1

รายงานการวิ�เคราะห์ สถานะส�ขภาพประชาชน

จั�งห์วิ�ดนครราชส�มา

พ.ศ. ๒๕๕๔

Situation Analysis of Health

In

Nakornratchasima, A.D. 2011

โดย

2

น.พ.วิร�ญญู" ส�ตยวิงศ ทิ�พย นายแพทิย (เช�'ยวิชาญ)

ส(าน�กงานสาธารณส�ขจั�งห์วิ�ดนครราชส�มา

ขออ�ทิ�ศให์-

พ�'น-องสาธารณส�ขนครราชส�มา ทิ�กภาคส.วิน

ในทิ.ามกลางควิามขาดแคลน แต.ด-วิยควิามต�0งใจั

อ�ตสาห์ะ และอ�ทิ�ศตน

ทิ(าให์-เก�ดส�ขภาวิะด�งผลงานทิ�'ประจั�กษ์

ควิามทิ-าทิายทิ�'รออย". ด"ไม.น.าก�งวิล เพราะใจัเราน�0นล-วินม�พล�ง

3

บทิน(า

รายงานน��เป็นการวิ เคราะห์� สั�งเคราะห์�ข้�อมู�ลสัถานะสั�ข้ภาพป็ระชาชนจั�งห์วิ�ดนครราชสั�มูาในป็# พ.ศ.๒๕๕๔ ด�วิยการระดมูข้�อมู�ลมูาจัากทางระด�บอ*าเภอและตำ*าบล ได�มูารวิบรวิมูวิ เคราะห์�เบ.�องตำ�นโดยห์�วิห์น�ากล�0มูงานและท�มูงานน�กวิ ชาการในสั*าน�กงานสัาธารณสั�ข้จั�งห์วิ�ดนครราชสั�มูา ซึ่45งคงตำ�องข้อข้อบพระค�ณท�กท0านมูา ณ.ท�5น��

และเพ.5อให์�เก ดการเช.5อมูโยงร�อยเร�ยงก�นอย0างเป็นระบบ ให์�ง0ายตำ0อการท*าควิามูเข้�าใจัในควิามูสั*าเร6จัและควิามูท�าทายท�5รออย�0 เพ.5อน*าไป็สั�0การทบทวิน เป็นบทเร�ยนสั�0การป็ร�บป็ร�งกระบวินการท*างานให์�ด�ข้4�น จั4งน*ามูาเร�ยบเร�ยงสั�งเคราะห์�ข้4�นให์มู0 เป็นบทควิามูน��ข้4�นมูา

เน.�อห์าในเอกสัารช �นน��ป็ระกอบไป็ด�วิย กรอบแนวิค ดท�5ใช�เป็นเกณฑ์�ในการวิ�ดวิ เคราะห์�ข้�อมู�ล ผลงานท�5บ0งช��ถ4งสัถานะ

4

สั�ข้ภาพข้องป็ระชาชนท��งโดยรวิมูและตำามูกล�0มูตำ0างๆ โดยได�แสัดงท��งผลล�พธ�ในป็#ป็:จัจั�บ�นและแนวิโน�มูท�5น0าจัะเป็นไป็ในอนาคตำ ทร�พยากรท�5มู�อย�0 ควิามูพยายามูในการแก�ป็:ญห์าตำ0างๆด�วิยการจั�ดการเช งระบบ ตำลอดท��งควิามูเป็นมูาข้องวิ�ฒนธรรมูองค�กรสัาธารณสั�ข้โคราช และสัร�ป็สั�ดท�ายด�วิยการอภ ป็รายถ4งควิามูท�าทายตำ0างๆ ท�5รอการร0วิมูค ด ร0วิมูห์าทางออกก�นอย�0

วิ�เคราะห์ สถานะส�ขภาพประชาชนจั�งห์วิ�ดนครราชส�มา

๑ . เคร6'องม6อทิ�'ใช-ในการวิ�เคราะห์

การป็ระเมู นการบร ห์ารจั�ดการและผลล�พธ�ทางสั�ข้ภาพ ข้องป็ระชาชนจั�งห์วิ�ดนครราชสั�มูา คร��งน�� (ป็# พ.ศ.

5

๒๕๕๔) วิ0ามู�พ�ฒนาการออกมูาเป็นอย0างไร และการบร ห์ารจั�ดการน��นมู�ป็ระสั ทธ ภาพด�เพ�ยงพอห์ร.อไมู0 สั 5งท�5ควิรจัะเป็นในอนาคตำน��นค.ออะไร และท�5สั*าค�ญก6ค.อ การสั0องให์�เห์6นวิ0ามู�ป็:จัจั�ยใดบ�างท�5น0าจัะสั0งผลสั*าค�ญตำ0อการป็ร�บป็ร�งระบบและสั�ข้ภาวิะให์�ด�ข้4�นได� โดยใช�เคร.5องมู.อในการวิ เคราะห์� เป็นห์ล�กการท�5ได�ร�บการยอมูร�บในระด�บสัากล สัองป็ระการ ค.อ

๑.แนวิค�ดค�ณล�กษ์ณะทิ�'พ7งประสงค ของระบบส�ขภาพ ซึ่45งได�แก0 ควิามูเป็นธรรมูทางสั�ข้ภาพ (Equity or Equality ) ค�ณภาพข้องระบบ(Quality) ป็ระสั ทธ ภาพในการด*าเน นก จักรรมู(Efficiency) การร0วิมูร�บผ ดร�บชอบตำ0อสั�งคมู โดยช�มูชนมู�สั0วินร0วิมู(Social accountability) และการสัามูารถเข้�าถ4งบร การได�ในท�กมู ตำ (Accessibility) โดยสัร�ป็เป็นค*าย0อได�วิ0า EQESA (Equity , Quality , Efficiency , Social

accountability , Accessibility)

๒.แนวิค�ดการบร�ห์ารจั�ดการในระบบบร�การส�ขภาพ(Health

service system management ) ขององค การอนาม�ยโลก โดยแนวิค ดน��ได�กล0าวิถ4ง การพ�ฒนาสั�ข้ภาวิะข้องป็ระชาชนให์�ด�ข้4�นมูาได�น��น จัะตำ�องอาศ�ยการเช.5อมูโยงสั�มูพ�นธ�ก�นข้ององค�ป็ระกอบตำ0างๆท�5มู�บทบาทสั*าค�ญในระบบ บทบาทเห์ล0าน��ได�แก0 บร�บทิส�'งแวิดล-อม(Context) ซึ่45งมู�อ ทธ พลตำ0อการจั�ดการและผลล�พธ�ทางสั�ข้ภาพโดยรวิมู และการจั�ดการข้องระบบน��น ย�งตำ�องค*าน4งถ4งด�วิยวิ0า ได�น*าปร�ชญาค�ณค.า(Values)ใด ท�5

6

สัอดคล�องก�บบร บทข้องสั�งคมูสั 5งแวิดล�อมูและบร บทข้องตำ�วิองค�กรเองมูาเป็นห์ล�กในการก*าก�บก จักรรมูเพ.5อให์�กระบวินการทางการบร ห์ารน��นบรรล�ควิามูป็ระสังค�ท�5จัะท*าให์�สถานะส�ขภาพของประชาชนด�ข70น( Improved health ) ซึ่45งจัะสัะท�อนออกมูาในร�ป็ข้องการจั�ดระบบท�5ท*าให์�องคาพยพตำ0างๆข้องห์น.วิยบร�การ(Health service organization )เก ดค�ณล�กษ์ณะทิ�'พ7งประสงค ตำามูแนวิค ดแบบ EQESA ข้4�นมูา กระบวินการเห์ล0าน��จัะบรรล�ผลตำามูตำ�องการได� ก6ตำ�องอาศ�ยภาวิะผ"-น(า (Leadership) ข้องผ��บร ห์ารในการผล�กด�นและข้�บเคล.5อน โดยใช�พล�งจัากทร�พยากรสั*าค�ญอ�นมู�กจัะมู�อย�0อย0างจั*าก�ดให์�เก ดมูรรคผลด�งท�5กล0าวิข้�างตำ�นข้4�นมูา สั 5งเห์ล0าน��ป็ระกอบด�วิยการจั�ดการ ก(าล�งคน(Human resource ) การเง�น (Finances ) เวิชภ�ณฑ์ รวิมทิ�0งเทิคโนโลย�ทิางการแพทิย (Medicines and Technologies) และข-อม"ลข.าวิสาร (Health information) ให์�ผสัมูผสัานก�นอย0างมู�ป็ระสั ทธ ภาพ ท��งน��ตำามูกรอบแนวิค ด ด�งร�ป็ท�5 ๑

ร"ปทิ�' ๑

7

๒ . ข-อม"ล และการวิ�เคราะห์

๑.บร�บทิ

ข-อม"ลทิ�'วิไป

ร"ปทิ�' ๒ แผนทิ�'จั�งห์วิ�ดนครราชส�มา

Framework for health service system management(adapted from WHO and Van Olmen J)

8

ทิ�'ต�0งและอาณาเขต

จั�งห์วิ�ดนครราชสั�มูาตำ��งอย�0ในภาคตำะวิ�นออกเฉี�ยงเห์น.อ บนท�5ราบสั�งโคราช ตำ�วิจั�งห์วิ�ดอย�0ห์0างจัากกร�งเทพมูห์านครโดยทางรถยนตำ�เป็นระยะทาง ๒๕๕ ก โลเมูตำร และโดยทางรถไฟ เป็นระยะทาง ๒๖๔ ก โลเมูตำร มู�เน.� อท�5ป็ระมูาณ ๒๐,๔๙๓.๙๖ ตำารางก โลเมูตำร ห์ร.อป็ระมูาณ ๑๒,๘๐๘,๗๒๘ ไร0 เท0าก�บร�อยละ ๑๒.๑๒ ข้องพ.�นท�5ภาคตำะวิ�นออกเฉี�ยงเห์น.อ มู�อาณาเข้ตำตำ ดตำ0อก�บจั�งห์วิ�ดอ.5น ด�งน��

9

ท ศเห์น.อ ตำ ดจั�งห์วิ�ดช�ยภ�มู และจั�งห์วิ�ดข้อนแก0น

ท ศตำะวิ�นออก ตำ ดจั�งห์วิ�ดบ�ร�ร�มูย�

ท ศใตำ� ตำ ดจั�งห์วิ�ดป็ราจั�นบ� ร�และจั�งห์วิ�ดนครนายก

ท ศตำะวิ�นตำก ตำ ดจั�งห์วิ�ดช�ยภ�มู จั�งห์วิ�ดสัระบ�ร� และจั�งห์วิ�ดลพบ�ร�

ภ"ม�ประเทิศ

สั0วินให์ญ0เป็นท�5ราบสั�งจัากระด�บน*�าทะเลป็านกลาง ระห์วิ0าง ๑๕๐ - ๓๐๐ เมูตำร มู�เท.อกเข้าสั�นก*าแพงและเท.อกเข้าพนมูดงร�กเป็นแนวิยาวิทางด�านท ศใตำ�และท ศตำะวิ�นตำก สั0วินบร เวิณตำอนล0างค0อนไป็ทางเห์น.อและตำะวิ�นออกเป็นท�5ราบล�0มู

10

ภ"ม�อากาศ

เน.5องจัากพ.�นท�5สั0วินให์ญ0ข้องจั�งห์วิ�ดนครราชสั�มูาเป็นพ.�นท�5ราบสั�ง มู�ป็Fา และท วิเข้าสั�งก��นเข้ตำแดนเป็นแนวิยาวิ อากาศจั4งค0อนข้�างร�อนอบอ�าวิมูากในฤด�ร�อน และในฤด�ห์นาวิก6ค0อนข้�างห์นาวิเย6นโดยอ�ณห์ภ�มู เฉีล�5ยตำลอดป็#ป็ระมูาณ ๒๗.๕ องศาเซึ่ลเซึ่�ยสั อ�ณห์ภ�มู ตำ*5า สั�ดเฉีล�5ย ๒๓.๒ องศาเซึ่ลเซึ่�ยสั อ�ณห์ภ�มู สั�งสั�ดในเด.อนก�มูภาพ�นธ� ๓๘.๕ องศาเซึ่ลเซึ่�ยสั

การวิ�เคราะห์ สภาพแวิดล-อม(Local context)

สภาพเศรษ์ฐก�จั

ป็ระชากรข้องจั�งห์วิ�ดร�อยละ ๗๕ ป็ร ะกอบอา ช�พเกษตำรกรรมูสั0งผลให์�การเกษตำรเป็นสัาข้าการผล ตำท�5สั*าค�ญข้องจั�งห์วิ�ดนครราชสั�มูา

ผล ตำภ�ณฑ์�มูวิลรวิมูจั�งห์วิ�ดมู�มู�ลค0า ๑๖๒,๙๗๔ ล�านบาท สัาข้าท�5มู�มู�ลค0าสั�งสั�ด ค.อ อ�ตำสัาห์กรรมูร�อยละ ๒๑.๘ รองลงมูาค.อเกษตำรกรรมู ๑๗.๘ โดยสั0วินให์ญ0เกษตำรกรป็ล�กพ.ชไร0 เช0นข้�าวิโพด มู�นสั*าป็ะห์ล�ง และอ�อย และท�5สั*าค�ญค.อการป็ล�กข้�าวิในท�5ล�0มู โดยมู�ล�0มูน*�า สั*า ค�ญๆค.อ ล�0มูน*�า ล*า พระเพล ง ล�0มูน*�า ล*าตำะครอง ล�0มูน*�าล*าเช งไกร ล�0มูน*�าล*ามู�ลบน และล*าน*�ามู�ล อาจักล0าวิได�วิ0า ท�5น�5มู�น คมูอ�ตำสัาห์กรรมูและโรงงานกระจัายอย�0ห์ลายแห์0งในเข้ตำอ*าเภอเมู.อง อ*าเภอโชคช�ย อ*าเภอป็:กธงช�ย อ*าเภอสั�งเน น อ*าเภอสั�ค �วิ และอ*าเภอป็ากช0อง ท*าให์�มู�ป็ระชากรวิ�ยแรงงานท��งในตำ�วิจั�งห์วิ�ดนครราชสั�มูาเองและตำ0าง

11

จั�งห์วิ�ดเคล.5 อนย�ายเข้�ามูาท*า งาน จั4งเก ดรายได�และกระแสัห์มู�นเวิ�ยนทางเศรษฐก จั และเก ดช�มูชนห์นาแน0นตำามูบร เวิณใกล�เค�ยงก�บท�5ตำ� �งโรงงานกระจัายอย�0ในอ*าเภอด�งกล0าวิ สถานศ7กษ์า

ข้�อมู�ลโรงเร�ยน ณ ป็#การศ4กษา ๒๕๕๔ จั�งห์วิ�ดนครราชสั�มูามู�โรงเร�ยนท��งห์มูด ๑,๕๐๘ โรง

ป็ระกอบด�วิย โรงเร�ยนป็ระถมูศ4กษา ๑,๔๐๐ โรง และโรงเร�ยนมู�ธยมูศ4กษา ๑๐๘ โรง

มู�มูห์าวิ ทยาล�ยข้องร�ฐ ๓ แห์0ง และข้องเอกชน ๑ แห์0ง

การปกครอง

จั�งห์วิ�ดนครราชสั�มูา แบ0งการป็กครองสั0วินภ�มู ภาคออกเป็นอ*า เภอ ๓๒ อ*า เภอ ๒๘๙ ตำ*า บล ๓,๗๔๓ ห์มู�0บ�าน องค�กรป็กครองสั0วินท�องถ 5นป็ระกอบด�วิย อบจั. แห์0ง เทศบาลนคร ๑ แห์0ง เทศบาลเมู.อง ๓ แห์0ง เทศบาลตำ*าบล ๕๒ แห์0ง อบตำ.

๒๗๗ แห์0ง

ประชากรและส�งคม

ป็ระชากรจั�งห์วิ�ดนครราชสั�มูา ณ วิ�นท�5 ๑ กรกฎาคมู ๒๕๕๔ มู�คร�วิเร.อนท��งสั �น ๗๙๒,๗๑๑ ห์ล�งคาเร.อน มู�จั*านวินคน ๒,๕๗๕,๖๙๓ คน โดยจั*าแนกเป็น ชาย ๑,๒๗๔,๔๑๓ คน ห์ญ ง

-20406080100120

พ�น

ช าย

- 20 40 60 80 100 120

พ�น

00-04

05-09

10-14

15-19

20-24

25-29

30-34

35-39

40-44

45-49

50-54

55-59

60-64

65-69

70-74

75-79

80+ห์ญ�ง

แห์ล0งข้�อมู�ล : ทะเบ�ยนราษฎร� ณ วิ�นท�5 1 กรกฎาคมู 2554

12

๑,๓๐๑,๘๓๘ คน และอาศ�ยอย�0ในเข้ตำเทศบาล ๑,๙๓๑,๕๗๔ คน เข้ตำชนบท ๖๔๔,๖๗๗คน

ร"ปทิ�' ๓

ล�กษ์ณะโครงสร-างประชากรเป;นร"ประฆั�งควิ('า ป็ระชากรสั0วินให์ญ0อย�0ในวิ�ยแรงงาน ฐานโครงสัร�างป็ระชากรมู�ล�กษณะแคบลง ท��งน��เพราะมู�อ�ตำราเก ดท�5ลดลง กล0าวิค.อ ป็# ๒๕๕๑ เท0าก�บ ๑๐.๙๐ ,ป็# ๒๕๕๒ เท0าก�บ ๑๐.๕๖ ตำ0อพ�นป็ระชากร ตำามูล*าด�บ

โครงสร-างประชากรจั�งห์วิ�ดนครราชส�มา

จั(าแนกตามเพศและวิ�ยป=พ�ทิธศ�กราช 2554

13

ในสั0วินโครงสัร�างและควิามูสั�มูพ�นธ�ในครอบคร�วิ พบวิ0ามู�แนวิโน�มูเป็ล�5ยนจัากครอบคร�วิข้ยายเป็นครอบคร�วิเด�5ยวิมูากข้4�น ในป็# ๒๕๕๑ จั�งห์วิ�ดนครราชสั�มูา มู� ๒.๙ คนตำ0อห์น45งครอบคร�วิ และป็# ๒๕๕๒ มู� ๒.๗๘ คนตำ0อห์น45งครอบคร�วิ และมู�การห์ย0าร�างสั�งข้4�นจัากร�อยละ ๐.๓ ในป็# ๒๕๔๑ เป็น ๐.๕๕ ในป็# ๒๕๕๐ (ระด�บป็ระเทศ ร�อยละ๐.๔๖)

๒.สถานะส�ขภาพ(Health status)

สถ�ต�ช�พ

๒.๑ อ�ตราเก�ด อ�ตราตาย อ�ตราเพ�'ม

ร"ปทิ�' ๔

14

จั�งห์วิ�ดนครราชสั�มูามู�อ�ตำราเก ดอย�0ในเกณฑ์�ท�5เก.อบจัะคงท�5ตำ� �งแตำ0ป็# ๒๕๔๙-๒๕๕๒ ๑๐.๖ , ๑๐.๗๓ ,๑๐.๙ ตำ0อพ�นป็ระชากรตำามูล*าด�บ และมู�แนวิโน�มูท�5เร 5มูจัะลดลงกวิ0าก0อนน��ในป็# ๒๕๕๒-๓ ค.อ๑๐.๕๖ และ ๑๐.๒๕ ตำ0อพ�นป็ระชากรตำามูล*าด�บ

สั0วินอ�ตำราตำายมู�แนวิโน�มูคงท�5 ตำ� �งแตำ0ป็# ๒๕๔๙-๒๕๕๓ ๕.๗๗ , ๕.๘๔, ๖.๐๓ ๕.๙ และ ๖.๒๘ ตำ0อพ�นป็ระชากร ท*าให์�อ�ตำราเพ 5มูตำามูธรรมูชาตำ มู�แนวิโน�มูลดลงตำ��งแตำ0ป็# ๒๕๕๐ เท0าก�บ ๔.๘๙ ๔.๘๗ ๔.๖๖ และ ๓.๙๗ ตำ0อพ�นป็ระชากร ตำามูล*าด�บ

ข้�อมู�ลข้�างตำ�นน��ย�งไมู0ได�น*าการอพยพเคล.5อนย�ายข้องป็ระชากรมูาค ดค*านวิณด�วิย เน.5องจัากข้�อจั*าก�ดข้องการจั�ดการ

15

ข้�อมู�ล แตำ0คาดวิ0าน0าจัะมู�ป็ระชากรแฝงอย�0จั*านวินห์น45ง เช0น การมูาท*างานในโรงงาน ห์ร.อการเข้�ามูาศ4กษาในระด�บตำ0างๆ เป็นตำ�น

ท��งน�� ป็ระชากรนครราชสั�มูามู�อาย�คาดเฉีล�5ย(Life

expectancy at birth) ข้องเพศชายเท0าก�บ ๗๐.๕๒ ป็# และเพศห์ญ งเท0าก�บ ๗๖.๗๙ ป็#

ร"ปทิ�' ๕

๒.๒ อ�ตราทิารกตาย

พบวิ0า ตำ��งแตำ0ป็# พ.ศ.๒๕๔๙-๒๕๕๑ อ�ตำราทารกตำายมู�ควิามูใกล�เค�ยงก�น ค.อ ๗.๒๙ ๗.๔๑ และ ๗.๐๖ ตำ0อพ�นการเก ดมู�ช�พตำามูล*าด�บ โดยลดลงเล6กน�อยในป็# ๒๕๕๒ และ ป็# ๒๕๕๓

16

เท0าก�บ ๖.๕๙ และ ๖.๗๔ ตำ0อพ�นการเก ดมู�ช�พ ตำามูล*าด�บ ซึ่45งด�กวิ0าค0าเฉีล�5ยข้องระด�บป็ระเทศท�5ท*าได�ป็ระมูาณ ๑๗ ๑๘ ตำ0อพ�น–

การเก ดมู�ช�พ

๒.๓ อ�ตรามารดาตาย

อ�ตรามารดาตายจั�งห์วิ�ดนครราชส�มาป= ๒๕๕๓ พบวิ0า อ�ตำรามูารดาตำายเท0าก�บ ๑๕.๑๙ ตำ0อแสันการเก ดมู�ช�พ ซึ่45งมู�แนวิโน�มูท�5น0าจัะลดลง (ย�งไมู0ช�ดเจันน�ก เพราะมู�ควิามูแป็รป็รวินข้องเสั�นแนวิโน�มูอย�0มูาก )เพ.5อพ จัารณาเท�ยบเค�ยงก�บ ป็# ๒๕๔๙ - ๒๕๕๒ เท0าก�บ ๑๘.๕ ๑๔.๕๔ ๑๔.๓๔ และ ๑๑.๐๕ และ ๑๕.๑๙ ตำ0อแสันการเก ดมู�ช�พ ตำามูล*าด�บ

จัากข้�อมู�ลด�งกล0าวิจัะสัะท�อนถ4งป็ระสั ทธ ภาพในการท*างานบร การทางสั�ข้ภาพข้องบ�คลากรท�กวิ ชาช�พ ท�5สัามูารถด�แลสั�ข้ภาพอนามู�ยในป็ระชากรเสั�5ยงท�5สั*าค�ญ ค.อ มูารดา และทารก ให์�มู�การอย�0รอดได�ด�ในระด�บท�5น0าพ4งพอใจั กล0าวิค.อ ด�กวิ0าค0าเฉีล�5ยข้องระด�บป็ระเทศ แตำ0เมู.5อน*าข้�อมู�ลน��มูาเป็ร�ยบเท�ยบก�บในตำ0างป็ระเทศท�5มู�ควิามูก�าวิห์น�า เช0น กล�0มูย�โรป็ อเมูร กาเห์น.อ ญ�5ป็�Fน เป็นตำ�น ท�5ท*าได�ในระด�บ ๓-๔ ตำ0อพ�นการเก ดมู�ช�พ ท*าให์�ตำระห์น�กได�วิ0า การพ�ฒนาอนามู�ยเจัร ญพ�นธ�� แมู0และเด6กให์�ด�กวิ0าน��น� �น ย�งตำ�องการการป็ร�บป็ร�งระบบสั�ข้ภาพอ�กไมู0มูากก6น�อย

17

๒.๔ การใช-บร�การเม6'อเจั>บป?วิย

ตารางทิ�' ๑ แสดงสถ�ต�จั(านวินผ"-ร�บบร�การผ"-ป?วิยนอกเปร�ยบเทิ�ยบป= ๒๕๔๕-๒๕๕๔

ป=งบประมาณ

 

จั(านวินคร�0ง

 

รพศ. รพช รพ.สต./สอ/ศสช./

PCU

ผ"-ป?วิยนอก

 

ผ"-ป?วิยนอก

 

ผ"-ป?วิยนอก

 

