1صفحه

نیاز آبی گیاهان و زمانبندی آبیاری مدرس: حبیب صیادی

نیاز آبی گیاهان -1

تعریف -1-1

مقدار نیاز شود. مقدار آب مورد نیاز برای جبران تلفات تبخیر و تعرق گیاه در مزرعه با عنوان نیاز آبی گیاه نامیده می

آبی گیاه وابسته به تبخیر و تعرق است. با توجه به اینکه تبخیر و تعرق در اثر اقلیم محلی و نیز شرایط رشد گیاه تغییر

نیاز آبی گیاهان مربوط به تبخیر و تعرق کند، در نتیجه نیاز آبی گیاهان نیز به صورت زمانی و مکانی متغیر است. می

است. تبخیر و تعرق گیاهان آسیب دیده از آفات و حشرات و با تراکم کم متفاوت از آل رشد گیاهدر شرایط ایده

اند.گیاهانی است که به خوبی رشد و نمو نموده

عوامل موثر بر نیاز آبی گیاهان -1-2

تبخیر و تعرق -1-1-2

آب و یا از سطح مرطوب فرآیند تبدیل آب مایع به بخار را تبخیر گویند، تبخیر ممکن است از سطوح آزاد : تبخیر

.خاک صورت گیرد

گیاهان، مقداری آب به صورت بخار، از راه روزنه های هوایی و بشره نازک برگها و جوانه ها و : تعرق گیاهان

(1د )شکل ع می کنند، این عمل تعرق نام دارهای جوان، دفساقه

گیاهینمای شماتیک از تبخیر و تعرق -1شکل

2صفحه

عرق عبارتند از:ت -اقلیمی موثر بر تبخیر و تبخیر ترین عوامل محیطی ومهم

شود. تابش خورشیدی نسبت به عرض ترین منبع انرژی موثر بر تبخیر شناخته میتابش خورشیدی، به عنوان مهم -

های است و در عرض، بیشتر ترهای جغرافیایی پایینجغرافیایی و فصل متغیر است و معموال مقدار آن در عرض

جغرافیایی باالتر، تغییرات فصلی آن کمتر است. همچنین تابش قابل استفادة خالص، وابسته به انعکاس پذیری از

های موج بلند از سطح زمین و خصوصیات انتقال از اتمسفر است. ، شدت تابش1سطح

ثر توازن انرژی، اخورشیدی هستند. در دمای هوا و سطح تبخیر که هردو وابسته به منبع انرژی اصلی یعنی تابش -

یابد و بخش بزرگتری از انرژی تبدیل به حرارت دمای سطح با افزایش انرژی خورشیدی در دسترس افزایش می

شود. تبدیل انرژی به حرارت محسوس در صورتی که تنها بخشی از انرژی موجود برای تبخیر محسوس می

یابد و با خشک شدن سطح تبخیر با افزایش شدت تبخیر کاهش می یابد. دمای سطحاستفاده شود افزایش می

یابد.دمای سطح افزایش می

تواند قبل از اشباع توسط هوا جذب هوا که وابسته به مقدار بخار آبی است که می 2(VPDکمبود فشار بخار ) -

بخیر بیشتری مورد انتظار تر است، تشود، تاثیر بزرگی بر کنترل تبخیر دارد. در مناطق غیر ساحلی که هوا خشک

تری برخوردارند.است تا مناطق ساحلی که به دلیل نزدیکی به دریا از هوای مرطوب

تواند الیة مجاور سطح را که در اثر ای است که میترین نیروی محرکهسرعت باد روی سطح تبخیر. باد اصلی -

آب، هوای بیشتری دارد جایگزین نماید. با تبخیر VPDتبخیر آب مرطوب شده است با هوای خشکی که مقدار

تواند بخار بیشتری آید و نمیشود تا جایی که به حالت اشباع در میتر میروی سطح تبخیر به تدریج مرطوب

تواند ادامه تر جایگزین شود، تبخیر میدر خود حفظ کند. اگر هوای مرطوب روی سطح تبخیر با هوای خشک

های سرپوشیده است.های باز که در آن جابجایی هوا وجود دارد بیشتر از مکاندر محیط داشته باشد. تبخیر

توانند بر تبخیر موثر باشند. الگوی آب و هوای غالب نیز بر تبخیر تر میطور معمول در یک مقیاس وسیعسایر عوامل به

ست بر تبخیر اثرگذار باشد. روی یک غییر دهد ممکن اتواند الگوی باد را تموثر است. طبیعت سطح تبخیر که می

تواند موجب تالطم و آشفتگی شود ولی از سوی دیگر میسطح زبر و نامنظم، اصطکاک موجب کاهش سرعت باد می

غلب در ارتباط با جریان شود که در این صورت در اثر مولفة قایم سرعت باد، تبخیر افزایش خواهد یافت. این اثر ا

یر در نظر گرفته طبیعت سطوح تبخیر، بیالن انرژی و متغیرهای آب و هوایی موثر بر تبخاثرات توپوگرافی بر روی

شود.می

1 Albedo 2 Vapor Pressure Deficit

3صفحه

عوامل گیاهی -2-1-2

نمایند. عوامل گیاهی موثر بر نیاز آبی گیاهان گیاهان متفاوت مقادیر متفاوتی از آب را در طول دوره رشد استفاده می

شامل موارد ذیل است:

نوع گیاه -

گیاهرقم و گونه -

مرحلة رشد -

سطح برگ -

هانوع برگ و روزنه -

طول و تراکم ریشه -

های متفاوت یک گیاه، نیاز های موجود در الگوی رشد گیاهان، گیاهان متفاوت و حتی ارقام یا گونهبدلیل تفاوت

دهند. طول دورة رشد تاثیر مستقیمی بر نیاز آبی کل گیاه دارد. به عنوان تبخیر و تعرقی متفاوتی از خود نمایش می

روزه خواهد داشت. 120مقدار آب بیشتری در مقایسه با رقم روزه، 150مثال رقم خاصی از گندم با طول دورة رشد

فصل کشت گیاه به دلیل تغییر الگوی انرژی موثر بر تبخیر و تعریق، تاثیر مستقیمی بر نیاز آبی گیاه خواهد داشت.

نیاز آبی برخی از گیاهان هم در زمستان و هم در تابستان و بهار امکان رشد دارند. چنین گیاهی در فصل زمستان قطعا

(. 2کمتری نسبت به بهار و تابستان خواهد داشت. گیاهان جوان نیاز آبی کمتری نسبت به گیاهان بالغ دارند )شکل

ای از الگوی تغییرات نیاز آبی گیاه در طول فصل رشد نمونه -2شکل

4صفحه

ها بر تبخیر و تعرق موثر است. تحت شرایط دن روزنهعالوه بر این موارد، سطح برگ )سطح تبخیر( و نحوة بسته ش

محیطی یکسان، گیاهی با سطح برگ کمتر و سیستم ریشه کوچکتر از نیاز آبی کمتری نسبت به گیاهی با سطح برگ

تواند تبخیر و تعرق را تحت تاثیر قرار بیشتر و سیستم ریشة متراکم برخوردار خواهد بود. به عالوه، جمعیت گیاهان می

هد به نحوی که کاهش جمعیت منجر به کاهش تبخیر و تعرق خواهد شد.د

سایر عوامل موثر بر نیاز آبی کل گیاه شامل فصل رشد )بهاره یا پاییزه( و طول دورة رشد )کوتاه یا بلند( است.

محاسبه و تخمین نیاز آبی گیاهان -2-2

در طول فصل iاقلیمی محاسبه کرد. نیاز آبی گیاه برای گیاه های گیاهی وتوان با استفاده از دادهنیاز آبی گیاه را می

شود:رشد از رابطه زیر محاسبه می

تبخیر و تعرق گیاه در طول فصل رشد بر حسب mm ،iETنیاز آبی گیاه در طول فصل رشد برحسب iCWRکه در آن

mm ،t ،فاصلة زمانی بر حسب روزm گیاه از زمان کاشت یا فیزیولوژیکی تعداد روزهای الزم برای تکامل رشد

ام بر حسب tتبخیر و تعرق گیاه مرجع در محل مورد نظر برای روز otETکاری )طول دورة رشد موثر گیاه(، نشاء

mm و ( 1)جعبهctK ضریب گیاهی برای روزt .ام است

یولوژیکی در واقع مرحلة بلوغ گیاه تا زمان برداشت محصول تداوم ندارد. تکامل فیزگیاهان نیاز آبی نکته: در واقع،

یابد. به طور معمول برداشت غالت حدود یک هفته پس از تکامل گیاه و ها افزایش نمیاست که پس از آن وزن دانه

گیرد.روز پس از آن انجام می 3-5های روغنی در دانه

تفاوت بین نیاز آبی گیاه و نیاز آبیاری -3-2

توان به شکل زیر تشریح نمود:( را میIWRآبیاری )( و نیاز CWRنیاز آبی گیاه )

نیاز آبی گیاه = تابعی از )اقلیم، گیاه(

خاک، روش آبیاری، عمق تا سطح ایستابی یا الیة اشباع خاک(نیاز آبیاری = تابعی از )اقلیم، گیاه،

ارائه شده است. 1خصوصیات متمایز نیاز آبی گیاه و نیاز آبیاری در جدول

5صفحه

های نیاز آبی گیاه و نیاز آبیاریتفاوت -1جدول

نیاز آبیاری نیاز آبی گیاه

تابعی از اقلیم و گیاه معموال کمتر از نیاز آبیاری

عدم ارتباط با وضعیت خاک و روش آبیاری عدم ارتباط با بارندگی )ولی وابسته به دما و رطوبت(

خاک ایستابی یا الیه اشباععدم ارتباط با عمق سطح

تابعی از عوامل مختلفی عالوه بر اقلیم و گیاه معموال بیشتر از نیاز آبی گیاه

وابسته به نوع خاک و روش آبیاری کاهش نیاز آبیاری در صورت وقوع بارندگی

کاهش نیاز آبیاری با مشارکت جریانات صعود موئینگی از سطح ایستابی یا الیه اشباع خاک

6صفحه

نیاز آبیاری -2

های گیاه، تبدیل های مختلفی نظیر تبخیر مستقیم از سطح خاک و گیاه، تعرق از برگآب در محیط مزرعه به روش

ها، خنک کردن گیاه و جلوگیری از یخزدگی گیاهان های گیاه و سایر مصارف مفید نظیر آبشویی نمکبه گیاه یا میوه

گیرد ولی سایر نیازهای آب در تمامی شرایط ی موارد خاصی صورت میمصارف مفید آب فقط براشود. استفاده می

شود. نیاز خالص آبیاری مقداری از آب است که برای رشد ضروری است و از طریق اقلیم، خاک و گیاه کنترل می

مناسب گیاه الزم است.

