4aMT - CNC

1

Proizvodni procesProizvodni proces je osnova svake industrijske

proizvodnje, a podrazumijeva sve aktivnosti i djelovanja koja rezultiraju pretvaranjem ulaznih materijala (sirovina, poluproizvoda) u gotov proizvod. On obuhvata i sva sredstva i osoblje na kojima se i sa kojima se vrše aktivnosti od skladišta ulaznog materijala do skladišta gotovih proizvoda. Sastoji se od: tehnološkog procesa, transportnog procesa, procesa organizacije i procesa informacija, pa predstavlja nedjeljivu cjelinu tehnike, tehnologije, organizacije i ekonomije.

2

OSNOVNI POJMOVI PROIZVODNOG PROCESA

3

Shematski prikaz faktora proizvodnog procesa

Proizvodni ciljeviOsnovni cilj proizvodnje je ostvarenje planiranih

količina proizvoda iz proizvodnog programa s konstrukcijskim, tehnološkim i proizvodnim karakteristikama, i to:

propisanog kvaliteta, u planiranim rokovima i po zadovoljavajućoj cijeni koštanja.

4

Tehnološki procesTehnološki proces je bitan sastavni dio

proizvodnog procesa, i to onaj dio koji se odnosi na promjenu izgleda, oblika, dimenzija i osobina materijala (sve kvalitetne promjene fizikalnih i kemijskih osobina, kvalitet površine, relativan položaj ili vrstu spajanja u ugradbene cjeline) od sirovog stanja do gotovog proizvoda.

Integralni tehnološki proces u metaloprerađivačkoj industriji dijelimo na uža specijalna područja (proizvodnja poluproizvoda, dijelova, sastavljanje).

5

Proizvodni sistemSistem je skup određenog broja komponenti

međusobno povezanih u djelovanju. Interakcije među dijelovima mogu biti različite, pa se njihovim mijenjanjem mijenjaju kvalitativne osobine dijelova i cjeline, pri čemu je obilježje cjeline različito od sume obilježja pojedinih dijelova.

Proizvodni sistem je definisan kao: “organizacioni oblik koji integriše grupu različitih funkcija kao podsistema neophodnih za realizaciju industrijske proizvodnje predstavljenu skupom aktivnosti koje su usmjerene na fizičke i hemijske promjene ulaznih repromaterijala u finalne proizvode”.

6

Prema drugoj definiciji (prof.Selaković Marko, TF Rijeka): “proizvodni sistem je namjenjen obradi (izradi) proizvoda, u okviru kojeg se vrši pretvaranje informacija, materijala i energije u gotov proizvod (izradak) posredstvom radnog osoblja i radnih sredstava, a sastoji se od niza osnovnih modula - osnovnih proizvodnih sistema OPS-a. Proizvodni sistem strukturiran je od više podsistema koji su aktivni tokom fukncionisanja proizvodnog sistema kao cjeline.

7

Razlikujemo: obradni podsistem (izraci, oprema, alati) transportni sistem (transport,

manipulacija, skladištenje) sistem prostora (proizvodni, pomoćni,

skladišni, saobraćajni) energetski sistem ( izvori, mreže) informacioni sistem (podloge, oprema,

podrška) sistem radnog osoblja (proizvodni i

pomoćni radnici, rukovodioci) sistem organizacije (makro i mikro

organizacija, rukovođenje)

8

9

Opšti model složenog proizvodnog sistema

Proizvodni sistem dio je šireg poslovnog sistema, i to onaj dio u kome nastaje proizvod. Strukturu sistema čine elementi sistema, kao i odnosi među njima. Detaljnije strukturiranje izvršeno je u skladu sa sljedećom slikom:

10

Osnovni model proizvodnog sistema

Definicija novog proizvoda (ponekad u okviru samog proizvodnog sistema) vrši se na osnovu analize tržišta. Na osnovu konačne varijante proizvoda izrađuje se konstrukciona dokumentacija, kao ulaz u proizvodni sistem.

Priprema proizvodnje kroz projektovanje tehnologije obuhvata projektirovanje tehnoloških procesa, planiranje alata, izradu programa upravljanja NC strojeva i robota, projektovanje kontrole itd...

11

Na osnovu globalnog plana proizvodnje, vrši se detaljnije terminiranje i lansiranje proizvodnje, izrada i montaža dijelova, te ispitivanje i isporuka proizvoda.

Upravljanje sistemom obuhvata niz aktivnosti od kojih su neke u korelaciji sa financijsko–komercijalnim sistemom, kao dijelom ukupnog poslovnog sistema. To upravljanje tokovima informacija, materijala i energije vrlo je složen zadatak, posebno u savremenim uslovima, te je jedan od odgovora ovakvim zadacima primjena računarske tehnologije.

12

Poslovni sistemPoslovni sistem obuhvata sve resurse i aktivnosti

potrebne da se realizuje određeni poslovni cilj. Pri tome je osnovni zadatak industrijskog preduzeća proizvodnja, odnosno realizacija određenih dobara – roba ili usluga. Poslovni sistem se organizuje na način da se sve promjenljive, a dijelimo ih u tri osnovne grupe: → ulazne, → unutrašnje i → izlazne, dovedu u odgovarajuće međusobne odnose kako bi se optimalno ostvarili ciljevi poslovanja. Uspješnost poslovanja ogleda se omjeru prihoda i rashoda.

