Ξεκινώντας την εφαρµογή τουwaste-prevention.gr/waste/wp-content/uploads/2015/11/2004_EMAS... · Thomas Knowland (Leeds), Mara Zeltina, Dace Liepniece (Liepaja),

Εµπειρίες πόλεων 16 κρατών µελών της ΕΕ

(περιλαµβανοµένων 8 νέων κρατών µελών)

Οδηγός για τηνεφαρµογή του EMAS

σε δήµους τηςΕυρωπαϊκής Ένωσης

Ξεκινώντας τηνεφαρµογή του EMAS

Πρόγραµµα EMAS PeerReview for Cities

2004

Οδηγός για την εφαρµογή του EMAS 2

Ευχαριστίες

Οι Οδηγοί Εφαρµογής του EMAS και Αλληλαξιολόγησης EMAS εκπονήθηκαν απότην οµάδα του προγράµµατος EMAS Peer Review for Cities, υπό την ηγεσία τηςεπιτροπής περιβάλλοντος της Ένωσης Πόλεων της Βαλτικής, του δικτύουEurocities, του Πανεπιστηµίου ∆υτικής Αγγλίας και του ∆ήµου του Newcastle. Οιοδηγοί δοκιµάστηκαν στην πράξη και αξιολογήθηκαν από όλες τις πόλεις εταίρους.

Οφείλουµε πολλές ευχαριστίες στον κυρίως αρµόδιο για την εκπόνηση τωνοδηγών εταίρο, δηλαδή στο Πανεπιστήµιο ∆υτικής Αγγλίας, και στον MarkWebster, που ηγήθηκε της πρωτοβουλίας. Θα θέλαµε επίσης να ευχαριστήσουµεγια τη συνεισφορά τους τούς: Allen Creedy (∆ήµος του Newcastle), TeaNõmmann, Mikko Jokinen και Risto Veivo (Ένωση Πόλεων της Βαλτικής),Massimiliano Rumignani (δίκτυο Eurocities) και David Ludlow (Πανεπιστήµιο∆υτικής Αγγλίας).

Ιδιαίτερες ευχαριστίες οφείλουµε στην Lynne Walker από το Newcastle για τηµεγάλη συµβολή της στη διαδικασία ανάπτυξης. Είµαστε ευγνώµονες για τηνπολύτιµη ανατροφοδότηση από: Mireia Abril I Janer, Txema Castiella i Viu(Barcelona), Steve Ransom (Bristol), Hans-Wilhelm Hentze, Ralf-Dietmar Wilke(Düsseldorf), Monika Piotrowska-Szypryt (Gdansk), Christina Ramberg, MarthaSandoval-Peterson (Gothenburg), Solvita Lurina (Jelgava), Susan Williams,Thomas Knowland (Leeds), Mara Zeltina, Dace Liepniece (Liepaja), Zita Tverkute,Danguole Jangauskiene (Panevezys), Fernando Almeida, Luis Mamede (Porto),Dagmara Koziolek, Andreas Neupert (Rostock), Leta Rinkeviciene, AudroneJaugelaviciene (Siauliai), Agnieszka Wilczynska, Elzbieta Turowiecka (Sopot),Tiina Vilberg, Madis Kõrvits, Tarmo Pauklin (Tallinn), Riho Karjus (Viljandi),Marisol Vordou (Athens).

Ευχαριστούµε επίσης τους συµβούλους προγράµµατος: Anne Randmer/HannaTalving (EmiEco), Inga Belmane (LPPC-Latvian Pollution Prevention Center),Vaiva Ramanauskiene/Audrone Alijosiute ECAT-Lithuania), Robert Pochyluk,Jaroslaw Szymanski (EkoTrek), για τη βοήθεια που παρείχαν σε συµµετέχουσεςπόλεις στα νέα κράτη µέλη καθώς και για το συντονισµό της µετάφρασης τωνοδηγών στην εσθονική, τη λεττονική, τη λιθουανική και την πολωνική γλώσσα. Γιατο συντονισµό της µετάφρασης στη γερµανική, την ελληνική, την πορτογαλική,την ισπανική και τη σουηδική γλώσσα οφείλουµε να ευχαριστήσουµε την εταιρείαClaudio Chiavetta Traductions.

Είµαστε ευγνώµονες στους συγχρηµατοδότες: στη Γ∆ Περιβάλλοντος τηςΕυρωπαϊκής Επιτροπής και στο Υπουργείο Περιβάλλοντος της Φινλανδίας, χάρηστην οικονοµική συνεισφορά των οποίων πραγµατοποιήθηκε το πρόγραµµα καιπαρήχθησαν τα αποτελέσµατά του, συµπεριλαµβανοµένων των οδηγών.

Τα περιεχόµενα αυτής της δηµοσίευσης δεν αντικατοπτρίζουν τις επίσηµες θέσειςτης Ευρωπαϊκής Επιτροπής αλλά περιέχουν τις απόψεις της οµάδας τουπρογράµµατος.

© Ένωση Πόλεων της Βαλτικής, πρόγραµµα EMAS Peer Review for Cities, 2004

Επιτρέπεται η αναπαραγωγή, µε εξαίρεση την εµπορική χρήση, µε την προϋπόθεσητης αναφοράς της πηγής.

Co-funders: The project was co-funded by the European Commission DG Environmentunder the European Community framework for co-operation to promote sustainable urbandevelopment. The project was also co-funded by the Finnish Ministry of Environmentunder framework for co-operation in neighbouring areas.


Περιεχόµενα

Ευχαριστίες ...........................................................................2

1. Σκοπός του οδηγού ........................................................5Περιεχόµενο και δοµή του οδηγού............................................................ 5

Σε τι διαφέρει ο συγκεκριµένος οδηγός από άλλους; ................................... 6

Γιατί ο οδηγός δεν πραγµατεύεται όλα τα στάδια της διαδικασίας; .................. 6

Κάθε δήµος της Ευρώπης είναι διαφορετικός .............................................. 6

Σε ποιους απευθύνεται ο οδηγός .............................................................. 7

Χρήση του οδηγού ................................................................................ 7

2. Ιστορικό του προγράµµατος EMAS Peer Review for Cities9

3. Τα επτά «τεκµηριωµένα» στάδια του EMAS...................11Επισκόπηση................................................................................................ 11

Πολιτική .................................................................................................... 11

Πρόγραµµα ................................................................................................ 11

Σύστηµα διαχείρισης.................................................................................... 12

Εσωτερικός έλεγχος..................................................................................... 12

∆ήλωση ..................................................................................................... 12

Επαλήθευση ............................................................................................... 12

4. Ορισµένα βασικά στοιχεία – Κατανόηση τηςπραγµατικότητας .................................................................13Εισαγωγή........................................................................................... 13

Να είστε προετοιµασµένοι ..................................................................... 13

Γιατί επιθυµείτε την εφαρµογή ενός συστήµατος περιβαλλοντικής διαχείρισης;13

Βεβαιωθείτε ότι κατανοείτε απόλυτα όλα όσα απαιτούνται........................... 13

Επισκεφθείτε άλλους δήµους για να αξιοποιήσετε την πείρα τους ................. 14

Πλήρης πολιτική, διοικητική και οικονοµική δέσµευση................................ 14

Ορίστε υπεύθυνο για την εφαρµογή του EMAS ......................................... 14

Οι προσδοκίες σας να είναι ρεαλιστικές ................................................... 15

Χρήση συµβούλων .............................................................................. 15

5. Τα πρώτα βήµατα: βάλτε τα πράγµατα σε σειρά! ............17Εισαγωγή........................................................................................... 17

Τα οφέλη του EMAS – Προώθηση της ιδέας ............................................. 17

Ενθάρρυνση της συµµετοχής όλων......................................................... 18

Έµφαση στους ανθρώπους, όχι στις διαδικασίες ........................................ 18

Συγκρότηση οµάδας εργασίας/συντονισµού για το EMAS (Έντυπο 1)............ 18

Στρατηγική εφαρµογής του EMAS .......................................................... 19

6. Η περιβαλλοντική επισκόπηση βήµα-βήµα ....................20Εισαγωγή........................................................................................... 20

Προετοιµασία.............................................................................................. 20

Οργανόγραµµα ........................................................................................... 20


Πραγµατοποίηση επαφών ............................................................................. 20

∆οµή των συνεντεύξεων .............................................................................. 21

Ολοκλήρωση της επισκόπησης και συµπλήρωση των εντύπων ........................... 21

∆ραστηριότητες µε άµεσες περιβαλλοντικές πτυχές (Έντυπο 2) ................... 22

∆ραστηριότητες µε έµµεσες περιβαλλοντικές πτυχές (Έντυπο 3).................. 23

Σηµαντικές άµεσες περιβαλλοντικές πτυχές (Έντυπο 4).............................. 24

Σηµαντικές έµµεσες περιβαλλοντικές πτυχές (Έντυπο 5) ............................ 28

Εκτίµηση της συνολικής σηµασίας των περιβαλλοντικών πτυχών (Έντυπο 6) . 31

7. Αρχείο νοµοθεσίας (Έντυπο 7) .....................................34Εντοπισµός της νοµοθεσίας ................................................................... 34

∆ηµιουργία αρχείου νοµοθεσίας ............................................................. 34

8. Εκπόνηση περιβαλλοντικής πολιτικής............................37Εισαγωγή........................................................................................... 37

Προγραµµατισµός εκπόνησης της περιβαλλοντικής πολιτικής µε την οµάδαεργασίας............................................................................................ 37

Υφιστάµενοι περιβαλλοντικοί στόχοι, προβληµατισµοί και δράσεις (Έντυπο 8) 38

Προσχέδιο περιβαλλοντικής πολιτικής (Έντυπο 9) ..................................... 38

Εκπλήρωση των απαιτήσεων του EMAS (Έντυπο 10) ................................. 40

∆ιαβούλευση (Έντυπο 11) .................................................................... 40

Τελικό έγγραφο πολιτικής (Έντυπο 12) ................................................... 41

Μηχανισµοί διάδοσης (Έντυπο 13) ......................................................... 41

Μηχανισµοί αναθεώρησης πολιτικής (Έντυπο 14)...................................... 42

9. Ανάπτυξη περιβαλλοντικού προγράµµατος (Έντυπο 15) 43Εισαγωγή........................................................................................... 43

Σκοπός του περιβαλλοντικού προγράµµατος ............................................ 43

Ανάπτυξη περιβαλλοντικής πολιτικής ...................................................... 44

10. Ανάπτυξη συστήµατος περιβαλλοντικής διαχείρισης ......48Εισαγωγή........................................................................................... 48

Τι είναι το σύστηµα περιβαλλοντικής διαχείρισης;...................................... 49

Ενσωµάτωση του EMAS στα υφιστάµενα συστήµατα διαχείρισης .................. 49

Εφαρµογή και λειτουργία...................................................................... 51

Έλεγχος και διορθωτική δράση .............................................................. 56

Ανασκόπηση από τη διοίκηση ................................................................ 58

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ A – Έντυπα προς συµπλήρωση.........................60

Παράρτηµα B – παραδείγµατα συµπληρωµένων εγγράφων ...76

Παράρτηµα Γ – Παράδειγµα οργανογράµµατος .....................95

Appendix D - Definition of Terms.........................................96


1. Σκοπός του οδηγού

Σκοπός του ανά χείρας εγγράφου είναι να καθοδηγήσει τους ενδιαφερόµενουςκατά τα πρώτα στάδια εφαρµογής του κοινοτικού συστήµατος οικολογικήςδιαχείρισης και οικολογικού ελέγχου (EMAS). Η πείρα που αποκόµισαν οι πόλειςπου συµµετέχουν στο πρόγραµµα βάσει της οποίας εκπονήθηκε ο παρόν οδηγόςδείχνει ότι η αρχή είναι συχνά το πιο δύσκολο κοµµάτι της διαδικασίας. Ορισµένεςαπό τις δυσκολίες που προέκυψαν ήταν οι εξής:

• να πειστούν οι δηµοτικές παρατάξεις και η διοίκηση για την αξία τηςδιαδικασίας

• να αρχίσει να γίνεται αντιληπτό πώς οι δραστηριότητες κάθε οργανισµούεπηρεάζουν το περιβάλλον

• η ενηµέρωση σχετικά µε όσα γίνονται ήδη

• η διατήρηση της δυναµικής και της στήριξης της διοίκησης και τωνδηµοτικών παρατάξεων

• η διαίρεση της διαδικασίας EMAS σε διαχειρίσιµα στάδια

• να γίνει κατανοητό τι ακριβώς είναι ένα σύστηµα διαχείρισης

Ο παρών οδηγός βοηθά του δήµους να ξεκινήσουν τη διαδικασία εφαρµογής τουEMAS. Οι οδηγίες και τα έντυπα που περιέχονται στο παρόν έγγραφο µπορούν καιπρέπει να προσαρµόζονται στις ιδιαίτερες συνθήκες κάθε οργανισµού. Καθώς θαεξελίσσεται η διαδικασία εφαρµογής του EMAS σε έναν δήµο οι ικανότητες τωναρµοδίων θα βελτιώνονται σηµαντικά, όπως και η αυτοπεποίθηση για τη δοκιµήνέων προσεγγίσεων. Ο παρών οδηγός µπορεί να αποτελέσει τον βασικό κορµό τηςδιαδικασίας αλλά πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι η περίπτωση κάθε δήµου είναιµοναδική και ότι απαιτείται ειδική µεθοδολογία.

Ο παρόν οδηγός συντάχθηκε για την παροχή καθοδήγησης σε οργανισµούς πουβρίσκονται στα πρώτα στάδια εφαρµογής του EMAS. Ωστόσο, µπορεί επίσης ναχρησιµοποιηθεί γενικότερα για την έναρξη της διαδικασίας περιβαλλοντικήςδιαχείρισης και δεν αφορά αποκλειστικά το EMAS. Οι οργανισµοί µπορούν ναχρησιµοποιήσουν τον παρόντα οδηγό για να ξεκινήσουν τη διαδικασίαπεριβαλλοντικής διαχείρισης και να καταλήξουν µελλοντικά στο σύστηµα που θαεφαρµόσουν. Εάν δηλαδή επιθυµούν να εφαρµόσουν κάποιο πιστοποιήσιµοσύστηµα ίσως είναι σκόπιµο να εφαρµόσουν το δικό τους σύστηµα µε βάση τηνκαθοδήγηση που παρέχεται στον παρόντα οδηγό.

Περιεχόµενο και δοµή του οδηγού

Η πείρα που αποκόµισαν οι πόλεις δείχνει ότι εφόσον ξεκινήσει η διαδικασία καιαποκτηθεί η απαιτούµενη δυναµική η υπόλοιπη διαδικασία γίνεται περισσότεροκατανοητή και ευκολότερα διαχειρίσιµη. Στο πρώτο µέρος του οδηγούπαρατίθενται ορισµένα από τα θεµελιώδη στοιχεία που πρέπει να προϋπάρχουντης έναρξης της διαδικασίας EMAS, και στη συνέχεια παρατίθενται τα πρώταβήµατα που πρέπει να γίνουν προτού ξεκινήσει το ουσιαστικό κοµµάτι τωνεργασιών.

Το παρόν έγγραφο παρέχει καθοδήγηση στα εξής στάδια:

• Ρεαλιστική προσέγγιση του EMAS

• Πρώτα βήµατα• Συγκρότηση οµάδας• Περιβαλλοντική επισκόπηση


• Περιβαλλοντική πολιτική• Περιβαλλοντικό πρόγραµµα

• Εισαγωγή στο αρχείο νοµοθεσίας• Εισαγωγή στο σύστηµα περιβαλλοντικής διαχείρισης

Σε τι διαφέρει ο συγκεκριµένος οδηγός από άλλους;

Ο οδηγός αυτός δεν είναι το πρώτο έγγραφο που αναφέρεται στην εφαρµογήσυστήµατος περιβαλλοντικής διαχείρισης ή EMAS από την τοπική αυτοδιοίκηση.Παρόµοιοι οδηγοί έχουν εκπονηθεί στο πλαίσιο και άλλων σχεδίων πουχρηµατοδοτούνται από την ΕΕ. Ο ανά χείρας οδηγός αποτελεί πολύτιµη προσθήκηστις ήδη υπάρχουσες πηγές πληροφόρησης και καθοδήγησης. Αυτό που καθιστά τοσυγκεκριµένο οδηγό ιδιαίτερα χρήσιµο είναι το γεγονός ότι επικεντρώνεται στηδιαδικασία της συµµετοχής του προσωπικού και των λοιπών ενδιαφεροµένωνµερών. Ήδη υπάρχουν αρκετοί οδηγοί που περιγράφουν τι πρέπει να κάνετε. Οσυγκεκριµένος οδηγός επιχειρεί να περιγράψει πώς να το κάνετε.

Μέσω του οδηγού αυτού επιχειρείται να απλοποιηθούν όσο το δυνατόνπερισσότερο τα πρώτα στάδια του EMAS. Ωστόσο, πρέπει να γίνει κατανοητό ότι ηεν λόγω έκδοση προϋποθέτει την ύπαρξη ορισµένων γνώσεων και εµπειρίαςσχετικά µε την περιβαλλοντική διαχείριση. Μια από τις βασικές συστάσεις πουδιατυπώνονται στο παρόν έγγραφο προς τους δήµους είναι να ορίσουν κάποιονυπεύθυνο για το συντονισµό ή τη διαχείριση του EMAS. Τα άτοµα αυτά αναµένεταινα διαθέτουν επαρκείς γνώσεις σε θέµατα περιβαλλοντικής διαχείρισης, ενδέχεταιόµως να µην είναι ειδικοί σε θέµατα τοπικής αυτοδιοίκησης.

Στο ανά χείρας έγγραφο παρέχεται µια εναλλακτική ταξινόµηση των ΈµµεσωνΠεριβαλλοντικών Πτυχών καθώς οι δήµοι έκριναν ότι η τρέχουσα ταξινόµησηβάσει του κανονισµού για το EMAS είναι δύσκολο να ερµηνευθεί και νασυσχετισθεί µε τις δραστηριότητές τους. Η προτεινόµενη εναλλακτική ταξινόµησηαρµόζει περισσότερο σε δήµους και αναµένεται να αναπτυχθεί περαιτέρω. Για τολόγο αυτό, το παρόν έγγραφο επικεντρώνεται σε τοµείς που είναι περισσότεροσυναφείς µε την τοπική αυτοδιοίκηση.

Γιατί ο οδηγός δεν πραγµατεύεται όλα τα στάδια τηςδιαδικασίας;

Στην ενότητα 3 του παρόντος οδηγού παρατίθενται τα 7 κύρια στάδια για τηνεπίτευξη του EMAS. Για την ολοκλήρωση της διαδικασίας εφαρµογής του EMASαπαιτούνται ενδεχοµένως αρκετοί µήνες. Εάν επιχειρείτε να εφαρµόσετε το EMASσε ολόκληρο τον δήµο σας ο χρόνος που θα απαιτηθεί υπερβαίνει κατά πολύ τοένα έτος. Να είστε βέβαιοι ότι καθώς θα ακολουθείτε τη διαδικασία θα γίνεστεολοένα ικανότεροι στην ανάπτυξη και την εφαρµογή του EMAS. Για το λόγο αυτό,ο ανά χείρας οδηγός επικεντρώνεται στο να σας βοηθήσει να ξεκινήσετε σωστάώστε να έχετε τις καλύτερες δυνατές πιθανότητες επιτυχίας.

Κάθε δήµος της Ευρώπης είναι διαφορετικός

Κάθε δήµος της Ευρώπης διαφέρει από τους υπόλοιπους ως προς τις πολιτικέςδιαδικασίες, τις ευθύνες και τις διοικητικές πρακτικές. Τα πρώτα στάδια του EMASέχουν γενικό χαρακτήρα, ωστόσο, µε το που ξεκινά η διαµόρφωση τουσυστήµατος διαχείρισης οι κατευθύνσεις που παρέχει ο οδηγός διαφοροποιούνταιανάλογα µε τη δοµή και την οργάνωση του κάθε δήµου. Μετά την


πραγµατοποίηση των πρώτων αυτών βηµάτων θα διαθέτετε επαρκή εµπειρία καιγνώσεις για να ολοκληρώσετε τη διαδικασία.

Σε ποιους απευθύνεται ο οδηγός

Προτού ξεκινήσει ένας δήµος τη διαδικασία εφαρµογής του EMAS κρίνεται σκόπιµονα προχωρήσει στην πρόσληψη ενός ατόµου που θα αναλάβει την εφαρµογή του.Η πείρα που αποκτήθηκε από τις πόλεις που συµµετέχουν στο πρόγραµµα «EMASpeer Review for Cities» και από ένα σχέδιο που προηγήθηκε (Euro-EMAS) δείχνειότι οι δήµοι που έχουν ορίσει κάποιο πρόσωπο ειδικά για την εφαρµογή του EMASεπιτυγχάνουν ευκολότερα συγκριτικά µε όσους δεν το έχουν πράξει. Το EMAS δενµπορεί να αντιµετωπίζεται επιπόλαια· πρόκειται για ένα µεγάλο εγχείρηµα πουαπαιτεί σηµαντικό χρόνο και προσήλωση. Η διατήρηση της δυναµικής καθ' όλη τηνπερίοδο εφαρµογής του EMAS είναι πολύ σηµαντική προϋπόθεση και καθίσταταιιδιαίτερα δύσκολο εάν ο υπεύθυνος για την εφαρµογή του έχει να επιληφθεί καιάλλων ζητηµάτων.

Εποµένως ο παρόν οδηγός απευθύνεται σε :

• νεοδιορισθέντες υπεύθυνους για την εφαρµογή του EMAS σε δήµους τηςΕυρώπης

• στελέχη δηµοτικών παρατάξεων και διοικητικά στελέχη που εξετάζουν τοενδεχόµενο εφαρµογής συστήµατος περιβαλλοντικής διαχείρισης, τα οποίαµπορούν να χρησιµοποιήσουν τον οδηγό για να κατανοήσουν καλύτερα τιπεριλαµβάνει το εγχείρηµα αυτό.

Χρήση του οδηγού

Προτού ξεκινήσετε τη διαδικασία για την εφαρµογή του EMAS είναι σκόπιµο ναδιαβάσετε ολόκληρο τον παρόντα οδηγό, καθώς έτσι θα είστε έτοιµοι νααντιµετωπίσετε όλες τις απαιτήσεις του EMAS να κατανοήσετε πόσο σηµαντικάείναι ορισµένα από τα πρώτα στάδια εφαρµογής του συστήµατος, ακόµα κι αν δενφαίνονται τόσο σηµαντικά στην αρχή. Ενδεχοµένως είναι καλό να συµβουλεύεστεπαράλληλα και άλλα έγγραφα καθοδήγησης, όπως το πρόσφατα δηµοσιευθέν«Eco-Management and Audit Scheme Toolkit for Local Authorities» (ΕργαλείαEMAS για αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης) που εκπονήθηκε από την Global to LocalLtd.1

Ο παρών οδηγός µπορεί να χρησιµοποιηθεί για την εφαρµογή του EMAS είτε σεολόκληρους τους δήµους είτε σε τµήµατα αυτών. Όλα όσα περιλαµβάνει ισχύουνγια όποιον τύπο εφαρµογής και αν επιλέξετε. Ο οδηγός αν και αναφέρεται σε«οργανισµούς» ισχύει εξίσου για µεµονωµένα τµήµατα ή ενότητες οργανισµών.

Στην ενότητα 2 του παρόντος εγγράφου παρέχονται γενικές πληροφορίεςσχετικά µε το χρηµατοδοτούµενο από την ΕΕ ερευνητικό πρόγραµµα, καρπός τουοποίου είναι η εκπόνηση του παρόντος οδηγού.

Στην ενότητα 3 περιγράφονται συνοπτικά τα επτά τεκµηριωµένα στάδια τουEMAS.

Στην ενότητα 4 περιγράφονται ορισµένα βασικά στοιχεία για την επιτυχήεφαρµογή του EMAS.

1 Το «EMAS Toolkit For Local Authorities» είναι δηµοσιευµένο στην ιστοθέση του EMAS:http://www.europa.eu.int/comm/environment/emas/local/pdf/la_toolkit_commission_020204.pdf


Στην ενότητα 5 παρέχονται οδηγίες στους δήµους για το πώς ναπραγµατοποιήσουν τα πρώτα τους βήµατα στην εφαρµογή του EMAS

Στις ενότητες 6-10 παρέχεται λεπτοµερής καθοδήγηση και παραδείγµατα σχετικάµε τους τρόπους συλλογής πληροφοριών και ολοκλήρωσης των πρώτων τεσσάρωνσταδίων του EMAS.

Το παράρτηµα A περιέχει έντυπα που µπορείτε να χρησιµοποιείτε για τηνκαταγραφή πληροφοριών για το σύστηµα EMAS.

Το παράρτηµα B περιέχει ορισµένα παραδείγµατα συµπληρωµένων εντύπων πουµπορείτε να χρησιµοποιείτε ως υποδείγµατα.


2. Ιστορικό του προγράµµατος EMAS Peer Reviewfor Cities

Γενικός στόχος του προγράµµατος «EMAS Peer Review for Cities» είναι ηυποστήριξη της βιώσιµης διαχείρισης στις ευρωπαϊκές πόλεις.

Το πρόγραµµα «EMAS Peer Review for Cities» αποσκοπεί στην καθιέρωση και στηνεπέκταση της χρήσης του European Eco-Management and Audit Scheme (EMAS)σε ευρωπαϊκές αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης και στην ανάπτυξη ενός οδηγού, υπόµορφή εγχειριδίου, που θα καθοδηγεί βήµα προς βήµα τις πόλεις στην εφαρµογήτου EMAS και στη διενέργεια αλληλαξιολόγησης. Το πρόγραµµα έδωσε ιδιαίτερηέµφαση στην καθιέρωση του EMAS στις αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης των νέωνκρατών µελών.

Το πρόγραµµα βασίστηκε σε προηγούµενες εµπειρίες από προγράµµατα του LIFE,µεταξύ των οποίων το πρόγραµµα EURO-EMAS και το πρόγραµµα ΠεριβαλλοντικόςΈλεγχος ∆ήµων (Municipal Environmental Audit - MEA) της Ένωσης Πόλεων τηςΒαλτικής.

Το πρόγραµµα EMAS Peer Review εκπόνησε µελέτη σχετικά µε τους δεσµούςµεταξύ του έκτου Προγράµµατος ∆ράσης για το Περιβάλλον (6ο Π∆Π) τηςΕυρωπαϊκής Ένωσης και του EMAS µε στόχο να καταγράψει τα συστήµαταπεριβαλλοντικής διαχείρισης που χρησιµοποιούν οι ευρωπαϊκές πόλεις και ναβοηθήσει τις πόλεις να συνεισφέρουν και να επιτύχουν τους στόχους του 6ουΠ∆Π.

Η αλληλαξιολόγηση είναι µια καινοτόµος µέθοδος που χρησιµοποιήθηκεπροκειµένου αφενός να ενθαρρυνθούν οι πόλεις να συνεργαστούν και νααξιολογήσουν κριτικά η µία την πρόοδο της άλλης προς την κατεύθυνση τηςκαθιέρωσης συστήµατος περιβαλλοντικής διαχείρισης για τη βελτίωση τωνπεριβαλλοντικών επιδόσεων και αφενός να υποβληθούν προτάσεις για περαιτέρωβελτιώσεις. Πραγµατοποιήθηκαν συνολικά δεκαέξι αλληλαξιολογήσεις, οι οποίεςσυνέβαλαν στον εντοπισµό δυνατών και αδύνατων σηµείων και αποτέλεσανσπουδαία ευκαιρία απόκτησης και ανταλλαγής γνώσεων και εµπειριών. Ηαλληλαξιολόγηση συνέβαλε στην προώθηση της ενηµέρωσης της πολιτικήςηγεσίας και του προσωπικού πολλών αρχών τοπικής αυτοδιοίκησης για το EMASκαι στην ενίσχυση της σηµασίας του.

Η αλληλαξιολόγηση µπορεί να συµβάλει στην προώθηση της συνεργασίας τωνπόλεων σε περιβαλλοντικά ζητήµατα και να µειώσει τις απαιτήσεις για τηδροµολόγηση της διαδικασίας συµπερίληψης πόλεων στο EMAS. Είναι επίσηςιδιαίτερα χρήσιµη για πόλεις που επιθυµούν να συνεχίσουν να εφαρµόζουν τοσύστηµα, καθώς παρέχει πληθώρα τρόπων άντλησης νέων πρακτικών και ιδεώνπου εφαρµόζουν άλλοι δήµοι.

Οι οδηγοί για την εφαρµογή του EMAS και για την αλληλαξιολόγηση EMAS, οιοποίοι συντάχθηκαν και δοκιµάστηκαν στη διάρκεια του προγράµµατος, βοήθησαντις πόλεις εταίρους του προγράµµατος. Επιπλέον, οργανώθηκαν δύο σεµινάριακατάρτισης µε στόχο την ενηµέρωση των συµµετεχουσών πόλεων για το EMAS καιτην Αλληλαξιολόγηση. Όλες οι συµµετέχουσες πόλεις είχαν τη συνδροµή τηςοµάδας του προγράµµατος και εµπειρογνωµόνων από πόλεις εταίρους. Στα νέακράτη µέλη, τοπικοί σύµβουλοι παρείχαν πρόσθετη καθοδήγηση στιςσυµµετέχουσες πόλεις.

Τον συντονισµό του διετούς προγράµµατος, που ολοκληρώθηκε τον Νοέµβριο του2004, ανέλαβε η επιτροπή περιβάλλοντος της Ένωσης Πόλεων της Βαλτικής. Ήτανµία κοινή πρωτοβουλία της Ένωσης Πόλεων της Βαλτικής, του δικτύου Eurocities,


του Πανεπιστηµίου ∆υτικής Αγγλίας και του ∆ήµου του Newcastle, φορέων πουσχηµάτισαν την οµάδα του προγράµµατος. Πέρα από τους εταίρους του, τοπρόγραµµα χρηµατοδοτήθηκε επίσης από τη Γ∆ Περιβάλλοντος της ΕυρωπαϊκήςΕπιτροπής, µέσω του κοινοτικού πλαισίου συνεργασίας για την προαγωγή τηςβιώσιµης ανάπτυξης, και από το Υπουργείο Περιβάλλοντος της Φινλανδίας.

Οι πόλεις εταίροι του προγράµµατος ήταν οι ακόλουθες: Αθήνα, Βαρκελώνη,Μπρίστολ, Düsseldorf, Gdansk, Göteborg, Jelgava, Leeds, Liepaja, Newcastle,Panevezys, Πόρτο, Rostock, Siauliai, Sopot, Ταλλίν και Viljandi. Όλες οι πόλειςτου προγράµµατος συνεισέφεραν µεγάλο µέρος των διαφόρων πόρων τους για τηδροµολόγηση και την ανάπτυξη της χρήσης συστηµάτων περιβαλλοντικήςδιαχείρισης στη διάρκεια του προγράµµατος αλλά και µετά τη λήξη του.

Τα αποτελέσµατα του προγράµµατος «EMAS Peer Review for Cities»δηµοσιοποιήθηκαν µέσω της ιστοθέσης του προγράµµατος (www.emascities.org)και ενηµερωτικών δελτίων. Ο Οδηγός για την Εφαρµογή του EMAS, ο ΟδηγόςΑλληλαξιολόγησης και άλλα σηµαντικά αποτελέσµατα του προγράµµατοςδιατίθενται επίσης σε CD-ROM.


3. Τα επτά «τεκµηριωµένα» στάδια του EMAS

Στη σύντοµη αυτή ενότητα παρατίθενται τα 7 τεκµηριωµένα στάδια για τηνεφαρµογή του EMAS, δηλαδή τα στάδια εκείνα που καταγράφονται καιδηµοσιεύονται υπό τη µορφή εγγράφων. Τα στάδια αυτά αδιαµφισβήτητααποτελούν το ευκολότερο κοµµάτι της διαδικασίας: ο καθένας µπορεί να συντάξειένα έγγραφο περιβαλλοντικής πολιτικής σε λιγότερο από µισή ώρα· το µόνο πουέχει να κάνει είναι να περιηγηθεί στο ∆ιαδίκτυο, να βρει τα κατάλληλα κείµενα καινα συρράψει αποσπάσµατά τους. Μια τέτοια επιλογή όµως είναι καταδικασµένη νααποτύχει καθώς το αποτέλεσµα δεν θα έχει καµία πραγµατική σχέση µε τονοργανισµό σας. Η πιο δύσκολη πτυχή του EMAS είναι οι ανθρώπινες δεξιότητες, ηικανότητα επενέργειας, η συνεργασία µε τους άλλους, η αξιολόγηση τωνεπιδόσεων σας.

Επισκόπηση

Προτού συντάξετε την περιβαλλοντική µελέτη ή θέσετε στόχους πρέπει ναγνωρίζετε την κατάσταση που επικρατεί στον οργανισµό σας. Αυτό µπορείτε να τοπετύχετε διενεργώντας µια περιβαλλοντική επισκόπηση, µετά την ολοκλήρωση τηςοποίας θα έχετε πλήρη γνώση των προβληµάτων και των προτεραιοτήτων τουοργανισµού σας και θα είστε σε θέση να εκπονήσετε µε σιγουριά το ενδεδειγµένοπρόγραµµα περιβαλλοντικής πολιτικής.

Αν κατηγορηθείτε ότι αναλώνοντας σηµαντικό χρόνο για τη διενέργεια τηςεπισκόπησης καθυστερείτε την ανάληψη δράσης, αντιτάξτε το γεγονός ότι ηεπισκόπηση βρίσκεται σε εξέλιξη και ότι ναι µεν γνωρίζετε τις προφανείς ενέργειεςπου θα µπορούσαν ενδεχοµένως να γίνουν άµεσα (χωρίς να διενεργήσετε τηνεπισκόπηση), ωστόσο θεωρείτε σκόπιµο να βεβαιωθείτε ότι οι όποιες ενέργειες καιπροτεραιότητες βασίζονται σε απτά στοιχεία.

