Embed Size (px)
Citation preview
อาสภาสารวารสารรายสเดอน ปท ๑๒ ฉบบท ๓๘ ประจ�าเดอนกนยายน - ธนวาคม ๒๕๕๙
วดภท
ทนตะอาสภาราม
โลกกบธรรม
โลกไมช�ำธรรมไมหมองไตรตรองจต
อยำยดตดกบเรำหรอเขำหนำ
ธรรมเออโลกโลกเออธรรมน�ำชวำ
แสงปญญำไรเมฆำมำบดบง
สลดทงตวกของกสน
ลำงมลทนออกจำกใจไมกกขง
สตสมำธมนอยำงจรงจง
ปญญำพงกเลสรำยคลำยตวก
อสระภำยในใจเปนสข
สนสดทกขกเลสตำยคลำยอดส
โลกกบธรรมผลดกนชวยชำงนำด
ธรรมอมชโลกสดใสใจเบกบำน
โสรโท ภกข
3
สารจากบรรณาธการ
นะมตถ รตตะนะตะยสสะ.
ขอนอบนอมแดพระรตนตรย
สวสดครบทานผอานทกทาน วารสารรายสเดอนฉบบนนบเปนฉบบท ๓๘ นบตงแตทางวดได
เรมท�าขนมา เมอวนท ๑๓ ตลาคม ทผานมา เปนอกวนหนงทหลายทานคงไมลมถงความเจบปวดจาก
การสญเสยบคคลทเราเคารพรกและเทอดทนบชา นบตงแตเวลาหนงทมในวนนนเปนตนมาหลายทาน
คงไมอาจกลนน�าตาใหกบการจากไปของพอหลวงของพวกเรา คณงามความดและสงททานไดกระท�าไว
ใหแกประชาชนชาวไทยนนไมอาจจะพรรณนาไดหมด กองบรรณาธการจงขอเชญชวนใหผอานทกๆทาน
รวมกนสรางบญกศล ทาน ศล ภาวนา กระท�าความดถวายอทศเปนพระราชกศลใหแดพระบาทสมเดจ
พระเจาอยหวผเปนประดจดงพอของประชาชนชาวไทย และในวารสารฉบบนจงไดขอโอกาสสอดแทรก
เรอง "ปดทองหลงพระ" อนเปนพระบรมราโชวาทททานเคยแสดงไวเพอใหเราไดนอมน�ามาใชในการ
ด�ารงชวตและการท�างานตอไป
ในชวงทผานมาทางวดไดมการจดกจกรรมทส�าคญหลายๆ อยาง โดยเฉพาะงานท�าบญทอดกฐน
สามคคเพอสมทบทนสรางอโบสถ เมอวนท ๒๓ ตลาคม ซงกไดมญาตโยมผมจตศรทธามารวมกนท�าบญ
4
เปนจ�านวนมาก ตองขออนโมทนาบญไวดวยอกครงหนง นอกจากนทางวดไดจดคอรสปฏบตธรรม มทตา
อาจารยปฏบตบชา เนองในโอกาสเจรญอายวฒนะมงคล ๕๓ ป ๓๓ พรรษา พระครภาวนาวราลงการ ว.
ในชวงระหวางวนท ๒๒-๒๙ ตลาคม ๒๕๕๙ ทผานมา ซงไดมพระวปสสนาจารยมารวมบรรยายพระ
ธรรมเทศนาในคอรสนหลายทาน อาทเชน พระอาจารย สวาง ตกขวโร พระครภาวนาวหารธรรม ว.(พระ
มหาเหลก จนทสโล) พระครศาสนกจวมล (หลวงพอหนพนธ อสสโร) และ พระราชสทธมน ว. (พระ
มหาบญชต ญาณส�วโร) ในชวงระหวางการปฏบตธรรมนนไดมการสวดนอมอทศถวายเปนพระราชกศล
แด พระเจาอยหวในพระบรมโกศ อกดวย
ส�าหรบเนอหาอน ๆ ของวารสารในฉบบนกเรมจาก ประมวลภาพกจกรรมตาง ๆ ในชวงรอบ
เดอนทผานมา บทกลอนทประพนธโดยทานพระครภาวนาฯ บทพระธรรมเทศนาเรองโพชฌงค ๗ นานา
สาระจากพระอภธรรมปฎก นอกจากนยงมบทความเรอง พระไตรลกษณ ซงเปนพระธรรมเทศนาของ
หลวงพอใหญภททตะอาสภมหาเถระ ทไดเคยบรรยายไว ณ พระอโบสถวดมหาธาต พระนคร เมอ ป
พ.ศ. ๒๔๙๙ บทความธรรมะภาษาองกฤษเรอง กองทพทงสบของมาร โดยสยาดอร อ บณฑตา ตอจาก
ฉบบทแลว ประสบการณใครเอย คอลมน คยกบหมอ และตารางกจกรรมลาสด ขอขอบพระคณและ
อนโมทนาบญแก ทมงานกองบรรณาธการ ผเขยนคอลมน ทมงานถายภาพ ทมงานถอดเทปธรรมะ ทม
งานสมาชกสมพนธ และผมสวนรวมทก ๆ ทาน นพพานนง ปจจโย โหต ขออานสงสผลบญนเปนปจจย
ใหถงซงพระนพพาน
เนองในโอกาสใกลถงวนปใหม พ.ศ. ๒๕๖๐ ทจะถงน ทางกองบรรณาธการขออ�านาจคณพระ
ศรรตนตรย ชวยดลบนดาลใหทานผอานทกทาน ประสบความสข ความเจรญกาวหนา มสขภาพแขงแรง
สมบรณ เจรญดวยทาน ศล และภาวนา สดทายนขอฝากพทธศาสนสภาษตไว ณ ทนวา
"เมอชนทงหลายเลอมใสแลวในพระรตนตรยทเลศ รแจงธรรมอนเลศ
เลอมใสแลวในพระพทธเจาผเลศ ซงเปนทกขไณยบคคลผยอดเยยม
เลอมใสแลวในธรรมอนเลศซงเปนทสนก�าหนดและเปนทสงบ เปนสข
เลอมใสแลวในพระสงฆผเลศ ซงเปนบญเขตอยางยอดเยยม
ถวายทานในพระรตนตรย ทเลศ บญทเลศยอมเจรญ
อาย วรรณะ ยศ เกยรตคณ สขะและพละอนเลศยอมเจรญ"
ดร.พฤทธ โกวทวรางกร
บรรณาธการ
๓๐ ต.ค. ๒๕๕๙
5
วตถประสงค ๑. เพอเผยแผพทธธรรม และการปฏบตวปสสนากรรมฐาน
๒. เพอเผยแผกจกรรมของวด
ทปรกษา:พระครภาวนาวราลงการ ว. (สมศกด โสรโท)
พระมหาทองมน สทธจตโต
พระปลดอ�านาจ ขนตโก
บรรณาธการ:ดร.พฤทธ โกวทวรางกร
กองบรรณาธการ:พระภาณวฒน อคคจตโต
ศ.คลนกเกยรตคณ พญ.โลจนา ตนตยาทร
คณพรพมล จตตจนทร
คณกฤตพล กฤตพลพมาน
กราฟฟกดไซน:คณภษณศา กฤตพลพมาน
ภาพถายกจกรรม:คณทนกร ปยะกลชยเดช
คณภาศณ โกมลมศร
ถอดเทปธรรมะ:คณแมชศรนวล แจงมงคล
คณศศมา วระประเสรฐศกด
คณทฆมพร สทธประภาและคณะ
สมาชกสมพนธ:คณพรพมล จตตจนทร
พมพท:หางหนสวนจ�ากด ศลปาคมการพมพ
สงวนลขสทธหำมพมพคดลอกหรอตดตอน หรอพมพ
จ�ำหนำยโดยไมไดรบอนญำตจำกผเขยน
6
สารบญ
สารจากบรรณาธการ ๓
สารบญ ๖
คอลมนพเศษ: ปดทองหลงพระ ๘
ประมวลภาพกจกรรม ๑๐
ธรรมะจากพระอาจารย ๑๕
นานาสาระจากพระอภธรรมปฎก ๒๖
ปกณกสาระ ๓๓
พระธรรมเทศนาจากหลวงพอใหญ ๓๙
ประสบการณใครเอย ๔๗
คยกบหมอ ๕๑
ปกณกธรรม: ทกสงทกอยางอยทใจ ๕๔
กจกรรมของวดในป ๒๕๕๙ ถง ๒๕๖๐ ๕๖
8
บางสวนจาก
“บนทกความทรงจ�าของ พล.ต.อ.วสษฐ เดชกญชร”
ส�านกพมพมตชน
ปดทองหลงพระ
9
ในคนวนหนงของป พ.ศ. ๒๕๑๐ (ยศใน
ขณะนนพนต�ารวจโท) หลงจากไดรบพระราชทาน
เลยงอาหารค�าแลวในวงไกลกงวล ผมจ�าไดวา คน
นนผ ทโชคดไดเขาเฝาฯ รบพระราชทานพระ
จตรลดา เปนนายต�ารวจ ๘ นาย และนายทหารเรอ
๑ นาย พระเจาอยหว เสดจลงมาพรอมดวยกลอง
ใสพระเครองในพระหตถ ทรงอยในฉลองพระองค
ชดล�าลอง ขณะททรงวางพระลงบนฝามอทผมแบ
รบอยนน ผมมความรสกวาองคพระรอนเหมอน
เพงออกจากเตา
ภายหลง เมอมโอกาสกราบบงคมทลถาม
จงไดทราบวาพระเจาอยหวทรงสรางพระเครององค
นน ดวยการน�าเอาวตถมงคลหลายชนดผสมกน
เชน ดนจากปชนยสถานตาง ๆ ทวประเทศ ดอกไม
ทประชาชนทลเกลาถวายในโอกาสตางๆ และเสน
พระเจา(เสนผม) ของพระองคเอง เมอผสมกนโดย
ใชกาวลาเทกซเปนตวยดแลว จงทรงกดลงในพมพ
(อ.ไพฑรย เมองสมบรณ ซงตอมาเปนศลปนแหง
ชาตเปนผแกะถวาย) โดยไมไดเอาเขาเตาเผา
หลงจากทไดรบพระราชทานแลว ทรงพระ
กรณาพระราชทานพระบรมราโชวาทมความวา
“พระทใหไปนะ กอนจะเอาไปบชา ใหปดทองเสย
ก อน แตให ป ดเฉพาะข างหลงพระเท านน”
พระราชทานพระบรมราชาธบายดวยวา ทใหปด
ทองหลงพระกเพอเตอนตวเองวาการท�าความดไม
จ�าเปนตองอวดใคร หรอประกาศใหใครร ใหท�า
หนาทเพอหนาท และถอวาความส�าเรจในการท�า
หนาทเปนบ�าเหนจรางวลทสมบรณแลว
ผมเอาพระเครองพระราชทานไปปดทอง
ทหลงพระแลว กซอกรอบใส หลงจากนนมา สมเดจ
จตรลดาหรอพระก�าลงแผนดนองคนนกเปนพระ
เครองเพยงองคเดยวทหอยคอผม หลงจากทไป
เรรอนปฏบตหนาทอยไกลหางพระยคลบาทผมได
มโอกาสกลบไปเฝาฯทวงไกลกงวลอก ความรสก
เมอไดเฝาฯ
นอกจากจะเปนความปตยนดทไดพระ
ยคลบาทอกครงหนงแลว กมความนอยใจทปฏบต
หนาทดวยความตงใจ ล�าบาก และเผชญอนตราย
นานาชนด บางครงจนแทบเปนอนตรายถงชวต แต
ปรากฏวากรมต�ารวจมไดตอบแทนดวยบ�าเหนจ
ใดๆ ทงสน
กอนเสดจขนคนนน ผมจงกมลงกราบบน
โตะเสวย แลวกราบบงคมทลวา ใครขอพระราชทาน
อะไรสกอยางหนง พระเจาอยหวตรสถามวา “จะ
เอาอะไร?” และผมกกราบบงคมทลอยางกลาหาญ
ชาญชยวา จะขอพระบรมราชานญาตปดทองบน
หนาพระ ทไดรบพระราชทานไป
พระเจาอยหวตรสถามเหตผลทผมขอปด
ทองหนาพระ ผมกราบบงคมทลอยางตรงไปตรงมา
วา พระสมเดจจตรลดาหรอพระก�าลงแผนดนนน
นบตงแตไดรบพระราชทานไปหอยคอแลวตอง
ท�างานหนกและเหนอยเป นทสดเกอบได รบ
อนตรายรายแรงกหลายครง มหน�าซ�ากรมต�ารวจยง
ไมใหเงนเดอนขนแมแตบาทเดยวอกดวย
พระเจาอย หวทรงแยมพระสรวล(ยม)
กอนทจะมพระราชด�ารสตอบดวยพระสรเสยงทสอ
พระเมตตาและพระกรณาวา
“ปดทองไปขำงหลงพระเรอยๆ
แลวทองจะลนออกมำทหนำพระเอง”
10
ประมวลภาพกจกรรม
โรงเรยนสมคดจตตวทยา คายพทธบตร ๒๕๕๙
11
มทตาอาจารยปฏบตบชา ๒๕๕๙
12
พธทอดกฐนสามคค วนท ๒๓ ตลาคม ๒๕๕๙
13
พธกรานกฐนสามคค วนท ๒๓ ตลาคม ๒๕๕๙
14
ปฏบตธรรม ณ พทธคยา วนท ๔ - ๑๔ พฤศจกายน ๒๕๕๙
15
16
“อยกบอยเรยนรคควำมจรง
ทกทกสงไมเทยงแทแปรเปลยนผน
จะเกลยดโกรธโลภหลงท�ำไมกน
จงแบงปนเพอนรวมเกดแกเจบตำย
แมรกชงกเนำเหมนเปนเหยอหนอน
อยำมวหลอนหลอกตนหมนหมองหมำย
อยำประมำทพลำดแลวจะเสยดำย
จงขวนขวำยมงเตอนตนพนทกขใจฯ”
โสรโท ภกข
18
ธรรมะจากพระอาจารย
โพชฌงค ๗พระครภาวนาวราลงการ ว.