عوامل موثر بر نیاز آبیاری -1-2

ق( موثر هستند، بر نیاز آبیاری نیز اثر گذارند. اقلیم، خاک و گیاه سه عواملی که بر نیاز آبی گیاه )نیاز تبخیر و تعر

عاملی هستند که در تعیین نیاز آبیاری گیاهان باید مورد توجه قرار گیرند.

7صفحه

عامل خاک -1-1-2

سازی و خاک به طور مستقیم بر نیاز آبی تاثیرگذار نیست ولی نیاز آبیاری کل گیاه تحت تاثیر خصوصیات ذخیره

سازی و لیة آب در خاک است. عالوه بر نوع خاک، محتوای مواد آلی خاک تاثیر بسیار زیادی بر ظرفیت ذخیرهتخ

های سیلتی و رسی است. شدت های شنی بسیار بیشتر از خاکتخلیة آب از خاک دارد. شدت نفوذ و نشت در خاک

در طول فصل رشد گیاه بنابراین، نیاز آبیاری شنی. >سیلتی >کند: رسی ها از چنین ترتیبی پیروی مینفوذ در خاک

های رسی است.های شنی بیشتر از خاکدر خاک

ها )نیاز آبشویی(، آب سایر عوامل موثر بر نیاز آبیاری گیاهان شامل باران موثر، آب مورد نیاز برای آبشویی نمک

در ادامه ارائه شده است. هامولفهاست. تخمین این زمین و غیره غرقابیسازی یا مورد نیاز برای آماده

نیاز آبیاری کل هایمولفه -2-2

کشت موفق گیاه در طول دورة رشد آن مورد نیاز است. اجزای نیاز آبیاری نیاز آبیاری کل مقدار آبی است که برای

های ذیل باشد:تواند شامل مولفهکل می

از کاشت در اراضی خشک(سازی زمین )مثال آبیاری قبل آب مورد نیاز برای آماده -

در کاشت برنج( هآب مورد نیاز برای غرقابی زمین )به ویژ -

نیاز آبی گیاه )شامل تبخیر و تعرق، نفوذ و نشت عمقی( -

های شور(نیاز آبشویی )به ویژه در خاک -

سازی گیاه، جلوگیری از یخزدگیآب مورد نیاز برای مصارف خاص نظیر خنک -

، آبیاری قبل از کن است تمامی موارد باال مورد نیاز نباشد. برای گیاهان مناطق خشکبرای هر گیاه یا هر منطقه مم

کاشت ممکن است ضروری باشد یا برای کاشت برنج حجم بسیار زیادی از آب برای غرقابی نمودن زمین مصرف

های شور و کاهش شوری خاک ضروری است.ها در خاکشود. نیاز آبشویی برای شستشوی نمک

یاز خالص آبیارین -3-2

نیاز خالص آبیاری عبارت است از آب مورد نیاز برای آبیاری معمولی گیاه به عالوة آب مورد نیاز برای اهداف خاصی

که در بخش قبلی مورد بحث قرار گرفت:

8صفحه

عمق آب مورد نیاز برای غرقابی زمین LSWR(، mmنیاز خالص آبیاری برای کشت موفق گیاه ) NIWRکه در آن

(mm ،)LPWR عمق آب مورد نیاز برای آماده( سازی زمینmm ،)ncWR عمق آب مورد نیاز برای تامین نیاز تبخیر

برای تمامی گیاهان در تمامی ( است.mmعمق آب مورد نیاز برای آبشویی امالح ) LWR( و mmو تعرق گیاه )

شود.ی مورد نیاز در رابطه استفاده میهاهای عنوان شده ممکن است الزم نباشد و فقط مولفهشرایط، همة مولفه

( cGW( و صعود موئینگی در خاک )eRهای حاصل از باران موثر )همچنین با در نظر گرفتن تلفات نفوذ عمقی و آب

را از رابطه زیر محاسبه نمود: ncWRتوان می

نیاز ناخالص آبیاری -4-2

های آب، راندمان و عملکرد مصرف آبسیستم -1-2-4

شوند. با این وجود هیچ های مصرفی آب اغلب به شکل راندمان بیان میهای تامین آب و فعالیتعملکرد سیستم

کنندة آب تعریف جامع و مورد پذیرش عمومی در این خصوص وجود ندارد و عبارت راندمان بسته به بخش مصرف

جویی آب مترادف با راندمان مصرف و صرفه های حفاظتشود. در برخی موارد، عبارتبا معانی متفاوتی استفاده می

شوند. برای درک بهتر اصطالحات مورد استفاده در زمینة عملکرد مصرف آب، رویکرد مفهومی آب بکار برده می

تری نیاز است.باثبات

های آن شامل طور معمول برای هر یک از زیر مجموعههای آبیاری و بهعبارت راندمان اغلب در مورد سیستم

توان به شود. در این مورد راندمان را میسازی، انتقال، توزیع خارج و داخل مزرعه و کاربرد مزرعه استفاده میرهذخی

صورت نسبت بین عمق آب تحویل داده شده توسط زیر مجموعة مورد نظر بر عمق آب ورودی به آن زیر مجموعه

ندمان کاربرد مزرعه، صورت کسر با مقدار آب ذخیره شود. در مورد راتعریف کرد که معموال به شکل درصد بیان می

شود. با این وجود، در واقعیت هر شده در مزرعه تعویض میشده در محیط ریشة گیاه و مخرج کسر با کل آب پخش

یابی به کل فصل آبیاری شاخص راندمان به یک رخداد منفرد داللت دارد و نباید بدون اجرای یک روش مناسب برون

ای تقاضا با فرآیندهای منفرد ارتباط دارند و استفاده از آنها به صورت توده –های تحویل ه شود. این نسبتتعمیم داد

مرتبط با مصرف آب آبیاری در تواند اطالعاتی در ارتباط با فرآیندها ارائه نماید. نمای شماتیکی از فرآیندهای نمی

تواند مشابه با شود ولی میهای غیر از آبیاری، عبارت راندمان کمتر استفاده میارائه شده است. برای سیستم 3شکل

ها نیز بکار گرفته شود.الذکر در ارتباط با فرآیندهای مختلف سایر سیستمموارد فوق

9صفحه

تصورات غلط رایج این است شود. یکی ازها میاصطالح راندمان، اغلب منجر به برخی تصورات غلط و سوء برداشت

که افزایش راندمان آبیاری مترادف با ایجاد آب قابل دسترس بیشتر است. در حقیقت، نیاز به تعیین بخشی از آب قابل

شود، و بخشی که استفادة مصرفی ندارد صورت مفید مصرف میاستفاده )آب تحویلی برای استفادة معین( است که به

شود. در مورد اخیر، بهبود گیرد و یا پس از مصرف با زوال کیفیت روبرو میسترس قرار میو برای استفادة مجدد در د

ها موجب کاهش تلفات و کمک به حفاظت از منابع آب در دسترس خواهد شد. در بسیاری از موارد، جزء راندمان

شود؛ در نتیجه می های پایین دست مصرفشود و توسط سایر سیستممصرف نشدة آب با زوال کیفیت روبرو نمی

ها برای کل سیستم سودمند نخواهد بود.بهبود راندمان

باران موثر انحراف آب

ک اورزی استفادة مجدد

توزیع+انتقال

پخش در اراضی زراعی

رواناب+نشت

تبخیر و تعرق غیرزراعی

فرونشت رواناب+عمقی

استفادة مجدد

تعرق تبخیر از خاک

تولید محصول

راندمان های کالسیک

انتقال و توزیع

راندمان کالسیک

کاربرد

های خاکستری مربوط به فرآیندهای موثر بر تولید فرآیندهابی موثر بر راندمان آبیاری در داخل و خارج مزرعه: جعبه -3شکل

بوط به هرزآب و تلفاتهای سفید مرمحصول؛ جعبه

های عملکرد گرایش کنونی به سمت عدم استفاده از عنوان راندمان برای انتقال و توزیع آب آبیاری و ایجاد شاخص

خدمات است. در واقع مشخص شده است که تولید محصول زراعی، درآمد زارعین و مدیریت آب مزرعه بیشتر تحت

هایی مرتبط با قابلیت اطمینان، قابلیت است برای این منظور شاخصتاثیر کیفیت خدمات توزیع آب است. ممکن

های آب ها و سایر موارد، معیارهای توانایی سیستماعتماد، کفایت و عدالت در توزیع آب استفاده شوند. این شاخص

ی مزرعه در موقع آب با دبی، بار هیدرولیکی، تناوب و مدت زمانی مناسب برای رفع نیازهاشراکتی برای تحویل به

10صفحه

های های غیر آبیاری نیز شاخصدهد. برای سایر شبکهطول فصل کشت و مستقل از محل دریچه یا شیر را نمایش می

گیرد. خدمات آب مشابهی مورد استفاده قرار می

شود. با این وجود، این راندماناصطالح راندمان کاربرد همچنان برای توصیف مدیریت یک رخداد معین استفاده می

باید همراه با شاخص یکنواختی پخش آب در مزرعه بکار گرفته شود. در واقع، اگر یک سیستم آب را به صورت

یکنواخت در مزرعه پخش ننماید، در نتیجه راندمان سیستم، کاهش و تلفات نفوذ عمقی به خارج از محیط ریشه

افزایش خواهد یافت.

