95
MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА "С" дәрумені- Орамжапырақта, лимонда, апельсинде, қызанақта, пиязда болады ... дәрумені жетіспегенде қан аздық ауруына ұшырайды – В 12 ... дәрумені жетіспеуінен қояншық,селкілдеу ауруына себеп болады – В 6 ... жапырағы алақаннан және қынаптан тұрады – бидай ... ми сауытымен бет сүйек бөлімдерінен тұрады – бассүйек қаңқасы «Анализатор» деген ұғымды алғаш атаған ғалым Н.П.Павлов «Динозаврлар дәуірі» болып есептелетін заман – мезозой «Зоология философиясы» еңбегінің авторы – Ж.Б.Ламарк «Қызыл кітаптың » ең алғаш басылымы – 1978 ж «Ми рефлекстері» деген ғылыми еңбекті жазған – И.М.Сеченов «Мутация» ұғымын қалыптастыратын голландиялық ғалым – Г.Де Фриз «Парник эффектісі» атмосферада СО 2 куиде , т.б бөлшектердің көбеюімен байланысты С0 көтеріліп биосферада қолайсыз жағдай туады «Санитар» қоңыз – көмбекей «Селекция» деген сөздің мағынасы – іріктеу, сұрыптау «Семей ядролық сынақ полигонын жабу туралы» жарлығына қол қойды – 1991 ж. Тамыздың 29-да «Табиғы сұрыпталу» теориясының авторы – Ч.Дарвин «Трансляция» ақуыздар синтезіндегі мағынасы көшіріп аудару «Тұқым қуалайтын өзгергіштіктегі ұқсас қатарлар» заңын ашқан Н.И.Вавилов «Тіркесті тұқым қуалау» заңын ашқан ғалым – Т.Морган «Тіршілік» деген ұғымға алғаш рет анықтама берген ғалым – Ф.Энгельс «Шит» дегеніміз – мақтаның ұрық шашатын тұқымы «Ықтырма» деп аталатын өрмекау тоқитын өрмекші – қарақұрт 1 гр ақуыз толық ыдырағанда бөлінетін жылу мөлшері;17,6кДж 1 гр көмірсу ыдырағанда бөлінетін энергия – 17,6 кДЖ 1 гр май ыдырағанда бөлінетін энергия – 38,9 КДЖ 1 мм 3 қанда эритроцит саны - бес млн –ға жақын 1 см³ спермада қаншаға дейін сперматозоидтар болады? 200-ден 2 млн-ға дейін 1.Дербес ағзалар санының көбеюі 12-16 жас аралығында даму кезеңі-жасөспірім 14-15 жастағы жасөспірімдердің қалыпты ұйқысының уақыты – 8 сағ. 15 жылдық алма ағашының сабағында неше камбий сақинасы болады-1 1665жылы алғаш рет өсімдік қабығының жұқа кесіндісін микроскоппен көрген – Роберт Гук 1735 жылы адамды сүтқоректілер класы приматтар тобына жатқызған ғалым – К.Линней 1820 жылы француз ғалымы ... ақуызды ыдырату арқылы аминқышқыл – глицинді алды-А. Браконно. 1838-1839жж. жасуша теориясын негізін қалап, қорытынды береді – М .Шлейден және Т.Шванн 1863 жылы баспадан кітап болып шыққан «Ми рефлекстері» ғылыми еңбектің авторы – И.М.Сеченов 1892 жылы темекі теңбілі вирусын ашқан ғалым:Д.Ивановскиий 1892 жылы вирусты ашқан ғалым Д.Ивановский 1920-1930 жылдары «Өсімдіктану» оқулығын жазған ғалым – Ж.Күдерин 1922 жылы тіршіліктің жер бетінде шығу тегінің табиғи теориясын тұжырымдады А.И.Опарин 1922 жылы шығарылған «Жануарлар» оқу құралының авторы – Х.Досмұхамедов 1981 жылы шыққан өсімдіктерге арналған Қызыл кітапқа тіркелген өсімдіктердің түрлер саны – 304 1мм 3 қандай эритроцит саны – 5млн-ға жуық 2- ші жыныстық белгілердің реттелуі Жыныстық гормоны арқылы 20-30 метр тереңдікте өсетін балдыр – ламинария 25-14 млн жыл бұрын тіршілік еткен, ең алғашқы адамдардың арғытегі- Дриопитектер 4-7жас аралығында даму кезеңі балалық (естияр) 6-10 см тереңдікте себілетін тұқым-жүгері II топқа жататын адамға келесі қан тобын құяды – Iжәне А дәрумені-балық майында, уылдырықта,сары майда, бүйректе кездеседі А.Лаверанның безгек ауруын қоздыратын паразитті ашқан жылы 1880 А.Н.Северцев- Эволюцияның негізгі бағыттарын анықтады Абиогенді жолмен полипептидтік тізбекті жасушадан тыс синтездеген қай ғалым-Миллер Абиоздық фактор бұл – сыртқы ортадағы судың, ауаның құрамы Абиотикалық экологиялық факторларды атаңыз.Жарық температура.

megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

  • Upload
    vudan

  • View
    221

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

"С" дәрумені- Орамжапырақта, лимонда, апельсинде, қызанақта, пиязда болады... дәрумені жетіспегенде қан аздық ауруына ұшырайды – В12

... дәрумені жетіспеуінен қояншық,селкілдеу ауруына себеп болады – В6

... жапырағы алақаннан және қынаптан тұрады – бидай... ми сауытымен бет сүйек бөлімдерінен тұрады – бассүйек қаңқасы«Анализатор» деген ұғымды алғаш атаған ғалым – Н.П.Павлов«Динозаврлар дәуірі» болып есептелетін заман – мезозой«Зоология философиясы» еңбегінің авторы – Ж.Б.Ламарк«Қызыл кітаптың » ең алғаш басылымы – 1978 ж«Ми рефлекстері» деген ғылыми еңбекті жазған – И.М.Сеченов«Мутация» ұғымын қалыптастыратын голландиялық ғалым – Г.Де Фриз«Парник эффектісі» атмосферада СО2 куиде , т.б бөлшектердің көбеюімен байланысты С0 көтеріліп биосферада қолайсыз жағдай туады«Санитар» қоңыз – көмбекей«Селекция» деген сөздің мағынасы – іріктеу, сұрыптау«Семей ядролық сынақ полигонын жабу туралы» жарлығына қол қойды – 1991 ж. Тамыздың 29-да«Табиғы сұрыпталу» теориясының авторы – Ч.Дарвин«Трансляция» ақуыздар синтезіндегі мағынасы – көшіріп аудару«Тұқым қуалайтын өзгергіштіктегі ұқсас қатарлар» заңын ашқан – Н.И.Вавилов«Тіркесті тұқым қуалау» заңын ашқан ғалым – Т.Морган

«Тіршілік» деген ұғымға алғаш рет анықтама берген ғалым – Ф.Энгельс«Шит» дегеніміз – мақтаның ұрық шашатын тұқымы«Ықтырма» деп аталатын өрмекау тоқитын өрмекші – қарақұрт1 гр ақуыз толық ыдырағанда бөлінетін жылу мөлшері;17,6кДж1 гр көмірсу ыдырағанда бөлінетін энергия – 17,6 кДЖ1 гр май ыдырағанда бөлінетін энергия – 38,9 КДЖ1 мм 3 қанда эритроцит саны -бес млн –ға жақын1 см³ спермада қаншаға дейін сперматозоидтар болады? 200-ден 2 млн-ға дейін1.Дербес ағзалар санының көбеюі12-16 жас аралығында даму кезеңі-жасөспірім14-15 жастағы жасөспірімдердің қалыпты ұйқысының уақыты – 8 сағ.15 жылдық алма ағашының сабағында неше камбий сақинасы болады-11665жылы алғаш рет өсімдік қабығының жұқа кесіндісін микроскоппен көрген – Роберт Гук1735 жылы адамды сүтқоректілер класы приматтар тобына жатқызған ғалым – К.Линней1820 жылы француз ғалымы ... ақуызды ыдырату арқылы аминқышқыл – глицинді алды-А. Браконно.1838-1839жж. жасуша теориясын негізін қалап, қорытынды береді – М .Шлейден және Т.Шванн1863 жылы баспадан кітап болып шыққан «Ми рефлекстері» ғылыми еңбектің авторы – И.М.Сеченов1892 жылы темекі теңбілі вирусын ашқан ғалым:Д.Ивановскиий1892 жылы вирусты ашқан ғалым – Д.Ивановский

1920-1930 жылдары «Өсімдіктану» оқулығын жазған ғалым – Ж.Күдерин1922 жылы тіршіліктің жер бетінде шығу тегінің табиғи теориясын тұжырымдады – А.И.Опарин1922 жылы шығарылған «Жануарлар» оқу құралының авторы – Х.Досмұхамедов1981 жылы шыққан өсімдіктерге арналған Қызыл кітапқа тіркелген өсімдіктердің түрлер саны – 3041мм3 қандай эритроцит саны – 5млн-ға жуық2- ші жыныстық белгілердің реттелуі Жыныстық гормоны арқылы20-30 метр тереңдікте өсетін балдыр – ламинария

25-14 млн жыл бұрын тіршілік еткен, ең алғашқы адамдардың арғытегі- Дриопитектер4-7жас аралығында даму кезеңі – балалық (естияр)6-10 см тереңдікте себілетін тұқым-жүгеріII топқа жататын адамға келесі қан тобын құяды – Iжәне IІА дәрумені-балық майында, уылдырықта,сары майда, бүйректе кездеседі

А.Лаверанның безгек ауруын қоздыратын паразитті ашқан жылы – 1880

А.Н.Северцев- Эволюцияның негізгі бағыттарын анықтадыАбиогенді жолмен полипептидтік тізбекті жасушадан тыс синтездеген қай ғалым-МиллерАбиоздық фактор бұл – сыртқы ортадағы судың, ауаның құрамыАбиотикалық экологиялық факторларды атаңыз.Жарық температура.Австралопитектердің қаңқа қалдықтары табылған аймақ – Оңтүстік АфрикаАвстралопитектің пайда болуы – кайнозойАвтоматтандырылған еңбек түрі мысалы-тоқыма станогында істеушінің еңбегі

Автотомия дегеніміз – өздігінен құйрығын үзуАвтотрофты ағзалар тізбегі-мақта,күріш,алма ағашыАвтотрофты жасушалардың гетеротрофты жасушадан айырмашылығы – пластидтеріндеАвтотрофты қоректенетін ағзалар –өсімдіктерАгрономиялық әдіске жатпайды – канал салу

Агроценоз бұл – Егістік жерлерАгроценоздар – жасанды бигеоценоздарАгроценоздарға жататындар – бақшаАгроценоздарға жататындар – жасанды егістікАгроценоздарда – тыңайтқыш қолдан беріледіАгроценоздарда қоректік тізбектің міндетті бөлігі – адам

Агроценоздың биоценоздан айырмашылығы – қосымша энергия жұмсауы

Агроценоздың табиғи биоценоздан айырмашылығы – қоректену тізбегі қысқаАғадағы тіршілік құбылыстарын және мүшелердің қызметін зерттейтін ғылым – физиологияАғаш сабағы жуандап өсетін қабат – камбийАғаш сабағында өсетін паразит саңырауқұлақ – діңқұлақАғаш діңінің су өткізгіш бөлігі – сүрекАғаш қабығына, тасқа жабысып өсетін қынаның түрі – қабыршақтыАғаш сүрегін зақымдайтын паразит саңырауқұлақтар-ағашқұлақАғашқұлақ (трутовик) саңырауқұлағының ағаштарды зақымдауы-спораларыменАғашқұлақ саңырауқұлағымен зақымданған ағаштың сүрегі – сүрегі үгілгіш, опырылғыш болады

Page 2: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Ағашқұлақ саңырауқұлағының жемісті денесінің басқа саңырауқұлақтардан ерекшелігі – жемісті денесі-тұяққа ұқсайды, әрі өте қаттыАғашқұлақ саңырауқұлақтары ағаштарға қандай зиян келтіреді-діңінде қуыстар пайда болып сүрегін ыдыратып тез опырылғыш етедіАғашқы құс-археоптерикстің шыққан кезеңі – ЮраАғаштар мен бұталардың сабақ қалемшелері арқалы көбейту үшін алынатын қалемшенің ұзындығы – 25-30смАғаштардың тамырларымен симбиоздық тіршілік ететін саңырауқұлақтар – ақ саңырауқұлақ, арышқұлақ,қайыңқұлақ

Ағаштың жасын анықтауға болады-жылдық шеңберлер бойыншаАғаштың қабығының қабаттары – тоз, тін, өңАғза жасушасындағы су мен минералды тұз-бейорганикалықАғза зертханасы деп аталады – бауырАғза құрлысының қарапайымдануына әкелетін эволюцялық өзгеріс дегенерация.Ағза мүшелерінің қызметін зерттейтін ғылым – физиологияАғзаға ауру тудыратын микробтар енсе-бүкіл ағзаны уландырадыАғзаға әкелетін құрылысының қарапайымдануына эволюциялық өзгеріс- дегенерацияАғзаға әсер ететін қоршаған орта жағдайы-экологиялық

Ағзаға әсер етуші өлі табиғат жағдай – бейбиотикалық (абиотикалық)Ағзаға улы әсер ететін өсімдік –меңдуанаАғзада ... дәрумені жетіспегенде тері ауруы дерматит пайда болады – НАғзада болатын қанның мөлшері – 4,5-5лАғзада оттегінің сіңіріліп, көмірқышқыл газының сыртқа шығарылуы – газалмасуАғзада әр түрлі жергілікті тіршілік жағдайларына сәйкес алуан түрлі бейімділіктердің пайда болуы – идиоадаптацияАғзада әсер етуші өлі табиғат жағдайы – Бейбиотикалық (абиотикалық).Ағзада белгілі бір тіршілік жағдайларына сәйкес алуан түрлі бейімділіктердің пайда

болуы жайлы эволюциялық өзгерістер – идиоадаптацияАғзада болатын қанның мөлшері 4,5-5лАғзада бүйректің атқаратын қызметі – су мен улы қосылыстарды бөліп шығаруға қатысадыАғзада жетіспегенде «мешел» ауруы пайда болатын дәрумен – ДАғзада жұқпалы аурулардан кейін түзілетін иммунитет – жүре пайда болатынАғзада зәр түзіледі – бүйректеАғзада суды көбірек сіңіретін мүшесі – тоқ ішекАғзада тер бездері бөледі-терАғзада шығарылатын ақырғы ыдырау өніміне жатпайтыны – ақуыз (нәруыз)

Ағзадағы күрделі биалогиялық сүзгіштер БАУЫРАғзадағы негізгі энергия қоры-КөмірсуАғзадағы ата-анадан алынатын гендер жиынтығы-генотипАғзадағы диссимиляция процесінің өнімдерімен артық заттар мүше арқылы шығарылады-бауырдан басқасыАғзадағы ең ірі без – бауырАғзадағы зат алмасу дегеніміз-затты сыртқы ортадан түскеннен бастап ыдырау өнімдерін шығарғанға дейін жүретін күрделі процессАғзадағы заттардың ыдырауы – диссимиляцияАғзадағы зәр жиналады – қуықтаАғзадағы көмірсудың негізгі қызметі-энергетикалықАғзадағы күрделі биологиялық сүзгіш – бүйрекАғзадағы мүше дегеніміз – белгілі бір құрылысы бар, үйлесімді қызмет атқаратын дене бөлігіАғзадағы өттің қызметі – майды қорытуға көмектеседі.

Ағзадағы ұрық жасушасының алғашқы даму сатысы қалай аталады – бөлшектенуАғзадағы хромосоманың жоғалуы қандай мутацияға байланысты – геномдықАғзадағы ішек құрты- бүкіл ағзаны уландырадыАғзадан жоғары биологиялық жүйе – популяциялықАғзадан кейінгі жоғары жүйе – популяциялықАғзадан несеп арқылы қандай заттар шығарылмайды-көміртегінің қос тотығыАғзалар жүйесіндегі негізгі құрылымдық өлшем бірлігі – түрАғзалар мен популяцияларға сан алуан сыртқы орта факторларының әсерін зерттейтін экология бөлімі – аутоэкологияАғзалардың қосарланған атауын-қосарлы атаутізімді ғылымға енгізген – К.Линней

Ағзалардың белгілі бір ортаға өзінің тіршілігін сақтап бейімделуі – табиғи сұрыпталуАғзалардың бейімделушілігі салыстырмалы сипатта болады,себебі:-ароморфоз тірі ағзалардың тіршілік үшін күресінде бірден жеңіс әкелмейді Ағзаның жұқпалы ауруларға қарсы тұру реакциялары-антидененің түзілуі Адам ағзасындағы гармондардың рөлі-зат алмасу,өсу,даму процестерін реттейдіАғзалардың бір-біріне тигізетін әсерлері жататын орта жағдайы – биотикалықАғзалардың бірдей тіршілік ортасының бірдей тіршілік жағдайларына көшкен кездегі ұқсас белгілерінің дамуы – конвергенцияАғзалардың жеке даму процесі – онтогенезАғзалардың кейбіреуіне өзге жануар түрінің денесі немесе солардың мекен орны – пәтерлестікАғзалардың күн сәулесінің ұзақ түсуіне қайтаратын реакциясы-фотопериодизм

Ағзалардың өз ата-енелерінен айырмашылығындағы ортақ қасиет-өзгергіштікАғзалардың өзара селбесіп тіршілік ету факторы – биотикалықАғзалардың тәулік ішінде күн мен түннің ұзақтығына клетка деңгейінде жауап қайтаруы – биологиялық сағатАғзалардың төменгі сатыдан жоғарғы сатыға дейін көтеріліп,құрылыстарының күрделенуі,даралар санының артуы,ареалының көбеюімен байланысты популяция-биологиялық прогрессАғзалардың ұрықтан даму сатысын зерттейді-эмбриологияАғзалық әлем неше дүниеге жіктеледі-5Ағзанның жұқпалы ауруларға қарсы тұру реакциялары.Антидененің түзілуі.Ағзанның ішкі ортасына жатпайтын.Асқорыту сөлі.Ағзаны әкелетін құылысының қарапайымдануына эволюциялық өзгеріс –дегенерацияАғзаны микробтардың енуінен сақтайды – лейкоцит

Page 3: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Ағзаның жасушаларынан ағзалық заттарды сорып қоректенетін бактериялар – паразиттерАғзаның өсуіне және дамып жетілуіне әсерін тигізеді – А дәруменіАғзаның өсуіне реттейтін гармонды бөлетін без-гипофизАғзаның сыртқы ортамен байланысы – жүйке жүйесі арқылыАғзаның ішкі ортасы – қан, лимфа, ұлпа сұйықтығыАғзаның ауру қоздырғаштарын қабылдамайтын қасиеті иммунитетАғзаның ауруға төзімділігін нашарлатады-аз қимылдауАғзаның гуморальдық реттелу қызметі дегеніміз-медиатер мен иондардың қанға жететін гормонын есебінен реттелуіАғзаның ерекше ақуыз антидене түзу қабілеті ағзаның немесе қамтамасыз етеді-қорғаныш механизмі иммунитетАғзаның ерекше ақуыз антидене түзу қабілеті, ағзаны немен қамтамасыз етеді? Бөтен денелер мен олардың уынан залалсыздандырадыАғзаның жаңа белгілерге ие болу қасиеті-өзгергіштігіАғзаның жұқпалы ауруларға қарсы тұру реакциялары антидененің түзілуіАғзаның жұмыртқа қабығын жарып шыққаннан кейінгі кезеңі-постэмбриогенезАғзаның зиготадан бастап қартайып өлуіне дейінгі дамуы қалай аталады-онтогенезАғзаның иммунитет жүйесін құрайтын қан компоненті-лейкоцитАғзаның қорғану реакциясы-фагоцитозАғзаның өз тұтастығын биологиялы даралы құрайтын жасуша-иммундық жасушаАғзаның реакция ережесі дегеніміз не-Генотиппен анықталған белгілердің түрленіп өзгеруінің шегі

Ағзаның реакцияға қайтаратын жауабы- рефлексАғзаның сыртқы ортамен байланысы – жүйке жүйесі ақылыАғзаның тіршілік ету қабілетін төмендететін фактор-шектеушіАғзаның тіршілік ортасының жағдайына бейімделуі байланысты- жүйке жүйесінеАғзаның тітіркендіргішке жүйке жүйесі арқылы қайтаратын жауабы рефлексАғзаның ішкі ортасы – ЛимфаАдам қаңқасындағы сүйектер саны – 200-ден астамАдам абайсызда ойлы-шұқырлы жерден аяғын ыңғайсыз басудан болады – сіңірдің созылуыАдам ағзасында ас толығымен қортылады – Аш ішектеАдам ағзасында Д дәрумені жетіспесе – Сүйектер қисайып, ондағы тұздардың мөлшері азаяды, іші үлкен боладыАдам ағзасындағы ең ірі жасушаларды көрсетіңіз- жұмыртқа және жүйке жасушаларыАдам ағзасындағы сілекей безінің саны – 3 жұпАдам ағзасындағы хромосомалардың 21 жұбында бір жұп хромосома артық кеткен жағдайда туатын ауытқулар- даун ауруыАдам ағзасындағы ұлпалар саны – 4Адам алып ауруына қай гармонның бөлінуіннен ұшырайды өсу гармоныАдам бұлшық етінде түзетін ақуыз – миозинАдам бүйрегінің массасы – 150грАдам жасушасының ядросындағы хромосома саны – 46Адам және жануарлардың ішек жолында паразиттік тіршілік ететін біржасушалы жәндік – қантышқақ амебаАдам мен жануардың мінез – қылығын зерттейтін ғылым – Этология

Адам мен жануарлардың ішегінде тіршілік етіп, ішектің сілемейлі қабықшасын зақымдайды – дизентерия амебасыАдам сыртқы ортада болып жатқан ақпараттардың..... көзбен қабылдайды-80-90% астамынАдам терісінің сыртқы қабатын құрайтын ұлпа – эпителийАдам ұрығында ең алғаш өсіп жетілетін рецепторлар – кіреберіс анализаторыАдам эволюциясының негізгі факторы – қоғамдық, биологиялықАдам ағзасы мүшелер қызметіне қарай бөлінеді-12 мүшегеАдам ағзасы температурасының тұрақтылығы қатысты-метаболизм есебінен(зат алмасу)Адам ағзасы температурасының тұрақтылығы неге қатысты-метаболизм есебіненАдам ағзасында өт ыдыратады- майдыАдам ағзасында С дәрумені жетіспесе-қызыл иек қанауға бейім болып, қаназдық пайда боладыАдам ағзасында «А» дәрумені жетіспесе-ағзаның өсуі баяулап,көздің көруі нашарлайдыАдам ағзасында ас толығымен қорытылады аш ішектеАдам ағзасында В 2 дәрумені жетіспесе –аузының сілекейлі қабықшасы зақымданадыАдам ағзасында Д дәрумені жетіспесе; сүйектер қисайып,ондағы тұздардың мөлшері азаяды,іші үлкен боладыАдам ағзасында өттің қызметі-майды ыдыратадыАдам ағзасындағы ең ірі жасушалар – жұмыртқа және жүйке жасушаларыАдам ағзасындағы ас қорту жолының жұқпалы ауруы-Қантышқақ(дизентерия)Адам ағзасындағы бауырдың негізгі қызыметі-мүшелердің тіршілігінен

пайда болған ағзадағы улы заттарды залалсыздандыруАдам ағзасындағы гормондардың ролі.Зат алмасу,өсу,даму процестерін реттейді.Адам ағзасының құрылысын атқаратын қызметін ж/е дамуын зерттейтін ғылым-тәнтануАдам бауырының қызметі – майды қорытатын өт бөлуАдам бүйенінде тіршілік ететін жұмыр құрт-ҮшкірқұртАдам генетикасының негізгі әдістері генеологиялықАдам демалуға болатын ауадағы оттегі мөлшері - 21%Адам денесін қозғалысқа келтіретін – сүйектер мен бұлшықеттерАдам денесінде күн сәулесінің әсерінен түзіледі- Д дәруменіАдам денесіндегі бұлшықеттері қандай ұрық жапырақшасынан қалыптасады-мезодермаданАдам жасушаның энергия көзі-митохондрияАдам жасушасындағы жұп аутосома хромасомалар -23Адам жасушасының ядросындағы хромосома саны-46Адам және жануарлар жасушасында тері ауруын қоздыратын паразиттік жәндік-лейшманияАдам жүрегінің тыныштық күйде минутына жиырылуы - 70-75 ретАдам қай жұқпалы ауруымен ауырғанда иммуниттен айырылады.СПИД.Адам қай приматтардан пайда болуы мүмкін шимпанзе және гарилаАдам қаны келтірілген мысалдардан тек қана біреуін атқарады-газ тасымалдауАдам қанында тіршілік ететін маса арқылы жұғатын жәндік-безгек паразитіАдам қанының атқармайтын қызметі -

Қозуды беру

Page 4: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Адам қаңқасы құралатын сүйектер саны- 200Адам қауымдастығы мен табиғат арасындағы байланыстарды қарастыру-Әлеуметтік экологияАдам қолымен жасалатын биогеоценоз АгроценозАдам организмдегі судың жалпы көлемі - 60%Адам өкпе бөлігінің саны – 2Адам өкпесіндегі өкпе көпіршіктердің негізгі атқаратын қызметі қандай-кеңеюі арқылы газалмасуды жүзеге асырадыАдам өмірінің ұйқымен өтуі-үштен біріАдам санасының , ойлауының негізгі-алдыңғы мидың үлкен ми сыңары Адамның құрсақ қуысындағы мүше-БауырАдам санының көбеюіне байланысты топырақ құнарлығының кемуі қандай апатқа әкеліп соғады.Азық- түлік кризисі.Адам сүтқоректілер класына жататынына дәлел емес-үшінші қабақАдам тепе-теңдігі бұзылуы байланысты - мишыққаАдам терісіндегі тер бездерінің саны-2 млн.Адам терісінің сыртқы жабыны – ТеріАдам ұйқысы қанғанда – минериал заттар көптеп бөліне бастайдыАдам ұрығына зиянды әсер тигізеді-алкогольАдам ұрығына ұқсас болып келетін жануар ұрығы – кесірткеАдам ұрығында жүйке жүйесінің түзілуі басталады-Үш апталық ұрығындаАдам іс-әрекеті арқасында биосфераның жаңа құрамбөлігі-ноосфераАдам ішегінде тіршілік ететін қауіпті жәндіктер-сиыр цепеніАдам эволюциясының негізгі факторы-қоғамдық, биологиялықАдам экологиясы- Адамға қатысты биосфера шегіндегі барлық мәселелерді

және антропогендік экожүйелерді зерттейдіАдамға бөсір ауруын туғызатын жұмырқұрт-ішексорғыАдамға қан ауру қоздырғыштарын тарататын бунақденелер-Қан сорғыш шыбындар (шіркей)Адамға қатысты биосфера шегіндегі барлық мәселелерді және антропогендік экожүйелерді зерттейді-Адам экологиясыАдамға пайда келтіретін бунақденелі-балараАдамға тәулігіне қажетті көмірсулар мөлшері-380грамдайАдамға тұмау жұқтыру вирустары –тыныс мүшелеріне енгендеАдамда ауру туғызатын табиғи ортаның тірі ағзалармен ластануын қалай атайды Биалогиялық ластануынАдамда болатын қан топтарының саны – төртАдамда кеуде сүйегіндегі қабырғалар саны – 12 жұпАдамда құйрықтың болуын, денені қалың түк басуын және қосымша емшектің болуы аталады – атавизмАдамда аталық жыныс жасушаларының атауы-спермотозоидтарАдамда белсенді жасанды иммунитет қай кезде қалыптасады-жасанды иммунитет еккен соңАдамда болатын рудименттік мүшелер-соқырішегіАдамда болатын рудимент-үшінші қабақАдамда болатын сорғышқұрттың тудыратын ауруы-описторхозАдамда жұмыртқа клеткасымен қосылатын сперматозоид саны-біреуАдамда омыртқалардың саны - 33-34Адамдағы аналық жыныс хромосома санының ауытқуы – 22аутосома+ХАдамдағы атавизм белгілер – қалың түктілігі, көп емшектілік

Адамдағы тұрақты тістер саны – 28-32Адамдағы бір,екі,үш жұмыртқа жасуша бірден ұрықтану белгілерін анықтайтын генетикалық әдіс-егіздікАдамдағы доминантты белгі – қоңыр көз (қой көз)Адамдағы қалдық (рудиментті) белгілер – соқыр ішек өскініАдамдағы соқыр ішектің қызметі-ауру туғызатын микробтардың көбеюіне кедергі жасауАдамдар ұзақ жасаушыларды зерттейтін ғылым - геронтологияАдамдарда қалыпты пигментті некеден альбионс бала туған. шешесінің генотипін анықтаңыз. Пигмент түзілуіне жауап беретінген ген-К Кк КкАдамдарды нәсілге бөлу қандай принципке негізделген-морфологиялық ерекшеліктеріне тері,шаш,көз түстерінеАдамдардың бастапқы арғы тегі –австролопитектерАдамды адам еткен дегенді айтқан-Ф.ЭнгельсАдамды шешек ауруынан сақтандыру әдісін тапқан ғалым-Л.ПастерАдамнан әртүлі қашықтықта тұрған заттың кескінін көздің ажырата алатын құрылымы- Көз бұршағы.Адамның аузындағы күрек тістердің саны – 8Адамның дене t°-нан жоғарғы t°-лы жерде тіршілік етуіне әсер ететін – тердің көп бөлінуіАдамның денесін тік ұстауға көмектесетін бұлшықет – жамбас, арқаАдамның жүрегінің бөлігі-4Адамның кеуде қуысында орналасқан мүше - өкпеАдамның қалқанша безінің құрамына кіреді: ЙодАдамның қалқанша безінің жұмысын жаксарту үшін тамаққа қосатын балдыр ламинария

Адамның қол сүйектері – тоқпан жілік, кәрі жілік, саусақАдамның омыртқа жотасында .... йілімнен тұрады - 4Адамның осы заманғы қалпына дейінгі шығу тегі мен даму үдерісі – антрапосоциогенезАдамның сүт тісінің саны – 20Адамның сіңірі-бұлшықетті сүйекке бекітедіАдамның тұмауды жұқтыруы -вирустар тыныс мүшелеріне енгендеАдамның түрлі қиындықтарды саналы түрде жеңе білу қабілеті – жігерАдамның адамтектес маймылдардан шыққандығы туралы алғаш жазған ғалым-Ж.Б.ЛамаркАдамның ас қорыту жүйесіндегі бүйен ол-тоқ ішектің басты бөлігіАдамның аш ішегі бүйірлерінің қабырғасының эпителиі-бір қабаттыАдамның аш ішегінің ұзындығы – 5-6 мАдамның ащы ішегінің қызметі-қоректің заттарды ыдыратып қанмен лимфаға сіңіредіАдамның аяқ сүйегі –ортан жілік, асықты жілік, табанАдамның әрқашан өз денесін ұстай білуі-сымбаттандырадыАдамның денесіндегі қозғалмайтын сүйектер-бас және жамбасАдамның дүние таным қаблеті...байланысты-сезу аймағыменАдамның дүниетаным қабілеті ... байланысты – ми сыңарларының барлық аймақтарыАдамның емшектегі кезеңі қаншаға созылыды- 1 жыл (12 ай)Адамның есінен тануы қандағы ішімдік мөлшері -0,4% болғандаАдамның жаралуы және пайда болуы-кайнозой.Адамның және жас баланың тік ішегінде паразиттік тіршілік ететін жұмыр құрттың бірі-үшкірқұрт

Page 5: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Адамның кез келген жасушасының негізгі бөлігі-цитоплазма және ядроАдамның кез-келген белгілерінің бірнеше ұрпақ бойы тұқым қуалау сипатын зерттеу әдісі- ГенеалогиялықАдамның қай мүшесі туылғанға дейін жұмыс істейді-қағанақАдамның қаны берілген қызметтің тек біреуін атқарады – ИммундыАдамның қаңқасы қалыптасатын ұрық жапырақшасы-мезодерма (ортаңғы қабат)Адамның қаңқасы қандай ұрық жапырақшасынан қалыптасады-мезодермаданАдамның қарын сөлінің құрамында болатын тұз қышқылы – бактерияларды өлтіреді (жояды) және ферменттердің белсенділігін арттырадыАдамның қол сүйектері.тоқпан жілік,кәрі жілік,саусақАдамның қолдан жасаған биоценоздары қалай аталады- АгроценозАдамның қолымен жасалған биогеоценоздарға жатады егістік алқаптарАдамның құрсақ қуысының жоғары бөлімінің оң жағында орналасқан: бауырАдамның омырқа жотасы немесе омыртқа бағанасындағы дұрыс орналасу бөліктерін көрсетіңіз-мойын,арқа,бел,сегізкөз,құйымшақАдамның омыртқа жотасы келесі иілімнен тұрады-2 алға қарай 2 артқа қарайАдамның сезім мүшелері – 5Адамның суықтиіп ауыратын ауруына қарсы тұру қабілетін жақсаратын дәрумен-САдамның сүт тісінің саны-20Адамның табиғатқа көзқарасының , білімінің және дағдысының жиынтығы – Экологиялық саналылық

Адамның табиғатқа тигізетін іс әрекеті аталады – антропогендік факторларАдамның тамақтан улану белгілеріне жатпайтынын анықтаңыз-қуаты көтеріледіАдамның тәулігіне бөлінетін сілекей мөлшері – 1 литрАдамның тәулік сайын түсетін шашының саны-100Адамның терісіне еніп, денені қышытатын ең қауіпті жәндік – қышыма кенеАдамның тоқ ішегінің қызметі- Қорытылмаған ас қалдықтарының жылжуын жеңілдетіп, ағзадан шығаруға әрекерреуАдамның тоқ ішегінің қызметі.Қортылмаған ас қалдықтарының жылжуын жеңілдетіп ағзадан шығаруға әрекеттеу.Адамның тұқым қуалайтын ауруы Х хромосомадағы доминантты ген тасмалдайды.Осы аурумен ауыратын еркек сау әйелге үйленгенде ұлдардың қаншасы ауру болып туады.0Адамның тікелей, жанама әсерін түзелген шөлді жерді:- АнтропогендікАдамның тірек-қимыл жүйесін құрайтын – шеміршекті ұлпаАдамның хромосома санында болатын ауытқулар, гендер тұқымқуалауы себептерін зерттеу әдісі – биохимиялықАдамның шығу тегін, тарихи даму кезеңдерін зерттейтін ғылым саласы – антропологияАдамның ішек-қарын ауруларына жатады-ІшқұртАдамтектес маймылдардың хромосома саны – 48Адасқан жүйке келесі жүйелер бөліміне жатады – шеткі жүйке жүйесінеАдреналин гармонын бөлетін без – бүйрекүсті безіАдреналин қанда шектен тыс көбейгенде, ағзада болатын өзгеріс – жүрек жұмысы

күшейіп, қан қысымы көтеріледіАдреналин қанда шектен тыс көбейіп кетсе ,ағзада қандай өзгеріс болады-жүрек жұмысы күшейіп,дене қызуы көтеріледіАдреналин қанда шектен тыс көбейгенде,ағзада боладын өзгеріс-жүрек жұмысы күшейіп ,дене қызуы көтеріледіАзоттаушы бактериялар қайсы топқа жатады-продуцентАзоттаушы бактериялар қайсы топқа жатады-продуцентАзотты тыңайтқыштары-Сабақтар мен жапырақтардың өсуін күшейте түседіАзотты бактериялар қайсы топқа жатады-продуценттерАйқас тозаңданатын өсімдіктер селекциясында әр түрлі тармақтары өзара тозаңдандыру -Линияаралық гибридтерАйқұлақ бақалшағы - Екі жақтаудан тұрадыАйқұлақ – дара жынысты жәндікАйқұлақ жүйке жүйесінің құрылысы қандай-жүйке жасушалары екі жүйке бағанасына жинақталған,жүйке бағанасы дененің алдыңғы бөлігінде жуандап,жүйке түйініне айналады,бағана мен жүйкелер бір-бірімен тығыз жанасадыАйқұлақ ұрықтанғаннан кейін жұмыртқада...дамиды-дернәсілАйқұлақтың жататын класы – қосжақтаулыларАйқұлақтың аузы-аяғының қасындаАйқұлақтың зәр шығару мүшесі – бүйрекАйқұлақтың сифондарының орналасқан жері – жақтауларының артқы бөлігіндеАйналма (ценуроз) мен ауырғанда зақымданатын мүше – миАйырша безі ( тимусты без )бөлетін гормон – Тимозин.

Акромегалия ауруы белгісіне жатпайды – шөлдегіш келедіАксонның көрші жатқан нейрон дендридінің қабықшасымен байланысып , қозу өтетін жерін - Тоғысу (синапс)Аксонның сырты қапталған: май текті ақ қабықшаменАктинияның тіршілік ететін мекені теңіздерАкула балығының систематикалық тобы-шеміршектіАкула теңіз жыртқышы балықтардың қай сестиматикалық тобына жатады.Шеміршекті.Ақ жоңышқа, қызыл жоңышқа, шалғындық жоңышталар түрлерінің жүйелеудегі тобы – туысАқ зең саңырауқұлағының кездесетін жерлері – нанда, жемістер, жылқы тезегіАқ сұламаның ас қорыту жүйесі болып табылады – ауыз, жұтқыншақ, ішекАқ аю ең ірі жыртқыш(800кг),салмағына қарамастан суда өте жақсы жүзіп ,әрі сүңгиді,дене салмағына жеңілдік беретін не деп ойлайсыз-тері асты майының болуы Алабұғаның асқорыту жүйесінің қай бөліміне бауыр мен ұйқы безінің жолдары ашылады-аш ішек Алабұғаның жүрегіндегі қаны-көктамырлы Алғашқы аңдар қай жерде мекендейді-австрлияда Алқа тұқымдасына жатпайды – бидайық. Алқа тұқымдасының өсімдіктері-қызан,меңдуана,сасық меңдуана,картоп Анаэробты гликолиздің энергетикалық эффектісі болатын 2 молекула-АТФ Асқазан қабырғасында қандай бұлшықет түрі бар –бірыңғай салалы Асқорыту жолының 3 түрлі ұлпасын белгіленіңіз-дәнекер ұлпалы,бұлшық етті,сілемейлі

Page 6: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Ата-ана балгілерінің толық мәнінде жарыққа шықпай ,аралық сипатта көрінуі - толымсыз доминанттылық Ата-аналары бір-бірінен бір жұп белгі бойынша ажыратылатын дараларды шағылыстыру- моногибритті шағылыстыру. Аталық тұқым бездері қайда болады-жыныс безінде Ауыр жүк тасымалдайтындардың ішіндегі ең чемпионы-қостанай тұқымдары. Бактерияның пішен таяқша деген түрі қайнатқанда-өлмейдіАқ зең саңырауқұлағынан алынатын антибиотик- пеницилиинАқ зең саңырауқұлағының жіпшесі- Тарамдалған, арасындағы пенделері арқылы жеке клеткаларға бөлінген түссіз, көп ядролы, тарамдалған клеткаАқ зеңнің жіпшумағының қалпақшалы саңырауқұлақ жіпшумағынан айырмашылығы – жайылып тарамдалған бір ғана жасушалыАқ зеңнің жіпшумақ жіпшелері ... тұрады – бір ғана жасушаданАқ мүк деп аталу себебі - өлі жасушаларының іші ауаға толы болғандықтанАқ планарияға қандай симметрия тән-екі жақты симметрияАқ сұлама денесін құрайтын ұлпаларға жатпайтыны – қанАқ сұламаның аналық безінің орналасқан жері-екі денешік ретінде дененің алдыңғы жағы.Ақ сұламаның денесіндегі қабаттар – эктодерма, энтодерма, мезодермаАқсу-Жабағылы қорығы-Талас АлатауындаАқсұламаның асқорыту жүйесі ауыз-жұтқыншақ-ішекАқсұламаның денесіндегі қабаттар -Эктодерма,эндодерма,мезодерма.Ақуыз ыдырауының соңғы өнімі Н2О, СО2 және азотты түзілім

Ақуыз (нәруыз) молекуласының мономерлері – аминқышқылдарыАқуыз (нәруыз) молекуласының синтезі кезінде аминқышқылдарын рибосомаға таситын. т-РНҚ.Ақуыз биосинтезінде ДНК қандай қызмет атқарады.Ақуыз молекуласының синтезі қалыптық принцип негізінде жүреді.Ақуыз биосинтезінде ДНК қандай қызмет атқарады.Ақуыз молекуласының синтезі қалыптық принціп негізінде жүреді.Ақуыз биосинтезінде днқ қандай қызмет атқарады-ақуыз молекуласының синтезі қалыптық принцип негізінде жүредіАқуыз биосинтезіне қанша әртүрлә аминқышқылдары қатысады-20Ақуыз және рибонуклеин қышқылы бар органоидтар – рибосомаларАқуыз құрамына енеді – С,О,Н,N,P,SАқуыз молекуласының күрделі құрлымы қайда түзіледі-эндоплазмалық тордаАқуыз молекуласының күрделі құрылымы қайда түзіледі-эндоплазмалық тордаАқуыз молекуласының қандай құрлымына глобулаларының түзілуі тән.Үшінші реттік.Ақуыз мөлшері бунақденелілерде -шыбындардаАқуыз неше аминқышқылдарынан тұрады,егер оның сәйкес келу генінің кодтық бөлімі 3000 нуклеотидтен тұрса-1000Ақуыз синтездеу информациясы ядроның қандай затында болады? Ядро қабықшасының ішкі мембранасыАқуыз синтездеу информациясы ядроның қандай затында болады-ядро қабықшасының ішкі мембранасыАқуыз синтездеу информациясы ядроның қандай затында болады-ядро қабықшасының ішкі мембранасыАқуыз-биологиялық полимер.Оның мономері- – аминқышқылдары

Ақуызға жатпайтын күрделі зат – глюкозаАқуызды зат – гормонАқуызды қай фермент ыдыратады-пепсинАқуыздың «ақуыздың»мономерлеріне не жатады.Амиң қышқылдары.Ақуыздың биосинтез процесі қандай кезеңдерді қамтиды-Тек ферментті синтездеуАҚШ—та 1868 -1869 жылдары Гансонк тұмауымен қанша адам ауырған-50 млнАқырғы ыдырау өнімдері шығатын мүшеге жатпайтыны - өтАлабұғанның дене жамылғысы.Қабыршақсыз.Алабұғаның асқорыту жүйесінің қай бөліміне ұйқы мен бауыр безінің жолы ашылады аш ішекАлабұғаның қандай қан тамырларында көктамыр қаны ағады құрсақ қолқасындаАлабұғаның дұрыс даму сатысы-уылдырық-ұрық-дернәсіл-шабақ-ересек балықАлабұғаның желбезек қабықшасы қандай қызмет атқарады нәзік желбезектерді сырт жағынан қорғап,жауып тұрадыАлабұғаның жүрегіндегі қаны: КөктамырлыАлабұғаның қан айналу жүйесі қанша-1Алабұғаның қан айналу жүйесі қанша-1Алабұғаның қандай қан тамырларында көктамыр қаны ағады- құрсақ қолқасындаАлабұғаның қандай қан тамырларында көктамыр қаны ағады-құрсақ қолқасындаАлабұғаның қандай қан тамырларында көктамыр қаны ағады-құрсақ қолқасындаАлакөл қорығы-Алматы обылысындаАлғаш құрлыққа шыққан омыртқалы жануарлар - Қосмекенділер

Алғаш құс-көнеқұс пайда болды-мезозойАлғаш рет жасуша теориясының негізін қалаушылар – Т.Шванн мен М.ШлейденАлғаш рет «вирус» терминін енгізді – 1899ж М.Б.БейерникАлғаш рет эволюциялық ілімнің негізін қалаушы – Ж.Б.ЛамаркАлғашқы жалаңаш тұқымдылардың шыққан тегі – тұқымды папоротниктерАлғашқы құрлық өсімдіктері – ПсилофиттерАлғашқы қылқанжапырақтылар пайда болды – ПалеозойАлғашқы микроскопты ашушы – Г.ГалилейАлғашқы прокариоттар пайда болды – архейАлғашқы прокариотты жасушалардың пайда болуы – 4-кезеңАлғашқы тамырша, алғашқы сабақша және бүршікшеден тұрады – ұрықАлғашқы тұтас эволюциялық теория жасаған трансформист Ж.Б.ЛамаркАлғашқы аңдар қай жерде мекендиді.Австаляда.Алғашқы аңдардың басқа сүтқоректі жануарлардан қандай айырмашылығы бар.Тірі бала тумайды жұмыртқа салады.Алғашқы желілердің (бассүйексіз типі) пайда болған дәуірі-ПротерозойАлғашқы құс – археоптерикстің шыққан кезеңі – Юра(мезозой)Алғашқы мүшелер жүйесі пайда болған құрттар – ақ сұламаАлғашқы сүтқоректілердің жерде пайда болу дәуірі-полеозойАлғашқыда сәбидің денесі қапталады – қағанақпенАлдыңғы аяқтар қанатқа айналған жануар – Құс

Page 7: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Алдыңғы аяқтары қанатқа айналған, денесі қауырсынмен қапталған жануарлар – құстарАлдыңғы қанаттары қатты артқы қанаттары жарғақты болатын бунақденелілер – қоңыздарАлкоголь әсерінен болатын бауыр ауруы-циррозАлкоголь мен никотин екіқабат әйелдерге зиян,себебі.Барлық жауабы дұрыс.Алқа өсімдігіне тән жеміс-жидекАлқа тұқымдас – қызан, қара жидекАлқа тұқымдас өсімдік – баклажанАлқа тұқымдас өсімдіктер-қара меңдуана,қызанақАлқа тұқымдас өсімдіктің жемісі – жидек және қауашақАлқа тұқымдастарға жататын өсімдіктерден сәндік мақсатта гүлзарларға өсіретіндерін белгілеңіз-петуния,хош иісті темекіАлқа тұқымдасына жататын дәрілік өсімдік – қаражидекАлқа тұқымдасына жататын өсімдік – темекіАлқа тұқымдасына жататын улы өсімдік қара меңдуанаАлқа тұқымдасына жатпайтын өсімдік.Меңдуана.Алқа тұқымдасының гүліндегі күлте жапырақшаларының саны- 5Алқым ісу ауруына жетіспейтін химиялық элемент – ЙодАллелді гендер бір хромосомада қалай аталады-гомологтыАллелдік гендер қалай орналасады.Гомологтық хромосомада.Аллельді гендер бар хромосомалар қалай аталады-гомологтыАллельді гендер немесе жұп гендер ұрпақ жасушасында қалай байқалады-ата-аналар гаметасының жиынтығыАллельді гендері бар хромосомалар қалай аталады- ГомологтыАллельдік гендер қалай орналасады-гомологты хромосомада

Аллополиплондия - Әр түрлі түр және туыстардың тұтас геномдарын қосу.Алма ағашы раушангүл тұқымдасАлма ағашына тән тозаңдану-бунақденелілерменАлма,қарбыз,саңырауқұлақ жемістерін тұздау үшін қолданылатын бактерия сірке қышқылыАлманың мәдени іріктемелерін көбейтеді-телу арқылыАлхоры жемісі-сүйекті шырынды жемісАлыстан будандастыру әдісімен дүние жүзінде алғаш алынды -Арқар-меринос қойыАлыстан көрмеушілік кезінде заттың кескіні қайда болады-тор қабықшаның алдындаАмеба қалай қозғалады-жалған аяқтары арқылыАмебалар класының атауы-плазмалылар(жалғанаяқтылар)Амебаның көбею жолы – Екіге тура бөліну арқылыАмебаның қорегін қармау –жалған аяқтыларыменАмебаның пішіні – тұрақсызАмебаның тыныс алуы – Бүкіл денесіменАмебаның ядро саны – 1Амебаның жиырылғыш вакуолі қандай қызмет атқарады-денесіндегі судың және ерітінді тұздардың мөлшерін реттеуАмебаның тыныс алуы -Суда еріген оттегіменАмериканың тропиктік аймақтарында кездесетін маймылардың Африка мен Азия тропиктік жерінде кездесетін маймылдардан айырмашылығы.Танау тесіктері кең құйрықтары ұзын сол арқылы бұтақтарға жақсы жармасып бекіне алады.Аминқышқылдары молекулаларының қандай бөлігі оларды бір-бірінен ажыратады-радикал

Аминқышқылдарынан тұратын, жасушаның негізгі құрылыс материалы – ақуыздар (нәруыздар)Ана құрсағында нәрестенің дамуы – 280 күнАнабиоз-бұл:Ағзада уақытша өмірдің тоқтатылуы,қайтымды процесс.Анализатор деген ұғымды алғаш атаған ғалым –Н.П.ПавловАнализатор дегеніміз –жүйке ұштары,жүйке жолдары және қыртыс аймақтарынаң жүйелеріАналогиялық мүшелер мысал болады:көбелек пен құстың қанаттарыАналық жыныс бездері дегеніміз- Аналық жұмыртқа безіАналық ағзанның жасушалары тобынан пайда болған дамыған ағзаны көбеюдің қай түріне жатқызады.Жыныссыз.Аналық без бұл – жұмыртқа жасушаАналық жыныс жасуша түйінінде гүлді өсімдіктердің сперма саны қанша болады-екі спермаАналық жыныс жүйесі қандай мүшелерден тұрады-аналық бездер,жатыр түтігі, қынаптанАналықтың бөліктері – аузы, мойны, түйініАналықтың ұшы – АуызАнатомия ғылымы .... зерттейді-ағзаның құрылысы мен пішінін.Анатомияның негізін салған ғалым – А.ВезалийАнафазадағы мейоздың екінші бөлінуінде хромосомаларда неше хромит болады БіреуАнаэробты гликолиздың энергетикалық эффектісі болатын 2 малекула- АТФАнд ( оңтүстік америка ) орталығы …. отаны -картоптыңАнофелес туыстас маса.Безгек ауруының қозғыштарын таратушы.Анофелес туыстас маса.Безгек ауруының қоздырғышын таратушы.