(สมศกด โสรโท)
คนนเปนคนท ๗ ของพระนสตจากหนวยวทยบรการ คณะสงคมศาสตร สาขาการจดการเชง
พทธ จากมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วดใหญอนทาราม จงหวดชลบร ในทางจนทรคต
ตรงกบวนพระขน ๑๕ ค�า เดอนอายเปนเดอนหนง วนนทกรปลงโบสถฟงพระปาฏโมกขโดยมทานพระ
มหาบญธรรมเปนองคแสดง จากนนตอดวยการททกรปมสวนรวมในการเจรญพระพทธมนตทอโบสถ
หลงใหมทก�าลงด�าเนนการกอสราง พระภกษสงฆและญาตโยมไดรวมกนอญเชญพระประธานขนไป
ประดษฐานภายในอาคารทจะใชเปนอโบสถหลงใหม ซงเปนอาคาร ๓ ชน
พวกเราไดไปเจรญพระพทธมนต สวด
เจรญสาธยาย พระพทธคณ พระธรรมคณ พระสงฆ
คณ สาธยาย พระสตร ตาง ๆ มธมมจกกปปวตตน
สตร เปนตน และพระปรตร ทมความส�าคญเพราะ
ชวยเกอกลตอการปฏบตวปสสนากรรมฐาน เชน
กรณยเมตตสตร พระสตรนมเรองเลาประกอบ
อยางยอๆ วา มพระคณเจาจ�านวน ๕๐๐ รป ไป
กราบลาพระพทธเจา ทวดเชตวน แควนโกศล หลง
จากนน ไปปฏบตธรรมยงทแหงหนง เมอปฏบตกน
ไปไดระยะหนง กถกรบกวนจากเหลาเทวดาและ
19
ภตผทอยในทแหงนนหลอกหลอน จนไมมจตใจใฝ
ตอการปฏบตเพราะความหวาดกลว สวนเทวดา
และภตผกคาดการผดคดวาพระคณเจาคงอยระยะ
สนๆ เมอพระจะอยยาวเลยตองแปลงกายเปนผมา
หลอกหลอนเพอทวงพนทคน ท�าใหพระปฏบต
ธรรมนงกรรมฐานราบรนไมสปปายะเสยแลว การ
ปฏบตธรรมไมกาวหนาเลย เมอออกพรรษาแลว จง
กลบมาทวดเชตวนกราบทลเรองราวทงหมดทเกด
ขนนนใหพระพทธเจาทรงทราบ จากนนพระพทธ
องคกไดใหภกษเรยนเอากรณยเมตตสตร เพอจ�า
ไปสาธยายใหเทวดา เจาปา เจาเขา เจาทเจาทาง ทง
เทวดาอยบนตนไม อยบนดน แถวๆ นนฟง เทวดา
เหลานนเมอฟงแลวเกดความยนดเกดความรกใคร
เอนดพระเหมอนลกเหมอนหลานเหมอนพเหมอน
นอง คนเคยกบภกษ แทนทจะหลอกหลอนหรอ
ผลกใสไลสงกคอยเปนหเปนตาระแวดระวงภยให
แกภกษเหลานน คอยปองกน คอยสงเสรมใหภกษ
เหลานนเจรญในธรรม สดทายพระเหลานนกปฏบต
วปสสนากรรมฐานจนไดบรรลเปนพระอรหนตทง
๕๐๐ รป
ในธชคคสตรเปนสตรทพระพทธเจาทรง
แนะน�าใหพระโยคาวจร เมอไปนงกรรมฐาน เกด
อาการอกสนขวญแขวน เกดความกลว ไมเปนอน
ปฏบต พอไมมจตใฝในการปฏบต การปฏบตธรรม
กไมกาวหนา พระพทธเจาระลกถง พระพทธเจา
พระธรรม พระสงฆ จงเปนทมาของการสวดสาธยาย
พทธคณ ธรรมคณ สงฆคณ ดวยอานภาพแหงพระ
รตนตรยท�าใหผ สวดเกดความมนใจ คลายจาก
ความกลว จนเปนเหตใหก�าหนดปฏบตธรรม
กาวหนาในพระสตรตางๆ ทเราสวดสรรเสรญ
พระพทธเจาหลายพระองค นบไดวาเปนสรมงคล
แกสถานทนดวย
เมอพระสงฆมาปฏบตวปสสนากรรมฐาน
กนหลายวนแลว ทกรปไดพากเพยรบมเพาะศล
สมาธ ปญญามาพอสมควร การมารวมกนสาธยาย
ไดครงนเทากบไดถายทอดพลงแหงศล พลงแหง
สมาธ พลงแหงปญญา เปนนามธรรมอนจบตองไม
ได แตสงเหลานเหมอนกบ ถาเราบอกวามนไมมก
ไมใช ถาบอกวาไมมถาคนทเขาไมเชอ กบอกวาไมม
เพราะมนวางเปลา มนไมมอะไร แตผมเคยม
ประสบการณ มอยวดวดหนงอยในชนบท จรงๆ
หลวงพอกไมไดเปนพระทเกงทางเรองใดเรองหนง
แตวา หลวงพอทานจะน�าพระน�าเณรสวดมนต
ท�าวตรเชา-เยน ผมกไดอานสงสจากตรงนนเหมอน
กน สวดมนตยาวประมาณ ๒ ชวโมงจบ เชา-เยน
สวดอยางนเปนประจ�า ผลปรากฏวาไมรญาตโยม
มาจากไหน มาถวายโนน ถวายน อาหารหวานคาว
ของแหง มอยเรอยๆ ไมเคยขาด แลวกเปนทรกของ
เทวดา เปนทรกของมนษยเหลานนดวย อนนคอ
อานภาพของพระปรตร อานภาพทเราสาธยายพระ
สตรตางๆ ทพระพทธเจาสอน ฉะนน เทวดาเวลา
ได ย นสาธยายก จ ะ เหม อนลงมาฟ ง ธรรม
อนโมธนาในธรรม เพราะธรรมเหลานนเปนเหมอน
กบเปนธรรมจากพระโอษฐของพระพทธเจาทตรส
สาธยายและประกอบกบชวงระยะเวลาทเราปฏบต
เหมอนกบปฏบตหลายวนแลวกเหมอนกบจตใจ
เรมสะอาดขน สวางขน เรมสงบขน เรมมอะไรทด
ๆ เหมอนกบคนเชอเรองขลงๆ กเรมศกดสทธขน
แลว เรมขลงขนแลว มนเปนอยางนน อนนแลวแต
คนเชอ แตผมไมเชอหรอกตอนแรกๆ แตพออยมา
นานๆ อยเปนพระมานานๆ ไปหลายทหลายแหง
เรองเหลานถาไมมจรง พทธศาสนากคงอยไมไดถง
ขนาดน ฉะนน พลงแหงการประพฤตปฏบต ทวา
อทธปาฏหารยกมอย ปาฏหารยกมแตพระพทธเจา
20
เพยงแตสรรเสรญ อนสาสนปาฏหารย คอการ
ประพฤตปฏบตตามพระธรรมค�าสงสอน ประกอบ
กบ ปาฏหารยทง ๓ อยาง กยงคงอย เพยงแต
พระพทธเจาสรรเสรญ เกดมพทธประสงคใหปฏบต
ตามค�าสอนใหมาก เพราะจะเปนไปเพอความดบ
ทกขจรง ๆ ถาไปหลงเชออทธปาฏหารย ไปหลง
เชอโฆษณาปาฏหารย กจะไมขวนขวายในการ
ประพฤตปฏบต กแคสวด แคสาธยาย แคออนวอน
เฉยๆ กไมประสบผลส�าเรจ ยงดบทกขในใจไดไม
หมด ถายงดบทกขกเลสไมได กยงบอกไมได
เหมอนกนวาเราจะตองเวยนวาย ตาย เกด ไปอกก
ภพกชาต ฉะนน ความทกขกตองตามมาเรอยๆ
ฉะนนวนท ๒๕ ธนวาคม จงมกจกรรม
พเศษ ภาวนาเพอตวเรา แลวกภาวนาเพอมวล
สรรพชวตทงหลายทเวยนวาย ตาย เกด อยใน
วฏสงสาร ไมวาจกรวาลนหรอจกรวาลไหน กเรยก
วาภาวนาเพอเขาทงหมดเหมอนกน ภาวนาเพอให
สรรพชวตทยงเวยนวาย ตาย เกด อยในสงสารวฏ
ไมมสข ไมมสนต ไมมความสงบเยนทงเราทงเขา
ปรารถนาทความหลดพนเชนเดยวกน วนนมธรรม
เทศนาอยางเดยว หลงจากจบธรรมเทศนากจะ
เปนการปฏบตตอเนองไปอก
ทนการประพฤตปฏบตโดยเฉพาะในหลก
ของสตปฏฐาน ๔ ทเราสงเกตการประพฤตปฏบต
ตาม หรอในพระสตร พระพทธเจาทานไดตรสเอา
ไว อยางเราเจรญสตปฏฐาน ๔ กาย เวทนา จต ธรรม
ถาเรามสตระลกไปทกาย ไปทเวทนา ไปทจต ไปท
สภาพธรรม ทงรปธรรม นามธรรม ทงสงทเปนกศล
ธรรม และ อกศลธรรม กจะเปนเหตเปนปจจยให
สตปฏฐาน ๔ เจรญขนดวยโดยทเทศนใหฟงไปแลว
บรรยายใหฟง กเจรญไปดวยสมมปปธาน ๔ กสงวร
ปธาน ความระมดระวง ทาง ตา ห จมก ลน กาย
ใจ การปองกนมนมความเจรญขนไปดวย แลวกการ
ประหาร เพยรประหาร คอเพยรละ เพยรวาง กจะ
เจรญตอเนองไปดวย การภาวนา เพยรภาวนา
เรอยๆ กจะท�าความเพยรทงหมดเจรญตามไปดวย
สมาธญาณเรากเจรญขน อนรกขนาปธานกเจรญขน
ไปดวย อนน สมมปปทาน ๔ อทธบาท ๔ เรากเจรญ
อยางฉนทะ ความพอใจ ความพอใจกเหมอนเราม
ศรทธาในการปฏบต พอใจทจะเดนจงกรม พอใจ
ทจะนงสมาธ พอใจไมใชกเลส เปนความพงพอใจ
ในการเจรญกศล ไมใชกศลธรรมดา เปนววฏฏะ
กศล เปนกศลทจะน�าเราออกจาก ทกขวฏฏะ ถาเรา
ยงเวยนวาย ตาย เกดอย ความแก ความเจบ ความ
ตาย กยงมาเยอนเราอย แตการเจรญกศล ทเรา
เรยกวา ววฏฏะกศล วปสสนากศล เพอน�าเราออก
จากทกข แบบน คอเปนไปเพอไมแก ไมเจบ ไม
ตาย นนกคอ ไปเพอนพพานนนเอง จงหมน
พากเพยรจะไดไมเวยนไปทกข
การจะไปสนพพาน ตองพากเพยรพยายาม
พลงแหงการประพฤตปฏบตทวา อทธปาฏหารยกมอย ปาฏหารยกมแตพระพทธเจาเพยงแตสรรเสรญ อนสาสนปาฏหารย คอการประพฤตปฏบตตาม พระธรรมคำ สงสอน ประกอบกบ ปาฏหารยทง ๓ อยาง กยงคงอย เพยงแตพระพทธเจาสรรเสรญ เกดมพทธประสงคใหปฏบตตามคำ สอนใหมาก
“ “
21
อยางตอเนอง ซงความเพยรในการก�าหนดแตละ
ครงเปนไปเพอละสงโยชน พดสนๆ กเพอละกเลส
ซงเปนเหตใหญๆ ทเรยกวารากเหงาของอกศลทง
หลาย จะเรยกวา โลภะมล โทสะมล โมหะมล กคอ
พงเปาไปทนน โลภะกเลส โทสะกเลส โมหะกเลส
ใหมนนอยลง หรอหมดไป ฉนทะ คอ ความพอใจ
ในการกระท�าทเปนกศล วรยะ ความเพยร จตตะ ก
คอเอาใจใสตลอดมา บางครงเราท�าจดจอตอเนอง
จตกตงมนเปนสมาธ วมงสา กคอปญญา ปญญาท
จะพจารณาตรวจสอบคดสรรธรรมตางๆ ฉนทะ
วรยะ จตตะ วมงสา อทธบาทกเจรญขน ธรรมท
ท�าใหเรามฤทธ ธรรมทท�าใหเราส�าเรจอทธเหมอน
กบวา ถาอยากมฤทธ ถาอยากมความส�าเรจ ตอง
ไปเรยนอทธบาทธรรม หรอถาอยากจะอยนาน ๆ
เปนกปป พระพทธเจากเคยตรสกบพระอานนท
เหมอนกนวา ถาพระองคเจรญอทธบาทธรรม
สามารถอยไดนาน แตพระองครบค�าอารธนาของ
มารไปแลว พระอานนทลมไมไดอารธนา กเลย
นพพานไปกอน
เจรญสตปฏฐำน ๔
ท�ำใหธรรมอกมำก เจรญตำม
เมอเจรญสตปฏฐาน ๔ ท�าใหสมมปปธาน
๔ เจรญขน อทธบาท ๔ เจรญขน อนทรย ๕ สทธ
นทรย วรยนทรย สตนทรย สมาธนทรย ปญญนท
รย อนทรย ๕ ศรทธา วรยะ สต สมาธ ปญญา เจรญ
ไปดวย พละ ๕ พละกคอก�าลง อนทรยคอความเปน
ใหญ พละ ๕ เปนก�าลงคอมก�าลง สนบสนนใหการ
ประพฤตปฏบต ศรทธากมก�าลงเรยกวาศรทธาพละ
วรยะกมก�าลงเรยกวาวรยะพละ สตกมก�าลงเรยกวา
สตพละ สมาธกมก�าลงเรยกวาสมาธพละ ปญญาก
มก�าลงเรยกวาปญญาพละ มก�าลงมากขนเรอยๆ ก
เหมอนกบเจรญสตปฏฐาน ๔ กจรงแตท�าให เปน
เหตใหธรรม ๔ อยาง เจรญตามไปดวย ธรรม ๔
อยาง คอ สมมปปธาน ๔ อทธบาท ๔ เจรญ ใน
อทธบาท ๔ กเปนเหตเปนปจจยใหธรรม ๕ อยาง
เจรญขนอก กคอ อนทรย ๕ พละ ๕ ธรรม ๑๐
อนทรย ๕ พละ ๕ เจรญขนตอไป กเปนเหตเปน
ปจจยให โพชฌงค ๗ เจรญขน วนนพดถงเรอง
โพชฌงค ๗ เราสวด เราบรรยาย อนนนเปนหวขอๆ
เรยกวา โพชฌงคปรตร คนไหนสวดคนไหนสาธยาย
ทานบอกวา ทปวยอยกจะทเลาหรอหายปวย หาย
อาพาธได ถาไมหมดอายขยจรงๆ เพราะในสมยท
พระเถระหลายๆ รปปวยหรออาพาธ แมแต
พระพทธเจากมผทมาสวดโพชฌงคใหพระองคได
ทรงสดบในคราวอาพาธ หรอพระเถระ รปอนๆ
ฉะนน คนกเลยนยมสาธยาย อยางเวลาไปเยยมพระ
ปวย พระอาพาธ เรากนยมสวดโพชฌงคถวาย หรอ
ไปเยยมญาตเยยมโยม บางรปกสวดโพชฌงคเพอ
ชวยใหโยมหายปวยหายไข นเปนสงทเรยกวา เรา
ไดสวดไดสาธยาย แตสดทายสวดแลวสาธยายแลว
กต องน�ามาปฏบตจงจะเกดผลในทางทท�าให
โพชฌงคนน เจรญขนไปดวย
โพชฌงค ๗
โพชฌงค คอ ธรรมทเปนองคแหงการ
ตรสร หรอบรรลโพธญาณ ความหมายของค�าวา
“องค”คอ ตองรวมกนแยกกนไมได
ขอแรก สตสมโพชฌงค เรยกเปนองค คอ
ทงหมดแยกกนไมได แตเวลาเรยนทฤษฎ เรยน
ปรยต จะแยกใหเหนเปนขอ ๆ แตถาเปนองคกคอ
เปนองคเหมอนกบวา เวลาปฏบตถามสตแลวอยาง
อนกเกดตามดวย เปนองคอยางอน ถามสต
ธมมวจยะ วรยะ ปต ปสสทธ สมาธ อเบกขา กเกด
22
ขนไปดวย ฉะนน สตสมโพชฌงค ถาเรานกยอน เรา
ระลกไปทกาย ระลกไปทเวทนา ระลกรไปทจต
ระลกรไปทธรรม นนกคอการเจรญสมมาสต การ
เจรญสตปฏฐานกเปนเหตใหธรรมเหลานทานเรยก
วา โพธปกขยธรรม อยในหมวดหมหรอกระบวน
ธรรมทเปนไปในฝกฝายแหงการบรรลโพธญาณ
เปนไปเพอบรรลโพธญาณ เปนไปเพอความหลด
พนจากกเลส หรอบรรลสมมาสมโพธญาณ สตทเรา
ระลกอย กเปนเหตใหจากสตปฏฐาน จนมาเปนสต
สมโพชฌงค จนมาเปนองคแหงการตรสร ฉะนน
บางคนในขณะเดนจงกรมไดระลกร ในขณะทเรา
เดนทเรายกหนอ ยางหนอ ยนหนอกตาม หรอขวา
ยางหนอ ซายยางหนอ หรอเดน ๕-๖ ระยะไปแลว
กตาม หรอเดนแคระยะแรก หรอบางชวงเดนแคร
วาเดนกเปนปจจยเพอความสมบรณแหงโพชฌงค
จากเจรญสตธรรมดากเปนมหาสต เปนสตสม
โพชฌงคขนมา เราจะเหนการพฒนาการ การระลก
บอยๆ มนมพฒนาการในตวมนเอง เราจะไปบอก
วาตองเจรญขน อนนนเปนความรสกนกคดของเรา
ทมตอสภาพธรรมเหลานน แตในความเปนจรงแลว
เรามหนาทระลกร ระลกกตองระลกบอยๆ ถาอยาง
นนชาวไร ชาวนา ทมหนาทขดดน ตองขด ตองพลก
ตองฟน หรอมหนาทน�าวชพชออก ตองถาก ตอง
ถอน ตองตด กตองท�าอยางนน แตผลทเกดจากการ
ขด การตด การถอน อาจจะเปนผลท�าใหอกสงหนง
เจรญขน อยางถาเปนตนขาวเหลานนกท�าใหตนขาว
เจรญ ถาเปนพชผก กท�าใหพชผกเราเจรญขน
เพราะเราเอาวชพชออก ถาเปนตนไม กท�าใหตนไม
ของเราเจรญงอกงาม เพราะไมถกแยงน�า แยงปย
แยงแรธาตตางๆ นนคอ ความจรงในทางปฏบตใน
ท�านองเดยวกน ทเราเจรญสต ทบอกวาก�าหนด ผ
ทเจรญสตปฏฐาน แบบทเราท�าอย ไมไดพดหลาย
ค�า พดค�าสน ๆวาก�าหนด พอรแลวกตองก�าหนดร
ถาในประเภทแบบน ตองโยนโสมนสการ ตอง
แยบคาย ตองมความแยบคาย ถาไมแยบคายกแยก
ไมออกวาตนขาวหรอตนหญา ถาเราแยบคายเราก
จะแยกออก ถอนหญาทงไมไดถอนขาวทง ฉะนน
คนทปฏบตกเหมอนกบเอาหญาคอวชพช เอากเลส
ทมนงอกออก แตสงวนรกษาตนขาว เหมอนกบเรา
ละอกศล แตกศลกเจรญขน ฉะนน เวลาทกศลเจรญ
อยางสต เรากจะเหนชดวาเมอมสตกจะเปนเหตให
กศลตางๆ เจรญขน ในอกหมวดหนง ทานถงบอก