محاسبه نیاز ناخالص آبیاری -2-2-4

لص آبیاری مقدار آب مورد نیاز برای آبیاری گیاه با در نظر گرفتن تلفات آب در مراحل انتقال، توزیع و نیاز ناخا

شود:کاربرد در مزرعه است و از رابطه زیر محاسبه می

راندمان کاربرد آب در مزرعه است. aEراندمان انتقال و cEکه در آن

محاسبة نیاز آبیاری طی نمود:های زیر را برای توان گامبه طور خالصه می

اکولوژیکی در محل مورد نظر –یا منطقة زراعی منطقة اقلیمیتعیین -

انتخاب الگوی کشت مناسب برای محل -

های بلندمدت اقلیمی و اطالعات خاکآوری دادهجمع -

محاسبة تبخیر و تعرق گیاه مرجع در دورة رشد گیاه -

های مشابهو یا در صورت وجود از گیاهان و گونه استخراج مقادیر ضریب گیاهی از منابع معتبر -

(cETمحاسبة تبخیر و تعرق گیاه یا همان نیاز آبی گیاه ) -

سازی زمین، آبشویی و ...(محاسبة سایر نیازهای آبیاری در صورت وجود )آماده -

(NIWRمحاسبة نیاز آبیاری کل )نیاز خالص آبیاری، -

(aEآب ) ( و کاربردcEهای انتقال )راندمانتخمین -

های آبیاریبر حاصلضرب راندمان NIWRتعیین نیاز آبیاری ناخالص با تقسیم -

11صفحه

ضریب فضای سبز -5-2

لذا برای تعیین ضریب است زراعی ی محصوالتگیاهیب ضرضریب گیاهی فضای سبز متفاوت با نظر به اینکه محاسبه

شود، بهره جست. های دیگری به غیر از آنچه در مورد گیاهان زراعی استفاده میبایستی از روشگیاهی فضای سبز

:WUCOLSروش

گونه که از نامش پیداست برای محاسبه میزان تبخیر و تعرق از فضای سبز گیاهی مورد استفاده ضریب فضای سبز همان

عملکردی همانند ضریب گیاهی دارد ولی تعیین آن متفاوت با نحوه تعین ضریب گیاهی ،گیرد. این ضریبقرار می

گردد.های نوع، تراکم و میکرو اقلیم تعیین میفاکتور به ناماست. ضریب فضای سبز با استفاده از سه

mcdsL kkkK سه دلیل باشد.فاکتور میکرو اقلیم می mckفاکتور تراکم و dkفاکتور نوع، skضریب فضای سبز، LKکه در آن

ده از ضریب فضای سبز به شرح زیر است:مهم برای استفا

اند. معموال در یک واحد آبیاری بر خالف مناطق زراعی، گیاهان فضای سبز معموال شامل بیش از یک گونه -1

های آبی های مختلف گیاهی در ناحیه آبیاری ممکن است نیازشود و گونههای گیاهی آبیاری میای از گونهمجموعه

ه باشند.بسیار متفاوتی داشت

باشد. برخی از گیاهان از سطح پوشش بسیار باالتری نسبت به سایر تراکم کشت در فضاهای سبز بسیار متفاوت می -2

ها و گیاهان پوشش سطحی که در مساحت کوچک گیاهان برخوردارند. برای مثال یک فضای سبز شامل درختان، بوته

های کشت شده با فواصل زیاد در همان مساحت شامل بوته اند نسبت به فضای سبزی کهو نزدیک به هم کشت شده

باشد. است سطح پوشش گیاهی بیشتری دارد. افزایش سطح پوشش گیاهی به معنی افزایش تبخیر و تعرق گیاهی می

در نتیجه پوشش متراکم گیاهی بیش از یک پوشش مجزا نیازمند آب خواهد بود. برای تخمینی قابل اطمینان از تبخیر

.دادضریب فضای سبز باید تفاوت در تراکم کشت را مدنظر قرار ، در برآرودقو تعر

دار و پوشیده تا مناطق گرم، آفتابی و در ها از مناطق خنک، سایهاقلیمای از میکروبسیاری از فضاهای سبز دامنه -3

دهد. آزمایشات حت تأثیر قرار میباشد. این تغییرات در اقلیم، تبخیر و تعرق گیاه را به شدت تمعرض باد را شامل می

درصد کمتر از تبخیر و تعرق همان گیاهان 50است که تبخیر و تعرق گیاهان کشت شده در سایه در کالیفرنیا نشان داده

در یک فضای باز است.

12صفحه

الف( فاکتور نوع

دهد. این فاکتور را نشان میای خاص از گیاه را نسبت به گیاه مرجع )چمن( این فاکتور مقدار آب مورد نیاز برای گونه

ها که آب برای گیاهانی نظیر سرخس 9/0برای گیاهانی نظیر کاکتوس که آب کمتری نیاز دارند تا 2/0در دامنه

باشند )مانند برخی از انواع گیاهان برای رشد و سالمتی نیازمند مقادیر زیاد آب می بیشتری نیاز دارند متغیر است.

در حالی که برخی دیگر نیاز به مقدار کمی آب دارند مانند ادریس، گل صد تومانی( گیالس، فان، توسکا، گل

زیتون، خرزهره و سرو کوهی.

برای تعیین فاکتور نوع 2توان از جدول با در نظر داشتن تخمینی از مقدار آب مورد نیاز گیاه )پایین، متوسط و باال( می

استفاده نمود.

مختلف اهانیگ یبرا نوع فاکتور -2جدول

باال متوسط پایین نوع گیاه

9/0 5/0 2/0 درختان

7/0 5/0 2/0 هابوته

7/0 5/0 2/0 های سطحپوشش

9/0 5/0 2/0 ترکیب درختان، بوته ها و پوشش سطح

ب( فاکتور تراکم

یابد. تراکم کشت به دهد و با افزایش تراکم کشت افزایش میفاکتور تراکم میزان تراکم کشت گیاهان را نمایش می

گیرد. فاکتور تراکم عددی مابین انداز گیاهی( مورد استفاده قرار میعنوان تابعی از سطح پوشش گیاهی )سطح سایه

باشد. گیاهان نابالغ و گیاهان کشت شده بصورت مجزا معموال سطح پوشش کمتری نسبت به گیاهان می 3/1تا 5/0

های پایین، متوسط و مقادیر فاکتور تراکم را برای گیاهان مختلف در تراکم 3 بالغ و یا کشت متراکم دارند. جدول

دهد.باال نشان می

13صفحه

مختلف اهانیگ یبرا تراکم فاکتور -3جدول

باال متوسط پایین نوع گیاه

3/1 1 5/0 درختان

1/1 1 5/0 هابوته

1/1 1 5/0 های سطحپوشش

3/1 1/1 5/0 ترکیب درختان، بوته ها و پوشش سطح

اقلیمج( فاکتور میکرو

ید در تعیین نیاز آبی گیاه مدنظر قرار گیرد. حتی فضاهای کوچک اقلیم در هر فضای سبزی وجود دارد و بامیکرو

های کامال متفاوتی برخوردارند. برای مثال، مناطقی که در مقابل تابش مستقیم آفتاب قرار دارند مسکونی نیز از اقلیم

گیرند ممکن است از کشت گیاهی یکسانی برخوردار باشند ولی نیاز آبی گیاهان در که در سایه قرار می و مناطقی

اقلیم به یک ناحیه آبیاری است. با این وجود آل تقسیم هر میکرواین دو منطقه بسیار متفاوت خواهد بود. حالت ایده

های ویژه هر ناحیه ری مناسبی برای جبران نیازای از انعطاف پذیدر صورت عملی نبودن این روش، آبیاری قطره

برخوردار است.

ها گرمای بازتابی نیاز ، که در آنها استهای متفاوت نواحی نزدیک به منازل یا خیاباناقلیممثالی دیگر برای میکرو

ه است که تبخیر و تعرق دهد. در واقع، تجربیات نشان دادها تغییر میآبی گیاه را در مقایسه با نواحی مجاور یا چمنزار

با در ها باشد.درصد بیش از همان گیاهان در داخل پارک 50شده ممکن است های آسفالتگیاهان مجاور با خیابان

های برای میکرو اقلیم "باال"هایی که نیازمند آب کمتری هستند و دامنه اقلیمبرای میکرو "پایین"نظر گرفتن دامنه

اقلیم استفاده نمود.برای تعیین مقدار فاکتور میکرو 4 توان از جدولمینیازمند مقادیر آب زیاد،

مختلف اهانیگ یبرا میاقلکرویم فاکتور -4جدول

باال متوسط پایین نوع گیاه

4/1 1 5/0 درختان

3/1 1 5/0 هابوته

2/1 1 5/0 های سطحپوشش

4/1 1 5/0 ها و پوشش سطحترکیب درختان، بوته

14صفحه

ریزی آبیاریبرنامه

: همذه

ؾب آي٢س٥، ر٨ت حيؼ 50، الظ اؾت ٦ ت٤يس مصاي كب٣ضظي ثطاي ىقی ك٤ض ٣ ١طخ ضقس آ ثب ت٤ر٦ ث٦ رقيت

ثب . آثيبضي ثبيس ١كی حيبتی ضا زض اي٠ اىعايف اييب ١بيس. زضنس اىعايف يبثس50تطاظ ىقی ت٤يس مصا ثطاي ٧ط ١يط، حس٣ز

يطز، ثطزاضي طاض ی ت٤ر٦ ث٦ اي٦٢ ٧ ا٤٢ زض امت ك٤ض٧بي زض حب ت٤ؾق٦ تطيجب ٢بثـ آة ٤ضز ث٨ط٥

٧چ٢ي٠ ثب ت٤ر٦ ث٦ ضبثتی قس اؾتيبز٥ . كب٣ضظي ىبضيبة زض آي٢س٥ ث٦ ١بچبض ثبيس آة ضا ثب ضا١سب ثيكتطي هطه ١بيس

٧بي رتو ٣ ثب زض ١ؾط طىت٠ اي٠ ١ت٦ ٦ ثرف كب٣ضظي ث٦ ف٤٢ا ثعضتطي٠ هطه ٢٢س٥ اظ ٢بثـ آة ت٤ؾظ ثرف

غطح ی ثبقس، اي٠ ثرف ثبيس ضا٧بض٧بي رتو اىعايف ث٨ط٥ ٣ضي آة، ثره٤ل ضا٧بض٧بي سيطيتی، زض ك٤ضب آة

تطي٠ يی اظ ٨. ي٠ ١يبظ مصايی زچبض ك ١ك٤زأ ٦١ چ٢سا ز٣ض ثطاي ت ايضا ٤ضز آظبيف طاض ز٧س تب زض آي٢س٥

.اؾتضيعي آثيبضي ضا٧بض٧بي سيطيتی ثط١ب٦

: یادآری

زض اثتسا ثقضی اظ پبضاتط٧ب ٣ ٤ض٤فبت ی زض ضاثغ٦ ثب آة ٣ ذب ٣ يب٥ ٦ زض ت٨ي٦ ثط١ب٦ آثيبضي حه٤الت كب٣ضظي

: بضثطز زاض١س، زسزا تقطيو ٣ ٤ضز يبزآ٣ضي طاض ی يط١س

.٢٧بی ٦ تبی ىضب٧بي ذبی ٤ر٤ز زض ذب ت٤ؾظ آة پط قس٥ ثبقس: (Saturation)حذ اضثاع

ساض آة ثبيب١س٥ زض ذب ثقس اظ آ ٦ آثی ٦ تحت تأحيط ١يط٣ي ح : (Field Capacity)حذ ظرفیت زراػی

ض٣ظ ثقس اظ ي ثبض١سی ؾ٢ي٠ يب 3اي٠ حبت ق٤ال ثؿت٦ ث٦ ٤١ؿ ذب ثي٠ ي تب . طاض زاضز، اظ آ ذبضد قس٥ ثبقس