Антигендер дегеніміз-микробтардың әрекетінен бөлініп шығатын затАнтрапогенде –(23) адамның пайда болуы,осы күнгі жануарлар, осы күнгі (шөптесін) өсімдіктерАнтропогендік фактор – адамның тіршілік әрекетінің табиғатқа ықпалыАнтропогендік факторларға жататындар – батпақты құрғатуАнтропогенездің негізгі қозғаушы күші – еңбекАрал теңізінің солтүстік бөлігінде орналасқан қорық – БарсакелмесАрал мен Каспий де кездесетін гүлге ұқсас көп аяқты – актинияАралас бездер – Ұйқы мен жынысАралас секреция бездеріне жататын – ұйқы безіАралық ми ... реттейді – ішкі секреция бездерінің жұмысынАрахноидит деген-мидың торлы қабықшасының қабынуыАрғы тектік белгілер – атавизмАреалдардың кеңеюі алуан түрлілік-биологиялық прогрессАрқа бұлшықеттері трапеция пішінді бұлшықетАрқа омыртқаларының саны – 12Арнайы қорғалатын тұтас табиғи аймақ – қорықАрнаулы емшегі болмайтын сүткоректілер-үйректұмсықАроморфоздың мысалы бола алады.Бүркеніш рең.Ароморфоздың мысалы бола алады-жыныстық процессАроморфоздың мысалы бола алады-жыныстық процессАроморфоздың мысалы-жыныстық процессАрпа қай тұқымдасқа жатады.Астық тұқымдасына.Артқа қарайда еркін жүзе алатын жәндік – шаян

Page 8: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Артқы миға жатады мишық пен ми көпіріАртық мөлшерде бауырда гликогенге айналатын – крахмалАртық мөлшердегі көмірсулар ... айналады – майғаАрхейде –шөгінді тастар пайда болды(стромалиттер)Архей-ежелгі заман(900млн)Археоптерикстің қазіргі құстардан негізгі айырмашылығы.Қанаттары болмайды.Арцелланың қозғалу мүшесі – жалғанаяқтарыАршаның бүрінен – дәрі жасаладыАрыстандар популяциясындағы дарақтардың тұрақты тобы тұрақты үйірАс қорыту жүйесінде суды көбірек сіңіретін мүше – тоқ ішекАс қорыту жүйесінің мүшелерінің жұмысын бұзатын зат – алкогольАс қорыту жүйесінің гуморальдық реттелуі дегеніміз-қан арқылы химиялық заттардың олардың жұмысына әсер етуіАс қорыту кезінде май ыдырайды-глицерин мен май қышқылынаАс қорыту мүшесі деп аталатын органоид – лизосомаларАс қорыту мүшесіндегі тамақ немесе микроптар әсерінен қабынатын тоқ ішектің бөлігі – соқырішекАс қорыту безіне жататын – БауырАс қорыту жүйесінде аминқышқылдарға дейін ыдырайтын органикалық қосылыс – ақуыз (нәруыз)Ас қорыту жүйесіне жататын-ауыз қуысы,жұтқыншақ,өңеш,қарын,ішекАс қорыту жүйесінің қызметі-кенеулі заттардыкүрделі түріненжай, қанның құрамына өте алатын күйіне айналдыруАс қорыту жүйесінің ішкі қабырғасы...тұрады-эпителий ұлпасынан

Ас қорыту мүшелерінің реті-ауыз қуысы,жұтқыншақ, өңеш,қарын, ұлтабар, ішек, тік ішекАс қорыту мүшесіндегі тамақ немесе микробтар әсерінен қабынатын тоқ ішіктің бөлігі – соқырішекАс қорыту сөлі ферменттерінің әсерінен ұлтабарда ыдырайды-ақуыздар, майлар және көмірсуларАс қорыту сөлін бөлетін жасуша – бездіАс ішекте және өт жолында тіршілік ететін паразит қарапайым жәндік ЛямбллияАсбұршақ тұқымы өне бастағанда бірінші пайда болатыны-тамыршаАсбұршақ тұқымын егетін температура – 1-4°САсбұршақ,соя өсімдіктерімен селбесіп тіршілік етеді түйнек бактериясыАсбұршақтың күрделі жапырағының атауы – қауырсындыАсбұршақтың гүлшоғыры – шашақгүлАсбұршақтың күрделі бұтағының атауы қауырсынды-жемісі бұршаққынды өсімдік орамжапырақАсбұршақтың сабағы-өрмелегішАсқабақ тұқымдас өсімдік – ҚауынАсқабақ тұқымдастардың жемісі- қабақАсқазан қабырғасында қандай бұлшық ет түрі бар-бірыңғай салалыАсқазан мен тоқ ішекті жалғастыратын түтік пішінді бұлшықетті мүше – аш ішекАсқазанда негізінен ыдырайтындар – АқуыздарАсқазанның бұлшықеті – бірыңғай салалыАсқазанның сілемейлі қабықшасының қабынуы.Гастрит.Асқазанның сілемейлі қабықшасының қабынуы-гастритАсқазанның сілемейлі қабықшасының қабынуы-жара(гастрит)

Асқарыту жүйесінің қызметі Кенеулі қоректік заттарды күрделі түйінен жай қанның құрамына өте алатын күйіне айналдыру

Асқорту мүшелерінің қабырғасының 3 түрі ұлпасын белгілеңіз – Дәнекер, бұлшықетті, эпителиальдыАсқорту орталығының орналасқан жүйке бөлімдері – Сопақша миАсқорыту жүйесінің қай бөлігінде фермент пепсин белсенді қызымет атқарады қарындаАсқорыту жүйесінің гуморальдық реттелуі дегеніміз-қан арқылы химиялық заттардың олардың жұмысына әсер етуіАсқорыту кезінде ақуыздың (нәруыздың) ыдырауы – аминқышқылдарына дейінАсқорыту жолының 3 түрлі ұлпасын белгілеңіз -дәнекер ұлпалы,бұлшықетті, сілемейліАсқорыту жолының 3 түрлі ұлпасын белгілеңіз -дәнекер ұлпалы,бұлшықетті,сілемейліАсқорыту жолының кеңейген мүшесі-асқазанАсқорыту жүйесінде өт бөлетін мүше-бауырАсқорыту жүйесіндегі қарынан кейінгі мүше –ұлтабарАсқорыту жүйесінің қай бөлігі қоректік заттарды сіңіруге қатысады-аш ішекАсқорыту жүйесінің қай бөлігі қоректік заттарды сіңіруге қатысады-аш ішекАсқорыту жүйесінің қай бөлігінде пепсин фермент белсенді қызмет атқарады-қарындаАсқорыту жүйесінің қай бөлігінде пепсин ферменті белсенді қызмет атқарады қарындаАсқорыту жүйесінің қоректік заттарды сіңіруге қатысатын бөлімі-аш ішек

Асқорыту мүшелері қандай ұрық жапырақшасынан қалыптасады-эндодермадаАсқорыту процессін зерттегені үшін орыс физиологтарының қайсысы Нобель атындағы сыйлықты иеленді-И.П.ПавловАсқорыту процесін зерттегені үшін орыс ғалымдарының қайсысы Нобель атындағы сыйлықты иеленді.И.П.Павлов.Асқорыту процесін зерттегені үшін орыс ғалымдарының қайсысы Нобель атындағы сыйлықты иеленеді.И.П.Павлов.Асқынғанда жөтеліп қан түкіретін жұқпалы ауру – туберкулезАстан уланған адамның ауру белгілері-Жүрегі айниды, құсады, іші аурып, өтеді,әлсізденедіАстық қорына зиян келтіретін кене-қамба кенесіАстық тұқымдас өсімдік – бидайАстық тұқымдастар қаракүиде санырауқұлағынан басқа да паразит санырауқүлақтар зақымдаиды,ол.Ашытқы.Астық тұқымдастарға қандай белгілер тән.Жапырақтары ұзын жіңішке қатар жүйкелі ұзын қыаптың.Сабағы-буыннын тұратын сабан сабақ.гүлшоғыры-күрделі масақ,гүлінде2 гүлқабыршақ,3аталық,1аналығы бар.Жемісі дәнек.Астық тұқымдастарды қара күйе саңырауқұлағынан басқада паразит саңырауқұлақтар зақымдайды-қастауышАстық тұқымдастарды қаракүйе саңырауқұлағыннан басқа да паразит саңырауқұлақтар зақымдайды ол.Ағашқұлақ.Астық тұқымдастардың гүлшоғырлары күрделі масақАстық тұқымдастардың қай түрінің дәнегінде сыртын қаптап тұрған гүл

Page 9: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

қабыршағының ұзын қауырсын тәрізді мамықтай жеңіл қылтанағы болады.БозАстық тұқымдастардың сабағы – сабанАстық тұқымдастардың ұрық жарнағының екінші атауы-қалқаншаАстық тұқымдастардың ішінде шым түзетін өсімдік: БозАстық тұқымдастарының жемістері-дәнекАстық тұқымдастық гүлінде.2 гүл қабыршақ,2 гүл жарғақша,3 аталық,1 аналық.Астық тұқымдасында өте ертеден мәдени түрде өсірілгені-бидайАстық тұқымдасындағы қынап дегеніміз.Жапырақтың түтікше тәрізді кеңейген түпжағы.Астық тұқымдасының гүлінде – 2 гүл қабыршақ, 2 гүл жарғақша, 3 аталық, 1 аналықАстық тұқымдасының гүлінде.2гүл,2гүл жарғақша,3аталық,1аналық.Астың иісіне сілекейдің бөлінуі-шартты рефлексАстың қорытылуы никотиннің әсері- Бөлінетін қарын сөлінің мөлшерін азайтадыАстың қорытылуына алкогольдың әсері.Бауырдың қызметін бұзады.Астың сілекеймен шылануы – ауыз қуысындаАсын ішектен тыс қорытатын буынаяқты жәндік – Айшықты өрмекшіАта –аналары бір-бірінен екі жұп белгі бойынша ажыратылатын дараларды шағылыстыру-дигибриді шағылыстыруАта тегі арқылы берілетін белгілерді зерттейтін генетикалық әдіс-генеологиялықАта-ана белгілер жиынтығының ұрпақтан-ұрпаққа берілу қасиеті-тұқымқуалауАта-ана белгілерімен қасиеттерін ұрпағына тасымалдайтын органоид хромосома

Атавизді мүшелер – Түкті адамАталған ұлудан бауыр аяқтыларын бөліп ал-жүзім ұлуыАталық және аналық жыныс жасушаларының қосылуы – ұрықтануАталық бездер мен қосалқы бездердің өзектері қай жерде қосылады-шәует көпіршіктеріндеАталық бездер мен қосалқы бездердің өзектері қай жерде қосылады-шәует көпіршіктеріндеАталық бездер мен қосалқы бездердің өзектері қфй жерде қосылады? Шәует көпіршіктеріндеАталық белгі-♂Аталық гүлдер бір өсімдікте, аналық гүлдер екінші өсімдікте дамыса – екі үйліАталық жасуша сперматозоидАталық және аналық жасушалардың қосылып ұрықтануынан түзіледі – зиготаАталық және аналық жыныс жасушалардың қосылуы-жынысты көбеюАталық жыныс хромосомасы гетерогаметалы болатын ағзалар-дрозофила,адамАталық, аналық мүшелерін қоршайтын гүл бөлігі – КүлтежапырақшаАталық-аналық жыныс жасушаларының қосылуы -ҰрықтануАталықтың құрылысы – жіпше, тозаңқабыАтмосфераның күкіртті газдармен ластануынан-ормандар жойыладыАтолл – Шеңберлі рифАтпа жасушалары-барлық ішекқуыстыларға тәнАТФ молекуласының атқаратын қызметі – ЭнергетикалықАТФ құрамында болатын қосылыс- Н3РО4

АТФ құрамында қандай байланыстар болады-Н3РО4АТФ малекуласының атқаратын қызметі қандай- Энергетикалық

АТФ молекуласының атқаратын қызметі қандай-энергетикалықАТФ молекуласының құрамында қанша фосфор қышқылы қалдығы болады-3АТФ синтезделетін өсімдік жасушаларының органоидтары – пластидтерАТФ формасында қанша энергия кДж түрінде бөлінеді? 2600Аты аталған ағза түрлерінің қайсысы биологиялық регресс жағдайында: Қар барысы (Ілбіс)Аты аталған төмендегі ағза түрлерінің қайсысы биологиялық регресс жағдайында-қар барысыАты аталған төмендегі ағза түрлерінің қайсысы биологиялық регресс жағдайында.Қар барысы.Аты аталған төмендегі ағза түрлерінің қайсысы биологиялық регресс жағдайында-қар барысыАуа қабатына алғаш көтерілген жәндіктер тобы-бунақденелілерАуа температурасы 120 -20 0 аралықта себіледі- ТемекіАуаға азот бөліп шығарушы ағзалар динитрлеуші бактерияАуадағы азотты сіңіріп топырақты азотпен байытады түйнек бактерияларыАуаның көмейден соң баратын мүшесі – кеңірдекАуаның қызуын,ылғалдылығын,жауын-шашынды,желді,радиосезімталдықты...... сезеді теріАуаның ластануы – оттегін азайтадыАуаның температурасын,судың тұнықтығын,күн сәулесінің түсуі абиоздық факторлар (бейбиотикалық)Ауатамыр дегеніміз- кеңірдектің жалғасыАудағы дыбыс тербелістерін құлақтың ішіне бағыттайды – сыртқы құлақАузы аяғының түбіне жақын орналасқан ұлу – айқұлақ

Ауру туғызатын бактериялар -паразиттіАуру адамға физиологиялық ерітінді жіберіп жетіспейтін заттарды толықтыру үшін қажеті – плазмаАуру туғызатын бактериялар -паразитті бактерияларАуру туғызатын бактериялар -паразитті бактерияларАуру туғызатын бактериялар.Паразитті бактериялар.Аутэкология- Жеке организмдердің(дара,түр)тіршілігінтабиғи ортамен байланыстырып зерттейдіАуыз аппараты кеміргіш бунақденелілер – қоңыздарАуыз қуысында 3 сілекей безі болады шықшыт,жақ асты,тіл астыАуыз мүшесі жетілмеген бунақденелі – бөгелекАуызда астың құрамындағы заттар қайсысы ферменттің әсерінен ыдырайды – көмірсуларАуызда қортылатын зат – көмірсуАуыл шаруашылық зиянкестеріне қарсы қолданылады-сарымсақАуылшаруашылық өсімдіктеріне зиян келтіретін бунақденелілер – астық қиғысыАуырсынуды сезетін сезім рецепторы: ноцицепторАш ішек жатады – асқорыту жүйесінеАш ішектің қарыннан басталған 25-30 см-дей бөлімі- ұлтабарАш ішек қандай мүшелер жүйесіне жатады-асқорыту жүйесінеАш ішекте жане өт жолында тіршілік ететін паразит қарапайым жәндік-лямблияАш ішектің кіші кілегейлі қабығындағы көптеген ұсақ бездерден бөлінеді - Ішек сөліАшық дала алқаптарында мекендейтін құстардың өкілі – қырғауылАшық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

Page 10: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

қорғануы үшін қажетті бейімделушілік – бүркеніш реңАшық реңді , шырынды жемістердің таралуы: жануарларменАшық тұқымды ағаш діңінің су өткізгіш бөлігі – сүрекАшық тұқымды өсімдіктердің ерекшелігі – сүректі, бұталы болады, гүлдері, жемістері болмайды, тұқымнан көбейеді, басым бөлігі мәңгі жасылАшық тұқымдылардың тұқымдары дамитын орын – БүрАшық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан қорғануы үшін қажетті бейімделушілік- қауіп төндіруші реңАшық жерде мекендейтін құстар-тырна,түйеқұс,дуадақАшық жерде мекендейтін құстар-тырна,түйеқұс,дуадақАшық тұқымды бір үйлі өсімдік қарағайАшытқы саңырауқұлағының әсерінен ашыған қамырдағы көпіршектер – көмірқышқыл газАшытқы саңырауқұлағының жіпшесі. Болмайды.Ашытқыны ұнға қосып қамыр илесе, сәлден соң қамыр дереу көтеріліп ашиды, себебі – қантты сіңіріліп спиртпен көмірқышқыл газын түзедіАяғы ауыр әйелдерге бәрі керек тек керек емесі.Стрестік ж.ағдайАяз әсерінен теріде болады үсікАяқ болмайды – жыландаАяқ белдеуінің бір бөлігі жіліншік қандай сүйектерден құралған –табан сүйектері бірігуіненАяқ белдеуінің бір бөлігі қандай сүйектерден құралаған.Табан сүйектері бірігуінен.Аяқсыз қосмекенділер отрядының өкілі- Құртжылан

Аяқсыз қосмекенділер сақиналы құрт жыланАяқтары буын арқылы жақсы қамтитын бірнеше бунақтардан тұратын жәндіктер типі-буынаяқтыларАяқтың белбеу сүйектері – ортан жілік, жіліншік, асықты жілік , табан сүйектеріӘйгілі күріш өсіруші – Ы.ЖақаевӘлеметтік экология -Адам қауымдастығы мен табиғат арасындағы байланыстарды қарастыруӘр адамның жеке қасиеттерін зерттейтін ғылым-психологияӘр алуан тіршілік жағдайында пайда болып,ағзаның құрылым деңгейін күрделендіретін эволюциялық өзгеріс -ароморфозӘр омыртқа тұсында жұлыннан екі жаққа тарайтын жұлын жүйкелері – 31 жұпӘр тозаңда болатын ауа қапшығы-2Әр түрге жататын ағзалардың өзара жағдай туғыза отырып тіршілік етуі-селбесуӘр түрдің нақты алып жатқан орнын анықтайтын критерий – ЭкологиялықӘр түрлі гендердің атауы-гетерозиготалыӘр түрлі жұпқа жататын пішініне қарай ажыратылатын хромосомалар гомологты емесӘр түрлі тұздар мен органикалық заттардан құрылған дәнекер ұлпа- сүйекӘрбір тұқымбүршігінен пайда болады-бір тұқымӘрбір аминқышқыл кодына қажет нуклеотид саны – үшеуӘрбір бейімделушілік пен барлық жиынтық белгілердің ұрпаққа таралатын негізі – тұқымқуалайтын өзгергіштікӘрбір жеке түрге тән хомосомалар жиынтығы, саны, мөлшері мен пішіні – генетикалық критерийӘрбір нейрондағы аксон саны- 1

Әрбір түр критерийлерін хромосомалар жиынтығы мен саны, пішіні, көлемі бойынша анықтау – генатикалық критерийӘрі тағамдық, әрі техникалық дақыл – картопӘсемдік үшін өсірілетін Раушангүлділерге жататын өсімдік – раушанӘсемдік үшін өсірілетін раушангүлділерге жататын өсімдік-доланаБағалы ауылшаруашылық дақылдары – жүгері, бидай, қарабидай, күрішБактериофаг – бұл – бактерияны зақымдаушы вирусБактерия жасушасының құрылысы – қабықша, цитоплазма, ядро затыБактерия жасушасы неден тұрады-қабықша,цитоплазма,ядро затынанБактерия жасушасына енетін вирус-фаг немесе бактерияофагБактерия қабықшасының қызметі –қорғаныш тірек бактерия пішіміндеБактерия қозғалады-талшығыменБактерия қолайсыз жағдайда-спора түзедіБактерия пішімі-таяқша,шар,үтір оралма тәріздіБактерия спорасының қызметі - қорғанышБактерия талшығының маңызды - қозғалуғаБактерия топырақта қанша өмір сүреді-20-30жылБактериялар – біржасушалы, ядросы толық қалыптаспаған ағзаларБактериялар туғызатын ауру – туберкулезБактериялар аз кездесетін жерлер-биік таулы жердің ауасындаБактериялар дегеніміз-біржасушалы,ядросы толық қалыптаспаған ағзалар

Бактериялар көбейеді- бөліну арқылыБактериялар қай кезде көбеиеді дамуына қолайлы жағдай туғандаБактериялар қалай көбейеді- Бөліну арқылы, екі жас жасуша түзедiБактериялар туғызатын ауруды атаңыз.МалярияБактериялар,бір жасушалы жәндіктер балдырлармен қоректенетін,дене пішіні біржасушалы қарапайымдарға ұқсас жұмыр құрт түрі қылтыңбасБактерияларға спораның маңызы – қолайсыз жағдайларда тіршілігін сақтауғаБактериялардың өте көп кездесетін жері - топырақ.Бактериялардың әсерінен ми қызметінің бұзылуы.Ада психикасы мен дене дамуының кешеуілдеуі.Бактериялардың көбеюі дамуына қолайлы жағдай туғандаБактериялардың көбеюі дамуына қолайлы жағдай туғандаБактериялардың өте көп кездесетін жері-топырақБактерияның біржасушалы балдырдан айырмашылығы -қалыптасқан ядросы жоқБактерияның біржасушалы балдырдан айырмашылығы.Қалыптасқан ядрсы жоқ.Бактерияның споралары топырақта сақталады -20-30 жылБақа жүрегінің оң жақ құлақшасында қандай қан ағады.Аралас.Бақа жүрегінің оң жақ құлақшасында қандай қан ағады-араласБақа жүрегінің оң жақ құлақшасында қандай қан ағады-араласБақалар мен бунақденелілер ылғалды топырақтан пайда болады деп жазған ғалым – Аристотель

Page 11: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Бақалардың насекомдарды аулау кезіндегі қатысатын ең негізгі мүшелері – көздеріБақалшағы мен қаңқасы әкті, минералды заттан түзілетін - Сәулелер.Бақалшақсыз былқылдақ денелі жәндік-қаракатицаБақалшақсыз,басаяқты жыртқыш былқылдақденелілер кальмарБақанның дернәсілі-итшабақ немен тыныс алады.Желбезек арқылы.Бақанның дернәсілі-итшабақтың тыныс алуы.Желбезек арқылы.Бақанның кіші қан айналым шеңбері қандай мүшемен байланысты.Өкпемен.Бақаның дернәсілі – итшабақБақаның табаны саусақты – 5Бақаның алдыңғы аяғының бөлімдері –

Қар, білек , алақанБақаның бас миының қай бөлімі балықтарға қарағанда нашар дамыған –мишықБақаның дернәсілі –итшабақ немен тыныс алады –желбезек арқылыБақаның жүрегі неше камералы түбіне түсіп, қайта бетіне шығадыБақаның жүрегі неше камералы-3Бақаның жүрегі -үш камералыБақаның кіші қан айналым шеңбері қандай мүшемен байланысты? өкпеменБақаның қан айналымынеше шеңберлі болады-2Бақаның мойын омыртқасы – 1Бақбақ өсімдігі ...жатады-күрделігүлділер тұқымдасыБал ара семьясы ана ара,трутеньдер,жұмысшы араларБала бойының өсуінің бұзылуы -қосалқы безден (гипофиз)Бала бойының нашар өсуі ненің қызметінің бұзылуына байланысты.ГипофиздіңБалаларда мешел ауруының дамуы мына витаминнің жетіспеуіннен болады - Д

Балалары жұмыртқадан шығатын сүтқоректілер – Ехидна (түрпі) , үйректұмсықтыларБалапандарды жасанды түрде шығаратын орын-инкубаторБалдыр жасушасындағы хлоропластардың атауы хроматофорБалдырдың жыныс жасушалары – гаметаларБалдырлардың кездесетін жері – дымқыл, сулы ортадаБалдырлардың қай органойдында хлорофил дәндері кездеседі-хромотофорларындаБалқаш көлінің маңында Шу өзенінің аймағында мекендейді- қызылаяқ бақаБалық ,қос мекендіжәне сүт қоректілердің ішкі мүшелеріндепаразиттік тіршілік ететін құрттар-трематодтарБалық бауырында, етінде, жұмыртқада болатын ағзада калции мен фосфор тұздарының алмасуын реттейтін дәрумен-ДБалық қаңқасында болмайды жамбас сүйегіБалықтан бөлінетін қою ақ сұйықтық – шоғал – аталық бездің ұрығыБалықтар торсылдақтың көмегімен- Судың ол қайсысы- Таралуының алуан түрлілігі, әртүлі ортаға беймделгіштігіБалықтар торсылдақтың көмегімен-судың түбіне түсіп,қайта бетіне шығадыБалықтар торсылдақтың көмегімен-судың түбіне түсіп,қайта бетіне шығадыБалықтарда ми пайда болды – кайнозойБалықтардын көбейіп даму циклы-уылдырық-ұрық-дернәсіл-шабақ-ересек балықБалықтардың денесін берік ұстауға көмектесетін жүзбе қанаты - құйрықастыБалықтардың зәр шығару мүшесі – Бүйрек

Балықтардың бас сүйектері - ми сауаты, желбезек доғасы, желбезек қақпашысыБалықтардың бас сүйектері:-Ми сауаты, жақтары, желбезек доғасы, желбезек қақпашасыБалықтардың дене температурасы неге байланысты-қоршаған ортаның температурасынаБалықтардың желбезегіндегі газ алмасу қызметін атқарады-желбезек жапырақшасыБалықтардың жүрегі екі қуыстыБалықтардың зәр шығару жүйесі неден тұрады.Бүйректен екі несепағардан қуықтан және аналь тесігінің артындағы несепті шығаруға арналған арнайы тесіктен.Балықтардың зәр шығару жүйесі неден тұрады-бүйректен ,екі несеп ағардан,қуықтан және аналь тесігінің артындағы несепті шығаруға арналған арнайы тесіктен Биосентез процесі кезінде –жасушада жай заттардан күрделі органикалық заттар түзіледіБалықтардың қанайналым жүйесі-бір қанайналым шеңберіБалықтардың мекен ету ортасы-суБалықтардың судың бағытын, ағын күшін қабылдайтын мүшесі – бүйір сызығыБалықтармен салыстырғанда құрбақаның асқорыту жүйесінде бар мүше – клоакаБалықтың жүрегі неше камералы 2Балықтың бүйір сызығын-Судың ағысының бағытын, күшін анықтауБалықтың дене бөлімдері – Бас, тұлға , құйрықБалықтың денесі неден тұрады-бастан,тұлғадан,құйрықтанБалықтың жақ сүйегін, желбезек қақпақшасын және жүзбе қанаттарын қозғалысқа келтіретін бұлшықеттері –

басында және қанаттарының түбінде орналасқанБалықтың омыртқаларының үстіндегі доғасынан түзілген омыртқа жотасының каналында не орналасқан.Жұлын.Барлық бұлшықет ұлпалары түзіледі – мезодермаданБарлық сыртқы ортадағы компоненттердің организмге тигізетін факторы - ЭкологиялықБарлық астық тұқымдастар - шөптесін,бір жылдық өсімдіктерБарлық гүлді өсімдіктер екі үлкен класқа біріктіріледі –даражарнақтылар және қос жарнақтыларБарлық дене жасушасын қоршайтын – жасуша аралық сұйықтықБарлық өсімдіктер дүниесі аталады –ФлораБарлық табиғаттағы өзгерістерді,оның даму заңдылықтарын биосфера деңгейінде ең жоғарғы жүйе ретінде қарастырады- БиосфераБас аяқты моллюскалардың кеңінен тараған дәуірі- МезозойБас аяқты моллюскалардың кеңінен тараған дәуірі.Палезой.Бас ми бағанының құрамына кірмейтін – үлкен ми сыңарларыБас ми бөліктеріне жатпайды – жұлынБас терісі гигиенасына жатпайды-шашын химиялық әдіспен бояуБас,мойын, қолдан қанды жүрекке таситын қантамыр- көктамырБасаяқты бақалшақсыз ұлулардың сорғышы бар қармалауыштары – аяқтарының бөлігіБасқа балықтармен салыстырғанда акула мен скатта жоқ мүше – желбезек қақпағыБасқа қарапайымдыларға қарағанда инфузория-туфельканың жыныс процессінің ерекшелігі қандай-жыныс ядроларының қосылуы(аналық пен аталық)

Page 12: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Бассүйектің бет сүйектеріне жатпайтыны маңдай сүйегіБассылыңқы гендер – доминанттыБастама гүлшанағы бар бүршіктің атауы-генеративті бүршікБастапқы гүлшанақтың орналасқан жері- Генеративті бүршіктеБастапқы гүлшанақтың орналасқан жері.Генератипті бүршікте.Бастапқы гүлшанақтың орналасқан жері-генеративті бүршіктеБастапқы гүлшанақтың орналасқан жері-генеративті бүршіктеБастапқы жерде өсетін өсімдік-қамысБастапқы қоректік заттан қажетті органикалық заттар мен энергия алатын өзара байланысқан түрлер тізбегі.Агроценоздар.Бастапқы қоректік заттан қажеті органикалық заттар мен энергия алатын өзара байланысқан түрлер түзбегі- Қоректік тізбектерБастың төменгі жақ сүйегіне бекінетін бұлшықеттері – шайнауБасы болмайтын ұлулар – айқұлақтарБасы жойылып кеткендіктен ,денесі тұлға мен аяқтан құралған қосжақтаулылар класының өкілі-айқұлақБасым гендер – доминанттыБасында қармалауыштары бар былқылдақденелілер – басаяқтыларБауда өсетін дақылдардың зиянкесі-жалаңаш шырышБауыр , ұйқыбезінің өзектері ашылатын мүше – ҰлтабарБауыр және бұлшық ет мүшелерде глюкозадан түзіледі – гликогенБауыр өзегі...ашылады-ұлтабардаБауыр, ұйқы безінің өзектері ашылатын мүше-ұлтабарұшыБауыраяқты ұлулардың қорегі – өсімдіктекті азықтарБауыраяқты былқылдақденелінің өкілі- шалшықұлуыБауыраяқты ұлуларға жататындар – қошқармүйіз ұлулар

Бауыраяқты ұлулардың қорегі – өсімдіктекті азықтарБауыраяқтылар қласына жататын жәндік- үлкен тоспаұлуБауырда вирустардың әсерінен болатын жұқпалы ауру – сары ауруБауырда, сүтте, асқабақта қызанда болатын ағзаның өсуіне және дамуына әсерін тигізетін дәрумен – АБауырдағы өт сөлі қай мүшелер жүйесіне қолайлы әсер етеді-асқорытуғаБауырдан бөлінетін сөлді атаңыз - өтБауырдан кейінгі кіші асқорыту безі-ұйқы безіБауырдан тәулігіне бөлінетін өттің мөлшері- 0,5-1лБауырдың ауруы – циррозБауырдың жұмысына тез әсер етеді - алкогольБауырдың қорғаныш қызметі – қанға түскен улы заттарды залалсыздандырады (бейтараптайды)Бауырсоғыштың(адам және жануарлар паразиті)ақсұламадан айырмашылығы-ауыз және құрсақ сорғышы бар(жабысқыш мүшелері)Бауырсорғыш құрт – екі иеліБауырсорғышта кірпікше – дернәсілінде боладыБауырсорғыштың кірпікшелі дернәсілінің аралық иесі – тоспаұлуБауырсорғыштың дамуы-жұмыртқа –кірпікшелі дернәсіл – құйрықты дернәсіл- құйрықсыз дернәсіл- циста –ересек ағзаБезгек ауруымен ауырған адамдардан ауруды сау адамдарға таратындар-масаларБезгек ауруын қоздыратын паразитті 1880 жылы... ашты – А.ЛаверанБезгек ауруын таратушы – Безгек масаБезгек паразитінің көбеюі-қанның қызыл түйіршіктері арқылыБезгек паразитінің көбеюі-эриттроциттер арқылы

Безгек паразитінің тіршілік циклінде кім негізгі иесі болып табылады-масаБезгек паразитінің тіршілік циклінде кім негізгі иесі болып табылады-масаБезгек паразитінің тіршілік цикілінде кім негізгі иесі болып табылады.Маса.Безгек пен ауырған адамның денесі бір ысып,бір салқындауының себебі-безгек паразитінің қанда көбейіп улы зат бөлуіненБездердің кейбіреуі сыртқы және ішкі секреция қызметін қатар атқарады,ол қай без-жыныс бездеріБейарганикалық заттарды сіңіріп,органикалық зат түзетін ағзалар-өсімдіктерБейбиотикалық фактор – өлі табиғатты құрайтындарБейорганикалық заттардан органикалық заттарды түзуші – продуценттерБейорганикалық заттардан органикалық заттарды синтездейтіндер – автотрофтарБел омыртқаларының саны – 5Белгілердің ұрпақтан ұрпаққа берілуінің негізгі заңдылықтарын алғаш рет дәлелдеген ғалым Г.МендельБелгілі аймақта сфангум мүгінің тез таралып сазды жердің пайда болу себебі-жапырағының өте жоғары ылғал тартықтығышына байланыстыБелгілі бір даму сатысында адам ұрығына ұқсас ұрық-кесірткеде

Белгілі бір құрлысы және атқаратын қызметі бар дене бөнлігі - Мүше

Белгілі ғалым А.Н.Северцев-эволюцияның негізгі бағыттарын анықтадыБелгілі дене пішіні сақталмайтын бір жасушалы жәндіктер – плазмалыларБелгінің басым болу құбылысы немесе басым белгінің аталуы – доминанттыБерілген органоидтар қай ағзаларға тән.ядро,цитоплазма,хроматофор,митохондрия-балдырларБерілген өсімдіктердің қайсысы екіүйлі өсімдік-қарасора

Бес дүниені атаңыз-вирустар,бытыраңықтар,саңырауқұлақтар,өсімдіктер,жануарларБидай түсімін 15% -ға төмендететін паразит саңырауқұлақ -тат саңырауқұлағыБидай масағының аналығында дамиды - ҚастауышБидай тұқымындағы қоректік заттардың жиналатын орны – эндоспермдеБидай тұқымының қор заттарын жинайтын бөлігі тұқымжарнақБидай тұқымының құрылысына кірмейтін дері – СпермийБидайдың гүлшоғыры – күрделі масақБидайдың әрі тұқымы,әрі жемісі – ДәнегіБидайдың дәнегінің эндоспермасында хромосомалардың жиынтығы қандай болып келеді-триплоидтыБидайдың тозаңдануы қай кезде болады-гүлі ашылмай жабық тұрғандаБиогенез теориясының мәні-тірінің тіріден пайда болуы туралы теорияБиогенез теориясының мәні-тірінің тіріден пайда болуы туралы теорияБиогенетикалық заңды ашқан ғалымдар – Ф.Мюллер, Э.ГеккельБиогеоценоз – Жер бетінің бір аймағында тірі ағзалар мен айналадағы орта арасындағы бірлестікБиогеоценоз туралы ұғымды енгізген ғалым – В.Н.СухачевБиогеоценоз – тірі ағза мен орта бірлестігіБиогеоценоз дегеніміз не.Құрлық пен судың азды-көпті біркелкі бөлімдерінде бірлесіп тіршілік ететін ағзалардың тобы.Биогеоценоз дегеніміз не-құрлықпен судың азды-көпті біркелкі бөлімдерінде бірлесіп тіршілік ететін ағзалардың тобыБиогеоценоз дегеніміз-Құрлық пен судың азды-көпті біркелкі бөлімдерінде

Page 13: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

бірлесіп тіршілік ететін ағзалардың тобыБиология зерттейді -Тірі ағзалардыБиологияда ағзалық әлемді жүйелеудән ең жоғарғы тобы-тірі табиғат дүниесіБиологиялық күрес әдісі – зиянкестерді өздерінің табиғи жауларымен жоюБиологиялық объектілердің көмегімен адамға қажетті өнімдер өндіру – биотехнологияБиологиялық активті заттар түзілетін мүше-БүйрекБиологиялық объектілердің көмегімен адамға қажетті өнімдер өндіру БиотехнологияБиолсфера жайындағы тұтас ілімнің негізін салды – И.В.ВернадскийБиосентез процесі кезінде-жасушада жай заттардан күрделі заттар түзіледіБиосинтез-Жасушаның мөлшері мен салмағының артуыБиосфера энергияны ... алады – күн сәулесіненБиосфера –Барлық табиғаттағы өзгерістерді,оның даму заңдылықтарын биосфера деңгейінде ең жоғарғы жүйе ретінде қарастырадыБиосфера дегеніміз – Жер ғаламшарының тіршілік бар аймағыБиосфера дегеніміз-Жер ғаламшарының тіршілік бар аймағыБиосфера өзін-өзі реттейді зат пен энергия айналымы болсаБиосфера энергияны – күннен аладыБиосферада атом энергиясын пайдалағанда-радиоактивті сәулелер жинақталадыБиосфераны жан-жақты толық зерттеген ғалым В.И.ВернадскийБиосфераны өзгертетін қуатты фактор – адамБиосфераның жаңа сапалық деңгейі – Ноосфера

Биосфераның озон қабаты – ультракүлгін сәулелерді сіңіредіБиотикалық фактор Популяциядағы особьтар арасындағы,табиғат бірлестігіндегі өзара әсеріБиотикалық факторларға жататын – жыртқыштардың жемтігін аулап жеуіБиотикалық экологиялық факторларды атап көрсетіңіз.Жыртқыштық.Биохимиялық құрам және тіршілік үдерістері – физиологиялық өлшемБиоэкология- Тірі организмдердітіршілік ортасындағы өзгерістерін,адамның іс-әрекетімен байланыстырып зерттейдіБиттердің ауыз мүшесі – Шаншып сорғышБиіктігі 50 метрге жететін балдыр – ламинарияБиіктігі 60 м жететін балдыр – қоңыр балдырБластула дегеніміз.Бір қабатты шар тәрізді іші қуыс ұрық.Бластула дегеніміз-бір қабатты шар тәрізді іші қуыс ұрықБластула дегеніміз-Бір қабатты шар тәрізді іші қуыс ұрықБластула дегеніміз-Бір қабатты шар тәрізді іші қуыс ұрықБластула-бір қабатты ұрықБластулла дегеніміз –бір қабатты шар тәрізді іші қуыс ұрықБойында фотосинтез жүретін ағзалар тобы – продуценттерБорда –(70) гүлді өсімдіктер,құстар, сүтқоректілерБотаника ғылымы зерттейді-ӨсімдіктердіБотаниканың ғылымы ... зерттейді – өсімдіктердіБөбек кезеңі – 1 жасқа дейінБөгде бөлшектерді сіңіріп, қорыту процесін ашқан ғалым – И.И. МечниковБөгет салу жұмысы қандай факторға мысал бола алады.Антропогендік.

Бөгет салу жұмысы қандай факторға мысал бола алады-антропогендікБөлмеде өсетін лалагүл тұқымдас өсімдік – аспарагусБөлшектену кезінде ядролар қай жолмен бөлінеді.Митоз жолымен.Бөлінуге қатысатын жасуша органоиды- ядро Хромосома қайда орналасады-ядродаБөртпе сүзек ауруын адамдарға таратқыш бунақдене-битБөсір аскаридоз ауруын тудыратын құрт ішексорғыБудан ұрпақтың белгі-қасиеттерінің ата-анасынан артық болуы – гетерозисБудандастырудың қандай түрінде ұрпақтар фенатипі бойынша 3:1қатынасында ажырайды-дигибритті гендер тіркесіндеБунакденелер – Дамуы аналық ағзасында өтедіБунакденелер.Дара жыныстылар.Бунакдененілердің шала түрленіп дамуы неше сатыдан тұрады? 4Бунақ денелілер-даражыныстыларБунақдене қоректі құс қарлығашБунақденегілер класы өкінділерде биологиялық прогресс белгілері білінеді, - 3Бунақденелердің жұп аяқтарының саны – 3Бунақденелердің кеңінен таралу дәуірі-КайназойБунақденелердің қайсыларының алдыңғы қатты қанаттары және артқы жарғақ қанаттары болады- КөбелектердіБунақденелі қоректі құс-қарлығаштар,үйректерБунақденелілер арқылы тозаңданатын өсімдіктер – шие, лимон, шайБунақденелілер класы өкілдерінде биологиялық прогресс белгілері білінеді,ол қайсысы-таралуының алуан түрлілігі,әртүрлі ортаға бейімделгіштігіБунақденелілер класына жататын жәндіктер-тарақандар

Бунақденелілер қалай тыныс алады-құрсағын біресе жиырып біресе созудың нәтижесінде дем түтігіндегі ауа жаңарадыБунақденелілер қоректенеді – гүл шірнесіменБунақденелілер-дара жыныстыларБунақденелілер-дара жыныстыларБунақденелілерде қанша жұп аяқ екенін белгілеңіз – 2Бунақденелілердегі майлы денелердің қызметі – зәр шығаруБунақденелілердің 4сатылы (жұмыртқа,дернәсіл,қуыршақ,имаго)дамуы-толық түрленіп дамуыБунақденелілердің арғы тегі болатын жануарлар буылтық құрттарБунақденелілердің аяғы-6Бунақденелілердің дене бөліктері – бас, көкірек, құрсақБунақденелілердің жүрегі – түтік тәріздіБунақденелілердің қанайналым мүшесі – ашықБунақденелілердің қанының атқаратын қызметі-қоректік заттарды тасымалдайдыБунақденелілердің құрлықта дамитын дернәсілі нимфаБунақденелілердің майлы денесінің атқаратын қызметі-қосымша зәр шығару мүшесіБунақденелілердің сыртқы жабыны – хитинді қабатБунақденелілердің төрт сатылы жұмыртқа,дернәсіл,қуыршақ,имаго дамуы-толық түрленіп дамуБунақденелілердің тыныс алуы-Құрсаған бірсе жиырып ,біресе созудың нәтижесінде демүтіктегі ауа жаңарады.Бунақденелілердің ұшатын формалары қай дәуірде пайда болды-палеозойБунақденелілердің ұшатын формалары қай дәуірде пайда болды-палеозойБунақденелілердің шала түрленіп дамуы неше сатыдан тұрады-3

Page 14: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Бунақденелілердің шала түрленіп дамуы неше сатыдан тұрады-3Бунақденелілермен қоректенетін өсімдік шыбынжұтБунақталған тамырсабағы бар споралы өсімдік-қырықбуынБуылттық құрттардың жалпақ және жұмыр құрттармен салыстырғанда зәр шығаруының қандай ерекшелігі бар-зиянды сұйық өнімдер қуықтан имек түтікшелер арқылы ағзадан сыртқа шығарыладыБуылтық құрттарда қанның ағуын реттейді – жүрекшеБуылтық құрттарды едәуір белсенді қозғалысқа келтіретін – қан айналым, жүйке жүйелеріБуылтық құрттардың зәр шығару мүшесі-әр буылтықтағы жұлдызша тәрізді түтікшеБуылтыққұрттар типінің өкілі – шұбалшаңБуын дегеніміз не.Өсу кконусы.Буын сүйектерінің байланысу тәсілі қандай-қозғалмалы байланысБуынаяқтылар денесі.Аяқтары бунақты денесі бунақталған.Буынаяқтыларға жататын жәндіктер – шаянтәрізділерБуынаяқтылардың денесі аяқтары бунақты ,денесі бунақтыБуынаяқтылардың қайсысында тіршілік әрекетінің нәтижесінде қанда еріген зиянды өнімдерді ағзадан бөліп шығаратын жасыл бездері бар-шаяндарБуынаяқтылардың денесі немен қапталған-хитинменБуынаяқтылардың жүйке жүйесі- жүйкеден және құрсақ жүйке тізбегі және жұтқыншақ жүйке сақинасынан тұрадыБуынаяқтылардың қайсысы жемін аулау үшін тор құрады- өрмекшілерБуынаяқтылардың қайсысы жемін аулау үшін тор құрады-өрмекшілер

Буынаяқтылардың қайсысы жемін аулау үшін тор құрады-өрмекшілерБуынаяқтылардың қайсысында тіршілік әрекетінің нәтижесінде қандай еріген зиянды өнімдерді ағзадан бөліп шығаратын жасыл бездері бар –шаяндардаБуынаяқтылардың тыныс алу мүшелері – өкпе, желбезек, демтүтікБуыннан бүгілдіру әрекетінің жүзеге асуы қалай жүреді – бүгілдіргіш еттің жиырылуы жұмыс істеу дәрежесінің кемуіБуынның шығуы – Сүйек бас тайғанда.Буынында түрі өзгерген қабыршақ жапырақтары бар жерасты өркен-тамырсабақБуының шығуы-буын сүйектері орнынан тайғандаБұғылардың негізгі азығы – қыналарБұл дәрумен жетіспесе адам бери-бери ауруына ұшырайды - В1Бұл заттың мөлшері бидайдың егістікте бойының өсуіне кедергі жасайды-суБұлшық ет сүйекке ... байланысады- сіңір арқылыБұлшық еттер сезгіш нейрондар арқылы қозуды өткізеді -Терідегі, бұлшық еттердегі, сіңірлердегіБұлшық ет пен жүйке жүйесінің жұмысына әсер етеді – В дәруменіБұлшық ет ұлпаларының топталуы – 3Бұлшық ет ұлпасының қызметі жиырылғыштықБұлшық еттер сезгіш нейрондар арқылы қозуды өткізеді – терідегі, бұлшық еттердегі, сіңірлердегі рецепторлардан орталық жүйке жүйесінеБұлшықет жұмысына қажетті энергияның босап шығуы – органикалық заттардың ыдырауынанБұлшықет ұлпасының қызметі – жиырылғыштық

Бұлшықет жасушаларының пішіні – ҰзыншаБұлшықет жұмысы оң әсерін тигізеді түгел ағзағаБұлшықет жұмысына қажетті энергияның босап шығуы – органикалық заттардың ыдырауынанБұлшықет жұмысының әсері- Түгел ағзағаБұлшықеттің жұмысына энергия көзі болып саналады – органикалық заттарБұршақ тұқымдас өсімдіктерге түйнек бактериялары қалай енеді тамыр түктері арқылыБұршақ тұқымдас өсімдіктердің өкілі – асбұршақБұршақ тұқымдастар – жоңышқаБұршақ тұқымдастардың түрлерінің саны – 12000Бұршақ тұқымдастарына тән – 10 аталық, 1 аналықБұршақ тұқымдастарының аналығы- 1Бұршақ пішіндес мүше бүйрекБұршақ тұқымдас өсімдіктер тіршілігінде түинек бактерияларының маңызы қандай ауадағы бос азотты қабылдай сіңіру үшінБұршақ тұқымдас өсімдіктермен селбесіп тіршілік ететін бактериялар – түйнек бактерияларыБұршақ тұқымдасқа жатпайтын өсімдік-күрішБұршақ тұқымдастарына жатады-ҮрмебұршақБұршақ тұқымдастарының гүлдері-ШашақгүлБұршақ тұқымдастарының гүліндегі біріккен күлтелер – қайықшаБұршақ тұқымдастарының тостақаншасы-5 біріккенБұршақ тұқымдасы өсімдіктерінің құрамында не көп -Нәруыз

Бұршақ тұқымдасы өсімдіктерінің құрамында не көп -НәруызБұршақ тұқымдасына жатпайды-қарақатБұршақ тұқымдасының гүліндегі ең үлкен күлтесінің атауы – желкенБұршақ тұқымдасының белгісі -Жемісі бұршаққапБұршақ тұқымдасының белгісі -Жемісі бұршаққапБұршақ тұқымдасының гүліндегі аналықтың орналасқан орны-қайықшаның ішіндеБұршақ тұқымдасының гүліндегі ең үлкен күлтесінің атауы – желкенБұршақ тұқымдасының жемісі- бұршақБұршақ тұқымдасының сәндік түрі- қарағанБұршақ тұқымының тегіс(А) және мұртшасының ұзын болуын анықтайтын(S) гендер бір хромосомада орналасқан.ААSS x aass генотипті ағзалар шағылыстырылды.Сонда F1 ұрпақтың фенотипі қандай болады?-тек қана доминантты белгілерБұршақ тықымдасының белгісі жемісі-бұршаққапБұршаққапты жемісті өсімдіктер – БедеБұршаққын – кәдімгі шомырдаБұршақтұқымдас өсімтік тұқымдары өте бай- ақуызға(нәруызға)Бұршақтұқымдастарда қайықшаны қоршайтын аталық саны – 10Бұршақтұқымдастардың гүлінің формуласы-Т(5)К3+(2)А(9)+1 Ж1

Бұта болып өсетін ашық тұқымды өсімдік – жатаған шырша(шренк)Бұта тәрізді қыналар өсетін жері – қарағайлы орманБұталы раушангүлді өсімдік – ИтмұрынБүйрек ауруын зерттейтін ғылым саласы – урологияБүйрек жұмысына қауіпті – АлкогольБүйрек арқылы ағатын қан көлемі ұлғайған кезде зәрдің түзілуі-көбейеді

Page 15: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Бүйрек арқылы ағатын қан көлемі ұлғайған кезде зәрдің түзілуі-көбейедіБүйрек қай жүйеге жатады зәр шығару жүйесінеБүйрек пен қуықты жалғастыратын мүше – несепағарБүйрек үсті безінің бөлетін гармоны адреналинБүйрек үсті безінің бөлетін гармоны-адреналинБүйрекке кіретін тамыр көктамырБүйректен әр 5 минут сайын ересек адамда сүзілетін қанның мөлшері-5лБүйректі тексеріп емдейтін дәрігер – урологБүйректін сыртқы қабаты- Қыртыс қабатБүйректің пішіні – үрмебұршақ тәріздіБүйректің жұмысы қалай реттелінеді-жүйкелі-гуморольды жолменБүйректің құрылымдық және қызметтік бірлігі-нефритБүйректің қызметі-зат алмасудың соңғы өнімдерін шығаруБүйректің қызметінің бұзылуынан қанда несепнәрдің мөлшерінің шектен тыс көбеюі уремияБүйректің орналасуы – бел омыртқасының екі жағыБүйректің саны – 2Бүкіл жер бетіндегі тіршілік етіп өмір сүретін ағзалар жиынтығы-ағзалық әлемБүршік дегеніміз не –Бастама өркен.Бүршік дегеніміз не-Бастама өркенБүршіктену жолымен көбейетін саңырауқұлақ – ашытқыБүршіктер бөлінеді – жапырақты және гүлдіБүршіктері ашылмаған, тыныштықтағы бүршік – бұйыққан бүршікБүршіктері кезектесіп орналасқан өсімдік терекБүршіктің бастама жапырақтарының орналасқан орны-бастама сабақтаБүршіктің өсу нүктесі-түзуші ұлпа

Былқылдақ денелілер типінің класы бауыраяқтыларБылқылдақ денелілердің сыртқы қаңқасы – бақалшақБылқылдақденелілер типіне жататын класс - ҚосжақтаулыларБылқылдақденелілер типіне жататын жәндіктердің денесі – буылтықсыз және өте жұмсақБылқылдақденелілер үккісінің қызметі – қорегін қырып жидіБылқылдақденелілердің бақалшағының қызметі- қорғайдыБылқылдақденелілердің қатпарлы қабаты – шапанша (мантия)Былқылдақденелілердің сыртқы қаңқасы-бақалшақБытыраңықтарға ядросы жоқ қандай зат жатады-бактерия,жасыл балдырБіздің ғасырымызда балалардың өсуімен дамуындағы ерекшеліктердің бірі акселерация, ол неден пайда бола- Психикалық және дене дамуының шапшаңдауынанБіздің ең алға басқан ата тектеріміздің бірі неандерталдықБіздің планетаның дамуына саналы адамның іс-әрекеті негізгі фактор болып тұрғандағы сатысы қалай аталады.Ноосяера.Бір – біріне туыс емес азғаларды будандастыру- аутбридингБір – біріне ұқсас егіздер дамыған жасушаның саны – БірБір – бірінен көп белгілерінде айырмашылығы бар дараларды будандастыру – ПолигибридтіБір жасушалы саңырауқұлақ – ашытқы саңырауқұлақБір жасушалы, талшықсыз балдыр – хлорелла

Бір клеткалы жәндіктер үшін асқорыту сөлінің қызметі – қоректі еріту, қорытуБір орнында тұрақөты қоныстайтын құстар – отырықшыБір түбірлі тістер – иттіс, күректісБір түбірлі тістер –күректістерБір түр дараларының екінші түр дараларына жемтік болуы – жыртқыштықБір хромосоманың ішкі бөлігінің 180 градусқа өзгеруіне хромосомалық мутацияның мына түріне жатқызамыз – инверсияБір- біріне пайдалы, бірлесіп өсу ... деп аталады – Селбесу (симбиоз)Бір гүлде аталық пен аналық болса ол – қос жыныстыБір гүлдегі аталық тозаңның аналық аузына келіп түсуін қалай атайды-өздігінен тозаңдануБір гүлдің аталық тозаңының екінші гүлдің аналығының аузына түсуі – айқас тозаңдануБір ғана дара (особь) қатысатын көбеюдің түрі - ЖыныссызБір жасушада.....дейін нәруыздың түрі болады 1000-ғаБір жасушалардың түр саны – 70 мыңБір жасушалы ағза-бактерияБір жасушалы жәндік-амебаБір жасушалы саңырауқұлақ-ашытқы саңырауқұлақБір жасушалы талшықсыз балдыр-хлореллаБір жасушалы талшықты балдыр хламидомонадаБір қабатты іші қуыс ұрық- бластулаБір орында бекініп тұратын сәулелі симметриялы жәндік-гидраБір орында тұрақты қоныстайтын құстар-Отырықшы.Бір өсімдіктің бүршігін аздаған сүрек бөлшегімен қоса кесіп алу – көзшелеп телу

Бір өсімдіктің бүршігін алып , екінші өсімдікке будандастыру - Телу

Бір сүйекке бекитін бұлшықеттер – шайнау бұлшықеттеріБір тәуліктегі ересек адамға қажетті майдың мөлшері-100гр.Бір тропикалық белдеуден екіншісіне өткендегі энергия алмасуын біле отырып,құмайдың биомассасын анықтаңыз.Өсімдік биомассасы 40 т .Өсімдік –шегіртке –бақа-жылан-құмай.-0,004тБір тұқым жарнағы бар өсімдік-бидайБір тұқымбастамасы бар жатын – шиедеБір түбірлі тістер күрек тістерБір түрге жататын өз алдына табиғатта жеке оқшауланған даралар тобы – популяцияБір үйлі қос жынысты мүк – шымтезек мүгіБір-біріне ұқсас егіздер дамыған жасушаның саны – бірБір-бірінен екі жұп белгі бойынша ажыратылатын дараларды шағылыстыру – ДигибридтіБіргүлдің аталық тозаңының сол гүлдің аналығының аузына түсуі-өздігінен тозаңдауБіржасушалы балдырларға жататындар – хламидомонадаБіржасушалы балдырларға қайсысы жатады хлореллаБіржасушалы қарапайым жәндік – жасыл эвгленаБіржасушалы қарапайым жәндіктерде зәршығару мүшесі-жиырылғыш вакуольдерБіржасушалылардың түр саны 70 мыңБіркелкі тіршілік етуге көшкен кезде құрылымының қарапайымдана түсуі-паразиттік құрттардаБіртұқымдас өсімдіетердің туыстығын білдіретін белгілері-гүлінің жемісінің құрылысындағы ортақ белгілерБірүйлі өсімдік- Қияр

Page 16: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Бірыңғай салалы бұлшықеттен құралған-қан тамырларыБірінші болып таза асқазан сөлін алған ғалым -И.П.ПавловБірінші ретті консументтерге қандай ағзалар жатады-өсімдікқоректі жануарларБірінші реттік консументтерге қандай ағзалар жатады-өсімдікқоректі жануарларБітеу гүлдің тозаңдану жолы-өздігінен

В 1 дәрумені – Сүт,жұмыртқа ,жемістердеВ12 витаминінің жетіспеуінен болатын ауру- анемияВакуольдің атқаратын қызметі – жасуша ішіндегі сұйықтық қысымын реттейдіВакуольдің атқаратын қызметі – керексіз улы заттарды ыдыратады, қысымды реттейді.Валеология ғылымы үйретпейді-ән айтуВегетативті жасуша және генеративті жасуша гүлдің қай бөлігіне кіреді-Тозаң түйіршіктерінеВегетативті жолмен көбею – өсімді мүшелер арқылыВирус терминін 1899 ж ғылымға енгізді - М.В. БейерникВирус арқылы тарайтын ауру – шешекВирус болмайды-ядро,жасушаВирус сөзі латынша-уВирус тіршілігі тек қана болады-тір жасушадаВирустар бактерияВирустар көбейеді қандай ағзада-адам, өсімдік, жануарВирустар туғызатын аурулардың тобы – ИТИС, тұмау, қызылша, ұшық.Вирустар тіршілік ете алмайды-жасушадан тысқарыВирустардың пішімі-сопақша шар таяқша тәріздіВирусты 1892 жылы кім ашты-Д.И.Ивоновский

Вирустық ауру-тұмау,сал ауруы, қызылша,шешек,ұшық ,спидВитаминдер...... қатысады- ферменттердің түзілуінеВитаминді алғаш тапқан ғалым – Н.И.ЛунинВольвокс суда қалай қозғалады талшықтары арқылыВольвокс шоғырының пішіні – ШарВольвокстың жасыл эвгленадан ерекшелігі – шоғырланып тіршілік етуге бейімделгенГ.Мендель зерттеуіндегі ас бұршақтарға қандай белгілер тән-өздігінен тозаңданушы өсімдіктерГ.Мендель зерттеуіндегі ас бұршақтарға қандай белгілер тән-өздігінен тозаңданушы өсімдіктерГ.Мендельдің үшінші заңы тәуелсіз тұқым қуалауГаз алмасудың өтетін жері - өкпе көпіршігіГаз алмасу нәтижесінде – қанға оттегі өтіп, қаннан СО2 суға бөлінедіГаздан улану кезіндегі қауіпті іс әрекет газдың иісін кетіру үшін сіріңке жағуГазельдер,антилоптар,жирафтар жұптұяқтыларға жатады,осы отрядқа тағы да қайсысын жатқызады-бегемотГазельдер,антилоптар,жирафтар жұптұяқтыларға жатады,осы отрядқа тағы да қайсысын жатқызады-бегемотГаметагенез бұл-гаметалардың пайда болуыГаметогенез кезінде дамудың қай аймағында жасушалардың митоздық бөлінуі жүреді-көбею аймағындаГастрит (асқазанның қабынуы)- асқазанның сілемейлі қабығының ауруыГаструла бұл – екі қабатты ұрықГаструла дегеніміз.Ұрық дамуының қос қабатты сатысы.Гаструлла дегеніміз-ұрық дамуының қос қабатты сатысы

Гемикриптофиттер-Жер бетіндегі өркендері қыста үсіп қалатын,ал пиязшықтары сақталатын өсімдіктерГемоглабин дегеніміз – Күрделі ақуызГемоглобин құрамына кіретін химиялық элемент –ТемірГемоглобин дегеніміз.Күрделі ақуыз.Гемоглобин қай заттын құрамында болады-ақуызГемоглобин табиғаты жағынан-нәруызГемоглобині бар қан жасушалары – эритроциттерГендер – ақуыздың 1ші реттік құрлымы туралы хабары бар ДНҚ молекуласының бөлігіГендер жиынтығы-генотипГендер.Ақуыздың 1-ші реттік құрылымы туралы хабар барДНК молекуласының бөлігі.Гендердің аллельді жұбы генотипте әр түрлі гендермен көрсетілген болса, ондай ағза аталады – гетерезиготалыГендердің дрейяі дегеніміз не.Кішкене популяцядағы аллельдердің кездейсоқ бағытсыз өзгеру жиелігі.Гендердің тізбектелу ілімі бойынша алынған қай факт хромосоманың тұқым қуалаушылық теориясын айқындайды-тізбектелу тобының саны гоплоидтық хромосомалардың жиынтығының санына сәйкес келуіГендердің тізьектелу ілімі бойынша алынған қай факт хромосоннын түқым қуалаушылық теориясы айқындаиды.Тізбектелу тобының саны гоплоидтық хромосомалардың жиындығының санына сәйкес келуі.Гендік рекомбенация қандай мағына береді-кроссонгевер кезінде немесе хромосомалар жүйесінде гендердің жаңадан құрылуыГенетикалық зерттеу әдістеріне жатпайтыны – салыстырмалы анатомиялықГенетикалық зерттеу әдістеріне жатпайтыны-биохимиялық.