Η επισκόπηση εξετάζει κάθε δραστηριότητα του οργανισµού και τιςπεριβαλλοντικές πτυχές τους. Περιλαµβάνει πληροφορίες σχετικά µε την οικείανοµοθεσία, τα τοπικά συµφέροντα, χρονικό παρελθόντων συµβάντων καιαξιολόγηση της σηµασίας τους. Από τη στιγµή που θα ολοκληρώσετε τηνεπισκόπηση θα έχετε στη διάθεσή σας ένα πολύ ισχυρό έγγραφο (λόγω τηςσυµµετοχής των ενδιαφεροµένων µερών και του όγκου των πληροφοριών) τοοποίο θα αποτελέσει τον κορµό όλης της διαδικασίας EMAS. Βεβαιωθείτε λοιπόν ότιθα δώσετε στην επισκόπηση τη δέουσα βαρύτητα.

Πολιτική

Η περιβαλλοντική πολιτική πρέπει να είναι κατάλληλη για τη φύση και το εύροςπου οργανισµού. Είναι σκόπιµο λοιπόν να εκπονήσετε την πολιτική µετά τηνεπισκόπηση καθώς µόνον τότε θα έχετε πλήρη επίγνωση της φύσης τουοργανισµού. Η περιβαλλοντική πολιτική θα αποτελέσει κατά πάσα πιθανότητα τοπλέον προβεβληµένο τεκµηριωµένο τµήµα του EMAS.

Πρόγραµµα

Το περιβαλλοντικό πρόγραµµα επιλαµβάνεται των σηµαντικών περιβαλλοντικώνπτυχών που προσδιορίστηκαν στην περιβαλλοντική επισκόπηση. Στο πλαίσιο τουπρογράµµατος τίθενται στόχοι, προσδιορίζονται οι απαιτούµενες δράσεις,ανατίθενται ευθύνες και τίθενται ηµεροµηνίες στόχοι για την επίτευξη βελτιώσεων.


Σύστηµα διαχείρισης

Το σύστηµα διαχείρισης είναι το κοµµάτι της διαδικασίας µέσω του οποίου το EMASενσωµατώνεται στον οργανισµό και εξασφαλίζεται η λειτουργία του. Περιλαµβάνειοδηγίες και διαδικασίες για την πραγµατοποίηση αυτής της ενσωµάτωσης.

Εσωτερικός έλεγχος

Ο εσωτερικός έλεγχος αποτελεί σηµαντικό εργαλείο για την παρακολούθηση τηςσυµµόρφωσης του συστήµατος περιβαλλοντικής διαχείρισης και την διατήρηση τηςπειθαρχίας στο πλαίσιο της διαδικασίας EMAS. Για να πληρούνται οι απαιτήσειςόσον αφορά την επαλήθευση είναι αναγκαία η κατάρτιση ενός πλήρουςπρογράµµατος ελέγχων.

∆ήλωση

Περιβαλλοντική δήλωση µπορείτε να εκδώσετε µόνον µετά την επαλήθευση τουσυστήµατος EMAS του οργανισµού σας. Η δήλωση αυτή δηµοσιεύεται καιπεριλαµβάνει πληροφορίες σχετικά µε την περιβαλλοντική επίδοσή σας και ταµελλοντικά σας σχέδια για τη συνέχιση της βελτίωσης.

Επαλήθευση

Η επαλήθευση επιτυγχάνεται όταν ο οργανισµός σας περάσει µε επιτυχία τονεξωτερικό έλεγχο επαλήθευσης. Μετά το σηµείο αυτό η διαδικασία δεν µπορεί ναδιακοπεί. Ο οργανισµός σας πρέπει να βελτιώνει διαρκώς την περιβαλλοντική τουεπίδοση προκειµένου να διατηρήσει το σύστηµά του.

Στην ενότητα 4 που ακολουθεί παρέχεται καθοδήγηση για την υλοποίηση τουEMAS.


4. Ορισµένα βασικά στοιχεία – Κατανόηση τηςπραγµατικότητας

Εισαγωγή

Εφαρµόζοντας το EMAS ο δήµος σας καταδεικνύει την επιθυµία του να βρεθεί στηνπρώτη γραµµή της βέλτιστης πρακτικής στον τοµέα της περιβαλλοντικήςδιαχείρισης. Στέλνετε µε τον τρόπο αυτό σαφές θετικό µήνυµα στους δηµότες σαςότι είστε αποφασισµένοι να αντιµετωπίσετε µε σοβαρότητα τις περιβαλλοντικές σαςευθύνες. Πρέπει να καταλάβετε όµως ότι για να ανταποκριθείτε στις υψηλέςαπαιτήσεις που αυτό συνεπάγεται απαιτείται διαρκής και σε υψηλό επίπεδοπροσήλωση.

Η παρούσα ενότητα σας δίνει τη δυνατότητα να σκεφτείτε προσεκτικά και ναθέσετε ερωτήµατα που θα σας βοηθήσουν να κατανοήσετε καλύτερα τηνπραγµατικότητα. Όλα αυτά τα ερωτήµατα είναι κεφαλαιώδους σηµασίαςπροκειµένου να ξεκινήσετε µε επιτυχία τη διαδικασία του EMAS.

Να είστε προετοιµασµένοι

Το EMAS δεν περιορίζεται µόνον στην ανακύκλωση χαρτιού, στον περιορισµό τηςκατανάλωσης ρεύµατος ή στη δενδροφύτευση. Το EMAS θέτει υπό αµφισβήτησητον τρόπο που η πόλη σας διαχειρίζεται τους τρόπους µε τους οποίους επενεργεί,άµεσα ή έµµεσα, στο περιβάλλον. Όταν θα έχει ενσωµατωθεί πλήρως στιςυπόλοιπες δραστηριότητες του δήµου το EMAS θα επηρεάζει τους πάντες στονοργανισµό, από τους οδοκαθαριστές µέχρι τα ανώτατα διοικητικά στελέχη καιόλους όσοι σχετίζονται µε τον έναν ή τον άλλο τρόπο µε τον οργανισµό. Το EMASπρέπει να ενσωµατωθεί στην καθηµερινή λειτουργία του οργανισµού και δενµπορεί να λειτουργεί αυτοτελώς. Για να πειστούν οι δηµοτικές παρατάξεις και ηδιοίκηση να εφαρµόσουν το EMAS απαιτείται καλά τεκµηριωµένηεπιχειρηµατολογία.

Γιατί επιθυµείτε την εφαρµογή ενός συστήµατοςπεριβαλλοντικής διαχείρισης;

Πρέπει να έχετε κατανοήσει πλήρως τους λόγους για τους οποίους προτείνετε τηνεφαρµογή ενός συστήµατος διαχείρισης βάσει του οποίου ο οργανισµός σας θαυπόκειται σε τακτικούς εξωτερικούς ελέγχους. Μια από τις αρχές του EMAS είναι ηδιαρκής βελτίωση της περιβαλλοντικής επίδοσης των οργανισµών και αυτό πρέπεινα αντικατοπτρίζεται στην προσήλωση κάθε οργανισµού στην επιτυχή εφαρµογήτου.

Τα δυνητικά οφέλη από την εφαρµογή του EMAS είναι πολλά (βλ. ενότητα 5.3).Προϋπόθεση για την επίτευξή τους είναι η µεσοµακροπρόθεσµη προσήλωση στηνεφαρµογή της διαδικασίας.

Βεβαιωθείτε ότι κατανοείτε απόλυτα όλα όσα απαιτούνται

Ο παρόν οδηγός «σπάει» την εφαρµογή του EMAS σε διαχειρίσιµα υποσύνολαεργασιών και θέτει τις βάσεις για ένα επιτυχηµένο αποτέλεσµα. Ωστόσο, το EMASείναι ένα µεγάλο εγχείρηµα που απαιτεί µεγάλους πόρους τόσο σε χρόνο όσο καισε χρήµα.


α) κατανοήστε το εύρος των εργασιών που απαιτούνται και εξετάστε τηνκατάσταση που επικρατεί στον οργανισµό σας τη δεδοµένη χρονική στιγµή.Σε αυτό µπορεί να βοηθήσει µια συζήτηση στο πλαίσιο µιας µικρής οµάδαςεστίασης σχετικά µε παρόµοιες πρωτοβουλίες ή προγράµµατα πουαναλήφθηκαν στο παρελθόν από τον οργανισµό και τα προβλήµατα πουπαρουσιάστηκαν.

β) ∆ιαβάστε το παρόν έγγραφο (και όχι µόνο) προκειµένου να κατανοήσετεπλήρως όλα όσα απαιτούνται για την εφαρµογή του EMAS.

Επισκεφθείτε άλλους δήµους για να αξιοποιήσετε τηνπείρα τους

Ο οργανισµός σας ενδέχεται να µην διαθέτει πείρα σε συστήµατα διαχείρισης ήάλλα συναφή συστήµατα. Σε µια τέτοια περίπτωση είναι ιδιαίτερα επωφελές ναπραγµατοποιήσετε µια επίσκεψη σε κάποιον άλλο δήµο που έχει ξεκινήσει τηνεφαρµογή συστήµατος EMAS και να ενηµερωθείτε σχετικά µε τα προβλήµατα πουπροέκυψαν και το πώς ξεπεράστηκαν.

Ήδη ανά την Ευρώπη υπάρχει µεγάλη εµπειρία στην εφαρµογή συστηµάτωνEMAS. Μπορείτε λοιπόν να απευθύνεστε στον τοπικό αρµόδιο φορέα γιαπληροφορίες σχετικά µε συναφείς οργανισµούς στη χώρα σας που έχουνεφαρµόσει συστήµατα EMAS. Βλ…

http://europa.eu.int/comm/environment/emas/tools/contacts/competent_en.htm

Η ένταξή σας σε ένα δίκτυο δήµων ή άλλων οργανισµών θα σας βοηθήσει ναανταλλάξετε ορθές πρακτικές και να αποφύγετε άσκοπα λάθη. Βρείτε χρόνο για ναµάθετε πώς µπορείτε να συµµετάσχετε στην ανταλλαγή ιδεών.

Πλήρης πολιτική, διοικητική και οικονοµική δέσµευση

Η πολιτική και η διοικητική στήριξη είναι απαραίτητη για την εφαρµογή του EMAS,ιδίως δε σε ό,τι αφορά την αναζήτηση πληροφοριών και βοήθειας από υπαλλήλουςάλλων διευθύνσεων. Εξασφαλίστε τη συµµετοχή ανώτερων διοικητικών στελεχώνκαι των δηµοτικών παρατάξεων στα πρώτα στάδια της διαδικασίας ώστε ναµπορέσουν να κατανοήσουν το αντικείµενο και να παράσχουν κατευθύνσεις.

Μπορείτε να απαντήσετε καταφατικά στα εξής τρία ερωτήµατα;

• Έχετε την πολιτική στήριξη των κύριων δηµοτικών παρατάξεων – όχι µόνοντου συµπολιτευόµενης παράταξης (µπορεί να µην βρίσκονται στην εξουσία τουχρόνου!);

• Έχετε την υποστήριξη της ανώτατης διοίκησης και της επόµενης βαθµίδαςανώτερης διοίκησης;

• ∆ιαθέτετε τους απαραίτητους ανθρώπινους και οικονοµικούς πόρους για ναεπιτύχετε; (προσωπικό, χρηµατοδότηση για εκπαίδευση και ενηµέρωση,εξασφάλιση νοµικής συµµόρφωσης κλπ.)

Εάν απαντήσατε καταφατικά, συνεχίστε! Σε αντίθετη περίπτωση

Ορίστε υπεύθυνο για την εφαρµογή του EMAS

Ανάλογα µε το µέγεθος του οργανισµού ή του τµήµατος η εφαρµογή του EMASµπορεί να είναι εργασία πλήρους απασχόλησης. Το ιδανικό θα ήταν να προσλάβετε


κάποιον που να διαθέτει διετή τουλάχιστον πείρα αλλά µπορείτε να αναθέσετεαυτά τα καθήκοντα και σε κάποιον που µόλις απέκτησε σχετικό πτυχίο.

Εναλλακτικά µπορείτε να κανονίσετε τη συµµετοχή κάποιου ατόµου από το ήδηυπάρχον προσωπικό σε κάποιο «πιστοποιηµένο» σεµινάριο που θα αφορά τηνεφαρµογή ή/και την επιµόρφωση σχετικά το EMAS (τα οποία είναι συνήθωςπενθήµερης διάρκειας). Η θέση του υπεύθυνου για την εφαρµογή συστήµατοςEMAS δεν µπορεί να είναι µερικής απασχόλησης. Πρόκειται για µια εργασίαπλήρους απασχόλησης ακόµα και στην περίπτωση µικρών δήµων.

Για την επιτυχή εφαρµογή του EMAS απαιτούνται ικανότητες κατανόησης τηςανθρώπινης συµπεριφοράς, ψυχολογίας του χώρου εργασίας, διαχείρισηςαλλαγής, επικοινωνίας, οικονοµικής διαχείρισης και άλλες ικανότητες διαχείρισης.Το καταλληλότερο άτοµο για τη συγκεκριµένη θέση δεν είναι απαραίτητα εκείνοπου διαθέτει τις περισσότερες γνώσεις σε περιβαλλοντικά ζητήµατα.

Οι προσδοκίες σας να είναι ρεαλιστικές

Πρέπει να προσδιορίσετε τι προσδοκάτε ότι θα επιτύχετε µε την εφαρµογή τουEMAS και να είστε σε θέση να µεταφέρετε αυτό το µήνυµα σε όλα ταενδιαφερόµενα µέρη. Πρέπει να είστε ρεαλιστές ως προς αυτά που µπορείτε ναπετύχετε και να µην πέσετε στην παγίδα να υποσχεθείτε πολλά και να πετύχετελίγα. Υποσχεθείτε λοιπόν όσο το δυνατόν λιγότερα και πραγµατοποιήστε όσο τοδυνατόν περισσότερα. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα βρεθείτε αντιµέτωποι µε τις εξήςκαταστάσεις:

α) κάποιοι θα περιµένουν να γίνουν όλα στη στιγµή

β) κάποιοι θα πολεµήσουν τις αλλαγές

γ) κάποιοι θα υποστηρίζουν ένθερµα την εφαρµογή αλλά θα έχουν λίγοδιαθέσιµο χρόνο.

Είναι σηµαντικό να είστε σε θέση να διαχειριστείτε αυτές τι καταστάσεις. Πρέπει ναοριοθετήσετε τις δικές σας προσδοκίες, να τις γνωστοποιήσετε στα ενδιαφερόµεναµέρη και να εξασφαλίσετε τη στήριξή τους στην προσέγγιση που ακολουθείτε.Κατά τη διαδικασία αυτή αποφύγετε τυχόν αβεβαιότητες ή ασάφειες.

∆εν θα µπορέσετε να πετύχετε τα πάντα µέσα στους πρώτους λίγους µήνες. Θαχρειαστούν αρκετά χρόνια για να προσαρµόσετε πλήρως το όραµα ενόςοργανισµού και να ενσωµατώστε το EMAS στις δραστηριότητές του. Προχωρήστεαργά και σταθερά. Να θυµάστε ότι κάθε χρόνο πρέπει να παρουσιάζετε βελτίωση.

Είναι πολύ πιθανό στο πλαίσιο της διαδικασίας EMAS να κληθείτε να διαχειριστείτεζητήµατα που αφορούν την ενέργεια, τα απόβλητα, τις µεταφορές, την ανάθεσησυµβάσεων, τη βιολογική ποικιλότητα κ.ά. η εκτελεστική ευθύνη για τα οποία,καθώς και για άλλες πολιτικές και προγράµµατα, θα ανήκει σε άλλα διοικητικάστελέχη.

Θα χρειαστείτε την ενεργή συµµετοχή των στελεχών αυτών και για το λόγο αυτόπρέπει να επιδείξετε ιδιαίτερη προσοχή στην διαχείριση των µεταξύ σας σχέσεων.Μην περιµένετε οµόθυµη στήριξη από τη µία µέρα στην άλλη. Κινηθείτεπροσεκτικά και µην προκαλείτε ανησυχία σε άτοµα την στήριξη των οποίωνχρειάζεστε µιλώντας τους για αλλαγές, επενδύσεις και νέες προτεραιότητες. Γιατην ανάπτυξη αυτών των ζωτικών σχέσεων µπορεί να χρειαστούν αρκετοί µήνες.

Χρήση συµβούλων

Ορισµένες πόλεις έχουν θετικές εµπειρίες από τη χρήση συµβούλων κατά τηνεφαρµογή συστηµάτων EMAS. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στην περίπτωση πόλεων που


βρίσκονται στην αρχή της διαδικασίας, φάση κατά την οποία οι σύµβουλοιµπορούν να χρησιµοποιηθούν για την µεταφορά γνώσεων και εµπειριών απόάλλους οργανισµούς. Οι σύµβουλοι µε ειδίκευση σε θέµατα συστηµάτωνπεριβαλλοντικής διαχείρισης (ή EMAS) κατανοούν τη φύση των συστηµάτωνδιαχείρισης και είναι εξοικειωµένοι µε τον προσδιορισµό των περιβαλλοντικώνπτυχών και της διαχείρισής τους.

Η ενσωµάτωση του EMAS στη διαχείριση του οργανισµού σας είναι καίριαςσηµασίας για την επιτυχία του συστήµατος περιβαλλοντικής διαχείρισης. Εάνσκοπεύετε να χρησιµοποιήσετε συµβούλους τότε είναι σκόπιµο να συζητήσετεεκτενώς µαζί τους ζητήµατα που αφορούν την ενσωµάτωση και τηνµακροπρόθεσµη συντήρηση του συστήµατος. Σκοπός δεν είναι να αποκτήσετε έναέγγραφο αλλά ένα σύστηµα. Μάλιστα, λέγεται από ορισµένους ότι από τη στιγµήπου ένα σύστηµα διαχείρισης εφαρµόζεται και ενσωµατώνεται σωστά δεν υπάρχειανάγκη τεκµηρίωσης καθώς το σύστηµα καθίσταται εγγενές τµήµα τουοργανισµού. Βεβαιωθείτε ότι οι σύµβουλοί σας µπορούν να σας βοηθήσουν σεαυτό και όχι απλά στην εκπόνηση εγγράφων.


5. Τα πρώτα βήµατα: βάλτε τα πράγµατα σε σειρά!

Εισαγωγή

Ενδεχοµένως ο λόγος που διαβάζετε τον οδηγό αυτό είναι γιατί ενδιαφέρεστε γιατο περιβάλλον και επιθυµείτε να βελτιώσετε την περιβαλλοντική επίδοση τουοργανισµού σας. Είναι πολύ πιθανό κάποιοι άλλοι στον οργανισµό σας να µηνδιακατέχονται από τον ίδιο ενθουσιασµό. Μπορεί όλοι στα σπίτια τους να «κάνουντο καθήκον τους», κάνοντας ανακύκλωση κλπ., αλλά στο χώρο εργασίας τουςέχουν τη δική τους δουλειά να κάνουν, τις δικές τους προτεραιότητες καιπροθεσµίες και το περιβάλλον αποτελεί ευθύνη κάποιου άλλου. Μπορεί νασυµφωνούν κατ΄ αρχήν µε την ιδέα αλλά πρέπει να επέλθουν αλλαγές στον τρόποπου εργάζονται, στο περιεχόµενο των εγγράφων πολιτικής τους και στηνκατανοµή του προϋπολογισµού τους. Με υποδείξεις δεν πρόκειται να καταφέρετετίποτα· πρέπει να ενσωµατώσετε την περιβαλλοντική δέσµευση του οργανισµούσας στην εργασία τους. Αυτό επιτυγχάνεται µέσω της κατανόησης τόσο τηςσυµπεριφοράς των ανθρώπων όσο και του περιβάλλοντος. Η ενότητα αυτή θα σαςβοηθήσει να κάνετε την αρχή. Εάν επιδείξετε υπερβολικό ενθουσιασµό καιεπικεντρωθείτε περισσότερο στο έργο που έχετε να κάνετε παρά στους ανθρώπουςτους οποίους χρειάζεστε για να φέρετε σε πέρας αυτό το έργο θα εκµηδενίσετε τιςπιθανότητες επιτυχίας ευθύς εξαρχής.

Τα οφέλη του EMAS – Προώθηση της ιδέας

Στη συνέχεια παρατίθενται τα κοινώς αποδεκτά οφέλη του EMAS. Προσπαθήστε ναπροωθήσετε το κάθε ένα από αυτά συνετά, προσαρµόζοντάς το στις ιδιαίτερεςσυνθήκες του οργανισµού σας.

Σύστηµα διαχείρισης

Η διαδικασία καθιέρωσης ενός συστήµατος περιβαλλοντικής διαχείρισης εντοπίζειτις δυνατότητες βελτίωσης της αποδοτικότητας της διαχείρισης. Το EMASενσωµατώνει τις περιβαλλοντικές παραµέτρους στη διαδικασία λήψης αποφάσεωνκαι παρέχει ένα πλαίσιο για τη θέση προτεραιοτήτων στους προϋπολογισµούς καιστους πόρους. Συµβάλλει στη βελτίωση της περιβαλλοντικής ποιότητας µέσω τουκαλύτερου ελέγχου των δραστηριοτήτων και είναι σηµαντικό για τη βελτίωση τηςποιότητας των υπηρεσιών.

∆ιαχείριση κινδύνων

Το EMAS διαχειρίζεται τους περιβαλλοντικούς κίνδυνους και µειώνει τον κίνδυνοπρόκλησης περιβαλλοντικών ατυχηµάτων. Η αυστηρότερη συµµόρφωση µε τηνπεριβαλλοντική νοµοθεσία επιφέρει µείωση των οικονοµικών βαρών µέσω τηςστροφής προς τα προληπτικά προγράµµατα διαχείρισης. Το EMAS επιτρέπει στουςδήµους να µην καταφεύγουν στην παθητική διαχείριση που χαρακτηρίζεται απόµέτρα όπως η αποκατάσταση, ο καθαρισµός και η επιβολή προστίµων για τηνπαραβίαση της νοµοθεσίας.

Οικονοµικά οφέλη

Το EMAS περιορίζει τις δαπάνες επί εισροών προσδιορίζοντας τους τοµείς στουςοποίους µπορεί να γίνει εξοικονόµηση, για παράδειγµα στη χρήση ενέργειας καιύδατος, στις µεταφορές και τις αγορές, και στη µείωση των αποβλήτων. Το EMAS


µπορεί επίσης να συµβάλει στην εξασφάλιση χρηµατοδότησης καθώς οι φορείςχρηµατοδότησης συχνά ζητούν από τους αιτούντες να προσκοµίσουν τεκµήριακαλής περιβαλλοντικής διαχείρισης.

Κύρος

Το EMAS βελτιώνει το κύρος του οργανισµού σας, προσδίδοντάς του περισσότερηαξιοπιστία, αυξάνοντας την εµπιστοσύνη των υπόλοιπων οργανισµών καιβελτιώνοντας τις σχέσεις µε την τοπική κοινότητα. Ως αναγνωρισµένοπιστοποιητικό σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση το, EMAS εξασφαλίζει τηντοπική και διεθνή αναγνώριση.

Συµµετοχή του προσωπικού

Η συµµετοχή των εργαζοµένων στην υλοποίηση του EMAS τους βοηθά νασυνειδητοποιήσουν καλύτερα την προσωπική τους ευθύνη απέναντι στοπεριβάλλον και τις απλές ενέργειες στις οποίες µπορούν να προβούν για ναβελτιώσουν τις περιβαλλοντικές τους επιδόσεις. Αυτό µπορεί να ενισχύσει τηνταύτιση του προσωπικού µε τον οργανισµό και να αυξήσει τη συµµετοχή τους στηµακροπρόθεσµη ανάπτυξη του. Επίσης βελτιώνει την ποιότητα των χώρωνεργασίας.

Περιβαλλοντική προστασία

Η καθιέρωση ενός συστήµατος περιβαλλοντικής διαχείρισης συµβάλλει στονπεριορισµό της επενέργειας στο περιβάλλον µειώνοντας ή αποσοβώντας τησυµµετοχή του οργανισµού στην κλιµατική αλλαγή, στην αποδάσωση και στηνµόλυνση του εδάφους, της ατµόσφαιρας και των υδάτων.

Ενθάρρυνση της συµµετοχής όλων

Μην υποτιµάτε τη σηµασία εννοιών όπως «προώθηση», «προβολή» και«εξασφάλιση της συµµετοχής όλων» σε αυτό που κάνετε. Σκεφτείτε τρόπους γιανα εξασφαλίσετε τη συµµετοχή του προσωπικού. Η διαδικασία του EMAS πρέπει ναείναι ορατή και απτή. Το κοινό πρέπει να βλέπει ότι «κάτι γίνεται»· σε αυτόσυµβάλει ιδιαίτερα η τακτική ανανέωση των διαφόρων µέσων προβολής τηςδιαδικασίας (αφισών κλπ.).

Έµφαση στους ανθρώπους, όχι στις διαδικασίες

Το EMAS πρέπει να επενεργεί στη συµπεριφορά των ανθρώπων, στο περιεχόµενοτων εγγράφων πολιτικής και στις προτεραιότητες του προϋπολογισµού. Όλα,πρωτοβουλίες, κανόνες, διαδικασίες πρέπει να σχεδιαστούν ή να αναθεωρηθούνπροσεκτικά. Μην «διαφηµίζετε» αυτό που πρόκειται να κάνετε ή όσα πρόκειται νααλλάξουν προτού συζητήσετε διεξοδικά µε όλα τα ενδιαφερόµενα µέρη.

Συγκρότηση οµάδας εργασίας/συντονισµού για το EMAS(Έντυπο 1)

Θα χρειαστεί να συγκροτήσετε µια µικρή οµάδα εργασίας ή συντονισµού που θαείναι αντιπροσωπευτική του οργανισµού και θα καθοδηγεί τη διαδικασία του EMAS.Η στελέχωση αυτής της οµάδας είναι πολύ σηµαντική. Ιδού ορισµένα κριτήρια πουπρέπει να ληφθούν υπόψη ως προς τη σύνθεσή της:


• Να είναι άτοµα που µπορούν να αφιερώσουν τον απαιτούµενο χρόνο, δηλ. τολιγότερο να συµµετέχουν στις συνεδριάσεις της οµάδας εργασίας, περίπου 6 –12 φορές το χρόνο, διάρκειας περίπου 90 λεπτών.

• Να προέρχονται από διευθύνσεις που συµµετέχουν στη διαδικασία του EMAS.

• Να γνωρίζουν καλά τις δραστηριότητες της διεύθυνσης που εκπροσωπούν.

• Να είναι αρκούντως υψηλόβαθµοι ώστε να είναι σε θέση να ασκούν επιρροήστο προσωπικό της διεύθυνσής τους.

• ∆εν είναι απαραίτητο να είναι να διαθέτουν περιβαλλοντικές γνώσεις. Εσείςείστε ο ειδικός σε θέµατα περιβάλλοντος, δεν χρειάζεστε λοιπόν άλλους έξισαν εσάς. Εάν η οµάδα αποτελείται από άτοµα µε πολύ κοινά γνωρίσµατα είναιενδεχόµενο να προκύψουν δυσκολίες. Χρειάζεστε ποικιλοµορφία δεξιοτήτωνκαι γνώσεων, π.χ. άτοµα που πραγµατικά κατανοούν τις διαχειριστικές,πολιτικές, οικονοµικές και διαφηµιστικές πτυχές της διαδικασίας.

• Πρέπει επίσης να βεβαιωθείτε ότι εσείς ή κάποιος από την οµάδα είναιενήµερος σχετικά µε τα στρατηγικά έγγραφα του οργανισµού.

• Εάν η συµβολή των ατόµων που επιλέξατε δεν είναι η αναµενόµενη µηδιστάσετε να αλλάξετε τη σύνθεση της οµάδας.

Σκοπός της οµάδας

Κατά την πρώτη σύσκεψη της οµάδας αποφασίζεται ο σκοπός της οµάδας καισυντάσσεται η δήλωση για την αποστολή της. Στη δήλωση πρέπει ναπεριλαµβάνονται τα εξής:

• Συµφωνηθείσα κατανοµή του προϋπολογισµού του EMAS

• Συµφωνηθείσες προτεραιότητες δράσης

• Ανάδειξη της σηµασίας του EMAS σε όλα τα επίπεδα του οργανισµού

• Ανάπτυξη ιδεών

Στρατηγική εφαρµογής του EMAS

Ο υπεύθυνος του EMAS και η οµάδα εργασίας χαράσσουν στρατηγική για τηνεφαρµογή του EMAS. Η διαχείριση του σχεδίου είναι πολύ σηµαντικό κοµµάτι τηςεφαρµογής του EMAS. Πρέπει να καταρτίσετε το χρονοδιάγραµµα της εφαρµογής,να ορίσετε ηµεροµηνίες στόχους για την ολοκλήρωση των διαφόρων σταδίων καινα προσδιορίσετε τους στόχους άµεσης απόδοσης και την καλύτερη χρονικήστιγµή για την επίτευξή τους.

Πρέπει επίσης να χαράξετε την επικοινωνιακή στρατηγική για την προβολή όσωνκάνετε ούτως ώστε τα ενδιαφερόµενα µέρη να γνωρίζουν ότι παράγεται έργο.


6. Η περιβαλλοντική επισκόπηση βήµα-βήµα

Εισαγωγή

Τι προβλέπει ο κανονισµός για το EMAS…Κανονισµός για το EMAS (κανονισµός (ΕΚ) αριθ. 761/2001 Παράρτηµα 1-A.3.1.)

Ο οργανισµός πρέπει να καθιερώσει και να διατηρεί διαδικασία(-ες) για τον εντοπισµό τωνπεριβαλλοντικών πλευρών των δραστηριοτήτων, προϊόντων και υπηρεσιών του, τις οποίεςµπορεί να ελέγξει και επί των οποίων µπορεί να αναµένεται ότι έχει δυνατότητα παρέµβασης,προκειµένου να προσδιορίσει εκείνες που έχουν ή µπορεί να έχουν σηµαντικές επιπτώσειςστο περιβάλλον. Ο οργανισµός πρέπει να εξασφαλίζει ότι οι πλευρές που σχετίζονται µε αυτέςτις σηµαντικές επιπτώσεις λαµβάνονται υπόψη κατά τον καθορισµό των περιβαλλοντικώναντικειµενικών του σκοπών. Ο οργανισµός πρέπει να τηρεί τα ανωτέρω στοιχεία ενήµερα.

Προετοιµασία

Το σύστηµα EMAS του οργανισµού σας πρέπει να είναι καλά δοµηµένο καιευκολονόητο γιατί σε αντίθετη περίπτωση το προσωπικό δεν θα είναι σε θέση νατο χρησιµοποιήσει ή να το κατανοήσει και, το σηµαντικότερο, ούτε οι εξωτερικοίελεγκτές θα µπορέσουν να το κατανοήσουν. Ο σχεδιασµός της επισκόπησης είναιτο πρώτο βήµα για την καλή οργάνωση ολόκληρου του συστήµατος. Μηνδιστάσετε να αφιερώσετε ικανό χρόνο για την προετοιµασία!

Οργανόγραµµα

Σκοπός του EMAS είναι η καθιέρωση ενός συστήµατος για τη διαχείριση τωνδραστηριοτήτων του οργανισµού που έχουν, ή θα µπορούσαν να έχουν επιπτώσειςστο περιβάλλον. Ο διαχωρισµός αυτός είναι σηµαντικός: εσείς διαχειρίζεστε τιςδραστηριότητες και όχι τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Οι περιβαλλοντικέςεπιπτώσεις αντιµετωπίζονται µέσω της καλύτερης διαχείρισης των δραστηριοτήτωνσας.

Εποµένως, η διαδικασία επισκόπησης οργανώνεται µε βάση τις δραστηριότητες τουοργανισµού. Ελέγχετε όλες τις δραστηριότητες προκειµένου να εντοπίσετε όσεςέχουν περιβαλλοντικές πλευρές που σχετίζονται µε αυτές. ∆εν οργανώνετε τηνεπισκόπηση εξετάζοντας την ατµοσφαιρική ρύπανση, την ηχορύπανση, τηρύπανση των υδάτων και ούτω καθ’ εξής.

Είναι σίγουρο ότι ο οργανισµός σας έχει υπό την ευθύνη του πολλέςδραστηριότητες. ∆ιαχωρίστε τον οργανισµό αρχικά σε διευθύνσεις και κατόπιν σετµήµατα και οµάδες εντός των διευθύνσεων αυτών. Είναι συχνό φαινόµενο οιδήµοι να µην διαθέτουν οργανόγραµµα οπότε ίσως χρειαστεί να το καταρτίσετεµόνοι σας. Σε αυτήν την περίπτωση, για τον προσδιορισµό των αρµοδιοτήτωνµπορεί να σας φανεί χρήσιµος ο κατάλογος µε τα τηλέφωνα του οργανισµού.

Αφού διαχωρίσετε τον οργανισµό σε οµάδες µπορείτε να ξεκινήσετε τηνεπισκόπηση. Μια καλή ιδέα είναι να αναρτήσετε µεγεθυµένο αντίγραφο τουοργανογράµµατος στον τοίχο ώστε να µπορείτε να τσεκάρετε τα τµήµατα τηνεπισκόπηση των οποίων έχετε ολοκληρώσει.

Το παράδειγµα στο παράρτηµα Γ αναφέρεται σε µια δηµοτική αρχή της Βρετανίας.