คร�0งร-อยละ คร�0ง

ร-อยละ คร�0ง

ร-อยละ

๒๕๔๕ ๓,๑๑๔,๔๑๕๒๑๗,๑๑๗ ๗

๑,๘๓๓,๒๔๒ ๕๙ ๑,๐๖๔,๐๕๖

๓๔.๑๗

๒๕๔๖๓

,๖๗๒,๑๗๑ ๒๒๕,๐๕๒ ๖๑

,๗๑๓,๙๒๑ ๔๗๑

,๗๓๓,๑๙๘๔

๗.๒๐

๒๕๔๗๖

,๓๕๓,๒๙๐ ๑,๐๕๕,๑๖๓ ๑๗ ๒,๖๑๓,๐๕๔ ๔๑๒

,๖๘๕,๐๗๓ ๔๒.๒๖

๒๕๔๘๖

,๑๗๑,๑๙๘ ๙๕๖,๓๙๖ ๑๕๒

,๖๐๗,๐๘๙ ๔๒๒

,๖๐๗,๗๑๓ ๔๒.๒๖

๒๕๔๙๖

,๒๙๗,๒๖๑ ๖๐๕,๕๓๕ ๑๐๒

,๗๔๓,๘๘๑ ๔๔๒

,๙๔๗,๘๔๕ ๔๖.๘๑

๒๕๕๐๖

,๗๒๗,๐๓๕ ๖๓๓,๘๕๙ ๙ ๒,๙๓๕,๖๓๓ ๔๔๓

,๑๕๗,๕๔๓ ๔๖.๙๔

๒๕๕๑ ๕ ๖๑๓,๘๖๓ ๑๐ ๓,๐๑๓,๓๙๙ ๕๑ ๒,๓๓๐,๓๘๙ ๓๙.๑๒

18

,๙๕๗,๖๕๑

๒๕๕๒๗

,๕๕๐,๕๖๒ ๖๓๔,๔๗๓ ๘๓

,๒๔๗,๔๐๓ ๔๓ ๓,๖๖๘,๖๘๖ ๔๘.๕๙

๒๕๕๓๘,๔๓๙,๒๐๖

๖๘๔,๑๒๙ ๘๓

,๔๗๔,๒๖๒ ๔๑ ๔,๒๘๐,๘๑๕๕

๐.๗๓

๒๕๕๔

(๙ เด6อน)

๕,๙๗๗,๘๕๙ ๔๑๐,๔๔๖ ๗

๒,๕๐๓,๔๒๐ ๔๒ ๓,๐๖๓,๙๙๓ ๕๑.๒๖

แห์ล.งข-อม"ล รายงาน ๐๑๑๐ รง ๕ ป= ๒๕๕๔

น*าข้�อมู�ลจัากตำารางมูาค ดเป็ร�ยบเท�ยบเป็นสั�ดสั0วินข้องมูาใช�บร การระห์วิ0าง ห์น0วิยป็ฐมูภ�มู ก�บ โรงพยาบาลช�มูชน จัะเห์6นแนวิโน�มูการเป็ล�5ยนแป็ลง ด�งร�ป็ท�5 ๖

ร"ปทิ�' ๖

19

จัากร�ป็ พบวิ0า มู�การเข้�าใช�บร การท�5เพ 5มูมูากข้4�นท�กป็# ในสัถานบร การท�กระด�บ อาจัด�วิยจัากควิามูเสั�5ยงทางสั�ข้ภาพข้องป็ระชาชนย�งคงไมู0ลดลง เช0น การออกก*าล�งกายท�5ย�งไมู0เพ�ยงพอ การก นอาห์ารแบบชาวิตำะวิ�นตำกท�5ไมู0เห์มูาะก�บสั�ข้ภาพคนไทย และย�งมู�โรคตำ ดเช.�ออ�บ�ตำ ให์มู0เก ดข้4�นเป็นระยะๆ รวิมูท��งการท�5คนไทยมู�อาย�ย.นยาวิข้4�น จั4งมู�ภาวิะโรคภ�ยจัากควิามูเสั.5อมูข้องอวิ�ยวิะ ด�งเห์6นได�จัากโครงการค�ดกรองค�นห์าผ��ป็Fวิยโรคเร.�อร�ง ท�5ท*าให์�มู�ผ��ป็Fวิยระยะเร 5มูตำ�นเข้�าสั�0ระบบมูากข้4�น

ในจั*านวินผ��ป็Fวิยนอกน�� พบวิ0าสั�ดสั0วินมู�แนวิโน�มูมูากข้4�นในระด�บป็ฐมูภ�มู ท� �งน��เน.5องมูาจัากการควิามูพยายามูท�5จัะลดจั*านวินผ��ป็Fวิยแผนกผ��ป็Fวิยนอกลงท�5โรงพยาบาลระด�บตำตำ ยภ�มู (รพ.มูห์าราชฯ) ตำามูโครงการไร�ควิามูแออ�ดฯ ท�5ด*าเน นการมูา

20

ได�ระยะห์น45ง และท�5น0าจัะสั0งผลสั*าค�ญก6ค.อการพ�ฒนาสัถาน�อนามู�ยให์�มู�ค�ณภาพ โดยยกระด�บเป็นโรงพยาบาลสั0งเสัร มูสั�ข้ภาพระด�บตำ*าบล ท*าให์�สั�ดสั0วินการใช�บร การท�5ห์น0วิยป็ฐมูภ�มู เมู.5อเท�ยบก�บโรงพยาบาลท�5มู�แนวิโน�มูลดลงในป็# ๒๕๕๐ ๒๕๕๒ ก�บข้ย�บสั�งข้4�น–

ในป็# ๒๕๕๓ และ ๒๕๕๔ และสั0งผลช�ดเจันในป็# พ.ศ. ๒๕๕๔ ท�5จั*านวินการมูาร�บบร การผ��ป็Fวิยนอกในโรงพยาบาลสั0งเสัร มูสั�ข้ภาพห์ร.อสัถาน�อนามู�ยมู�ถ4งร�อยละ ๕๑.๒๖ เมู.5อเท�ยบก�บ โรงพยาบาลช�มูชน ท�5มู�ร�อยละ ๔๒ ท*าให์�มู�สั�ดสั0วินสั�งถ4ง ๑.๒๘

สั 5งตำ0างๆเห์ล0าน��ล�วินเป็นการสัะท�อนให์�เห์6นการเข้�าถ4งบร การข้องป็ระชากรนครราชสั�มูาท�5มู�ระบบมูากข้4�นอย0างช�ดเจัน

ตารางทิ�' ๒ แสดงสถ�ต�จั(านวินผ"-ร�บบร�การผ"-ป?วิยในเปร�ยบเทิ�ยบ ๒๕๔๕-๒๕๕๔ จั�งห์วิ�ดนครราชส�มา

ป=งบประมาณ

ผ"-ป?วิยใน

ทิ�0งห์มด

รพศ.

 

รพช. 

ผ"-ป?วิยใน

  

ผ"-ป?วิยใน

 

คนร-อยละ

เฉล�'ย

วิ�นนอน คน

ร-อยละ

เฉล�'ย

วิ�นนอน

๒๕๔๕ ๑๔๒,๑๖๙ ๒ ๑ ๖.๔๐ ๑๑ ๘ ๒.๙๕

21

๖,๕๖๒ ๘.๗ ๕,๖๐๗ ๑.๓

๒๕๔๖ ๑๔๕,๖๗๗

๒๗,๘๒

๘๑

๙.๑ ๕.๖๐ ๑๑๗,๘๔๙๘

๐.๙ ๓.๐๙

๒๕๔๗๒๒

๗,๘๕๒๗

๔,๒๐๔๓

๒.๖ ๘.๘๗ ๑๕๓,๖๔๘๖

๗.๔ ๓.๐๓

๒๕๔๘๒๒

๗,๑๔๓๗

๘,๒๑๐๓

๔.๔ ๕.๓๖ ๑๔๘,๙๓๓๖

๕.๖ ๓.๐๕

๒๕๔๙ ๒๒๙,๓๖๓๗

๘,๖๓๔๓

๔.๓ ๕.๓๔๑๕

๐,๗๒๙๖

๕.๗ ๓.๐๕

๒๕๕๐๒๓

๖,๐๒๗๘

๒,๕๔๕๓

๕.๐ ๕.๓๗ ๑๕๓,๔๘๒๖

๕.๐ ๓.๐๓

๒๕๕๑๒๔

๓,๓๗๙๘

๕,๓๘๙๓

๕.๑ ๕.๓๐ ๑๕๗,๙๙๐๖

๔.๙ ๓.๐๗

๒๕๕๒๒๔๙,๐๓๔

๘๖,๔๙๗

๓๔.๗ ๕.๒๕

๑๖๒,๕๓๗

๖๕.๓ ๓.๑๕

๒๕๕๓ ๒๕๘,๙๑๐๘

๘,๖๓๑๓

๔.๒ ๕.๑๓๑๗

๐,๒๗๙๖

๕.๘ ๓.๐๖

๒๕๕๔ (๙ เด6อน)

๑๗๖,๘๔๕

๕๒,๑๕๐

๒๙.๕ ๕.๕๗ ๑๒๔,๖๙๕

๗๐.๕ ๓.๑๓

22

จัากตำารางท�5 ๒ จัะเห์6นได�วิ0า มู�ภาวิะเจั6บป็Fวิยท�5ท*าให์�ถ4งก�บตำ�องเข้�านอนพ�กในโรงพยาบาล มู�จั*านวินเพ 5มูมูากข้4�นท�กๆป็# แตำ0สั�ดสั0วินการเข้�าร�กษาระห์วิ0างในโรงพยาบาลช�มูชน ก�บในโรงพยาบาลศ�นย�มูห์าราชฯ น��น มู ได�มู�การเป็ล�5ยนแป็ลงแตำ0อย0างใด และก6มู�ป็รากฏการเช งป็ระจั�กษ�วิ0ามู�การใช�ทร�พยากรอย0างเตำ6มูท�5จันน0าจัะเก นก*าล�งแล�วิท��งค�0 ถ�าห์ากจัะแก�ป็:ญห์าก6ตำ�องข้ยายโรงพยาบาล ข้ยายเตำ�ยง พร�อมูๆไป็ก�บการห์าทางลดการเจั6บป็Fวิยข้องผ��คนลงมูาให์�จังได�

โดยอาจัตำ�องอาศ�ยการตำระห์น�กร�บร� � และเข้�ามูามู�สั0วินร�บผ ดชอบข้องช�มูชน ในการสัร�างเสัร มูสั�ข้ภาพ และป็Nองก�นโรคให์�มูากข้4�นกวิ0าน��(Social accountability) เช0น เพ 5มูการสั.5อสัารสัาธารณะ ให์�ช�มูชนและผ��เก�5ยวิข้�องภาคสั0วินอ.5นๆ ได�มู�โอกาสัร�บร� �ข้�อมู�ลสัภาพป็:ญห์าโรคและภ�ยข้องพวิกเข้าเอง ห์ากเป็นเร.5องท�5สัามูารถป็Nองก�นได� เช0น อ�บ�ตำ เห์ตำ� ภาวิะแทรกซึ่�อนจัากโรคเบาห์วิาน โรคควิามูด�นโลห์ ตำสั�ง เป็นตำ�น ช�มูชนและสั�งคมู ควิรจัะได�มู�บทบาทร0วิมูค ด ร0วิมูแก�ไข้ป็ร�บป็ร�งมูากน�อยตำามูสัมูควิร มู เช0นน��นก6จัะกลายเป็นภาระในการด�แลร�กษา เก ดการสั �นเป็ล.องท�5ไมู0จั*าเป็น ข้องระบบบร การแตำ0ฝFายเด�ยวิ และน�5ค.อภารก จัข้องฝFายจั�ดการท�5จัะตำ�องแสัดงบทบาทภาวิะผ��น*า (Leadership) ในการน*าองค�กร และบ�รณาการการจั�ดการร0วิมูก�บทางภาคสั0วินอ.5นๆเพ.5อแก�ป็:ญห์าเช งร�ก(Proactive) เป็นสั*าค�ญ

23

สาเห์ต�การเจั>บป?วิยของผ"-ป?วิยนอกทิ�'โรงพยาบาลช�มชน ๑๐ อ�นด�บแรก ในป= ๒๕๕๔

ร"ปทิ�' ๗

พบวิ0าสัาเห์ตำ�การป็Fวิยข้องผ��ป็Fวิยนอก ตำ��งแตำ0 ๑ มูกราคมู - ๓๐ มู ถ�นายน ๒๕๕๔ อ�นด�บห์น45งค.อ โรคระบบทางเด นห์ายใจั ๒๕๙๕๙.๒๓ รองลงมูาได�แก0 โรคระบบไห์ลเวิ�ยนโลห์ ตำ โรคระบบย0อยอาห์าร โรคระบบกล�ามูเน.�อ และโรคเก�5ยวิก�บตำ0อมูไร�

24

ท0อ ๑๙,๒๗๐ ๑๙,๑๐๗.๓๖ ๑๗,๔๒๘.๖๓ และ ๑๕,๘๐๙๖๑ ตำ0อแสันป็ระชากร ตำามูล*าด�บ

จั4งได�น*าข้�อมู�ลด�วิยโรคทางเด นห์ายใจั มูาวิ เคราะห์�แนวิโน�มู ด�งกราฟเสั�น ร�ป็ท�5 ๘

ร"ปทิ�' ๘

เมู.5อมูาวิ เคราะห์�โรคทางเด นห์ายใจัในผ��ป็Fวิยนอก ย�อนห์ล�ง ๖ ป็# ตำ��งแตำ0 ป็# ๒๕๔๘ ๒๕๕๓ – (ป็# ๒๕๕๔ ไมู0น*ามูาวิ เคราะห์� เพราะเป็นข้�อมู�ลเพ�ยง ๙ เด.อน) พบวิ0า ภาระโรคมู�แนวิโน�มูเพ 5มูข้4�นอย0างตำ0อเน.5องตำ��งแตำ0ป็# ๒๕๕๐ เป็นตำ�นมูา

25

ท*าให์�เห์6นได�วิ0า ห์ากการพ�ฒนายกระด�บการบร การท�5ห์น0วิยป็ฐมูภ�มู ไมู0ตำ0อเน.5องและเป็นไป็อย0างล0าช�า อาจัไมู0ท�นกาลตำ0อการข้ยายตำ�วิท�5มูากข้4�นเร.5อยๆข้องผ��ป็Fวิยกล�0มูน�� และจัะย�งคงท*าให์�มู�การค�บค�5งข้องผ��ใช�บร การ ท�5โรงพยาบาลช�มูชนมู�อย�0อย0างไมู0ร� �จับ ซึ่45งอาจัเป็นเห์ตำ�ให์�ผ��ป็Fวิยท�5มู�อาการห์น�กไมู0ได�ร�บการด�แลท�5เห์มูาะสัมูตำามูท�5ควิรจัะได�ร�บการใสั0ใจั เพราะท�มูบ�คลากรไมู0มู�เวิลาเพ�ยงพอ ซึ่45งจัะกลายเป็นป็:ญห์าท�5ลดทอนระบบสั�ข้ภาพท�5พ4งป็ระสังค�ท��งในแง0ข้องค�ณภาพบร การ (Quality) ป็ระสั ทธ ภาพ (efficiency) และการเข้�าถ4งบร การ (Accessibility) จั4งเท0าก�บวิ0าเก ดการด�อยสั ทธ ก�นไป็ท�กฝFาย

สาเห์ต�การป?วิยของผ"-ป?วิยใน ๑๐ อ�นด�บแรก ในป= ๒๕๕๔

ร"ปทิ�' ๙

26

พบวิ0ากล�0มูโรคท�5มู�การเจั6บป็Fวิยอ�นด�บห์น45งค.อ โรคเล.อดและอวิ�ยวิะสัร�างเล.อดและภ�มู ค��มูก�น รองลงมูาค.อ การคลอดป็กตำ โรคควิามูด�นโลห์ ตำสั�ง โรคเบาห์วิาน และ โรคตำ ดเช.�อในล*าไสั� โดยมู�อ�ตำราการเจั6บป็Fวิย ๙๘๗.๖๔ ๙๐๑.๑๒ ๗๖๗.๕๑ ๖๗๕.๔๐ และ ๖๒๖.๙๖ ตำ0อแสันป็ระชากร ตำามูล*าด�บ

จั4งน*ากล�0มูผ��ป็Fวิยด�วิยโรคด�งกล0าวิ (ยกเวิ�น คลอดป็กตำ ) มูาวิ เคราะห์�เพ.5อท*านายแนวิโน�มูโดยรวิมู ได�ข้�อมู�ลด�งกราฟเสั�น ใน ๔ ร�ป็ถ�ดไป็ (ร�ป็ท�5 ๑๐-๑๓)

27

ร"ปทิ�' ๑๐

ร"ปทิ�' ๑๑

28

ร"ปทิ�' ๑๒

29

ร"ปทิ�' ๑๓

จัากภาพข้�างตำ�น เมู.5อน*ามูาวิ เคราะห์�โดยจัะยกเวิ�นการพ จัารณาเห์ตำ�การณ�ในป็# ๒๕๕๔ ไวิ�ก0อน ด�วิยเห์ตำ�วิ0ามู�ข้�อมู�ลไมู0ครบ(มู�เพ�ยง ๙ เด.อน) จัะเห์6นได�วิ0าผ��ป็Fวิยในกล�0มูโรคท�5มูานอนพ�กในโรงพยาบาลในล*าด�บตำ�นๆน��นมู�แนวิโน�มูท�5มูากข้4�นตำลอด ด�วิยอ�ตำราเร0งท�5มูากน�อยตำ0างก�น ในสั0วินข้องโรคเล.อดและภ�มู ค��มูก�นบกพร0องท�5มู�สั�ดสั0วินมูากท�5สั�ด มูาพร�อมูก�บอ�ตำราการเพ 5มูข้องจั*านวินผ��ป็Fวิยท�5สั�งอย0างมูาก ท*าให์�มู�ป็ร มูาณคนไข้�ในสั�งข้4�นอย0างรวิดเร6วิ ในข้ณะท�5กล�0มูโรคควิามูด�นฯ ท�5ค0อยๆเพ 5มูข้4�นอย0างช�าๆ และในป็# ๒๕๕๒ - ๒๕๕๓ น��น น0าจัะเป็นข้0าวิด� ท�5อ�ตำราการเพ 5มูข้องโรคน��กล�บลดลง ท*าให์�ด�เสัมู.อนห์น45งวิ0าก*าล�งมู�การชะลอตำ�วิลง

30

ท��งน��น0าจัะเป็นอาน สังค�มูาจัากการค�ดกรองป็ระชากรกล�0มูเสั�5ยงและการเร 5มูท*าการร�กษามูาอย0างเข้�มูข้�นก0อนห์น�าน��

แตำ0ในกล�0มูโรคเบาห์วิานน��นกล�บน0าเป็นห์0วิง ด�วิยย�งไมู0เห์6นสั�ญญาณท�5ด� แตำ0กล�บมู�ภาวิะแทรกซึ่�อนท*าให์�ตำ�องเข้�านอนบ*าบ�ดร�กษาในโรงพยาบาลมูากข้4�นเร.5อยๆ ท��งท�5มู�การค�ดกรองค�นห์ากล�0มูเสั�5ยง กล�0มูป็Fวิยมูาพร�อมูก�นก�บกล�0มูโรคควิามูด�นฯ สัาเห์ตำ�ท�5เป็นอย0างน��คงน0าจัะเป็นด�วิยควิามูสัล�บซึ่�บซึ่�อนข้องตำ�วิโรคเอง ป็ระกอบก�บระบบการด�แลร�กษาน��นย�งไมู0สัามูารถน*ามูาตำรฐานไป็สั�0กล�0มูเป็Nาห์มูายได�อย0างครอบคล�มู การมู�0งแก�ป็:ญห์าเร.5องน�� เมู.5อมูองในมู�มูข้องระบาดวิ ทยาท�5ใช�ควิบค�มูโรค คงตำ�องร�บเร0งให์�ท�นก�บสัถานการข้องโรค มู เช0นน��นอาจัจัะเก ดควิามูสั �นเป็ล.องอย0างมูห์าศาลในการแก�ไข้ภาวิะแทรกซึ่�อนท�5เก ดข้4�นจัากโรคน�� ทางเล.อกท�5จัะใช�ในการตำ0อสั��น� �นน0าจัะมู�เพ�ยงสัองทาง อย0างแรกค.อ การก�มูห์น�าก�มูตำาท*าแบบเด มู ในระบบบร การสั�ข้ภาพแบบเด มูๆ แตำ0ด�วิยควิามูพยายามูท�5ห์น�กข้4�น อย0างท�5สัองค.อ การมูองห์ากลย�ทธ�ท�5เห์มูาะสัมู แตำ0คงไมู0ใช0แบบเด มูท�5เคยเป็นมูา ควิามูท�าทายสั*าห์ร�บกรณ�น��ก6ค.อ จัะป็ร�บเป็ล�5ยนระบบมูากน�อยอย0างไร จั4งจัะเก ดมูรรคผลตำามูท�5ตำ�องการ แตำ0 ณ ป็:จัจั�บ�นควิามูช�ดเจันในการแก�ป็:ญห์าเร.5องน��ย�งไมู0กระจั0างน�ก เป็นแตำ0แนวิทางและมูาตำรการการป็Nองก�นสัามูระด�บ ตำ��งแตำ0 Primary prevention

Secondary prevention และ Tertiary prevention ท�5

31

เตำ6มูไป็ด�วิยช0องวิ0างระห์วิ0างมูาตำรฐานวิ ชาการ และควิามูเป็นจัร งในการป็ฏ บ�ตำ ท� �งข้องตำ�วิผ��ป็Fวิยเองและผ��ด�แลร�กษา(Gap

Analysis) เร.5องน��จั4งกลายเป็นเวิท�ให์ญ0ข้องการวิ จั�ยท�5ห์ลายห์ลาก

สั0วินโรคตำ ดเช.�อในล*าไสั� ท�5เช.5อก�นวิ0าเป็นโรคย�คเก0า เป็นตำ�วิบ0งช��ถ4งควิามูไมู0ท�นสัมู�ยและด�อยพ�ฒนา กล�บไมู0มู�ท�ท0าวิ0าจัะลดน�อยถอยลง ท��งน��สัอดคล�องก�บข้�อมู�ลรายงานการเจั6บป็Fวิยด�วิยโรคท�5ตำ�องเฝNาระวิ�งทางระบาดวิ ทยา (ร�ป็ท�5 ๑๔-๑๕) ท�5มู�การเจั6บป็Fวิยด�วิยโรคอ�จัาระร0วิงเป็นอ�นด�บห์น45งมูาตำลอด และย�งไมู0มู�แนวิโน�มูวิ0าอ�ตำราป็Fวิยจัะลดลงแตำ0อย0างใด

ท*าให์�งานบร การผ��ป็Fวิยในข้องท�กโรงพยาบาลน��นตำ�องเผช ญเห์ตำ�ก�บท��งโรคท�นสัมู�ยและโรคล�าสัมู�ย ซึ่45งมู�มูาตำรการการบ*าบ�ดร�กษาท�5แตำกตำ0างก�น การด�แลผ��ป็Fวิยให์�มู�ค�ณภาพ (Quality)

บร ห์ารควิามูเสั�5ยงได�อย0างมู�ป็ระสั ทธ ภาพน��น จั4งเป็นควิามูท�าทายอย0างย 5งข้องท��งผ��บร ห์ารห์น0วิยงานและท�มูงาน

ร"ปทิ�' ๑๔

อ�ตราป?วิยต.อประช ากรแสนคน84.54

108.90

118.74121.57

850.05

0.00 200.00 400.00 600.00 800.00 1000.00

โ รคต�ดต.อทิางเพศส�มพ�นธ ง"สวิ�ด

วิ�ณ โ รครวิมไ ข- เล6อดออก

อาห์ารเป;นพ�ษ์ตาแดง

ปอดบวิมส�กใ ส

ไ ข- ไ ม.ทิราบสาเห์ต�อ�จัจัาระ ร.วิง

อ�ตรา ป?วิย 10 อ�นด�บแรกโ รคทิ�' เฝ้Gา ระ วิ�งทิางระ บาดวิ�ทิยา ตำ��งแตำ0 1 มูกราคมู 2554 - 30 มู ถ�นายน 2554

32

ร"ปทิ�' ๑๕

๒.๕ การตาย

สาเห์ต�ทิ�'ทิ(าให์-เก�ดการเส�ยช�วิ�ตและเป;นปHญห์าต.อส�ขภาพน�0นสามารถวิ�เคราะห์ ได-จัาก ข-อม"ลสาเห์ต�การตาย ๑๐ อ�นด�บแรก ข-อม"ลการป?วิยและตายจัากโรคมะเร>งจั(าแนกออกเป;นประเภทิต.างๆ และการวิ�เคราะห์ แนวิโน-มในกล�.มทิ�'ทิ(าให์-ตายมากทิ�'ส�ด

อ�ตราป?วิยต.อประช ากรแสนคน84.54

108.90

118.74121.57

850.05

0.00 200.00 400.00 600.00 800.00 1000.00

โ รคต�ดต.อทิางเพศส�มพ�นธ ง"สวิ�ด

วิ�ณ โ รครวิมไ ข- เล6อดออก

อาห์ารเป;นพ�ษ์ตาแดง

ปอดบวิมส�กใ ส

ไ ข- ไ ม.ทิราบสาเห์ต�อ�จัจัาระ ร.วิง

อ�ตรา ป?วิย 10 อ�นด�บแรกโ รคทิ�' เฝ้Gา ระ วิ�งทิางระ บาดวิ�ทิยา ตำ��งแตำ0 1 มูกราคมู 2554 - 30 มู ถ�นายน 2554

33

สามล(าด�บแรก ด�งภาพ ๓ ร"ปถ�ดไป (ร"ปทิ�' ๑๖-๑๘)

ร"ปทิ�' ๑๖

34

ร"ปทิ�' ๑๗

ร"ปทิ�' ๑๘

35

0.05.0

10.015.020.025.030.035.0

แสดงโรคมะเร>งทิ�'พบบ.อยในจั�งห์วิ�ดนครราชส�มา ( ต.อประชากร100,000 คน)