Генетикалық зерттеулер жүргізуге қолайлы жәндік-дрозофила шыбыныГенетикалық инженерияның тарихын тұңғыш ашқан ғалым – Е. СирсГеннің кодтық бөлімінде неше нуклеотид бар,егерде соған қарап синтезделетін ақуыз 300 аминқышқылынан тұрса-900Геннің өзгеруіне байланысты өзгергіштікті қалай атайды-мутациялық өзгергіштікГеномдық мутация дегеніміз-хромосома санының өзгеруіне байланыстыГенотип және фенотип ұғымдарын қалыптастырды-В.ИагансенГенотип пен фенотип қандай будандастыруда 1:2 :1 формуласы бойынша ажырайды-моногибридті толық емес доминаттылықтаГенотип.Ата-анадан алынған гендер жиынтығы.Генотип.Сыртқы және ішкі белгілер жиынтығы.Генотиппен фенотип қандай будандастыруда1:2:1 формуласы бойынша ажырайды -моногибридті толық емес доминанттылықтаГенотипте бірдей доминанты немесе рецессивті гендермен көрсетілген болса,ондай ағзада аталады-гомозиготалыГенотипінде тек бір іріктеме аллелі ғана болатын тіршілік иелері – гомозиготаГенотипіне байланыссыз өзгергіштік – модификациялықгенофондГермафродит дегеніміз – аналық және аталық бездері бір ағзада орналасқан денеГетерезиготалы генотип АаГетерозиготалы ағзада бір ғана белгісі бойынша түзілетін жұп гаметасы-2Гетерозиготалы ағзада екі жұп белгісі бойынша түзілеін жұп гаметасы- 4

Page 17: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Гетерозиз құбылысы бірінші ұрпақтан кейін қалай байқалады –өшедіГетерозистің биологиялық маңызы қандай 1ші ұрпақта гибридтің өміршең болуындаГиалоплазма – Цитоплазманың түп негізіГибридтердің бірінші ұрпағында байқалатын белгілерді қалай атайды-доминаттыГибридтердің бірінші ұрпағында байқалатын белгілерді қалай атайды-қарама-қарсыГибридтердің бірінші ұрпағында байқалатын белгілерді қалай атайды-қарама-қарсыГибридтік бірінші ұрпақ түсімі өте жоғары және әр түрлі линияларда өзара будандастырып мол өнім алу – гетерозисГигена ғылымы нені зерттейді.Денсаулықты сақтау және қорғау.Гидра денесі жасушаларының сыртқы қабаты – эктодермаГидра денесінде астың қортылуы – Дене қуысындаГидра денесіндегі жұлдыз тәрізді жасушаның аталуы – жүйкеГидра денесінің қабаты-екі қабаттыГидра жазда қалай көбейеді-бүршіктену арқылыГидра жемін аулағанда пайдаланылатыны – атпа жасушаларыГидрада қорытылмаған қорек қалдығының шығарылуы аузы арқылыГидрадағы бүршіктенуі- Жыныссыз көбеюіГидранның қорегі -Ұсақ шаянтәрізділер ,балық шабағы, бунақдене дернәсіліГидраның ауыз қуысының айналасындағы қармалауыштарының саны – 5-8Гидраның жазылатын жіпшесі орналасқан жері – атпа жасушада

Гидраның жынысты жолмен көбеюі – қолайсыз жағдай туғандаГидраның қозғалуы ... байланысты - Бұлшық ет талшығынаГидраның қозғалыс қызметін атқаратын жасушалары – Тері –бұлшықет жасушаларыГидраның қорегі - Ұсақ шаян, су бунақденелілердің дернәсіліГидраның орын ауыстырып қозғалуы – адымдап қозғаладыГидраның регенерациясы-денесінің жойылған бөлігінің қалпына келуіГидраның сыртқы қабатындағы қорегін ұстаушы жасушасы- атпаГидраның тері- бұлшықет, атпа жасушалары орналасқан қабат- эктодермаГидраның аралық жасушалары-денесінің зақымданған жерін қалпына келтіреді.Гидраның асқорыту қызметін атқаратын қабаты энтодермаГидраның асқорыту-бұлшықет және безді жасушалары орналасқан қабат-ЭнтодермаГидраның атпа жасушаларының көп шоғырланған жері-энтодермасындаГидраның жауынан қорғану және жемін аулауға әсер ететін жасушалары – атпаГидраның жүйке ұлпасы жұлдызша тәріздіГидраның жыныс жасушаларының түзілетін орны (жері) – эктодермадаГидраның жыныссыз жолмен көбеюі – бүршіктенуГидраның жынысты көбеюі-күздеГидраның зақымдануынан жойыған жасушаларының қайта пайда болуы-аралық жасушаданГидраның қармалауыштарының орналасқан жері – ауыз қуысының айналасындаГидраның қозғалуы ... байланысты – бұлшық ет талшығына

Гидраның қозғалуын қамтамасыз етеді бұлшық ет жасушаларГидраның қозғалыс қызметін атқаратын жасушалары – Тері – бұлшықет жасушаларыГидраның мекен ортасы – оттегіне бай өзен, көл, тоғандарГидраның регенерациясы-дененің жойылған бөлігінің қалпына келуіГидраның су астындағы заттарға бекінуі – табаныменГидраның сыртқы қабатындағы қорегін ұстаушы жасушасы атпаГидраның тері-бұлшықет, атпа жасушалары орналасқан қабақ – эктодермаГидраның тіршілік ететін мекені-тұщы суГидраның ішкі және сыртқы қабат аралығында болатын – тірек тақташасыГидраның ішкі қабатының атауы – энтодермаГидраның энтодермасында бар жасушалар ас қорыту және бұлшық етГидраның энтодермасында орналасатын жасушалар-асқорытуГидраның энтодермасындағы жасушалардың рөлі асқорыту,сөл шығаруГидросфераның ең терең жері - Мариан қазаншұңқырыГиподинамия дегеніміз.Сымбаттың бұзылуы.Гипофиз,бүйрек үсті бездері,қалқанша бездері зақымданғанда-ергежейлілікГипофиздің артқы бөлігінен бөлінетін гормон әсер етеді жатырдың бұлшық етінің жиырылуынаГирудин деп аталатын ерекше зат бөліп шығарады – сүлікГистон - хромосомадағы құрылыс қызметін атқаратын нәруызГистондар кездеседі-жануарлар мен өсімдіктердің жасушаларының ядросында

Гликоген өзінің табиғаты жағынан ... жатады – көмірсуғаГликолиздің оттексіз ыдырауы – АнаэробтыГликолиздің оттекті ыдырауы кезінде түзіледі – 2600 кДЖГлюкоза ыдырауының оттексіз сатысы- гликолизГлюкоза мен оттегінің ыдырау кезіндегі процесте глюкоза малекуласыныңГлюкозамен оттегінің ыдырауы кезіндегі процесте глюкоза молекуласының АТФ формасына қанша энергия кдж түрінде бөлінеді-1520Глюкозаның оттекті және оттексіз ыдырауы кезінде түзілген потенциалды энергия – 1520 кДЖГольджи жиынтығын 1898 ж. Жүйке жасушаларынан тапқан ғалым - К.ГольджГольджи жиынтығының жасушада атқаратын қызметі-биосинтез кезінде заттарды тасымалдау өнімдерді жасушадан шығаруГомеостаз деп нені айтамыз-реттеу жүйелерінің әсерін қоштай отырып табиғи жүйенің динамикалық тепе-теңдігінің сақталуыГомозиготалы генотипті анықта-ВВГомозиготалы доминантты гендер – ААВВГомология хромосомалардың бір-біріне жақындауы – коньюгацияГомологиялық мүшелерге жатады – Жарғанаттың қанаты мен тышқанның алдыңғы аяғыГомологиялық хромосоманың мейоздық бөлінуі кезінде кезінде бір-бірімен тығыз жанасуы (жақындасуы) ... деп аталады – конъюгациялануГомологиялық хромосоманың коньюгациялануы – мейоз профазасындаГомологиялық хромосоманың мейоздық бөліну кезінде бір-бірімен тығыз жанасуы конъюгациялану

Page 18: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Гомологты хромосомалардың бірігуі- конъюгацияГомологтық хромосоманың коньюгациялануының жүретін фазасы – мейоздық профазадаГорилланың адамға жақындық белгісі – қол, бас, табан, жамбас құрылысыГормон дегеніміз не-биологиялық активті заттарГормон дегеніміз-биологиялық активті заттар.Гормондар табиғаты жағынан – ақуызға жатадыГормондардың белгісі мен қасиеттеріне жатпайтыны – дене қуысына заттарын бөлуіГормондардың молекуласына тән емес белгі.Процестерге тез әсер ету.Гормондары бой өсуіне, дамуына әсер ететін без-қосалқыбез (гипофиз)Грекше таяқша деген сөзді білдіреді бактерияГуанинге комплементарлы нуклеотид – цитозинГуморалдық реттелу қалай жүреді.Биологиялық белсенді заттар гормондар арқылы.Гуморальдық реттелу дегеніміз - гормон арқылы реттелуГүл бүршігінің жапырақ бүршігінен айырмашылығы гүлшанақтың болуыменГүл дегеніміз – жыныс мүшелері бар өсімдік мүшесіГүл дегеніміз-қысқарған өркенГүл жазықтығына бірнеше сызық жүргізілгенде теңдей бөлікке бөлінсе – дұрысгүлГүл күлтесінің сыртын қаптайтын жапырақша-тостағаншаГүл сағағының жоғарғы кеңейген жері гүлтабанГүл серігі дегеніміз – тостағанша жапырақша мен күлте жапырақша

Гүлде тек аталығы немесе аналығы ғана болса дара жыныстыГүлдегі аналықтың төменгі кеңейген жері-жатын(түйін)Гүлдердегі гүлсағақтарының ұзындығы әр түрлі болғанымен бір деңгейде орналасқан гүлшоғыры – қалқаншаГүлдері ең үлкен гүл-күнбағысГүлдері орталықтан таралатын сабаққа гүл сағақтары арқылы орналасып,сабақ ұшына қарай сағақтары қысқаратын гүлшоғыры-шашақГүлдері сағақсыз бекінген масақГүлді өсімдіктердің кластары – екіГүлді өсімдіктердің суды буландыратын негізгі мүшесі – Жапырағы.Гүлді гүлшоғырына жиналмай жеке дамитын өсімдік – көкнәрГүлді өсімдіктердің көбісіне бұтақтанудың қай типі тән-симподиалдыГүлді өсімдіктердің тұқым бүршігінен пайда болатын түзіліс – тұқымГүлді өсімдіктердің ұрықтануына қатысатын спермей (аталық гаметалар) саны – екеуГүлді өсімдіктің мүшесіне жатпайтындар – ризойдтарГүлдің аналығы мен аталығы – гүлдің негізгі бөліміГүлдің көбеюге қатысатын мүшесін белгілеңіз – АталықГүлдің қорғаныштық қызметін атқаратын бөлімі:тостағанша жапырақшаларГүлдің негізгі бөлігі – аталық және аналықГүлдің алуан түрлі тозаңдануына желмен бунақденелілермен өзгеріс бағытына жатқызады.Идиоадаптация.Гүлдің аталығы мен аналығы гүлдің-негізгі бөліміГүлдің аталығы мен аналығы гүлдің-негізгі бөлімі

Гүлдің аталық жіпшелері ұзын, аналығының аузы үлпек қауырсынды өсімдіктің тозаңдануы – жел арқылыГүлдің барлық бөлімдері бекінетін гүл сағағының жоғарғы жағындағы кеңейген жері -гүл табаныГүлдің ең негізгі бөлігі-аталық,аналықГүлдің қай мүшесі қорғаныс қызметін атқарады- Тостаған жапырақшаларГүлдің қай мүшесі қорғаныс қызметін атқарады- Тостаған жапырақшаларГүлдің қай мүшесі қорғаныс қызметін атқарады? Тостаған жапырақшаларГүлдің қай мүшесі қорғаныс қызметін атқарады-тостаған жапырақшаларГүлдің құрылысына кірмейтін мүше сабақГүлсағақ дегеніміз – гүлдің сабаққа бекінген жеріГүлсерігі жоқ өсімдік – терекГүлсерігін түзеді - Тостағанша және күлте жапырақшаларыГүлсеріктің қызметі – гүлдің ішкі бөлігін қорғауГүлтабан дегеніміз –гүл сағағының кеңейген жеріГүлшанақтың орналасуы;генеративті бүршікте(гүл бүршік)Гүлшоғыр дегеніміз – гүлсағақтарына белгілі ретпен орналасқан гүлдер тобыГүлшоғырдың жеке гүлдері орталықтан таралатын сабаққа гүл сағақтарынсыз кезектесіп орналасатын гүлшоғыр -жай масақГүлшоғырдың биологиялық маңызы – тозаңданып ұрықтануғаГүлшоғырдың қай түрінде жуан және ұзын,ортақ өсіне даражынысты гүлдері сағақсыз орналасады-жүгері собығындаГүлшоғырлы қысқарған әрі жалпақ жуан негізгі сабаққа ұсақ гүлдер орналасқан – СебетГүлшоғыры ең үлкен гүл-күнбағыс.

Гүлінде бір ғана аналығы болатын өсімдік-өрікҒаламшардағы биосферааның тіршілік иелерінде көбірек кездеседі—сутегі ,көміртегі,азот,оттекҒаламшарымызда орамжапырақгүлділер тұқымдасының... түрі бар – 3000Ғаламшарымыздың тазалаушы – санитары – шіріту бактерияларыҒалым Н.Т.Вавилов дәләлдеді – мәдени өсімдіктердің шыққан орталығыҒылыми аты қант саңырауқұлағы ашытқыҒылыми зерттеу және мәдени ағарту мақсатына арналған ландшафтық қорық бөлігі қандай қорғауға алынған аймаққа жатады-ұлттық паркД дәрумені сақтандыратын ауру – мешелДайын органикалық заттармен қоректенуші – консументтерДайын органикалық затпен қоректенетінді – саңырауқұлақтарДайын органикалық заттар қоректенетін ағзалар-гетеротрофтарДайын органикалық заттарды пайдаланатындар – Консументтер.Дайын органикалық заттарды пайдаланатындар-консументтерДайын органикалық заттарды пайдаланатындар-консументтерДальтоник еркектің (рецессивті гені Х хромосомада орналасқан) қандай жағдайда қызы дальтоник болады- Әйелі сау, ал әкесі дальтоникДальтоник еркектің(рецессивті гені Х хромосомында орналасқан)қандай жағдайда қызы дальтоник болады-әйелі сау,ал әкесі дальтоникДаму барысында уақытша паразиттік тіршілік ететін ұлпа-айқұлақДара жарнақты өсімдік – БидайДара жарнақты өсімдік – қарабидайДара жарнақтылар класының тұқымдасы-астықДара жарнақтылар класына жататын өсімдіктер-арпа

Page 19: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Даражарнақты өсімдік – ҚызғалдақДаражарнақтылар класына жататын тұқымдас-құртқашаш тұқымдасыДаражарнақтылардың белгісі. Шашақ тамыр жүйесі қатар жүйкелі жапырақ,бір тұқымды жарнақ.Даралар арасында бір-бірімен тығыз байланыста болатын түрлер тізбегі-қоректікДаралардың айналадағы әр түрлі күрделі орта жағдайларымен қарым-қатынасын Ч.Дарвин ... деп атады – тіршілік үшін күресДарвин ілімі-эволюцияның қозғаушы күшін аштыДәм сезіну нашарлайтын жұқпалы ауру-тұмауДәм сезу мүшесі – ТілДәнді дақылды өсімдіктер біріктірілген тұқымдас-астықДәнек жемістің басқа құрғақ жемістерден айырмашылығы-Жеміс қабымен тұқым қауызы бірігіп кеткен біртұқымды құрғақ жемісДәнек жемістің басқа құрғақ жемістерден қандай айырмашылығы бар Жеміс қабымен тұқым қауызы бірігіп кеткен біртұқымды құрғақ жеміс.Дәнек жемістің басқа құрғақ жемістерден қандай айырмашылығы бар-Дәнекер ұлпасы дегеніміз-Сүйек ,шеміршек , қан , сіңірДәнекер ұлпасының бір түрі – сүйекДәнекер ұлпасының сұйық түрі - ҚанДәнқоректі құстардың асқорту жүйесіндегі ерекшелігі – Жемсауы боладыДәрумендер (витаминдер) ... түзілуіне қатысады – ферменттердіңДәрумендердің нашар сіңуінен болатын өзгеріс-ақыл-есінің және денесінің қалыпты өсуін тежейді

Дәрумені жетіспегенде қан ұюы баяулайды - К

Дәрі – дәрмек алу мақсатына қандай саңырауқұлақты арнайы өсіреді- ПенициллдіДәрі- дәрмек алу үшін өсіретін саңырауқұлақ-пенициллДәрігерлік мақсатқа қолданатын буылтық құрт-СүлікДевон-(55±10)қырықбуын,плаун,қырықжапырақтар мен тұқымды қырықжапырақтар (карбон),шеміршекті акулалар,скаттар,химералар,сәлеқанаттылар,саусаққанатты-латимерия,алғашқы қосмекенділерДегенерацияның нәтижесінде құрттардың сезім мүшелері жойылуыДезентерия амебасы қандай ауру туғызады – ҚантышқақДезоксирибонуклеин қышқылының түзілуі-ядродаДелфиндер сутқоректілердің қай отрядына жатады кит тәрізділерДельфиндер қорегін қалай іздеп табады – ультрадыбыстардың көмегімен аулайдыДене мүшелерінің құрлымдары мен атқаратын қызметінің және пайда болуының ұқсастығы қалай аталады ГамологияДене температурасының бірқалыпты деңгейде сақталуы: жылу реттеу қызметіДене еңбегі кезінде тынығу-Қажуды тежейдіДене пішіні кебіске ұқсайтын біржасушалы қарапайым жәндік-Кірпікшелі кебісшеДене пішіні тұрақты қарапайым жәндік-жасыл эвгленаДене пішіні ұршыққа ұқсас бір немесе одан да көп талшықтары бар біржасушалы қарапайым жәндіктерді атайды-талшықтылар.

Дене сыртын көптеген кірпікше басқан жәндік- Кірпікшелі кебісшеДене температурасының бір қалыпты деңгейде сақталуы-Жылуды реттеу қызметіДене тұрқы 0,2 мм алдыңғы жағы доғал артқы жағы сүйір,дене пішіні тұрақты біржасушалы қарапацым жәндік -Дене тұрқы 10 метрге жететін таспа құрт сиыр цепеніДене тұрқы 12-25 мм дей болатын су бетінде тіршілік ететін жалпақ құрт – ақ сұламаДенедегі қанды жүрекке апаратын тамыр- көктамырДенесі бағана тәрізді, гүлге ұқсайтын ішекқуысты - АктинияДенесі жұмыр, созыңқы, бірнеше буылтықтардан құралған – құрт – шұбалшаңДенесі кірпікшелермен қапталған ,цитоплазмазындабір үлкен және бір кішкене –екі ядросы болатын -кірпікшелі кебісшеДенесі бір ғана жасушадан құралатын жәндіктер аталады -ҚарапайымдыларДенесі бір ғана жасушадан тұратын балдыр-хламидомонадаДенесі кірпікшелермен қапталған, цитоплазмасында бір ұлкен ж/е бір кішкене – екі ядросы болатын – КірпікшеліДенесі созылынқы тұрақты пішінді талшықты жәндік-жасыл эвгленаДенесі хитинді жабынмен қапталған жәндік-өзен шаяныДенесін бірнеше бөлсе де әр бөлігінен жаңа гидра даму себебі – аралық жасушалардың тез өсе бастауынанДенесін кірпікшелер қаптаған-ақ сұламаДенесінде бақалшақ болатын амебалардың бірі – арцелла

Денесінде ұлпалары болмайтын және мүшелерге бөлінбейтін өсімді бөлік – талломДенесінде бақалшағы бар біржасушалы қарапайым жәндік – АрцеллаДенесінде ұлпалары болмайтын және мүшелерге бөлінбейтін өсімді бөлік-ризоидДенесінің түсі тез өзгерте алатын қабыршақтылар отрядының өкілі-құбылғыДенсаулық сақтау шарттары және аурудың алдын алу шаралары туралы ғылым-гигиенаДентин тістің қатты заты – жатады - Кіреукенің астындаДені сау адамда қан қысымы сынап бағанасы бойынша -120/80 мм.Дені сау ересек адамның дене

температурасы - 36,5°+36,9°Денісау ересек адам минутна..... тыныс алады – 16-18 ретДернәсілдері желбезек арқылы, ал ересектері өкпе және тері арқылы тыныс алады – қосмекенділерДефтериямен ауырған адамға тез арада нені егу керек-сары суДефтириямен ауырған адамға тез арада нені егу керек- СарысудыДигибридті будандастырудағы Ғ2

ұрпақта фенотипі төрт түрлі генотипті көрініс береді – 9:3:3:1Дизентерия амебасының кәдімгі амебадан айырмашылығы неде адамның ішегінде паразитті тіршілік етедіДизентерия амебесы қандай ауру туғызады ҚантышқақДизентерия (қан тышқақ) қоздырғышының сілемейлеп зақымдайтын мүшесі – тоқ ішекДизентерия ауруын тарататын – шыбын, тарақанДизентерия, іш сүзегі, тырысқақ ішек ауруларын қоздыратын микробтар – ағзаны уландырады

Page 20: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Динозаврлар дәуір» болып есептелетін заман – мезозойДиплоидты жиынтығы бар хромосома зиготада ненің нәтижесінде қалыптасады-ұрықтанудаДиплоидты ядроның мейозды жолымен бөлінген кезде хромосомалардың түзілетін жиынтығы - ГаплоидтыДиплоидты ядроның митозды жолмен бөлінген кезде түзетін хромосомалар жиынтығы – ДиплоидтыДиплоидты ядроныңмеиозы жолымен бөлінген кезде хромасомалардың қандай жиынтығы түзіледі гаплоидтыДиплоиды ядроның мейозы жолымен бөлінген кезде холмосомалардың қандай жиынтығы түзілед- ГаплоидыДисахаридтерге жататын сахарозаДифтерия ауруына қарсы егілетін-емдік сарысуДНК – ның қос тізбекті екендігін дәлелдеген - Н. Месельсон, Ф. СтальДНК малекуласы ядроның қандай затында болады- ХромосомалардаДНК молекуласына тиісті келтірілген дәлелдердің қайсысы дұрыс емес ДНК тек бір нуклеотидтен турадыДНК молекуласының комплементарлы тізбегі бір-бірімен қандай химиялық байланыспен жалғасады.Сутекті.ДНҚ құрылымына кірмейтін нуклеотид – урацилДНҚ синтезделетін өсімдік жасушаларының органоидтары – пластидтерДнқ құрамындағы нуклеотидтердің азот негіздері-аденин,гуанин,цитозин,тиминДНҚ молекуласы ядроның қандай бөлімінде орналасқан-хромосомадаДНҚ молекуласына кіретін нуклеотид саны- 4ДНҚ молекуласына қатысты келтірілген дәлелдердің қайсысы дұрыс-днқ құрамына дезоксирибоза кіреді

ДНҚ молекуласының атқаратын қызметі – тұқымқуалаушылық ақпараттарын тасымалдауДНҚ молекуласының комплементарлы тізбегі бір-бірімен қандай химиялық байланыспен жалғасады-сутектіДНҚ молекуласының комплементарлы тізбегі бір-бірімен жалғасатын химиялық байланыс – сутектіДНҚ нуклеотидтерінің бір бірінен айырмашылығы неде азотты негіздердің құрлысындаДНҚ нуклеотидтерінің бір-бірінен айырмашылығы-азотты негіздердің құрылысындаДНҚ нуклетидтерінің құрамына кірмейтін хиямиялық қосылыс-Май қышқылыДНҚ тізбегіндегі азотты негіз Аденинге қарама қарсы нуклеотид – тиминДНҚ-молекуласында азотты негіздердің жетіспейтін түрі – урацилДНҚ-ның молекуласы бір тізбегінде нуклеотидтердің орналасу реті: А-Т-Ц-Т-Г-А-Ц-Т-Т.Осы тізбекке сйкес келетін ДНҚ-ның екінші тізбегін анықтаңыз – Т-А-Г-А-Ц-Т-Г-А-АДоғалы жүйкелі өсімдік-інжугүлДолана ағашының түрін өзгерткен сабағының атауы-сояуларДолана тұқымдарының таралу жолы - Жануарлар.Доминатты белгі.Басым белгі.Дриоптектердің адамнан айырмашылығы-төрт аяқпен жүрген,ми сауыты кішкене ,еңбек құралы болмағанДұрыс гүлдің дәл ортасында орналасқан бөлімін белгілеңіз аналықДұрыс қайнатылып піспеген етпен балықтан қандай ауру жұғады-гельмиментті,ішқұрт ауруыДұрыс қайнатылып,піспеген етпен балық қай ауру себепщісі-гельминтті ішқұрт ауруыДүние жүзінде тұңғыш рет қойдың арқар-миринос тұқымы шығарылған әдіс-алыстан будандастыру

Дүниежүзіне әйгілі арқар-меринос алынған сұрыпталу әдісі – түраралық будандастыруДыбыс сіңірленеді ... орналасқан – көмейдеДыбыс қабылдайтын құлақ қалқаны болатын жануарлар – сүтқоректілерДыбыс сіңірлері орналасқан бронхыдаДыбыс шығару мүшесіне жататын-көмейЕбедейсіз қозғалыс жасағанда сүйек басының таюы – буынның шығуыЕвропеоидтық нәсілге жататын түпкілікті тұрғындардың отаны – ЕуропаЕгер өсімдікке фосфор жетіспесе, онда – жемістің түзілуі баяулайдыЕгер ұрпағында фенотип 1:1 қатынасында кездессе, онда ата-аналары туралы не айтуға болады – біреуі гетерозиготалы да, ал екіншісі рецессивті гомозиготалы.Егер аналықта 12 хромосома болғанда мейоздық бөліну кезеңінен жасушадағы хромосома жиынтығы – 6Егер асбұршағының тамырының жасушаларында 14 хромосома болса,онда эндоспермінде неше хромосома бар-21Егер асбұршағының тамырының жасушаларында 14 хромосома болса,онда тозаң қабатында неше хромосома бар-7Егер асбұршақының тамырының жасушаларында 14 хромосома болса онда эндоспермінде неше хормосома бар.21.Егер бүршікті кесетін болсақ, ішінен бастама сабақта орналасқан бастама гүлшанақты көруге болады.Бұл қандай бүршік –генеративті бүршікЕгер гликолиздің ыдырауы оттегімен қатысуымен жүрсе ол - Аэробты ыдырауЕгер гликолиздің ыдырауы оттегінің қатысумен жүрсе ол? Метаболизм

Егер гликолиздің ыдырауы оттегінің қатысуымен жүрсе ол –катоболизмЕгер глюколиздің ыдырауы оттегінің қатысуымен жүрсе ол –аэробты ыдырауЕгер мына элемент жетіспесе өсімдіктің жапырақтары бозарып,өсуі өте баяулайды- АзотЕгер тұқым тіршілігін жойса-топырағы тығыз,ауа,су, коректік зат жетіспегеніЕгер ұрпақта мынадай генотиптік ажырау болса: 1ААВВ:2АаВВ:1ааВВ,онда ата-аналарының генотиптері қандай-АаВВ х ааВвЕгер ұрпақта мынадай генотиптік ажырау болса: 1ААВВ:2АаВВ:1ааВВ,онда ата-аналарының генотиптері қандай-АаВВ х ааВвЕгер ірі тұқымдар таяз етіп себілсе, оған жетпейтіні-ылғалдылықЕгерде адамның жыныстық хромосомасының жиынтығы ХХУ болса,онда адам қай жынысты болады-еркекЕгерде адамның жыныстық хромосомасының жиынтығыẊẊẎ болса онда адам қай жынысты болады.Интерсекс.Егу арқылы қалыптасатын иммунитет – жасандыЕгуге алынған түйнектің салмағы шамамен – 80грЕжелгі адамдардың ғылыми атауы – архантропЕжелгі заманның аталуы-архейЕкі жұп қарама-қарсы белілері бойынша будандастыру – ДигибридтіЕкі бөлікті күйіс және сүзгілі қарны бар жәндік – өзен шаяныЕкі дара (особь) қатысатын көбеюі – жыныстыЕкі дара қатысатын көбею-жыныстыЕкі жақты симитриялы, үш қабатты көпжасушалы жәндіктер – құрттарЕкі жақты симметриялылар-ақ сұлама

Page 21: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Екі жұп қарама-қарсы белгілері бойынша будандастыру-дигибридтіЕкі жұп мұртшасы бар (ұзын және қысқа) жәндік – шаянЕкі немесе бірнеше аллельді емес доминантты гендердің бірін-бірі толықтырып жаңа белгіні жарыққа шығаруы -комплементіЕкі талшығы бар біржасушалы жасыл балдыр хламидомонадаЕкі үйлі өсімдік аталық және аналық гүлдері әр түрліөсімдікте орналасқан өсімдікЕкі ядролы,қолайсыз кезде «циста» түзе алатын жәндік-кірпікшелі кебісшеЕкіжылдық өсімдік – сәбізЕкінші реттік несеп түзілу кезінде , қанға қайта келетін заттар су Екінші реттік несеп түзілу кезінде,қанға қайта келетін заттар-суЕкінші спермия ұрықтану нәтижесінде зиготадағы өзгерістер триплоидты жиынтығы бар жасуша қалыптасуыЕменді орман өсімдіктерінің ішінен жоғарғы ярустыларға (сатыға) жататыны – жөке ағашы, еменЕмізік тамыры бар паразит өсімдік – арамсояуЕң жоғары сатыдағы омыртқалы жануарлар – сүтқоректілер класыЕң ірі артерия қантамыры – қолқаЕң ірі систематикалық бірлік ПатшалықЕң ірі системикалық топ – бөлімЕң алғаш жасушаны ашқан – Р.ГукЕң ауыр ұшатын құс- ДуадақЕң биік өсімдік – эквалипЕң жіңішке қантамырлар – капиллярЕң көрнекті трансформист – Ж. Б. ЛамаркЕң маңызды органикалық тыңайтқыш – көңЕң ұзын ас қорыту мүшесі – аш ішек

Ең ұсақ қан тамыры – капилляр (қылтамыр)Ең ұсақ қан тамыры капилляр қылтамырЕң ірі артерия тамыр – ҚолқаЕңбек етуде механикалық іс-әрекеттің анықталатындығы – бұлшық еттерінің жұмысыменЕр адамдардан бөлінетін жыныс гармоны – андрогендерЕресек адамның омыртқа жотасы иіледі – төрт жерденЕресек кененің жүретін аяғының саны- 4 жұпЕресек ағзаның жек мүшелері қалыптасатын саты – нейрулаЕресек адамға қарағанда,баланың туғанға дейінгі қан айналымы неліктен басқаша болады.Өкпесі қызымет атқармағандықтан газ алмасу қағанақ арқылы жүзеге асады ал жүрегінде қаррынша аралық перде әлі қалыптаспаи.Ересек адамдарда тұрақты тіс саны қанша – 28-32Ересек адамның бүйрегіндегі әр 5минут сайын сүзілетін қанның мөлшері – 5лЕресек адамның ми сауытының сүйектері қалай байланысады- Қозғалмай (берік) байланысадыЕресек адамның мисауытының сүйектері қалай байланысады-қозғалмай (берік)байланысадыЕресек адамның тісінің саны.32Ересек қосмекенділердің тыныс алу мүшесі - өкпе және теріЕркін тіршілік ететін ішекқуысты жәндік- медузаЕрсек адамның 1 мм қанында эритроциттердің саны қанша 4 -5млЕрте егілетін мәдени өсімдіктер (1-4°С) – арпа, бидай, сұлы, шалқан, пияз, сәбізЕртедегі адамдар аңдардың мінез-қылығын байқай жүріп,олардың кейбіреуін қолға үйретті,алғаш рет үйретілгені-иттер

Ертедегі адамдар аңдардың мінез-қылығын байқай жүріп,олардың кейбіреуін қолға үйретті,алғаш рет үйретілгені-иттерЕртедегі өсімдіктердің қазба қалдықтарын зерттейтін ғылым-палеоботаникаЕсек аяқтылар отрядына жататындар аңдар тіршілігінің басым көпшілігін суда өткізеді қалай ойлайсыңдар,олар қандай жағдайда жағаға шығады-көбею,түлеу кезіндеЕсекаяқтылар отрядына жататын аңдар тіршілігінің басыпм көпшілігін суда өткізеді,қалай ойлайсыздаар,олар қай кезде, қандай себептермен жағаға шығады.Көбею және түлеу үшін.Ескек аяқтылар отрядына жататындар – морждар, тюленьдерЕскі жасушалардың жаңарып отыруының себебі-КөбеюЕсте сақтау байланысты-үлкен ми сыңары қызметінеЕсту мүшесі – ҚұлақЕсту мүшесінің толтырылған сұйықтық қуысы- Ішкі құлақЕсту рецепторының жұмысының бұзылу себебі – үнемі қатты музыка тыңдауЕсту аймағы орналасқан ми бөлігі – самай бөлігіндегі иірімЕсту мүшесінің қандай қуысы сұйықтықпен толтырылады- Ішкі құлақЕстімей қалушылық – ішкі құлақ рецепторларының және есту орталығының зақымдануынанЕуропеоидтік нәсілдерге тән емес белгілер – жақ сүйектері шығыңқы, бет пішіні жалпақ, кең маңдайлыЕуропоидтық нәсілге жататын түпкілікті тұрғындардың отаны- Еуропа.Ж.Б.Ламарк - тірі табиғаттың эволюциялық идеяларын баяндадыЖ.Б.Ламарк- Тір табиғаттың эволюциялық идеяларын баяндадыЖ.Б.Ламарктің пікірі бойынша,эволюцияның ең негізгі

қозғаушы күші-ағзалардың ең бір жоғары сатыға көтеріле дами түсуіЖ.Б.Ламарк-тірі табиғаттың эволюциялық идеяларын баяндадыЖ.Б.Ламарк-тірі табиғаттың эволюциялық идеяларын баяндадыЖабайы өсімдіктердің пайдалы түрлерін ашуға еңбегін сіңірген ғалым – Н.Н.ВавиловЖабайы өсімдікке жатады-табиғатта өздігінен өседіЖабайы өсімдіктер - өздігінен өсіп-өнетін өсімдіктерЖабайы тұрып, кәдімгі шомыр ... жатады – шаршыгүлділерге (орамжапырақ)Жабайы түрі табиғатта кезтеспейтін жәндік-Жібек көбелегіЖабайы шомырдың гүлінің формуласы:Т2+2К4А2+4Ж(2)Жабық тұқымдалардын жақын ата тегі қандай өсімдіктер болған.Ежелгі жалаңаштұқымдар.Жабық тұқымдас өсімдіктердің пайда болған дәуірі МезозойЖабық тұқымдас өсімдіктердің пайда болған дәуірі.Мезозой.Жабық тұқымдас өсімдіктердің пайда болған дәуірі-мезозойЖабық тұқымдас өсімдіктердің пайда болған дәуірі-мезозойЖабық тұқымды өсімдіктердің пайда болған дәуірі - МезозойЖабық тұқымдыларда аналық өскіншесі не-ұрық қапшығыЖабық тұқымдылардың қанша түрі бар 250000-дайЖабық тұқымдылардың тұқымының эндосперім бөлігі неден құралады-Орталық жасуша және спермияЖабық тұқымдылардың ұрыққапшықтарының ядросында хромосомалдың жиынтығы қанша-1nЖабықтұқымды өсімдіктердің басқа өсімдіктерден айырмашылығы тұқымы бар жеміс түзеді

Page 22: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Жабықтұқымды өсімдіктердің басқа өсімдіктерден айырмашылығы - тұқымы бар жеміс түзейдіЖабықтұқымды өсімдіктердің басқа өсімдіктерден айырмашылығы - тұқымы бар жеміс түзейдіЖабықтұқымды өсімдіктердің басқа өсімдіктерден айырмашылығы-тұқымы бар жеміс түзейдіЖабықтұқымдылар мезозой эрасының қай дәуірінде пайда болады.Бор.Жабықтұқымдылар мезозой эрасының қай дәуірінде пайда болды-борЖабықтұқымдылар мезозой эрасының қай дәуірінде пайда болды-борЖабықтұқымдылар мезозой эрасының қай дәуірінде пайда болды-борЖабықтұқымдыларға жататын өсімдік- таңқурайЖабықтұқымдылардың жер бетіне таралуының себебі - Автотрофтыларға жататындығында және тұқымдары жемістермен қорғалғандығындаЖабын ұлпасының түрлері-борпылдақ тығыз безді кірпікшеліЖазғыш бұлшықетке жататын-үш басты бұлшық етЖазда жас балауса күйінде пайдаланатын орамжапырақ -ерте пісетінЖаздық және күздік іріктемелері болады – бидайЖаздық бидайдың қазақстандық іріктемесін алған Н.Л.УдольскаяЖазу кезінде жарықтың түсу бағыты-сол жақтан.Жай гүлсерікті өсімдікті анықтаңыз- қызғалдақЖай шатырлы өсімдік – адамтамыр (женьшень)Жайқалып өскен бидайдың арасынан масақшалары қап қара көмірленіп кеткендей ерекшеленген бидай өсімдіктерін көруге болады ,бұл қандай көрініс бұл- саңырауқұлақтың жіпшесі.

Жақ сүйектеріндегі ұяларға орналасқан тістер қандай жануарларға тән-сүтқоректілергеЖақаяқтары бар ұлу – сегізаяқЖақсүйектері-мүйізденген тұмсық,тістері болмайды құстардаЖақсы дамыған қандай сүтқоректілерде мүйізді түзілістер құйрықтарында болады.Егеуқұйрықта.Жақын туыстар – тұқымдасқаЖалаңаштұқымдылар көбейеді-тұқымменЖалаңаштұқымдыларға жататындар – аршаЖалаңаштұқымдыларға жататындар Кипарис секвоия

Жалбызтікеннен алынған тұнба ем болатын ауру – Қақырық түсіруге

Жалған түбіртектің кәдімгі түбіртектен айырмашылығы түбіртегінде белдеуше болмайды,қалпақшасының асты сарғылт жасылдауЖалған түлкіжем (улы) саңырауқұлағын кәдімгі түлкі жемнен (жеуге жарамды ) айырмашылығы – Қалпақшасының үсті тегіс , қызғылт-сары түсті , қалпақшасын бөлгенде шырын бөлінбейдіЖалған түлкіжем саңырауқұлағын түлкіжемнен қалай ажыратуға болады –қалпақшасының үсті бір тегіс қызғылт-сары түстіЖалпақ бұлшық еттер-КеудедеЖалпақ құрттар типінің қатарынан дара жынысты түрін белгілеңіз-қаншыл сорғыш(айыр дене)Жалпақ құрттарға тән белгілер-Тұйықталып біткен асқорыту жүйесі.Жалпақ құрттардың арғы тегінде пайда болған аралық қабаттың атауы – мезодермаЖалпақ құрттардың қанайналым мүшесі-жоқЖалпақ сүйек – самай сүйегіЖалпақ сүйектер - жауырын

Жалпақ табандылықтың пайда болу себебі-тар аяқ киім кигендіктенЖалпақтабандылықтың алдын алу - өкшесі бар аяқ киім киюЖамбас қуысында орналасқан құты тәрізді ұрық дамитын жер – жатырЖамбас қуысындағы тік ішектің алдыңғы жағында орналасқан бұлшықетті мүше – қуықЖамбастың бір-бірімен тұтасып кеткен сүйектерінің саны 3Жан Батист Ламарк еңбектерінің мәні – тірі материяның қарапайымнан күрделене беретіндігін мазмұндайЖанама тамыр өсіп шығады – негізі тамырдың жан-жағынанҰрықтанғаннан кейін тұқымбастамадан түзілетіні – тұқымЖануар тану нені зеріттейді жануарлардыЖануар ағзасындағы ұлпалар саны – 4Жануар жасушасында кездеспейтін құрылым- Целлюлоздық жасуша қабатыЖануардағы жоғарғы дәрежелі жүйке жүйесінің мінез-құлық физиологиялық негізін қалаушы ғалым-И. П.ПавловЖануарладағы шартсыз тітіркендіргіш бұл – тамақЖануарлар әлемін зерттейді - ЗоологияЖануарлар дүниесінің ең дамыған отряды – приматтарЖануарлар жасушасында АТФ-тің синтезделуі – митохондриялардаЖануарлар крахмалы - ГликогенЖануарлар селекциясындағы негізгі әдіс – Туыстық, алыстан будандастыру, туыстық емесЖануарлар жасушасының плазмалық жарғақшасы мынадай заттардан тұрады – Май ж/е нәрыздарданЖануарлар мен адамның жасушасында жоқ органоид-хлоропласттар

Жануарлар мен адамның жоғары дәрежелі жүйке қызметінің айырмашылығы бар, ол мынаған баайланысты- Адамда сөйлеу және ойлау қабілеті барЖануарлар мен өсімдіктердің маусымдық өзгерістерге ұшырауының негізгі себебі -күн ұзақтығыЖануарлар мен өсімдіктердің маусымдық өзгерістерге ұшырауының негізгі себебі -күн ұзақтығыЖануарлар өте ірі, қоректік қоры жиналатын... ұлпа-қор жинаушыЖануарлар селекциясында депрессияға ұшырататын әдістер – жақын, туыстар арасындағы сұрыптауЖануарлар, бунақденелілер арқылы таралатын тұқымдардың құрылысының ерекшелігі – Тұқымның сыртында тікенектері боладыЖануарларда мүшелер жүйесі пайда болды – протерозойЖануарлардағы шартсыз тітіркендіргіш бұл-тамақЖануарларды тіршілік ортасына жіктеген ғалым- ГиппократЖануарлардың қайсысы жұптұяқтыларға жатады киікЖануарлардың қозғалыс үйлесімділігі мен тепе –теңдігін басқаратын мидың бөлігі-мишықЖануарлардың құрлыққа шығу дәуірі – палеозойЖануарлардың дене пішіні мен түсі қоршаған ортаның заттармен сәйкес келетін бейімделушілік-жасырынғышЖануарлардың қай тобы сүтқоректілердің ата тегі болып саналады.Аңтісті кесірткелер.Жануарлардың қай тобы сүтқоректілердің ата-тегі болып саналады-аңтісті кесірткелерЖануарлардың қай тобы сүтқоректілердің ата-тегі болып саналады-аңтісті кесірткелер

Page 23: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Жануарлардың қайсысы жұптұяқтылар отрядына жатады - киікЖануарлардың қайсысы жұптұяқтылар отрядына жатады-киікЖануарлардың қолдан шығарылаын түрі – қолтұқымЖануарлардың мезодермасының пайда болуын қандай эволюциялық бағытқа жатқызуға болады- АроморфозЖануарлардың өсімдіктерден айырмашылығы – фотоцинтез процесі жүрмейді, дайын органикалық заттармен қоректенедіЖануарлардың өсімдіктерден айырмашылығы неде жынысты және жыныссыз жолмен көбеюіЖануарлармен адамның жоғары дәрежелі жүйке қызметінің айырмашылығы бар,ол мынаған байланысты-адамда сөйлеу және ойлау қабілеті барЖануарлармен өсімдіктердің маусымдық өзгерістерге ұшырауының негізгі себебі-температураның өзгеруіЖанұялық өмір сүру типінде ата-аналары мен ұрпақ арасындағы байланысЖаңа іріктемелер, гибридтер шығару әдістерін зерттейтін ғылым – селекцияЖапалақтектестерге жатады – Үкі Жапырағы доғалы жүйклі өсімдік – ЖолжелкенЖапырағы мен бүршігі бар бұтақтанбаған жас сабақ - өркенЖапырақ жүйкесі мына ұлпадан тұрады - өткізгіш, тірекЖапырақ негізін кеңейтіп қынап түзетін тұқымдас - астық тұқымдастарЖапырақ сағағына ұқсаған гүлдің жіңішкерген жері – Гүл сағағыЖапырақ тақтасы қауырсын тәрізді бірнеше қайтара тілімделген өсімдік – қырықжапырақЖапырақ жүйкелері құралады - өткізгіш және тірек ұлпалардан

Жапырақ жүйкелеріне мықтылық қасет беретін ұлпа – ТірекЖапырақ қалемшесінен көбейетін бөлме өсімдігі БегонияЖапырақ пен сабақтың дамуына,тірек ұлпасының жетілуіне қажетті элемент калийЖапырақ тақтасы қауырсын тәрізді бірнеше қайтара тілімделген өсімдік қырықжапырақЖапырақ тақтасын сабақпен жалғастырады- СағақЖапырақ тақтасының пішіні ине тәрізді-қарағайЖапырақ тақтасының үстіңгі және астыңғы жақ беттерін қаптайтын қабықша-өңЖапырақта көмірқышқыл газы мен су қосылғанда түзіледі - Глюкоза (қант)Жапырақта түзілген органикалық заттарды жер асты мүшесіне жеткізетін ұлпа: өткізгішЖапырақта су мен минералды заттарды өткізетін-жүйкелерЖапырақтары мұртшаға айналған өсімдік – асбұршақЖапырақтары арқылы көбейетін бөлме өсімдігі –бегонияЖапырақтары ине тәрізді өсімдіктер Қылқан жапырақтыларЖапырақтары кезектесіп орналасатын өсімдік – терекЖапырақтары кезектесіп орналасатын өсімдік-үйеңкіЖапырақтары параллель (қатар )жүйкелі өсімдік-астық тұқымдастарЖапырақтары параллель жүйкелі өсімдік – бидайЖапырақтары тікенге айналған - кактусЖапырақтары шырынды, су қорын жинайтын өсімдік-бозкілемЖапырақтарында хлорофилл болмайтын фотосинтез өркендеріне жүретін өсімдік-қырықбуын

Жапырақты қынаға жататын түрін белгілеңіз-алтын-сары түсті ксанторияЖапырақты қынаға жататын түрін белгілеңіз-алтын-сары түсті ксанторияЖапырақтың жұмсақ бөлігін құрайтын жасыл ұлпа... жатады – Негізгі ұлпаЖапырақтың қай ұлпаларында лептесік кездеседі: эпидермада Жасушадағы вакуоль-жасуша шырынына толы Аталған өсімдікттердің күрделі жапырақтыларын белгілеңіз:Итмұрын Бұл тұқымдас өсімдіктерінің гүлінің формуласы К3+3Ат3+3А1 осы өкілінің жемісін анықтаңыз:Жидек қауашақ Қарағайдын тұқымба-стамасы қай жерде орналасқан:Қабыршақты бүрледе Бактериялар қалай көбейеді:Бөліну арқылы,екі жас жасуша түзеді Кірпікшелі кебісшенің қозғалу қызметін атқаратын оргоноиды мен тыныс алу жолындағы эпителий талшықтары дегеніміз-Кірпікшелер Таспа құрттың бауырсорғыштан айырмашылығы Денесі – бас,мойын, бунақты денеден турады Кенелер қандай класқа жатады өрмекші тәрізділерге Алабұғаның желбезек жапырақшалары қай жерінде орналасқан желбезек доғасында Құстарды басқа омыртқалы жануарлардан ажырататын ерекше белгісі қандай қауырсын жамылғысы бар Қандай жыртқыш сүтқоректілер жерді саусақтарының ұшымен

емес , табанымен толық басып жүреді аю тұқымдастар Сүиек неден түзелген дәнекер ұлпасынан Қан плазмасындағы ақуыздың үлесі 7-8%Жапырақтың доға қатар жүйкеленуі - Дара жарнақтыларға тәнЖапырақтың жалпақ бөлімі – алақаны (тақтасы)Жапырақтың жүйкеленуі дегеніміз – өткізгіш шоқтардың жапырақта орналасуыЖапырақтың күзгі түсі – жасуша шырынына байланыстыЖапырақтың қатар, доға жүйкеленуі – лалагүл тұқымдастарғаЖапырақтың негізгі ұлпасы – бағаналы және борпылдақЖапырақтың түсуіне не себебі неде Температураның төмендеуі және куннің қысқаруыЖапырық жүйкесі мына ұлпадан тұрады - Өткізгіш,тірекЖараның жазылуы, сынықтың бітуі жасушаның мына әрекетіне байланысты – көбеюгеЖарғаққанаттылар отрядына жататын бунақдене-балараЖарғаққанаттыларға жататыны.Шаншар.Жарғаққанаттыларды басқа бунақденелерден қалай ажыратады.Екі жұп қанаттарының болуы және қанаттараының тең болмауы алдыңғы қанаттары пішінінің үлкендеу болуы.Жарғаққанттыларға жататын-шаншарЖарық қабылдайтын жасушалар қайда орналасады- Тор қабықшадаЖарық қабылдайтын жасушалар қайда орналасады- Тор қабықшадаЖарық қабылдайтын жасушалар қайда орналасқан-ядрода

Page 24: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Жарық қабылдайтын жасушалар қайда орналасқан-ядродаЖарық қабылдайтын жасушалардың орналасуы-Тор қабықша ішіндегі таяқшалар.Жарық микроскобы неше рет ұлғайтып көрсетеді 300 ретЖарық микроскопының басты бөлігі-үлкейткіш шыныЖарық сүйгіш өсімдік – қарағайЖарық сүймейтін өсімдіктерге жататын шаңжапырақ (қырықжапырақ)Жарық, температура, ылғалдылық, топырақтың ахуалы, сулы ортасының қасиеттері, өлі табиғат фокторларының жиынтығы құрайды – Абиоздық фоктордыЖарықта жасыл өсімдіктер тәрізді,ал қараңғыда жануарлар тәрізді қоректенетін қарапайымдылар-жасыл эвгленаЖас бездері жатады – сыртқы секрециялықЖас ғалым А.Уоллес пен Ч.Дарвиннің тұжырымы- табиғи сұрыпталу жүредіЖас сәбилерде Д витаминінің жетіспеуінен болатын ауру – Рахит (мешел)Жас адамның сүйегінің өсуін реттейтін – гипофизЖас өркеннің сыртқы қабаты-өңЖас ұрпақтары пілдеде дамып, сыртқа шығатын жануар – шұбалшаңЖас шаяндардың хитинін жиі алмастыру себебі – денесі тез өскендіктенЖасуша циклінің бөлінуі кезінде интерфазада қандай процестер өтеді ДНК синтезделедіЖасуша қабықшасының қызметі;зат алмасуЖасуша құрамындағы су мөлшері-70% -80%Жасуша орталығының негізін құраушы – центроильдарЖасуша рибосомында түзілетін заттар-ақуыздар ( нәруыздар)

Жасуша ядросының қызметі - жасушаның көбеюіне қатысадыЖасуша бөліктерн зақымданудан қорғайды-жасуша қабықшасыЖасуша дегеніміз – ағзаның ең кіші бөлшегіЖасуша заттарының ішінде ақуыздардың мөлшері (%) қандай-10%-20%Жасуша қабықшасындағы саңылаулар – көптегенЖасуша қабықшасының жұқарған жері – СаңылауЖасуша қабықшасының қызметі – зат алмасуЖасуша қабықшасының қызметі- май текті ақ қабықшаменЖасуша қартайған кезде оның тіршілігін жояды-лизосомаЖасуша құрамына кіретін органикалық қосылыстар липид,көмірсу,нәруызЖасуша құрамында су қандай мөлшерде болады-80%Жасуша құрамының ішінде органикалық емес заттардың мөлшері қандай- 1%Жасуша орталығының негізін құрайтын заттар – центроильдарЖасуша серіктері-нейронды қоршап орналасқан жасушаларЖасуша циклиның бөліну кезінде интерфазада қандай процестер өтеді- ДНҚ синтездеріЖасуша шырыны болады-вакуольдеЖасуша ішіндегі сұйықтық қысымын реттейді – вакуольЖасуша ядросы-жасушаның тіршілік әрекетімен дамуыЖасуша ядросының қызметі жасушаның бөлінуіне қатысадыЖасуша ядросының қызметі – жасушаның тіршілік әрекеті мен дамуын басқарадыЖасуша ядрошығының қызметі-рибосомаларды синтездейдіЖасушада ақуыздың атқармайтын қызметі – еріту

Жасушада қайсысы зақымданғанда тұқым қуалаушылық бұзылады хромосомЖасушада органикалық қышқылдар,дәрумендер,қанттар жиналатын орын-вакуольЖасушада фотоситез процесіне қатысатын – ХлоропластарЖасушада хромасома қайда орналасқан ядродаЖасушада шырын толтырып тұрған қуыс-вакуольЖасушада ақуыздың атқармайтын қызметі-ерітуЖасушада АТФ синтезделуі үшін энергиямен қамтамасыз етуші-глюкозаЖасушада әрі фермент, әрі гормон, әрі құрлыс материалы-ақуызЖасушада біртіндеп үлкейетін шырынды органоид – вакуольЖасушада глюкозаның ыдырауы кезінде оттек қатыспайтын сатысы қалай аталады-гликолизЖасушада ең көбі – оттекЖасушада заттардың түзілу,ыдырау процестері-Зат алмасуЖасушада органикалық қышқылдар,дәрумендер,тұздар жиналатын орын вакуольЖасушада рибосомалар синтездейтін заттар-нәруыздарЖасушада тұқым қуалаушылықтың бұзылуы .... құрылымына байланысты хромосоманыңЖасушада фотосинтез процесіне қатысатын-хлоропластарЖасушада хромосома қайда орналасқан-ядродаЖасушадағы бейорганикалық қосылыстар- су,тұздарЖасушадағы пластикалық және энергетикалық алмасу процесінің жиынтығы – зат алмасу және қуатЖасушадағы энергия станциясы- митохондриялар

Жасушадағы ақуыз түрлері – 1000-ға тартаЖасушадағы бейорганикалық зат суЖасушадағы бейорганикалық қосылыстар-Су ,тұздарЖасушадағы ДНҚ молекуласының екі еселенуі митоздық бөлінуде .... жүзеге асады – ИнтерфазадаЖасушадағы көмірсудың ролі энергетикалықЖасушадағы майдың түзілу жері – тегіс эндоплазмалық тордаЖасушадағы органикалық қосылыстар – Нәруыздар, майЖасушадағы пластикалық және энергетикалық алмасу процесінің жиынтығы-зат алмасу және қуатЖасушадағы түрлі реакциялардың жүру жылдамдығы ақуыздың ... қызметіне байланысты – катализаторлықЖасушадағы энергия стансасы – митохондрияларЖасушадан хромосома қайда орналасқан.Ядрода.Жасушалар бір бірімен....арқылы баиланысады-жасушааралық заттарЖасушалар өте ірі, қоректік қоры жиналатын ... ұлпа – қор жинаушыЖасушалардағы хромосомалар санының өзгеруіне байланысты болатын өзгергіштік – геномды мутацияЖасушалардың бөлінуге әзірлігі – интерфазадаЖасушалары бір-біріне тығыз жанасқан жасушаларық заттары өте аз ұлпа-эпителийЖасушалары жас,ұдайы бөлінетін ұлпа-түзуші ұлпаЖасушалары қатты,қиыршықты ұлпа-тірекЖасушалары үнемі бөлінуге қабілетті және өсімдіктің өсуін қамтамасыз ететін ұлпа-түзушіЖасушаларына ядро, цитоплазма, рибосомалар, вакуольдер және жасуша

Page 25: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

қабықшасына хитин тән ағзалар – саңырауқұлақтарЖасушаларының қабырғалары жұқа,жасушааралықтары кең,хлорапластары көп ұлпа фотосинтездеуші

Жасушалық деңгейге жататындар - Жасушалар, ұлпалар

Жасушалық құрылыс қай ағзаға тән.Барлық өсімдікке тән.Жасушалық құрылыс тән-барлық өсімдіктергеЖасушанның құрлысы мен құрамын жаңартуға себеп болатын реаякцалардың жиынтығы.Анаболизм.Жасушаны алғаш көрген ғалым Р.ГукЖасушаны қоректік заттармен қамтамасыз ететін мүшелер-қан лимфа,қан айналуЖасушаны триплоидты деп атайды, егер онда-әр типтің үш хромосомасы болсаЖасушаны триплоидты деп атайды,егер онда –әр типтің 3хромосомасы болса Жемісі жидек-картопта.Жасушаның мөлдір, қоймалжың заты - цитоплазмаЖасушаның негізгі құрлыс материалы болатын органикалық зат-АқуыздарЖасушаның барлық органоидтарының орны – цитоплазмаЖасушаның бейорганикалық заттары – су мен минералды тұздарЖасушаның бейорганикалық заты – тұз, суЖасушаның жұқа жарғақша қабықшасының ішке ойысуынан пайда болған кішкене ойық тәрізді ауызы бар жәндік – кірпікшелі кебісшеЖасушаның көбеюіне қатысады – ядроЖасушаның қабырғалары жұқа, жасуша аралықтары кең, хлорапастары көп ұлпа - ФотосинтездеушіЖасушаның құрамында хромосомалары бар негізгі бөлігі – Ядро

Жасушаның құрылысын, қызметін зерттейтін ғылым – цитологияЖасушаның сыртын қаптайды, май мен нәруызды заттардан түзілген – плазмалық жарғақшаЖасушаның тіршілігіне қажетті энергияның пайда болуы – органикалық заттар қарапайым заттарға ыдырағандаЖасушаның ядросы – шағын тығыз денешікЖасушаның «Қуат беретін станциясы» - митохондрияларЖасушаның 80% массасын құрайтын зат-суЖасушаның айналадағы құбылысқа жауабы – ТітіркенгіштікЖасушаның барлық органоидтарының орны-Цитоплазма.Жасушаның бейорганикалық заты -ТұзЖасушаның бейорганикалық қосылыстарына жататындар суЖасушаның бөлнуі кезінде ең негізгі қызмет атқаратын органоид-жасуша орталығыЖасушаның күрделі бөлінуі-митозЖасушаның күрделі бөлінуі-митозЖасушаның қабықшасы қатты хитеннен тұратын, дайын органикалық заттармен қоректенетін тірі табиғаттың ерекше тобы- СаңырауқұлақтарЖасушаның қай органоидтарында жарғақшалары жоқ-жасуша орталығындаЖасушаның қай органоидында ақуыз түзіледі-рибосомадаЖасушаның қай оргоноидтарында жарғақшалары бар-лизосомалардаЖасушаның қандай тіршілік фазасында бөліну ұршығы пайда болады- ПрофазадаЖасушаның қандай тіршілік фазасында бөліну ұршығы пайда болады-профазадаЖасушаның қандай тіршілік фазасында бөліну ұршығы пайда болады-профазадаЖасушаның құрамына жатпайды Ұлпа

Жасушаның құрамындағы органикалық зат-Нуклеин қышқылыЖасушаның құрылысымен тіршілігі туралы ғылым-цитологияЖасушаның құрылысын, қызметін жерттейтін ғылым – цитологияЖасушаның қызметі – қоректену, тыныс алу, зат алмасу, көбеюЖасушаның мөлдір қоймалжың заты-цитоплазмаЖасушаның өсуі мен дамуы келесі қасиетіне байланысты- бөлінуіне В) тыныс алуына С) тітіркенгіштігіне D) зат алмасуынаЖасушаның сұйық ортада қозғалуға бейімделген жіпше тәрізді нәзік өсінділері – кірпікшелер, талшықтарЖасушаның тіршілігіне қажетті энергияның пайда болуы-органикалық заттар қарапайым заттарға ыдырағандаЖасушаның цитоплазмасы-түссіз қоймалжың затЖасушаның энергия көзі – митохондрийЖасушасы жоқ ағза вирусЖасушасыз құрылысты организмге жататындар – вирустарЖасушасыз тіршілік иесі-вирусЖасушасында хлоропластар бар қарапайым жәндік – Дезентерия амебасыЖасушасының қабықшасы қатты хитиннен тұратын,дайын органикалық заттармен қоректенетін тірі табиғаттың ерекше тобы саңырауқұлақтарЖасущалық құрылыс қай ағзаға тән- Барлық өсімдіктерге тәнЖасұнақ табиғаты жағынан жатады-көмірсуғаЖасшада әрі фермент,әрі гормон, әрі құрылыс материал - АқуызЖасыл мүк мына тәсілмен көбейеді – жынысты, жыныссызЖасыл эвглена қозғалады – талшықтары

Жасыл эвгленаның көбеюі – жыныссыз ұзыннан бөліну арқылыЖасыл мен қызыл түсті ажырата алмауы-дальтонизмЖасыл мүктің құрылысы - Сабағы ,жеңішке жапырақтары мен резоидтары боладыЖасыл мүктің топырақтан минералды заттарды сіңіретін мүшесі-ризоидтарыЖасыл түсті тегіс қабықты ас бұршағының генотипін анықтаңыз (А-тұқымы сары, а-тұқымы жасыл түсті, В-тегіс қабықты, в-бұдыр қабықты) – ааВвЖасыл эвглена жарықты қалай сезеді көзшесіменЖасыл эвглена денесіндегі жасыл тақташалар қалай аталады – хлоропласттарЖасыл эвленаның кірпікшелі –кебісшеден айырмашылығы...– Жарықсезгіш көздің болуыЖасымықшалар дегеніміз-тірі жасушадан тұратын саңылаулар.Жатаған бидайықтың көбеюі – тамырсабақ арқылыЖаттығудың әсері пайдалы – бүкіл организмгеЖатынның тұқым бүршігінен дамиды – ҰрықЖауқазын тұқымдасы – лалагүлЖауқазынның жемісі – қауашақЖаушаның күрделі бөлінуі-мейозЖауын құрттың қан айналым жүйесі –арқа құрсақ қан тамыырлары мен жүрекшеЖауынқұрттың қорегі – шіріген өсімдік қалдықтарыЖауынқұрттың денесіндегі қылтанның атқаратын қызметі-денені орнықты ұстауЖауырынды сүйек тобына жатқызады – ЖалпақЖауырынды қай сүйек тобына жатқызады- ЖалпақЖәндік-Қызыл маржан.