Πραγµατοποίηση επαφών

Η ολοκλήρωση της επισκόπησης προϋποθέτει να συνοµιλήσετε µε πολλά άτοµα,ανάλογα µε το µέγεθος του οργανισµού σας. Ο προσδιορισµός των ατόµων αυτώνµπορεί να αποδειχθεί δύσκολη υπόθεση. Πρέπει να επικοινωνήσετε µε ένα άτοµο


από κάθε οµάδα προκειµένου να κανονίσετε µια συνάντηση για να συζητήσετε τιςπεριβαλλοντικές πλευρές που σχετίζονται µε τις δραστηριότητές τους. Συνήθως οεπικεφαλής κάθε οµάδας είναι το ιδανικό άτοµο για την αρχική σας επικοινωνία.Από εκεί και πέρα ο επικεφαλής ίσως συµφωνήσει να σας συναντήσει ο ίδιος ή νασας παραπέµψει σε κάποιο άλλο µέλος της οµάδας. Ωστόσο υπάρχει το ενδεχόµενονα συναντηθείτε µε λάθος άτοµο. Το γεγονός ότι εφαρµόζετε ένα σύστηµαπεριβαλλοντικής διαχείρισης δεν σηµαίνει απαραίτητα ότι πρέπει να συναντηθείτεµε τον «περιβαλλοντικό ακτιβιστή» της οµάδας. Το µέλος της οµάδας που θασυναντήσετε πρέπει να έχει γνώση των δραστηριοτήτων της οµάδας.

Μην ξεχνάτε ότι, όπως αναφέρθηκε στην ενότητα 5, µπορεί να έχετε µόνον µιαευκαιρία για να εξασφαλίσετε την υποστήριξη των ατόµων που πρέπει νασυναντήσετε. Όταν τηλεφωνείτε για να κανονίσετε µια συνάντηση πρέπει να έχετεπροετοιµάσει αυτά που πρόκειται να πείτε. ∆εν πρέπει να δώστε την εντύπωση ότιδεν είστε καλά ενηµερωµένοι, ότι δεν δείχνετε κατανόηση για τις προτεραιότητέςτους ή ότι τα ξέρετε όλα. Σε αυτό το σηµείο θα αρχίσετε να καταλαβαίνετε τησηµασία της πολιτικής και διοικητικής στήριξης της διαδικασίας, καθώς εάν τηνέχετε εξασφαλίσει θα είστε σε θέση να πείτε ότι πρόκειται για µια πρωτοβουλία τουοργανισµού που έχει τη στήριξη της ανώτατης διοίκησης. ∆εν πρέπει να ξεχνάτεποτέ ότι χρειάζεστε τη συνεργασία των εργαζοµένων και πρέπει να αποφεύγετε νατους προκαλείτε ανησυχία µε νύξεις για πρόσθετο φόρτο εργασίας.

Άλλα χρήσιµα πράγµατα που µπορείτε να πείτε για να εξασφαλίσετε τηνυποστήριξή τους:

• εξηγήστε τους ότι θα αναλάβετε εσείς την εργασία και ότι θα χρειαστείτε µιαώρα για να αντλήσετε τις πληροφορίες που θέλετε για την οµάδα.

Πείτε ότι κατά πάσα πιθανότητα η οµάδα κάνει ήδη τα περισσότερα από αυτά πουχρειάζονται και ότι απλά είναι θέµα καταγραφής στο πλαίσιο του EMAS.

∆οµή των συνεντεύξεων

Από τις συναντήσεις σας µε την κάθε οµάδα πρέπει να αντλήσετε όσο το δυνατόνπερισσότερες πληροφορίες. Θα πρέπει να συµπληρώσετε όσο το δυνατόνπερισσότερα από τα στοιχεία που περιλαµβάνονται στα έντυπα 2-6, ή τουλάχιστοννα εξασφαλίσετε τη συγκατάθεση των οµάδων για να συλλέξετε περισσότερεςπληροφορίες αργότερα.

Πρέπει να καταλάβετε ακριβώς ποιες δραστηριότητες τελούν υπό την ευθύνη τους.Πολύ συχνά, τα άτοµα που θα συναντάτε θα θέλουν να σας µιλήσουν για τοπεριβάλλον και για όσα θεωρούν ότι πρέπει να γίνουν. Σε αυτή φάση η συζήτησηπρέπει να περιστραφεί γύρω από τις δραστηριότητες της οµάδας και να µηνπαρεκτραπεί στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις του έργου της.

• Συστηθείτε και αναφερθείτε στην ιδιότητά σας

• Ζητήστε τους να σας εξηγήσουν τι κάνει η οµάδα

Με βάση αυτές τις πληροφορίες θα πρέπει άµεσα να περιστρέψετε το υπόλοιπο τηςσυζήτησης γύρω από τις ευθύνες και τις δραστηριότητες που προσδιορίστηκαν.

Μετά τη διακρίβωση του γενικού φάσµατος των δραστηριοτήτων κάθε τµήµατος ηκαταγραφή των επιµέρους στοιχείων και πτυχών γίνεται πολύ πιο µεθοδικά.Ακολουθήστε τις παρακάτω οδηγίες.

Ολοκλήρωση της επισκόπησης και συµπλήρωση των εντύπων

Καλό θα ήταν να συµπληρώσετε και τα 5 έντυπα (2-6) για κάθε τµήµα ή οµάδατου οργανισµού σας. Επαφίεται σε εσάς να κρίνετε εάν αυτό πρέπει να γίνει σεεπίπεδο διεύθυνσης, τµήµατος ή οµάδας.


Ο κανονισµός για το EMAS προβλέπει ότι κάθε περιβαλλοντική πτυχή πρέπει νααξιολογείται χωριστά. Εποµένως πρέπει να συµπληρώσετε τα έγγραφααξιολόγησης τόσο για τις άµεσες όσο και για τις έµµεσες περιβαλλοντικές πτυχές.

∆ραστηριότητες µε άµεσες περιβαλλοντικές πτυχές(Έντυπο 2)

Με το έντυπο αυτό ξεκινά η διαδικασία προσδιορισµού των άµεσωνπεριβαλλοντικών πτυχών

Προσδιορισµός δραστηριοτήτων µε άµεσες περιβαλλοντικέςπτυχές

Έντυπο 2, στήλη 2

Παραθέστε τις δραστηριότητες του τµήµατος που έχουν άµεσες περιβαλλοντικέςπτυχές.

Πρέπει να εξετάσετε όλες τις δραστηριότητες για τις οποίες είναι υπεύθυνη ηενότητά σας. Για τον προσδιορισµό των ευθυνών και των καθηκόντων κάθε θέσηςεργασίας µπορείτε να συµβουλεύεστε το σχεδιάγραµµα των υπηρεσιών ή τοοργανόγραµµα. Για την άντληση πληροφοριών µπορείτε επίσης να:

• συνοµιλήσετε µε εργαζόµενους

• περιδιαβείτε τον χώρο δραστηριοτήτων και τον περιβάλλοντα χώρο

• συνοµιλήσετε µε ενδιαφερόµενα µέρη

• ελέγξετε έγγραφα (π.χ. δελτία δεδοµένων ασφαλείας, άδειες)

• ανατρέξετε στη νοµοθεσία (π.χ. ουσιαστικό δίκαιο, τεχνικές απαιτήσεις όπωςυποχρεωτική παρακολούθηση ρύπων)

• συνοµιλήσετε µε άλλους οργανισµούς που εφαρµόζουν το EMAS

• συµβουλευτείτε τους υφιστάµενους δείκτες επιδόσεων

• να εξετάσετε όλα τα τµήµατα και την υποδοµή του οργανισµού (π.χ.αγωγούς, γραµµές ηλεκτρικής ενέργειας, σιδηροτροχιές)

Στις δραστηριότητες των περισσότερων ενοτήτων συγκαταλέγονται η «διαχείρισηγραφείου», οι «κινήσεις» και οι «αγορές». Σε ορισµένες ενότητες αυτές ίσως είναιοι κύριες δραστηριότητες µε άµεσες περιβαλλοντικές πτυχές. Άλλες ενότητες, ιδίωςδε όσες δεν ασκούν κυρίως δραστηριότητες γραφείου, αναλαµβάνουνπερισσότερες δραστηριότητες. Οι ενότητες που ασκούν κυρίως δραστηριότητεςγραφείου συνήθως δεν αναλαµβάνουν πολλές δραστηριότητες που έχουν άµεσεςπεριβαλλοντικές πτυχές. Σε αυτές ενδεχοµένως κυριαρχούν οι έµµεσεςπεριβαλλοντικές πτυχές.

Εάν συµπεριλάβετε µια φορά τη διαχείριση γραφείου και τις κινήσεις στιςδραστηριότητες δεν χρειάζεται να αναφερθείτε ξανά σε αυτές ως στοιχεία άλλωνδραστηριοτήτων.

Μερικά παραδείγµατα δραστηριοτήτων µε άµεσεςπεριβαλλοντικές πτυχές:

∆ιαχείριση γραφείου

Κινήσεις

Αγορές

Αποκοµιδή απορριµµάτων


Συντήρηση οδών

Υπηρεσίες πελατών

Παράδοση εµπορευµάτων

Σύνταξη συνοπτικής περιγραφής


Κάντε µια συνοπτική περιγραφή της δραστηριότητας που παρατίθεται στο έντυποενότητα 2, στήλη 2. Η συνοπτική περιγραφή παρέχει περισσότερες λεπτοµέρειεςσχετικά µε τη δραστηριότητα διευκρινίζοντας σε τι ακριβώς συνίσταται.

Για να συντάξετε µια σύντοµη περιγραφή πρέπει να εξετάσετε τις πτυχές πουαπαρτίζουν τη δραστηριότητα, δηλαδή τις ενέργειες και τα µέσα που απαιτούνταιγια την πραγµατοποίηση της. Σε αυτά συγκαταλέγονται ενδεχοµένως οι εισροέςκαι εκροές της δραστηριότητας. Έχετε υπόψη ότι ορισµένες από τις πτυχές τηςδραστηριότητας που περιγράφετε µπορεί να είναι έµµεσες και εποµένως πρέπει ναπεριληφθούν στο επόµενο έντυπο.

Παραδείγµατα:

Ένα παράδειγµα από τη διεύθυνση δηµοτικών έργων του δηµοτικού συµβουλίουτου Newcastle, για τη διαχείριση γραφείου: αφορά τη χρήση ενέργειας, ύδατος,µελανοδοχείων εκτυπωτών και γενικού εξοπλισµού γραφείου και αναφέρεται σεόλα τα τµήµατα της ενότητας.


Αριθµήστε κάθε δραστηριότητα από 1 έως ν. Εάν η επισκόπηση αφορά ολόκληροτον οργανισµό ίσως είναι σκόπιµο να προσθέσετε και γράµµατα που θααναφέρονται στο τµήµα του οργανισµού που εξετάζετε. Για παράδειγµα, ∆Ε1.

∆ραστηριότητες µε έµµεσες περιβαλλοντικές πτυχές(Έντυπο 3)

Παρόλο που στην πλειονότητά τους ο περιβαλλοντικές πτυχές ενός δήµου είναικατά κανόνα έµµεσες, συνήθως είναι επίσης και οι λιγότερο αντιληπτές. Τοστοίχηµα για κάθε οργανισµό είναι να αντιµετωπίσει διεξοδικά τις έµµεσεςπεριβαλλοντικές πτυχές.

Ενώ ο έλεγχος των άµεσων περιβαλλοντικών πτυχών µπορεί να ασκηθεί µέσωαποφάσεων που λαµβάνονται στο εσωτερικό κάθε οργανισµού, στην περίπτωσητων έµµεσων περιβαλλοντικών πτυχών απαιτείται η άσκηση επιρροής από τηνπλευρά του οργανισµού προς (υπ)εργολάβους, προµηθευτές, πελάτες και χρήστεςτων προϊόντων και των υπηρεσιών τους προκειµένου να επιτευχθούνπεριβαλλοντικά οφέλη. Οι έµµεσες περιβαλλοντικές πτυχές απορρέουν από τηναλληλεπίδραση του οργανισµού µε τρίτους στους οποίους µπορεί να ασκηθείεπιρροή (από τον οργανισµό που επιδιώκει τη συµπερίληψή του στο σύστηµαEMAS).

Οι έµµεσες πτυχές µπορούν επίσης να ειδωθούν ως οι συνέπειες της παροχήςυπηρεσιών, κάτι που στην περίπτωση ενός δήµου µπορεί να είναι περισσότεροκατανοητό. Όταν ένας δήµος παρέχει µια υπηρεσία παρέχει επίσης σε έναν πολίτητη δυνατότητα να µεταβάλλει την επενέργειά του στο περιβάλλον. Λόγου χάρη,δηµιουργώντας µια ποδηλατική διαδροµή παρέχει τη δυνατότητα στους πολίτες νακάνουν ποδηλασία, γεγονός που συµβάλλει στον περιορισµό της χρήσης τωναυτοκινήτων και των εκποµπών CO2.



Παραθέστε τις δραστηριότητες του τµήµατος που έχουν έµµεσες περιβαλλοντικέςπτυχές. Ο παρακάτω κατάλογος παρέχει οδηγίες σχετικά µε τοµείς ευθύνης όπουµπορεί να υπάρχουν έµµεσες πτυχές.

• Αγορές / ∆ιαγωνισµοί

• Πολιτικές

• Εκπαίδευση / κατάρτιση

• Προγραµµατισµός

• Υγεία

• Υπηρεσίες αναψυχής

• Οικονοµική ανάπτυξη

• Στέγαση

• Παροχή συµβουλών

• Επενδύσεις

• ∆ανειοδοτήσεις

• ∆ραστηριότητες που ανατίθενται σε (υπ)εργολάβους και προµηθευτές

Μερικά παραδείγµατα σηµαντικών έµµεσων περιβαλλοντικών πτυχών απόδιάφορους δήµους ανά την Ευρώπη:

• Αστικά απόβλητα• Ποιότητα του αέρα (λόγω της κυκλοφοριακής κίνησης)

• Χρήση της ενέργειας ανά την πόλη• Περιβαλλοντική επίδοση των εργολάβων• Αποφάσεις προγραµµατισµού

• Περιφερειακή συνεργασία• Σύναψη συµβάσεων (επιλογή και σύνθεση υπηρεσιών)


Αριθµήστε κάθε δραστηριότητα από 1 έως ν

Σηµαντικές άµεσες περιβαλλοντικές πτυχές (Έντυπο 4)

Με τη συµπλήρωση αυτού του εντύπου ξεκινά η διαδικασία κατανόησης καιαξιολόγησης της σηµασίας των δραστηριοτήτων.

Έντυπο 4, στήλη 1: ∆ραστηριότητες

Έχοντας προσδιορίσει ήδη το γενικό φάσµα των δραστηριοτήτων του τµήµατοςπρέπει τώρα να τις αναλύσετε στα επιµέρους στοιχεία κάθε δραστηριότητας.Πρώτα αντιγράψτε τον κατάλογο των προσδιορισθέντων δραστηριοτήτων από τοέντυπο 2, στήλη 2, στη στήλη 1 του εντύπου 4.

Έντυπο 4, στήλη 2: Επιµέρους στοιχεία

Τώρα παραθέστε τα επιµέρους στοιχεία κάθε δραστηριότητας στη στήλη 2. Ωςεπιµέρους στοιχεία νοούνται οι συνιστώσες των δραστηριοτήτων. Μιαδραστηριότητα είναι πιθανόν να απαρτίζεται από πολλά επιµέρους στοιχεία. Για ναπροσδιορίσετε όλα τα επιµέρους στοιχεία πρέπει να εξετάσετε όλες τις συνιστώσες


που απαιτούνται για την ανάληψη της δραστηριότητας. Έτσι µπορείτε νασχηµατίσετε µια ιδέα για τις δραστηριότητες της οµάδας.

Βλ. παραδείγµατα του παραρτήµατος B.

Έντυπο 4, στήλη 3: πτυχές

Τώρα, για πρώτη φορά στη διαδικασία, κάνετε τη σύνδεση µεταξύ τουπεριβάλλοντος και των προσδιορισθέντων δραστηριοτήτων και των επιµέρουςστοιχείων τους.

Σε αυτή τη στήλη αντιστοιχίστε τα επιµέρους στοιχεία κάθε δραστηριότητας µε τιςσυναφείς περιβαλλοντικές πτυχές, σύµφωνα µε την κλείδα αντιστοίχισηςπεριβαλλοντικών πτυχών που ακολουθεί.

Για παράδειγµα:

Μια δραστηριότητα του τµήµατος «Περιβαλλοντικών υπηρεσιών» µπορεί να είναιη «διενέργεια επιθεωρήσεων περιβαλλοντικής υγείας». Επιµέρους στοιχείο αυτήςτης δραστηριότητας είναι η µετάβαση στο σχετικό χώρο. Οι περιβαλλοντικέςπτυχές που σχετίζονται µε το εν λόγω επιµέρους στοιχείο είναι:

• A – εκποµπές στην ατµόσφαιρα (καυσαέρια)

• E – χρήση φυσικών πόρων (βενζίνη, ντίζελ)

• ΣΤ – τοπικά θέµατα (θόρυβος)

• Ζ – θέµατα µεταφορών (χρήση οχηµάτων)

Κλείδα άµεσων περιβαλλοντικών πτυχών

A – Εκποµπές στην ατµόσφαιρα

Κάθε δραστηριότητα που καταναλώνει ενέργεια παραγόµενη από ορυκτά καύσιµαπροκαλεί εκποµπές στην ατµόσφαιρα. Λοιπές δραστηριότητες που προκαλούνεκποµπές στην ατµόσφαιρα: ψεκασµοί.

B – Απορρίψεις στα ύδατα

Λόγου χάρη µια εγκατάσταση καθαρισµού οχηµάτων που απορρίπτει το νερό πουχρησιµοποιεί στο δίκτυο αποχέτευσης.

Γ - Αποφυγή, ανακύκλωση, επαναχρησιµοποίηση, µεταφορά στερεών καιάλλων αποβλήτων, ιδίως επικίνδυνων

Κάθε δραστηριότητα που περιλαµβάνει την παραγωγή ή τη διαχείριση αποβλήτων(περιλαµβανοµένων των εν γένει αποβλήτων που παράγονται από εργασίεςγραφείου) είναι σχετική προς την εν λόγω πτυχή.

∆ – Χρήση και µόλυνση του εδάφους

Εγκαταστάσεις αποθήκευσης, κατασκευή κατοικιών, λύµατα, διαρροές.

E – Χρήση φυσικών πόρων και πρώτων υλών (συµπεριλαµβανοµένης τηςενέργειας)

Κάθε δραστηριότητα που καταναλώνει άνθρακα, πετρέλαιο, αέριο κλπ. είναισχετική προς την εν λόγω πτυχή.


ΣΤ – Τοπικά θέµατα (θόρυβος, κραδασµοί, οσµές, σκόνη, οπτική εµφάνισηκλπ.)

∆ραστηριότητες που προκαλούν θόρυβο, κραδασµούς, οσµές, σκόνη ή επηρεάζουναισθητικά το τοπίο είναι σχετικές προς την εν λόγω πτυχή.

Παράδειγµα: αµαξοστάσια, χώροι όπου φυλάσσονται υλικά επισκευής οδών, χώροιδιάθεσης απορριµµάτων, µεγαλύτερη του φυσιολογική κυκλοφορία οχηµάτων,επισκευές οδών, συντήρηση χώρων («κούρεµα» γρασιδιού κλπ.).

Ζ – Θέµατα µεταφορών (τόσο προϊόντων και υπηρεσιών όσο καιεργαζοµένων)

Κάθε δραστηριότητα που περιλαµβάνει, ενθαρρύνει ή διευκολύνει τις µετακινήσειςείναι σχετική προς την εν λόγω πτυχή.

Η – Κίνδυνοι περιβαλλοντικών ατυχηµάτων και επιπτώσεις ή ενδεχόµενεςεπιπτώσεις από συµβάντα, ατυχήµατα και πιθανές καταστάσεις έκτακτηςανάγκης

Πιθανότητα διαρροών, πυρκαγιών, δυσωδίας, δηλητηρίων κλπ.

Θ – Συνέπειες για τη βιολογική ποικιλότητα

Εάν η ενότητά σας έχει υπό την ιδιοκτησία ή την ευθύνη της υπαίθριες εκτάσειςτότε έχει άµεση επίδραση στη βιολογική ποικιλότητα. Αυτό ισχύει κυρίως στηνπερίπτωση χώρων ο άµεσος έλεγχος της διαµόρφωσης των οποίων ανήκει στηνενότητά σας. Τα είδη φυτών που χρησιµοποιείτε είναι φιλικά προς τα άγρια ζώα –ή είναι δυνατόν να γίνουν; Οι φυτικοί φράκτες, το γρασίδι, τα δέντρα και ταυδάτινα ρεύµατα είναι σηµαντικά από την άποψη αυτή.

Εάν η ενότητά σας πραγµατοποιεί υπαίθριες δραστηριότητες τότε ασκεί επίδρασηστη βιολογική ποικιλότητα. Αυτό ισχύει ιδίως για κάθε είδους οικοδοµικές εργασίεςή εργασίες οδοποιίας είτε σε περιοχές πρασίνου είτε σε αστική γη.

Ι – Άλλες (να προσδιοριστούν)

Άλλες άµεσες περιβαλλοντικές πτυχές που δεν καλύπτονται από τα περιβαλλοντικάζητήµατα που απαριθµούνται ανωτέρω υπό Α-Θ.

Έντυπο 4, στήλη 4: περιγραφή των περιβαλλοντικών πτυχών

Στη στήλη αυτή επεξηγείται η επιλογή των περιβαλλοντικών πτυχών πουπαραθέτετε στη στήλη 3. Πρέπει να είστε βέβαιοι ότι το προσωπικό και κάθεεξωτερικός ελεγκτής µπορεί να καταλάβει τους λόγους για τους οποίουςαποφασίσατε ότι το συγκεκριµένο επιµέρους στοιχείο έχει τις προσδιορισθείσεςπεριβαλλοντικές πτυχές.

Περιγράψτε εν συντοµία πώς η πτυχή του συγκεκριµένου επιµέρους στοιχείουενέχει περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Για παράδειγµα: ένα επιµέρους στοιχείο µπορείνα είναι οι «εκτυπώσεις». Αυτό σχετίζεται µε τις περιβαλλοντικές πτυχές τηςχρήσης ενέργειας και της παραγωγής αποβλήτων (διάθεση µελανοδοχείωνεκτυπωτών). Η σύντοµη περιγραφή των πτυχών θα µπορούσε να έχει ως εξής:«παράγει απόβλητα (µελανοδοχεία εκτυπωτών) και αναλώνει φυσικούς πόρους(χαρτί, ενέργεια).

Έντυπο 4, στήλη 5: περιβαλλοντική σηµασία


Μπορείτε τώρα να ξεκινήσετε τον προσδιορισµό της σηµασίας κάθε επιµέρουςστοιχείου που έχει περιβαλλοντικές πτυχές. Στη στήλη αυτή επικεντρώνεστεαποκλειστικά στην περιβαλλοντική σηµασία. Σε µετέπειτα στάδιο θα προσδιορίσετετη συνολική σηµασία λαµβάνοντας υπόψη παράγοντες όπως συχνότητα, κόστος,τοπικά συµφέροντα, νοµοθεσία. Επί του παρόντος το µόνο που µας ενδιαφέρει ναυπολογίσουµε είναι η περιβαλλοντική σηµασία οπότε πρέπει να αγνοήσετε τουςπαράγοντες αυτούς.

Η περιβαλλοντική σηµασία αποτελεί συνάρτηση της «σοβαρότητας τωνπεριβαλλοντικών πτυχών» που έχετε προσδιορίσει για το συγκεκριµένο επιµέρουςστοιχείο και της «πιθανότητας (ή συχνότητας) εµφάνισης του γεγονότος».

σοβαρότητα x πιθανότητα = περιβαλλοντική σηµασία

Εκτίµηση της σοβαρότητας και της πιθανότητας

ΣοβαρότηταΒαθµολογία

Αντιστοιχεί σε ∆ιάρκεια επιπτώσεων Γεωγραφικά όρια

1 Ελάσσονες επιπτώσεις < 1 Μόνον στην πηγή

2 Μικρές επιπτώσεις < 1 ηµέρα Περιορίζεται εντός τωνορίων ή το πολύ στα όριατου χώρου δραστηριοτήτων

3 Μέτριες επιπτώσεις < 1 εβδοµάδα Ελάσσονες επιπτώσειςεκτός του χώρουδραστηριοτήτων (π.χ.παραβίαση συγκατάθεσης ήάδειας)

4 Μεγάλες επιπτώσεις < 6 µήνες Τοπικό (π.χ. µόλυνσηυδάτινων ρευµάτων.Έδαφος)

5 Μείζονες επιπτώσεις > 6 µήνες, ή µηαναστρέψιµες ή διαρκείς

Περιφερειακό ή ευρύτερο

Πιθανότητα / ΣυχνότηταΒαθµολογία Αντιστοιχεί σε

1 Λιγότερο από µια φορά ετησίως

2 Μια φορά ετησίως

3 Μια φορά µηνιαίως

4 Μια φορά εβδοµαδιαίως

5 Μια φορά ηµερησίως

∆ιαχειριστικός έλεγχος

Εάν σας ανήκει ο διαχειριστικός έλεγχος του επιµέρους στοιχείου τηςδραστηριότητας προσθέστε ένα βαθµό στη βαθµολογία της πιθανότητας.Εποµένως, εάν συµβαίνει µια φορά το µήνα αλλά έχετε άµεσο έλεγχο επί τουεπιµέρους στοιχείου της δραστηριότητας τότε η βαθµολογία της πιθανότητας είναι3 + 1 = 4. Εάν συµβαίνει κάθε µέρα η βαθµολογία της πιθανότητας είναι 5 + 1 =6.


Προσθέτετε τον ένα βαθµό στη βαθµολογία της πιθανότητας γιατί εφόσονδιαθέτετε τον άµεσο διαχειριστικό έλεγχο είστε σε θέση να επηρεάσετε τονπαράγοντα της πιθανότητας.

Η περιβαλλοντική σηµασία υπολογίζεται ως αριθµός που κυµαίνεται µεταξύ του 1και του 30.

Σηµαντικές έµµεσες περιβαλλοντικές πτυχές (Έντυπο 5)


Αντιγράψτε τον κατάλογο των προσδιορισθέντων δραστηριοτήτων από το έντυπο3, στήλη 2 στη στήλη 1 του εντύπου 5.


Στη στήλη αυτή παραθέστε τα επιµέρους στοιχεία κάθε δραστηριότητας. Ωςεπιµέρους στοιχεία νοούνται οι συνιστώσες των δραστηριοτήτων. Μιαδραστηριότητα είναι πιθανόν να απαρτίζεται από πολλά επιµέρους στοιχεία. Για ναπροσδιορίσετε όλα τα επιµέρους στοιχεία πρέπει να εξετάσετε όλες τις συνιστώσεςπου απαιτούνται για την ανάληψη της δραστηριότητας. Έτσι µπορείτε νασχηµατίσετε µια ιδέα για τις δραστηριότητες της οµάδας.

Βλ. παραδείγµατα του παραρτήµατος B.


Σε αυτή τη στήλη αντιστοιχίστε τα επιµέρους στοιχεία κάθε δραστηριότητας µε τιςσυναφείς περιβαλλοντικές πτυχές, σύµφωνα µε την κλείδα αντιστοίχισηςπεριβαλλοντικών πτυχών που ακολουθεί.

Κλείδα έµµεσων περιβαλλοντικών πτυχών

Η παρούσα εκδοχή της κλείδας έµµεσων περιβαλλοντικών πτυχών δεν είναι ηεπίσηµη κλείδα έµµεσων περιβαλλοντικών πτυχών του EMAS. Πρόκειται για µιαεναλλακτική εκδοχή που µπορεί να χρησιµεύσει ως βάση συζήτησης. Οι δήµοιδιαπίστωσαν ότι οι υφιστάµενες έµµεσες πτυχές παρουσιάζουν δυσκολίες ως προςτην ερµηνεία τους και τη συσχέτισή τους µε τις δραστηριότητες των δήµων.Ελπίζεται ότι η κλείδα που παρατίθεται στο παρόν θα κάνει σαφέστερες τις έµµεσεςπεριβαλλοντικές πτυχές που προσήκουν στους δήµους.

A – ∆ιοικητικές αποφάσεις και αποφάσεις προγραµµατισµού

Οι δήµοι µπορούν να χρησιµοποιήσουν τη διαδικασία προγραµµατισµού για ναεπηρεάσουν την ανάπτυξη της περιοχής τους. Στο πλαίσιο αυτό µπορεί ναπροκριθεί η υιοθέτηση οδηγών για την κατασκευή «πράσινων κτιρίων» και ηεπιβολή περιβαλλοντικών αρχών κατά τη διαδικασία λήψης αποφάσεωνπρογραµµατισµού.

B – Σύναψη συµβάσεων

Μέσω της διαδικασίας σύναψης συµβάσεων µπορείτε να επηρεάσετε τιςδραστηριότητες που αναλαµβάνονται από υπ(εργολάβους) και προµηθευτές. Στιςπροδιαγραφές συγγραφής υποχρεώσεων µπορείτε να συµπεριλάβετεπεριβαλλοντικά κριτήρια που θα ενθαρρύνουν τις επιχειρήσεις να παρέχουν πιοφιλικές προς το περιβάλλον υπηρεσίες.


Γ – Εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση

Οι οργανισµοί µπορούν να ασκήσουν την επιρροή τους στην τοπική κοινότητα γιατην ευαισθητοποίηση και την εκπαίδευση σε θέµατα περιβάλλοντος.

∆ - ∆ιακυβέρνηση / Σχέσεις / ∆ίκτυα

Ορισµένες από τις δραστηριότητες που αναλαµβάνετε µπορεί να είναι από κοινούµε άλλους φορείς. Μπορεί να έχετε τη δυνατότητα να επηρεάσετε τη χάραξηπεριφερειακών στρατηγικών ή να συνδράµετε άλλους φορείς στην προσπάθεια ναενθαρρύνουν τα µέλη τους να λαµβάνουν περισσότερο υπόψη τους τα θέµαταπεριβάλλοντος. Ο βαθµός επιρροής σας µπορεί να εξαρτάται από το είδος τηςσυνεργασίας (επίσηµης ή άτυπης).

E – Επενδύσεις και δάνεια

Οι οργανισµοί µπορούν να λαµβάνουν επενδυτικές και δανειοδοτικές αποφάσεις µεβάση κριτήρια αειφορίας. Λόγου χάρη, παρέχοντας στο προσωπικό τους δάνεια γιατην αγορά ετήσιων καρτών απεριορίστων διαδροµών στα αστικά λεωφορεία ή γιατη µετατροπή οχηµάτων σε υγραεριοκίνητα.

ΣΤ – Μετακινήσεις και µεταφορές (από κατοίκους και επιχειρήσεις)

Οι οργανισµοί µπορούν να επηρεάσουν τη λήψη αποφάσεων από τους κατοίκουςκαι τις επιχειρήσεις ως προς τις µετακινήσεις τους µέσω της στρατηγικής προβολήςυπηρεσιών ή µέσω της εκπαίδευσης.

Ζ - Ενέργεια (από κατοίκους και επιχειρήσεις)

Οι δήµοι µπορούν να προάγουν πρωτοβουλίες ενεργειακής αποδοτικότητας σεεπιχειρήσεις και κατοίκους.

H - Απόβλητα (που παράγονται από κατοίκους και επιχειρήσεις)

Οι δήµοι µπορούν να προάγουν την µείωση, επαναχρησιµοποίηση και ανακύκλωσηαποβλήτων και να παρέχουν την κατάλληλη υποδοµή σε επιχειρήσεις καικατοίκους.

Θ – Περιβαλλοντικές επιδόσεις και πρακτικές αναδόχων, υπεργολάβων καιπροµηθευτών

Μετά την ανάθεση της σύµβασης / του διαγωνισµού, η δηµοτική αρχή οφείλει ναπαρακολουθεί τις επιδόσεις και τις πρακτικές, προκειµένου να διασφαλίζει ότι οιπροµηθευτές και όσοι ενεργούν για λογαριασµό της δηµοτικής αρχήςσυµµορφώνονται µε την περιβαλλοντική πολιτική όσον αφορά τις δραστηριότητεςπου εκτελούνται στο πλαίσιο της σύµβασης. Η δηµοτική αρχή οφείλει επίσης ναδιασφαλίζει ότι οι συγκεκριµένες εταιρίες δεν παραβιάζουν τη νοµοθεσία,χειρίζονται προσηκόντως τα απόβλητα κλπ., και διαθέτουν τις απαραίτητες άδειεςκλπ. για όσο διάστηµα ενεργούν για λογαριασµό της δηµοτικής αρχής.

I – Άλλες – να προσδιοριστούν

Τυχόν άλλες έµµεσες περιβαλλοντικές πτυχές που έχουν προσδιοριστεί.