วาสตไดแก ธรรมทมอปการะมาก หรอพหการะ
ธรรม ถาดตอนชวงทพระพทธเจาจะปรนพพานยง
ชดเจน เจาะจงเลยวา อปปมาเทนะ สมปาเทถะ เธอ
ทงหลายจงยงความไมประมาทใหถงพรอมเถด ถา
เราประมาทเรากใชไมได เราไมประมาทคอมสต ก
จะเปนไปเพอเกอกลใหกบธรรมอนๆ ไดท�าหนาท
ตอไปอก แตถาเราประมาทกเหมอนกบหลงลม
เลอะเลอน หยบจบมาใชประโยชนอะไรไมได ฉะนน
กเหมอนกบม เหมอนไมม เหมอนกบคนท เรยน
จบทง ๓ ปฎก แตวาเวลาโดนดากโกรธหวฟดหว
เหวยง บางครงกบอกวาถาฆาไดผมฆาเลย อยางน
เปนตน บางคนจบมาขนาดนยงมความรสกอยางน
อย แตถาคนปฏบตกอาจจะโกรธหนอ โกรธหนอ
คอโกรธหนอ ไมรจะโกรธใคร ถงแมเราจะจบมาทง
๓ ปฎก หรอเปนบณฑตมากบณฑตกตามเวลาโกรธ
มากไมไดตางอะไรกบคนไมจบ เวลาโกรธเหมอน
กน เวลาคนทจบมาหลายๆ ปรญญาเวลาโกรธก
เหมอนกน แตบางครง คนทไมไดมปรญญาไมได
จบอะไร ไมโกรธกตางแลว บางคนรมากกโกรธมาก
บางคนรนอยกโกรธนอย คนรมากบางครงหงดหงด
ขร�าคาญ เอาไปเอามาภาษาชาวบานเขาเรยกวา
โมโห จรงๆ แลวกคอ โกรธ กคอโทสะเกด เกดใน
23
จตกวาจะเกดเศษอารมณประเภททไมไดดงใจ คอ
ไมพอใจ เขาเรยกวาเกด ปฏฆะ คอความกระทบ
กระทงอย ในจตเรอยๆ สดทายจะถงเวลาเอง
จะระเบดออกมาไมพด แตทบต บางคนทบตดวย
มอดวยเทาหรอหยบจบอาวธมาทบตหรอประหด
ประหาร แตบางคนกเหมอนกบพดดวยค�าพด ดวย
วาจา กแสดงออกมาแลว จะอยในใจกอนแลวไมใช
เพงเกด เขาบอกวาบางคนบอกบนดาลโทสะกเลย
กระท�าดวยอาการเหมอนกบประมาท ถาในทาง
พระพทธศาสนาเหมอนกบมการไตรตรองเอาไว
กอนเหมอนกบวาอยในมโน เหมอนมโนกรรม มน
สะสมมนเกดดบ เกดดบอยกจรง แตสะสม
พลงงานไวมากมาย เหมอนโลกเรา
ขยบตวแตละครงกเกดดบ เกดดบ
เหมอนภเขาไฟ มนปะทขนมา
เมอมนถงเวลาของมน มนตอง
ปะทออกมา ไมอยางนนมน
อดอด มนตองระเบดพอมนได
ระเบดจนหมดแลวมนกซา เงยบ
ไปอกหลายป หรอหลายรอยป กวา
จะระเบด กวาจะสะสมมา ฉะนนเวลาท
เรองตรงนเกดขนทใจเรานบหลายลานครง กวาจะ
เกดพฤตกรรมแบบนนไมใชวาเพงเกดขน มนเกด
อยนานแลว มนสะสม สะสม จนเกดเรอง
ทนขอดตรงทวาเวลาเรามสต สตกไปสกด
กน ไปสกดกนเหมอนกบทเคยพดใหฟง ถาเราม
สตธรรมเหมอนกบเราไมประมาท พอไมประมาท
เรากจะมองเหนวาอะไรสกปรก อะไรไมสกปรก ถา
เปนมอเรา ถาเปนทอยทอาศยของเรา พอมสตก
ตองคกบสมปชญญะ คอตวปญญนทรย เจตสก คอ
ปญญากมาดวย สมปชญญะจะท�าหนาทปด กวาด
เชด ถ ท�าความสะอาดทนท มาคกนเวลาปฏบตแยก
ไมออกวาอะไรเปนอะไร แตคณลกษณะทเราเรยก
กนคอวากนไปตามเนอหา แตเวลาปฏบตจะมา
พรอมกนมาดวยกน กจะไดปญญามาดวยพอสตมา
ปญญาเกด สตเตลดกเกดปญหาทกครงไป กเรยก
วาตามจตไมทน แตถาตามจตทนกจดการเสรจ
สรรพเรยบรอย อนนคอสตตองทน ทนท แลวก
เดยวนเลย ไมใชวารอกอน รอกอน ตองทน ทนท
เลย เกดทไหน ทตา ทห ทจมก ทลน ทกาย ทใจ ก
ตองทนท ทน เดยวน ถงจดการได ถาไมอยางนน
ปหนา ปโนน ถาจดการไดทนทกไมสะสม เมอไม
สะสมพลงงานดานลบกไมม มแตพลงงานดานบวก
ดานบวกทสะสมอยกบคนทตดยดกบค�าวา
กศล พลงแหงกศล ฉะนนถาพลงแหง
กศลมมาก เวลาตกใจกพดในทาง
กศล ถาคนเคยพดในสงทเปน
กศล ถาคนเคยคดในสงทเปน
กศลอย เรอย ๆ พดออกมา
พทธง ธมมง สงฆง อยางบาง
คนพอพดออกมา พดค�าหยาบ
ดาพอ ดาแม หรอปลอยสตวนานา
ชนดออกมาเวลาตกใจ แตบางคนพอ
ซมซบ พระพทธ พระธรรม พระสงฆ พทโธ ธมโม
สงโฆ กท�าใหรวา จตของเขาสะสมอะไรบาง เพราะ
ชวงนนมนเผลอ พอเผลอจตใตส�านกสะสมบญหรอ
สะสมบาป มนจะพดออกมา ยงเวลาใกลตายยง
อนตราย ชวงนนกรรมนมต คตนมต อะไรทเคย
สงสมไวจะโผลออกมา เลอกไมถกอนไหนหนกกวา
กจะน�าพาอนนน เพราะมแรง มก�าลงดงดดพาไป
ทนท พอตายปป เกดปป อนนเรองของสต แคระลก
ร ท�าไมมเรยวแรง ท�าไมมก�าลงมากมายขนาดนน
สตจงส�าคญ ในทางพระพทธศาสนา พระพทธเจา
ทานสรรเสรญความไมประมาท บางคนเรยนธรรม
บางคนพอซมซบ
พระพทธ พระธรรม พระสงฆ พทโธ ธมโม สงโฆ กทำ ใหรวา จตของเขาสะสมอะไร
บาง
24
มะมาเยอะมาตายเพราะประมาท พระพทธเจาจง
ขมวดเปนปจฉมโอวาท วาเธอทงหลายจงยง
ประโยชนตนประโยชนทานใหถงพรอมดวยความ
ไมประมาทเถด
ขอท ๒ ธมมวจยสมโพชฌงค จะมหนาท
คอ คดกรอง สอดส อง เลอกเฟ น คดสรร
ธรรมะตางๆ เวลาทเราก�าหนดไป สตสมโพชฌงค
เกดขน วรยสมโพชฌงค กตองเกดตามเปนเรอง
ปญญาพจารณา เลอกเฟน คดสรร จะรบไมรบ
ส�าคญตรงน ไมใชสะเปะสะปะ เหมอนกบวาท�างาน
รวมกน ไมไดท�างานแบบตางคนตางท�า เขาเรยกวา
ท�างานเปนทมไมเปน ท�างานแบบเปนองครวมไมใช
แยกกลมแยกยอย เวลาทเราศกษาธรรมะ เราศกษา
เปนแบบแยก แตเวลาทปฏบตจรง ธรรมมะรวม
ดวยชวยกนแยกกนไมออกเหมอนกน หลวงพอ
หลวงตาททานปฏบตถก ทานไมไดเรยนทฤษฎ ไม
ไดเรยนปรยต แตพอทานปฏบตถงแลวเวลาพด
เปนธรรมมะลกซงกนใจ พดออกมาดวยใจทม กม
แลว กพดอยางไรกถก ไมไดเรยนแตพดถก
ถกสภาวะ แตไมไดรหรอกวาสงททานพด หมายถง
ตรงนนตรงน บางคนถงบอกวาประทบใจ หลวงพอ
หลวงตาทเปนพระบานนอกอยปาอยเขา ไมไดเรยน
หนงสอแตพอปฏบตถงอนนคอปฏบตถก ถาปฏบต
ไมถกกเปนอกแบบหนง กลายไปเปนฤาษไป บาง
รปกไปกราบฤาษอยางนนกม พระถอศล ๒๒๗ ขอ
ไปกราบฤาษถอศล ๕ ฤาษบางคนกมเมย พระเรา
กไปกราบทงเทา กราบทงหวเขา กเปนความศรทธา
สวนตว แตวาถกผดกคงอยทความเหมาะสมวาอย
ในศรทธาดานไหน อยในสมณเพศหรอวาอยใน
แบบไหน แตวาพอถามคนกราบเขาบอกวา ผมไม
ตด ผมวางแลว ผมไมยดแลวทานยงยดอย อนน
ธมมวจยสมโพชฌงค กจะมหนาทพจารณาสอดสอง
เลอกเฟน คดสรร ธรรมทเหมาะสมทสด ฉะนนเวลา
ทเราปฏบต บางครงทมนคด มนฟงพยายามหาเหต
หาผล พยายามจะเรยกหาสงทดทสดใหกบจตใจเรา
ไมตองตกใจ ถาเปนหลวงพออาสภะ ทานกจะบอก
วาก�าหนด ก�าหนด คดหนอ คดหนอ พจารณาหนอ
พจารณาหนอ กจะเปนสต สตระลกไปหรอก�าหนด
ไป กจะเปนปจจยเพอธมมวจยสมโพชฌงค
ขอท ๓ คอ วรยสมโพชฌงค ทเราเจรญ
วรยะกไดในสมมปปธาน ๔ แตพอมาเปนองคใน
โพชฌงค เรยกวาเปนองคของความเพยรแยกกน
ไมออก ท�างานรวมกน ระวงยงไง ประหารยงไง ก
ชวยกนเหมอนกบสงลกมาให ตวปหานปธานก
จดการเรยบรอยตวทท�าตอเนอง ภาวนาปธานตวท
รกษาความสมดลทงหลาย ก เป นตว อนรก
ขณาปธาน เพยรท�างานรวมกนสงตอไมมตดขด อน
นคอ องคแหงความเพยร ทเรยกวา วรยสม
โพชฌงค กจะเพยรระวง เพยรประหาร เพยรเจรญ
ใหมาก เพยรรกษาอยตลอด จะเปนไปเองโดย
อตโนมต ถาเรามสต ถาไมขาดสต ทกอยางกจะ
ด�าเนนไปปกตทนท แตถาขาดสตกเหมอนกบ
ประมาท พอประมาทแลวมเยอะแตใชไมไดสก
อยาง มนอยแตใชได มนตางกนทนทเลย พอ
ประมาทใชไมได พอไมประมาทมเทานกใชได ว
รยสมโพชฌงค
ขอท ๔ ปตสมโพชฌงค บางคนเกดขนลก
เกดอมอกอมใจ เกดตวเบาตวลอย เกดอาการโครง
เครง เมอสตมก�าลงมากขน จากสตปฏฐานเปนมหา
สตปฏฐาน ถามาถงขนปตสมโพชฌงคแลว กพฒนา
มาเรอย ๆทเราก�าหนดปตตาง ๆจนกลายมาเปน
ปตสมโพชฌงคกจะไดความอมใจเหมอนกบได
พลง จตใจจะไมแหงเหยว จะชมชน ถาเปนน�าตาล
กเหมอนกบน�าตาลกลโคสกนแลวสบายหวใจ
25
ลกษณะของปตจะเปนแบบน ถามปตอยหวใจเรา
จะชมฉ�า จะเบกบาน จะอมใจ เหมอนกบมก�าลงใจ
เขาชวยกนเปนองคหนง ทชวยกนเปนความอมใจ
เปนความอมอกอมใจในการประพฤตปฏบต ฉะนน
เวลาปฏบตจงไม ร สกเหนดเหนอย ไม ร สก
ออนเพลย ไมรวามเรยวมแรง มก�าลงมาจากไหน
เวลาท�ากรรมฐาน แตเวลาออกจากกรรมฐานกอก
เรองหนง ปตสมโพชฌงค
ขอท ๕ ปสสทธสมโพชฌงค ใหเหนวา
ความสงบ สงบในทนหมายถง สงบกายและสงบใจ
ตอนแรก ๆ เหมอนกบบางคนทเปนลกษณะปตบาง
อยางโอกกนตกา หรอ อเพงคากตามบางครงมโยก
มโครง มหมนมควาง มอะไรตางๆ พอมาถงขน
ปสสทธ สงเหลานนหายหมด ตวกจะสงบ ทกอยาง
สงบนง ใจกสงบ กายกเบา ใจกเบา กายกสงบ ใจ
กสงบ ความสขมมาก แตยงตองก�าหนดอยยงตอง
ระลกร ยงตองแยบคายปลอยไวเฉยๆไมได ถา
ปลอยไวเฉยๆ บางครงทางโลกกมปตเหมอน
กน บางครงกสงบ กายกสงบ ใจกสงบ ถา
อยางนนกไปนพพานหมดแลว ไมใชคนก
สตวประเภทอยางอนกม กไมไดตาง ถาตาง
กคอจะตองก�าหนด ตองโยนโสมนสการ
ถาไมอยางนนกเปนอยางเดมๆท
เคยเปนมา ถาอยางนนกบรรล
มรรคผลนพพานกนไปหมด
แลว ถาปลอยไวเฉย ๆไมตอง
ท�าอะไรกกลววาเดยวจะไปยด
เดยวกจะไปตด เดยวกจะไป
ส�าคญมนหมาย เปนโนนเปนน
อก กเลยไมตองท�ากปลอยไวอยาง
นน ถาเปนลกษณะอยางน กจะ
ตองไปนพพานกนหมด ฉะนนไม
ตองท�าอะไร ถาอยางนนคนเราถาไมก�าหนดเวลา
ท�ากรรมฐาน ถาไมไดแยบคายกเรยกวาตาง อกศล
กเขาอยแลวโดยเฉพาะอวชชา ความไมร โมหะ
ความหลงยงมอย ฉะนนเราจงตองฝก ตองปฏบต
ตองก�าหนดร ถาไมอยางนนกไมหลดไมพน ถาเรา
ปลอยไวเฉยๆไมตองท�าอะไร กไมตองล�าบาก ทก
คนกจะไปนพพานหมด ไมตองมาเดนจงกรม ไม
ตองมานงสมาธ ไมตองมาสวดมนตไหวพระ ถาวาง
แบบนนกถอวาวางแลว วางหมด ถาวางอยางทเรา
วาง ศาสนาของหลวงพอมหาวระ ทานบอกวายงวาง
ไมหมด ถาจะวางหมดตองวางจวรดวย วางสบงดวย
วางสงฆาฏดวย บางครงคนเราคดมากกคดหนอซะ
พจารณามากไปกพจารณาหนอซะ เหตผลเยอะก
คดไป ถามสตกไมเปนไร ไมเปนอนตราย คนเรา
ชอบคด ชอบหาเหตหาผล หาความถกตองทสด
ลกษณะธมมวจยะ จะเปนไปเพอเลอกเฟนธรรม ท
ท�าใหเราหลดพน แตวาถาเราไมแยบคาย เหมอน
กบคนทวไปเขากคด ถาอยางนนเขากคดจน
บรรลแลว บางครงเรากคดวาสตวคดไมเปน
ไมแนมนอาจจะคดเปน สตวบางประเภท
ยงบนได ยงอยในน�าได สตวบางตวอย
ตงแตเกดจนตาย หรอบางประเภท
สะเทนน�าสะเทนบก ถาเรา
เปรยบเทยบมนเกงกวามนษย
เรา มนษยเรายงพยายามอย
แตถาเรายอนมาดตวเราบาง
อยางพระพทธเจาถงบอกวา
คดไปบางครงประโยชนกไม
มาก แตจะทกข หรอบางครง
คดมากไปกไม ดกบสขภาพ
ทานจงบอกวา ปญหาพวกนเปน
อจนไตย คดเรองโลกโลกาธปไตย
26
เรองโลก เรองกรรม เรองวสยของ
พระพทธเจา คดไปกคดไมออก
ค ด ไ ด ใ น ร ะ ด บ ห น ง แ ต
นนคอ ธรรมชาตหรอกรรมแตง
มาใหเปนอยางนน ถาเราเปรยบ
เทยบ เรากพยายามใหไดเปรยบ
สตวตาง ๆ แตเราท�าไมไดเหมอน
อยางสตวกมเยอะ คนเราบางครง
กวาไมมปญญา มโมหะ เรากมเขา
กม บางอยางความหลง บางคน
เรยนมากบอกวาเปนวบาก คอ
ผลจากการกระท�าใหตองไปเปน
อยางนน นนคอ สงทเปนผลตาม
มา ฉะนนถาเราเชอเรองเหต ผล
กตองม ไมมอะไรเกดขนมาอยางลอยๆ ทกอยาง
เกดแตเหต ในธมมจกกปปวตตนสตร ทกอยางตอง
มเหต ทมทกขอยกเพราะมสมทยเปนเหต เหตให
เกดทกข ความดบทกขกมนโรธ เปนความจรง วธ
ปฏบตคอ นโรธคามนปฏปทา ทางปฏบตใหถง
ความดบทกข คอ สจจะ คอ ความจรงทมอยในโลก
เพยงแตวาเราจะพบหรอไมเทานนเอง ฉะนนการม
ปต การเกดปสสทธ เกดความสงบใจ ทงกาย ทงใจ
ถารวมอยในองค เรยกวาโพชฌงค ถอวาแกรอบพอ
สมควร
ขอท ๖ สมาธสมโพชฌงค คอ จตตงมน
การทเราก�าหนดรป ก�าหนดนาม ก�าหนดกาย
ก�าหนดใจ ยน เดน นง นอน ทกอยาง ขณกสมาธ
แตละขณะๆ ตดตอกนกมก�าลง มก�าลงมากขน
เพราะเปนองค แกะไมออก สมาธกเหมอนกนไมถง
ฌานแตกใกลฌานทแตกตางกคอ เหนสภาวะ
ลกษณะของรป ของนามตามความเปนจรง คอ เหน
รป เหนนาม เกด ดบ จะรไดไมลงลก ไมลกเกน แต
ลกเกนกเหมอนกบเราหลบไมร
เรองเพราะเขาภวงค คนทเขา
ภวงคบอย ๆ จะลกไมร แตบางคน
เขาภวงคป ปไดพกหนอยกรบ
ออกมาเพราะสตไว พระพทธเจา
พระองคเขาภวงคเรว ปถชนไม
ต องพดถงหลบเอา หลบเอา
สปหงกแลวสปหงกอก บางครง
ถาลงลกเกนไป ไมไดรเรองอะไร
ไมไดเหนรป เหนนาม เกดๆดบๆ
สงทงหลายกเหมอนกบวา เกด
แลวกดบถาพดสนๆ สรรพสงทง
มวลลวนแตเกดไดกดบได การท
เราตามเหนการเกดดบของรป
ของนาม กถอวาเปนสงถกตอง พระพทธเจาแสดง
ธมจกรฯเปนครงแรก ทานโกณฑญญพราหมณทาน
เหนเปนคนแรก ไมเหนอะไรกเหนความเกดกบ
ความดบ จงน�าไปสการสอนอนตตลกขณสตร จง
เหนวาทกอยางวางเปลาไมมตวตนจนบรรลอรหนต
ตองเหนการเกดการดบกอน ฉะนนการทเรา