Page 26: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Жәндіктермен қоректенетін сүтқоректі-кірпіЖеке түрлердің өз ата-тектерінің белгілеріне қайта оралуы атавизмЖеке ағзалар мен популяцияларға сан алуан сыртқы орта факторының әсерін зерттейтін экология бөлімі- аутаэкологияЖеке адамның іс-әрекетін жинақтап сақтау және оны қайта ми арқылы елестетіп айту- есЖеке бір популяцияға біріккен даралардың арасында өзара жүріп жататын ең негізгі факторлары – еркін будандасуыЖеке гүлдері орталықтан таралатын сабаққа гүл сағақтары арқылы кезектесіп орналасатын гүлшоғыр-шашақ.Жеке даралардың даму процесі ағзалардың тіршілік соңына дейін сақталатын зиготалық құрылыс-онтогенезЖеке түрлер арасындағы күрес бір түрдің арасындағы күресЖекелеген түрді бір популяцияға біріктіретін негізгі фактор-жекелеген түрдің бір-бірімен еркін шағылысуыЖел арқылы айқас тозаңданатын өсімдік - қарабидайЖелбезек- тыныс алу мүшесіЖелбезектер арқылы тыныс алатын буынаяқтылар типінің өкілі-өзен шаяныЖелмен айқас тозаңданатын өсімдік – қайыңЖелі қандай қызмет атқарады-тірек қызметіЖелілердің барлық өкілдері үшін ортақ белгі-желінің болуыЖелілілер типіне жатпайтын класс – Шаянтәрізділер

Желілілердің барлық өкілдері үшін ортақ белгі-желінінің болуы

Жемтамырлы өсімдікке жатады сәбізЖемтамыры бар өсімдік - СәбізЖемтамыры бар өсімдік-қызылша

Жемін аулау үшін тор құратын буынаяқтылар - өрмекшілерЖемін бітеудей жұтатын – барлық жыландарЖемін түнде аулайтын жыртқыш құс үкіЖеміс бермейтін өсімдіктер бөлімі ашық тұқымды өсімдіктерЖеміс дамиды жатынанЖеміс қабы мен тұқымы бір бірімен бітісіп кеткен бір тұқымды құрғақ жеміс-бидайЖеміс қабымен тұқым қауызы бірігіп кеткен біртұқымды құрғақ жеміс.Жеміс сірігі тұқымымен бірікпеген құрғақ

жеміс – ТұқымшаЖемістер пайда болды – мезозойЖемістері құс арқылы таралатын өсімдік-шетенЖемісті денесі көпжылдық болып есептелетін саңырауқұлақтар қайсысы-ағашқұлақтарЖемісті денесі көпжылдық болып есептелетін саңырауқұлақтар қайсысы-ағашқұлақтарЖемісті денесі көпжылдық саңырауқұлақтар-ағашқұлақтарЖемістің түзілуі – аналық жатындаЖемістің түзілетін жері-жатынЖемісі бұршаққынды өсімдік орамжапырақЖемісі жел арқылы таралатын өсімдік - БақбақЖемісі жел арқылы таралатын-үйеңкіЖемісі қауашақты өсімдік-сасық меңдуана, темекіЖемісінде бір ғана тұқымы бар жеміс-сүйекті жемісЖемісінде органикалық қышқылдар бар өсімдік-қызанақЖемісінің сыртқы қабатында эфир майы көп өсімдікті белгіленіз – Апильсин , мандаринЖер асты жер үсті мүшелері тегіс үсіп немесе қурап қалатын бір жылдық өсімдіктер тіршіліктің мына формасына жатады – терофиттер

Жер бетінде органикалық зат түзеді – продуценттерЖер бетіндегі өркендері қыста үсіп қалатын, ал пиязшықтары сақталатын өсімдіктер тіршіліктің мына формасына жатады – ГемикриптофиттерЖер ғаламшарының су қабаты аталады-гидросфераЖер тарихының алғашқы кезеңінде тек химиялық эволюция жүріп отырғандығы туралы болжам жасаған – Ф.ОпаринЖер үсті – ауалы ортада тіршілік ететін ағзалар былай аталады -АэробионттарЖер шарына кең таралған қауырсын жапырақты көне өсімдік – шаңжапырақЖер шарындағы құрлықтың беткі қыртысты қабаты – литосфераЖер атмосферасына оттегін жинауда үлкен роль атқарған цианобактерияларЖер бетінде өсетін барлық ағаштар,бұталар мен шөптесін өсімдіктер тіршіліктің мына формасына жатады- ФанерофиттерЖер бетінде өсімдіктер синтездейтін бастапқы органикалық зат.-глюкозаЖер бетінде тірі ағзалардың 3 тобы-ядролы,ядросыз,жасушасыз тіршілік иесіЖер бетінде шығу тегінің табиғи теориясын тұжырымдаған ғалым А.И.ОпаринЖер бетіндегі алғашқы организмдер – протобионттарЖер бетіндегі тірі ағзалармен химиялық элэменттер айналымының жүйесі,күрделі көп сатылы ашық жүйе ол биосфераЖер бетінен жоғары озон қабатының түзілуі-молекулярлы оттегіненЖер ғаламшарымыздағы ең жоғарғы тіршілік деңгейі - биосфераЖер ғаламшарының құрылысына жатпайды-индосфераЖер ғаламшасының пайда болу кезеңі-4,55млрд жыл бұрын

Жер тарихы-заманға-кезеңге-дәуіге-ғасырға бөлінедіЖер тарихындағы құрылықта ұрығы дамыған омыртқалар класы- ЖорғалаушыларЖер тарихының алғашқы кезеңінде тек химиялық эвалюция жүріп отырғандығы туралы болжам жасаған – А.ОпаринЖер үсті-ауалы ортада тіршілік ететін ағзалар былай аталады-аэробионттарЖер үстіндегі өркендері тамырланып көбейетін – талЖер шарындағы құрлықтың беткі қыртысты қатты қабығы ол – литосфераЖерасты ыстық суларда кездесетін цианобактерия – хроококкаларЖерде тіршілік етіп , мекендейтін ағзалар жиынтығы – Ағзалық әлемЖердің геологиялық қабығы- биосфераЖердің ауа қабаты аталады- АтмосфераЖердің геологиялық қабығы биосфера тірі организмдерден тұрадыЖердің геологиялық қабығығының бір бөлігі- биосфера -тірі организмдерден тұрадыЖердің жаңа қабығын жасайтындар-адамдарЖердің қатты қабығы – литосфераЖеуге жарамды саңырауқұлақ қозықұйрықЖеуге жарамды саңырауқұлақтар – арышқұлақ, көктерек саңырауқұлағы, қозықұйрықЖеуге жарамды саңырауқұлақтар-арышқұлақ, көктерек саңырауқұлағы,қозықұйрықЖидек жеміске жатады – жүзімЖидек жемісті өсімдік – қарақатЖидек жеміс – қарақатта, жүзімде, тұшалада, қызандаЖидек жеміс-томатта(қызанақта)Жиегін жапырақшалар көмкерген гүлшоғыры-себет

Page 27: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Жиырылғыш вакуольдың қызметі- Көмір қышқыл газы,зиянды заттар еріген судың артық мөлшерін сыртқа шығарылуыЖиырылуға қабілетті ұлпа – бұлшықетЖоғар қысымды қан жүретін тамыр – ҚолқаЖоғарғы жүйке әрекетінің пайда болуы – КайназойЖоғарғы жүйке жүйесінің қызыметіне ойлау, сөйлеу, есте сақтауЖоғарғы жүйке қызметінің физиологиялық негізін салушы деген ұғымды ұсынды-И.П.ПавловЖоғарғы сатыдағы споралы өсімдіктердің спораларынан не түзіледі- бүршікЖоғарғы дәрежелі жүйке қызыметін реттейтін жүйке жүйесінің бөлімі -үлкен ми сыңарларыЖоғарғы жүйке әрекетінің (ойлау ,ес) пайда болуы: КайназойЖоғарғы жүйке жүйесінің қызметі –ойлау ,сөйлеу,есте сақтауЖоғарғы сатыдағы өсімдіктердің ең көнесі-мүкЖоғары жүйке қызметінің физиологиялық негізін салушы деген ұғымды енгізді-И.П.ПавловЖоғары сатыдағы споралы өсімдіктердің спораларынан не түзіледі өскінЖоғары сатыдағы өсімдіктердің тамырымен селбесіп,тамақ өнеркәсібінде кеңінен пайдаланатын тірі табиғаттың ерекше тобы саңырауқұлақтарЖоғары дәрежелі жүйке қызметін реттейтін жүйке жүйесінің бөлімі- үлкен ми сыңарыЖоғары жүйке жүйесінің қызметіне жататындар.Ойлау,сөйлеу және есте сақтау.

Жоғары қысымды қан жүретін қантамыр – қолқадаЖоғары қысымды қан жүретін тамыр – өкпе салатамырынЖоғары сатыдағы споралы өсімдіктердің спораларынан не түзіледі-өскінЖоғары сатыдағы сүтқоректілердің ұрығы қалай қоректенеді-ұрық ерекше мүшенің көмегімен анасының ағзасынан алған қоректік заттармен қоректенедіЖоғары температурада және қысымда – вирустар қырыладыЖолжелкен жапырағының жүйкеленуі – ДоғалыЖолжелкеннің (иманжапырақ) сабағы – қысқарғанЖоңышқа сары қараған люпин қай тұқымдасқа жатады.Бұршақ тұқымдасына.Жорғалаушылар қаңқасының қосмекенділерге қарағанда, айырмашылығы – қабырғаларында

Жорғалаушыларға жататын -КесірткелерЖорғалаушыларды зерттейтін ғылым –

ГерпетологияЖорғалаушылардың денесі – Бас, мойын, тұлға, аяқ, құйрықЖорғалаушылардың жүрегі – үш қуыстыЖорғалаушылардың негізгі тыныс алу мүшесі – өкпесіЖорғалаушылардың сезім мүшелері; көз, құлақ, танауЖорғалаушылардың терісі ; мүйізді қабыршақЖорғалаушылардың денесі:бас,мойын,тұлға,аяқ,құйрықЖорғалаушылардың жұмыртқасының терімен қапталуы мынадан қорғайды-кеуіп кетуденЖорғалаушылардың жүрегі неше камералы-3Жорғалаушылардың негізгі тыныс алу мүшесі - Өкпесі

Жорғалаушылардың терісі – Мүйізді қабыршақЖорғалаушылардың үшінші қабағы- жыпылықтағыш жартылай мөлдір жарғақЖорғалаушылардың үшінші қабығы.Саусақтарындағы мүйізді жабынды.Жорғалаушылар-нағыз құрлықта тіршілік етуге бейімделген омыптқалыларЖуашығымен (пиязшығымен)көбейетін өсімдік-қызғалдақЖуылмаған жеміс-жидек, көкеніс, кір, лас қолдан жұғады- ДизентерияЖұйкенің симпатикалық және парасимпатикалық бөлімдері-вегетативті жүйкеЖұқпалы ішек аурулары-қантышқақЖұлындағы екі терең жүлгенің (борозда) орналасқан жері-Алдыңғы және артқы бетінде.Жұлындағы екі терең жүлгенің орналасқан жері – алдыңғы және артқы бетіндеЖұлынның рефлекстік қызметі- Бұлшық еттердің жиырылуына әсер етеді.

Жұлынның жоғарғы шетінің жалғасы –Сопақша ми

Жұлынның қозғаушы нейрондарын қозу – үлкен ми сыңарларының қыртысынан келедіЖұлынның қызметі-рефлекторлық және өткізгіштікЖұлынның рефлекторлық қызметі – қозғалысты басқаруЖұмыр құрттардың барлық экологиялық деңгейге өмір сүруіне (суда, топырақта, өсімдіктерде, жануарларда) қандай эволюциялық жолға жатқызады- Биологиялық прогрессЖұмыр құрттардың барлық экологиялық деңгейде өмір сүруін (суда,топырақта,өсімдіктерде,жануарлард

а)қандай эволюциялық жолға жатқызады-биологиялық прогрессЖұмыр құрттардың барлық экологиялық деңгейде өмір сүруін қандай эволюциялық жолға жатқызады-биологиялық прогресс.Жұмыр құрттардың жалпақ құрттардан қандай ерекшелігі бар-денесі өте созылыңқы ұштарына қарай біртіндеп сүйірлене түседі,көлденеңінен қиып қарағанда жұмыр боладыЖұмыр құрттардың сыртқы қабаты – сірқабықЖұмыр құттарға тән негізгі белгі – поренхимаЖұмырқұрттар типіне жататын, ішекте паразитті тіршілік ететін – ішексорғыш (аскарида)Жұмыртқа салып көбейетін сүтқоректілер – үйректұмсықтар, ехидналар (түрпілер)Жұмыртқа →дернәсіл→қуыршақ→имаго сатысы көбеюдің мына түріне жатады-толық түрленіп дамуЖұмыртқа жасушасы дегеніміз-аналық гаметаЖұмыртқа жасушасы мен қанша сперматазоит қосылады-1Жұмыртқа жасушасымен қанша спермотозоид қосылады- БіреуЖұмыртқа жасушасымен қосылатын сперматозоид саны-біреуЖұмыртқа жасушасының жатырға жетуі үшін неше күн қажет-7Жұмыртқа салушы сүтқоректілердің мекені-АвстралияЖұмыртқа салушылардың дене температурасының ауытқу аралығы қай шамада- 25-30˚СЖұмыртқа салып көбейетін сүтқоректілер – үйректұмсықтылар , ехидналар (түрпілер)Жұмыртқа→дернәсіл→қуыршақ→имаго сатысы көбеюдің мына түріне жатады – толық түрленіп даму

Page 28: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Жұптұяқты сүтқоректілердің басындағы мүйізінен өте бағалы дәрі жасалынады бұғыныңЖұтқыншағын айналдырып сыртқа шығарып қоектенетін көпжасушалы-ақ сұламаЖұтынуды,сілекей,қарын сөлі,ұйқы безі сөлінің бөлінуін реттейтін ми бөлігі сопақша миЖүгері өсімдігінің отаны – Оңтүстік АмерикаЖүгері ,талшықты мақта ,асқабақ,үрмебұршақтың отаны-Орталық Америка орталығыЖүгері жақсы дамып жетілуі үшін қажетті жағдай-жылу және жарықЖүгері өсімдігінің гүлшоғыры-собық пен шашақЖүгері, талшықты мақта, асқабақ, үрмебұршақтың отаны – Орталық Америка орталығыЖүгерінің аталық гүлдері қандай гүлшоғырына жиналған.Сыпыртқы гүлшоғырына.Жүгерінің гүлдері-дара жыныстыЖүгерінің жемісі -дәнекЖүгерінің собығынан сыртқа шығып тұратын жібек шашағы қандай мүше.Жібек тәрізді аналық мойны қостілімді аналық ауызбен аяқталады.Жүгерінің собығынан сыртқа шығып тұратын жібек шашағы қандай мүше.Жібек тәрізді аналық мойны,қостелімді аналық ауызбен аяқталады.Жүгерінің,какаоның ,үрмебұршақтың отаны-Орталық Америка орталығы және Оңтүстік МексикаЖүйелеудің ең төменгі сатысы – түрЖүйке жүйесін құраитын жүйке жасушалары қалай аталады НейрондарЖүйке арқылы тірі ағзалардың тітіркенгішштігіне жауап береді-Рефлекс

Жүйке ауруын емдейтін дәрігер – НевропотолгЖүйке жасушаларында қажеттсіз улы жасушаларды сіңіреді-лизосомаЖүйке жасушасының атауы – нейронЖүйке жасушасының ұзын өсіндісі – АксонЖүйке жүйесінің маңыздылығына жатпайды – қажет емес заттарды сыртқа шығарадыЖүйке жүйесінің ішкі мүшелер қызметін реттейтін бөлігі – автономиялықЖүйке жүйесінің шеткі бөлімі: жүкелермен жүйке түйіндеріЖүйке ұлпасының қызметі – қозу және өткізуЖүйке ұлпасының негізгі қызметін көрсетіңіз – қозғыштығы және қозу өткіштігіЖүйке арқылы тірі ағзалардың тітіркендіргіштерге жауап беруі – рефлексЖүйке ауруларын емдейтін дәрігер невропатологЖүйке ауруына жатпайды СПИДЖүйке жасушаларында жүйке түйіндер түзілгені байқалған ең алғашқы жәңдік – ішекқуыстыларЖүйке жасушаларында қажетсіз улы жасушаларды сіңіреді –лизосомаЖүйке жасушасының қысқа өсіндісі – дендритЖүйке жүйелерін емдейтін медицина ғылымының саласы-невропатология.Жүйке жүйесі – орталық және шеткі жүйке жүйесінен тұрадыЖүйке жүйесін зақымдамайды- күн тәртібін сақтауЖүйке жүйесін құрайтын жүйке жасушалары қалай аталады-нейрондарЖүйке жүйесін құрайтын жүйке жасушалары қалай аталады- НейрондарЖүйке жүйесін құрайтын жүйке жасушаларының аталуы – нейрондар

Жүйке жүйесін шаршаудан қорғау – дене еңбегімен ой еңбегін кезектестіруЖүйке жүйесінің қай бөлімі жоғары дәрежелі жүйке қызметінің процесін реттейді-үлкен ми сыңарыЖүйке жүйесінің қай бөлімі жоғары дәрежелі жүйке қызметін реттейді- МиЖүйке жүйесінің қосымша жасушалары-нейроглияЖүйке жүйесінің қызметіне жатпайтыны – оттегін және қоректік заттарды тасымалдауЖүйке жүйесінің шеткі бөлімі жүйкелер мен жүйке түйіндеріЖүйке ұлпасы нейрондарданЖүйке ұлпасына тән қасиет – қозғыштықЖүйке ұлпасының жасушалары – НейрондарЖүкті әйел гигенасы.Талғап ішіп таза ауада көбірек жүру керек.Жүрегі екі бөлімді, қанайналым жүйесі бар бір шеңберлі – БалықЖүрегі төрт бөлікті жорғалаушы – қолтырауынЖүрек қабырғасы ... тұрады – көлденең жолақты бұлшықет ұлпасынанЖүрек неліктен өмір бойы шаршамай дамылсыз жиырылады –ырғақты жұмыс істейдіЖүрек жұмысын бәсеңдететін жүйке жүйе бөлімі – парасимпатикалықЖүрек жұмысын жеделдететін жүйке жүйесі бөлімі – симпатикалықЖүрек қақпақшаларының зақымдануынан болатын ауру – жүрек кемістігіЖүректен өкпеге бағытталған қан-көктамырлықЖүректен өкпеге бағытталған қан-көктамырлықЖүректен шыққан қанды денеге тарататын тамыр-салатамырЖүректін бұлшықетті қабаты-миокардЖүректің жұмысын реттейтін гормон – адреналин

Жүректің кіші қанайналым шеңбері басталатын бөлігі-оң жақ қарыншаЖүректің өте жұқа,сыртқы қабаты эпикардЖүректің ішкі қабаты – эндокардЖүріп бара жатқан көлікте оқудың көзге зиянды әсері-көз бұршағын өзгертедіЖыл құсын белгілеңіз-тырнаЖылан айыр тілімен- Сипап сезеді және дәм сезедіЖыландардың кесірткеден айырмашылығы-қабағы бүкіл көзді қаптаған,жұқа қабықшаЖыланның қаңқасындағы ерекшелік-жақ сүйегі сіңірмен созылмалы байланысқан

Жыланның уы орналасқан – Сілекей безінде

Жылдық сақина-бір жылда пайда болған сүрек қабатыЖылдық шеңбері арқылы анықтай алмаймыз – өсімдік түрінЖылқы малынан алынатын өнім- қымызЖылқы малында «қарақаптал» ауруын тудыратын қарапайым – трипаносомаЖылу өнімділігінің ағзада арту себебі қоршаған ортаның температурасының артуыЖылу сүйгіш өсімдік,күн әбден жылынғанда себіледі қауынЖылу сүйгіш өсімдік-жүгері, қауынЖылуды өткізетін мүше-өкпеЖылудың түзілетін жері-бауыр мен бұлшық еттердеЖылы сүйгіш өсімдіктерге жататын-АсқабақЖыныс бездерінің аталық және аналық гаметалардың дамып жетілуінің атауы – гаметогенезЖыныс мүшелерінің жетілуіне, дамуына зиян – темекі, алкогольЖыныс бездері бөледі гормонЖыныс бездері жатады-аралас бездергеЖыныс бездерінде аталық және аналық гаметалардың дамып жетілуі гаметогенез

Page 29: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Жыныс бездерінің ішкі секрециялық қызметі-гормон бөлуЖыныс гормондары қай жерде түзіледі.Жыныс мүшесінде.Жыныс гормондары қай жерде түзіледі-жыныс бездеріндеЖыныс гормонды қай жерде түзіледі? Жыныс бездеріндеЖыныс жасушалары бөлінеді – мейоз жолыменЖыныс жасушаларындағы хромосомалардың жиынтығы -1п

Жыныс жасушаларының қосылуының нәтижесінде – Зигота

Жыныс жасушасындағы хромосома саны-23Жыныс жасушасының атауы-гаметаЖыныссыз жолмен көбеюге жататы-спораменЖыныссыз жолмен көбеюі-бүршіктену деп аталатын жәндік – гидраЖынысты көбею арқылы белгілердің ұрпақтан ұрпаққа берілуінің негізгі заңдылықтарын алғаш рет дәлелдеген ғалым-Н.В.Цицин.Жыныстық жетілуге әсер ететін ішкі секреция безі тимусЖыртқыш құстардың табиғат тазалығын сақтайтын түрі-сақалтайЖыртқыш құстарға жататындар-қаршығаЖыртқыш сүтқоректілердің кемірушілерден негізгі айырмашылығы- өте үлкен ит тістері және ара тәрізді ірі азу тістері боладыЖыртқыш чқұстарға жататыны – қаршығаЖыртқыштар отрядына жататындар-түлкіЖыынысты көбею процессіне қатысатын жасушалар – Аталық және аналықЖіп тәрізді көп жасушалы балдыр -спирогираЖіп тәрізді тамырлар өседі ... тамырдан – жанамаЖіпше мен тозаңқаптан тұрады – аталық

Жіпшумағы бір ғана жасушадан тұратын саңырауқұлақ-Ақзең (мукор)Заман аттары-архей,протерезой,полезой,мезозой,кайнозойЗаравшан аршасы жеміс беретін жыл – 50Зат алмасмудың екінші атауы – метаболизмЗат алмасудың тұтас құбылысына жатады – ассимиляция мен диссимиляцияЗат алмасумен тікелей байланысты – ыдырау өнімдерін шығару қызметіЗат алмасу жүретін, өте ұсақ тамырлар- қылтамырЗат алмасу жүретін,өте ұсақ тамырлар -қылтамырЗат алмасу немесе метаболизм тұрады катаболизм мен анаболизмненЗат алмасуға, бауыр жұмысына әсер етеді – РРЗат алмасудың қалыпты жағдайдан ауытқуынан туатын генетикалық әдіс биохимиялықЗаттар күйінің өзгеруі – Тотығу – тотықсыздану қызметіЗаттар ыдырауынан пайда болатын өнімдеріне жатпайтынын анықтаңыз: жасЗаттарды жасушаға және кері тасымалдау қандай органоид көмегімен іске асырылады-жасуша мембранасыЗаттың пішіні мен түсін ажырататын көздің...тор қабықшасы ішіндегі құтышаЗауза қоңызы қандай мүшесімен тыныс алады – кеңірдек арқылыЗәйтүн ағашы , жоңышқа ,гүлді жасымықшаның отаны- жерорта теңізі орталығыЗәр шығару жүйесіне жататын мүшелердің ең соңғысы – зәр шығару өзегіЗәр бөлудің орталығы жұлында орналасқан-Сегізкөз бөлігінде

Зәр шығаратын түтік пен қуықтың қабынуы-циститЗәр шығару жүйесінің маңызы – несепті, минералды тұздарды , суды бөлуіЗәр шығару жүйесінің маңызы-несепті,минерелды тұздарды суды бөлуіЗәр шығару мүшесі - БүйрекЗәр шығару мүшесі тармақталып артық су мен сұйық өнімді нәзік өзекшері арқылы сыртқа шығаратын құрттар – кірпікшелі құрттарЗигота ата-аналарының гаметалары арқылы келіп гетеризиготалы жағдайда үйлесім түзген аллелді генднрдің еш уақытта бір-бірімен қосылуы және өз ара әрекеттеспеуі-гамета тазалық ережесіЗиготадағы хромосомалар жиынтьығы – диплодтыЗиготадан дамып жетіледі – ұрықЗиготадан туғанға дейінгі ұрықтық даму процесін қалай атайды-эмбрионалдық дамуЗиготаның ұзыннан бірдей екі клеткаға бөлінуі – бөлшектенуЗиготаның ұзынынан бірдей екі жасушаға бөлінуі-бластомерЗиянды бунақденелілерге қарсы күресте химиялық улы заттарды үнемі пайдалану керек себебі.Хймиялық улы заттарды қабылдамаитын түрлері пайда болады.Зиянды микроағзаларды ағзаға өткізетін мүше – ауыз қуысыЗоология ... зерттейді – жануарлардыЗоология ғылымының сүтқоректілерді зерттейтін саласы – МаммалогияИ.П.Павлов .... әдісі арқылы шартты рефлекстерді зерттеді-фистулаИ.П.Павлов...тәжірибе жасау арқылы рефлекстерді зерттеді-иткеИвоновский ғылымға енгізген-Бейерник

Иммунитеттің негізін салған және фагоцитоздың қорғаныштық рөлін ашқан ғалым И.И.МечниковИнсулин жетіспегенде болатын ауру – қант ауруыИнформасоманы ашып,оның биологиялық маңызын түсіндіруге қатысқан М.АйтхожинИнфузория-туфелька суда қалай қозғалады-кірпікшелері арқылыЙод алынатын өсімдіктер – балдырИсландия қынасының басқаша атауы – цетрарияИт жүрегінің сол жақ жартысында қандай қан болады-салатамырлықИт жүрегінің сол жақ жартысында қандай қан болады-салатамырлықИтмұрын жатады раушангүлділер тұқымдасынаИтшабақ дегеніміз – бақаның дернәсіліИтшабақтын тыныс алу мүшесі-желбезекИтшабақтың балыққа тән емес қасиеті – жылтыр етіИық белдеуіне кіретін сүйек- жауырынИық белдеу сүйектері - Бұғана , жауырынИық белдеу сүйектеріне жатпайды садақ сүйекИіс сезімі – вибристердің сүтқоректілерде орналасқан жері- Көз бен мұрын төңірегіндеИісті сезбейтін сүтқоректі жануарлар-Дельфиндер және киттерКайнозой – үштік кезең(полеоген мен неоген) ,төрттік кезең-антрпогенКайнозой кезеңі - Неоген.Кактустың түрі өзгерген сабағы-шырындыКальцийдың жинақталуына әсер ететіндер – көк-жасыл және қызыл балдырларКамбий дегеніміз – жасушалары үнемі бөлінетін түзуші ұлпаКанозой- жаңа өмір (66±3)

Page 30: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Канцерогенді заттардың тудыратын аурулары-рак ауруларыКапсуланың қылтамыр шумағына не кірмейді-жоғары молекулалы ақуыздарКапуста ақ көбелегінің,қысқы тыныштық күйді өткізу сатысы-қуыршақ сатысындаКарл Линнейдің «Табиғат жүйесі еңбегі» мына жылы жарыққа шықты – 1735жКарлик қайыңы,сүйелді қайың,үлплдек қайың-қайың түрлері.Осылар жүйелеуде қай топқа жатады туысКартоп түйнегін органикалық заттар гүлде жеткізіледі-тін арқылыКартоп крахмалының жиналатын мүшесі – түйнегіКартоп түйнегінен қандай заттар алынады-крахмал,сірне,спиртКартопқа ерекше көп қажететтін тыңайтқыш –калийКартопта қай ұлпа арқылы қоректік заттар түйнектен гүлге жеткізіледі-тінКартопты көбейту жолы – түйнек арқылыКартопты тұқымынан көбейтуге болама.егер болса қандай жағдайда жүргізіледі-Тек жаңа іріктеме шығару кезінде ғана тұқымнан көбейтедіКартоптың гүлдері-қос жыныстыКартоптың гүлшоғыры-шашақгүлКартоптың түрі өзгерген жер асты өркені – ТүйнекКартоптың улы жемісі жидекКартоптың улы мүшесін атаңыз-жемісіКартоптың шыққан жері-Чили және Перу тауларыКартоптың шыққан жері-чили және перу тауларыКатализатордың міндетін атқаратын органикалық қосылыстар-ферменттер.Кәдімгі амебаның жалған аяқтарының саны-тұрақсызКәдімгі амебаның қорегі ұсақ балдырлар мен бактериялар

Кәдімгі амебаның тіршілік мекені – су қойма түбіндегі тұнбаКәдімгі аршаның басқаша атауы-бүржидекКәдімгі кірпі денесіндегі тікірейген ине жабындылары қайдан пайда болған.Түрі өзгерген түктері.Кәдімгі тоспа ұлуының тіршілік ортасы –тоғандар мен өзендерКәмелет жас-18Кебісшенің қозғалуы – КірпікшелерменКез келген ағзаның тіршілік жағдайына өте қолайлы әсерлер жиынтығы – оптимум факторларКез келген бұлшық еттердің жиырылуы-энергияны пайдалану мен байланыстыКезеген жүйке миды - ішкі мүшелермен байланыстырадыКезеген жүйке миды бұлшық еттермен байланыстырадыКезеген жүйке миды-қаңқамен байланыстырадыКейбір бактерияларда талшықтар болады бактерияларға ол не үшін қажет.Қозғалуға.Келтірілген белгілердің ішінен тек крестгүлдер тұқымдасына тән дегенін ғана белгіліңіз: Бунакдене арқылы тозаңданадыКелтірілген қан тамырлардың қайсысымен көктамыр қаны ақпайды.Өкпе көк тамырымен.Келтірілген қан тамырлардың қайсысында сала тамыр қаны ақпайды.Өкпе салатамырында.Кембрийде –(80±10) губкалардың түрлері,балдырлар,қарапайым саңырауқұлақтарКеме үшін қауіпті біраұ әк өндірілетін аралдар-рифтер түзген мазжан қаңқаларыКеміруші сүтқоректілердің тістеріндегі ерекшеліктер.Күрек тістері ірі өткірКемірушілерге жатпайтын-көртышқанКемірушілердің күрек тістері қаншалықты қатты қайралғанымен,

ылғида қалыпты мүлшері кішіреймей бірдей болуы неліктен- Күрек тіс жануарларда ұдайы өсіп отырадыКене арқылы таралатын ауру- ЭнцефалитКенеден тарайтын тері ауруы-қышыма қотырКеңтанаулы маймылдардың негізгі өкілі.Өрмекші тәрізді маймылдар.Кеңістікті бағдарлау кезінде ультра дыбыстар шығаратын сүтқоректілер-қолқанаттыларКепкенде түсі ағарып кететін мүк-шымтезек мүгіКесілген қылқанды орамды қалпына келтіру үшін 100- 150жыл,ал биік беткейлерде 500-1000жыл қажет.Бұл неге байланысты-қылқанды орамның қалпына келтіру стадиясында тауда өсімдік түрлерінің болмауыКесірткенің жүрегінің оң жақ қарыншасының бөлімінде қандай қан болады.Жартылай салатамырлық.Кесірткенің мүйізді қабыршақ терісінің негізгі қызметі-кеуіп кетуден сақтайдыКесірткенің терісі – қабыршақты, құрғақКеуде қуысын құрсақ қуысынан бөліп тұратын күмбез тәрізді бұлшықетті перде: көкет( диафрагма)Кеуде қуысында кеңірдектің жоғарғы ұшында орналасатын без – АйыршаКеуде қуысын қозғалысқа келтіретін негізгі бұлшықеттер-қабырғааралықКеуде қуысын құрсақ қуысынан бөліп тұратын – көкетКеуде қуысын құрсақ қуысынан бөліп тұратын күмбез тәрізді бұлшықетті перде – көкетКеуде қуысының қабырғасына жанаса орналасқан серпінді,борпылдақ мүше өкпеКеуде(көкірек )қусын құрайтын сүйектер-12 жұп қабырға,төс сүйегі,арқа омыртқалары

Кеудені құрсақ қуысынан бөлетін бұлшық ет – КөкетКиттің мойын омыртқасының саны қанша-7Киттің мойын омырқасының саны қанша- 7Киімдерге дернәсілдері зиян келтіретін бунақдене – қаракүйеКладофора балдырын пайдаланатын өндіріс – қағаз өндірісіКлоака деген не-артқы ішектің кеңіген жеріКлоакасы бар жануар -бақа Клоакасы жоқ жануар мысықКоацерваттар теориясын дәлелдеген

ғалым – А.ОпаринКолхицин әдісімен өсімдіктердің полиплоидты іріктемелерін шексіз алуға болатынын 1932ж дәлелдеген ғалымдар – Блексли мен ЭйвериКомбинативтік өзгергіштік дегеніміз – гаметалардың кездейсоқ ,қосылып жаңа үйлесімдердің түзілуіКонсуменке да жататын – бақаКонсументтерге жататын ағзалар – гетеротробтарКонсументтерге қандай ағзалар жатады-гетеротрофтарКонсументтер-продуценттер жасаған органикалық заттарды тұтынушыларКортопқа ерекше көп қажет тыңайтқыш-калийКотализатордың міндетін атқаратын органикалық қосылыстар – ФерменттерКөбелектердің басқа бунақденелілерден айырмашылығы – қанатын ұсақ қабыршақтар қаптайдыКөбелектердің дернәсілінің атауы-жұлдызқұртКөбеюге қажетті жыныс мүшелері бар,бұтақтанбайтын,түрі өзгерген,қысқарған өркен – ГүлКөбінесе сору аймағындағы тамырлар- тамыр түкшелеріКөз алмасының қасаң қабықшасы- жарық сәулесін еркін өткізеді

Page 31: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Көз алмасы тұрады 3 түрлі қабықшаданКөз алмасына кірмейтіндер – қабақ және жас бездеріКөз алмасының ортаңғы қабықшасы – тамырлыКөз алмасының пішіні-шар тәріздіКөз бұршағы қызметінің өзгеруіне байланысты болатын көру кемістігі қалай деп аталады-алыстан көргіштік ,жақыннан көргіштікКөз бұршағы қызметінің өзгеруіне байланысты болатын көру кемістігі қалай деп аталады?- Алыстан көргіштік, жақыннан көргіштікКөз бұршағы қызметінің өзгеруіне байланысты болатын көру кемістігі қалай деп аталады.Алыстан көргіштік жақыннан көргіштік.Көз жасының атқармайтын қызметі-көзді тітіркіндіредіКөз қарашығының орталығы жұлынның...орналасқан-арқа бөлігіндеКөз репцепторлартның түрлері-құтышалар,таяқшаларКөз рецепторлары орналасқан қабат торлы қабықшаКөзге көрінбейтін тірі ағзалардың құрлысын, қасиеттерін, пайдасы мен зиянын зерттейтін ғылым –МикробиологияКөзге шаң-тозаң түскенде болатын ауру – коньюктивитКөзге бүршіктері арқылы вегетативті көбеюдің атауы – түйнекпенКөзге зиян келтірмейді –қатты жарыққа қарағанда көзілдірік киюКөзге көрінбейтін ағзаларды зерттейді-микробиологияКөздің қосалқы мүшелеріне жатпайды – ақ қабықшаКөздің қосалқы мүшесіне жатпайды – қасаң қабықКөздің алмасының ішін күлкілдеген мөлдір зат толтырып тұрады – шыны тәрізді дене

Көздің бұзылуы ағзада мына дәруменнің (витаминнің) жетіспеуінен – АКөздің қандай мөлдір болігі көру бұршағының сыртына орналасып оны қорғап тұрады.Қасаң қабықша.Көздің қосымша аппараттарына

жатпайды – Нұрлы қабықшаКөздің ішкі бөлігін күлкілдеген мөлдір зат толтырып тұрады – шыны тәрізді денеКөзі болмайтын ұлулар – айқұлақКөзі болмайтын ұлулар-інжуір, айқұлақКөк жасыл балдыр микробиологиялық әдебиеттерде-цино бактерияларКөкек зығырының спораларынан өсіп шыққан тарамды жасыл жіпшелерден пайда болатын - өскіншеКөкек зағырының спораларынан өсіп шыққан тамырды жасыл жіпшелерден не пайда болады-Аналық аталық жыныс жасушаларыКөкек мүгі өсімдігінің споралар дамитын бөлігі-қауашағыКөкеттің бұлшық еттері – ішкі қабырғааралық бұлшықетКөкеттің астында орналасқан – АсқазанКөкнарда көп тұқым болу себебі-аналық санынаКөктамыр қаны деп аталатын қан – көмірқышқыл газына қаныққан қанКөктамыр қаны-күрең қызыл,СО2-на қаныққанКөктамырлар – Денедегі қанды жүрекке қарай жылжытатын қантамырларКөктамырлар.Денедегі қанды жүрекке қарай жылжытатын қантамырлар.Көктемгі өркеннің қызметі – КөбеюКөкшетау маңында көп кездесетін өрмекші – бүйіКөкірек қуысы көлемінің ұлғаюы – қабырға аралық бұлшық ет жиырылуынанКөкірек пен құрсақты бөліп тұратын көкетКөкіректің бұлшықеттері – Ішкі қабырғааралық бұлшық ет

Көлденең -жолақты ұлпадан тұратын бұлшықет – жүректеКөлденең жолақты бұлшықет талшығы ... орналасқан – қол-аяқтардаКөлденең жолақты ұлпадан тұратын бұлшықет қай мүшеде-жүректеКөмекейдің жалғасы, іші қуыс түтік пішінді шеміршекті мүше – кеңірдекКөмір қышқыл газына қаныққан қан – Вена қаныКөмірқышқыл газына қаныққан қан – көктамыр қаныКөмірсу қорытыла бастайды ауыз қуысындаКөмірсу терминін енгізді 1844ж. ШмидКөмірсулардың алмасуына қатысатын гормонның атын атаңыз-инсулинКөмірсулардың алмасуына қатысты гармон-инсулинКөмірсулардың жасушада атқаратын қызметі-энергетикалықКөмірсулардың ыдырауы-глюкозаға дейінКөмірсулардың ішіндегі полисахаридтер – крахмалКөмірсулардың ішіндегі полисахаридтер крахмалКөмірсуына қандай қызмет тән емес. Катализдік.Көміртегінің топырақта жинақталуы – органикалық қосылыстар түріндеКөңді (қиды) топыраққа күзде шашу себебі- өсуді тездету үшінКөп тұқымбастамасы бар жатын-мақтадаКөп аяқты маржандардың тіршілік ортасы – теңіз суындаКөп жасушалы балдырлардың денесі – талломКөп қылтанды құрттарға жататындар-нереидаКөп тұқымды жидек жемістер-қызанақКөпжасушалы балдырлар өсті – протерозойКөпжасушалы жәндік гидраКөпжасушалы жәндік арцелла

Көпжасушалы омыртқалы жануар – БалықКөпжасушалыларда бөлінген жарақаттанған дене бөлігінің қайтадан қалпына келуі-регенерацияКөпқылтанды құрттарға тән емес белгі-топырақ құнарлығын арттыруКөпқылтанды құрттардың мекен ететін ортасы – теңіздерКөпқылтандылардың сезім мүшесі-Сипап,сезу,көру,тепе-теңдікКөпшілік ағзаларға тән маусымдық өзгерістің негізгі себептері-күннің ұзаруыКөпіршектер орналасқан тыныс мүшелері-өкпеКөру аймағы мидың бөлімін орналасқан – шүйдедеКөру мүшесінің көмекші бөлігіне жататындар – қабақКөру бұршағының сыртына орналасып, оны қорғап тұратын көздің мөлдір бөлігі – қасаң қабықшаКөру мүшесінің көмекші бөлігіне жататындар – қабақКөру түтігінің жоғарғы жағында орналасқан 2 линзасы бар микроскоп бөлігі-окулярКрестгүлді тұқымдастардың ішіндегі мәдени өсімдікті ата – орамжапырақ (қырыққабат)Крестгүлділер гүлінің құрылысы – шашақгүлКрестгүлділер тұқымдасына жатпайды – тенгежапырақКриптофиттер(геофиттер) – Топарақтаң терең қабатында тамыр түйнектері,пиязшықтары,тамыр сабақтары сақталып қалатын көп жылдық өсімдіктер(шалқан,андыз,ашкөк)Крокожилдер жүрегі – төрт бөліктіКросинговер дегеніміз-гомологты хромосомалардың бөліну кезінде айқасуы

Page 32: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Кроссинговер кезінде алынған қай факт хромосомалық тұқым қуалаушылық теориясын анықтайды-хромосомалардың немесе тізбектелген карталар тобын құруКуннің ультра күлгін сәулелерінен қорғайды-озон.Кутикула дегеніміз – ағзаның сыртын дене жабынының жасушаларынан бөлетін қабықшаКүбіртке- тырнақ төбесінің іріңдеп кабынуыКүзгі жапырақтарының қызаруы және сарғаюы қандай пластидтердің болуына байланысты-хромопластардыңКүзде себілетін өсімдік-қарабидайКүздік бидайдың жаздық бидайдан айырмашылығы – Күзде себіледі.Күздік бидайдың жазғы бидайдан айырмашылағы-күзде себіледіКүздік бидайдың жоғары өнімді іріктемісін шығарған ғалым-П.П.ЛукьяненкоКүздік бидайдың қар астында қыстау фазасы – түптену кезіндеКүздік жарақаттар артқы аяқтары мен бір нәрсеге ілініп бастары төмен қарай салбырап тұрады күндізгі демалу кезінде денесінде қандай өзгерістер болады-дене температурасы төмендеп тыныс алуымен қан айналымы бәсеңдейдіКүйіс қайтаратын жануар – сиырКүйіс қайтаратын сүтқоректілердің қарнындағы кірпікшелі кебісшелер-қиын қорытылатын қоректі қорытадыКүйіс қайырмайтын жұпаяқты сүтқоректілер.Бегемонт.Күйіс қайырмайтын жұпаяқтылар.Бұландар.Күйіс қайырмайтын жұптұяқты сүтқоректілер БұланКүлте жапырақша – күлтені құрйтын ішкі жапырақшаларКүлте жапырақша-күлтені құрайтын ішкі жапырақшалар

Күлте жапырақша-күлтені құрайтын ішкі жапырақшаларКүлте жапырақшасы ақ (аа) намазшам гүлін қызыл түсті (АА) гүлімен будандастырғанда, ұрпағында қызғылт түсті белгілер пайда болады .Бұның негізгі сипаты- Тұқым қуалаудың аралық сипатыКүлте жппырақша – күлтені құрайтын жапырақшаларлар.Күлте ішінде орналасады-аталықтарКүлтенің қызметі – бунақденелілерді еліктіруКүлтесінің құрылысында «желкен», «ескек», «қайықша» атаулары бар тұқымдас – бұршақКүн сәулесі энергиясының химиялық заттар энергиясына айналу ненің көмегімен жүзеге асады ПродуценттерКүн жылығанда егілетін тұқым-қауынКүн сәуесі энергиясының химиялық заттар энергиясына айналуын жүзеге асыратын-продуценттерКүн сәулесі энергиясының химиялық заттар ненің көмегімен жүзеге асады-продуценттердіңКүн сәулесі энергиясының химиялық заттар энергиясына айналуы ненің көмегімен жүзеге асады.Продуценттер,редуценттер.Күнбағыс гүлшоғырының шетіндегі гүлдер – жыныссыз гүлдерКүнбағыс себетінің ортасында орналасқан гүлдер түтікшеКүнбағыстың гүлшоғыры – себетКүнбағыстың жемісі – тұқымшаКүнбағыстың Еуропаға әкелінген жері-МексикаКүнбағыстың өсуіне қолайлы топырақ – қара топырақКүнбағыстың түтікше тәрізді гүлдерінің күлтежапырақтар саны-5.Күннің ульттракүлгін сәулерінен қорғайды-азон

Күрделі гүлділер тұқымдасына жататындар-ТүймедағыКүрделі гүл тұқымдасының гүлінде-айдарша,5 біріккен күлте,5 біріккен аталық,1 аналықКүрделі гүл тұқымдасының гүлінде-айдарша,5 біріккен күлте,5 біріккен аталық,1 аналықКүрделі гүлділер тұқымдасына жатат ын өсімдіктердің қай түрінің түтікше гүлдерінен аталығы да ,аналығы да болмайды-күнбағарКүрделі гүлділер тұқымдасына жататын өсімдіктердің жемісі – тұқымшаКүрделі жапырақты өсімдік -ИтмұрынКүрделі заттардың жай заттарға ыдырауының аяқталуы – аш ішектеКүрделі көз құрамындағы барлық көзшелер бірігіп,затты толық көре алатын,яғни «жинақтап көру» тәсілімен көретін жәндік өзен шаяныКүрделі көмірсуларға жататындар – крахмалКүрделі масақ гүлшоғыры бар өсімдік – бидайКүрделі оганикалық затты қарапайым заттарға ыдыратады-ферменттерКүрделігүл тұқымдасының гүлінде айдарша, 5 біріккен күлте, 5 біріккен аталық, 1 аналықКүрделігүлділер тұқымдасына тән гүлшоғыр – себетКүрделігүлділер тұқымдасына жататын майлы өсімдік – күнбағысКүрделігүлділер тұқымдасына жататын өсімдік гүлдерінің тілше гүлдері тостағанша жапырақшалары қандай қызмет атқарады-жемістердің таралуы үшін қажетКүрделігүлділер тұқымдасына жататын өсімдіктердің жемістері қандай типті-құрғақ тұқымша жемісКүрделігүлділер тұқымдасына жататын өсімдіктердің жемістері қандай типті-құрғақ тұқымша жеміс

Күрделігүлділер тұқымдасына жататын өсімдіктердің қай түрінің түтікше гүлдерінде аталығыда аналығыда болмайды-күнбағарКүрделігүлділерге қай өсімдік жатпайды-кадімгі мойыл Қай дәуірде жаланаш тұқымдастылар кеңінен таралған-палеозойКүрделігүлділерге қай өсімдік жатпайды.Жоңышқа.Күрделігүлділерге қай өсімдік жатпайды? шоңайна.Күрделігүлділерге қай өсімдік жатпайды-шоңайнаКүрделігүлділерге қай өсімдік жатпайды-шоңайнаКүрек тістері жақсы дамыған жануарлар – Құндыз ,тиын , үй қояныКүрек тістері, сойдақ тістері және азу тістері болады – сүтқоректілердеКүріш гүлінің формуласы Гс2А3+3Ж(3)

Күріштің өсу мерзімі – 90-165 күнКүріштің гүлшоғыры - Сыпыртқыгүл

Күріштің, қант қамысы, көптеген көкөніс дақылдарының отаны-Оңтүстік азияның тропиктік орталалығыКіндігі жуан ,етжеңді гүлшоғыры-СобықКіндік тамыр жүйесі бар өсімдік – асқабақКіндік тамыр жүйесінде жақсы жетілген тамыр – НегізгіКіндік тамырлы өсімдік – асбұршақКіндік тамыр жүйесі бар өсімдік-үрмебұршақКіндік тамыр жүйесі дегеніміз не ұрық тамыршасынан өсіп жетілген, өте жақсы білеуленген негізгі тамыр мен одан тарайтын кішкене жанама тамырлардан тұратын тамыр жүйесіКіндік тамыр жүйесінде жақсы жетілген тамыр- негізгіКіндік тамырлы өсімдік –бақбақКір қол,лас ыдыс,жуылмаған жеміс мына аурудың көзі-Дезентерия (қантышқақ)

Page 33: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Кір қолдан, жуылмаған жеміс жидектен, көкөністен, шала піскен еттен жұғады – ІшқұртКірпікшелі жәндіктерде қоректену, тынысалу, қозғалу және заталмасу қызметін атқаратын органойд- цитоплазмаКірпікшелі құрттар класына жататындар – ақ сұламаКірпікшелі эпителий астарлаған мүше – мұрын қуысы( кеңсірік)Кірпікшелі кебізше-инфузория – су жануарлары үшін қорекКірпікшелі кебісше үшін қылаулатқыштың қызметі – қорытылмаған қалдықтарды шығаруКірпікшелі кебісшенің сезімталдық қызметін атқарады: арнайы талшықтарКірпікшелі құртардың сезім мүшелері – Сипап –сезу, көру, тепе-теңдік мүшелеріКірпікшелі құрттардың қоректенуі – судағы ұсақ жәндіктерКірпікшелі құрттардың тыныс алу мүшесі бүкіл денесіКірпікшелі эпителий астарлаған мүше – мұрын қуысыКіші қанайналым шеңбері аяқталатын жүрек бөлігі-сол жақ құлақшаҚабырға сірқауызы дегеніміз-ауаға толы ауатамыр ұштарыҚабырға сірқауызы дегеніміз-ауаға толы ауатамыр ұштарыҚабырға сіріқауызы дегеніміз Ауаға толы ауаутамыр ұштарыҚабырғасы қалың бұлшықетті түтікше пішінді жұп мүше – НесепағарҚабыршаққанаттылар отрядына жататын бунақдене – кәдімгі махаонҚабыршақты қына – ксанторияҚабыршақты қыналар бір жылда өседі – 1-8 ммҚабыршақты амебаның қабыршағының түзілуі-теңіз балшығы мен шөгіндіденҚабыршақты жорғалаушыларға жататын – жыландар

Қабыршақты тамыраяқтылар (фораминифералар) – ізбесті (әкті) шөгінді түзедіҚабыршақты тамыраяқтылар-ізбесті шөгінді түзедіҚабыршақтылар отрядына жататындар-аллигатор-қолтырауынҚабыршақтылар отрядының өкілі – ЖыланҚағаз өндірісінде пайдаланылатын жасыл балдыр - кладофораҚағаз алуға қолданылады шыршаҚағаз жасауға қажетті негізгі шикізат шырша сүрегіҚағаз өндірісінде пайдаланылады кладофораҚағанақтылар тобына жататын жылықанды омыртқалы жануарлар - Жыртқыш сүтқоректілерҚағанақтылардың өте ертеде пайда болған әрә қарайпайым тобын құрайтын сүтқоректілер.Қолқанаттылар.Қазақ абасты тұқымды ірі қараларын шығаруға қатынасқан ғалым МусинҚазақ халқының жыл атауына енген жәндік-ұлуҚазақстан арқар-мериос қойын шығаруға қатысқан ғалым-Ә.ЕсенжоловҚазақстанда алғаш рет трансплантациялық жолмен қозы мына академиктің басшылығымен аланды:Ф.М.МұқамбетқалиевтіңҚазақстанда кездеспейтін паразиттер – суыртқыҚазақстанда құлқайыргүлділердің өсетін түрі мен туысы -18 түр, 7 туысҚазақстанда ұйымдастырылған қорықшалардың саны – 62Қазақстанда ұйымдастырылған ұлттық тынымбақтар-7Қазақстандағы Қызыл кітаптың үшінші басылымы 1996 жҚазақстандағы мемлекеттік қорықтар саны-9

Қазақстанның эндемик өсімдігі – дерменеҚазақстанның «Қызыл кітабы» тұңғыш рет жарыққа шықты – 1978 жҚазақстанның «Қызыл кітабының» екінші басылымы -1991Қазақстанның Қызыл Кітабының шыққан жылы- 1981Қазақстанның ақбасты тұқымды мүйізді ірі қар ларын шығаруға қатысқан ғалым селекционер.Муссин.БҚазақстанның ақбасты тұқымды мүйізді ірі қараларын шығаруға қатынасқан ғалым-селекционер.Мусин Б.Қазақстанның Қызыл кітабына енген қырықжапырақтектес өсімдік мыңжылқы қырықжапырағы,шолпаншаш сүмбіліҚазақстанның Қызыл кітабына тіркелген қылқан жапырақты өсімдік - Зеравшан аршасыҚазақстанның мал шарушылығына зиянды құрт- Ми құртҚазақстанның омыртқасыз жануарларға арналған қызыл кітабы – 2006Қазақстанның Республикасының алғаш шықан Қызыл кітабы– 1978жҚазақстанның эндемик өсімдігі – дерменеҚазақтың арқар-меринос тұқымын шығаруға қатысқан ғалым – А.ЖандеркинҚазақтың арқар-меринос тұқымын шығаруға қатысқан ғалым А.ЖандеркинҚазіргі кездегі жорғалаушылар арасында күрделі құрылысты – крокодилдерҚазіргі өкілдері көп жылдық мәңгі жасыл шөптекті өсімдіктер – плаунҚазіргі адамдарға жақын келетін түрлер кроманьондарҚазіргі заманғы физиологиялық теорияға академик И.П.Павловтың қосқан үлесі қарын сөлі бөлінуінің гуморальдық жолмен реттелуін көрсеттіҚазіргі замандағы физиологиялық теорияға академик И.П.Павловтың қосқан үлесі –қарын сөлі бөлінуінің

гумаральдық жолмен реттелуін көрсеттіҚазіргі замандағы физологиялық теорияға академикИ.П.Павловтың қосқан үлесі қандай.Қарын сөлі бөлініуінің гуморалдық жолмен ретттелуін көрсетті.Қазіргі кезеңде қарапайымдардың .. . мыңға жуық түрі белгілі – 70 мыңҚай аурумен ауырғанда инсулин егеді – қант диабетіҚай дәрумен адамның суық тиіп ауыруына қарсы тұру қабілетін жақсартатын С дәруменіҚай ағзалар редуцент болады-саңырауқұлақпен бактерияҚай ауру «кір қол ауруы»дейді-қантышқақҚай ауруды ‘кір қолдың ауруы’дейді-дизентерияҚай ауруды кір қолдың ауруы дейді.ДезентерияҚай ғалам бірінші болып таза асқазан сөлін алды.И.П.Павлов.Қай ғалым бірінші болып таза асқазан сөлін алды – И.П.ПавловҚай дәрумен адамның суық тиіп ауратын ауруына қарсы тұру қабілетін жақсартады? C дәруменіҚай дәрумен адамның суық тиіп ауыратын ауруына қарсы тұру қабілетін жақсартады-с дәруменіҚай дәрумен адамның суық тиіп ауыратын ауруына қарсы тұру қабілетін жақсартады-с дәруменіҚай дәрумен жетіспесе қырққұлақ ауруына шалдығады – СҚай дәуірде жалаңаш тұқымдастылар кеңінен таралған.Кайнозой.Қай дәуірде саусаққанаты балықтар пайда болған.Палезой.Қай кезде екеуіде гомозиготалы әкшешенің F-дегі гибридті фенотип бойынша оларға ұқсайды –Толық емес доминанттылықты

Page 34: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Қай органоид бактерия жасушасында бар? РибосомаҚай органоид бактерия жасушасында бар-митохондрияҚай органоид бактерия жасушасында бар-митохондрияҚай органоид бактерия жасушасында бар-рибосомаҚай органоид бактерия жасушасында бар-рибосомаҚай паразитік құртта иесі біреу ғана болады-адам аскаридасындаҚай тұқымдас өсімдіктерінің жеке гүлінің формуласы Т5К5Ат∞А1-БұршақҚай тұқымдас өсімдіктерінің жеке гүлінің формуласы Т5К5Ат∞А1-БұршақҚай тұқымдас өсімдіктерінің жеке гүлінің формуласы Т5:К5:Ат А1.Раушангүлділер.Қай тұқымдас өсімдіктің жеке тұқымының Т5,К5,АтаА1-раушангүлділерҚай ұрық жапырақшасының желі түзіледi- МезодермаданҚай энергетикалық алмасу процесінде 1 молекула глюкоза ыдырағанда АТФтің екі молекуласы синтезделеді 2ші кезеңіндеҚайшауыз ақпан айында ұя салып ,балапан шығарады.Себебі-қайшауыздың төменгі температураға ерекше бейімделгенділігіндеҚайшыауыз ақпан айында ұя салып балапан шығарады.Себебі.Бұл уақытта үлкен құс пен балапан қоректенетін қорек көп.Қайшыауыз ақпен айында ұя салып балапан шағарады.Себебі.Бұл уақытта қоршаған ортада жоғарғы ылғалдылық болуына байланысты.Қалдықсыз технологияның қамтитыны – атмосфераға зиянды заттар бөлмейтін тұйық жүйені пайдалану

Қалемше дегеніміз - Тамырдың, сабақтың, жапырақтың жаңа өркен түзе алатын бөлігі.Қалқанша безгармоны көбірек бөлінгенде болатын ауру Бақшаңкөз ауруыҚалқанша бездің қызметі балалық жаста төмендесе пайда болатын ауру – кретинизмҚалқанша безі қызметінің жетіспеушілігінен туатын ауру – МиксидемаҚалқанша безінен бөлінеді- ТироксинҚалқанша маңы безінен бөлінеді – ПаратгормонҚалқанша без горманы құрамындағы химиялық элемент – йодҚалқанша безі гормонының көп бөлінуінен туындайтын ауру базедовҚалқанша безі қызметінің бәсеңдеуі неге әкеп соғады-балалардың өсуі мен дамуын баяулатадыҚалқанша безінің қызметі күшейсе-Жүректің жиырылуы жиілеп, қан қысымы, жүйке жүйесінің қозғыштығы артадыҚалпақшалы саңырауқұлақ деп аталу себебі- денесі түбіртек пен қалпақтанҚалпақшалы қабырғасындағы сілемей қабықшаны бүлдіріп ,жара қылады Қантышқақ амебаҚалпақшалы саңырауқұлақтар белгілі бір ағаштардың түбінде өсу себебі – қажетті ағзалық заттар аладыҚалпақшалы саңырауқұлақтың жер бетіндегі жемісті денесінін үзіп алған соң топырақта қалатыны-жіпшумағыҚалпақшалы саңырауқұлақтың споралары өнетін орта -Қарашірігі мол ылғалды топырақҚалпақшалы улы саңырақұлақ –жалған түбіртекҚалпақшалы улы саңырауқұлақ – жалған түбіртекҚалпақшасының асты түтікшелі саңырауқұлақ-ақ саңырауқұлақ

Қалталы сүтқоректілердің балаларының дамуы қалтасында жалғасады,себебі не –мөлшері кіші болуына байланысты қағанағы нашар дамығандықтанҚалталы сүтқоректілердің өкілі-тасманиялық қасқыр.Қалыпты хромосома жиынтығының 2 рет кемуі – ГаплойдтыҚалыпты жағдайда 1мм3 қанда лейкоциттердің немесе ақ қан түйіршіктерінің саны қанша болады.6-8мың.Қан – ағзаның ішкі ортасыҚан айналым жүйесі бір шеңберлі, жүрегі екі бөлімді жануар – БалықҚан айналымға қатысы жоқ мүше – бүйрекҚан беретін адам – донорҚан бұл – дәнекер ұлпаҚан құрамына жатпайтындар – НеирондарҚан плазмасының негізгі ақуызына жатады -альбумин ,глобулин ,фибриогенҚан пластинкасы – тромбоциттерҚан ұйымайтын ауру- гемофилияҚан ұлпасы – Сұйық дәнекерҚан аздықтың белгісі-эритроциттер мен гемоглобиннің жетіспеуіҚан айналу жүйесінің негізгі қызметі – заттарды тасымалдау, тіршілік әрекетін реттеуҚан айналу жүйесінің негізгі қызметі-заттарды тасымалдауҚан айналудың бір айналымы қанша уақыт алады – 23 секундҚан айналым мүшесін құрайтындар: жүрек,барлық қантамырларҚан айналымға қатысы жоқ мүше бүйрекҚан жасушаларын бөліп алғанда қалатындар-плазмаҚан құрамындағы жаңа эритроциттер пайда болады – 4 айдаҚан құрамының өзгеруі мен азаиуынан туатын ауру.Анемия.