.ا١زب ف آثيبضي ث٦ ٤٣ؿ ی پي١٤سز

حزی اظ آة ٤ر٤ز زض ذب ٦ ثي٠ ز٣ حس اقجبؿ ٣ ؽطىيت ظضافی طاض زاضز ٣ : (Gravitional Water)آب ثملی

. اي٠ آة ق٤ال بث اؾتيبز٥ ثطاي يب٥ ١ی ثبقس. ی ت٤ا١س آظاز٦١ تحت تأحيط ١يط٣ي ح ظ٧كی ق٤ز

. حطت ث٦ ؾت پبيي٠ آة حی زض پط٣ىي ذب ضا ١ي٤ش فی ٤ي٢س: (Deep Percoulation)فر ػومی

ای ساض آة ثبيب١س٥ زض ذ ٣ ىطد ذب ثقس اظ ذط٣د آة حی اظ : (Capillary Water)آب کاپیالری یا هیی

ثيكتطي٠ ساض آة بث . آ يب ساض آثی ٦ تحت تأحيط ١يط٣ي كف ؾغحی اعطاه شضات ربس ذب ضا ىطا طىت٦ ثبقس

. زؾتطؼ ذب ثطاي يب٧ب طث٤ط ث٦ آة بپيالضي ی ثبقس

ؿتی اظ چطذ٦ ظ١سی يب٥ ٦ زض آ يب٥ زض ع٤ ض٣ظ زچبض پػطزی قس٥ : (Wilting Point)پژهردگی هلت

. ٣ی زض ٢٧ب قت زسزا قبزاثی ذ٤ز ضا ثبظ ی يبثس

16

٢٧بی ٦ آة ٤ر٤ز زض ذب ث٦ حسي ضؾيس٥ ثبقس ٦ يب٥ زيط بزض ث٦ رصة آة اظ : (PWP)مط پژهردگی داین

١غ٦ پػطزی زاي پبيي٠ تطي٠ . ذب ١جبقس ٣ ١ت٤ا١س حتی زض ع٤ قت قبزاثی ذ٤ز ضا ثبظيبثس، اي٠ حبت پيف ی آيس

. حس آة بث اؾتيبز٥ ثطاي يب٥ زض ١ؾط طىت٦ ی ق٤ز

ذبی ٦ زض ٣ضقيت اقجبؿ طاض زاضز - 1ق

ذبی ٦ زض ٣ضقيت ؽطىيت ظضافی طاض زاضز- 2ق

.ذبی ٦ زض ٣ضقيت پػطزی زاي طاض زاضز- 3ق

17

. ساض آثی اظ ذب ٦ ثي٠ ز٣ حس ؽطىيت ظضافی ٣ ١غ٦ پػطزی زاي طاض زاضز : (PAW)آب لاتل دسترس گیا

آثی ٦ زض حس ي الي٦ ثؿيبض ١بظ ٣ ثب قست ث٦ شضات ذب چؿجيس٥ ٣ بث اؾتيبز٥ ثطاي يب٥ : آب غیرلاتل دسترس

.١ی ثبقس

دای تالم پبيي٠ تطي٠ فی ٦ ضيك٦ يب٥ بزض ث٦ ضؾيس ث٦ آ ١غ٦ : (Potential Root Depth)ػوك ریط

.اي٠ ف ث٦ ٤١ؿ يب٥ ثؿتی زاقت٦ ٣ی ؿت اظ ٤١ؿ ذب ٣ قطايظ آ ی ثبقس. زض ذب ی ثبقس

دای پبيي٠ تطي٠ فی ٦ ضيك٦ يب٥ تحت قطايظ ذبل ذب : (Maximum Root Depth)حذاکثر ػوك ریط

.اظ ر٦ ٤ا١ـ ىيعيی ٣ قييبيی بثيت زؾتيبثی ث٦ آ ضا زاضز ٦ امت تط اظ ف ضيك٦ ز٣ا١ی ثب٥٤ ی ثبقس

دای هؤثر ؿت ى٤ب١ی ف ضيك٦ ٦ يب٥ ثيكتطي٠ رصة آة ضا اظ آ : (Effective Root Depth)ػوك ریط

.ف ضيك٦ ؤحط ث٦ ع٤ض تطيجی ١هو حساخط ف ضيك٦ ز٣ا١ی زض ١ؾط طىت٦ ی ق٤ز. ؿت ا١زب ی ز٧س

زضنس 50 زضنس اظ آة هطىی ذ٤ز ضا اظ ٧70ب٦١٤١ ٦ الحؾ٦ ی ق٤ز يب٥ زض حس٣ز . يعا رصة آة ت٤ؾظ ضيك٦ يب٥ - 4ق

. ى٤ب١ی ف ت٤ؾق٦ ضيك٦ ذ٤ز رصة ی ١بيس

حساخط ساض آثی اؾت ٦ ی ت٤ا١س ثس٣ ٧يچ٦١٤ حس٣زيتی ث٦ ن٤ضت تجريط اظ : (PET)تؼرق پتاسیل -تثخیر

. ؾغح ذب يب تقط اظ ؾغح پ٤قف يب٧ی ث٦ ن٤ضت ٧عب ٣اضز اتؿيط طزز

تقط -حساخط ساض آثی ٦ ي يب٥ ثطاي ضىـ ١يبظـ اظ تجريط: (Water Use Rate)سثت آب لاتل استفاد گیا

. پتب١ؿي زض ع٤ ض٣ظ بزض ث٦ رصة ی ثبقس ٣ ث٦ طح٦ ض٣يف يب٥ ٣ ت٤ؾق٦ آ ثؿتی زاضز

18

ریسی آتیاری : تؼریف تراه

ثسي٠ ق٢ی ٦ . ف آة آثيبضي ی ثبقسظب آثيبضي ٣ نحيح ثطاي تقيي٠ ػولیات هذیریتی ٤١ؿ ضيعي آثيبضي ي ثط١ب٦

زض اخط . ث٢سي ٢ؾ بضثطز آ ی ثبقس ضيعي آثيبضي، تقيي٠ ساض زي آة ٤ضز اؾتيبز٥ زض عضف٦ ٣ ظب ٧سه ثط١ب٦

ضيعي ٤حط ١يبظ ث٦ ثط١ب٦.تطي٠ فی اؾت ٦ ا١زب ی ق٤ز اؾبؾیپایص رطتت خانضيعي آثيبضي، ٧بي ثط١ب٦ ض٣ـ

:آب٧ی اظ پبضاتط٧بي ظيط زاضز

٣ يعا ضع٤ثت بث زؾتطؼ زض ٧طظبؽطىيت ٨١ساقت ضع٤ثت ذب ،

،آة هطىی يب٥ يب تجريط ٣ تقط

٧بي ضع٤ثتی زض ٧ط طح٦ اظ ضقس، حؿبؾيت يب٥ ث٦ ت٢ف

،يعا ثبضا ؤحط

بثيت زؾتطؾی ث٦ ٢بثـ آة،

ظب الظ ثطاي آثيبضي ٧ط عضف٦.

.٧بي ٤ضز ١ؾط ثؿتی زاضز ٧ب ٣ اؾتطاتػي تهي ثطاي ا١زب آثيبضي ث٦ ثطآ٣ضز ٣ضقيت ضع٤ثتی ذب ٣ يب٥ ٣ قبذم

يطي يب تري٠ ٨١ساقت ضع٤ثت ذب ٣ ١يبظ آثی يب٥، يی اظ ث٨تطي٠ ضيعي آثيبضي ث٨ي٦٢ ثط اؾبؼ ا١ساظ٥ ثط١ب٦

.٧بي سيطيتی ثطاي سيطيت آثيبضي اؾت فيبت

:ریسی آتیاری هؼیارای آتیاری تراه

٧بيقبذم. طاض ی يط١ساؾتيبز٥ ٤ضز ٧بيی ٧ؿت٢س ٦ ثطاي تقيي٠ ١يبظ ث٦ آثيبضي ضيعي آثيبضي، قبذم ٣ ثط١ب٦ قيبض٧ب

آثيبض٧ب ثبيس .ضا زض ثط ی يطز گذاضت رطتت خان تص رطتتی خان،زآثيبضي ٦ ثيكتط ٤ضز اؾتيبز٥ طاض ی يط

ؽطىيت ضع٤ثت ذب ثطاي قط٣ؿ . ٧سه ضا تقطيو ٤١ز٥ ٣ ثط اؾبؼ آ قيبض٧بي آثيبضي ٣ اؾتطاتػي ضا ا١تربة ١بي٢س

ايف٤٢ا خب اط ٧سه ث٦ حساخط ضؾب١س فطز ثبقس ثبيس ث٦ ٥٦١٤ ة. ٧ب ٣ ا٧ساه ظاضؿ ثؿتی زاضز آثيبضي ث٦ اؾتطاتػي

ذب اؾت ٦ قطايظ اظ يحس ثحطا١ی قطه ساض ضع٤ثت. آثيبضي ق٤ز ٦ ضع٤ثت ذب ٤٧اض٥ ثبالتط اظ حس ثحطا١ی ثبقس

.تط اظ آ، ٠ اؾت ؾجت ب٧ف فطز ١ؿجت ث٦ حساخط ت٤ا ت٤يس طزز ذك

ثق٤٢ا خب ظاضؿ ی ت٤ا١س ضع٤ثت ذب ضا تب حس ؽطىيت . ساض آة ٤ضز اؾتيبز٥ ١يع ث٦ اؾتطاتػي ٧بي ظاضؿ ثؿتی زاضز

اط اب ٤٣ؿ ثبض١سی ١جبقس ٣ آثيبض ثر٤ا٧س ز٣ض آثيبضي ضا ثيكتط ٢س ث٨تط اؾت ذب ضا . ظضافی يب تط اظ آ پط ١بيس

٢غی ١يؿت ٦ ذب ضا تب حس ،ثبقس٣ر٤ز زاقت٦ اط اب ٤٣ؿ ثبض١سی ٣ی . تب حس ؽطىيت ظضافی آثيبضي ١بيس

اط ٧سه ظاضؿ ث٦ حساخط ضؾب١س ثبظز٥ ذبم ثبقس، الظ اؾت . ؽطىيت ظضافی آثيبضي ٢س ٣ ىضبيی ثطاي ثبضا ٦١ ١ساضز

19

يطي ٨١بيی ث٦ تهي ٣ی ٧ب٦١٤١ ٦ يت٦ قس، .ز٤ضز ت٤ر٦ طاض يط١يع ي اظ جي زضآس ذبم ي٦ قيبض٧ب