Για σκοπούς αναφοράς: Η επίσηµη κλείδα έµµεσων περιβαλλοντικώνπτυχών (Κανονισµός (ΕΚ) αριθ. 761/2001)

A – θέµατα που σχετίζονται µε τα προϊόντα (σχεδιασµός, ανάπτυξη, συσκευασία,µεταφορά, χρήση και ανάκτηση/διάθεση αποβλήτων)

B – οι επενδύσεις κεφαλαίου, η χορήγηση δανείων και οι ασφαλιστικές υπηρεσίες

Γ – οι νέες αγορές

∆ – η επιλογή και σύνθεση των υπηρεσιών (π.χ., µεταφορές ή τροφοδοσία)

E – οι διοικητικές αποφάσεις και οι αποφάσεις προγραµµατισµού

ΣΤ – η σύνθεση της κλίµακας των προϊόντων

Ζ – η περιβαλλοντική επίδοση και οι πρακτικές των εργολάβων, υπεργολάβων καιπροµηθευτών

H – Άλλες (να προσδιοριστούν)

Έντυπο 5, στήλη 4, σύντοµη περιγραφή της περιβαλλοντικής πτυχής

Στη στήλη αυτή επεξηγείται η επιλογή των περιβαλλοντικών πτυχών πουπαραθέτετε στη στήλη 3. Πρέπει να είστε βέβαιοι ότι το προσωπικό και κάθεεξωτερικός ελεγκτής µπορεί να καταλάβει τους λόγους για τους οποίουςαποφασίσατε ότι το συγκεκριµένο επιµέρους στοιχείο έχει τις επιλεγµένεςπεριβαλλοντικές πτυχές.

Έντυπο 5, στήλη 5, περιβαλλοντική σηµασία

Μπορείτε τώρα να ξεκινήσετε τον προσδιορισµό της σηµασίας κάθε επιµέρουςστοιχείου που έχει περιβαλλοντικές πτυχές. Στη στήλη αυτή επικεντρώνεστεαποκλειστικά στην περιβαλλοντική σηµασία. Σε µετέπειτα στάδιο θα προσδιορίσετετη συνολική σηµασία λαµβάνοντας υπόψη παράγοντες όπως συχνότητα, κόστος,τοπικά συµφέροντα, νοµοθεσία. Επί του παρόντος το µόνο που µας ενδιαφέρει ναυπολογίσουµε είναι η περιβαλλοντική σηµασία οπότε πρέπει να αγνοήσετε τουςπαράγοντες αυτούς.

Για τις άµεσες περιβαλλοντικές η περιβαλλοντική σηµασία αποτελεί συνάρτηση της«σοβαρότητας των περιβαλλοντικών πτυχών» που έχετε προσδιορίσει για τοσυγκεκριµένο επιµέρους στοιχείο και της «πιθανότητας (ή συχνότητας) εµφάνισηςτου γεγονότος».

Στην περίπτωση των έµµεσων περιβαλλοντικών πτυχών δεν γίνεται εκτίµηση τηςπιθανότητας. Αντ’ αυτής γίνεται εκτίµηση της «επενέργειάς» σας.

Σοβαρότητα x επενέργεια = περιβαλλοντική σηµασία

Εκτίµηση της σοβαρότητας και της επενέργειας

ΣοβαρότηταΒαθµολογία Αντιστοιχεί σε

1 Ελάσσονες επιπτώσεις

2 Μικρές επιπτώσεις

3 Μέτριες επιπτώσεις

4 Μεγάλες επιπτώσεις

5 Μείζονες επιπτώσεις


ΕπενέργειαΒαθµολογία Αντιστοιχεί σε

1 Πολύ χαµηλή επενέργεια

2 Χαµηλή επενέργεια

3 Μέτρια επενέργεια

4 Ισχυρή επενέργεια

5 Σχεδόν πλήρης επενέργεια

Η περιβαλλοντική σηµασία υπολογίζεται ως αριθµός που κυµαίνεται µεταξύ του 1και του 25.

σοβαρότητα x επενέργεια = περιβαλλοντική σηµασία

Βαθµολογική κλίµακα 15 - 30 Πολύ σηµαντική

9 - 14 Σηµαντική

4 - 8 Ελάχιστα σηµαντική

1 – 3 Ασήµαντη

Εκτίµηση της συνολικής σηµασίας των περιβαλλοντικώνπτυχών (Έντυπο 6)

Επιµέρους στοιχείο της δραστηριότητας

Εισάγετε το περιεχόµενο της στήλης 2 των εντύπων 4 και 5.

Βαθµολογία περιβαλλοντικής σηµασίας

Εισάγετε την αντίστοιχη βαθµολογία περιβαλλοντικής σηµασίας από τη στήλη 5των πινάκων 4 και 5.

Περιβαλλοντική νοµοθεσία, κανονισµοί και εξωτερικές πολιτικές

Οφείλετε να εντοπίσετε τη σχετική µε τον οργανισµό σας περιβαλλοντικήνοµοθεσία. Στην ενότητα 7 του παρόντος εγγράφου παρέχονται οδηγίες σχετικάµε το πώς να τη εντοπίσετε. Μόλις ολοκληρώσετε τη διαδικασία αυτή τηςσυµπληρώστε τη σχετική στήλη του εντύπου 6 παραθέτοντας τους τίτλους τηςσχετικής νοµοθεσίας και των σχετικών άρθρων.

Κατά τη διενέργεια της επισκόπησης µπορείτε να ζητάτε από τους υπεύθυνουςκάθε δραστηριότητας να σας αναφέρουν, εφόσον γνωρίζουν, τις διατάξεις τηςνοµοθεσίας που άπτονται των ρόλων τους.

Οι άµεσες και έµµεσες περιβαλλοντικές πτυχές που έχετε προσδιορίσει µπορεί νασυγκεντρώνουν πολύ χαµηλή βαθµολογία περιβαλλοντικής σηµασίας, ωστόσο, ησηµασία αυτή µπορεί να αυξηθεί από την ανάγκη τήρησης των απαιτήσεων τηςσχετικής νοµοθεσίας, των κανονισµών και των κατευθυντήριων γραµµών.

Περιβαλλοντικές πολιτικές και στρατηγικές των δηµοτικών αρχών

Η δηµοτική σας αρχή ενδεχοµένως διαθέτει ορισµένες πολιτικές ή στρατηγικές πουορίζει τις προτεραιότητές της σε θέµατα περιβάλλοντος. Κάθε µια από τις άµεσες


και έµµεσες περιβαλλοντικές πτυχές που έχετε προσδιορίσει ενδεχοµένωςκαλύπτεται και ιεραρχείται από τις τοπικές περιβαλλοντικές πολιτικές του δήµου.Παραθέστε τους σωστούς τίτλους των τοπικών περιβαλλοντικών πολιτικών πουσχετίζονται µε κάθε άµεση και έµµεση περιβαλλοντική πτυχή.

Συνάφεια προς την τοπική κοινότητα

∆ιάφορες οµάδες της τοπικής κοινότητας ενδεχοµένως έχουν εκφράσει ιδιαίτεροενδιαφέρον για κάθε µία από τις άµεσες και έµµεσες πτυχές που έχετεπροσδιορίσει. Εναλλακτικά, η τοπική κοινότητα ενδεχοµένως συµµετέχει στηνεκάστοτε δραστηριότητα του τµήµατος της ενότητας που περιλαµβάνει άµεσες καιέµµεσες περιβαλλοντικές πτυχές. Στη στήλη αυτή αξιολογείτε το βαθµό τοπικήςσυνάφειας κάθε άµεσης και έµµεσης περιβαλλοντικής πτυχής. Χρησιµοποιήστε τηνεξής βαθµολόγηση:

Μεγάλη τοπική συνάφεια - ΜΕΓ

Μέτρια τοπική συνάφεια - ΜΕΤ

Μικρή τοπική συνάφεια - ΜΙΚ

Περιβαλλοντικά ατυχήµατα

Στο σηµείο αυτό ελέγχεται η εµφάνιση προηγούµενων περιστατικών σε σχέση µετη συγκεκριµένη δραστηριότητα. Εάν η απάντηση στη στήλη αυτή είναι «Ναι»πρέπει να δοθεί αναλυτική απάντηση σε χωριστό φύλλο.

Αναγράψτε «Ναι» ή «Όχι» και κάντε παραποµπή στο φύλλο µε την αναλυτικήαπάντηση.

Συνολική σηµασία

Πλέον είστε σε θέση να προβείτε στην τελική αξιολόγηση των άµεσων και έµµεσωνπτυχών που έχετε προσδιορίσει για την ανάδειξη των πλέον σηµαντικών.

Για να προβείτε στην κρίση αυτή λάβετε υπόψη τα στοιχεία στις στήλες 2-6.

Αξιολογήστε τη συνολική σηµασία ως

Μεγάλη - ΜΕΓ

Μέτρια - ΜΕΤ

Μικρή - ΜΙΚ

Αξιολόγηση της συνολικής σηµασίας:

Οι περιβαλλοντικές πτυχές µε βαθµολογία περιβαλλοντικής σηµασίας από 9 έως 30κατά πάσα πιθανότητα είναι οι πλέον σηµαντικές (προσδιορίζονται στη στήλη 2).

Εάν ορισµένες πτυχές διέπονται από νοµοθετικές διατάξεις ή κανονισµούς τότε ησηµασία αυξάνεται καθώς είστε υποχρεωµένοι βάσει του νόµου να διαχειριστείτετις εν λόγω πτυχές. Η νοµική συµµόρφωση αποτελεί σηµαντικό µέρος του EMASκαι δεν µπορείτε να εξασφαλίσετε την πιστοποίηση εάν δεν αποδείξετε τησυµµόρφωσή σας. Εάν η πτυχή σχετίζεται µε κάποια από τις πολιτικές τηςδηµοτικής αρχής (όπως η περιβαλλοντική πολιτική) τότε και αυτό αυξάνει τησηµασία της πτυχής.

Εάν γνωρίζετε ότι η τοπική κοινότητα είτε επηρεάζεται από είτε επιδεικνύειιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη συγκεκριµένη πτυχή τότε η διαχείρισή της κρίνεταισκόπιµη από πολιτικής σκοπιάς.


Εάν στο παρελθόν έχουν σηµειωθεί περιβαλλοντικά ατυχήµατα σε σχέση µε τησυγκεκριµένη περιβαλλοντική πτυχή τότε πρέπει να τεθούν σε εφαρµογήσυστήµατα διαχείρισης της πτυχής αυτής για την αποτροπή µελλοντικώνατυχηµάτων. Κάτι τέτοιο αυξάνει τη σηµασία της συγκεκριµένης πτυχής.

Συµπερίληψη στο πρόγραµµα διαχείρισης

Αναγράψτε «Ναι» ή «Όχι»

Κάθε πτυχή που αξιολογείται στη στήλη 7 ως µεγάλης συνολικής σηµασίας πρέπεινα συµπεριλαµβάνεται στο πρόγραµµα διαχείρισης. Και οι πτυχές πουαξιολογούνται ως µέτριας συνολικής σηµασίας είναι σκόπιµο νασυµπεριλαµβάνονται στο πρόγραµµα διαχείρισης αλλά η απόφαση αυτήεναπόκειται σε εσάς. Οι πτυχές που αξιολογούνται ως µικρής σηµασίας δενχρειάζεται να συµπεριληφθούν στο πρόγραµµα διαχείρισης, ωστόσο µπορείτε να τοκάνετε εφόσον το επιθυµείτε.

Μην ξεχνάτε τους στόχους άµεσης απόδοσης. Ακόµη κι αν µια πτυχή αξιολογείταιως µικρής συνολικής σηµασίας µπορείτε να τη διαχειριστείτε µε γρήγορο καιοικονοµικά αποτελεσµατικό τρόπο, γεγονός που εµπεριέχει οφέλη για τηδιαδικασία EMAS καθώς αποδεικνύει µε γρήγορο και απτό τρόπο ότι σηµειώνεταιπρόοδος και ότι το σύστηµα λειτουργεί. Εποµένως, ίσως θελήσετε νασυµπεριλάβετε κάποια πτυχή µικρής συνολικής σηµασίας στο πρόγραµµαδιαχείρισης.

∆ιαδικασία αναφοράς

Στο πεδίο αυτό θα αναγραφεί η διαδικασία αναφοράς µετά τη συµπλήρωση τουεντύπου 17 και την εκπόνηση του συστήµατος διαχείρισης.


7. Αρχείο νοµοθεσίας (Έντυπο 7)

Πρόκειται για ένα πολύ σηµαντικό µέρος της διαδικασίας EMAS καθώςεντοπίζοντας τη σχετική περιβαλλοντική νοµοθεσία διαβεβαιώνετε ταενδιαφερόµενα µέρη ότι κινείστε στα πλαίσια του νόµου. Καλείστε ναδηµιουργήσετε ένα ολοκληρωµένο αρχείο της νοµοθεσίας που διέπει τιςδραστηριότητές σας.

Κάθε µια από τις άµεσες και έµµεσες περιβαλλοντικές πτυχές που έχετεπροσδιορίσει ενδεχοµένως διέπεται από νοµοθετικές διατάξεις, κανονισµούς ήπροαιρετικές κατευθυντήριες γραµµές. Οφείλετε να εντοπίσετε τις νοµοθετικέςδιατάξεις, κανονισµούς και κατευθυντήριες γραµµές που διέπουν κάθε άµεση καιέµµεση περιβαλλοντική πτυχή. Οι εν λόγω νοµοθετικές διατάξεις, κανονισµοί καικατευθυντήριες γραµµές µπορεί να είναι διεθνούς, ευρωπαϊκής, εθνικής καιπεριφερειακής εµβέλειας.

Τι προβλέπει ο κανονισµός για το EMAS…Κανονισµός για το EMAS (Κανονισµός(ΕΚ) αριθ. 761/2001 Παράρτηµα 1-A.3.2.)

Ο οργανισµός πρέπει να καθιερώσει και να διατηρεί διαδικασία για να εντοπίζει και να έχειπρόσβαση στις νοµικές και άλλες απαιτήσεις που έχει αποδεχτεί, και οι οποίες έχουνεφαρµογή στις περιβαλλοντικές πλευρές των δραστηριοτήτων, προϊόντων και υπηρεσιώντου.

Εντοπισµός της νοµοθεσίας

Το IMPEL είναι ένα δίκτυο αντιπροσώπων των αρµόδιων για την περιβαλλοντικήνοµοθεσία φορέων και οργανισµών των κρατών µελών. Το δίκτυο συνδράµει τιςχώρες στην εκπλήρωση των υποχρεώσεών τους στον τοµέα της περιβαλλοντικήςνοµοθεσίας.

http://europa.eu.int/comm/environment/impel

Χρησιµοποιήστε τους «χρήσιµους συνδέσµους» («useful links») της ιστοθέσης γιανα εντοπίσετε τους φορείς της δικής σας χώρας που µπορούν να σας βοηθήσουνστον εντοπισµό της περιβαλλοντικής νοµοθεσίας. Παρέχονται επίσης σύνδεσµοι µεάλλες πολύτιµες πηγές πληροφοριών.

Οι περισσότερες εθνικές κυβερνήσεις και ενώσεις δήµων διαθέτουν βάσειςδεδοµένων σχετικά µε τις ισχύουσες εθνικές νοµοθεσίες.

Λοιπές πιθανές πηγές:

• Οι υπεύθυνοι των διαφόρων δραστηριοτήτων µπορεί να γνωρίζουν ήδη τιςνοµοθετικές διατάξεις που τους αφορούν. Μιλήστε µαζί τους κατά τη διάρκεια τηςπεριβαλλοντικής επισκόπησης.

• Εξετάστε τις ενέργειες άλλων οργανισµών που µπορείτε να χρησιµοποιήσετε ωςαφετηρία.

• Ο οργανισµός µπορεί να διαθέτει νοµικό τµήµα που να έχει καταρτίσει ήδηκάποιου είδους αρχείο της σχετικής νοµοθεσίας.

• Αναθέστε σε σύµβουλο τη δηµιουργία αρχείου νοµοθεσίας.

∆ηµιουργία αρχείου νοµοθεσίας

Η δηµιουργία ενός αρχείου νοµοθεσίας µπορεί να αποτελέσει µακρόχρονηδιαδικασία, ανάλογα µε το µέγεθος και τις αρµοδιότητες του οργανισµού σας.Όπως συµβαίνει και µε κάθε άλλη πτυχή της διαδικασίας EMAS, η διάρθρωση του


αρχείου νοµοθεσίας και το περιεχόµενό του πρέπει να σχετίζεται µε τιςπεριβαλλοντικές πτυχές του οργανισµού.

Για να είστε σε θέση να δηµιουργήσετε το αρχείο νοµοθεσίας πρέπει να έχετεολοκληρώσει ή να βρίσκεστε σε διαδικασία ολοκλήρωσης της περιβαλλοντικήςεπισκόπησης.

• Πρέπει να γνωρίζετε όλες τις δραστηριότητές σας προκειµένου να εντοπίσετε τησχετική νοµοθεσία.

• Πρέπει να γνωρίζετε όλες τις δραστηριότητές σας για να διασφαλίσετε ότι δεν θαπαραλειφθούν κάποιες ευθύνες που διέπονται από νοµοθετικές διατάξεις.

Οι παρακάτω οδηγίες θα σας βοηθήσουν να καταρτίσετε ένα καλά συγκροτηµένοαρχείο νοµοθεσίας. Για να το κάνετε πιο συνοπτικό, αντιστοιχίστε τιςδραστηριότητες του οργανισµού σας µε τη σχετική νοµοθεσία, εντοπίστε δηλαδήτις σχετικές νοµοθετικές διατάξεις και παραθέστε τις δραστηριότητες τουοργανισµού σας που διέπονται από αυτές.

Το αρχείο νοµοθεσίας είναι ένα «ζωντανό έγγραφο» που χρήζει ενηµέρωσης. Ηνοµοθεσία µεταβάλλεται και το ίδιο θα συµβεί και µε τις δραστηριότητες τουοργανισµού σας. Ως εκ τούτου, το αρχείο πρέπει να ενηµερώνεται τακτικά.

Στήλη 1: Θεµατικό πεδίο

Στη στήλη αυτή παραθέτετε το θεµατικό πεδίο της νοµοθεσίας. Λόγου χάρη,απόβλητα, ενέργεια, προγραµµατισµός, αγορές και ούτω καθ’ εξής. Για τονπροσδιορισµό των θεµατικών πεδίων µπορείτε να χρησιµοποιήσετε ως οδηγό τιςεπικεφαλίδες των κλείδων των άµεσων και έµµεσων περιβαλλοντικών πτυχών(σελίδες 26 και 29).

Στήλη 2: Νοµοθετική πράξη

Στη στήλη αυτή παραθέτετε τον τίτλο και την επίσηµη αναφορά της συγκεκριµένηςνοµοθετικής πράξης. Για παράδειγµα:

Οδηγία σχετικά µε τα απόβλητα ειδών ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισµού(ΑΗΗΕ)

[2002/96/ΕΚ]

Συχνά, για κάθε θεµατικό πεδίο θα υπάρχουν περισσότερες από µία νοµοθετικέςπράξεις.

Στήλη 3: Συνάφεια µε τις δραστηριότητες του οργανισµού

Συνοπτική περιγραφή του τρόπου µε τον οποίο η συγκεκριµένη νοµοθετική πράξησχετίζεται µε τις δραστηριότητες του οργανισµού.


Η ΑΗΗΕ, «δεν ισχύει άµεσα για τους δήµους ως καταναλωτές, αλλά µπορούµε ναορίσουµε µέσω της διαδικασίας σύναψης συµβάσεων τους όρους και τιςπροϋποθέσεις για την επιστροφή πλεονάζοντος εξοπλισµού πληροφορικής. Εάνπωλήσουµε τον πλεονάζοντα εξοπλισµό πληροφορικής που διαθέτουµε σε κάποιονάλλο χρήση ενδεχοµένως να φέρουµε την ευθύνη συλλογής του εξοπλισµού µετάτο τέλος του κύκλου ζωής του· το σηµείο αυτό δεν έχει οριστικοποιηθεί έωςτούδε».

Εάν εντοπίσετε κάποια νοµοθετική πράξη για τη συνάφεια της οποίας δεν είστεβέβαιοι διαβάστε τη σύνοψή της ή τις επεξηγηµατικές σηµειώσεις που ενδεχοµένωςδιατίθενται στις ιστοθέσεις των ρυθµιστικών αρχών της χώρας σας. Εναλλακτικά,αναζητήστε πληροφορίες σχετικά µε τη συγκεκριµένη νοµοθετική πράξη στο


∆ιαδίκτυο. Συχνά, όπως θα διαπιστώσετε, διάφοροι φορείς ή οργανισµοίσυνοψίζουν τις διάφορες νοµοθετικές πράξεις χρησιµοποιώντας πιο κατανοητήγλώσσα. Αν και δεν µπορείτε πάντοτε να βασίζεστε σε τέτοιου είδους«µεταφράσεις», ωστόσο σας βοηθούν στην κατανόηση της εκάστοτε νοµοθετικήςπράξης.

Στήλη 4: Υφιστάµενος ελεγκτικός µηχανισµός

Σύντοµη περιγραφή του ελεγκτικού µηχανισµού που εφαρµόζεται για τηδιασφάλιση της συµµόρφωσης προς τη νοµοθετική πράξη. Για παράδειγµα«εφαρµόζονται διαδικασίες για την επιτόπια περισυλλογή και αποθήκευση υλικώνΑΗΕΕ και έχει καταρτιστεί σύµβαση διάθεσης».

Στήλη 5: Ρόλοι και καθήκοντα

Παραθέστε τα συγκεκριµένα τµήµατα του οργανισµού για τα οποία ισχύει ηνοµοθετική πράξη.

Στήλη 6: Ευθύνη

Παραθέστε το όνοµα και την ιδιότητα του προσώπου που είναι αρµόδιο για τηδιασφάλιση της τήρησης των διαδικασιών σύµφωνα µε τις νοµικές απαιτήσεις.Συνήθως πρόκειται για διευθυντικό στέλεχος.

Στήλη 7: Απορρέοντα µέτρα

Παραθέστε τυχόν µέτρα που κρίθηκαν αναγκαία για την εξασφάλιση τηςσυµµόρφωσης προς τη νοµοθετική πράξη. Τα µέτρα αυτά περιλαµβάνονται επίσηςστο περιβαλλοντικό πρόγραµµα, όπου ορίζονται στόχοι και ευθύνες.

Στήλη 8: Επιβολή και δίωξη

Σύντοµη περιγραφή του τρόπου επιβολής της νοµοθεσίας και της διαδικασίας γιατην άσκηση διώξεων. Για παράδειγµα:

«Ρυθµίζονται από την Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος. Η µη συµµόρφωσησυνεπάγεται υποβολή επίσηµης προειδοποιητικής επιστολής. Τυχόν επανάληψη τηςπαράβασης κατά κανόνα συνεπάγεται την άσκηση δίωξης».


8. Εκπόνηση περιβαλλοντικής πολιτικής

Εισαγωγή

Πλέον, µετά την ολοκλήρωση της περιβαλλοντικής επισκόπησης, διαθέτετε άριστηγνώση των περιβαλλοντικών πτυχών του οργανισµού σας, βάσει της οποίας είστεσε θέση να εκπονήσετε µια περιβαλλοντική πολιτική που θα είναι κατάλληλη για τηφύση και το εύρος του οργανισµού σας, σύµφωνα µε τις απαιτήσεις του EMAS.

Η περιβαλλοντική πολιτική αποτελεί κατά πάσα πιθανότητα το έγγραφο που θασυγκεντρώσει την προσοχή του προσωπικού του οργανισµού και άλλωνενδιαφερόµενων µερών περισσότερο από κάθε άλλο. Θα είναι µάλλον το πρώτοπληροφοριακό στοιχείο που θα θελήσει να δει κάποιος σε σχέση µε τη διαδικασίαπεριβαλλοντικής διαχείρισης του οργανισµού σας. Εποµένως είναι σηµαντικό νατην εκπονήσετε σωστά. Πρέπει όχι µόνον να πληροί τις απαιτήσεις του EMAS, αλλάνα εξασφαλίσει την επιδοκιµασία των εργαζοµένων και των λοιπώνενδιαφερόµενων µερών, οι οποίοι, για το λόγο αυτό, πρέπει να συµµετέχουν στηνεκπόνησή της. Η παρούσα ενότητα σας καθοδηγεί στα διάφορα στάδια τηςδιαδικασίας εκπόνησης της περιβαλλοντικής πολιτικής.

Τι προβλέπει ο κανονισµός για το EMAS…Κανονισµός για το EMAS (Κανονισµός(ΕΚ) αριθ. 761/2001 Παράρτηµα 1-A.2.)

Η ανώτατη διοίκηση πρέπει να καθορίσει την περιβαλλοντική πολιτική του οργανισµού καινα εξασφαλίσει ότι

α) είναι κατάλληλη για τη φύση, το εύρος και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις τωνδραστηριοτήτων, προϊόντων ή υπηρεσιών του,

β) περιλαµβάνει δέσµευση για συνεχή βελτίωση και πρόληψη της ρύπανσης,

γ) περιλαµβάνει δέσµευση για συµµόρφωση προς τη σχετική περιβαλλοντική νοµοθεσία καιτους κανονισµούς και προς άλλες απαιτήσεις τις οποίες ο οργανισµός έχει αποδεχτεί,

δ) παρέχει το πλαίσιο για τον καθορισµό και την ανασκόπηση των περιβαλλοντικώναντικειµενικών σκοπών και στόχων,

ε) είναι τεκµηριωµένη, εφαρµόζεται, τηρείται και γνωστοποιείται σε όλους τουςεργαζοµένους,

στ) είναι διαθέσιµη στο κοινό.

Προγραµµατισµός εκπόνησης της περιβαλλοντικήςπολιτικής µε την οµάδα εργασίας

Συγκαλέστε την οµάδα εργασίας για να συζητήσετε ειδικά την εκπόνηση τηςπεριβαλλοντικής πολιτικής. Χρειάζεται να:

• προσδιορίσετε τη διαδικασία που ακολουθείται για τη χάραξη πολιτικής στοπλαίσιο του οργανισµού σας. Πώς θα καταστεί η περιβαλλοντική πολιτική τουEMAS πολιτική του δήµου σας, µε τη σύµφωνη γνώµη της πολιτικής ηγεσίαςκαι του εκτελεστικού διευθυντή του οργανισµού σας; Είναι αναγκαίο ναεξασφαλίσετε τη συµµετοχή των δηµοτικών παρατάξεων και της εκτελεστικήςδιοίκησης του οργανισµού στην εκπόνηση της πολιτικής προκειµένου νακερδίσετε τη στήριξή τους.

• καταλήξετε στο πρόσωπο που θα αναλάβει την έρευνα και τη σύνταξη τουεγγράφου. Λόγου χάρη, πρέπει να εξετάσετε τα ήδη υπάρχοντα έγγραφα τουοργανισµού (βλ. έντυπο 8) για να εντοπίσετε τις υφιστάµενες περιβαλλοντικέςδεσµεύσεις.


• ξεκινήσετε το σχεδιασµό της διαδικασίας διαβούλευσης (έντυπο 11),προσδιορίζοντας τα κύρια ενδιαφερόµενα µέρη και µεριµνώντας για τησυµµετοχή τους.

• συµφωνήσετε επί ενός χρονοδιαγράµµατος για το διάστηµα έως την εφαρµογήτης πολιτικής.

Υφιστάµενοι περιβαλλοντικοί στόχοι, προβληµατισµοί καιδράσεις (Έντυπο 8)

Στο έντυπο αυτό παραθέστε τυχόν υφιστάµενους περιβαλλοντικούς στόχους,προβληµατισµούς ή προγραµµατιζόµενες δράσεις του δήµου. Αυτό το στοιχείοείναι σηµαντικό γιατί ο οργανισµός σας µπορεί να έχει αναλάβει ήδη ορισµένεςδεσµεύσεις ως προς την πολιτική του που δεν πρέπει να παραβλεφθούν από τηδική σας περιβαλλοντική πολιτική.

Οι πληροφορίες αυτές µπορούν να αναζητηθούν:

o στην τοπική Ατζέντα 21o στο πρόγραµµα (ή στα προγράµµατα)

o στις ανασκοπήσεις επιδόσεωνΓια τον εντοπισµό τυχόν υφιστάµενων δεσµεύσεων είναι σκόπιµο να ζητήσετε τηβοήθεια της οµάδας εργασίας καθώς ως σύνολο σίγουρα θα γνωρίζουνπερισσότερα από ό,τι ένα µεµονωµένο άτοµο. Είναι καλό να συµµετέχουνπερισσότερα από ένα άτοµα τόσο για να συνεισφέρουν όσο το δυνατόνπερισσότερες γνώσεις και εµπειρίες στη διαδικασία όσο και για να διασφαλιστεί ότιτο έγγραφο είναι αντιπροσωπευτικό ολόκληρου του οργανισµού και δεν απηχείµόνον τις απόψεις ενός ατόµου.

∆ηµιουργήστε παραποµπές για το πού µπορούν να αναζητηθούν οι υφιστάµενοιστόχοι, προβληµατισµοί και δράσεις.


Τοπική Ατζέντα 21, Αναθεώρηση 2, Οκτώβριος 1999.

Σχέδιο προϋπολογισµού, 2003

Αναφέρετε τον τίτλο του εγγράφου, το αριθµό έκδοσης και την ηµεροµηνίασύνταξής του. Μπορεί στο µέλλον να χρειαστεί να ανατρέξετε ξανά στα έγγραφααυτά οπότε είναι χρήσιµο οι παραποµπές σε αυτά να είναι ολοκληρωµένες.

Προσχέδιο περιβαλλοντικής πολιτικής (Έντυπο 9)

Συµπληρώνοντας το έντυπο 8 µάθατε ποιες πολιτικές υπάρχουν ήδη. Για ναδηµιουργήσετε µια περιβαλλοντική πολιτική που θα είναι κατάλληλη για τη φύσηκαι το εύρος του οργανισµού σας και θα περιλαµβάνει τις απαιτήσεις του EMAS ωςπρος την περιβαλλοντική πολιτική δεν µπορείτε να αρκεστείτε σε αυτό.

Στην περιβαλλοντική πολιτική πρέπει να συµπεριλαµβάνονται τα εξής θέµατα:

Στην εισαγωγή της ενότητας που αναφέρεται στις δεσµεύσεις της πολιτικής πρέπεινα αναφέρεται ότι «η περιβαλλοντική πολιτική καθορίζεται από την ανώτατηδιοίκηση», υποδηλώνοντας έτσι ότι η πολιτική φέρει την έγκριση των ανώτερωνκλιµακίων της διοίκησης.

Το περιεχόµενο του εγγράφου πολιτικής πρέπει να είναι κατάλληλο για τη φύση,το εύρος και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των δραστηριοτήτων, προϊόντων ήυπηρεσιών του.


Πρέπει να αναλάβετε «δέσµευση για συνεχή βελτίωση και πρόληψη τηςρύπανσης» και να συµπεριλάβετε δέσµευση και πρόβλεψη «για συµµόρφωση προςτη σχετική περιβαλλοντική νοµοθεσία και τους κανονισµούς και προς άλλεςαπαιτήσεις τις οποίες ο οργανισµός έχει αποδεχτεί».

Η πολιτική πρέπει να παρέχει το πλαίσιο για τον καθορισµό και την ανασκόπησητων περιβαλλοντικών αντικειµενικών σκοπών και στόχων.

Πρέπει να αναφέρετε πώς θα εξασφαλίσετε ότι η πολιτική θα είναι τεκµηριωµένη,θα εφαρµόζεται και θα γνωστοποιείται σε όλους τους εργαζοµένους.

Η πολιτική πρέπει να είναι διαθέσιµη στο κοινό.

Οι στόχοι και οι αρχές που θα περιλαµβάνονται στην πολιτική πρέπει νααντικατοπτρίζουν τα βασικά περιβαλλοντικά ζητήµατα και τις σχετικές ευθύνες πουαφορούν ειδικά το δήµο / την ενότητά σας.

Εξίσου σηµαντικό είναι να µην ξεχνάτε ότι οι δεσµεύσεις που αναλαµβάνονταιπρέπει και να τηρούνται, οπότε θα πρέπει να είναι ρεαλιστικές, εφικτές και ναεπιτρέπουν την ανάπτυξη ενός συστήµατος περιβαλλοντικής διαχείρισης. Ησυµµετοχή της οµάδας εργασίας από την αρχή της διαδικασίας θα σας βοηθήσει νακαταλάβετε τι είναι ρεαλιστικό και εφικτό.

Πέραν των προαναφερθέντων δεσµεύσεων, στην πολιτική σας πρέπει να γίνεταιαναφορά στις σχετικές περιβαλλοντικές πτυχές (άµεσες και έµµεσες) τουοργανισµού σας. Ο κατάλογος που ακολουθεί µπορεί να σας χρησιµεύσει ωςοδηγός, αν και θα πρέπει να έχετε ήδη προσδιορίσει τις σχετικές περιβαλλοντικέςπτυχές κατά τη διάρκεια της περιβαλλοντικής επισκόπησης.