Қан құрамының өзгеруі мен азаюынан туатын ауру-АнемияҚан құю үшін керекті дәрумен КҚан қысымы артса миға қан құйыладыҚан қысымы жағарылауынан болатын ауру-гипертонияҚан мен теріге зақым келтіретін-суыртқыҚан плазмасы-клеткааралық сұйық затҚан плазмасы-клеткааралық сұйық затҚан плазмасындағы су мөлшері 90-92Қан тамырлар жүйесінің қай типі бунақденелілерге тән- жабық типті.Қан түзетін(жасайтын мүше)-сүйектің қызыл кемігіҚан ұйығының сығындысы - СарысуҚан ұйымайтын ауру – гемофилияҚан ұлпасы- Сұйық дәнекерҚан ұюына қатысатын – кальций тұзыҚанайналым мүшесін құрайтындар – Жүрек және барлық қантамырларҚанаттары арқылы көбелекті басқа бунақденелілерден қалай ажыратуға болады.Қанаттары ұсақ қабыршақтармен қапталған.Қанатты жемісі бар-үйеңкіҚанға гармон бөлетін бездер жүйесі бірігеді – ішкі секреция бездеріне (эндокриндік)Қанға инсулин бөлетін без.Ұйқы безі.Қанға инсулин бөлетін без-ҰйқыҚанға тән ерекшеліктер-қоректік зат тасымалдауҚанда глюкоза үнемі болуын реттейтін без – ұйқы безҚанда еріген зиянды өнімдерді ағзадан бөліп шығаратын жасыл бездер бар буынаяқтылар – ШаяндарҚанда оттегін жасушалар мен ұлпаларға жеткізетін ақуызды зат – ГемоглобинҚанда адреналиннің көбеюі жылудың

түзілуін-күшейтедіҚанда еріген зиянды өнімдерді ағзадан бөліп шығаратын жасыл бездері бар буынаяқтылар шаяндар

Page 35: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Қанда эритроциттердің азайып, гемоглобиннің кемуінен болатын ауру-Қаназдық

Қандағы глюкоза тұрақтылығын реттейді – инсулинҚандағы глюкозаның деңгейін реттейтін - Ұйқы безінің гормоны.Қандай көмірсулар болимерлер болып саналады ПолисахариттерҚандай жағдайда спора өнеді де тіршілікке бейімделіп бактерияға айналады Қолайлы жағдай жеткілікті болғандаҚандай жекелеген түрлерді гомозиготалы деп атайды- Аллельді және мутантты гендер жиынтығы.Қандай қүрлымдық компонент қоректік заттарды жапырақтан басқа бөлімдерге тасымалдайды тінҚандай негізгі сыртқы орта жағдайларының әсерінен өсімдік сулы ортадан құрлыққа шықты – құрлықтың кейбір бөлігін оқтын-оқтын су басуы немесе құрғауы.Қандай реттелу жайлы айтылып тұр. Хабар өте жай беріледі, жауап өте жай беріледі,бірақ өте ұзаққа созалады,жауап қанға өткен химиялық затқа байланысты эндокриндікҚандай сүтқоректердің балалары жұмырқадан шығады.Ехидна, үйректұмсықтар.Қандай сүтқоректілерде артқы аяқ болмайды киттердеҚандай сүтқоректілерде сүт бездері нашар дамыған ,емізігі болмайды-ехиднадаҚандай сүтқоректілердің қарны өте күрделі жұптүяқтылардаҚандай ағзалар продуценттер болып табылады-фотосинтездеуші

Қандай ағзалардың жасушаларында ядро цитоплпазма рибосомдар вакуолялар,пластидтер митохондриялар тән.Өсімдіктер.Қандай бактериялар бұршақ тұқымдас өсімдіктермен селбесіп тіршілік етеді- Түйнек бакрерияларыҚандай бактериялар тіршілік барысында органикалық емес заттардың химиялық байланысының энергиясын пайдаланады-паразитті бактерияларҚандай балдырлар ең тереңдікте тіршілік ете алады-қызылҚандай белгілерді альтернативті деп атайды – қарама-қарсыҚандай белгілерді альтернативті деп атайды-қарама-қарсыҚандай белгілерді альтернативті деп атайды-қарама-қарсыҚандай бунақденелер адамға қан ауру қоздырғыштарын таратады- Қан сорғыш шыбындарҚандай бунақденелер адамға қан ауру қоздырғыштарын таратады.Көбелектер.Қандай буынаяқтылар адам үшін қауіпті.Қарақұрт,тарантул,құршаян.Қандай буынаяқтылар адам үшін қауіпті-Қарақұрт, тарантул, құршаянҚандай буынаяқтылар өсімдік сөлін сорып,ауылшаруашылық дақылдарына зиян келтіреді-кішкене қызыл өрмек кенесіҚандай буынаяқтылар өсімдік сөлін сорып,ауылшаруашылық дақылдарына зиян келтіреді-кішкене қызыл өрмек кенесіҚандай жағдайда гетерогаметті жыныс жекелеген түрлер деп аталады.Әртүрлі жыныстық хромосомы бар кезде.Қандай жануарларда көк ет көкірек қуысын құрсақ қуысынан бөліп тұрады-сүтқоректілердеҚандай жануарларда көкет көкірек қуысын құрсақ қуысынан бөліп тұрады -сүтқоректілерде

Қандай жануарларда көкет көкірек қуысын құрсақ қуысынан бөліп тұрады -сүтқоректілердеҚандай жануарларда май бездері жақсы дамыған-ИттеҚандай жасушалар жүйке ұлпасының құрамына кіреді-глиальдыҚандай жасушалар қан құрамына кіреді-тромбоциттерҚандай жасушалар қан құрамына кіреді-тромбоциттерҚандай жасушалар қанның құрамына кіреді.Эритратцитер.Қандай жасушалар қанның құрамына кіреді-эритроциттерҚандай жасушаларды обыр жасушалар деп атайды-ФагоциттерҚандай жасушаларды обыр жасушалары деп атайды-ФагацитҚандай жекелеген түрлерді гомозиготалы деп атайды.Аллелді және мутанты гендер жиынтығы.Қандай жемісте жеміс қабы жарғақты болып ал тұқымдары еркін жатады.Қауашақ.Қандай жемістің тұқымдары саңылауынан төгіледi- ҚауашақҚандай жемістің тұқымдары саңылауынан төгіледі.Қауашақ.Қандай жерде бактериялар өте аз кездеседі-биік таулы жердің ауасындаҚандай жұқпалы ішек аурулары болады-дизентерияҚандай жұқпалы ішек аурулары болады- ДизентерияҚандай жұқпалы ішек аурулары болады-дизентерияҚандай көмірсулар моносахаридтарға жатады-фруктозаҚандай қан көктамыр қаны деп аталады.Көмірқышқыл газына қаныққан қан.Қандай қоңыздар саитарлық қызмет атқарадыӨлексе қоңызы.Қандай құрттардың мезодермасы денені және

ішектің бұлшық ет қабырғасын, дененің қуысын құрайды буылтық құрттардыңҚандай құрылымдық компонент арқылы сабақтан жапыраққа су жеткізіледі-сүрекҚандай құстар жемін күндіз аулайтын жыртқыш құстар отрядына жатады-қыранҚандай құстар жемін күндіз аулайтын жыртқыш құстар отрядына жатады.Қыран.Қандай құстар жұмыртқаларын басқа құстардың ұяларына салады.Көкектер.Қандай құстар жұмыртқаларын басқа құстардың ұяларына салады-көкектерҚандай құстар жұмыртқаларын басқа құстардың ұяларына салады-көкектерҚандай құстар қызыл шақа балапан тобына жатады-көгершіндерҚандай құстар ұшпай суда жүзіп жүреді-пингвиндерҚандай құстар ұшпай суда жүзіп жүреді-пингвиндерҚандай құстар ұшуға бейімделгіштігін жоғалтқан.Түйеқұс.Қандай құстар ұшуға бейімделгіштігін жоғалтқан-түйеқұсҚандай құстар ұшуға бейімделгіштігін жоғалтқан-түйеқұсҚандай құстар ширақ балапан шығарады – тауықтарҚандай құстардан ширақ балапандар шығады-тауықтанҚандай құстардың тек екі саусағы болады.Африка түйеқұсы.Қандай құстардың тұмсығының жиегінде мүйезді өсінділер болады- ДуадақтаҚандай құстартар ұшуға бейімделгіштігін жоғалтқан.Түйеқұс.Қандай құстын балапандары қоректі анасының жемсауынан алып қоректенеді-бірқазанның балапаныҚандай құстың балапаны қоректі анасының жемсауынан алып қоректенеді – бірқазанның балапаны

Page 36: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Қандай мұшелерде жылудынң паида болуы қарқынды жүреді.Бауырда бүлшық еттерде.Қандай негізгі фактор жекелеген түрдің бір популяцияға біріктіреді-жекелеген түрдің бір-бірімен еркін шағылысуыҚандай нуклеотид гуанинге комплементарлы – цитозинҚандай оргаикалық емес қосылыстардан көмірсу түзіледі-СО2және Н2ОҚандай органикалық емес қосылыстардан көмірсу түзіледі-СО2 және Н2ОҚандай органикалық емес қосылыстардан көмірсу түзіледі-СО2

және Н2ОҚандай органикалық қосылыстар катализатордың міндетін атқарады-ферменттерҚандай саңырауқұлақтар ағаштардың тамырларымен симбиоздық тіршілік етеді-қайыңқұлақҚандай саңырауқұлақтың жіпшумағы бір ғана жасушадан тұрады? мукорҚандай саңырауқұлақтың жіпшумағы бір ғана жасушадан тұрады-мукор Тундрада әсіресе бұғы мүгі-ягель көп кездеседі,қалай ойлайсыздар,ол қандай өсімдік түріне жатады-жасыл мүккеҚандай саңырауқұлақтың жіпшумағы бір ғана жасушадан тұрады-мукор Тундрада әсіресе бұғы мүгі-ягель көп кездеседі,қалай ойлайсыздар,ол қандай өсімдік түріне жатады-жасыл мүккеҚандай сезім мүшесі балықтарға тән-бүйір сызығыҚандай сезім мүшесі балықтарға тән-бүйір сызығыҚандай семьяда альбинос бала болмады(альбинос гені рецессивті аутосомада`-р:аахААҚандай семьяда альбинос бала болмайды альбинизм гені тецессивті аутосомды-а.Р:АА х аа.Қандай сүйек иық белдеуіне кірмейді-жауырын бұғана

Қандай сүтқоректілер жұмыртқа салып көбейеді.Үйректұмсықтар ехидиналар.Қандай сүтқоректілер тырнақтарын ішке бүгіп алады.Қабылан.Қандай сүтқоректінің артқы аяғы болмайды.Киттің.Қандай төрт элемент жасушаның негізгі химиялық құрамы болады – көміртегі, оттегі, азот, сутегіҚандай ұлпа адамның тірек- қимыл жүйесін құрайды-шеміршекті ұлпаҚандай ұлпалар дәнекер ұлпасына жатады-сүйек ұлпасыҚандай ұлпалар сабақтың ұзын болып өсуін қамтамасыз етеді-түзушіҚандай ұрпақ жапырақшаларынан эпителиальді ұлпалар пайда болады.Эктодерма және энтодермадан.Қандай ұрық жапырақшаларынан жүрек пайда болады-мезодермаданҚандай ұрық жапырақшаларынан эпителиальді ұлпалар пайда болады-Эктодерма және энтодермаданҚандай ұрық жапырақшаларынан эпителиальді ұлпалар пайда болады-Эктодерма және энтодермаданҚандай ұрық жапырақшаларынын қан айналу жүйесі пайда болды.Мезодермадан.Қандай ұрық жапырақшасына желі түзіледі-мезодермадаҚандай химиялық қосылыстың азот кірмейді? қанттарға(сахароза)Қандай химиялық қосылыстың құрамына азот кірмейді-қанттарғаҚандай химиялық қосылыстың құрамына азот кірмейді-қанттарғаҚандауршаның жүйке жүйесі қандай құрылысты-жүйке түтігіҚандауырша қай мүшесі арқылы қозғалады-құйрық қанат арқылыҚандауырша қай мүшесі арқылы қозғалады-құйрық қанаты арқылыҚандауыршада жоқ мүше – бассүйекҚандауыршаны зерттеген -А.О.Ковалевский

Қандауыршаның қан тамыр жүйесінің тип – араласҚандауыршаның жүйке жүйесі қандай құрылысты –жүйке түтігіҚандауыршаның жүйке жүйесінің орталық бөлігі денесінің қай жағында-арқа жағындаҚандауыршаның жүйке жүйесінің орталық бөлігі денесінің қай жағында-арқа жағындаҚандауыршаның жүйке жүйесінің орталық бөлігі денесінің қай жағында-арқа жағындаҚандауыршаның қан тамырлар жүйесінің типі- тұйықҚандауыршаның қан тамырлар жүйесі қай типті- ТұйықҚандауыршаның қан тамырлар жүйесі қай типті-тұйықҚандауыршаның онтогенезінде энтодермадан түзілетіні - желбезекҚандауыршаның онтогенезінде энтодермадан түзілетіні – өкпеҚанды сол жақ құлақшаға әкелетін қантамыр - өкпе көктамырыҚанды құю мүмкіндігі қайсысында дұрыс?Донор Реципиент-4 және 4 топқаҚандыауыршаның қан тамырлары жүиесі қай тйпты.Тұйық.Қанқа қалдығы 1937жылы Пекин маңындағы үңгірлерде табылған СинантропҚанның құрамына қандай жасушалар кіреді лейкоциттерҚанның құрамына жатпайтындар – нейрондарҚанның құрамына кіретін жасушалар- лейкоциттерҚанның қызыл тсті пигменті - ГемоглабинҚанның сарысуымен қоректенеді – безгек паразитіҚанның ядросы жоқ,қызыл түсті жасушасы; эритроциттер

Қанның қоймалжың келген сұйықтығы – плазмаҚанның құрамын реттейтін мүше - жүйке ұштарыҚанның құрамына қандай жасуша түзеді-лейкоциттерҚанның құрамына қандай жасушалар кіреді- ЛейкоциттерҚанның құрамына қандай жасушалар кіреді.Лейкоциттер.Қанның қызметіне жатпайтыны – заттарды артық қорға жинауҚанның қызыл түсті болуы ... байланысты – эритроциттергеҚанның қызыл түсті пигменті – ГемоглобинҚанның сарысуымен қоректенеді - трипаносомаҚанның түссіз ядролы, амеба тәрізді қозғалғыш жасушалары – лейкоциттерҚанның түссіз ядролы,амеба тәрізді қозғалғыш жасушалары лейкоциттерҚанның ұйығыштығы нәруыз талшығының фибринге айналуынанҚанның ұйығыштығы-қылтамырдың тарылуынанҚанның ұюы кезінде түзілетін ерімейтін ақуыз (нәруыз) – фибринҚанның ұюы неге байланысты- Тромбоциттердің бұзылуыҚанның ұюын қамтамасыз етпейтін – эритроциттерҚанның ұюына әсер ететін витамин-КҚанның ұюына қатысады тромбоциттерҚанның ұюына қатысатын-кальций тұзыҚанның ұюына не қатысады.ТромбоциттерҚанның эратрациттері-қанның қызыл түйіршіктеріҚанның эритроциттері- Қанның қызыл түйіршнетеріҚанның эритроциттері.қанның қызыл түйіршіктеріҚансорғыш қосқанаттылардың ауыз мүшелері-тесіп-сорғыш

Page 37: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Қант ауыруы кезінде не себепті инсулин салынады жетіспеген инсулинді толықтырадыҚант диабетінің дамуы неге байланысты Инсулин гормонның жетіспеуіненҚант ауруы не себептен инсулинмен емдиді.Жетіспеген инсулинді толықтырады.Қант ауруының (диабет) болу себебі – инсулин гармонының жетпеуіненҚант,спирт,бояу,лакмус алуға қолданылады қыналарҚант,спирт,бояу,лакмус алуға қолданылады қыналарҚантамырларына бай тамырлы қабақша – ортаңғы қабықшаҚантамырларының қабырғасы түзіледі Бірыңғай салалы бұлшық ет ұлпасынанҚантамырларының қабырғасы- бірыңғай салалы бұлшық ет ұлпасынанҚантамырларының қабырғасы түзіледі бірыңғай салалы бұлшық ет ұлпасынанҚантышқақ (дизентерия) амебасының кәдімгі амебадан айырмашылығы-адам ішегінде паразитті тіршілік етедіҚантышқақ амебасы цистасының адам организміне енуі – қайнамаған су арқылыҚанша айда нәресте жүрегінің соғуы естіле бастайды.4,5айда.Қанша жұмыртқа жасушасынан дамыған егіздер бір-біріне ұқсас болады – бірҚаны бірінші топқа жататын адамға қай топтағы қанды құюға болады – тек бірінші топтағыҚаңқа бұлшықеттері – қол-аяқ бұлшықеттеріҚаңқа бұлшық етінің құрылысы тұрады – көлденең жолақты бұлшық ет талшықтары шоғырынанҚаңқаны құрайтын ұлпа – дәнекерҚаңқанын толық сүйектенуі -20-25 жасқа

дейін

Қаңқаның дұрыс дамуына қажетті дәрумен ДҚара және сұр тышқанды будандастырғанда 30 ұрпақ алынды.Оның 14 қара түсті.Сұр түс қараға қарағанда доминатты.Тышқанның ата-анасының генотипі қандай-біреуі гетерезиготалы,екіншісі гомозиготалы(Аа х аа)Қара меңдуана ... өсімдік – екі жылдық шөптесінҚара шашты, қоңыр көзді әйелдің тек қана бірінші аллелі бойынша гетерозиготалы генотипі – ААввҚарабидай бидайдан мынадай белгілері арқылы ажыратылады күрделі масағындағы әрбір масақшада жақсы жетілген 2 және нашар жетілген 1 гүлі болады.Қарабидай бидайдан мынадай белгілері арқылы ажыратылады.Күрделі масағындағы әрбір масақшада жақсы жетілген 2және нашар жетілген 1 гүлі болады.Қарабидай бидайдан мынадай белгілері арқылы ажыратылады.Күрделі масағындағы әрбір масақшада жақсы жетілген 2және нашар жетілген1 гүлі болады.Қарабидай бидайдан мынадай белгілері арқылы ажыратылады-күрделі масағындағы әрбір масақшада жақсы жетілген 2 және нашар жетілген 1 гүлі боладыҚарабидай бидайдан мынадай белгілері арқылы ажыратылады-күрделі масағындағы әрбір масақшада жақсы жетілген 2 және нашар жетілген 1 гүлі боладыҚарабидай, бұршақтұқымдастардың отаны – Оңтүстік Батыс Азия орталығыҚарағай қылқанының тіршілік ұзақтығы-2-3жылҚарағайда тозаңданумен ұрықтанудың арасы – 13 ай

Қарағайдың әрбір қысқарған өркенінде дамитын жапырақтар-Екі қылқан (қос қылқан)Қарағайдың тозаңдануы-жел арқылыҚарағайлы орман өсетін топырақ-құмдыҚарағайлы орманның құрғақ топырағында кездесетін өсімдік қынаҚаракүйе саңырауқұлақтары зақымдайтын дақылдар- бидайдыҚаракүйе саңырауқұлақтары зақымдайтын дақылдар – астық тұқымдастардыҚарақат жемісі-жидекҚарақаттың көбейетін өсімді мүшесі – сабақ қалемшесіҚарақұрт шаққандағы бірінші көмек Сіріңке шырпысын жандырып,шаққан жерді күйдіру

Қарапайым жәндік - Дизентерия амебасыҚарапайым көмірсулардың аталуы – моносахаридҚарапайымдар типіне жататын жәндіктер кірпікшелі кебісшеҚарапайымдар үшін циста түзілуінің қандай маңызы бар-қолайсыз жағдайды өткізуҚарапайымдарға жиырылғыш вакуольдің қажеттілігі – зиянды заттарды шығару үшінҚарапайымдардың зәр шығару мүшесі – вакуольҚарапайымдыларға әсер ететін тітіркендіргіштерге жатпайтыны-шуҚарапайымдылардың қоректенген кезде түзілетін бөлігі – асқорыту вакуоліҚарапайымдылардың жасушасындағы ядро саны-екеуден көп емесҚарапайымдылардың түрлерін алғаш ашқан ғалым – Антони Ван ЛевенгукҚарапайымдылардың тіршілік ету ортасы-су қоймалары,топырақ,жануарлардың ағзасыҚарашықтың артқы жағында пішіні екі жағы да дөңес линзаға ұқсаған мөлдір дене – көз бұршағы

Қарашірікті минералды заттарға айналдыратын бактериялар топырақҚарын сөлідегі ферментті күшейтетін - тұз қышқылыҚарын сөлінің құрамына кіретіндер-ферменттер,сілекей мен тұз қышқылыҚарында ақуыз ыдырататын фермент – пепсинҚарындағы температура – 38-39°СҚарынды асқорыту сөлінің әсерінен қорытылып кетпеуден не қорғайды-кілегей қабатының болуыҚарыннан соң асқорыту жүиесінің қай бөлімі келеді ұлтабар(он екі елі ішек )Қарыннын соң асқорыту жүйесінің қай бөлімі келеді.Ұлтабар.Қарынның соңғы бөлімі – ұлтабар (он екі елі ішек)Қасаң қабақ пен көз бұршағының арасындағы камера немен толтырылғын-Шыны тәрізді денеменҚасаң қабық пен көз бұршағының арасы ... толтырылған – сулы ылғалменҚасаңқабақ – бұл – Ақ қабақтың алдыңғы бөлігіҚасқыр тұқымдасына жататындар –жанат тәрізді итҚасқырдың бөкенге шабылуы- жыртқыштықҚасқырлар тұқымдасына жататын жануарлардың қайсысы маусым сайын түктерін өзгертіп отырады.Ақ түлкі.Қастауыш саңырауқұлағының жіпшесі- болмайдыҚатқыл қанаттылар отрядына жататындар-ызылдақ, бізтұмсық қоңыздарҚатқыл қанаттылар отрядына жататын- Шыбындар, масалар, құмырсқаҚатқыл қанатылар отрядына жататындар.Ызылдақ бізтұмсық қоңыздар.

Page 38: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Қатты булықтыратын шаң-тозаң,уайымнан болатын ұстамалы ауру-тыныс демікпесіҚатты дыбыс.Дабыл жарғағын өзгертуде.Қауашақ жемісті өсімдіктер-сасық меңдуана, жауқазын, темекіҚауымдасып тіршілік ететін бунақденелілер-құмырсқаларҚауым-отырықшы жануарлардың топтық орналасуыҚауын тұқымының өну температурасы-15 СҚауырсынның мүйізді өзегі-қаламшаҚимыл нейрондары арқылы импульстер ... болады –жұлыннан бұлшық еттергеҚимыл нейрондарының аксондары – алдыңғы түбірҚимыл-қозғалыс әрекетін реттейтін мидың бөлігі – мишықҚиыр Солтүстікте де Орта Азия шөлінде де өсетін орамжапырақ ақ қауденді орамжапырақҚиыр Шығыстың ескіден сақталып қалған дәрілік өсімдігін көрсетіңіз.Валерьяна.Қияр тұқымын себу тереңдігі – 2-5смҚозғалғанда денесі ұзарып жіңішкеретін ж/е қысқарып жуандайтын көпжасушалы – шұбалшаңҚозғалмайтын сүйек - ЖамбасҚозғалмайтын сүйек сегізкөзҚозғалтқыш нейрондардың қызметі қозуды бұлшықеттер мен бездерге жібередіҚозғалуға қажетті энергия көзі - органикалық затҚозғалуға қажетті энергия көзі болатын зат.Органикалық зат.Қозғалуға қажетті энергия көзі-органикалық заттарҚозғалуға қажеті энергия көзі-ағзалық затҚозғыштықты және қозуды өткізеді- жүйке ұлпасы

Қозу мен тежелудің жүретін жері – мидаҚозықұйрықтың боз арамқұлақтан ерекшелігі – қалпақшасының асты қызғылт түсті, түбіртегінде сақинасы болмайдыҚойбүлдіргендегі көп мөлшердегі дәрумен – СҚойбүлдіргеннің көбею мүшесі – мұртшаҚолайлы жағдайда өскен қарағайдың биіктігі – 30-40 мҚолайлы жағдайда өскен қарағайдың жасы – 350-400 жылҚолайсыз жағдайлардан қорғап тіршілігін сақтап қалу қызметін атқаратын споралар- бактериялардаҚолайсыз жағдай болғанда амеба – циста түзедіҚолайсыз тіршілік жағдайында бактерияда өтетін өзгерісті белгілеңіз- спора түзуҚолға үйретілген сотүстік бұғысы , өздерінің жабайы туыстары сияқты тундра мен орманды тундрада тіршілік етеді, олар қыста немен қоректенеді- қыналарменҚолға үйретілген Солтүстік бұғысы өздерінің жабайы туыстары сияқты тундра мен орманды тундрада тіршілік етеді-шөпттерменҚолға үйретілген солтүстік бұғысы, өздерінің жабайы туыстары сияқты тундра мен орманда тундра тішілік етеді, олар қыста немен қоректенеді- БұталарменҚолдан сұрыптауда – қол тұқым мен іріктемелер алынадыҚоңыз мына мүшесі арқылы тыныс алады – хитинді демтүтік арқылыҚоңыздың зәр шығару мүшесі – МальпигийҚоңыр балдыр жасушасының қор заты полисахаридтер,еріген көмірсуларҚорғану рефлексіне жатады – Көзді жұмуҚорғаныш реңге жатады – усыз жәндіктердің улы жәндіктерге ұқсауы

Қорғаныш реңге мысал- усыз жәндіктердің улы жәндіктерге ұқсауыҚорғаныш, тірек және қоректік қызмет атқаратын ұлпа – дәнекерҚорғаныштық қызметі атқарадын ұлпа-эпителийҚорегін түнгі салқында аулайтын ұлу – жалаңаш шырышҚорегінің қортылмаған бөлігі қылаулатқыш арқылы шығарылатын жәндік – кірпікшелі кебісшеҚоректену және тасымалдау қызметтерін атқаратын ұлпалар-қан және лимфаҚоректі заттар қоры жиналатын ұлпа – негізгіҚоректік заттарды өсімдіктің бір мүшесінен екінші мүшесіне өткізуші ұлпа – өткізгіш ұлпаҚоректік заттардың ағзаға түсуін қамтамасыз ететін ұлпа – қанҚоректік заттардың сіңірілуі – сүзілу, диффузия және үздіксіз өтуі арқылы жүзеге асатын физтологиялық процессҚоректік тізбек дегеніміз-Қоректік қатынаспен байланысқан ағзалар тобыҚоректік тізбектегі ағзалардың орналасуы – ас бұршағының тұқымы-тышқан-сарыбас жылан-сұңқарҚоректік тізбектің бірінші буындағылары - өсімдіктерҚоршаған ортаға және дамуға қатысты РИО-ДЕ-ЖАНЕЙРО декларациясы- 1992 ж. 3-4 маусымҚоршаған ортанының генетикалық активтілігі не мағынаны білдіреді.Модификацияны туғызады.Қоршаған ортаның t° төмендегенде жылу өткізгіштіктің азаю себебі – қан тамырларының тарылуынанҚорықтарды ұйымдастыру мақсаты-табиғат байлықтарын табиғи қалпында сақтап қалуҚорытылған ас сіңірледі – аш ішектеҚорытылмаған қалдықтар қылаулатқыш арқылы сыртқа шығарылады-тек кірпікшелі кебісшеде

Қорытылмаған қалдықтарды қылаулатқыш арқылы сыртқа шығарады кірпікшелі кебісшеҚос жарнақты өсімдік – күнбағысҚос мекенділердің жерде кең тараған дәуірі –палеозойҚос ұялы, ішінде ұзынша тартылған жұқа жарғақты пердесі бар – БұршаққынҚос жақтаулы былқылдақденелерінің тыныс алу мүшесі-желбезекҚос жарнақты өсімдік – үрмебұршақҚос жарнақты тұқымдағы тұқымжарнағының қызметі-қоректендіруҚос мекенділер – жартылай суда, жартылай құрлықта тіршілік ететін омыртқалар, сондықтан олар ненің көмегін тыныс алады- өкпе, дымқыл теріҚос мекенділердің жерде кең тараған дәуірі-полеозойҚосалқы тамыр дамиды –Сабақ пен жапырақтаҚосалқы бүршіктердің дамитын орны –

Жапырақта,тамырда,сабақтаҚосалқы тамыр дамиды – сабақтанҚосарлы ұрықтануды ашқан ғалым-К.А. НавашинҚосжақтаулы былқылдақденелілердің тыныс алу мүшесі – ЖелбезекҚосжақтаулы ұлуларға жатаын-айқұлақҚосжарнақты өсімдіктер – асбұршақҚосжарнақты тұқым өскінінің қоректенуі- тұқымжарнағы қоректік заттар Қосжынысты көпжасушалы – таспақұртҚосжарнақтыларға жатпайтын белгілер. Шашақ тамыр жүйесі.Қосқанаттылар отрядына жататын бунақ дене-балараҚосқанаттылар отрядына жататын бунақдене-масаҚосмекенділер суда тыныс алады- тері арқылыҚосмекенділерге жатпайтын – гаттерияҚосмекенділердің қанайналым шеңбері – 2

Page 39: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Қосмекенділердің жүрегінің қарынша бөлімінде қандай қан болады.Аралас.Қосмекенділердің құрлыққа шығуына байланысты – өкпе пайда болғанҚосмекенділердің миының ерекшелігі-алдыңғы ми сыңарлары айқын бөлінген, мишығы нашар дамығанҚосмекенділердің негізгі қасиетіне жатпайтыны – жылықандылығыҚосмекенділердің өкпесінің пішіні - СопақшаҚосмекенділер-жартылай суда,жартылай құрлықта тіршілік ететін омыртқалылар,сондықтан олар ненің көмегімен тыныс алады-дымқыл теріҚосмекенділер-жартылай суда,жартылай құрлықта тіршілік ететін омыртқалылар,сондықтан олар ненің көмегімен тыныс алады-дымқыл теріҚостанай далалы аймағында орналасқан қорық – Наурызым қорығыҚосылыстардың қайсысының энергиясы көп майҚосылыстардың қайсысы асқорыту ферменті болып саналмайды-инсулинҚосылыстардың қайсысының энергиясы көп-нәруызҚосылыстардың қайсысының энергиясы көп-нәруызҚөпжасушалы балдырлар болды. протерозойҚөру аймағы мидың бөлімінде орналасқан-шүйдедеҚрокодилдердің жүрегі – төрт бөліктіҚуыққа жиналатын керексіз бөлінді зәрҚуыс сүйектер – жілік сүйектеріҚұйрық жүзбеқанаты қозғалғанда негізгі роль атқарады алабұғадаҚұйрықсыз қосмекендіні белгілеңіз құрбақаҚұйрықсыз қосмекендіні белгілеңіз- құрбақа

Құйрықты қосмекенділерге жататыны тритонҚұйрықты қосмекенділердің шығу тегі – саусаққанатты балықтарҚұйрықтылар отрядына жататын қосмекенді – саламандраҚұйымшақ омыртқаларының саны – 4-5Құлақ қалқаны -ауадағы дыбыс тербелістерін сыртқы дыбыс жолына бағыттайдыҚұлақ құлығы – шаң-тозаңнан және микробтардан қорғайдыҚұлқайыргүлділер тұқымдасының ең маңызды өкілі-мақтаҚұлық бөлетін құлақ бөлімдері бездерінің орналасуы сыртқы дыбыс жолындаҚұм шіркейлері арқылы таралатын тері ауруының түрі – лейшманиозҚұмнан U тәрізді ін қазып,тіршілік ететін қоңыр түсті құрт-құмқазарҚұнарлы, ылғалды топырақта жақсы өсетін – шыршаҚұрамында көмірқышқыл газы көп қан – венаҚұрбақа терісінің құрылысының еркшелігі-терісі бұдырлы кілегейлі безбен қапталғанҚұрбақаның дернәсілдерінің атауы- итшабақҚұрбақаның қабақтарының қызметі – көзді ылғал мен ластанудан қорғайдыҚұрбақаның қаңқасы – сүйектіҚұрбаққа терісінің құрылысының ерекшелігі-Терісі кілегейлі терісімен қапталғанҚұрғақ жеміс қауашақ-меңдуанаҚұрғақ жеміс-бұршаққын-орамжапырақтаҚұрғақ жеміс-дәнек – күріштеҚұрғақ көпжаңғақшалы хемісті өсімдік – ҚұлпынайҚұрғақ қауашақ жеміс- сасық меңдуанаҚұрғақ қауашақ жеміс.Сасық меңдуана.Құрғақшылыққа төзімді ,жылу сүйгіш өсімдік-ТарыҚұрғақшылыққа төзімді өсімдік-шеңгел

Құрлық немесе су үлескісінде мекендейтін барлық тірі ағзалардың жиынтығы – биоценозҚұрлық омыртқалыларының тыныс алу мүшесі өкпеҚұрлықтағы ең ірі жануар – ПілҚұрлымы мен қызметіне қарай нейрондар бөлінеді - 3- топқаҚұрлысы атқаратын қызметі ұқсас жасушалар жиынтығы -ҰлпаҚұрлысы мен шығу тегі әртұрлі, атқаратын қызметі ұқсас мүше -АналогиялықҚұрлысы, шығу тегі жане атқаратын қызметі ұқсас жасушалар тобы – ұлпаҚұрт тәрізді мүше: ҚуықҚұрттарда зиянды заттарды ағзада бөліп, жинақтайтын негізгі мүшесі – Жұлдызша тәрізді түтікшелерҚұрттардың денесі – үш қабаттыҚұрттардың тип саны 3Құрылысы мен атқаратын қызметі ұқсас, шығу тегі әр түрлі болады – аналогиялық мүшелерҚұрылысы мен шығу тегі бір-біріне сәйкес келетін дене мүшелері – гомологиялықҚұрылысы, атқаратын қызметі ұқсас жасушалар жиынтығы – ұлпаҚұрылысы,шығу тегі және атқаратын қызметі ұқсас жасушалар тобы-ұлпаҚұрылысымен шығу тегі бір атқаратын қызметі әртүрлі мүшелер гомологиялықҚұс ұшып жүргенде қалай тыныс алады қанатын қағуы арқылыҚұс қауырсынының теріге қадалатын ұшы – қаламҚұс денесінің тепе-теңдігі мен қозғалыс үйлесімділігін реттейтін.Мишық.Құс жұмыртқасы аққабағының сыртындағы жұқа қабықша- Ұрықтың қорегіне қажетҚұс жұмыртқасының жорғалаушы жұмыртқасынан айырмашылығы –

сырты қатты, известь қабықпен қапталғанҚұс жұмыртқасының жорғалаушы жұмыртқасынан айырмашылығы-қатты тығыз аққабатпен қапталғанҚұс жұмыртқасының жорғалаушылардың жұмыртқасының қандай айырмышылығы бар? Қатты тығыз әкқабықпен қапталғанҚұс жүрегінің сол жақ қарыншасында және сол жақ жүрекшесінде қандай қан болады-салатамыр қаныҚұс төс сүйгінде қыр сүйектің ұқсастық белгі қандай- Көкірек бұлшықеттің бекінетін орныҚұстар мен сүторектілердің жүрегі – төрт бөлімҚұстар мен жорғаушылар арасындағы ұқсастық белгі қандай- Жұмыртқалар арқылы көбейедіҚұстар мен сүтқоректілердің қан арнасында тіршілік етеді-айырденеҚұстар өте тез ұщқанда да ауа жетіспеушілікке ұшырамайды,себебі газ алмасу-өкпеден О2 –не қаныққан қан 2рет өтедіҚұстар тыныс алады-өкпе,ауа қапшықтарыҚұстарға зиян келтіретін бунақдене – мамықжегіҚұстарға қандай бездердің болу тән құйымшақ бездерініңҚұстарға қандай бездері болуы тән-құйымшақ бездеріҚұстарда етті қарын ... қызметін атқарады – тістіңҚұстарда алғашқы қорытылу қай бөліктен басталады-жемсаудаҚұстарда болмайтын мүше-қуықҚұстарды жорғалаушымен жақындататын-жұмыртқа құрылысыҚұстарды зерттейтін сала орнитологияҚұстардың алақан сү йектері нде қанша сүйек болады 3Құстардың дене температурасы - +41 º,+43 °С

Page 40: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Құстардың денесінде болатын кене:мамықҚұстардың жүрегі – Екі жүрекше,екі қарыншаҚұстардың қанайналым жүйесі – жүрегі төрт қуысты, екі қанайналым шеңберліҚұстардың қарыны мынадай бөлімдерден тұрады – безді қарын және етті қарынҚұстардың мойын омыртқа бөлігінде неше омыртқа бар-9-25омыртқаҚұстардың (сүтқоректілермен бірге) жануарлар әлемінде басымшылық көрсетуінің, көп таралуының себебі неде-Барлық жауабы дұрысҚұстардың алақан сүйектерінде қанша саусақ болады –үшҚұстардың алақан сүйектерінде қанша саусақ болады.Үш.Құстардың алақан сүйектерінде қанша саусақ болады.Үш.Құстардың алдыңғы иық белдеуінің аяқтарына кіреді-екі жеке бұғана,екі жауырынҚұстардың алдыңғы иық белдеуінің аяқтарына кіреді –біріккен бұғана,екі жауырын,екі қарға сүйекҚұстардың алдыңғы иық белдеуінің аяқтарына кіреді-біріккен бұғана,екі жауырын,екі қарға сүйекҚұстардың артқы аяқ қаңқасы тән сүиектер.Жіліншік.Құстардың безді қарнының қызметі – қарын сөлін бөледіҚұстардың жамбас белдеуі қандай омыртқалармен өзара берік тұтасып кеткен-бел және сегізкөз омыртқаларыменҚұстардың жамбас белдеуі қандай омыртқалармен өзара берік тұтасып кеткен.Бел және сегізкөз омыртқаларымен.Құстардың жамбас белдеуі қандай омыртқалармен өзара берік тұтасып

кеткен-бел және сегізкөз омыртқаларыменҚұстардың жүрегі неше камералы.4Құстардың жүрегі неше камералы.Төрт.Құстардың жүрегі неше камералы-4Құстардың жүрегінің оң жақ қарыншасында және оң жақ жүрекшесінде қандай қан болады-көктамыр қаныҚұстардың зәр шығару мүшесі-2 бүйрекҚұстардың иық белдеуін құрайтын сүйектер-қарға сүйек,бұғана,жауырынҚұстардың иық белдеуін құрайтын сүйектер-қарға сүйек,жауырын,бұғанаҚұстардың иық белдеуін құрайтын сүйектер-қарға сүйек,жауырын,бұғанаҚұстардың қайсысы қылқан жапырақты орманда тіршілік етеді? ҚұрларҚұстардың қайсысы қылқан жапырақты орманданда тіршілік етеді.Құрлар.Құстардың қаңқасының ерекшелігі жеңіл жане берік,қанат сүйектері пайда боладыҚұстардың қауырсындарын қалай бөледі –қауырсын, мамықҚұстардың мойын омыртқа бөлігінде неше омыртқа бар.10-15омыртқа.Құстардың мойын омыртқа бөлігінде неше омыртқа бар-9-25омыртқаҚұстардың мойын омыртқа бөлігінде неше омыртқа бар-9-25омыртқаҚұстардың тыныс алуындағы жорғалаушылардан айырмашылығы – ауа қапшығыҚұстың зәр шығару жүйесінің ерекшелігі – қуығы жоқҚұстың қан айналым шеңберіндегі өкпеден шыққан қан жүректің қай бөліміне құйылады-сол жақ жүрекшегеҚұстың ұшу бағытын өзгертуге ж/е қонған кезде баяу ұшуға жәрдемдесетін қауырсыны – БағыттаушыҚұстың жүрегінің оң жақ қарыншасында және оң жақ жүрекшесінде қандай қан болады-көктамыр қаны

Құстың жүрегінің оң жақ қарыншасында және оң жақ жүрекшесінде қандай қан болады-көктамыр қаныҚұстың жүрегінің оң жақ қарыншасында және оң жақ жүрекшесінде қандай қан болады.Көктамыр қаны.Құстың жүрегінің оң жақ қарыншасында және оң жақ жүрекшесінде қандай қан болады-көктамыр қаныҚұстың жүрегінің оң жақ қарыншасында және оң жақ жүрекшесіне қандай қан болады- Көк тамыр қаныҚұстың жүрегі-Төрт қуысты (камералы).Құстың қанатын қандай сүйектер құрайды тоқпан жілік білек суйектер қол басы суйектеріҚұстың қанатын түзетін сүйектер – тоқпан жілік, кәрі жілік, саусақ сүйектеріҚұстың қауырсыны дегеніміз-терінің үстінгі қабатындағы теріден пайда болған түзілісҚұстың мінез – қылығының (жұптасу,ұя жасау) күрделілігін басқаратын-үлкен ми сыңарларыҚұстың мінез-қылығының (жұптасу, ұя жасау) күрделілігін басқаратын- Үлкен ми сыңарларыҚұстың тыныс алу мүшесіндегі ауа қозғалысының өту жолы мен реті – көмекей-кеңірдек-ауатамыр-өкпеҚұстың ұшу бағытын өзгертуге және қонған кезде баяу ұшуға жәрдемдесетін қауырсыны : БағыттаушыҚұты тәрізді мүше –қуықҚыз балаларда жасөспірімдік шақ қанша жаста болады-12-15жастаҚыз балаларда жасөсіпірімдік шақ қанша жаста болады.12-15 жаста.Қызанақтың тұқымдасы – алқаҚызанақтың гүлшоғыры-шашақ

Қызанның тұқымдасы - алқа тұқымдасҚызғалдақ өсімдігінің жемістері – қауашақҚызғалдақты көбейту жолы-пиязшық арқылыҚызғалдақтың түрін өзгерткен жер асты өркен-пиязшықҚыздардың ағзасында аналық бездің өсуіне не себеп болады-гипофиз гормондарының бөлінуінің күшеюіҚызыл балдырлар...- коралина,плюмарияҚызыл кітапқа тіркелетіндер – сирек кездесетін өсімдіктер мен жануарларҚызыл гүлді ас бұршағын(генотипі АА)гүлі ақ түсті дарамен будандастырғанда(генотипі аа) бірінші ұрпағында(F1) алынатын гибридтері-100℅ қызыл гүлдерҚызыл кітапқа енген лалагүл тұқымдасына жататен өсімлік-інжугүлҚызыл кітапқа тіркелетіндер – сирек кездесетін өсімдіктер мен жануарларҚызыл кітаптың міндеттері -республика заңдарына сәйкес сирек түрлерді қорғауҚызыл қан түйершектері қайда пайда болады- КеміктеҚызыл маржанның қаңқасынан жасалатын зат – моншақҚызыл түсті бұтақты қаңқалы көпаяқты ішек қуысты жәнлік-көпаяқты маржанҚызылшаның тамыр жүйесі – жем тамырҚызынақтың отанын белесіңбе-оңтүстік америкаҚыл тамырлар-қабырғасының өткізгіштік қасиеті бар өте ұсақ қан тамырларҚылқан жапырақты өсімдік-аршаҚылқанды құрттарға тән емес белгі-топырақ құнарлығын арттыруҚылқұрттың қауіптілігі – дернәсілі бунақденелілердің паразитіҚылтамыр.Қабырғасының өткізгіштік қасиеті бар өте ұсақ қантамырлар.

Page 41: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Қылтамырлар.Қабырғасының өткізгіштік қасиеті бар өте ұсақ қантамырлар.Қылтамырлар-қабырғасының өткізгіштік қасиеті бар өте ұсақ қантамырларҚылтамырлар-қабырғасының өткізгіштік қасиеті бар өте ұсақ қантамырларҚына қабаттамасындағы(денесінде ) жасыл балдырлардың ролі- фотосинтез нәтижесінде органикалық зат түзедіҚына денесі неден тұрады-көк жасыл балдырдан және саңырауқұлақтанҚына денесін құрайтын жасуша тобы-саңырауқұлақ және балдыр жасушаларыҚына денесінде саңырауқұлақ-су және онда еріген минералды тұздарды сіңіредіҚына қабаттамасында(денесінде)жасыл балдырлар қандай роль атқарады.фотосинтез нәтижесінде органикалық зат түзеді.Қына қабаттамасындағы (денесінде) жасыл балдырлардың ролі-Фотосинтиз нәтижесінде органикалық зат түзедіҚына қабаттамасындағы жасыл балдырлардың ролі Фотосинтез нәтижесінде органикалық зат түзедіҚына құрылысының ерекшелігіне жатады-саңырауқұлаққаҚынада органикалық зат түзетін-балдырҚынадағы фотосинтез үрдісіне қатысатын ағза-балдырҚынадан алынат заттар – қант, спирт, бояу, лакмусҚыналар жаңбыр шық тұман ылғалын не арқылы сіңіреді.Бүкіл денесімен сіңіреді.Қыналар жаңбыр, тұман ылғалын не арқылы сіңіреді- Бүкіл денесімен сіңіредіҚыналар жаңбыр,шық,тұман ылғалын не арқылы сіңіреді- бүкіл денесімен сіңіредіҚыналар жаңбыр,шық,тұман ылғалын не арқылы сіңіреді- бүкіл денесімен сіңіреді

Қыналар өте баяу өседі мысалы бұғы қынасы бір жылда бар болғаны.1-3мм.Қыналарға ең қажетті жағдай - оттегіне бай таза ауаҚынаны азотпен қамтамасыз ететін – түйнек бактериясыҚынаның денесінде селбесіп тіршілік ететін балдырлар саңырауқұлақтардан қандай зат алады-минералды заттар және суҚынаның денесінде селбесіп тіршілік ететін саңырауқұлақ балдырлардан қандай зат алады –көмірсудыҚынаның денесінде себелесіп тіршілік ететін балдырлар саңырауқұлақтан алатын зат - минералды заттар және суҚынаның денесінде селбесіп тіршілік ететін балдырлар саңырауқұлақтардан қандай зат алады-минералды заттар және суҚынаның денесінде селбесіп тіршілік ететін саңырауқұлақ балдырлардан қандай зат алады-көмірсуҚынаның көбеюі – денесінің үзінділеріненҚынаның құрамында - 44%крахмал,4%қантҚынаның құрамында су мен минералды заттарды сіңіретін ағза – саңырауқұлақ жіпшелеріҚынаның табиғаттағы маңызы - Басқа өсімдікке топырақ дайындайды.Қынап жапырақты өсімдік – бидайҚынының денесінде селбесіп тіршілік ететін балдырлар саңырауқұлақтардан қандай зат алынады.Минералды заттар және су.Қыршаянның шаншары –құрсағының соңғы буынындаҚырық буынның споралары дамиды - масақтарындаҚырықбуын жапырағының түсі – қоңырҚырықбуын спораларының пісіп жетілетін орны – масақшасындаҚырықбуында болмайтыны гүлі

Қырықбуында фотосинтез жүреді – жаздық өркенҚырықбуындар өсетін жер – барлық ылғалды жерлердеҚырықбуыннан көктемде дамитыны-масақшасы бар қоңыр өркендерҚырықбуынның жапырағы - қабыршақҚырықбуынның жаздық өркені – жасылҚырықбуынның жаздық өркеннің қызметі -өсуҚырықбуынның ұшында орналасатын спорангийлер тобының орны – БүрҚырықбуынның жапырағы қабыршақҚырықбуынның жапырақтары болмайтын өркен жаздық өркешҚырықбуынның жерсүсті өркендері - 2Қырықбуынның көбеюі – спораменҚырықбуынның көктемде дамитын өркенінде болады - масақшасы бар қоңыр өркендерҚырықбуынның көктемде дамитын өркенінде болады масақшасы бар қоңыр өркендерҚырықбуынның споралары дамиды- масақшадаҚырықбуынның спорасының жетілетін орны – споралы масақшаларындаҚырықбуынтектес өсімдіктердің көбею қызметін атқарады – көктемгі өркендеріҚырықбуының споралары дамиды -масақшадаҚырықжапырақтылардың жапырақтары ...түрлі қызмет атқарады – 2Қысқа сүйектерге жатады – омыртқа, алақанҚысқарған сабақты өсімдік – бақбақҚысқарған сабақты өсімдік – жолжелкенҚысқы тыныштық қалпына көшкен өсімдіктер ұлпасының ерекшелігі-зат алмасу өте баяулайдыҚыста орамжапырақ (қырықабат) көбелегі-қуыршақ күйінде қыстап шығады

Қыстап шығатын құс – шымшықҚысы-жазы адамның дене температурасы – 36,6°Қышқыл жаңбырдың жауатын себебі.Атмосферада SO2 мен NO2 көбейіп бөлінуінен.Қышқыл жаңбырдың жауатын себебі:-Күн радиациясының бұзылуынанҚышыма кененің мөлшері – 0,2-0,5 ммҚышыма кененің аузы – кеміргішЛакмус алынатын өсімдік – қынаЛала тұқымдасының гүліндегі аталық саны – 6Лалагүл тұқымдас өсімдік – аспарагусЛалагүл тұқымдастарының гүліндегі күлте жапырақшаларының саны – 6Лалагүл тұқымдастарының тамыр жүйесі - қосалқыЛалагүл тұқымдастарының тамыр жүйесі - шашақЛалагүл тұқымдасына жататын дәрілік өсімдік-сарымсақЛалагүл тұқымдасында көкөініс болып саналатындар.Қасқыржем,пияз, сарымсақ.Лалагүл тұқымдасындағы жеке ірі гүлі бар өсімдік – қызғалдақ(жауқазын)Лалагүл тұқымдасының гүлінде болмайтыны – тостағаншаларыЛалагүл тұқымдасының түрлері-3000нан астамЛалагүлдер тұқымдасына жататын өсімдіктердің барлығында бірдей жемістері -қауашақ емес,ішінде жидекті жемісті түрі де кездеседі,ол қайсысы-май інжугүлі Жұмсақ бидайдың қатты бидайдан айырмашылығы –эндоспермі жұмсақ,ұнтақты, ақуыз аздау болады.Лалагүлдер тұқымдасына даражарнақтылар класына жататын шырынды өсімдік - алоэЛалагүлділер тұқымдасына даражарнақтылар класына жататын шырынды өсімдік – лапызЛалагүлділер тұқымдастарында жидек жемісті өсімдік-қызғалдақ

Page 42: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Лалагүлділер тұқымдасына жататындар - қызғалдақ жауқазынЛалагүлділер тұқымдасындағы дәрілік өсімдік – лапызЛалагүлділерде гүлсерігі тұтасып біріккені - інжугүлдеЛалагүлділердегі аналық саны – 1Лалагүлділердің сәндік түрлері - сепкілгүл, сүмбілшаш.Лалагүлдің гүлі – 1 аналық, 6 аталықтан тұрадыЛалгүл тұқымдасының гүліндегі күлте жапырақшаларының саны- 6Ламинария тереңдіке өседі – 20-30 метрЛас судағы біржасушалыдан жұғатын жұқпалы ауру-қантышқақ амебасыЛатимария келесі балықтар өкіліне жатады-саусаққанатты балықтарғаЛатынша «у»деген сөз-вирусЛейкопластардың қызметі – қор затын жинауға қатысуЛейкоциттер түзілетін жер – көк бауырда, жілік кемігінде, лимфа түйініндеЛейкоциттердің тез көбейіп, қан ағынын толтырып жіберуден пайда болатын ауруы – ақ қан ауруыЛектесігі жасушаның ортасында орналасқан ұлпа – жабынЛептестік дегеніміз – жасушамен шектелген саңылауЛептесік қызметі – тынысалу, су буландыруЛептесіктер болады – өң жасушалары арасындаЛизасома қандай қызмет атқарады-әр түрлі өнімдердің ыдырайтын орныЛизосома қандай қызмет атқарады-әр түрлі өнімдердің ыдырайтын орныЛизосома қандай қызмет атқарады-әртүрлі өнімдердің ыдырайтын орныЛизосоманы алғаш рет ашқан ғалым - Де ДювЛизосоманың қызметі – макромалекулаларды ыдырату

Лимон қышқылын өндіруге қолданылатын саңырауқұлақ – аспергиллЛимон қышқылын айналымына даярлық кезеңі басталады – пируват молекуласының өзгеруінен басталадыЛимфа деген пайда болады?Клетка аралық сұйықтықтан(жасуша арқылы)Лимфа жүйесі төмендегі белсенділіктердің қай түріне жауапты-жасушадан тыс артық сұйықтықтың жиналып,қанға қайта қайтуынаЛимфа келіп құяды-оң жақ құлақшағаЛимфа неден пада болады.Клетка аралық сұйықтықтан.Лимфа неден пайда болады-жасуша аралық сұйықтықтанЛимфа неден пайда болады-жасуша аралық сұйықтықтанлимфаға өтуі –асқорту

Лимфада болатын лейкоциттер – лимфоциттер

Лимфаның түзілуі- ұлпа сұйықтығынанЛипидтер жасушалардық қай оргоноидтарында синтезделеді эндоплазмалық торЛипидтердің қызметі - энергетикалықЛямблияның таралуы –ішектердеЛямблияның жұғуы – цистасынанМай алынатын дақыл – зәйтүнМай безінің қызыметі теріні майлайдыМай молекуласының құрамына кіретін қосылыс – глицеринМай адам мен жануарлар ағзасында төменде берілген заттардың қайсысына айналады-көмірсуларғаМай адам мен жануарлар ағзасында төменде берілген заттардың қайсысына айналады-көмірсуларғаМай алынатын бұршақ тұқымдас өсімдік – соя

Май қышқылдарын синтездеп энергия жинақтаушы оргоноидты көрсетіңіз - митохондрия

Майда,жеңіл, құрғақ тұқымдар таралады-жел арқылыМайдың молекула құрамы – май қышқылы, глицеринМайдың молекула құрамы қандай химиялық қоспадан тұрады-май қышқылы , глицеринМайларды қай фермент түзіледі-нефрон капсуласындаМайлардың,көмірсулардың синтезделу әрекеті жүреді-Тегіс бетті эндоплазмалық тордаМаймыладамдар – питекантроптарМаймылдардың сипат – сезу мүшесі: саусақтарының ұшында.макроэболюция- ірі жүйелік топтардың қалыптасу процесіМақтаның тұқымдасы – құлқайыргүлділерМақтаның тұқымындағы майдың мөлшері - 24 - 26%Мал бауырында қимылдамай паразиттік тіршілік ететін - бауырсорғышМалазықтық дақыл ретінде өсірілетін күрделігүлді өсімдік - жералмұртМальпеги түтікшелері тән көпжасушалылар - өрмекшітектестерМамық қанаттары жақсы жетілгенднр.Суда жүзетін құстар.Мамық қанаттары жақсы жетілген-суда жүзетін құстардаМамық қанаттары жақсы жетілген-суда жүзетін құстардаМаржан полиптері мен медузаның айырмашылығы қозғалу әдісі Желілердің барлық өкілдері үшін ортақбелгі желінің болуыМаржан полиптер қай жерде тіршілік етеді-теңіз тоғандарындаМаса арқылы жұғатын ауру-безгекМасаның ауыз мүшесі шаншып-сорушыМасаның отряды-қос қанаттыларМәдени өсімдіктердің шығу орталықтарын анықтады – Н.И.Вавилов

Мәдени өсімдік - зығырМәдени өсімдіктер – адамның қолымен өсірілетін өсімдіктерМедицинада плауынның тұнбасын қолдануға болатын ауру – іш жүргізугеМедицинада дәрі ретінде қолданылатын құлқайыргүлділердің түрі -жалбызтікенМедуза – еркін тіршілік ететінМедузаға қандай қоректену типі тән-жыртқышМедузаның жүйке жүйесі диффузия тиіптіМедузаның қорегін ұстауы – қармалауыштарындағы атқыш жасушаларыменМезодерма дегеніміз – Ұрықтың үшінші қабатының түзілуіМезозой – триас,юра,бор кезеңдеріМезозой кезеңі - ЮраМезозой- ортадағы тіршілік(165)Мейоз дегеніміз-пісіп жетілу аймағындағы жыныс жасушасының бөлінуіМейозда аллельді гендер қалай ажырайды-әр жасушада боладыМейоздық жолмен бөлінетіндер – жыныс жасушаларыМейоздық кезеңде хромосомалар жиынтығы – екі есе азаядыМейоздың бірінші бөлінуі – редукциялықМейоздың екінші бөлінуі – эквациондыМейоздың бірінші бөлінуінің профазасында қандай әрекеттер жүреді-гомологиялық хромосомалар коньюгацияланады,спиралданады, ядро жарғақшасы ери бастайдыМейоздың бірінші бөлінуінің профазасында қандай әрекеттер жүреді.Гомологиялық хромосомалар коньюгацияланады спиральданады ядро жарғақшасы ери бастайды.Мейоздың бірінші бөлініуінің профазасында қандай әрекеттер жүреді.Гомологиялық хромосомалар коньюгацияланады.