ก�าหนดในแตละครง รปเกด นามเกด รปดบ นาม
ดบ ตลอดเวลา ไมวาจะเปนอาการพอง ยบ หรอ
ตา ห จมก ลน กาย ใจ ตางๆ กเขาลกษณะ คอเขา
ความจรงทพระพทธเจาตรสไวเมอสองพนกวาปมา
แลว ไมไดนอกกรอบ กอย ในหลกอนเดยวกน
ฉะนนเรากตองพยายามพากเพยรก�าหนดตอไป
สมาธกจะมาเอง พอถงขนทจะบรรลมรรคผลไม
ตองบอกวาถงขนไหน ไมตองเทยบเคยง ยงไงกอย
ระดบฌานแนนอน ก�าลงของสมาธมถาเทยบเคยง
กบสมถสมาธเทากบล�าดบฌาน แตในล�าดบทเรา
ก�าหนดรป ก�าหนดนาม กคอล�าดบทมองเหนสรรพ
สงตามความจรง เหนทงการเกดและการดบของรป
27
ของนาม พอจตเรานง จตตงมน กจะเหนทกอยาง
ตามความเปนจรง แตบางครงเราไปคดวาตองสมาธ
โนนน อะไรตาง ๆ ทกครงทเรามสต สมาธกมอย
แลว เพยงแตวาเหนการเกด ดบ เปนผลท�าใหสมาธ
เกดมาดวย เหมอนก�าหนดรป ก�าหนดนาม
ผลพลอยไดกคอสมาธ บางคนกเถยงกนไปกนมา
จะเอาชนะกนใหได ไมมถกไมมผด ถาเราจะเอา
ตามตวหนงสอ ไมถกตามตวหนงสอแตโดยสภาวะ
ตองเหนอยางนน รอยางน เหนการเกด การดบ ของ
รป ของนาม จงจะสอดคลองกบ ยงกญจ สะมทะยะ
ธมมง สพพนตง นโรธะธมมง ไมใชเพงเหน เหน
ตงแตก�าหนดรปนามแลวแตวายงไมชดเจน เหมอน
กบทบอกตอนแรก ธมมง คอ มโนกรรมทเราคดใน
ทางดและไมดสะสมตงแตเรมแลวจนกวาจะแกรอบ
จะพงออกมาทนท เหมอนสตปญญาทเราก�าหนด
สงสมไปเรอย ๆพอถงเวลาหามไมได เหมอน
ภเขาไฟยงไงกตองระเบด ถาระเบดพรอมกนทกจด
ทวโลก โลกของเราอาจจะกระเดนไป ฉะนน ถาม
เกดกตองมดบ ดงนน เราตองเขาใจสภาพทแทจรง
ขอท ๗ อเบกขาสมโพชฌงค พอมแลว
จตใจเรากไมยนด ยนราย ไมใชไมมปญญา ม
ปญญา แตบางครงเฉยแบบมปญญากม ไมมปญญา
กม แตเฉยในอเบกขาสมโพชฌงค คอ เหมอนอย
ใกลรปใกลนาม หรอเหนทกสงทกอยางตามทเปน
จรง จตกเลยวางเฉย ไมยนด ไมยนราย เพราะนคอ
ธรรมชาต จะไปทกขอะไร ทกขกเกดไมไดแลว อน
นคอพดในสภาวะทปฏบต คอ โพชฌงค ๗ ตงแต
สตสมโพชฌงค ธมมวจยสมโพชฌงค วรยสม
โพชฌงค ปตสมโพชฌงค ปสสทธสมโพชฌงค
สมาธสมโพชฌงคและอเบกขาสมโพชฌงค
สมโพชฌงค ทง ๗ ประการ ถาเราก�าหนดตอเนองกจะเปนเหตเปนปจจยให โพชฌงคทง ๗
ประการ เจรญบรบรณไปดวย พอโพชฌงคทง ๗ ประการ เจรญขนถงทสดกเปนปจจยใหมรรคมองค ๘
เจรญอก มรรคมองค ๘ สรปสนๆ ศล สมาธ ปญญา ท�าไตรสกขาใหเจรญ เมอท�ามรรคมองค ๘ ใหเจรญ
เปนผลท�าใหเกดวชชา วชชาเปนปจจยใหเกดวมตต หลดพนจากสงสารวฏ จากการเวยนวาย ตาย เกด
คอพนจากทกข เหมอนททานโกณฑญญะ ซงเปนปฐมสาวกไดเหนตงแตตนแลวสดทายกหลดพน ฉะนน
การทเราฝกการทเราปฏบตเหมอนกบท�าอยางเดยวแตเหมอนท�าหลายอยาง พระอาจารยหลวงพออาสภะ
ทานบอกวาเหมอนกบยงปนนดเดยวไดนกหลายตวค�าวาไดหลายตวคอ ธรรมในโพธปกขยธรรมทงหมด
ถารวมสนๆ ศล สมาธ ปญญา มรรคมองค ๘ เจรญ กท�าใหเราเรมจาก ๑ กไปจบท ๑ คอความหลดพน
หรอความมอสระจาก โลภะ โทสะ โมหะ อยางสนเชง คอ นพพาน ฉะนนการฝกการปฏบตจะชวยใหเรา
เจรญในศล เจรญในสมาธ เจรญในปญญา เจรญในมรรคมองค ๘ จะท�าใหเรารทกข ทกขพระพทธเจา
สอนใหเราก�าหนดร เรยกวา ปรญญา สมทย เหตเกดทกข รสจจะ คอ สมมตสจจะ ตองละ ละกามตณหา
ละวภวตณหา ภวตณหา ตองละ ตองประหาร แลวกนโรธ ตองท�าใหแจง ซงนโรธ ความดบทกข ทาง
ปฏบตใหถงความดบทกข ตองท�าอยางไร ตองภาวนา คอตองเจรญ ท�าใหเจรญขน ถาเจรญแลวกจะถง
วชชา แลวกวมตต หลดพน จากสงสารวฏไดในทสด
28
เมอวนคนลวงไปอยำไดทอ หมนเตมตอควำมดทเหมำะสม
จงเวนชวท�ำดมจตไมตดจม ทนอำรมณดรำยอยำหมำยปอง
ทกขเพรำะยดตดตรงขงดวงจต ส�ำคญผดในนมตจตมวหมอง
รปกบนำมไมเทยงแทอยำยดครอง เพยรไตรตรองดวยปญญำพำเจรญ
ระลกรกำยใจคลำยยดมน ปญญำบนนอกในไมขวยเขน
อำนตวออกบอกจตไดไมหลงเพลน จตด�ำเนนสวมตตหลดพนเอยฯ
โสรโท ภกข
เพยรตอไป
29
นานาสาระจากพระอภธรรมปฎก
รปวงศพรรณ .โอ
สวสดคะทานผอานทกทาน ผเขยนไดรบมอบหมายใหมาประจ�าคอลมนน ซงเปนคอลมนทจะ
ขอเสนอความรทางพระอภธรรมเลกๆนอยๆ เพอเปนเครองประกอบปญญา ใหเขาใจ รความหมาย
ของธรรมะตางๆทพระพทธองคไดทรงแสดงไวในพระอภธรรมปฎก อนเปนหนงในสามปฎกของพระ
ไตรปฎก
ส�าหรบฉบบน เราจะมาตอกนจากทวารสารนไดเคยเสนอเรอง จต และ เจตสก ไปแลว นนกคอ
เรองรป ค�าสนๆ ค�าเดยวนมความหมายวาอยางไร เกยวของอะไรกบตวเราไหม นาสนใจเพยงใด เรา
มาเรมกนเลยนะคะ
รป คอ ธรรมชาตทยอมแตกสลายไปดวยอ�านาจของความรอนและความเยน เปนตนนนเอง
โดยมคณลกษณะพศษดงน
รปปน ลกขณ� มการแตกท�าลายไปเปนลกษณะ
วกรณ รส� มการแยกออกจากกน(กบจต)ได เปนกจ
อพยากต ปจจปฏฐาน� มความเปนอพยากตธรรม เปนอาการปรากฏ
30
วญญาณ ปทฏฐาน� มวญญาณ เปนเหตใกลใหเกด
วเสสลกขณะของรปทกลาวมานเปนการแสดงตามนยแหงปฏจจสมปบาท อนเปนรปทเกดจาก
กรรมเปนสมฏฐาน จงมวญญาณ (ปฏสนธวญญาณ ) เปนเหตใกลใหเกดรปธรรมทงหมด จ�าแนกได
เปน ๒๘ รป ไดแก
มหาภตรป ๔ คอ ปถว อาโป เตโช วาโย
ปสาทรป ๕ คอ จกขปสาทรป โสตปสาทรป ฆานปสาทรป ชวหาปสาทรป กายปสาทรป
วสยรป ๔ คอ วณณรป สททรป คนธรป รสรป
ภาวรป ๒ คอ อตถภาวรป ปรสภาวรป
หทยรป ๑ คอ หทยวตถรป
ชวตรป ๑ คอ รปชวตนทรย
อาหารรป ๑ คอ รปทไดจากกพฬการาหารรป
ปรจเฉทรป ๑ คอ อากาศธาตทคนรปกลาปตอรปกลาป
วญญตรป ๒ คอ กายวญญตรป วจวญญตรป
วการรป ๓ คอ ลหตารป มทตารป กมมญญตารป
ลกขณรป ๔ คอ อปจยรป สนตตรป ชรตารป อนจจตารป
31
ตอไปเราจะมาท�าความเขาใจเกยวกบรปแตละชนดแบบยอๆ พอสงเขปกน รปทง ๒๘ น
ถาจะแบงออกเปนพวกใหญๆ กได ๒ พวกคอ
๑. มหาภตรป ๔ ม ๔ คอ ปถว อาโป เตโช วาโย
๒. อปาทายรป ม ๒๔ คอ รปทเหลอทงหมดอก ๒๔ รป
มาเรมกนท มหาภตรป ทง ๔ วาโดยแตละชนดๆ มรายละเอยดดงน
๑. ปถว เปนรปธรรม หรอ รปธาตชนดหนง ทเรยกวาธาตดน มลกษณะแขงกวาธาตอนๆ
ถามลกษณะแขงมากกเชน ไม หน เหลก แตถามปถวธาตนอย ลกษณะแขงกปรากฏไมมากเชน ส�าล
ยาง ฟองน�า เปนตน
๒.อาโป เปนธรรมชาตชนดหนง เรยกวาธาตน�า มลกษณะไหล เอบอาบ เกาะกม ถามอย
เปนจ�านวนมากยอมท�าใหสงนนเหลวและไหลได ถามอยจ�านวนนอยกท�าใหสงนนๆเกาะกมกนเปนกลม
เปนกอน คลายกาวหรอยางเหนยว อาโปธาตกเชนกน สามารถเชอมปรมาณแหงปถวธาตใหเกาะกม
กนเปนรปรางสณฐาณได
๓. เตโช เปนธาตชนดหนง เรยกวาธาตไฟ มลกษณะรอนหรอเยน ลกษณะรอนเรยกวา
อณหเตโช ลกษณะเยนเรยกวา สหเตโช เตโชทง ๒ ชนดนมสภาพเปนไอ (อณหตลกขณา) หมายความ
วา อณหเตโช มไอรอน เปนลกษณะ สหเตโช มไอเยนเปนลกษณะ เตโชทง ๒ น ตางกมหนาทท�าให
สงตางๆสก และท�าใหละเอยดนมนวล เชนอาหารตางๆเปนตน สกดวยความรอน หรอบางอยางสก
ดวยความเยน
๔. วาโย เปนธาตชนดหนงเรยกวา ธาตลม ถามลกษณะเครงตงกเรยกวา วตถมภนวาโย เปน
ลมทท�าใหรปทเกดพรอมกบตนตงมนไมเคลอนไหว ภายในรางกายของเรานถามวตถมภนวาโยมาก จะ
ท�าใหผนนรสกตงปวดเมอยไปทวรางกาย หรอเกดขนในขณะทมอาการเกรงแขน ขา หรอขณะทเพงด
อะไรไมกะพรบตา ถาเกดภายนอกรางกาย คอเกดในวตถสงของตางๆ กท�าใหสงนนตงอยไดอยาง
มนคง หรอท�าใหตง เชนในยางรถทสบลมแลว หรอในลกบอลทอดลมเขาไปภายใน กจะตงขน เพราะ
มวตถมภนวาโยนนเอง
ธาตลมอกลกษณะหนงมลกษณะเคลอนไหวเรยกวา สมทรณวาโย หรอบางทเรยกวา สมรณวาโย
เปนธาตลมทท�าใหรปอนเกดพรอมกนกบตนนนเคลอนไหวไปมาได เชนอาการเคลอนไหวของสตวทง
หลายทมการเคลอนไหวอรยาบทตางๆ หรอมการกะพรบตา กระดกมอ กระดกเทา หรอขบถายสง
โสโครกออกจากรางกายตลอดจนการคลอดบตร เหลานเปนไปดวยอ�านาจของ สมรณวาโยทงสน สวน
ลมทเคลอนไหวอยภายนอกสตวทมชวตนน ยอมท�าใหวตถสงของตางๆเคลอนไหวไปจากทเดมได
ธาตทง ๔ เหลานชอวามหาภตรป เพราะเปนรปใหญทเปนประธานแกรปอนๆ และปรากฏ
ชดเจน
32
กอนจากกนขอแถมขอมลเพมเตมอกนดนะคะวา
ในมหาภตรปทง ๔ รปน ธาตบางอยางกเปนสหายกนคอ เขากนได บางอยางกเปนศตรกน คอ
เขากนไมได ดงนคอ
ธาตดนกบธาตน�า เปนสหายกนโดยมากจะตองอยดวยกนเสมอ ถาทใดมธาตดนมาก ทนนก
ตองมธาตน�ามากดวย เพราะเปนธาตทหนกเหมอนๆกน
ธาตไฟกบธาตลม เปนสหายกน ถาทใดมไฟมาก ทนนกตองมลมมากดวย เพราะเหตวาเปน
ธาตเบาเหมอนกน
ธาตดนกบธาตลม เปนศตรกน เพราะเหตวาสภาวะหนกเบาไมเหมอนกน
ธาตน�ากบธาตไฟ เปนศตรกน เพราะมลกษณะตรงกนขาม คอเยนกบรอน และหนกกบเบา
ในธาตทง ๔ ของมหาภตรปน ถาสงเกตใหดจะเหนวามลกษณะของตนเองเปนศตรกนในตว
ประเภทละ ๒ อยางคอ
ปถวธาต มลกษณะ ทง แขง หรอ ออน
อาโปธาต มลกษณะ ทง ไหล หรอ เกาะกม
เตโชธาต มลกษณะ ทงเยน หรอ รอน
วาโยธาต มลกษณะ ทงเคลอนไหว หรอ เครงตง
ลกษณะทง ๒ อยางของมหาภตรปทง ๔ น ยอมมลกษณะทท�าลายตนเองดวยกนทกๆ ธาต แต
ธาตทง ๔ น ตองเกดอยรวมกนเสมอ จะอยอยางเอกเทศเฉพาะธาตใดธาตหนงไมได ธาตทง ๔ ยอม
จะเปนสหายและศตรทท�าลายกนอยตลอดเวลา นแหละทท�าใหรปมการแตกสลายไปเปนธรรมดา
หนากระดาษหมดแลวคะ คงตองมาตอกนคราวหนา ส�าหรบรปทเหลอนะคะ พบกนใหมฉบบ
หนา ขอความเจรญในธรรมขององคสมเดจพระสมมาสมพทธเจา จงมแกทานผอานทกทานนะคะ สวสด
33
ปกณกสาระ
The Ten Armies of Mara (Part II)Sayadaw U Pandita
FOURTH ARMY: CRAVING
Craving is the Fourth Army of Mara. At times a monk’s bowl may not be quite
full at the end of his normal alms round, or some of the things most suitable for his
diet have not yet appeared in it. Instead of going home to the monastery, he may
decide to continue his alms round. Here is a new route, as yet untried — on it he
might get the tidbit he desires. New routes like this can grow quite long. Whether
one is a monk or not one might be familiar with this pattern. First comes craving,
then planning, then moving about to materialize these schemes. This whole process
can be very exhausting to mind and body
34
FIFTH ARMY: SLOTH AND TORPOR
Thus, the Fifth Army of Mara
marches in. It is none other than sloth
and torpor, drowsiness. The difficulties
caused by sloth and torpor are worth
dwelling on, for they are surprisingly
great. Torpor is the usual translation of
the Pali word thina, which actually means
a weak mind, a shrunken and withered,
viscous and slimy mind, unable to grasp
the meditation object firmly. As thina
makes the mind weak, it automatically
brings on weakness of body. The sluggish
mind cannot keep your sitting posture
erect and firm. Walking meditation be-
comes a real drag, so to speak. The pres-
ence of thina means that atapa, the fiery
aspect of energy, is absent. The mind be
comes stiff and hard; it loses its active
sharpness. Even if a yogi has good ener-
gy to begin with, sloth can envelop him
or her so that an additional burst of en-
ergy will be required to burn it away. All
the positive forces of mind are at least
partially blocked. The wholesome factors
of energy and mindfulness, aim and con-
tact, are enveloped in the shroud of weak-
ness; their functions are retarded. This
situation as a whole is spoken of as Thi-
na middha, thina being the mental factor
of torpor, and middha referring to the
condition of the consciousness as a whole
when the factor of torpor is present.