. ٧بي آثيبضي، اؾتطاتػي ٣ ا٧ساه آثيبضي ثؿتی زاضز قبذم

:اویت تراه ریسی آتیاری

ؾ٨ آة زض ثرف كب٣ضظي ثيف قس آة ثب يييت ٢بؾت ٣ اىعايف تبضبي آة زض ١يبظ٧بي حی ثبفج قس٥ ٦

ثب ت٤ر٦ ث٦ ١يبظ فطض٦ ٣ تبضبي حه٤الت كب٣ضظي، ذ٤ز ضا زض اظ پيف ٤ضز ت٤ر٦ طاض طىت٦ ٣ ث٢بثطاي٠ كب٣ضظا

ث٦ ذه٤ل زض (خال ن٢قت )ضبثتی قسيس چ٦ زض ظي٦٢ يعا زضيبىت آة ٣ چ٦ زض ظي٦٢ يت آة ثب ثرك٨بي زيط

پط ٣اضح اؾت اظ ١غ٦ ١ؾط اتهبزي آثيبضا ی ثبيؿت ثب اىعايف ضا١سب آثيبضي . يبث٢س ىه پط هطه يب٥ ی

ضيعي آثيبضي اعالفبت بىی زض ٤ضز ثط١ب٦. زاقت٦ ثبق٢س ضا تطي٠ ثطزاقت حه٤ ث٦ اظاي ٧ط ٣احس آة هطىی اتهبزي

(Irrigation scheduling) زض اي٠ اؾت ٦ ا٧يت ثط١ب٦ ضيعي آثيبضي . ر٨ت ضؾيس ث٦ اي٠ ٧سه ثؿيبض ضط٣ضي اؾت

ؾجت اىعايف ضا١سب آثيبضي اط ؾبظز تب ساض زي آة ضا ثطاي تبي٠ ٧سه ذ٤يف ثبض يطز ٦ اي٠ آثيبض ضا بزض ی

يطي زي حز آة اؾتيبز٥ قس٥ يب ف آة هطه قس٥ ی ىبت٤ض اؾبؾی ثطاي ضؾيس ث٦ اي٠ ٨، ا١ساظ٥. ی ق٤ز

ت٤ا١س آة ضا ثطاي ث٦ حساخط ضؾب١س ١ی٤ضز اؾتيبز٥ طاض طىت٦ اؾتظاضؿ ثس٣ آب٧ی اظ اي٦٢ چ٦ ساض آة . ثبقس

اؾط عضف٦ ثطاي زؾتيبثی ث٦ حساخط ٢بىـ اظ تالظ ث٦ شط اؾت ٦ ت٤ظيـ ي٤٢اذت آة زض ؾط. ضا١سب سيطيت ٢س

٣ (آثيبضي ثيكتط اظ حس ٤ضز ١يبظ) بضثطز نحيح آة، اظ پط آثيبضي. ثبقس ضيعي ٣ سيطيت آثيبضي ثؿيبض ٨ ی ثط١ب٦

پط آثيبضي ؾجت اتاله آة، ا١طغي ٣ ١يط٣ي ا١ؿب١ی، قؿتك٤ي .ر٤يطي ی ٢س (آثيبضي تط اظ حس ٤ضز١يبظ) آثيبضي

٤از مصايی اظ ١بحي٦ ضيك٦ يب٥ ٣ ز٣ض قس آ اظ زؾتطؼ يب٥، ب٧ف ت٤٨ي٦ ذب ٣ زض ١تيز٦ ب٧ف فطز يب٥

فی اؾت ٦ زض آ كب٣ضظ يب آثيبض، آب٧ب٦١ ٣ اظ ض٣ي فس آثيبضي ضا تط اظ حس ١يبظ يب٥ ا١زب آثيبضي . ق٤ز ی

تحيبت رسيس ١كب . ز٧س ٣ی اي٠ ف ضا زض ظب١ی ٦ تطي٠ ت٢ف ٣ اؾتطؼ ث٦ يب٥ ٣اضز ق٤ز، ا١زب ی ز٧سی

. ز٢٧س ت٢ف ث٦ يعا زض ظب ٢بؾت ثبفج اىعايف يييت حه٤ ی ق٤ز ی

:ریسی آتیاری هسایای تراه

٦ ثبفج ب٧ف هطه ٤ز قس٥ ٣ ب٧ف احطات ؾ٤ء ظيؿت حيغی زض ١تيز٦ ٢تط آثك٤يی ٣ ض٣ا١بة ؾغحی (1

.زض ٨١بيت ب٧ف احطات ؾ٤ء ظيؿت حيغی ضا زض پی ذ٤ا٢٧س زاقت

ثب ت٢ؾي آثك٤يی ض٠ ث٦ ٢تط كالت ١بحي٦ ضيك٦ يب٥، اظ ٧سض ضىت يب تيبت آة ث٦ ن٤ضت ١ي٤ش (2

. فی ١يع ر٤يطي قس٥ ٣ ع٣ احساث قج٦ ظ٧كی ١يع ب٧ف ی يبثس

20

كب٣ضظ ثب ي ثط١ب٦ ضيعي نحيح ٣ ارطاي ت٢ب٣ة آثيبضي ٢بؾت، بزض اؾت تب ت٢ف آثی يب٧ب زض عاضؿ (3

ض٠ اي٦٢ ث٤اؾغ٦ . رتو ضا ث٦ حسا ضؾب١س٥ ٣ ثسي٠ ٣ؾي٦ فطز ٣ يييت حه٤ ضا اضتب ثجركس

. اىعايف فطز عجيقتب زضآس ذبم ؿت قس٥ ١يع اىعايف ذ٤ا٧س يبىت

آثيبضي اظ ٧عي٦٢ ٧بي آة ٣ ١يط٣ي ا١ؿب١ی بؾت٦ قس٥ ٣ زض ١تيز٦ آ اظ شذيط٥ ضع٤ثت تقساز زىقبت ثب ب٧ف (4

.ث٦ ف ی آيسحساخط اؾتيبز٥ ذب

٦ زض ع٤ ست )آثيبضي يب٧ب اضظـ ثطاي ت٤ا ، ینحيحضيعي اظ آة شذيط٥ قس٥ زض ١تيز٦ ثط١ب٦ (5

٧ب نطى٢ؾط ی ق٤زآثی .، اؾتيبز٥ ٤١ز ٦ ؾجت اىعايف زضآس٧بي رب١جی ی ق٤ز(، اظ آثيبضي آ

21

. ضيعي آثيبضي ٣ ٤اضز طث٤ ع٦ ثغ٤ض ذالن٦ زض رس٣ ظيط ثيب قس٥ اؾت ض٣ق٨بي رتو ثط١ب٦- 1رس٣

هؼایة هسایا ضاخص آتیاری تجیسات هرد یاز پاراهتر هرد اذاز گیری رش

(طاى دذ زهاى همذار آتیاری)پایص رطتت خان

ؽطىيت ضع٤ثت ذب ي٦ ٦١٤١ يط ٨١ساقت ضع٤ثت ذب ؿیؾبز٥، بثيت اؾتيبز٥ آؾب ٣ ثب تزطث٦ زت

ق٤ز آ ظيبز ی

٦١٤١ )اي زت ، ١يبظ ث٦ بض عضف٦ (ثطزاضي

زت ثبال ٨١ساقت ضع٤ثت ذب آط، آ٣ ٨١ساقت ضع٤ثت ذب ضع٤ثت ٣ظ١ی١يط٣ي ا١ؿب١ی ظيبز ٣ ىبن٦ ظب١ی ثي٠

٦١٤١ ثطزاضي ٣ ١تبيذ

اي زت ذ٤ة، طائت آؾب اب حؾ٦ ت٢ف ضع٤ثتی ذب تب١ؿي٤تط زاضاي ذال ؾ٢ذ ت٢ف ضع٤ثتی ذب تب١ؿي٤تط

١يط٣ي ا١ؿب١ی ثطاي طائت، ع٣ طاجت ٣ اظ ٧ ؿيرتی ١تبيذ زض ف ثبالي

اتؿيط7/0

ث٨٤بي ب٣ت

اتطيی ت٢ف ضع٤ثتی ذب (ب٣ت)ث٨٤بي چی ب٣ت اتطيی ضع٤ثت ذب

اي، بض زض حس٣ز٥ ت٢ف طائت حؾ٦٧بي ظيبز، ی ت٤ا١س ثطاي طايت اظ ز٣ض

اؾتيبز٥ ق٤ز

٧بي تبحط اظ ق٤ضي ذب، زض ف حؿبؼ ١يؿت، طاجت ٣ ٨١ساضي

ؽطىيت ضع٤ثت ميط

ؿتي

پبضاتط٧بي ٤ضز ١يبظ قبزالت

طث٤ع٦ ٨١ساقت ضع٤ثت ٤١TDRتط٣ تط ٣

ا١ساظ٥ يطي زض قطايظ عجيقی ٣ ثب ؾطفت ظيبز

طا ٣ ١يبظ ث٦ ت٢ؾيبت ظيبز

(کذ همذار آتیاری را هطخص ویلیطاى دذ زهاى آتیاری هی تاضذ )وای ای گیای

زت تنيط ؾبز٥ ث٤ز ذه٤نيبت ثبضظ يب٥ كب٧س٥ عضف٦ اي ذه٤نيبت ثبضظ يب٥ ؽب٧ط يب٥

١بي٦ ت٢ف يب٧ی

زبي پ٤قف يب٧ی، پتب١ؿي آة ثط، ب٣ت ض٣ظ٦١ ٧ب ١ؿجت ث٦ ذط٣د آة

تط٤تط ٧بي ىط٣ ؾطخ، حيؾ٦ ىكبضي ٣ پط٣تط

زبي پ٤قف يب٧ی، پتب١ؿي آة ثط،

ب٣ت ض٣ظ٦١ ٧ب ١ؿجت ث٦ ذط٣د آة

١ؿجتب ؾبز٥طا ث٤ز٥ ٣ تيؿيط ١تبيذ ١يبظ ث٦ ترهم

زاضز

(ای دارد ای ذارد لی یاز ت کالیثراسیى در یاز ت کار هسرػ)رش تدج آتی

ض٣ـ ث٤زر٦ آثی

پبضاتط٧بي ايی ثطاي

اؾتيبز٥ زض س٨ب ثطاي پيف

ETثي٢ی

ايؿتب٥ ٤٧اق٢بؾی يب اعالفبت

٤٧اق٢بؾی ٤ر٤ز

تري٠ ٨١ساقت

ضع٤ثت

اي، ا١قغبه پصيط، فس ١يبظ ث٦ بض عضف٦ی ت٤ا ١يبظ آثيبضي آي٢س٥ ضا پيف ثي٢ی طز ٣ ثب ي ؾطي تز٨يعات ی ت٤ا١س