Page 43: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Мейоздың редукциялық бөлінуі 4фаза.Мекендейтін иесінің қоректік заттарын пайдаланып,тіршілік ету-паразиттікМектепке дайындақ кезеңі-3-6жасМембранасыз органоидтер – рибосомаМенделдің тәжірибесіндегі бірінші ұрпақ гибридтерінің генотипі қандай гетерозиготалыМендель тәжірибесінде белгілердің тұқымқуалаушылығын зерттеудегі қолданған әдіс-гибридологиялықМендельдің тәжірибе жасаған өсімдігі: бұршақМенингит-ми қабығының қабынуы20-30 метр тереңдікте өсетін

балдыр – ламинарияМи көпіріне кіретін бөліктер – сопақша ми мен ертанғыМи қыртысының рефлекстік қызметін ғылыми тұрғыдан түсіндірген орыс ғалымы – И.М.СеченовМи шайқалу белгісіне жатпайды – көп сөйлеуМи бағанасына қандай бөліктер кіреді.Сопақша ми.Ми бағанасына қандай бөліктер кіреді-сопақша миМи бағанасына қандай бөліктер кіреді-сопақша миМи бағанасына қандай бөлік кіреді-сомаикалық жүйелерМи бағанасынан тарайтын жүйке саны – 12 жұпМи бағынсына кіретін бөлігі-Сопақша миМи мен жұлыннан құралатын жүйке жүйесінің бөлімі-орталықМи рефлекстері деген ғылыми еңбекті жазған - И.М.СеченовМи сауыты мен сегізкөз-қозғалмайтынМи сауытына жатпайтын сүйек - жақМи сауытына кіретін сүйектер - Төбе,самай,маңдай,шүйде (қарақұс)Ми стволына қандай бөліктер кіриейді.Мидың үлкен сыңары.

Мидың қабынып ауруы - ЭнцефалитМидың қантамырлары тарылса – бас айналадыМидың орташа салмағы -1300-1400гМидың сұр заты – нейрон денесі мен оның қысқа өсінділері (дендриттер)Мидың сұр затын құрайтындар – нейрон денелерінің шоғыры,жүйке түйіндеріМидың қай бөлігі қимыл әректін реттейді.Аралық ми.Мидың қан тамырлары тарылса - бас айналадыМидың сұр затын құрайтындар-нейрондар және оның қысқа өсінділеріМидың торлы қабықшасының қабынуы - арахноидитМидың торлы қабықшасының қабынуы себептері - тұмауМикробиология ғылымында күкіртті бактерияны зерттеген-С,Н.ВиноградскийМикроорганизмдер селекциясында кең қолданылатын әдістер – эксперименттікМикроскоптағы обьективтің бөлігі – бірнеше үлкейткіш шыныМикроскоптың көру түтігінің төменгі жағында орналасқан бөлімі: ОбъективМикроскоптың үлшкейтетін (2) екі шынысы бар бөлімінің атауы – окулярМикроскоптың препаратқа жарық түсіретін бөлімі-айнасыМикроэволюция жаңа түзілген-түр ішіндегі-популяциямен түртармағыМикроэволюциялық даму жолының нәтижесі - түрлердің көп түрлілігіМикседема ауруының себебі – қалқанша безі жұмысының жеткіліксіздігіненМинералды заттар мен суды өсімдіктің қай мүшесі сіңіреді-тамыры

Минералды заттармен суды сору қызметін атқаратын тамырдың-сору аймағыМинералды тыңайтқыш суперфосфатМинералды тыңайтқышқа жататындар-селитраМиоздық кезеңде хромосомалар жиынтығы-2есе азаядыМиоздың бірінші бөліну кезінде бір аналық жасушадан неше жасуша түзіледі 2Миокарт бұлшықетінен тұратын мүше - жүрек етіМиофибрилл құрамына енетін нәруыздар – миозин және актинМиофибриллдер дегеніміз-бұлшықет талшығының ішіндегі жиырлғыш жіпшелерМитоз жолымен бөлінетін бөлшектер-зиготаМитоз процесі зақымдалса-хромосомалар санында ауытқулар туады, хромосомалар саны өзгередіМитозда хромосома саны- екі еселенедіМитоздық бөліну кезінде аналық жасушадан қанша жас жасуша пайда болады – 2Митоздық бөліну кезінде аналық хромосома 16 болған жағдайда хромосома саны неше еселенеді – 32Митоздық бөліну кезінде жасушадағы хромосомалар-өзгеріссіз қалады.Митоздық бөліну кезінде фазаның реттік жүйесін көрсет- профаза- метафаза-анафаза-телофазаМитоздық бөліну нәтижесінде 1 жасушадан пайда болатыны - 2Митоздың бөліну нәтижесінде 1 аналық жасушада неше жасуша түзіледі 2Митоздың аяғында хромосома саны - сол қалпында қаладыМитоздың бөліну ұршығы пайда болатын фаза - профаза

Митоздың метафаза кезеңінде-хромосомалар экваторға жинақталады, бөліну шүйкесі түзіледіМитоздың профаза кезеңінде қандай процесс жүреді-ядро қабықшасы еріп,хромосомалары цитоплазмада еркін орналасадыМитоздың профаза кезінде қандай процесс жүреді.Ядро қабықшасы еріп хромосомалары цитоплазмада еркін орналасады.Митоздың телофаза кезеңінде - хромосомалаар екі бөлікке бөлінеді, ядро қабықшасы түзіледі, екі жас жасуша пайда болады.Митохондрия – Энергия көзі органоидыМитохондрия қандай қызмет атқарады-АТФ синтезіне қатысадыМитохондрия қызметі – жасушаның энергия орталығы қызметін атқарадыМитохондрияларда өтетін тыныс алу процессі мен жану процессі арсында қандай ортақ ұқсастық белгілері бар-глюкозаның түзілуіМитохондрияларда...түзіледі-энергияМитохондрияны зерттеп ашқан ғалымдар - Р.Келликер,Р.Альтман,К.БендаМитохондрияны неліктен «күш беретін станция»деп атайды - АТФ синтезіне қатысадыМитохондрияның ішкі мембранасының құрамында – 70% нәруыз, 20 % фосфолипидтермен ферменттер боладыМитохондрияның құрамында – 65-70%нәруыз,25-30%липидтер мен нуклеин қышқылдары және витаминдер боладыМитохондрияның құрамында – 65-70%нәруыз,25-30%липидтер мен нуклеин қышқылдары және витаминдер боладыМитохондрияның қызметі - АТФ-ті синтездеуМишығы нашар дамыған-қосмекенділерде

Page 44: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Мишық зақымданғанда қимыл-қозғалыс бұзыладыМойылдық гүлшоғыры – шашақМойын омыртқасының алдыңғы жағында орналасқан - жұтқыншақМойын омыртқасының алдыңғы жағында орналасқан іші қуыс шеміршекті мүше-көмекейМонголидты нәсілдерді ең негізгі белгілері – терісі қоңырқай сарғыш түстіМонголоидтық нәсілге жататын түпкілікті тұрғындардың отаны – орталық және Шығыс АзияМоногибридті гетерозиготалы буданның фенотипі бойынша толық доминанттылығы қандай сандық ара қатынаста байқалады - 3:1Моногибритті будандастыруда будан ағзадағы хромосомада қанша аллелдік ген бір белгі үшін жауап береді БІРМоносахаридтерге жататын – глюкозаМөлшері0,2-0,5 мм болатын, адам терісінің астына еніп қышытатын кене- қышыма кенеМутатция құбылысын зерттеудің практикалық маңызы неде.Селекцияда бастапқы материал ретінде пайдалану.Мутация тудыратын факторлар – мутагендерМутация ұғымын қалыптастырған голландиялық ғалым - Г. де ФризМутация қайда өтеді- ДНҚ–даМұнайды түзуші – ертедегі теңіз планктондарыМұртшалары арқылы көбейеді – қойбүлдіргенМұртшалары жалпақ-тақташа тәрізділер.Зауза қоңызы.Мұртшалары жалпақ-тақташа тәрізділер.Зауза қоңызы.Мұрын қуысының сілемейлі қабықшасының қызметіне тән емес белгі – газ алмасуға қатысу

Мұрын сілемейлі қабықшасының қабынуы – гайморитМұрын қуысында микробтарды жоятын жасушалар - лейкоциттерМұрын қуысының сілемейлі қабықшасының қабынуын атаңыз - тұмауМұрын қуысының ішкі қабырғасын астарлайтын қабықша - сілемейлі.Мұрынның иіс сезімталдығын төмендететін жұқпалы ауру- тұмауМұхиттарда су түбіне бір затқа бекініп немесе жорғалап жүріп тіршілік ететін организмдер – бентосМұшелер жүйелерінің жұмысы реттеледі - жүйке және гуморальдыМүйізді ірі қара қазақтың ақбас тұқымын шығаруға қатысқан ғалым - Б.МусинМүйізді ірі қара малдың арғы тегі – турМүйізінен бағалы дәрі алынады – бұғыМүк спораларының пісіп жетілетін орны - қауашақтаМүк спорасынан өніп шыққан өскін-балдырға ұқсайдыМүктерді зерттейтін ғылым – бриологияМүктердің көбеюі – спора арқылыМүшелер жүйелерінің жұмысы реттеледі – жүйке арқылы және гуморальдыМүшелер жүйесінің жұмысын үйлесімді реттеп отыратын – жүйке жүйесіМүшелер мен қоршаған ортаның арасындағы газ алмасу – тыныс алуМүшелер мен мүшелер жүйесінің қызметін зерттейтін ғылым – физиологияМүшелердің сыртын қаптап, ішкі мүшелерді астарлап жататын ұлпа – эпиелийМүшелердің жұмысын басқарып , реттейді – жүйке ұлпасы

Мүшелеріне жеткізеді - өткізгіш мүшесіМына факторлардың қайсысы микроэволюция процесінің негізі болып саналады –ареалдардың кеңеюі

Мына аталған процестердің қайсысы макроэволюцияға жатқызылады-бір түрдің ішінде көптеген жаңа топтардың пайда болй прцестеріМына қосмекенділердің қайсысы саусақ қанатты балыұтардан шыққан –ертедегі құйрықты қосмекенділерМына өсімдікте кіндік тамыр жүйесі кездеспейді - бидайМына өсімдікте шашақ тамыр жүйесі - жүгеріМына өсімдікте шашақ тамыр жүйесі жүгеріМына өсімдіктердің қайсысы бұршақ тұқымдастарға жатады.Үрмебұршақ.Мына сөйлемнің мағынасы қай терминге сай:өзара еркін шағылысатын,ұзақ уақыт бірлікте тіршілік ететін бір түр дараларының жиынтығын-популяция деймізМына фактордың қайсысы микроэволюция процесіне негіз болып саналады-географиялық оқшаулануМына факторлардың қайсысы микроэволюция процесінің негізі болып саналады-географиялық оқшаулануМына факторлардың қайсысы микроэволюция процесінің негізгі болып саналады? Географиялық оқшаулану Неге гемофилия гені еркек жыныста байқалады, ал әйелде байқалмайды- Ген рецессивті және Х хромосомада орналасқанМына факторлардың қайсысы микроэволюция процесінің негізі болып саналады-географиялық оқшаулануМына факторлардың қайсысы микроэволюция процесінің негізі болып саналады-географиялық оқшаулануМына факторлардың қайсысы микроэволюция процесінің негізі болып саналады-географиялық оқшаулануМына яакторлардың қайсысы микроэволюция процесінің негізі болып саналады.Географиялық оқшаулану.

Мыналар органикалық тыңайтқышқа жатады - шымтезек,қи,қарашірікМынау өсімдіктердің қайсысы бұршақ тұқымдастарға жатады-үрмебұршақМысалға келтірілген өсімдіктердің қайсысында күрделі жапырақтар кездеседі.Қараған.Мысалға келтірілген пигменттердің қайсысы жапыраққа жасыл түс береді – Хлорофилл.Мысалға келтірілген пигменттердің қайсысы жапыраққа жасыл түс береді.Хлорофил.Мысық сорғышының дамуы – жұмыртқа-құйрықты дернәсіл-ересек құртМысық тістерінің қоян тістерінен қандай айырмашылығы бар –тістері :күрек тіс,азу тістердеп бөлінедіМысық тістерінің қоян тістерінен қандай айырмашылығы бар-тістері:күрек тістер, ит тістер ,азу тістер болып бөлінедіМінез-құлықпен,тәлім-тәрбие,сөйлеу,еске сақтау,ойлау әрекеттері тікелей байланысты - үлкен ми сыңарларынаН.И.Вавилов мәдени өсімдіктердің жаңа сорттарын (іріктемелерін) шығарған орталықтар саны – 7Нағыз «тірі қазба» деп аталатын жануар – гаттерияНағыз денешік, онда ақуыз және рибонуклеин қышқылы (РНҚ) болады-рибосомалардаНағыз топырақ қопсытқыш жәндіктер - щұбалшаңНамазшам гүлінің екі формасын (қызыл және ақ гүлді)будандастырған 2-ші гибридтың ұрпағында қандай белгілер ажырайды.1:2:1.Намазшам гүлінің екі формасын қызыл және ақ гүлді будандастырғанда 2-ші гибридтің ұрпағында қандай белгілер ажырайды.1:2:1.

Page 45: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Нәресте үйге келгенде алғашқы тойы - шілдеханаНәруыз полимерінің монемері – аминқышқылдарыНәруыз және рибонуклеин қышқылы бар органоидтар-рибосомалар.Нәруыз құрамына кіретін зат –аминқышқылыНәруыз өндіру үшін су қоймаларында өсірілетін бактерия-спирулинаНәруыз синтезі жүретін жасушаның органоиды рибосомаНәруыз,май, көмірсу, нуклейн қышқылы-органикалықНәруызға жатпайтын күрделі зат-глюкозаНәруызды түзетін аминқышқылдарының саны-20Нәруызды ыдырататын фермент амилазаНәруыздың мономері – аминқышқылдарыНәсілдік тұқымқуалаушылық белгіні сақтап, ұрпаққа беруші - хромосомаНәтижесінде жыныс жасушалары пайда болатын жасуша бөлінуінің ерекше түрі-мейозНе себептен өт жоқ жерде липазаның әрекетшілдігі төмендейді-өт қышқылдары майды жұмсартуға қажет заттарНе себеттен липидтер гидрофобты байланыста болады-Суда еримейді.Неандертальдықтар – ертедегі адамдарНевада-Семей қозғалысын басқарған ақын – О.СүлейменовНегроидтік нәсілдерге тән емес белгілер – мұрны қыр мұрындыНегроидтік нәсілдердің белгілері-мұрыны жалпақ,еріндері қалыңНегізгі өсімдік жүйесінің ең жоғарғы сатысы – бөлімНегізгі тамыр жақсы жетілген тамыр жүйесі- негізгі кіндік жанама шашақНегізгі тамырдан таралатындар – жанама тамыр

Негізгі тамырдың дамуы –ұрық тамыршасынанНегізгі тамыры айқын байқалатын өсімдік-бақбақНейрон дегеніміз – жүйке жасушасыНейрондардан құралған ұлпа-ЖүйкеНейронның ұзын өсіндісі – аксонНейронның денесіне қозу келеді-дендриттер арқылыНейронның құрылысына жататын – жасуша денесі мен өсінділеріНейронның қысқа өсіндісі қалай аталатындығын белгілеңіз – ДендритНейронның қысқа өсіндісі - дендритНейронның қысқа өсіндісі дендритНейрула сатысында мезодермадан дамиды ми,жұлынНейрула сатысында мезодермадан дамиды ми,жұлынНейрулла сатысында мезодермадан дамиды - бұлшық ет, қаңқа, бүйрек, қантамырНеліктен ауылшаруашылық пратикасында туысты шағылыстыру қолданылады-жекелеген түрлерді кейбір белгілер бойынша гомозиготалы күйге ауыстыруНеліктен қалапақшалы саңырауқұлақтар белгілі бір ағаштардың түбінде өседі,ағаштың оларға қандай пайдасы бар-ағаш тамырынан жіпшумақ қоректенуге және жемістік денесін түзуге қажетті органикалық заттарды қабылдайдыНеліктен өсіп келе жатқан жас ағза ақуызды көбірек қабылдау керек ақуыз жасушаның негізгі құрылыс материялы болып есептеледНеогенде – құйрықсыз,құйрықтыбақалар кроколил,жылан ,тасбақалар , приматтарНереида аяғының қызметін атқаратын – қылтандарыНесеп жиналатын мүше – қуық

Нобель атындағы сыйлықтың иегері ас қорыту процесін зерттеген орыс ғалымы –И.П.ПавловНуклеин қышқылдарының түзілетін орны - ядроНуклеин қышқылының мономерлері – нуклеоидтер глюкоза ыдырауының оттексіз сатысы – гликолизНуклеин қышқылдарына қандай қызмет тән ақпараттықНуклеин қышқылына жататын – ДНҚНуклеин қышқылының ақпарат беретін заты – ақуыздар (нәруыз)Нуклеин қышқылының мономері - нуклеотидтерНуклеинқышқылдары атқаратын қызметі - ақпараттықНуклеотид мына берілгендердің қайсысынан тұрады.Қант,яосяор,тобы және азотты негізден.Нуклеотидтердің құрамына қандай заттар кіреді –азот негіздеріНуклин қышқылдары түзіледі – ядродаНұрлы қабықшаның дәл ортасы көз қарашығыОбъективте 15 саны,окулярда 7 саны көрсетілген микроскоптың үлкейтуі-105 есеОвогенез – жұмыртқа жасушасының дамуыОвогенез нәтижесінде не түзіледі-жұмыртқа жасушасыОвогенез процессі барысында полярлы денелердің хромосомалдың жиынтығы қанша болады-1nОвуляция айына неше рет болады.1рет.Оганикалық дүние эволюцияның қандай бағыты тірі ағза құрылысының деңгейін күрделендіреді-араморфозОзон қабаты –биосфера тіршілігіне жағдай жасайды,себебі-ультракүлгін сәуленің өтуіне тосқауыл боладыОзон қабаты-биосфера тіршілігіне жағдай жасайды себебі.Ультракүлгін сәуленің өтуіне тосқауыл болады.

Озон қабаты-биосфера тіршілігіне жағдай жасайды,себебі-Атмосфераның ластануына жол бермейдіОзон қабаты-биосфера тіршілігіне жағдай жасайды,себебі-Атмосфераның ластануына жол бермейдіОзон қабатындағы озон неден бұзылады-техногендік фреондар мен азот оксидінің ІІ молекулаларының әсеріненОзон қабатындағы озон неден бұзылады-техногендік фреондар мен азот оксидінің ІІ молекулаларының әсеріненОй еңбегінің гигиенасына жатады-әрбір 30-40 минутта тынығуОй еңбегінің қызметі... жұмысымен байланысты- үлкен ми сыңарлар қыртысыОйлау процесі ... байланысты – миғаОксигемоглобин түзіледі – өкпе көпіршіктердегі оттегі қылтамырдың қабырғасындағы гемоглобинге қосылыпОқу кезінде затты орналастыру қашықтығы – 30-35 смОқыс қимылдағанда буын сүйектерінің орнынан таюы – буынның шығуыОмыртқа жотасының өзегінде орналасқан мүше-жұлынОмыртқа тұсындағы аралас жұлын жүйкелер саны - 31жұпОмыртқалылар мишығының атқаратын қызметі қандай-қозғалыс үйлесімділігі мен тепе-теңдігін басқарадыОндатрдың шыққан жері(отаны)-солтүстік америкаОнтогенез дегеніміз-филогенезді қысқаша қайталауОнтогенездік дамуда эктодерма қабатынан пайда болатын – жүйке тақташасыОнтогенездік дамуда эктодерма қабатынан пайда болатын-бұлшық етОң жақ қарынша жиырлғанда қан барады-өкпе салатамырынаОң жақ өкпе бөлігі – 3

Page 46: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Оң зарядталған иондарда –электрондарға қарағанда,протондар көпОңтүстік Алтайда орналасқан қорық -марқакөл мемлекеттік қорығыОпарин – Холдейн болжамын сынақ тәжірибемен дәлелдеген ғалым – С.МиллерОралма сабақты өсімдік – шырмауықОрам жапырақ пен шомырды будандастырып түраралық буданның тұқым беруін жойған ғалым-Г.Д КарпеченкоОрамжапырақ ақ көбелегінің, қысқы тынынтық күйі – қуыршақ сатысындаОрамжапырақ тұқымдастарында тостағанша саны - 4Орамжапырақ гүлдеріндегі аталықтың саны - 6Орамжапырақ гүлділерге (шаршыгүлділер) жатпайтын өсімдік – асбұршақОрамжапырақ гүлшоғыры – шашақгүлОрамжапырақгүлді тұқымдастардың басқаша аталуы – шаршыгүлділерОрамжапырақгүлділер (шаршыгүл) жемісі – бұршаққынОрамжапырақгүлділер (шаршыгүлділер) тұқымдастардың ішіндегі мәдени өсімдік – орамжапырақ (қырыққабат)Орамжапырақгүлділер (шаршыгүлділер) тұқымдасына жататын өсімдік- жұмыршақ (пастушья сумка)Орамжапырақгүлділер (шаршыгүлділер)тұқымдасына жататын өсімдік-шомырОрамжапырақтың (қырыққабаттың) түрі өзгерген жер үсті алып бүршігі – қауданОрамжапырақтың жемісі бұршаққынОрамның батпаққа айналуна себепші болатын мүк – шымтезек (мүк)Организм қызметінің гуморальдық реттелуінің жүруі – биологиялық белсенді заттар – гормондар арқылы

Организм ұрығының дамуын зерттейтін ғылым - эмбриологияОрганизм қызметінің гуморальдық реттелуінің жүруі:лық белсенді заттар-гормондар арқылыОрганизмге әсер ететін факторлардың ең қолайлы деңгейі, одан әрі тіршілік тоқтамайтын деңгейі – оптимум деңгейОрганизмге тән ішкі және сыртқы белгілердің жиынтығы – фенотипОрганизмдер туралы көп салалы ғылым - биологияОрганизмдердің Жер бетінде кең таралуын шектеп отыратын фактор – шектеуші факторОрганизмдердің күн мен түннің ұзақтығына жауап қайтарып анықтай білу қабілеті- биологиялық сағатОрганизмдердің ортаның табиғи, климаттық жағдайларына бейімделуі – акклиматизация (жерсіндіру)Организмдердің табиғи ортаға бейімделуі-акклиматизация (жерсіндіру)Организмдердің тұқымқуалаушылығы мен өзгегіштігі туралы ғылым-генетикаОрганизмнің қорғаныш тежелуі -ұйқыОрганизмнің өзінің белгілері мен даму ерекшеліктерін келесі ұрпаққа беру қасиеті – тұқымқуалаушылықОрганизмнің өзінің белгілері мен даму ерекшеліктерін келесі ұрпаққа беру қасиеті-тұқымқуалаушылықОрганизмнің өзінің белгілері мен даму ерекшеліктерін келесі ұрпаққа беру қасиеті.Тұқымқуалаушылық.Организмнің өзінің белгілерімен даму ерекшеліктерін келесі ұрпаққа беру қасиеті -тұқымқуалаушылықОрганизмнің өзінің белгілерімен даму ерекшеліктерін келесі ұрпаққа беру қасиеті -тұқымқуалаушылықОрганизмнің сыртқы ортамен байланысы – жүйке жүйесі арқылы

Органикалаық заттарды түзушілер- продуценттер.Органикалык заттармен қоректенетін бақтериялар аталады –сапрофиттіОрганикалық дүние эволюцияның қандай бағыты тірі ағза құрылысының деңгейін күрделендіреді – Ароморфоз.Органикалық зат түзуге, қор жинауға қатысып өсімдікті түрлі түске бояйды – хромопластарОрганикалық заттарды бейорганикалық заттарға айналдыратын гетеротрофты организм - саңырауқұлақОрганикалық заттардың жасушада түзілуі үшін қажет балатындар-энергияОрганикалық дүние эволюцияның қандай бағыты тірі ағза құрылысының деңгейін күрделендіреді-дивергенцияОрганикалық дүние эволюцияның қандай бағыты тірі ағза құрылысының деңгейін күрделендіреді- АроморфозОрганикалық дүние эволюцияның қандай бағыты тірі ағза құрылысының деңгейін күрделендіреді-арамарфозОрганикалық дүние эволюцияның қандай бағыты тірі ағза құрылысының деңгейін күрделендіреді-дивергенцияОрганикалық дүние эволюциясының қандай бағыты тірі ағза құрылысының деңгейін күрделендіреді? ДивергенцияОрганикалық дүниенің дамуының кезеңдері – архей,протерезой, полеозой, мезозой, койнозойОрганикалық зат түзетіндер-продуценттерОрганикалық зат түзуге, қор жинауға қатысып өсімдікті түрлі түске бояйды – хромопластарОрганикалық заттар топырақта – ыдырайдыОрганикалық заттар түзіледі-жапырақтаОрганикалық заттарды бейорганикалық заттарға айналдыратын ағзалар-редуценттер

Органикалық заттарды биорганикалық заттарға айналдыратын гетеротрофты организм – саңырауқұлақОрганикалық заттарды ыдырататын ферменттерінің органоиды – лизосомаОрганикалық заттардың бейорганикалық заттардан түзілуі – фотосинтезОрганикалық заттардың ыдырауы жылдамырақ жүреді дымқыл тропикалық ормандаОрганикалық заттардың ыдырауының жылдамырыақ жүруі.Дымқыл тропикалық ормандарда.Органикалық заттармен қоректенетін бактериялар аталады - сапрофиттіОрганикалық затты жасайтын жасыл өсімдіктер тобы - продуценттерОрганикалық затты жасыл өсімдіктердің қай тобы жасап шығарады-продуценттерОрганикалық затты жасыл өсімдіктерін қай тобы жасап шығарады- ПродуценттерОрганикалық тыңайтқыш – көңОрганикалық тыңайтқыш – құс саңғырығыОрганикалық тыңайтқыштарға жатпайды – микротыңайтқышОрганикалық тыңайтқыштарды топыраққа себетін тиімді мезгіл – күздеОрганикалық тыңайтқыштардың ішінде көбірек қолданалатыны-Көң (қи), қарашірікОргонойдтардың орны-цитоплазмадаОрдовикте-(55±10)теңіз балдырларынан жасыл,қызыл,қоңыр балдыр көп түрі пайда болды,балқылдақденелілер(ұлулар) бауыраяқты былқылдақденелілер пайда бола бастадыОрман құсын анықтаңыз-тоқылдақОрманда өсетін өсімдік- қарағайОрманның төменгі қабатында өсетіндер - көлеңкеге төзімділерОрта өмір заманы – мезозойОртақтастар арасында өзара пайдалылығымен сипатталатын қатынас

Page 47: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

кезіндегі селбесу түрі – нақты селбестікОрталық жүйке жүйесіне жатады – жұлын мен миОрталық Америка орталығының шыққан өсімдік (отаны) - жүгеріОрталық жүйке жүйесін шоғырланып ақ зат түзеді - аксонОрталық жүйке жүйесіндегі ақ заттың жиынтығы - нейронның ұзын өскіндеріОрталық жүйке жүйесіне жатады - миОрталық жүйке жүйесінің құрамына не кіреді-бас миыОрталық жүйкежүйесінің құрамына кіретіндер-жұлынОртанңғы құлақтағы сүйекшелердің саны - 3Ортаңғы мидың алдыңғы жағында жатады – аралық миОртаңғы құлаққа жатады - дабыл жарғағынан самай сүйегінің ішіне дейінОртаңғы құлақтың бөлімдері-дыбыс сүйекшелерОртаңғы құлақтың қуысы дыбыс аңқамен не арқылы жалғасады-Есту түтігіОртаңғы құлақтың қуысы жұтқыншақпен...жалғасады - есту түтігі(евстахиев түтігі)Ортаңғы мидың алдыңғы жағында жатады - аралық миОртаңғы мидың гипоталамус бөлігінің алдыңғы ядролары - ұйқы орталығыОршаған ортаның қолайсыз жағдайынан қорғайтын ұлпа – жабынОрын ауыстыра алу қасиеті – қозғалыс

Осы күнгі биосфераның түзілу кезеңі – антропоген

Оттегі жоқ, батпақты жерде өсетін өсімдіктерде кездесетін түрі өзгерген тамыр – ауа тамырОттегі қайда жұмсалады-тотықтыруғаОттегімен қаныққан қан – артерияОттегін сіңіріп көмірқышқыл газын сыртқа шығаратын ағза - аэробты

Оттегін тасымалдаушы қанның құрам бөлігі –гемоглобинОттегіне бай таза ауаны қажет ететін «өсімдік пионері» - қыналарОттегіне қаныққан қан - салатамыр қаныОттегінің өкпеден ұлпа мен мүшелерге тасылуы – сұйық күйдеОттегінің өкпеден ұлпа мен мүшелерге тасылуы - гемоглобинмен байланысып,оксигемоглобин түріндеОттексіз ортада тіршілік ететін ағзалар- анаэробтыОттекті тасушы - гемоглабинОтырмалы гүлде болмайтын гүл бөлімі- гүлсағақӨздігінен тозаңданатын өсімдік – шегіргүлӨздігінен таралатын тұқымдардың құрылысының ерекшелігі - қабы қатты сүректелген құрғақӨзен көлдерде, бөгеттерде тіршілік етеді – спирогираӨзен шаянының есту мүшесі болама, болады, қысқа мұртшаларыныңӨзен шаянның есту мүшесі болама- Болады, қысқа мүртшаларының төменгі жағында орналасадыӨзен шаянның қорғаныш және қорегін аулайтын мүшесі – қысқыштарыӨзен шаянының жүрегі - бес бұрышты қалтаӨзен шаянының жүрегінің құрылысы қандай-бес бұрышты қалта тәрізді,одан бірнеше қан тамырлары шығып,ұштары дене қуысында ашыладыӨзеншаянның сезім мүшелері - көру мүшесіӨзі мекен ететін иесін ауруға шалдықтырып, тіршілік етуі – паразиттік

Өзіндік құрлысы бар белгілі бір қызмет атқаратын организімнің бір бөлігі- МүшеӨкпе арқылы тыныс алмайтын жануарлар – балықтарӨкпе арқылы тыныс алатын былқылдақденелілер-жалаңаш шырыш.Өкпе көпіршіктері орналасқан тыныс мүшелері - өкпеӨкпе көпіршіктеріне баратын тамыр – көктамырдың қылтамырыӨкпе қабынуы – пневмонияӨкпе мен ұлпадағы газ алмасу неге байланысты-диффузия заңынаӨкпе сірқауызы дегеніміз – өкпенің сыртқы жылтыр, тегіс қабықшасыӨкпедегі ауа көпіршіктерінен тұратын ұлпа – эпителийӨкпеден шығатын тамыр – көктамырӨкпеден жүрекке баратын қантамыр бай – оттегінеӨкпені жарақаттайтын ауру – туберкулезӨкпенің тіршілік сиымдылығын өлшейтін құрал – спирометрӨкпенің тіршілік сыйымдылығы дегеніміз – Терең дем алып, дем шығарған кездегі ауаның мөлшері ең көпӨкпенің сыртқы қабатының аталуы өкпеқапӨкпенің сыртқы қабатының атауы – плевра (сіріқауыз)Өкпенің тіршілік сыйымдылығы дегеніміз –терең дем алып,дем шығарған кездегі ауа мөлшеріӨкпесі нашар дамыған жануарлар – қосмекенділерӨлген бактерияларды қарашірікке айналдыратын бактерия – шірітуӨлі табиғат (жарық, температура, ылғалдылық, топырақ, судың қасиеті мен құрамы) факторлар жиынтығы қалай аталады – абиоздық фактор

Өлі табиғатты құрайтын жеке құрамды бөліктерге жататын фактор – АбиотикалықӨлі ағзалардың денесінде тіршілік ететін бактериялар – сапрофиттерӨлі табиғатқа жатады – тау жыныстарыӨліп біткен тірі ағзалардың қозынды қалдықтарына негізделген - палеонтологиялық дәлелӨмірлік маңызы бар қай заттың құрамына темір кіреді ГемоглобинӨң,тоз ,қыртыс бөлімдері бар ұлпа - жабынӨркедері жер бетіне төселіп өсетін көп жылдық өсімдіктер - хамефиттерӨркен мен тамырлардың бойлай өсуін тоқтату үшін - шырпу әдісін қолданадыӨркен мен тамырлардың бойлай өсуін тоқтату үшін- шырпу әдісін қолдану.Өркендері жер бетіне төселіп өсетін шөптесін көп жылдық өсімдіктер тіршіліктің мына формасына жататын – хамефиттерӨркеннің негізгі орталық тірек бөлімі – сабақӨрмекші өрмеқауды пайдаланады-қорегін аулауғаӨрмекші тәрізділерге жататындар-кенелерӨрмекші тәрізділердің шаянтәрізділерден қандай айырмашылығы бар-4 жұп аяғы барӨрмекші тектестердің тыныс алу мүшесі – өкпе қапшықтары және демтүтіктеріӨрмекшілерде қанша жұп аяқ екенін белгілеңіз – 4Өрмекшілердің қанайналым жүйесі-ашық қанайналым жүйесіӨрмекшінің аяғы - 4жұпӨрмекшінің дәм сезу мүшесі – жұтқыншақӨрмекшінің денесі екі бөлікӨрмекшінің улы безі орналасқан мүшесі – бас көкіректің үстіңгі жағы

Page 48: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Өрмекшітәрізділердің басқа буынаяқтылардан ерекшелігі астың ішектен тыс қорытылуыӨрмекшітәрізділердің басқа буынаяқтылардан ерекшелігі-астың ішектен тыс қортылуыӨрмекшітәрізділердің шаянтәрізділердің қандай айырмашылығы бар-Төрт жұп аяғы барӨрмекшітектестер мен тунақденелілердің зәр шығару мүшесі – мальпигий түтікшелеріӨрмекшітектестердің баскөкірек бөлігіндегі аяқтарының саны – 6 жұпӨрмекшітектестердің көру мүшесі – сегіз қарапайым көзӨрмекшітектестердің тыныс алу мүшесі-өкпе қапшықтары және демтүтіктеріӨрмелегіш сабақты өсімдік – асбұршақӨрмешітәрізділердің шаянтәтізділерден қандай айырмашылы.ы бар.Төрт жұпаяғы бар.Өрік өсімдігінің тұқымдасы –

раушангүлділер тұқымдасӨскін дегеніміз ... өсімдік-жас сабағы мен жапырағы бар жер бетіне шыққан.Өскін сабағының пайда болуы ұрық сабақшасынанӨсу бүршігінде болмайды – гүлшанақӨсу гормонын бөлетін - гипофизӨсу мен даму үдерістерінен көрінетін ағза жауабы – жарық кезеңдікӨсу гормонын бөлетін ішкі секреция бездері-қосалқы без (гипофиз)Өсімді мүшелері арқылы көбейеді –традесканцияӨсімдік бірлестігі деген – бірдей жағдайда өсетін және тіршілігі үшін күресіп отыратын өсімдіктер тобыӨсімдік жасушаларында ғана болатын органикалық заттарды түзуге қатысатын органойд- пластидтерӨсімдік мүшелеріне қоректік заттарды жеткізеді – өткізгіш

Өсімдік мүшелерінің сыртын қаптап, кеуіп кетуден сақтайтын ұлпа – жабынӨсімдік сабағында, пиязшығында, жапырағында, жемтамырында, тамырсабақта орналасқан ұлпа – қор жинаушыӨсімдік тамырының сыртқы қабырға клеткаларының ұзын өсіндісінің атауы – тамыр түкшесіӨсімдік бірлестігі деген – бірдей жағдайда өсетін және тіршілігі үшін күресіп отыратын өсімдіктер тобыӨсімдік бітесін (тля) ханқызы қоңызымен жою әдісі – биологиялық күресӨсімдік жасушасындағы саңылау арқылы атқаратын қызмет – қоректі заттар мен су тасмалданадыӨсімдік май менкөкеністе болатын дәрумен жетіспесе жыныс бездері әлсізденеді-ЕӨсімдік мүшелері бөлінеді-өсу және көбею мүшелерінеӨсімдік пен жануарлардың туыстығына

дәлел бола алатын біржасушалы жәндік жасыл эвглена

Өсімдік сабағындағы буын дегеніміз – Жапырақ өсетін сабақ аймағыӨсімдік сабағының өң және тоз қабаттарын құрайтын ұлпа – жабын.Өсімдік үшін Ч.Дарвин зиянды деген әдіс – инбридингӨсімдікке жасыл түс беретін пластидті көрсетіңіз -хлоропластарӨсімдікке азот жетіспесе – өте баяу өсіп, жапырақтары бозарадыӨсімдікке калий жетіспесе – өсімдік өте аласа болып өседіӨсімдікке фосфор жетіспесе – жемістің түзілуі баяулап, салмағы кемидіӨсімдікке.... жетіспегенде қурайды - СуӨсімдікте жемістің түзілетін жері (орны) – аналық жатын (түйін)

Өсімдікте лейкопластар орналасқан мүше-тамырында тұқымындаӨсімдікте жемістің түзілетін жері - аналық жатынӨсімдікте лейкопластар орналасқан мүшесі – тамырында, тұқымдаӨсімдікте лейкопластар орналасқан мүшесі тамырында,тұқымындаӨсімдіктегі түссіз пластидті көрсетіңіз – лейкопластарӨсімдіктекті азықпен қоректенетін сүтқоректілерде аш ішек пен тоқ ішек тоғысатын жері – бүйенӨсімдіктер әлемін зерттейтін ғылым: ботаникаӨсімдіктер былай жіктеледі – бөлім, класс, қатар, тұқымдас, туыс, түрӨсімдіктер мен жануарлар жасушасының цитоплазмамен тікелей байланысқан ішкі қабаты – плазмалеммаӨсімдіктер мен жануарлар жасушаларында қандай органоидтар кездеседі –митохондрияларӨсімдіктер мен жануарлар жасушаларында қандай оргонойдтар кездеседі.Митохондриялар.Өсімдіктер мен жануарлар жасушасының цитоплазмамен тікелей байланысқан ішкі қабаты – плазмалеммаӨсімдіктер мен жануарлар жасушасының цитоплазмасындағы сұйықтыққа толы қуыс-вакуольӨсімдіктер мен жануарлардың ортақ ата тегі қандай ағзалар-саңырауқұлақтарӨсімдіктер мен жануарлардың ортақ ата тегі қандай ағзалар-саңырауқұлақтарӨсімдіктер систематикасының дамуы мен өсімдіктер әлемін құру жүйесінде қай ғалымның еңбектері баға жетпестей маңызды болды.Линней.Өсімдіктерге әсер ететін тірі табиғат жағдайлары – барлық тірі организмдерӨсімдіктерге беріктік қасиет беретін ұлпа тірек

Өсімдіктерге түс беретін органойд - пластидӨсімдіктерде лейкопластар орналасқан мүше Тамырында , тұқымындаӨсімдіктерде керексіз заттарды шығаратын ұлпа – Бөліп шығарушыӨсімдіктерде қыстырма бой қай бөлігінде орналасқан-буынаралықтардың түбіріндеӨсімдіктерде органикалық зат түзуге қатысады – Негізгі ұлпаӨсімдіктердегі қанттың түзілуі... болады – хлоропластардаӨсімдіктерді әр түрлі қолайсыз жағдайлардан қорғайды – жабын ұлпаӨсімдіктердің қолайсыз жағдайлардан қорғайтын – қабықӨсімдіктердің басқа тірі ағзалардан айырмашылығы -Жасыл бояуындаӨсімдіктердің жаңа сортын шығарумен айналысатын ғалымдар-селекционерлерӨсімдіктердің жаңа сортын шығарумен айналысатын ғалымдар- СеликционерлерӨсімдіктердің жаңа іріктемелерді мен жануарлардың тұқымдарын және ұсақ ағзалардың шаруашылыққа қажетті штаммаларыналу әдістерінің жиындығы.Селекция.Өсімдіктердің жаңа іріктемелері мен жануарлардың тұқымдарын және ұсақ ағзалардың шаруашылыққа қажетті штамаларын алу әдістерінің жиынтығы-селекцияӨсімдіктердің жаңа іріктемелері мен жануарлардың тұқымдарын жасау,жақсарту,ұсақ ағзалардың штаммаларын алу әдістерінің жиынтығы-селекцияӨсімдіктердің жаңа іріктемелері мен жануарлардың тұқымдарын және ұсақ ағзалардыңшаруашылыққа қажетті шттамаларын алу әдәстерінің жиынтығы.Селекция.Өсімдіктердің жаңа іріктемелерімен жануарлардың тұқымдарын ұсақ

Page 49: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

ағзалардың шаруашылыққа қажетті штамалары алу әдістерін жиынтағы-селекцияӨсімдіктердің жасыл болуы ... байланысты - хлоропластарғаӨсімдіктердің қайсысы бұршақ тұқымдастарға жатады-Үрме бұршақӨсімдіктердің қозғалуына әсер етеді-жарық, су,ауа.қоректік заттар, өсімдіктердің тірі денесіӨсімдіктердің маусымдық өзгерісін қай ғылым саласы зерттейді.Фенология.Өсімдіктердің маусымдық өзгерісін қай ғылым саласы зерттейді-ФенологияӨсімдіктердің маусымдық өзгерісін қай ғылым саласы зерттейді-ФенологияӨсімдіктермен жануарлардың ортақ ата тегі қандай ағзалар –бактерияларӨсімдіктері мен жануарлары арнайы қорғалатын тұтас табиғи аймақ – қорықӨсімдікті құрлыққа бейімделе бастау дәуірі-Палеозой.Өсімдікті сыртқы ортаның қолайсыз жағдайларынан,кеуіп кетуден сақтайтын ұлпа-жабынӨсімдіктің азот жинақтаушы-түйнек бактериялары орналасқан орны-ТамырдаӨсімдіктің генеративті мүшелері – гүл, тұқым, жемісӨсімдіктің жасыл түсі (бояуы) – пластидтерге байланыстыӨсімдіктің жер асты мүшесі -ТамырӨсімдіктің қай бөлігінде ксилема болады – Сабақта.Өсімдіктің тамырынан сабаққа судың көтерілу себебі – тамыр қысымынаӨсімдіктің топыраққа берік орнығып, қоректенуін күшейтеді – қосалқыӨсімдіктің тұқыммен көбею мүшесі – гүлӨсімдіктің тұқымында, тамырында, түйнегінде кездесетін түссіз, ұсақ денешіктер – лейкопластар

Өсімдіктің ұрықтануын ашқан шетелдік ғалым – К.А.НавашинӨсімдіктің азот жинақтаушы-түйнек бактериялары орналасқан орны-тамырдаӨсімдіктің барлық бөліктерінің бірігуі - патшалықӨсімдіктің жер асты қоректену мүшесінің ең ұшы –тамыр оймақшасыӨсімдіктің қай бөлігінде сүрек болады -Жоғарыда аталынған бөліктердің барлығында,яғни жапырақта,сабақта,тамырдаӨсімдіктің қай бөлігінде сүрек болады -Жоғарыда аталынған бөліктердің барлығында,яғни жапырақта,сабақта,тамырдаӨсімдіктің өсімді мүшелері – тамыр, сабақ, жапырақӨсімдіктің сүрек қабаты болатын мүшесі – сабағыӨсімдіктің тамыр арқылы топырақтан сіңіретіні-су және минералды тұздарӨсімдіктің тамыр жүйесін құрайтын тамырлар-барлық тамырларӨсімдіктің тамыр жүйесін құрайтын тамырлар-бір өсімдіктегі тамырлардың жиынтығыӨсімдіктің тамыры өте тереңге кететін аймағы - шөлдеӨсімдіктің топыраққа берік орнығып,қоректенуін күшейтеді – қосалқы тамырӨсіп даму кезінде адам денесінің пропорциясы өзгереді,18 жасқа келген адамнан қандай өзгерісті байқауға болады-Физиологиялық қызмет көрсеткіші ересек адамның атқаратын қызметіне жақындайдыӨсіп даму кезінде адам денесінің пропорциясы өзгереді,18 жасқа келген адамнан қандай өзгерісті байқауға болады-Физиологиялық қызмет көрсеткіші ересек адамның атқаратын қызметіне жақындайды

Өсіп даму кезінде адам денесінің пропорциясы өзгереді-18 жасқа келген адамдаӨт бөлетін без - бауырӨт қабы аузының ашылатын мүшесі - ұлтабарӨте баяу өсетін ағза - қынаӨте ертедегі адамдар – питекантроптарӨте құнды майлы өсімдік-күнбағыстың шыққан жері-мексикаӨте сирек кездесетін жануарлардың түрлері - барысӨткізгіш шоқтардың жапырақ тақтасына орналасуы – жүйкеленуӨтпелі форма – үйректұмсықӨттің әсерінен ыдырайды – майӨттің түзілуі – бауырдаПавловтың әлемге әйгілі еткен еңбегі-шартты рефлексПайдалы қоңыз – қанқызПалезой эрасының қай дәуірінде өсімдіктер құрлыққа шықты.Таскөмір.Палеозой заманының ұзақтығы – 340 млн жылПалеозой кезеңі – девонПаразит құрттарды зерттейтін ғылым саласы-гельминтологияПаразит саңырауқұлақтар тарататын тері ауруы – теміреткіПаразит саңырауқұлақтарға жататындар –қаракүйеПаразитті қарапайымдыларға жататын – дизентерия (қантышқақ) амебасыПаразиттік тіршілік ететін жәндік – кенеПаразиттік тіршілік етееін бір жасушалы-лейшманияПаразиттік тіршілік ететін амебаның түрі – дизентерияПаразиттік тіршілік ететін амебаның түрі-қантышқақПарапиктің пайда болған заман – кайнозойПарапиктің пайда болуы – кайнозойПеницеллин антибиотигі...алынады-Зең саңырауқұлағынан

Пеницилдлдің мукордан айырмашылығы.Жіпшумағы перделер арқылы жеке-жеке жасушаларға бөлініп тармақталған жіпшелерден тұрады.Пеницилл саңырауқұлақтардың қай тобына жатады-зең саңырауқұлақтарПенициллдің мукордан айырмашылығы.Жіпшумағы перделер арқылы жеке жеке жасушаларға бөлініп тармақталған жіпшелерден тұрады.Пенсилин саңырауқұлақтардың қай тобына жатады-зең саңырауқұлақтарПермь –(50±10) ашықтұқымдылар ,бақа, құрбақа,тритон, сламандрааяқсыз бақалар,жорғалаушыларПиницитоз қызыметін қандай мүше атқарады Жасушасы атқарадыПиноцитоз қызметін атқаратын мүше – жасуша жарғақшасыПиноцитоз қызметін атқаратын органоид – плазмалық жарғақшаПироплазмоз ауруының қоздырғышы – нәзікбас кенеПитекантроптар – ежелгі адамдарПитекантроптардың қаңқа қалдықтары алғаш табылған жер-Ява аралыПияз бен сарымсақтарда болатын ерекше ұшпа зат – фитонцидтерПияз қабығының өңіндегі пластидтер түсі – түссізПияз,шие, наурызгүл гүлшоғыры - жай шатыршагүлПиязшығы бар өсімдік - ьқызғалдақПиязшық арқылы көбейетін өсімдік - лалагүлПлазма құрамындағы судың мөлшері - 90℅.Плазмалемманың негізгі химиялық құрамы – нәруыз-60%, май-40%, көмірсу-2-10%

Page 50: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Плазмалық жарғақшаның қызметі-жасушадағы заттарды сыртқы ортадан бөліп тұратын тосқауыл болуПлазмалылар класына жататын жәндіктер – кәдімгі амебаПлазманың көп бөлігі - суПластидтер болады - ӨсімдіктердеПластикалық зат алмасу қандай процесс-жасуша заттардың түзілумен энергияның жинақталуыПластинкалы қалпақты саңырауқұлақтарға- груздьПластинкалы қалпақты саңырауқұлақтарға- груздьПлаундар көбею жолдары - 3 Плауннан алынатын зат БояуПлаундар өседі - ылғалды жерлердеПлаундардың қазіргі кездегі өкілдері-

көпжылдық мәңгі жасылПлауннан алынатын зат – бояуПлаунның сабағы - төселмеліПлаунның спораларын пайдаланады дәрігеПлаунның ұрық тамыршасынан өсетін мүше-нағыз тамырПлаунтектес өсімдіктердің жыныссыз көбеюі жүзеге асады – спора арқылыПлауынның споралары жетілетін бөлігі –

масақПлауынның спораларының дамитын

орны- тік өскен масқшадаПолеогенде –(41±2) сүйекті балықтар,ұрықжолдасты сүтқоректілертұяқты, жыртқыштар,адамтектес маймылдар,жабық тұқымдыларПолеозой- 6 кезеңнен тұрадыПолеозой- ертедегі тіршілік (340±10)Полеозой- кембрий,ордовик,силур,девон,тас көмір(карбон),пермьПолиомиелит ауруында вирустардың зақымдайтыны – жұлынның қозғаушы нейрондарын

Полиптер – көп аяқты қозғалмайтын жәндіктерПолисахаридтерге жататын – крахмалПолиспермия дегеніміз ол - жұмыртқа жасушасының ұрықтанбауы

Популация, бірлестіктер мен экожүйелер арасындағы қарым – қатынастар жиынтығын зерттейтін – СинэкологияПопулияцияның генетикалық құрылымын зерттеген ғалым - В.ИогансенПопулияцияның ортамен,популияцияның ішкі үдерістерімен тура және кері байланыстарын зерттейтін экология бөлімі-демоэкологияПопуляциялардың ара қатынасын,даму заңдылықтарын табиғи ортамен үйлесімдік жағдайында зерттейді - популяциялық экологияПопуляциялық экология- популяциялардың ара қатынасын,даму заңдылықтарын табиғи ортамен үйлесімдік жағдайында зерттейдіПостэмбриондық даму кезеңдері –туған сәттен басталадыПриматтардың миы және сезім мүшелері дамыды – кайнозойПродуцентер дегеніміз - өсімдіктерПродуценттер- күн энергиясын пайдаланатын жасыл өсімдіктер (органикалық зат түзушілер)

Продуцентті ағзалар – фотосинтездеушілерПрокриоттарға жататындар-Бактериялар.Протерезой – алғашқы тіршілік (2000)Протерезой – теңіз ішекқуыстылары,губкалар,буылтық құрттар, былқылдақденелілер пайда болдыПротерозой заманының ұзақтығы- 2млн жылға жуықПіскенде жеміс жақтаулары ашылып, тұқымдары сыртқа шашылып таралуы - өздігіненПішіні бұта тәрізді қына – бұғы қынасы