ป็#2552 ป็#2553

ป็#2552 28.5 16.5 10.9 7.1

ป็#2553 30.0 17.2 8.6 11.0

มูะเร6งตำ�บ มูะเร6งป็อด มูะเร6งเตำ�านมู มูะเร6งป็ากมูดล�ก

ร"ปทิ�' ๑๙

จัากร�ป็ท�5 ๑๙ ข้�อมู�ลด�งกล0าวิจัะเห์6นได�วิ0ามูะเร6ง

36

ย�งคงเป็นภ�ยคร0าช�วิ ตำอ�นห์น45งมูาตำลอด โดยมู�ข้0าวิด�ท�5เร 5มูตำ��งแตำ0ป็# ๒๕๕๑ วิ0ามู�แนวิโน�มูชะลอตำ�วิลง ท��งน��น0าจัะมู�สัาเห์ตำ�มูาจัากป็:จัจั�ยสัองป็ระการ ค.อ การด*าเน นงานค�ดกรองมูะเร6งป็ากมูดล�ก (Pap

smear) และมูะเร6งเตำ�านมู มูาอย0างตำ0อเน.5องห์ลายป็#ตำ ดตำ0อก�น และการพ�ฒนาจั�ดตำ��งศ�นย�มูะเร6งท�5โรงพยาบาลมูห์าราชฯ ท*าให์�การเข้�าถ4งบร การ(Accessibility)น��นสัะดวิกข้4�น ท*าให์�มู�อาย�ย.นยาวิห์ล�ดรอดจัากมูะเร6งมูากข้4�น ห์ล�กฐานท�5เห์6นได�ช�ดก6ค.อ แมู�จัะมู�ผ��ป็Fวิยจัากมูะเร6งป็ากมูดล�กท�5มู�เป็นล*าด�บท�5 ๔ ข้องกล�0มู แตำ0ข้�อมู�ลการตำายท�5โรงพยาบาลมูห์าราชน��นไมู0ป็รากฏวิ0าตำ ดอ�นด�บห์น45งในห์�าแตำ0อย0างใด และถ�าห์ากจั�ดระบบการค�ดกรองและด�แลตำ0อเน.5องในกล�0มูมูะเร6งเตำ�านมูให์�ด� ก6น0าจัะช0วิยตำ0ออาย�ให์�ก�บคนโคราชได�อ�กมูาก(ป็#น��ตำาย ๑๓ ราย) ด�งน��นการด*าเน นงานค�นห์า ค�ดกรอง มูะเร6งเตำ�านมูและป็ากมูดล�ก ในกล�0มูสัตำร�เป็Nาห์มูายจั4งเป็นเร.5องท�5ตำ�องท*าอย0างตำ0อเน.5องจัร งจั�งตำ0อไป็

ในสัาเห์ตำ�การตำายอ�นด�บสัองท�5แตำ0เด มูน��นเป็นข้องกล�0มูโรคตำ ดเช.�อสัล�บก�บโรคมูะเร6ง แตำ0ในสั�5ป็#ท�5ผ0านมูา เร 5มูตำ��งแตำ0ป็# ๒๕๕๐ ท�5โรคระบบไห์ลเวิ�ยนโลห์ ตำก�าวิเข้�ามูาเบ�ยดแทรกข้4�นช��นเป็นท�5สัองแทน แตำ0ด�จัากภาพแล�วิย�งคงข้�บเค�5ยวิผล�ดก�นแพ�ผล�ดก�นชนะอย�0 ยากท�5จัะท*านายได�วิ0าในท�5สั�ดแล�วิใครจัะท*าให์�คนโคราชตำายได�มูากกวิ0าก�น

37

๒.๖ สถานะส�ขภาพตามกล�.มโรคส(าค�ญ และตามกล�.มวิ�ย

ไข-เล6อดออก (Dengue Hemorrhagic

Fever)

ร"ปทิ�' ๒๐

ด�วิยสัภาพภ�มู ป็ระเทศข้องจั�งห์วิ�ดมู�ท� �งท�5เป็นภ�เข้าสั�ง ท�5ราบล�0มู มู� ๘ ล�0มูน*�าได�แก0 ล�0มูน*�ามู�ล ล�0มูน*�าล*ามูาศ ล�0มูน*�าล*าจั�กราช ล�0มูน*�าล*ามู�ลบน ล*าพระเพล ง ล�0มูน*�าล*าตำะคลอง ล�0มูน*�าล*าเช�ยงไกร ล�0มูน*�าล*าสัะแทด ล�0มูน*�าช� ป็ระชากรสั0วินให์ญ0มู�อาช�พทางเกษตำรกรรมู ท*าการเพาะป็ล�ก จั4งเสั�5ยงตำ0อโรคภ�ยท�5การระบาดน��นเห์มูาะสัมูก�บสัภาพแวิดล�อมูด�งกล0าวิ เช0น ไข้�ไมู0ทราบสัาเห์ตำ� ไข้�เล.อดออก ไข้�ห์วิ�ดให์ญ0 เป็นตำ�น

38

สั*าห์ร�บ ไข้�เล.อดออก น��นถ.อได�วิ0ามู�ควิามูสั*าค�ญย 5ง ด�วิยเป็นสัาเห์ตำ�ให์�เก ดการเจั6บป็Fวิยท�5เป็นภาระและสั�ญเสั�ยค0าใช�จั0ายมูาก ตำลอดท��งร�นแรงถ4งการตำายท�กป็# จั4งเป็นป็:ญห์าท�5ตำ�องด*าเน นการแก�ไข้อย0างจัร งจั�ง

ข้�อมู�ลจัากร�ป็ท�5 ๒๐ จัะเห์6นได�วิ0าล�กษณะการเก ดโรคน��น เก ดข้4�นท��งป็#เป็นแบบ Seasoning variation และมู�ควิามูช�กช�มูข้องโรคท�5ผ�นแป็รไป็ในแตำ0ละป็# โดยจัะมู�การระบาดให์ญ0ในท�กๆ ๑๐ ป็# น�5นห์มูายควิามูวิ0า ไมู0วิ0าจัะมู�ควิามูเจัร ญเตำ บโตำ ท�นสัมู�ยข้องบ�านเมู.อง ห์ร.อจัะมู�เคร.5องมู.อและเวิชภ�ณฑ์�ควิบค�มูโรคด�ๆมูาอย0างไร ภาวิะค�กคามูจัากโรคน��ก6ไมู0น0าท�5จัะมู�ทางลดเล.อนห์ายไป็ และน�5ค.อข้0าวิร�ายท�5ท� �งน0าเบ.5อและท��งท�าทายตำ0อการจั�ดการทางสัาธารณสั�ข้ย 5งน�ก

และด�วิยเป็นโรคท�5เก ดจัากภาวิะแวิดล�อมูในช�มูชนท�5ตำ�องอาศ�ยย�งลายเป็นพาห์ะในการแพร0กระจัายโรค ด�งน��นการเฝNาระวิ�ง ป็Nองก�น ควิบค�มูโรค โดยการมู�สั0วินร0วิมูข้องท�กภาคสั0วิน เพ.5อมู�0งห์วิ�งสัร�างควิามูเข้�มูแข้6งในสั0วินข้องภาคป็ระชาชน ท�5ควิรจัะได�เห์6นป็:ญห์าร0วิมูก�นและตำระห์น�กในควิามูร�บผ ดชอบในการสัร�างสั�ข้ภาวิะตำามูตำ�องการ การใช�กระบวินการสาธารณส�ขระด�บอ(าเภอให์�เป็นจั�ดเช.5อมูโยงการบร ห์ารจั�ดการทร�พยากรในการด*าเน นงานร0วิมูก�บองค�กรท�องถ 5นก6น0าจัะเป็นกลย�ทธ�ท�5สั*าค�ญในการลดทอนควิามูเสั�ยห์ายจัากโรคร�ายน��

39

ป็ระกอบก�บจั�งห์วิ�ดนครราชสั�มูา มู�กองท�นสั�ข้ภาพระด�บตำ*าบล ครบจั*านวิน ๓๓๒ แห์0ง การพ�ฒนาศ�กยภาพบ�คลากร ท�มู SRRT ระด�บอ*าเภอและระด�บตำ*าบลจัะท*าให์�ท�กอ*าเภอสัามูารถด*าเน นการให์�สัอดคล�องก�บสัภาพป็:ญห์าข้องพ.�นท�5ได�ด�และรวิดเร6วิท�นกาลย 5งข้4�น โดยสั*าน�กงานสัาธารณสั�ข้จั�งห์วิ�ดน��นน0าท�5จัะเป็นท�5ป็ร4กษา สั.5อสัาร ก*าห์นดนโยบายและบทบาทข้องห์น0วิยงานอ.5นๆตำามูควิามูเห์มูาะสัมูก�บสัถานการณ�

วิ�ณโรค (Tuberculosis)

ม�ประเด>นพ�จัารณาอย".สามประการค6อ อ�ตราการค-นพบผ"-ป?วิยรายให์ม. ทิ�'ควิรจัะค-นให์-พบต�0งเร�'มแรกให์-มากทิ�'ส�ด เพ6'อทิ�'จัะส.งส(าเร>จัของการร�กษ์าและลดภาวิะแทิรกซ้-อนห์ล�งจัากน�0น ประการทิ�'สองค6อ ควิามส(าเร>จัของการร�กษ์า ซ้7'งม�ต�วิช�0วิ�ดประกอบก�นห์ลายต�วิ และส�ดทิ-ายค6ออ�ตราตาย ซ้7'งเป;นต�วิสะทิ-อนถ7งค�ณภาพการด"แลร�กษ์า

ร"ปทิ�' ๒๑

ร"ปทิ�' ๒๒

40

แนวิทิางด(าเน�นงาน

๑. เน�นกลย�ทธ� DOTS โดยก*าห์นดเป็นนโยบาย เน�นการท*างานแบบสัห์สัาข้าวิ ชาช�พ มู�การแลกเป็ล�5ยนเร�ยนร� �ในโรงพยาบาลตำ�นแบบ การป็ระก�นค�ณภาพช�นสั�ตำรวิ�ณโรค ท*าการค�นห์าผ��ป็Fวิยรายให์มู0เช งร�ก รวิมูท��งพ�ฒนาการมู�สั0วินร0วิมูข้องอาสัาสัมู�ครสัาธารณสั�ข้ในการด*าเน นงานในช�มูชน จั�ดระบบการสั0งตำ0อข้�อมู�ลผ��ป็Fวิยวิ�ณโรคจัากโรงพยาบาลระด�บอ*าเภอสั��โรงพยาบาลสั0งเสัร มูสั�ข้ภาพตำ*าบลโดยการป็ระสัานงานข้องสั*าน�กงานสัาธารณสั�ข้อ*าเภอ

41

๒. เร0งร�ดการป็ระชาสั�มูพ�นธ�การค�นห์าผ��ป็Fวิยกล�0มูเสั�5ยงตำ0อการป็Fวิยเป็นวิ�ณโรคในช�มูชนเน�นกล�0มูผ��สั�งอาย�,ผ��ป็Fวิยเบาห์วิาน,ผ��ตำ�องข้�งในเร.อนจั*า

๓. เร0งร�ดการด*าเน นงานผสัมูผสัานวิ�ณโรคและโรคเอดสั�ในท�กสัถานบร การ โดยผ��ป็Fวิยวิ�ณโรคท�กรายจัะได�ร�บการให์�ค*าป็ร4กษาตำ��งแตำ0เร 5มูการร�กษาท�กราย รวิมูท��งการตำรวิจัเล.อดเพ.5อวิ น จัฉี�ยห์า Anti HIV ท�กราย ห์ากพบวิ0าตำ ดเช.�อ HIV จัะได�ร�บการร�กษาควิบค�0ท� �งวิ�ณโรคและโรคเอดสั� และตำรวิจั CD ๔ อย0างสัมู*5าเสัมูอ

๔. การพ�ฒนาการด*าเน นงานในเร.อนจั*า โดยการถ0ายภาพผ��ป็Fวิยข้ณะก นยาท�กวิ�นเพ.5อสั0งให์�แพทย�ท�5ท*าการร�กษาป็ระเมู นสัภาพผ��ป็Fวิยข้ณะก นยา

๕. เน�น Admit ผ��ป็Fวิยท�5มู�แนวิโน�มูท�5จัะเสั�ยช�วิ ตำ เช0นผ��ป็Fวิย Aids CD ๔ > ๑๐๐ , ผ��สั�งอาย�,ผ��ป็Fวิยมูะเร6ง

๖. พ�ฒนาสัถานบร การร�กษาวิ�ณโรคด.�อยา MDR-TB ในระด�บอ*าเภอแมู0ข้0าย โรงพยาบาลป็ากช0อง,โรงพยาบาลพ มูาย

ข้�อมู�ลท��งจัากกราฟในร�ป็ท�5 ๒๑-๒๒ และจัากค*าอธ บายข้�างตำ�น จัะเห์6นได�วิ0าในช0วิงแรกน�บจัากป็# ๒๕๕๐ มู�การค�นพบผ��ป็Fวิยรายให์มู0เพ 5มูข้4�นจัากเด มูมูาก แตำ0ในช0วิงห์ล�ง การค�นพบเพ 5มูข้4�นในอ�ตำราท�5ลดลง ท��งน��น0าจัะมูาจัากการพยายามูค�นห์าผ��ป็Fวิย เพ.5อเข้�าสั�0กระบวินการร�กษาอย0างเป็นระบบ ตำามูโครงการรณรงค�ข้องกระทร

42

วิงฯท�5ถ.อเป็นนโยบายสั*าค�ญก0อนห์น�าน��น� 5นเอง ท*าให์�มู�ผ��ป็Fวิยตำกค�างลดลง ร0วิมูก�บการน*าผ��ป็Fวิยมูาบ*าบ�ดเมู.5อผ0านการร�กษาไป็ช0วิงเวิลาห์น45ง (ป็ระมูาณ ๒ สั�ป็ดาห์�) ก6สัามูารถลดการแพร0กระจัายเช.�อในช�มูชนได�อย0างมู�น�ยสั*าค�ญ

ในสั0วินข้องการด�แลร�กษาน��น ถ.อได�วิ0าป็ระสับควิามูสั*าเร6จัน0าพอใจัในระด�บห์น45ง ด�วิยมูาตำรการท�5ห์ลากห์ลาย ด�งท�5อธ บายไวิ�ข้�างตำ�น พบวิ0าอ�ตำราการห์าย และอ�ตำราควิามูสั*าเร6จัน��นเพ 5มูข้4�นสั�0เกณฑ์�มูาตำรฐาน(ตำามูตำ�วิช��วิ�ดข้องกระทรวิงฯ)มูาตำ��งแตำ0ป็# ๒๕๕๒ แล�วิ

ควิามูสัามูารถในการพ�ฒนาระบบ DOTS ข้องจั�งห์วิ�ดนครราชสั�มูาน��นถ.อได�วิ0าเป็นอ�กห์น45งบทเร�ยนท�5ควิรค0าแก0การเร�ยนร� � เพ.5อน*ามูาพ�ฒนาตำ0อยอดในการพ�ฒนาสั�ข้ภาวิะป็ระเด6นอ.5นๆได� เพราะควิามูสั*าเร6จัท�5เก ดข้4�นน��เก ดข้4�นได�ด�วิยการน*าองค�กรอย0างเข้�มูแข้6ง มู�กระบวินการก*าก�บตำ ดตำามูอย0างเป็นระบบ ตำลอดถ4งการให์�อ สัระก�บเจั�าห์น�าท�5ท�กระด�บในการแสัวิงห์านวิตำกรรมูการบร ห์ารยาแบบ DOTS ท�5แท�จัร ง เพ.5อให์�ผ��ป็Fวิยได�ก นยาตำามูสั�ตำรข้องการร�กษาจันครบ ๑๘๐ วิ�น

แตำ0สั 5งท�5ตำ�องห์าทางแก�ไข้ก6ค.อ การลดอ�ตำราการตำายลงให์�ได� เพราะมู�อ�ตำราตำายล0าสั�ดค.อ ๖.๖๘ % ซึ่45งเป็นอ�ตำราท�5สั�งมูากข้4�นกวิ0าเด มู แตำ0อาจัจัะเป็นเร.5องท�5ยากตำ0อการจั�ดการ ด�วิยคนท�5ตำายน��นมู�กมู�สัาเห์ตำ�มูาจัากด�านอ.5น เช0น เป็นโรคเอดสั� ร0วิมูด�วิย เป็นตำ�น

43

ส�ขภาพจั�ต

ข-อม"ลทิ�'จัะสะทิ-อนได-ด�ถ7งผลกระทิบจัากปHญห์าส�งคม ก>ค6อสภาวิะส�ขภาพจั�ตของประชาชน ซ้7'งม�กจัะปรากฏออกมาในร"ปแบบต.างๆ และทิ�'ร�นแรงเก�ดควิามเส�ยห์ายมากทิ�'ส�ด ก>ค6อการพยายามฆั.าต�วิตาย ในส.วินสถานการณ ของจั�งห์วิ�ดนครราชส�มาน�0นเป;นไปด�งร"ปทิ�' ๒๓ และร"ปทิ�' ๒๔

ร"ปทิ�' ๒๓

44

ร"ปทิ�' ๒๔

จัากร�ป็ท�5 ๒๓ ๒๔ ข้�างตำ�น ป็ระชาชนในจั�งห์วิ�ด–

นครราชสั�มูา มู�อ�ตำราการฆ่0าตำ�วิตำายสั*าเร6จัข้อง ๓ ป็#ย�อนห์ล�ง (๒๕๕๑-๒๕๕๓) จั*านวิน ๑๐๗ คน , ๑๒๖ คน และ ๑๓๗ คน ( ป็ชก.กลางป็#๒๕๕๓ = ๒,๕๗๖,๒๕๑คน) โดยค ดเป็นอ�ตำรา ๔.๑๙ , ๔.๙๑ และ ๕.๓๒ ตำ0อป็ชก.แสันคน ตำามูล*าด�บ ซึ่45งตำ*5ากวิ0าค0าเฉีล�5ยข้องป็ระเทศท�5ก*าห์นดไวิ� ค.อ ๗.๐ ตำ0อแสันป็ระชากร

นอกจัากน��ย�งพบอ�กวิ0า สัถ ตำ การฆ่0าตำ�วิตำายในเพศชายค ดเป็นถ4งร�อยละ ๗๘.๕๗ จั4งเห์6นควิามูแตำกตำ0างอย0างช�ดเจันเมู.5อเท�ยบก�บในเพศห์ญ งท�5พบเป็นร�อยละ ๒๑.๔๓ โดยอ*าเภอท�5มู�อ�ตำราการฆ่0าตำ�วิตำายสั�งกวิ0าค0าเฉีล�5ยข้องป็ระเทศได�แก0 อ*าเภอ

45

โชคช�ย โนนสั�ง สั�งเน น ป็ากช0อง และสั�ค �วิ ตำามูล*าด�บ ซึ่45งล�วินแล�วิแตำ0เป็นเข้ตำโรงงานอ�ตำสัาห์กรรมูท��งสั �น ท*าให์�ยากตำ0อการตำ ดตำามูด�แล เพราะสั0วินห์น45งน��นเป็นกล�0มูแรงงานเคล.5อนย�ายท�5มู�ป็:ญห์าท�5อย�0อาศ�ยไมู0ช�ดเจัน โดยเมู.5อเก ดเห์ตำ�แล�วิก6มู�กจัะย�ายไป็ท�5อ.5นอย0างไร�ร0องรอย ท*าให์�การตำ ดตำามูด�แลไมู0สัามูารถท*าได�ครอบคล�มูร�อยเป็อร�เซึ่6นตำ� (ด�งร�ป็ท�5 ๒๔)

สั0วินสัาเห์ตำ�ท�5ท*าให์�คนฆ่0าตำ�วิตำายน��น ท�5พบบ0อยก6ค.อ ป็:ญห์าควิามูข้�ดแย�งในครอบคร�วิ รองลงมูาค.อป็:ญห์าข้องควิามูน�อยใจัในเร.5องควิามูร�ก ป็:ญห์าสัภาพเศรษฐก จั และย�งพบวิ0าผ��ท�5ฆ่0าตำ�วิตำายสั*าเร6จัมู�กพบป็ระวิ�ตำ การพยายามูฆ่0าตำ�วิตำายห์ลายคร��ง

พบวิ0า ในป็# ๒๕๕๔ มู�อ�ตำราการพยายามูฆ่0าตำ�วิตำาย ๔๑.๖๘ ตำ0อแสันป็ระชากร อ�ตำราผ��พยายามูฆ่0าตำ�วิตำายข้องป็ระชาชนจั�งห์วิ�ดนครราชสั�มูา ๓ ป็#ย�อนห์ล�ง มู�แนวิโน�มูสั�งข้4�น โดยป็# ๒๕๕๑ ๒๕๕๓ มู�ผ��พยายามูฆ่0าตำ�วิตำาย จั*านวิน ๑– ,๐๓๗, ๑,๐๖๔ และ

๑,๖๑๖ คน ค ดเป็นอ�ตำราได� ๔๐.๕๓ , ๔๑.๔๐ และ ๖๒.๗๒ ตำ0อแสันป็ระชากร ตำามูล*าด�บ สัาเห์ตำ�ท�5ในป็# ๒๕๕๓ มู�แนวิโน�มูสั�งข้4�น เน.5องจัากป็ระชาชนจั�งห์วิ�ดนครราชสั�มูาป็ระสับก�บอ�ทกภ�ยคร��งให์ญ0 ท*าให์�เก ดภาวิะเคร�ยดอย0างมูาก สั0งผลให์�มู�แนวิโน�มูท*าร�ายตำ�วิเองสั�งข้4�นตำามูมูา

ในสั0วินข้องการเข้�าถ4งบร การข้องผ��ป็Fวิยโรคซึ่4มูเศร�า ๓ ป็# ย�อนห์ล�ง พบวิ0ามู�จั*านวิน ๔,๕๐๘ , ๓,๘๗๓ และ๕,๗๔๖ คน

46

ตำามูล*าด�บ ในท*านองเด�ยวิก�นก�บเร.5องราวิข้�างตำ�น ผลการด*าเน นงาน ป็# ๒๕๕๓ มู�แนวิโน�มูสั�งข้4�น เน.5 องจัากป็ระชาชนป็ระสับก�บวิ กฤตำการณ�ทางการเมู.องตำ0อเน.5 องด�วิยการเก ดอ�ทกภ�ยน*�าท0วิมู ป็ระกอบก�บมู�การค�นห์าผ��ป็Fวิยและค�ดกรองกล�0มูเสั�5ยงมูากข้4�น

ท��งน��ได�มู�การป็ระมูาณการทางสัถ ตำ ถ4งควิามูช�กข้องโรคน��ในป็ระชากรนครราชสั�มูา คาดวิ0าน0าจัะมู�ผ��ป็Fวิยโรคซึ่4มูเศร�า ๖ ๙ ,๓ ๙ ๐ ค น แ ล ะ มู� ก า ร ตำ�� ง เ ป็N า ห์ มู า ย ใ น ก า ร เ ข้� า ถ4 งบร การ(Accessibility) ท�5ร �อยละ ๑๐ ข้องป็ระมูาณการผ��ป็Fวิย ค ดตำ�วิเลข้กล�บออกมูาได�เป็นจั*านวิน ๖,๙๓๙ คน โดยในป็# ๒๕๕๔ น�� ( ๙ เด.อน ควิรจัะมู�ผลงาน ๕,๒๐๕ คน ) พบวิ0ามู�ผลการด*าเน นงานผ��ป็Fวิยโรคซึ่4มูเศร�าเข้�าถ4งบร การแล�วิถ4ง ๖,๔๕๗ คน ค ดได�เป็นร�อยละ ๑๒๔.๐๕ ข้องเป็Nาห์มูาย

แตำ0เมู.5อน*ามูาค ดในแง0ข้องการเข้�าถ4งบร การตำามูควิามูช�กข้องโรค จัะพบวิ0าจัร งๆแล�วิมู�ไมู0ถ4ง ๑๐ เป็อร�เซึ่6นตำ�ท�5สัามูารถท*า ได� ซึ่45งถ�ามู�การจั�ดระบบบร การและพยายามูพ�ฒนาก*าล�งคนท��งป็ร มูาณและค�ณภาพ ให์�มู�การด*าเน นงานอย0างมู�ป็ระสั ทธ ภาพ(Efficiency) ตำลอดท��งสัร�างพล�งจัากช�มูชน(Social accountability) ในก จักรรมูท��งเช งร�บและเช งร�ก ก6อาจัท*าให์�การครอบคล�มูกล�0มูเป็Nาห์มูายสั*าเร6จัลงได� ซึ่45งจัะเร6วิห์ร.อช�าก6ข้4�นอย�0ก�บวิ0า ภาคสั0วินท�5เก�5ยวิข้�องได�มูองเห์6นควิามูห์น�กเบาข้องเร.5องน��เป็นอย0างไร

47

ส�ขอนาม�ยมารดาและทิารก

เป;นการวิ�เคราะห์ ข-อม"ลส(าค�ญ ทิ�'บ.งช�0ถ7งกระบวินการของระบบบร�การส�ขภาพและส�ขอนาม�ยส�'งแวิดล-อมวิ.าม�ประส�ทิธ�ภาพเพ�ยงใด น�'นค6อการประเม�นผลการด(าเน�นก�จักรรมในกล�.มห์ญ�งต�0งครรภ วิ.าทิ(าได-ครบถ-วินตามเกณฑ์ มาตรฐาน รวิมทิ�0งกล�.มเด>ก ๐-๕ ป= วิ.าม�การเจัร�ญเต�บโตและพ�ฒนาการสมวิ�ย ห์ร6อไม. อย.างไร