.عاضؿ ظيبزي ضا ثط١ب٦ ضيعي ٢س

١يبظ ث٦ بيجطاؾي٤ ٣ ت٢ؾيبت ز٣ض٥ اي، ىظ ي تري٠ اؾت ٣ حبؾجبت آ

ثس٣ بپي٤تط پط ظحت اؾت

آت٤تط انالح

قس٥ جذ آت٤تط تجريط ٣ تقط طرـ

تري٠ ٨١ساقت

ضع٤ثت

ث٦ آؾب١ی بث اؾتيبز٥ اؾت، طائت ؿتي تجريط ٣ تقط طرـ

١يبظ ث٦ بيجطاؾي٤ ز٣ض٥ اي، ىظ ي تري٠ اؾت

22

ریسی آتیاری تر آرد پاراهترای الی جت تراه

هحاسث یاز آتی گـیااى (الف

٧بي ضقس ٣ ع٤ ز٣ض٥ ( Kc)٣ اعالفبت طث٤ط ث٦ حه٤ حبؾجبت طث٤ط ث٦ ١يبظ آثی ـيب٥ ثط پبي٦ اعالفبت ايی

زض اي٠ . ق٤ز اؾتيبز٥ ی٧Cropwatب١ـ٦١٤ ٦ ـيت٦ قس ثطاي حبؾجبت ١يبظ آثی اظ ثط١ب٦ بپي٤تطي . ا١زب ييطز

ثطاي ؾ٤٨ت . پصيطز ٧بي ظب١ی ض٣ظا٦١ ٣ ب٧ب٦١ ا١زب ی ثط١ب٦ حبؾج٦ آة ٤ضز ١يبظ حه٤الت ظضافی ثطاي ز٣ض٥

ضطيت ـيب٧ی ثطاي ٧ط ز٦٧ اظ عطي ٤١زاض٧بي طث٤ط ٧بي ب٧ب٦١ ث٦ ؾ٦ ز٣ض٥ ز٥ ض٣ظ٥ تؿي قس٥ ٣ حبؾجبت، ز٣ض٥

𝐸𝑇𝑐𝑟𝑜𝑝 :آيس ٣ تجريط ٣ تقط ض٣ظا٦١ ٧ط حه٤ ثط عج ضاثغ٦ ظيط ثسؾت یی ق٤ز٧ب تقيي٠ آث٦ = 𝐾𝑐 .𝐸𝑇𝑜

تجريط ٣ 𝐸𝑇𝑜 ضطيت ـيب٧ی ثطاي ز٣ض٥ ٤ضز ١ؾط 𝐾𝑐٣ ١يبظ آثی ض٣ظا٦١ حه٤ ثطحؿت ييتط ،𝐸𝑇𝑐𝑟𝑜𝑝 :٦ زض آ

تقط پتب١ؿي ـيب٥ طرـ ثط حؿت ييتط زض ض٣ظ اؾت

. ـطزز تجريط ٣ تقط حه٤ زض ٧ط ز٦٧ ثب ضطة بزيط ض٣ظا٦١ آ زض تقساز ض٣ظ٧بي ٤حط ٣ ىقب حه٤ حبؾج٦ ی

٦ تبضيد بقت زض آمبظ ی ثبقس ـط ٤اقی ٦ زض آمبظ ٣ پبيب ز٦٧ طاض زاضي يق٢ی ظب١ی10اي٠ ساض ق٤ال ثطاثط

. ٣ يب تبضيد ثطزاقت زض پبيب ز٦٧ طث٤ع٦ تغجي ١ساقت٦ ثبق٢س

٦ ثبقس ث٦ ع٤ضي ضيعي آثيبضي، اضاي٦ ي ثط١ب٦ ٢ؾ ٣ ؾيؿتبتي ر٨ت آثيبضي حه٤الت رتو ی ٧سه اظ ثط١ب٦

٧سه ٨١بيی اظ اي٠ . ظاضؿ ثط پبي٦ آ ثت٤ا١س ف آثيبضي، ز٣ض آثيبضي، تبضيد آثيبضي ٣ ساض آثيبضي ضا تقيي٠ ١بيس

ع٤ضي٦ اتاله ٢بثـ ٣ اب١بت زض آ ث٦ حسا ثبقس ث٦ ثطزاضي ث٨ي٦٢ اظ ٢بثـ آة ٣ ذب ٤ر٤ز ی ضيعي ث٨ط٥ ثط١ب٦

.ضؾيس٥ ٣ حساخط اؾتيبز٥ ٠ اظ ٢بثـ آة ٣ ذب ن٤ضت پصيطز

(ETp)تقط پتب١ؿي - يب تجريط(ETo)تقط يب٥ طرـ -٧ب تجريط ٧بيی ٦ ت٤ؾظ آ زض تب ض٣ـ : ضریة گیای

ق٤ز، ثطاي آ ٦ ثت٤ا ١تبيذ حبن٦ ضا ث٦ ؾغ٤ح پ٤قف يب٧ی ٤ضز ١ؾط تقي زاز، الظ اؾت بزيط ث٦ حبؾج٦ ی

ضطيت . (1ضاثغ٦ )ز٧ي، ضطة ٤١ز ١كب یKcزؾت آس٥ ضا زض ضطيجی ث٦ ١ب ضطيت يب٧ی ٦ آ ضا ثب فالت

. يب٧ی ثؿتی ث٦ ف٤ای ب٢١س ٤١ؿ يب٥، طح٦ ضقس، قطايظ آة ٣ ٤٧ايی ٣ ح ٤ضز ١ؾط زاضز

ثطاي تقيي٠ ضطيت يب٧ی ٣ . ٢س ضطيت يب٧ی ي ساض حبثت ١ج٤ز٥ ٣ ساض آ زض ع٤ ز٣ض٥ ض٣يف يب٥ تنييط ی

، ثطاي ز٣ض٥ ض٣ـ يب٥، FAOتقط يب٥ ٤ضز ١ؾط ثط اؾبؼ ض٣ـ پيك٨٢بزي - ث٦ تجريطEToاؾتيبز٥ آ ر٨ت تجسي

. ق٤ز تب زض ٧ط طح٦ اظ ضقس، ضطيجی ت٢بؾت ثب ٧ب طح٦ افب ق٤ز ٢ح٢ی تنييطات ضطيت يب٧ی ضؾ ی

23

: ترای هحاسث ضریة گیایFAOرش پیطادی

٧ط چ٢س اي٠ تنييطات . زض اي٠ ض٣ـ ىطو قس٥ اؾت ٦ ضطيت يب٧ی اظ اثتساي ضقس تب طح٦ ثطزاقت تنييط اؾت

ثرف تؿي قس٥ اؾت ٦ زض ٧ط ؿت تنييطات ضطيت يب٧ی ث٦ ن٤ضت ي 4ذغی ١يؿت، ٣ی ز٣ض٥ ض٣يف ث٦

ظيطا اظ . اي ثطذ٤ضزاض اؾت فب ضطيت ـيب٧ی زض تقيي٠ آة ٤ضز ١يبظ ـيب٧ب اظ ا٧يت ٣يػ٥. ق٤ز ذظ كرم ی

ي ؾ٤ تحت تبحيط ذه٤نيبت ىيعي٤٤غي ـيب٥ ٣ طاح ضقس آ ٣ اظ ؾ٤ي زيـط تحت تبحيط قطايظ فی اظ جي

اثتسا طاح رتو ضقس ثطاي ض٣ـ اي٠ زض . تبضيد بقت، ٤١ؿ بقت ٣ ؾبيط ا٤ض طث٤ط ث٦ كب٣ضظي ٣ آثيبضي طاض زاضز

ـطزز ٦ طاح ٧ط ـيب٥ ثب ت٤ر٦ ث٦ قطايظ ايی ٣ رنطاىيبئی ٢بع كبث٦، ٣ تغجي آ ثب قطايظ حی تقيي٠ ی

: رتو ضقس ـيب٥ ثكطح ظيط اؾت

A :اي٠ طح٦ ظب١ی اؾت ٦ ؾغح ذب ىبس پ٤قف ـيب٧ی اؾت ٣ يب زاضاي : طح٦ ر٤ا٦١ ظز ٣ ضقس ا٣ي٦ ـيب٥

. (ؾغح ظي٠ ت٤ؾظ پ٤قف يب٧ی پ٤قيس٥ قس٥ ثبقس% 10حساخط) ثبقس پ٤قف چ٢سا١ی ١ی

B : زضنس ؾغح 80 تب ٦70 يب٥ ث٦ حساخط ضقس ضؾيس٥ ٣ حس٣ز اظ ا١ت٨بي طح٦ اثتسايی تب ظب١ی: طح٦ ت٤ؾق٦ ١جبت

. ظي٠ ضا زض ثط يطز

C : ثبقس اظ ا١ت٨بي طح٦ ت٤ؾق٦ تب ظب١ی ٦ يب٥ زض حب ب ث٤ز ی: طح٦ يب١ی .

D :تب آمبظ طح٦ ضؾيس ب حه٤ يب ىه ثطزاقت ضا قب ياي٠ طح٦ اظ پبيب طح٦ يب: طح٦ ٨١بيی يب آذط

. ق٤ز ی

طح٦ تؿي قس، ثطاي ضؾ ٢ح٢ی ضطيت يب٧ی س ثقسي آ اؾت ٦ ضطيت 4پؽ اظ آ ٦ ز٣ض٥ ضقس يب٥ ث٦

حب ثب . طزز يب٧ی ضا ثطاي طح٦ ا٣ ضقس، ز٣ض٥ يب١ی ضقس ٣ ١غ٦ آذط طح٦ چ٨بض اظ رسا٣ طث٤ع٦ اؾترطاد ی

طح٦ ضا ثطاي Kcزاقت٠ ضطيت يب٧ی زض طح٦ اثتسايی، طح٦ ؾ٤ ٣ ا١ت٨بي طح٦ چ٨بض، بزض ذ٤ا٧ي ث٤ز ٢ح٢ی

٧بي ـيب٧ی ثط١ب٦ اي٠ بزيط زض رسا٣ پيك٨٢بزي ىبئ٤ ٣ يب ىبي. آ٣ضيت٤ؾق٦ ١جبتبت اظ عطي يب يبثی ثسؾت

Cropwatي٠ اي٠ ضطايت ثبيس اظ عطي تحي ٣ كت ٣ بض ثطاي ٧ط ٢غ٦ ث٦ ع٤ض زي حبؾج٦ . ٤ر٤ز اؾت

. ـطزز ثبقس ٣ ث٦ ٧ب بزيط پيك٨٢بزي ىبئ٤ اتيب ی ـطزز ٦ اخطا ث٦ فت كالت تح اي٠ اط اب پصيط ١ی

