” Myanmar Times, November 10. https://www.mmtimes.com/national-news/23574-official-speaks-out-against-coal-power.html.

Thant, Htoo. 2017. “Ministry plans to raise electricity rates with minimal impact on citizens.” Myanmar Times, April 7. https://www.mmtimes.com/national-news/25615-ministry-plans-to-raise-electricity-rates-with-minimal-impact-on-citizens.html.

———. 2018A. “Electricity Sector Could Lose K630 billion in 2018–19.” Myanmar Times, July 27. https://www.mmtimes.com/news/electricity-sector-could-lose-k630billion-2018-19.html.

———. 2018B. “US$300m ADB loan to expand national grid.” Myanmar Times, September 13. https://www.mmtimes.com/news/us300m-adb-loan-expand-national-grid.html.

Thiha. 2018. “Myanmar Vows to Improve Company Registry, Cut Red Tape.” Consult-Myanmar website. February 7. https://consult-myanmar.com/2018/02/07/myanmar-vows-to-improve-company-registry-cut-red-tape/.

Tongsopit, Sopitsuda, and Chris Greacen. 2013. “An Assessment of Thailand’s Feed-in Tariff Program.” Renewable Energy 60: 439–445. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0960148113002826?via%3Dihub.

Topf, Andrew. 2016. “At least 12 dead after coal mine collapse in India, Myanmar jade mine landslide.” Mining.com, December 30. http://www.mining.com/least-12-dead-coal-mine-collapse-india-myanmar-jade-mine-landslide/.

Tuerk, Miriam. 2018. “The Future of Power is Wireless: Here’s Why.” Forbes, December 4. https://www.forbes.com/sites/miriamtuerk/2018/12/04/the-future-of-power-is-wireless-heres-why/#35fe2f665781.

Venderbruggen, Edward. 2018. “Myanmar Approves 4 LNG Gas to Power Projects.” LinkedIn posting on February 5. https://www.linkedin.com/pulse/myanmar-approves-4-lng-gas-power-projects-edwin-vanderbruggen/.

Vermont Law School (VLS). 2017. Draft Guideline on Public Participation in Myanmar’s EIA Process. Guideline prepared by VLS with support from USAID for the benefit of Myanmar’s Ministry of Natural Resources, Environment, and Conservation. Vermont Law School. https://www.vermontlaw.edu/sites/default/files/2017-08/Final_Draft_Guideline_Public_Participation_Myanmar_EIA.pdf.

World Bank. 2015. International Development Association Project Appraisal Document on a Proposed Credit in the Amount of SDR 286.9 million (US$400 million equivalent) to the Republic of the Union of Myanmar for a National Electrification Project. Report PAD1410. World Bank. http://documents.worldbank.org/curated/en/149061468191334165/pdf/PAD1410-CORRIGENDUM-IDA-R2015-0237-2-Box393200B-OUO-9.pdf.

———. 2016 . “Toward Universal Access to Electricity by 2030: Geospatial, Least-Cost Electrification Planning in Myanmar.” Presentation by Xiaoping Wang at the Myanmar Spatial Data Platform Conference, May 16. https://themimu.info/sites/themimu.info/files/suzeeyar-presentations/P03_Dr_Xiaoping_Wang_National_Electrification_Plan_EN.pdf.

Zaw, U Khant. 2015. Author’s personal communication with the director general of the Department of Rural Development, MOALI, in initial meetings on the ADB Myanmar Renewable Energy Off-Grid Demonstration Project. February.

82

အာရေဖာငေဒးရငး (The Asia Foundation) သည အကးအျမတမယသည နငငတကာ ဖြ႕ၿဖးေရး အဖြ႕အစညးတစချဖစၿပး အရနအဟတျဖင ဖြ႕ၿဖးတးတကေနသည အာရေဒသေန ျပညသမား၏ လေနမႈဘ၀ ျမႇငတငေရးဆငရာလပငနးမားက ေဆာငရြကလကရပါသည။ ဖြ႕ၿဖးေရးလပငနးမားအား နငငေပါငး ၁၈ နငငတြင လပေဆာငေနၿပး ဆယစႏစေျခာကခၾကာ ကာလအတြငး ရရထားသည လပငနးႏင ေဒသတြငး အေတြ႕အႀကမားအေပၚအေျခခ၍ ၂၁ ရာစတြင အာရေဒသတြငး ေတြ႕ႀကေနရသည စနေခၚမႈမားက ရငဆငရာတြင စမအပခပမႈ အားေကာငးေစေရး၊ စးပြားေရး အခြငအလမးမား ကယျပန႔ေစေရး၊ သဘာ၀ပတဝနးကငဆငရာ ခနငရညျမႇငတငေရး၊ အမးသမးစြမးေဆာငရည ျမငမားေရးႏင နငငတကာပးေပါငးေဆာငရြကမႈ ျမႇငတငေရးတ႔အတြက လပေဆာငေပးလက ရပါသည။

ယခသေတသနစာတမးက ရယလပါက country.myanmar.general@asiafoundation.org သ႔ဆကသြယနငပါသည။ အႀကျပသေဘာထား မတခကမားကလညး လႈကလစြာ ႀကဆပါသည။

အမတ (၁၁)၊ ကယမငးကယခငးရပသာလမး၊ အေနာကငါးထပႀကးရပကြက၊ ဗဟနးၿမ႕နယ၊ ရနကနၿမ႕။

©2018 The Asia Foundationအာရေဖာငေဒးရငး၏ တရားဝငခြငျပခကတစစတစရာမပါဘ ဤစာအပ၏ တစစတတစပငးက ျဖစေစ၊ တစအပလးကျဖစေစ ျပနလညျဖန႔ျဖးထတေဝျခငး အလဥးမျပလပရ။

www.asiafoundation.org