In one’s practical experience, it is
not worthwhile to try to distinguish be-
tween the two components of thina and
middha. The general state of mind is
familiar enough. Like imprisonment in a
tiny cell, sloth is a restricted state in
which no wholesome factor is free to car-
ry on its proper activity. This obstruction
of wholesome factors is why sloth and
torpor together are called a
hindrance. Eventual-
ly Mara’s Fifth
Army can bring
one’s practice
to a complete
s tands t i l l . A
twitching sensation
comes to the eyelids, the
head suddenly nods forward... How
can we overcome this noxious state? Once
when the Venerable Maha Moggallana,
one of the Buddha’s two chief disciples,
was meditating in the forest, thina mid-
dha arose. His mind shrank and withered,
as unworkable as a piece of butter that
hardens in the cold. At this point the Lord
Buddha looked into the Venerable Maha
Moggallana’s mind. Seeing his plight, he
approached and said, “My son Maha
35
Moggallana, are you drowsy, are you
sleepy, are you nodding?” The elder re-
plied, “Yes, Lord, I am nodding.” He was
frank and candid in his reply. the Buddha
said, “Listen, my son, I will now teach
you eight techniques of overcoming sloth
and torpor.” Eight Ways to Stay Awake
The first is to change one’s attitude. When
torpor attacks, one may be tempted to
surrender to thoughts like, “I’m so sleepy.
It’s not doing me any good just to sit here
in a daze. May be I’ll lie
down for a minute
and gather my
energy.” As long
as you enter-
t a i n s u c h
thoughts, the
mental state of sloth
and torpor will be en-
couraged to remain. If, on the
other hand, one states decisively, “I’ll sit
through this sloth and torpor, and if it
recurs I still won’t give in to it,” this is
what the Buddha meant by changing one’s
attitude. Such determination sets the
stage for overcoming the Fifth Army of
Mara. Another occasion to change one’s
attitude is when meditation practice be-
comes quite easy and smooth. There
comes a point where you have more or less
mastered following the rise and fall of the
abdomen, and not much effort is needed
to observe it well. It is quite natural to
relax, sit back and watch the movement
very coolly. Due to this relaxation of effort,
sloth and torpor easily creep in. If this
happens, you should either try to deepen
your mindfulness, looking more carefully
into the rise and fall, or else increase the
number of objects of meditation. There is
a specific technique for adding more ob-
jects. It requires greater effort than sim-
ply watching the abdomen, and thus it
has a revivifying effect. The mental labels
to use are, “rising, falling, sitting, touch-
ing? When you note “sitting,” you shift
your awareness to the sensations of the
entire body in the sitting posture. Noting
“touching,” you focus on the touch sen-
sations at one or more small areas, about
the size of a quarter. The buttocks arc
convenient. During this “touching” note
you should always return to the same
chosen areas, even it you cannot always
find sensations there. The heavier the
state of sloth, the more touch points you
should include, up to a maximum of six
or so. When you have run through the
course of touch points, return attention
to your abdomen and repeat the series of
notes from the beginning. This change of
36
strategy can be quite effective; but it is
not infallible. The second antidote In
drowsiness is to reflect on inspiring pas-
sages you remember or have learned by
heart, trying to fathom their deepest
meanings. Perhaps you have lain awake
at night pondering the meaning of some
event. If so, you understand the function
of the Buddha’s second antidote to sloth
and torpor. In Buddhist psychology, when
thinking is analyzed in terms of its com-
ponents, one component is the mental
factor of vitakka or aim. This mental
factor has the capacity to open and refresh
the mind, and is the specific antidote to
sloth and torpor. The third strategy for
dealing with sloth is to recite those same
passages aloud. If you are meditating in
a group, it goes without saying that you
should recite only loud enough for your
own benefit. Resort to more drastic mea-
sures if your mind still has not perked up.
Pull on your ears; rub your hands, arms,
legs and face. This stimulates the circu-
lation and so freshens you up a bit. If
drowsiness persists, get up mindfully and
wash your face. You could put in some
eye-drops to refresh yourself. If this
strategy fails, you are advised to look at
a lighted object, such as the moon or an
electric bulb; this should lighten up your
mind. Clarity of mind is a kind of light.
With it, you can make a renewed attempt
to look clearly at the rising and falling
from beginning to end. If none of these
techniques work, then you should try some
brisk walking meditation with mindful-
ness. Finally, a graceful surrender would
be to go to bed. If sloth and torpor are
persistent over a long period, constipation
could be responsible; if this is the case,
consider measures to gently clear the
bowels.
SIXTH ARMY: FEAR
The Sixth Army of Mara is fear
and cowardliness. It easily attacks yogis
who practice in a remote place, especial-
ly if the level of ardent effort is low after
an attack of sloth and torpor. Courageous
effort drives out fear. So does a clear per-
ception of the Dhamma which comes as a
result of effort, mindfulness and concen-
tration. The Dhamma is the greatest
protection available on earth: faith in, and
practice of the Dhamma are therefore the
greatest medicines for fear. Practicing
morality ensures that one’s future cir-
cumstances will be wholesome and pleas-
ant; practicing concentration means that
one suffers less from mental distress; and
practicing wisdom leads toward nibbana,
37
where all fear and danger have been sur-
passed. Practicing the Dhamma, you
truly care for yourself, protect yourself,
and act as your own best friend. Ordinary
fear is the sinking form of anger. You
cannot face the problem, so you show no
reaction outwardly and wait for the op-
portunity to run away. But if you can face
your problems directly, with an open and
relaxed mind, fear will not arise. On a
meditation retreat, yogis who have lost
touch with the Dhamma feel fear and lack
of confidence in relating to other yogis and
their teacher. For example, some yogis are
severely attacked by sloth and torpor. Such
people have been known to sleep through
five hour-long sittings in a row. They may
have only a few minutes of clear awareness
in an entire day. Such yogis tend to feel
inferior, shy and embarrassed, especial-
ly if they begin to compare their own
practice to that of other yogis who seem
to be in deep samadhi all the time. At
times in Burma, torpid yogis slip away for
a couple of days and miss their interviews.
A few slip all the way home! They are like
school children who have not done their
homework. If such yogis would apply cou-
rageous effort, their awareness would
become hot like the sun, burning off the
clouds of sleepiness. Then they could face
their teachers boldly, ready to report what
they have seen for themselves in the light
created by Dhamma practice. No matter
what problem you may encounter in your
meditation practice, try to have the cour-
age and honesty to report it to your teach-
er. Sometimes yogis may feel that their
practice is falling apart, when actually it
is going fine. A teacher who is trustworthy
and well-qualified can help you to over-
come such insecurities, and you can con-
tinue on the path of Dhamma with ener-
gy, faith and confidence.
39
พระธรรมเทศนาจากหลวงพอใหญ
พระไตรลกษณพระอาจารยอาสภเถระ
บรรยาย ณ พระอโบสถวดมหาธาต พระนคร
วนท ๓ ธนวาคม ๒๔๙๙
การเจรญกรรมฐาน มอย ๒ ประการ คอ การเจรญสมถกรรมฐานประการหนง และการเจรญ
วปสสนากรรมฐาน อกประการหนง
การเจรญสมถกรรมฐานนน มการเจรญกนแมในสมยทพระพทธศาสนายงไมไดอบตขนในโลก
แตเมอถงสมยทพระพทธศาสนาอบตขนในโลกแลว การเจรญสมถกรรมฐานกหยอนความนยมลง ทงน
กเพราะเมอบคคลทงหลายไดรจกคณคาของการเจรญวปสสนากรรมฐานแลว กไดหนมาเจรญวปสสนา
กรรมฐานกนเปนสวนมาก
40
แทจรง การเจรญสมถกรรมฐานกนบวา
เปนภาวนามยกศลอนประเสรฐอยประการหนง แต
ไมมคณภาพเปนพเศษเทาเทยมกบการการเจรญ
วปสสนากรรมฐาน เพราะการเจรญสมถกรรมฐาน
นยอมมอยทงสมยนอกพทธกาลและในพทธกาล ซง
บรรดาบคคลผใฝใจทงหลายอาจเจรญไดเสมอ
เราท านท งหลายกได เคยเจรญสมถ
กรรมฐานกนมาดวยแลวทกทาน ถงแมบางทานจะ
ไมเคยเจรญในปจจบนชาตน แตในอดตชาตยอม
เคยเจรญมาดวยกนแลวทงสน และไดเคยเจรญกน
มาจนนบครงไมถวนแลวดวย นประการหนง
อกประการหนง อานสงสของการเจรญ
สมถกรรมฐานนจะไดผลอยางมากเพยงไปเกดใน
พรหมโลก ภมใดภมหนงตามก�าลงทตนไดปฏบต