การวิ�เคราะห์ ผลการด(าเน�นงาน

ห์ญ งมู�ครรภ�ได�ร�บบร การด�แลก0อนคลอดตำามูเกณฑ์� ในป็# ๒๕๕๓ ท*าได�ร�อยละ ๙๕.๓๐ และในป็# ๒๕๕๔ ท*าได�ร�อยละ ๙๕.๗๐ และได�ร�บการค�ดกรองธาล�สัซึ่�เมู�ย ผ0านเกณฑ์�ในป็# ๒๕๕๓ ร�อยละ ๘๕.๔๑ และในป็# ๒๕๕๔ ร�อยละ ๘๓.๕๙ โดยมู�การตำ ดตำามูเย�5ยมูมูารดาห์ล�งคลอด ๒ คร��งตำามูเกณฑ์� ในป็# ๒๕๕๓ ท*าได�ร�อยละ ๑๐๐ และในป็# ๒๕๕๔ ก6ท*าได�ร�อยละ ๑๐๐ เช0นเด�ยวิก�น

ในสั0วินข้องการบร ห์ารจั�ดการในภาพรวิมู ได�มู�การจั�ดตำ��งคณะกรรมูการอนามู�ยแมู0และเด6กระด�บจั�งห์วิ�ด โดยมู�การน*าข้�อมู�ล และสัภาพป็:ญห์าเข้�ามูาพ จัารณาเพ.5อด*าเน นการแก�ไข้เป็นระยะตำามูห์�วิงเวิลาท�5ก*าห์นด และในกรณ�ท�5มู�แมู0ตำายจัากการคลอด ก6จัะมู� Dead - case conference เพ.5อห์าแนวิทางพ�ฒนาระบบการด�แลร�กษาร0วิมูก�นตำ0อไป็

48

ร"ปทิ�' ๒๕

ในสั0วินข้องทารก ตำามูร�ป็ท�5 ๒๕ พบวิ0าอ�ตำราทารกแรกเก ดน*�าห์น�กน�อยกวิ0า ๒,๕๐๐ กร�มู ในป็# ๒๕๕๓ มู�จั*านวินร�อยละ ๖.๒๘ (ข้�อมู�ลครบ ๑๒ เด.อน) ซึ่45งถ�าพ จัารณาข้�อมู�ลเพ�ยงป็#เด�ยวิ ก6จัะด�เห์มู.อนวิ0าผ0านเกณฑ์�ท�5ก*าห์นด( ไมู0เก นร�อยละ ๗ ) จั4งไมู0น0าจัะมู�ป็:ญห์าอะไร

แตำ0เมู.5อมูาด�ท�5เสั�นแนวิโน�มู ก6จัะเห์6นวิ0าเร.5องน��ก*าล�งจัะเป็นป็:ญห์าท�5สั*าค�ญในอ�กไมู0ช�า ด�วิยวิ0าเคยท*าได�ด�ในก0อนห์น�าน�� แตำ0ในท�นท�ท�5เข้�าป็# ๒๕๕๒ ก6กล�บเร 5มูแย0ข้4�นมูา ด�งน��นถ�าไมู0ร�บด*าเน นการแก�ไข้เสั�ยแตำ0เน 5น ๆ ก6อาจัจัะสั0งผลเสั�ยทางสั�งคมูในอนาคตำมูากมูายห์ลายป็ระการ ด�วิยมู�การวิ เคราะห์�ก�นถ4งป็รากฏการณ�น��ท�5มู�ภาพเห์มู.อนก�นท��งป็ระเทศ วิ0าน0าจัะมู�สัาเห์ตำ�มูาจัากการตำ��งครรภ�ใน

49

กล�0มูวิ�ยร� 0น(Teenage pregnancy) ท�5มู�ควิามูไมู0พร�อมูท��งทางสัร�ระร0างกาย ทางจั ตำใจั และทางเศรษฐก จัสั�งคมู ซึ่45งมู�แนวิโน�มูท�5สั�งข้4�น (ด�งข้�อมู�ลจัาก ตำารางท�5 ๓ ๕– ) จั4งท*าให์�มู�ทารกท�5คลอดออกมูาด�วิยน*�าห์น�กท�5น�อยกวิ0าเกณฑ์�มูาตำรฐานมูากข้4�นเร.5อยๆ

ตารางทิ�' ๓ แสดงจั(านวินห์ญ�งทิ�'มาฝ้ากครรภ ป= ๒๕๕๒ - ๒๕๕๔ห์ญ�งต�0งครรภ ป= ๒๕๕๒

(ทิ�0งห์มด ๑๗,๖๘๘ คน)

ป= ๒๕๕๓(ทิ�0งห์มด ๑๖,๖๓๙

คน)

ป= ๒๕๕๔(ทิ�0งห์มด

๑๑,

๓๑๓คน)

อาย�ตำ*5ากวิ0า ๑๐-๑๔ ป็#

๑๗๖ ๒๓๗ ๑๔๗

อาย�ระห์วิ0าง ๑๕-๑๙ ป็#

๒,๔๗๗ ๒,๘๕๗ ๑,๗๙๒

รวิม ๒,๖๕๓(๑๕.๐

%)

๓,๐๙๔(๑๘.๓๕%) ๑,๙๓๙(๑๗.๑

๔%)ทิ�'มา :ข-อม"ลจัากคล�น�กฝ้ากครรภ ของโรงพยาบาลมห์าราชนครราชส�มาและโรงพยาบาลช�มชนทิ�กแห์.ง (ป= ๒๕๕๔ ในช.วิงต�0งแต. ๑ ต�ลาคม ๒๕๕๓-๓๐ม�ถ�นายน ๒๕๕๔)

ตารางทิ�' ๔ แสดงจั(านวินห์ญ�งทิ�'มาคลอด ป= ๒๕๕๒-๒๕๕๔ห์ญ�งทิ�'มา

คลอดป= ๒๕๕๒(ทิ�0งห์มด

๒๔,๒๘๙ คน

ป= ๒๕๕๓(ทิ�0งห์มด ๒๓,๑๕๓

คน

ป= ๒๕๕๔(ทิ�0งห์มด ๑๕,๔๔๐

50

คน)

อาย�ตำ*5ากวิ0า ๑๐-๑๔ ป็#

๑๑๑ ๑๒๒ ๘๙

อาย�ระห์วิ0าง ๑๕-๑๙ ป็#

๔,๐๓๗ ๔,๒๖๒ ๒,๗๙๐

รวิม ๔,๑๔๘(๑๗.๐

๗%)

๔,๓๘๔(๑๘.๙๔%) ๒,๕๗๙(๑๖.

๗๐%)ทิ�'มา :ข-อม"ลจัากแผนกด"แลมารดาห์ล�งคลอดของโรงพยาบาลมห์าราชนครราชส�มาและโรงพยาบาลช�มชนทิ�กแห์.ง (ป= ๒๕๕๔ ในช.วิงต�0งแต. ๑ ต�ลาคม ๒๕๕๓-๓๐ม�ถ�นายน ๒๕๕๔)

ตารางทิ�' ๕ แสดงจั(านวินห์ญ�งทิ�'มาร�บบร�การเน6'องจัากม�ภาวิะแทิรกซ้-อนจัากการทิ(าแทิ-ง ป= ๒๕๕๒-๒๕๕๔

ห์ญ�งทิ�'มาร�บบร�การ

เน6'องจัากม�ภาวิะ

แทิรกซ้-อนจัากการทิ(าแทิ-ง

ป= ๒๕๕๒(ทิ�0งห์มด ๒๒๘ คน)

ป= ๒๕๕๓(ทิ�0งห์มด ๒๕๓

คน)

ป= ๒๕๕๔(ทิ�0งห์มด ๑๐๕

คน)

อาย�ตำ*5ากวิ0า ๑๐-๑๔ ป็#

๑๑ ๑๖ ๑๕

อาย�ระห์วิ0าง ๑๕-๑๙ ป็#

๕๔ ๖๖ ๑๙

รวิม ๖ ๘๒(๓๒.๔๑%) ๓๔(๓๒.๓๘%)

51

๕(๒๘.๕๐%)ทิ�'มา :ข-อม"ลจัากแผนกการด"แลด-านนร�เวิชกรรมของโรงพยาบาลมห์าราชนครราชส�มาและโรงพยาบาลช�มชนทิ�กแห์.ง (ป= ๒๕๕๔ ในช.วิงต�0งแต. ๑ ต�ลาคม ๒๕๕๓-๓๐ม�ถ�นายน ๒๕๕๔)

การแก�ป็:ญห์าในเร.5องน��จั4งตำ�องก�าวิไป็ให์�ไกลก0อนท�5จัะมู�การตำ��งครรภ� จั4งมู ใช0เป็นป็:ญห์าทางสัาธารณสั�ข้แตำ0เพ�ยงล*าพ�ง แตำ0น0าจัะเป็นการร�บผ ดชอบร0วิมูก�นข้องสั�งคมูท��งมูวิล

จั ากการ ศ4 กษา ถ4 งพฤ ตำ ก ร ร มู ท า ง เ พ ศ พ บ วิ0 าสัถานการณ�ท�5มู�ผลตำ0อการตำ��งครรภ�ในวิ�ยร� 0น มู�แนวิโน�มูสั�งข้4�นค.อพบวิ0าอาย�การมู�เพศสั�มูพ�นธ�คร��งแรกข้องวิ�ยร� 0นคร��งแรกเฉีล�5ยอย�0ท�5๑๕-๑๖ป็# และท�5สั*าค�ญ ค.อ วิ�ยร� 0นจั*านวินมูากข้าดควิามูเข้�าใจัเร.5องการค�มูก*าเน ดอย0างถ�กวิ ธ� โดยมู�การใช�ถ�งยางอนามู�ยไมู0ถ4งร�อยละ ๕๐

และพบวิ0าเด6กและเยาวิชนท�5ตำ� �งครรภ�มู�กมูาจัากสัภาพครอบคร�วิท�5เล กร�างห์ร.อแยกทางก�น ผ��ป็กครองตำ0างมู�ครอบคร�วิให์มู0 ตำ�องอย�0ในควิามูด�แลข้องญาตำ ห์ร.อบ�คคลอ.5น จั4งข้าดการด�แลเอาใจัใสั0อย0างเห์มูาะสัมู

เด6กเห์ล0าน��มู�กข้าดควิามูสันใจัตำ0อการศ4กษาเล0าเร�ยน ห์ร.อการป็ระกอบอาช�พ มู�ควิามูร�กในช0วิงวิ�ยเร�ยน การคบเพ.5อนท�5ไมู0เห์มูาะสัมู บางรายมู�ค�0นอนห์ลายคน มู�การเสัพสั.5อ ได�แก0 สั.5อคอมูพ วิเตำอร� อ นเตำอร�เน6ตำท�5มู�ภาพและเน.�อห์าท�5ไมู0เห์มูาะสัมู ร�านเกมูท�5ป็ฏ บ�ตำ ไมู0ถ�กตำ�องตำามูกฎห์มูาย ป็ล0อยป็ละให์�เด6กอาย�ตำ*5ากวิ0า

52

๑๘ ป็# ใช�บร การในช0วิงเวิลาท�5ไมู0เห์มูาะสัมู สั.5อสั 5งพ มูพ� ได�แก0 ห์น�งสั.อการ�ตำ�นลามูก น ตำยสัารท�5มู�ภาพล0อแห์ลมู การใช�ภาษาทางน ตำยสัาร โทรท�ศน� ท�5ไมู0เห์มูาะสัมู การแสัดงท�5ไมู0เห์มูาะสัมู รวิมูถ4งการแตำ0งกายท�5สั0อไป็ในทางล0อแห์ลมู เป็นสั 5งเร�าใจัให์�เด6กและเยาวิชนเก ดการเล�ยนแบบ อาจัก0อให์�เก ดการมู�เพศสั�มูพ�นธ�ก0อนวิ�ยอ�นควิร ห์ร.อการถ�กล0วิงละเมู ดทางเพศ สั0งผลตำ0อการตำ��งครรภ�ท�5ไมู0พร�อมู ห์ร.อไมู0พ4งป็ระสังค�

จั�งห์วิ�ดนครราชสั�มูา จั4งได�มู�การสัร�างเสัร มูการมู�สั0วินร0วิมูข้องภาค�เคร.อข้0าย(Social accountability) ในการข้�บเคล.5อนย�ทธศาสัตำร�สั0งเสัร มูอนามู�ยเจัร ญพ�นธ��และป็Nองก�นการตำ��งครรภ�ในวิ�ยร� 0นระด�บพ.�นท�5 อ*าเภอ และตำ*าบล โดยมู�การท*างานร0วิมูก�นระห์วิ0างห์น0วิยงานระด�บจั�งห์วิ�ด อ*าเภอ องค�กรป็กครองสั0วินท�องถ 5น NGO สั.5อมูวิลชน และห์น0วิยงานวิ ชาการ ภายใตำ�ค*าสั� 5งคณะอน�กรรมูการป็Nองก�นและแก�ไข้ป็:ญห์าเอดสั�จั�งห์วิ�ดและคณะอน�กรรมูการค��มูครองเด6กและเยาวิชนจั�งห์วิ�ดนครราชสั�มูา ได�มู�การแตำ0งตำ��งคณะกรรมูการพ�ฒนาอนามู�ยการเจัร ญพ�นธ��ระด�บจั�งห์วิ�ด ห์ร.อ คณะกรรมูการจั�งห์วิ�ดท�5มูาจัากท�กภาคสั0วินเพ.5อช0วิยก�นลดการตำ��งครรภ�ในวิ�ยร� 0น โดยได�มู�การจั�ดท*าแผนย�ทธศาสัตำร�พ�ฒนาอนามู�ยการเจัร ญพ�นธ��วิ�ยร� 0นแบบบ�รณาการ โดยมู�0งห์วิ�งท�5จัะสัามูารถเข้�าถ4ง(Access)กล�0มูเยาวิชนท�5มู�ควิามูเสั�5ยงเป็นสั*าค�ญ

53

จั4งได�มู�มูาตำรการและกลวิ ธ�ด*าเน นงานห์ลายอย0าง จัากห์ลายห์น0วิยงานป็ระกอบด�วิย การรณรงค�สัร�างกระแสัเพ.5อป็ร�บท�ศนคตำ ค0าน ยมูเร.5องเพศ จั�ดให์�มู�ศ�นย�บร การท�5เป็นมู ตำรสั*าห์ร�บเยาวิชน (YFHS :Youth Friendly Health

Service) มู�การจั�บค�0 (buddy) ระห์วิ0างสัถานศ4กษาก�บสัถานบร การสั�ข้ภาพ (๔๐๐ โรงเร�ยน:๔๐๐ โรงพยาบาล) โดยมู�0งเน�นป็ระเด6นก จักรรมูท�5มู�เยาวิชนเป็นศ�นย�กลาง

มู�การด*าเน นงานร0วิมูก�บองค�กรป็กครองสั0วินท�องถ 5น โดยจั�ดท*าแผนพ�ฒนาท�องถ 5น ๓ ป็# ในป็#งบป็ระมูาณ ๒๕๕๕-๒๕๕๗ โดยองค�กรป็กครองสั0วินท�องถ 5นซึ่45งป็ระกอบด�วิย เทศบาล ๔๕แห์0ง และอบตำ. ๒๘๗ แห์0ง มู�แผนก จักรรมูและงบป็ระมูาณสัน�บสัน�นจั�ดการรณรงค�สัร�างกระแสั สั0งเสัร มูการเข้�าถ4งการใช�ถ�งยางอนามู�ย ร�อยละ ๑๐๐ ใช�งบป็ระมูาณ ๒๓,๖๘๐,๒๓๓ บาท

สัถานศ4กษา ท��งห์มูด ๑,๑๒๗ แห์0งในสั�งก�ดเข้ตำพ.�นท�5การศ4กษา มู�ร�อยละ ๖๔.๑๗ ท�5ได�จั�ดการสัอนเพศศ4กษารอบด�าน ในสั0วินท�5สั�งก�ดอ�ดมูศ4กษาและอาช�วิศ4กษา ได�ให์�ควิามูร� �แนะน*าและให์�การป็ร4กษา มู�ระบบค�ดกรองด�แลและสั0งตำ0อ ร�อยละ ๑๐๐

โรงพยาบาลช�มูชนมู�ก จักรรมู คล น กวิ�ยร� 0น ท�5ด*าเน น“ ”

การ ตำามูแนวิมูาตำรฐานศ�นย�บร การท�5เป็นมู ตำรสั*าห์ร�บเยาวิชนข้องกรมูอนามู�ย ร�อยละ ๑๐๐

54

และท�5สั*าค�ญค.อการจั�ดการระบบข้�อมู�ล(Health

information) ซึ่45งได�พ�ฒนาออกมูา ๒ ระบบ ค.อ ระบบข้�อมู�ลควิบค�มูก*าก�บและระบบข้�อมู�ลป็ระเมู นผล ในสั0วินข้องระบบข้�อมู�ลควิบค�มูก*าก�บ จัะเป็นการเฝNาระวิ�งสัถานการณ�โรคเอดสั�และโรคตำ ดตำ0อทางเพศสั�มูพ�นธ� สัถานการณ�การตำ��งครรภ�ในกล�0มูวิ�ยร� 0น (ตำ*5ากวิ0า ๑๕ ป็# ระห์วิ0าง ๑๕-๑๘ ป็# และ ๑๘-๒๐ ป็#) ข้�อมู�ลเฝNาระวิ�งพฤตำ กรรมูเสั�5ยงตำ0อการตำ ดเช.�อเอช ไอ วิ�และการตำ��งครรภ�ในกล�0มูเยาวิชน สัถานการณ�ผลกระทบจัากการท*าแท�ง(ท�5เข้�าร�บการร�กษาในสัถานบร การสั�ข้ภาพ)

ระบบข้�อมู�ลป็ระเมู นผล เป็นการเก6บข้�อมู�ลด�านบร การป็Nองก�น เช0น การได�ร�บควิามูร� �อนามู�ยเจัร ญพ�นธ�� ท�5ตำ�องไมู0น�อยกวิ0า ๓๐ ช�5วิโมูงตำ0อป็# มู�การฝPกท�กษะช�วิ ตำป็ร�บท�ศนคตำ แก�ไข้จั�ดอ0อนเร.5องเพศสั�มูพ�นธ� ข้�อมู�ลป็ระเมู นผลผลกระทบทางสั�ตำ ศาสัตำร� ข้�อมู�ลการช0วิยเห์ล.อด�านสั�งคมู การเล��ยงด�เด6ก ข้�อมู�ลการร�บการศ4กษาตำ0อและการมู�งานท*า ข้�อมู�ลเด6กถ�กทอดท �ง ในสัถานสังเคราะห์�และในช�มูชน

อาจักล0าวิได�วิ0า สั 5งตำ0างๆท�5ได�ด*าเน นการมูา ย�งเป็นเพ�ยงการเร 5มูตำ�น ท�5ถ.อได�วิ0าเป็นข้��นแรกข้องกระบวินการเร�ยนร� � ซึ่45งคงตำ�องท*าไป็ ป็ร�บป็ร�งแก�ไข้ไป็ เป็นระยะๆ น0าจัะช0วิยลดระด�บควิามูร�อนแรงข้องสัภาพป็:ญห์า ช0วิยเห์ล.อเย�ยวิยาสั�งคมูได�ไมู0มูากก6น�อย

55

ทิ�นตส�ขภาพ

ร"ปทิ�' ๒๖ ผลการส(ารวิจัสภาวิะทิ�นตส�ขภาพทิ�ก ๕ ป= พ.ศ.๒๕๕๐ (คร�0งล.าส�ด)

จัากข้�อมู�ลด�ง ร�ป็ท�5 ๒๖ จัะเห์6นได�วิ0า ระด�บป็:ญห์าท�นตำสั�ข้ภาพในเด6กและเยาวิชนข้องจั�งห์วิ�ดนครราชสั�มูา มู ได�มู�

56

ควิามูแตำกตำ0างไป็จัากข้องภ�มู ภาคห์ร.อป็ระเทศแตำ0อย0างใด ท�5อาย� ๓ ป็# มู�ป็:ญห์าทาง ท�นตำกรรมูถ4งกวิ0าร�อยละ ๖๐ ในข้ณะท�5เมู.5อก�าวิเข้�ามูาถ4งอาย� ๕ ป็# กล�บย 5งห์น�กไป็กวิ0าเด มูด�วิยมู�ป็:ญห์าถ4งกวิ0าร�อยละ ๘๐ พอเข้�ามูาสั�0อาย�ท�5 ๑๒ ก6เป็นอ�นวิ0ามู�สั0วินห์น45ง(ร�อยละ ๑.๔) ท�5จั*าตำ�องเข้�าสั�0กระบวินการซึ่0อมูแซึ่มูสั0วินท�5สั4กห์รอก�นแล�วิ

เห์ตำ�ท�5ท*าให์�เป็นด�งน��ก6น0าจัะเพราะมู�การใช�งานข้องเห์ง.อกและฟ:นอย0างไมู0ถ�กตำ�อง ด�วิยการย�5วิย�จัากข้นมูข้บเค��ยวิท�5จั�องจัะเค��ยวิเด6กก�นอย0างเมูามู�นน�5นเอง รวิมูท��งข้าดการด�แลร�กษาอย0างถ�กวิ ธ� ในเร.5องพวิกน��เด6กไร�เด�ยงสัาจัะไป็ร� �เร.5องได�อย0างไร ควิามูสั*าค�ญจั4งควิรมู�0งมูาท�5การให์�ควิามูร� �ในการด�แลเห์ง.อกและฟ:นท�5ถ�กตำ�องก�บพ0อแมู0 ผ��ป็กครอง และค�ณคร�ท�5โรงเร�ยนเป็นสั*าค�ญ

การจัะท*าได�อย0างน��น ตำ�องข้จั�ดป็:ญห์าทางการจั�ดการท�5สั*าค�ญห์ลายอย0าง อาท เช0น การข้าดแคลนบ�คลากร การท�5ตำ�องร0วิมูมู.อก�นห์ลายห์น0วิยงาน และการข้าดแคลนเง นท�นท�5ควิรจัะเน�นห์น�กเฉีพาะเร.5องน�� ท�5นครราชสั�มูาจั4งได�มู�การแตำ0งตำ��งคณะกรรมูการพ�ฒนาระบบบร การท�นตำสั�ข้ภาพ เพ.5อก*าห์นดท ศทางนโยบายการจั�ดบร การท�นตำสั�ข้ภาพ ให์�มู�การจั�ดท*าแผนก*าล�งคนและแผนพ�ฒนาศ�กยภาพข้องท�นตำบ�คลากรให์�มู�การพ�ฒนาระบบสัารสันเทศด�านสั�ข้ภาพช0องป็าก เพ.5อช0วิยการวิางแผน ควิบค�มู

57

ก*าก�บ ป็ระเมู นผล เพ.5อป็ระสัานงานและให์�ข้�อเสันอแนะการพ�ฒนาระบบท�นตำสั�ข้ภาพก�บห์น0วิยงานท�5เก�5ยวิข้�อง

ท�5สั*าค�ญค.อได�เก ดกองท�นท�นตำกรรมู โดยการสัน�บสัน�นจัาก สัป็สัช.ข้4�นมูา และได�มู�การพ�ฒนาการจั�ดการฐานข้�อมู�ลท�นตำสัาธารณสั�ข้ โดยมู� website ท�5ช.5อ www.identdata.com ใช�เป็นศ�นย�ข้�อมู�ลในการป็ระเมู นผลงานท�นตำสัาธารณสั�ข้ ท��งกองท�นฯ และ website น��จั�ดได�วิ0าเป็นนวิตำกรรมูอ�กช �นห์น45งโดยแท�

ผลจัากการด*าเน นงานด�งกล0าวิ ได�สั0งผลให์�ได�ผลงานท�5สั*าค�ญ ด�งน�� น�กเร�ยนช��นป็ระถมูศ4กษาป็#ท�5 ๑ ได�ร�บบร การเคล.อบห์ล�มูร0องฟ:น จัากเป็Nาห์มูาย ๓๐,๕๓๗ คน ท*าได� ๑๑,๘๓๗ คน ค ดเป็นร�อยละ ๓๘.๗๖ , น�กเร�ยนป็ระถมูศ4กษาได�ร�บบร การท�นตำกรรมู (ร�กษา สั0งเสัร มู ป็Nองก�น ไมู0น�บรวิมูการตำรวิจัฟ:น)

เป็Nาห์มูาย ๑๘๑,๖๘๐ คน ท*าได� ๖๐,๗๖๒ คน ค ดเป็นร�อยละ ๓๓.๔ , ผ��สั�งอาย�ได�ร�บบร การใสั0ฟ:นเท�ยมู เป็Nาห์มูาย ๑,๐๘๐ คน ท*าได� ๙๙๕ คน ค ดเป็นร�อยละ ๙๒.๑๓

จัะเห์6นได�วิ0า จัากการมูองเห์6นป็:ญห์าท�5ช�ดเจัน มู�การจั�ดการองค�กรอย0างเป็นเอกภาพ(Leadership) มู�การจั�ดการก*าล�งคนท�5ข้าดแคลนอย0างเห์มูาะสัมู(Human Resource

Management) มู�การก*าก�บตำ ดตำามูด�วิยระบบข้�อมู�ล(Health

Information)ท�5ท�นสัมู�ย ท�นเวิลา (Real-time) และด�วิยการจั�ดการให์�มู�เง นท�นสัน�บสัน�นท�5เพ�ยงพอ(Health Finance)