Ukupni poslovi poslovnog sistema grupišu se u više zaokruženih cjelina koje se i dalje mogu dijeliti čak do obima specifičnog posla kojeg može izvršiti pojedinac. Osnovne grupe poslova nazivamo funkcijama poslovnog sistema, a tradicionalna podjela poslova u industrijskim poslovnim sistemima rezultuje grupisanjem na:

13

komercijalnu funkciju (prodaja, nabava, servis)tehničku funkciju (konstrukcija i razvoj,

proizvodnja, kontrola, održavanje)financijsku funkciju (finansiranje,

računovodstvo)kadrovsku funkciju (osiguranje i obuka osoblja,

pravni poslovi, poslovi sigurnosti)specijalne funkcije (marketing, EOP, društveni

standard)

14

Konkretno raščlanjivanje zavisi o objektivnim uslovima u kojima preduzeće djeluje.

15

Poslovni sistem s relevantnim grupama promjenljivih

SISTEM

InformacijaInformacija je jedinica mjere organizacije, predstavlja sve

ono što djeluje kao ulaz u jedan organizacioni čvor, podsistem ili sistem, a pojavni su joj oblici uvijek vezani za materijal ili energiju, koji su njeni nosioci, ali ne i njen sadržaj.

Svaka informacija mora imati ishodište, intenzitet i usmjerenost, da bi bila jasna, pravovremena i potpuna. Ishodište predstavlja čvor (radno mjesto) u organizacijskoj strukturi iz kojeg je informacija potekla, intenzitet je svojstvo pravovremenog savladavanja svih prepreka kroz strukturu u neizmjenjenom sadržaju, a usmjerenost ukazuje na mjesto u kome je organizovana njena transformacija.

16

Protok informacija pokreće sistem iz statičke u dinamičku fazu, a pravilnost njegove definicije omogućava dobru upravljivost.

Radi lakšeg prenošenja, obrade, memorisanja i transformacije sve informacije moraju biti definisane sa sljedećih aspekata:

sadržaja (nacrti, planovi, ugovori, nalozi...) oblika podloge i medija za prijenos (crtež,

dopis, telefon, fax, računar...) terminologije (jednoznačni pojmovi npr.

radilica, a ne koljenasto vratilo itd...) analitičnosti (jasnoća informacije bez

dodatnih aktivnosti) putanje (kojim putem će informacija ići od

ishodišta do cilja)17

Informacioni sistemUz tradicionalne osnovne resurse nužne za

poslovanje proizvodnih preduzeća: kapital, radno osoblje, sredstva za rad, sirovine, ubrajaju se i znanja i informacije. Izgradnja informacionog sistema nužna je za upravljanje informacijama.

Svrha informacionog sistema je pohranjivanje i manipulacija sa svim informacijama, a ostvaruje se djelovanjem informacionog sistema u interakciji s korisničkim sistemom i objektnim sistemom (preduzeće kao poslovni sistem).

Objektni sistem kao područja interesa informacionog sistema najčeće su proizvodna preduzeća, i integrišu određen broj entiteta: radno osoblje, organizaciju, fizičke izratke, poslovne događaje.

18

Prema konceptualnom pogledu, osnovni dijelovi informacionog sistema su:

konceptualna shema (opis strukture objektnog sistema, uključujući pravila, zakone i slično)

baza informacija (opis specifičnih objekata – entiteta ) procesor informacija (mehanizam koji nakon primanja

poruke s informacijom ili komandom izvršava aktivnost na konceptualnom nivou.

19

Razmjena poruka između objektnog sistema (preduzeća) i informacionog sistema ide preko korisničkog sistema, pri čemu je on podsistem ukupnog objektnog sistema.

Prema tehničkom pogledu na informacioni sistema, osnovni su mu dijelovi mašinska oprema (hardware), programska oprema (software), te komunikacijska infrastruktura koja ih povezuje u jednu cjelinu. Prema širem organizacijskom pogledu tu se pribraja i radno osoblje (lifeware).

Organizacija odnosa tehničkog i humanog podsistema naziva se orgware.

20

OrganizacijaKorjen pojma organizacija je grčka riječ “organon” koja

označava spravu, instrument, a logički označava unutrašnju povezanost. Organizacija je svako povezivanje i usklađivanje neke djelatnosti, te rješavanje problema koji iz toga proizlaze, sa svrhom postizanja zajedničkih ciljeva tj. podizanja uspješnosti. Organizacija podrazumijeva i proces organizovanja i formalnu strukturu koja je rezultat tog procesa.

Organizacija rada je oblast rješavanja tehničkih, ekonomskih, socioloških i informacionih problema pri usklađivanju tokom vremena i povezivanju rada u djelotvornu cjelinu.

21

U odnosu na vremenska razdoblja u razvoju nauke o organizaciji, razlikujemo tri teorije:

klasičnu teoriju 1900.–1930. (Frederick Winslow Taylor) - segmentiranje na bazi studija rada.

neoklasičnu teoriju 1930.–1950. – teoriju međuljudskih odnosa.

modernu teoriju 1950. – temeljenu na teoriji sistema uz razlikovanje projektne, matrične i mrežne organizacije.

22

Organizacija proizvodnjeBavi se tehničkim, a ne ekonomskim dijelom

organizacije proizvodnje i proučava ukupnost odnosa i veza unutar i između faktora proizvodnje u proizvodnom procesu, radi nalaženja optimalnih rješenja. Zadatak organizacije proizvodnje predstavlja vremensko i prostorno usklađivanje elemenata proizvodnje: rada ljudi, raspoloživih resursa i sredstava rada.

Tako definisan cilj postiže se kroz sljedeće discipline: projektovanje proizvodnog sistema, projektovanje tehnološkog i proizvodnog procesa, studij rada, planiranje i upravljanje proizvodnjom, kontrolu kvalitete, rukovanje materijalom, održavanje.

23