Ενέργεια

o ∆ιαχείριση της χρήσης της ενέργειαςo Προσδιορισµός και αξιοποίηση δυνατοτήτων εξοικονόµησηςo Επιλογή πηγών ενέργειαςΎδατα

o ∆ιαχείριση της χρήσης των υδάτωνo Προσδιορισµός και αξιοποίηση δυνατοτήτων εξοικονόµησηςΠρώτες ύλες

o ∆ιαχείριση της χρήσης των πρώτων υλώνo Προσδιορισµός και αξιοποίηση δυνατοτήτων εξοικονόµησηςo Επιλογή πρώτων υλώνo Μεταφορά πρώτων υλώνΘόρυβος

o Αξιολόγηση της ηχορύπανσηςo Προσδιορισµός και λήψη πιθανών µέτρων για τη µείωση των ηχητικώνοχλήσεων

Στερεά απόβλητα

o Κατάλληλη διαχείριση για την ελαχιστοποίηση της παραγωγής στερεώναποβλήτων

o Προσδιορισµός και λήψη πιθανών µέτρων για τη βελτίωση της ανακύκλωσης,της επαναχρησιµοποίησης και της διάθεσης

Αέρας

o Αξιολόγηση της ατµοσφαιρικής ρύπανσης


o Προσδιορισµός και λήψη πιθανών µέτρων για τη µείωση της ατµοσφαιρικήςρύπανσης

Έδαφος

o Αξιολόγηση της ρύπανσης του εδάφουςo Προσδιορισµός και λήψη πιθανών µέτρων για τη µείωση της ρύπανσης τουεδάφους

Γη και τοπίο

o Αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων στη γη και το τοπίοo Προσδιορισµός και λήψη πιθανών µέτρων για τον περιορισµό τηςεγκατάλειψης, και τη διατήρηση και βελτίωση των φυσικών οικοτόπων και τωνανοικτών χώρων

Μεταφορές

o Αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των προτύπων χρήσης τωνµεταφορών

o Προσδιορισµός και λήψη πιθανών µέτρων για τη µείωση των περιβαλλοντικώνεπιπτώσεων της χρήσης των µεταφορών

∆οµηµένο περιβάλλον

o ∆ιαχείριση του δοµηµένου περιβάλλοντοςo Προσδιορισµός και λήψη πιθανών µέτρων για τη βελτίωση του αστικού τοπίουκαι της αστικής αισθητικής όψης

Υγεία και ασφάλεια

o ∆ιαχείρισης της περιβαλλοντικής υγείας και ασφάλειας, συµπεριλαµβανοµένηςτης ποιότητας των τροφίµων

o Προσδιορισµός και λήψη πιθανών µέτρων για τη βελτίωση τηςπεριβαλλοντικής υγείας και ασφάλειας

o ∆ιαχείριση κινδύνουΣύναψη συµβάσεων

o Αποφάσεις για την πραγµατοποίηση αγορώνo Περιβαλλοντική επίδοση προµηθευτών/εργολάβων

Εκπλήρωση των απαιτήσεων του EMAS (Έντυπο 10)

Συµπληρώστε το έντυπο 10 ως µηχανισµό ελέγχου για να βεβαιωθείτε ότι τοπροσχέδιο πολιτικής πληροί τις απαιτήσεις του EMAS.

Απλά τσεκάρετε τα αντίστοιχα πεδία για να διαφανεί εάν το προσχέδιο πολιτικήςπληροί τις απαιτήσεις του EMAS. Στο στάδιο αυτό η απάντηση στις πρώτες 5ερωτήσεις πρέπει να είναι καταφατική. Εάν απαντήσατε αρνητικά σε κάποια από τιςπρώτες 5 ερωτήσεις πρέπει να αναθεωρήσετε την πολιτική.

Τα τελευταία δύο ερωτήµατα δεν χρειάζεται να απαντηθούν ακόµη.

∆ιαβούλευση (Έντυπο 11)

Το προσχέδιο πολιτικής, ως γραπτή δήλωση των στόχων και των αρχών δράσηςτης τοπικής αυτοδιοίκησης σχετικά µε το περιβάλλον που είναι διαθέσιµη στοκοινό, υπόκειται σε διαβούλευση. Η διαβούλευση διευρύνει την αίσθησηκυριότητας µεταξύ των οµάδων των ενδιαφεροµένων µερών που θασυµµετάσχουν στη µελλοντική εφαρµογή της πολιτικής. Στη διαβούλευση πρέπει


να συµµετέχουν τα ενδιαφερόµενα µέρη τόσο εντός όσο και εκτός τουοργανισµού.

Χρησιµοποιήσετε το παρόν έντυπο για να περιγράψετε τη στρατηγική σας στο θέµατης διαβούλευσης.

Εσωτερική διαβούλευση:

Να αποσταλεί σε όλους τους εργαζοµένους αντίγραφο της πολιτικής µέσωηλεκτρονικού ταχυδροµείου ή άλλων µέσων και να τους δοθεί η δυνατότητασχολιασµού. Μπορεί επίσης να συγκροτηθεί µια εσωτερική οµάδα εστίασης για τησυζήτηση των διαφόρων ζητηµάτων που θα προκύψουν.

Εξωτερική διαβούλευση:

Εάν ο δήµος έχει προσδιορίσει ήδη τις οµάδες των ενδιαφεροµένων µερών(επιχειρηµατικός τοµέας, εθελοντικός τοµέας, περιβαλλοντικά φόρουµ κλπ.)χρησιµοποιήστε αυτές. Εάν όχι, πρέπει να βρείτε έναν τρόπο για να δώσετε σταεξωτερικά ενδιαφερόµενα µέρη την ευκαιρία να σχολιάσουν το προσχέδιοπολιτικής.

Τελικό έγγραφο πολιτικής (Έντυπο 12)

Εφόσον χρειάζεται, αναθεωρήστε την πολιτική µε βάση τα σχόλια και τιςπαρατηρήσεις που λάβατε από τη διαβούλευση. Μην ξεχνάτε ότι σε κάθεπερίπτωση πρέπει να πληρούνται οι απαιτήσεις του EMAS.

Πρέπει τώρα να εξασφαλίσετε τις υπογραφές του επικεφαλής τηςσυµπολιτευόµενης δηµοτικής παράταξης και του εκτελεστικού διευθυντή. Καλό θαήταν να εξασφαλίσετε και την υπογραφή του επικεφαλής της κύριαςαντιπολιτευόµενης δηµοτικής παράταξης καθώς µπορεί να µελλοντικά να αναλάβειεκείνη την εξουσία και θα ήταν προς όφελός σας να αποσπάσετε και τη δική τηςδέσµευση.

Μηχανισµοί διάδοσης (Έντυπο 13)

Μετά την επίσηµη έγκρισή της η περιβαλλοντική πολιτική πρέπει ναδηµοσιοποιηθεί σε όσο το δυνατόν ευρύτερο κύκλο, περιλαµβανοµένων τουπροσωπικού του οργανισµού και µελών της τοπικής κοινότητας. Η δηµοσιοποίησητης περιβαλλοντικής πολιτικής των τοπικών αρχών απαιτείται βάσει τηςδιαδικασίας EMAS. Οι µηχανισµοί διάδοσης που χρησιµοποιήθηκαν µπορεί νααποτελέσουν αντικείµενο εξέτασης από τους περιβαλλοντικούς επαληθευτές.

Μηχανισµοί διάδοσης

Εσωτερικοί

• Συµπερίληψη στο πρόγραµµα ένταξης των νεοπροσληφθέντων εργαζοµένων

• Προβολή στους χώρους υποδοχής σε όλα τα τµήµατα του οργανισµού

• Μικρή εκδήλωση για την παρουσίασή του µε τη συµµετοχή διευθυντικώνστελεχών και εργαζοµένων που επηρεάζονται άµεσα από τη νέα περιβαλλοντικήπολιτική.

Εξωτερικοί

• ∆ηµοσίευση στο ενηµερωτικό δελτίο του δήµου


• ∆ιάθεση σε όλα τα δηµόσια κτίρια που ανήκουν στη δηµοτική αρχή (π.χ.βιβλιοθήκες και σχολεία)

Μηχανισµοί αναθεώρησης πολιτικής (Έντυπο 14)

Η περιβαλλοντική πολιτική θα πρέπει να αναθεωρείται περιοδικά υπό το πρίσµα τηςυλοποίησης των δεσµεύσεων που περιλαµβάνει. Με τον τρόπο αυτό διασφαλίζεταιότι η περιβαλλοντική πολιτική παραµένει επικαιροποιηµένη και συναφής προς τιςκαθηµερινές δραστηριότητες της ενότητας / του δήµου. Η θέσπιση εξ’ αρχής ενόςµηχανισµού που θα διασφαλίζει την επικαιροποίηση της πολιτικής έχει µεγάλησηµασία για τη µακροπρόθεσµη επιτυχία της διαδικασίας EMAS εντός τουοργανισµού.

Στοιχεία που επηρεάζουν την αναθεώρηση της περιβαλλοντικής πολιτικής καιµπορούν να ληφθούν υπόψη:

• Παρακολούθηση των νοµικών αλλαγών που επηρεάζουν την πολιτική• Παρακολούθηση των αιτηµάτων για πραγµατοποίηση αλλαγών στηνπολιτική

• Παρακολούθηση καταγγελιών σχετικά µε τις περιβαλλοντικές επιδόσεις


9. Ανάπτυξη περιβαλλοντικού προγράµµατος(Έντυπο 15)

Εισαγωγή

Έχετε πλέον προσδιορίσει τις σηµαντικές περιβαλλοντικές πτυχές στηνπεριβαλλοντική επισκόπηση και έχετε θέσει ορισµένους γενικούς στόχουςπολιτικής στην περιβαλλοντική πολιτική.

Τώρα καλείστε να ορίσετε συγκεκριµένους αντικειµενικούς σκοπούς και στόχουςπου θα σας επιτρέψουν να βελτιώνετε διαρκώς την περιβαλλοντική επίδοση τουοργανισµού σας. Η παρούσα ενότητα σας καθοδηγεί στα διάφορα στάδιαανάπτυξης ενός περιβαλλοντικού προγράµµατος.

Ενδεχοµένως θα χρειαστεί να συµπεριλάβετε στο πρόγραµµα υφιστάµεναπεριβαλλοντικά προγράµµατα. Έχετε υπόψη σας ότι ο οργανισµός σας µπορεί ναέχει ήδη κάποια µέθοδο για τον καθορισµό αντικειµενικών σκοπών και στόχων,την οποία ίσως χρειαστεί να ακολουθήσετε προκειµένου να συνδέσετε τουςστόχους, τους αντικειµενικούς σκοπούς και τις δράσεις σας µε τους σχετικούςπροϋπολογισµούς.

Τι προβλέπει ο κανονισµός για το EMAS…

• Αντικειµενικοί σκοποί και στόχοιΚανονισµός για το EMAS (Κανονισµός(ΕΚ) αριθ. 761/2001 Παράρτηµα 1-A.3.3.)

Ο οργανισµός πρέπει να καθιερώσει και να διατηρεί τεκµηριωµένους περιβαλλοντικούςαντικειµενικούς σκοπούς και στόχους σε κάθε σχετική λειτουργία και επίπεδο εντός τωνπλαισίων του. Ο οργανισµός, όταν καθιερώνει και ανασκοπεί τους αντικειµενικούς τουσκοπούς πρέπει να λαµβάνει υπόψη τις νοµικές και άλλες απαιτήσεις, τις σηµαντικέςπεριβαλλοντικές του πλευρές, τις τεχνολογικές επιλογές και τις οικονοµικές, λειτουργικές καιεπιχειρησιακές του απαιτήσεις, καθώς και τις απόψεις των ενδιαφερόµενων µερών. Οιαντικειµενικοί σκοποί και στόχοι πρέπει να είναι συνεπείς µε την περιβαλλοντική πολιτική,συµπεριλαµβανοµένης της δέσµευσης για πρόληψη ρύπανσης.

• Πρόγραµµα ∆ιαχείρισηςΚανονισµός για το EMAS (Κανονισµός(ΕΚ) αριθ. 761/2001 Παράρτηµα 1-A.3.4.)

Ο οργανισµός πρέπει να καταρτίσει και να διατηρεί πρόγραµµα(-τα) για την επίτευξη τωναντικειµενικών του σκοπών και στόχων. Αυτό πρέπει να περιλαµβάνει:

α) ορισµό ευθυνών για την επίτευξη των αντικειµενικών σκοπών και στόχων σε κάθε σχετικήλειτουργία και επίπεδο του οργανισµού,

β) τα µέσα και το χρονικό πλαίσιο µέσω των οποίων τα παραπάνω πρέπει να επιτευχθούν.

Εάν ένα έργο σχετίζεται µε νέες εξελίξεις και νέες ή τροποποιηµένες δραστηριότητες,προϊόντα ή υπηρεσίες, το (τα) πρόγραµµα(-τα) πρέπει να διορθωθεί(ούν) όπου χρειάζεταιώστε να εξασφαλιστεί ότι η περιβαλλοντική διαχείριση εφαρµόζεται και στα έργα αυτά.

Σκοπός του περιβαλλοντικού προγράµµατος

Σκοπός του περιβαλλοντικού προγράµµατος είναι ο ορισµός αντικειµενικώνσκοπών, στόχων, ευθυνών και χρονοδιαγραµµάτων και η διασφάλιση τηςπαρακολούθησης της προόδου. Εάν µέχρι το σηµείο αυτό δεν συµµετείχαν άλλοιεκπρόσωποι του οργανισµού στη διαδικασία EMAS, τώρα είναι η κατάλληλη στιγµήγια να εξασφαλίσετε τη συµµετοχή τους. Το πρόγραµµα ορίζει ευθύνες σεσυγκεκριµένα άτοµα και περιλαµβάνει στόχους που αποβλέπουν στον επηρεασµόκαι την αλλαγή της συµπεριφοράς του κοινού. Ο στόχος αυτός δεν µπορεί ναεπιτευχθεί χωρίς τη συµµετοχή και τη συµφωνία των ατόµων αυτών.


Ανάπτυξη περιβαλλοντικής πολιτικής

Στήλη 1: Κωδικός αναφοράς

Εισάγετε κωδικούς αναφοράς για τους αντικειµενικούς σκοπούς και τους στόχουςπου θα συµπεριλάβετε στο έντυπο αυτό.

Στήλη 2: Αντικειµενικοί σκοποί

Πρέπει να ορίσετε έναν αντικειµενικό σκοπό για κάθε σηµαντική περιβαλλοντικήπτυχή που προσδιορίζεται στην περιβαλλοντική επισκόπηση.

Οι αντικειµενικοί σκοποί και οι στόχοι πρέπει:

• να είναι απλοί. Μην ξεχνάτε ότι το πρόγραµµα αρκεί να παρουσιάζει συνεχήβελτίωση µε την πάροδο του χρόνου· δεν χρειάζεται να κάνετε τα πάντα απότώρα. Αναθεωρείτε τους αντικειµενικούς σκοπούς/στόχους τουλάχιστον µιαφορά ετησίως.

• να ορίζονται από τα άτοµα που συµµετέχουν στην επίτευξή τους

o που είναι τα πλέον κατάλληλα για το σχεδιασµό και την επίτευξή τουςo που στην συνέχεια θα τους νιώθουν δικούς τους και θα δεσµευτούν έναντιτης επίτευξής τους

• να ενσωµατώνονται σε άλλα προγράµµατα και σχέδια. Για παράδειγµα, σχέδιαπροϋπολογισµών, σχέδια υπηρεσιών.

• εάν τροποποιούνται / αναθεωρούνται παράλληλα κάποια άλλα σχέδια µπορείτενα ενσωµατώσετε σε αυτά το περιβαλλοντικό σας πρόγραµµα.

Ως αντικειµενικός σκοπός νοείται µια φιλοδοξία για την επίτευξη της οποίαςαναλαµβάνεται συγκεκριµένη δέσµευση. Στο πλαίσιο του EMAS, η δέσµευση αυτήσυνίσταται στη βελτίωση της επίδοσης σε κάποια συγκεκριµένη πτυχή. Γιαπαράδειγµα, µπορεί να έχετε σκοπό την «µείωση των αποβλήτων» ή την«µετεξέλιξη της αλυσίδας εφοδιασµού ώστε να είναι φιλική προς το περιβάλλον».Μπορεί ακόµα να έχετε σκοπό την «καλύτερη κατανόηση της επίδρασής µας στηβιολογική ποικιλότητα».

Οι αντικειµενικοί σκοποί (και οι στόχοι) που ορίζετε δεν είναι απαραίτητο ναπεριορίζονται στην ποσοτικά προσδιορίσιµη µείωση της επενέργειάς σας στοπεριβάλλον. Μπορείτε να ορίσετε αντικειµενικούς σκοπούς (και κατάλληλουςστόχους) που να αφορούν την καλύτερη κατανόηση ενός συγκεκριµένουζητήµατος, κάτι που συχνά αποτελεί προαπαιτούµενο για την ανάληψη δράσης:δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα µειώσετε την επενέργειά σας εάν δεν έχετεεξετάσει πρώτα όλες τις διαθέσιµες επιλογές ή την πείρα που έχουν αποκοµίσειάλλοι, ή εάν δεν έχετε διερευνήσει τις δυνατότητες χρηµατοδότησης.

Μη διστάσετε να συµπεριλάβετε πολλούς αντικειµενικούς σκοπούς και στόχους πουδεν αποτελούν οι ίδιοι ποσοτικά προσδιορίσιµη µείωση των περιβαλλοντικώνεπιπτώσεων του οργανισµού σας. Η περιβαλλοντική διαχείριση απαιτεί χρόνο, καιαπό εσάς αναµένεται να βελτιώνεστε διαρκώς και όχι να είστε τέλειοι από τηνπρώτη στιγµή!

Στήλη 3: Στόχοι

Ο στόχος αποτελεί συνιστώσα του αντικειµενικού σκοπού. Για ναχρησιµοποιήσουµε ένα από τα παραδείγµατα που προαναφέρθηκαν, εάν σκοπόςσας είναι η µείωση των αποβλήτων, µπορεί να θέσετε πολλούς στόχουςπροκειµένου να εκπληρώσετε το σκοπό αυτό. Για παράδειγµα:


Μείωση των αποβλήτων που διατίθενται προς ταφή ή καύση κατά 25% έως το2007.

Εκπόνηση επισκόπησης των βέλτιστων πρακτικών ανακύκλωσης στην ΕΕ έως τονΜάρτιο του 2005.

∆εν πρέπει να ξεχνάτε ότι οι στόχοι πρέπει να είναι:

• Συγκεκριµένοι

• Μετρήσιµοι

• Εφικτοί

• Ρεαλιστικοί

• Χρονικά οριοθετηµένοι (στήλη 6)

Μην ξεχνάτε επίσης τη σηµασία των στόχων άµεσης απόδοσης που καταδεικνύουντην επίτευξη προόδου. Προσπαθήστε να αποφύγετε το ενδεχόµενο όλοι οι στόχοισας να χρειάζονται µήνες ή χρόνια για να επιτευχθούν. Χρειάζεστε ένα συνδυασµόβραχυπρόθεσµων, µεσοπρόθεσµων και µακροπρόθεσµων στόχων.

Οι στόχοι δεν είναι απαραίτητο να περιλαµβάνουν πάντοτε κάποιο ποσοστό-στόχοβελτίωσης, όπως π.χ. µείωση των αποβλήτων κατά 25%. Ωστόσο, πρέπει πάντοτενα εξασφαλίζετε ότι οι στόχοι είναι αρκετά συγκεκριµένοι ώστε να είστε σε θέση ναπαρακολουθείτε την πρόοδο που σηµειώνεται. Για παράδειγµα:

Ανεπαρκής στόχος

o Εξέταση των βέλτιστων πρακτικών διαχείρισης αποβλήτων στην ΕΕ.Σωστός στόχος

o Εκπόνηση αναλυτικής έκθεσης σχετικά µε τις βέλτιστες πρακτικέςδιαχείρισης αποβλήτων στην ΕΕ.

Συχνά τα προγράµµατα περιέχουν στόχους που δεν είναι µετρήσιµοι.

∆εν είναι πάντοτε εφικτό να θέσετε έναν ποσοτικά προσδιορίσιµο στόχο. Λόγουχάρη µπορεί να έχετε θέσει ως αντικειµενικό σκοπό τη µείωση των εκποµπών CO2,ωστόσο δεν διαθέτετε κάποια µέθοδο για την παρακολούθηση των εκποµπών.Παρόλα αυτά µπορείτε να λάβετε µέτρα που ξέρετε ότι θα επιφέρουν µείωση τωνεκποµπών CO2 ακόµη κι αν δεν είστε σε θέση να παρακολουθήσετε την ακριβήµείωσή τους. Αντί να θέσετε ως στόχο «τη µείωση των εκποµπών CO2 κατά10%», µπορείτε να θέσετε ως στόχο την µετατροπή όλων των δηµοτικώνοχηµάτων σε υγραεριοκίνητα εντός συγκεκριµένης προθεσµίας. Με αυτόν τοντρόπο µπορείτε να παρακολουθείτε την πρόοδο που σηµειώνεται αλλά και ναυπολογίζετε χονδρικά τη µείωση του CO2 χρησιµοποιώντας ένα πρόγραµµαυπολογισµού CO2.

Είναι σηµαντικό να µην ξεχνάτε ότι η διαχείριση των άµεσων ή έµµεσωνπεριβαλλοντικών πτυχών που έχετε αξιολογήσει ως πλέον σηµαντικές πρέπει νασυµπεριλαµβάνεται στο σύστηµα διαχείρισης της διαδικασίας EMAS. ∆εδοµένωντων περιορισµών σε χρόνο και πόρους οι πλέον σηµαντικές άµεσες και έµµεσεςπεριβαλλοντικές πτυχές που θα επιλέξετε πρέπει να είναι διαχειρίσιµες.

Μην ξεχνάτε την παρακολούθηση

Το πρόγραµµα δεν καταπιάνεται µε το θέµα της παρακολούθησης, η ρύθµιση τουοποίου γίνεται στο πλαίσιο του συστήµατος περιβαλλοντικής διαχείρισης (ενότητα10). Ωστόσο µην ξεχνάτε ότι πρέπει να είστε σε θέση να παρακολουθείτε τηνπρόοδο στην επίτευξη αντικειµενικών σκοπών και στόχων, εποµένως όταν θέτετε


αντικειµενικούς σκοπούς και στόχους πρέπει να εξετάζετε πώς κάτι τέτοιο θα είναιεφικτό.

Στήλη 4: ∆ράσεις

Κάθε στόχος απαιτεί για την επίτευξή την ανάληψη δράσεων. Στη στήλη αυτήπαραθέστε τις απαιτούµενες δράσεις.


Εάν στόχος είναι «η µείωση των αποβλήτων κατά 25% έως το 2007» οι δράσειςσας θα µπορούσαν να είναι οι εξής:

o Καθιέρωση προγράµµατος ανακύκλωσης για τους χώρους γραφείων

o Οργάνωση εκστρατείας ευαισθητοποίησηςo Εξεύρεση ευκαιριών επαναχρησιµοποίησης του παλαιού εξοπλισµού

γραφείου

Οι δράσεις µπορεί να είναι επαναλαµβανόµενες ή µη – µπορεί δηλαδή να πρόκειταιγια µια τεχνική λύση που εφαρµόζεται µία φορά ή για διαρκείς δράσεις τουπροσωπικού.

Εάν το επιτρέπουν οι πόροι, αξίζει το κόπο να διερευνάτε το ενδεχόµενο επίτευξηςτων στόχων µέσω µη επαναλαµβανόµενων δράσεων και όχι διαρκών δράσεων.Ορισµένοι από τους στόχους σας µπορούν να επιτευχθούν µε την ανάληψη µιας µηεπαναλαµβανόµενης δράσης όπως, λόγου χάρη, η δηµιουργία ενός αναχώµατος ήφράγµατος γύρω από έναν χώρο αποθήκευσης χηµικών για την αποτροπήενδεχόµενης απορροής σε οχετούς σε περίπτωση διαρροής ή η εγκατάσταση ενόςεκτυπωτή αµφίπλευρης εκτύπωσης για τη µείωση της κατανάλωσης χαρτιού. Άλλεςδράσεις µπορεί να είναι διαρκείς, όπως για παράδειγµα η ανακύκλωση χαρτιού.

Οι µη επαναλαµβανόµενες τεχνικές λύσεις δεν εναποθέτουν την ανάληψηδράσεων στη διάθεση του προσωπικού. Ιδανικό παράδειγµα είναι ο φωτισµός. Μετην εγκατάσταση αισθητήρων στα φώτα ώστε να χαµηλώνουν όταν το φυσικό φωςείναι δυνατό και να σβήνουν όταν δεν είναι κανένας στο δωµάτιο, δεν εναπόκειταιπλέον στους εργαζόµενους να σβήνουν τα φώτα.

Το EMAS δεν προβάλλει την απαίτηση να γίνουν όλες οι πτυχές φιλικές προς τοπεριβάλλον άµεσα. Εποµένως, οι δράσης δεν χρειάζεται να επικεντρώνονταιπάντοτε στην άµεση αποτροπή κάποιας περιβαλλοντικής επίπτωσης. Έχετε τηνευχέρεια να αναλάβετε δραστηριότητες που αφορούν την έρευνα ή τις διαδικασίες.Για παράδειγµα, µπορείτε να ορίσετε ως δράσεις:

• τη διερεύνηση της εφικτότητας µετατροπής οχηµάτων σε υγραεριοκίνητα

• τη χρηµατοδότηση για την µετατροπή οχηµάτων σε υγραεριοκίνητα

• την έναρξη της µετατροπής οχηµάτων σε υγραεριοκίνητα

• την ολοκλήρωση της µετατροπής οχηµάτων σε υγραεριοκίνητα

Στήλη 5: Είδος δράσης

Για την παρακολούθηση των δράσεων, σηµειώστε εδώ εάν οι δραστηριότητες τηςστήλης 4 είναι επαναλαµβανόµενες ή µη.

Στήλη 6: Ηµεροµηνίες στόχοι

Αναγράψτε τις ηµεροµηνίες στόχους για την ανάληψη των δράσεων πουπαρατίθενται σε αυτή τη στήλη. Μην ξεχνάτε ότι οι στόχοι που θέτετε πρέπει ναείναι ρεαλιστικοί και εφικτοί.


Στήλη 7: Ευθύνη

Παραθέστε τα στοιχεία του(των) ατόµου(ων) που είναι υπεύθυνο(α) για τηνανάληψη των δράσεων και του ατόµου που φέρει τη γενική ευθύνη για τηνεπίτευξη των αντικειµενικών σκοπών και των στόχων.

• Η δέσµευση των εργαζοµένων είναι απαραίτητη εποµένως όταν ορίζετεευθύνες συζητήστε αναλυτικά µαζί τους. Μην περιορίζεστε απλά στο να τουςανακοινώνετε τις αρµοδιότητές τους.

• Αποτελεί ορθή πρακτική να αναλύετε και τις ευθύνες της διοίκησης και όχιµόνο των εργαζοµένων

• Εξηγήστε αναλυτικά στους εργαζόµενους τι προσδοκάται από αυτούς

• ∆ιερευνήστε τις δυνατότητες συγχώνευσης αρµοδιοτήτων (υφιστάµενεςαρµοδιότητες για άλλα συστήµατα)

Στήλη 8: Συναφείς δραστηριότητες

Πρέπει να είστε σε θέση να εντοπίζετε την προέλευση των στόχων και τοναντίκτυπό τους στην περιβαλλοντική επίδοση του οργανισµού. Στο πλαίσιο τηςπεριβαλλοντικής επισκόπησης απαριθµήσατε όλες τις δραστηριότητες και ταεπιµέρους στοιχεία τους. Στη στήλη αυτή αναφέρετε τις δραστηριότητες και ταεπιµέρους στοιχεία στη διαχείριση των οποίων αποβλέπει ο κάθε αντικειµενικόςσκοπός ή στόχος. Με τον τρόπο αυτό καταδεικνύετε τη σχέση µεταξύ τηςεπισκόπησης και των δράσεών σας.


10. Ανάπτυξη συστήµατος περιβαλλοντικήςδιαχείρισης

Εισαγωγή

Η περιβαλλοντική διαχείριση έχει τέσσερις πυλώνες:

Σχεδιασµός – Εφαρµογή – Έλεγχος – ∆ράση

Έως τώρα έχετε ολοκληρώσει το σχεδιασµό. Ολοκληρώσατε το έργο που θα σαςεπιτρέψει να εφαρµόσετε τις δραστηριότητες που θα βελτιώσουν τηνπεριβαλλοντική επίδοση του οργανισµού σας. Ανασκοπήσατε την τρέχουσαεπίδοση, συντάξατε περιβαλλοντική πολιτική και αναπτύξατε πρόγραµµαδραστηριοτήτων. Τώρα σας µένει να το εφαρµόσετε, να ελέγξετε εάν λειτουργείσωστά και να επιληφθείτε τυχόν προβληµάτων / µη συµµόρφωσης.

Το σύστηµα περιβαλλοντικής διαχείρισης θέτει σε εφαρµογή νέες διαδικασίες ήβοηθά στον εντοπισµό υφιστάµενων διαδικασιών για τη διασφάλιση τηςυλοποίησης, της παρακολούθησης και της επικαιροποίησης, όποτε κρίνεταιαναγκαίο, των δράσεων.

Το σύστηµα περιβαλλοντικής διαχείρισης περιγράφει ΠΩΣ πρέπει να γίνονται ταπράγµατα. Είναι αναγκαίο να καταγράψετε πώς σκοπεύετε να ενεργείτε ειδάλλωςτο σύστηµα περιβαλλοντικής διαχείρισης δεν θα µπορεί να ελεγχθεί. Οι ελεγκτέςπραγµατοποιούν τους ελέγχους τους µε βάση τις απαιτήσεις των προτύπων και τοντρόπο µε τον οποίο έχετε δηλώσει ότι θα διαχειριστείτε το σύστηµα. Εάν δεν έχετεδιευκρινίσει πώς θα το διαχειριστείτε τότε δεν µπορεί να ελεγχθεί!

Στο διάγραµµα απεικονίζεται ο κύκλος του συστήµατος περιβαλλοντικήςδιαχείρισης: «Σχεδιασµός – Εφαρµογή – Έλεγχος – ∆ράση»

∆ράση• Ανασκόπησηαπό τηδιοίκηση καιδράσεις γιαβελτίωση

Σχεδιασµός• Περιβαλλοντικήεπισκόπηση

• Νοµοθεσία• Αντικειµενικοίσκοποί καιστόχοιΠεριβαλλοντικόπρόγραµµα

Έλεγχος• Παρακολούθησηκαι µέτρηση

• Μη συµµόρφωσηκαι διορθωτικέςδράσεις

• Αρχεία• Έλεγχοισυστήµατοςπεριβαλλοντικήςδιαχείρισης

Εφαρµογή• ∆οµή και ευθύνες• Εκπαίδευση καιικανότητα

• Επικοινωνία• Τεκµηρίωσησυστήµατοςπεριβαλλοντικήςδιαχείρισης

• Έλεγχοςεγγράφων

• Επιχειρησιακόςέλεγχος

• Ετοιµότητα καιανταπόκριση σεεπείγονταπεριστατικά

Περιβαλλοντική πολιτική


Τι είναι το σύστηµα περιβαλλοντικής διαχείρισης;

Το EMAS είναι ένας διαρκής κύκλος σχεδιασµού, εφαρµογής, ελέγχου καιβελτίωσης των δράσεων που αναλαµβάνει ένας οργανισµός για την τήρηση τωνπεριβαλλοντικών υποχρεώσεων που περιγράφονται στην πολιτική και τοπρόγραµµά του και υπαγορεύονται από τη νοµοθεσία.

Το στάδιο του συστήµατος περιβαλλοντικής διαχείρισης είναι το µέρος τουσυστήµατος που προσδίδει πειθαρχία και σκοπό στη διαδικασία. Το σύστηµαπεριβαλλοντικής διαχείρισης ενσωµατώνει το EMAS στις δραστηριότητες τουοργανισµού, στοιχείο καθοριστικό για την επιτυχή εφαρµογή του.

Το στάδιο του συστήµατος περιβαλλοντικής διαχείρισης του συστήµατος EMASπληροί το πρότυπο ISO14001. Η εφαρµογή του EMAS ξεκίνησε το 1995. Το 2001αναθεωρήθηκε προκειµένου να ενσωµατώσει το ISO14001 ως σύστηµαπεριβαλλοντικής διαχείρισης. Η συµπερίληψη του ISO14001 βοήθησε το EMASαπό την άποψη της γενικότερης ευαισθητοποίησης σε σχέση µε τα προγράµµαταπεριβαλλοντικής διαχείρισης. Τα δύο συστήµατα αλληλοσυµπληρώνονται αλλά τοEMAS είναι πιο αυστηρό σε ορισµένους τοµείς. Σε πολλά κράτη µέλη το EMASθεωρείται περισσότερο έγκυρο από ό,τι το ISO14001. Μια διαφορά µεταξύ τωνδύο συστηµάτων συνίσταται στο ότι το EMAS µπορεί να περιγραφεί ως πρότυποπεριβαλλοντικής επίδοσης ενώ το ISO14001 µπορεί να περιγραφεί ως πρότυποσυστήµατος περιβαλλοντικής διαχείρισης. Ωστόσο, στην πράξη και τα δύοσυστήµατα εν τέλει αποσκοπούν στη βελτίωση της περιβαλλοντικής επίδοσης τουοργανισµού.

Ενσωµάτωση του EMAS στα υφιστάµενα συστήµαταδιαχείρισης

Η ενσωµάτωση της διαδικασίας EMAS στις υφιστάµενες δραστηριότητες τουοργανισµού σας είναι καίριας σηµασίας για δύο βασικούς λόγους:

1) Για να καταστεί το σύστηµα σηµαντικό και αναγνωρισµένο µέρος τωνδραστηριοτήτων του οργανισµού προϋποτίθεται να είναι ενταγµένο στηδιαδικασία διαχείρισης του οργανισµού.

2) Συµβαίνει συχνά πολλές από τις διαδικασίες που απαιτούνται για το σύστηµαπεριβαλλοντικής διαχείρισης να υπάρχουν ήδη υπό κάποια µορφή για άλλεςδραστηριότητες του οργανισµού· είναι σκόπιµο να αποφύγετε να ξανακάνετεδύο φορές τα ίδια πράγµατα ή να θεσπίσετε διαδικασίες πανοµοιότυπες µε ήδηυπάρχουσες.

Μην ξεχνάτε, πολλά από εκείνα που χρειάζεστε για το σύστηµα περιβαλλοντικήςδιαχείρισης ενδεχοµένως εφαρµόζονται ήδη. Το ISO14001 περιέχει στοιχεία κοινάµε άλλα οργανωτικά συστήµατα. Η ενσωµάτωση του EMAS σε υφιστάµενασυστήµατα θα περιορίσει τον όγκο εργασίας σας και θα εντάξει το EMAS στιςδραστηριότητες του οργανισµού σας ταχύτερα και αποτελεσµατικότερα.