58

ท��งห์มูดน��ป็ระกอบก�น จั4งสัามูารถน*าไป็สั�0การพ�ฒนาสั�ข้ภาพ(Improved Health)ข้4�นมูาได� อย0างมู�น�ยสั*าค�ญ

กล�.มโรคเร60อร�ง (เบาห์วิาน และควิามด�นโลห์�ตส"ง)

กล�.มโรคน�0ม�ควิามส(าค�ญอย.างย�'ง ด-วิยเห์ต�วิ.าม�ควิามสล�บซ้�บซ้-อนในการด"แลทิ�0งทิ�'ต�วิโรคเอง และภาวิะแทิรกซ้-อนต.างๆทิ�'ตามมา เพราะปHจัจั�ยของการเก�ดโรคน�0นเป;นได-ทิ�0งจัากพ�นธ�กรรม พฤต�กรรม และส�'งแวิดล-อมทิางการเม6องเศรษ์ฐก�จัส�งคม โดยม�การพบผ"-ป?วิย ผ"-เส�'ยงมากข70นเร6'อยๆ ตลอดทิ�0งภาวิะแทิรกซ้-อนต.างๆ ในอ�ตราแบบก-าวิห์น-า ซ้7'งด"เสม6อนวิ.าขนาดของภาระโรคได-เด�นทิางมาไกลล(0าห์น-าระบบการด"แลร�กษ์าไปมากแล-วิ ปHญห์าจั7งอย".ทิ�'วิ.าควิรร.วิมแรงร.วิมใจัก�นอย.างไรจั7งจัะร�กไล.มาให์-ทิ�น ด�งข-อม"ลจัากร"ปทิ�' ๒๗ ๓๑–

ร"ปทิ�' ๒๗

59

ประชากรทิ�'ได-ร�บการค�ดกรอง เส�'ยงส"งโรคเบาห์วิาน และโรคควิามด�นโลห์�ตส"ง ป= ๒๕๕๒,ป=๒๕๕๓และ ป=๒๕๕๔ (ผลงาน๙ เด6อน)

จัากร�ป็ท�5 ๒๗ ป็ระชาชนท�5ได�ร�บการค�ดกรองโรคเบาห์วิาน/โรคควิามูด�นโลห์ ตำสั�ง พบกล�0มูเสั�5ยงสั�งเพ 5มูข้4�นท�กป็# โดยพบเสั�5ยงสั�งโรคเบาห์วิาน ร�อยละ ๓.๓ ในป็# ๒๕๕๒ และ ๕.๘ ในป็# ๒๕๕๓ และร�อยละ ๖.๖๗ ในป็# ๒๕๕๔(ผลงาน๙เด.อน ตำ��งแตำ0ตำ�ลาคมู ๒๕๕๓-มู ถ�นายน ๒๕๕๔) เสั�5ยงสั�งโรคควิามูด�นโลห์ ตำสั�ง ร�อยละ ๑๒.๗๖ ในป็# ๒๕๕๒ และ ๑๒.๐๗ ในป็# ๒๕๕๓ และร�อยละ ๒๙.๒๔ในป็# ๒๕๕๔(ผลงาน๙เด.อน)

ในป็#งบป็ระมูาณ ๒๕๕๒ ได�ด*าเน นการโครงการป็ร�บเป็ล�5ยนพฤตำ กรรมูกล�0มูเสั�5ยงสั�งโรคเบาห์วิาน/โรคควิามูด�นโลห์ ตำสั�ง ในร�ป็แบบการอบรมูสั�มูนา ๒ วิ�น ๑ ค.น เพ.5อห์วิ�งวิ0าจัะสัามูารถชะลอการ

60

เก ดผ��ป็Fวิยรายให์มู0ได�บ�าง ด�งข้�อมู�ลจัากตำารางท�5 ๖

ตารางทิ�' ๖ แสดงประชากรกล�.มเส�'ยงโรคเบาห์วิานได-ร�บการปร�บเปล�'ยนพฤต�กรรม

ป=งบประมาณ ๒๕๕๒ ๒๕๕๓ ๒๕๕๔ผลงาน ๙เด6อน

ป็ระชากรท�5ได�ร�บการค�ดกรอง

๑,๐๖๔,๖๙๗

๑,๑๓๖,๑๒๒

๑,๐๓๖,๔๓๓

พบเสั�5ยงสั�งโรคเบาห์วิาน

๓๕,๙๖๙ ๖๖,๕๗๕ ๗๒,๒๐๖

ได�ร�บการป็ร�บเป็ล�5ยนพฤตำ กรรมู

๗,๕๕๒ ๒๗,๕๑๒ ๘,๒๕๖

ค ดเป็นร�อยละ ๒๑ ๔๑.๓๒ ๒.๕๗

ค ดจัากเป็Nาห์มูายท�5สัป็สัช.ให์�มูา(ถ�าค ด

จัากกล�0มูเสั�5ยงสั�งจัะได� ร�อยละ ๑๑.๔๓)

61

ร"ปทิ�' ๒๘

ร"ปทิ�' ๒๙

62

ร"ปทิ�' ๓๐

จัากร�ป็ท�5 ๒๘ ๓๐ พบวิ0าสัถานการณ�ผ��ป็Fวิยเบาห์วิานราย–

ให์มู0ย�งคงเพ 5มูข้4�นตำลอด ตำรงข้�ามูก�บกรณ�ข้องผ��ป็Fวิยควิามูด�นโลห์ ตำสั�งรายให์มู0ท�5ค�นพบลดลง ท��งน��น0าจัะเป็นจัากการท�5ย�งคงมู�ภาวิะโรคเบาห์วิานในกล�0มูป็ระชากรอย�0อ�กมูาก ท*าให์�เห์6นได�วิ0ากระบวินการค�ดกรองโรคกล�0มูน��ย�งคงตำ�องเป็นก จักรรมูเข้�มูข้�นตำ0อเน.5องไป็อ�กห์ลายป็# ควิบค�0ไป็ก�บการแสัวิงห์าวิ ธ�การสั0งเสัร มูสั�ข้ภาพเช งร�กท�5ควิรจัะได�ผลมูากกวิ0าน��ด�วิยแนวิทาง ๓อ. (อาห์าร ออกก*าล�ง อารมูณ�) ด�วิยห์วิ�งวิ0าน0าจัะช0วิยลดการเข้�าสั�0วิงการโรคร�ายภ�ยเง�ยบน��ในห์มู�0ป็ระชาชนให์�จังได�

และจัากร�ป็ท�5 ๓๐ พบการตำรวิจัภาวิะแทรกซึ่�อนทางตำาท�5ลดลงกวิ0าเด มูท�กป็# โดยพบร�อยละ ๓๙.๒๙ ๔๒.๒๙ และ ๔๙.๓๑ ในป็#

63

๒๕๕๒ ๒๕๕๓ และ ๒๕๕๔ ตำามูล*าด�บ ซึ่45งตำรงก�นข้�ามูก�บการพบควิามูผ ดป็กตำ ทางไตำ,ห์ลอดเล.อดสัมูอง ท�5มู�เพ 5มูข้4�น แตำ0น�5มู ใช0ข้0าวิด�ท�5ด�ป็ระห์น45งวิ0าป็:ญห์าทางตำาน��ได�ลดลงแล�วิแตำ0อย0างใด แตำ0ท�5ค�นพบลดลงเป็นเน.5องจัากป็:ญห์าการห์มู�นเวิ�ยนกล�องถ0ายภาพจัอตำาข้องจั�งห์วิ�ดนครราชสั�มูาท�5มู�อย�0ห์น45งตำ�วิไมู0เพ�ยงพอตำ0อการใช�งาน สัาเห์ตำ�จัากมู�จั*านวินอ*าเภอถ4ง ๓๒ อ*าเภอ ท*าให์�การค�ดกรองห์น45งรอบตำ�องใช�เวิลาเก นถ4งห์น45งป็#คร45ง ท*าให์�ผ��ป็Fวิยห์ลายอ*าเภอไมู0ได�ร�บการตำรวิจัภาวิะแทรกซึ่�อนทางตำา

สั0วินข้�อมู�ลการค�ดกรองภาวิะแทรกซึ่�อนทางเท�าท�5ลดลงเช0นก�นน��น ได�พบวิ0ามู�เห์ตำ�จัากการข้าดควิามูร� �และท�กษะในการค�นพบควิามูผ ดป็กตำ ข้องบ�คลากร ในป็# ๒๕๕๔ น��จั4งได�จั�ดท*าโครงการพ�ฒนาศ�กยภาพเจั�าห์น�าท�5ผ��ร �บผ ดชอบงานเบาห์วิาน ควิามูด�นโลห์ ตำสั�ง ในการด�แลผ��ป็Fวิยท�5มู�ภาวิะแทรกซึ่�อนทางตำาและทางเท�า ในห์น0วิยบร การป็ฐมูภ�มู (รพ.สัตำ.) โดยห์วิ�งวิ0าจัะท*าให์�สัามูารถค�นพบป็:ญห์าข้องผ��ป็Fวิยได�มูากข้4�น เพ.5อท�5จัะได�น*ามูาด�แลแก�ไข้ตำ��งแตำ0เร 5มูแรก

ร"ปทิ�' ๓๑

64

จัากร�ป็ท�5 ๓๑ เป็นการเฝNาระวิ�งทางเมูตำาโบล ซึ่4มู และป็ระเมู นผลการด�แลร�กษา พบวิ0าเมู.5อเป็ร�ยบเท�ยบก�นระห์วิ0างป็# ๒๕๕๓ และ ป็# ๒๕๕๔ พบวิ0ามู�ผลงานท�5ครอบคล�มูด�ข้4�น ซึ่45งสัะท�อนวิ0ามู�การเข้�าถ4งบร การท�5มู�ค�ณภาพได�มูากข้4�น และท�5เป็นข้0าวิด�ค.อผลการตำรวิจั HbA1c ท�5ท*าได�น�อยกวิ0า ๗ ซึ่45งเป็นค0ามูาตำรฐานท�5สัะท�อนถ4งการควิบค�มูระด�บน*�าตำาลในเล.อดได�ด� พบวิ0ามู�จั*านวินท�5สั�งข้4�น กล0าวิค.อ ๑๔,๐๗๗ คน(อ�ตำราสั0วินข้องการค�นพบค.อ ๑๔,๐๗๗/๓๘,๕๗๕ เท0าก�บ ๐.๓๗) เมู.5อเท�ยบก�บ ๒๐,๔๐๖ คน(อ�ตำราสั0วินข้องการค�นพบค.อ ๒๐,๔๐๖/๔๖,๕๔๖ เท0าก�บ ๐.๔๔)

ในป็# ๒๕๕๓ และป็# ๒๕๕๔ ตำามูล*าด�บ

ในสั0วินข้องข้�อมู�ลการบร ห์ารจั�ดการน��น มู�เพ 5มูเตำ มูวิ0า ได�มู�การจั�ดการเป็นสัามูระด�บค.อ ระด�บจั�งห์วิ�ด ได�มู�การแตำ0งตำ��งคณะกรรมูการควิบค�มู ป็Nองก�น และด�แลร�กษาผ��ป็Fวิยโรคไมู0ตำ ดตำ0อเร.�อร�งจั�งห์วิ�ดนครราชสั�มูา เพ.5อพ�ฒนาค�ณภาพการค�ด

65

กรองควิามูเสั�5ยงและป็ร�บเป็ล�5ยนพฤตำ กรรมู พ�ฒนาระบบการร�กษาและลดภาวิะแทรกซึ่�อนผ��ป็Fวิย พ�ฒนาระบบข้�อมู�ลและจั�ดตำ��งเป็นศ�นย�ข้�อมู�ลโรคไมู0ตำ ดตำ0อ

สั0วินระด�บอ*าเภอ ได�จั�ดให์�มู� Case Manager

ข้องโรงพยาบาล เป็นผ��ร �บผ ดชอบด�แลผ��ป็Fวิยข้องแตำ0ละอ*าเภอ และก*าห์นดให์�สั*าน�กงานสัาธารณสั�ข้อ*าเภอ มู�ผ��ร �บผ ดชอบงานโรคไมู0ตำ ดตำ0อ (โรคเบาห์วิาน ,โรคควิามูด�นโลห์ ตำสั�ง,โรคมูะเร6งป็ากมูดล�กและมูะเร6งเตำ�านมู) เพ.5อด*าเน นงานป็ระสัานการค�ดกรองควิามูเสั�5ยงและป็ร�บเป็ล�5ยนพฤตำ กรรมูโดยตำรง

ในระด�บพ.�นท�5 มู�การจั�ดตำ��งคล น กให์�ค*าป็ร4กษาเร.5อง อาห์าร/ออกก*าล�งกาย DPAC (Diet & Physical Activity

Clinic) โดยจัะด*าเน นการในสัถานบร การท�กแห์0ง ท��งในรพศ.

รพช.และรพ.สัตำ.

ในกล�0มูป็Fวิยท�5มู�ภาวิะแทรกซึ่�อน ได�ร�บการด�แลจัากเจั�าห์น�าท�5สัาธารณสั�ข้ในการด�แลภาวิะแทรกซึ่�อนทางตำา , ไตำ เท�า , ห์ลอดเล.อดและห์�วิใจั มู�ระบบการสั0งตำ0อผ��ป็Fวิยเพ.5อให์�ได�ร�บการร�กษาท�5ถ�กตำ�อง โดยจั�ดแบ0งพ.�นท�5ท� �งจั�งห์วิ�ดให์�เป็นโซึ่น จั�ดตำ��งเป็น Node ตำา ๔ Node ใน๔ โรงพยาบาล เพ.5อถ0ายภาพจัอป็ระสัาทตำา ย งเลเซึ่อร� ผ0าตำ�ดตำ�อกระจัก โดยมู�จั�กษ�แพทย�จัากโรงพยาบาลมูห์าราชนครราชสั�มูา ออกมูาให์�บร การเฉีล�5ยเด.อนละ ๑ คร��ง

66

การบร ห์ารจั�ดการฐานข้�อมู�ล ได�มู�การพ�ฒนาโป็รแกรมู NCD ๒๐๐๙ ในโครงการสันองน*�าพระราชห์ฤท�ยในห์ลวิงฯ และตำ0อมูาได�พ�ฒนาตำ0อเน.5องเป็นโป็รแกรมู NCD office

Pro เพ.5อจั�ดเก6บข้�อมู�ลการค�ดกรอง ตำ��งแตำ0ละด�บพ.�นท�5ห์มู�0บ�าน ตำ*าบล อ*าเภอ จันถ4งระด�บจั�งห์วิ�ด ซึ่45งสัามูารถป็ระมูวิลผล ได�ห์ลากห์ลายข้�อมู�ล ท��งในกล�0มูป็กตำ กล�0มูเสั�5ยง กล�0มูป็Fวิย และสัามูารถป็ระเมู นผลค�ณภาพงานได� ข้�อด�ข้องโป็รแกรมูน��ก6ค.อ ง0ายตำ0อการใช�งาน เพราะเป็นการพ�ฒนาจัากผ��ใช�โดยตำรง สัามูารถบ�รณาการข้�อมู�ลมูาจัากห์ลายสั0วินท��งท�5มู�ร�ป็แบบไมู0เห์มู.อนก�น ลดควิามูซึ่*�าซึ่�อนข้องการรายงาน ท*าให์�ตำอบสันองตำ0อการรายงานไป็ท�5 กระทรวิงฯและ สั*าน�กงานห์ล�กป็ระก�นสั�ข้ภาพแห์0งชาตำ ได�เป็นอย0างด� และท�5สั*าค�ญก6ค.อเจั�าห์น�าท�5ในพ.�นท�5สัามูารถจั�ดเก6บข้�อมู�ลและวิ เคราะห์�ข้�อมู�ลข้องตำนเองได�

จัากข้�อมู�ลข้�างตำ�น ท*าให์�เห์6นได�วิ0าในท0ามูกลางควิามูข้าดแคลนข้องก*าล�งคน แตำ0ถ�ามู�การบร ห์ารจั�ดการให์�ด� มู�ระบบ และด�วิยการสัน�บสัน�นทางการเง นท�5ด�พอ(ร�ป็ท�5 ๓๒ ) ก6น0าจัะแก�ป็:ญห์าท�5ด�เห์มู.อนย�งยากให์ญ0โตำไป็ได� และท�5สั*าค�ญย 5งก6ค.อระบบข้�อมู�ลท��งเพ.5อการบร การและเพ.5อการบร ห์าร ซึ่45งจัะตำ�องมู�การพ�ฒนาให์�ตำรงก�บใจัข้องคนท*างานในระด�บพ.�นท�5ให์�มูากท�5สั�ด

ร"ปทิ�' ๓๒

67

โรคมะเร>ง

ข-อม"ลจัากสถาบ�นมะเร>งแห์.งชาต� แสดงโรคมะเร>งทิ�'พบบ.อย ๓ อ�นด�บแรกในเพศห์ญ�ง ป= ๒๕๕๐ อ�นด�บ ๓ มะเร>งล(าไส-และทิวิารห์น�ก พบ ๖.๒ ต.อ ๑๐๐,๐๐๐ ประชากร อ�นด�บ ๒ มะเร>งปากมดล"ก พบ ๑๘.๖ ต.อ ๑๐๐,๐๐๐ ประชากร อ�นด�บ ๑ มะเร>งเต-านม พบ ๔๐ ต.อ ๑๐๐,๐๐๐ ประชากร ทิ�0งอ�นด�บ ๑ และ ๒ เป;นมะเร>งทิ�'ทิราบสาเห์ต� และสามารถปGองก�นได- รวิมทิ�0งสามารถร�กษ์าห์ายขาดได- ห์ากพบแต.เน�'นๆ แต.ปHญห์ารก>ค6อจัะทิ(าอย.างไรทิ�'พ�ช�ตโรคร-ายน�0ได- ด-วิยย�งม�ห์ญ�งไทิยอ�กจั(านวินมากทิ�'ไม.ทิราบสาเห์ต� และย�งเข-าไม.ถ7งข-อม"ลการปGองก�น

เมู.5อมูาพ จัารณาถ4งจั*านวินผ��ป็Fวิยมูะเร6งท�5มูาร�บ

68

บร การท�5โรงพยาบาลมูห์าราชนครราชสั�มูา ในป็# ๒๕๕๔ (ตำ.ค. ๕๓ –มู�.ค. ๕๔) มู�จั*านวินผ��ป็Fวิยนอกโรคมูะเร6งท��งห์มูด ๑๘,๑๗๘ คน และพบมูะเร6งเตำ�านมู ร�อยละ ๒๓ .๕๖ รองลงมูาค.อมูะเร6งอวิ�ยวิะย0อยอาห์าร ร�อยละ ๑๗ .๐๖ มูะเร6งอวิ�ยวิะสั.บพ�นธ��ห์ญ ง ร�อยละ ๑๓ .๕๔ ตำามูล*าด�บ ด�งตำารางท�5 ๗

ตารางทิ�' ๗ อ�นด�บโรคมะเร>งผ"-ป?วิยนอกโรงพยาบาลมห์าราชฯ ป= ๒๕๕๔(ต.ค.๕๓-ม�.ค.๕๔)

ล(าด�บ

รห์�สกล�.มโรค

กล�.มโรค

จั(านวิน N=๑๘,๑๗๘

จั(านวิน

ร-อยละ

๑ C ๕๐-

C ๕๐๙

Malignant neoplasms of breast ๔,๒๘๒

๒๓.๕๖

๒ C ๑๕-

C ๒๖

Malignant neoplasms of digestive organs

๓,๑๐๒

๑๗.๐๖

๓ C ๕๑-

C ๕๘

Malignant neoplasms of female genital organs

๒,๔๖๑

๑๓.๕๔

ร"ปทิ�' ๓๓

69

จัากร�ป็ท�5 ๓๓ แสัดงผลการด*าเน นโครงการตำรวิจัค�ดกรองมูะเร6งป็ากมูดล�ก โดยวิ ธ� Pap smear ครอบคล�มูท��ง ๓๒ อ*าเภอ ป็# ๒๕๕๐ ๒๕๕๒ สัตำร�อาย� ๓๕– , ๔๐, ๔๕, ๕๐, ๕๕ และ ๖๐ ป็# ได�ร�บการตำรวิจัค�ดกรองมูะเร6งป็ากมูดล�ก จั*านวิน ๔๓,๖๔๒ ๔๙,๑๗๘ และ ๗๙,๑๕๖ ตำามูล*าด�บ ค ดเป็น ร�อยละ ๖๑.๔ ๖๐.๐๕ และ ๗๒.๕๐ ตำามูล*าด�บ (เป็นการก*าห์นดป็ระชากรเป็Nาห์มูาย โดยจั*าแนกช0วิงอาย� ) พบ Premalignancy ร�อยละ ๐.๒๗ ๐.๔๑ ๐.๑๒ malignancy ร�อยละ ๐.๑๙ ๐.๑๓ ๐.๐๒ สัไลด� Unsatisfactory ร�อยละ ๑.๔๙ ๑.๒๔ ๐.๓๖ ตำามูล*าด�บ

ในป็# ๒๕๕๓ สัตำร�อาย� ๓๐ ๖๐ ป็# จั*านวิน ๕๙๘– ,๕๔๕ คน ได�ร�บการตำรวิจัค�ดกรองมูะเร6งป็ากมูดล�ก โดยวิ ธ� Pap

smear จั*านวิน ๑๒๕,๘๗๔ คน ค ดเป็นร�อยละ ๒๑.๐๓ (เป็นการ

70

ก*าห์นดป็ระชากรเป็Nาห์มูายรวิมู โดยไมู0จั*าแนกช0วิงอาย� ) จั*าแนกผลการตำรวิจัด�งน�� ผล negative ๑๒๕,๕๕๐ ราย Low grade ๑๗๒ ราย High grade ๑๔๑ Cancer ๑๑ ราย ผลผ ดป็กตำ ท�5ตำ�องสั0งตำ0อ ๑๕๒ ราย ได�ร�บการสั0งตำ0อ จั*านวิน ๑๕๒ ราย ค ดเป็นร�อยละ ๑๐๐

การแก�ป็:ญห์าในการท�5จัะลดการป็Fวิยและตำายจัากมูะเร6งท�5ป็Nองก�นได�ให์�ได�ผล ตำ�องอาศ�ยการตำรวิจัพบตำ��งแตำ0ในระยะก0อนเป็น ห์ร.ออย0างช�าก6ค.อระยะเร 5มูแรก และมูะเร6งป็ากมูดล�กถ.อได�วิ0าเป็นควิามูท�าทายอ�กห์น45งอย0างข้องการสัาธารณสั�ข้ไทย ท�5ในป็:จัจั�บ�นเร 5มูเด นมูาถ�กทาง และเป็นระบบมูากข้4�นแล�วิ แตำ0ป็:ญห์าท�5สั*าค�ญมูากก6ค.อการมู�สั0วินร0วิมูข้องภาคป็ระชาชนท�5จัะมู�ควิามูใสั0ใจัในสั�ข้ภาพข้องตำนเอง น�5นค.อท*าอย0างไร จั4งจัะมู�การเข้�าร�บการท*า Pap smear ให์�มูากข้4�น และสัมู*5าเสัมูอกวิ0าน��

ภ�ยจัากสารพ�ษ์ตกค-างในกล�.มเกษ์ตรกร (Occupational Health Hazard)

ประเทิศไทิยม�กล�.มวิ�ยทิ(างานจั(านวิน ๓๘.๔ ล-านคน (ส(าน�กงานสถ�ต�แห์.งชาต�, ๒๕๕๒) จั�ดเป;นกล�.มแรงงานภาคเกษ์ตรกรรมจั(านวิน ๑๔.๑ ล-านคน (ร-อยละ ๓๖.๖ ของกล�.มวิ�ยทิ(างาน) ซ้7'งถ6อวิ.าเป;นกล�.มแรงงานทิ�'ม�ส�ดส.วินทิ�'ส"งทิ�'ส�ดของประเทิศ ในขณะทิ�'ระบบการผล�ตในภาคเกษ์ตรกรรมม�.งเน-นไปทิ�'การผล�ตเพ6'อการค-าและพาน�ชน มากข70น ต�วิร�ฐบาลเองก>สน�บสน�นส.ง

71

เสร�มให์-ม�การน(าสารเคม�ทิางการเกษ์ตรเข-ามาใช- เพ6'อเพ�'มผลผล�ต โดยไม.ได-ม�การค(าน7งถ7งผลกระทิบผลกระทิบต.อส�'งแวิดล-อม และส�ขภาพของเกษ์ตรกรผ"-ใช-สาร ตลอดจันผ"-บร�โภค ด�งทิ�'เห์>นได-จัากข-อม"ลในตารางทิ�' ๖ ทิ�'ม�การน(าเข-าสารเคม�ทิางการเกษ์ตรในแต.ละป=เพ�'มมากข70นอย.างต.อเน6'อง

ตารางทิ�' ๖ แสดงปร�มาณการน(าเข-าสารปGองก�นก(าจั�ดศ�ตร"พ6ชของไทิย พ.ศ.๒๕๔๘ พ– .ศ.๒๕๕๒

ป= พ.ศ. ม"ลค.า(ล-าน

บาทิ)

ปร�มาณสารส(าค�ญออกฤทิธ�O (ต�น)