Пішіні малдың тұяғына ұқсас,паразит саңырауқұлақ - діңқұлақПішіні-бірінші,екінші реттік үзбелері біркелкі жұп хромосомалардың аталуы гомологтыРадопсиннің түзілуі А дәрумендеріне байланысты, оның жетіспеуінен пайда болатын ауру-тауық соқырРаушан гүл тұқымдасының гүлінде- 5 тостағанша, 5 күлте, көп аталық, көп аналы 4Раушангул тұқымдасына жататын жабайы өсімдік –түзу қазтабанРаушангүл тұқымдасына жатпайтын өсімдік – ҚиярРаушангүл тұқымдасындағы дәрілік-сәндік дақылдарРаушангүлділер тұқымдасындағы сәндік гүл – раушанРаушангүлділер тұқымдасы белгілеріне жатпайтыны.Гүлінде бір аналық алты аналық.Раушангүлділер тұқымдасына жататын жабайы өсетін шөп-теңгежапырақРаушангүлділерге жататын шөптесін өсімдік – қазтабанРаушангүлділерге жататын шөптесін өсімдік – қойбүлдіргенРаушангүлділерге тән-аталығы көп,аналығы біреу немесе көпРаушангүлділердің бұталы түрлері раушан,итмұрынРаушангүлділердің жемісі-көп сүйекті жаңғақреакциясыРегенерация дегеніміз – жойылып кеткен дене бөлігінің қалпына келуіРедуценттер- органикалық заттарды минералды заттарға ыдыратушаларРедуценттерге жатады-бактерияларРедуценттерге қандай ағзалар жатады.Саңырауқұлақтар мен микроорганизмдер.Редуциялық бөлінудің профозасы келесі сатылардан тұрады-Лептоннема,

зигонема, пахинема , диплонема, дикенезРезус-фактор дегеніміз.Қанның сұйық бөлігі.Реликт дегеніміз-ертеде кең тараған,белгілі аймақта сақталған түрРеликт дегеніміз-ертеде кең тараған,белгілі аймақта сақталған түрРепродуктивті мүше гүл жеміс тұқымРефлекс дегеніміз-жүйке жүйесі арқылы тітіркендіргішке жауап реакциясыРефлекс доғасы қандай бөліктерден тұрады-жүйке ұштары,сезу жолдары жұмыс атқаратын мүшелерденРефлекс ұғымын ғылымға алғаш рет енгізген француз ғалымы – Р.ДекартРефлекстік доға – бес бөлімнен тұрадыРефлекстік доға қайдан басталады рецепторданРефлекстік доғаның басталуы рецепторданРефлекстік және өткізгіштік қызмет атқарады – жұлынРефлекторлық доға арқылы өтетін-қозуРефлекторлық доғаны құрайтын бөліктерді көрсетіңіз-барлық аталған бөліктерРецепторлар қызметі-тітіркендіргіштік қабылдайдырецепторлардан орталық жүйке жүйесінеРецессивті белгі-жойылып кететін белгіРецессивті белгі-жойылып кететін белгіРецессивті белгі-жойылып кететін белгіРецессивті гомозиготалық белгі – ааРибосомадан құрамына қандай қосылыстар кіреді- Нуклейн қышқылдарыРибосомалар қандай қызмет атқарады -ақуыз молекулаларын синтездеу

Page 51: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Рибосомалар қандай қызмет атқарады.Ақуыз молекулаларын синтездеу.Рибосомалар қандай қызмет атқарады-ақуыз молекуласын синтездейдіРибосомалардың «жинақталуы» - эндоплазмалық тордаРибосомалардың құрамына қандай зат енеді-нәруыздар, РНҚРибосомалардың құрамындағы зат – ақуыздар, РНҚРибосоманың қызметі - Ақуызды синтездеуРибосоманың атқаратын қызметі-ақуызды(нәруызды) сентездейдіРибосоманың құрамына қандай қосылыстар кіреді-нуклеин қышқылдарыРибосоманың құрамына қандай қосылыстар кіреді-нуклеин қышқылдарыРибосоманың құрамына қандай қосылыстар кіреді-нуклеин қышқылдарыРибосоманың қызметі- Ақуызды синтездеуРибосоманың химиялық құрамына кіріді

– Рибонуклиен қышқылы мен ақуыз

Ризоидтары болмайтын өсімдік – сфагнумРиф - Қаңқалар үйіндісінен жартасРиф - медуза қаңқасыРиф түзуші маржандардың қаңқасынан алынатын- ізбесРНҚ молекуласының тізбегі-1РНҚ молекуласында азотты негіздердінің жетіспейтін түрі – тиминРНҚ молекуласының құрамындағы компоненттер – урацил және рибозаРНҚ нуклеотидтердің құрамына қандай химиялық қосылыс кірмейді-тиминРНҚ- ның құрамына кіретін көмірсу түрі – РибозаРНҚ,ДНҚ-дан ерекшеленеді - урациллРНҚ,ДНҚ-дан ерекшеленеді урацилРР витамині жетіспесе пеллагра ауруы

Рухсатсыз аң құс дәрілік шөп жинайтындар – браконьерлерС витамині көп мөлшерде кездесетін тағам - лимонС дәрумені қай тағамда көп мөлшерде лимон Қандай мүшеде жылудың пайда болуы өарқынды жүреді бауырдаС витамині көп мөлшерде кездесетін тағам - қарақатС дәрумені – Орамжапырақта, лимонда, тұздалған қырыққабатта, қызанақта, пиязда боладыС дәрумені қай тағамда көп мөлшерде-лимондаС дәрумені қай тағамда көп мөлшерде-лимондаС дәрумені.Астық дәнінде бұршақ тұқымында болады.С.С.Четвериков – эволюциялық теорияны генетикамен байланыстыра зерттедіС.СЧетвериков.Эволюциялық теорияны генетикамен байланыстыра зерттеді.Сабағы өте көп буын және буынаралықтан тұратын өсімдік – қырықбуынСабағы 4 қырлы,жапырақтары қарама-қарсы,күлтесі қос ерін тәрізді бірігіп кеткен тұқымдас ерінгүлділерСабағы сабансабақ деп аталатын тұқымдас астық тұқымдастарСабағының сынған бөлігімен көбейе алатын өсімдік – терекСабақ бойымен органикалық заттар қозғалады – сүрек арқылыСабақ қалемшесі арқылы көбейетін өсімдіктер-традесканция,пелоргония,бегония, раушан, қазоты,бальзамин,қарақат,терек, тал.т.бСабақ қалемшесінен өсірілетін өсімдік- традесканция

Сабақ оқу гигиенасы - жарық, желдетілген бөлмеде сабақ оқуСабақ бойымен органикалық заттар қозғалады - тін талщықтары арқылыСабақ жуанжап өседі – камбий жасушааларының бөлінуіненСабақ қабығына беріктік қасиет береді тозСабақ қалемшесінен көбейетін өсімдік –традесканцияСабақ оқу гигиенасы – жарық, желдетілген бөлмеде сабақ оқуСабақ оқығанда қан көбірек келетін мүше миСабақ өзегінің қызметі органикалық заттарды қорға жинауСабақ тыныс алатын жасымықшалар орналасқан қабат – тозСабаққа мықтылық қасиет береді – тірек ұлпаСабақсыз жапырақты өсімдік - ЖүгеріСабақты орай орналасқан жапырақтың

түтік тәрізді түп жағы – Қынабы

Сабақтың органикалық заттар қозғалатын қабаты – тінСабақтың дәл ортасында орналасқан қабат-өзек

Сабақтың ең ұшында болатын ұлпа – Түзуші

Сабақтың жуандауы мына ұлпаға байланысты – түзушіСабақтың өзегі жатады – қор жинаушы ұлпағаСабансабақ ... тұқымдасына тән – астықСабансабақ деп қандай сабақты айтады-Буынаралығының іші бос (қуыс), ал буындары ұлпаға толы боладыСағакты жапырақ болады- қайыңдаСағақсыз жапырақ өсімдік - жүгеріСағаттың тықылын қабылдайтын сезім

мүшесі –ҚұлақСазанның қанайналым жүйесінің құрылысы – екі бөлікті жүректен және қан тамырларынан құралады

Сан сүйегіне жататыны – Ортан жілікСан сүйегіне жататыны үлкен садақ сүйегіСанитар қоңыз - Көмбекей.Саңырауқұлақ денесі қалай аталады.Саңырауқұлақ жіпшесі.Саңырауқұлақ жасушасында болмайды - хлорофиллСаңырауқұлақ қалай қоректенеді-дайын заттарменСаңырауқұлақ пен көк-жасыл балдырдың селбесуінен түзілген - қына.Саңырауқұлақ, балдыр мен түйнек бактериялардың бірлесіп тіршілік етуі – Селбесу (симбиоз)Саңырауқұлақтар мен балдырлардың бірігіп селбесіп тіршілік етуінен пайда болатын өсімдік – қырықбуынСаңырауқұлақтар мен балдырлардың бірігіп , селбесіп тіршілік етуінен пайда болған ағза- қынаСаңырауқұлақтарға қоректенудің қай түрі тән.Гетеротрофты.Саңырауқұлақтарды зерттейтін ғылым – микологияСаңырауқұлақтардың басқа өсімдіктерден айырмашылығы – жасушаларында хлорофилдері болмайдыСаңырауқұлақтардың басқа өсімдіктерден айырмашылығы қандай.Жасушаларында хлорофилдері болмайды.Саңырауқұлақтардың жануарларға тән-хлорофилі жоқ зат түзедіСаңырауқұлақтардың жемісті денесі өсуі тоқтатылады – күзгі салқын түскендеСаңырауқұлақтардың өсімдіктерге тән- жасушасы тығыз қабықшамен қапталғанСаңырауқұлақтардың өсімдіктерге тән қасиеті-өсімдіктерге де жануарларға да тәнСаңырауқұлақтын жасуша қабықшасы-хитин

Page 52: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Саңырауқұлақтың өсімдіктерге тән белгілері – дайын ағзалық заттармен қоректенедіСаңырауқұлақтың жемісті денесінің жіпшумақтан өсіп дамуы – ауа, ылғал, жылу жеткілікті болғандаСаңырауқұлақтың өсімді денесі - жіпшелерСаңырауқұлақтың споралары өнетін орта - қарашірігі мол ығалды топырақСаңырауқұлақтың спорлары қандай ортада өнеді- Қарашірігі мол, ылғалды топырақтаСаңырауқұлақтың тіршілік циклінде көбеюдің басым түрі – жыныссызСаңырауқұлақтың тіршілік циклінде көбеюдің қай түрі басым болып келеді-жыныссызСапрофиттерге жататыны – саңырауқұлақтарСары дене гормонның ролі қандай- Жатырдың келегейлі қабықшасының бұзылуына көмектеседіСары дене гормонының рөлі қандай-келесі фолликуланың жетілуі тежеліп, жатырдың кілегейлі қабықшасын ұрық қабылдауға даяр етеді.Сары майда,қызанда болатын ағзасының өсуіне және дамуына әсерін тигізетін дәрумен –АСары түсті майда себеттері күрделі себет гүлшоғырына жиналған,себеттері тек қана бірыңғай түтікше гүлдерден құралған,олқай өсімдікте-кәдімгі түймешеденСарып (бруцеллез) ауруын тудыратын бактериялардың адам организміне – шикі (пісірілмеген) сүттенСатанбез және мальпигий тамырлары арқылы зәр шығаратын жәндік – шаршылы өрмекшіСатанбез және мальпигий тамырлары арқылы зәр шығаратын жәндік таңқышаян

Сау адамға ауру жөтелгенде, сөйлегенде жұғатын өкпе ауруы – туберкулезСаусақ ұштарының сыртында орналасқан жалпақ мүйізді түзіліс – тырнақСаусаққанатты балықтардың өкілі-латимерияСәбіз бен қызылша,шалқанда дамитындар-негізгі тамырСәндік үшін өсірілетін лалагүлдер тұқымдасына жататын өсімдік- қызғалдақ(жауқазын)Сәндік үшін өсірілетін тамырсабақты өсімдік-інжугүлСәндік үшін өсірілетін бұршақ тұқымдас өсімдік-аққарағанСәндік үшін өсірілетін тауық – тауыс (павлин)Сәндік үшін өсірілетін тауық-орловтық тауықСәулелілердің қабыршақтарын -металдарды тегістеп, жылтырату үшін қажетСәулелілердің қабыршақтарын-Қабырғаны әктеуге қолданылады.Себет гүлшоғыры тек бірыңғай түтікше гүлдерден құралатын өсімдіктер-кәдімгі түймешетенСебет гүлшоғырына жататын өсімдік – күнбағысСебетгүл гүлшоғыры тән тұқымдас – күрделігүлділерСебу мерзімі ерте көктемде - асбұршақСегізаяқты(бақалшақсыз былқылдақ денелері)аяқтары-басындаСезім мүшелер жүйесіне жатпайды-ішек.Селбесіп тіршілік ететін саңырауқұлақ пен балдырдан қандай ағза түзіледі –қыналалСелбесіп тіршілік ететін саңырауқұлақ пен балдырдан қандай ағза түзіледі.Қыналар.Селекция деген сөздің мағынасы – іріктеу, сұрыптау

Селекцияда кеңінен қолданылатын жасанды мутагенезге жатпайды – модификацияСелекцияда сапалы өнімдер алу үшін жасушаға рентген,ультракүлгін сәулелермен және химиялық заттармен әрекет жасау әдісі - эксперименталды мутагенезСелекцияның теориялық негізі - генетикаСемей полигонында атомдық жарылыс дауысы естілген уақыт – Сағат 7-деСемей ядролық сынақ полигонын жабу туралы жарлығына қол қойылды -1991ж.тамыздың29-даСемей ядролық сынақ полигонын жабу туралы жарлығына қолған тұлға-Н.НазарбаевСемейде өткізілген ядролық сынақ саны - 450-ден астамСилур-(35±10) псилофиттер дамып құрлыққа шықты,саңырауқ-тар пайда болды, жақсүйексіз саусаққанатты балықтарСинантроптың қаңқа қалдығы табылған жер - пекинСинэкология - популяцтя,бірлестіктер мен экожүйелерарасындағы қарым-қатынастар жиынтығын зерттейдіСирек кезесетін, жойылып бара жатқан өсімдіктерді қорғау тізімі- қызыл кітапСифоны бар жәндік – айқұлақСиыр цепенінің дене мөлшері-1м-10мСиыр цепенінің көзі- дамымағанСиыр цепенінің негізгі иесі. Адам.Сиыр цепенінің финкасын жою жолы-сиыр етін толық пісіруСиырдың асқорыту мүшелерінің ерекшелігі - қарны тазқарын, жұмыршақ, қатпаршақ және ұлтабар ұшынан құраладыСиырдың күрделі қарнының қай бөлімінде азық сілекей мен сонда тіршілік ететін бактериялардың және қарапайымдардың әсерінен қортыла бастайды.Тазқарында.

Сомалық жасушалардың ядросында хромосомалардың жиынтығы қанша болады-2nСоматикалық жүйке жүйесі мүшелержұмысын реттейді – дене бұлшықеттеріСоматикалық жүйке жүйесінің нейрон денесі –жұлын түйіндеріндеСоматикалық жүйке жүйесінің ролі - қозғалысты басқаруСоматикалық жүйке жүйесінің ролі қозғалысты басқаруСоңғы ғылыми деректер бойынша Жер шары пайда болды – 4,5 -5млрд. жылСопақша ми мен ортаңғы миды байланыстырып тұратын бөлігі – ми көпіріСопақша ми мен ми көпірінің бөлімдерімен байланысты әрекет – жөтелуСопақша мидың қызметі – тыныс алу, қан айналу, асқорытуды басқаруСопақша ми – асқорытуды реттейдіСопақша ми - қозғалысты реттейді.Сопақша ми мен ми көпірінің бөлімдерімен байланысты әрекет-жөтелуСорғыш құрттар класына жататындар – бауыр сорғышСору процесі дегеніміз-Заттардың асқорыту жолындағы бірнеше жасушалар қабаты арқылы қан мен лимфаға өтуі.Соя жапырақтары – үшқұлақ күрделіСоя мен тарынның отаны-шығыс Азия орталығыСояу сабақты өсімдік – доланаСөз сөйлеуге қатысатын бұлшықеттер – беттің бұлшықеттеріСөйлеу қабілеті жоқ,құралдары тастан жасалған қарапайым ғана,миының көлемі 600см3 адам-австралопитекСперматазоидтармен жұмыртқа жасушаның қосылуы ұрықтануСперматогенез нәтижесіндегі дамиды– спермотозоидтар

Page 53: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Сперматогенез нәтижесіндегі хромосомалар жиынтығы – гаплоидтыСперматогенез нәтежесінде не түзіледі.Сперматозойдтар.Сперматогенез нәтижесінде не түзіледі-сперматозоидтарСперматогенез нәтижесінде не түзіледі-сперматозоидтарСперматозойдтар мен жұмыртқа жасушасының қосылуы – ұрықтануСперматозоидтар мен жұмыртқа жасушаларының қай органоидтарында тұқым қулуғыш информациясы орналасқан –ядросындаСпора арқылы көбейетін өсімдік-ҚырықбунСпора арқылы көбейетін жоғары сатылы өсімдіктің тобы- мүк, қырықбуын, плаун, қырықжапырақтектестілерСпора арқылы көбейетін өсімдік – шаңжапырақСпора бактерияларға не үшін қажет-. Көбею. Қоректену үшін. Қолайсыз жағдайда тіршілігін сақтау үшін. Таралу үшінСпора дегеніміз –тығыз қабықпен қапталған ерекше жасушаСпоралар дамып жетілетін орын-қалта—спорангийСпоралар, зооспоралар түзу көбеюдің қай түріне жатады-. Жынысты. Өсімді . Жыныссыз . Қолмен көбейтуСпорамен көбейетіндер тобына жатады -ҚұртамышСпорангий – споралар дамитын орынСпорангийлердің жиынтығы – сорусСпораның өніп тіршілікке бейімделіп бактерияға айналуы-барлық қажетті қолайлы жағдайлар жеткілікті болғандаСу арқылы таралатын тұқымдардың құрылысының ерекшелігі – су өткізбейтін тоз қабықтары барСу қоймасындағы продуцент –Балдыр

Су қорын жинайтын,түрі өзгерген жапырақ шырынды жапырақСу мен минералды зат қозғалады.....арқылы – Сүрек түтіктетеріСу астында маржандардан пайда болған шеңберлі арал АтоллСу астында риф жартастарын түзетін ішекқуысты-көпаяқты маржан

Су және минералды заттар, сабақтыүң … бөлімінде тасымалданады – Сүректі

Су қоймасында мына ағзалардың қайсысы продуцент болады-балдырСу қорын жинайтын түрі өзгерген жапырақ шырынды жапырақСу маңында мекендейтін құс-реликті шағалаСу мен минералды зат қозғалады - Сүрек түтіктеріСу планктондарының және балық шабақтарының қорегі-кірпікшелі кебісшеСуда бунақталған құрсағын лезде бүгіп,құйрық жүзбе қанатын қатты сарпу арқылы жүзетін жіндік-өзен шаяндарыСуда да,құрлықта да тіршілік ететін сүтқоректілер қайсы БегемотСуда тіршілік ететін ағзаларды атайды - гидробионттарСуда тіршілік ететін қарапайамдылардың тыныс алуы-еріген оттекпенСуда тіршілік ететін өрмекші – мизанСуды ең көп буландыратын өсімдік – орамжапырақ (қырыққабат)Суды ең көп қажет етпейтін өсімдік - жантақСуды көп мөлшерде қажет ететін дақыл – күрішСуды тазартушы ұлулар – інжуірлерСуды шамалы қажет ететін өсімдік-кактусСудың ең терең қабатында тіршілік етеді-қызыл балдырСудың ең терең қабатында тіршілік ететін балдырды көрсет- Қызыл

Судың қалың қабатында жүзіп жүретін ішекқуыстылар-медузаларСулы ортада, дене мөлшері ұсақ тіршілік ететін көпжасушалы жандік – ГидраСуық тиіп, қабыну ішкі құлаққа таралғанда - керең боладыСуыққа төзімді өсімдік – АрпаСуыққа төзімді өсімдік-асбұршақСуыққа төзімді іріктемелер шығаруға қолданылатын әдіс: телу арқылы көбейтуСұйық ұлпаға жататын қанСұйық ұлпаға жататын –лимфаСұйық, қатты ж/е талшықты болып келетін ұлпа – ДәнекерСұлатпа бұтақ арқылы көбейетін өсімдік – тұшала (қарлыған)Сұр есірткенің бақамен салыстырғанда қаңқасының ерекшелігі – кеуде қуысының болуыСұр кесірткенің жүрегі - 3 бөлікті,жартылай пердесі барСұр кесірткенің тіршілік етуі құрғақ,күн жақсы қыздыратын жердеСұтқоректілердің терісіндегі тұбіт жамылғысы-Денедегі жылуды сақтайдыСүзгілі түтіктерден тұратын ұлпа - өткізгішСүзгілі түтіктердің қызметі-органикалық заттарды өткізедіСүйек сынғанда алғаш гипс шендеуіш салған ғалым н.и.пироговСүйек түзілетін ұлпа – дәнекерСүйек кемігінде түзіледі қан жасушаларыСүйек,шеміршек, сіңір майлар ,қан, лимфа қандай ұлпаға жатады – ДәнекерСүйекке серпінді,иілгіштік қасиет беретін оссеинСүйекпен тіс мықтылығын жақсартатын,әр түрлі жұқпалы ауруларға ағза қарсылығын арттырады - С

Сүйектер пішіні , мөлшеріне байланысты – 3 топқа болінедіСүйектердің жуандап өсуі есесіне – Сүйек қабыСүйектердің шеміршек арқылы байланысын- Аз қозғалмалы дейдіСүйектері жеңіл, ауа қапшығы бар желілер типінің класы – құстарСүйекті балық – шортанСүйекті балықтардан асқорыту жүйесінде жоқ мүше-клаокаСүйекті балықтардың тірілей шабақтайтын түрі гамбузияСүйекті құрғақ жемісті өсімдік-грек жаңғағыСүйекті түзетін ұлпа – дәнекерСүйекті шеміршекті балықтар.Сүйрік бекіре.Сүйекті, шырынды жемісі бар өсімдік – алхорСүйектің қай бөлігі қан түзейді-Қызыл сүйек кемігі.Сүйектің қай бөлігінде қан түзіледі? Сүйек көмігіндеСүйектің қан түзетін бөлігі – сүйек кемігіСүйектің құрамындағы органикалық заттар – иілгіштік, серпімділік қасиет бередіСүйектің өсуін реттейтін – гипофизСүйектің ұзарып өсуі неге байланысды-Сүйек ұшындағы шеміршек ұлпасы жасушаларының бөлінуінеСүлікті медицинада қолдану себебі- Көктамыр бітелгенде, миға қан құйылғандаСүлікті медицинада қолдану себебі-қолқа бітелгендеСүліктің көзі-он шақтыСүліктің сорғыштарының орналасқан жері-денесінің екі ұшындаСүт қоректілерде тістердің неше турі бар - 3Сүт бездері нашар дамыған сүтқоректілер-ехидна(түрпі)Сүт бездерінің ақуызы (нәруыз) – казеин

Page 54: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Сүт тістері толық шығатын даму кезеңі алғашқы балалықСүтқоректілер тістерінің жорғалаушылардың тістерінен негізгі айырмашылығы – Жақ сүйекке тіс түбірі арқылы орнығуыСүтқоректілер деп аталу себебі – баласын сүтпен асырайды, сақталадыСүтқоректілер жылына қанша рет түлейді-Екі ретСүтқоректілер терісінің созылғышдығы , су жұқпайтындығы келесі бездерге байланысты-майСүтқоректілер тістерінің құрылысы атқаратын қызметіне қарай түрліше болады,төменде көрсетілген тістер қандай жануарларға тән 1.Күрек тіс,2.ит тіс 3.азу тіс 4.жыртқыш тіс-жарқанатқаСүтқоректілер тістерінің құрылысы атқаратын қызметіне қарай түрліше болады,төменде көрсетілген тістер қандай жануарларға тән 1.Күрек тіс,2.ит тіс 3.азу тіс 4.жыртқыш тіс-жарқанатқаСүтқоректілерге тән емес белгі – қауырсынды жамылғыСүтқоректілерде болатын мойын омыртқалары саны - 7Сүтқоректілерде еркек жыныстық хромосомалар жиынтығының ұрғашыларынікінен айырмашылығы-Бір жұп хромосомы өзгеше де,қалғандары бірдейСүтқоректілерде еркек жыныстық хромосомалар жиынтығының ұрғашыларынікінен айырмашылығы-Бір жұп хромосомы өзгеше де,қалғандары бірдейСүтқоректілерде неше мойын омыртқалары болады- 7.Сүтқоректілерде неше мойын омыртқалары болады-7Сүтқоректілерде неше мойын омыртқалары болады-7

Сүтқоректілерде тұз бен несеп ағарының артық мөлшері ... бөлініп шығады – тері безіменСүтқоректілердің жамбас белдеуі... сүйектерден құралған – жамбас,ортан жілік, асықты жілік, табан сүйек, башпай сүйектерСүтқоректілердің зәр шығару мүшелері үрмебұршақ пішіндес жұп Бүйректерінің денеге орналасқан жері – құрсақ қуысынада, бел омыртқалардың екі бүйіріндеСүтқоректілердің зәр шығару мүшелері- Екі бүйрек, несепағар, қуық және теріСүтқоректілердің тер бездерінің қызметі – Салқындату бөліп шығаруСүтқоректілердің дене жамылғысы-түктерСүтқоректілердің жамылғы түктері мүйізді заттан тұрады,ол түлейді,түлеуі қандай ретпен іске асырылады-біраз бөлімі түседі де , орнына жаңа түктер шығадыСүтқоректілердің жиналып (тығылып) тұратын тырнақтарының қызметі- Қорегін ұстауСүтқоректілердің зәр шығару мүшелері-екі бүйрек,несепағар,қуық және тері.Сүтқоректілердің зәршығару жүйесінің орталығы бүйрекСүтқоректілердің қай отрядының көздері нашар көреді ал иіс сезуі өте жақсы дамыған.Бунақдене қоректілер.Сүтқоректілердің қайсысында алдыңғы және артқы аяқтарының бас бармағы басқа саусақтарына қарама-қарсы біткен-приматтардаСүтқоректілердің қайсысында алдыңғы және артқы аяқтарының бас бармағы басқа сауыттарына қарама қарсы біткен.Приматтарда.Сүтқоректілердің қайсысында алдыңғы және артқы аяқтарының бас бармағы басқа саусақтарына қарама-қарсы біткен-приматтарда

Сүтқоректілердің қан айналым жүйесі-4 камералы жүрек,2 қан айналым шеңбері қолқаның 1 доғасыСүтқоректілердің қорегі ауыз қуысынан кейін... түседі – жұтқыншаққаСүтқоректілердің қысқы тыныштық күйге көшкен жасушаларының құрамында қоректік заттар қоры көп боладыСүтқоректілердің миының ерекшелігі – ми сыңарлары, мишығы көлемді, иірімдері барСүтқоректілердің өкпе көк тамырында қандай қан ағады-салатамыр қаныСүтқоректілердің паразиті -бүргеСүтқоректілердің тер бездерінің қызметі – салқындату, бөліп шығаруСүтқоректілердің терісінде қандай бездер болады-тер бездеріСүтқоректілердің терісінің созылғыштығы,су жұқпайтындығы келесі бездерге байланысты-майСүтқоректілердің тынысалу кезіндегі ауа жолдары-көмей,кеңірдек, бронхы,өкпеСүтқорекілерге тән емес белгі – Қауырсынды жамылғыСүтқоретілердің өкпе сала тамырында қандай қан ағады-көктамыр қаныСыпыртқы гүлшоғырының басқаша атауы-күрделі шашақСыртқы және ішкі секреция қызметін қатар атқаратын без – жыныс бездеріСыртқы құлақты ортаңғы құлақтан бөліп тұрады – Дабыл жарғағыСыртқы секрециялық бездер – жас, сілекей,терСыртқы секрециялық безін атаңыз-тер безіСыртқы ж/е ішкі секреция қызметін қатар атқаратын без – Жыныс бездеріСыртқы құлақ-құлақ қалқаны болмайтын сүтқоректі жануар-көртышқанСыртқы құлақ-құлақ қалқаны болмайтын сүтқоректі жануар-көртышқан

Сыртқы орта жағдайларының әсерінен организм фенотипінің өзгеруі модификациялықСыртқы орта жағдайына байланысты түрлер жиынтығын анықтау критерийі-экологиялықСыртқы ортадағы маусымдық өзгерістердің ең негізгі әрекеттері -күн жарығының ұзақтығың өзгеруіСыртқы ортадан қабылдайтын ақпараттың 80-90 .... мүшесі арқылы болады көруСыртқы ортамен тікелей байланыс жасайтын мүше-сезім мүшелеріСыртқы ортаның механикалық әсерлерінен қорғайды терінің қорғаныштық қызметіСыртқы түріне қарап итмұрынның қорғаныштық қасиетін қандай белгілерден ажыратуға болады өте өткір тікенектеріненСыртқы түріне қарап итмұрынның қорғаныштық қасиетін қандай белгілерінен ажыратуға болады-өте өткір тікенектерінен.Сырттай ұрықтану... тән – қос мекенділергеСырттан қарағанда жәндіктен де өсімдікке көбірек ұқсайтын көпжасушалы ағза-тұщы су гидрасыСырты қабықшамен қапталған аксондар жиынтығы-жүйкеСыртынан қарағанда жасырын қалатын белгі – рецессивтіСыртында жұқа су қабықшасы бар жоғары молекулалы жиынтық - КоацерваттарСілей безінің әсерін крахмал… айналады - ГлюкозағаСілекей безін және қарындағы астың қорытылуын зерттеген ғалым - И.П.ПавловСілекей бөлінуін реттейтін орталық- орталық ми

Page 55: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Сілекей безінің әсерінен крахмал – глюкозаға айналадыСілекей безінің қызметі-асты шылап, крахмалды ыдыратадыСілекей ферменттерінің әсерінен ыдырайтын-көмірсуларСілекейдің құрамындағы көмірсуларды ыдырататын фермент амилазаСілекейдің құрамындағы көмірсуларды ыдырататын фермент амилазаСіңірдің созылганда сүйек тайганда көрсетілетін алгашқы көмек-зақымдалган жерге суық басып қатты орап тастауСірі қауыз бен өкпе арасында болады-серозды сұйықтықТабан ортасы түсіңкі, дөңес болатын ауру – жалпақтабандылықТабиғат байлықтары толығымен қорғалатын жерлер ... аталады -қорықтарТабиғат біртұтас, ондағы даму қарапайымнан күрделіге қарай жүреді деген пікір айтқан-А.Н.РадищевТабиғат қорғау мәселесіне арналған 1 халықаралық съезд-1913ж.Табиғатта сирек болатын жыныстық көбеюдің ерекше түрі – партеногенезТабиғатта жарықтың маусымдық ырғағының әсері – тәуліктік және маусымдықТабиғатта түрдің тіршілік ету ареалын анықтау критериі географиялық-экологиялықТабиғатта эволюциялық процестің басты факторы-табиғи сұрыпталуТабиғи биогеоценоздарға жататындар – табиғи шалғындықТабиғи биогеоценоздың агроценоздан айырмашылығы – негізгі энергия көзі-күнТабиғи жүйе және ботаника философиясы еңбектерінің авторы – К.ЛиннейТабиғи сұрыпталу теориясының авторы – Ч.Дарвин

Табиғи биогеоценоздар – табиғи сұрыпталудың әсерінен пайда боладыТабиғи биогеоценоздың агроценоздан айырмашылығы- негізгі энергия көзі күнТабиғи сұрыпталу әрекетінің нәтижесі бейімделушілікТабиғи сұрыпталу кезінде – жаңа түрлер пайда болдыТағам құрамындағы күрделі органикалық қосылыстардың ыдырап,қан мен лимфаға өтуі - асқорытуТағам ретінде пайдаланылатын былқылдақ денелілер (ұлулар) – каракатицаТаза асылтұқымды жұмыртқалағыш тауық – леггорнТайга кенесі адамға энцефалит жұқтыруы мүмкін себебі-Вирусты тасымалдаушыТаллом қабаттамасы деген не-ұлпалар және мүшелерге бөлінбеген дене-

Талшығынан арқан жіп ,себет тоқылады - Зығыр

Талшықтылар класына жататын жәндіктер – жасыл эвгленаТамақ өмір кәсібінде пайдаланатын бактериялар-Сүтқышқыл бактерияларыТамақ өнеркәсібінде пайдаланатын бактериялар Сүтқышқыл бактерияларыТамақ өнеркәсібінде пайдаланатын бактериялар – сүтқышқыл бактерияларыТамаққа тәбеті шаппай,тершіл болу ауруының белгісі - туберкулезТамақтан улану кезінде бірінші іс-әрекет-ауызды, асқазанды жууТамақтан уланудың себебпері- улы саңырауқұлақ, сапасыз тамақ жеуТамақты дұрыс пайдалану туралы ғылым – диетологияТамақтың құрамындағы ақуызды ыдырататын фермент-қарында

Тамақтың он екі елі ішекте қорытылуына әсер ететін фермент кездеседі - Ұйқы безі ж/е ішек бездеріТамыр мен бүршіктің өсуіне қатысатын ұлпа - түзушіТамыр сабағы арқылы көбейетін өсімдік – ІнжугүлТамыр түйнекті өсімдік - георгинТамыр атпалары арқылы көбейетін – таңқурайТамыр қалемшесі арқылы көбейе алады-ақжелкенТамыр қалемшесі арқылы көбейетін өсімдіктер-хрень,таңқурай,алхоры, итмұрын, алма,бақбақ,Тамыр сабағынан көбейе алатын өсімдік-бидайықТамыр түкшелері – минералды тұздардың ертіндісін сіңіреді (сорады)Тамыр түкшелері жоқ,бірақ жанама тамыр орналасқан аймақ - өткізуТамыр түкшелері орналасқан аймақ – Сору аймағыТамыр тыныс алу кезінде сіңіретіні – оттегТамыраяқтылар тобына жататын жәндік – арцеллаТамырға топырақтың құрамындағы ауа қажет- Тыныс алу үшін.Тамырдан жапыраққа қоректік заттардың өтпеуі-сабақтың зақымдауынанТамырдың сору бөлігінің орналасу орны- өсу аймағының үстіндеТамырдың бөліну аймағының орналасуы – тамыр оймақшасының ішіндеТамырдың минералды заттар мен суды тамырдан сабаққа сабақтан басқа мүшелерге өткізетін аймағы - өткізу аймағы

Тамырдың топырақтан сорып алған минералды тұздардың ерітіндісін жер үсті

Тамырдың ұшынан өсуін қамтамасыз ететін жасушалар түзуші ұлпаТамырдың, пиязшықтың, түйнектің өсуін тездететін – Калий

Тамырларды қорғайтын ұлпа – ЖабынТамырсабағы медицинада пайдаланылатын лалагүл қатарына жататын өсімдік – құртқашашТамырсабағы арқылы қөбейетін өсімдік-бидайықТамырсабағындағы түрі өзгерген жапырақтар қалай аталады-қабыршақтарТамырсабақ дегеніміз - Түрі өзгерген тамыр. Вегетативті көбейтуге болатын тамыр аймағы. Өсімдіктің ең ірі тамыры. Тін талшықтары. Көлбей жататын жер асты өркен.Тамырсабақ дегеніміз-Көлбей жататын жер асты өркенТамырсабақпен көбейетін өсімдік-бидайықТамыры жоқ биіктігі 70 см орман өсімдігі – мүкТамыры өте тереңге кететін өсімдік аймағы – шөлдеТамыры топырақта болмайтын, ағаштарға шырмалып өсетін өсімдік-ЭпифиттерТаңқурайдың өсетін жері- ормандаТапырақтағы өсімдіктің шіріген қалдағымен коректенеді-шұбалшаңТарақанның ауызы бейімделген – кеміругеТарақанның денесі – Бас,көкірек,ҚұрсақТарих өміріндегі ең ұзын заман – архейТарының гүлшоғыры – сыпыртқыТас көмір-(65±10)ағаштектес плаундар, уылдырық шашатын итшабақТас көмірдің берінде ізі қалған өсімдік-шаңжапырақТасбақа тәрізділердің ерекшелігі – денесі мүйізді сауытпен қапталғанТаскөмір түзуге қатысқан өсімдіктер-шаңжапырақтәрізділер (қырықжапырақ)Таскөмірді түзуші - өсімдік қалдықтарыТасқа жабысып өсетін қына – қабыршақты қына

Page 56: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Тасмалдау ұюына не қатынасады.Гемоглобин.Таспа құрттар класына жататындар – эхинококкТаспа құрттар класына жататындар – ақ сұламаТаспа құрттар класына жататындар- эхинококкТаспа құрттардың көбеюі –жұмыртқаТаспа құрттардың қанайналым жүйесі – жоқ (болмайды)Таспақаларға қандай белгі тән.Денесі сауытпен қапталып үстінен мүйіз плпстинклармен жабылған.Тастарға жабысып өсетін қына-қаспақты қынаТасымалдау пигменті дегеніміз-гемоглобинТауық тәрізділер отрядына жататын құсты атаңыз.Шіл.Тауық тәрізділер отрядына жататын құсты атаңыз.Шіл.Тауық тәрізділер отрядына жататын құсты атаңыз-шілТауыр тәрізділер орядына жататын – күркетауықТаяқшалар сезімталдығы байланысты-родопсингеТәбет- қарын сөліне байланыстыТәжірибелі саңырауқұлақ терушілер жол бойынан саңырауқұлақ термеиді , себебі энергетикалық алмасу процесінде бір молекула глюкоза ыдырағанда АТФ тің 36молекуласы синтезделеді 3 кезеңТәжірибелі саңырауқұлақ терушілер жол бойынан саңырауқұлақ термейді, себебі қай заттың қосылыстары бар деп есептелінеді-қорғасынның Тердің құрамына кірмейтін заттар-майларТәжіриелі саңырауқұлаұ терушілер жол бойынан саңырауқұлақ термейді, себебі

қай заттың қосылыстары бар деп есептейді қорғасынныңТәтті дәмді сезетін рецептор тілдің ... орналасады – ҰшындаТәулігіне адамға қажетті көмірсу - 400г-500гТегіс эндоплазмалық тор қандай қызмет атқарады-липидтерді синтездейдіТез ашуланғыш,көп терлегіш ауру-бозедов ауруы.Тез жиырылатын бұлшық еттер – жүректіңТез жиырылатын-жүректің бұлшық еттеріТек екі саусағы ғана болатын құс – Африка түйеқұсыТек қайың, қарағай, шырша маңында өсетін саңырауқұлақтар – ақ саңырауқұлақТек қана тірі ағзалардың денесіндегі органикалық заттармен қоректенетін бақтериялар – паразиттерТек өсімдік жасушасында болатын денешік – пластидтерТек адамға ғана тән – сөз-шартты тітіркендіргішТек гүлді өсімдікке тән мүшені белгілеңіз - гүлТек жылы жақта өседі – мақтаТек қайың, қарағай, шырша маңында өсетін саңырауқұлақтар – ақ саңырауқұлақТек қана күрделігүлділер тұқымдасына тән негізгі белгілер-гүлшоғыры-себетТек қана түрленіп дамуға жататын сатысы-қуыршақТек қана тірі ағзалардың денесіндегі органикалық заттармен қоректенетін бактериялар – паразиттерТек қана тірі ағзалардың денесіндегі органикалық заттармен қоректенетін бактериялар.Паразиттер.Тек құрлықта ғана алғаш тіршілік еткен нағыз омыртқалы жануарлардың тұңғыш класы – жорғалаушылар

Тек өсмдік жасушасында кездесетін құрылым.Целюлоздық жасуша қабаты.Тек өсімдіктер жасушасына ғана тән органоид – пластидтерТек су бетінде қалқып өсетін шаңжапырақ –сальвинияТек суда өнетін өсімдік - күрішТек сүтқоректілерге тән ерекшеліктерін көрсетіңіз - Балаларын сүтпен асырауТек теңіздерде тіршілік ететін құрттар – көпқылтанды құрттарТек тостағаншада немесе тек күлтеден тұратын гүлсерік – Жай гүлсерікТекқана тірі ағзалардың денесіндегі органикалық заттармен қоректенетін бактерияар паразиттеТелу арқылы көбейтуге жатады – көзшелерімен телуТелу –Бүршік арқылы көбейтуТелу дегеніміз – бір өсімдік бөлігін екінші өсімдік бөлігіне ұластыруТелу дегеніміз қалемше мен бүршік арқылыТемекі түтінінде адам организміне өте қауіптісі – көмір тотығыТемекінің құрамындағы улы зат – никотинТең қанаттылар отрядына жататын бунақденелі – бітеТең споралы және әр түрлі споралы өсімдіктер қырықжапырақТеңіз бауыраяқты ұлулардың желбезектері-мантия(шапанша)қуысындаТеңіз өнеркәсібінің негізі болып табылады.Килка,шппрот,майшабақ,анчоус.Теңіз тасбақаларының аяқтарының ерекшелігі – ескек аяққа айналғанТеңіз түбінде әкті минерал түзетін қарапайым – бақалшақты тамыраяқтыларТеңіз ішекқуыстылары,буылтық құрттар,ұлулардың басым көпшілігі дамыған заман - протерозой

Теңіз ішекқуыстылары,буылтық құрттар,ұлулардың басым көпшілігі дамыған заман протерозойТеңіздерде көпжасушалы балдырлардан кездесетіндері-қоңыр,қызыл балдырлар.Теңіздерде, жартастарда, былқылдақденелілердің бақалшықтарында, ағаш діңдерінде өседі – хамесифондарТеңіздерде, топырақта, адамдарда, өсімдіктерде, жануарларда, тұнық суда тіршілік ететін паразит құрттар – жұмыр құрттарТеңіздің терең түбінде тіршілік ететін балдыр – ҚызылТердің құрамына кірмейтін заттар: МайларТердің құрамына кірмейтін заттар-майларТердің құрамына кірмейтін заттар-майларТерек тұқымдары таралады - ЖелменТерең суларда қозғалып жүретін тамырауыз көпжасушалы жәндік – медузаТерең суда жүзіп жүретін ішекқуыстылар – медузаларТерофиттер- Жер асты,жер үстімүшелері тегіс үсіп немесе қурап қалатын бір жылдық өсімдіктер(эфемерлер)Тері ауруларын емдейтін дәрігер – дерматологТері қызметіне жатпайтыны: тірек- қимылдықТері ауруын тудыратын кенелер – қышыма кенесіТері бездері арқылы сыртқа шығарылатын заттар – су мен тұзТері бездері қандай ұлпадан тұрады-эпителиалды секреторлық ұлпаданТері бетінде кездесетін қара, қызыл түйінді өсінді ол-мең

Page 57: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Тері қан тамырларының рефлексті түрде тарылу себебі – қоршаған ортаның t0

төмендегендеТері қорғаныш қызыметін атқарады себебі Эпидермисте меламин ферменті барТері рецепторының орналасқан қабаттары – ішкіТері,тырнақ,шаш жатады-эпителий ұлпасынаТерідегі қоректік зат пен энергия «қоры» болып есептелеін – шел қабатыТеріні түзетін ұлпа - ЭпителийТерінің қабаттары – 3Терінің қызметіне жаттайтыны – тірек-қимылдықТерінің негізгі қабаты – ДермаТерінің сыртқы қабаты құралады-эпителийденТеріскей, Күнгей, Іле Алатауында сирек кездесетін ашық тұқымды бұта – жатаған шыршаТерісімен, желбезекпен тыныс алатын құрттар – көп қылтандыларТерісінде май,тер,сүт,иіс шығаратын бездер-сүтқоректілердеТироксин гормонын бөлетін без – Қалқанша безіТобыр – көшіп-қану,қоректі табу,жауынан қорғану кезінде боладыТоз дегеніміз - өлі жасушалардың бірнеше қабаттарынан тұратын жабын ұлпасыТоз дегеніміз не.Тірі жасушаларынан тұратын ұлпа.Тоз дегеніміз-құрамында пластитттері бар жасушадан тұратын негізгі ұлпаТозаң түзіледі – тозаңқаптаТозаң түйіршіктерінің түзілетін орны – аталық тозаңқабындаТозаң түйіршіктерінің пішіндері әр өсімдікте... - әртүрліТоқ ішектің құрт тәрізді өсіндісі- соқыр ішек

Тоқ ішектің бөліктері мына кезекпен орналасқан.Соқыр ішек,оралма,сигматәрізді тікішек.Толық түрленіп дамитын бунақденелілер – көбелекТолық емес доминантты туқым қуалау кезінде бір жұп белгі емес моногетерезиготалы жекелеген түрлер өздігінен тозаңданады ұрпақта неше түрлі фенотип терді күтуге болады 3еуТолық түрленіп даму сатысының саны - 4Толық түрленіп дамитын бунақденелілердің отряды - бүргелерТолық түрленіп даму – жұмыртқа-дернәсіл-қуыршақ-ересек бұнақденеТопарақтаң терең қабатында тамыр түйнектері,пиязшықтары,тамыр сабақтары сақталып қалатын көп жылдық өсімдіктер(шалқан,андыз,ашкөк)- Криптофиттер(геофиттер)Топырақ құрамын жақсартатын омыртқасыз жануар – шұбалшаңТопырақ бетіне шыққан сабағы мен жапырағы бар жас өсімдік - өскінТопырақ ортасында тіршілік ететін

ағзалар былай аталады- геобионттар

Топыраққа күзде себілетін тыңайтқыш- суперфосфатТопыраққа күзде шашады - Көңді қиТопырақта азот қосылыстарын жинаушы бактериялар аталады – нитрлеушіТопырақта жеткіліксіз болғанда жапыракқтардың бозаруына әсер ететін - азотТопырақта жеткіліксіз болғанда өсімдіктің аласа,тірек ұлпасының әлсіз болуына әсер ететін- калийТопырақта, ағаш діңіңде өсетін бір жасушалы балдыр - ХлорококкТопырақтану ғылымының негізін салушы ғалым-В.В.Докучаев

Топырақты азотпен байытатын өсімдік-бедеТопырақты азотты қосылыстармен байытатын бактериялар -Түйнек бактерияларыТопырақты құрғақ тыңайтқанда қосылатын - күлТопырақтың тау жыныстарынан айырмашылығы – қарашіріктің болуыТорлы қабықшада орналасқан таяқшадағы қызыл түсті зат родопсинді түзетін витамин - АТорсылдағы болмайтын балық – акулаТорсылдақтың пайда болуы қандай жүйемен байланысты-асқорытуТорсылдақтың пайда болуы қандай жүйемен байланысты-асқорытуТоспа ұлуы бақалшағының бұрала иірленуі - 4-5бұрамаТоспа ұлуы қалай тіршілік етеді-дененің бауыр жағында орналасқан бұлшықетті аяғы арқылы жорғалап жылжидыТоспа ұлуының қан айналым жүйесі – ашықТоспа ұлуының үккіші – етті тіліТостағанша жапырақша-күлтені құрайтын ішкі жапырақшалар

Тостағанша жапырақшалардан кейін орналасқан – Күлте жапырақша

Тостағанша жапырақша-тостақанша құрайтын сыртқы жапырақшаларТостағанша және күлте ... құрайды – гүлсеріктіТотығу процесі жүретін жасуша органоиды – митохондрияТөбе бүршік орналасады – сабақ ұшындаТөменгі жақ сүйегіне бекитін бұлшықеттер - Шайнау бұлшықеттеріТөменгі сатыдағы өсімдік - балдырТөменгі азықтың қайсысында ақуз бен май бірдей мөлшерде болады-сүттеТөменгі қысымды қан жүретін қантамыр-қылтамыр

Төменгі сатыдағы өсімдіктер органикалық заттың алғашқы түзушісі болатын биогеоценоз – су қоймасыТөменгі сатыдағы өсімдіктерге жатады балдырлар,қыналарТөменгі сатыдағы саңырауқұлаққа жататыны-. Ақсаңырауқұлақ. Қозықұйрық . Ақұнтақ, мукорТөменде берілген саңырауқұлақтардың ішінде жеуге жарамдысын белгілеңіз.Жалған түбіртек.Төменде берілгендердің ішінде қайсысы саңырауқұлақ жасушасында болмайды-хлорофиллТөменде берілгендердің ішінде қайсысы саңырауқұлақ жасушасында болмайды-хлорофиллТөменде берілгендердің ішінде қайсысы саңырауқұлақ жасушасында болмайды-хлорофиллТөмендегі берілген мүшелердің қайсысында оттегі сіңіріледі және газ алмасу жүреді-өкпе көпіршіктерінде,өкпедеТөмендегі бунақденелілердің қайсысы түрленіп дамиды.Қосқанаттылар.Төмендегі қайсысы жұп сүйектер – самайТөмендегі қысымды қан жүретін тамыр – қылтамырТөмендегі омыртқалылардың қай өкілдерінде қабырға жоқ.Қосмекенділерде.Төмендегі омыртқалылардың қай өкілдерінде қабырға жоқ-қосмекенділерТөмендегі өсімдіктердің қайсысы алқа тұқымдастарға жатады- Сасық мендуанаТөмендегі өсімдіктердің қайсысы астық тұқымдастарға жатады-бамбукТөмендегілердің қайсысы 1 ші реттік сукцессияның мысалы болады қына – мүк - шөптесін өсімдікТөмендегінің қайсысы жұп сүйектер самай

Page 58: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Төмндегі өсімдіктердің қайсысы лалагүлділерге жатады-жауқазынТөрт бөлікті қарыны бар жануар – сиырТөрт күлтежапырақшалы өсімдік – шаршыгүлділер (орамжапырақ)Төс сүйегінде қыры болмайтын құс – түйеқұсТранскрипция процесі жүзеге асады – ядродаТрансляцияақуыздар синтезіндегі мағынасы – көшіріп аударуТраста –(40±10) гаттерия ,агама мен батбат кесірткесі,бауырымен жоғалаушы триконодонттар(жылы қанды)Трематодтар,ол-сорғыш құрттарТриплоидты зигота қалай түзіледі-гаплоидты мен диплоидты гаметалардың қосылуынанТриплоидты зигота қалай түзіледі-гаплоидты мен диплоидты гаметалардың қосылуынанТрипонның-көктемде ақасында жалы өседіТромбаситтердің қызметі-қанның ұюына қатысадыТромбоцит қызметі неден тұрады- Қанның түзілуТромбоциттер орындайтын қызмет-қанның ұюын жүзеге асыруТромбоциттер орындайтын қызмет-қанның ұюын жүзеге асыруТромвациттер орындайтын қызмет.Қанның ұюын жүзеге асырады.Тропиктік теңіздердегі аралдардыңі түзілуі – маржан көпаяқтыларынанТропиктік ормандарда өсетін ағаштарда болатын қосалқы тамыр -Тіреу тамырТуа біткен иммунитет-табиғиТуа біткен,түс айыра алмайтын көз ауруы-дальтонизмТуберкулез қоздырғыш кох таяқшасыТуберкулез ауруын тудыратын бактерияларды анықтады - 1882ж Р.Кох

Туберкулез қоздырғышы – бактерияТуберкулез қоздырғышы – кох таяқшасыТуберкулез қоздырғышы – туберкулез таяқшасыТуберкулез таяқшасының зақымдайтын мүшесі-өкпеТуберкулез таяқшасының кездесетін жері-ауадаТундрада әсіресе «бұғы мүгі – ягель» көп кездеседі, қалай ойлайсыздар, ол қандай өсімдік түріне жатады? жасыл мүкке.Туыс пен түрді латынша қосарынан ату принципін ұсынған ғалымт - К.ЛиннейТұз қышқылы ненің құрамына кіреді-асқазан сөлініңТұз қышқылы ненің құрамына кіреді-асқазан сөлініңТұз қышқылы ненің қүрамына кіреді- асқазан сөлініңТұзқышқылы ненің құрамына кіреді-асқазан сөлініңТұқым бүршігінен түзіледі – тұқымТұқым кіндігі дегеніміз – тұқымның жеміске бекінген жеріТұқым қуалайтын өзгергештік – мутациялықТұқым себетін топырақ – ауа еркін өтетін болу қажетТұқым егілетін топырақ болуы керек -ылғалдыТұқым қауызы ... қорғайды – ұрықтыТұқым қуалайтын белгіні ұрпақтан ұрпаққа жеткізуші – хромосомаларТұқым қуалайтын өзгергіштік-мутациялық.Тұқым қуалайтын өзгергіштіктегі гомологтық қатарлар заңын ашқан-Т.МорганТұқым қуалайтын өзгергіштіктегі гомологтық қатарлар заңын ашқан-Т.МорганТұқым қуалайтын өзгергіштіктегі ұқсас қатарлар заңын ашқан –Н.ВавиловТұқым қуалайтын өкпе ауруы – туберкулез

Тұқым қуаламайтын өзгергіштік – МодификациялықТұқым қуалаушылықтың хромосомалық теориясының негізін қалаған – Т.МорганТұқым неден пайда болады-тұқым бастамаданТұқым өнбесте бұрын..белгілі мөлшерін бойына сіңіріп,бөртеді - судыңТұқым өнген кезде алғаш пайда болатын мүше - ұрық тамыршасыТұқым өнгіштігі суықтада сақталатын өсімдік – қарабидайТұқым себетін топырақ-ауа еркін өтетін болу керекТұқым тұқымбастамадан дамиды ол орналасқан.Аналық түйінде.Тұқым ұрығынан алғаш өсіп шығатын тамыр – негізгіТұқымбастаманың орналасқан орны-жатын қуысындаТұқымдары қорғанышсыз қабыршақта, бүрде ашық орналасатын өсімдіктер; ашық тұқымдыты өсімдіктерТұқымдары өздігінен таралатын өсімдік – шытырлақТұқымдары саңылауынан төгілетін жеміс – ҚауашақТұқымдары бүр қабыршақтарында ашық жататын өсімдіктер-жалаңаштұқымдыларТұқымдары жел арқылы таралатын өсімдік – үйеңкіТұқымдары жел арқылы таралатын өсімдік –терекТұқымдары өздігінен таралатын өсімдік – бөрібұршақТұқымды кеуіп кетуден, шіруден, зақымданудан сақтайды – қабығыТұқымқкалау қасиетерін сақтайтын түзіліс-хромосомаТұқымқуалаушылық пен өзгергіштікті зерттейтін ғылым ГенетикаТұқымқуалаушылық пен өзгергіштікті зерттейтін ғылым-генетика

Тұқымнның құрамына кіретін заттар -су, минералды заттар,ақуыз, крахмал, майТұқымның өнгіштігі +15 0 С болатын өсімдік-ҚауынТұқымның өнуіне қажет емес жағдай – желТұқымның өнуіне қажетті жағдайлар – су, жылу, ауаТұқымның өнуіне, шыдамдылығын сақтауға, бөртуіне қажет – суТұқымның спорадан айырмашылығын табыңыз- көп жасушалы түзілісТұқымның ұрығы зақымданса өсімдік - өспейдіТұқымның бөліктері қауыз,ұрық,қоректік затТұқымның қауызы зақымданса,өсімдік-кеуіп қаладыТұқымның қоректік заттар жинайтын жасушалары – эндоспермТұқымның құрамындағы органикалық заттар-Май ,крахмал ,ақуызТұқымның өнгіштігі-дұрыс сақталуына байланыстыТұқымның өнуі - Ұрықтан өскіннің дамуы.Тұқымның саны байланысты – тұқымбастама санынаТұқымның ұрық тамыршасынан дамитын тамыр - негізгіТұқымшадағы айыршадан дамыған ақ үлпектің жеміс үшін қандай маңызы бар-жемістің жел арқылы таралуына бейімделгендігі ,жеңіл ұшуы үшінТұқымы екі жарнақты өсімдік – еменТұқымы жел арқылы таралады – қайыңТұқымы су арқылы таралатын өсімдік-тұңғиықТұқымы сумен таралады-жалбызТұқымынан жарма алынатын өсімдік – тарыТұмау вирустарының кездесетін жері - қақырықта ,сілекейдеТұмау тигенде түтінін иіскеуге болады - арша