Παραδείγµατα ευκαιριών για την ενσωµάτωση

• Εφόσον υπάρχουν ήδη διαδικασίες εκπαίδευσης µπορείτε να εντάξετε σεαυτές την εκπαίδευση σχετικά µε το σύστηµα περιβαλλοντικής διαχείρισης –για παράδειγµα στο πρόγραµµα ένταξης των νεοπροσληφθέντων δηµοτικώνυπαλλήλων.

• Εξέταση των υφιστάµενων µεθόδων επικοινωνίας, όπως τα ενηµερωτικάδελτία, οι συναντήσεις προσωπικού, οι πίνακες ανακοινώσεων, τοενδοδίκτυο.


• Τα ISO14001 και ISO9000 έχουν σχεδόν ταυτόσηµες διαδικασίες ελέγχουεγγράφων µεταξύ τους ή µε άλλα συστήµατα που ενδεχοµένωςχρησιµοποιείτε.

• Ο οργανισµός σας µπορεί να διαθέτει ήδη διαδικασίες ή σχέδιααντιµετώπισης επειγουσών καταστάσεων στις οποίες µπορείτε ναπροσθέσετε τις διαδικασίες αντιµετώπισης επειγουσών καταστάσεων τουEMAS.

• Τα συστήµατα κατά ISO9000 διαθέτουν διαδικασία ανάληψης διορθωτικών /προληπτικών δράσεων.

• Τα συστήµατα κατά ISO9000 ή κάθε σύστηµα υγείας και ασφάλειας σίγουραδιαθέτουν ήδη διαδικασία για την τήρηση αρχείων.

Γενικοί τοµείς για την ενσωµάτωση:

• Έλεγχοι επί των αγορών• ∆ιαδικασίες ποιότητας• Οδηγίες εργασίας• Προγράµµατα εκπαίδευσης

• Επικοινωνίες• Συστήµατα πληροφοριών• Συστήµατα αναφοράς• ∆ιαδικασίες πρόσληψης και πειθαρχικού ελέγχου• ∆ιαδικασίες προϋπολογισµού

Εκπόνηση του συστήµατος περιβαλλοντικής διαχείρισης

Το σύστηµα διαχείρισης πρέπει να περιλαµβάνει διαδικασίες που θα πληρούν τοπρότυπο ISO14001. Το σύστηµα περιβαλλοντικής διαχείρισης πέραν του να πληροίτις απαιτήσεις πρέπει να είναι «ζωντανό έγγραφο» που απολαµβάνει της αποδοχήςόσων αφορά. ∆εν µπορείτε να αναπτύξετε το σύστηµα περιβαλλοντικήςδιαχείρισης χωρίς τη στήριξη των ατόµων η δέσµευση των οποίων αποτελείπροϋπόθεση για την εφαρµογή του.

Ουσιώδεις προϋποθέσεις για την επιτυχία:

• ∆έσµευση της ανώτατης διοίκησης, ευθύς εξαρχής• Συµµετοχή υπαλλήλων από όλα τα επίπεδα

• Συγκρότηση διαλειτουργικής οµάδας• Προσδιορισµός ΟΛΩΝ των ευκαιριών για την ενσωµάτωση του συστήµατοςπεριβαλλοντικής διαχείρισης στις υφιστάµενες διαδικασίες

• Σχέδια αλλαγών – ευελιξίας για το µέλλον του οργανισµού σας

Περιεχόµενο του συστήµατος περιβαλλοντικής διαχείρισης

Το σύστηµα περιβαλλοντικής διαχείρισης περιλαµβάνει τους παρακάτωσηµαντικούς τοµείς. Ήδη έχετε εκπονήσει τα έγγραφα που αφορούν τηνπεριβαλλοντική πολιτική, την περιβαλλοντική επισκόπηση, το περιβαλλοντικόπρόγραµµα και το αρχείο νοµοθεσίας.

• Περιβαλλοντική πολιτική

• Προγραµµατισµός

o Περιβαλλοντική επισκόπηση


o Νοµικές και λοιπές απαιτήσεις (αρχείο νοµοθεσίας)o Αντικειµενικοί σκοποί και στόχοι (πρόγραµµα περιβαλλοντικής διαχείρισης)

• Εφαρµογή και λειτουργία

o ∆οµή και ευθύνεςo Εκπαίδευση, ευαισθητοποίηση και ικανότηταo Επικοινωνίαo Τεκµηρίωση συστήµατος περιβαλλοντικής διαχείρισηςo Έλεγχος εγγράφωνo Επιχειρησιακός έλεγχοςo Ετοιµότητα και ανταπόκριση σε επείγοντα περιστατικά

• Ελεγκτική και διορθωτική δράση

o Παρακολούθηση και µέτρησηo Μη συµµόρφωση και διορθωτική και προληπτική δράση

o Αρχείαo Επιθεώρηση του συστήµατος περιβαλλοντικής διαχείρισης

• Ανασκόπηση από τη διοίκηση

Η παρούσα ενότητα επικεντρώνεται στα στάδια εφαρµογής και λειτουργίας,ελέγχου και διορθωτικής δράσης, και ανασκόπησης από τη διοίκηση.

Εφαρµογή και λειτουργία

∆οµή και ευθύνες


Οι ρόλοι, οι ευθύνες και οι αρµοδιότητες και οι πρέπει να καθορίζονται, να τεκµηριώνονταικαι γνωστοποιούνται προκειµένου να εξυπηρετήσουν αποτελεσµατικά την περιβαλλοντικήδιαχείριση.

Η διοίκηση πρέπει να παράσχει τα µέσα που είναι ουσιώδη για την εφαρµογή και τον έλεγχοτου συστήµατος περιβαλλοντικής διαχείρισης. Τα µέσα αυτά συµπεριλαµβάνουν ανθρώπινουςπόρους και εξειδικευµένες δεξιότητες, τεχνολογία και οικονοµικούς πόρους.

Η ανώτατη διοίκηση του οργανισµού πρέπει να διορίσει ειδικό εκπρόσωπο ή εκπροσώπουςτης, ο οποίος ανεξάρτητα από άλλες ευθύνες, πρέπει να έχει καθορισµένους ρόλους, ευθύνεςκαι αρµοδιότητα για

α) να εξασφαλίζει ότι οι απαιτήσεις του συστήµατος περιβαλλοντικής διαχείρισης έχουνκαθιερωθεί, εφαρµόζονται, και τηρούνται σύµφωνα µε το προκείµενο ∆ιεθνές Πρότυπο,

β) να δίνει αναφορά στην ανώτατη διοίκηση σχετικά µε την επίδοση του συστήµατοςπεριβαλλοντικής διαχείρισης, προκειµένου αυτή να προβεί σε ανασκόπηση και βελτίωσή του.

Σκοπός της παρούσας ενότητας του συστήµατος περιβαλλοντικής διαχείρισης είναινα εξασφαλιστεί ότι όλοι όσοι εµπλέκονται στη διαδικασία EMAS έχουν επίγνωσητων ευθυνών τους. Πρέπει να είναι σαφές ποιος είναι υπεύθυνος για κάθε τι καιποιος δίνει αναφορά σε ποιον.

Στην παρούσα ενότητα του συστήµατος περιβαλλοντικής διαχείρισης πρέπει ναπεριγράφεται η δοµή που έχει θεσµοθετήσει ο οργανισµός σας για τον καθορισµότων ευθυνών και την εξασφάλιση της επιτέλεσής τους.

Ο ορισµός των ευθυνών κάθε εργαζόµενου πρέπει να είναι σαφής, ενδεχοµένως δενα περιλαµβάνεται στην περιγραφή της θέσης του. ∆εν πρέπει να ξεχνάτε ότι το


EMAS δεν είναι κάποια ευκαιριακή προσθήκη αλλά πρέπει να αποτελείαναπόσπαστο µέρος της λειτουργίας του οργανισµού. Εάν λοιπόν κάποιοςεργαζόµενος έχει αναλάβει ευθύνες που σχετίζονται µε το EMAS βεβαιωθείτε ότιαυτές περιλαµβάνονται στην περιγραφή της θέσης του. Οι εν λόγω ευθύνες µπορείνα περιλαµβάνονται επίσης στην ετήσια αξιολόγηση του εργαζοµένου.

Για την επιτέλεση των ευθυνών αυτών πρέπει να παρέχονται επαρκείς οικονοµικοί,χρονικοί και ανθρώπινοι πόροι. Να είστε ρεαλιστές και να µην ορίζετε ευθύνεςχωρίς να παρέχετε τους πόρους για την επιτέλεσή τους, κάτι που θα µπορούσε ναγίνει εύκολα αντιληπτό από κάποιον ελεγκτή.

Εν τέλει, υπεύθυνο για την επιτέλεση των ευθυνών που περιλαµβάνονται στοσύστηµα περιβαλλοντικής διαχείρισης πρέπει να είναι κάποιο ανώτατο διοικητικόστέλεχος.

Κατάλογος ελέγχου της διαδικασίας που αφορά τη δοµή και τις ευθύνες

• Καθορισµός ρόλων για την περιβαλλοντική διαχείριση

• Εσωτερική γνωστοποίηση των ρόλων αυτών (σύνδεση µε τη διαδικασία πουαφορά την επικοινωνία)

• Αξιολόγηση των αναγκών σε πόρους

• ∆ιορισµός εκπροσώπου της διοίκησης

• Ενσωµάτωση της διαδικασίας στα υφιστάµενα συστήµατα, όπου είναιδυνατόν

Εκπαίδευση, ευαισθητοποίηση και ικανότητα


Ο οργανισµός πρέπει να προσδιορίζει τις ανάγκες για εκπαίδευση. Πρέπει να απαιτεί όπωςόλο το προσωπικό, του οποίου η εργασία µπορεί να επιφέρει σηµαντική επίπτωση στοπεριβάλλον, εκπαιδεύεται καταλλήλως.

Πρέπει να καθιερώσει και να διατηρεί διαδικασίες για να ενηµερώνει και να ευαισθητοποιείτους εργαζόµενους ή τα µέλη του σε κάθε θέση και επίπεδο ως προς:

α) τη σπουδαιότητα της συµµόρφωσης προς την περιβαλλοντική πολιτική, τις διαδικασίες καιτις απαιτήσεις του συστήµατος περιβαλλοντικής διαχείρισης,

β) τις σηµαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, πραγµατικές ή δυνητικές, τωνδραστηριοτήτων τους, και τα περιβαλλοντικά οφέλη από τη βελτιωµένη ατοµική επίδοση,

γ) τους ρόλους τους και τις ευθύνες τους για την επίτευξη της συµµόρφωσης προς τηνπεριβαλλοντική πολιτική, τις διαδικασίες και τις απαιτήσεις του συστήµατος περιβαλλοντικήςδιαχείρισης, συµπεριλαµβανοµένων εκείνων που είναι αναγκαίες για την ετοιµότητα καιανταπόκριση σε επείγοντα περιστατικά,

δ) τις δυνητικές συνέπειες της απόκλισης από τις προκαθορισµένες διαδικασίες λειτουργίας.

Το προσωπικό το οποίο εκτελεί έργο που µπορεί να έχει σηµαντικές περιβαλλοντικέςεπιπτώσεις πρέπει να είναι ικανό έχοντας αποκτήσει κατάλληλη εκπαίδευση, κατάρτιση ή/καιεµπειρία.

Σκοπός της παρούσας ενότητας του συστήµατος περιβαλλοντικής διαχείρισης είναινα εξασφαλιστεί ότι όλοι γνωρίζουν την ύπαρξη του EMAS και ότι, όπου απαιτείται,το προσωπικό είναι κατάλληλα εκπαιδευµένο και ικανό για να ανταποκριθεί στιςαπαιτήσεις του συστήµατος.

Κατά περίπτωση ενδέχεται να απαιτείται ειδική ή εξειδικευµένη εκπαίδευση σεσχέση µε τις περιβαλλοντικές πτυχές που προσδιορίστηκαν κατά τηνπεριβαλλοντική επισκόπηση, λόγου χάρη, για τον χειρισµό επικίνδυνωναποβλήτων ή σε περιπτώσεις που η συντήρηση οδών µπορεί να έχει επιπτώσεις σε


φυτικούς φράκτες και εποµένως τη βιολογική ποικιλότητα. Οι εργαζόµενοι πρέπεινα γνωρίζουν τις επιπτώσεις που επιφέρουν στο περιβάλλον και τα µέτρα πουπρέπει να λαµβάνουν για την ελαχιστοποίηση των ενδεχόµενων ζηµιών.

Πρέπει να δηµιουργηθούν αρχεία εκπαίδευσης βάσει των οποίων θα αποδεικνύεταιποιοι έχουν εκπαιδευτεί σε συγκεκριµένους τοµείς.

Επικοινωνία


Ο οργανισµός πρέπει να καθιερώσει και να διατηρεί διαδικασίες σε σχέση µε τιςπεριβαλλοντικές του πλευρές και το σύστηµα περιβαλλοντικής διαχείρισης για:

α) την εσωτερική επικοινωνία µεταξύ των διαφόρων επιπέδων και λειτουργιών τουοργανισµού,

β) τη λήψη και καταγραφή σχετικών στοιχείων από εξωτερικά ενδιαφερόµενα µέρη καθώςκαι την ανταπόκριση σε αυτά.

Ο οργανισµός πρέπει να εξετάζει τις διεργασίες για την προς τα έξω επικοινωνία επί τωνσηµαντικών περιβαλλοντικών πλευρών και να καταγράφει σε αρχείο την απόφασή του.

Σκοπός της παρούσας ενότητας του συστήµατος περιβαλλοντικής διαχείρισης είναινα εξασφαλιστεί ότι η µετάδοση των πληροφοριών είναι αποτελεσµατική τόσο στοεσωτερικό του οργανισµού όσο και προς τα έξω, λόγου χάρη, προς την τοπικήκοινότητα και προς άλλα ενδιαφερόµενα µέρη.

Πρέπει να αναπτύξετε διαδικασία για τη διαχείριση της διάδοσης των πληροφοριώνώστε να είστε βέβαιοι ότι οι πληροφορίες που πρέπει φτάνουν στα σωστάενδιαφερόµενα µέρη.

Για παράδειγµα, οι εργαζόµενοι που έρχονται σε επαφή µε το κοινό (όπως οιγραµµατείς) γνωρίζουν το σύστηµα EMAS και την περιβαλλοντική πολιτική ήξέρουν σε ποιον να απευθυνθούν εάν υποβληθεί σχετικό ερώτηµα;

Πρέπει επίσης να αποφασίσετε ποιες πληροφορίες θα δηµοσιοποιηθούν και ποιεςόχι.

Τεκµηρίωση συστήµατος περιβαλλοντικής διαχείρισης


Ο οργανισµός πρέπει να καθιερώσει και να διατηρεί πληροφορίες, σε γραπτή ή ηλεκτρονικήµορφή, για να:

α) περιγράφει τα κύρια σηµεία του συστήµατος διαχείρισης και την µεταξύ τουςαλληλεπίδραση,

β) παρέχει κατεύθυνση στη σχετική τεκµηρίωση.

Πρόκειται για βασικό στοιχείο του συστήµατος, ιδιαίτερα εάν έχετε ενσωµατώσει τηδιαδικασία σας σε άλλα συστήµατα διαχείρισης, π.χ. ποιότητας ή υγείας καιασφάλειας. Όλες οι ενότητες που περιγράφονται στο παρόν έγγραφο καθοδήγησηςείναι στοιχεία που απαιτούνται βάσει του EMAS. Όποιος το επιθυµεί θα πρέπει ναείναι σε θέση να εντοπίσει µε ευκολία οποιοδήποτε έγγραφο και διαδικασία.Σκοπός της παρούσας ενότητας του συστήµατος περιβαλλοντικής διαχείρισης είναινα παρέχει αναλυτικές πληροφορίες σχετικά µε το πού µπορεί να αναζητηθεί ηκάθε ενότητα (π.χ. τίτλος εγγράφου, διεύθυνση στον παγκόσµιο ιστό, σε τίνοςγραφείο). Για παράδειγµα, οι διαδικασίες για την αντιµετώπιση επειγουσώνκαταστάσεων (ενότητα 10.6.7 του παρόντος οδηγού) περιλαµβάνονται στοσύστηµα διαχείρισης υγείας και ασφάλειας και όχι στο σύστηµα EMAS.


Πρέπει επίσης να περιγράψετε τον τρόπο διαχείρισης των κύριων σηµείων τουEMAS, όπως είναι οι ηµεροµηνίες ανασκόπησης και η διαδικασία επικαιροποίησηςτης περιβαλλοντικής πολιτικής, δηλαδή η ενηµέρωση του αρχείου των σηµαντικώνπτυχών ώστε να συµβαδίζει µε ενδεχόµενες αλλαγές στη φύση του οργανισµούσας.

Κάθε ένα από τα τµήµατα που είναι ενταγµένα στο σύστηµα περιβαλλοντικήςδιαχείρισης οφείλουν να διαθέτουν διαδικασία επικαιροποίησης καιπαρακολούθησης. Να θυµάστε ότι ο τρόπος µε τον οποίο διαχειρίζεστε τιςαπαιτήσεις του EMAS πρέπει να καθίσταται σαφής στους εργαζοµένους τουοργανισµού σας καθώς και σε κάθε εξωτερικό ενδιαφερόµενο.

Έλεγχος εγγράφων


Ο οργανισµός πρέπει να καθιερώσει και να διατηρεί διαδικασίες για τον έλεγχο όλων τωνεγγράφων που απαιτούνται από το προκείµενο ∆ιεθνές Πρότυπο ώστε να εξασφαλίζει ότι:

α) αυτά µπορεί να εντοπίζονται,

β) αυτά ανασκοπούνται περιοδικά, αναθεωρούνται όπως είναι απαραίτητο και εγκρίνονται ωςπρος την επάρκειά τους από εξουσιοδοτηµένο προσωπικό,

γ) οι τρέχουσες εκδόσεις των σχετικών εγγράφων είναι διαθέσιµες οπουδήποτε εκτελούνταιεργασίες ουσιώδεις για την αποτελεσµατική λειτουργία του συστήµατος περιβαλλοντικήςδιαχείρισης,

δ) τα απαρχαιωµένα έγγραφα αποµακρύνονται αµέσως από όλα τα σηµεία έκδοσης και τασηµεία χρήσης, ή λαµβάνονται άλλα µέτρα κατά της ακούσιας χρήσης αυτών,

ε) σε τυχόν απαρχαιωµένα έγγραφα, τα οποία φυλάσσονται για σκοπούς νοµικούς ή/και γιαδιατήρησης γνώσεων, τίθεται η δέουσα ένδειξη.

Το υλικό της τεκµηρίωσης πρέπει να είναι ευανάγνωστο, χρονολογηµένο (µε τις ηµεροµηνίεςαναθεώρησης) και εύκολα εντοπίσιµο, να τηρείται µε τάξη και να φυλάσσεται γιαπροκαθορισµένη περίοδο. Πρέπει να καθιερωθούν και να τηρούνται διαδικασίες και ευθύνεςσχετικά µε τη δηµιουργία και τροποποίηση των διαφόρων τύπων εγγράφων.

Ήδη θα έχετε διαπιστώσει ότι η εφαρµογή του EMAS έχει ως αποτέλεσµα τηνεκπόνηση πολλών νέων εγγράφων και τη χρησιµοποίηση πολλών υφιστάµενωνεγγράφων. Είναι ανάγκη λοιπόν να αναπτύξετε µια διαδικασία για τηνεπικαιροποίηση των εγγράφων και τη διαθεσιµότητά τους σε όποιον χρειαστεί νατα χρησιµοποιήσει.

Επιχειρησιακός έλεγχος


Ο οργανισµός επισηµαίνει τις λειτουργίες και δραστηριότητες που είναι συνδεδεµένες µε τιςεντοπισθείσες σηµαντικές περιβαλλοντικές πλευρές σε συµφωνία µε την πολιτική, τουςαντικειµενικούς σκοπούς και στόχους. Ο οργανισµός πρέπει να σχεδιάσει τις δραστηριότητεςαυτές, συµπεριλαµβανοµένης της συντήρησης, προκειµένου να διασφαλίσει ότι αυτέςδιεξάγονται κάτω από προκαθορισµένες συνθήκες, µέσω

α) της καθιέρωσης και της τήρησης τεκµηριωµένων διαδικασιών για την κάλυψηκαταστάσεων όπου η απουσία τους θα µπορούσε να οδηγήσει σε αποκλίσεις από τηνπεριβαλλοντική πολιτική και τους αντικειµενικούς σκοπούς και στόχους,

β) του καθορισµού κριτηρίων λειτουργίας στις διαδικασίες,

γ) της καθιέρωσης και τήρησης διαδικασιών που σχετίζονται µε τις εντοπίσιµες σηµαντικέςπεριβαλλοντικές πλευρές των εµπορευµάτων και υπηρεσιών που χρησιµοποιούνται από τονοργανισµό και γνωστοποίησης των σχετικών διαδικασιών και απαιτήσεων στους προµηθευτέςκαι συµβαλλόµενους.


Όλες οι σηµαντικές πτυχές πρέπει να συνδέονται µε µία διαδικασία επιχειρησιακούελέγχου. Στο περιβαλλοντικό σας πρόγραµµα θα παρατίθενται αναλυτικάαντικειµενικοί σκοποί, στόχοι, δραστηριότητες και ευθύνες για την αντιµετώπισητων σηµαντικών περιβαλλοντικών πτυχών.

Στην ενότητα του συστήµατος περιβαλλοντικής διαχείρισης που άπτεται τουεπιχειρησιακού ελέγχου περιγράφετε τις διαδικασίες που διασφαλίζουν τηνεπίτευξη των εν λόγω αντικειµενικών σκοπών και στόχων καθώς και της νοµικήςσυµµόρφωσης προς την ισχύουσα νοµοθεσία και κάθε άλλο κανονισµό. Λόγουχάρη, τον τρόπο µε τον οποίο εξασφαλίζετε ότι διαθέτετε τις απαραίτητες άδειεςγια κάθε διαδικασία (όπως η ΑΗΗΕ) ή αντίγραφα των αδειών που απαιτούνται απόεργολάβους.

Ετοιµότητα και ανταπόκριση σε επείγοντα περιστατικά


Ο οργανισµός πρέπει να καθιερώσει και να διατηρεί διαδικασίες για τον προσδιορισµό τηςπιθανότητας εµφάνισης ατυχηµάτων και επειγουσών καταστάσεων και αντίδρασης σε αυτά,καθώς και για την πρόληψη και τον περιορισµό των περιβαλλοντικών επιπτώσεών τους.

Ο οργανισµός πρέπει να ανασκοπεί και να αναθεωρεί, όπου είναι απαραίτητο, τις διαδικασίεςετοιµότητας και αντιµετώπισης επειγόντων περιστατικών ή επειγουσών καταστάσεων.

Ο οργανισµός πρέπει επίσης, όπου είναι πρακτικά εφικτό, να δοκιµάζει περιοδικά αυτές τιςδιαδικασίες.

Ορισµένες από τις δραστηριότητες που διαχειρίζεστε έχουν µεταβαλλόµενηπεριβαλλοντική σηµασία ανάλογα µε το εάν διεξάγονται υπό φυσιολογικές,ασυνήθεις ή επείγουσες συνθήκες. Για παράδειγµα, η αποκοµιδή αστικώναπορριµµάτων:

Φυσιολογικές συνθήκες: καθηµερινή αποκοµιδή

Μη φυσιολογικές / επείγουσες συνθήκες: µετά από κάποια εθνική αργία και µηφυσιολογική αύξηση των απορριµµάτων ή κατά τη διάρκεια απεργίας τουπροσωπικού αποκοµιδής και µεγάλη συσσώρευση απορριµµάτων.

Επείγουσες συνθήκες µπορεί για παράδειγµα να ενσκήψουν κατά τη διάρκειαπυρκαγιών, πληµµύρων, λοιπών δυσµενών καιρικών φαινοµένων, διαρροών καιδιακοπών ρεύµατος. Στις διαδικασίες ετοιµότητας και αντιµετώπισης επειγόντωνπεριστατικών ή επειγουσών καταστάσεων που θα καθιερώσετε πρέπει ναπροβλέπονται οι πιθανές επείγουσες συνθήκες.

Για τη συγκεκριµένη ενότητα του συστήµατος περιβαλλοντικής διαχείρισηςαπαιτείται αρκετή περίσκεψη προκειµένου να µπορέσετε να προβλέψετε τιςπιθανές επείγουσες καταστάσεις. Αυτό ισχύει ιδιαιτέρως στην περίπτωση δήµων οιδραστηριότητες των οποίων είναι στην πλειονότητά τους δραστηριότητεςγραφείου. Μια πρακτική που θα σας φανεί χρήσιµη είναι να εντάσσετε στιςδιαδικασίες αντιµετώπισης επειγουσών συνθηκών και τις µη φυσιολογικέςσυνθήκες πέραν των επειγουσών συνθηκών. Για παράδειγµα, όσον αφορά τοπεριβάλλον γραφείου:

∆ραστηριότητα Φυσιολογικές συνθήκες Μη φυσιολογικές / επείγουσεςσυνθήκες

Εκτυπώσεις Καθηµερινές ανάγκεςεκτύπωσης

Εκτύπωση µεγάλου αριθµούερωτηµατολογίων ή φυλλαδίων

Χρήση ενέργειας Φυσιολογικές θερµοκρασίες Ακραίες καιρικές συνθήκες(καύσωνας, παγετός)


∆ιάθεση απορριµµάτων Φυσιολογικός όγκοςαπορριµµάτων συνηθισµένηςεργάσιµης ηµέρας

Ηµέρα πραγµατοποίησης κάποιουσυνεδρίου ή ανοικτή για το κοινό,µεγάλος όγκος ανακυκλώσιµωναπορριµµάτων

Πέραν του προσδιορισµού των επειγουσών συνθηκών πρέπει να καθιερώσετεδιαδικασίες για την πρόληψη ή τη διαχείρισή τους. Λόγου χάρη, σε σχέση µε τοανωτέρω παράδειγµα της εκτύπωσης, πρέπει να υπάρχει διαδικασία για τονπεριορισµό των εκτυπώσεων που πραγµατοποιούνται από το προσωπικό σεσυµβατικούς εκτυπωτές και την προώθηση εγγράφων που υπερβαίνουν κάποιοσυγκεκριµένο όριο στο τµήµα εκτυπώσεων ώστε η εκτύπωση τους να γίνει κατάπιο περιβαλλοντικά αποδοτικό τρόπο.

Για τις περιπτώσεις διαρροής χηµικών ουσιών πρέπει να υπάρχει διαδικασία για τονπεριορισµό των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της διαρροής. Μην ξεχνάτε ότι η ενλόγω διαδικασία πρέπει να είναι τεκµηριωµένη (έλεγχος εγγράφων), ναεφαρµόζεται (επιχειρησιακός έλεγχος) και το προσωπικό πρέπει να τη γνωρίζει(εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση).

Έλεγχος και διορθωτική δράση

Παρακολούθηση και µέτρηση


Ο οργανισµός θεσπίζει και διατηρεί τεκµηριωµένες διαδικασίες για την παρακολούθηση καιµέτρηση, σε τακτική βάση, των βασικών χαρακτηριστικών των λειτουργιών καιδραστηριοτήτων του, οι οποίες µπορεί να έχουν σηµαντική επίπτωση στο περιβάλλον. Αυτόπρέπει να περιλαµβάνει την καταγραφή πληροφοριών ώστε να παρακολουθείται η επίδοση,καθώς και σχετικούς επιχειρησιακούς ελέγχους και συµµόρφωση προς τους αντικειµενικούςσκοπούς και στόχους του οργανισµού.

Ο εξοπλισµός παρακολούθησης πρέπει να µετρονοµείται και να συντηρείται, και τα αρχείατης εργασίας αυτής πρέπει να τηρούνται, σύµφωνα µε τις διαδικασίες του οργανισµού.

Ο οργανισµός πρέπει να καθιερώσει και να διατηρεί τεκµηριωµένη διαδικασία για τηνπεριοδική αξιολόγηση της συµµόρφωσης προς την σχετική περιβαλλοντική νοµοθεσία καιτους περιβαλλοντικούς κανονισµούς.

Πρέπει να είστε σε θέση να παρακολουθείτε την επίδοσή σας ώστε να µπορείτε νααποδείξετε τη διαρκή σας βελτίωση. Όλοι οι αντικειµενικοί σκοποί και στόχοιπρέπει να είναι µετρήσιµοι. Το ιδανικό θα ήταν η µέτρηση να είναι ποσοτική, αλλάδεν είναι απαραίτητο.

Μην ξεχνάτε επίσης ότι οι αντικειµενικοί σκοποί και στόχοι πρέπει να είναιµετρήσιµοι και ότι πρέπει επίσης να συλλέγετε στοιχεία ώστε να είναι διαθέσιµα,αλλά και να είστε σε θέση να τα αξιολογείτε.

Μη συµµόρφωση και διορθωτική και προληπτική δράση


Ο οργανισµός πρέπει να καθιερώσει και να διατηρεί διαδικασίες για τον καθορισµό τωνευθυνών και των αρµοδιοτήτων για τον χειρισµό και διερεύνηση της µη συµµόρφωσης,αναλαµβάνοντας δράση για τον περιορισµό τυχόν επιπτώσεων που προκλήθηκαν, και για τηνέναρξη και ολοκλήρωση διορθωτικών και προληπτικών δράσεων.


Κάθε διορθωτική ή προληπτική δράση, που αναλαµβάνεται για την εξάλειψη των αιτίων τωνπραγµατικών ή δυνητικών µη συµµορφώσεων, πρέπει να είναι ανάλογη προς το µέγεθος τωνπροβληµάτων και προς τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

Ο οργανισµός πρέπει να εφαρµόζει και να καταγράφει κάθε αλλαγή στις τεκµηριωµένεςδιαδικασίες που προκύπτουν από διορθωτικές και προληπτικές δράσεις.

Όταν παρουσιάζεται κάποιο πρόβληµα εσείς πρέπει να είστε σε θέση να τοεντοπίσετε, να προσδιορίσετε που οφείλετε και να διαχειριστείτε τα αίτια και τιςσυνέπειές του. Είναι πολύ σηµαντικό προτού αποφασίσετε την ανάληψηδιορθωτικής δράσης να κατανοήσετε πλήρως τα αίτια του προβλήµατος,διαφορετικά µπορεί να ακολουθήσετε λανθασµένο τρόπο δράσης.

Η συµµόρφωση προς τη νοµοθεσία πρέπει να παρακολουθείται στενά. Η νοµοθεσίαµεταβάλλεται συχνά και χωρίς να το αντιληφθείτε µπορεί να υποπέσετε σε µησυµµόρφωση εάν δεν τηρήστε ενήµεροι. Τα πεδία µη συµµόρφωσης µπορεί ναεντοπίζονται από καταγγελίες πολιτών.

Αρχεία


Ο οργανισµός πρέπει να καθιερώσει και να διατηρεί διαδικασίες για την ταυτοποίηση,διατήρηση και καταστροφή των περιβαλλοντικών αρχείων. Τα αρχεία αυτά πρέπει ναπεριλαµβάνουν αρχεία εκπαίδευσης, και τα αποτελέσµατα επιθεωρήσεων και ανασκοπήσεων.

Τα περιβαλλοντικά αρχεία πρέπει να είναι ευανάγνωστα, εντοπίσιµα και να επιτρέπουν ναεπισηµανθεί η οικεία δραστηριότητα, προϊόν ή υπηρεσία. Τα περιβαλλοντικά αρχεία πρέπει νααποθηκεύονται και να διατηρούνται µε τέτοιο τρόπο ώστε να είναι εύκολα ανακτήσιµα και ναπροστατεύονται από ζηµία, φθορά ή απώλεια. Ο χρόνος διατήρησής τους πρέπει νακαθορίζεται και να καταγράφεται.

Τα αρχεία πρέπει να διατηρούνται όπως ταιριάζει στο σύστηµα και τον οργανισµό για νααποδεικνύουν την συµµόρφωση προς τις απαιτήσεις του προκειµένου ∆ιεθνούς Προτύπου.

Πρέπει να τηρείτε αρχεία των ενεργειών σας και να αναπτύξετε διαδικασία για τηνδιατήρησή τους.

Για παράδειγµα, αρχεία εκπαίδευσης: πρέπει να προσδιορίσετε τον τρόπο µε τονοποίο θα διασφαλίσετε ότι διατηρείτε πλήρες αρχείο όσων λαµβάνουν εκπαίδευσηκαι του αντικειµένου της εν λόγω εκπαίδευσης. Αυτό πρέπει να ισχύει τόσο για τοπροσωπικό όσο και για τους εργολάβους, πώς λοιπόν θα διατηρείτε αρχείο τηςεκπαίδευσης που έχουν λάβει οι εργολάβοι;

Τα αρχεία πρέπει να είναι ασφαλή και προσβάσιµα σε όσους χρειαστεί να ταχρησιµοποιήσουν.

Επιθεώρηση του συστήµατος περιβαλλοντικής διαχείρισης


Ο οργανισµός πρέπει να καθιερώσει και να διατηρεί πρόγραµµα(τα) και διαδικασίες για τηδιεξαγωγή περιοδικών επιθεωρήσεων του συστήµατος περιβαλλοντικής διαχείρισηςπροκειµένου να:

α) προσδιορίζει εάν το σύστηµα περιβαλλοντικής διαχείρισης,

1) συµµορφώνεται ή όχι προς τις σχεδιασθείσες ρυθµίσεις για την περιβαλλοντικήδιαχείριση, συµπεριλαµβανοµένων των απαιτήσεων του παρόντος ∆ιεθνούςΠροτύπου, και

2) έχει εφαρµοστεί και διατηρείται σωστά ή όχι και

β) παρέχει στη διοίκηση πληροφορίες για τα αποτελέσµατα των επιθεωρήσεων.