๒๕๔๘ ๑๐,๕๓๐.๗๐

๔๔,๙๖๔

๒๕๔๙ ๑๒,๘๙๘.๕๗

๕๕,๕๓๙

๒๕๕๐ ๑๕,๐๒๖.๓๒

๖๗,๘๙๕

๒๕๕๑ ๑๙,๑๘๑.๗๕

๖๒,๘๗๐

๒๕๕๒ ๑๖,๘๑๕.๗๖

๖๘,๗๖๘

ท�5มูา http://it.doa.go.th/pibai/pibai/

n ๑๒ /v_ ๑๐ -nov/ceaksong.html (สั.บค�น ๑๒ มู.ค.๕๔)

72

ร"ปทิ�' ๓๔

จัากร�ป็ท�5 ๓๔ ตำ�วิเลข้ท�5เห์6นข้�างตำ�น สัะท�อนให์�เห์6นวิ0าพบสัารพ ษตำกค�างในร0างกายข้องเกษตำรกรในระด�บค0อนข้�างสั�ง ถ4งระด�บสั�ง รวิมูก�นแล�วิเป็นร�อยละ ๔๑.๘๗ น�5นห์มูายควิามูวิ0าเก.อบคร45งห์น45งข้องชาวิไร0 ชาวินา มู�ควิามูไมู0ป็ลอดภ�ยทางสั�ข้ภาพ และจัะเห์6นได�วิ0าแมู�จัะเป็นกล�0มูเกษตำรกรท�5ไมู0ได�มู�การใช�สัารเคมู�ทางการเกษตำรแตำ0ก6สัามูารถพบผลเล.อดท�5มู�ควิามูไมู0ป็ลอดภ�ยได�ด�วิยเช0นเด�ยวิก�บกล�0มูเกษตำรกรท�5ใช�สัารเคมู� ข้�อมู�ลด�งกล0าวิช��ให์�เห์6นวิ0าสัถานการณ�การป็นเป็Q� อนข้องสัารเคมู�ทางการเกษตำรได�มู�อย�0ท� 5วิไป็ ท��งในสั 5งแวิดล�อมูและในผล ตำภ�ณฑ์� ซึ่45งเมู.5อมู�การบร โภคผลผล ตำท�5มู�การป็นเป็Q� อนสัารเคมู�ก6กลายเป็นป็:ญห์าทางสั�ข้ภาพข้องผ��บร โภคไป็

การแนะน*าให์�เกษตำรกรเล กใช�สัารเคมู�ทางการเกษตำรห์ร.อการ

73

ห์�นไป็ท*าเกษตำรอ นทร�ย�ห์ร.อเกษตำรทางเล.อกน��น เป็นสั 5งท�5เก ดข้4�นได�ยาก การให์�ควิามูร� �ในเร.5องข้องการใช�ท�5ถ�กตำ�องและป็ลอดภ�ย จั4งเป็นสั 5งท�5น0าจัะสัามูารถด*าเน นการได�อย0างเป็นร�ป็ธรรมูและสัอดคล�องก�บบร บทสั�งคมูไทยในป็:จัจั�บ�น นอกจัากน�� การด*าเน นงานท�5มู�สั0วินร0วิมูข้ององค�กรป็กครองสั0วินท�องถ 5นในพ.�นท�5 อาจัจัะโดยการการสัน�บสัน�นงบป็ระมูาณในการจั�ดซึ่.�ออ�ป็กรณ�เพ.5อใช�ในการตำรวิจัสัารเคมู�ตำกค�างในเล.อดข้องเกษตำรกร ห์ร.อมู�แผนการรณรงค�สั0งเสัร มูเกษตำรอ นทร�ย�ให์�มูากข้4�น โดยตำ�องค*าน4งถ4งการตำลาดร0วิมูด�วิย ตำลอดท��งการมู�สั0วินร0วิมูภาคช�มูชนในการท�5จัะก*าห์นดแผนการแก�ไข้ป็:ญห์าไวิ�ในกองท�นสั�ข้ภาพระด�บตำ*าบล ก6น0าจัะเป็นแนวิทางข้องการแก�ป็:ญห์าท�5เห์มูาะสัมู อาจักล0าวิได�วิ0าป็ระเด6นน��ตำ�องใช�กลย�ทธ�ช�มูชนมู�สั0วินร0วิมูแบบ Social accountability เป็นสั*าค�ญ การท�5ห์วิ�งพ45งการผล�กด�นเช งนโยบายจัากภาคร�ฐน��นคงจัะล*าบาก เพราะเมู.5อพ จัารณาจัากบร บททางการเมู.องแล�วิ พบวิ0าเป็นไป็ได�ยากท�5จัะมู�การลดการน*าเข้�าสัารเคมู�ท��งป็วิง เพราะมู�ลค0าสั นค�า(ด�งตำารางท�5 ๖)และผลป็ระโยชน�อ.5นๆท�5น0าจัะตำามูมูาน��นสั�งข้4�นอย0างตำ0อเน.5องมูาท�กป็#

74

๓ ทิร�พยากรสาธารณส�ขและการบร�ห์ารจั�ดการ

ห์น.วิยบร�การ

ร"ปทิ�' ๓๕

ร"ปทิ�' ๓๖

75

จัากร�ป็ท�5 ๓๕ แสัดงถ4งห์น0วิยห์น0วิยบร การสัาธารณสั�ข้ท�กระด�บ ท�5มู�อย�0ในจั�งห์วิ�ดนครราชสั�มูา ร�ป็ท�5 ๓๖ แสัดงถ4งแผนการพ�ฒนาระบบบร การสั�ข้ภาพแบบเคร.อข้0ายจั�งห์วิ�ดนครราชสั�มูา โดยจั�ดท*าเป็นแผนพ�ฒนาระบบบร การสั�ข้ภาพ ( Service Plan ) ( ระยะ ๕ ป็# : พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙ ) เพ.5อพ�ฒนาระบบบร การสั�ข้ภาพท�กระด�บในจั�งห์วิ�ดให์�เช.5อมูโยงเป็นเคร.อข้0ายท�5มู�ค�ณภาพและมู�มูาตำรฐาน มู�ท ศทางในการจั�ดสัรรทร�พยากรได�อย0างเห์มูาะสัมูและมู�ป็ระสั ทธ ภาพ โดยก*าห์นดจั�ดเน�นห์น0วิยบร การท�5จัะพ�ฒนาเป็นโรงพยาบาล ระด�บ ๒.๓ จั*านวิน ๕ แห์0ง ค.อ โรงพยาบาลนครราชสั�มูา โรงพยาบาล ป็ากช0องนานา โรงพยาบาลบ�วิให์ญ0 โรงพยาบาลพ มูาย และโรงพยาบาลโชคช�ย โดย

76

ให์�สัามูารถช0วิยเห์ล.อโรงพยาบาลในเคร.อข้0ายตำนเองได�อย0างสัอดคล�องก�น

สัร�ป็ได�วิ0าการพ�ฒนาระบบบร การน�บตำ0อจัากน��ไป็ จัะมู�0งท�5เป็นการยกระด�บท��งเคร.อข้0าย โดยมู�0งห์วิ�งให์�มู�การสั0งตำ0อผ��ป็Fวิยภายในเคร.อข้0ายเป็นสั*าค�ญ เคร.อข้0าย โรงพยาบาลช�มูชน จั�งห์วิ�ดนครราชสั�มูา ป็ระกอบด�วิยห์น0วิยบร การด�งน�� เคร6อข.าย รพ.มห์าราชนครราชส�มา : จั�กราช เฉีล มูพระเก�ยรตำ โนนไทย พระทองค*า โนนสั�ง ข้ามูสัะแกแสัง , เคร6อข.าย รพ.โชคช�ย - ครบ�ร� : เสั งสัาง ห์นองบ�ญมูาก ป็:กธงช�ย วิ�งน*�าเข้�ยวิ , เคร6อข.าย รพ.ปากช.องนานา , เคร6อข.าย รพ.นครราชส�มา : ข้ามูทะเลสัอ สั�ค �วิ สั�งเน น ด0านข้�นทด , เคร6อข.าย รพ.พ�มาย : พ มูาย ช�มูพวิง ล*าทะเมูนช�ย เมู.องยาง คง ห์�วิยแถลง , เคร6อข.าย รพ.บ�วิให์ญ. : ป็ระทาย บ�วิให์ญ0 บ�านเห์ล.5อมู แก�งสันามูนาง

การวิ�เคราะห์ ประส�ทิธ�ภาพทิางการบร�การ

เป็นการวิ เคราะห์�ข้�อมู�ลค0าน*�าห์น�กสั�มูพ�ทธ�เฉีล�5ยข้องผ��ป็Fวิยในท��งห์มูด (Case Mixed Index) ข้องห์น0วิยบร การในจั�งห์วิ�ดนครราชสั�มูา เพ.5อด�การใช�ทร�พยากรและป็ระสั ทธ ภาพในการให์�บร การผ��ป็Fวิยในข้องห์น0วิยบร การ และเพ.5อเป็นการป็ระเมู นการให์�บร การท�5เห์มูาะสัมูก�บข้นาดข้องห์น0วิยบร การ

77

ร"ปทิ�' ๓๗

จัากร�ป็ท�5 ๓๗ แสัดงถ4งค0าเฉีล�5ยข้อง CMI ในโรงพยาบาลระด�บตำ0างๆ โดยเป็ร�ยบเท�ยบก�นสัองป็# จัะเห์6นได�วิ0ามู�พ�ฒนาการท�5สั�งข้4�นในท�กกล�0มู ข้�อมู�ลน��จัะเป็นตำ�วิสัะท�อนข้�ดควิามูสัามูารถและป็ระสั ทธ ภาพข้องห์น0วิยบร การท��งระบบ เช0น ห์ากเป็นโรงพยาบาลข้นาดให์ญ0 แตำ0กล�บมู�ค0า CMI ตำ*5า น�5นแสัดงให์�เห์6นวิ0ามู�การใช�ทร�พยากรท�5ไมู0ค��มูค0าก�บผลงานท�5ได�ออกมูา และเมู.5อมูาพ จัารณาด�ข้�อมู�ลด�งร�ป็ท�5 ๓๗ น��แล�วิ จัะพบวิ0าห์น0วิยบร การในจั�งห์วิ�ดนครราชสั�มูา มู�การใช�ทร�พยากรท�5เห์มูาะสัมู ด�วิยมู�ค0า CMI ท�5สัอดคล�องก�บค0าเฉีล�5ยข้องระด�บป็ระเทศ

78

ก(าล�งคน (Human Resource)

ร"ปทิ�' ๓๘

ร"ปทิ�' ๓๙

79

จัากร�ป็ท�5 ๓๘ ๓๙ เป็นการสัะท�อนให์�เห์6นป็:ญห์าด�านบ�คลากร–

ท�5มู�ควิามูข้าดแคลนในท�กวิ ชาช�พ ซึ่45งเป็นเช0นน��มูาอย0างย.ดเย.�อเร.�อร�ง แมู�กระท�5งในสั0วินข้องท�นตำาภ บาลท�5ด�จัากตำ�วิเลข้แล�วิ ด�เห์มู.อนวิ0าจัะไมู0ข้าดแคลน แตำ0จัร งๆแล�วิมู�จั*านวินไมู0น�อยท�5ห์ล�กออกไป็จัากงานบร การ เพราะอย�0ตำ0อไป็ก6มู�แตำ0งานห์น�ก น0าเบ.5อ และท�5สั*าค�ญก6ค.อไร�ควิามูก�าวิห์น�า ป็:ญห์าเห์ล0าน��ได�สั0งผลกระทบตำ0อระบบบร การสัาธารณสั�ข้ห์ลายป็ระการ ได�แก0 ท*าให์�มู�ค0าใช�จั0ายเก�5ยวิก�บบ�คลากรท�5มู�สั�ดสั0วินท�5สั�งในสั0วินข้องเง นเด.อน ค0าจั�าง และค0าตำอบแทน เพราะตำ�องมู�การจั0ายชดเชยการข้าดแคลน เก ดควิามูย�0งยากในการกระจัายบ�คลากรด�วิยมู�ควิามูไมู0เพ�ยงพอตำ��งแตำ0เร 5มูตำ�น และเป็นการข้าดท�นทางทร�พยากรมูน�ษย� ด�วิยมู�การสั�ญ

80

เสั�ยบ�คลากรท�5มู�ควิามูยากล*าบากในการผล ตำด�วิยเห์ตำ�ท�5ไมู0สัามูารถจั�งใจัให์�บ�คลากรคงอย�0ในระบบตำ0อไป็ได� และการผล ตำมูาชดเชยน��นก6ไมู0อาจัท*าได�สัมูบ�รณ� ด�วิยสัมูรรถนะน��นอาจัมู�ควิามูแตำกตำ0างก�นมูาก ด�งจัะพบเห์6นก�นอย�0เสัมูอถ4งป็:ญห์าการร�องเร�ยนไมู0พ4งพอใจัในระบบบร การจัากบ�คลากรมู.อให์มู0ในท�กตำ�นป็#ข้องการท*างาน

ในการสั0งเสัร มูควิามูร� � ควิามูก�าวิห์น�าให์�ก�บบ�คลากร จั�งห์วิ�ดนครราชสั�มูา มู�ควิามูช�ดเจัน โดยมู�แผนพ�ฒนาสัมูรรถนะ อย0างเป็นระบบ กล0าวิค.อ มู�การป็ฐมูน เทศบ�คลากรให์มู0 เพ.5อป็ร�บควิามูร� �ท�5เร�ยนมูาไป็สั�0การป็ฏ บ�ตำ งานในองค�กรท�5มู�แบบแผน นโยบาย ตำลอดจันวิ�ฒนธรรมูข้ององค�กร ให์�เป็นสัมูาช กข้องครอบคร�วิเด�ยวิก�น และมู�การอบรมูระห์วิ0างป็ระจั*าการ และท�5สั*าค�ญก6ค.อการพ�ฒนาสัมูรรถนะข้องบ�คลากรท�5มู�อย�0ให์�มู�ค�ณสัมูบ�ตำ เพ.5อป็ร�บเป็ล�5ยนตำ*าแห์น0งให์มู0ท�5สั�งข้4�นตำามูเสั�นทางควิามูก�าวิห์น�าในสัายอาช�พ โดยการศ4กษาตำ0อเน.5องในระด�บป็ร ญญาตำร� โท โดยมู�โครงการควิามูร0วิมูมู.อก�บสัถานศ4กษาในป็# ๒๕๕๔ ด�งน��

สถาบ�นการศ7กษ์า

ห์ล�กส"ตร จั(านวินน�กศ7กษ์า(คน)

สถานทิ�'เร�ยน

มูห์าวิ ทยาล�ยมูห์าสัารคามู

สับ.(ตำ0อเน.5อง)

สัมู.

ป็# ๓ จั*านวิน ๒๒๐ คน

ป็# ๔ จั*านวิน

ศ�นย�ฝPกอบรมู ฯ สัสัจั.นมู.

81

๑๐๐ คน

ป็# ๑ จั*านวิน ๑๖ คน

มูห์าวิ ทยาล�ย

ราชภ�ฏนครราชสั�มูา

สัมู. (พ�ฒนาสั�ข้ภาพช�มูชน)

ป็#ละ ๒๐ คน มูห์าวิ ทยาล�ยราชภ�ฏนครราชสั�มูา

การเง�นและประส�ทิธ�ภาพทิางการเง�น (Financial

Management)

การบร�ห์ารจั�ดการด-านการเง�นการคล�ง

การจั�ดสัรรเง นเห์มูาจั0ายรายห์�วิล0วิงห์น�าป็# ๒๕๕๔ คณะท*างานห์ล�กป็ระก�นสั�ข้ภาพถ�วินห์น�าระด�บจั�งห์วิ�ดและ อน�กรรมูการห์ล�กป็ระก�นสั�ข้ภาพระด�บจั�งห์วิ�ด (อป็สัจั.) ได�จั�ดป็ระช�มูและมู�มูตำ ให์�จั�ดสัรรเง นเพ 5มูเตำ มูให์� CUP ท�5เป็นโรงพยาบาลและไมู0แยก CUP ย0อย ท�5มู�ป็ระชากร UC น�อยกวิ0า ๓๒,๐๐๐ คน ให์�ได�ร�บป็ระชากรเท0าก�บ ๓๒,๐๐๐ คน และห์�กเง นกองกลางตำามูรายการท�5ก*าห์นด ยกเวิ�น CUP ท�5มู�ป็ระชากร UC ก0อนการป็ร�บเกล�5ย ระห์วิ0าง ๓๔,๐๐๐ ๓๖– ,๐๐๐ คน ได�แก0 วิ�งน*�าเข้�ยวิ ข้ามูสัะแกแสัง พระทองค*า และ CUP โนนไทย ท�5ได�ร�บเง นลดลง

82

จัากป็# ๒๕๕๓ เป็นจั*านวินมูาก ท��งห์มูดน��เพ.5อป็Nองก�นป็:ญห์าการข้าดสัภาพคล0องทางการเง นข้องห์น0วิยบร การ

การเฝ้Gาระวิ�งสถานการณ การเง�นการคล�ง

ในป็#๒๕๕๔ จั�งห์วิ�ดนครราชสั�มูา มู�ห์น0วิยบร การป็ระจั*าภาคร�ฐในสั�งก�ดกระทรวิงสัาธารณสั�ข้ จั*านวิน ๓๖ แห์0ง เป็นโรงพยาบาล ๒๙ แห์0ง ศ�นย�แพทย�ช�มูชน ๗ แห์0ง โดยก*าห์นดให์�ท�กอ*าเภอมู�คณะกรรมูการบร ห์ารการเง นการคล�ง(CFO) ระด�บอ*าเภอ และให์�มู�การป็ระช�มูคณะกรรมูการฯ ท�กไตำรมูาสั

จัากการเฝNาระวิ�งสัถานการณ�ทางการเง นโดยใช�ด�ชน�ช��วิ�ด ๗ ตำ�วิ ได�แก0ด�ชน�ควิามูคล0องทางการเง น ๓ ตำ�วิ ค.อ Cash

Ratio, Quick Ratio , Current Ratio และด�ชน�ป็ระสั ทธ ภาพการบร ห์าร ๔ ตำ�วิ ค.อ ระยะเวิลาถ�วิเฉีล�5ยในการช*าระเจั�าห์น��การค�า (Average Payment Period For Total

Account Payables) (วิ�น) ตำ�นท�นด*าเน นการ การเร�ยกเก6บล�กห์น�� และอ�ตำราก*าไรสั�ทธ (ไมู0รวิมูค0าเสั.5อมูราคาและค0าตำ�ดจั*าห์น0ายท��งห์มูด) ( Net Profit Margin) (Exclude

Depreciation and Amortization )

ร"ปทิ�' ๔๒

83

จัากร�ป็ท�5 ๔๒ ณ ๓๑ พฤษภาคมู ๒๕๕๔ พบวิ0า ภาพรวิมูข้องห์น0วิยบร การท��งจั�งห์วิ�ด มู�สัภาพคล0องทางการเง นท�5ด�ตำามูมูาตำรฐาน กล0าวิค.อ Cash Ratio = ๑.๗๙ Quick Ratio

= ๑.๕๗ Current Ratio = ๑.๗๔ แตำ0เมู.5อด�เป็ร�ยบเท�ยบในช0วิงสัามูป็#ย�อนห์ล�ง ภายในห์�วิงเวิลาเด�ยวิก�น กล�บพบวิ0าสัภาพคล0องน��มู�แนวิโน�มูท�5ลดลงอย0างตำ0อเน.5อง ท��งน��น0าจัะเป็นจัากภาระค0าตำอบแทนบ�คลากรท�5เพ 5มูสั�งข้4�นท��งจัากค0าควิามูข้าดแคลนวิ ชาช�พตำ0างๆ แล�วิย�งรวิมูถ4งภาระท�5ตำ�องจั�างเป็นล�กจั�างช�5วิคราวิเน.5องมูาจัากการไมู0มู�ตำ*าแห์น0งข้�าราชการไวิ�รองร�บด�วิย

มู�ข้�อมู�ลเพ 5มูเตำ มูอ�กวิ0า จัากวิ เคราะห์�เป็นรายห์น0วิยบร การพบวิ0าท�5ข้าดสัภาพคล0องทางการเง นโดยด�ด�ชน�ท� �ง๓ ตำ�วิ มู� ๘ แห์0ง (ร�อยละ ๒๒.๒๒) ได�แก0 รพ.ล*าทะเมูนช�ย รพ.เมู.อง

84

ยาง ศพช.ห์�วิทะเล ศพช.โพนสั�ง รพ.พระทองค*า รพ.ข้ามูทะเลสัอ รพ.ป็ากช0องนานา และ รพ.วิ�งน*�าเข้�ยวิ และคณะกรรมูการบร ห์ารการเง นการคล�ง(CFO) ระด�บจั�งห์วิ�ด ได�มู�การป็ระช�มู พ จัารณาแนวิทางการแก�ไข้ป็:ญห์าสัถานการณ�การเง นการคล�งข้องห์น0วิยบร การท�5ป็:ญห์าด�งกล0าวิและมู�การตำรวิจัเย�5ยมู ๓ แห์0ง ได�แก0 รพ.ป็ากช0องนานา รพ.ล*าทะเมูนช�ย ศพช.โพนสั�ง (เมู.องย0า ๒)

การจั�ดสรรงบประมาณส.งเสร�มส�ขภาพและปGองก�นโรค( P&P)

จัากตำารางท�5 ๗ ได�แสัดงการจั�ดสัรรเง นเพ.5อการสั0งเสัร มูสั�ข้ภาพและป็Nองก�นโรค( P&P) ไวิ�ตำ0างห์าก โดยแยกออกจัากงบฯเพ.5อการบร การไวิ�อย0างช�ดเจัน และมู�การก*าห์นดให์�มู�กองท�นสั�ข้ภาพท�องถ 5นเพ.5อสัร�างการมู�สั0วินร0วิมูข้องช�มูชน โดยเป็นการสัมูทบเง นร0วิมูก�นระห์วิ0างภาคสัาธารณสั�ข้ก�บองค�กรป็กครองสั0วินท�องถ 5น และจัะเห์6นได�วิ0าเมู.5อเท�ยบสั�ดสั0วินก�นแล�วิถ.อได�วิ0าการกระจัายการเง นลงสั�0ระด�บพ.�นท�5น� �นมู�ป็ร มูาณเยอะมูาก

สั0วินงบป็ระมูาณโดยตำรงจัากกระทรวิงสัาธารณสั�ข้น��นเมู.5อเท�ยบสั�ดสั0วินแล�วิ ถ.อได�วิ0ามู�น�อยมูาก อ�กท��งย�งมู�เง.5อนไข้วิ0าตำ�องใช�จั0ายตำามูก จักรรมูท�5ก*าห์นดมูาอ�กด�วิย

ตารางทิ�' ๗ สร�ปงบประมาณส.งเสร�มส�ขภาพและปGองก�นโรค( P&P)

ของจั�งห์วิ�ดนครราชส�มา ป= ๒๕๕๔

85

ช6'อแห์ล.งเง�น ห์น.วิยงานเจั-าของเง�น

จั(านวินเง�น (บาทิ)

๑.งบส.งเสร�มส�ขภาพและปGองก�นโรค(P&P)

๑.๒ งบสั0งเสัร มูสั�ข้ภาพและป็Nองก�นโรคระด�บจั�งห์วิ�ด

สัป็สัช. ๒๙,๘๐๓,๑๑๐.๓

๐

๑.๓ งบสั0งเสัร มูสั�ข้ภาพและป็Nองก�นโรคระด�บอ*าเภอ

สัป็สัช. ๑๐,๗๐๑,๙๔๙.๘

๖

๒.งบกองทิ�นส�ขภาพทิ-องถ�'น/

กองทิ�นต(าบลสัป็สัช. ๙

๖,๗๘๒,๘๘๐.

๐๐

๓.งบกระทิรวิงสาธารณส�ข (Non-

UC)

กระทรวิงสัาธารณสั�ข้

๙,๓๔๐,๗๐๐

๔.งบอ6'นๆ

การด(าเน�นการศ7กษ์าต-นทิ�น ของ รพ.สต.