Page 59: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Тұмауды қоздырушылар-вирустарТұмаумен ауырғанда микроорганизмдердің әсерінен құлақтың қабынатын бөлімі – ортаңғы құлақТұмсықбастылар отрядының өкілі – гаттерияТұңғыш рет ана тілінде 1922 жылы «Жануарлар» оқулығын жазған ғалым – Х.Д.ДосмұхамедовТұщы су қоймаларында ұсақ шаянтәрізділер, шабақтар мен балықтар үшін маңыздысы – дафнияТұщы су түбінде мекендейтін айқұлақтарТұщы судағы азқылтанды құрттардың маңызы – балықтарға қорек болуыТұяқты жануарлардың тарихын зерттеген ғалым – В.О.КовалевскийТүймедағының гүл шоғыры-себет гүлТүйнек арқылы көбейетін өсімдік - картопТүйнек бактериялары кездеседі – бұршақ тұқымдас өсімдік тамырындаТүйнек бақтериялары селбесетін өсімдік – жоңышқаТүйнек бактериясының қоректену тәсілі қандай-хемографтыТүйнек бактерялар мен бұршақ тұқымдас өсімдіктердің бірігіп тіршілік етуі-селбесуТүйнекте жиналатын қоректік зат - крахмалТүкті, қанатты тұқымдар мен жемістердің таралу жолы – желТүнде зәр тоқтамайтын ауру-энурезТүр аралық күрес – жеке түрлер арасындағы күресТүр дарақтарының аудан өлшем бірлігіндегі немесе көлем өлшем бірлігіндегі мөлшері – популяция тығыздығыТүр критерилерінің басты белгісі – генетикалықТүр аралық күрес - жеке түрлер арасындағы күрес

Түр дарақтарының аудан өлшем бірлігіндегі немесе көлем өлшем бірлігіндегі мөлшері – биомассаТүраралық күрес –әр түрге жататын даралар арасындағы күресТүрге біріктіретін систематикалық категория-туысТүрден кіші жүйелік санат – ТүршеТүрді латын тілінде қос атпен атауды ғылымға ұсынған ғалым – К.ЛиннейТүрдің физиологиялық критерийі дегеніміз- бір түр особьтарында тіршілік әрекеттерінің бүкіл процестерінің ұқсастығы.Түрдің генетикалық критерийі дегеніміз – Хромосомалардың жиынтығы, саны, мөлшері, пішініТүрдің генетикалық критерийі дегеніміз.Хромосомалардың жиынтығы саны мөлшері пішіні.Түрдің генотипі ААВв болатын гаметалары – АВ Ав.Түрдің географиялық критерийі дегеніміз-түр тіршілік ететін сыртқы орта факторларының жиынтығыТүрдің географиялық критерийі дегеніміз-түр тіршілік ететін сыртқы орта факторларының жиынтығыТүрдің критерилеріне жатпайды-цитогенетикалықТүрдің тіршілігін жалғастырып сақтап қалуды қамтамасыз ететін физиологиялық прцестердің жиынтығы - көбеюТүрдің физиологиялық кртериі дегеніміз-түр тіршілік ететін сыртқы орта факторларының жиыетығыТүрдің физологиялық критерийі дегеніміз. Бір түр особьтарында тіршілік әрекеттерінің бүкіл процестерінің ұқсастығы.Түрдің экологиялық критерийі дегеніміз-түр тіршілік ететін сыртқы орта факторларының жиынтығыТүрленбей дамитын омыртқасыз жануарларға жататындар - өрмекшілер

Түрленіп дамиды-бақаТүрлер арасында қоректері біркелкі болған жағдайда туындайтын – тіршілік үшін күресТүрлі тіршілік иелерінің негізгі қасиеті-экологиялық жүйеде бірлесіп тіршілік ету,бірін-бірі толық жоймай,белгілі деңгейде сақталу.Сол қасиет қалай атлады-өзін-өзі реттеуТүрмен популятсиялар мекен ететін аймақты – кеңістік.Түрі өзгерген қорғаныштық қызмет атқаратын жапырақ- қабыршақТүрі өзгерген тамыр түйнектері бар өсімдік- нарғыхгүл(георгина)Түрі өзгеріп қысқарған сабақ болып табылатын пиязшықтың негізі қалай аталады-түбіртекТүрі өзгеріп қысқарған сабақ болып табылатын пиязшықтың негізі қалай аталады-түбіртекТүсті ажырата алмайтын ауру-дальтонизмТүсті ажырата алмайтын ауруды қалай атайды- ДальтонизмТүсті ажырата алмайтын ауруды қалай атайды-дальтонизмТүсті ажырата алмайтын ауруды қалай атайды-дальтонизмТүсі барқыттай қара,қызыл ноқаттары бар өрмекші - қарақұртТүсі қошқыл қоңыр,құмнан ін қазып тіршілік ететін көпқылтанды құрт - құмқазарТүшкіру, жөтелу, құсу, көзден жас ағу рефлекстерін реттейді- Сопақша ми.Тығыз әрі серпімді болып қабырғасы бірыңғай салалы бұлшықеттен тұратын қантамырының атауы – салатамыр (артерия)Тыныс алғанда ауаның микроптар мен шаң- тозаңнан тазаруы, жылынуы мұрын қуысындаТыныс алу мен шығаруды реттейтін ми бөлімі - сопақша ми

Тыныс алу мүшелеріне жатпайды- БүйрекТыныс алу мүшелерінің ауруына жататыны туберкулезТыныс алуға жатпайтын мүше – бауырТыныс алатын ауаны жылытып,залалсыздандыратын мүше - мұрын қуысыТыныс алғандағы ауа құрамының тыныс шығарғандағы ауа құрамынан айырмашылығы – О2-көп, СО2- азырақ болуыменТыныс алғандағы ауаның микробтар мен шаң-тозаңнан тазаруы, жылынуы-мұрын қуысындаТыныс алу жүйесі қандай ұрық жапырақшасынан қалыптасады-эндодермаданТыныс алу жүйесіне кіреді мұрын қуысы, қаңқа, кеңірдек, ауатамыр, өкТыныс алу жүйесіне кіреді-мұрын қуысы,аңқа,кеңірдек,ауа тамыр өкпеТыныс алу жүйесінің ауруына жатпайтыны - циститТыныс алу кезінде тамырдың сыртқы ортаға бөліп шығаратыны- Көмірқышқыл газыТыныс алу құбылысына тән – барлық жасушаларда жүруіТыныс алу мүшелерін белгілеңіз-мұрын қуысы,кеңсірік,көмей, ауыз қуысы,кеңірдек,ауатамыр, өкпеТыныс алу мүшелерінің ауруын белгілеңіз – туберкулезТыныс алу мүшелерінің реті - мұрын қуысы, кеңсірік, көмей, кеңірдек, ауатамыр, өкпеТыныс алуға жатпайтын мүше – бауырТыныс алудвң жиілігімен тереңдігін тудыратын тыныс алу орталығының қозуы-СО2 концентрациясы артқандаТыныс алудың жиілігі мен тереңдігін тудыратын тынысалу орталығынығң қозуы-Со2 концентрациясы артқанда

Page 60: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Тынысалу дегеніміз – органикалық қосылыстардың тотығуыТынысалу жүйесінің ауыруына жатпайтыны циститТынысалу орталығының қызыметі тыныс шығаруды реттейдТынысалу жүйесінің ауруына жатпайтыны - циститТынысалу жүйесінің ауруына жатпайтыны циститТынысалу мүшелерінің ауруына жататыны – туберкулезТыныш отырғанда адамның жұтатын ауа мөлшері-500см3

Тыныштық күйге ауысқа бүршік – бұйыққанТырнақ және шаш жататын ұлпа-ЭпителийТырнақтың күлгін түсті болу себебі-тырнаққа қылтамырлар жақын орналасқандықтанТізе рефлексінің орталығы жұлында орналасқан – бел бөлігіндеТік сабақты өсімдік – терекТікентерілілерге ғана тән жүйе – сутүтікшелі жүйеТілдің жиегі қышқылдыТілдің жиегі қышқылдыТілдің ұшы – тәттіні сезедіТілдің ұшы ... сезеді – тәттініТілдің ұшындағы рецепторлар сезеді- тәттініТілше, түтікшелі, қосерінді, жалған тілшелі, шұқырық тәрізді гүлдері бар тұқымдас – күрделігүлділерТілі болмайтын ұлулар-айқұлақТін орналасқан қабат – қабықТін талшықтары жақсы дамыған өсімдік – зығырТірек – қимыл жүйесіне жатады-қаңқа мен бұлшықеттерТірек- қимыл жүйесін дамытуға қатысты жоқ ойын-Жұмбақ айту

Тірек-қимыл жүйесінің қызметі - Мүшелерді қорғау қан өндіру, тірекТірек-қимыл жүйесінің қызметін атқаратын мүше – сүйек, бұлшықетТіреу тамыры бар өсімдік-үнді фикусыТіркесті тұқым қуалау заңын ашқан ғалым- Т. МорганТіршілігі сақталған жұмыртқа жасушасы овуляциядан соң қанша уақытқа дейін ұрықтана алады.12-14 сағат ішінде.Тіршілігі сақталған жұмыртқа жасушасы овуляциядан соң қанша уақыттқа дейін ұрықтана алады.12-24сағат ішінде.Тіршілігінде тым болмаса бір рет гүлдейтін өсімдіктің аталуы-гүлдіТіршілік етуге барынша қолайлы фактор – оптималды (оңтайлы)Тіршілік жаратылымының ең жоғары деңгейі – биосфералықТіршілік және өмір сүру аумағына қажетті жағдайлар – экологиялық өлшемТіршілік үшін түраралық күрес – шырша мен қарағай арасындағы жарық үшін күресТіршілік деген ұғымға алғаш рет анықтама берген ғалым –Ф.ЭнгельсТіршілік иелерінің көбею және даму өлшем бірлігі-жасушалықТіршілік үшін күресте неге тұқымды өсімдіктер жеңіп шықты-ұрықта тұқым түздіТіршілік үшін түраралық күрес дегеніміз – жеке түрлер арасындағы күресТіршілікке тән бастапқы ең қарапайым деңгей – молекулалық-генетикалықТіршіліктің ғаламдық деңгейі-биосфералықТіршіліктің дүниеге келуі – архейТіршіліктің алғаш рет қарапайым эволюциялық өзгерістер

байқалатын деңгейі – популяциялық - түрлікТіршіліктің жасушалармен жасушааралық заттардан тұратын деңгейі - ұлпалықТіршіліктің зерттеу әдістері-моделдеу

Тіршіліктің негізгі жаратылым деңгейлерінің саны – 8

Тіршіліктің өздігінен жаралу теориясы АбиогенезТіршіліктің өздігінен жаралу теориясы:абиогенез

Тіршіліктің пайда болу кезеңдері-5Тіршіліктің табиғи теориясын тұжырымдады - А.ОпаринТірі ағзада жүретін химиялық процесс ... байланысты – сыртқы және ішкі температурағаТірі ағзалар жиынтығы жер бетінде құрайды - ғаламшар биомассасынТірі ағзалар туралы көп салалы ғылым - биологияТірі ағзалар мен биологиялық әрекеттерді адамның мақсатына сай өндірісте қолдану - БиотехнологияТірі ағзалардың ортақ белгілері – тыныс алады, қоректенеді, өседі, дамиды, көбейедіТірі ағзалардың біртіндеп көтерілуі – Ж.Б.ЛамаркТірі денеге жатады - өсімдікТірі материя жаралымының ең төмен деңгейі – молекулалықТірі материяның даму және өмір сүру заңдылықтарын зерттейтін ғылымға жатпайды – химияТірі табиғатты жүйелеуде аса зор еңбек сіңірген – К.ЛиннейТірі ағзада жүретін химиялық процесс ... байланысты – сыртқы және ішкі температурағаТірі ағзадағы зерттейтін ғылым – биологияТірі ағзалар жиынтығы жер бетінде құрайды ғаламшар - биомассасынТірі ағзалар жиынтығы жер бетінде құрайды ғаламшар биомассасын

Тірі ағзалар жүйесіндегі негізгі құрылымдық өлшем бірлігі – ТүрТірі ағзалардың барлығына тән қасиет-жасушаданТірі ағзалардың біртіндеп көтерілу(градация)ұғымын енгізген ғалым- Ж.Б.ЛамаркТірі ағзалардың даму сатыларының қайсысы – отегинезге жатады- Зигота, бөлшектену, бластула, гластула, органогенезТірі ағзалардың қоршаған тіршілік ортасымен өзара әсерінің заңдылықтарын зерттейтін ғылым - экологияТірі ағзалардың өз ата тектерінен ерекшелетін ортақ қасиеті – өзгергіштікТірі ағзанның түсінің пішінінің су түбінде тіршілік ететін камбала скат балықтары қоршаған ортаға бейімделе өзгеруін қай эволюциялық өзгеріс типіне жатқызуға болады.Идиоадаптация.Тірі ағзаның ортақ белгісі-денесі

жасушадан тұрадыТірі ағзаның түсінің , пішінінің(су түбінде тіршілік ететін камбала,скат балықтары)қоршаған ортаға бейімделе өзгеруін қай эволюциялық өзгеріс типіне жатқызуға болады-идиоадаптацияТірі ағзаның түсінің, пішінінің (су түбінде тіршілік ететін камдала, скат балықтары) қоршаған ортаға беймделе өзгеруін қай эволюциялық өзгеріс типіне жатқызуға болады- Биологиялық прогресТірі денеге жататын – өсімдікТірі жасушалардан тұратын саңылаулар-жасымықшалар ағаш сабағының...орналасқан-тоз қабаттаТірі жүйелер эволюциясының дамуыныңең жоғарғы сатысы-адамТірі жүйелердің сыртқы ж/е ішкі әсерге жауап қайтара алу қасиеті-тітіркенгіштікТірі жүйелердің сыртқы және ішкі әсерге жауап қайтара алу қасиеті тітіркенгіштік

Page 61: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Тірі организмдер биологиясын,оның тіршілік ортасындағы өзгерістерін,адамның іс-әрекетімен байланыстырып зерттейтін экология саласы-биоэкологияТірі организмдер тіршілік ететін Жер бетінің геологиялық қабықтарының бірі – биосфераТірі организмдердің тіршілік ортасына жеке бейімделуі - идиоадаптацияТірі табиғат өлшемі «түр»-беген ағылшын ботанигі-Джон РейТірі табиғат- Өсімдіктер,жануарлар,саңырауқұлақтар,бактериялар,адамдарТірі табиғат факторлары , яғни тірі ағзалардың өзара әсерлесуі және олардың өлі табиғатқа ықпал жасауы қалай аталатынын белгілеңіз – Биотикалық факторТірі табиғатта қарапайымнан күрделіге қарай жоғарылауы тарихи дамудың нәтижесі екендігін тұжырымдаған-Ж.ЛамаркТірі табиғаттағы ғылыми эволюциялық теорияны жасаған – Ч.ДарвинТірі табиғатты жүйелеуде аса зор еңбек сіңірген -К.ЛиннейТірі,бір- бірімен тығыз жанасып жататын жасушалар – БағаналыТірідей туатын жорғалаушыларға жататындар-кәдімгі сұр жыланТісті зерттейтін ғылым – стоматологияТісті киттердің тіс құрылысы және олар қандай қызмет атқарады? Танқурай, итмұрын, долана, шетенТісті үнемі таза ұстау мына аурудың алдын алу - КариесТістің пульпасы дегеніміз – қан тамырлары мен жүйке тамырлары бар іші қуыс, борпылдақ ұлпаТістің барлық саны - 32Тістің кіреукесі – Тістің сыртын қаптайтын қатты жабын

Тістің кіреукесі.Қан тамырлары мен мен жүйке тамырлары бар ішкі қуыс.Тістің кіреукесі-тістің сыртын қаптайтын қатты жабынТістің қызылиектен шығып тұрған бөлігі - Тіс сауытыТістің пульпасы дегеніміз- қан тамырлары мен жүйке тамырлары бар іші қуыс борпылдақ ұлпаТістің ұлпасы –Қан тамырларымен жүйке тамырлары бар ішкі қуысТістің үстіңгі қабатын қаптайтын зат-кіреукеТітіркену дегеніміз-жүйке жасушасының сыртқы әр түрлі қимылдарға жауап беруіУланудың белгілеріне жатпайды - қан аздықУлтракүлгін сәуленің әсерінен адам ағзасында түзіледі - Д дәруменіУлы безі болмайтын жәндік-өзен шаяныУлы болса да дәрілік мақсатқа қолданатын лалагүлдер тұқымдасына жататын өсімдік.Қаракөз інжугүл.Улы болса да дәрілік мақсатқа қолданатын,лалагүлдер тұқымдасына жататын өсімдік-қарғакөз,інжугүлУлы өсімдік-қара меңдуананың жемісі-қауашақУлы өсімдік-қара меңдуананың жемісі-қауашақУльтракүлгін сәуленің әсерінен адам ағзасында түзіледі д дәруменіУсасыр қырықжапырақ ... өсімдік – тең споралыУылдырық шашу дегеніміз не.Балықтардың көбею кезіндегі күрделі инсинкті мінез қылығы.Уылдырықтау-бұл балықтардың көбею кезіндегі күрделі инстинкті мінез-қылығыҰзақ күндік өсімдік - сарысояуҰзақ өмір тіршілік ететін өсімдік – қарағай

Ұзақ уақыт бойы ареалдың белгілі бір бөлігінде тіршілік етіп, өз алдына дербес генетикалық жүйе құратын, еркін шағылысып, өсімтал ұрпақ беретін түр даралары – популяцияҰзын сүйектер – жілік сүйектеріҰзын өсіндісі бар жүйке жасушасы- синапс В) импулс С) нейрон D) аксонҰйқы безі өзегі акшылады – ҰлтабарғаҰйқы безі өзегінің ашылуы – Он екі елі ішекке( ұлтабарға)Ұйқы безінен бөлінетін гормон – инсуллинҰйқы орталығы – аралық миҰйқы ауруының қоздырғышы – ТрипаносомаҰйқы безі бөлетын гормондардың қызметі – көмірсу алмасуын реттейдіҰйқы безі бөлетін инсулин қанға бөлінедіҰйқы безі қандай гормон бөледі-инсулинҰйқы безінің жұмысы бұзылғанда пайда болатын ауру – қант диабетіҰйқы безінің жұмысы бұзылса адам қандай ауруға ұшырайды-қант диабетіҰйқы безінің қызметі – инсулинмен асқорыту сөлін бөлуҰйқы және сергектікт і реттейтін орталық-Ми көпіршісіндеҰйқы рефлексін зерттеген ғалым И.П.ПавловҰйұы безі бөлетін инсулин – Қанға бөлінедіҰқсас қызмет атқаратын, бірақ шығу тегі басқа мүшелер – аналогиялықҰқсас жұп хромосомалардың сәйкес бөліктерінің өзара айқасуы - КроссинговерҰлдың екінші реттік жыныс белгілерінің дамуына жатады-мұрты өседі,дауысы жуандайды,бойы өседіҰлпасының құрылымдық және қызметтік бірлігі –миофибрилладан тұрады – бұлшықетҰлтабар-Аш ішектің бастапқы бөлімі

Ұлудың асқорыту жүйесінде шұбалшаңмен салыстырғанда пайда болған жаңа мүше - бауырҰлудың аузының орналасқан жері – бастың астынғы жағындаҰлудың газ алмасу процесі жүретін мүше-қан тамырларыҰлудың зәр шығару мүшесі -бүйрекҰлудың қанайналым жүйесі-ашықҰлудың шапаншасының атқаратын қызметі – тұлғаны қорғауҰлулардың қозғалу мүшесі – аяқҰрпағына қамқорлық жасайтын балық-тікенекті бекіреҰрпағында ажырамай өзінің белгілерін таза күйінде сақтап қалуы-гомозиготаҰршықсап(аяқсыз) кесірткенің жыланнан айырмашылығы неде-Қозғалып тұратын бұлыңғыр қабақтары дамыған (жыпықтау жарғағы)Ұршықсап(аяқсыз) кесірткенің жыланнан айырмашылығы неде-Қозғалып тұратын бұлыңғыр қабақтары дамыған (жыпықтау жарғағы)Ұрық дамиды – жатырдаҰрық жапырақшалары пайда болатын саты – гастулаҰрық жасушаларында хромосомаларының жиынтығы қанша болады.2n.Ұрық жасушаларындағы хромосомалардың жиынтығы-2nҰрық қоректік заттарды қандай күйде пайдаланады-еріген күйіндеҰрық неден пайда болады-зиготаданҰрықтан дамитын тамыр – негізгіҰрықтан өскін дамуы тұқымның өнуіҰрықтанбаған жұмыртқа жасушадан жаңа аналық ағзаның дамуы-партеногенезҰрықтанған орталық жасушадан пайда болады – эндоспермҰрықтанған жасуша аталады-ЗиготаҰрықтанған жасушадан жас гидраның пайда болуы-Бөліну.Ұрықтанған жұмыртқажасушадан пайда болады – Ұрық

Page 62: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Ұрықтанған зигота 64-ке бөлінгенде пайда болады-көп жасушалы қуыс.Ұрықтанған орталық жасушадан пайда болады – эндоспермҰрықтанған тұқымбастамадан дамиды-тұқымҰрықтанғаннан соң түзілетін – зиготаҰрықтану дегеніміз – Аталык пен аналық жыныс жасушаларының қосылуыҰрықтану дегеніміз-екі жыныс жасушасының қосылуыҰрықтанудан кейін жатыннан.... пайда болады - жемісҰрықтанудан кейін тұқымбастамадан...пайда болады-тұқымҰрықтанудан кейін түйіннен...пайда болады-жемісҰрықты соққы мен шудан сақтайтын қандай қабықша-көпіршік түзетін мөлдір қабықшаҰрықты соққы мен шудан сақтайтын қандай қабықша-көпіршік түзетін мөлдір қабықшаҰрықтың ана ағзасымен байланысын қамтамасыз ететін мүше – ҰрықжолдасҰрықтың гаструла сатысының сыртқы қабаты – эктодерма

Ұрықтың дамуының әсер ететін дәрумені – В2

Ұрықтың 4 айдан кейін дамуы шараналықҰрықтың алғашқы 4 айға дейінгі дамуы – ұрықтықҰрықтың ана ағзасымен байланысын қамтамасыз ететін мүше: ұрықжолдасҰрықтың гаструла сатысындағы сыртқы қабаты – эктодермаҰрықтың гаструла сатысындағы ішкі қабаты-энтодермаҰрықтың даму сатысын зертеумен байланысты-эмбриологиялық дәлелҰрықтың дамуы-280күнҰрықтың дамуындағы екі қатар жасушадан тұратын сатысы Гаструла

Ұрықтың қоректеніп тыныс алуы не арқылы болады.Бүрлер арқылы.Ұрықтың құрылысына кірмейтін бөлім-қауызҰрықтың төрт айдан кейін дамуы-шараналықҰсақ шаянтәрізділердің су қоймаларындағы атқаратын ролі – балық шабақтарына қорек боладыҰсақ ағзаларды ашқан-Антон Ван ЛевенгукҰсақ тұқымдарды егу тереңдігі-1-2смҰсақ шаянтірізділердің су қоймаларындағы атқаратын ролі.Балық шабақтарына қорек болды.Ұстаның жұмысын көрінбеседе анықтау –есту мүшесіҰша алмайтын, бірақ құрлықта өте жылдам жүгіретін құс - түйеқұсҰшатын кесірткелерден құстардың қандай ерекше белгілері болады- сүйектері жеңіл, ауамен толған.Ұшатын сүтқоректі – ЖарқанатҰшатын, жүзетін құстардың алдыңғы жағында пайда болған сүйек – қыртөсҰшу қабілетінен айырылған құс-түйе құсҰшуға бейімділгіштігін жоғалтқан құстар

–ТұйеқұсҰшуына байланысты құстардың қаңқасында қандай ерекшеліктер пайда болды-барлығы дұрысҰясын жерге салатын (жасайтын) құстар-үйрек ,тырна,құрларҮй жәндігі болып есептелетіні-Тұт жібек көбелегіҮй жәндігіне айналған түр-ТараканҮй жәндігіне айналған түр-ТараканҮй шыбындары қандай аурулардың тасмалдаушысы.Іш сүзегі дезентерия.Үйректұмсықпен ехидна қай жерде мекендейді-АвстралиядаҮйректің аталығы- кежекҮйір-тжануарлардың ұзағырақ және тұрақты бірлесуі

Үлкейткіш шынысы бар түтіктің атауы – Тубус (көру түтігі)Үлкен қан айналымын шеңбері аяқталатын жүрек бөлігі-оң жақ құлақшаҮлкен тоспа ұлуының зәр шығару мүшесі – бүйрегіҮлкен тоспа ұлуының жүке жүйесі -5 жұпҮлкен ағаштардың діңінде өңінің, орнын алмастыратын қабат – тозҮлкен бөлшекті рибосоманың атқаратын қызметі қандай-пептидті байланыстарды ыдыратадыҮлкен бөлшекті рибосоманың атқаратын қызметі қандай-пептидті байланыстарды ыдыратадыҮлкен және кіші ядроның бөлінуі арқылы жынысты көбейетіндер – кірпікшелілерҮлкен қан айналам шеңбері дегеніміз-сол жақ қарыншадан шығып ,бүкіл мүшелерге таралып,оң жақ құлақшаға келу жолыҮлкен қан айналым шеңбері аяқталатын жүрек бөлігі – оң жақ құлақшаҮлкен қан айналым шеңберінде қан қозғалысының жолы қайдан басталып қайда құяды.Сол жақ қарыншадан басталып бүкіл денені аралап оң жақ жүрекшеге құяды.Үлкен қанайналым шеңбері басталатын жүрек бөлігі – сол жақ қарыншаҮлкен ми сыңарлары жауып тұратын ми бөлігі – ортаңғы және аралық миҮлкен ми сыңарларының қимыл-қозғалысын реттейтін орталығы – төбе бөліміндеҮлкен ми сыңарларының қыртысындағы нейрондар саны-14 млрд.Үлкен тоспа ұлу дене бөліктері бас,тұлға аяқҮлкен тоспа ұлуының жүйке жүйесі-бес жұп жүйке түйінҮнді фикусына тән түрі өзгерген тамыр – тіреу тамыр

үр критерилерінің басты түрлері – генетикалықҮрме бұршақта ұрық қоректенетін заттар қорының жиналуы-тұқымжарнақтаҮрме бұршақты ең алғаш қай ел өсірді-оңтүстік америкаҮрмебұршақ тұқымының пішіні ұқсайтын мүше – бүйрекҮрмебұршақты ең алғаш қай елде өсірді-Оңтүстік АмерикадаҮрмебұршақты ең алғаш қай елде өсірді-Оңтүстік АмерикадаҮстеп қоректендіру – топыраққа тыңайтқыш шашуҮстірт қорығының орналасқан жері - МаңғыстауҮсудің белгілеріне жатпайды – терінің құрғауыҮш ағзаның селбесуінен құралған өсімдік-қынаҮш иелі паразит кене - ит кенесіҮш түбірлі тістер-үстіңгі азуҮшбұрышты жалпақ сүйек- жауырынҮшкірқұрттан сақтану жолына жатпайтыны-тырнақты өсіруҮшкірқұрттың тіршілік ететін жері – баланың тік ішегіҮшқұлақ күрделі жапырақтылар құлпынайдаФагоцитоз дегеніміз – Лейкоциттердің микроорганизмдерді сіңіріп қортыуыФагоцитоз дегеніміз-лейкоциттердің тіршілігін жоюыФагоцитоз құбылысын ғылымға енгізген ғалым-И.И.МечниковФагоцитоз –ол мынандай процесс-мембрана арқылы қатты заттарды өтіп цитоплазмаға түсуіФанерофиттер-жер бетінде өсетін барлық ағаштар,бұталар мен шөптесін өсімдіктерФациолез деген – қой мен сиырдың өкпе ауруыФенотип қандай шағылыстыруда 3:1 формуласы бойынша ажырайды- Дигивридті.

Page 63: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Фенотип дегеніміз – сыртқы және ішкі ағза белгілерінің жиынтығыФенотип дегеніміз- генетикалық белгілердің сырттай пайда болуыФенотип қандай шағылыстыруда 3:1 формуласы бойынша ажырайды – моногибридті толық доминаттылықтаФенотип-көптеген гендердің өзара әрекеттесуінің нәтижесінде белгілердің дамуыФенотип-көптеген гендердің өзара әрекеттесуінің нәтижесінде белгілердің дамуыФенотип-сыртқы ішкі белгілер жиынтығыФерменттер табиғаты жағынан-Ақуыздар( нәруыздар)Ферменттердің қатысымен глюкозаның тотыға отырып ыдырауы – гликолизФерменттердің басқа ақуыздардан айырмашылығы- химиялық реакциялардың катализаторыФибрин – бұл – ерімейтін талшықты ақуызФибрин түзілу үшін қатысатын ақуыз(нәруыз)- протромбинФиброгеннен фибрин түзілуін қамтамасыз етеді-тромбоцит және кальций тұзыФизикалық жұмыс кезінде жылудың теріден басқа да мүшелерден сыртқа шығарылу себебі-теріден тердің булануынанФизиология ғылымы нені оқытады? Ағзаның тіршілігін, мүшелердің қызметінФизиология ғылымы нені оқытады-ағзаның тіршілігін, мүшелердің қызметінФизиологиялық критерийдің негізгі ерекшелігі – ағзалардың тіршілік әрекеттері мен қасиеттеріФизиологиялық критерияның негізгі ерекшелігі – көбеюінің ұқсастығы

Финка дегеніміз-сиыр цепенінің екінші дернәсіліФистула әдісі арқылы шартты рефлекстерді зерттеді-И.П.ПавловФлора дегеніміз-өсімдік түрлерінің жиынтығыФосфопротеидтер-фосфор қышқылының қалдығы бар күрделі нәруызФотопериодизм дегеніміз- күн сәулесінің ұзақ түсуіне қайтаратын жауап реакциясыФотосинез сабағында жүретін өсімдік-қырықбуынФотосинтез әрекеті өтеді – хлоропластаФотосинтез кезінде қай қосылыстан босО2 бөлінеді.Фотосинтез процесі кезінде атмосфераға бөлінетін газ – ОттегіФотосинтез процесінің нәтижесәнде қандай зат түзіледі крахмалФотосинтездегі хлорофилдің ролін алғаш сипаттаған орысғалымы-К.А. ТимирязевФотосинтездеуші ұлпада болады – хлоропластарФотосинтездеуші және қор жинаушы ұлпалардың біріктірілген атауы негізгіФотосинтездеуші ұлпада орналасқан пластид: хлоропластФотосинтездің жарықта жүретін фазалары - АТФ синтезі,су фотолизіФотосинтездің жүруіне байланысты атмосферада жинақталатын – оттекФотоситез процесі жүретін жасуша органойды-ХлоропластФотоцинтездің қай сатысында алғашқы реттік көмірсу түзіледі қараңғыдаХалықаралық Адам және биосфера бағдарламасына қатысушы мемлекеттер – биосфералық қорықтар ұйымдастырады

Хамефиттер-өркендері жер бетіне төселіп өсетін көп жылдық өсімдіктерХемосинтез процесін ашқан ғалым С.Н.ВиноградскийХинин,акрихин дәрілерінің емдік қасиеті безгек масаларын құртуХитинді жабынның атқаратын қызметі-қорғанышХитинді жамылғы – қаңқа тәрізді сауытты жабынХламидомонада жасушасының сыртын қаптайды қабықшаХламидомонаданың қозғалуы – талшықтары арқылыХломидомонаданың көбеюі – жынысты ,

жыныссызХлоропластары бар тірі жасушалар тобынан тұрады – фотосинтездеушіХлоропластрдың ішінде орналасқан ерекше қасиетті құрлымдарды не деп атайды ГраналарХлоропластрдың ішінде орналасқан ерекше қасиетте құрылымдарды не деп атайды- граналар.Хлоропласттың қызметі – өсімдікке жасыл түс беруХлороплпстардағы АТФ нің синтезделуіндегі энергия көзі болып табылатын не.Жарық.Хлорофилл орналасқан – жасыл түсті пластидтердеХлорпластардың ішінде орналасқан ерекше қасиетті құрылымдары не деп атайды.Граналар.Хордалылардың тыныс алу жүйесінің негізгі мүшесі – өкпеХош иісті – күлтеХош иісті, тәтті шырын бөледі – бөліп шығарушы ұлпаХризантеманы көбейтуге болады-қалемшесіменХромасамаға және гендік жиынтыққа байланысты денелік жасуша қайсысына сәйкес келеді- зиготаға.

Хроматофор спираль (оралма) пішінді жіп тәрізді балдыр – спирогираХроматофоры білезік пішінді балдыр – улотриксХроматофоры тостаған пішінді балдыр – хламидомонадаХромопластардың қызметі – гүл, жеміске қызыл, сары түс беруХромосолар орналасқан-ядроХромосома бөлігінің 180-қа бұрылып орналасуы- инверсияХромосомаға және гендік жиынтаққа байланысты денелік жасуша қайсысына сәйкес келеді? ЗиготағаХромосомаға және гендік жиынтыққа байланысты денелік жасуша қайсысына сәйкес келеді-зиготағаХромосомаға және гендік жиынтыққа байланысты денелік жасуша қайсысына сәйкес келеді-зиготағаХромосомалар болатын – ДНҚХромосомалар жасушада ... орналасқан – ядродаХромосомалардың қызметі – Тұқым қуалауХромосомалардың бар жері-ядроХромосомалардың жартылай жиынтығы гаплоидтыХромосомалардың құрылысы,мөлшері,көбею мерзімдері,жыныс мүшелері генетикалық өлшемХромосомалық теорияны жарыққа шығарды-Т.МорганХромосоманның атқаратын қызметі.Тұқымқуалаушылықпен өзгергіштік.Хромосоманың атқаратын қызметі-тұқым қуалаушылық ақпаратты сақтайдыХромосоманың қызметі-Тұқым қуалаушылық ақпаратын сақтайдыХромосомдық мутацияларға жататынын анықтаңыз-полиплоидияЦенуроз ауруын тудыратын құрт-миқұрт

Page 64: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Циста біржасушалы ағзадардың уақытша формасы.Биологияда циста деп тағы нені атайды -Кірпікшелі кебісшеге тұрақты форма беретін тығыз қабықтыЦиста біржасушалы ағзадардың уақытша формасы.Биологияда циста деп тағы нені атайды -Кірпікшелі кебісшеге тұрақты форма беретін тығыз қабықтыЦистицеркоз ауруының әсерінен-көз көрмей қаладыЦитозинге комплементарлы нуклеотид – гуанинЦитоплазма – Іркілдек сұйықтықЦитоплазма құрамы-нәруыз және май затыЦитоплазмада ... жүреді – қоректену, тынысалуЦитоплазмалық тұқымқуалауды зерттеудің негізін салған К.Корренс,Э.БаурЦитоплазманың қызметі. Барлық оргонойдтардың өзара әрекетін қамтамассыз етеді.Цитоплазманың түп негізі- ГиалоплазмаларЧ.Дарвин бойынша тіршіліктің негізгі қозғаушы күші не-тіршілік үшін күрес және тұқымқуалаушылық негізіндегі табиғи сұрыптауЧ.Дарвин қолдан сұрыптаудың қай формасын шығарды-методикалықЧ.Дарвин -эволюцияның қозғаушы күшін аштыЧ.Дарвин.Организмдерді түрге туысқа класқа жіктеді.Шайнау және бет қимыл бұлшық етттеріне жатады-бас бұлшық еттеріШала түрленіп дамитын будақдене – шегірткеШала піскен еттен,жұғады-сиыр цепеніШала пісірген жане шала қуырған функасы бар еттен жұғатын ауру-финноз

Шала түрленіп дамиды бунақденелілер – Инелік

Шала түрленіп дамитын бунақдене- сүңгуірШалатүрленіп дамитындар –қандалаШалқанды себу керек-ерте көктемдеШамалы қозғалмалы сүйектер – омыртқаШаң жапырақ қандай мүшелерден тұрады жапырақ, тамырсабақ, тамырсабақтанШаңжапырақ тәрізділердің жер бетінде кеңінен таралу кезеңі ДевонШаңжапырақтың мүшелері – жапырақ, тамыр, қысқарған сабақШаңжапырақтың көбеюі жүреді спораменШаңқая түскен жарықтың көзге әсері – рецепторларды тітіркендіредіШапанша (мантия) дегеніміз – ұлудың тұлғаны қаптаушысыШар тәрізді іші қуыс ұрық...... деп аталады- бластулаШарана туғанға дейін дамиды – жатыр қуысындаШартсыз және шартты рефлектер туралы ілімді ашқан ғалым - И.П.ПавловШартсыз рефлекс туқым қуалайдыШартсыз рефлекстер доғалары өтетін – тек үлкен ми сыңарларындағы жұлын арқылыШартты рефлекс – иіскеуШартты рефлекс доғалары міндетті түрде өтетін жер-үлкен ми сыңарларының қыртысыШаршы гүлділер тұқымдасы өсімдіктерінің жемісі- бұршаққын,бұршаққыншаШаршыгүлділер (орамжапырақгүлдер)тұқымдасында – 6 аталық, 2 аналықШаршыгүлділер тұқымдасының гүлдеріндегі аталықтың саны-алтыШаршылы өрмекшінің тыныс алу мүшесі

–Ауа қапшығыШашақ тамыр жүйесі бар өсімдік – сұлыШашақ тамыр жүйесі бар өсімдік-жүгері

Шашақ тамыр жүйесі бар өсімдік-ПиязШаштың жылтырлығы мен жұмсақтығы-май бездеріне байланыстыШаян ұрпағының дамитын орны – аналықтың құрсақ аяқтарындаШаян тәрізділердің тыныс алу мүшесі-желбезектерШаянның будақталған жүретін аяқтары ... жұп – төртШаянның зәр шығару мүшесі – қос жасыл бездерШаянның көкірегіндегі бунақты аяқтары қандай қызмет атқарады-жүретін қызмет атқарадыШаянның бунақты аяқтарының қайсысы өте ірі қысқашқа айналған-көкірегінде орналасқан бір жұп аяғыШаянның көбею түрі – уылдырық шашадыШаянның көкірегіндегі аяқ саны 8 жұпШаянның көкірегіндегі бунақты аяқтары қандай қызмет атқарады-жүретін қызмет атқарадыШаянның құрсақ бұнағындағы қысқа аяқшалар саны- екі-екіденШаянның судағы тіршілік ету .... байланысты желбезек арқылы тыныс алуынаШаянның судағы тіршілік ету .... байланысты желбезек арқылы тыныс алуынаШаянның уылдырығы дамитын мүше шаянның құрсақ бөліміндегі аяғындаШаянның хитинді жабыны – қаптайтын сауыт, ішкі мүшелерін қорғайдыШаянтәр ізділерге қандай тыныс алу мүшесі тән-желбезектерШаянтәрізділерге жататындар – ЦиклопШаянтәрізділерге жататын-ДафнияШаянтәрізділердің зәр шығару мүшесі – екі сжасыл безШаянтәрізділердің қозғалуы – жүру аяқтары мен құрсағының көмегі арқылыШаянтәрізділердің дене бөліктері баскөкірек,құрсақ

Шаянтәрізділердің есту және тепе теңдік мүшесі –екі қысқа мұртшаШаянтәрізділердің жүретін аяқтарының атқаратын қызметі-жорғалауШаянтәрізділердің кездеспейтін жері – жануарларда паразиттік тіршілік етуіШаянтәрізділердің көбеюі – ДаражыныстыШаянтәрізділердің маңызына жатпайтыны – судың температурасын реттеуіШаянтәрізділердің сипап сезу және иіс сезу мүшесі – мұртшаларыШаянтәрізділердің су қоймаларында атқаратын ролі-балық шабақтарының қорегі боладыШаянтәрізділердің тыныс алу мүшесі – желбезекШегетін темекіде улы заттардың көп кездесетін жері – жапырағындаШектеуші фактор дегеніміз-ағзалардың кейбіреулеріне ғана өмірлік маңызы барШеміршектер арқылы омыртқалар байланысқан – жартылай қозғалмалыШеміршекті балық –жолақ акулаШеміршекті балықтар класына жататын отряд – тұтасқанаттылар (скаттар)Шеміршекті балықтарға жатады – скатШеміршекті балық – акулаШеміршекті балық-қазықұйрықШеміршекті балықтар –акула ,жұп балықШеміршекті балықтарда басқаларға қарағанда жоқ мүше- торсылдағыШеміршекті жарты сақинадан құралған тыныс алу мүшесі – кеңірдекШеткі жүйке жүйесінің бөлімі жүйкелер, жүйке түйіндеріШешекке қарсы егуді алғаш рет қолданған ағылшын дәрігері – Э.ДженнерШирақ балапан шығаратын құс – құрШирақ балапанды құстар-Тауық тәрізділер

Page 65: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Шит дегеніміз-мақтаның гүліШоғырланып сұр зар түзеді –дендритШоғырланып, қозғалмай тіршілік ететін көпаяқты жәндік – қызыл маржанШоғырлы маржандар- қызыл маржандарШоғырлы полиптердің қаңқасы …

құрылады - Ізбестен (әктен)Шоқпарбас плаунның жыныссыз көбеюін

жүзеге асыратын-спораларШөлге төзімді суды көп қажет етпейтін өсімдік-сексеуілШөлге төзімді, суды көп қажет етпейтін өсімдік – кактусШөлді жерлердегі шектеуші факторлрға жататындар-ылғалдықтың жетіспеушілігіШөлді мекендейтін кесірткелер,қарақұйрық,арыстандардың сары түсінің басым болуы бүркеніш реңШөпқоректі жануерлардың биогеоценоздағы орны – КонсументШөптен сүрлем жасау үшін пайдаланылады – сүт қышқылы бактериясыШұбалшанның денесі - жұмыр,созылыңқы буылтықтардан тұрадыШұбалшаң бірыңғай салалы бұлшық еттерінің көмегімен – қысқартып, ұзарадыШұбалшаң – іштей ұрықтанатын гермафродитШұбалшаң бірыңғай салалы бұлшық еттерінің жиырып-созылуы арқылы қазғаладыШұбалшаңға тән емес белгілер – паразиттік тіршілік етуіШұбалшаңда ас қорытылады – ішегіндеШұбалшаңдардың класы – азқылтанды құрттарШұбалшаңдардың қозғалуы-сақиналы,бірыңғай салалы бұлшықеттердің жиырылуы-созылуыШұбалшаңның түсі қызыл болуы – қаны қызыл болғандықтан

Шұбалшаңның тіршілік ортасы – топырақШұбалшаңның асқорыту жүйесі. Ауыз-жұтқыншақ-өңеш-жемсау-қарын-ішек-аналь тесігі.Шұбалшаңның жүйке жүйесі-жұтқыншақүсті,жұтқыншақты түйін және құрсақ тізбекшесінен тұрадыШұбалшаңның қан айналымы – тұйық тізбекШұбалшаңның қызғылт түсті болуы-денені жақсы жабдықтайтын қанның болуыШұбалшаңның негізгі қорегі – өсімдіктердің шіріген қалдықтарыШұбалшаңның сезім мүшесі – жарық, иісті, сипап-сезуШұбашаңдардың класы-азқылтанды құрттарШыбынның басқа бунақденелілерден айырмашылығы-алдыңғы жұп қанаты жарғақ,жақсы жетілген,артқы қанаты өзгеріп ызылдауыққа айналғанШығу тегі құрылысы,атқаратын қызметі бірдей жасушалар мен жасуша аралық заттар жиынтығы-ұлпаШығу тегі ортақ қалпында қалады – сәйкес мүшелерШығу тегі және құрылысы ұқсас емес бірақ атқаратын қызметі бір мүшелерді не деп атайды аналогияШығу тегі құрылысы және атқаратын қызметі ұқсас мүшелер – мүшелер жүйесіШығу тегі, құрылысы, атқаратын қызметі ұқсас жасушалар тобы- ұлпаШылым түтінінің ішінде болады- улы газ шаң күйеШылым шегу зардабынан болатын өкпе ауруы – пәле, ракШымтезек мүгінің құрылысы – сабақ, жапырақШырмалғыш сабағы бар өсімдік құлмақШыршалы орманның үшінші қабаты (сатысы) – қарақат

Шыршаның биіктігі-30-40мШыршаның жасы-120-300Шыршаның қысқа және үшкір қылқандары түспей бұтақта сақталу мерзімі-6-7жылШырынды жемісі бар өсімдік – қызанақШырынды сабақ өсімдік- сүттігенШырынды сабақты өсімдік-кактус.Шытырман орналасады – Ішкі құлақтаШірнеліктер жататын ұлпа -бөліп шығарушыШірітпе саңырауқұлағының зақымдайтыны- КартопШіріту бактериялары қалай қоректенеді-сапротрофты Шіріту бактериялары қалай қоректенеді.Хемотрофты.Ықтырма деп аталатын өрмекау тоқитын өрмекші – қарақұртЫлғалды сүйетін дақыл күрішЫлғалы мол жерде өсетін өсімдік- гигрофиттерЫстық елдерде ұйқы ауруын таратушы трипаносомаЫстықтан, қайнаған су мен ыстық темір, от және химиялық заттардан болады – күйікІнжугүлдің түрі өзгерген жар асты өркені-тамырсабақІнжуірдің бақалшағы – екі жақтаудан тұрадыІрі жасуша –жұмыртқа клеткасыІрі қауырсындардың теріге еніп тұрған бөлігі – қаламшаІрі масақтың бидайдың пайда болуына не себеп- МодификацияІрі табиғи құбылыстарды бақылау манитарингі- ғарыштан бақылауІрі ядролы,түссіз қан клеткалары –

ЛейкоциттерІшек қуысты жәндіктер типінің кластары-3Ішек қуыстылар типінің өкілі- тұщы су гидрасы

Ішек қан тамыр қабырғаларын құрайтын ұлпа- біріңғай салалы бұлшықетІшек қарын ауруларының бактерия қоздырғыштары ет тағамдарыІшек қуыстылар – көп жасушалы екі қабатты жәндіктерІшек қуыстыларда бүршіктенуден пайда болған жас ағзаның ересегінен бөлінбеуі-қызыл маржанда.Ішек қуыстылардың денесі -екі қабаттыІшек сөлі ерітінді күйге айналдырады – барлық органикалық заттардыІшек-қарын ауруларына жататыны-холераІшек-қарын ауруларының алдын алу шаралары-барлық гигиеналық шараларды сақтауІшекқууыстылардың қорегін аулауы – атпа жасушалары көмегіменІшекқуысиылардың ертедегі шоғырлы бір жасушалардан шыққанын көрсететін дәлелдемелер – бір ғана ұрықтанған жасушадан дамуыІшекқуыстары арқылы шоғырласып жалғасқан,әшекей заттарын жасауға пайдалынатын жәндік Қызыл маржанІшекқуысты жәндіктер типінің кластары - 3Ішекқуыстылар – көп жасушалы екі қабатты жәндіктерІшекқуыстылар типіне жататын жәндіктер – көпжасушалыларІшекқуыстылар типінің өкілі-тұщы су гидрасыІшекқуыстыларға жатпайды – бодоІшекқуыстыларға жататын жәндік – гидраІшекқуыстыларға тән тітіркену дегеніміз – жүке жасушаның сыртқы әр түрлі қимылдарға жауап беруіІшекқуыстыларға тән-қасиет – сәулелі симметриялылығыІшекқуыстыларда қорғаныш қызметін атқаратын жасушалар – атпа

Page 66: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Ішекқуыстылардың денесі -екі қабаттыІшекқуыстылардың затқа бекінетін дене бөлігі – табаныІшекқуыстылардың қорегін аулауы атпа жасушалары көмегіменІшекқуыстылардың атпа жасушаларына тән тек-барлық ішекқуыстыларғаІшекқуыстылардың дернәсілі-планулаІшекқуыстылардың ертедегі шоғырлы бір жасушалардан шыққандығын көрсететін дәлелдемелер – бір ғана ұрықтанған жасушадан дамуыІшекқуыстылардың жүйке жасушалары-жүйке өрімін түзедіІшекқуыстылардың заттарға бекитін дене бөлігінің атауы- табаныІшекқуыстылардың эктодерма қабатында болмайтыны - Безді жасушалар.Ішекқуыстылырдың қорегін аулайтын жасушасы - атпа жасушаларыІшекқұрттармен күрес шаралары зерттеген-К.И.СкрябинІшексорғының тері-бұлшықетінің астында ...бар – сұйықтыққа толы қуысІшектің қабырғасындағы сілемейлі қабықшаны бүлдіріп,жара қылады қантышқақ амебаІшкі секреция бездеріне тән белгілер; гармондары қанға бөлінедіІшкі секреция бездерінен бөлінетін сұйықтық - ГормандарІшкі секреция бездерінің жұмысын реттейтін ми бөлігі- аралық миІшкі жағында бүртіктер орналасқан мүше-аш ішекІшкі жане сыртқы секреция бездерінің қызметін қатар атқарады-ұйқы безіІшкі және сыртқы белгілер жиынтығы-фенотипІшкі құлақ қуыстармен иірімделген өзектер...тұрады сүйекті шытырманнан(канал)

Ішкі құлақтағы қуыстармен иірім өзекшелерден тұратын күрделі жүйе шытырманІшкі секреция бездері – қосалқы без(гипофиз)Ішкі секреция бездері – өзегі жоқІшкі секреция бездеріне жатады- эфифиз, гипофиз, қалқанша , бүйрек үсті бездері, тимусІшкі секреция бездеріне тән белгі – гормондары қанға бөлінедіІшкі секреция бездерінің қайсысы өсу гормон бөледі-гипофизІшкі секреция бездерінің бөліп шығаратын сұйықтығы – гормонІшкі секреция бездерінің жұмысын зерттейді урологияІшкі секреция безі гипофизІшкі секреция безі – қалқанша безіІшкі секреция безі ретінде инсулин, сыртқы секреция безі ретінде ас қорыту солін бөлетін без – ұйқы безіІшкі ұрық қабаты-энтодермаІшқұрт жұқтырған адамның ауру белгілері – басы айналып, көзі қарауытады,есінен танадыІшқұрт ауруының алдын алу-тазалық сақтауІші қуыс, тығыз заттан тұратын ,ұзын сүйек-жілікІшімдіктің әсерінен жүйке жасушалары - Әлсірейді, әрі тез тозады.Ішінде бір ғана тұқымы бар шырынды жеміс –сүйектіІшінде бір ғана тұқымы бар шырынды жеміс-сүйекті шырынды жемісІшінде тек бір ғана бастама жапырақтары болатын бүршіктер-өсуІІ топқа жататын адамның қанын құяды – ІV және ІІІІ-ші жыныстық белгілердің реттелуі-жыныс гармондары арқылыЭ.Геккель мен Ф.Мюллердің биогенетикалық заңының мағынасы- Отогенез дегеніміз – филогинезді қысқаша қайталау

Эволюциядағы ең негізгі қозғаушы күштер – табиғи сұрыпталуЭволюциялық өзгерістердің құрылым деңгейлерін күрделендіретін бейімділік – ароморфозЭволюциялық процестің өлшем бірі-ПопуляцияЭволюциялық теориясының дамуында А.Н.Северцов еңбегінің орны.Ағзалар онтогенезінде сол түрдің тарихи дамуы филогенезді қысқаша қайталатынын дәлелдеді.Эволюциялық ілімнің алғаш негізін салушы – Ж.Б.ЛамаркЭволюциялық ілімнің негізін қалаушы ғалым- Ч. ДарвинЭволюцияның қандай бағыты мына белгілермен сипатталадыЭволюцияның қандай бағыты мына белгілермен сипатталады-биологиялық прогрессЭволюцияның қозғаушы күшіне жатпайтыны – бейімделушілікЭволюцияның нәтижесі емес-ағзаның ортаға бейімделушілігіЭволюцияның негізгі бағыттарын анықтаған-А.Н.СеверцевЭволюцияның эмбриологиялық дәлелдемелеріне жататындар-биогенетикалық заңЭволюцмялық өзгерістердің құрылым деңгейлерін күрделендіретін бейімділік- ароморфозЭкожүйе терминін 1935жылы ғылымға енгізген-А.ТенслиЭкожүйе: Түрлердің тұрақты деңгейіЭкожүйеде түзілетін өсімдіктер мен жануарлар түрінің саны – түр алуан түрлілігіЭкология терминін енгізген ғалым-Э.ГеккельЭктодерма дегеніміз-сыртқы ұрық жапырақшасыЭмбриология ғылымы-организм ұрығының дамуын зерттейдіЭмоция-қуану

Эндодерма – Ішкі ұрық жапырақшасыЭндокриндік без ретінде инсулин бөледі ал сыртқы секреция безі ретінде асқорыту сөлін бөледі ол қай без ұйқы безіЭндокринология ғылымы зерттейді бездердіЭндоплазмалық тор бөлінеді - Түйіршікті тегісЭндоплазмалық торды ашқан алғашқы ғалым К.ПортерЭндоцитозға қарама қарсы процесс- экзоцитозЭнергетикалық алмасу – АТФ синтезіЭнергетикалық алмасу процесінің оттектік кезеңі қалай аталады Толық ажырауЭнергетикалық алмасу қандай процесс-жасушада органикалық заттардың энергия бөле тотығуыЭнергетикалық алмасудың оттекті сатысында түзілетін АТФ молекула саны 36Энергия көзі – АТФ молекуласын және нәруыз, РНҚ молекулаларын синтездеуші органоид – митохондрияларЭнергия көзінің түзілуі – органикалық заттардың ыдырауы мен тотығуынанЭнергияның бөліну кезеңі – тыныс алу кезіндеЭнергиясы бар дарақтардың толық жиынтығындағы ағзалық заттардың жалпы мөлшері – биомассаЭнергиясы мол органикалық заттардың ыдырауы - КатаболизмЭнтодерма дегеніміз Жасушаның ішкі қабаты.Энтоцитозға қарама-қарсы процес -экзоцитозЭнцефалит ауруын тартушысы – КенеЭнцефалит ауруын жұқтырушы жәндік-тайга кенесі

Page 67: megamozg.kzmegamozg.kz/articles/news/Biologiya_shpor157megamoz…  · Web view2015-01-30 · Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан

MEGAMOZG . KZ – образовательный портал Казахстана. ЕНТ, ВОУД, КТА

Эпидермис қабатын түзетін ұлпа – эпителийЭпидермистің қалыңдығы – 4 ммЭпителий ұлпасының қызметі-қорғаныштықЭпителий ұлпасы- денелер мен ішкі мүшелердің жабындысы,бездерЭпифиттер- Тамыры топырақта болмайтын, ағаштарға шырмалып өсетін өсімдікЭритроцит жасушаларының пішіні-домалақЭритроцит құрамына кіретін химиялық элемент-темірЭритроцит құрамына кіретін химиялық элемент-темірЭритроциттедің өмір сүру ұзақтығы- 100-120 тәулікЭритроциттер бұзылады бауырда-көк бауырдаЭритроциттер жасалады сүйек кемігіндеЭритроциттер жасалады-Жілік майы мен кеміктеЭритроциттерді бұзады, сөйтіп оттегін нашар тасымалдайтын зат – алкогольЭритроциттердің түзілетін орны – кемік, жілік майыЭритроциттердің түзілуі - Сүйек кемігінде, жілік майындаЭритроциттердің тыныс алуға қатысуы( тәулік есебімен )- 120Эритроциттердің бұзылуы – көк бауырда, бауырдаЭритроциттердің түзілуі-сүйектің қызыл кемігіндеЭритроциттермен сперматазоид құрлысын 1683ж жан жақты зерттеген-А.ЛевенгукЭритроциттің қызметі – оттегін тасымалдайдыЭукариоттар дегеніміз-ядросы болатын ағзаларЭукариоттарға жататындар – амебаларЭукариоттарға жататындар.Амебалар.

Эукариотты жасушаға берілген сиппаттамадағы дұрыс жауапты табыныз.Ядросы болады.Эфемероид өсімдіктер - ҚазжуаЭцефалит ауруына таратушысы – кенеЮрада –(60) брахиозавр,жәндіктер,алғашқы құс,жабық тұқымды өсімдіктерЯдро құрылысына жататындар екі мембраналы қабықша,хромосомалар,ядрошық,ядро шырыныЯдро мембранасының(жарғақшасының) барлық қуысын толтырып тұратын зат-ядро шырыныЯдрода мембраналы –оргонойдтарЯдролыларға жататын ағзаның ядросының сыртында болады-2 қабатты мембранасыЯдролыларға жататындар-саңырауқұлақ,өсімдік,жануарларЯдролыларда болатын заттар-ядро,ядрошығы,хромосоа жіпшелері,цитоплазма оргоноидтары барЯдроның бөлімінде орналасқан ДНҚмолекуласы – хромосомадаЯдроның цитоплазма және басқа оргоноидтармен байланысы-ядро саңылаулары арқылы.Ядросы бар , ақ түйіршік қан жасушасы - ЛейкоциттерЯдросыздар қарапайым жолмен көбейеді-жасушасыз 2бөліну арқылыЯдросыздар неге жыныссыз жолмен көбейеді-ядросы болмауынан