Το πρόγραµµα επιθεώρησης του οργανισµού, συµπεριλαµβανοµένου κάθεχρονοδιαγράµµατος, πρέπει να βασίζεται στην περιβαλλοντική σηµασία της συγκεκριµένηςδραστηριότητας και στα αποτελέσµατα προηγούµενων επιθεωρήσεων. Οι διαδικασίεςεπιθεώρησης, προκειµένου να είναι πλήρεις, πρέπει να καλύπτουν το πεδίο εφαρµογής τηςεπιθεώρησης, τη συχνότητα και τις µεθοδολογίες, καθώς επίσης τις ευθύνες και απαιτήσειςγια τη διεξαγωγή των επιθεωρήσεων και την σύνταξη εκθέσεων για τα αποτελέσµατα.

Περιοδικά καλείστε να ελέγχετε τις επιδόσεις του συστήµατος διαχείρισής σας.Αυτός ο «εσωτερικός έλεγχος» πρέπει να συµπεριλαµβάνει και να καλύπτει όλεςτις διαδικασίες που περιγράφονται στην παρούσα ενότητα. Πρέπει λοιπόν ναελέγχετε κατά πόσον η διαδικασία λειτουργεί.

Πρέπει να καταρτίσετε ένα χρονοδιάγραµµα ελέγχων που να ανταποκρίνεται στησηµασία των περιβαλλοντικών πτυχών. Για παράδειγµα, οι πιο σηµαντικές πτυχέςπρέπει να υποβάλλονται τακτικότερα σε έλεγχο. Να θυµάστε ότι ο έλεγχος αφοράτο σύστηµα και όχι την ίδια την πτυχή. Αυτό σηµαίνει ότι πρέπει να ελέγχετε τονέλεγχο εγγράφων, την επικοινωνία, τη µη συµµόρφωση και ούτω καθ' εξής.

Ποιος πρέπει να διενεργεί τους ελέγχους;

Η έλεγχοι πρέπει να διενεργούνται από εσωτερικούς ελεγκτές που έχουν λάβεισχετική εκπαίδευση. Αυτό εξασφαλίζεται συνήθως µε την παρακολούθηση ειδικώνσεµιναρίων «εσωτερικού ελέγχου» από µέλη του προσωπικού από τα οποία θααποκοµίσουν κατάλληλες γνώσεις για την προσήκουσα διενέργεια των ελέγχων.Θα µπορούσε να πει κανείς ότι το σύστηµα διαχείρισης είναι τόσο καλό όσο οιελεγκτές του, εποµένως βεβαιωθείτε ότι οι έλεγχοι γίνονται σωστά.

Ανασκόπηση από τη διοίκηση

Τι προβλέπει ο κανονισµός για το EMAS…Κανονισµός για το EMAS (Κανονισµός(ΕΚ) αριθ. 761/2001 Παράρτηµα 1-A.6.)

Η ανώτατη διοίκηση του οργανισµού πρέπει να ανασκοπεί, σε χρονικά διαστήµατα που η ίδιααποφασίζει, το σύστηµα περιβαλλοντικής διαχείρισης, για να εξασφαλίζει τη συνεχιζόµενηκαταλληλότητα, επάρκεια και αποτελεσµατικότητα αυτού. Η ανασκόπηση πρέπει ναεξασφαλίζει ότι έχουν συλλεχθεί οι απαραίτητες πληροφορίες που θα επιτρέψουν στηδιοίκηση να προβεί στην αξιολόγηση αυτή. Η ανασκόπηση πρέπει να τεκµηριώνεται.

Η ανασκόπηση πρέπει να εξετάζει την πιθανή ανάγκη για αλλαγές στην πολιτική, στουςαντικειµενικούς σκοπούς και στα άλλα στοιχεία του συστήµατος περιβαλλοντικής διαχείρισης,υπό το φως των αποτελεσµάτων της επιθεώρησης του συστήµατος περιβαλλοντικήςδιαχείρισης, της αλλαγής των συνθηκών και της δέσµευσης για συνεχή βελτίωση.

Μετά την ολοκλήρωση του εσωτερικού ελέγχου είστε σε θέση να ανασκοπήσετε ταδυνατά και τα αδύνατα σηµεία του συστήµατος περιβαλλοντικής διαχείρισης. Στηνανασκόπηση αυτή πρέπει να συµµετέχει η ανώτατη διοίκηση, η οποία θα είναι σεθέση να λάβει αποφάσεις σχετικά µε τον προσανατολισµό του συστήµατος και τουςπόρους που απαιτούνται για τη συντήρησή του.

Με βάση τα συµπεράσµατα του εσωτερικού ελέγχου θα είστε σε θέση νααξιολογήσετε κατά πόσον απαιτούνται αλλαγές στην πολιτική, στουςαντικειµενικούς σκοπούς και στόχους σας ή σε οποιοδήποτε άλλο τµήµα τουσυστήµατος.

Η ανασκόπηση αυτή µπορεί να λαµβάνει τη µορφή σύσκεψης µε τους αρµόδιουςαντιπροσώπους, ήτοι συνήθως το αρµόδιο υψηλόβαθµο διοικητικό στέλεχος καιτους συντονιστές του EMAS.

Από τη σύσκεψη αυτή οφείλει να προκύψει ένα σχέδιο ιεραρχηµένων δράσεων γιατις οποίες θα έχουν εξασφαλιστεί οι αναγκαίοι πόροι - συχνά η έλλειψη πόρων


είναι η αιτία που οδηγεί σε αποτυχία ορισµένα τµήµατα του συστήµατοςπεριβαλλοντικής διαχείρισης.


ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ A – Έντυπα προς συµπλήρωση


Έντυπο 1: Στελέχωση οµάδας εργασίας

Έγγραφο αναφοράς∆ιεύθυνσηΤµήµαΥπεύθυνος επικοινωνίας

Στοιχεία επικοινωνίαςΥπεύθυνος

Λοιποί συµµετέχοντες(οµάδα εργασίας)


Περιβαλλοντική επισκόπηση

Έντυπο 2 – Κατάλογος δραστηριοτήτων µε έµµεσες περιβαλλοντικές πτυχές

Έγγραφο αναφοράς∆ιεύθυνσηΤµήµαΥπεύθυνος επικοινωνίαςΣτήλη 1 Στήλη 2 Στήλη 3

Αριθµόςδραστηριότητας Ονοµασία δραστηριότητας Συνοπτική περιγραφή δραστηριότητας


Έντυπο 3 - Κατάλογος δραστηριοτήτων µε έµµεσες περιβαλλοντικές πτυχές

Έγγραφο αναφοράς∆ιεύθυνσηΤµήµαΥπεύθυνος επικοινωνίαςΣτήλη 1 Στήλη 2 Στήλη 3

Αριθµόςδραστηριότητας Ονοµασία δραστηριότητας Συνοπτική περιγραφή δραστηριότητας


Έντυπο 4: Σηµαντικές άµεσες περιβαλλοντικές πτυχές της ενότητας


Στήλη 1 Στήλη 2 Στήλη 3 Στήλη 4 Στήλη 5Τύπος περιβαλλοντικής πτυχής Εκτίµηση περιβαλλοντικής σηµασίαςΠροσδιορισθείσα

δραστηριότηταΕπιµέρους στοιχείο τηςδραστηριότητας µε

περιβαλλοντικές πτυχές

α β γ δ εστ ζ η θ ι

Συνοπτική περιγραφήάµεσων περιβαλλοντικών

πτυχών

Πιθανότητα Σοβαρότητα Σηµασία


Έντυπο 5: Σηµαντικές έµµεσες περιβαλλοντικές πτυχές της ενότητας


Στήλη 1 Στήλη 2 Στήλη 3 Στήλη 4 Στήλη 5Τύπος περιβαλλοντικής πτυχής Εκτίµηση περιβαλλοντικής σηµασίαςΠροσδιορισθείσα

δραστηριότηταΕπιµέρους στοιχείο τηςδραστηριότητας µε

περιβαλλοντικές πτυχέςα β γ δ ε

στ ζ η θ

Συνοπτική περιγραφή έµµεσωνπεριβαλλοντικών πτυχών

Επενέργεια Σοβαρότητα Σηµασία


Έντυπο 6: Εκτίµηση σηµασίας των περιβαλλοντικών πτυχών


Στήλη 1 Στήλη 2 Στήλη 3 Στήλη 4 Στήλη 5 Στήλη 6 Στήλη 7 Στήλη 8 Στήλη 9Επιµέρουςστοιχείοδραστηριότητας

Βαθµ.περιβαλ.σηµασίας

Περιβαλλοντική νοµοθεσία,κανονισµοί και εξωτερικέςπολιτικές

Περιβαλλοντικέςπολιτικές καιστρατηγικές τηςδηµοτικής αρχής

Συνάφειαπρος τηντοπικήκοινότητα

Περιβαλλοντικάατυχήµατα;

Συνολικήσηµασία

Συµπερίληψηστοπρόγραµµαδιαχείρισης

∆ιαδικασίααναφοράς


Έντυπο 7 – Αρχείο νοµοθεσίας


Στήλη 1 Στήλη 2 Στήλη 3 Στήλη 4 Στήλη 5 Στήλη 6 Στήλη 7 Στήλη 8Θεµατικόπεδίο

Νοµοθετική πράξη Συνάφεια µε τιςδραστηριότητες τουοργανισµού

Υφιστάµενοι ελεγκτικοίµηχανισµοί

Ρόλοι καικαθήκοντα

Ευθύνη Απορρέουσεςδράσεις

Επιβολή καιδίωξη


Ανάπτυξη περιβαλλοντικής πολιτικής

Έντυπο 8: Υφιστάµενοι περιβαλλοντικοί στόχοι, προβληµατισµοί και δράσεις


Στόχοι / Προβληµατισµοί / ∆ράσεις Επίσηµο έγγραφο αναφοράς


Έντυπο 9: Προσχέδιο περιβαλλοντικής πολιτικής


Προσχέδιο περιβαλλοντικής πολιτικής


Έντυπο 10: Ανταπόκριση στις απαιτήσεις του EMAS


Απαιτήσεις του EMAS ΝΑΙ ΟΧΙ

Περιλαµβάνει δέσµευση για συµµόρφωση προς τη σχετική περιβαλλοντική νοµοθεσία και τουςκανονισµούς και προς άλλες απαιτήσεις τις οποίες ο οργανισµός έχει αποδεχτεί;

Περιλαµβάνει δέσµευση για συνεχή βελτίωση;

Περιλαµβάνει δέσµευση και πρόληψη της ρύπανσης;

Η πολιτική είναι κατάλληλη για τη φύση, το εύρος και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις τωνδραστηριοτήτων, προϊόντων ή υπηρεσιών του;

Η πολιτική παρέχει το πλαίσιο για τον καθορισµό και την ανασκόπηση των περιβαλλοντικώναντικειµενικών σκοπών και στόχων;

Η πολιτική είναι τεκµηριωµένη, εφαρµόζεται, τηρείται και γνωστοποιείται σε όλους τους εργαζοµένους;

Η πολιτική είναι διαθέσιµη στο κοινό;


Έντυπο 11: ∆ιαβουλεύσεις


Ενδιαφερόµενα µέρη που συµµετέχουν στη διαβούλευση(συµπεριλαµβανοµένων προσωπικού και δηµοτικώνπαρατάξεων)

Μέθοδος διαβούλευσης Ηµεροµηνίαδιαβούλευσης


Έντυπο 12: Περιβαλλοντική Πολιτική


Περιβαλλοντική πολιτική


Έντυπο 13: Μηχανισµοί διάδοσης


Μηχανισµοί διάδοσης


Έντυπο 14: Μηχανισµοί αναθεώρησης πολιτικής


Μηχανισµοί αναθεώρησης πολιτικής


Εκπόνηση του περιβαλλοντικού προγράµµατος

Έντυπο 15: Πρόγραµµα διαχείρισης


Στήλη 1 Στήλη 2 Στήλη 3 Στήλη 4 Στήλη 5 Στήλη 6 Στήλη 7 Στήλη 8Κωδ.αναφ.

Αντικειµενικός σκοπός Στόχος ∆ράσεις Είδοςδράσης

Ηµεροµηνίεςστόχοι

Ευθύνη Συναφείςδραστηριότητες

Παράρτηµα B – παραδείγµατα συµπληρωµένωνεγγράφων

Παραδείγµατα από τη ∆ιεύθυνση Συνοικιών του δήµου Newcastle

ΕΝΤΥΠΟ 1: ΣΥΝΟΨΗ ΤΩΝ ΚΥΡΙΟΤΕΡΩΝ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΕΝΟΤΗΤΑΣ/ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΜΕ ΑΜΕΣΕΣΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΠΤΥΧΕΣ

∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

ΟΝΟΜΑΣΙΑ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

ΑΜ 1 ∆ιαχείριση γραφείου Αφορά τη χρήση ενέργειας, ύδατος, χαρτιού, µελανοδοχείων εκτυπωτών και γενικού εξοπλισµού γραφείου. Αφοράόλες τις ενότητες, οι οποίες δε οφείλουν να συµβάλλουν στην επίτευξη των στόχων του οργανισµού.

ΑΜ 2 Μεταφορές Αφορά τη χρήση ενέργειας για τη µεταφορά πόρων και προκαλεί εκποµπές στην ατµόσφαιρα, ηχορύπανση και άλλεςπεριβαλλοντικές επιπτώσεις

ΑΜ 3 ∆υναµικός και ήπιος σχεδιασµός τοπίου Αφορά την αναδιαµόρφωση του περιβάλλοντος και συνεπάγεται ενδεχοµένως απώλεια οικοτόπου

ΑΜ 4 Κοπή χόρτων Χρήση φυσικών πόρων, πιθανή απώλεια οικοτόπουΑΜ 5 Περιποίηση δέντρων/θάµνων Αφορά το κλάδεµα και τη διευθέτηση θάµνων και δέντρων και συνεπάγεται χρήση φυσικών πόρων και ενδεχοµένως

απώλεια οικοτόπου

ΑΜ 6 Χρήση παρασιτοκτόνων Πιθανές επιπτώσεις στο περιβάλλον µέσω διαρροών ή µολύνσεων

ΑΜ 7 Συντήρηση χώρων πρασίνου γιααθλοπαιδιές

Η συντήρηση χώρων πρασίνου για αθλοπαιδιές περιλαµβάνει την κοπή χόρτου και την αντικατάσταση ξύλινωνφρακτών. Συνεπάγεται τη χρήση φυσικών πόρων και άπτεται ορισµένων θεµάτων ανακύκλωσης.

ΑΜ 8 Φύτευση παρτεριών Φύτευση φυτών σε παρτέρια.

ΑΜ 9 Αποµάκρυνση απορριµµάτων Περισυλλογή και διάθεση απορριµµάτων από παρτέρια θάµνων.

ΑΜ 10 ∆ιαγράµµιση χώρων άθλησης Επισήµανση γραµµών ποδοσφαιρικών γηπέδων και κουλουάρ στίβου µε λευκό χρώµα.

ΑΜ 11 Σήµανση επιστρωµένων επιφανειών Βαφή επιστρωµένων επιφανειών µε ψεκασµό για δραστηριότητες αναψυχής όπως το «κουτσό».

ΑΜ 12 Εγκατάσταση και συντήρηση παιδικώνχαρών

Επισκευές υπάρχοντος εξοπλισµού των παιδικών χαρών χρησιµοποιώντας υλικά όπως ξύλο, πλαστικό, καουτσούκκαι µέταλλο. Εγκατάσταση νέου εξοπλισµού και όλων των σχετικών εργασιών, όπως εκσκαφή, υπόστρωση καιτοποθέτηση ξύλινων περιφράξεων.

ΑΜ 13 Καλλιέργεια φυτών/θάµνων Καλλιέργεια όλων των φυτών/θάµνων σε θερµοκήπια για να χρησιµοποιηθούν για τη συντήρηση χώρων πρασίνου

ΑΜ 14 Εγκατάσταση/Ανακαίνιση/Ανανέωσηεγκαταστάσεων αναψυχής

Επισκευή και εγκατάσταση νέων µονοπατιών και στοιχείων υπαίθριου αστικού εξοπλισµού

ΑΜ 15 Καύση ∆ιάθεση µέσω καύσης

ΑΜ 16 Ταφή ∆ιάθεση µέσω ενταφιασµού


ΕΝΤΥΠΟ 2: ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΑΜΕΣΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΠΤΥΧΕΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ/ ΤΜΗΜΑΤΟΣ

ΤΥΠΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣΣΗΜΑΣΙΑΣ

Προσδιορισθείσαδραστηριότητα

Επιµέρους στοιχείο τηςδραστηριότητας µεπεριβαλλοντικές

πτυχές α β γ δ ε στ ζ η θ ι

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΑΜΕΣΩΝΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΠΤΥΧΩΝ

Σοβαρότητα Επενέργεια Σηµασία

ΑΜ 1. ∆ιαχείρισηγραφείου

ΑΜ 1.1 Χρήση ενέργειας Χρήση ενέργειας (Στόχος οργανισµού) 1 3 3

ΑΜ 1.2 Ύδατα Χρήση ενέργειας (Στόχος οργανισµού) 1 3 3

ΑΜ 1.3 Χαρτί Ανάπτυξη συστήµατος ανακύκλωσης,για την αποτελεσµατική λειτουργία τουοποίου πρέπει να συµβάλουν όλα ταγραφεία

1 3 3

ΑΜ 1.4 Μελανοδοχείαεκτυπωτών

Επαναπλήρωση µελανοδοχείων 1 3 3

ΑΜ 1.5 Γενικόςεξοπλισµός γραφείου

Πραγµατοποίηση αγορών απόαειφορική πηγή ή προµήθειαπροϊόντων φιλικών προς τοπεριβάλλον, που συντονίζεται απόxxxxx

1 3 3

ΑΜ 1.6 ∆ιάθεσηπλεοναζόντωνηλεκτρονικώνυπολογιστών

Αποστολή εξοπλισµού πληροφορικήςστην Αποθήκη Παίδων (Children’sWarehouse), Stamfordham Road

1 3 3

ΑΜ 2. Μεταφορές ΑΜ 2.1 Χρήση καυσίµων Χρήση φυσικών πόρων 3 4 12

ΑΜ 2.2Μεταφορά πόρων

♦ ♦ ♦ ♦ ♦ Εκποµπές στην ατµόσφαιραΧρήση φυσικών πόρωνΠεριβαλλοντικές συνέπειες

3 4 12

ΑΜ 2.3Θέµατα που αφορούν τηστάθµευση

♦ ♦ ∆ιαρροή – κίνδυνος µόλυνσηςΑισθητικές επιπτώσεις

2 4 8

ΑΜ 3. ∆υναµικόςκαι ήπιοςσχεδιασµός τοπίου

ΑΜ 3.1Αλλαγή περιβάλλοντος

♦ Αλλαγή ή απώλεια περιβάλλοντος 2 3 6








ΑΜ 4. Κοπήχόρτων

ΑΜ 4.1Χρήση καυσίµων

♦ ♦ ♦ ♦ Χρήση φυσικών πόρων 3 4 12

ΑΜ 4.2Απώλεια οικοτόπου

♦ Επίπτωση στη βιολογική ποικιλότητα 1 4 4

ΑΜ 4.3Λειτουργία µηχανηµάτων

♦ ♦ Τοπικά θέµαταΚίνδυνος ατυχήµατος

3 4 12

ΑΜ 4.4Τύποι µηχανηµάτων

♦ Κυλινδρικές ή περιστροφικές µηχανέςΑπώλεια οικοτόπου

1 4 4

ΑΜ 4.5Καιρικές συνθήκες

♦ ♦ Υγρός καιρόςΚίνδυνος ατυχήµατοςΚαταστροφή οικοτόπου

3 1 3

ΑΜ 5 Περιποίησηδέντρων/θάµνων

ΑΜ 5.1 Απώλειαοικοτόπου

♦ Απώλεια οικοτόπουΕπιπτώσεις στη βιολογική ποικιλότητα

3 4 12

ΑΜ 5.2 Ανακύκλωσηυλικού

♦ ♦ Επαναχρησιµοποίηση των φυσικώνυλικών

3 4 12

ΑΜ 5.3 Κλείσιµο οδών ♦ ♦ Παρακώλυση της κυκλοφορίαςΑτυχήµατα

3 4 12

ΑΜ 6 Χρήσηπαρασιτοκτόνων

ΑΜ 6.1Τύπος χηµικούπροϊόντος

♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ Επιπτώσεις στο περιβάλλον∆ιαρροή – µόλυνσηΕνέργεια κατά την παραγωγήΤοπικά θέµατα

3 4 12

ΑΜ 6.2Περιοχές στις οποίεςγίνεται χρήση

♦ ♦ ♦ ♦ ♦ Επεξεργασία επιστρωµένωνεπιφανειώνΚίνδυνος µόλυνσηςΑισθητικές επιπτώσεις

1 4 4








ΑΜ 6.3Αποθήκευση καιµεταφορά χηµικώνπροϊόντων

♦ ♦ ♦ ♦ ♦ Κίνδυνος µόλυνσης 3 3 9

ΑΜ 6.4∆ιάθεση µηχρησιµοποιηθέντοςχηµικού προϊόντος

♦ ♦ ♦ ♦ ∆ιαρροή λόγω ατυχήµατος 1 4 4

ΑΜ 7 Συντήρησηχώρων πρασίνουγια αθλοπαιδιές

ΑΜ 7.1Χρήση µηχανηµάτων

♦ ♦ Χρήση φυσικών πόρωνΡύπανση

3 4 12

ΑΜ 7.2Χρήση υλικών

♦ ♦ ♦ Χρήση φυσικών πόρων/λιπασµάτων 1 4 4

ΑΜ 7.3Αντικατάσταση ξύλινηςπερίφραξης

♦ ♦ Χρήση φυσικών πόρων/ανακύκλωσης 1 4 4

ΑΜ 7.4Άρδευση

♦ Χρήση φυσικών πόρων 3 4 12

ΑΜ 8 Ετήσιαφύτευση παρτεριών


♦ ♦ Τύποι χρησιµοποιούµενου υλικού –φυσικοί πόροι

3 3 9

ΑΜ 9Αποµάκρυνσηαπορριµµάτων

ΑΜ 9.1Περισυλλογή και διάθεση

♦ ♦ ♦ ∆ιάθεση απορριµµάτωνΑισθητικό αποτέλεσµα

3 4 12

ΑΜ 10 ∆ιαγράµµισηχώρων άθλησης

ΑΜ 10.1Χρήση λευκού χρώµατοςδιαγράµµισης

♦ ♦ ♦ Χρήση φυσικών πόρωνΚίνδυνος πρόκλησης µόλυνσης απόατύχηµα κατά τη µεταφορά

3 4 12

ΑΜ 11 Σήµανσηεπιστρωµένωνεπιφανειών

ΑΜ 11.1Βαφή

♦ ♦ Κίνδυνος πρόκλησης µόλυνσης απόατύχηµα κατά τη µεταφορά

1 4 4

ΑΜ 12Εγκατάσταση καισυντήρησηπαιδικών χαρών


♦ ♦ Χρήση φυσικών πόρων 3 3 9








ΑΜ 12.2Παραγωγή αποβλήτων

♦ ♦ Θέµατα διαχείρισης αποβλήτων 2 3 6

ΑΜ 12.3Χρήση µηχανηµάτων καιεξοπλισµού

♦ ♦ ♦ ♦ ♦ Εκποµπές στην ατµόσφαιραΧρήση φυσικών πόρωνΗχορύπανσηΌχληση φυσικών οικοτόπων

3 4 12

ΑΜ 13 Καλλιέργειαφυτών/θάµνων

ΑΜ 13.1Θέρµανση θερµοκηπίων

♦ Χρήση ενέργειας 3 4 12

ΑΜ 13.2Χρήση ύδατος σεφυτώρια

♦ Χρήση ύδατος 3 4 12

ΑΜ 13.3Μέγεθος/εµφάνισηθερµοκηπίων

♦ Αισθητική υποβάθµιση περιοχήςφυσικού κάλλους

2 1 2

ΑΜ 13.4Χρήση προϊόντωνλιπασµατοποίησης

♦ Χρήση φυσικών πόρων 2 3 6

ΑΜ 13.5Χρήση λιπασµάτων

♦ ♦ ♦ ♦ ♦ Πιθανή µόλυνση του εδάφους 3 4 12

ΑΜ 14Εγκατάσταση/Ανακαίνιση/Ανανέωσηεγκαταστάσεωναναψυχής


♦ ♦ ♦ Χρήση φυσικών πόρωνΘέµατα ανακύκλωσης

3 3 9

ΑΜ 14.2Χρήση µηχανηµάτων καιεξοπλισµού

♦ ♦ ♦ ♦ ♦ Εκποµπές στην ατµόσφαιραΧρήση φυσικών πόρωνΗχορύπανση

3 4 12

ΑΜ 14.3Αποµάκρυνση/παραγωγήαποβλήτων

♦ ♦ Επιδράσεις στη βιολογική ποικιλότηταΘέµατα διαχείρισης αποβλήτων

2 3 6








ΑΜ 14.4Στάθµευση στο χώροεργασιών

♦ ♦ Παρακώλυση της κυκλοφορίαςΑτυχήµατα

2 4 8

ΑΜ 14.5Αποθήκευση υλικών στοχώρο εργασιών

♦ ♦ Αισθητική υποβάθµιση 1 4 4

ΑΜ 15 Καύση ΑΜ 15.1Χρήση φυσικών πόρων

♦ ♦ ♦ Αισθητική υποβάθµιση, χρήση φυσικώνπόρων, κίνδυνος περιβαλλοντικώνεπιπτώσεων

3 1 3

ΑΜ 16 Ταφή ΑΜ 16.1Χρήση µηχανηµάτων

♦ ♦ ♦ Χρήση φυσικών πόρων, εκποµπέςστην ατµόσφαιρα, ηχορύπανση

3 3 9

ΕΝΤΥΠΟ 3: ΣΥΝΟΨΗ ΤΩΝ ΚΥΡΙΟΤΕΡΩΝ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΕΝΟΤΗΤΑΣ/ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΜΕ ΕΜΜΕΣΕΣΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΠΤΥΧΕΣ


ΟΝΟΜΑΣΙΑ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

ΕΜ 1 Πραγµατοποίηση αγορών Μεταφορά προϊόντων και αγορά, διάθεση και συσκευασία προϊόντων.

ΕΜ 2 Χρήση υλικών Αγορά προϊόντων για τη λειτουργία του οργανισµού.

ΕΜ 3 Στρατηγική για τα δέντρα(Tree strategy)

Στρατηγική του δηµοτικού συµβουλίου.

ΕΝΤΥΠΟ 4: ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΑΜΕΣΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΠΤΥΧΕΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ/ ΤΜΗΜΑΤΟΣ


ΠΡΟΣ∆ΙΟΡΙΣΘΕΙΣΑ


ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΤΗΣ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΜΕΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ

ΠΤΥΧΕΣ α β γ δ ε στ ζ η



ΕΜ 1Πραγµατοποίησηαγορών

ΕΜ 1.1Μεταφορά προϊόντος

♦ ♦ Χρήση οικολογικότερων καυσίµων καιυγραερίου

3 2 6

ΕΜ 1.2Θέµατα που αφορούν τησυσκευασία

♦ ♦ Μείωση των υλικών συσκευασίας καιχρήση ανακυκλωµένων παλετών

2 1 2

ΕΜ 2 Χρήση υλικών ΕΜ 2.1Λιπασµατοποίηση

♦ ♦ Χρήση τεχνητών ανακυκλωµένωνυλικών

2 2 4

ΕΜ 2.2Πλαστικό αντί ξύλου

♦ ♦ Χρήση ανακυκλωµένων υλικών 2 2 4

ΕΜ 2.3Αγορά από τοπικόπροµηθευτή

♦ ♦ Χρήση τοπικούπαραγωγού/προµηθευτή

3 1 3

ΕΜ 2.4Αειφορία/ π.χ. ξυλεία

♦ ♦ Χρήση ξυλείας από ανανεώσιµη πηγή 5 2 10

ΕΜ 2.5Ανακυκλωµένα προϊόντα

♦ ♦ Χρήση ανακυκλωµένης ξυλείας, πλαστικούκλπ.

3 2 6

ΕΜ 3 Στρατηγική γιατα δέντρα

ΕΜ 3.1Σύνολο στρατηγικής

♦ ♦ Θέσπιση πολιτικής αντικατάστασηςδέντρων για τη διατήρηση της αστικήςκοµοστέγης και τον περιορισµό τουφαινοµένου του θερµοκηπίου

4 2 8


ΕΝΤΥΠΟ 5: ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ

ΣΤΗΛΗ 1 ΣΤΗΛΗ 2 ΣΤΗΛΗ 3 ΣΤΗΛΗ 4 ΣΤΗΛΗ 5 ΣΤΗΛΗ 6 ΣΤΗΛΗ 7 ΣΤΗΛΗ 8 ΣΤΗΛΗ 9Επιµέρους στοιχείοδραστηριότητας

Βαθµολογίαπεριβαλλοντικήςσηµασίας

Περιβαλλοντικήνοµοθεσία,ρυθµίσεις καιεξωτερικέςπολιτικές(ΝΑΙ / ΟΧΙ)

Βλ. αρχείονοµοθεσίας

Περιβαλλοντικές πολιτικές καιστρατηγικές της δηµοτικής αρχής(να αναφερθούν)


Ναι/¨Οχι

Έχουνσηµειωθείπεριβαλλοντικά συµβάντασε σχέση µετην εν λόγωδραστηριότητα

Ναι/¨Οχι

ΣυνολικήσηµασίαΜΕΓ.–ΜεγάληΜΕΤ.-ΜέτριαΜΙΚ.-Μικρή


Ναι/¨Οχι

Μέθοδοςδιαχείρισηςεπιπτώσεων(αναφοράτηςδιαδικασίας,εφόσον είναιδιαθέσιµη)

ΑΜ 1.1 Χρήση ενέργειας 3 Όχι Χάρτης για το περιβάλλον, Σχέδιοτου Newcastle

Όχι Όχι ΜΙΚ. Ναι OC 1.1

ΑΜ 1.2 Ύδατα 3 Όχι Χάρτης για το περιβάλλον, Σχέδιοτου Newcastle

Όχι Όχι ΜΙΚ. Ναι OC 1.1

ΑΜ 1.3 Χαρτί 3 Όχι Χάρτης για το περιβάλλον, Σχέδιοτου Newcastle

Όχι Όχι ΜΙΚ. Όχι OC 1.2

ΑΜ 1.4 Μελανοδοχείαεκτυπωτών

3 Όχι Χάρτης για το περιβάλλον, Σχέδιοτου Newcastle


ΑΜ 1.5 Γενικόςεξοπλισµός γραφείου

3 Όχι Χάρτης για το περιβάλλον, Σχέδιοτου Newcastle


ΑΜ 1.6 ∆ιάθεσηπλεοναζόντωνυπολογιστών

3 Όχι Χάρτης για το περιβάλλον, Σχέδιοτου Newcastle , Recycle IT.