ได�มู�การด*าเน นการในการจั�ดท*า ตำ�นท�นตำ0อห์น0วิยข้องโรงพยาบาลสั0งเสัร มูสั�ข้ภาพตำ*าบล ในป็#งบป็ระมูาณ ๒๕๕๔ (ใช�

86

ข้�อมู�ลในป็#งบป็ระมูาณ ๒๕๕๓) โดยมู�จั�ดมู�งห์มูายให์�โรงพยาบาลสั0งเสัร มูสั�ข้ภาพตำ*าบลใชเป็นแนวิทางศ4กษาตำ�นท�นก จักรรมู เพ.5อให์สัามูารถวิ เคราะห์และป็ระเมู น สัถานการณการเง น การคล�งข้องตำนเองได โดยได�จั�ดท*าตำ�นท�น ๘ ก จักรรมู ได�แก0 งานร�กษาพยาบาล, งานอนามู�ยแมู0และเด6ก, งานวิางแผนครอบคร�วิ, งานสัร�างเสัร มูภ�มู ค��มูก�นโรค, สั�ข้ศ4กษาในสั*าน�กงาน/ช�มูชน /โรงเร�ยน,

งานอนามู�ยโรงเร�ยน, งานสัาธารณสั�ข้มู�ลฐาน, งานสั�ข้าภ บาลและควิบค�มูโรค

ได�มู�การเล.อกตำ�วิแทนโรงพยาบาลสั0งเสัร มูสั�ข้ภาพตำ*าบลจัาก ๙ อ*าเภอ เป็นอ*าเภอข้นาดให์ญ0 ๓ อ*าเภอ ข้นาดกลาง ๓ อ*าเภอ และข้นาดเล6ก ๓ อ*าเภอ โดยสัามูารถสัร�ป็ข้�อมู�ลตำ�นท�นตำ0อห์น0วิยข้องโรงพยาบาลสั0งเสัร มูสั�ข้ภาพตำ*าบล ได�ด�งน��

1. งานร�กษาพยาบาล ตำ�นท�นเท0าก�บ๔๑ บาท/คร��ง

2. งานอนามู�ยแมู0และเด6ก ตำ�นท�นเท0าก�บ ๕๖ บาท/คร��ง

3. งานวิางแผนครอบคร�วิ ตำ�นท�นเท0าก�บ๕๕ บาท/คร��ง

4. งานสัร�างเสัร มูภ�มู ค��มูก�นโรค ตำ�นท�นเท0าก�บ๕๙ บาท/คร��ง

5. สั�ข้ศ4กษาในสั*าน�กงาน ช�มูชน โรงเร�ยน ตำ�นท�นเท0าก�บ๕๕ บาท/คร��ง

87

6. งานอนามู�ยโรงเร�ยน ตำ�นท�นเท0าก�บ ๖๙ บาท/คร��ง

7. งานสัาธารณสั�ข้มู�ลฐาน ตำ�นท�นเท0าก�บ ๑๕๒ บาท/คร��ง

8. งานสั�ข้าภ บาลและควิบค�มูโรค ตำ�นท�นเท0าก�บ๔๖ บาท/คร��ง

จัากข้�อมู�ลข้�างตำ�นถ.อได�วิ0าเป็นการสัร�างวิ น�ยทางการเง นการคล�งให์�ผ��ป็ฏ บ�ตำ งานในห์น0วิยป็ฐมูภ�มู เพราะจัะท*าให์�สัามูารถร� �ได�วิ0าก จักรรมูใดมู�ภาระค0าใช�จั0ายอย0างไร ควิรท�5จัะป็ร�บป็ร�งระบบอย0างไร จั4งจัะท*าให์�ตำ�นท�นลดลง แตำ0สั 5งท�5พ4งระวิ�งก6ค.อห์ากไมู0มู�ค�ณธรรมู จัร ยธรรมูก*าก�บ ก6อาจัสั0งผลเสั�ยตำ0อการเข้�าถ4งบร การท�5จั*าเป็นข้องป็ระชาชนได� ด�วิยการมู�0งลดค0าใช�จั0ายจันเก นไป็ อาจัมู�การลดค�ณภาพห์ร.อห์ลบเล�5ยงการให์�บร การน��นๆไป็

เทิคโนโลย�และเวิชภ�ณฑ์

ในการพ�ฒนาแบบเคร.อข้0ายบร การ จั*าเป็นอย0างย 5งท�5จัะตำ�องมู�การยกระด�บบร การ ด�วิยเคร.5องมู.อทางการแพทย�ท�5จั*าเป็น ด�งกล�0มูตำารางท�5 ๘ น�� เป็นการแสัดงถ4งแผนเสันอควิามูตำ�องการทางเทคโนโลย�ท�5จั*าเป็นตำ0อค�ณภาพข้องการด�แลร�กษา

ตารางทิ�' ๘ ((รวิมตารางทิ�0งห์มดรวิมตารางทิ�0งห์มด) ) แผนการวิางแผนแผนการวิางแผนคร�ภ�ณฑ์ และส�'งก.อสร-าง เพ6'อสน�บสน�นเคร6อข.ายบร�การจั�งห์วิ�ดคร�ภ�ณฑ์ และส�'งก.อสร-าง เพ6'อสน�บสน�นเคร6อข.ายบร�การจั�งห์วิ�ด

88

นครราชส�มานครราชส�มา

เคร6อข.ายรพเคร6อข.ายรพ..มห์าราชนครราชส�มามห์าราชนครราชส�มา

โรงพยาบาลโรงพยาบาล คร�ภ�ณฑ์ คร�ภ�ณฑ์ ( ( บาทิ บาทิ )) ส�'งก.อสร-าง ส�'งก.อสร-าง ( ( บาทิบาทิ ))

รพรพ..โนนสั�งโนนสั�ง ๒๒,,๐๓๐๐๓๐,,๔๙๐๔๙๐ ๒๘๒๘,,๕๘๐๕๘๐,,๗๐๐๗๐๐

รพรพ..โนนไทยโนนไทย ๖๖,,๑๓๓๑๓๓,,๐๐๐๐๐๐ ๙๙๙๙,,๔๒๔๔๒๔,,๑๑๒๑๑๒

รพรพ..จั�กราชจั�กราช ๕๕,,๙๐๐๙๐๐,,๐๐๐๐๐๐ ๑๘๕๑๘๕,,๓๙๘๓๙๘,,๔๐๐๔๐๐

รพรพ..ข้ามูสัะแกแสังข้ามูสัะแกแสัง ๒๒,,๐๕๗๐๕๗,,๕๐๐๕๐๐ ๓๑๓๑,,๐๔๔๐๔๔,,๒๗๐๒๗๐

รพรพ..พระทองค*าพระทองค*า -- ๒๒๒๒,,๒๐๖๒๐๖,,๑๐๐๑๐๐

รวิมรวิม ๑๖๑๖,,๑๒๐๑๒๐,,๙๙๐๙๙๐ ๓๖๖๓๖๖,,๖๕๓๖๕๓,,๕๘๒๕๘๒

เคร6อข.ายโรงพยาบาลปากช.องนานาเคร6อข.ายโรงพยาบาลปากช.องนานา

โรงพยาบาลโรงพยาบาล คร�ภ�ณฑ์ คร�ภ�ณฑ์ ( ( บาทิ บาทิ )) ส�'งก.อสร-าง ส�'งก.อสร-าง (( บาทิ บาทิ ))

รพ.ป็ากช0องนานา ๓,๓๒๗,๗๔๗ ๓๑๐,๙๕๗,๕๔๐

รวิม ๓,๓๒๗,๗๔๗ ๓๑๐,๙๕๗,๕๔๐

เคร6อข.ายโรงพยาบาลบ�วิให์ญ.เคร6อข.ายโรงพยาบาลบ�วิให์ญ.

โรงพยาบาลโรงพยาบาล คร�ภ�ณฑ์ คร�ภ�ณฑ์ ((บาทิ บาทิ )) ส�'งก.อสร-าง ส�'งก.อสร-าง ( ( บาทิ บาทิ ))

รพรพ..บ�วิให์ญ0บ�วิให์ญ0 ๒๓๒๓,,๙๓๐๙๓๐,,๐๐๐๐๐๐ ๑๖๑๑๖๑,,๑๑๗๑๑๗,,๖๐๐๖๐๐

89

รพรพ..ป็ระทายป็ระทาย ๕๕,,๔๐๐๔๐๐,,๐๐๐๐๐๐ ๑๕๔๑๕๔,,๑๘๑๑๘๑,,๗๐๐๗๐๐

รพรพ..บ�านเห์ล.5อมูบ�านเห์ล.5อมู -- ๑๘๑๘,,๖๐๖๖๐๖,,๑๐๐๑๐๐

รพรพ..แก�งสันามูนางแก�งสันามูนาง -- ๘๘,,๖๐๖๖๐๖,,๑๐๐๑๐๐

รวิมูรวิมู ๒๙๒๙,,๓๓๐๓๓๐,,๐๐๐๐๐๐ ๓๔๒๓๔๒,,๕๑๑๕๑๑,,๕๐๐๕๐๐

เคร6อข.ายโรงพยาบาลนครราชส�มาเคร6อข.ายโรงพยาบาลนครราชส�มา

โรงพยาบาลโรงพยาบาล คร�ภ�ณฑ์ คร�ภ�ณฑ์ ( ( บาทิ บาทิ )) ส�'งก.อสร-าง ส�'งก.อสร-าง ( ( บาทิ บาทิ ))

รพรพ..นครราชสั�มูานครราชสั�มูา ๑๒๑๒,,๐๖๕๐๖๕,,๐๐๐๐๐๐ ๑๗๔๑๗๔,,๐๐๐๐๐๐,,๐๐๐๐๐๐

รพรพ..ด0านข้�นทดด0านข้�นทด -- ๒๔๖๒๔๖,,๑๒๐๑๒๐,,๒๐๐๒๐๐

รพรพ..สั�งเน นสั�งเน น -- ๙๔๙๔,,๔๕๘๔๕๘,,๘๐๐๘๐๐

รพรพ..สั�ค �วิสั�ค �วิ ๖๖,,๙๐๐๙๐๐,,๐๐๐๐๐๐ ๒๔๙๒๔๙,,๕๘๓๕๘๓,,๓๐๐๓๐๐

รพรพ..ข้ามูทะเลสัอข้ามูทะเลสัอ ๗๗,,๘๔๐๘๔๐,,๐๐๐๐๐๐ ๒๖๒๖,,๖๗๕๖๗๕,,๐๐๐๐๐๐

รวิมรวิม ๒๖,๘๐๕,๐๐๐ ๗๙๐,๘๓๗,๓๐๐

เคร6อข.ายโรงพยาบาลพ�มายเคร6อข.ายโรงพยาบาลพ�มาย

โรงพยาบาลโรงพยาบาล คร�ภ�ณฑ์ คร�ภ�ณฑ์ ( ( บาทิ บาทิ )) ส�'งก.อสร-าง ส�'งก.อสร-าง ( ( บาทิบาทิ ))

รพรพ..พ มูายพ มูาย -- ๑๐๔๑๐๔,,๐๐๐๐๐๐,,๐๐๐๐๐๐

รพรพ..คงคง ๕๕,,๓๐๐๓๐๐,,๐๐๐๐๐๐ ๔๖๔๖,,๓๐๘๓๐๘,,๔๐๐๔๐๐

รพรพ..ช�มูพวิงช�มูพวิง ๓๓,,๒๒๐๒๒๐,,๐๐๐๐๐๐ ๒๕๒๕,,๗๐๐๗๐๐,,๐๐๐๐๐๐

รพรพ..ล*าทะเมูนช�ยล*าทะเมูนช�ย -- ๓๑๓๑,,๑๙๖๑๙๖,,๕๗๗๕๗๗

รพรพ..เมู.องยางเมู.องยาง ๖๖,,๘๗๙๘๗๙,,๐๐๐๐๐๐ ๒๖๒๖,,๖๒๕๖๒๕,,๓๐๐๓๐๐

90

รพรพ..โนนแดงโนนแดง ๑๐๑๐,,๔๑๐๔๑๐,,๐๐๐๐๐๐ ๙๙,,๗๓๑๗๓๑,,๙๐๐๙๐๐

รพรพ..ห์�วิยแถลงห์�วิยแถลง ๗๗,,๘๑๐๘๑๐,,๐๐๐๐๐๐

รวิมรวิม ๓๓,๖๑๙,๐๐๐ ๒๕๔,๒๖๒,๑๗๗

เคร6อข.ายโรงพยาบาลโชคช�ยเคร6อข.ายโรงพยาบาลโชคช�ย

โรงพยาบาลโรงพยาบาล คร�ภ�ณฑ์ คร�ภ�ณฑ์ ( ( บาทิ บาทิ )) ส�'งก.อสร-าง ส�'งก.อสร-าง ( ( บาทิบาทิ ))

รพรพ..โชคช�ยโชคช�ย ๓๓,,๐๐๘๐๐๘,,๐๐๐๐๐๐ ๕๘๕๘,,๐๐๐๐๐๐,,๐๐๐๐๐๐

รพรพ..ครบ�ร�ครบ�ร� ๑๒๑๒,,๔๐๕๔๐๕,,๐๐๐๐๐๐ ๘๑๘๑,,๙๑๕๙๑๕,,๓๐๐๓๐๐

รพรพ..เสั งสัางเสั งสัาง ๑๑,,๙๙๐๙๙๐,,๐๐๐๐๐๐ ๑๘๑๘,,๒๐๗๒๐๗,,๘๙๐๘๙๐

รพรพ..ห์นองบ�ญมูากห์นองบ�ญมูาก ๒๒,,๘๑๕๘๑๕,,๐๐๐๐๐๐ ๒๘๒๘,,๐๑๗๐๑๗,,๓๐๐๓๐๐

รพรพ..ป็:กธงช�ยป็:กธงช�ย ๒๗๒๗,,๑๑๑๑๑๑,,๐๐๐๐๐๐ ๑๕๐๑๕๐,,๒๖๑๒๖๑,,๑๗๔๑๗๔

รพรพ..วิ�งน*�าเข้�ยวิวิ�งน*�าเข้�ยวิ -- ๒๗๒๗,,๐๒๓๐๒๓,,๘๐๐๘๐๐

รวิมรวิม ๔๗,๓๒๙,๐๐๐ ๓๖๓,๔๒๕,๔๖๔

ข้�อมู�ลจัากกล�0มูตำารางท�5 ๘ เป็นการสัะท�อนให์�เห์6นถ4งควิามูสั*าค�ญข้องการใช�เทคโนโลย�ทางการแพทย� เพ.5อท�5จัะยกระด�บค�ณภาพช�วิ ตำข้องป็ระชาชน และเมู.5อมูาค*าน4งถ4งมู�ลค0าท�5ตำ�องใช�แล�วิ ท*าให์�เก ดการฉี�กค ดข้4�นมูาได�วิ0า แล�วิในป็:จัจั�บ�นเข้า(ป็ระชาชน)

เป็นตำายก�นอย0างไร ควิามูข้าดแคลนท*าไมูจั4งด�มูากมูายเช0นน�� น�5

91

เป็นการเตำ มูให์�เตำ6มูห์ร.อเป็นการสั �นเป็ล.องจันเก นไป็ มู�วิ ธ�อ.5นใดห์ร.อไมู0ท�5จัะท*าให์�ไมู0ตำ�องใช�จั0ายข้นาดน�� โดยได�ผลล�พธ�ท�5ไมู0ด�อยไป็กวิ0าก�น ค*าตำอบน��นน0าจัะรออย�0แล�วิ ท�5ห์น�า OPD ข้องท��งท�5โรงพยาบาล และห์น0วิยป็ฐมูภ�มู

ข-อม"ลสารสนเทิศ (Health Information)

ระบบข้�อมู�ลทางสัาธารณสั�ข้นครราชสั�มูาในข้ณะน��ถ.อวิ0าท*าได�ด�ในระด�บห์น45ง มู เช0นน��นคงไมู0มู�ตำ�วิเลข้มูาให์�วิ เคราะห์�ก�นได�มูากมูายข้นาดน�� ด�วิยมู�การป็ร�บป็ร�งตำ ดตำ0อก�นมูาอย0างยาวินาน แตำ0โอกาสัพ�ฒนาก6ย�งคงมู�อ�กไมู0น�อย เช0น การจั�ดตำ��งศ�นย�ข้�อมู�ล (Data Center) ระด�บตำ*าบล อ*าเภอ และจั�งห์วิ�ด การก*าห์นดให์�ใช�ระบบโป็รแกรมูพ.�นฐานแบบเด�ยวิก�นท�กห์น0วิยบร การ เพ.5อสัะดวิกตำ0อการเช.5อมูโยงข้�อมู�ล การลดควิามูซึ่*�าซึ่�อนข้องก จักรรมูบ�นท4กข้�อมู�ล ซึ่45งก*าล�งเป็นป็:ญห์าอย0างมูากในป็:จัจั�บ�น เป็นตำ�น

ป็:ญห์าเห์ล0าน��ได�ร�บการร�บร� �ในท�กระด�บ และได�ร�บการบรรจั�อย�0ในแผนย�ทธศาสัตำร� เพ.5อการพ�ฒนาทางสัาธารณสั�ข้เป็นท�5เร�ยบร�อยแล�วิ

๔ ควิามเทิ.าเทิ�ยม การเข-าถ7งบร�การ และค�ณภาพของระบบบร�การ

92

เพ6'อเป;นการร�บประก�นการเข-าถ7งบร�การอย.างแทิ-จัร�ง จั�งห์วิ�ด จั�งห์วิ�ดนครราชส�มาได-ม�แผนการพ�ฒนาค�ณภาพบร�การของห์น.วิยนครราชส�มาได-ม�แผนการพ�ฒนาค�ณภาพบร�การของห์น.วิยบร�การในทิ�กระด�บ โดย ระด�บโรงพยาบาลใช-มาตรฐานบร�การในทิ�กระด�บ โดย ระด�บโรงพยาบาลใช-มาตรฐานการพ�ฒนาค�ณภาพโรงพยาบาลแบบ HA ร.วิมก�บมาตรฐานทิางการพยาบาลแบบ QA ในส.วินของห์น.วิยปฐมภ"ม�น�0นม�.งใช-เกณฑ์ PCA

ร"ปทิ�' ๔๓

ร"ปทิ�' ๔๔

93

จัากร�ป็ท�5 ๔๓ จัะเห์6นได�วิ0าในสั0วินข้องโรงพยาบาลมู�การพ�ฒนาค�ณภาพมูาเป็นล*าด�บ แตำ0ท�5สัามูารถไป็ได�ถ4งฝ:5 งค.อระด�บ ๓ ข้4�นไป็น��นมู�เพ�ยง ๘ แห์0ง โดยสั0วินให์ญ0ตำ�องมูาตำกค�างอย�0ในระด�บ๒ ถ4ง ๑๕ แห์0ง ซึ่45งก6ถ.อได�วิ0าได�มู�ระบบท�5ค��มูครองควิามูเสั�5ยงทางการแพทย�ให์�ก�บป็ระชาชนได�ในระด�บห์น45ง ควิามูท�าทายท�5อย�0ตำรงห์น�าก6ค.อท*าอย0างไร ท�5กระบวินการบร ห์ารจั�ดการจัะ สัามูารถยกระด�บค�ณภาพการด�แลร�กษาในโรงพยาบาลให์�ได�มูากกวิ0าน��

อย0างไรก6ตำามู ทางการพยาบาลน��นได�มู�การพ�ฒนาค�ณภาพเช0นก�น ซึ่45งเป็นข้0าวิด�ท�5จัะมู�ระบบมูาช0วิยลดควิามูเสั�5ยงในกระบวินการร�กษาอ�กอย0างห์น45ง การพ�ฒนาค�ณภาพบร การทางการพยาบาล (QA) จั�งห์วิ�ดนครราชสั�มูา ได�เร 5มูด*าเน นการตำ��งแตำ0 ป็# ๒๕๔๙ จันถ4งป็:จัจั�บ�น มู�เป็Nาห์มูายค.อ โรงพยาบาลศ�นย� ๑

94

แห์0ง และโรงพยาบาลช�มูชน ๒๘ แห์0ง รวิมู ๒๙ แห์0ง ท��งน��มู�การพ�ฒนาร�ป็แบบการด*าเน นงานตำามูเกณฑ์�การป็ระเมู นตำนเองข้องสัถานบร การตำามูมูาตำรฐานข้องสั*าน�กการพยาบาล กระทรวิงสัาธารณสั�ข้ให์�สัอดคล�อง เห์มูาะสัมูก�บบร บทข้องพ.�นท�5 โดยมู�การเช.5อมูโยงก�บมูาตำรฐานการพ�ฒนาค�ณภาพบร การข้องสัถานบร การตำามูเกณฑ์�มูาตำรฐาน HA และป็ระสัานควิามูร0วิมูมู.อในการพ�ฒนาค�ณภาพ QA ร0วิมูก�บท�มูสัห์วิ ชาช�พ ท�มูบร ห์ารควิามูเสั�5ยง ท�มูเฝNาระวิ�งและป็Nองก�นการตำ ดเช.�อในโรงพยาบาล ท�มูอนามู�ยสั 5งแวิดล�อมู โดยมู�คณะกรรมูการพ�ฒนาค�ณภาพ QA จั�งห์วิ�ดนครราชสั�มูา สัน�บสัน�นการพ�ฒนาค�ณภาพ ได�ผลงานด�งร�ป็ท�5 ๔๔ ในสั0วินข้องห์น0วิยป็ฐมูภ�มู ได�ยกระด�บสัถาน�อนามู�ยเป็น รพ.สัตำ. ป็# ๒๕๕๔ จั*านวิน ๓๕๐ แห์0ง เน�นการพ�ฒนาค�ณภาพข้องห์น0วิยบร การป็ฐมูภ�มู ในร�ป็แบบข้องเคร.อข้0ายบร การ โดยมู�0งเน�นเช.5อมูโยงระบบบร การระห์วิ0างป็:จัจั�ยน*าเข้�า กระบวินการบร การ รวิมูท��งการบร ห์ารจั�ดการ ซึ่45งท*าให์�องค�กรเก ดการจั�ดการอย0างเป็นระบบ โดยน*าเกณฑ์�ค�ณภาพบร การป็ฐมูภ�มู (PCA) มูาป็ระย�กตำ�ใช�เป็นแนวิทางพ�ฒนาค�ณภาพเคร.อข้0ายห์น0วิยบร การป็ฐมูภ�มู

ได�มู�โครงการพ�ฒนาศ�กยภาพก*าล�งคน โดยอบรมูพยาบาลวิ ชาช�พเวิชป็ฏ บ�ตำ ครอบคร�วิ ท��งห์มูด ๑๐๖ คน มู�โครงการสัน�บสัน�นควิามูเข้�มูแข้6งทางสั�ข้ภาพฯ โดยก*าห์นดให์�มู�โรงพยาบาลช�มูชนตำ�นแบบด�าน พ�ฒนาการเร�ยนร� �ข้องบ�คลากร

95

รพ.สัตำ. ท�5ใช�บร บทเป็นฐาน ( CBL : Context based

Learning) ห์น45งแห์0ง ได�แก0โรงพยาบาลจั�กราช

จัากร�ป็ท�5 ๔๕ เป็นการแสัดงให์�เห์6นถ4งผลการพ�ฒนาข้องห์น0วิยป็ฐมูภ�มู น*าร0องจั*านวิน ๔๖ แห์0ง โดยพบวิ0าท��งห์มูดก*าล�งอย�0ในระห์วิ0างกระบวินการเร�ยนร� � ซึ่45งเป็นข้��นตำอนการพ�ฒนาในระด�บตำ�น

ร"ปทิ�' ๔๕

5 การร.วิมร�บผ�ดร�บชอบต.อส�งคม (Social

accountability)

เพ.5อเป็นการสัร�างควิามูร�บผ ดชอบร0วิมูก�นในท�กภาคสั0วิน ได�มู�การป็ระสัานการด*าเน นงานสั0งเสัร มูสั�ข้ภาพและ

96

ป็Nองก�นโรค ก�บห์น0วิยงานสัาธารณสั�ข้ในสั�งก�ด ร�ฐนอกสั�งก�ด เอกชน สัมู�ชชาสั�ข้ภาพ และภาค�เคร.อข้0ายสั�ข้ภาพตำ0างๆ ท��งในร�ป็ทางการได�แก0 การสั0งห์น�งสั.อราชการ ห์ร.อในร�ป็ไมู0เป็นทางการ โดยการโทรศ�พท�ตำ ดตำ0อโดยตำรง การพบป็ะพ�ดค�ยป็ร4กษาห์าร.อนอกเวิลาราชการ เพ.5อให์�ห์น0วิยราชการห์ร.อภาค�ท�5เก�5ยวิข้�องเข้�าร0วิมูด*าเน นงานในงานสั0งเสัร มูสั�ข้ภาพและป็Nองก�นโรค

ผ��บร ห์ารห์ลากห์ลายห์น0วิยงานได�ร0วิมูเป็นคณะกรรมูการในการพ�ฒนางานสั0งเสัร มูสั�ข้ภาพและป็Nองก�นโรคข้องจั�งห์วิ�ดนครราชสั�มูา ในห์ลายๆคณะ เช0น คณะกรรมูการพ�ฒนาแผนป็ฏ บ�ตำ ราชการด�านสัาธารณสั�ข้ และแผนย�ทธศาสัตำร�การด*าเน นงานสั0งเสัร มูสั�ข้ภาพป็Nองก�นโรค ป็ระจั*าป็# ๒๕๕๔ คณะกรรมูการอนามู�ยแมู0และเด6กจั�งห์วิ�ด คณะกรรมูการโครงการให์�วิ�คซึ่�นป็Nองก�นโรคไข้�ห์วิ�ดให์ญ0สัายพ�นธ��ให์มู0ชน ด A H ๑ N ๑ คณะกรรมูการควิบค�มูป็Nองก�นและด�แลร�กษาผ��ป็Fวิยโรคไมู0ตำ ดตำ0อเร.�อร�งจั�งห์วิ�ด เป็นตำ�น

ในการร0วิมูบร ห์ารจั�ดการในระด�บตำ0างๆ ตำามูโครงการห์ล�กป็ระก�นสั�ข้ภาพฯ ได�ก*าห์นดให์�มู�คณะอน�กรรมูการระด�บจั�งห์วิ�ด ๓ คณะ ค.อคณะอน�กรรมูการห์ล�กป็ระก�นสั�ข้ภาพระด�บจั�งห์วิ�ด (อป็สัจั.) คณะอน�กรรมูการควิบค�มูค�ณภาพและมูาตำรฐานบร การสัาธารณสั�ข้ คณะอน�กรรมูการพ จัารณาวิ น จัฉี�ย

97

ค*าร�องข้อร�บเง นช0วิยเห์ล.อเบ.�องตำ�นข้องผ��ร �บบร การห์ร.อทายาทท�5ได�ร�บควิามูเสั�ยห์ายจัากห์น0วิยบร การ