ได เมอสนอานสงสของกศลนนแลว กตองกลบมา
เกดในกามสคตภม และตอจากนนกอาจไปเกดใน
ภมใดๆ ตลอดลงไปจนถงอบายภมกได แลวแต
กรรมทแตละบคคลไดกระท�าไว
จงเป นอนเหนได ว า การเจรญสมถ
กรรมฐาน นนไมสามารถจะน�าสตวใหพนไปจาก
สงสารวฏฏทกขไดอยางจรงจงประการใด ตางกบ
การเจรญวปสสนากรรมฐาน เพราะการเจรญ
วปสสนากรรมฐานนน จะมไดแตในสมยพทธกาล
เทานน สมยนอกพทธกาลไมอาจมขนได ทงนเพราะ
วาการเจรญวปสสนากรรมฐานนน จะบงเกดมขน
ไดกโดยเฉพาะพระสพพญญตญาณ ของพระสมมา
สมพทธเจาโดยเฉพาะเทานน ฉะนนตราบใดทยง
ไมมพระสมมาสมพทธเจาอบตขนในโลก การเจรญ
วปสสนากรรมฐานกยอมมขนไมได
บคคลใดๆ แมจะมความใฝใจในการ
ปฏบตวปสสนากรรมฐานอย หากในสมยพทธกาล
ไมไดเกดในภมประเทศอนเหมาะสมแลว กไมม
โอกาสจะไดเจรญวปสสนากรรมฐานได เปนอนเกด
มาเสยเวลาเปลาไปชาตหนง การเกดมาเสยเวลา
เปลาดงกลาวนของแตละบคคลนนมปรมาณ
มากมายเหลอทจะคณาดวยการเจรญวปสสนา
กรรมฐานเปนภาวนามยกศลอนมอยเฉพาะกาล
ดงน จงนบวาเปนคณภาพพเศษประการหนง อก
ประการหนง อานสงสของการเจรญวปสสนา
กรรมฐานสามารถน�าบคคลผเจรญใหพนไปจาก
สงสารวฏฏทกขไดอยางจรงจง ผใดปฏบต จนถง
มรรคผลเกดแกตนขนแลว ยอมตดภพชาตใหนอย
ลงอยางมากจะเหลออกเพยง ๗ ชาต และถา
สามารถเจรญอรหตตมคค อรหตตผลจตเกดขน
แลว ยอมตดภพชาตใหสนไปไมมเหลอ ไมจ�าตอง
เวยนวายตายเกดอกตอไป การเจรญวปสสนา
กรรมฐานนจงนบวามคณภาพเปนพเศษอกประการ
หนง ซงเราทานทงหลายยงไมเคยไดเจรญวปสสนา
กรรมฐานกนมาแตกอน หรอจะไดเคยเจรญกนมา
บางกแตเพยงเลกนอย ยงไมถงขนาดทมรรคผลเกด
ขนแกตนจงยงไมพนไปจากสงสารวฏฏทกข
การทกลาววาเราทานทงหลายเคยเจรญ
สมถกรรมฐานกนมาแตอดตชาตมากมายหนกหนา
จนนบครงไมถวนนน กโดยอาศยหลกฐานอนเปน
พทธวจนะตรสเทศนาไววา มหากปปคอโลกทเรา
อาศยอยน ไดถกท�าลายดวยไฟ ดวยน�า ดวยลมมา
มากมายจนไมสามารถจะนบจะประมาณไดวาเปน
จ�านวนกครงกหน เมอโลกจะถกท�าลายแตละครง
นน บรรดาสตวทงหลายทอาศยอยในโลกกตองไป
เกดในพรหมภมดวยกนทงสน และการทสตวจะไป
เกดในพรหมภมไดกตองอาศยอานสงสของฌาน
ฉะนนจงเปนขอพสจนใหเหนวาเราทานทงหลายน
ไดเคยปฏบตสมถกรรมฐานกนมาจนถงไดฌานนน
มากมายหลายชาตจนไมสามารถจะนบจะประมาณ
41
ไดเชนกน
เหต ทเราท านท งหลายได เจรญสมถ
กรรมฐานจนถงไดฌานและไดไปเกดในพรหมภม
นนกคอ กอนทโลกจะถกท�าลายแตละครงยอนถอย
หลงไปประมาณ ๑ แสนป มเทพยดาองคหนงมนาม
วา โลกพยหะ ไดมาประกาศกองไปทงทองจกรวาล
เพอใหปวงสตวทงหลายไดส�านกตนวา อก ๑ แสน
ปโลกนจะถงซงความพนาศ และเพอใหสตวทง
หลายไดพนไปจากโลกน กอนทโลกจะถกท�าลายจง
เชญชวนใหบรรดาสตวทงหลายไดเจรญพรหม
วหารธรรม ๔ ประการคอ เมตตา กรณา มทตา และ
อเบกขา เมอโลกพยหะเทพเจาไดประกาศไปเชนน
แลว สตวทงหลายกรสกตระหนกตกใจ ตางกละซง
อกศลกรรมทตนกระท�าอยโดยฉบพลน และหนมา
เจรญพรหมวหารธรรมกนทนท เมอสตวทงหลาย
ไดละอกศลกรรมและมนอยในพรหมวหารธรรม
โดยทวกนเชนน อปราปรยเวทนยกรรม ฝายกศลก
มโอกาสสนบสนน จนกระท�าใหสตวทงหลาย
สามารถเจรญสมถกรรมฐาน จนไดบรรลฌานอนม
อานสงสใหสตวทงหลายไดไปบงเกดในพรหมภม
โดยทวกน ดงทสาธกหลกฐานกลาวไวในวสทธ
มรรคอรรถกถาวา อปราปรยเวท นยกมม รวโต
ส�สาเรส�สรนโต นาม นตถ ซงแปลเปนใจความวา
ไมมสตวใดเลยทพนไปจากอปราปรยเวทนยกรรม
อนการทสตวทงหลายจะไดบงเกดใน
พรหมภมนนยอมแลวแตความสามารถในการเจรญ
สมถกรรมฐานของตนๆ แตอยางนอยทสดกจะตอง
พนไปจากเขตการท�าลายของโลก คอถาสมยใดโลก
ถกท�าลายดวยไฟ กท�าลายถงปฐมฌานภม สมยนน
สตวทงหลายจะตองเจรญสมถกรรมฐานใหไดผล
ถงทตยฌานกศลเพอไปบงเกดในทตยฌานภม
สมยใดโลกถกท�าลายดวยน�ากท�าลายถงทตยฌาน
ภม สมยนนสตว ท งหลายจะต องเจรญสมถ
กรรมฐานใหไดผลถงตตยฌานกศล เพอไปบงเกด
ในตตยฌานภม สมยใดโลกถกท�าลายดวยลมก
ท�าลายถงตตยฌานภม สมยนนสตวทงหลาย จะตอง
เจรญสมถกรรมฐานใหไดผลถงจตตฌานกศล เพอ
ไปบงเกดในจตตฌานภม (ฌานกศลทไดกลาวมา
น หมายถงฌานกศลทนบตามจตตถนย) ส�าหรบผ
ทมอนทรยแกกลาอาจเจรญสมถกรรมฐานใหไดผล
สงยงขนไป จนถงไดไปเกดในภวคคภม อนจะมอาย
ยนอยในภมนนนานถง ๘๔,๐๐๐ มหากปปกได
การเจรญสมถกรรมฐานได อนมผลใหไป
เกดในพรหมภมอนมอายยนนานนน อาจกลาวได
วาเปนการหนรอนไปพงเยนอยชวขณะหนงเทานน
ไมใชเปนการพนทกขอยางจรงจงประการใด
พระสมมาสมพทธเจามไดทรงสรรเสรญเพราะ
เปนการเสยเวลาเปลา เมอสนอานสงสแหงกศลนน
แลวกยอมตองกลบมาเกดในกามสคตภม และตอ
ไปถาขาดความส�ารวมระวงใหดแลว กอาจจะไปส
อบายภม อนเปนทเกดของสตวนรก เปรต อสรกาย
และดรจฉานได ดงทไดกลาวมาแลว
อนหลกฐานทพระพทธองคไทรงสรรเสรญ
การไปเกดในพรหมภมนน อาจสนนษฐานไดจาก
เมอพระพทธองคไดตรสรแลว ไดทรงระลกถงทาน
อาฬารดาบสและทานอทกดาบสทงสองกปรากฏใน
พระญาณวาทานทงสองนไดไปปฏสนธในอรป
พรหมเสยแลวทงสองทาน จงทรงพระอทานวา เสย
เวลาเสยแลว ดงนเปนตน นอกจากนนในสมย
พทธกาลไดมพรหมองคหนงพจารณาเหนความ
เดอดรอนของบคคลทงหลาย ไดมากราบทลพระ
สมมาสมพทธเจาวา บคคลทงหลายเหลานมความ
เดอดรอน เสมอนมศรปกอยททรวงอก และมไฟ
สมอยเบองต�า ขอใหพระพทธองคทรงหาอบายท
42
จะใหบคคลทงหลายไดพยายามศกษาสมาธธรรม
เพอวาเมอตายแลวจกไดไปเกดในพรหมภม จะได
เสวยความสขพนจากทกขทงปวง พระสมมาสม
พทธเจาตรสตอบวา การเจรญสมาธธรรมอาจใหผล
ดงกลาวนน แตวาไมใชเปนการพนทกขแนนอน
เพราะในพรหมภมนนยงไมสนโมหะ บคคลทง
หลายทมทกขอยก
โดยทมสกกายทฏฐ
อย ในสนดาน อน
อปมาเทากนมศร
เ ส ย บ อ ย ท อ ร ะ
ประเทศ มไฟสม
อยเบองลาง บคคล
ทจะถอนออกซงศร
ท เสยบอย พร อม
กบรกษาพษของ
มนนน จะตองใช
ปญญาประกอบกบ
ความพยายาม ถง
พรอมดวยสตเจรญ
วปสสนากรรมฐาน
จงจะสามารถถอน
สกกายทฏฐออก
สนดานได อนนจง
จะเปนการพนทกข
ไดแนนอน
ส วนท ว า
เมอสนอานสงสแหงการเจรญสมถกรรมฐานแลว
จะตองกลบมาเกดในกามสคตภม และถาขาดการ
สงวรทดแลวกอาจตองไปเกดในอบายภมนน
ตวอยางทชใหเหนงายๆในขณะนกคอ การทไดไป
เกดในพรหมภมดงกลาวมาแลวนน มใชเฉพาะเรา
ทานทงหลายทปรากฏอย ณ ทนเทานน แมบคคล
ทอยในทอนตลอดจนสตวดรจฉานทงหลาย มจงจก
ตกแก นก หน ทเหนๆ อยเหลานเปนตน กลวนแต
ไดเคยไปเกดในพรหมภมจนนบครงไมถวนมาดวย
กนแลวทงนน และเมอหมดอานสงสแหงกศลนน
แลวกปรากฏใหเหนๆ อยดงน ฉะนน จงกลาวได
ว าการเจรญสมถ
กรรมฐานนนไม
สามารถจะน�าสตว
ใ ห พ น ไ ป จ า ก
สงสารวฏฏทกขได
อ ย า ง แ ท จ ร ง
ประการใด
สวนการเจรญ
วปสสนากรรมฐาน
ซงไดกลาววา เรา
ท านท งหลายไม
เคยได ปฏบตกน
ห ร อ ห า ก จ ะ ไ ด
ปฏบตมาบางกยง
ไ ม ถ ง ข น า ด ท
มรรคผลเกดขนแก
ตนนนกเพราะการ
เ จ ร ญ ว ป ส ส น า
กรรมฐาน กอนทจะ
ถงซงความส�าเรจ
คอการท มคคจต
ผลจตจะเกดขนนน จะตองประกอบพรอมดวยโพธ
ปกขยธรรม ๓๗ ประการและในโพธปกขยธรรม
เหลานน ยอมมสมมปปธานเปนองคประกอบดวย
ประการหนง และองคหนงแหงสมมปปธาน ๔ นน
พระพทธองคทรงแสดงไววา“อนปปนนาน� กสลาน�
43
อปปาทาย วายาโม” ซงแปลเปนใจความวา ความ
เพยรเพอใหกศลธรรมทยงไมเคยเกดใหเกดขน อน
เราทานทงหลายทเวยนวายตายเกดอย ในวฏฏ
สงสารน ยอมมชาตความเกดนบถอยหลงไปไมมท
สนสด ฉะนน กศลใดๆ ทนอกจากโลกตตรกศลแลว
ทยงไมเคยเกดในสนดานของแตละบคคลนนยอม
ไมมบรรดาโลกยกศลทงหลายยอมเกดมาแลวทง
นน ฉะนน ค�าวากศลทไมเคยเกดในพทธวจนะน
ยอมหมายเอาโลกตตรกศล เพราะ โลกตตรกศลจะ
เกดขนไดกโดยอาศยการเจรญวปสสนากรรมฐาน
โดยเฉพาะเทานน ถงแมวาชาตคอความเกดของ
แตละบคคล เมอนบถอยหลงไปไมมทสนสดกด แต
โอกาสทจะไดเจรญวปสสนากรรมฐานกยอมหาได
ยากเพราะการเจรญวปสสนากรรมฐานนนมอยแต
ในสมยพทธกาลอนเปนเฉพาะกาล ไมไดมอยเสมอ
ไป โอกาสทบคคลแตละคนจะไดปฏบตจงหาไดยาก
ดงกลาวมาแลวประการหนง และถาเราทานทง
หลายไดเคยปฏบตวปสสนากรรมฐานกนมาจนถง
ขนมรรคผลเกดขนแลว เราทานทงหลายกคงจะพน
ไปจากสงสารวฏฏทกขนแลว ไมจ�าตองเวยนวาย
ตายเกดตลอดมาจนบดน นกเปนขอยนยนอก
ประการหนง
การเจรญวปสสนากรรมฐานทวามอยใน
สมยพทธกาล นอกพทธกาลไมอาจเกดมขนไดนน
ถาจะกลาวอยางรวบรดกอาจกลาวไดวา เพราะ การ
เจรญวปสสนากรรมฐานนน ตองมรปนามขนธ ๕
เปนอารมณ และรปนาม ขนธ ๕ ซงเปนปรมตถ
สภาวะนน ยอมมพระไตรลกษณปรากฎอย เมอใช
สตก�าหนดรปนามอยอยางไมขาดสายแลว พระ
ไตรลกษณกยอมจะปรากฏ แตอยางไรกดพระ
ไตรลกษณทจะเปนอารมณของวปสสนากรรมฐาน
ไดนนจะตองเกดจากสพพญญตญาณของพระ
สมมาสมพทธเจาโดยเฉพาะ นอกจากพระสมมาสม
พทธเจาแลว ไมมใครจะสามารถน�ามาสงสอนได
เวนแตจะไดฟงค�าสงสอนมาจากพระพทธองคกอน
ดงปรากฎหลกฐานในสมโมหวโนทนอรรถกถาวา
“อนตตลกขณ� ปญญา ปนสส อญญสส กสสจ อวส
โย สพพญญพทธานเมว วสโย เอวเมต� อนตตลก
ขณ� อปากฏ� ตสมา สตถา อนตตลกขณ� ทสเสนโต
อนจเจน วา ทสเสต ทกเขน วา อนจจทกเขห วา”
ซงแปลเปนใจความวา อนตตลกขณะ เปนวสยของ
สพพญญพทธเจาพระองคเดยว ผอนไมสามารถ
สอนไดเพราะวาอนตตลกขณะนน สขมคมภรภาพ
ยงนก ไมอาจจะเหนไดชดโดยงายในการเทศนาของ
พระสมมาสมพทธเจากทรงเทศนาอนจจงทกขง
กอน แลวจงเทศนาอนตตาตอภายหลง ดงมเรอง
กลาววา สมยนอกพทธกาล มพระดาบสองคหนง
นามวา สรภงคดาบส กคอพระสมมาสมพทธเจาใน
สมยทเสวยพระชาตเปนพระบรมโพธสตวก�าลง
สรางพระบารมอยนนเอง ไดทรงสอนใหสตวทง
หลายร จกอนจจงและทกขง สวนอนตตานนไม
สามารถจะสอนได และแทจรงอนจจงทกขงททาน
สรภงคดาบสสอนนน กไมใชอนจจงทกขงแท เปน
เพยงอนจจงทกขงเทยม เพราะอนจจงทกขงททาน
สรภงคดาบสสอนนน ถอสมมตบญญตเปนอารมณ
หาใชปรมตถอารมณไม เชน ถวยโถโอชามแตกก
สอนวาเปนอนจจงหรอแมทสดเมอมสตวหรอ
บคคลใดถงแกความตาย กสอนวาลกษณะเชนนน
แหละเปนอนจจง สวนทกขงนนกเมอบคคลใดได
รบความล�าบาก มการเจบปวย หรอถกภยใดๆ
เบยดเบยนกกลาวนแหละเปนทกขง สวนอนตตา
นนทานไมอาจสอนได
จะเหนไดวาแมแตพระบรมโพธสตวกอน
แตการตรสรซงสพพญญตญาณนน กไมอาจจะสอน
44
พระไตรลกษณใหสมบรณได ถงแมการสอนเพยง
อนจจง ทกขง กถอสมมตบญญตเปนอารมณหาใช
ปรมตถอารมณไม อนจจง ทกขง ดงกลาวนนจงยง
หาใชอารมณวป สสนากรรมฐานไม และการ
พจารณาโดยถอสมมตบญญตเปนอารมณเชนนน
ไมอาจเปนเหตใหอนตตาปรากฏเกดขนไดเลย จง
ไมสามารถถอน สกกายทฏฐ อนอปมาเหมอนศร
เสยบอยทอระประเทศออกไดเลย อนตตลกขณะจะ
ปรากฏเกดข น ได ก ต อ เม อม ก ารพ จ ารณา
อนจจลกษณะ ทกขลกษณะ อนเกดจากปรมตถ
อารมณ และไดเปนลกษณะทงสองนนอยางแจงชด
แลว เมอนนแหละอนนตลกษณะจงจะปรากฏเกด
ขนไดดงปรากฎในมลฎกาวา “อนตตลกขณ ปญญา
ปนสส อญเญส� อวสยตา อนตตลกขณทปกาน� อนจ
จทกขลกขณานญจ ปญญา ปนสส อวสยตา ทสส
ตาโหต. เอว� ปน ทปปญญาปนตา เอเตส� ทรปฏ
ฐานตาย โหต.” ซงแปลเปนใจความวา อนตตา
ลกษณะ นสขม คมภรภาพยงนก ใชวสยทผอนจะร
ได ตองอาศยสพพญญตญาณ ของพระสมมาสม
พทธเจาโดยเฉพาะเทานน การทจะเหนอนตตลก
ขณะไดแนชดนน จะตองอาศยการเหนอนจจลก
ขณะทกขลกษณะไดแจงชดเสยกอน อาจกลาวไดวา
อนจจลกขณะ ทกขลกขณะเปนเหต อนตตลกขณะ
เปนผล เพราะฉะนน ถาเหตถกผลกยอมเกด ถา
เหตผดผลกเกดไมได
อนจจลกขณะ และทกขลกขณะทมปรมตถ