ΑΜ 2.1 Χρήση καυσίµων 12Ναι

Χάρτης για το περιβάλλον, Σχέδιοτου Newcastle B9 B25

Ναι Όχι ΜΕΓ. Όχι OC 3.1OC 3.4

ΑΜ 2.2 Μεταφορά πόρων 12Ναι



ΑΜ 2.3 Θέµατα πουαφορούν τη στάθµευση

8Ναι

Χάρτης για το περιβάλλον, Σχέδιοτου Newcastle B9 B15 B16

Ναι Όχι ΜΕΤ. Όχι OC 3.1OC 3.3

ΑΜ 3.1 Αλλαγήπεριβάλλοντος

6 Ναι6ο Πρόγραµµαδράσης για τοπεριβάλλον

Χάρτης για το περιβάλλον, Σχέδιοτου Newcastle B8 B9 B25 B27

Ναι Όχι ΜΕΤ. Όχι OC 2

ΑΜ 4.1 Χρήση καυσίµων 12 Ναι Χάρτης για το περιβάλλον, Σχέδιο Ναι Όχι ΜΕΓ. Όχι OC 3.1








Ναι/¨Οχι


Ναι/¨Οχι



Ναι/¨Οχι


6ο Πρόγραµµαδράσης για τοπεριβάλλον

του Newcastle B9 B16 B15


4 Ναι Χάρτης για το περιβάλλον, Σχέδιοτου Newcastle B8 B9 B25 B27 B28

Ναι Όχι ΜΙΚ. Όχι OC 2

ΑΜ 4.3 Λειτουργίαµηχανηµάτων



Ναι Όχι ΜΕΓ. Ναι OC 6

ΑΜ 4.4 Τύποςµηχανήµατος

4 Ναι Χάρτης για το περιβάλλον, Σχέδιοτου Newcastle B9 B25 B27

Ναι Όχι ΜΙΚ. Ναι OC 2OC 6

ΑΜ 4.5 Καιρικές συνθήκες 3 Ναι Χάρτης για το περιβάλλον, Σχέδιοτου Newcastle B27




Χάρτης για το περιβάλλον, Σχέδιοτου Newcastle B8 B9 B25 B27 B28

Ναι Όχι ΜΕΓ. Όχι OC 2

ΑΜ 5.2 Ανακύκλωσηυλικού

12 Ναι6οΠρόγραµµαδράσης για τοπεριβάλλον


Ναι Όχι ΜΕΓ. Ναι OC 4OC 5

ΑΜ 5.3 Κλείσιµο δρόµου 3 Ναι Χάρτης για το περιβάλλον, Σχέδιοτου Newcastle B9 B25 B28

Ναι Όχι ΜΙΚ. Όχι OC6

ΑΜ 6.1 Τύπος χηµικούπροϊόντος




ΑΜ 6.2 Περιοχές στις 4 Ναι Χάρτης για το περιβάλλον, Σχέδιο Ναι Όχι ΜΙΚ. Όχι OC 3.3








Ναι/¨Οχι


Ναι/¨Οχι



Ναι/¨Οχι


οποίες γίνεται χρήσηχηµικών προϊόντων

6ο Πρόγραµµαδράσης για τοπεριβάλλον

του Newcastle B9 B25 B27 OC3.4OC 6

ΑΜ 6.3 Αποθήκευση/Μεταφορά χηµικώνπροϊόντων



Ναι Όχι ΜΕΓ. Όχι OC 3.4

ΑΜ 6.4 ∆ιάθεση µηχρησιµοποιηθέντωνχηµικών προϊόντων




ΑΜ 7.1 Χρήσηµηχανηµάτων



ΑΜ 7.2 Χρήση υλικών 4 Ναι Χάρτης για το περιβάλλον, Σχέδιοτου Newcastle B9


ΑΜ 7.3 Αντικατάστασηξύλινης περίφραξης

4 Ναι Χάρτης για το περιβάλλον, Σχέδιοτου Newcastle B9 B28


ΑΜ 7.4 Άρδευση 12 Ναι6ο Πρόγραµµαδράσης για τοπεριβάλλον

Χάρτης για το περιβάλλον, Σχέδιοτου Newcastle B9

Ναι Όχι ΜΕΓ. Όχι OC 5

ΑΜ 8.1 Χρήση υλικών 9 Ναι6οΠρόγραµµαδράσης για τοπεριβάλλον


Ναι Όχι ΜΕΤ. Ναι OC 5

ΑΜ 9.1 Περισυλλογή &∆ιάθεση

12 Ναι6οΠρόγραµµαδράσης για το










Ναι/¨Οχι


Ναι/¨Οχι



Ναι/¨Οχι


περιβάλλονΑΜ 10.1 Χρήσηχρώµατος διαγράµµισης



Ναι Όχι ΜΕΓ. Όχι OC 3.4OC 5

ΑΜ 11.1 Βαφή 4 Ναι6ο Πρόγραµµαδράσης για τοπεριβάλλον


Ναι Όχι ΜΙΚ. Όχι OC 3.4

ΑΜ 12.1 Χρήση υλικών 9 Ναι6ο Πρόγραµµαδράσης για τοπεριβάλλον



ΑΜ 12.2 Παραγωγήαποβλήτων




ΑΜ 12.3 Χρήσηµηχανηµάτων/εξοπλισµού


Ναι Όχι ΜΕΓ. Ναι OC2&3.1OC 3.2

ΑΜ 13.1 Θέρµανση 12 Ναι Χάρτης για το περιβάλλον, Σχέδιοτου Newcastle B3 B9


ΑΜ 13.2 Ύδατα 12 Ναι Χάρτης για το περιβάλλον, Σχέδιοτου Newcastle


ΑΜ 13.3 Μέγεθος/εµφάνιση θερµοκηπίων


Ναι Όχι ΜΙΚ. Όχι OC 3.3

ΑΜ 13.4 Χρήσηπροϊόντωνλιπασµατοποίησης

6 Ναι6ο Πρόγραµµα

Χάρτης για το περιβάλλον, Σχέδιοτου Newcastle , B9 B27









Ναι/¨Οχι


Ναι/¨Οχι



Ναι/¨Οχι


δράσης για τοπεριβάλλον

ΑΜ 13.5 Χρήσηλιπασµάτων


Χάρτης για το περιβάλλον B9 B25B27


ΑΜ 14.1 Χρήση υλικών 9 Ναι6οΠρόγραµµαδράσης για τοπεριβάλλον


Ναι Όχι ΜΕΤ. Όχι OC 4OC 5

ΑΜ 14.2 Χρήσηµηχανηµάτων καιεξοπλισµού



Ναι ΌχιΜΕΓ. Όχι

OC 3.1OC 3.2

ΑΜ 14.3 Αποµάκρυνση/παραγωγή αποβλήτων


Ναι ΌχιΜΕΤ. Όχι

OC 2OC 4

ΑΜ 14.4 Στάθµευση στοχώρο εργασιών



ΑΜ 14.5 Αποθήκευσηυλικού στο χώροεργασιών


Ναι ΌχιΜΙΚ. Όχι

OC 3.3

ΑΜ 15.1 Καύση 4 Ναι Χάρτης για το περιβάλλον, B5 B15B16 B21

Ναι ΌχιΜΙΚ.

ΌχιOC 3.1, 3.3 &3.4

ΑΜ 16.1 Ταφή 9 Ναι B9 B20 B21 Ναι Όχι ΜΕΤ. Ναι OC 3.1OC 3.4

ΕΜ 1.1 Μεταφοράπροϊόντος 6

Ναι Χάρτης για το περιβάλλον,Ναι Όχι ΜΕΤ.

ΌχιOC 3.1








Ναι/¨Οχι


Ναι/¨Οχι



Ναι/¨Οχι


ΕΜ 1.2 Θέµατα πουαφορούν τη στάθµευση 2

Ναι Χάρτης για το περιβάλλον,6ο Πρόγραµµα δράσης για τοπεριβάλλον

Όχι Όχι ΜΙΚ. ΌχιOC 4

ΕΜ 2.1 Προϊόνταλιπασµατοποίησης 4

Όχι Χάρτης για το περιβάλλον,6ο Πρόγραµµα δράσης για τοπεριβάλλον

Όχι Όχι ΜΙΚ.Όχι

OC 5

ΕΜ 2.2 Πλαστικό αντίξύλου 4


Ναι Όχι ΜΙΚ. ΌχιOC 4

ΕΜ 2.3 Αγορά από τοπικόπροµηθευτή 3

Όχι Χάρτης για το περιβάλλον, Όχι Όχι ΜΙΚ.Όχι

OC 6

ΕΜ 2.4 Αειφορία/π.χ.ξυλεία 10

Όχι Χάρτης για το περιβάλλον,B28 6ο Πρόγραµµα δράσης για τοπεριβάλλον

Όχι Όχι ΜΕΓ. ΌχιOC 5

ΕΜ 2.5 Ανακυκλωµέναπροϊόντα 6


Ναι Όχι ΜΕΤ.Όχι

OC 4

ΕΜ 3.1 Σύνολοστρατηγικής 8

Ναι Χάρτης για το περιβάλλον,Σχέδιο του Newcastle B28 6ο Πρόγραµµα δράσης για τοπεριβάλλον

Ναι Ναι ΜΕΤ. Όχι OC 2


ΕΝΤΥΠΟ 6: ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ∆ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ EMASΚΩ∆.ΑΝ.

ΒΑΘΜ.ΣΗΜΑΣΙΑΣ

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΣΣΚΟΠΟΣ

ΕΙ∆ΟΣ∆ΡΑΣΗΣ

∆ΡΑΣΕΙΣ ΗΜΕΡ.ΣΤΟΧΟΙ

ΕΥΘΥΝΗ

ΑΜ 1.1 Μικρή Συµβολή στο στόχο του οργανισµού γιαµείωση της κατανάλωσης ενέργειας(ηλεκτρικής και φυσικού αερίου) κατά 5%ετησίως.

∆ιαρκής Παρακολούθηση της κατανάλωσης, καταγραφή τωνενδείξεων των µετρητών, ενηµέρωση του τµήµατοςΕνέργειας για τυχόν µεταβολές του προσωπικού πουµπορεί να επηρεάζουν την κατανάλωση. Ανάλυσητων στοιχείων.

Μάιος 04 Υπεύθυνος EMAS

ΑΜ 1.2 Μικρή Συµβολή στο στόχο του οργανισµού γιαµείωση της κατανάλωσης ύδατος κατά 5%ετησίως.

∆ιαρκής Παρακολούθηση της κατανάλωσης, καταγραφή τωνενδείξεων των µετρητών, ενηµέρωση του τµήµατοςΕνέργειας για τυχόν µεταβολές του προσωπικού πουµπορεί να επηρεάζουν την κατανάλωση. Ανάλυσητων στοιχείων.

Μάιος 04 Υπεύθυνος EMAS

ΑΜ 4.3& ΑΜ

4.4

Μεγάλη&

Μικρή

∆ιερεύνηση και ανάλυση της πιθανότηταςαύξησης της χρήσης υγραερίου σταχορτοκοπτικά µηχανήµατα του δήµου(Highway 2130).

∆ιαρκής Καθιέρωση προγράµµατος παρακολούθησης. Οκτώβριος04

Υπεύθυνος EMAS∆ιαχειριστέςσυµβάσεων υπαίθριωνχώρων

ΑΜ 5.2 Μεγάλη Μείωση της ποσότητας φιλικών προς τοπεριβάλλον αποβλήτων που καταλήγουν σεχώρους υγειονοµικής ταφής.

∆ιαρκής Ειδικός χώρος συγκέντρωσης για άµεσηεπαναχρησιµοποίηση σε παρτέρια θάµνων.Ειδικός χώρος αποθήκευσης γιαεπαναχρησιµοποίηση σε παρτέρια θάµνων (βλ. πρόγραµµα βασικών ηµεροµηνιών).

Μάρτιος 04 Υπεύθυνος EMASΟµάδα συντήρησηςυπαίθριων χώρων καιτµήµα διοίκησης

ΑΜ 8.1 Μέτρια Επαναχρησιµοποίηση/ανακύκλωσηανακτηµένων υλικών στο µέγιστο δυνατόβαθµό.

∆ιαρκής Ενίσχυση της συνεχούς επαναχρησιµοποίησης/ανακύκλωσης ανακτηµένων υλικών.Εκτίµηση της εφικτότητας της µείωσης τωνποσοτήτων φυσικών πόρων για την παραγωγήπροϊόντων λιπασµατοποίησης (βλ. πρόγραµµαβασικών ηµεροµηνιών).

Μάρτιος 04 Υπεύθυνος EMASΟµάδα συντήρησηςυπαίθριων χώρων

ΑΜ12.3

Μεγάλη Αύξηση του επιπέδου/της ποιότητας τουεξοπλισµού των συνοικιακών παιδικώνχαρών µέσω της ανάλυσης και τηςαξιολόγησης της χρήσης του υφιστάµενουεξοπλισµού και των περιβαλλόντωνεγκαταστάσεων (π.χ. περίφραξη).

∆ιαρκής Μελέτη σκοπιµότητας – καθιέρωση επιθεωρήσεωνγια κάθε συνοικιακή παιδική χαρά και αναφορά τηςκατάστασής τους(βλ. πρόγραµµα βασικών ηµεροµηνιών).

Ιούνιος 04 Υπεύθυνος EMAS∆ιαχείρισηδιαµόρφωσης τοπίων

ΑΜ 16 Μέτρια Μελέτη σκοπιµότητας για την εφαρµογήσυστήµατος ταφής σε δασικές περιοχές.

Μηεπαναλαµβανό

µενη

Συνέχιση της υπό εξέλιξη µελέτης σκοπιµότητας γιατην εφαρµογή συστήµατος ταφής σε δασικές περιοχές(βλ. πρόγραµµα βασικών ηµεροµηνιών).

Σεπτέµβριος04

Μητρώο Κοιµητηριώνκαι ΚρεµατορίωνΥπεύθυνος EMAS

ΑΜ – Άµεσες επιπτώσεις ΕΜ – Έµµεσες επιπτώσεις Είδη δράσεων – µη επαναλαµβανόµενες/διαρκείς

Οδηγός για την εφαρµογή του EMAS Σελίδα 92 από 98

Leeds

Περιβαλλοντικές πτυχές του τµήµατος Κοινωνικών Υπηρεσιών

Επίπτω

ση

Κωδικός

∆υνατή

επενέργεια

Ασκηθείσα

επενέργεια

Βαθµολογία

επενέργειας

Ρυθµιστικ

άζητή

µατα

Αειφορ

ία

Ενδιαφ

έρον

τουκοινού

Ζηµία στο

περιβάλλον

Συχνότητα

Βαθµολογία

επίπτω

σης

Υπολογισ

µός

επίπτω

σης

Συνολική

βα

θ.ση

µασίας

Ρύπανση των πόσιµων υδάτων ήτου αποχετευτικού συστήµατοςλόγω τυχαίας διαρροής απόπετρελαιοφόρα

D5 4 4 16 5 3 3 4 3 5 15 15

Εκποµπές ντίζελ από οχήµατατου τµήµατος ΚοινωνικώνΥπηρεσιών (µικρά λεωφορεία)

D21 4 3 12 3 2 2 1 5 3 15 12

Εκποµπές στην ατµόσφαιρα απόιδιωτικής χρήσης αυτοκίνηταδηµοτικών υπαλλήλων πουχρησιµοποιούνται γιαυπηρεσιακούς λόγους

D25 3 4 12 3 2 2 1 5 3 15 12

Έκλυση διαλυτών χρωµάτων πουχρησιµοποιούνται από τηδηµοτική αρχή – Συντήρησηκτιρίων

D26 4 3 12 2 2 3 1 4 3 12 12

Αγορά εξοπλισµού και επίπλωνγραφείου, και συντήρησηκτιριακών εγκαταστάσεων πουπεριλαµβάνει χρήση ξυλείας

D28 4 3 12 2 3 1 2 4 3 12 12

Χρήση φυσικών πόρων γιαθέρµανση, φωτισµό & κινητήριαισχύ σε κτίρια

D35 4 3 12 3 3 2 2 5 3 15 12

Χρήση ύδατος σε γραφεία, καιυπηρεσίες που εξαρτώνται από τηχρήση ύδατος

D39 4 4 16 3 3 2 1 5 3 15 15

Ρύπανση από δηµοτικά οχήµατα D43 2 5 10 2 2 1 3 5 3 15 10

Παροπλισµένα οχήµατα καιαναλώσιµα

D54 3 3 9 2 2 1 2 5 2 10 9

Εκποµπές ντίζελ και βενζίνης απότη χρήση των ταξί

D56 3 3 9 2 2 3 2 5 3 15 9

Φυσικοί πόροι πουχρησιµοποιούνται στην κατασκευήοχηµάτων

D83 2 3 6 2 2 1 2 3 2 6 6

Λύµατα και απορρυπαντικά στοαποχετευτικό σύστηµα από τονατµολέβητα της υπηρεσίαςµεταφορών

D87 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0


Τµήµα υπηρεσιών στέγασης του δήµου Leeds

Μητρώο περιβαλλοντικών επιπτώσεων/πτυχών 2001/2002:

Επιπτώσεις που

αφορούν το EMAS Τοµείς επενέργειας Βαθ.

σηµασίας D2 Επιπτώσεις στη

βιολογική ποικιλότητα Επιπτώσεις των παρασιτοκτόνων στην άγρια πανίδα και στους υδρόβιουςοργανισµούς

16

S3 Ρύπανση τηςατµόσφαιρας

Ρύπανση από βιοµηχανικές διεργασίες που υπόκεινται σε έλεγχο (ΜέροςB)

15

D28 Συµβάσεις αγοράς Αγορά εξοπλισµού γραφείου (µολύβια, γραφεία) / υπαίθριου αστικούεξοπλισµού / υλικών συντήρησης κτιριακών εγκαταστάσεων (σκούπες,κουφώµατα παραθύρων, πόρτες) χρήση ξυλείας – αγορά προϊόντων απόαειφορικές πηγές ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι συνολικές επιπτώσειςόπως η κοπή δένδρων

12

D44 Συµβάσεις αγοράς Αγορά (µέσω συµβάσεων) οικοδοµικών υλικών (ξυλείας, πλαστικών) γιαοικοδοµικές εργασίες (π.χ. δοµική ξυλεία, περίφραξη)

12

D59 Συµβάσεις αγοράς Αγορά (µέσω συµβάσεων) χηµικών προϊόντων &. ουσιών πουχρησιµοποιούνται για επισκευές &. συντήρηση κτιριακών εγκαταστάσεωνκαι έχουν οικοτοξικές επιπτώσεις (π.χ. στεγανωτικά υλικά, προϊόντακατεργασίας ξύλου, ποντικοφάρµακα)

12

D25 Ρύπανση τηςατµόσφαιρας

Εκποµπές στην ατµόσφαιρα (µονοξείδιο του άνθρακα, οξείδια αζώτου,υδρογονάνθρακες, βενζόλιο, σωµατίδια, διοξείδιο του θείου) από ιδιωτικήςχρήσης οχήµατα δηµοτικών υπαλλήλων που χρησιµοποιούνται γιαυπηρεσιακούς λόγους

12


Εκποµπές σωµατιδίων PM10/5 από εργασίες κατεδάφισης 12


Παρακολούθηση & δηµοσιοποίηση στοιχείων σχετικά µε την ποιότητα τουαέρα

12


Στοιχεία σχετικά µε τη ρύπανση από διεργασίες που περιλαµβάνονται στοµέρος B

12

D15 Ελαχιστοποίηση τηςρύπανσης

∆ιαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων που παρουσιάζονται ως οικιακάαπόβλητα/απόβλητα εµπορικών δραστηριοτήτων

12

S49 Χρήση φυσικώνπόρων

Λύµατα από τα δηµοτικά κτίρια 10

S43 Επιπτώσεις στηβιολογική ποικιλότητα

Aξία των ιδιόκτητων κτιρίων του δήµου, ιδίως δε όσων είναι ακατοίκητα,ως οικοτόπων για τα πουλιά που φωλεοποιούν και τις νυχτερίδες πουδιαβιούν σε αυτά

10

D43 Ρύπανση τωνυδάτων

Ρύπανση του πόσιµου ύδατος και του αποχετευτικού συστήµατος (απόχρησιµοποιηµένα έλαια, πετρέλαιο &. βενζίνη, αντιψυκτικά και υδραυλικάυγρά) από δηµοτικά οχήµατα

10


Χρήση ενέργειας για ανάγκες του δήµου (θέρµανση, φωτισµός, µαγειρικήκλπ.) σε δηµοτικά / άλλα κτίρια

9


Χρήση ενέργειας για οικιακές ανάγκες (θέρµανση, φωτισµός, µαγειρικήκλπ.) σε δηµοτικά / άλλα κτίρια

9

D58 Χρήση φυσικώνπόρων

Χρήση ύδατος και µη ανανεώσιµων πηγών ενέργειας σε όλες τις κατοικίεςτου Leeds

9


Χρήση πηγών ενέργειας για την θέρµανση και τον φωτισµό κοινόχρηστωνπεριοχών υπό την ευθύνη του τοµέα στέγασης του δήµου

9


Χρήση έγγειων πόρων που µπορεί να είναι υποβαθµισµένοι / µολυσµένοιγια τη διατήρηση των περισσότερο πολύτιµων έγγειων πόρων

9

S55 Πρόκληση θορύβου,κραδασµών, οσµών,σκόνης & θερµικήςενέργειας

Συνοικιακός θόρυβος 9

D57 Πρόκληση θορύβου, Θορυβώδεις συνοικίες / διενέξεις γειτόνων 9


κραδασµών, οσµών,σκόνης & θερµικήςενέργειας

S50 Πρόκληση θορύβου,κραδασµών, οσµών,σκόνης & θερµικήςενέργειας

Έλεγχος της όχλησης που προέρχεται από βιοµηχανικές εγκαταστάσειςκαι εµπορικές δραστηριότητες

9

S143 Ρύπανση τωνυδάτων

Επιπτώσεις των κακής ποιότητας πόσιµων υδάτων & υδάτων κολύµβησηςστην υγεία

9


Βελτιώσεις της ενεργειακής αποδοτικότητας 8

S69 Επιπτώσεις στηβιολογική ποικιλότητα

∆υνατότητα αύξησης της ποιότητας των οικοτόπων των αστικών υδάτινωνρευµάτων

8

S71 Επιπτώσεις στοτοπίο

Τα ακατοίκητα κτίρια έχουν αρνητική επίπτωση στην ποιότητα τουπεριβάλλοντος τοπίου

8


Περιβάλλον τοπίο / αισθητική εµφάνιση των αστικών υδάτινων ρευµάτων 8


Ενθάρρυνση των ιδιοκτητών των κατοικιών να κάνουν εξοικονόµησηύδατος

6

S 90 Χρήση φυσικώνπόρων

Χρήση ύδατος και ενέργειας από µη ανανεώσιµες πηγές σε όλες τιςκατοικίες του Leeds

6


∆ιαχείριση αποβλήτων από ακατοίκητα ακίνητα 6


Μείωση των ακατοίκητων κτιρίων 6


Σχετ.: ρύπανση της ατµόσφαιρας από εστίες φωτιάς σε περιοχές ελέγχουκαπνού

6

S76 Επιπτώσειςαποβλήτων

Απόθεση αποβλήτων σε υπαίθριες εκτάσεις του δήµου 6

S84 Επιπτώσειςαποβλήτων

Περιττώµατα σκύλων- κίνδυνος για την ανθρώπινη υγεία 6

S88 Ρύπανση τωνυδάτων

Ρύπανση των υδάτων από διαρροή 6


Απόβλητα εταιρειών τροφοδοσίας 5


Παροχή συµβουλευτικών υπηρεσιών σε θέµατα ενέργειας 4


Παράρτηµα Γ – Παράδειγµα οργανογράµµατος

Οργανόγραµµα δήµου Leeds

From here ….

Αιρετό συµβούλιο

Ενότηταεκτελεστικούδιευθυντή

Συνοικίες & Στέγαση∆ιεύθυνσηανάπτυξης

∆ιεύθυνσηδηµοτικώνυπηρεσιών

Επιµόρφωση &Αναψυχή

Κοινωνικέςυπηρεσίες

∆ιαχείρισηπεριουσιακώνστοιχείων

Στρατηγική &Πολιτική

Υπηρεσίεςσχεδιασµού &ανάπτυξης

Οικονοµικέςυπηρεσίες

Υπηρεσίεςµελετών

Υπηρεσίεςυποστήριξης

Σχεδιασµόςµεταφορών

Έλεγχος αστικήςκυκλοφορίας

Ενότητα αειφόρουανάπτυξης

Προγραµµατισµός &Οικονοµική πολιτική

Γραφικός λογισµός &Επικοινωνίες


Appendix D - Definition of Terms

Term Explanation

AccreditationSystem

"σύστηµα διαπίστευσης": σύστηµα για τη διαπίστευση καιτην εποπτεία των επαληθευτών περιβάλλοντος, το οποίο τελείυπό τη διαχείριση αµερόληπτου ιδρύµατος ή οργανισµού πουέχει ορισθεί ή συσταθεί από το κράτος µέλος (φορέαςδιαπίστευσης), διαθέτει επαρκείς πόρους και αρµοδιότητες καιεφαρµόζει κατάλληλες διαδικασίες για την εκτέλεση τωνκαθηκόντων που ορίζει ο παρών κανονισµός για το εν λόγωσύστηµα,

Audit Cycle "κύκλος ελέγχου": η χρονική περίοδος κατά την οποίαελέγχονται όλες οι δραστηριότητες ενός οργανισµού(Παράρτηµα ΙΙ),

Auditor "ελεγκτής": άτοµο ή οµάδα που ανήκει ή όχι στο προσωπικόενός οργανισµού και ενεργεί για λογαριασµό των ανώτατωνδιοικητικών στελεχών του οργανισµού, και το οποίο διαθέτει,ατοµικά ή συλλογικά, τις αρµοδιότητες που αναφέρονται στοπαράρτηµα ΙΙ, παράγραφος 2.4 και είναι αρκούντωςανεξάρτητο από τις δραστηριότητες που ελέγχει ώστε να µπορείνα κρίνει µε αντικειµενικότητα,

Competent bodies "αρµόδιοι φορείς": οι εθνικοί, περιφερειακοί ή τοπικοί φορείςπου ορίζονται από τα κράτη µέλη σύµφωνα µε το άρθρο 5,προς άσκηση των καθηκόντων που αναφέρονται στον παρόντακανονισµό.

ContinualImprovement

"συνεχής βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων": ηδιεργασία ετήσιας βελτίωσης των µετρήσιµων αποτελεσµάτωντου συστήµατος περιβαλλοντικής διαχείρισης, όσον αφορά τηδιαχείριση εκ µέρους ενός οργανισµού των σηµαντικώνπεριβαλλοντικών του πτυχών, µε βάση την περιβαλλοντική τουπολιτική και τους περιβαλλοντικούς του σκοπούς και στόχους· ηβελτίωση των αποτελεσµάτων δεν χρειάζεται να γίνεταιταυτόχρονα σε όλους τους τοµείς δράσης,

Direct Aspects Οι άµεσες περιβαλλοντικές πτυχές συνδέονται µεδραστηριότητες, προϊόντα και υπηρεσίες του ίδιου τουοργανισµού, επί των οποίων έχει άµεσο διαχειριστικό έλεγχο.Όλοι οι οργανισµοί θα πρέπει να εξετάζουν τις άµεσες πτυχέςτων δραστηριοτήτων τους. Ωστόσο, όσον αφορά τους µηβιοµηχανικούς οργανισµούς, το ενδιαφέρον θα εστιάζεταισυχνά στις έµµεσες περιβαλλοντικές πτυχές τωνδραστηριοτήτων, των προϊόντων και των υπηρεσιών τους..

EnvironmentalAspect

"περιβαλλοντική πτυχή": ένα στοιχείο των δραστηριοτήτων,προϊόντων ή υπηρεσιών ενός οργανισµού, το οποίο µπορεί νααλληλεπιδράσει µε το περιβάλλον (Παράρτηµα VI) σηµαντικήπεριβαλλοντική πτυχή είναι µια περιβαλλοντική πτυχή η οποίαέχει ή µπορεί να έχει σηµαντικές περιβαλλοντικές συνέπειες,


EnvironmentalAudit

"περιβαλλοντικός έλεγχος": ένα µέσο διαχείρισης πουπεριλαµβάνει συστηµατική, τεκµηριωµένη, περιοδική καιαντικειµενική αξιολόγηση των επιδόσεων του οργανισµού, τουσυστήµατος διαχείρισης και των διεργασιών για την προστασίατου περιβάλλοντος, και το οποίο αποσκοπεί:

i) στη διευκόλυνση του διαχειριστικού ελέγχου των πρακτικώνοι οποίες ενδέχεται να έχουν συνέπειες στο περιβάλλον,

ii) στην αξιολόγηση της συµµόρφωσης µε την περιβαλλοντικήπολιτική συµπεριλαµβανοµένων των περιβαλλοντικών σκοπώνκαι στόχων του οργανισµού (Παράρτηµα ΙΙ),

EnvironmentalImpact

"περιβαλλοντική συνέπεια": οποιαδήποτε αλλαγή στοπεριβάλλον είτε αρνητική είτε θετική, η οποία οφείλεται εξολοκλήρου ή εν µέρει στις δραστηριότητες, τα προϊόντα ή τιςυπηρεσίες ενός οργανισµού,

EnvironmentalManagementSystem

"σύστηµα περιβαλλοντικής διαχείρισης": το τµήµα τουσυνολικού συστήµατος διαχείρισης, το οποίο περιλαµβάνει τηνοργανωτική διάρθρωση, το σχεδιασµό, τις ευθύνες, τιςπρακτικές, τις διαδικασίες, τις διεργασίες και τους πόρους γιατη χάραξη, την εφαρµογή, την επιτυχία, την αναθεώρηση καιτη διατήρηση και την αναθεώρηση της περιβαλλοντικήςπολιτικής,

EnvironmentalObjective

"περιβαλλοντικός σκοπός": ο γενικός περιβαλλοντικόςσκοπός, τον οποίο επιδιώκει ο οργανισµός και ο οποίοςαπορρέει από την περιβαλλοντική πολιτική και, όπου είναιεφικτό, ποσοτικοποιείται,

EnvironmentalPerformance

"περιβαλλοντική επίδοση": τα αποτελέσµατα της διαχείρισηςεκ µέρους ενός οργανισµού των περιβαλλοντικών του πτυχών,

EnvironmentalPolicy

"περιβαλλοντική πολιτική": οι γενικοί στόχοι και οι αρχέςτης δράσης του οργανισµού σε θέµατα περιβάλλοντος,συµπεριλαµβανοµένης της συµµόρφωσης προς όλες τιςκανονιστικές απαιτήσεις που αφορούν το περιβάλλον και τηςανάληψης δέσµευσης για συνεχή βελτίωση τωνπεριβαλλοντικών επιδόσεων· η περιβαλλοντική πολιτικήπροσφέρει το πλαίσιο για τη θέσπιση και την αναθεώρηση τωνπεριβαλλοντικών σκοπών και στόχων,

EnvironmentalProgramme

"περιβαλλοντικό πρόγραµµα": η περιγραφή των µέτρων(αρµοδιότητες και µέσα) τα οποία έχουν ληφθεί ή µελετώνταιγια την επίτευξη των περιβαλλοντικών σκοπών και στόχων, καιο καθορισµός προθεσµιών για την επίτευξη τωνπεριβαλλοντικών σκοπών και στόχων,

EnvironmentalReview

"περιβαλλοντική επισκόπηση": η αρχική εµπεριστατωµένηανάλυση των περιβαλλοντικών θεµάτων, συνεπειών καιεπιδόσεων που σχετίζονται µε τις δραστηριότητες ενόςοργανισµού (Παράρτηµα VII),

EnvironmentalStatement

"περιβαλλοντική δήλωση": οι πληροφορίες οι οποίεςαπαριθµούνται στο παράρτηµα ΙΙΙ παράγραφος 3.2 στοιχεία α)έως ζ),

EnvironmentalTarget

"περιβαλλοντικός στόχος": µια λεπτοµερής απαίτησηεπίδοσης, ποσοτικοποιηµένη όπου είναι εφικτό, η οποίαεφαρµόζεται στον οργανισµό ή τµήµατα αυτού, προκύπτει από


τους περιβαλλοντικούς σκοπούς και πρέπει να καθοριστεί και νατηρηθεί προκειµένου να υλοποιηθούν οι σκοποί αυτοί,

EnvironmentalVerifier

"επαληθευτής περιβάλλοντος": πρόσωπο ή οργανισµόςανεξάρτητο του υπό επαλήθευση οργανισµού, το οποίο έχειδιαπιστευθεί σύµφωνα µε τους όρους και τις διαδικασίες τουάρθρου 4,

Indirect Aspects Οι έµµεσες περιβαλλοντικές πτυχές µπορούν ναπροκύψουν από την αλληλεπίδραση ενός οργανισµού µε τρίταµέρη, τα οποία µπορούν σε εύλογο βαθµό να επηρεαστούν απότον οργανισµό που ζητά καταχώριση. Για τους µηβιοµηχανικούς οργανισµούς, όπως οι τοπικές αρχές ή ταχρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα, είναι σηµαντικό να συνεκτιµούνεπίσης τις περιβαλλοντικές πτυχές που συνδέονται µε τιςβασικές τους επιχειρηµατικές δραστηριότητες. Ένα αρχείοκαταγραφής που περιορίζεται στις περιβαλλοντικές πτυχές τουχώρου και των εγκαταστάσεων ενός οργανισµού δεν θεωρείταιεπαρκές.

Interested party "ενδιαφερόµενος": άτοµο ή οµάδα, συµπεριλαµβανοµένωντων αρχών, το οποίο αφορά ή θίγει η περιβαλλοντική επίδοσητου οργανισµού,

Organisation

"οργανισµός": εταιρεία, ένωση, εκµετάλλευση, επιχείρηση,αρχή ή ίδρυµα, ή τµήµατα ή συνδυασµοί αυτών, µε ή χωρίςνοµική προσωπικότητα, του δηµόσιου ή του ιδιωτικού τοµέα, µειδία λειτουργία και διοίκηση.

Η οργανωτική ενότητα καταχωρίζεται στο ΕΜΑS κατόπινεγκρίσεως του επαληθευτή περιβάλλοντος και, όταν απαιτείται,των αρµοδίων φορέων, λαµβανοµένων υπόψη τωνκατευθυντήριων γραµµών της Επιτροπής, οι οποίες θεσπίζονταιµε τη διαδικασία του άρθρου 14 παράγραφος 2, δεν πρέπει ναυπερβαίνει όµως τα σύνορα ενός κράτους µέλους. Η µικρότερηοργανωτική ενότητα που εξετάζεται είναι ο χώροςδραστηριοτήτων. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις που καθορίζει ηΕπιτροπή µε τη διαδικασία του άρθρου 14 παράγραφος 2, ηοργανωτική ενότητα προς καταχώρηση στο ΕΜΑS µπορεί ναείναι και µικρότερη από έναν χώρο δραστηριοτήτων, όπως µίαυποδιαίρεση µε τις δικές τις λειτουργίες.

Prevention ofPollution

"πρόληψη της ρύπανσης": η χρήση διεργασιών, µεθόδων,υλικών ή προϊόντων που αποφεύγουν, µειώνουν ή θέτουν υπόέλεγχο τη ρύπανση, όπως η ανακύκλωση, η επεξεργασία, οιαλλαγές διεργασιών, οι µηχανισµοί ελέγχου, η αποτελεσµατικήχρήση των πόρων και η υποκατάσταση των υλικών,

Site "χώρος δραστηριοτήτων": ολόκληρη η έκταση, σε µίασυγκεκριµένη γεωγραφική θέση, υπό τον διαχειριστικό έλεγχοενός οργανισµού, ο οποίος καλύπτει δραστηριότητες, προϊόντακαι υπηρεσίες, συµπεριλαµβανοµένου του συνόλου τωνυποδοµών, του εξοπλισµού και των υλικών,

(From Official Journal L 114 , 24/04/2001 P. 0001 – 0029)

Documents

Ξεκινώντας την εφαρµογή τουwaste-prevention.gr/waste/wp-content/uploads/2015/11/2004_EMAS... · Thomas Knowland (Leeds), Mara Zeltina, Dace Liepniece (Liepaja),