และการด*าเน นงานระบบห์ล�กป็ระก�นสั�ข้ภาพถ�วินห์น�าในระด�บท�องถ 5นห์ร.อพ.�นท�5 ได�ก*าห์นดให์�มู�กองท�นสั0งเสัร มูสั�ข้ภาพพ.�นท�5(ห์ร.อเร�ยกอ�กช.5อวิ0า กองท�นตำ*าบล) โดยได�ร�บงบป็ระมูาณสัร�างเสัร มูสั�ข้ภาพจัากสั*าน�กงานห์ล�กป็ระก�นสั�ข้ภาพแห์0งชาตำ และการจั�ดสัรรสัมูทบจัากองค�กรป็กครองสั0วินท�องถ 5น (อบตำ.และเทศบาล) ผลงานในป็# ๒๕๕๔ เป็นด�งร�ป็ท�5 ๔๗

ร"ปทิ�' ๔๗

จัากร�ป็ท�5 ๔๗ จัะเห์6นการร0วิมูเป็นก*าล�งสั*าค�ญในระบบสั�ข้ภาพ ข้ององค�กรป็กครองสั0วินท�องถ 5น น�5นค.อระบบการแพทย�ฉี�กเฉี น (EMS) ท�5มู�การเป็นเจั�าข้องห์น0วิยก��ช�พพ.�นฐาน(FR)ถ4งร�อยละ ๙๓.๔

98

และในระบบระบบการแพทย�ฉี�กเฉี นน�5เอง ท�5เป็นตำ�วิอย0างท�5ด�ข้องผลล�พธ�ท�5เก ดจัากการร0วิมูร�บผ ดชอบข้องท�กฝFาย ด�งร�ป็ท�5 ๔๘ โดยมู�การด*าเน นงานร0วิมูก�นจัากท�กภาคสั0วินท��งร�ฐ และเอกชน พบวิ0ามู�อ�ตำราการเสั�ยช�วิ ตำท�5ลดลงมูาตำ��งแตำ0ป็# ๒๕๔๖ ด�วิยการรณรงค�สัร�างควิามูตำระห์น�กแก0ป็ระชาชนในมูาตำรการ ๓มู ๒ข้ ๑ร ระบบ EMS เร 5มูด*าเน นการช0วิยเห์ล.อ ณ จั�ดเก ดเห์ตำ� การจั�ดโซึ่นน 5งสัาธารณภ�ย สั0งผลให์�การเสั�ยช�วิ ตำจัากอ�บ�ตำ เห์ตำ�จัราจัรลดลงอย0างตำ0อเน.5อง

ร"ปทิ�' ๔๘ กราฟแสดงอ�ตรา(ต.อแสนประชากร)การเส�ยช�วิ�ตจัากอ�บ�ต�เห์ต�จัราจัร

ป็# 2545 ป็# 2546 ป็# 2547 ป็# 2548 ป็# 2549 ป็# 2550 ป็# 2551 ป็# 2552 ป็# 25530

5

10

15

20

25

30

99

6 ค.าน�ยม และภาวิะผ"-น(า (Values and

Leadership)

ศ�กยภาพบ�คลากรและระบบงานข้องสัาธารณสั�ข้จั�งห์วิ�ดนครราชสั�มูาท�5มู�ควิามูเข้�มูแข้6งระด�บแนวิห์น�า น��นเก ดจัากการพ�ฒนา บ0มูเพาะ โดยผ��น*าห์ลายๆร� 0น ซึ่45งได�ป็ร�บป็ร�งเป็ล�5ยนแป็ลงร�ป็แบบการท*างานตำามูเห์ตำ�ป็:จัจั�ยข้องป็:ญห์า ในแตำ0ละย�คแตำ0ละสัมู�ย โดยมู�ควิามูเป็นมูาท�5ยาวินาน ด�งท�5จัะได�สัาธยาย เป็นล*าด�บด�งน��

เร 5มูจัากนายแพทย� ศ ร พ�นธ�� จัาตำ�รงคก�ล นายแพทย�สัาธารณสั�ข้จั�งห์วิ�ดนครราชสั�มูา( ด*ารงตำ*าแห์น0ง๑๔ พ.ค.๒๕๐๓ ๓ พ– .ค.๒๕๒๑) ผ��สัร�างผลงานเด0น ด�วิยการร เร 5มูก0อตำ��งสัห์กรณ�ออมูทร�พย�สัาธารณสั�ข้นครราชสั�มูา พ�ฒนาระบบข้�อมู�ล โดยสั*ารวิจัอนามู�ยครอบคร�วิและทารก และจั�ดท*าแผนท�5ห์มู�0บ�าน

ตำ0อมูาค.อนายแพทย� ไพจั ตำร ป็วิะบ�ตำร(ด*ารงตำ*าแห์น0ง ๔ พ.ค.๒๕๒๑ ๑๘ ตำ– .ค.๒๕๒๖) ได�น*าการพ�ฒนาค�ณภาพช�วิ ตำ ด�วิยสัร�างการผลงานเด0นไวิ�มูากมูาย เช0น ร เร 5มูโครงการโคราชพ�ฒนา งานสัาธารณสั�ข้มู�ลฐานป็ร�บ ผสัสั.ให์�เป็น อสัมู เป็นตำ�น

100

นายแพทย� มูงคล ณ สังข้ลา (ด*ารงตำ*าแห์น0ง ๑ เมู.ย. ๒๕๓๐ - ๓๐ ก.ย.๒๕๓๔) ได�น*าการสัร�างนวิตำกรรมูไวิ�มูากมูาย เช0น การพ�ฒนาระบบข้�อมู�ลบร การระด�บสัถาน�อนามู�ย การจั�ดท*าระบบข้�อมู�ลช�มูชนท�5เร�ยกก�นวิ0าบ�ญช� ๑ -๘ และรายงานการเก ดการตำาย และท�5สั*าค�ญก6ค.อ ตำ�นก*าเน ดข้องการซึ่.�อยารวิมู ท�5ย�งคงสั.บทอดข้ยายผลไป็ท�5วิป็ระเทศมูาจันถ4งป็:จัจั�บ�น

นายแพทย� ฉีลอง ควิรห์า (ด*ารงตำ*าแห์น0ง เมู.ย. ๒๕๓๐- ๓๐ ก.ย.๒๕๓๔) เป็นผ��ร เร 5มู โครงการพยาบาลวิ ชาช�พสั�0สัถาน�อนามู�ย และร เร 5มู สัมูาคมูฌาป็นก จัสังเคราะห์� “

อสัมู.” เพ.5อเป็นสัวิ�สัด การให์�ก�บ อสัมู. และย�งคงอย�0มูาจันถ4งป็:จัจั�บ�น

นายแพทย� องอาจั วิช รพ�นธ��สัก�ล (ด*ารงตำ*าแห์น0ง ๑๖ พ.ย.๒๕๓๗ - ๑๑ มู .ย.๒๕๔๑ ) มู�ผลงานเด0นค.อ สั0งเสัร มูการกระจัายบ�คลากรลงสั�0สัถานบร การให์�ครอบคล�มู การพ�ฒนาองค�กร(OD) เป็นตำ�น

นายแพทย� สั*าเร ง แห์ยงกระโทก (ด*ารงตำ*าแห์น0ง ๑๒ มู .ย.๒๕๔๑- ๒๘ ธ.ค.๒๕๕๐) เป็นผ��น*าการเป็ล�5ยนแป็ลงห์ลายๆอย0าง เช0น โครงการสั�ข้ภาพด�ถ�วินห์น�าอย0างย�5งย.น(สัดถ.ย.)ท�5เน�นการท*างานแบบบ�รณาการ โดยเน�นป็ระชาชน และช�มูชน เป็นศ�นย�กลาง โดยเน�นการท*างานก�บเคร.อข้0ายตำ0างๆ เช0น กล�0มูร�กษ�โคราช กล�0มูเพลงพ.�นบ�าน กล�0มูแพทย�แผน

101

ไทย เป็นตำ�น และพ�ฒนาระบบ EMS ข้องนครราชสั�มูาให์�แข้6งแกร0งมูาถ4งท�กวิ�นน��

จัากท�5กล0าวิมูาข้�างตำ�น ค.อป็ระวิ�ตำ การเจัร ญเตำ บโตำข้องค.าน�ยม ท�5กลายมูาเป็นวิ�ฒนธรรมองค กรท�5สัถ ตำอย�0ในใจัข้องชาวิสัาธารณสั�ข้นครราชสั�มูาจันถ4งป็:จัจั�บ�น ค�ณค.า(Values) ท�5กล0าวิถ4งน��น0าจัะป็ระกอบด�วิย การท*างาน“

พ�ฒนาสั�ข้ภาวิะท�5ย4ดถ.อป็ระชาชนเป็นศ�นย�กลาง การพร�อมูร�บการเป็ล�5ยนแป็ลง การพร�อมูท*างานร0วิมูก�บท�กภาคสั0วิน การท*างานท�5ย4ดถ.อข้�อมู�ลเป็นพ.�นฐานสั*าค�ญ และการมู�แนวิค ดแบบการสัาธารณสั�ข้มู�ลฐาน ”

ป็:จัจั�บ�นการน*าองค�กรในระด�บจั�งห์วิ�ด โดยนายแพทย�วิ ช�ย ข้�ตำตำ ยวิ ทยาก�ล ได�ร0วิมูก�บท�มูงานสัาธารณสั�ข้ท�กระด�บ จั�ดท*าสั�มูนาก*าห์นดท ศทางข้ององค�กร ได�วิ�ส�ยทิ�ศน ไป็สั�0อนาคตำวิ0าจัะ เป;นเล�ศในการบร�ห์ารจั�ดการด-านส�ขภาพอย.างม�“

ค�ณภาพ” และได�ก*าห์นดค.าน�ยม ท�5เป็นรายล�กษณ�อ�กษรเพ.5อควิามูเข้�าใจัท�5ตำรงก�นไวิ�วิ0า ชาวิสัาธารณสั�ข้ย�คให์มู0จัะร0วิมูก�นท*างานในแบบข้อง องค กรแห์.งการเร�ยนร"- ม�.งผลส�มฤทิธ�O ม�จั�ต“

บร�การ ทิ(างานเป;นทิ�ม และเป;นแบบอย.างทิ�'ด�ด-านส�ขภาพ”

ส.วินการน(าองค กรระด�บอ(าเภอน�0น ม�ควิามซ้�บซ้-อนกวิ.าในระด�บจั�งห์วิ�ดอย.างมาก ด-วิยโครงสร-างการบร ห์ารเป็นร�ป็แบบคณะกรรมูการท�5เร�ยกวิ0า คณะกรรมูการป็ระสัานงาน

102

สัาธารณสั�ข้อ*าเภอ (คป็สัอ.) และตำ0อมูาภายใตำ�โครงการห์ล�กป็ระก�นสั�ข้ภาพได�ป็ร�บเป็น คณะกรรมูการบร ห์ารสัาธารณสั�ข้อ*าเภอ : คบสัอ.(CUP BOARD)

โดยมู�องค ประกอบคณะกรรมการ ป็ระกอบด�วิย ป็ระธาน เล.อกจัากสัาธารณสั�ข้อ*าเภอ ห์ร.อผ��อ*านวิยการโรงพยาบาลช�มูชน สั0วินท�5เห์ล.อเป็นรองป็ระธาน เลข้าน�การ กรรมูการ ป็ระกอบด�วิย เจั�าห์น�าท�5จัากสั*าน�กงานสัาธารณสั�ข้อ*าเภอ และโรงพยาบาลช�มูชนฝFายละเท0าๆก�น จั*านวินรวิมูตำามูเห์มูาะสัมู

ในกรณ�ท�5อ*าเภอมู�ห์น0วิยงานสัาธารณสั�ข้อ.5 น คณะกรรมูการจัะพ จัารณาจัากห์น0วิยงานน��นเป็นกรรมูการเพ 5มูเตำ มูอ�กก6ได�

สั0วินอ*าเภอเมู.อง ซึ่45งมู�CUP อย�0เป็นจั*านวินมูาก ได�จั�ดโครงสัร�างให์�เป็นแบบเคร.อข้0าย โดยให์�ผ��อ*านวิยการโรงพยาบาลนครราชสั�มูาซึ่45งเป็นโรงพยาบาลป็ระจั*าอ*าเภอเมู.องเป็นป็ระธานไป็พลางก0อน และค�ดเล.อกกรรมูการจัากป็ระธาน CUP

ตำ0างๆ ซึ่45งป็ระกอบไป็ด�วิยห์น0วิยบร การท�5 สั�งก�ดกระทรวิงสัาธารณสั�ข้ นอกสั�งก�ดกระทรวิงสัาธารณสั�ข้ ได�แก0 รพ.ค0ายสั�รนาร� รพ.กองบ น 1 สั�งก�ดองค�กรป็กครองท�องถ 5น 2 แห์0ง ได�แก0 เทศบาลนครนครราชสั�มูา , คล น กอบอ�0นการเคห์ะ ภาคเอกชน ได�แก0 รพ.เอกชน 2 แห์0ง (รพ.เดอะโกลเดนเกท ,

103

รพ.โคราชเมูโมูเร�ยล) และคล น กเอกชน 1 แห์0ง (คล น กช�มูชนอบอ�0นมูห์าช�ย)

จัากข้�อมู�ลข้�างตำ�นโครงสัร�างการบร ห์ารสัาธารณสั�ข้ระด�บอ*าเภอท�5มู�ผ��น*าสัองคน ค.อสัาธารณสั�ข้อ*าเภอและผ��อ*านวิยการโรงพยาบาลช�มูชน อาจัถ.อได�วิ0าเป็นร�ป็แบบการน*าองค�กรท�5เป็นมูรดกตำกทอดมูาจัากบรรพชน เช0นเด�ยวิก�นก�บการสั.บสัายวิ�ฒนธรรมูองค�กรน�5นเอง

๓ สร�ป และอภ�ปราย

เมู.5อได�ก�าวิมูาถ4งป็ลายทาง เข้�าสั�0บทสัร�ป็ข้องการเร�ยนร� � ในเร.5องผลล�พธ�ทางสั�ข้ภาพข้องป็ระชาชนจั�งห์วิ�ดนครราชสั�มูา ป็# พ.ศ. ๒๕๕๔ จัากพ�ฒนาการข้องการจั�ดการสั�ข้ภาพภายใตำ�การน*าข้องผ��บร ห์ารมูาห์ลายร� 0น จัวิบจันป็:จัจั�บ�น พบวิ0า ภายใตำ�บร บทในแบบท�5เป็นเช0นน�� การรอดช�วิ ตำในข้วิบป็#แรกข้องทารกน��นอย�0ในระด�บท�5น0าพ4งพอใจั แมู�วิ0าห์ล�งจัากน��นจัะตำ�องเผช ญก�บภ�ยค�กคามูจัากข้นมูข้บเค��ยวิ และย�งลายก6ตำามูท� แตำ0ก6ย�งมู�พ�5ๆใจัด�คอยป็ระคอง กระตำ��นเตำ.อนด�วิยวิ�คซึ่�นท�5ท� �งก นท��งฉี�ด แถมูย�งมูาช0วิยสั0งเสัร มูสั�ข้ภาพถ4งในโรงเร�ยน ระห์วิ0างการเตำ บให์ญ0ก6อาจัจัะมู�ภ�ยท�องร0วิงให์�เห์6นเป็นระยะ เมู.5อเป็นวิ�ยร� 0นถ�าเป็นห์ญ งก6จังระวิ�ง เพราะอาจัเผลอตำ��งครรภ�แบบไมู0ตำ��งใจั ด�วิยเป็นโรคท�นสัมู�ยท�5

104

ใครๆก6เป็นก�น ซึ่45งคงตำ�องอาศ�ยพ�5ๆ ใจัด�อ�กเช0นเคยมูาช0วิยช��แนะสัอนสั�5งท�กษะข้องช�วิ ตำ เมู.5อก�าวิเป็นผ��ให์ญ0ตำ�องระวิ�งควิามูเคร�ยดให์�ด� ด�วิยอาจัค ดสั��นค ดฆ่0าตำ�วิตำนก6ได� ท�5ตำ�องกล0าวิอย0างน��เพราะระบบการด�แลภาวิะซึ่4มูเศร�าข้องพวิกเราน��นย�งไมู0ครอบคล�มูด�น�ก เมู.5อก�าวิเข้�าวิ�ยกลางคนตำ�องใสั0ใจัการค�ดกรองภาวิะเสั�5ยงทางสั�ข้ภาพท��งป็วิง ด�วิยป็:ญห์าโรคเบาห์วิาน ควิามูด�นโลห์ ตำสั�ง มูะเร6งป็ากมูดล�ก มูะเร6งเตำ�านมู ล�วินมู�แตำ0มู�คนเจั6บคนป็Fวิยมูากมูาย ในข้ณะท�5ระบบสั�ข้ภาพน��นเพ 5งจัะเร 5มูเห์6นควิามูสั*าค�ญข้องการค�ดกรอง การด�แลให์�ควิามูครอบคล�มูกล�0มูเป็Nาห์มูาย และ ค�ณภาพมูาตำรฐานการร�กษา ท�5เป็นด�งน��เพราะผ��ป็Fวิยแน0นโรงพยาบาลเห์ล.อเก น ท��งท�5 OPD และท�5 IPD อาจัจัะตำ�องรอด�ไป็อ�กสั�ก ๔ ๕ ป็#เป็นอย0างน�อย ท�5การ–

บร การน0าจัะไร�แออ�ดอย0างท�5เห์6น ด�วิยมู�การวิางแผนพ�ฒนาระบบบร การให์�เป็นเคร.อข้0ายเช.5อมูโยงก�น อ�กท��งมู�การเร0งร�ดพ�ฒนายกระด�บห์น0วิยบร การป็ฐมูภ�มู ให์�ได�มูาตำรฐาน เพ.5อให์�สัามูารถด�แลผ��คนได�ตำ��งแตำ0แรก อย0างตำ0อเน.5อง ในท�กๆเร.5อง และเป็นองค�รวิมู สั 5งท�5น0าย นด�ก6ค.อวิ0าแมู�จัะข้าดท��งคน ข้าดท��งเทคโนโลย� แตำ0ก6พอมู�เง นจัาก UC มูาช0วิยไวิ�ได� ท*าให์�จั�บจั0ายใช�สัอยแก�ป็:ญห์าได�คล0องมู.อข้4�น แตำ0ข้0าวิด�ท�5มู�มูาน0าจัะอย�0ได�อ�กไมู0นาน ด�วิยเง นก�อนน��ได�ค0อยๆร0อยห์รอลงไป็เร.5อยๆ ด�วิยภาระรายจั0ายท�5มู�แตำ0สั�งข้4�นๆ

สั 5งท�5ได�พยายามูท*าก�นมูานาน แตำ0ย�งไป็ไมู0ถ4งไห์น ก6ค.อ การสัร�างการมู�สั0วินร0วิมูข้องป็ระชาชนให์�ถ4งท�5สั�ด เพ.5อให์�เก ดการเป็นเจั�าข้องสั�ข้ภาพ สัามูารถด�แลตำนเองได�อย0างมู�

105

ค�ณภาพ และน�5ค.อสั 5งท�5ควิรจัะเป็นไป็ในอนาคตำ น�5นค.อพวิกเราชาวิสัาธารณสั�ข้ท��งห์ลายตำ�องกล�าท�5จัะห์าห์นทางสั0งมูอบการจั�ดการสั�ข้ภาพน��ให์�ก�บป็ระชาชน จัะโดยร�ป็แบบใดก6ตำามูท� น�5นห์มูายควิามูวิ0า เข้าจัะมู ใช0ผ��มู�สั0วินร0วิมูในการด�แลจั�ดการทางสั�ข้ภาพอ�กตำ0อไป็ แตำ0เป็นเราตำ0างห์ากท�5ควิรจัะเป็นผ��เข้�ามูามู�สั0วินร0วิมูก�บพวิกเข้า ป็รากฏแบบน��น�5เองท�5เร�ยกก�นวิ0า ป็ระชาคมูสั�ข้ภาพ และแน0นอน“ ”

วิ0า เมู.5อตำ��งใจัท�5จัะท*าแบบน�� ตำ�องอาศ�ยภาวิะผ��น*าข้องพวิกเราเป็นป็:จัจั�ยสั*าค�ญ เพราะจัะท*าอย0างน��ได�ตำ�องอาศ�ยควิามูกล�า(และบ�าเล6กน�อย) ในการท�5จัะสัร�างผ��น*าภาคป็ระชาชนข้4�นมูา น�5นค.อตำ�องสัวิมูจั ตำวิ ญญาณในแบบอย0างข้องผ��น*าร� 0นก0อนๆเรา

การสัร�างป็ระชาคมูสั�ข้ภาพ ซึ่45งเป็นทางออกในการแก�ป็:ญห์าสั�ข้ภาวิะห์ลายอย0างในอนาคตำน��น เป็นเร.5องท�5ท*าได�ไมู0ง0ายน�ก ถ�ามู เช0นน��นก6คงจัะมู�ก�นจันเตำ6มูบ�านเตำ6มูเมู.องก�นไป็ตำ��งนานแล�วิ และจัากท�5ไล0เร�ยงวิ เคราะห์�มูาเป็นล*าด�บ พบวิ0า ในข้ณะท�5ระด�บจั�งห์วิ�ดน��นเป็นเร.5องข้องนโยบาย แตำ0ควิามูเป็นจัร งข้องการลงมู.อกระท*าท�5ได�ผลล�พธ�ระด�บด�น��น จัะข้4�นอย�0ก�บฝ#มู.อการบร ห์ารในระด�บอ*าเภอเป็นสั*าค�ญ

ท�5กล0าวิถ4งป็ระเด6นน��ก6เพราะวิ0า การท�5จัะมู�0งห์น�าไป็ห์าควิามูท�าทายท�5รออย�0 ไมู0น0าท�5จัะใช�แตำ0ควิามูพยายามูท�5ห์น�กข้4�น(และก6เห์น.5อยข้4�น) แตำ0น0าท�5จัะเป็นการป็ร�บเป็ล�5ยนร�ป็แบบกระบวินงานให์�มู�ควิามูแพรวิพราวิทางกลย�ทธ�มูากกวิ0า โดยอาจัจัะ

106

อาศ�ยควิามูเป็นห์��นสั0วินทางกลย�ทธ�(Strategic partnership)

ห์ร.ออาจัจัะใช�การทดแรง(Leverage)ท�5สัร�างป็ระโยชน�จัากควิามูได�เป็ร�ยบข้องป็:จัจั�ยแห์0งโอกาสั(Opportunity) เช0น การน*าเทคโนโลย�ตำ0างๆมูาป็ระย�กตำ�ทางบร การสั�ข้ภาพ เป็นตำ�น

สั 5งสั*าค�ญท�5ควิรค*าน4งถ4งอ�กป็ระการก6ค.อ การท�5จัะตำ�องตำอบตำ�วิเองวิ0า ในข้ณะป็:จัจั�บ�นน��พวิกเราได�เด นทางมูาเข้�าใกล�วิ สั�ยท�ศน�ก�นมูากน�อยเพ�ยงใดแล�วิ ด�วิยจั�ดห์มูายป็ลายทางท�5ตำ� �งไวิ�สั�งเช0นน��(“ส".ควิามเป;นเล�ศในการบร�ห์ารจั�ดการ”) การวิ�ดและป็ระเมู นผลเมู.5อจั�ดอ�นด�บออกมูาแล�วิ ตำ�องอย�0ในระด�บท�5ไร�เท�ยมูทาน น�5นห์มูายควิามูวิ0าเมู.5อใดท�5มูองไป็ข้�างห์น�าตำ�องไมู0มู�ใครให์�เห์6นร*าคาญตำา

เมู.5อได�ตำกลงก�นมูาอย0างน��ตำ� �งแตำ0ตำ�น และได�ออกเด นมูาได�คร45งทางน�5แล�วิ ห์ากป็ระเมู นสัถานการด�ไมู0น0าจัะเป็นไป็ได� ห์ากบอกมูาด�งๆวิ0าข้อค ดถอดใจัก6คงไมู0มู�ใครวิ0าอะไร แตำ0ห์ากย�งคงย.นย�นท�5จัะย.นห์ย�ดก�นตำ0อไป็ ก6ตำ�องมูาตำกลงกตำ กาการท*างานก�นเพ 5มูเตำ มู วิ0าน�บตำ0อจัากน��ไป็กระบวินการท*างานคงตำ�องมู�ล�ลาท�5พล กแพลงมูากข้4�น และจั*าเป็นอย0างย 5งท�5จัะตำ�องมู�การท*างานแบบแข้0งข้�นด�วิยการมูองห์าค�0แข้0ง (Compare) น�5นห์มูายควิามูวิ0าจัะมู�ตำ�องมู�การวิ�ดผลงานเช งเป็ร�ยบเท�ยบก�บห์น0วิยงานอ.5นท�5ท*าได�ด�เห์น.อกวิ0าเราน�5นเอง

107

ข้�อค ดเห์6นตำ0างๆเห์ล0าน��ค.อป็ระเด6นตำ�วิอย0างข้องโอกาสัพ�ฒนา ท�5น0าจัะเร�าใจัน�กการสัาธารณสั�ข้ท�กคน และย�งมู�ควิามูท�าทายอ�กมูากมูายท�5รอการร0วิมูก�นค�นห์า เข้�าท*าการตำ0อสั�� ไมู0วิ0าจัะชนะห์ร.อแพ� น��นไมู0สั*าค�ญ เพราะพวิกเราล�วินอย�0ในองค�กรแห์0งการเร�ยนร� � ท�5ถ�กสัร�างสัมูบ0มูเพาะควิามูมู�0งมู�5น และอ�ท ศตำนก�นมูาช�านาน....