24

ة يب٧ی ي حه٤ ثب ت٤ر٦ ث٦ بزيط پيك٨٢بزي ىبئ٤ زض طاح ا٣ ، ؾ٤ ٣ چ٨بض ثتطتيت ثطاثط يضطا ) 1هثال

٢ح٢ی تنييطات ، ض٣ظ ثبقس30 ٣ 40 ، 30 ، 20 ی ثبقس اط ع٤ چ٨بض ز٣ض٥ ضقس يب٥ ثتطتيت 5/0 ٣ 9/0 ، 4/0ثب

.ضطيت يب٧ی ضا تطؾي ١بئيس

٢ح٢ی تيپي تنييطات ضطيت يب٧ی- 1 ق

ت٤ا ضطيت يب٧ی ضا زض ٧ط ض٣ظ تقيي٠ طز ٣ ثب اؾتيبز٥ اظ تجريط ٣ تقط پتب١ؿي بزيط ١يبظ ثب ت٤ر٦ ث٦ ٤١زاض ى٤ ی

. آثی يب٥ ضا زض ض٣ظ٧بي رتو حبؾج٦ ٤١ز

٧بي بپي٤تطي تقسزي ت٨ي٦ قس٥ ٦ اظ آ ر٦ ضيعي آثيبضي، تب٤٢ س ر٨ت ا١زب حبؾجبت طث٤ط ث٦ ثط١ب٦

٧بي حبؾجبت طث٤ط ث٦ ١يبظ٧بي آثی حه٤الت زض اي٠ ثط١ب٦ ض٣ـ. اقبض٥ ٤١زCROPWATثبيس ث٦ ثط١ب٦ بپي٤تطي

) زض ٤ضز آثيبضي ٣ ظ٧كی ٧F.A.Oبي اضائ٦ قس٥ زض ١كطيبت ٧بي آثيبضي فستب ثط ج٢بي ض٣ـ رتو ٣ ١يبظ٢سي

٧چ٢ي٠ يب٧ي . ضيعي قس٥ اؾت پی ( تحت ف٤٢ا احط آة ثط حه٤ 33 تحت ف٤٢ا ١يبظ٧بي آثی ٣ قبض٥ 24قبض٥

ثبقس زض ثبض٥ رسا٣ آثيبضي ٦ زض حب تس٣ي٠ ی٧FAOبي حبؾجبتی ثطاي تس٣ي٠ رس٣ آثيبضي ١يع اظ ١كطي٦ ٣ ض٣ـ

: اي٠ ثط١ب٦ اب ا١زب ٤اضز ظيط ضا ث٤ر٤ز ی آ٣ضز. اذص ـطزيس٥ اؾت

. ا١س ٣ ٧ؿبظ ـطزيس٥ تس٣ي٠ ٣ عطح ضيعي رسا٣ قبذم آثيبضي ٦ ثب قطايظ فی عضف٦ ٧ب٠٧-

٧بي آثيبضي عضف٦ زض بت ضا١سب هطه آة ٣ ت٤يس حه٤ ثط آ٣ضز ثط١ب٦-

٧بي تيی ٣ ميط٥ ت٢ؾي س آثيبضي عضف٦ تحت قطايظ آثی، قطايظ ٣ر٤ز ثبض١سـی ٣ اؾتيبز٥ اظ آ، آثيبضي-

5/0

4/0

9/0

20 30 40 30

Kc

طل در ریص

25

ضيعي آثيبضي زض اي٠ ثط١ب٦ ثط پبي٦ تطاظ آثی طاض زاضز ٦ عی آ رطيب الظ ث٦ شط اؾت ٦ حبؾجبت طث٤ط ث٦ ثط١ب٦

ن٤ضت ض٣ظا٦١ تقيي٠ ٣ ٢تط ٥زض ٢غ٦ ضيك٦ ـيب٥ ٣ زض ذب ة (تجريط، ثبض١سـی، آثيبضي)آة ٣ض٣زي ٣ ذط٣ری

غبقبت آثيبضي ٣ ٥ ذه٤ل ة،٧بي رتو غبقبتی ٧بي بپي٤تطي زض ظي٦٢ زض ذه٤ل بضثطز س .ـطزز ی

آيعي زض ثط ذ٤ا٧س زاقت ٦ ٧ب ظب١ی ١تبيذ بث ج٤ ٣ ٤ىيت ظ٧كی شط اي٠ ١ت٦ الظ اؾت ٦ بضثطز اي٠ ثط١ب٦

ثب ت٤ر٦ ث٦ ا٧يت اي٠ غت، پبضاتط٧بي ا٣ي٦ ٤ضز ١يبظ . ع٤ض زي ثط آ٣ضز قس٥ ثبقس ٧٥ب ة اعالفبت ا٣ي٦ ٤ضز ١يبظ آ

ـيطز ٣ ؾپؽ ثط پبي٦ اي٠ اعالفبت ر٨ت حبؾجبت رس٣ آثيبضي ٤ضز ثطضؾی ٣ ثط آ٣ضز طاض یCROPWATثط١ب٦

.ضيعي آثيبضي ٦ قب حبؾج٦ ف آثيبضي، ز٣ض آثيبضي، ظب آثيبضي ٣ ميط٥ ی ق٤ز ن٤ضت ی ـيطز ثط١ب٦

تارذگـی هثر (ب

.ق٤ز ثبض١سـی ٤حط ثركی اظ ثبضا اؾت ٦ ث٦ ن٤ضت ؿتي يب ميط ؿتي نطه تبي٠ ١يبظ٧بي آثی ـيب٥ ی

٧ب ضا ث٦ ن٤ضت بزيط اىعاض آ ق٤ز ، ٦ ١ط ٧بي طث٤ط ث٦ ثبض١سـی ٢٧ـب ٣ض٣ز اعالفبت ايی زض ثط١ب٦ ٣اضز ی زاز٥

ن٤ضت ز٣ ٤١ثت ثطاي ٧ط ز٦٧ زض ض٣ظ ؾ٤ ٣ ض٣ظ ٧يت ، ٧ط ثبض ١هو بضثطز ثبض١سـی زض عضف٦ ث٦. آ٣ضز ز٥ ض٣ظ٥ زض ی

ق٤ز ٦ آ ضا ثطاي ٧ط ثبض١سـی ساضي اظ آ ثب ض٣ا١بة ؾغحی اظ زؾتطؼ ذبضد ی. ق٤ز يعا ثبض١سـی ضا قب ی

ث٦ ٣ؾي٦ حساخط ١ي٤شپصيطي آة ثبضا زض ذب ٣ ١يع ١ي٤ش فی ٦ ذ٤ز ث٦ ٣ؾي٦ تري٦ ضع٤ثتی ذب زض ٢غ٦

. ضيك٦ تقيي٠ ی ـطزز ثسؾت ی آ٣ض١س

اطالػات هرتط ت هحصل (ج

٧ب ٣ ١ؿجت تري٦ زبظ اظ ف ت٤ؾق٦ ضيك٦: ضيعي آثيبضي ٤ضز ١يبظ ٧ؿت٢س فجبضت٢س اعالفبت پبي٦ حه٤ ٦ زض ثط١ب٦

٧بي رتو ضقس اظ زيـط اعالفبت طث٤ط ث٦ ع٤ طاح ضقس ـيب٥ ٣ ضطايت ـيب٧ی زض ز٣ض٥ )ضع٤ثتی ذب

زض ظيط ض٠ اضاي٦ قطح رتهطي ضارـ ث٦ . (يط١س حه٤ ٧ؿت٢س ٦ زض جحج ١يبظ آثی ـيب٥ ٤ضز اؾتيبز٥ طاض ی

.٧ط ي اظ اي٠ پبضاتط٧ب ١ؿجت ث٦ ثط آ٣ضز آ اسا ی ق٤ز

سثت تخلی هجاز رطتتی خان یا کوثد هجاز هذیریتی

٧ط چسض يعا ضع٤ثت ذب تط ثبقس ـيب٥ ثبيس ١يط٣ي ثيكتطي ثطاي رصة آة اظ ذب هطه ١بيس ٣ ب٧ف

ث٢بثطاي٠ ثطاي ثسؾت آ٣ضز ساض غ٤ة . ق٤ز ضع٤ثت ذب تب ١غ٦ پػطزـی ثبفج ب٧ف قسيس فطز حه٤ ی

ت٤ا١س زضنسي اظ ضع٤ثت بث اؾتيبز٥ ذب ٦ یث٢ب ثط تقطيو، . حه٤ ١جبيس ضع٤ثت ذب اظ حس قي٢ی ب٧ف يبثس

يعا تري٦ زبظ .ـ٤ي٢س ت٤ؾظ ـيب٥ هطه ق٤ز ثس٣ اي٦٢ ساض حه٤ ب٧ف پيسا ٢س ضا ساض تري٦ زبظ ی

تب٤٢ ١ؾطات ٣ پيك٨٢بزات رتيی .٤١ؿ ـيب٥، ٤١ؿ ذب ٣ طح٦ ضقس ـيب٥ ثؿتـی زاضزث٦ ع٤ض فس٥ ث٦ ؾ٦ فب

ث٦ ٧ط . ٧ب ي، ز٣ يب ؾ٦ فب ى٤ ٢ؾ٤ض قس٥ اؾت ر٨ت حبؾج٦ ١ؿجت تري٦ زبظ اضائ٦ قس٥ ٦ زض ٧ط ي اظ آ

طزز زض ميط حب چ٢ب١چ٦ ساض اي٠ پبضاتط تقطيو قس٥ ٣ يب زض زؾتطؼ ث٤ز ٦ ؿتيب زض حبؾجبت ٣اضز ی

26

٧بي زضنس زض ١ؾط طىت ٣ يب اظ رسا٣ ٣ طاه. 60 تب 50ت٤ا ثب تطيت ١ؿجتب ذ٤ثی ساض آ ضا قبز اي٢ه٤ضت ی

(2رس٣ )ره٤ل ثطاي حبؾج٦ آ ث٨ط٥ طىت

ا ریطتسؼػوك

ق٤ز تب ث٦ طح٦ ٨١بيی ضقس ٣ ٧ب زض اثتساي ظب بقت ٣ی ث٦ تسضيذ ثط ساض آ اىع٣ز٥ ی ف ىقبيت ضيك٦

٧ب ٦ پؽ اظ ٧بي آثيبضي ر٨ت حبؾج٦ ف ذبم آثيبضي، ف ىقبيت ضيك٦ زض ثؿيبضي اظ عطح. تب ـيب٥ ثطؾس