อารมณนนเปนไฉน บคคลใดเพงพจารณาขนธ ๕
รปนามอยอยางไมขาดสายจนเกดความรสกอยาง
ชดแจงวาเมอรปกระทบตา อาการเหนเกดขนขณะ
หนงแลวกดบไป เมอเสยงกระทบหอาการไดยนเกด
ขนขณะหนงแลวดบไป เมอกลนกระทบจมกอาการ
รกลนเกดขนขณะหนงแลวดบไป เมอรสกระทบลน
อาการรรสเกดขนขณะหนงแลวกดบไป เมอเยน
รอนออนแขงกระทบกาย อาการรสมผสเกดขนขณะ
หนงแลวกดบไป เมอธมมารมณกระทบใจ อาการ
รสกเกดขนขณะหนงแลวกดบไป ธรรมทงหลายท
เกดขนขณะหนงแลวกดบไปดงกลาวน สกแตวาเปน
สภาวะ หาใชมสตว มบคคลเปนผเหน ไดยน ได
กลน รรส รสมผส ไดนกคดอยางใดไม และโดยท
สภาวะเหลานเกดขนแลวดบไปนแหละเรยกวา
อนจจง คอความไมเทยงและโดยทเกดขนแลวดบ
ไปไมสามารถจะคงอยไดนแหละ เรยกวา ทกขง คอ
ความทนอยไมได และเมอไดเหนอนจจงทกขงอยาง
ชดเจนแลว ความรกจะเกดขนอกกวา อนการเกด
ขนและดบไปของสภาวธรรมเหลานเปนลกษณะ
ธรรมดาของสภาวธรรมนนๆ ใครจะออนวอน
ขอรองผบงคบบญชาใหเปนอยางอน กลาวคอเมอ
ยงไมเกดไมใหเกดขน หรอเมอเกดขนแลวไมใหดบ
ไป ดงน กไมสามารถจะบงคบบญชาหรอออนวอน
ขอรองใหเปนไปตามใจ ชอบใจ อนนแหละจงชอวา
อนตตา คอความไมมตวตนทจะออนวอนขอรอง
บงคบบญชาใหเปนอยางอนได เมอเพงพจารณาอย
จนเกดปญญาเหนชดดงกลาวแลว อนการทยดมน
ถอมนมาแตเดมวา เปนนจจงคอเหนวาสงขารรนาม
นเปนของเทยง สขงสงขารรปนามนเปนสข อตตา
สงขารรปนามน เปนตวตนกจะเพกถอนเสยได เปน
อนวาไดละสกกายทฏฐซงอปมาประดจลกศรท
เสยบอกอยพรอมดวยไฟทสมอยเบองต�าเสยได
ในทสดนเปนอนกลาวสรปความไดวา การ
เจรญกรรมฐานมอย ๒ ประการ คอ การเจรญสมถ
กรรมฐานและการเจรญวปสสนา การเจรญสมถ
กรรมฐานมไดทงในสมยพทธกาลและนอกพทธกาล
อานสงสการเจรญสมถกรรมฐานจะใหผลไปเกดใน
พรหมภม เมอหมดอานสงสแลวจะตองกลบมาเกด
45
ในกามภมอก ไมใชทางทจะพนทกขไดแนนอน เรา
ทานทงหลายไดเคยปฏบตสมถกรรมฐานกนมา
คนละนบครงไมถวนมาแลว สวนการเจรญวปสสนา
กรรมฐานเปนวสยของพระสมมาสมพทธเจา โดย
เฉพาะผอนไมสามารถจะน�ามาสอนได การเจรญ
วป สสนากรรมฐานจะต องประกอบดวยการ
พจารณารปนามขนธ ๕ เปนอารมณ เพงพนจ อย
จน พระไตรลกษณปรากฏ อนพระไตรลกษณทจะ
ปรากฏเปนวปสสนาญาณนน จะตองเกดจาก
ปรมตถอารมณ ไมใชบญญตอารมณ เมอไดเพง
พจารณาจนถง วฏฐานคามนวปสสนาญาณแลว มค
คญาณผลญาณยอมเกดขน อนอาจถอนสกกายทฏฐ
เสยได ซงยอมมอานสงสตดภพชาตใหสนไป ใน
ทสด ไมตองเวยนวายตายเกดอกตอไป ซงเปนทาง
พนทกขอยางเทยงแทแนนอนเปนนรนดร
ทานพระวปสสนาจารยทงหลาย ในทสดแหงการบรรยายนขอเตอนใหทานทงหลายพงพยายาม
ชวยกนรกษาวธการปฏบตวปสสนากรรมฐานทถกตองสมบรณนไวใหมนคงและเจรญยงยนไปชวกาลนาน
ขอใหชวยกนระวงอยาใหการปฏบตอนไมถกตองแทรกซมเขามาปะปนไดเปนอนขาด ประการทส�าคญ
ทสดกคอ พระไตรลกษณอนจะเปนปจจยใหเกดวปสสนาญาณนน ตองเปนพระไตรลกษณทมาจาก
ปรมตถอารมณ ไมใชมาจากบญญตอารมณ คอขณะใดทยงเหนวาสตวบคคลไมเทยง สตวบคคลเปนทกข
สตวบคคลเปนอนตตาอย ไตรลกษณนนยงหาใชพระไตรลกษณทจะเปนปจจยใหเกดวปสสนาญาณไม
ตอเมอใดเหนแนชดวารปนามขนธ ๕ นไมเทยง เปนทกข เปนอนตตา โดยไมมสตวบคคลเกยวของดวย
แลว เมอนนจงจะเปนพระไตรลกษณอนจะเปนปจจยใหวปสสนาญาณเกดได ขอใหพระวปสสนาจารยทง
หลายจงเจรญมนคงในพทธศาสนา เพอชวยกนปฏบตกจการทงหลายใหเจรญกาวหนายงๆขนไปเทอญ
พระไตรลกษณอนจะเปนปจจยใหเกดวปสสนาญาณนน ตองเปนพระไตรลกษณทมาจากปรมตถอารมณ ไมใชมาจากบญญตอารมณ คอขณะใดทยงเหนวาสตวบคคลไมเทยง สตวบคคลเปนทกข สตวบคคลเปนอนตตาอย ไตรลกษณนนยงหาใชพระไตรลกษณทจะเปนปจจยใหเกดวปสสนาญาณไม ตอเมอใดเหนแนชดวารปนามขนธ ๕ นไมเทยง เปนทกข เปนอนตตา โดยไมมสตวบคคลเกยวของดวยแลว เมอนนจงจะเปนพระไตรลกษณอนจะเปนปจจยใหวปสสนาญาณเกดได
“ “
มองใหรดใหออกบอกจตได ก�ำหนดใหแยบคำยมหนำยหน
ระลกรปจจบนทนทวงท สตดกเลสหำยคลำยกงวล
ภำวนำเรอยไปอยำไดทอ หมนเตมตอควำมดอยำสบสน
เพยรตดตอจตเปนเยยมเปยมกมล อยำวกวนจงเตอนตนเพอพนภยฯ
โสรโท ภกข
ดใหออกบอกจตได
47
ประสบการณใครเอย
จดเรมตนอม
ขาพเจาโชคดทไดมโอกาสเขาวดตงแตเดก ทเขาวดตอนเดกกเพอหวงผลคอ การสอบเขา
มหาวทยาลยดๆ ได การเขาวดท�าใหไดสวดมนต และปฏบตวปสสนากรรมฐานตามแนวสตปฏฐาน ๔
สมองจะไดจดจ�าเนอหาวชาไดด เขาใจงายและสอบผาน ในเบองตนคดหวงผล เพยงแคเรองการศกษา
และสงทหวงกส�าเรจ
เมอขาพเจาเรยนจบ หลวงพอทขาพเจานบถอยงชวนใหขาพเจาบวชเพอปฏบตวปสสนากรรมฐาน
สกครงหนงในชวต ขาพเจายงไมไดบวช ณ เวลานน เพราะรบราชการแลว และในสมยนนขาราชการ
หญงยงไมมกฎระเบยบใหลาบวชได ไมเหมอนขาราชการชายทสามารถลาอปสมบท แตขาพเจากเขา
วดปฏบตธรรมในชวงวนหยดอยหลายป เรองการบวช จงตดอยในใจของขาพเจาตงแตนนเปนตนมา
เวลาผานไปอกนานโข ขาพเจาไดเรยนรเรองทางโลกมากมายทงการศกษาและการท�างาน แต
มสงหนงทขาพเจายงไมไดศกษาอยางจรงจงคอ การบวชและปฏบตวปสสนากรรมฐาน พอดในเวลานน
ขาพเจาทราบวา มกฎระเบยบใหขาราชการหญงลาบวชเพอปฏบตธรรมไดไมเกน ๓ เดอน ขาพเจาจง
48
คดวา นแหละ...เปนชวงเวลาทจะไดเกบเกยว เรยนร ประสบการณทางธรรม หลวงพอจงแนะน�าใหขาพเจา
มาบวช ถอศล ๘ และปฏบตธรรมทวดภททนตะอาสภาราม เพราะมความพรอมในทกๆ ดาน โดยเฉพาะ
พระวปสสนาจารยผเชยวชาญ ขาพเจาจงท�าเรองขอลาราชการบวชเพอปฏบตธรรม
ชวตทางโลก ขาพเจาท�างานหนกและมความเครยดสง ท�าใหรางกายออนเพลยจากการนอนดก
ตนเชา เพราะงานหนก เมอเรมตนเขามาปฏบตวปสสนากรรมฐาน ตองตนตสและเขานอนประมาณ
สามทมครง เพอปฏบตธรรมตามตารางเวลาของวดตลอดทงวน ขาพเจาตองปรบตวอยางมากเพราะ
ความเหนอยลาจากภาระงาน
เมอแรกปฏบต ขาพเจาเดนจงกรม ๓๐ นาท ๔๕ นาท และ ๑ ชวโมง ตามล�าดบ แตนงสมาธ
เพยง ๓๐ นาท เพราะมกงวงนอนทงเวลาเดนจงกรมและนงสมาธและหลบในสมาธ ท�าอะไรกไมมสต
ก�าหนดไมได อกทงขณะเดนจงกรมกคดฟงซานไปครงละนาน ๆ การเคลอนไหวรางกายในการท�า
กจกรรมตาง ๆ หรอทเรยกวา อรยาบถยอย ขาพเจากระลกรอาการนนๆ ไมได จงเลอกเองทจะเดนให
มากกวานง
ขาพเจาพยายามประคบประคองตวเองใหพอมสตดขน อยประมาณ ๑ สปดาห ความเหนอย
ลา จากการท�างานจงเรมเบาบาง ขาพเจาจงเรมเดนจงกรม ๑ ชวโมง นงสมาธ ๑ ชวโมง ได และอาการ
งวงนอนกบหลบในสมาธกนอยลง แตกยงก�าหนดสตไดนอยเพราะมความคดฟงซาน และมความเจบ
ปวดอนเปนทกขเวทนาทางกายอย
สอบอำรมณ
เมอขาพเจาปฏบตไดราว ๒ สปดาห กได
ไปสอบอารมณหรอสงอารมณกรรมฐานกบพระ
วปสสนาจารย โดยตองพบพระวปสสนาจารยวน
เวนวน ยกเวนวนพระและวนอาทตย
การสอบอารมณหรอส งอารมณ คอ
การบอกเลาวธการปฏบตของผปฏบตธรรม เชนวา
เดนจงกรมระยะทเทาไหร เดนจงกรมและนงสมาธ
นานกนาท และก�าหนดอรยาบถยอยไดบางหรอไม
และบอกถงความรสกหรอประสบการณทเกดจาก
การปฏบตใหพระวปสสนาจารยทราบ เพอทานจะ
ไดปรบแตงอนทรย ๕ หรอพละ ๕ อนไดแก ศรทธา
วรยะ สต สมาธและปญญา ของผปฏบตใหสมดล
กน การปฏบตจะไดเจรญกาวหนายงขน
ครงแรกๆ ของการไปสอบอารมณ ขาพเจา
ร สกตนเตนและตองเตรยมตวอย นานวาจะพด
อธบายวาอยางไรด มความกงวลใจวา จะผดหรอ
ถกประการใด ตอเมอไปหลายครง ประกอบกบ
การฟงธรรมบรรยายจากพระวปสสนาจารยทกคน
ท�าใหขาพเจาเรมเขาใจมากขนวา การสอบอารมณ
คอ การบอกเลาสภาพธรรมทรเหนจากการปฏบต
ตามความเปนจรงนนเอง
การปฏบตของขาพเจาในชวงแรก ๆ ได
เหนทกขทางกายและใจหลายอยาง แมจะนงนงๆ
เดนชาๆ กมทกขได ทงความตง เจบ ปวด เหนบ
เกรง จตใจดนรน กระสบกระสาย ไมอยากทน อยาก
จะหน เบอหนาย หงดหงดตวเอง ไมไดดงใจ ไมม
ความสงบรมเยน และไมสามารถวางอเบกขากบ
สภาพความทกขดงกลาวไดเลย
เมอพบพระวปสสนาจารย ข าพเจาก
49
รายงานไปตามความเปนจรง ซงในความคดของ
ขาพเจา คดวา สงทขาพเจามประสบการณ เปน
สงทไมดเลย แตพระวปสสนาจารยกลบบอกวา
ดแลว... ดตรงท... ถอวา ไดประเมนตนเองอย
ตลอดเวลาทเจรญสตอย ขอให “สตทนจต” กจะ
ท�าใหมองเหนขาศก (โลภ โกรธ หลง) ท�าใหไม
ประมาท และ “ตอง” ไมประมาท การมองเหน
ขาศก ยงดกวามองไมเหนอะไรเลย ตองตอสกบ
ขาศกทเหน คอ ตองฝนพากเพยรปฏบตไป ปฏบต
ไป เพอใหถงซงการเปลยนแปลงอตภาพ และเพอ
ตระหนกวา สงทเกดขนไมใชของของเรา เปนเพยง
สภาพธรรมทเกดขนและมความไมเทยงอยตลอด
เวลา ขาพเจารสกซาบซงในค�าสอนนอยางยง และ
ท�าใหมก�าลงใจในการปฏบตตอไป และเรยนรวา
สงทด บางครงกไมไดเรมตนจากสงทดเสมอไป
อาจเรมตนจากสงทไมดกได
เขำคอรสเขม ๒ ครง
ทวดนมการจดอบรมวปสสนากรรมฐาน
ปญจบชา บชาพระคณ ๕ ประการ คอ บชา
พระพทธ พระธรรม พระสงฆ บดามารดา และครบา
อาจารย ห รอ เร ยกส นๆ ว า คอร ส เข ม
ทเรยกวา คอรสเขม เพราะวา มก�าหนดระยะเวลา
๗ วน เปนการอบรมทเนนการเจรญสตอยางตอ
เนองตงแตตนนอนจนกระทงหลบไป ท�าใหมชวโมง
การปฏบตวปสสนากรรมฐานมากกวาตารางเวลา
ปกตของวดถง ๒ เทากวาๆ และเนนการก�าหนด
อรยาบถยอยอยางตอเนองดวย โดยมเวลาเรม
ปฏบตตงแตตสจนถงสทม กวาจะไดเขานอนกเกอบ
หาทมทกคน ผเขาปฏบตตองปดวาจา และเกบ
โทรศพทมอถอไวกบเจาหนาท
ขาพเจาเขาอบรมในหลกสตรนถง ๒ ครง
เพราะตองการศกษาและพาตวเองเขาสการปฏบต
ท เ ข ม ข น ภ า ย ใ ต ก า ร ค ว บ ค ม ด แ ล ข อ ง
พระวปสสนาจารย เมอจบการอบรมขาพเจาได
เรยนรเทคนควธการปฏบตเพมขนอกหลายอยาง
เชน
- การก�าหนดร อยางแยบคาย เปนตว
คดกรองสงด ๆ เขาสจต
- ตองมความเพยรแบบใหสตตามทน
ถาไมใช กเปนความเพยรแบบทะเยอทะยาน
มความอยาก มความเครยด ไมใชวปสสนา
กรรมฐาน
- คนเราเคยชนกบความโลภ โกรธ หลง
มานาน จนไมรวาเวลามนหายไปหรอไมมนน
เปนอยางไร กวาจะรและเขาใจกตองใชเวลา
เปนตน
ถอเนสชชก
ในวนสดทายของการเขาคอรสเขมทง ๒
ครง โยคนกปฏบตอยางขาพเจาและสหายธรรม
หลายคน ไดสมาทานถอเนสชชก คอ การปฏบต
ในอรยาบถยน เดน และนง ไมอยในอรยาบถนอน
ตลอดคน หากงวงนอนกจะไมเอนกายลงนอน จะ
เพยงแตนงหลบไดเทานน ขาพเจาและสหายธรรม
ทงหลายผานคนทปฏบตธรรมตลอดคน ไมไดนอน
มาได ดวยก�าลงของสต สมาธ และมปตหลอเลยง
จงไมมอาการออนเพลยหรองวงเหงาหาวนอนแต
อยางใดเลย วนรงขนพวกเรายงไดชวยกนเกบของ
และท�าความสะอาดสถานปฏบตธรรมดวยกน
เขำคอรสเขมเองอก ๒๑ วน
หลงจากขาพเจาอยปฏบตธรรมมาไดสอง
เดอนกวา ผานการปฏบตตามตารางเวลาปกต
ของวด และผานการเขาคอรสเขน ๒ คอรส และ
50
ประกอบกบข าพเจ าเป นเหมอนนกเรยนทน
อนโมทนาบญจากคณพอคณแม เพอน ๆ และญาต
ๆ ท�าใหขาพเจาเกดแรงศรทธาและตงใจปฏบตมาก
ยงขน ดวยเพราะเลงเหนถงคณคาของการปฏบต
และหาโอกาสมาไดยาก จงเขาคอรสเขมเองอก
๒๑ วนลาทเหลออย โดยพยายามเจรญสตอยาง
ตอเนอง พดนอย นอนนอย และก�าหนดอรยาบยอย
ใหมากยงขน ท�าใหสตมก�าลง เหนความตอเนอง
ของการเคลอนไหวเปนขณะ ๆ และเหนนามรปเกด
ดบไดมากยงขน ละเอยดขน จตใจสงบและท�า
สมาธไดงายขนผดกบแตกอนเขามาปฏบตใหม ๆ
นอกจากน ยงมความสขใจเกดขน แมจะ
ไมไดกลบบาน ไมไดพดคย ไมไดอานหนงสอ
ดหนง ฟงเพลง ชอปปง ทองเทยว ซงความสขทเกด
จากสงเหลานเปนอามสสข หมายถงความสขทเกด
จากรป รส กลน เสยง สมผส แตนามหศจรรยท
การเจรญสตก�าหนดไปเรอย ๆ อยางตอเนอง อย
กบกายใจทเปนปจจบนจะท�าใหขาพเจามความสข
อกแบบหนงได ความสขนน เรยกวา นรามสสข
คอ เปนความสขทไมองอามส เชน ความสขทเกด
จ า ก ก า ร ท� า บ ญ เ พ อ ช ว ย เ ห ล อ ส ว น ร ว ม
การสวดมนต การเจรญวปสสนากรรมฐาน เปน
ความสขทไมตองจายเงนซอ แตผดขนและเบงบาน
ในจตใจของเราเอง
สงดๆ ทเกดขนโดยไมคำดคด
การมาปฏบตธรรมครงน ขาพเจาไดพาคณพอและคณแมเขาปฏบตดวย เปนครงแรกทคณแม
อยวดปฏบตไดนานถงสองเดอนกวา และเปนครงแรกทคณพอยอมมาปฏบตธรรมเปนครงแรกในชวต
หลงจากทขาพเจาชวนทานมาตลอดชวตของขาพเจา จนทอแทใจไปหลายครงหลายหน การมาปฏบต
ธรรมครงนจงท�าใหขาพเจามความสขมาก ๆ ทไดท�าบญครงยงใหญ พาผมพระคณสงสดใหเขาปฏบต
วปสสนากรรมฐานได
51
คยกบหมอ
โรคไขหวดใหญหมอพม
สวสดคะชาวอาสภาสารทกทาน เนองจากชวงนเขาหนาหนาว (หรอรอนไมแนใจคะ)
พวกเราบางคนกจะมอาการ ไข ไอ เสมหะ เจบคอ น�ามกไหล ตามมาได อาการดงกลาวคออาการไขหวด
คออกเสบ แตไมรนแรง สวนใหญเชอทท�าใหเกดอาการดงกลาวเกดจากเชอไวรส โดยจะรกษาตามอาการ
หรอหากมจดเลอดออกทเพดานปาก ตอมทอนซลบวมแดง มหนอง กลนเจบ มกจะเกดจากเชอแบคทเรย
ซงตองใชยาปฏชวนะ และการรกษาตามอาการควบคกนไป ไมควรซอยาตามรานขายยาเอง ควรมารบ
การตรวจโดยแพทย เพอใหไดการวนจฉยทถกตองและการรกษาทเหมาะสม
คอลมนคยกบหมอครง น จะมาแนะน�าใหรจกกบโรคไขหวดใหญ ซงมกจะมอาการรนแรงกวา
ไขหวดทวไปทกลาวมาขางตน
โรคไขหวดใหญ (Influenza หรอ flu) หรอทเรยกงายๆวา “ฟล” เปนโรคทเกดจากการตด
เชอ
ไวรสอนฟลเอนซา เปนโรคตดตอทางทางเดนหายใจ ท�าใหมอาการดงตอไปน
๑. ไขสง บางครงสงมากถง ๓๙ - ๔๑ องศาเซลเซยส ดงนนควรซอปรอทตดบานไวนะคะ
๒. ปวดศรษะมาก ปวดรอบกระบอกตา
๓. ปวดกลามเนอ ปวดเมอยตามตว
๔. ออนเพลย เบออาหาร
๕. ไอแหง ๆ เจบคอ คดจมก
ซงเปนอาการทพบบอย แตอาการทอาจพบไดและเปนอาการรนแรงกวา
๑. หายใจเหนอย หอบ หายใจมเสยงหวด
52
๒. ไอรนแรง หนาวสน
๓. คลนไส ทองเสย
๔. มนงง ซม
๕. หวใจลมเหลว
ถามอาการดงกลาว ควรมาพบแพทยใหทนทวงท เนองจากปจจบนมยาตานไวรสไขหวดใหญ
ซงหากไดรบยาดงกลาว ภายใน ๔๘ ชวโมงหรอ ๒ วนหลงมอาการ อาการจะดขนเรวกวาผทไมไดรบยา
หรอรบยาชากวาเวลาดงกลาว ถงแมจะไมไดรบยากสามารถหายจากไขหวดใหญไดเอง แตจะใชเวลานาน
เปนสปดาหคะ
นอกจากอาการทางทางเดนหายใจแลว ไขหวดใหญยงกอใหเกดโรคแทรกซอนได มทงชนดไม
รนแรงและชนดรนแรง
๑. ชนดไมรนแรง เชน การอกเสบของหชนกลาง (หตดเชอ, หน�าหนวก) และของไซนส
(ไซนสอกเสบ)
๒. ชนดรนแรง ซงมโอกาสเกดสงในบคคลกลมเสยง อาจเปนสาเหตใหเสยชวตได เชน
53
- ปอดบวม
- ผปวยโรคหด จะมอาการรนแรงขน
- กลามเนอหวใจอกเสบ และ/หรอ เยอหมหวใจอกเสบ
- สมองอกเสบ และ/หรอ เยอหมสมองอกเสบ เกดอมพาต ชก แขน/ขาออนแรง และโคมา
วธปองกนการตดเชอไขหวดใหญ
๑. รกษาสขอนามยพนฐาน พกผอนใหมากๆ กนอาหารมประโยชนใหครบหาหมทกวน โดยเพม
ผก/ผลไมมากๆ
๒. ลางมอใหสะอาดบอยๆและทกครงกอนกนอาหารและหลงเขาหองน�า
๓. หลกเลยงการคลกคลสมผสผปวย หลกเลยงการไปในทแออด
๔. รกษาความสะอาดของใชสวนตว เชน ไมใชชอน แกวน�า รวมกบบคคลอน
๕. ไมใชมอไมสะอาดขยตา ลางมอกอนเมอจะสมผสดวงตา
๖. รจกใชหนากากอนามย
๗. เมอเปนกลมเสยงหรอตองดแลผปวย ควรปรกษาแพทยขอรบวคซนปองกนโรคไขหวดใหญ
ปจจบนมวคซนไขหวดใหญ ซงไมไดปองกนไมใหเปนไขหวดใหญรอยเปอรเซนต แตหากตด
เชอไขหวดใหญ อาการจะรนแรงนอยกวาผทไมเคยไดรบวคซนเลย วคซนชนดนตองเสยเงนเอง แพทย
จงแนะน�าใหฉดในเฉพาะกลมเสยง ไดแก ผปวยโรคเรอรง ๗ โรค ทกกลมอาย คอ โรคปอดอดกนเรอรง
โรคหด โรคหวใจ โรคหลอดเลอดสมอง โรคไตวาย โรคเบาหวาน และโรคมะเรงทไดรบยาเคมบ�าบด
ผทมอายมากกวา ๖๕ ป เดกอาย ๖ เดอน ถง ๒ ป สตรตงครรภทมอายมากกวา ๔ เดอน และบคลากร
ทางการแพทย
แหลงอางอง : คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด มหาวทยาลยมหดล
ทมา http://www.haamor.com/th/ไขหวดใหญ
54
ปกณณกธรรม
ทกสงทกอยางอยทใจส.มณ
ปกตใจของคนเรานน ใส สะอาด บรสทธ แตมาขนมวเศราหมองไปในบางคราว เพราะอ�านาจ
ของสงทเขามาครอบง�า สงนนเรยกวา กเลส อนไดแก โลภะ โทสะ โมหะ เปนตน เมอใดใจของเรา
ถกโลภะครอบง�าหรอมโลภะเกดขนในใจ เมอนนใจกจะคดแตเรองอยากได อยากม คดแตจะใหได คด
แตจะไมใหเสย หรอเมอถกโทสะครอบง�า เมอนนกคดแตจะท�ารายดวยอาฆาตพยาบาทท�าใหเกดอาการ
ไมพอใจ ท�าใหเกดความโกรธเปนตน ทานเปรยบไวเหมอนกบน�า ซงมปกตใสสะอาด แตมาขนมว
ไปเพราะสงทเจอปนลงไป คอ ถาเจอสแดงลงไป น�านนกจะกลายเปนน�าแดง ถาเจอสเหลองลงไป
น�านนกจะกลายเปนน�าสเหลอง ทง ๆ ทน�านนไมใชน�าแดงหรอน�าเหลอง แตกลายเปนน�าสนนๆ ไป
กเพราะอ�านาจของสทเจอลงไปฉนใด ใจของคนเรากเปนเชนนน ปกตกใสสะอาด แตมากลายเปนใจ
ทอยากได ใจทโกรธ ใจทหลง เปนตน กเพราะอ�านาจของกเลสทเกดขนในใจนนเอง
ใจมนษยเปนทรวมสขรวมทกขทงปวง เมอใจมสขหรอมทกข กายกจะพลอยทกขไปดวย การ
ควบคมดแลใจใหเปนอสระไมใหเปนทาสของกเลสเปนเรองจ�าเปน เปนการปองกนมใหคนเราท�าผด
พดผดในขนตน ทส�าคญ คอ จะไมใหคนเรามทกข คนทประกอบกรรมท�าผดตาง ๆ กเพราะเขาปลอย
ใจใหไหลไปตามกระแสของกเลสตาง ๆ นนเอง ควรจะสรางเขอนกนกระแสกเลสไวทใจและดแลเขอน
ไวใหด กระแสกเลสกจะซมซบหรอไหลผานใจเขามากอทกขใหไมไดเลย
55
ขอคดค�าคม
เรอง “หงสกบพญาแรง” หงส เปนนกชนดหนงทถอก�าเนดเกดมามชาตตระกลสง ขนสขาว เวลาบนกสงางาม
ผาเผยมกลนตวหอมฟง ขณะยางกาวเดนกดสงางามนาดเปนอยางยง อาหารของหงสก
คอ นม
พญาแรง เปนนกเชนเดยวกบหงส แตแตกตางกน คอ แรงนน มกลนตว
เหมนสาบจงเปนทรงเกยจของบรรดาสตวทงหลาย รวมไปถงพวกมนษยดวย
ส�าหรบอาหารของแรงนน คอซากสตวทเนาเหมนทตายแลวเทานน
ทานตลลทาสจงไดกลาวไววา
“ในโลกของเรานนมสงเลวสงดควบคมอยเปนหนาทเราจะตองเลอกไวคนดยอมรจกเลอกสงทดคนเลวมกจะเลอกสงทเลว
ประดจพญาหงสรจกเลอกดมนมและพญาแรงพอใจทกนซากศพเนาเหมนนน
เปนอาหารดวยประการฉะนแล”
56
กจกรรมของวดในป ๒๕๕๙ ถง ๒๕๖๐๒๕๕๙๑ - ๑๑ ธ.ค. จารกบญ จารกธรรม อนเดย-เนปาล
๕ ธ.ค. วนเฉลมพระชนมพรรษา พระบาทสมเดจพระเจาอยหว (วนพอแหงชาต)
๑๕ - ๒๕ ธ.ค. นสต มจร มาปฏบตธรรม ทงหมด ๕๗ รป/ทาน
๒๒ - ๒๙ ธ.ค คอรสปญจปฏบตบชา
๒๗ ธ.ค ๕๙- ๒ ม.ค ๖๐
ปฏบตธรรมสงทายปเกา ตอนรบปใหม
๒๕๖๐๑ ม.ค. ท�าบญตกบาตรวนขนปใหม
๑๑ ก.พ. ปฏบตธรรมวนมาฆบชา
๑๗-๒๘ ก.พ. จารกธรรม อนเดย-เนปาล
๑๓ - ๑๖ ม.ย เทศกาลสงกรานต
๑๐ พ.ค. วนวสาขบชา ผาปาสามคคสมทบทนสรางอโบสถ
๘ ก.ค. วนอาสาฬหบชา
๙ ก.ค. วนเขาพรรษา
๔ ต.ค. วนปวารณาออกพรรษา
๕ ต.ค. ๖๐ ตกบาตรเทโวโรหณะ
๘ ต.ค. ๖๐ กฐนสามคค สมทบทนสรางอโบสถ
๒๒ - ๒๙ ต.ค. ปฏบตธรรมเปนอาจรยบชา พระครภาวนาวราลงการ ว.(สมศกด โสรโท)
๒๙ ต.ค. มทตาสกการะแดพระครภาวนาวราลงการ ว. (สมศกด โสรโท)
๔ - ๑๔ พ.ย. ปฏบตธรรมทพทธคยา ประเทศอนเดย
๒๔ พ.ย. ท�าบญเนองในวาระครบรอบวนละสงขารพระอาจารย ดร.ภททนตะ อาสภมหาเถระ
ธมมาจรยะ อคคมหากมมฏฐานจรยะ (หลวงพอใหญ)
๒ - ๑๒ ธ.ค. จารกบญ จารกธรรม อนเดย-เนปาล
๓๐ ธ.ค. ๖๐- ๒ ม.ค. ๖๑
ปฏบตธรรมสงทายปเกา ตอนรบปใหม
หมายเหต: ทกวนท ๒๒ - ๒๙ ของเดอน คอรสปญจปฏบตบชา
57
การสนบสนนกจกรรมของวด
ญาตโยมและผมจตศรทธาทไมสะดวกเดนทางมาทวดภททนตะอาสภารามดวยตนเอง สามารถ
บรจาคปจจยชวยเหลอคาใชจายและสนบสนนกจการตาง ๆ ภายในวด โดยทางวดมบญชทสามารถรบ
ปจจยสนบสนนผานธนาคาร ดงตอไปน
กองทนกลาง (มสองบญช)เพอเปนคาใชจายทวไป เชน คาบ�ารงยานพาหนะ
คาน�ามน คาน�า-ไฟฟา คาใชจายเบดเตลด และใชเบกจายสมทบบญชอนๆทกประเภท
๑. ธ.กสกรไทย สาขาบานบง บญชออมทรพย เลข
ท 117-2-64875-0 ชอบญช วดภททนตะอาสภา
ราม
๒. ธ.กรงไทย สาขาบานบง บญชออมทรพย เลข
ท 210-0-39552-1 ชอบญช วดภททนตะอาสภา
ราม (กองทนกลาง)
กองทนภตตาหาร (มสองบญช)เพอเปนคาภตตาหารส�าหรบพระภกษสามเณรในยามจ�าเปน
และเปนคาอาหารส�าหรบโยคบคคลผมาอยปฏบตธรรมกรรมฐานในวด
๑. ธ.กสกรไทย สาขาบานบง บญชออมทรพย เลข
ท 117-2-64876-9 ชอบญช วดภททนตะอาสภา
ราม
๒. ธ.กรงไทย สาขาบานบง บญชออมทรพย
เลขท 210-0-39554-8 ชอบญช วดภททนตะอา
สภาราม (กองทนภตตาหาร)
กองทนทดนเพอเปนคาใชจายในการซอทดน
ธ.กรงเทพ สาขาบานบง บญชฝากประจ�า ๖ เดอน
เลขท 353-216894-9 ชอบญช วดภททนตะอาสภาราม
กองทนอโบสถ (มสองบญช)เพอเปนคาใชจายในการพฒนาและงานทเกยวเนองกบอโบสถของวด
๑. ธ.กสกรไทย สาขาบานบง บญชออมทรพย
เลขท 117-2-64886-6 ชอบญช วดภททนตะอา
สภาราม
๒. ธ.กรงไทย สาขาบานบง บญชออมทรพย
เลขท 210-0-39551-3 ชอบญช วดภททนตะอา
สภาราม (อโบสถ)
58
กองทนอาสภาคารเพอเปนคาใชจายในการบ�ารงรกษาอาคาร ศาสนยสสา (ทตงรปปนหลวงพอใหญฯ)
ธ.กสกรไทย สาขาบานบง บญชออมทรพย เลขท 117-2-23760-4 ชอบญช ภททนตะอาสภาคาร
กองทนกอสรางเพอเปนคาใชจายในการกอสรางอาคารถาวรวตถ รวมทงซอมแซมอาคารสถานทซงช�ารดเสยหาย
ธ.กสกรไทย สาขาบานบง บญชออมทรพย เลขท 117-2-64877-7
ชอบญช วดภททนตะอาสภาราม
กองทนสงฆอาพาธเพอเปนคาวสดอปกรณ เวชภณฑ และคาตรวจรกษาโรค
ในคราวจ�าเปนส�าหรบพระภกษสามเณรและผปฏบตธรรม
ธ.กสกรไทย สาขาบานบง บญชออมทรพย เลขท 117-2-64878-5
ชอบญช วดภททนตะอาสภาราม
กองทนเผยแผเพอเปนคาใชจายในการจดเผยแผธรรมะ เชน คาพมพ คาจดท�าหนงสอ
และคาเครองมอวสดอปกรณอเลกทรอนกสทจ�าเปน
ธ.กสกรไทย สาขาบานบง บญชออมทรพย เลขท 117-2-64885-8
ชอบญช วดภททนตะอาสภาราม
หากญาตโยมผบรจาคทานใด ประสงคใหทางวดออกใบอนโมทนาบตรให ทานสามารถสงหลก
ฐานการโอนเงนทางจดหมายหรอโทรสารมาทวดภททนตะอาสภาราม ทางวดจะออกใบอนโมทนาบตร
และจดสงใหตามทอยททานผมจตศรทธาไดแจงมาเมอทางวดไดตรวจสอบยอดเงนบรจาคประจ�าเดอน
แลว
วดภททนตะอาสภาราม๑๑๘/๑ หม ๑ บานหนองปรอ ต�าบลหนองไผแกว อ�าเภอบานบง จงหวดชลบร ๒๐๒๒๐
พกด GPS: ๑๓.๒๓๕๙๖๖๐, ๑๐๑.๒๐๙๕๙๐๐
โทรศพท: ๐๓๘-๑๖๐๕๐๙ มอถอ: ๐๘๖-๘๑๙-๘๓๕๘
อเมล: [email protected] เฟสบค: www.facebook.com/bhaddantaasabha
เวบไซต: www.watbhaddanta.com
ขอเชญผมจตศรทธารวมทอดผาปาสามคคเพอสบทบทนสรางหลงคาอโบสถวดภททนตะอาสภาราม
จำนวน ๑,๕๐๐ กอง กองละ ๒,๙๙๙ บาท ซงงานกอสรางหลงคาอโบสถทกำลงจะดำเนนงาน มรายละเอยดดงน - งานสถาปตย ประกอบดวยงานปนครอบสนหลงคา งานปนปนปกนกหลงหนาบน งานรดควบวเชงชาย และปกนกใตเชงชาย รวม ๒,๒๐๐,๐๐๐ บาท - งานมงหลงคาอโบสถดวยกระเบอง Excella จำนวน ๒,๐๐๐,๐๐๐ บาท จงขอเชญชวนทกทานรวมกศลในครงน โดยจดทอดผาปาสามคค ในวนวสาขบชา วนท ๑๐ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๕๙ เวลา ๑๐.๓๐ น. สามารถตดตอรวมบญไดท สำนกงานวดภททนตะอาภาราม หรอโอนเงนเขาบญชวดภททนตะอาสภาม (กองทนอโบสถ)
ธนาคารกรงไทย สาขาบานบง บญชออมทรพย เลขท 210-0-39551-3
ธนาคารกสกรไทย สาขาบานบง บญชออมทรพย เลขท 117-2-64886-6
โทรศพท: 038-160509 มอถอ: 086-819-8358อเมล: [email protected]