.ق٤ز ـيطز ٦ اي٠ ف زض طاح رتو حبثت زض ١ؾط ـطىت٦ ی ضقس ٣ تب ـيب٥ حبن ی ق٤ز س١ؾط طاض ی

٣ ٢بثـ فی رتو FAO- ٧33ب ثب ت٤ر٦ ث٦ طاح رتو ضقس ثط اؾبؼ اضب ٢سضد زض ١كطي٦ ف ت٤ؾق٦ ضيك٦

(. 3رس٣ )ق٤ز زض ١ؾط ـطىت٦ ی

اطالػات هرتط ت خان (ت

ؽطىيت : ثبقس فجبضتؿت اظ ضيعي آثيبضي ٤ضز ١يبظ ی تطي٠ اعالفبت طث٤ط ث٦ ذب ٦ زض حبؾجبت ثط١ب٦ ٨

. ٣ ف الي٦ حس٣ز ٢٢س٥ (TAM%)، تري٦ ا٣ي٦ ضع٤ثتی ذب (TAM)ضع٤ثت بث زؾتطؼ ذب

ظرفیت کل رطتت لاتل دسترس خان(TAM)

٣ ١غ٦ (FC)تيب٣ت ساض ضع٤ثت ذب زض حبت ؽطىيت عضف٦ : ؽطىيت ضع٤ثت بث زؾتطؼ ذب فجبضتؿت اظ

ثبقس ٣ ثؿتـی ث٦ ثبىت ٦ اي٠ ساض جي٠ حس ٨١بيی آة ٤ر٤ز زض ذب ثطاي اؾتيبز٥ حه٤ ی (PWP)پػطزـی

(. 4رس٣)ق٤ز تط ثط تط ثيب ی ، ؾبذتب ٣ يعا ٤از آی ذب زاقت٦ ٣ ثطحؿت يی

ثطاي حه٤الت رتو(MAD)ضا٢٧بي ا١تربة بزيط تطيجی تري٦ زبظ ضع٤ثتی - 2رس٣

27

:ػوك در آتیاری

ج٤ز٧ب ٣ ٤١ام ٤ر٤ز زض ؾيؿت . ٢س زض ٣اـ ساض آثی اؾت ٦ زض ٢غ٦ ضيك٦ ١ي٤ش ی(dn) ػوك خالص آتیاری

صا زض حبؾجبت . ق٤ز آثيبضي ٣ ث٦ ذه٤ل تؿغيح ١ببىی ٣ فيبت ظضافی ضقيو ثبفج ثط٣ظ تيبتی زض آة هطىی ی

زضنس ٣ ضا١سب 65زض ك٤ض ب ضا١سب آثيبضي ثبضا١ی طيت ث٦ . ثط١ب٦ آثيبضي ثبيس ي ضا١سب آثيبضي تري٠ ظز٥ ق٤ز

. ق٤ز زضنس تري٠ ظز٥ ی65 زضنس ٣ زض قطايظ ٢بؾت ثطاثط 40آثيبضي ؾغحی زض ٣ضقيت ٤ر٤ز ثطاثط

dn = 𝜃𝐹𝐶 − 𝜃𝑃𝑊𝑃 .𝜌𝑏 .𝑀𝐴𝐷.𝐷𝑧

ف ذبم آثيبضي ٧ب آة ؾ٨ ا٤ن٤ . ت٤ا ف ٣ ز٣ض آثيبضي ضا حبؾج٦ ٤١ز ثب اؾتيبز٥ اظ پبضاتط٧بي ى٤ ی

. اي٠ آثی اؾت ٦ ثبيؿتی زض ٢غ٦ ضيك٦ شذيط٥ ق٤ز. ٧ب اؾت ٧ب ف ت٤ؾق٦ ضيكD٦اؾت ٦ زض حبؾج٦ آ

يق٢ی ف آثی ٦ ثبيؿتی ث٦ عضف٦ زاز٥ ق٤ز ٣ اظ تؿي ف ذبم آثيبضي ث٦ ضا١سب (dg) ػوك اخالص آتیاری

اظ تؿي ف ذبم آثيبضي ث٦ ١يبظ آثی يب٥ ثسؾت ی آيس (F)ز٣ض آثيبضي . بضثطز آثيبضي ثسؾت ی آيس

𝑑𝑔 =

𝑑𝑛

Ra

زض اي٠ ذب يب٧ی كت . زضنس اؾت14 ٣ 30ث٦ تطتيت ثطاثط ثب PWP ٣ Fc ضع٤ثت حزی ذبی زض ) 1خب

ز٣ض ٣ ف . ثبقس یmm/day 5 ؾب١تی تط ٣ ١يبظ آثی آ زض ذطزاز ب٥ ثطاثط ثب 80ی ق٤ز ٦ ف ت٤ؾق٦ ضيك٦ آ

.( ىطو ٢يس5/0حساخط تري٦ زبظ ضع٤ثتی ضا )آثيبضي ضا زض ب٥ ص٤ض حبؾج٦ ١بئيس؟

ض٣ظ12تط ٣ يی64: پبؾد

یذرهذل آتیاری

ثب ت٤ر٦ ث٦ ا٤ي . (٧تبض)ثيبضي ثط حؿت يتط زض حب١ي٦ ثطاي ٣احس ؾغحآؾت اظ زثی ٤ضز ١يبظ ثطاي ا٧يسض٣س٣ فجبضت

. ق٤ز حبؾج٦ ی ٧Cropwatبي رتو ث٤ؾي٦ ١ط اىعاض كت ٣ ١يبظ آثيبضي حه٤الت رتو ٧يسض٣س٣ زض ب٥

اظ حبنضطة ٧يسض٣س٣ زض ؿبحت ظيط كت، . ساض ت٤ؾظ ٧يسض٣س٣ ثطاثط ثب ي يتط زض حب١ي٦ زض ٧تبض اؾت

. ساض زثی ٤ضز ١يبظ ثسؾت ی آيس

زضنس ثبقس ، ٧يسض٣س٣ 50اط ضا١سب آثيبضي . تط اؾت يی4ت٤ؾظ ض٣ظا٦١ ١يبظ يب٧ی زض ٨ط ب٥ ) 2خب

.آثيبضي ضا زض ٨ط ب٥ حبؾج٦ ٢يس

lit/s/ha 93/0: پبؾد

30

«مسائل حل شده»

روز است. نیاز آبی درخت انگور در متر برمیلی 7تبخیر و تعرق گیاه مرجع در یک منطقه برای تیر ماه برابر با (1

متر است؟چند میلی 8/0طول این ماه با ضریب گیاهی

7 روز( 31در تیر ماه ) گیاه مرجع بخیر و تعرقت × 31 = 217 𝑚𝑚

217 تبخیر و تعرق درخت انگور × 0.8 = 173.6

. در درصد است 20و 40طوبت حجمی خاک در حد ظرفیت زراعی و حد پژمردگی دایم به ترتیب برابر با ر (2

4سانتی متر و نیاز آبی آن در اردیبهشت ماه برابر با 80شود که عمق توسعه ریشه آن این خاک گیاهی کشت می

متر است؟ )حداکثر تخلیه مجاز متر بر روز است. دور و عمق آبیاری در این ماه به ترتیب چند روز و چند میلیمیلی

درصد( 50رطوبتی برابر با

0.4) آب قابل دسترس گیاه در محیط خاک − 0.2) × 800 = 160 𝑚𝑚

160 با احتساب تخلیه مجاز رطوبتیعمق آبیاری × 0.5 = 80 𝑚𝑚

80 آبیاریدور ÷ 4 = روز 20

متر است، اگر برای در نظر میلی 30عمق خالص آب مورد نیاز برای پخش در هر نوبت از آبیاری یک مزرعه (3

راندمان کاربرد آبیاری متر آب اضافی در مزرعه پخش گردد، میلی 15گرفتن تلفات و نیاز آبشویی در هر نوبت

چند درصد است؟

30 عمق ناخالص آبیاری + 15 = 45 𝑚𝑚

100 )درصد( راندمان کاربرد × (30 ÷ 45) = 66.7

درصد باشد هیدرومدول آبیاری 60متر است. اگر راندمان آبیاری میلی 8متوسط روزانه نیاز گیاهی در مرداد ماه (4

در این ماه چند لیتر بر ثانیه بر هکتار است؟

8 عمق ناخالص آبیاری روزانه ÷ 0.6 = 13.3 𝑚𝑚

13.3 حجم آبیاری در هر هکتار × 10000 = لیتر 133000

133000 )لیتر بر ثانیه بر هکتار( مدول آبیاریهیدرو ÷ (24 × 60 × 60) = 1.5

متر برآورد شده است. میلی 120ل یک ماه از سال حدود در یک قطعه تحت آبیاری تبخیر و تعرق گیاه در طو (5

درصد 90متر باشد، عمق ناخالص آبیاری با راندمان انتقال میلی 10اگر میزان باران موثر در طول این ماه برابر با

متر است؟درصد چند میلی 70و راندمان کاربرد

0.9 راندمان کل آبیاری × 0.7 = 0.63

120 مورد نیاز با احتساب باران موثری عمق خالص آبیار − 10 = 110 𝑚𝑚

110 عمق ناخالص آبیاری ÷ 0.63 = 174.6 𝑚𝑚

متر بر روز تخمین میلی 9متر است. حداکثر تبخیر و تعرق در اواسط فصل رشد 5/1های گیاهی ریشه عمق موثر (6

متر در هر متر از عمق خاک است. با در نظر میلی 100شود. مقدار کل آب قابل دسترس در خاک مزرعه زده می

مجاز است؟ ها چند روزدرصد، فاصله بین آبیاری 60گرفتن تخلیه مجاز رطوبتی برابر با

100 آب قابل دسترس گیاه در محیط خاک × 1.5 = 150 𝑚𝑚

150 تخلیه مجاز رطوبتیعمق خالص آبیاری با احتساب × 0.6 = 90 𝑚𝑚

90 دور آبیاری ÷ 9 = روز 10

شامل فضای سبزنیاز آبی محاسبه شده است. بر روز مترمیلی 9مرداد ماه متوسط تبخیر و تعرق گیاه مرجع در (7

در است، شده یمانی احاطهس روییادهبوده و با پ یابانمجاور با خ که یادبا فواصل ز پرمصرف شده های کشتبوته

(mc, k 0.5=d, k 0.7=sk=1/3متر است؟ )این ماه چند میلی

31 روز( 31تبخیر و تعرق گیاه مرجع در مرداد ماه ) × 9 = 279 𝑚𝑚

0.7 ضریب فضای سبز × 0.5 × 1.3 = 0.455

279 نیاز آبی فضای سبز × 0.455 = 126.9 𝑚𝑚